S.A.N.I.

• Balik-aral
• Kabanata 23-27
• Gawain sa pakikinig
BALIK-ARAL
KABANATA 20: ANG PULONG SA TRIBUNAL

MAHALAGANG KAISIPAN:
Kasalanan nilang lahat ang
nangyari sapagkat hindi sila tumutol
nang sila’y bigyan ng pinunong
alipin.
- Pilosopo Tasyo
KABANATA 21: ISANG INA

MAHALAGANG KAISIPAN:
Walang matuwid na batas na
umiiral noon. Ang batas ay kung
ano ang sasabihin ng kura.

Ang kasawian na hindi nakayanan

ay maaaring magpapawala sa
katinuan ng isang tao.
KABANATA 22: MGA LIWANANG AT DILIM

MAHALAGANG KAISIPAN:
Liwanag ay ang ating tagumpay at
matatamis na pangarap sa buhay.

Dilim o Kadiliman ay ang mga

paghihirap na dinaranas sa buhay
at matitinding dagok ng buhay.
 Nararapat bang
samahan ang isang
dalaga kung siya ay
mamamasyal kasama
ang kanyang
kasintahan?
KABANATA 23: ANG PANGINGISDA
• Nagkagulo ng bahagya
nang may binatang
nagsabi na may butas ang
bangka.

• Nagulat sila ng isang buwaya ang natagpuan

sa ikatlong lambat.
Sino-sino ang sinisimbolo ng
buwaya sa kabanata?
 MAHALAGANG KAISIPAN:
Maraming buwaya sa pamahalaan.
Maraming matakaw sa gobyerno.
May nabubuhay pa bang ELIAS
sa modernong panahon?
KABANATA 24: SA KAGUBATAN
K-sariwang balita
Panukalang Paaralan, pinagtibay na!
Isang pahatid kawad ang natanggap ni Ibarra na naglalaman ng, “Pinagtibay ang pakiusap, ituloy ang binabalak.”
 EKSTRANG BALITA
www.ekstrangbalita.com ang pandaigdigang balita vol. 2

Elias, pinaghahanap na ng batas!

Sa gitna ng pagdiriwang Ipinahanap ng sarhento sa
dumating ang isang sarhento kanyang mga kawal sa lahat
at apat na guwardiya sibil na ng dako, ngunit di nila ito
sandatahan at nakakasa ang nakita.
mga bayoneta. Walang nagawa ang mga
Sinasabing si Elias ang guwardiya sibil sa
salarin sa pagbubuhat kamay pangyayari.
sa isang kura.
Bakit paaralan ang nais ipatayo
ni Crisostomo? Ano ang
sinisimbulo nito sa lipunan
noon?
 MAHALAGANG KAISIPAN:
Ang bahay paaralan ay daan sa
pagbabago sa bayan.

Ang batas na umiiral noon ay bulag

sa katotohanan.
Naniniwala ka bang…?
KABANATA 25: SA BAHAY NG PILOSOPO
Ang bayan ay hindi
Ang pagsangguni ay di dumaraing nang dahil ito’y
nangangahulugan ng pipi, natutulog kaya hindi
pagsunod. Magkunwari gumagalaw. Bukas
kayong ginagawa ang makalawa’y magliliwanag
marapat. ang kadiliman, sasambulat
na parang bulkan ang akas
na tinipon ng daang-taon at
ang mga pigil na buntong
hininga ay sasabog.
 Hindi ko ho
matatanggap sa aking
kalooban ang
pagyukod sa
Tunay na mabuti ang
malakihoteng diyos-
panukala na
diyosan.
nanggagaling sa itaas,
ngunit ang mga ito’y hindi
pinaniniwalaan sa ibaba
dahil sa masasamang
bisyo, sapagpapayaman
at pagpapabaya ng
bayang mangmang.

Kailangan po kayang
balutan ng
kasinungalingan ang
katotohanan?
Bakit di po natin tularan ang
rosas na hitik ng buko at
bulaklak sa pagdaan ng
hangin ay yumuyyko upang
di mabali? Ang umiwas sa
pagdaan ng punlo ay di
karuwagan. Ang masama ay
harapin ito upang mabuwal
at di na muling magbangon.
Ano para sa iyo ang tunay na
lakas?
 MAHALAGANG KAISIPAN:
Ang lakas ay hindi nagmumula sa
pagkakapanalo,
sa pakikibaka uusbong ang lakas.
Ang tunay na lakas ay di pagsuko
sa mga pasakit at hirap ng buhay”.

-Arnold Schwarzenegger
Ano ang di mo malilimutan
tuwing may pista?
KABANATA 26: ANG BISPERAS NG PISTA
 MAHALAGANG KAISIPAN:
Kai-kailan natin makikita ang
pagsusugal ng mga Pilipino?
Tama ba ang ginagawang
pagsusugal ng mga Pilipino?
MAHALAGANG KAISIPAN:
Kung ang
isalubong sa
iyong pagdating
ay masayang
mukha’t may
pakitang giliw
lalong
pakaingata’t
kaaway na lihim.
Nararapat bang bigyan ng
tulong ang mga pulubi sa
kalsada?
KABANATA 27: SA PAGTATAKIPSILIM
MAHALAGANG KAISIPAN:

“May mga tao

pa palang
sawimpalad.”
 S.A.N.I.
• Balik-aral
• Kabanata 28-32
• Gawain sa pakikinig
Anong kaibig-ibig
na mensahe ang
natanggap mo?
KABANATA 28: ILANG SULAT
BOSES NG BAYAN
ENGRANDENG PISTA, IDINAOS

Bagyong Ines, lumabas na!

Elias, pinaghahanap pa rin

 Crisostomo,
Ilang araw mo na akong
Luis,
hindi dinadalaw. Ikaw raw
Inaasahan kong makadalo
ay may sakit kaya
ka kaagad sa piyesta upang
ipinagdasal at ipinagtirik ng
makahabol sa sugal.
dalawang kandila kahit
Alam mo bang natalo si
sinabi ni tatay na di naman
Padre Damaso? Binasag niya
mabigat ang sakit mo. …..
ang isang ilawan dahil di
Sabihin mo sa akin ang
matanggap ang pagkatalo. Si
iyong lagay upang
Carlos naman na isang Tsino
maipadalaw kita kay tatay.
ay nanalo sa liam-po dahil sa
Bayaan mong si Andeng ang
pandaraya.
maglaga ng iyong tsaa
Hihintayin kita.
pagkat mahusay siya kaysa
iyong utusan.
Kapitan Martin
Maria Clara
 MAHALAGANG KAISIPAN:
Lipunang mapanghusga at pamahalaang
ukol lamang sa makapangyarihan ay tila
mga tanikalang gumagapos sa mga Pilipino
noon.

Ang tunay at matapat na pag-ibig lamang

ang susubok sa tibay ng pag-iibigan.
 KABANATA 29: ANG UMAGA
Paano dapat ipagdiwang
ang kapistahan?
DON FILIPO LINO

• Tenyente Mayor, asawa ni

Donya Teodora Vino at ama
ni Sinang.

• Kaibigan ni Pilosopo Tasyo

 • Paminsan-minsan ay magsaya tayo
yaman din lamang na marami
tayong dapat iluha.

• Batid ninyong kaisa ninyo ako sa

inyong paniniwala ngunit walang
kabuluhan ang pagtutol ko sa kura
at kapitan.

• Ang pagsasaya ay di nangangahulugan ng

paggawa ng mga kabaliwan. Walang
kabuluhan at paglulustay ang inyong
ginagawa taon-taon. Higit na maraming
mahihirap ang nangangailangan ng salapi.

• Magbitiw kayo ng tungkulin.

 MAHALAGANG KAISIPAN:
Hindi kailangang gumugol ng malaking
pera upang ipagdiwang ang kapistahan.

Magpasalamat sa mga natatamong biyaya sa

buhay.

Magbitiw sa tungkulin kung walang rin

lamang saysay at kabuluhan ang
panunungkulan.
KABANATA 30: SA SIMBAHAN

Naniniwala ka
bang ang
pananampalataya
noon ay
panatiko?
MGA PUNA NI RIZAL
• May mga nagsisimba na magulo,
maingay, nakikipagtulakan at
walang kaayusan.
• Nagdarasal sila nang di
nauunawaan ang dinarasal.
• Kailangang paghintayin pa ng
alkalde ang mga tao.
• Ang sermon ay di patungkol sa mga
dapat malaman ng mga tao sa
kanyang pananampalataya, kundi
pagbatikos sa mga kalaban ng
prayle.
KABANATA 31: ANG SERMON

Ano ang masasabi mo

sa relasyon ng
simbahan at mga
mamamayan sa
kasalukuyan?
 SUMBAT

SUMPA
DAPAT KAYONG
LAYUAN NG MGA
BABAE UPANG DI NA
LUMAGANAP PA ANG
BINHI NG DIYABLO!

TUNGAYAW
PAG-USAPAN (TALK & TURN)
A. Angkop ba sa pagkatao ni Padre Damaso
ang magsalita ukol sa kabanalan?
B. Dapat bang mang-insulto at manumpa ang
mga paring nagsesermon?
C. Kailan nagiging matagumpay ang isang
pagsesermon?
 KABANATA 32: ANG PAGHUHUGOS
“Ang kasamaan ay hindi nagtatagumpay.”
ANG TAONG MADILAW
• Anak ng isa sa mga naging
tauhan noon ni Don
Saturnino na nakaranas ng
kalupitan ng Don.

• Ginawa niya ang panghugos

upang makapaghiganti.
Labis ang kanyang galit kay
Ibarra dahil apo si Ibarra ng
pumalo sa ama ng taong
madilaw.
PAG-USAPAN (TALK & TURN)
A. Paano mo sasabihing ang pangyayari ay hindi
nararapat sa taong nais makatulong sa mga
kabataan?

B. Bakit ipinalagay ni Pilosopo Tasyo na masama

ang naganap na aksidente sa itinatayong paaralan ?
 “Lahat tayo’y may
kaaway sapagkat ang
tunggalian ay bata ng
buhay.” - Elias
 KABANATA 33: MALAYANG ISIPAN
Elias: Ang pagkamatay ng taong madilaw ay
hatol ng langit. Ginusto po ng Diyos na
pagdusahan niya ang masamang plano niya
sa iba.

Naniniwala ka bang pinahihintulutan ng

Panginoon ang masasamang pangyayari sa
mga masasamang tao? Pangatwiranan.
Crisostomo: Hindi ako naniniwala sa himala.
Naniniwala ako sa Diyos. Ang paniniwala sa
pagkakataon ay paniniwala rin sa mga
himala.

Ano ang pagkakataon? Naniniwala ka ba sa

pagkakataon? Bakit?

Elias: Kailangan ko pong maniwalang

mabuti sa Diyos sapagkat nawala na ang
paniniwala ko sa tao.
Kung ikaw si Elias, kanino ka magtitiwala?

Crisostomo: Hindi maiiwasan ng tao na

hindi tanggapin ang hatol ng kanyang
kapwa.
Ikaw, sang-ayon ka ba sa sinabi ni Ibarra?

Elias: Upang gumawa nang mabuti, maging

maayos at magpagaling, hindi magwasak
sapagkat kung nagkamali siya ng hatol, wala
siyang kapangyarihang lunasan ang nagawa
niyang masama.
Ano ang pakay ni Elias kay Ibarra? Ano
ang kanyang ginagampanang papel sa
buhay ni Ibarra?
 MAHALAGANG KAISIPAN:
Lahat tayo ay may kalaban
sapagkat ito ang balanse ng
buhay at hindi lahat ng tao ay
matutuwa sa ating mga
ginagawa.
 “Alinmang kahoy na nababad
kapag nag-init at sinindihan ay
nag-aapoy din.”
KABANATA 34: ANG PANANGHALIAN
“Mas hangal pa kayo sa mga
Indiyo na nagpatayo ng kani-
kanilang bahay kung hndi
ninyo matututuhang itayo ang
isang paaralang may apat na
pader na may patong na
bubong na sawali.”

“Ang hirap kasi sa mga Indiyo, kapag

napunta sa Europa, itinuturing nang
doktor ang sarili.”
 “Lahat ng uhuging iyan na
nagtungo sa Europa ay
nagwawakas gaya ng nararapat
sa kanila. Buhay pa’y
pinarurusahan ang mga ng
ganyang ulupong.
Mangamamatay sila sa
bilangguan.”
 PAG-ISIPAN MO!

Kung ikaw ang pinariringgan ni Padre

Damaso at iyong ama ang kanyang
hinahamak, makakaya mo bang magtimpi?
Ano ang gagawin mo?
“Siya’y pinakaiwasan ko ngunit
ngayo’y nagkatagpo kami sa
kalooban ng Diyos. Mayroon ba
sa inyong di nagmamahal sa
kanyang ama? Marahil di mo
nakilala ang kahalagahan ng
isang ama.

Kayong mga naririto, nakita na

ba ninyog hamakin ang
pangalan ng inyong ama? Kayo’y
di kumikibo? Samakatwid ang
taong ito’y binigyan ninyo ng
sala.”
 PAG-ISIPAN MO!

Makatwiran ba ang ginawang pagsugod at

tangkang pagpatay ni Crisostomo kay
Padre Damaso? Bakit?
KABANATA 35: MGA KURO-KURO
Alkalde: Hindi madaling ituro kung sino ang
mali o tama. Pero sana nakapagpigil si senyor
Ibarra, kung hindi man naging marahan sa
pagsasalita si Padre Damaso.

Don Filipo: Paano pong makapagpipigil si

senyor Ibarra, para pong latigong lumalatay
ang mga salita ni Padre Damaso. Kung si Padre
Damaso sana ay nagkaroon ng kalahating
pagtitimpi.
Kapitan Basilio: Hindi tutulungan ng bayan si
Ibarra dahil malakas, mayaman, at laging may
katuwiran ang mga prayle.

Don Filipo: Laging may katuwiran ang mga

prayle sapagkat tayo din ang nagbibigay
katuwiran sa kanila.

Isan ina: Pagkakaitan ko ng bendisyon ang

aking anak kung gagawin rin nito ang ginawa
ni Ibarra.
Kapitana Maria: Kahanga-hanga ang kanyang
pagtatanggol niya sa kanyang ama.
Ipagpatawad ninyo, may kanya-kaniyang
paraan ng pagmamahal sa mga anak ang
bawat ina.

Tagabukid 1: Hindi na matutuloy ang pagtatayo

ng paaralan. Tinawag na “pilibustero” ng mga
Espanyol si Ibarra.

Tagabukid 2: Hindi na magiging doktor ang

anak ko, kundi magkakariton na lamang. Wala
na! Hindi na magkakaroon ng paaralan!
Saan hahantong si Ibarra?
Matutuloy pa kaya ang
pagpapatayo ng paaralan?
Paano na ang bayan ng
San Diego?
 “Dapat ba o hindi
dapat manghimasok
ang mga magulang
sa pag-iibigan ng
mga anak?.”
KABANATA 36: ANG UNANG PANGANORIN
• Pinagbabawalan na si
Maria Clara na makipag-
urap kay Ibarra.
• Hindi na rin
makatutuntong sa bahay
ni Kapitan Tiyago si
Ibarra.
• Pinaratangan siyang
Excomulgado.
 PAG-ISIPAN MO!

Ano ang dapat pairalin kung umiibig, puso

o isip?
 Ang kalagayan ng isang bansa ay
nakasalalay sa taong namumuno rito.
KABANATA 37: ANG KAPITAN HENERAL

“Bigyan ninyo ako ng

pagkakataong ipakilala na
ang katarungan ay di
lamang marunong
magparusa kundi
marunong din namang
gumantimpala at hindi
palaging bulag.”
• Ikinasaya ng Kapitan Heneral ang
pagpapatayo ni Ibarra ng paaralan.

• Hinangaan din niya si Ibarra sa

pagbibigay dangal sa alaala ng
magulang.

• Ipinangako niyang hihilingin sa

Arsobispo na ibsan ang excommunion
ni Ibarra.
 PAG-ISIPAN MO!

Ikaw, iiwanan mo ba ang iyong lupang

tinubuan upang maglingkod sa dayuhang
bansa?