ELM 3002

ÖLÇME VE ENSTRÜMANTASYON

Ders 11

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

 İçerik

SICAKLIK ÖLÇME VE SICAKLIK

ALGILAYICILARI (devamı)

ü Yarıiletken Sıcaklık Algılayıcıları

Bu tip algılayıcılar, ters kırılma gerilimi (reverse

breakdown voltage) mutlak sıcaklık ile doğru
orantılı olarak değişen zener diyotlardır.
ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz
 Yarı İletken Sıcaklık Algılayıcıları
(Entegre devre sıcaklık sensörü)

LM135 serisi
algılayıcılar, hassas,
kolay kalibre edilebilir,
entegre devre sıcaklık
sensörleridir.
3 terminalli zener
olarak bilinen LM135,
+10mV/K lik
hassasiyetle mutlak
sıcaklık ile orantılı bir
kırılma gerilimine
sahiptir.

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz
o LM335
çıkışında 10mV/ºK lik işaret üretir
o LM34 10mV/ºF “ “ “ “
o AD592 10mV/ºK “ “ “ “

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

 Yarıiletken Sıcaklık Algılayıcıları

• Doğrusal ✓✓
• Kelvin derece için doğrudan kalibre edilmiştir.
• 400 mikroA den 5 mA e kadar akım aralığında
işlem yapılabilir.
• 1 Ohm dan az dinamik direnç
• Farklı sıcaklık birimlerine kolay kalibre edilebilir
• Sınırlı sıcaklık ölçme aralığı 200ºC ???
• Düşük fiyat ✓✓

Besleme gerilimi min. 5 Volt

Çalışma akımı 1 mA

Min sıcaklık -40 deg C

Max sıcaklık 100 deg C

Sensör kazancı 10 mV/Deg C

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

 Zener Diyotlar
§ Sıcaklık kompanze edilmiş zener
diyotlar à Gerilim düzenleyici

§ Sıcaklık kompanze edilmemiş zener

diyotlarà Sıcaklık algılayıcı

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

 Sıcaklık Kompanze Edilmiş
Zener Diyotlar
Gerilim düzenleyici (Voltage Regulators)
diyotlar, sıcaklığa duyarlı değillerdir.
Aşağıdaki durumlardaki sınırlı değişimlere
karşılık çıkış gerilimini sabit tutarlar:

Ø Giriş gerilimi,
Ø Yük akımı, ve
Ø Sıcaklık değişimleri

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz
 PN bileşiminde
Sıcaklık Kompanzasyonu

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

 PN bileşiminde
Sıcaklık Kompanzasyonu
İleri yönde öngerilimlendirilmiş (Forward-biased)
bileşim, yaklaşık 2 mV/C negatif sıcaklık
katsayısına sahiptir.

Ters yönde öngerilimlendirilmiş (Reversed-biased)

bileşim, 5.5 V da 2 mV/C ile 10 V da 6 mV/C a
kadarbir aralıkta pozitif sıcaklık katsayına sahiptir.

Bu nedenle, İleri ve ters yönde

öngerilimlendirilmiş pn bileşimlerinin makul
kombinasyonlarında, çok düşük genel sıcaklık
katsayısı elde etmek mümkündür.
MUTEF EHE303 Instrumentation and Measurement
Yarıiletken Sıcaklık Algılayıcıları

o Kırılma bölgesinde ters polarma

altında, çıkış formülü aşağıdaki
gibidir:

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

Yarıiletken Sıcaklık Algılayıcıları

o Burada T, Kelvin cinsinden sıcaklık

değeridir. (0ºC = 273ºK) Eğer °C
cinsinden sıcaklık değeri kullanılacak
ise formül aşağıdaki gibi yeniden
düzenlenir:

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

Yarıiletken Sıcaklık Algılayıcıları

5mA > Iz > 400 µA

Akım değeri öyle seçilmelidir ki harcanan güç (Pz = Iz´Vz), üretici

firmanın izin verdiği değeri aşmamalıdır.
Yukarıdaki formülde kullanılan 1 mA değeri üretici firmanın test
ettiği akım değeridir.

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

Yarıiletken Sıcaklık Algılayıcıları

o Iyük << Izmin

Burada VmaxT, max. sıcaklıkta Zener

uçlarında ölçülen gerilim değeridir.

MUTEF EHE303 Instrumentation and Measurement

 LM335 için sıfır ve tam-skala ayarı (zero and
span adjust)için kullanılabilecek devre
şeması

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

Örnek 1: LM335 kullanılarak -10 ile
+50ºC arasında ölçme yapılmaktadır.
Nominal sıcaklık 20ºC iken yük
direncinin alabileceği minumum değeri
hesaplayınız. Besleme gerilimi ±5V tur.

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

o Zener diyot üzerinde düşen gerilim

Vz=2,73+(10mV/ºC * 20ºC) à Vz=2,93V

o Zener diyodun Anot terminalindeki

gerilim -2,73V olarakayarlarsak Vout
çıkış gerilimi :

Vout = Vz + Voffset = 2,93 – 2, 73 = 200mV

MUTEF EHE303 Instrumentation and Measurement

 5mA> Iz > 400µA

o Rbias = 5V - 0,2V
1mA

o Rbias = 4,8 KΩ

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

o Rzero << Rbias olmalıdır ki Rzero nun
değerinin değişimine karşılık Ibias
akımının değişmemesi sağlanmalıdır.

o Rzero = 500 Ω alınabilir.

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

Ryük>> V max T * Rbias
Vsupply - V max T

Vz = 2,73 + ( 10mV/ºC* 50ºC)

= 3,23V
VmaxT = 3,23 - 2,73
= 0,5 Volt

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

Ryük >>
0,5 * 4,7 K
5 - 0,5

Ryük >> 522 Ω

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

Örnek2:
Kırılma gerilimi 25° C de 10 V olan ve +5,5mV/C
sıcaklık katsayısına sahip bir zener diyoda, Şekilde
görüldüğü gibi üç diyot seri olarak bağlanarak sıcaklık
kompanzasyon işlemi gerçekleştirilmiştir. İleri yönde
öngerilimlendirilmiş her bir diyot üzerinde 25°C de
uçları arasında 0,65 V luk potansiyel fark düşümü
gerçekleşmektedir. Diyotlar -2mV/C sıcaklık
katsayısına sahiptir. 25°C ve 100°C de seri bağlı diyot
grubu üzerindeki toplam gerilim nedir?

MUTEF EHE303 Instrumentation and Measurement

 Celcius Termometre Uygulama Devresi

Burada LM136,
2.5V luk gerilim
düzenleyici
olarak
çalışmaktadır.
Ayrıca * işaretli
Potansiyometre
ile LM308 in
çıkışında 2.73V
olacak şekilde
ayar yapılır.
Alıntı: https://www.st.com/resource/en/datasheet/lm135.pdf

ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz

 Farksal Sıcaklık Ölçme Uygulaması

Alıntı: https://www.st.com/resource/en/datasheet/lm135.pdf
ELM 3002 Ölçme ve Enstrümantasyon Prof. Dr. Hayriye Korkmaz