Pagbasa: Isang Prosesong Interaktib at Konstraktib

Pananaliksik at Pagsusuri ni G. Jerico Y. de Jesus

Ang kasanayan sa pagbasa ay mahalaga sa pagkatuto. Ang pagtatamo ng mga kaalaman

sa iba’t ibang disiplina ay nagiging madali sa pamamagitan ng pagbasa. Masasabi kung gayon na
ang isang tao na may kakulangan sa kakayahan sa pagbasa ay napagkakaitan ng isang mahusay
na pamamaraan ng pagkatuto. Pagkatutong nangangahulugan ng pagtatamo ng katalinuhan na
siyang mahalagang puhunan ng tao para sa isang matagumpay na buhay.

Ang ating mga mata ang pinakamahalagang kailangan sa pagbabasa. Nagsisilbi itong
kamera na kung saan ang imahe o simbolo ay kinukuhanan, matapos ay babaybay ito sa utak
upang kilalanin at bigyang- kahulugan. Sa proseso ng pagtutok sa simbolo o teksto ay nagaganap
ang bahagyang pagtigil upang kilalanin at intindihin ang teksto. Ang pagtigil na ito ay tinatawag
na fixation. Ang isang magaling na mambabasa ay nagkakaroon lamang ng tatlo hanggang
limang fixation kada linya, samantala ang mabagal magbasa ay mayroong sampu at mahigit pang
fixation.

Ang isang taong naghahangad ng mataas na karunungan ay nangangailangan ng madalasang

pagbabasa. Madalasang pagbabasa ng maraming uri ng babasahing pumapaksa sa iba’t ibang
disiplina. Sa pamamagitan nito, magiging madali na ang mga sumusunod na hakbang sa
pagtatamo ng hinahangad na katalinuhan at kaalaman.

Bakit nga ba kailangan nating magbasa? Pinaniniwalaang ang pagbabasa ay siyang susi
sa daigdig ng kaalaman at kasiyahan. Binubuksan ng pagbabasa ang lahat ng daan tungo sa
kaalaman sa iba’t ibang disiplina o larangan. Walang hangganan ang kakayahang napauunlad ng
pagbabasa. Nakakukuha tayo ng sapat na kaalaman. Ang ating nakukuha sa pagbabasa ay
pinaniniwalaang siyamnapung bahagdan na nagagamit natin sa pagpapaunlad ng ating mga sarili,
pamilya, kaibigan, buong lipunan, bansa at maging sa pagpapaunlad ng buong daigdig man.

Maitutulad sa isang teleskopyo ang pagbabasa na magagamit upang maabot ng tingin ang
pinakamalayong bituin o planeta at mikroskopyo ring magagamit upang makita maging ang
pinakamaliit na mikrobyo. Sa makatuwid, sa pagbabasa ang lahat ay abot lamang ng iyong
kamay, nakikita, nahahawakan, napag-aaralan na siyang daan tungo sa pagkakaroon ng malalim
na kaalaman. Maaaring libutin ang buong daigdig sa pamamagitan lamang ng pagbabasa,
matatarok natin ang kaalaman sa pamamagitan nito. Sa kaganapan ng pagbabasa nakikita ng
bumabasa ang buhay o malinaw na simbolo na binibigyang interpretasyon matapos ang pag-
unawa. Ang mga titik na sumasagisag bilang simbolo ay paraan lamang ng kaisipang maihahatid
ng teksto.

“Malaman” daw ang isip ng isang taong mahilig magbasa. Mula sa pinakapayak na
panuto hanggang sa pinakateknikal na artikulo ay makakukuha ang tao kahit pa na kaunting
karagdagang kaalaman kaya nararapat na pag-ukulan ng pansin ang mga bagay na may
kinalaman sa mabisang pagbasa. Tiyaking nasa kundisyon ang mga paningin. Ang mga matang
nanlalabo ay sagabal sa mabisang pagbasa. kailangan ding walang dinaramdam sa kalusugan ng
katawan katulad halimbawa ng mga bahagi ng katawang sumasakit kagaya ng ulo, ngipin, tainga,
dibdib at iba pa.

Nararapat na iwasan ang maingay na kapaligiran katulad ng mga ingay ng mga sasakyan,
malakas na tunog ng radyo, telebisyon, mga ingay na likha ng mga tao, at iba pang makasisira sa
konsentrasyon ng isang bumabasa. Kailangan ang isang tahimik, mahangin/malamig, at
maliwanag na kapaligiran.

Isang malaking tulong din sa isang babasa ang malawak na talasalitaan. Kung hindi
malawak ang talasalitaan ay kakailanganin pa maya’t maya ang isang diksyunaryo na
nakaaaksaya ng panahon ng pagbabasa. Kailangan ding makuha ang mga pahiwatig at
talinhagang nasa pagitan ng mga salita o pangungusap. Dapat magkaroon ng hustong sikolohiya.
Mahalaga rin sa isang babasa ang lubos na kaalaman sa mga bantas upang malaman niya kung
anong uri ng mga pangungusap ang kanyang binabasa, kung kailan hihinga at kung kailan
hihinto. Ang kaalaman sa wastong bantas ay mahalaga sa pagbasa nang tahimik at pagbasa nang
malakas.

Maliban pa sa mga pisikal aspekto na maaaring maging hadlang sa pagbabasa,

narararapat ding isaalang-alang na kailangang may tiyak na layunin sa pagbabasa. Ang
pagbabasa nang walang direksyon ay pagsasayang lamang ng panahon. Ang isang matalinong
mambabasa ay marunong kumilala ng uri ng babasahin ayon sa kanyang layunin. Sinisiyasat
niya ang materyal na babasahin. May mga taong bumabasa ng mga pahayagan at magasin upang
mabatid ang mga pangyayaring nagaganap sa bansa at sa iba’t ibang panig ng daigdig.

Ang kakayahan sa pagbabasa ay isa sa mga pinkamahalagang kasanayang dapat matamo

ng isang bata sa nga unang taon pa lamang ng kanyang pag-aaral sa paaralan. Dito nakasalalay
ang kanyang tagumpay at kaunlaran sa hinaharap. Sa pamamagitan ng pagbabasa ay nahahawan
ang landas ng karunungan sa iba’t ibang larangan – sining, agham, teknolohiya, kasaysayan,
politika, lipunan, at iba pa. Namumulat ang mambabasa sa katotohanan at nagkakaroon ng
pagkakataong makisalamuha para sa kanyang ibayong kapakinabangan.

Maraming dalubhasa na ang nagbigay ng kahulugan kung ano ang pagbasa. Ang
kahulugang ito ay hindi nagkakaiba-iba sa ideya, magkakaiba lamang sila sa pinopokus na
sangkap sa proseso ng pagbabasa at mayroon namang makapagbibigay diin gamit ang ating utak
sa proseso ng pagbasa at mayroon namang makapagbibigay diin sa ating pag-uugali. Sa mga ito,
may isang kahulugang hindi nagbabago: ang pagbasa ay kinasasangkutan ng paggamit ng mga
simbolong nakalimbag na kinakailangang bigyan ng interpretasyon upang malaman ang nais
nitong ipakahulugan. Sina Lapp at Flood (1978) ang nagpahayag na lahat ng kahulugan ng
pagbasa ay nasasakop lamang ng dalawang kategorya: Una, may mga nag-iisip na ang pagbabasa
ay prosesong pangwika lamang na sumasakop sa pag-aaral kung paano bumigkas at sumasakop
sa wastong gamit ng mga salita. Ang ikalawa naman ay nagpapalagay na ang pagbabasa ay para
sa pagpapakahulugan na siyang tunay na binibigyang diin sa pagtuturo. Sa pananaw na ito, ang
binibigyan ng diin ay ang proseso ng komprehensyon o pag-unawa. Ang pagbasa ay isa sa apat
na kasanayang pangwika. Kasama nito ang pakikinig, pagsasalita at pagsulat.

Binigyan diin naman ni Lalunio (1985), na ang pagbasa ay isang proseso na

nangangailangan ng pag-iisip, pagpapahalaga, pagpapasya, pagwawangis at paglutas ng
suliranin. Ang pagbabasa’y mahalaga sapagkat makatutulong ito sa pagtuklas ng karunungan sa
iba’t ibang larangan. Naghahasa ito ng kaisipan ng tao, nakapagdaragdag ng kaalaman,
nagpapalawak ng pananaw, nagbibigay ng kasiyahan, at nakapagdadala sa isang tao sa iba’t
ibang lugar. Nagbubukas din ito ng daan upang matuto sa iba’t ibang disiplina katulad ng
Pilosopiya, Sikolohiya, Humanidades, Mga Likas na Agham, Agham Panlipunan, Matematika,
Panitikan at iba pa.
 Ayon kay William Morris, Editor in Chief in The American Heritage at Awtor ng Your
Heritage Dictionary of Words, ito ay pagkilala sa kahulugan ng mga nakasulat ng mga salita. Sa
Dictionary naman ni Webster, ang pagbasa ay isang kilos o gawa ng isang taong bumabasa ng
aklat, sulatin at iba pa. Ito ay pag-unawa sa kahulugan ng isang aklat, sulatin at iba pang
nasusulat na bagay. Ang pagbasa ay ang tiyak at maayos na pagkilala sa pagsasama-sama ng
mga salita upang makabuo ng kahulugan at kaisipan. (Angeles, Feliciana S.,142).

Ayon naman kay Badayos (2002) ang pagkatuto sa pagbasa ay nagsisimula sa yugto-
yugtong pagkilala ng mga titik sa salita, parirala at pangungusap ng teksto bago pa man bago pa
man ang pagpapakahulugan ng teksto. Ang kakayahan sa pagbasa ay isa sa mga
pinakamahalagang kasanayang dapat matamo ng isang bata sa uang taon pa lamang ng kanyang
pag-aaral. Dito nakasalalay ang kanyang tagumpay at kaunlaran sa hinaharap.

Sa kabila ng pagkakaiba-iba ng kahulugan ng pagbasa, marami ang nagpapalagay na ang

pagbasa ay pagkuha ng mga nakatitik na sagisag, pagkuha ng mga kahulugan na buhat sa
nakalimbag sa mga pahina, paglalapat ng kahulugan sa mga nakasulat na kaisipan, proseso ng
pagbibigay ng interpretasyon o pag-aanalisa sa mga naksulat na kaisipan, at proseso ng ugnayan
ng manunulat at ng mambabasa.
 Hindi maitatanggi kung gayon na ang pagbabasa ay talagang dumaraan sa pagpoproseso.
Si William Gray na isang Amerikanong edukador at tagapagtangkilik ng literasiya o kaalaman at
kakayahan sa pagbasa at pagsulat gayundin ay tinaguriang “Ama ng Pagbasa” dahil sa angking
kahusayan sa pag-aanalisa ng mga bagay-bagay at dahil na rin sa kahusayan sa gramatika ay
nagsabing ang pagbabasa ay dumaraan sa apat na proseso: Una ay ang Persepsyon o pagkilala sa
mga simbulong nakalimbag, ikalawa ay ang komprehensyon, ang kumprehensyon ay ang
kakayahang maunawaan ang nilalaman ng teksto sa pamamagitan ng pagbuo ng isang konsepto,
ikatlo ang Aplikasyon na nagsasaad na sa prosesong ito kailangan ng paglalapat at
pagpapahalaga sa kaisipang ibinabahagi ng teksto, at ang huli ay ang Integrasyon o ang pag-
uugnay-ugnay ng mga bago at nagdaang karanasan sa pagbibigay kahulugan sa teksto.

Sa isang mag-aaral, kailangang linangin niya ang kanyang interes sa pagbasa ng mga
aklat sa kanyang mga asignatura at sa iba pang larangang kaugnay ng mga ito ngunit sa pag-
usbong nga ng mga hadlang na nabanggit, dagdag pa ang mga hadlang dulot ng modernisasyon
ay unti-unting nababago ang kanilang pamamaraan o pagpoproseso sa kanilang binabasa
gayundin ang pagbaba ng kanilang mismong interes sa pagbabasa. Sa kasalukuyang panahon,
hindi maitatanggi ang ilang mga pangyayari at datos tungkol sa kawalang interes o katamaran ng
mga mag-aaral sa pagbabasa lalo na kung babasahing pampanitikan na ang pag-uusapan. May
mga pagkakataong hindi lamang maling pagpoproseso ang nagaganap ngunit ang malala pa ay
wala na talagang prosesong nangyayari kaya bilang isang guro lalo na sa nagtuturo ng panitikan,
isang malaking hamon itong hindi maitatanggi, hamon sa kung paanong magaganyak ang mga
mag-aaral hindi lamang magbasa ngunit maunawan ang binasa upang magamit at maibahagi sa
iba ang nakuhang kaalaman lalo na sa magaganap na talakayan sa klase. Mapagganyak na
estratehiya ay makatutulong upang maitulak ang interes ng mga mag-aaral upang iproseso ang
binabasa ng kanilang mga mata na kung saan ay tutuklasin, bibigyang-katwiran at diin ng
pananaliksik na ito.

Paano nga ba maisasakatuparan ang mga prosesong sa pagbabasa kung una pa lamang ay
kawalang interes na sa pagbabasa ang magiging pangunahing hadlang? lalo na sa kalagayan ng
mga mag-aaral sa kasalukuyan na pangunahing suliranin ng mga gurong nagtuturo ng panitikan
tulad ko. Ang mga guro hindi lamang ng panitikan ay kinakailangang humanap at mag-isip ng
mga pamamaraan o estratehiya upang mapukaw ang interes ng mga mag-aaral hindi lamang
upang magbasa ngunit maintindihan, maaliw at kumintal sa kanilang isipan ang mensahe maging
pagpapahalaga ng tektong binasa.

Bigyang-laya natin ang ating diwa at papasukin natin sa ating isipan ang isang tipikal na
klasse sa pagbasa. Obserbahan natin ito. Tahimik na nagbabasa ang buong klase. Nakabibingi
ang katahimikan. Tahimik ding nakamasid ang guro sa mga gawi at kilos ng bawat mag-aaral.
Bawal ang mag-ingay. Pagkatapos ng itinakdang oras sa pagbabasa, ipinasasara ang aklat.
Ipasasagot ang mga inihandang tanong, magkakaroon ng maikling talakayan at tatapusin ang
klase sa isang maikling pagsusulit at ibibigay pagkatapos ang takda sa susunod na araw. Ano ang
ipinahihiwatig ng ganitong Sistema ng pagkaklase sa pagbasa? Anong impresyon ang mabubuo
mo sa ganitong uri ng pagtuturo. Isa sa maaaring tugon ay ang pagbasa ay isang posibong
gawain (passive) at walang interaksyonng nagaganap sa pagitan ng mag-aaral at teksto, o sa guro
at kapwa mag-aaral. Ikalawa, nakatuon lamang ang pansin sap ag-alam kung may natatandaan
ang mga mag-aaral sa mga detalyeng tinalakay sa akda. Sa mga mag-aaral nama’y maaaring
mabuo sa kanilang isipan na ang pagbasa ay pagsasaulo ng mga tauhan, tagpuan, banghay at iba
pang elemento ng akda.

Ang tagumpay o kabiguan ng mga mag-aaral sa pagbasa ay repleksyon ng kanilang mga

estratehiya; ang mga estratehiyang ito ay repleksyon naman ng kanilang ganap na pag-unawa
kung ano ang pagbasa; ang depinisyon naman nila sa pagbasa ay karaniwan nang sumasalamin
kung paano ito itinuturo at ang paraan sa pagtuturo ay repleksyon naman ng depinisyon sa
pagbasa na pinaniniwalaan o pinanghahawakan ng guro. Samakatuwid, napakahalagang
magkaroon ang isang guro nang matibay na pagunawa kung ano ang pagbasa at kailangang
mayroon din siya ng malawak na kaalaman sa proseso ng pagbasa kung Kaugnay ng proseso sa
pagbabasa ay kinakailangang magkaroon ng estratehiya upang maisakatuparan ito at mas maging
ganap ang pag-unawa sa tekstong binasa. Ayon kay Rubin (2002), ang paggamit ng makabagong
estratehiya ay isang epektibong paraan upang mapukaw ang atensiyon ng isang tao lalo na ng
mga mag-aaral at umunlad ang kanilang iba’t ibat kasanayan. Ayon naman kay Dean Shareski
(2013), ang pagkatuto ng mag-aaral ay nakabatay sa kung ano ang sitwasyon kung saan tayo
gumagawa ng sabay-sabay at nakararamdam nang pagtanggap ng taonais niyang maituro ito
nang mahusay.

Ayon kay Goodman (1967, 1971, 1973), ang pagbasa ay isang psycholinguistic guessing
game na kung saan ang nagbabasa ay nagbubuong muli ng isang mensahe o kaisipang hango sa
tekstong binabasa. Kay Goodman, ang gawaing ito ng pagbibigay kahulugan ay patuloy na
prosesong siklikal buhat sa teksto, sariling paghahaka o paghula, pagtataya, pagpapatunay,
pagrerebisa at ibayo pang pagpapakahulugan. Ang pagpapakahulugang ito ay binigyang
elaborasyon naman ni Coady, ayon sa kanya, para sa lubusang pag-unawa ng isang teksto,
kailangang ang dating kaalaman ng tagabasa ay maiugnay niya sa kanyang kakayahang bumuo
ng mga konsepto/kaisipan at kasanayan sa pagpoproseso ng mga impormasyong masasalamin sa
teksto. Ayon kay Coady, ang kakayahang pangkaisipan ay ang panlahat na kakayahang
intelektwal ng isang tagabasa. Tulad ng makikita sa Modelo Ng Isang Tagabasa ni Coady.
 Mga kabatirang Dapat Isaalang-alang Pagdating Sa Pagbasa

1. Mahalaga sa pagbasa ang pag-alam sa ilang mga tiyak na kalakaran o hindi kaya’y
kombensyon sa pagsulat. Ang hagod ng mata sa pagbasa ay magkakaiba sa iba’t ibang
wika. Halimbawa, ang mga teksto sa Filipino ay binabasa mula sa kaliwa pakanan,
samantalang ang tekstong Intsik ay binabasa mula sa itaas pababa mula sa gawing kanan
ng pahina. Ang mga tekstong Arabic naman ay binabasa mula kanan-pakaliwa. Kaya nga,
hindi dapat pagtakhan kung may batang nagbabasa na kaiba sa hagod ng iyong mata kung
ikaw ay nagbabasa. Nagkakaiba-iba rin ang paraan ng paglalaad ng ideya o kaisipa sa
iba’t ibang wika. Ang Filipino at Ingles ay may alpabeto kung saan ang bawat letra at
kumbinasyon ng mga letra ay may tunog at ang isang salita ay maaaring buuin sa
pagsasama ng mga letra na sa pagbasa ay nakabubuo g tunog ng salita. Sa kabilang dako,
sa wikang Intsik, ang bawat ideograph ay kumakatawan sa kahuluga ng salita hindi ng
tunog nito
2. Ang tunay na pagbasa ay ang pag-unawa sa mensahe na nakapaloob sa isang teksto.
Ang pagpapatunog ng mga salita ay isang bahagi lamang ng proseso sa pagbasa. Ang
pagbasa ng may komprehensyon ay pagbuo ng mga tulay na nag-uugnay sa dating
kaalaman tungo sa bagong kaalaman., (Pearson at Johnson, 1978).

3. Ang pagbasa ay isang proseso ng pag-iisip. Ang pagbasa ay pagtatangka ng isang

tagabasa na maunawaan kung ano ang iniisip o nais pakahulugan ng isang awtor. Upang
maisagawa ito, ang isang tagabasa ay naghihinuha, nanghu-hula at bumubuo ng
konklusyon.

4. Ang pagbasa ay isang prosesong interaktibo. Malinaw na may interaksyong nagaganap

sa isang usapang berbal, hindi ba? Nakikinig tayo sa sinasabi ng iba. Nakikiayon.
Sumasalungat. Nagtatanong. Sumasagot. Hindi ganitong kalinaw ang interaksyon ng
tagabasa ngunit bali-baliktarin man ay naroon ang interaksyon. Ang reaksyon sa isang
teksto ay naitatakda ng maraming bagay gaya ng sumusunod: ang dating-alam sa
nilalaman ng teksto, saloobin at paniniwala tungkol sa nilalaman, ang awtor, ang anyo o
uri ng teksto (adbertisment, diyaryo, liham, atbp.): ang antas ng kawilihan sa paksa, at iba
pa.

5. Bahagi ng Pag-unawa ng teksto ang pag-unawa sa wika kung saan ito nasusulat.

6. Bahagi rin ng pagbasa ang paggamit sa dating alam (tungkol sa daigdig, sa kultura,
sa paksang tinatalakay, mga kalakaran at iba pa).

7. Ang pagbasa ay isang sistema sa pagtaguyod ng ating buhay.

8. Gumagamit tayo sa pagbasa ng maraming kasanayan (multiple skill) at iniaangkop

ang mga ito sa iba’t ibang uri ng teksto upang matugunan ang ating layunin sa
pagbasa.

9. Mahalaga ang malawak na karanasan sa pagbabasa ng isang partikular na teksto

para sa tamang pag-unawa nito sa isang tiyak na pagkakataon.

10. Kailangang makuro ng isang tao na ang pagbasa ay makabuluhan at kawili-wili.

Kung hindi, walang mangyayaring pagbasa sa labas ng silid-aralan.

Iba’t Ibang Pananaw Sa Proseso Ng pagbasa

TEORYANG BOTTOM-UP

Bottom-up o pag-unawa sa teksto batay sa mga nakikita rito tulad ng mga salita,
pangungusap, larawan, dayagram at iba pang simbolo. Tinatawag ito ni Smith (1983) na text-
based, ouside-in o data-driven sa dahilang ang impormasyon ay hindi nagmula sa mambabasa
kung hindi sa teksto.

TEORYANG TOP-DOWN

Top-down o pag-unawa batay sa kabuoang kahulugan ng teksto. Tinatawag din itong

reader-based, inside-out o conceptually driven sa dahilang ang kahulugan o impormasyon ay
nagmula sa mambabasa patungo sa teksto. Nangyayari ito kung ang mambabasa ay gumagamit
ng kanyang dating kaalaman (prior Knowledge) na nabuo na sa kanyang mga karanasan at
pananaw.

TEORYANG ISKIMA

Ang komprehensyon o pang-unawa ay proseso ng pag-uugnay ng mga kaalaman sa paksa

at kaalaman sa pagkakabuo ng mahahalagang salik sa pag-unawa (Pearson,1987). Ang lahat ng
dating nararanasan at natutuhan ay nakalagak sa isipan at maayos na nakalahad ayon sa
kategorya. Sa kasalukuyang pananaw, ang mambabasa bago pa man niya basahin ang teksto ay
may ideya na siya sa nilalaman. Binabasa niya ang teksto upang patunayan kung ang hinuha
/ekspektasyon niya ay wasto, may kulang o may dapat baguhin.

TEORYANG INTERAKTIBO

Ito ang kombinasyon ng teoryang bottom-up at top-down sapagkat ang proseso ng

komprehensyon ay dalawang direksyon. Sa paggamit ng dalawang paraan, nagaganap ang
interaksyon sa pagitan ng teksto at ng mambabasa. Ito’y nabubuo mula sa kaalaman at ideya na
dala ng mambabasa sa pag-unawa sa teksto. Samakatuwid, nagkakaroon ng epektibong pag-
unawa sa teksto kapag ginagamit ng isang mambabasa ang kaalaman niya sa estrukttura ng wika
at sa bokabularyo.

Mga Layunin Sa Pagtuturo Ng Pagbasa

1. Matulungan ang mga mag-aaral na magkaroon ng kusa sa pagbabasa nang malaya.

2. Linangin ang kasanayan sa pagtugon sa teksto.

3. Tulungan ang mga mag-aaral na magbasa nang may sapat na pag-unawa.

4. Tulungan ang mga mag-aaral na magbasa nang may angkop na bilis at bilib sa sarili.

5. Tulungan ang mag-aaral ng epektibong pagbasa nang tahimik.