DOANE CHRISTIAN INTERNATIONAL SCHOOL FOUNDATION INC.

5th Avenue Ledesco Village, La Paz, Iloilo City

_____________________________________________________________________________________
Pangalan: Baitang at Seksyon:
Guro:
Petsa ng Pagturo at Oras: Modyul No. 1

YUNIT 1
Ang Panitikan sa Panahon ng Katutubo

1
 ARALIN 1
Karunungang Bayan

Mahahalagang Tanong

1. Paano maisasabuhay ang pamanang kalinangan tulad ng mga karunungang – bayan?

2. Paano palaganapin at paunlarin ang panitikan sa panahong ito?
 2

      Basahin Natin  

  
Banaag At Sikat (Buong Kwento)
ni: Lope K. Santos

Isang obra maestro ng manunulat at tanggol ng wika na si Lope K. Santos ang nobelang Banaag
at Sikat. Kuwento ng pag-iibigan ng isang mahirap na lalaki at mayamang babae ang iniikutan ng Banaag
at Sikat.

Gayunman, mas nakilala ito bilang isang nobela na tumutligsa sa napakaraming isyu ng bayan
tulad ng sosyalismo, pagkakaisa ng mga manggagawa, at kapitalismo. Dahil dito ay tinagurian ito bilang
Bibliya ng mga manggagawang Pilipino lalo na noong 1906, ang panahon kung kailan inilimbag ang aklat.
Umiiral kasi noon ang pang-aabuso ng mga mayayaman sa mga dukha at maralita, lalo na ang mga
maliliit na manggagawa.

Umiinog ang kuwento kay Delfin na isang sosyalista. Nais niya na lumaganap ang sosyalismo o
ang pagkakaroon ng mamamayan ng karapatan sa mga gawaing may kinalaman sa kalakalan,
pagkakaroon ng ari-arian, at iba pang gawain na babali sa kasalukuyang umiiral na pagiging makasarili ng
mga mayayamang may-ari ng mga lupain.

Kaibigan naman niya si Felipe na isa namang panariko ng anarkismo o nais ng karahasan sa
pagbuwag ng pagiging mapang-api ng mga mayayamang may-ari ng lupa.

Anak siya ng isang makapangyarihang pinuno ng bayan, ngunit mas pinili ang umalis sa kanila at
iniwan ang marangyang buhay at sumama sa mga maralita. Namundok ito at doon namuhay kasama ang
mga katulad niya ang ipinaglalaban.

Si Don Ramon ang tatay ni Felipe. Umibig si Felipe kay Tenta, isang babaeng kapos sa buhay
ngunit mabuti ang kalooban at mayroong ipinaglalaban. Nainis ang ama kay Felipe at hindi na pinabalik
pa sa kanilang tahanan.

Ang suliranin ni Don Ramon sa mga anak ay naulit pa sa isa. Ang anak niya kasing si Meni ay
umibig naman kay Delfin. Umalis din si Meni sa kanilang tahanan kaya naman nagdamdam ng lubos ang
kaniyang ama.

Dahil walang maayos at malaking kita si Delfin, naging mahirap ang buhay nina Meni. Pero masaya
siya dahil hindi tulad sa kanilang bahay na may karangyaan nga, ay hindi naman naging totoong maligaya
dahil sa pagkaganid ni Don Ramon.

“Ang pagkaramdam ay isinisigaw din ng nakakaramdam at di ng mga nanonood lamang.”

–Felipe

Dahil sa pagkabigo ni Don Ramon sa kaniyang mga anak, napagpasiyahan nitong umalis na lamang
sa bansa at manatili sa New York. Ngunit habang nasa ibang bansa, napabalitang may pumaslang kay
Don Ramon.

Nang makarating sa Pilipinas ang bangkay ni Don Ramon, Tandaan

nalaman kung sino ang tunay na pumaslang sa kaniya. Ito ay
walang iba kung hindi ang bayaw ni Felipe na si Ruperto. Si Lope K. Santos ay isang tanyag
na manunulat sa wikang tagalog
Magkapatid sina Tentay at Ruperto. Dating tauhan pala ni mula noong panahon ng
Don Ramon si Ruperto na nakaranas din ng pagmamalupit mula sa pananakop ng Espanyol
Don. hanggang sa pagtatapos ng
pananakop ng mga Amerikano.
Ngunit kahit ganoon ang nangyari, patuloy ang buhay nina Siya ay itinuturing na "Ama ng
Delfin, Felipe, Meni, at Tentay. Nais nilang matupad ang kanilang Pambansng Wika at Balarila" ng
mga plano at adhikain. Pinag-usapan nina Delfin at Felipe ang Pilipinas.
kanilang plano para sa mahihirap. Tuloy ang laban para sa mga
Sa pamamagitan ni Manuel
maralita. L. Quezon, naging punong-
tagapangasiwa si Santos ng
Kung minsan, ang pagmamahal ay matatagpuan sa
Surian ng Wikang Pambansa.
paninidigan. Ang pagkakaroon ng ipinaglalaban ang tunay na Kabilang sa mga katawagang
makapagbibigay ng kaligayahan at pag-ibig. Kahit kadugo ay hindi nagbibigay-parangal kay Santos
makapagbibigay ng pagmamahal na wagas at totoo kung ang "Paham ng Wika," "Ama ng
makasarili ito at walang ibang iniintindi kung hindi sarili. Balarilang Pilipino," at " Haligi ng
Panitikang Pilipino."
https://zassieecal26.blogspot.com/2014/01/banaag-at-sikat-
ni-lope-k-santos.html

Mga uri at halimbawa ng karunungang bayan

 Salawikain
 Sawikain
 Palaisipan
 Bugtong
 Bulong
 Kasabihan
 Kawikaan
 Salawikain

Salawikain - Ito ay uri ng karunungang bayan na tumutukoy sa isang matalinhagang pahayag

na ginagamit ng mga matatanda noon una sa pangangaral para maipakita sa mga bata ang
mabubuting asal. dahil ito ay kinasasalaminan ng mga puna sa
buhay

Halimbawa: Walang masamang  kanya, walang mabuti  sa iba

 4

Sawikain - Ito ay uri ng karunungang bayan na tumutukoy sa patalinhagang pananalita kung

saan ito ay isang paraan ng pagpukaw at paghasa sa kaisipan ng mga tao.  Ito ay nakalilibang at
nadadagdagan din ang iyong kaalaman.

Mga halimbawa:

Balitang kutsero – balitang hindi pinaniniwalaan

Malayo sa bituka – hindi malubha

Palaisipan - ito ay isang uri ng katunungan bayan na

gumigising sa isipan ng tao upang bumuo ng kalutasan sa
isang suliranin.

Halimbawa: May sampung kalabaw na kumakain sa parang

tumalon ang isa ilan ang natira?

Sagot: sampo parin dahil tumalon lang naman hindi umalis

Bugtong - Ito ay uri ng karunungang bayan kung saan ay pahulaan sa pamamagitan ng

paglalarawan, ito ay binubuo ng isa o dalawang taludtod na maikli at may sukat at tugma.

Halimbawa:

Ayan na ayan na di mo pa nakikita  (sagot hangin)

Andiyan na si kaka pabukabukaka (sagot  gunting )

Bulong - Ito ay uri ng karunungan bayan na kung saan ang

halimbawa ay ang mga sinasabi kung ikaw ay dadaan sa punso sa
mga lalawigan na pinaniniwalaan ng iba na mayroong nakatirang
tuwede o nuno.

Halimbawa: Tabi tabi po makikiraan lang po. Huwag po kayong

magagalit

Kasabihan - Ito ang uri ng karunungang bayan kung saan ay

bukang bibig ng mga bata at gayon din ng matatanda. Ito ay
mga tulang pambata tinaguriang tugmang walang diwa at
mababaw ang kahulugan.

Halimbawa: Hoy batang duwag, putak ka ng putak

,matapang ka lamang at ikaw ay nasa pugad.
 5

Kawikaan - ito ay uri ng karunungang baya na kung saan ito ay

kauri ng salawikain, ngunit may kaibahan na lagi itong
nagtataglay ng mga aral sa buhay.

Halimbawa: Ang taong merong tiyaga anuman ay kanyang

nagagawa

Read more on Brainly.ph -

https://brainly.ph/question/19156#readmore

Talasik
Suriin ang matatalinghagang pahayag. Pagkatapos, sagutin ang mga tanong.

1. “Ang pagkaramdam ay isinisigaw din ng nakakaramdam at di ng mga nanonood

lamang.”
Anong katangian ng binata ang ipinakita sa pahayag na ito?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Ano ang naging pasya ng binata ukol sa dalagang sinisinta sa pahayag na ito?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Kailan inilimbag ang aklat na ito na tinaguriang bibliya ng mga manggagawang Pilipino.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. Ano ang adhikain ng mga tauhan na nais nilang matupad sa kanilang plano?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. Anong gintong aral ang makukuha natin sa buod na binasa?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
 6

Muling Pag-isipan
Sagutin ang mga tanong.

1. Bakit mahalagang malaman ang mga karunungang-bayan n gating mga ninuo?

2. Paano nabuo ng ating mga ninuno ang mga karunungang-bayang ito?
3. Ano-anong mga karunungang-bayan n gating mga ninuno ang hindi na angkop sa
kasalukuyang pamumuhay? Pangawiranan ang iyong sagot.
4. Ano ang pangkalahatang kaisipang ipinararating ng karunungang-bayan para sa
estudyante na tulad mo?
5. Maaari bang maging gabay ng mga estudyante na tulad mo ang mga karunungang –
baying binuo ng ating mga ninuno? Ipaliwanag.

Lagumin Natin

A. Bumuo ng islogan tungkol sa paraan kung paano maisasabuhay ang mga karunungang –
bayan bilang pamanang kalinangan mula sa ating mga ninuno. Isulat sa plakard ang
nabuong islogan. Gumamit ng paghahambing sa gagawing islogan.
 7

A. Basahin ang mga sumusunod na mga halimbawa ng mga karunungang-bayan. Pagkatapos,

sagutin ang mga tanong.

1. Ang isang bulong

Ay mas malakas kaysa isang sigaw.

2. Kung ano ang itinaas-taas,

Siyang binaba-baba sa pagbagsak.

3. Ang taong nagigipit,

Sa patalim man ay kumakapit.

4. Ang hindi lumingon sa pinanggalingan,

Hindi makararating sa paroroonan.

5. Ang maniwala sa sabi-sabi

Ay walang bait sa sarili.

Mga tanong:

1. Ano ang mga kaisipang napapaloob sa mga karunungang-bayan?

2. Alin sa binasang karunungang-bayan ang nagpapakita ng paghahambing?ibigay ang mga
kahulugan ng mga ito.

Talakayin Natin
Paghahambing
Ang paghahambing ay tumatalakay sa pagkakaiba o pagkakatulad ng dalawa o higit pang tao,
bagay, hayop, lunan, o pangyayari.

May dalawang uri ng paghahambing:

1. Ang paghahambing na magkatulad ay ginagamit kung ang dalawang pinaghahambing na

tao, bagay, lunan, o pangyayari ay pareho o magkapatas ang katangian. Ginagamitan ito
ng mga panlaping ka (kagaya, katulad), kasing, sing, sim, magsing, o kaya'y ng mga
salitang para ng, gaya, tulad, paris, kapuwa, at pareho.
 8

Mga halimbawa:

a. Para ng halamang lumaki sa tubig,

Daho'y nalalanta munting di madilig,
Ikinalulunoy ang sandaling init,
Gayundin ang pusong sa tuwa'y manaig.

b. Kapuwa gumamit ng panitik sina Rizal at Balagtas laban sa mapaniil na mga dayuhan.

2. Ang paghahambing na di-magkatulad ay ginagamit kung ang dalawang pinaghahambing

na
tao, bagay, lunan, o pangyayari ay may magkaibang katangian. May dalawang uri ito:

a. Ang pasahol na paghahambing ay ginagamit kung may higit na katangian ang

pinaghahambingan sa bagay na inihahambing. Ginagamitan ito ng di-gasino-tulad ni /
ng, di-gaano tulad ni / ng, di-totoo, at di-lubha.

Halimbawa:

Ang mga bugtong ay di-gaanong nagbibigay ng aral sa buhay tulad ng mga

kasabihan.

b. Sa palamang na paghahambing, may higit na katangian ang inihahambing sa bagay na

pinaghahambingan. Ginagamitan ito ng lalo-kaysa / kaysa sa / kay, higit / mas – kaysa /
kaysa sa/ kay, labis, at di-hamak.

Halimbawa:

Ang kawikaan ay labis ang pagbibigay ng mga gintong pahayag kaysa sa mga
kasabihan dahil ito ay hango sa mga aral mula Baibliya.

Himayin Natin

A. Paghambingin ang sumusunod. Gumamit ng mga angkop na kataga o panlapi sa

paghahambing.
1. bahay at paaralan
2. dalawang magkakalaseng babae
3. adobo at sinigang
4. mga sikat na palabas sa telebisyon
5. kanin at tinapay
 9

B. Bumuo ng sariling bersiyon ng bugtong, kawikaan, salawikain, sawikain, o kasabihan na

ginagamit ang paghahambing na angkop sa kasalukuyan. Isulat ito sa kahon.
 10

ARALIN 2
Panitikan

 Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga damdamin, mga

karanasan,hangarin at diwa ng mga tao. At ito rin ang pinakapayak na paglalarawan lalo na sa
pagsulat ngtuwiran o tuluyan at patula.

Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang "pang-titik-an" na kung saan ang

unlaping"pang" ay ginamit at hulaping "an". At sa salitang "titik" naman aynangunguhulugang
literatura (literature), na ang literatura ay galing sa Latin na litterananangunguhulugang titik.

Dalawang Uri ang Panitikan :

1. Patula – Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng maaanyong salita sa mga

taludtod na may sukat o bilang ng mga pantig at pagtutugma ng mga salita sa hulihan ng mga
taludtod sa bawat saknong. Kabilang ditto ang mga sumusunod: tulang liriko, tulang pasalaysay,
tulang pangtanghalan, at patnigan.

2. Tuluyan o Prosa – Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng malayang pagsasama-sama ng mga

salita sa mga pangungusap. Hindi limitado o pigil ang paggamit ng mga pangungusap ng may-
akda. Kabilang ditto ang mga sumusunod: maikling kwento, nobela, dula, alamat, pabula,
talambuhay, sanaysay, balita ateditoryal.

Dahilan sa Pag-aaral ng Panitikang Pilipino

1. Upang makilala ang kalinangang Pilipino, malaman ang ating minanang yaman ng kaisipan at
taglay na katalinihan ng lahing ating pinagmulan.

11

2. Upang matalos natin na tayo’y may marangal at dakilang tradisyon na nagsilbing patnubay sa
mga impluwensya ng ibang mga kabihasnang nanggaling sa iba’t ibang mga bansa.

3. Upang mabatid natin ang mga kaisipan sa ating panitikan at makapagsanay upang maiwasto
ang mga ito.

4. Upang malaman an gating mga kagalingan sa pagsulat at mapagsikapang ito ay mapagbuti at

mapaunlad.

5. Bilang mga Pilipinong mapagmahal at mapagmalasakit sa ating sariling kultura ay dapat

nating pag-aralan an gating panitikan. Tayo higit kanino man ang dapat magpahalaga sa sariling
atin.

Uri ng Panitikan

Ang panitikan ay may dalawang uri, ito ang tuluyan at patula. Ang tuluyan o prosa na sa
salitang Ingles ay prose. Ito ay maluwang na pagsasama-sama ng mga salita sa loob ng
pangungusap. Ito ay nasusulat sa karaniwang takbo ng pangungusap o pagpapahayag.

Ang patula o panulaan na tawag sa salitang Ingles ay poetry. Ito ay pagbubuo ng

pangungusap sa pamamagitan ng salitangbinibilang na pantig sa taludtod na pinagtugma-tugma,
at nagpapahayag din ng mga salitang binibilang ang mga pantig atpagtutugma-tugma ng mga
dulo ng mga taludtod sa isang saknong.

Mga halimbawa ng Panitikan

 1. Pabula
2. Anekdota
3. Talumpati
4. Nobela
5. Alamat
6. Sanaysay
7. Epiko
8. Balita
9. Maikling kwento
10. Dula
11. Talambuhay
12. Parabula
13. kwentong bayan
14. Kantahan
15. Tanaga
16. Sawikain
17. Salawikain
18. Bugtong
19. Awit at Korido
20. Balad
 12

EUPEMISTIKONG PAHAYAG – Sa Ingles, ito ay tinatawag na euphemism. Ang mga

ito ay salita na badyang pampalubagloob o  pampalumay upang ito ay hindi
masama pakinggan o basahin. Kadalasan ito ay pumapalit sa mga matatalim o
masyadong bulgar o malaswang mga salita. Halimbawa ng eupemistikong
pahayag tungkol sa pagkamatay:

 Sumakabilang-buhay
 Pantay na ang mga paa
 Kinuha ng Diyos
 Yumao
 Pumanaw  

Heto pa ang ibang mga halimbawa:

 Hikahos sa Buhay =  Mahirap

 Magulang = Maraya
 Lumulusog = Tumataba
 Balingkinitan = Payat
 Tinatawag ng Kalikasan = Nadudumi
 Sumakabilang Bahay = Kabit
 Kasambahay = Katulong
 Mapili = Maarte o Pihikan
 Malikot ang isip = Masyadong maraming imahinasyon
 May amoy = Mabuhay
 Ibaon sa Hukay = Kalimutan na
 Balat Sibuyas = Pikon, Sensitibo, Madaling mapaiyak
 Butas ang Bulsa = Wala ng Pera
 Halang ang Bituka = Masamang Tao
 Mabilis/Makati ang Kamay = Magnanakaw

Ang mga salitang ito ay ginagamit rin upang mapagaan ang mga masakit
na realidad ng buhay natin. Ginagamit ito upang hindi lubos na masaktan ang
isang tao.
 13

Pag-aralan Natin

May napapansin ka bang pagbabago sa ating kalikasan? Anu-ano ang mga pababagong
ito? Nakabubuti ba o nakakasama ang mga ito? Sa palagay ninyo, nagagalit din ba ang kalikasa?
Babasa ka ngayon ng kuwento ngunit bago ka babasa alamin mo muna ang mgakhuluga ng
mahihirap na salitang mababasa mo sa kuwento.

Talasalitaan:
1. Pagdiriwang – selebrasyon; pagpipista
2. Dukha – mahirap
3. Tradisyon – kaugalian na pamana ng unang panahon
Ngayon handa ka nang basahin ang kuwento tungkol sa ilog na nagagalit.

Minsan, Nagalit ang Ilog

Tuwang – tuwa ang buong baryo. Nalalapit na naman ang pagdiriwang ng kanilang
kapistahan. Tulad ng dati, tatlong araw na naming ipagdiriwang ang kaarawan ng kanilang
patrong si Nuestra Señora Buenviaje. Gaya ng inaasahan, walang tigil na pagsasaya ang
magaganap sa buong baryo sa tatlong araw ng pagdiriwang. Walang tigil ang handaan para sa
lahat. Bawat tahanan, mayaman o dukha ay tiyak na may handa.
"Walang saysay ang tatlong araw na padiriwang kung walang pagodang igagayak," ang sabi
ng Kapitan ng Barangay. " Naging tradisyon na sa ating baryo na ilibot ang patron, sakay ng
bangkang napapalamutian ng iba't ibang kulay ng mga ilaw at sari – saring dekorasyon tulad ng
mga prutas at gulay na inani natin taun-taon," dagdag pa ng Kapitan. " Ang ibig ninyong sabihin,
Kapitan, muling magkakaroon ng prusisyon sa ilog?" ang tanong ng isang lalaking may maputi
nang buhok.

14
" Talaga naming iyan ang ginagawa natin taun-taon, di ba?" ang balik na tanong ng
Kapitan." Napakaraming biyaya ang ipinagkaloob sa atin n gating patron sa taong ito. Higit sa
tatlong doble ang inani nating palay kung ihahambing sa mga nakaraang taon. At higit na
maraming isda tayong nahuli sa taong ito. Napakaamo ng dagat kaya't ibig kong maging higit na
maganda, masaya at makulay ang kapistahan natin sa taong ito," paliwanag pa nito.
"Ngunit, Kapitan, napakarumi ng ilog. Kailangan malinis muna natin ito. Tambakan nan g
basura ang ilog natin," ang malungkot na sabi ng isang dalaga." Hayaan mo't bukas na bukas din
ay ipalilinis ko ang ilog. May tatlong araw pa bago dumating ang masasayang araw nan a ating
pinakahihintay. Ang ilog na lang ang problema makalawa," ang sabi ng kapitan. Lumipas ang
isa, dalawa at tatlong araw. Hindi naipalinis ni Kapitan ang ilog
." Hindi ko naipalinis ang ilog dahil abala tayong lahat sa prusisyong gaganapin," umpisang
paliwanag ng Kapitan."Hindi bale, pagdaraan ang Bangka, tiyak namang mahahawi ang mga
dumi at sukal na naghahambalang sa ilog." Araw ng pistang baryo, Handang-handa na ang lahat
sa prusisyong magaganap.
Naroon na sa Bangka ang patron. Kayganda na bangka! Ang liwanag nito at napakaraming
dekorasyon may iba't-ibang kulay, hugis at sukat. Kay raming taong ibig sumakay sa Bangka.
Nakakatakot ang mga lulan ng Bangka. Ibig nilang makaalis. Ibig nilang tumalon., Ibig nilang
lumundag sa ilog. Nagkagulo ang mga tao. Ang lahat ay natatakot, nagsisigaw. May mga
nagdarasal. Maraming umiiyak at nananaghoy. At ….. at …. Unti-unting lumulubog ang Bangka,
kasama ang di mabilang na mga sakay nito.
Kinabukasan, laman ng pang-umagang pahayagan ang balitang may 205 sakay ng Bangka
ang namatay sa aksidenteng iyon. Mahigit pa ring 100 tao ang nawawala. Saka naisip ni Kapitan
ang ilog. Ang maruming ilog na pinarumi.

Sagutin ang mga tanong. Isulat ang iyong mga sagot sa sagutang papel.

1. Sinong patron ang ipinagdiriwang sa pista ng baryo?

2. Ilang araw naghanda ang mga tagaroon?
3. Ano ang pinakatampok na bahagi ng pagdiriwang?
4. Bakit nagdiriwang ang mga taga baryo sa kapistahan ng kanilang patron?
5. Ano ang pagoda?
6. Nakakapamiyesta ka na bas a baryo? Bakit nangyari iyon?
7. Ano ang naganap sa araw ng pista?
8. Sa iyong palagay, sino ang dapat sisihin sa trahedya?
9. Anong aral ang natutuhan mo sa kuwento?
10. Bilang mag-aaral, anu-ano ang magagawa mo para sa kalikasan?

May mga pangyayari sa kuwentong may ugnayan.

- Ano ang dahilan ng pagiging marumi ng ilog? Tinambakan ito ng mga basura ng tao.
- Ano ang epekto ng hindi pakikinig ng mga tao nang hindi na pinasakay sa pagoda dahil
punong- puno na ito? Lumubog ang pagoda.
 15

May pangyayaring maiuugnay sa isa pang pangyayari at maaring ito ang sanhi o bunga.

Pag – aralan mo ang dayagram ng ugnayang sanhi at bunga sa mga pangyayari sa itaas.

Sanhi Bunga

Tinambakan ng basura ng mga

ito ang ilog. Naging marumi ang ilog.

Hindi nakinig ang mga tao at

sila ay sumakay sa pagoda kahit Lumubog ang pagoda.
punung-puno na ito.

Maaring ikaw naman ang magbigay ng mga pangyayaring may ugnayang sanhi at bunga.
Subukan mo:

1. Sanhi : Naging abalang-abala ang Kapitan.

Bunga: ____________________________
2. Bunga: Marami ang namatay.
Sanhi: _____________________________

Gawin Natin

A. Ibigay ang sanhi ng sumusunod na kinalabasan. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
1. Nagkasakit ng ulcer.
2. Iniwan ng mga kasamahan.
3. Mababang grado.
 16

B. Ibigay ang maaaring bunga ng mga nakalahad na sanhi o kaisipan. Isulat ang sagot sa
sagutang papel.
1. Laging nagpupuyat sa gabi.
2. Mahilig sa kendi, inuming de-bote at ibang sitserya.
3. Nasiraan ng sasakyan sa daan.

Tandaan Natin

Ang mga pangyayari ay may ugnayang sanhi at bunga. Ang sanhi ay ang pangyayaring
nagsasaad ng dahilan at ang bunga ay ang kinalabasan o epekto.
17