Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 100

g]kfn 6]lnsd

g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8


P3f/f}+ jflif{s k|ltj]bg
@)&$÷&%

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%
ljifo ;"rL

;fwf/0f ;ef ;DaGwL hfgsf/L @–$


;fwf/0f ;efsf] ;"rgf
;fwf/0f ;ef ;DaGwL cGo hfgsf/L

/0fgLlts k|ltj]bg %–#&


sDkgL ;DaGwL ;fdfGo hfgsf/L
cf=j= @)&$÷&% sf] emnsx?
sDkgLsf]] k|d'v ljQLo ;"rsf°x¿
cleofg, kl/sNkgf / nIo
sDkgLsf] ;f+u7lgs ;+/rgf
;~rfns ;ldlt
cWoIfsf] dGtJo
sDkgL Joj:yfkg
;~rfns ;ldltsf] k|ltj]bg

xfd|f ;]jfx¿ tyf ;fdflhs pQ/bfloTj #*–%#
Jofj;flos kl/b[Zo
xfd|f] ;kmntfsf cfwf/
;+:yfut ;fdflhs pQ/bfloTj

ljQLo ljj/0fx? %$–(^


n]vfk/LIfssf] k|ltj]bg
ljQLo l:yltsf] ljj/0f -jf;nft_
gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f
cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f
gub k|jfx ljj/0f
OlSj6Ldf kl/jt{gsf] ljj/0f
l6Kk0fLx¿
kfFr jif{sf] k|d'v ;'rsf°x?

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 1


g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8sf]
P3f/f}+ jflif{s ;fwf/0f ;efsf]] ;"rgf
cfb/0fLo z]o/wgL dxfg'efjx?
o; sDkgLsf]] ldlt @)&%÷)(÷)* df a;]sf] ;~rfns ;ldltsf] *)# cf}+ a}7ssf]] lg0f{o cg';f/ sDkgLsf] P3f/f}+
jflif{s ;fwf/0f ;ef b]xfosf] ljifox¿df 5nkmn tyf lg0f{o ug{ lgDg ldlt, ;do tyf :yfgdf a:g] ePsf]n]
sDkgL P]g, @)^# sf] bkmf ^& -@_ adf]lhd ;Dk"0f{ z]o/wgL dxfg'efjx¿sf] pkl:yltsf nflu of] ;"rgf k|sflzt
ul/Psf] 5 .

;ef x'g] ldlt, ;do / :yfg M


ldlt M @)&% ;fn kf}if dlxgf #) ut] ;f]daf/ -tbg';f/ !$ hgj/L, @)!(_
;ef ;'? x'g] ;do M lbgsf] #M)) ah]
:yfg M lqe'jg cfdL{ clkm;;{ Snj, 6'l8v]n, sf7df8f+} .

5nkmnsf‌‌ ljifox¿M
s_ ;fdfGo k|:tfj M
!= cfly{s jif{ @)&$÷&% sf] ;~rfns ;ldltsf] jflif{s k|ltj]bg 5nkmn u/L kfl/t ug{] .
@= n]vfk/LIfssf] k|ltj]bg ;lxtsf] @)&% cfiff9 d;fGtsf] jf;nft tyf ;f]xL ldltdf ;dfKt ePsf] cfly{s jif{
@)&$÷&% sf] gfkmf gf]S;fg lx;fa, ;f]xL cjlwsf] gub k|jfx ljj/0f tyf cGo cg';"lrx? pk/ 5nkmn
u/L kfl/t ug]{ .
#= >L dxfn]vf k/LIfssf] sfof{nosf] k/fdz{ tyf sDkgLsf] n]vfk/LIf0f ;ldltsf] l;kmfl/z adf]lhd cfly{s
jif{ @)&%÷&^ sf] nflu sDkgLsf] n]vfk/LIfs lgo'Qm ug]{ / lghsf] kfl/>lds lgwf{/0f ug]{ k|:tfj kfl/t
ug]{ .
$= sDkgL P]g, @)^# sf] bkmf !*@ sf] pkbkmf -@_ adf]lhd g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t sDkgLsf] cfly{s jif{
@)&$÷&% sf] d'gfkmf /sd dWo]af6 k|lt z]o/ ?= %%÷– -krkGg ?k}ofF_ sf b/n] gub nfef+z ljt/0f ug]{
k|:tfj kfl/t ug]{ .

v_ ljljw k|:tfj M

;~rfns ;ldltsf] cf1fn]


sDkgL ;lrj

2 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


sDkgLsf] jflif{s ;fwf/0f ;ef ;DaGwL cGo hfgsf/L

!= sDkgLsf] !!cf}+ jflif{s ;fwf/0f ;ef k|of]hgfy{ ldlt @)&% ;fn kf}if !% ut]b]lv ldlt @)&% ;fn kf}if
#) ut];Dd sDkgLsf] z]o/ bflvn vf/]hsf] sfd aGb ul/g] 5 . ldlt @)&% kf}if !@ ut];Dd g]kfn :6s
PS;r]~h lnld6]8df sf/f]af/ eO{ kf}if !( ut] sDkgLsf] z]o/ /lhi68{ lstfadf sfod z]o/wgLx¿n] dfq
;f] ;efdf efu lng tyf nfef+z kfpg]5g\ .

@= jflif{s ;fwf/0f ;efdf efu lng pkl:yt x'g] z]o/wgLx?n] cfkm\gf] kl/ro v'Ng] k|df0f -sfuhft_ jf z]o/
k|df0fkq jf z]o/wgLx?sf] BOID Statement clgjfo{ ?kdf lnO{ cfpg' x'g cg'/f]w ul/G5 .

#= z]o/wgL dxfg'efjx¿sf] ;'ljwfsf] nflu ;ef x'g] lbg z]o/wgL pkl:ytL k'l:tsf ;ef rfn" /x];Dd v'Nnf
/xg]5 .

$= ;fwf/0f ;efdf efu lng ;DalGwt z]o/wgL cfkm} pkl:yt x'g g;Sg] eP k|f]S;L -k|ltlglw_ lgo'Qm ug{
;lsg]5 / ;f] ;DaGwL k|f]S;L kmf/fd ;fwf/0f ;ef ;'? x'g] lbg eGbf $* 306f cufj} sDkgLsf]] s]Gb|Lo
sfof{no, eb|sfnLKnfhf, sf7df8f+}df a'emfO{ ;Sg'kg{]5 .

%= z]o/wgL dxfg'efjx¿sf] 7]ufgfdf k7fOg] sDkgLsf] P3f/f}+ jflif{s ;fwf/0f ;efsf] k|ltj]bg o; sDkgLsf]
j]e;fO6 www.ntc.net.np df klg x]g{ ;lsg]5 . s'g} sf/0fj; k|ltj]bg k|fKt ug{ g;Sg' ePsf z]o/wgL
dxfg'efjx¿n] o; sDkgLsf] s]Gb|Lo sfof{no, eb|sfnLKnfhf, sf7df8f}+af6 cfˆgf] kl/ro v'Ng] sfuhft k]z
u/L lng ;Sg' x'g]5 .

^= gfafns jf ljIfLKt z]o/wgLx¿sf] tkm{af6 sDkgLsf] z]o/wgLx?sf] nut lstfadf ;+/Ifssf] ?kdf gfd btf{
ePsf] JolQmnfO{ dfq ;+/Ifssf] ?kdf dfGotf lbOg]5 .

&= ljljw zLif{s cGtu{t 5nkmn ug{ rfxg] z]o/wgLn] ;ef x'g' eGbf & lbg cufj} sDkgLsf] s]Gb|Lo sfof{no,
sDkgL ;lrjfno, eb|sfnLKnfhf sf7df8f}+df lnlvt hfgsf/L lbg' kg]{5 . To;/L hfgsf/L glbPsf] ljifo
pk/ k|Zg ug{ ;lsg] 5}g .

*= z]o/wgL dxfg'efjx¿n] JoQm ug'{ ePsf] dGtJo jf k|Zgx¿sf ;DaGwdf ;~rfns ;ldltsf] tkm{af6 ;fd'lxs
?kn] hjfkm lbOg]5 .

(= ;'/Iffsf] b[li6sf]0fn] z]o/wgL dxfg'efjx¿ ;fwf/0f ;ef:yndf cfpFbf emf]nf, kf]sf h:tf j:t'x¿ glnO{
cfpg' x'g cg'/f]w ul/G5 . ;'/IffsdL{n] cfjZos b]v]df ;'/Iff hfFr ug{ ;Sg] x'Fbf ;f] sfo{df ;xof]u ul/lbg'
x'g cg'/f]w 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 3


g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8
cg';"rL – ! -s_
-lgjf{rg lgb{]lzsfsf] bkmf $ sf] v08 -3_ / sDkgL P]g, @)^# sf] bkmf &! sf] pkbkmf -#_ ;Fu ;DalGwt_
;fwf/0f ;efdf efu lng / dtbfg ug{ cfkm\gf] k|ltlglw
lgo'Qm ug{] lgj]bg -k|f]S;L kmf/fd_ sf] 9fFrf

>L ;~rfns ;ldlt


g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8,
eb|sfnLKnfhf, sf7df8f}+ .

ljifo M k|ltlglw lgo'Qm u/]sf] af/] .

========================= lhNnf ========================= d=g=kf=÷p=d=g=kf=÷g=kf÷uf=kf=, j8f g+= ======== a:g] d÷xfdL ===================== n]] To; sDkgLsf]
z]o/wgLsf] x}l;otn] ;+jt\ ====== ;fn ======== dlxgf ===== ut] ========= af/sf lbg x'g] jflif{s÷ljz]if ;fwf/0f ;efdf d÷xfdL
:jod\ pkl:yt eO{ 5nkmn tyf lg0f{odf ;xefuL x'g g;Sg] ePsfn] pQm ;efdf d]/f]÷ xfd|f] tkm{af6 efu lng
tyf dtbfg ug{sf nflu ===================== lhNnf ================== d=g=kf=÷p=d=g=kf=÷g=kf÷uf=kf=, j8f g+= =================== a:g] >L =======================
nfO{ d]/f]÷xfd|f] k|ltlglw lgo'Qm u/L k7fPsf] 5'÷k7fPsf 5f}+ .

k|ltlglw lgo'Qm ePsf] JolQmsf]


x:tfIf/sf] gd"gfM
z]o/wgL k|df0fkq eP k|df0fkq g+= /
z]o/wgL k|df0fkq cef}ltsLs/0f ul/;s]sf] eP BOID gDa/M
ldlt M

lgj]bs
b:tvt M
gfd M
7]ufgf M
z]o/ k|df0fkq g+= jf BOID g+=M

z]o/ ;+Vof M

b|i6AoM
!= dfly plNnlvt ;Dk"0f{ Joxf]/f e/L of] lgj]bg -k|f]S;L kmf/fd_ ;fwf/0f ;ef z'? x'g] lbgeGbf sDtLdf $* 306f
cufj} sDkgLsf] /lhi68{ sfof{nodf btf{ ul/;Sg' kg]{5 .
@= Ps} z]o/wgLsf] PseGbf a9L lgj]bg -k|f]S;L kmf/fd_ k|fKt ePdf ;f] z]o/wgLn] k]; u/]sf ;a} lgj]bg -k|f]S;L
kmf/fd_ x¿ /2 x'g]5g\ .

4 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


sDkgL ;DaGwL ;fdfGo hfgsf/L

g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8 @)^) sDkgLsf] ;~rfns ;ldltdf & hgf ;~rfns
df3 @@ -% km]a|'c/L, @))$_ df tTsflng /xg] Aoj:yf /x]sf] 5 . sDkgLsf] ;~rfns
g]kfn b"/;~rf/ ;+:yfgaf6 ?kfGt/0f ;ldltsf] cWoIf g]kfn ;/sf/ ;~rf/ tyf
eO{ sDkgL P]g cg';f/ :yfkgf ePsf] ;"rgf k|ljlw dGqfnosf ;lrj /xg] Aoj:yf 5
xf] . o;sf] s]Gb|Lo sfof{no eb|sfnLKnfhf, eg] cGo ;~rfnsx?df g]kfn ;/sf/ cy{
sf7df8f}+df /x]sf] 5  . b"/;~rf/ ;]jfk|bfos dGqfnosf k|ltlglw, g]kfn ;/sf/ sfg"g Gofo
sDkgLx?dWo] cu|0fL :yfgdf /x]sf] of] sDkgLn] tyf ;+;bLo dfldnf dGqfnosf k|ltlglw, sDkgLsf
EjfO; ;]jfdf GSM, CDMA, PSTN / 8f6f k|aGw lgb]{zs, g]kfn ;/sf/ ;~rf/ tyf ;"rgf
;]jfdf 3G, 4G, EVDO, WiMAX, ADSL k|ljlwaf6 k|ljlw dGqfnosf k|ltlglw, sDkgLdf sfo{/t
b]zAofkL?kdf ;]jf k|bfg ul//x]sf] 5 . b]zdf sd{rf/Lx?af6 5gf}6 ePsf] sDkgLsf] sd{rf/L /
b"/;~rf/ ;]jf k|bfg ug]{ ;]jfk|bfosx? dWo] ;j{;fwf/0f zo]/wgLx? dWo]af6 lgjf{lrt k|ltlglw
;jf{lws ;]jf / ;]jfu|fxLx? /x]sf] o; sDkgLn] Ps hgf /x]sf 5g\ . g]kfn :6s PS;r]Gh
;dofg's"n gjLgtd k|ljlwx? leqofpb} cTofw'lgs lnld6]8df ;"rLs[t sDkgLx?dWo] sDkgLsf] z]o/
k|ljlwx?sf] k|of]u u/L u|fxsx?sf] cfjZostf ahf/ k'FhLs/0fsf] cfwf/df sDkgL k|yd :yfgdf
k"/f ub}{ æ/fi6«sf] ;~rf/Æ aGg ;kmn ePsf] 5 . /x]sf] 5 .

z]o/ nufgL ;+/rgf

*=$*∞

)=)#∞

(!=$(∞

g]kfn ;/sf/ gful/s nufgL sf]if ;j{;fwf/0f

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 5


cfly{s jif{ @)&$÷&% sf] emnsx¿

/fh:j ¿= $%=@& ca{ gfkmf ¿= !&=$* ca{

8f6f ;]jfsf] /fh:j ?= &=%* ca{ k|ltz]o/ cfDbfgL ¿= !!^=%^

k|lt sd{rf/L
/fh:j j[l4b/ !=%@ k|ltzt cf};t cfDbfgL ?= !),&)( xhf/

¿= %% ;/sf/L sf]ifdf
k|ltkmn k|ltz]o/ of]ubfg ?= @^=^% ca{

EBITDA %* k|ltzt OG6/g]6 u|fxs !=)* s/f]8

OG6/g]6 ;]jf OG6/g]6 ;]jfsf]


ahf/ lx:;f $#=^ k|ltzt u|fxs j[l4b/ @(=@$ k|ltzt

EjfO; ;]jfsf]
df]jfOn u|fxs !=(# s/f]8 ahf/ lx:;f %)=( k|ltzt

EjfO; ;]jfsf]
u|fxs j[l4b/ !#=%! k|ltzt sd{rf/L $,@@$

6 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


sDkgLsf] k|d'v ljQLo ;"rsf°x¿

s'n cfo -?= ca{df_ v'b gfkmf -?= ca{df_

46 18

44=25 13=5

42=5 9

40=75 4=5

39 0
2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75 2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75

g]6jy{ (Shareholder's Fund) -?= ca{df_ Return on Capital Employed -k|ltztdf_


16
100

15
75

14
50

25 13

0 12
2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75 2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75

v'b d'gfkmf cg'kft -k|ltztdf_ k|ltz]o/ cfDbfgL -?= df_

120
39

29=25 90

19=5 60

9=75 30

0 0
2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75 2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75

;/sf/L sf]ifdf of]ubfg -?= ca{df_ k|lt sd{rf/L cf};t cfDbfgL -? xhf/df_

30 11,000

25
8,250
20
15 5,500
10
2,750
5
0 0
2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75 2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 7


xfd|f] cleofg, kl/sNkgf / nIo

8 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


cleofg
Pp6f k|ultzLn ;+:yfsf] ?kdf u|fxsju{sf]
lxt tyf ;]jfdf ;dlk{t /xL b]zel/ e/kbf]{
b"/;~rf/ ;]jfx¿ pknAw u/fO{ b]zsf]
cfly{s / ;fdflhs ljsf;df pNn]vgLo
of]ubfg k'¥ofpg] xfd|f] cleofg /x]sf] 5 .

kl/sNkgf
;:tf] / e/kbf]{ b"/;~rf/ ;]jfx¿ ;j{;'ne
?kdf ;a}nfO{ pknAw u/fpgsf ;fy} b"/;~rf/
If]qdf b]zs} cu|0fL ;]jfk|bfossf] ?kdf
:yflkt /lx/xg]] xfd|f] kl/sNkgf /x]sf] 5 .

nIo
b]zsf zx/L If]qb]lv lnP/ clt ljs6 7fp“df
;d]t ;:tf] / e/kbf]{ b"/;~rf/ ;]jfx¿
pknAw u/fpg' xfd|f] nIo /x]sf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 9


10
sDkgLsf] ;f+u7lgs ;+/rgf

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


;~rfns ;ldlt

n]vfk/LIf0f ;ldlt

k|aGw lgb]{zs

sDkgL ;lrjfno cf=n]=k= tyf


lg/LIf0f ljefu

kbk"lt{ ;lrjfno

k|d'v k|fljlws k|d'v dfgj ;+;fwg k|d'v ljQLo k|d'v Jofj;flos jfo/nfOg tyf u|fxs jfo/n]; ;]jf cf/=6L=8L=Pkm=
clws[t clws[t clws[t clws[t ;]jf lgb]{zgfno lgb]{zgfno kl/rfng cfof]hgf

Aofsaf]g k|zf/0f b"/;~rf/ ;"rgf k|0ffnL If]qLo lgb]{zgfnox?


lgb]{zgfno tflnd s]Gb| ;xof]uL lgb]{zgfno

l;len k"jf{wf/ ljefu cGt/f{li6«o ;]jf


lgb]{zgfno
b|i6AoM o; ;+/rgfdf sDkgLsf] skf]{/]6, Jofkfl/s tyf ;xof]uL OsfOx¿dfq b]vfOPsf] 5 .
kfj/ ljefu
;~rfns ;ldltsf] a}7ssf] Ps emns
afofFaf6 qmdz M
d6's cfgGb a}B, k|d'v k|fljlws clws[t – g]kfn 6]lnsd -cfdlGqt ;b:o_, /fh axfb'/ /fjn – ;b:o,
lji0f' k|;fb s;h' – ;b:o, ;"o{ eQm kf]v/]n – ;b:o, dx]Gb|dfg u'?ª\u – cWoIf, wg/fh 1jfnL – ;b:o,
/flwsf cof{n – ;b:o, pQ/ s'df/ vqL – ;b:o, z}nhf /fO{ – sDkgL ;lrj

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 11


;~rfns ;ldlt

afofFaf6 qmdz
sDkgL ;lrj ;b:o
z}nhf /fO{ wg/fh 1jfnL
gfoa k|aGw lgb]{zs, g]kfn 6]lnsd ;x–;lrj, sfg"g, Gofo tyf ;;+bLo dfldnf dGqfno

;b:o ;b:o
pQ/ s'df/ vqL ;"o{ eQm kf]v/]n
;x–;lrj, cy{ dGqfno lgldQ k|aGw lgb{]zs, g]kfn 6]lnsd
cWoIf ;b:o
dx]Gb|dfg u'?ª\u lji0f' k|;fb s;h'
;lrj, ;~rf/ tyf ;"rgf k|ljlw dGqfno ;j{;fwf/0f z]o/wgL k|ltlglw

;b:o ;b:o
/flwsf cof{n /fh axfb'/ /fjn
;x–;lrj, ;~rf/ tyf ;"rgf k|ljlw dGqfno sd{rf/L k|ltlglw
cWoIfsf] dGtJo

14 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


cfb/0fLo z]o/wgL dxfg'efjx¿, ;]jf k|bfosx?n] ljt/0f u/]sf clwsf+z ;]jfx?sf]
pkef]u a9]tfklg To;af6 cfh{g x'g] /fhZj 36bf]
sDkgLsf] P3f/f} jflif{s ;fwf/0f ;efdf qmddf /x]sf] 5 . k|ljlwsf] tLj| ljsf; eP;Fu}
pkl:yt x'g' ePsf ;Dk"0f{ cltly Pj+ z]o/wgL ljZjAofkL ?kdf EjfO; Aofkf/df lzlyntf cfO{
dxfg'efjx¿df xflb{s :jfut ub{5' . o; ul/dfdo EjfO;sf] Aofkf/ qmlds?kdf 8f6f tyf cGo Eofn'
;efdf oxfFx¿nfO{ :jfut ug{ kfpFbf cToGt P8]8 ;]jfdf :yfgfGt/0f x'g] qmd hf/L /x]sf] 5 .
uf}/jflGjt ePsf] 5' . tLj| k|lt:kwf{sf] sf/0fn] EjfO; tyf 8f6f ;]jfsf]
dxz'ndf Aofks s6f}tLsf afjh'b ;~rfng
oxfFx¿af6 lg/Gt/ ?kdf k|To]s jif{ xfdLnfO{ cfo ?= #(=)@ cj{ sfod u/L s'n cfodf !=%@
k|fKt eO/x]sf] c;Ld ljZjf; / cfTdLo ;xof]usf k|ltztn] j[l4 ug{ sDkgL ;kmn ePsf] 5 . To:t}
nflu xflb{s cfef/ JoQm ub{5'  . z]o/wgL xfdLn] ;ldIff jif{df gfkmf !#=&# k|ltztn] j[l4 u/L
dxfg'efjx¿sf] ljZjf;, u|fxsju{sf] e/f];f / ?= !&=$* cj{ k'¥ofpg ;kmn ePsf 5f}+ .
;b\efj tyf ;Dk"0f{ sd{rf/Lx?sf] cys\ kl/>dsf]
k|ltkmn:j?k b]zs} cu|0fL b"/;~rf/ ;]jfk|bfossf xfdL cfkm\gf nufgLstf{x¿nfO{ nufgLsf] plrt
?kdf o; sDkgL :yflkt eO;s]sf] 5 . cufdL k|ltkmn k|bfg ug{sf nflu sDkgLsf] ;|f]t tyf
lbgdf ;d]t xfdL cem a9L u|fxsd'vL ;]jf k|bfg ;fwgx¿nfO{ clwstd kl/rfng u/L d'gfkmf
u/L d'n'ssf] cu|0fL b"/;~rf/ ;]jfk|bfossf] j[l4 ub}{ hfg] tkm{ lqmofzLn /xFb} cfPsf 5f+} .
?kdf /xL /xg k|lta4 5f}+ . xfdL z]o/wgL / u'0f:t/Lo ;]jf tyf ;]jfsf] ;xh pknAwtfdfkm{t
cGo ;/f]sf/jfnfx¿sf] rf;f]k|lt ;w}+ ;r]t /xL cfkm\gf] ahf/ lx:;fnfO{ dha't ug{ tyf
z]o/wgLx¿sf] nufgLsf] k|ltkmn ;'lglZrt x'g] u/L Jofj;flos p2]Zo xfl;n ug{ xfdLn] ;]jfsf]
sDkgLsf] bL3{sfnLg ljsf; tyf ;d[l4sf] nflu ;+VofTds lj:tf/ / u'0ffTds ;'wf/ ul//x]sf 5f}+ .
ljleGg of]hgf tyf cfof]hgfx? ;~rfng ub}{ b"/;~rf/ k|ljlwdf ePsf] ljsf; / b'|t kl/jt{gnfO{
cfPsf 5f}+ . ljut jif{x¿df h:t} o; jif{ klg cfTd;ft\ ub}{ sDkgLsf ;]jfu|fxLx¿nfO{ ljZj:t/Lo
sDkgLn]] g]kfnsf] b"/;~rf/ If]qsf] ;du| ljsf; ;]jf k|jfx ug]{ p2]Zon] k|ljlwx¿df lg/Gt/
/ lj:tf/df pNn]Vo of]ubfg k'¥ofpFb} u|fxs :t/f]Gglt ul//x]sf 5f}+ . 8f6f ;]jfsf] dfu a9b}
cfwf/df pT;fxk|b lj:tf/ tyf d'gfkmf j[l4 ug{ uO/x]sf] jf:tljstfnfO{ dWogh/ u/L xfdLn] lgs6
;kmn ePsf] 5 . @)&% c;f/ ;Dddf d'n'sdf eljiodf g} b]z} e/L rf}yf} k':tfsf] df]afOn ;]jf
sDkgLsf] EjfO; ;]jfdf ahf/ lx:;f %)=( k|ltzt (4G) lj:tf/ ug{ uO/x]sf 5f}+ . cfk"lt{ ug]{ qmddf
/ a|f]8Aof08 8f6f ;]jfdf ahf/ lx:;f $#=^ k|ltzt /x]sf] 4G/LTE pks/0fnfO{ 5G df :t/f]Gglt ug]{
k'u]sf] 5 . nIo klg /x]sf] 5 . u|fxsx¿sf] 3/;Dd clK6sn
kmfOa/dfkm{t b|'t ultsf] a|f]8Aof08 OG6/g]6 tyf
;ldIff jif{df EjfO; ;]jfsf] u|fxs cfwf/ !#=%! EjfO; ;]jf ;~rfng ug{ ;lsg] / g]kfndf pknAw
k|ltztn] j[l4 eO{ ! s/f]8 (( nfv k'u]sf] 5 eg] OG6/g]6 ;]jfdWo] ;a}eGbf pRr ultsf] OG6/g]6
8f6f ;]jfsf] u|fxs cfwf/ @(=@$ k|ltztn] j[l4 eO{ ;]jf Fiber To The Home (FTTH) sf] lj:tf/nfO{
! s/f]8 * nfv k'u]sf] 5 . k|ljlwsf] ljsf;, a9bf] ;ldIff jif{df klg lg/Gt/tf lbOPsf] / cfufdL
k|lt:kwf{ tyf ablnbf] ahf/sf] sf/0fn] b"/;~rf/ lbgdf o;sf] lj:tf/nfO{ yk ltj|tf lbOg]5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 15


sDkgLn] cfˆgf] ;]jf / Jofkf/sf] ljljwLs/0f u/L ;]jf ;~rfng ePsf]df xfn;Dd ;a} %%%
tkm{ casf lbgdf ljz]if hf]8 lbOg]5 . ljz]ifu/L la=6L=P;= x? cfk"lt{ eO{ s'n #%) la=6L=P;=x?
b]xfosf ;]jf÷Joj;fox? ;~rfng ug{] sfo{ cl3 ;~rfngdf NofO;lsPsf] 5 . xfdL d'n'ssf ;a}
a9fOg]5 M lhNnfdf 3G tyf WiMAX ;]jfsf] lj:tf/ /
dfOqmf]j]e /]l8of] ln+sdfkm{t ;]jf pknAw u/fpg
ð b"/;~rf/ If]qdf k/Dk/fut 6]lnkmf]g ;]jfsf] ;kmn ePsf 5f}+ . u|fxsx¿sf] u'gf;f] l56f], 5l/tf]
t'ngfdf df]afOn tyf 8f6f ;]jfsf] dfu a9\b} tyf ;/n?kdf ;Daf]wg ug{sf] nflu gofF ;f]wk'5
uPsf]n] cfufdL lbgdf gof+ gLlt cg';f/ tyf u|fxs ;]jf s]Gb| ;~rfngdf NofOPsf] 5 .
k"jf{wf/ ;xk|of]u (Infrastructure Sharing) xfn;Dd 6]lnkmf]gaf6 dfq ;]jfx¿ lbO/x]sf]df ;f]
ug{ ;DefJotf cWoog ul/g]5 . u|fxs ;]jf s]Gb|af6 l5§} g} P;PdP;, Od]n tyf
j]a Rof6 ;]jfsf] dfWodaf6 ;d]t ;f]wk'5 tyf
ð jfo/nfOg a|f]8Aof08 (ADSL/FTTH) / u|fxs ;]jf pknAw u/fOg]5 . To;} u/L km];a's,
jfo/n]; a|f]8Aof08 (3G, 4G/LTE, EVDO, 6\jL6/ nufotsf ;fdflhs ;~hfndfkm{t k|fKt
WiMAX) ;]jfnfO{ b]zJofkL ?kdf ;~rfng / ;'emfj tyf u'gf;fx¿sf] hjfkm klg cfufdL lbgdf
lj:tf/ ul/g]5 . oxL s]Gb|dfkm{t pknAw u/fpg] Joj:yf ul/g]5 .

ð b]ze/Lsf zx/f]Gd'v :yfgx?df sDkgLsf] d'n'ssf] ljs6 tyf u|fdL0f If]qx¿df ;d]t
;]jf lj:tf/ tyf ;~rfngsf] nflu cfjZos ;~rf/ tyf ;"rgf k|ljlw pknAw u/fO{ d'n'sdf
k"jf{wf/x? v8f u/L u|fxsx?nfO{ sDkgLsf JofKt l8lh6n l8efO8 Go"gLs/0f ug]{ / l8lh6n
;]jf k|lt cfslif{t Pj+ cfj4 u/L cfo j[l4 OGSn'hgsf] cjwf/0ffnfO{ ;fsf/ kfg]{ l;nl;nfdf
ul/g]5 . ;dLIff cjlwdf sDkgLsf] of]ubfg dxTjk"0f{ /x]sf]
5 . OG6/g]6sf] ljsf; / lj:tf/n] ;"rgf k|ljlwsf]
ð ljZjAofkL ?kdf nf]slk|o /x]sf] Mobile If]qdf NofPsf] qmflGtsf/L kl/jt{gsf] sf/0f
Financial Services nfO{ sDkgLsf] g]6j{sdf b"/;~rf/ ;]jf cTofjZos / cfwf/e"t ;]jfsf]
;~rfngdf NofOg]5 . ?kdf kl/0ft eO;s]sf] ;Gbe{df OG6/g]6 ;]jf cfd
pkef]Qmfx¿sf] b}lgs hLjgsf] kof{o ag]sf] 5 .
ð gof+ u|fxsx?nfO{ sDkgLsf ;]jfx? OG6/g]6n] ;"rgf / ;~rf/df ;xh kx'Frsf] cnfjf
k|lt cfslif{t ug{'sf ;fy} xfn eO/x]sf kof{Kt cj;/x¿ ;d]t pknAw u/fpg] x'Fbf xfdLn]
u|fxsx?nfO{ klg cfslif{t ul//fVg ljleGg 8f6f ;]jfsf] b]zJofkL ljsf; / lj:tf/sf] nflu
k|sf/sf] Eofn'P8]8 ;]jf pknAw u/fO{ k"jf{wf/ ljsf;df ljz]if Wofg lbPsf 5f}+ . 8f6f
sDkgLsf] k|lt u|fxs cf};t cfDbfgL j[l4 ;]jfsf] u'0f:t/df yk ;'wf/ ug{sf] nflu AofG8ljy
ug{df hf]8 lbOg]5 . yKg] sfo{nfO{ lg/Gt/tf lbg'sf] cnfjf u|fxsx?nfO{
k|lt:kwf{Tds z'Nsdf ;]jf lbO/x]sf 5f}+ .
ð gof+ k|ljlwnfO{ ;dofg's'n cjnDag u/L
u|fxsx?sf] rfxgf cg';f/ ;]jf pknAw a9\bf] ljZjJofkLs/0f;Fu} b"/;~rf/ If]qdf
u/fOg]5 .   eO/x]sf] k|lt:kwf{sf] sf/0fn] xfd|f lg0f{o k|lqmof,
sfo{z}nL, ;+:yfut ;+/rgfdf ;'wf/ u/L sDkgLnfO{
xfd|f] ;]jfIf]q tyf ;~hfnn] b]zsf ;Dk"0f{ lhNnf kl/jt{gd'vL, Jofj;flos tyf ultzLn ;+u7gsf]
tyf gu/÷ufpkflnsfnfO{ ;d]l6;s]sf] 5 . xfdLn] ?kdf ljsf; ug{ cfjZos /x]sf] 5 . o;} qmddf
;]jf lj:tf/sf] sfo{nfO{ gfkmfd"ns If]qx¿df /0fgLlts ;fem]bf/sf] lgo'lQm, sfof{Gjognufot
dfq ;Lldt g/fvL t'ngfTds?kdf nufgL a9L cfjZos sfo{x¿df k/fd{z tyf ;xhLs/0fsf]
x'g] / k|ltkmn Go"g x'g] clt ljs6 tyf b'u{d nflu k/fdz{bftf;Fu ;Demf}tf u/L sDkgLsf] Due
If]qx¿df ;d]t lg/Gt/tf lbO/fv]sf 5f}+ . ;ldIff Diligence Audit (DDA) ug]{ sfo{ ;DkGg eO{
jif{df @@! b'u{d :yfgx?df la=6L=P;= :yfkgf k/fdz{bftfaf6 clGtd k|ltj]bg k|fKt eO;s]sf] 5 .

16 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


;f]sf] sfof{Gjog g]kfn ;/sf/af6 plrt ;dodf aGg'ePsf cfb/0fLo pkef]Qmfx¿nfO{ sDkgLn] ;]jf
x'g] ck]Iff /x]sf] 5 . ug]{ cj;/ k|bfg ug{'ePsf]df xflb{s wGojfb lbg
rfxG5' . ;fy} eljiodf ;d]t oxfFx¿sf] /rgfTds
sDkgLdf sfo{/t lhDd]jf/ kbflwsf/Lx¿;Fu ;'´fj sDkgLn] k|fKt ug]{5 eGg] ljZjf; lnPsf]
sfo{;Dkfbg ;Demf}tf u/L d"Nof°g k|0ffnLnfO{ 5' . sDkgL Joj:yfkg tyf cfd sd{rf/Lju{sf]
k|efjsf/L agfpg] p2]Zon] ;~rfns ;ldlt / k|aGw nugzLntf, d]xgt tyf u|fxs ;]jfk|ltsf] ;dk{0fsf]
lgb]{zs tyf k|aGw lgb]{zs / Joj:yfksx¿aLr pRr sb/ ub}{ sd{rf/L ju{n] cfufdL lbgx¿df
sfo{;Dkfbg ;Demf}tf ug]{ Joj:yf ldnfOPsf] klg u|fxs;]jfd'vL eO{ sDkgLsf] k|ultsf] nflu
5 . o;af6 sDkgLsf] Joj:yfksLo kIf ;an, cfkm\gf] ;Lk, ;do / Ifdtfsf] pkof]u ug{'x'g]5
;do;fk]If, lhDd]jf/ / kl/0ffdd'vL x'g] ljZjf; eGg] d}n] ljZjf; lnPsf] 5' . sDkgLsf] Jofj;flos
lnOPsf] 5 . lqmofsnfkx¿df pNn]Vo ;xof]u k'¥ofpg'x'g] g]kfn
;/sf/, g]kfn ;/sf/sf lgsfox¿, g]kfn lwtf]kq
sDkgLaf6 ;~rflnt cfof]hgfx¿ tf]lsPsf] ;dodf af]8{, lgofds lgsfo g]kfn b"/;~rf/ k|flws/0f,
;DkGg ug{]{ p2]Zon] cfof]hgf sfof{Gjogsf] cg'udg sDkgL /lhi6«f/ sfof{no, ;/f]sf/jfnf tyf
k|0ffnLnfO{ k|efjsf/L agfO{ lgwf{l/t cjlwleq z'elrGtsx¿nufot ;a}df xflb{s s[t1tf JoQm
cfof]hgf ;DkGg ug]{ ;Da4 kIfx¿nfO{ k'/is[t ub{5' . tLj| k|lt:kwf{sf] o; 38Ldf sDkgLnfO{
ug]{ / lgotjz l9nfO ug]{nfO{ b08 hl/afgf ug]{ cu|0fL :yfgdf /flv/fVg oxfFx¿sf] ;fy, ;xof]u
Joj:yf s8fOsf ;fy nfu" ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 . / ;b\efjsf] nflu x[bob]lv wGojfb JoQm ub}{
sDkgLsf] ;]jf lj:tf/ / u'0f:t/ clej[l4 ug{ cxd\ eljiodf klg sDkgLsf] pQ/f]Q/ k|ultsf] nflu
e"ldsf lgefpg] cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf / lgdf{0f ;xof]u ldNg]5 eGg] ljZjf; u/]sf] 5' .
Joj;foLnfO{ yk lhDd]jf/ agfO{ sDkgL;Fu ;xsfo{ wGojfb Û
ug{ clek]|l/t ug{ v/Lb ;Demf}tfdf g} oyf]lrt
Joj:yf ldnfpg] u/L k|lqmof yfngL ul/Psf] 5 . dx]Gb|dfg u'?ª\u
o;af6 tf]lsPsf] ;dodf sfo{ ;DkGg x'g], ;]jf cWoIf
ljt/0f / u'0f:t/df ;d]t ;sf/fTds k|efj kg]{ ldlt M @)&% k'; #)
ck]Iff u/]sf] 5' .

sDkgLn] utjif{df h:t} ;dLIff cjlwdf klg


;/sf/L /fh:jdf dxTjk"0f{ of]ubfg k'¥ofPsf] 5 .
sDkgLn] ;dLIff jif{df cfkm\gf] s'n /fh:jsf] %*
k|ltzt ;/sf/L /fh:jdf of]ubfg u/]sf] 5 eg]
s'n ;/sf/L /fh:jdf sDkgLsf] of]ubfg #=^^
k|ltzt /x]sf] 5 . o;/L /fi6« lgdf{0fdf ;dlk{t x'g
kfpFbf xfdL uf}/jflGjt ePsf 5f}+ . sDkgLn] cfly{s
jif{ @)&$.&% df s/ tyf u}Xs/ jfkt ?= @^ ca{
^% s/f]8 @) nfv ;/sf/L sf]ifdf of]ubfg u/]sf]
5 .

cGTodf, sDkgLsf] ;kmntfsf ;xofqLx¿nfO{


cfhsf] o; ljz]if cj;/df xflb{s wGojfb 1fkg
ug{ rfxG5' . z]o/wgL dxfg'efjx¿n] sDkgLk|lt
b]vfpg'ePsf] ;b\efj ljZjf; cfufdL lbgx¿df klg
lg/Gt/ /xg]5 eGg] d}n] ljZjf; lnPsf] 5' . cfˆgf]
cd"No ;'emfj lbO{ sDkgLsf] ;kmntfsf dfu{bz{s

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 17


sfo{qmdsf s]xL emnsx?

18 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


sDkgL Joj:yfkg

;"o{eQm kf]v/]n k|bLk /fh pkfWofo


lgldQ k|aGw lgb{]zs k|d'v Jofj;flos tyf ljQLo clws[t

z}nhf /fO{ uf]s0f{ k|;fb l;6f}nf


gfoa k|aGw lgb{]zs, sDkgL ;lrj gfoa k|aGw lgb{z] s, cf= n]= k= tyf lg/LIf0f ljefu

d6's cfgGb a}B /fh'afa' cof{n


k|d'v k|fljlws clws[t k|d'v dfgj ;+;fwg clws[t

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 19


;]jf tyf ;xof]uL lgb]{zgfnox?

c?0f k|;fb k'/L k|df]b s'df/ k/df/


lgb]{zs, cf/= 6L= 8L= Pkm= kl/rfng cfof]hgf lgb]{zs, ;"rgf k|0ffnL ;xof]uL lgb]{zgfno

efg'/fh >]i7 k|t'n s'df/ ;/sf/ cgGt dfg l;+x


lgb]{zs, Jofsaf]g lgb{]zs, jfo/nfOg tyf lgb]{zs, jfo/n];
k|;f/0f lgb{]zgfno u|fxs ;]jf lgb]{zgfno ;]jf lgb]{zgfno

If]qLo lgb]{zgfnox?

jL/]Gb| gfy uf]+un ;/f]h dfg l;+x k|wfg cd/gfy emf


lgb]{zs, sf7df8f}+ If]qLo lgb]{zs, klZrdf~rn lgb]{zs, k"jf{~rn If]qLo
lgb]{zgfno, sf7df8f+} If]qLo lgb]{zgfno, e}/xjf lgb]{zgfno, lj/f6gu/

cdn]Gb' gf/fo0f l;+x a'4 s[i0f dfgGw/ k|sfz dfg k|wfg


lgb]{zs, dWodf~rn If]qLo lgb]{zs, ;'b"/ klZrdf~rn lgb]{zs, dWoklZrdf~rn
lgb]{zgfno, jL/u~h If]qLo lgb]{zgfno, cQl/of If]qLo lgb]{zgfno, g]kfnu~h

20 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


;~rfns ;ldltsf] k|ltj]bg

cfb/0fLo z]o/wgL dxfg'efjx¿,

g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8sf] P3f/f}+ jflif{s ;fwf/0f ;efdf pkl:yt ;Dk"0f{ z]o/wgL dxfg'efjx¿,
cfdlGqt k|ltlglwx?, sd{rf/Lx¿nfO{ xflb{s :jfut tyf cleafbg AoQm ub{5f}+ .

xfdLn] u|fxsx?sf] rfxgf tyf cfjZostfnfO{ dWogh/ u/L gjLgtd k|ljlwdf cfwfl/t u'0f:t/Lo b"/;~rf/
;]jf k|bfg u/L b"/;~rf/ If]qdf ;j{>]i7 a|fG8sf] ?kdf :yflkt x'g cfkm\gf] ;a} ;|f]t tyf ;fwgx¿nfO{
clwstd kl/rfng ul//x]sf 5f}+ . xfdLn] gfkmfdf dfq ;Lldt g/xL, b]zsf] ;'ud b]lv clt ljs6 :yfgdf
;d]t pko'Qm k|ljlw k|of]u u/L ;:tf] / e/kbf]{ b"/;~rf/ ;]jf pknAw u/fO/x]sf 5f}+ .

sDkgLsf] sfo{;Dkfbg
ljQLo pknlAw
;dLIff jif{df sDkgLsf] s'n cfo !=%@ k|ltztn] j[l4 eO{ ?= $%=@& cj{ k'u]sf] 5 . tLj| k|lt:kwf{sf] sf/0fn]
EjfO; tyf 8f6f ;]jfsf] dxz'ndf Aofks s6f}tLsf afjh'b gfkmf !#=&# k|ltztn] j[l4 u/L sDkgLn] ;~rfng
cfo ?= #(=)@ cj{ sfod ug{ ;kmn ePsf] 5 . sDkgLsf] s'n vr{df @=&( k|ltztn] sdL cfPsf] 5 .

-/sd ?= cj{df_
ljj/0f cfly{s jif{ a9L÷-36L_
@)&$÷&% @)&#÷&$ ?= df k|ltztdf
s'n cfo 45=27 44=59 0=68 1=52
;~rfng cfo 39=02 40=34 -1=32_ -3=27_
sd{rf/L vr{ 5=95 5=33 0=62 11=63
dd{t tyf ;~rfng vr{ 6=74 6=53 0=21 3=21
k|zf;lgs vr{ 1=32 1=29 0=03 2=32
s'n vr{ 23=35 24=02 -0=67_ -2=79_
Gffkmf 17=48 15=37 2=11 13=73
k|lt z]o/ cfDbfgL 116=56 102=49 14=07 13=73
g]^jy{ k|lt z]o/ 664=40 608=86 55=54 9=12

Jofj;flos pknlAw
EjfO; ;]jf

sDkgLsf] EjfO; ;]jfsf] u|fxs cfwf/ !#=%! k|ltztn] j[l4 eO{ ! s/f]8 (( nfv *) xhf/ k'u]sf] 5 .
sDkgLsf] hDdf EjfO; ;]jfsf] u|fxs dWo] **=)@ k|ltzt lh=P;=Pd= ;]jfsf] / afsL cGo ;]jfsf] /x]sf] 5 .
;ldIff jif{df sDkgLsf] EjfO; ;]jfsf] ahf/ lx:;f #=&& k|ltztn] j[l4 eO{ %)=( k|ltzt k'u]sf] 5 .
sDkgLsf] ljleGg EjfO; ;]jfx?sf] u|fxs cfwf/ lgDgfg';f/ /x]sf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 21


ljj/0f cfly{s jif{
@)&$÷&% @)&#÷&$ a9L÷-36L_ a9L÷-36L_ hDdf
?= df k|ltztdf k|ltztdf
cfwf/e"t 6]lnkmf]g ^,*^,&^@ ^,*!,$!* %,#$$ )=&* #=$
lh=P;=Pd= !,&%,*^,@!$ !,%#,!*,!$& @@,^*,)^& !$=*! **=)@
l;=l8=Pd=P= !&,)^,(^# !^,)@,)$% !,)$,(!* ^=% *=%$
cGo u|fxs %(@ %(@ – – –
EjfO; ;]jfsf s'n u|fxs !,((,*),%#! !,&^,)@,@)@ @#,&*,#@( !#=%! !))
EjfO; ;]jfdf sDkgLsf] %)=( $(=)% #=&&
ahf/ lx:;f -k|ltztdf_

EjfO; ;]jfx?sf] lx:;f


*=%$∞

#=$$∞

**=)@∞

lh=P;=Pd= l;=l8=Pd=P= cfwf/e"t 6]lnkmf]g

EjfO; ;]jfsf] cj:yf

;]jfx? cf=j=@)&)÷&! cf=j=@)&!÷&@ cf=j=@)&@÷&# cf=j=@)&#÷&$ cf=j=@)&$÷&%


cfwf/e"t 6]lnkmf]g ^,%#,@)@ ^,^%,^^) ^,&#,)@& ^,*!,$!* ^,*^,&^@
lh=P;=Pd= df]afOn (),!(,*)( !,)(,@),&%@ !,@&,((,!#* !,%#,!*,!$& !,&%,*^,@!$
l;=l8=Pd=P= df]afOn !@,#),### !#,(%,%#) !%,$@,@^( !^,)@,)$% !&,)^,(^#
cGo u|fxs !,!!* ()! %(@ %(@ %(@
hDDff u|fxs !,)(,)$,$^@ !,@(,*@,*$# !,%),!%,)@^ !,&^,)@,@)@ !,((,*),%#!

22 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


EjfO; ;]jfsf u|fxsx?

2,00,00,000

1,50,00,000

1,00,00,000

50,00,000

0
2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75

cfwf/e"t 6]lnkmf]g lh=P;=Pd= df]afOn


6,90,000 1,80,00,000

6,80,000 1,35,00,000

6,70,000 90,00,000

6,60,000 45,00,000

6,50,000 0
2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75 2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75

l;=l8=Pd=P= df]afOn cGo ;]jf

18,00,000 1,200

13,50,000 900

9,00,000 600

4,50,000 300

0 0
2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75 2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75

8f6f ;]jf

sDkgLsf] 8f6f ;]jfsf] u|fxs cfwf/ @(=@$ k|ltztn] j[l4 eO{ ! s/f]8 * nfv *# xhf/ k'u]sf] 5 . sDkgLsf]
hDdf 8f6f ;]jfsf] u|fxs dWo] (^=^* k|ltzt lh=P;=Pd= ;]jfsf] / afsL cGo ;]jfsf] /x]sf] 5 . ;ldIff jif{df
sDkgLsf] a|f]8Jof08 8f6f ;]jfsf] ahf/ lx:;f $#=^ k|ltzt /x]sf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 23


sDkgLsf] ljleGg 8f6f ;]jfx?sf] u|fxs cfwf/ lgDgfg';f/ /x]sf] 5 .

;]jfx? cfly{s jif{


@)&$÷&% @)&#÷&$ a9L÷-36L_ a9L÷-36L_ hDDff
?= df k|ltztdf k|ltztdf
lh=P;=Pd= !,)%,@@,!#* *),*%,&&^ @$,#^,#^@ #)=!# (^=^*
l;=l8=Pd=P= !,#^,%&# !,#^,%&# – – !=@%
jfODofS; !&,^)^ !^,&@@ **$ %=@( )=!^
P=l8=P;=Pn= @,)^,@!& !,*!,%*@ @$^#% !#=%& !=*(
Pkm=l6=l6=Pr= ^&) $(* !&@ #$=%$ )=)!
8f6f ;]jfsf] s'n u|fxs !,)*,*#,@)$ *$,@!,!%! @$,^@,)%# @(=@$ !))

8f6f ;]jfx?sf] lx:;f

#=#@∞

(^=^*∞

lh=P;=Pd= l;=l8=Pd=P=÷jfOd}S;÷P=l8=P;=Pn=÷Pkm=l6=l6=Pr=

8f6f ;]jfsf] cj:yf

cf=j=@)&)÷&! cf=j=@)&!÷&@ cf=j=@)&@÷&# cf=j=@)&#÷&$ cf=j=@)&$÷&%


hDDff u|fxs $&,)%,))) ^%,)(,%*# &^,)@,&(# *$,@!,!%! !,)*,*#,@)$

8f6f ;]jfsf] cj:yf


1,10,00,000

82,50,000

55,00,000

27,50,000

0
2070÷71 2071÷72 2072÷73 2073÷74 2074÷75

24 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


;]jf la:tf/ tyf u'0f:t/ ;'wf/
sDkgLn] xfn ;~rfngdf /x]sf k'/fgf k|ljlwsf kLP;6LPg -NofG8nfOg_ 6]lnkmf]g ;]jfsf] u'0f:t/ clea[l4
x'g] u/L gofF k|ljlwdf kl/jt{g u/]sf] 5 . ;ldIff jif{df hDdf !^&,^&* nfOg cfOkL a]:8 k|ljlwdf ?kfGt/0f
ul/Psf] 5 . o;n] ubf{ NofG8nfOg k|ljlwsf] EjfO; tyf 8f6f ;]jfsf] u'0f:t/df pNn]vgLo ;'wf/ ePsf] 5 .
o; k|ljlw cGtu{tsf PS;r]Ghx?af6 u|fxssf] dfu cg'?k !))∞ P=8L=P;=Pn nfOg pknAw u/fpg ;d]t
;Dej x'g]5 . ;fy} eljiodf NofG8nfOg ;]jfdf cfwfl/t cGo cfw'lgs ;]jf h:t} M cfO={kL=6LeL, lel8of] cg
l8dfG8 (IPTV, Video On Demand) cflb ;]jf ;d]t k|bfg ug{ d2t k'Ug]5 .
sDkgLn] b'u{d lxdfnL lhNnfx?df ;]jf pknAw u/fpgsf nflu NTSAT k|ljlwsf] k|of]u ub}{ cfPsf] 5 . ;dLIff
jif{df sDkgLn] bfr{'nf, h'Dnf, sflnsf]6, d'u', 8f]Nkf / x'Dnf lhNnfsf] clt b'u{d :yfgdf Pg6L:of6 (NTSAT)
dfkm{t b"/;~rf/ ;]jf ;~rfng u/]sf] 5 . ca tL :yfgsf hgtfn] b"/;~rf/ ;]jf pkef]u ug{ kfpg] 5g\
eg] g]kfn ;/sf/sf] sfo{ ;Dkfbgdf ;d]t ;xhtf cfpg] ljZjf; lnOPsf] 5 . g]kfn ;/sf/sf] gLlt cg'?k
sDkgLn] k|ltkmn sd cfpg] / t'ngfTds ?kdf nufgL a9L x'g] :yfgx?df ;d]t ;]jf lj:tf/ ug]{ qmdnfO{
lg/Gt/tf lbPsf] 5 .
u|fxsx¿sf] 3/;Dd clK6sn kmfOa/dfkm{t b|'t ultsf] a|f]8Aof08 OG6/g]6 tyf EjfO; ;]jf ;~rfng ug{ ;lsg]
/ g]kfndf pknAw OG6/g]6 ;]jfdWo] ;a}eGbf pRr ultsf] OG6/g]6 ;]jf Fiber To The Home (FTTH) sf]
lj:tf/nfO{ ;ldIff jif{df klg lg/Gt/tf lbOPsf] 5 .
sDkgLn] ljut jif{x?df h:t} ;dLIff jif{df klg ljleGg ljs6 :yfgx?df ;]jf lj:tf/ u/]sf] 5 . l;Gw'kfNrf]s
lhNnfsf] r]k]8f8f, e"sDkaf6 clt k|efljt uf]vf{ lhNnfsf] nfk|fs, :ofªhf lhNnfsf] dfn'Ëf, huqb]jL, 9fk's
l;dneGHofª, kfNkf lhNnfsf lkkn8f8f, x'ªbL kmf]lS;ªsf]6, afh'/f lhNnfsf] ljs6 :yfg afw' / laR5f u/L
@@! b'u{d :yfgx?df la=6L=P;= :yfkgf u/L ;]jf ;~rfngdf 5 . oL :yfgx?dWo] sltko :yfgdf o; cl3
s'g} klg ;]jf gk'u]sf :yfgxx? /x]sf 5g\ .
sDkgLn] u|fxsxx?sf] u'gf;f] ;Daf]wg ug{sf] nflu gofF ;f]wk'5 tyf u|fxs;]jf s]Gb| ;~rfng u/]sf]
5 . xfn;Dd 6]lnkmf]gaf6 dfq ;]jfx? lbO/x]sf]df ;f] u|fxs;]jf s]Gb|af6 ut ;fpg !^ ut] b]lv
P;PdP;, Od]n tyf j]a Rof6 ;]jfsf] dfWodaf6 ;d]t ;f]wk'5 tyf u|fxs ;]jf pknAw u/fOPsf]
5 . To;}u/L km];a's, 6\jL6/nufotsf ;fdflhs ;~hfndfkm{t k|fKt ;'emfj tyf u'gf;fx?sf] hjfkm
klg cfufdL lbgdf oxL s]Gb|dfkm{t pknAw u/fpg] Joj:yf ul/g]5 . o;}u/L ;ldIff jif{df sDkgL /
rfOgf 6]lnsd Unf]anaLr @)&$ k'if @* ut]af6 qm;af]8{/ clK6sn kmfOa/ ln+ssf] z'?jft ul/Psf] 5 . ;f]
ln+sdfkm{t sDkgLsf ;]jfxx?sf] pknAwtf / ljZj;lgotfdf cem} clej[l4 x'g] ck]Iff ul/Psf] 5 . o;}u/L
PSTN ;]jfsf] Billing System nfO{ CRTB & CS System df Migration ul/Psf] 5 . sDkgLsf hLP;Pd,
;L8LPdP, P8LP;Pn / jfODofS; ;]jfx? o; cl3 g} ;f] l;i6ddfkm{t ;~rfng eO/x]sf lyP . To;}n]
sDkgLsf ;a} k|d'v ;]jfsf] lalnª / u|fxs ;]jf;DaGwL sfo{ PsLs[t lalnË k|0ffnL -Convergent Real
Time Billing and Customer Support System) af6 ePsf] 5 . ;a} ;]jfsf u|fxs ;]jf ;DaGwL sfd Pp6}
l;i6d Customer Relationship Management (CRM) af6 x'g] ePsf]n] u|fxsn] km/s km/s ;]jfsf nflu
5§'f 5§'} sfpG6/ wfO/xg' kg]{ 5}g . o;n] u|fxs ;]jf ;'ljwfdf a[l4 x'g'sf ;fy} sfof{nosf] sfo{ ;Dkfbg
;d]t ;xh x'g] laZjf; lnOPsf] 5 .
sDkgLn] cfk\mgf ;]jfx?sf] :t/f]GgtL ub}{ ;]jfsf] u'0f:t/ al[4 ug{ clK6sn kmfOa/ g6]js{ lj:tf/ sfo{nfO{
tLj|tfsf ;fy cl3 a9fO/x]sf] 5 . sDkgLn] ;ldIff jif{df % ;o #) lsnf]ld6/ clK6sn kmfOa/ g6]js{ lj:tf/
u/]sf] 5 . ;dLIff cjlw sDkgLn] s'n %& j6f lhNnfdf clK6sn kmfOa/ g]6js{ lj:tf/ ul/;s]sf] 5 .
d'n'se/sf && lhNnf ;b/d'sfddf clK6sn kmfOa/ g6]js{ lj:tf/ ug]{ nIo sDkgLn] lnPsf] 5 . oL lhNnfdf
pko'Qm k|ljlw k|of]u u/L r/0fa4 ?kdf sfo{ ;DkGg ug]{ ofh]gf /x]sf] 5 . clK6sn kmfOa/ g]6js{ lj:tf/

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 25


ePkl5 sDkgLsf] EjfO; / 8f6f ;]jf yk u'0f:t/Lo x'g]5 . Ps s/f]8 GSM nfOg lj:tf/ cfof]hgf cGtu{t
;dLIff jif{ @)&$÷&% df b]ze/ s'n $(! j6f BTS h8fg u/L ;]jf ;~rfngdf NofOPsf] 5 .
;]jf lj:tf/ tyf u'0f:tf/ ;'wf/sf] nflu cfof]hgfx?sf] dxTjk"0f{ of]ubfg x'g] s'/fnfO{ dWogh/ u/L
;dLIff jif{df ljleGg cof]hgfx?sf] k|fljlws k/LIf0f ug]{ sfo{sf] z'?jft ul/Psf] 5 . ;dLIff jif{df FTTH
cfof]hgfx?sf] sfof{Gjog, Dedicated Feeder, Generator and City Supply sf] k|of]u, cK6Lsn lj:tf/,
lh=P;=Pd= ;]jfsf] KPI ;DaGwL k|fljlws k/LIf0f ul/Psf] 5 .

cfly{s jftfj/0f
ljZj cy{tGq
cGt/f{li6«o d'b|fsf]ifn] cS6f]j/ @)!* df k|sfzg u/]sf] World Economic Outlook cg';f/ ljZj cy{tGqsf]
j[l4b/ ;g\ @)!* / @)!( df #=& k|ltzt /xg] k|If]k0f u/]sf] 5 . ljsl;t d'n'sx¿sf] cy{tGq ;g\ @)!*
df @=$ k|ltzt / ;g\ @)!( df @=! k|ltztn] j[l4 x'g] sf]ifsf] cg'dfg 5 . To:t} pbLodfg tyf ljsf;zLn
cy{tGqx¿sf] j[l4b/ ;g\ @)!* / ;g\ @)!( df $=& k|ltzt /xg] cg'dfg sf]ifn] u/]sf] 5 . cfly{s ;'wf/sf
sfo{qmd, cfk"lt{df ;xhtf / gLltut ;'wf/sf] sf/0f nufgLsf] jftfj/0fsf] l;h{gf eO{ l5d]sL d'n's ef/tsf]
cy{tGq ;g\ @)!* / @)!( df qmdzM &=# / &=$ k|ltztn] j[l4 x'g] tyf l5d]sL d'n's rLgsf cy{tGq ;g\
@)!* df ^=^ k|ltztn] / ;g\ @)!( df ^=@ k|ltztn] j[l4 x'g] sf]ifsf] k|If]k0f /x]sf] 5 .

ljZj tyf l5d]sL d'n'sx?sf] cfly{s j[l4b/ -k|ltztdf_


d'n's @)!& @)!* -k|If]k0f_ @)!( -k|If]k0f_
ljZjsf] pTkfbg #=& #=& #=&
ljsl;t cy{tGq @=# @=$ @=!
pbLodfg tyf ljsf;zLn $=& $=& $=&
pbLodfg tyf ljsf;Gd'v Plzof ^=% ^=% ^=#
ef/t ^=& &=# &=$
rLg ^=( ^=^ ^=@

g]kfnsf] cy{tGqsf] ;dLIff


cg's'n df};d, ;/sf/sf] k'hLut vr{df j[l4, phf{ Aoj:yfkg, nufgLsf] jftfj/0fdf ;'wf/ nufotsf]
sf/0fn] ;du| cfk"lt{ Aoj:yfdf ;'wf/ eO{ cfly{s ultljlwdf lj:tf/ ePsf] 5 . g]kfn ;/sf/ cy{
dGqfnon] k|sflzt u/]sf] cf=j= @)&$÷&% sf] cfly{s ;j]{If0f cg';f/ ;dLIff jif{df s'n ufx{:Yo pTkfbg
cfwf/e"t d"Nodf %=( k|ltztn] j[l4 x'g] cg'dfg /x]sf] 5 . ut cfly{s jif{df cfly{s j[l4b/ &=$ k|ltzt
/x]sf] lyof] . Aofkf/ tyf ;]jf If]qdf ePsf] ;'wf/n] u}/ s[lif If]qsf] cfly{s j[l4 b/ &=! k|ltzt / s[lif
If]qsf] j[l4 b/ @=* k|ltzt /xg] cg'dfg 5 . s'n ufx{:Yo pTkfbgdf s[lif If]qsf] of]ubfg 36\bf] 5 eg]
;]jf If]qsf] of]ubfg a9\b} uO/x]sf] 5 . cfly{s jif{ @)&$÷&% sf] s'n ufx{:YopTkfbgdf s[lif tyf u}/ s[lif
If]qsf] of]ubfg qmdzM @&=^ / &@=$ k|ltzt /xg] cg'dfg 5 .

b"/;~rf/ If]qsf] ;dLIff


gjLg, cTofw'lgs k|ljlwo'Qm b"/;~rf/ ;]jfx? pknAw x'g yfn]sf]n] o; If]qsf] ;]jfdf u'0ffTds tyf ;+VofTds
j[l4 ePsf] 5 . g]kfn b"/;~rf/ k|lws/0fn] k|sflzt u/]sf] MIS Report cg';f/ @)&% c;f9 d;fGt;Dddf

26 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


EjfO; ;]jfsf] u|fxsx¿sf] ;+Vof # s/f]8 (@ nfv @ xhf/ k'uL 6]ln3gTj !##=*# k|ltzt k'u]sf] 5 . EjfO;
6]lnkmf]g ;]jfdWo] df]afOnsf] lx:;f (& k|ltzt /x]sf] / afFsL cGo ;]jfsf] /x]sf] 5 . EjfO; 6]lnkmf]g ;]jfdf
utjif{ sDkgLsf] lx:;f $(=)% k|ltzt /x]sf]df ;dLIff cjlwdf #=&& k|ltzn] j[l4 eO{ %)=( k|ltzt k'u]sf] 5 .
o;/L ;dLIff cjlwdf EjfO; ;]jfdf sDkgLn] ahf/ lx:;f j[l4 ug{ ;kmn ePsf] 5 . ;dLIff jif{sf] cGTo;Dd
s'n hg;+Vofsf] %!=!% k|ltztdf 8f6f ;]jf k'u]sf] 5 .

;+:yfut ;'zf;g tyf kf/blz{tf


s'g} klg ;+:yfsf] ;kmntf d"n?kdf To; ;+:yfn] cjnDag ug]{ s'zn ;+:yfut ;'zf;gsf cEof;x¿df lge{/
/xG5 . o; tYonfO{ dWogh/ u/L ;~rfns ;ldlt / sDkgL Joj:yfkgnn] ;+:yfut ;'zf;g (Corporate
Governance) nfO{ pRr dxTjsf ;fy kfngf u/fpg k|lta4 5 . sDkgLsf] k|efjsfl/tf tyf bIftf j[l4 ug{
Pj+d nufgLstf{ tyf ;/f]sf/jfnfsf] ljZjf; j[l4 ug{ ;+:yfut ;'zf;gsf] dxTjk"0f{ e"ldsf /x]sf] x'G5 . xfdLn]
;+:yfut ;'zf;gsf cEof;x¿ k"/f ug{ g]kfn ;/sf/ tyf lgofds lgsfox¿af6 ;do–;dodf hf/L ul/Psf
gLlt Pj+ lgb]{zg, ;fdflhs d"No dfGotf, k|rlnt k/Dk/fx¿, ;fj{hlgs P]gx¿nfO{ k"0f{?kdf kfngf ub}{ cfPsf
5f}+ . sDkgLn] cfkm\gf] sf/f]af/x? kf/bzL{ tl/sfn] cl3 a9fO{ ;/f]sf/jfnf, ;/sf/, lgofds lgsfox? k|ltsf]
pQ/bfloTj k"/f ug{ x/ ;Dej k|of; ub}{ cfPsf] 5 . sDkgLn] cfkm\gf] sf/f]af/ tyf ljQLo ljj/0fx¿ /fli6«o
tyf cGt/f{li6«o dfkb08 cg';f/ tof/ u/L ;fj{hlgs ub}{ cfPsf] 5 . xfdL e|i6frf/ /f]syfd ug{ k|lta4
5f]}+ . o;sf] nflu xfdLn] cfjZos pkfox? ckgfPsf 5f}+ . e|i6frf/ lgjf/0f P]g, @)%( cg';f/ sd{rf/Lx?sf]
;DklQ ljj/0f k|To]s cfly{s jif{sf] z'?df g} dfu u/L g]kfn ;/sf/ ;dIf k7fpg] ul/Psf] 5 . sDkgLsf
sfo{x? Aojl:yt ug{sf] nflu cfjZos clwsf/x? k|Tof]hg ug{'sf] ;fy} clws[t:t/sf ;a} sd{rf/Lx?nfO{
sfo{ ljj/0f lbO{ sfd k|lt lhDd]jf/ agfOPsf] 5 . e|i6frf/ /f]syfd ug{sf] nflu cfjZos k|efjsf/L lgoGq0f
k|0ffnL nfu" ul/Psf] 5 . unt sfo{ /f]SgnfO{ sd{rf/L ljlgodfjnLdf cfjZos Aoj:yfx? ul/Psf] 5 / lgod
ljk/Lt unt sfo{ ug]{ sd{rf/LnfO{ ljlgodfjnL adf]lhd sf/jfxL ug]{ ul/Psf] 5 . To:t} ;+:yfut ;'zf;g
clej[l4sf nflu gful/s a8fkq sfof{Gjog / sd{rf/Lsf] cfrf/;+lxtf nfu" ul/Psf] 5 . g]kfn ;/sf/,
k|wfgdGqLsf] sfof{nodf /x]sf] x]nf] ;/sf/dfkm{t k|fKt ;]jfu|fxLsf u'gf;fx?nfO{ plrt?kdf ;Daf]wg u/L
;'zf;gsf] k|Tofe"lt u/fpg xfdL sl6a4 5f}+ . ;fy} v/Lb k|lqmofdf Ps?ktf NofO{ kf/bzL{ Pjd\ k|lt:kwf{Tds
agfpg E-Bidding k|lqmofaf6 sDkgLn] cfkm\gf] v/Lb k|0ffnLnfO{ Jojl:yt ub}{ cfPsf] 5 .

;~rfns ;ldlt
sDkgL P]g, @)^#, sDkgLsf] k|aGwkq tyf lgodfjnL cg';f/ ;~rfns ;ldlt u7g ePsf] 5 . ;~rfns
;ldltn] cfkm\gf] sfd sf/jfxL sDkgL P]g, @)^#, sDkgLsf] k|aGwkq tyf lgodfjnL cg';f/ ub}{ cfPsf] 5 .
sDkgLsf] k|aGwkqdf ePsf] Aoj:yf cg';f/ & hgf ;~rfnsx? /x]sf 5g\ .
@)&%, c;f9 d;fGtdf b]xfosf] ;~rfns ;ldlt /x]sf] 5 .

qm=;+= Gffd kb
!= >L dx]Gb|dfg u'?ª\u cWoIf
@ >L sfldgL /fhe08f/L ;b:o
#= >L /d]z 9sfn ;b:o
$= >L /fdrGb| 9sfn ;b:o
% >L pQ/ s'df/ vqL ;b:o
^= >L lji0f' k|;fb s;h' ;b:o
& >L /fh axfb'/ /fjn ;b:o

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 27


;~rfns ;ldltdf ePsf] x]/km]/ / ;f]sf] sf/0f
cfly{s jif{ @)&$÷&% df sDkgLsf] ;~rfns ;ldltdf ePsf] x]/km]/ lgDg cg';f/ /x]sf] 5 .
l;=g+= ;~rfnssf] gfd kb k|ltlglwTj lgo"lQm ldlt ptm :yfgdf cufl8 sf/0f
ug]{ ;+:yf /x]sf] JolSt
!= >L s]bf/ axfb'/ clwsf/L cWoIf ;lrj, g]kfn @)&$.)&.)^ >L dx]Gb|dfg u'?ª\u g]kfn ;/sf/sf]
;/sf/ ;~rf/ lg0f{ofg';f/
tyf ;"rgf :yfgfGt/ eO{
k|ljlw dGqfno gof ;lrj
lgo"tm ePsf]n]
@ >L dx]Gb|dfg u'?ª\u cWoIf ;lrj, g]kfn @)&$.!@.@^ >L s]bf/ axfb'/ clwsf/L g]kfn ;/sf/sf]
;/sf/ ;~rf/ lg0f{ofg';f/
tyf ;"rgf :yfgfGt/ eO{
gof ;lrj
k|ljlw dGqfno
lgo"tm ePsf]n]
#= >L /d]z 9sfn ;b:o ;x ;lrj, g]kfn @)&$.)&.)* >L l8NnL/fh clwsf/L g]kfn ;/sf/sf]
;/sf/, sfg"g, lg0f{o cg';f/
Gofo tyf ;+;lbo ;?jf ePsf]n]
dfldnf dGqfno
$= >L pQ/ s'df/ vqL ;b:o ;x ;lrj, @)&$.)%.)& >L /fd s[i0f ;'j]bL g]kfn ;/sf/sf]
g]kfn ;/sf/, lg0f{o cg';f/
cy{ dGqfno ;?jf ePsf]n]
% >L lji0f' k|;fb s;h' ;b:o ;j{;fwf/0f @)&%.)#.@% >L ljgo s'df/ rfln;] gof+ k|ltlglw
z]o/ k|ltlglw lgjf{lrt ePsf]n]
^ >L /fh axfb'/ /fjn ;b:o sd{rf/L k|ltlglw @)&%.)!.!% >L 6+s nfn >]i7 gof+ k|ltlglw
lgjf{lrt ePsf]n]

;~rfnsx¿nfO{ e'QmfgL ul/Psf] kfl/>lds, eQf tyf ;'ljwfsf] /sd


cf=j= @)&$÷&% df ;~rfns ;ldltsf] %) j6f a}7s a;]sf] / sDkgLsf] lgodfjnLdf Joj:yf eP adf]lhd a}7s
eQf e'QmfgL ul/Psf] 5 .

l;=g+= kbflwsf/Lx¿ kb ;+Vof hDdf /sd ¿=


!= >L dx]Gb|dfg u'?ª\u cWoIf @* !,!@,)))
@= >L s]bf/ axfb'/ clwsf/L cWoIf @! *$,)))
#= >L sfldgL /fhe08f/L k|aGw lgb]{zs $( !,(^,)))
$= >L /d]z 9sfn ;~rfns #) !,@),)))
%= >L l8NnL/fh l3ld/] ;~rfns !^ ^$,)))
^= >L /fdrGb| 9sfn ;~rfns $! !,^$,)))
&= >L pQ/ s'df/ vqL ;~rfns $@ !,^*,)))
*= >L /fds[i0f ;'j]bL ;~rfns # !@,)))
(= >L ljgo s'df/ rfln;] ;~rfns #( !,%^,)))
!)= >L lji0f' k|;fb s;h' ;~rfns % @),)))
!!= >L /fh axfb'/ /fjn ;~rfns !! $$,)))

28 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


n]vfk/LIf0f ;ldlt
sDkgL P]g, @)^# adf]lhd sDkgLsf] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL, hf]lvd Joj:yfkg, ;+:yfut ;'zf;gsf]
k|efjsfl/tfsf] d"Nof°g ug{sf] nflu b]xfo adf]lhd n]vfk/LIf0f ;ldlt u7g eO{ lqmofzLn 5 .
sDkgLsf] sfd sf/jfxL d"Nofs+g ug{ n]vfk/LIf0f ;ldlt u7g eO{ lqmoflzn /x]sf] 5 .

kbflwsf/L kb
;~rfns >L /flwsf cof{n cWoIf
;~rfns >L wg/fh 1jfnL ;b:o
;~rfns >L pQ/ s'df/ vqL ;b:o
;~rfns >L lji0f' k|;fb s;h' ;b:o
gf=k|=lg= -cf=n]=k= tyf lg= ljefu_ >L uf]s0f{ k|;fb l;6f}nf ;b:o ;lrj
n]vfk/LIf0f ;ldltn] sDkgL P]g, @)^# sf] bkmf !^$ / !^% df ePsf] Aoj:yf cg';f/ sDkgLsf] ljQLo
l:ylt, cfGtl/s lgoGq0f tyf hf]lvd Joj:yfkg k|0ffnL, k|rlnt lgod sfg"gx¿sf] cg'kfng / n]vfk/LIf0f
sfo{qmd cflb af/] lgoldt ;dLIff u/L ;~rfns ;ldlt tyf Joj:yfkgnfO{ cfjZos ;'emfj lbb} cfPsf]
5 . n]vfk/LIf0f ;ldltsf] e"ldsf k|efjsf/L agfpg ;do–;dodf a}7s a;L n]vfk/LIf0f k|ltj]bg Pj+
sDkgLdf :yflkt cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnLsf] ;do ;fk]If k'g/fjnf]sg ug]{ ul/Psf] 5 . ;fy} ;ldltn]
cfGtl/s tyf afx\o n]vfk/LIf0f k|ltj]bgx¿dfly lj:t[t 5nkmn / ;dLIff u/L sDkgL ;~rfngsf] nflu
cfjZos ;'emfjx¿ ;~rfns ;ldlt tyf Joj:yfkgnfO{ k|bfg ub}{ cfPsf] 5 .
cf=j= @)&$÷&% df n]vfk/LIf0f ;ldltsf] a}7s !# k6s a;]sf] / ;ldltsf kbflwsf/Lx¿nfO{ lgDgfg';f/sf]
a}7s eQf e'QmfgL ul/Psf] 5 .

l;=g+= kbflwsf/Lx¿ kb pkl:ylt hDdf /sd ¿=

! ;~rfns >L l8NnL/fh l3ld/] cWoIf % @),)))


@= ;~rfns >L /d]z 9sfn cWoIf * #@,)))
# ;~rfns >L /fdrGb| 9sfn ;b:o * #@,)))
$ ;~rfns >L pQ/ s'df/ vqL ;b:o !) $),)))
% ;~rfns >L ljgo s'df/ rfln;] ;b:o !# %@,)))
^ gf=k|=lg= >L uf]s0f{ k|;fb l;6f}nf ;b:o ;lrj !# %@,)))

cf=j= @)&$÷&% df n]vfk/LIf0f ;ldltn] lgDg sfo{x? u/]sf] 5 .


ð sDkgLsf] cfGtl/s tyf afXo n]vfk/LIf0f k|ltj]bgdf cf}N+ ofOPsf a'bF fx¿sf] k|ltlqmof / k|ultsf] ;dLIff .
ð sDkgLsf] cf;fdL afsL, /fhZj ;DaGwL 5nkmn .
ð k|fljlws k/LIf0fsf] k|ltj]bg dfly 5nkmn .
ð sDkgLsf] cf=j= @)&$÷&% sf] clGtd n]vfk/LIfssf] kfl/>lds tyf lgo'lQmsf zt{x¿sf] l;kmfl/; .
ð sDkgLsf] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnLsf] d"Nofs+g tyf ;dLIff .
ð sDkgLdf ;~rfngdf /x]sf ljleGg of]hgfx¿sf] k|ult ;dLIff .
ð sDkgLsf] ljleGg sfd sf/afxLx¿sf] k|efjsfl/tfsf] ;dLIff .

cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL


;:yf+sf] bIftfsf ;fy} k|efjsfl/tf j[l4 ug{, ;xL, k"0f{ / ;dofg's'n ljQLo tyf Aoj:yfksLo ;"rgf pknAw
u/fpg tyf cfGtl/s tyf afXo P]g lgodx? cg'kfngf ug{ cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnLsf] dxTjk"0f{ e"ldsf

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 29


/x]sf] x'G5 . hfn;fhL, uNtL sd ug{ / hf]lvd Aoj:yfkg ug{ cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL x'g' h?/L x'G5 .
sDkgLsf] pb]Zo k"/f ug{ / cfly{s cg'zf;g sfod /fVg k|efjsf/L lgoGq0f k|0ffnL ckl/xfo{ /x]sf] 5 .
xfdL ljQLo tyf Jofj;flos ultljlwx¿nfO{ d"Nof°g u/L sDkgLnfO{ x'g ;Sg] ;Defljt gf]S;fgL÷hf]lvdnfO{
sd ug{ / afXo tyf cfGtl/s gLlt lgodx¿sf] cg'kfngf ug{ k|lta4 5f}+ . oL s'/fx?nfO{ dWo]gh/ u/L
xfdLn] cfjZostfg';f/ ljlgod, sfo{ljlw, gLlt tyf dfkb08 tof/ u/L k|efjsf/L ?kdf nfu" u/]sf 5f}+ .
o:tf ljlgod, sfo{ljlw, gLlt tyf dfkb08x¿nfO{ hf]lvd klxrfg tyf lg/fs/0f ug{sf] nflu ;do;fk]If
kl/dfh{g u/L cBfjlws ug]{ ul/Psf] 5 . sDkgLdf Ps :jtGq cfGtl/s n]vfk/LIf0f ljefu /x]sf] 5 .
o; ljefun] n]vfk/LIf0f ;ldltsf] k|ToIf lgu/fgL / /]vb]vdf sfd ub{5 . ;f] ;ldltn] sDkgLsf] cfGtl/s
lgoGq0f k|0ffnL / hf]lvd Aoj:yfkg k|0ffnLsf] d"Nofs+g ug]{ ub{5 . cfGtl/s n]vfk/LIf0f ljefun] ;~rfns
;ldltn] :jLs[t u/]sf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f sfo{ljlw / k|rlnt d"No dfGotfsf] cfwf/df n]vfk/LIf0f ub{5 .
cfGtl/s n]vfk/LIf0f k|ltj]bg n]vfk/LIf0f ;ldltdf lgoldt ?kdf k]z ug]{ ul/Psf] / cf}NofOPsf s}lkmotx?
;'wf/ ug{ Aoj:yfkgnfO{ cfjZos lgb]{zg lbg] ul/Psf] 5 . sDkgLsf] lgoGq0f k|0ffnLnfO{ yk k|efjsf/L
agfpg k|To]s b'O{ jif{sf] cGt/fndf sDtLdf Psk6s cfo ;'lglZrttfsf] k/LIf0f (Revenue Assurance
Audit), sfo{;Dkfbgsf] k/LIf0f (Performance Audit) / k|fljlws k/LIf0f (Technical Audit) u/fpg] Joj:yf
ul/Psf] 5 . ;f]xL adf]lhd cfGtl/s n]vfk/LIf0f tyf lg/LIf0f ljefudf o; ;DaGwL sfo{sf] nflu 5'§} k|fljlws
OsfO{ u7g eO{ sfo{ eO/x]sf] 5 . /fh:j r'xfj6 lgoGq0f ug]{ p2]Zon] /fh:j lgu/fgL tyf cg'udg ;ldlt
lqmofzLn /x]sf] 5 .

n]vfk/LIfs
sDkgLsf] cf=j= @)&$÷&% sf] clGtd n]vfk/LIf0f dxfn]vf k/LIfssf] sfof{nosf] l;kmfl/;df lgo'Qm x'g' ePsf
n]vfk/LIfs rf6{8{ PsfpG6]06 >L ;'af]w s'df/ s0f{ / rf6{8{ PsfpG6]06 >L cRo't /fh hf]zLaf6 ;DkGg ePsf]
5  . cfly{s jif{ @)&%÷&^ sf] n]vfk/LIf0f ug{sf] nflu dxfn]vf k/LIfssf] sfof{nosf] k/fdz{ tyf n]vfk/LIf0f
;ldltsf] l;kmfl/; cg';f/ o; ;fwf/0f ;efaf6 n]vfk/LIfssf] lgo'QmL ul/g]5 .

u|fxs ;]jf
xfdL u|fxsx?sf] u'gf;f] tyf lh1f;f ;Daf]wg ug{ k|lta4 5f}+ . u|fxsx?sf] u'gf;f]x? ;dodf ;Daf]wg
ug{sf] nflu @$÷& u|fxs ;]jf s]Gb|sf] Aoj:yf ul/Psf] 5 . u|fxsx?n] cfkm\gf] u'gf;f] tyf lh1f;fx?
lh=P;=Pd, l;=l8=Pd=P= / jfODofS; ;]jfsf] xsdf !$(*, lk=P;=l6=Pg=, Pkm=l6=l6=Pr, P=l8=P;=Pn, lnH8nfOg
/ le:of6;]jfsf] xsdf !(* af6 /fVg ;lsg] Aoj:yf ul/Psf] 5 . u|fxsx?n] !(& af6 s'g} klg ;+3
;+:yfsf] 6]lnkmf]g gDa/ ;f]wk'5 ug{ ;lsg] Aoj:yf ul/Psf] 5  . To:t} d'n'se/ /x]sf] sDkgLsf] !%*
u|fxs;]jf s]Gb|af6 u'gf;f] ug{ ;Sg]5g\ . sDkgLsf] u|fxs ;]jf s]Gb| b]zsf] && j6} lhNnfdf /x]sf] 5 .
g]kfn ;/sf/, k|wfgdGqLsf] sfof{nodf /x]sf] x]nf] ;/sf/dfkm{t ;d]t ;]jfu|fxLn] u'gf;fx? /fVg ;Sg]5g\ .
;"rgfsf] xs ;DaGwL P]g, @)^$ cg';f/ sDkgLsf] k|jQmf, ;xk|jQmf tyf ;"rgf clwsf/L tf]lsPsf] 5 . s'g}
klg ;]jfu|fxLn] ;"rgfsf] xs ;DaGwL P]g, @)^$ df ePsf] Aoj:yfsf] clwgdf /xL sDkgL ;DaGwL ;"rgf
k|jQmf, ;xk|jQmf tyf ;"rgf clwsf/L;Fu dfu ug{ ;Sg]5 . ;fy} sDkgL ;DaGwL cfjZos hfgsf/L k|jQmf,
;xk|jQmf dfkm{t sDkgLn] ;~rf/ dfWodnfO{ lgoldt?kdf pknAw u/fO{ ;]jfu|fxLx?nfO{ hfgsf/L u/fpg]
ul/Psf] 5 .

hf]lvd Aoj:yfkg
ljZjJofkL ?kdf eO/x]sf] b"/;~rf/ k|ljlwsf] ljsf;, Data ;]jf / Smart Phone sf] a9\bf] k|of]usf sf/0f
Skype, Viber nufot cGo OTT ;]jfx¿sf] k|of]u a9\b} uPsf] sf/0fn] ljb]zaf6 x'g] cfudg sn / d'n'saf6
x'g] afXoudg snsf] kl/df0fdf klg c;/ k/]sf] 5 . csf]{ tkm{ cWoog / /f]huf/Lsf nflu ljb]z hfg]x¿nfO{
nlIft u/L sDkgLn]  plrt ahf/ /0fgLlt lnPsf]]  5 . sDkgLn] k|fKt ug{] /fh:jdf d'n's lelqg]
cGt/f{li6«o sn jfkt sDkgLn] k|fKt ug{] /sdsf] 7"nf] of]ubfg /xg] u/]sf] 5 . o:tf] cj:yfdf s]xL JolQm /
;d"xn] u}/sfg'gL ?kdf sDkgLsf] g]6j{ssf] cglws[t k|of]u u/L sDkgLsf] cfo / d'n'ssf] /fh:j r'xfj6 ug{

30 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


cGt/f{li6«o cfudg sn afOkf;sf cfw'lgs k|ljlw pkof]u ug]{ u/]sf] kfOPsf] 5  . b"/;~rf/ / ;"rgf k|ljlwsf]
dfWodaf6 d'n'ssf] ;du| ljsf;df 6]jf k'¥ofO/x]sf] o; sDkgLsf] cfly{s :jf:Yodf Call Bypass h:tf
u}/sfg'gL sfo{n] k|lts"n k|efj kfl//x]sf] 5 . o:tf u}/sfg'gL lqmofsnfk lg?T;flxt / lgoGq0f u/L /fh:j
r'xfj6sf] gsf/fTds c;/ Go"gLs/0f ug{ sDkgLn] g]kfn k|x/Lsf] s]Gb|Lo cg';Gwfg Ao'/f];Fusf] ;xsfo{df
/fh:j r'xfj6 lgoGq0f ug{'sf] ;fy;fy} ;f]sf] nflu ljleGg cfw'lgs k|ljlwsf] k|of]u ub}{ cfPsf] 5 .
k|ljlwsf] tLj| ljsf;sf] sf/0fn] u|fxsx?sf] rfxgfdf klg kl/jt{g eO/x]sf] 5 . Smart Phone sf] a9\bf] k|of]usf
sf/0f 8f6f ;]jfsf] dfu a9b} uO/x]sf] 5 . o; s'/f k|lt ;r]t eO{ u|fxssf] dfu cg';f/ ljleGg 8f6f Kofs]hx?
pknAw u/fO/x]sf 5f} + . To:t} u|fxsx?sf] dfunfO{ dWogh/ u/L AofG8ljy yk u/L k|lt:kwfTds d"Nodf OG6/g]6
;]jf lbO/x]sf 5f} + . ;fy} u|fxsx?nfO{ cTofw'lgs ;]jf k|bfg ug{ lalnË k|0ffnLdf ;do;fk]If cfjZos ;'wf/ ub}{
cfPsf 5f} .
a9bf] k|lt:kwf{sf] sf/0fn] u|fxsaf6 lng] dxz'ndf s6f}tL ug{'kg]{ l:ylt /x]sf] 5 . Smart Phone
sf] a9\bf] k|of]usf sf/0f u|fxsx?n] EjfO; eGbf OTT ;]jfaf6 sn ug]{ k|j[lt b]lvPsf] 5 . o;n] ubf{
sDkgLsf] ;du| /fhZjdf sdL cfPsf] 5 . o;af6 /fhZjdf kg{ uPsf] k|efj Go"lgs/0f ug{ xfdLn] u|fxsx?nfO{
k|:tLkwL{ dxz'ndf cTofw'lgs Value Added Service lbO/x]sf 5f}+ . ;fy} xfdLn] /fhZj j[l4 ug{sf] nflu
sDkgLdf ePsf ;|f]t tyf ;fwgx?nfO{ clwstd ?kdf kl/rfng ul//x]sf 5f}+ .

sd{rf/L k|lt sDkgLsf] of]ubfg / lhDd]jf/L


s'g} klg ;+:yfsf] nIo xfl;n ug{ k|lta4 / pTkfbgzLn sd{rf/Lx? cTofjZos x'G5 . bIf / k|ltefzfnL
sd{rf/L geP;Dd sDkgLsf] k|uflt x'g g;Sg] cjwf/0ffnfO{ k"0f{?kn] clËsf/ u/L sd{rf/Lsf] s'zn
kl/rfngdf ljz]if Wofg lbOPsf] 5 . sDDkgLsf] dfgj k"FhLsf] u'0f:t/ ;'wfg]{ s'g} klg nufgLn] cGttM ;+:yfut
ljsf; / z]o/wgLx?sf] d"No a9fpg]df ljZJff; ub{5f}+ .

sd{rf/L egf{
xfdLn] bIf sd{rf/L egf{ ug{sf] nflu kf/bzL{ gLlt, lgod tyf dfkb08x? nfu" u/]sf 5f}+ . sDkgLn] sd{rf/L
egf{ lglZrt dfkb08sf] cfwf/df k|lt:kwL{ tl/sfn] ug]{ u/]sf] 5 . ;fy} d'n'ssf] ;+ljwfgsf] dd{ cg';f/
;dfj]lztfsf] l;4fGtsf] cfwf/df ;d]t sd{rf/L egf{ ug]{ ul/Psf] 5 .

;]jf tyf ;'ljwf


xfdLn] sd{rf/Lx?nfO{ b]zsf] cfly{s cj:yf ;'xfpbf] ;]jf ;'ljwfx? lbO/x]sf 5f} . sd{rf/Lx?sf] ;]jf
;'ljwfdf tna, eQf, af]g;, k|f]T;fxg eQf /x]sf] 5 . tx !! / tx !) sf sd{rf/Lx?nfO{ ;jf/L ;fwgsf]
;'ljwf klg pnkAw u/fOPsf] 5 . b]zsf] cfly{s cj:yfnfO{ dWogh/ u/L sd{rf/Lx?sf] ;]jf ;'ljwf
;dofg's'n k'g/fjnf]sg ug]{ ul/Psf] 5 . To:t} sd{rf/Lx?nfO{ kf]zfs eQf, cf}ifwL pkrf/ vr{, b'3{6gf
ladf, ;fk6Lsf] Aoj:yf ul/Psf] 5 . cfly{s ;'ljwfsf] cnfjf sd{rf/LnfO{ ljleGg k|sf/sf] labfsf] klg Aoj:yf
ul/Psf] 5 . ;ldIff jif{df sd{rf/Lx?sf] ;]jf ;'ljwf cGtu{t ?= % c/a (% s/f]8 &* nfv && xhf/ vr{
ul/Psf] 5 . sd{rf/Lx?sf] ;]jf ;'ljwfdf ul/Psf] vr{sf] ljj/0f n]vfk/LIf0f k|ltj]bgdf pNn]v ul/Psf] 5 .

k'/:sf/ tyf ;Ddfg


sd{rf/Lx¿df pTs[i6 sfo{ ug]{ pTk|/]0ff xf];\ eGg] p2]Zon] pTs[i6 sfo{ ug]{ sd{rf/Lx¿nfO{ k'/:s[t tyf ;Ddfg
ug]{ ul/Psf] 5 . ;f] k'/:sf/ tyf ;Ddfg ;~rfns ;ldltaf6 :jLs[t sfo{ljlwsf] cfwf/df lbg] ul/Psf] 5 .

tflnd tyf ljsf;


xfdLn] sd{rf/Lx¿sf] ;Lk tyf sfo{;DkfbgnfO{ k|efjsf/L agfpgsf] nflu tflnd tyf j[lQ ljsf;df lg/Gt/
?kdf cfjZos nufgL ul//x]sf 5f}+ . kf/bzL{ 9u+n] :t/ j[l4sf] nflu jflif{s?kdf sd{rf/Lx?sf] sfo{;Dkfbg
d"Nofs+g ug]{ ul/Psf] 5 . sd{rf/Lx?sf] sfo{;Dkfbg d"Nofs+g lglZrt dfkb08sf] cfwf/df ug]{ ul/Psf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 31


;]jfsf] k|s[lt cg'?k sd{rf/Lx¿nfO{ pks/0f tyf sfo{ ;~rfngsf] nflu cfjZos cfwf/e"t k|fljlws 1fg,
;Lk Pj+ ljz]if of]Uotf / bIftf clej[l4 ug{sf] nflu j}b]lzs tflndsf ;fy} uf]i7L ;]ldgf/x¿df ;xefuL
u/fpg] ul/Psf] 5 . ;ldIff jif{df !&* hgfnfO{ j}b]lzs tflndsf ;fy} uf]i7L ;]ldgf/x¿df ;xefuL u/fOPsf]
5 . ;fy} sd{rf/Lx?sf] ;Lk tyf sfo{ Ifdtf a9fpgsf] nflu n]vf, n]vfk/LIf0f, /fhZj r'xfj6 lgoGq0f,
hf]lvd Aoj:yfkg tyf gofF k|ljlw ;DaGwL :jb]zL tflnd tyf ;]ldgf/x?df ;d]t ;xefuL u/fpg] ul/Psf] 5 .
sDkgLdf sfo{/t sd{rf/Lx?sf] ljj/0f o; k|sf/ /x]sf] 5 .

ljj/0f cfly{s jif{ a9L÷-36L_


@)&$÷&% @)&#÷&$
clws[t :t/ !,*$! !,$** #%#
;xfos :t/ @,#*# @,^^( -@*^_
hDdf $,@@$ $,!%& ^&

sDkgLdf sfo{/t dlxnf tyf k'?if sd{rf/Lx?sf] ljj/0f o; k|sf/ /x]sf] 5 .

ljj/0f cfly{s jif{ hDdf k|ltzt


@)&$÷&% @)&#÷&$
dlxnf %@( %)^ !@=%@
k'?if #,^(% #,^%! *&=$*
hDdf $,@@$ $,!%& !))

;/f]sf/jfnf;Fusf] ;DaGw
xfdLn] cfkm\gf ;a} ;/f]sf/jfnfx¿;Fu ;f}xfb{k"0f{ tyf Jofj;flos ;DaGw lj:tf/ u/]sf 5f}+ . o:tf ;DaGwx¿
sDkgLsf] efjL k|ult / ;kmntfsf nflu pko'Qm dfWod x'g] ljZjf; xfdLn] lnPsf 5f}+ . b"/;~rf/ tyf ;"rgf
k|ljlwsf cTofw'lgs ;]jfx¿;Fu ;DalGwt pks/0f pTkfbg ug{] sDkgLx¿, ;]jf pknAw u/fpg] k/fdz{bftfx¿,
cfk"lt{stf{x¿;Fu klg sDkgLsf] ;'dw'/ ;DaGw lg/Gt/ /x]sf] 5 . xfdLn] z]o/wgL dxfg'efjx?sf] hfgsf/Lsf]
nflu ljQLo tyf cGo hfgsf/Lx? lgoldt ?kdf pknAw u/fpb} cfPsf 5f}+ . o;sf] cnfjf sd{rf/L
o"lgog, b"/;~rf/ lgofds lgsfo, cGo ;/sf/L lgsfox¿ tyf cGt/f{li6«o lgsfox? -h:t}M International
Telecommunications Union, GSM Association, Asia-Pacific Telecommunity cflb_ ;Fu klg sDkgLsf]
Jofj;flos ;DaGw lg/Gt/ / ;'dw'/ /xL cfPsf] 5 .

/fli6«o cy{tGqdf of]ubfg


;dLIff cjlw @)&$÷&% df s'n ;]jftkm{sf] ufx{:YopTkfbgdWo] sDkgLsf] of]ubfg @=() k|ltzt /x]sf] 5 . o;n]
b]zsf] s'n ufx{:YopTkfbg j[l4df sDkgLn] dxTjk"0f{ e"ldsf v]n]sf] ;+s]t ub{5 . To:t} sDkgLn] utjif{df
h:t} ;dLIff cjlwdf ;/sf/L /fh:jdf klg dxTjk"0f{ of]ubfg k'¥ofPsf] 5 . sDkgLn] ;dLIff jif{df cfkm\gf]
s'n /fh:jsf] %* k|ltzt ;/sf/L /fh:jdf of]ubfg u/]sf] 5 eg] s'n ;/sf/L /fh:jdf sDkgLsf] of]ubfg
#=^^ k|ltzt /x]sf] 5 . o;/L /fi6« lgdf{0fdf ;dlk{t x'g kfpFbf xfdL uf}/jflGjt ePsf 5f}+ . sDkgLn] cfly{s
jif{ @)&$.&% df s/ tyf u}/s/ jfkt ?= @^ c/a ^% s/f]8 @) nfv !) xhf/ ( ;o &* ;/sf/L sf]ifdf
of]ubfg u/]sf] 5 .

cfufdL of]hgf tyf rfn" cfly{s jif{sf] pknlAw


cfufdL of]hgf tyf sfo{qmd
u|fxsx¿nfO{ gjLg k|ljlwdf cfwfl/t u'0f:t/Lo ;]jfx¿ lbgsf] nflu sDkgLn] cfly{s jif{ @)&%÷&^ df ljleGg
sfo{qmdx¿ ;~rfng ug]{ nIo lnPsf] 5 . s]xL k|d'v sfo{qmdx? o; k|sf/ /x]sf 5g\ M

32 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


ð b"/;~rf/ If]qdf k/Dk/fut 6]lnkmf]g ;]jfsf] t'ngfdf df]afOn tyf 8f6f ;]jfsf] dfu a9\b} uPsf]n] cfufdL lbgdf
gof+ gLlt cg';f/ k"jf{wf/ ;xk|of]u (Infrastructure Sharing) nfO{ hf]8 lbO{ jfo/nfOg a|f8] Aof08 (ADSL/FTTH)
/ jfo/n]; a|f8] Aof08 (3G, 4G/LTE, EVDO, WiMAX) ;]jfnfO{ b]zJofkL ?kdf ;~rfng / lj:tf/ ul/g]5 .
ð tf/ /lxt ;]jf tkm{ d'n'se/ GSM sf] 3G / 4G/LTE ;]jf lj:tf/ ug]{ tyf yk Value Added ;]jfx?
;~rfng ug]{ .
ð jfo/nfOg a|f]8Aof08 ;]jfsf] Ifdtf, u'0f:t/ / ahf/ lj:tf/nfO{ ltj|tf k|bfg ug{ FTTH ;]jfsf] Aofks
lj:tf/ ug]{ sfo{nfO{ k|fyldstfdf /fVg] .
ð b]ze/Lsf zx/f]Gd'v :yfgx?df sDkgLsf] ;]jf lj:tf/ tyf ;~rfngsf] nflu cfjZos k"jf{wf/x? v8f u/L
u|fxsx?nfO{ sDkgLsf ;]jf k|lt cfslif{t Pj+ cfj4 u/L cfo j[l4 ug]{ .
ð ljZjAofkL ?kdf nf]slk|o /x]sf] Mobile Financial Services nfO{ sDkgLsf] g]6j{sdf ;~rfngdf Nofpg] .
ð pks/0fx?sf] h8fg tyf dd{t ;]jf ;DaGwL sfo{ afXo >f]t (Outsourcing) af6 ug]{ u/L sfo{ cuf8L a9fpg] .

rfn" cfly{s jif{sf] pknlAw


sDkgLsf] rfn" cfly{s jif{ @)&%÷&^ sf] c;f]h d;fGt;Ddsf] nfOg ljt/0f tyf ljQLo pknAwL o; k|sf/ /x]sf] 5 .

ljj/0f cf=j= @)&%÷&^ sf] nIo @)&% c;f]h ;Ddsf]


pknAwL pknAwL -k|ltztdf_
nfOg ljt/0ftkm{
cfwf/e"t 6]lnkmf]g $@,@^! ^,&%% !%=(*
lh=P;=Pd= df]jfOn @^,)(,*#) ^,(#,$(* @^=%&
l;=l8=Pd=P= df]jfOn *!,^)@ @&,)#)
Pkm=l6=l6=Pr= !,)),))) #%^ )=#%
jfODofS; !,%)) @%# !^=*&

ljj/0f cf=j= @)&%÷&^ sf] nIo @)&% c;f]h ;Ddsf]


pknAwL pknAwL -k|ltztdf_
ljQLo pknAwLtkm{ /sd -?= ca{df_
/fh:j $(=!^ !)=*% @@
Gffkmf !^=)* $=$( @&

z]o/ sf/f]af/ ;DaGwL hfgsf/L


cfly{s jif{ @)&$÷&% df g]kfn :6s PS;r]Gh lnld6]8df ePsf] z]o/ sf/f]af/sf] ljj/0f o; k|sf/ /x]sf] 5 M
/sd -?=df_
q}dfl;s sf/f]af/ z]o/ sf/f]af/ sf/f]af/ clwstd Go"gtd clGtd sf/f]af/
;+Vof ;+Vof /sd d"No d"No d"No lbg
klxnf] !,#@* #,^^,!%^ @%,(&,%),*)$ &() ^^) &*) %$
bf]>f] $,!%( !^,$!,&(( !,#(,*$,!!,!&# (%@ &&) &(* %(
t]>f] !,$&$ #,)*,@#) @@,&),)$,(&$ &() ^*& &#* %&
rf}yf] !,%@( $,&*,&&% #%,$(,$(,#%& *!* &!) &@! ^@
hDdf *,$() @&,($,(^) @,@$,)!,!^,#)* (%@ ^^) &@! @#@
;|f]tM g]kfn :6s PS;r]Gh lnld6]8
* (www.nepalstock.com.np)

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 33


sDkgL P]g @)^# sf] bkmf !)( cg';f/ v'nfOPsf yk ljj/0fx¿
k|aGw ;~rfns tyf kbflwsf/Lx¿nfO{ e'QmfgL ul/Psf] kfl/>lds tyf ;'ljwf /sdsf] ljj/0f
cfly{s jif{ @)&$÷&% df tx !! / ;f] eGbf dflysf kbflwsf/Lx¿nfO{ kfl/>lds tyf cGo ;'ljwf jfkt ?=
@,!$,!),@#$.– e'QmfgL ul/Psf] 5 .

cfGtl/s tyf afXo sf/0faf6 sDkgLsf] sf/f]af/df k/]sf] c;/


sDkgLsf] ;du| sf/f]af/ lgDg sf/0fx¿af6 k|efljt ePsf] 5M

ð k|ljlwsf] tLj| kl/jt{gsf] sf/0f gjLg k|ljlwdf cfwfl/t ;]jf pknAw ug{ sl7gfO ePsf] .
ð tLj| k|lt:kwf{ tyf k|ljlwdf cfPsf] tLj| kl/jt{gsf sf/0f /fhZjdf gs/fTds k|efj k/]sf]
ð u|fxssf] ?lr tyf rfxgfdf kl/jt{g eO/x]sf]n] u|fxssf] rfxgf cg';f/ ;]jf k|bfg ug{ sl7gfO ePsf] .
ð ;/sf/L gLlt lgodsf] kfngf ug{' sDkgLsf] st{Jo ePsf] / sltko ;/sf/L gLlt lgodx¿ k|lt:kwf{sf] nflu
Jofjxfl/s gePsf]] .
ð ef}uf]lns ljljwtfsf] sf/0f b"/;~rf/ pks/0fx¿ h8fg tyf ;~rfng ug{ sl7gfO ePsf] .
ð ;':t cffly{s j[l4, /fhgLlts cl:y/tf cflbsf] sf/0f ;du| cfly{s cj:yf k|efljt eO{ b"/;~rf/ If]qdf
klg k|efj k/]sf] .

nfef+z af8kmf8 ug{ l;kmfl/; ul/Psf] /sd


sDkgL P]g, @)^# adf]lhd g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt lnO{ ;~rfns ;ldltn] cf=j= @)&$÷&% sf] d'gfkmf /sd
dWo]af6 r'Qmf k'FhLsf] %% k|ltztsf b/n] nfef+z ljt/0f ug{ l;kmfl/; u/]sf] 5 .
z]o/ hkmt ePsf] eP hkmt ePsf] z]o/ ;+Vof, To:tf] z]o/sf] cl°t d"No, To:tf] z]o/ hkmt
x'g'eGbf cufj} ;f] jfkt sDkgLn] k|fKt u/]sf] hDdf /sd / To:tf] z]o/ hkmt ePkl5 ;f] z]o/
laqmL u/L sDkgLn] k|fKt u/]sf] /sd tyf hkmt ePsf] z]o/jfkt /sd lkmtf{ u/]sf] eP ;f]sf]
ljj/0f
;dLIff jif{df s'g} klg z]o/ hkmt ul/Psf] 5}g .
ljut cfly{s jif{df sDkgL / To;sf] ;xfos sDkgLsf] sf/f]af/ k|ult / ;f] cfly{s jif{sf] cGTodf
/x]sf] l:yltsf] k'g/fjnf]sg
sDkgLsf] sf/f]af/ tyf o;;Fu ;DalGwt cGo kl/jt{g÷k|ult ljj/0f ;DaGwdf ;~rfns ;ldltsf] k|ltj]bgdf
lj:t[t ljj/0f pNn]v ul/Psf] 5 / o; sDkgLsf] s'g} klg ;xfos sDkgL /x]sf] 5}g .
sDkgL tyf o;sf] ;xfos sDkgLn] cfly{s jif{e/Ldf u/]sf] k|d'v sf/f]af/ / To; cjlwdf
sDkgLsf] sf/f]af/df cfPsf] dxTjk"0f{ kl/jt{g
sDkgLn] ljut jif{df u/]sf k|ult ljj/0f ;DaGwdf ;~rfns ;ldltsf] k|ltj]bgdf lj:t[t ljj/0f pNn]v
ul/Psf] 5 .
ljut cfly{s jif{df sDkgLsf] cfwf/e"t z]o/wgLx¿n] sDkgLnfO{ pknAw u/fPsf] hfgsf/L
o:tf] s'g} sf/f]af/sf] hfgsf/L k|fKt x'g gcfPsf] .
ljut cfly{s jif{df sDkgLsf ;~rfns tyf kbflwsf/Ln] lnPsf] z]o/ :jfldTjsf] ljj/0f /
sDkgLsf] z]o/ sf/f]af/df lghx¿ ;+nUg /x]sf] eP ;f] ;DaGwdf lghx¿af6 sDkgLn] k|fKt u/]sf]
hfgsf/L
ljut cfly{s jif{df ;~rfnsx¿af6 s'g} z]o/ v/Lb u/]sf] / sDkgLsf] z]o/ sf/f]af/df ;+nUg /x]sf] ;DaGwdf
lghx¿af6 s'g} hfgsf/L k|fKt gePsf] .

34 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


ljut cfly{s jif{df sDkgL;Fu ;DalGwt ;Demf}tfx¿df s'g} ;~rfns tyf lghsf] glhssf]
gft]bf/sf] JolQmut :jfy{sf] af/]df pknAw u/fOPsf] hfgsf/Lsf] Joxf]/f
To:tf] s'g} hfgsf/L gePsf] .
sDkgLn] cfkm\gf] z]o/ cfkm+}n] v/Lb u/]sf] eP To;/L cfkm\gf] z]o/ v/Lb ug{'sf] sf/0f, To:tf]
z]o/sf] ;+Vof / c+lst d"No tyf To;/L v/Lb u/]jfkt sDkgLn] e'QmfgL u/]sf] /sd
sDkgLn] xfn;Dd cfkm\gf] z]o/ cfkm+}n] v/Lb gu/]sf] .
cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL eP jf gePsf] / ePsf] eP To;sf] lj:t[t ljj/0f
o; ;DaGwL lj:t[t ljj/0f ;~rfns ;ldltsf] k|ltj]bgdf lbOPsf] 5 .
ut cfly{s jif{sf] s'n Joj:yfkg vr{sf] ljj/0f
;dLIff jif{df s'n Joj:yfkg vr{ ?= !$,)@,@(,*^,!@).– ePsf] 5 . sd{rf/L, ;~rfng / k|zf;lgs vr{sf]]
ljj/0f cfly{s ljj/0fdf lbOPsf] 5 .
n]vfk/LIf0f k|ltj]bgdf s'g} s}lkmot pNn]v ul/Psf] eP To;af/] ;~rfns ;ldltsf] k|ltlqmof
n]vfk/LIf0f k|ltj]bgdf lgoldt sf/f]af/df b]lvPsf ;fdfGo s}lkmot, k|ltlqmof / ;'emfjx¿df ;~rfns
;ldltsf] Wofgfsif{0f ePsf] 5 / ;'wf/sf lglDt cfjZos sbd rfln;lsPsf] 5 .
;~rfns, k|aGw ;~rfns, sfo{sf/L k|d'v, sDkgLsf cfwf/e"t z]o/wgL jf lghsf] glhssf
gft]bf/ jf lgh ;+nUg /x]sf] kmd{, sDkgL jf ;+ul7t ;+:yfn] sDkgLnfO{ s'g} /sd a'emfpg afFsL
eP ;f] s'/f
To:tf] s]xL gePsf] .
z]o/wgLx¿n] a'lemlng afFsL /x]sf] nfef+zsf] /sd
cfly{s jif{ @)&$÷&% sf] cGTo;Dd z]o/wgLx¿n] ?= @*,!^,%),(#@ nfef+z /sd a'lemlng afFsL /x]sf] 5 .
sDkgL P]g tyf k|rlnt sfg"g adf]lhd ;~rfns ;ldltsf] k|ltj]bgdf v'nfpg'kg]{ cGo s'/fx¿
o;} k|ltj]bg cGtu{t plrt :yfgdf v'nfOPsf] .

wGojfb 1fkg
sDkgLsf] k|ultsf] nflu z]o/wgL / z'elrGtsx¿sf] tkm{af6 k|fKt c6'6 ;dy{g, ;xof]u / xf};nfsf] nflu
;~rfns ;ldltsf] tkm{af6 xfdL xflb{s s[t1tf JoQm ub{5f}+ . lg/Gt/ ;xof]u / lgb]{zgsf] nflu xfdL g]kfn
;/sf/, ;~rf/ tyf ;"rgf k|ljlw dGqfno, g]kfn b"/;~rf/ k|flws/0f, g]kfn lwtf]kq af]8{nfO{ ;d]t wGojfb
1fkg ug{ rfxG5f}+ . sDkgLsf] pGglt / k|ultdf lg/Gt/ nuglzn eO{ ;fy lbg] sDkgL Joj:yfkg tyf
sd{rf/Lx¿nfO{ ljz]if wGojfb lbg rfxG5f}+ . sDkgLsf] k|ultsf] nflu sd{rf/Lx?sf] sfdk|ltsf] k|lta4tf,
OdfGbfl/tf / nugzLntfsf] ;~rfns ;ldlt pRr k|z+;f ub{5 . xfdLn] cfkm\gf] ;a} >f]t tyf ;fwgx?nfO{
clwstd kl/rfng u/L cfufdL lbgdf gjLg k|ljlwdf cwfl/t tyf u|fxssf] rfxgf cg';f/ yk u'0f:t/Lo ;]jf
lbg] k|lta4tf AoQm ub{5f}+ .
cGTodf, ;]jf k|bfg ug]{ dxTjk"0f{ cj;/ k|bfg ug]{ xfd|f ;a} cfb/0fLo u|fxsju{k|lt klg xflb{s s[t1tf 1fkg
ub}{ cfufdL lbgdf ;d]t oxf+x?sf] ;xof]u tyf ;b\efjsf] ck]Iff ub5f}{ .

dx]Gb|dfg u'?ª\u ;"o{eQm kf]v/]n /flwsf cof{n wg/fh 1jfnL


cWoIf lgldQ k|aGw lgb]{zs ;~rfns ;~rfns

pQ/ s'df/ vqL lji0f' k|;fb s;h' /fh axfb'/ /fjn


;~rfns ;~rfns ldltM @)&%.)(.#)
;~rfns
lwtf]kq btf{ tyf lgisf;g lgodfjnL @)&# sf] lgod @^ sf]
pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt jflif{s k|ltj]bg

!= ;~rfns ;ldltsf] k|ltj]bg


jflif{s k|ltj]bgdf ;+nUg ul/Psf] .

@= n]vfk/LIfssf] k|ltj]bg M
jflif{s k|ltj]bgdf ;+nUg ul/Psf] .

#= n]vfk/LIf0f ePsf] ljQLo ljj/0f M


jflif{s k|ltj]bgdf ;+nUg ul/Psf] .

$= sfg'gL sf/afxL ;DaGwL ljj/0f M


s_ sDkgLn] jf sDkgLsf] lj?4 s'g} d'2f bfo/ ePsf] ePM
ð cf=j= @)&$.&% sf] k|yd q}dfl;s cjlwdf o; sDkgL lj?4 @ -b'O{_ j6f d'2f bfo/ ePsf] / o;
sDkgLsf] tkm{af6 pQm cjlwdf s'g} klg d'2f bfo/ gePsf] .
ð bf];|f] q}dfl;s cjlwdf o; sDkgL lj?4 & -;ft_ j6f d'2f bfo/ ePsf] / o; sDkgLsf] tkm{af6
pQm cjlwdf # -tLg_ j6f d'2f bfo/ ePsf] .
ð t];|f] q}dfl;s cjlwdf o; sDkgL lj?4 $ -rf/_ j6f d'2f bfo/ ePsf] / o; sDkgLsf] tkm{af6
pQm cjlwdf ! -Ps_ j6f d'2f bfo/ ePsf] .
ð clGtd q}dfl;s cjlwdf o; sDkgL lj?4 $ -rf/_ j6f / o; sDkgLsf] tkm{af6 pQm cjlwdf !
-Ps_ j6f d'2f bfo/ ePsf] .
v_ sDkgLsf] ;+:yfks jf ;~rfnsn] jf ;~rfnssf] lj?4df k|rlnt lgodsf] cj1f jf kmf}Hbf/L ck/fw
u/]sf] ;DaGwdf s'g} d'2f bfo/ u/]sf] jf ePsf] ePM
;f] ;DaGwL hfgsf/Ldf gcfPsf] .
u_ s'g} ;+:yfks jf ;~rfns lj?4 cfly{s ck/fw u/]sf] ;DaGwdf s'g} d'2f bfo/ ePsf] ePM
;f] ;DaGwL hfgsf/Ldf gcfPsf] .

%= sDkgLsf] z]o/ sf/f]af/ tyf k|ultsf] ljZn]if0f M


-s_ lwtf]kq ahf/df ePsf] sDkgLsf] z]o/sf] sf/f]af/ ;DaGwdf Joj:yfkgsf] wf/0ffM
sDkgLsf] z]o/x¿sf] sf/f]af/ nufgLstf{sf] sDkgLk|lt ljZjf; tyf k|ltkmnsf] ljZn]if0fsf] cfwf/df e}/x]sf]
tyf z]o/ sf/f]af/df cgk]lIft ptf/ r9fj ;d]t gb]lvPsf]n] z]o/x¿sf] sf/f]af/ ;Gtf]ifhgs ?kdf
e}/x]sf] .
-v_ cf=j= @)&$÷&% df sDkgLsf] z]o/sf] clwstd, Go"gtd / clGtd d"Nosf ;fy} s'n sf/f]af/ z]o/ ;+Vof
tyf sf/f]af/ ePsf] lbg .
;~rfns ;ldltsf] k|ltj]bgdf ;+nUg ul/Psf] .

^= ;d:of, r'gf}tL tyf /0fgLltM


s_ afXo
ð tLj| k|lt:kwf{ .
ð a9bf] Over The Top (OTT) sf] k|of]u
ð k|ljlwdf cfPsf] tLj| ljsf; .
ð cGt/f{li6«o snsf] u}/sfg'gL sf/f]af/ .

36 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


ð u|fxssf] rfxgfdf kl/jt{g .
ð ;/sf/L gLlt lgodsf] kl/kfngf .
ð b]zsf] ef}uf]lns cj:yf .
v_ cfGtl/s
ð lg0f{o k|lqmofdf a9L ;do nfUg] .
ð sd{rf/L Joj:yfkgdf b]lvPsf ;d:ofx? .
ð of]hgf k"/f ug{ nfdf] ;do nfUg] .
u_ ;d:of tyf r'gf}tL ;dfwfg ug{ Joj:yfkgn] cjnDag u/]sf] /0fgLlt M
ð /0fgLlts ;fem]bf/ leq\ofO bL3{sfnLg ?kdf sDkgLnfO{ yk k|lt:kwL{ agfpg] .
ð ;d;fdlos ?kdf ;]jfsf] u'0f:t/ tyf k|efjsfl/tf j[lå ug{ cfjZostf cg';f/ ;Defljt If]qx¿sf] klxrfg
u/L Outsourcing af6 ;d]t ug]{ kl/kf6Lsf] z'?jft ug] { .
ð lg0f{o k|lqmofnfO{ ;/n ug{ sDkgLsf] k'gM;+/rgf ul/Psf] .
ð of]hgfx? ;do tflnsf agfO{ ;~rfng ul/Psf] . ;~rfns ;ldltdf d'Vo of]hgfx?sf] ;dLIff ug]{
ul/Psf] .
ð k"jf{wf/x¿sf] kof{Kt ljsf; u/L u'0f:t/Lo ;]jf k|bfg ug]{ .
ð u|fxssf] dfu adf]lhd pRr ultsf] 8f6f ;]jf (4G/LTE) pknJw u/fpg] .
ð cGt/f{li6«o snsf] u}/sfg'gL sf/f]af/ lgoGq0fsf] nflu cfw'lgs k|ljlwsf] k|of]u ul/Psf] . g]kfn k|x/Lsf]
s]Gb|Lo cg';Gwfg Ao'/f];uF sf] ;xsfo{df /fh:j r'xfj6 lgoGq0f ul/Psf] .
ð GSM/CDMA ;]jfx¿sf] lgoldt ?kdf cg'udg tyf Optimization ul/Psf] .
ð u|fxsx¿sf] lh1f;f tyf u'gf;f] ;dfwfgsf] nflu CRM (Customer Relationship Management)
;DaGwL gofF k|ljlwo'Qm sn ;]G6/ tyf u'gf;f] s]Gb|x¿sf] :yfkgf ug]{ .

&= ;+:yfut ;'zf;gM


;~rfns ;ldltsf] k|ltj]bgdf ;dfj]z ul/Psf] .

*= k|ltj]bgdf plNnlvt ljj/0fx¿ ;To, tYo k"0f{ 5g\ egL k|aGw lgb]{zssf] k|lta4tf M
o; k|ltj]bgdf plNnlvt hfgsf/L tyf ljj/0fx¿sf] z'4tf, ;Totf tyf tYok"0f{tf ;DaGwdf d JolQmut
?kdf pQ/bfloTj lnG5' . ;fy} d of] pb\3f]if ub{5' ls, d}n] hfg]a'e]m;Dd o; k|ltj]bgdf plNnlvt
ljj/0fx¿ ;To–tYo k"0f{ 5g\ / nufgLstf{x¿nfO{ nufgL ug]{ ;DaGwdf lg0f{o lng cfjZos s'g} ljj/0f,
;"rgf tyf hfgsf/Lx¿ n'sfOPsf] 5}g .

k|aGw lgb]{zs
g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 37


Jofj;flos kl/b[io

38 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 39
cfw'lgs ;dfhdf ;"rgf / ;~rf/sf] cToGt dxÎjk"0f{ :yfg 5 . s'g}klg /fi6« / ;fdflhs ;+oGqsf] k|efjsf/L
;~rfng tyf ToxfFsf jfl;Gbfx¿sf] ;xh hLjgofkgsf] nflu ;~rf/ ;'ljwf ckl/xfo{ 5 . ;~rf/ ;'ljwfnfO{
cfd hgdfg; ;Dd k'‍¥ofpg' ;du| ;fdflhs tyf /fli6«o ljsf;sf] k|of;df Ps dxTjk"0f{ tyf cTofjZos sfo{
xf] . o:tf] pRr dxÎjsf] /fli6«o tyf ;fdflhs k"jf{wf/sf] ljsf;, lgdf{0f tyf Jofj;flos ;~rfngdf ;+nUg
x'g] s'g}klg ;+:yf jf lgsfonfO{ b]z ljsf;sf] dxQ\jk"0f{ ;fem]bf/ / of]ubfgstf{sf] ¿kdf dfGg ;lsG5 . g]kfn
6]lnsd b]zsf] b"/;~rf/ If]qsf] xfn;Ddsf] ljsf;df ljleGg ¿kdf lg/Gt/ nfluk/]sf] tyf jt{dfg k|lt:kwL{ /
tLj| Jofj;flos kl/b[iodf klg cfˆgf] cu|0fL / ;Ddflgt :yfg sfod ug{ ;kmn ;+:yf xf] .

bz] sf ;'ud, b'ud{ , lxdfn, kxf8 / t/fO{sf ;a} If]qdf ljleGg k|ljlw, pks/0f / k|0ffnLx?sf] dfWodaf6
b"/;~rf/sf k/Dk/fut Pjd\ cTofw'lgs ;a} lsl;dsf ;]jfx¿ k|bfg u/L ;du| ;fdflhs ultlzntfdf uxlsnf]
ofu] bfg ul//x]sf] g]kfn 6]lnsdsf] o; If]qdf ljleGg ¿kdf sfd u/]sf] ;o jif{eGbf nfdf] Oltxf; 5 . olt
nfdf] / lg/Gt/sf] lhDd]jf/Lk"0f{ sfo{df ultlzn ¿kdf nflu b]z ljsf;sf] dxÎjk"0f{ kIfdf ;xefuL x'g kfpg'
xfd|f] nflu uf}/jsf] s'/f xf] . ;+:yfsf] lg/Gt/sf] cu|tf, Jofj;flos ;kmntf / ultlzntfdf xfd|f ljljw ;]jfsf
;du| k|of]ustf{ dxfg'efjx¿sf] ljZjf;, Jofj;flos ;fem]bf/x¿sf] ;xsfo{, z]o/wgL dxfg'efjx¿sf] cf:yf Pjd\
sd{rf/Lx¿sf] d]xgt dxÎjk"0f{ sf/s tTjsf] ¿kdf /x]sf 5g\ .

b]zdf b"/;~rf/ ;]jf k|bfg ug]{ ;]jfk|bfosdWo] ;jf{lws w]/} ;]jfx¿ / ;]jfu|fxLx¿ /x]sf] o; sDkgLn]
;dofg's'n / gaLgtd k|ljlwx¿ leœofpb} k/Dk/fut 6]lnkmf]g, df]afOn 6]lnkmf]g, a|f]8Aof08 OG6/g]6 nufotsf
cfwf/e"t Pad\ k"/s ;]jfx¿ k|bfg u/L u|fxsx¿sf] cfjZostf k"/f ub}{ æ/fi6«sf] ;~‍rf/æ aGg ;kmn ePsf] 5 .

;j] fx¿sf] lg/Gt/ 36\bf] d"No, lg/Gt/ al9/x]sf] ahf/ k|lt:kwf{, cToGt l56f] l56f] x'g] k|fljlws ljsf;sf] sf/0f
7"nf] nufgLsf] l56f] k|ltkmn p7fO ;Sg'kg]{ Jofj;flos cfjZostf Pjd\ kl/jlt{t Jofj;flos kl/b[iodf cfˆgf]
sfo{zn } L tyf sfo{Ifdtfdf pNn]Vo ;'wf/ b]vfpg'kg]{ Jofjxfl/s r'gf}tLx¿ x'b+ fx'b+ } klg o; sDkgLn] o; If]qdf
cu|0fL :yfg sfod /fVb} u|fxsx¿sf] ljZjf; tyf nufgLstf{x¿sf] cf:yf sfod /fV‍g ;kmn ePsf] 5 . of] cu|tf
/ ultlzntf eljiodf klg sfod /fV‍g] xfd|f] k|lta4tf /x]sf] 5 .

sDkgLn] @)&% c;f]h dlxgf ;Dddf b]ze/sf @ s/f]8 ^ nfv (@ xhf/ u|fxs dxfg'efjx¿nfO{ 6]lnkmf]g ;]jf
k|bfg u/]sf] 5 . ;f] cg';f/ sDkgLsf] 6]ln3gTj &!=!) k'us] f] 5 . s"n k|of]ustf{x¿ dWo] ! s/f]8 *@ nfv &(
xhf/ hgfn] lh= P;= Pd= df]afOn ;]jf, !& nfv ## xhf/ hgfn] l;= l8= Pd= P= df]afOn ;]jf, ^ nfv &* xhf/
hgfn] Nof08nfOg ;]jf k|of]u ul//xg'ePsf] 5 . To;}u/L ;f]lx cjlwdf df]afOn 8f6f, Pl8P;Pn, Pkml6l6Pr,
jfODofS; / nLh nfO{g u/L sDkgLsf] OG6/g]6 ;]jf k|of]ustf{x¿sf] ;+Vof ! s/f]8 !% nfv k'u]sf] 5 .
k|of]ustf{sf] qmozlQm cg'?k ;do ;fk]If ?kdf to ul/Psf] d"No, lt/]sf] d"No cg';f/sf] ;]jf k|fKt x'g]
;'lglZrttf, s]jn d'gfkmf j[l4df eGbf ;'ne ;]jf b]ze/ k'‍¥ofpg] / b]z lasf;df of]ubfg lbg] sDkgLsf] 5lj
Pjd\ k|ltj4tf tyf ;dfg b//]6df b]zsf s'gfsfKrf;Dd ;]jf k|bfg ug]{ sl6j4tf nufotsf sf/0fn] ubf{ cfd
g]kfnL pkef]Qmf dxfg'efjx¿sf] /f]hfOdf xfd|f ;]jfx¿ lg/Gt/ kg{ ;kmn ePsf 5g\ .

sDkgLsf k|fyldstfx¿
nfdf] P]ltxfl;s k[i7e"ldsf ;fy;fy} b"/;~rf/ ;]jfdf b]zdf ;jf{lws ;'ky, ;xh / ;'ne ¿kdf gjLgtd
;]jf k|bfg ug]{ uxg bfloTj axg ub}{ cfPsf] g]kfn 6]lnsd k|efjsf/L / ;'ne u|fxs ;]jf k|bfg u/L
cfˆgf] Jofj;flos cu|tf sfod /fVg] tyf ;f] dfkm{t k|ToIf Pjd\ k/f]If ¿kdf b]z ljsf; / /fli6«o 9's'6Ldf
uxlsnf] of]ubfg ug]{ tkm{ lg/Gt/ nfluk/]sf] 5 . cfˆgf] d"n gf/fsf] ¿kdf u|fxs ;]jfdf ;dlk{t / /fi6«
lgdf{0f xfd|f] nIonfO{ clËsf/ ub}{ cfˆgf ;]jfx¿sf] lj:tf/, ljsf; / ljljlws/0f dfkm{t ;du| b"/;~rf/
;]jf k|bfossf] ¿kdf cfˆgf] pRr :yfg sfod /fVg xfdL sl6j4 5f}+ . u|fxs ;]jfdf ;dlk{t /xL /fi6«
lgdf{0fdf uxlsnf] of]ubfg k¥'‍ofpg] / cfd g]kfnLx¿sf] cfly{s / ;fdflhs ;zlQms/0fsf] nflu lqmoflzn

40 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


sDkgLsf] ¿kdf cfˆgf] :yfg cem ;zQm agfpg sDkgL lg/Gt/ sfo{/t 5 . o;sf nflu sDkgLn] canDag
u/]sf cfwf/e't dfGotfx¿ lgDgfg';f/ /x]sf 5g\ .

/fi6« lgdf{0f xfd|f] nIo


s'gk} lg cfw'lgs ;dfhsf] nflu b"/;~‍rf/ / ;"rgf k|ljlw;Fu ;DalGwt ;]jfx¿ clgjfo{ / ckl/xfo{ 5g\  .
ljleGg ;fdflhs ;]jfx¿sf] k|ljlwut ljsf;, cfly{s tyf Jofj;flos k|0ffnLx¿sf] cfw'lgls/0f / gjLgtd
;]jf;'ljwfx¿sf] ljsf; ;Fu;Fu} ;dfhdf b"/;~rf/ tyf ;"rgf k|ljlwhGo ;]jfx¿sf] ckl/xfo{tf emg\ a9\bf] qmddf
/x]sf] 5 . o; If]qsf ;]jf k|bfosx¿sf nflu of] ;'vb xf] t/ Jofa;flos ¿kdf ;]jf ;~‍rfng ubf{ a9L
hg3gTj ePsf zx/L If]qdf ;]jf k|bfg ug{' a9L gfkmfd'ns x'G5 eg] u|fdL0f If]qdf ;]jf k|bfg ug{' Jofa;flos
¿kn] r'gf}tLk'0f{ x'G5 . o;f] x'b+ fx'b} klg g]kfn 6]lnsdn] b]zsf] cu|0fL ;]jf k|bfos tyf lhDd]jf/ ;fa{hlgs
lgsfosf] ¿kdf Jofa;flos gfkmfsf] nflu dfq geO{ gfkmf gx'g] b]zsf b'ud{ / las6 :yfgx?df klg ;]jfsf]
;dfg kx'r+ k'‍¥ofpg] tkm{ lg/Gt/ / x/;Dej k|of; hf/L /fv]sf] 5 .

b]ze/ ;]jfsf] kx'+r :yflkt ug]{ tyf ;'ne b//]6df ;]jf k|bfg ug]{ k|of; hf/L /fVb} b]zdf l8lh6n l8efO8
sd ug]{ tyf l8lh6n ;dfj]lzs/0fnfO{ k|f]T;flxt ug]{ tkm{ xfd|f] k|of; lg/Gt/ /x]sf] 5 . o;/L b]z lasf;sf]
Ps dxQ\ak"0f{ If]qdf pNn]Vo of]ubfg ug{ kfpg' xfd|f] uf}/jk"0f{ pknAwL xf] .

u|fxs ;]jfdf ;dlk{t


g]kfn 6]lnsd ;]jfd"ns Jofj;flos ;+:yf ePsf]n] u|fxsx¿ g} sDkgLsf] Jofa;flos ;kmntfsf ;'qx¿ x'g\
eGg] dfGotfsf ;fy d'ns ' sf ;'ud, b'ud{ , ufpF, zx/ ;a} :yfg / s'gf sfKrf ;Ddsf pkef]QmfnfO{ ;'ky
d"Nodf cfw'lgs / u'0f:t/Lo b"/;~‍rf/ ;]jfx¿ k|bfg ug{' xfd|f] d"n p2]Zo /x]sf] 5 . ;f]xL cg'?k xfdLn] u|fxs
;]jfdf ;dlk{tsf] d'n dfGotfnfO{ cfTd;ft ub}{ cfˆgf] Jofa;flos ultljlwnfO{ cufl8 a9fO/x]sf 5f} + . lautsf
cg'ej, u|fxs au{sf] abln+bf] ¿rL, k|ljlw / ;f]sf] k|of]udf cfO/x]sf] kl/jt{g, ahf/sf] kl/b[io nufotsf ljleGg
cfofdx¿sf] cfwf/df u|fxs ;]jfnfO{ cem k|efjsf/L agfO{ u|fxsx¿sf] dxTjk"0f{ ljZjf; / e/f];f sfod /fVg] tkm{
xfd|f] k|of; lg/Gt/ /xg]5 .

kf/blz{tf
Ps lhDd]jf/ ;fj{hlgs lgsfosf] ¿kdf g]kfn 6]lnsdn] cfˆgf ;]jf, ;'ljwf, Jofj;flos kl/l:ylt, cfly{s
ultljlw, kl/of]hgf tyf cfof]hgfx?sf] ;~‍rfng, ;fdflhs pQ/bfloTjsf sfo{df x'g] ;+nUgtf nufotsf x/]s
ultljlwx¿ kf/bzL{ ?kdf hgdfg; ;fd' /fVb} cfPsf] 5 . sDkgLn] k|bfg ug]{ ;]jf, ;]jfsf dxz'nx¿ nufotsf
cfly{s n]gb]gsf s'/fx¿ klg kf/blz{ ?kdf k|:t't x'b+ } cfPsf 5g\ . kf/blz{tf tyf lgZkIftf ;'lglZrt ug{
sDkgLsf ;Dk"0f{ v/Lb k|lqmof ;fj{hlgs v/Lb lgodfjnL tyf ;f]af6 lgb]l{ zt /xL tof/ ePsf] sDkgLsf]
cfly{s ljlgodfjnL cg'?k ;~rfng x'g] u/]sf 5g\ . To;sf] cnfjf sDkgLn] cfˆgf] ;Dk"0f{ sf/f]af/ tyf ljQLo
ljj/0fx¿ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o dfkb08 cg';f/ tof/ u/L b}lgs kq–klqsf dfkm{t q}dfl;s ?kdf ;fa{hlgs
ub}{ cfPsf] 5 . lgoldt ?kdf sDkgLsf] Joj;fo tyf sf/f]af/x¿ cfGtl/s tyf jfXo n]vfkl/Ifs dfkm{t n]vf
kl/If0f x'g] u/]sf] 5 . o;sf ;fy} sDkgLdf ;~rfngdf /x]sf pks/0f, k|0ffnL nufotsf ;Dk"0f{ k"jf{wf/sf]
k|efjsf/L ;~rfng / pkof]u ;'lglZrt ug{ k|fljlws n]vk/LIf0f ;d]t ug]{ ul/Psf] 5 . o;af6 cfˆgf ultljlw
tyf ;]jf ;~rfngsf] sfo{df pRrtd kf/blz{tf tyf k|efjsfl/tf Nofpg sDkgL ulDe/ /x]sf] :ki6 x'G5 .

gaLgtd k|ljlw
pRrtd ultdf k|fljlws ljsf; e}/x]sf ;]jfx¿df b"/;~rf/ / ;"rgf k|ljlw;Fu ;DalGwt ;]jfx¿ klg kb{5g\ .
sDKo'6/, OG6/g]6 tyf ;~rf/sf] If]qdf x'g] tLa| ljsf;sf] sf/0f Psflt/ ;f];DaGwL ;]jfx¿sf] ahf/ / If]q
lg/Gt/ lj:tf/ e}/x]sf] 5 eg] csf]l{ t/ ;]jf ;~rfngsf] nflu leœofOg] k|ljlw, pks/0f / k|0ffnLx¿ l5§}
k'/fgf] x'g] ub{5g\ . o;y{ o; If]qdf k|lt:kwf{Tds Ifdtf sfod /fVb} Jofj;flos ;kmntf ;'lglZrt ug{
k|fljlws ljsf;qmd ;Fu;Fu} pks/0f, k|0ffnL, hgzlQm / ;du| k"jf{wf/sf] cfw'lglss/0fdf lg/Gt/ nflu/xg' ;]jf

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 41


k|bfosx¿sf] nflu cTofjZos 5 . g]kfn 6]lnsdn] klg ;f]xL dfGotf cg'?k cfkm"n] k|bfg ug]{ tf/;lxt, tf/
/lxt / cGo ;]jfx¿df lg/Gt/ ljsf; / lj:tf/sf] sfo{ ub}{ cfPsf] 5 . ;]jfsf] k"jf{wf/sf ;fy} u|fxs Joj:yfkg,
ljlnË, dx;'n ;+sng, dd{t ;Def/, u'gf;f] Joj:yfkg cflb dxQ\jk"0f{ If]qdf lg/Gt/ gofF gofF k|ljlw, k|0ffnL /
k4ltsf ;fy yk k|efjsfl/tf / ultlzntf Nofpg] sfo{df xfd|f] k|of; lg/Gt/ /lx/x]sf] 5 .

xfd|f] sfo{If]q
b"/;~rf/sf] If]qdf ljsf; e} Jofj;flos ;~rfngdf /x]sf / ahf/n] dfu u/]sf k|fo ;a} k|sf/sf ;]jf
k|bfg ul//x]sf] Ps dfq ;]jf k|bfossf ¿kdf g]kfn 6]lnsdsf] ljlzi6 :yfg /x]sf] 5 . xfdLn] ;]jf
pknAw ePsf b]zsf ;a} If]qdf Ps;dfg ;]jfzt{ / dxz'nb/ sfod u/L ;'ne ;]jf k|bfg ug]{ p2]Zo /
k|ltj4tfsf ;fy EjfO;, 8f6f / OG6/g]6 tkm{ tf/;lxt / tf//lxt u/L ljleGg k|ljlw / k"jf{wf/ k|of]u u/L
ljljw ;]jfx¿ k|bfg ul//x]sf 5f}+ . lhP;Pd df]afOn, l;l8PdP df]afOn, lkP;l6Pg 6]lnkmf]g, Pl8P;Pn
g]kfn 6]lnsd b]zsf] Ps dfq ;]jf k|bfos xf] h;n] k|fo ;a} k|sf/sf k|ljlw dfkm{t b]zJofkL ¿kdf ;xh
/ ;a{;'ne tl/sfn] b"/;~‍rf/ ;]jf k'‍¥ofO/x]sf] 5 .

Jofj;flos /0fgLlt
u|fxsju{x¿
u|fxs ;]jfdf ;dlk{t eGg] d"No dfGotfnfO{ cfTd;ft ub}{ u|fxsx¿sf] ablnFbf] rfxgf tyf sDkgLaf6 u|fxsx¿n]
ug{'ePsf] ck]Iffx¿nfO{ k"/f ug{sf] nflu pTs[i6 u|fxs ;]jf k|bfg ug{ sDkgL sl6a4 5 . @ s/f]8 eGbf a9L
u|fxsx¿sf] ;fydf xfdL b]zs} cu|0fL b"/;~‍rf/ ;]jf k|bfos x'g sDkgL ;kmn ePsf 5f}+ . sDkgLsf] gf/f /fi6«
lgdf{0f xfd|f] nIo k|fKt ug{sf] nflu ;Dk"0f{ u|fxsau{af6 sDkgLnfO{ kof{Kt ;xof]u / ;b\‍efa k|fKt eO{/x]sf] 5 .
pQm ;xof]u / ;b\efjsf] andf sDkgL cfˆgf] nIo k|flKtsf] nflu c6'6 ¿kdf cl3 al9/x]sf] 5 .

;]jf / ;"rgf k|jfxsf dfWodx¿


cfd pkef]Qmfx¿nfO{ sDkgLsf] ;]jfx¿sf] af/]df ;'–;"lrt ug]{ / ;]jf v/Lb tyf v/Lb kZrft cfjZos ;xof]u
pknAw u/fpg] p2]Zon] d'ns ' sf ljleGg !%* :yfgx¿sf b"/;~rf/ sfof{nox¿ tyf u|fxs ;]jf s]Gb|x¿ dfkm{t
sDkgLn] cfjZos ;]jfx¿ pknAw u/fpFb} cfPsf] 5 . sDkgLsf] ;]jf ;'ljwfx¿ pkef]u ;DaGwL ;r]tgf hufpg,
;j] fx¿sf] af/]df ;'­–;'lrt ug{ tyf cGo cfjZos hfgsf/Lx¿ ;do;fk]If ¿kdf pknAw u/fpg ljleGg dfWodx¿
h:t}M Pkm=Pd= /]l8of], kqklqsfx¿, 6]lnlehg tyf ;fdflhs ;~hfnx¿sf] g]kfn 6]lnsdn] Aofks k|of]u ub}{
cfPsf] 5 . cfd pkef]Qmfx¿;Fu glhs /xg o:tf dfWodx¿sf] e"ldsf pNn]Vo /x]sf] 5 / o;nfO{ cem k|efjsf/L
agfpg]tkm{ sDkgL lqmoflzn /x]sf] 5 .

u|fxsx¿;Fusf] ;DaGw
;]jfd"ns ;+:yfsf] ¿kdf g]kfn 6]lnsdn] cfˆgf u|fxsx¿nfO{ sDkgLsf] cl:tTj / cu|tfsf ;"qwf/sf] ¿kdf
dfg]sf] 5 . u|fxsju{sf] lxt tyf ;]jfdf ;dlk{t /xL b]ze/L e/kbf]{ b"/;~rf/ ;]jfx¿ pknAw u/fpg] Pp6f
k|ultzLn ;+:yfsf] ?kdf cfKmgf u|fxsju{x¿;Fu ;'dw'/ ;DaGw :yfkgf tyf lj:tf/ u/L u|fxssf] ljZjf;
/ ;b\efj sfod /fVg sDgL sl6j4 / k|of;/t 5  . u|fxsx¿n] sDkgLsf] ljqmL sIf tyf u|fxs ;]jf
s]Gb|x¿;Dd gk'uL ;]jf v/Lb ug{ tyf Kofs]hx¿ 5gf}6 ug{ ;Sg] u/L P;=Pd=P;=, j]a tyf df]afOn Pkdf
cfwfl/t ;]jf v/Lb, l/rfh{, Kofs]h v/Lb, u'gf;f] btf{ cflbsf ;'ljwfx¿ sDkgLn] ;~‍rfngdf NofPsf] 5 /
ltgdf ;dofg's'n ljsf;, kl/dfh{g / ;'wf/df lg/Gt/tf lbPsf] 5  . sDkgLsf u|fxs dxfg'efjx¿;Fu :yflkt
;DaGwn] pRr u'0f:t/Lo u|fxs cg'e"lt k|bfg ug]{ cfˆgf] ;+sNkdf dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x ug]{5 eGg] sDkgLn]
ljZjf; lnPsf] 5 .

42 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


cfosf ;|f]tx¿
sDkgLn] pknAw u/fpFb} cfPsf ljleGg ;]jfx¿ h:t} M tf/;lxt ;fwf/0f 6]lnkmf]g ;]jf, df]jfOn 6]lnkmf]g ;]jf,
tf/;lxt / tf//lxt a|f8] Aof08 OG6/g]6 ;]jf, lnH8 nfOg ;]jf, cGt/cfa4tf ;]jf, cGt/fli6«o sn ;]jf, Eofn'
P8]8 ;]jf cflb sDkgLsf cfosf d'Vo ;|ft] x¿ x'g  \ . sDkgLsf] s'n cfDbfgLdWo] ;]jf ljqmLaf6 k|fKt x'g] cfo
*^=@) k|ltzt / cGo cfDbfgL !#=*) k|ltzt /x]sf] 5 . k|foM ;a} ;]jfx¿ clu|d e'QmfgLdf -Prepaid_ jf qm]l86
lnld6sf] ?kdf w/f}6L lnO{ k|bfg ul/g] ePsf]n] hf]lvd Go"g x'G5 / gub k|jfxdf ;d]t ;sf/fTds k|efj kl//x]sf]
5 . bL3{sfnLg cfo j[l4sf nflu nufgLnfO{ ljljwLs/0f ub}{ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿ h:t}: lqz"nL #aL,
dflyNnf] tfdfsf]zL / hnljB't\ nufgL tyf ljsf; sDkgLdf ;d]t nufgL u/L pRr Jofj;flos ultlzntf
sfod ug]{ tkm{ sDkgL k|of;/t /x]sf] 5 . k/Dk/fut ;]jfdf cfPsf] x|f;, gjLgtd ;]jfx?sf] ljsf; ;Fu;Fu} ;f]
;]jfx¿sf] 36\bf] d"No tyf ;du| ;"rgf k|ljlw / ;~rf/ If]qdf tLa| ultdf e}/xg] kl/jt{g / ljsf;sf] kl/k|I] odf
xfd|f] Jofj;flos ;kmntf sfod /fVg, ljQLo t/ntf ;'b9[ /fVg tyf nufgLstf{ dxfg'efjx¿sf] nufgLsf] k|ltkmn
;'lglZrt ug{ cjnDag ul/Psf ljljw sfo{qmdx¿dWo] pTkfbgzLn If]qdf nufgL ljljwLs/0f u/L cfo ;'lglZrt
ug]{ Ps dxTjk"0f{ sbd x'g] xfd|f] ljZjf; 5 . ;fy} o;af6 b]zdf k"jf{wf/ ljsf;df xfd|f] klg of]ubfg /xL Ps
pQ/bfoL / ljsf;k|d] L ;+:yfsf] ¿kdf sDkgLsf] 5ljdf yk an k'Ug] ;d]t xfd|f] ljZjf; 5 .

k|d'v sfo{x¿
g]kfn 6]lnsdn] d'n'se/ e/kbf]{, ljZj;gLo / u'0f:t/Lo b"/;~rf/ ;]jf k|bfg u/L cfˆgf] Jofj;flos p2]Zo
;d]t xfl;n ug{sf] nflu cfjZos pRr:t/Lo b"/;~rf/ k"jf{wf/ tof/ ug{ lg/Gt/ k|of; / nufgL ul//x]sf]
5 . ljBdfg tyf eljiodf cfpg] ;]jfx?sf] nflu cfjZos ;+/rgf tof/ ug]{ qmddf b]zJofkL ¿kdf 6«fG;ld;g
g]6js{, OG6/g]6 ;~hfn tyf df]afOn ;]jfsf] 6fj/ nufotsf] k"jf{wf/sf] lj:tf/, ljsf; / lgdf{0f u/L
sDkgLsf] ;Dk"0f{ ;]jf k|jfxnfO{ k|efjsf/L agfpg' sDkgLsf] lg/Gt/ rln/xg] sfo{df kb{5 . To;sf cltl/Qm
xfd|f ljljw ;]jfx¿sf] ;'rf¿ / k|efjsf/L ;~rfngsf] nflu cfjZos sf]/ pks/0f, gjLgtd sDKo'6/ k|0ffnL
tyf cGo k"jf{wf/x¿sf] h8fg, ;~rfng, dd{t ;Def/ cflbsf] nflu cfjZos k|fljlws Ifdtf tyf hgzlQm
tof/ ug]{, cfjZostf cg';f/ jfXo >f]taf6 sfo{ u/fpg] nufotsf sfo{x¿ klg ;]jfx¿sf] ;'rf¿ ;~rfng,
lj:tf/ / ljsf;sf] nflu cfjZos 5g\ .

Convergent Billing dfkm{t PsLs[t ljlnË, Postpaid, Prepaid ldl>t CUG k|bfg ug]{ sfo{ z'? ul/Psf]
/ df]afOn tyf kf/Dkl/s ;]jfsf] ldl>t Kofs]h pknAw u/fpgsf] nflu ;d]t cfjZos k4lt ljsf;sf] sfo{
ul/Psf] 5 .

;dLIff cjlwdf sDkgLn] gaLgtd Eofn' P8]8 ;]jfx¿ tyf cGo ;'ljwfx¿ klg z'? u/]sf] 5 . tL dWo] rL/
k|ltlIft gd:t] qm]l86 ;]jf klg xf] . of] ;]jfaf6 lk|k]8 df]afOn k|of]ustf{x¿ nfeflGjt x'g] / sn u/]sf]
ljWodfg z'Ns afx]s o;df cGo s'g}klg lsl;dsf] ;]jf z'Ns jf Aofh gsfl6g] ePsf]n] of] ;]jf u|fxsx¿dfem
lgs} pkof]uL / nf]slk|o l;4 ePsf] 5 .

To;}u/L Eofn' P8]8 ;]jf tkm{ sDkgLn] ;dLIff cjlwdf lel8of] l:6«ldË ;]jf z'? u/]sf] 5 eg] cfˆgf] df]afOn
Pksf] ;du| ;'wf/ u/L l/rfh{ ug]{, Kofs]h vl/b ug]{, Kofs]hsf] jt{dfg cj:yf af/] cWofjlws hfgsf/L
kfpg], Kofs]h pkxf/ lbg ;lsg] nufotsf clt pkof]uL gofF ;'ljwf ;lxt u|fxs ju{dfem k|:t't u/]sf] 5 .
o;af6 df]afOn k|of]ustf{x¿n] ljljw ;]jf;'ljwf / tT;DaGwL hfgsf/L k|fKt ug]{ ;xh dfWod k|fKt ug{'ePsf]
kfOPsf] 5 .

o;}ul/ sDkgLn] klxnf]k6s cfˆgf] df]afOn g]6js{sf] k|of]u Machine to Machine -M2M ;]jfsf] nflu u/]sf] 5 .
g]kfn ljB't k|flws/0fsf] :jrflnt ld6/ l/l8Ë kl/of]hgfsf] nflu klxnf] r/0fdf b; xhf/ l;d ;lxt ;f]
;]jf z'? ul/Psf] xf] / k|flws/0fsf] of]hgf cg';f/ lgs6 eljiodf ;f] ;+Vofdf pNn]Vo j[l4 x'g] ck]Iff ;d]t
ul/Psf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 43


k|d'v ;|f]t–;fwgx¿
g]kfn 6]lnsdsf k|d'v >f]t ;fwgx¿df sDkgLsf] hgzlQm, k"hLut t/ntf, b]zJofkL ef}lts k"jf{wf/, k|0ffnL
tyf pks/0fx¿, lk|mSj]G;L :k]S6«d cflb kb{5g\ .

sDkgLdf ljBdfg pks/0f Pjd\ k|0ffnLx¿sf] k|of]uaf6 ;]jfx¿sf] k|efjsf/L ;~rfng u/L /fh:j cfh{g ug]{
kl/l:ylt ;[hgf ug{sf] nflu sDkgLdf sfo{/t bIf tyf k|ltefzfnL hgzlQmsf] 7"nf] e"ldsf /x]sf] 5 . pks/0f /
k|0ffnL ;~rfng dfq geP/ ;f]sf] v/Lb k|so[ f ;'rf¿ ug{, cfk"lt{stf{x¿;Fu ;dGjo ug{, cfly{s sf/f]af/x¿sf]
Joj:yfkg ug{, /fh:j / vr{ Joj:yfkg ug{, k|zf; ;+oGqnfO{ k|efjsf/L ¿kdf ;~rfng ug{, dx;'n ;+sng
ug{, ;]jf k|jfx ug{, u|fxsx¿nfO{ ljqmL kl5sf] ;]jf k|bfg ug{ ;d]t sDkgLsf] dfgj >f]tsf] 7"nf] / dxQ\jk"0f{
e"ldsf /x]sf] 5 .

sDkgLdf /x]sf] k"FhLut t/ntfn] o;sf cfly{s ultljlwx¿ ;~rfng ug{, lj:tf/ / ljsf;df nufgL ug{,
nufgL ljljlws/0f ug{ tyf nufgLstf{x¿nfO{ pRr k|ltkmn lbg dxQ\jk"0f{ of]ubfg u/]sf] 5 . :j:y k"FhLut
t/ntf ljgf sDkgLsf] cfjZstf cg';f/ plrt ;dodf o:tf ljljw lzif{sdf lgaf{w ¿kdf nufgL u/L yk cfo
cfh{g / Jofj;flos j[l4sf] jftfj/0f tof/ ug{ ;Dej x'g] lyPg .

b]zJofkL ¿kdf /x]sf] sfof{no ;~hfn, g]6js{ / pks/0fx¿sf] ;~hfn, ejg tyf hUuf hldg nufotsf]
ef}lts k'jf{wf/sf] k|r'/tfn] klg sDkgLsf] ljQLo :jf:Yodf uxg / ;sf/fTds e"ldsf v]n]sf] 5 Pjd\ b]zJofkL
?kdf ;]jf k|jfx ug{ ;3fp k'‍¥ofPsf] 5 .

tf//lxt b"/;~rf/ ;]jf ;~rfngsf] ;~hfn tof/ ug{ tyf tf//lxt k|ljlwdf cfwfl/t 6«fG;ld;g g]6js{
;~rfng ug{ lk|mSj]G;L :k]S6«dsf] cfjZostf k5{ . oL ljleGg k|of]hgsf] nflu lgofds lgsfoaf6 sDkgLn]
k|fKt u/]sf lk|mSj]G;L :k]S6«dx¿ klg sDkgLsf dxTjk"0f{ >f]t–;fwgdf kb{5g\ .

k|d'v ;fem]bf/x¿
gk] fn 6]lnsdsf] ;]jfx¿sf] ljsf;, ;~rfng / dd{t ;Def/df b]z / ljb]zdf /x]sf cg]sg cfk"lt{stf{, ;]jf
k|bfos, k/fdz{bftf cflbsf] 7"nf] ;+nUgtf / e"ldsf /x]sf] x'G5 . xfd|f] Jofj;flos ;kmntfdf tL ;a} Jofkfl/s
tyf Jofj;flos ;fem]bf/x¿;Fusf] ;xof]u / ;xsfo{n] 7"nf] dxTj /fVb5 . cGt/f{li6«o :t/sf b"/;~rf/
;j] fk|bfosx¿, cGt/f{li6«o ;+:yfx¿ tyf b"/;~rf/ pks/0f cfk"lt{stf{x¿;Fu sDkgLsf] ;'dw'/ ;DaGw /xL cfPsf]
5 . ;fy} :jb]zleqsf k|dv ' ljQLo ;+:yfx¿ tyf ;]jfk|bfosx¿;Fu sDkgLn] ;xsfo{ ub}{ cfPsf] 5 .

To;} u/L xfd|f ;]jf ;'ljwfx¿nfO{ u|fxs dfem ;xh / ;j{;n ' e tl/sfn] k'‍¥ofpg dxTjk"0f{ e'ldsf v]Ng'xg' ] xfd|f
clws[t laqm]tfx¿, ljt/sx¿ tyf v'bf| ljqm]tfx¿sf] of]ubfg xfd|f ;]jfsf] ;'rf¿ k|afx tyf lj:tf/df cToGt
dxQ\jk"0f{ /x]sf] 5 . sDkgLn] ;dfg d"No / dfGotfx¿nfO{ c+lusf/ ug]{ / cfk;L ;kmntfdf xft]dfnf] ug]{
;+:yfx¿;Fu ul/g] ;xsfo{ / ;fem]bf/LnfO{ 7"nf] dxTj lbg] u/]sf] 5 .

nfut ;+/rgf
sDkgLsf] k|d'v nfutdf ;]jf ;~‍rfng tyf dd{t ;Def/, k|zf;lgs vr{ / sd{rf/L vr{ /x]sf 5g\ . sDkgLn]
cfˆgf] nfut Go'lgs/0f ug{sf] nflu pks/0fx¿sf] h8fg tyf dd{t afXo ;|f]taf6 u/fpg] gLlt lnPsf] 5 .
To;}u/L bL3{sflng Pjd\ cNksfnLg ¿kdf k|zf;lgs / ;~rfng vr{ sd ug{sf] nflu ljljw sbdx? rfln+b}
cfPsf] 5 . ;jf/L gLlt, ljQLo cg'zf;g sfod / ;'wf/ ug{ rflnPsf sbdx¿, phf{ Joj:yfkgdf ul/Psf
sfo{x¿, k|fljlws n]vfk/LIf0f cflb sfo{x¿ nfut Go'lgs/0f / sfo{ut bIftf j[l4 tkm{ g} nlIft /x]sf 5g\ .

44 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


sDkgLsf] ;kmntfsf cfwf/M
sDkgLsf ;]jf / u|fxsx?

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 45


sDkgLsf ;]jf / u|fxsx¿
sDkgL :yfkgfsfn / ;f]eGbf klxnf g]kfn b"/;~rf/ ;+:yfgsf] ¿kdf ljBdfg x'Fbfv]/L b]lvg} ;b}j gjLgtd
k|ljlwx¿sf] cjnDag ub}{ cfKmgf u|fxsju{x¿sf] ;~rf/ ;DaGwL ;Dk"0f{ cfjZostfx¿ k"/f ug{ ;:tf], u'0f:t/Lo
tyf b]zJofkL ?kdf e/kbf]{ b"/;~rf/ ;]jf o; ;+:yfn] pknAw u/fpFb} cfPsf] 5 . o; sfo{sf] nflu
o; If]qsf ljleGg k|ljlwdf cfwfl/t ljljw ;]jfx¿ pknAw u/fpg'sf ;fy} ljZj ahf/df pknAw gjLgtd
k|ljlwdfkm{t xfdL cfˆgf] ;]jfx¿nfO{ cfw'lgsLs/0f ug]{ sfo{df ;b}j ;lqmo /x]sf 5f}+ .

ljut ;o jif{ eGbf a9L ;dob]lv b]zsf] b"/;~rf/ If]qsf] ljsf; / lj:tf/df sl6a4 o; ;+:yfk|lt :yfkgf
sfnb]lv g} u|fxsx¿sf] ckf/ cf:yf, ;xof]u / ;b\‍efj sfod /x]sf] 5 . @ s/f]8 eGbf a9L u|fxsx¿sf]
;fydf g]kfn 6]lnsd d'n'ss} cu|0fL b"/;~rf/ ;]jfk|bfos x'g ;kmn ePsf] 5 / Jofj;flos ;kmntf /
ahf/df cu|tf sfod /fVg] cfˆgf] nIo k|flKtsf] nflu c6'6?kdf sDkgL cl3 al9/x]sf] 5 .

o; cjlwdf sDkgLn] cjnDag u/]sf k|ljlwx¿, pknAw u/fpFb} cfPsf ljljw ;]jfx¿ tyf pkef]Qmfx¿af6
k|fKt e/f];f g} sDkgLsf] ;kmntfsf] d'Vo cfwf/x¿ x'g\ .

!= cfwf/e"t :yfgLo 6]lnkmf]g -PSTN_


ð ;g\ !(!# df z'?jft ul/Psf]
ð blIf0f Pl;ofd} klxnf] k6s k"0f{ :jrflnt l8lh6n k|0ffnLdf cfwfl/t ;]jf pknAw u/fOPsf]
ð s'n ($@ PS;r]Ghx¿
ð TDM Based k|0ffnLaf6 IP Based k|0ffnLdf ?kfGt/0f eO{ cfw'lgs k|ljlwsf IP Based Soft-Switch,
Media Gateway x¿sf] ;~rfng
ð ADSL / FTTH a|f]8Aof08 OG6/g]6 ;]jfx¿
ð s'n u|fxs ;+VofM ^ nfv &* xhf/
!=! cfwf/e"t :yfgLo PSTN 6]lnkmf]g ;]jfdf pknAw ;'ljwfx¿
ð sn/ cfO{=8L= -CLIP_
ð nlsË sf]8 -Locking Code_
ð sn xl06Ë -Call Hunting_
ð # kf6L{ sGkm/]G; -Three Party Conference_
ð sn 6«fG;km/ -Call Transfer_
ð sn j]l6Ë -Call Waiting_
ð xf]d ld6l/Ë -Home Metering_
ð Pla|leP6]8 8folnË -Abbreviated Dialing_
ð j]sck sn -Wakeup Call_
ð nf]sn, STD, ISD sn -ISD, Budget Call, 1424, 1445 cflb_
!=@ NGN ;]jf
ð gjLgtd k|ljlwdf cfwfl/t IP Based Wireline cfof]hgf ;~rfngdf /x]sf] .
ð IP k|ljlwdfdf cfwfl/t Next Generation Network (NGN) Soft Switch tyf Access Network
Equipment (AG) sf] dfWodaf6 Tripple Play -Voice, Video and Data_ ;]jf k|bfg ug{ ;lsg] .
ð Multi Vendor Equipment cfa4 ug{ ;lsg] ePsf]n] sd vr{df u'0f:t/Lo Broadband ;]jf tyf
Future Proof Network sf] lgdf{0f ug{ ;lsg] .
ð @)&% c;f]h ;Dd ^!! j6f Access Gateway x¿ h8fg ;DkGg eO{ ;~rfngdf /x]sf] h;df
TDM Migration kl/of]hgf cGt/ut Access Gateway n] k|lt:yfkg u/]sf k'/fgf PS:r]Ghx¿ klg
kb{5g\ .

46 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


ð clK6sn kmfOj/dfk{mt b|'t ultsf] a|f]8AofG8 OG6/g]6, EjfO; tyf 6]lnlehg ;]jf ;d]t ;~rfng ug{
;lsg] Fiber To The Home (FTTH) ;]jfsf] z'?jft ul/Psf] .
!=# Value Added Service
sDkgLn] cfwf/e"t PSTN 6]lnkmf]g ;]jftkm{ lgDgadf]lhdsf Eofn' P8]8 ;]jfx¿;d]t cfˆgf u|fxsx¿nfO{
pknAw u/fpFb} cfPsf] 5 .
!=#=! Intelligent g]6js{tkm{
ð lk|k]8 slnË sf8{ -PCC (Easy Call)_
ð P8efG:8 k|mL kmf]g -AFS (Toll Free)_
ð PSTN qm]l86 lnld6 -PCL_
ð Olhkmf]g IP sn -SIP PPP and SIP EasyCall_
ð gf]l6; af]8{ ;]jf -Notice Board Service_
!=#=@ cfO{=eL=cf/= -IVR_ ;]jf tkm{
ð !^)) -SLC Result Enquiry_
ð !^)! -10+2 Result Enquiry_
ð !^)@ -TU Result Enquiry_
ð !^)^ -PSTN Bill Enquiry_
ð !^)& -GSM And CDMA Bill Enquiry_
ð !(* -PSTN Phone and ADSL Complain Registration_
ð !** -VOIP Call Complain Registration_
!=#=# Helpdesk tkm{
ð !$(* df]afOn ;f]wk'5
ð !(& kL=P;=6L=Pg= ;f]wk'5
ð !^(* Fixed Intelligent Network -FIN_ ;f]wk'5
!=#=$ Emergency ;]jftkm{
ð !)) k|x/L
ð !)! bdsn
ð !)@ PDa'n]G;
ð !)# sf7df8f}+ pkTosf 6«flkms k|x/L
ð !)$ afnaflnsf vf]htnf; s]Gb|
!=#=% Olhkmf]g -IP sn_ ;]jf
ð OG6/g]6sf] k|of]udfkm{t EjfO; sn ug{ SIP -Session Initiation Protocol_ df cfwfl/t IP
sn ug{ ;lsg] Softphone Jofj;flos ?kdf ;~rfngdf /x]sf] .
ð o; ;]jfnfO{ sDkgLn] Olhkmf]g a|fG8 gfdaf6 laqmL lat/0f ub}{ cfPsf] 5 .
ð of] ;]jfsf k|of]ustf{x¿n] cfˆgf] sDKo'6/ / OG6/g]6sf] k|of]uaf6 ;+;f/sf] h'g;'s} :yfgaf6
h'g;'s} :yfgdf cfkm"nfO{ kfos kg]{ ;dodf ;:tf] b/df sn ug{ ;Sg]5g\ .
ð of] ;]jfaf6 g]kfnd} tyf g]kfn aflx/ klg kmf]g ug{ ;lsG5 .
ð ljb]z e|d0fdf /xFbf cfˆgf] Account dfkm{t ;+;f/sf] h'g;'s} :yfgaf6 klg ;:tf] b/df
g]kfndf sn ug{ ;lsG5 .
ð Olhkmf]gnfO{ df]jfOn kmf]gaf6 SIP App dfkm{t klg k|of]u ug{ ;lsG5 .
!=#=^ PS;]; sf]8 !$@$ dfkm{t ;:tf] b/df cGt/f{li6«o sn ;]jf
ð PS;]; sf]8 !$@$ dfkm{t ;:tf] b/df cGt/f{li6«o sn ug{ ;lsg]
ð sDkgLsf ljleGg ;]jfx¿ -PSTN, CDMA, GSM, VSAT, PCC, PCL Amount_ af6 !$@$ sf]
k|of]u u/L sn ug{ ;lsg]

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 47


ð of] ;]jf k|of]u ug{sf nflu !$@$ kl5 Country Code / Pl/of sf]8;lxtsf] kmf]g jf df]jfOn
gDa/ /fv]/ sn ug{'kb{5 .
!=#=& gf]l6; af]8{ ;]jf
ð u|fxsx¿n] cfgf] PSTN gDa/df sn ug]{ JolQmx¿nfO{ Pp6} ;Gb]z k6s–k6s lbg'kg]{
cj:yfdf of] ;]jf k|efjsf/L x'g]5 .
ð of] ;]jf k|of]u u/L u|fxsn] cfgf] gf]l6; af]8{df /fVg] ;"rgf / ;Gb]zx¿ cfkm}+n]
kmf]gdfkm{t /]s8{ ug{ ;Sg] / ;f] kmf]gdf sn ug]{ JolQmn] pQm ;"rgf ;'Gg ;Sg]5g\ .
ð of] ;]jf :yfgLo PSTN kmf]gsf u|fxsx¿nfO{ dfq lgMz'Ns pknAw 5 / ;]jf k|of]u ug{ s'g}
yk pks/0fx¿ h8fg ug{' kb}{g .
ð gf]l6; af]8{ ;]jf Jofkfl/s ;+3;+:yfx¿sf] pTkfbgx¿sf] hfgsf/L k|bfg ug{, df};d;DaGwL
hfgsf/L lbg, :s"n–SofDk;x¿n] ;"rgf k|;f/0f ug{, jfo';]jf sDkgLx¿sf] p8fg tflnsf
;DaGwL hfgsf/L lbg, ljlgdo b/x¿, /flzkmnx¿ tyf Breaking News cflb k|;f/0f ug{
pkof]uL /x]sf] 5 .
!=#=* P8\efG:8 k|mL kmf]g -AFS (Toll Free)_ ;]jf
ð of] ;]jf k|of]u u/]/ ;+3;+:yfx¿n] b]zel/sf cfˆgf sfof{no tyf zfvfx¿df Pp6} 6f]n
k|mL gDa/dfkm{t hg;Dks{ u/fpg ;Sb5g . l/e;{ rflh{Ë cyf{t\ sn ug]{ kIfn] geO{ sn
p7fpg] kIfn] sn jfktsf] z'Ns ltg]{ ePsf] x'Fbf 7"nf sfof{nox¿nfO{ a9L eGbf a9L
u|fxsx¿nfO{ cfKmgf] sfof{nodf sn u/fpg k|]l/t ub{5 .
ð o;df Originating Call Screening, Flexible Routing, Time of Day Routing, Day of Year
Routing, Day of Week Routing, Originating Call Routing, Selection Dependent
Routing, Ratio Dependent Routing, Cyclic Dependent Routing, Call Forwarding on
Busy/no Answer, Call Limit on Daliy or Monthly Basis, Simultaneous Call Limits h:tf
;'ljwfx¿ ;d]t o;df cfa4 ul/Psf] x'Fbf ;]jf k|of]u yk k|efjsf/L ePsf] 5 .
!=#=( lnH8 nfOg ;]jf
ð sDkgLn] sk/ lnh ;ls{6 k|of]u u/L lnh nfOg ;]jf z'? u/]sf] xf] .
ð :yfgLo 6]lnkmf]g nfOgh:t} u|fxssf] 3/;Dd Copper Pair k|of]u u/L of] ;]jf pknAw
u/fOPsf] 5 .
ð 7"nf Jofkfl/s ;+:yfx¿nfO{ nlIft ub}{ sDkgLn] Dedicated Data Lease k|ljlwsf] z'?jft u/]sf] xf] .
ð o;sf cltl/Qm clK6sn kmfOa/ k|of]u u/L nLh ;]jf k|bfg ug]{ qmd klg a9\bf] ¿kdf /x]sf]
5 . sk/ lnhsf] Ifdtf eGbf a9L Aof08ljy cfjZos kg]{ u|fxsx¿nfO{ ljz]if k|fyldstfdf
clK6sn kmfOa/ dfkm{t nLh ;]jf k|bfg ug]{ ul/Psf] 5 .
ð NG-SDH sf] h8fgkl5 Internet / Intranet lnh ;ls{6sf] z'?jft ePsf] / ADSL ;]jfsf]
k|f/Dekl5 ADSL lnh ;]jf klg ;~rfngdf cfPsf] xf] .
ð o;} u/L sDkgLn] ISP -Internet Service Provider_ x¿nfO{ E1 lnh ;ls{6 / IPLC
-International Private Lease Circuit_ h:tf lnh nfOg ;]jfx¿ klg k|bfg ul//x]sf] 5 .

@= jfo/n]; ;]jf
ð g]kfnd} klxnf] k6s rf}yf] k':tfsf] 4G/LTE OG6/g]6 ;]jfsf] ;~rfng
ð 3G / EVDO sf] b]zJofkL ;~hfn
ð ljleGg k|sf/sf Eofn' P8]8 ;]jfx¿
ð ;:tf] / cfsif{s dx;'n b/x¿
ð s'n /fh:jdf of]ubfgM *!=%& k|ltzt
ð s'n u|fxs ;+Vof M @ s/f]8

48 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


#= OG6/g]6 ;]jf
ð ;g\ @))) sf] d] dlxgfaf6 8fon­ck k|ljlwdf cfwfl/t OG6/g]6 ;]jfsf] z'?jft
ð tf//lxt a|f]8Jof08 -3G, 4G-LTE, EVDO, WiMAX_ / tf/;lxt a|f]8Jof08 -ADSL, FTTH k|ljlwdfkm{t_
OG6/g]6 ;]jfx¿ ;~rfngdf /x]sf]
ð s'n u|fxs ;+VofM ! s/f]8 !% nfv

$= u|fdL0f If]qdf Satellite dfkm{t b"/;~rf/ ;]jf
ð lj=;+= @)#( ;fn sflt{s @ ut] -!( cS6f]a/ !(*@_ ;u/dfyf e"pku|x s]Gb|sf] :yfkgf ePsf]
ð d'n'ssf b'u{d tyf ljs6 If]qx¿df klg Satellite k|ljlwdfkm{t b"/;~rf/ ;]jfsf] ;~rfng ul/+b} cfPsf]
ð e"sDk, af9L nufot b"/;~rf/ k"jf{wf/df Iflt k'¥ofpg] cGo b}jL k|sf]ksf] cj:yfdf k|efljt If]qx¿df
tTsfn ;~rf/ ;]jf k'¥ofpg ;fy} p4f/ sfo{df ;+nUg 6f]nLx¿nfO{ ;lqmo ug{ Satellite k|ljlw k|efjsf/L
/x]sf]

cGt/cfa4tf tyf cGt/f{li6«o b"/;~rf/ ;]jf

!_ cGt/f{li6«o b"/;~rf/ ;]jfk|bfosx¿;Fusf] cGt/cfa4tf


l;+ufk'/, xªsª / bf]xfdf sDkgLsf POP -Points of Presence_ x¿ :yfkgf ePsf]

@_ u}/sfg'gL sn afOkf; lgoGq0f


ð s]Gb|Lo cg';Gwfg Ao'/f];Fu ;xsfo{
ð /fh:j lgu/fgL ;ldltsf] Joj:yf
ð cGt/fl{\i6«o ahf/df pknAw Automated System sf] k|of]udfkm{t u}/sfg'gL sn lgoGq0f ul/Psf]
ð sDkgLsf] cGt/f{li6«o ;]jfsf] u'0f:t/ tyf ;f]af6 x'g] /fh:jdf o;sf] ;sf/fTds k|efj b]lvPsf]

#_ l5d]sL d'n'sx¿;Fu x'g] b"/;~rf/ ;]jf cfbfgk|bfg clej[l4sf] k"jf{wf/ ljsf;


cGt/cfa4tfdf j[l4sf] ;fy;fy} cfjZostfg';f/ ;do–;dodf dx;'n b/df kl/dfh{g ug]{ ul/Psf] 5 .
o;} qmddf ef/tLo ;]jfk|bfosx¿;Fu ul/Psf] ;xsfo{af6 ef/te/L 5l/P/ /x]sf nfvf}+–nfv g]kfnLx¿nfO{
;x'lnot b/df g]kfn sn ug{ k|ToIf kmfObf k'u]sf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 49


;+:yfut ;fdflhs pQ/bfloTj

50 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


sDkgLn] Ps lhDd]jf/ /fli6«o lgsfosf] ¿kdf cfˆgf] e"ldsf / bfloTjnfO{ ;+w} pRr
d"NofÍg ub}{ cfPsf] 5 . cfˆgf] Jofj;flos ;kmntf a[xt\ cfly{s ;fdflhs nIo k|flKtsf]
nflu ;fWo geO{ ;fwg dfq xf] eGg] sDkgLsf] dfGotf /lxcfPsf] 5 . o;sf/0f klg
;fdflhs pQ/bfloTjsf sfdx¿ ;b}j sDkgLsf] k|fyldstfdf /x]sf 5g\ . sDkgLn] cfˆgf
;a} Jofj;flos lj|mofsnfkx¿df ;fdflhs pQ/bfloTjk|ltsf] k|lta4tf JoQm ub}{ cfPsf]
5 / ljut jif{df klg ;f];Fu ;DalGwt k'/fgf sfo{qmdx¿nfO{ lg/Gt/tf lbg'sf ;fy} ;dLIff
jif{df klg s]xL dxTjk"0f{ sfo{x¿ ;~rfng u/]sf] 5 . o;af6 sDkgLsf] Jofkf/ k|j4{gsf]
;fy} Ps ;dfhd'vL / lhDd]jf/ ;F:yfsf] ¿kdf sDkgLsf] ;du| 5lanfO{ cem ;'b[9 ug{
d2t k'u]sf] 5 .

lg/Gt/tf lbOPsf k'/fgf sfo{qmdx¿

lg–z'Ns snsf] Joj:yf


!)) k|x/L ;]jf
!)! bdsn ;]jf
!)@ PDa'n]G; ;]jf
!)# pkTosf 6«flkms k|x/L ;]jf
!)$ afnaflnsf vf]htnf; ;dGjo s]Gb|
!)% g]kfnL ;]gf
!)^ s]Gb|Lo ;}lgs k|x/L
!)(* CWIN x]NknfOg
!!!! x]nf] ;/sf/
!!!$ ;z:q k|x/L an
!!$$ ko{6s k|x/L PsfO{

yk / gofF sfo{qmdx¿
ð sDkgLsf] If]lqo lgb]{zgfno glhs /x]sf -sf7df8f}+ If]= lg= afx]s_ % j6f c~rn c:ktfnx?, eQmk'/
SofG;/ c:ktfn / g]kfn6f/, pbok'/sf clUglkl8tx?nfO{ ;d]t u/L hDdf &% yfg sDan ljt/0f
ul/Psf]
ð d'u' lhNnfdf /x]sf] k|lz4 /f/f tfn ko{6lso If]qdf * yfg 7'nf 8:6lag pknAw u/fO{Psf]
ð t/fO{sf lhNnfx?df @),))) yfg lgMz'Ns lk|k]8 l;dsf8{ ljt/0f ul/Psf]

lgMz'Ns SMS k|jfx


lgMz'Ns Bulk SMS k|jfx ul/Psf ;Gbe{x?
ð ljZj jftfj/0f lbj;, % h"g @)!*
ð BIMSTEC rf}yf] lzv/ ;Dd]ng, efb| !$—!%, @)&%, sf7df08f}+
ð ljBfyL{ egf{ cleofg, @)&%
ð nf]s ;]jf cfof]usf] jflif{sf]T;j, c;f/ !, @)&%
ð lzj/fqL, kmfNu'0f !, @)&$
ð u0ftGq lbj;, h]i7 !%, @)&%
ð ;+ljwfg lbj;, c;f]h @, @)&%

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 51


yk ^ j6f ljBfnodf ;"rgf k|ljlw s]Gb| -ICT Center_ :yfkgf
>L yfgkf]v/L dfWolds ljBfno, Hofld/] emf]/, pbok'/
>L zflGtlgs]tg dfWolds ljBfno, ;"ol{\jgfos, eQmk'/
>L cd/ dfWolds ljBfno, v'bL, ndh'ª
>L zLtn dfWolds ljBfno, rf}/hxf/L, klZrd ?s'd
>L hgtf dfWolds ljBfno, dxtufpF, h'Dnf
>L 36fn dfWolds ljBfno, g'jfsf]6, 88]nw'/f

v]ns'bdf sDkgLsf] ;xeflutf


sDkgLn] b]zdf v]ns'b ljsf;sf] nflu ljleGg v]ns'bx¿nfO{ k|fof]hg ub}{ cfPsf] 5 . o; sfo{af6 sDkgLn]
cfKmgf] ;fdflhs pQ/bfloTj k"/f ub}{ cfPsf] 5 . o;} qmddf g]kfndf km'6an v]nsf] ljsf; tyf v]nf8Lx¿sf]
Jofj;flostfnfO{ ;xof]u k'uf];\ eGg] p2]Zon] g]kfnsf] P l8lehg km'6ansf] ljefuLo l6d, g]kfn k'ln;
SnanfO{ lj=;= @)^* ;fnb]lv lgoldt ?kdf k|fof]hg ub}{ cfO/x]sf] 5 .

o;/L ul/g] k|fof]hg;Fu sDkgLsf] gfd hf]l8Fbf sDkgLsf] Brand Value j[l4 x'g], o;af6 d'n'ssf ljleGg
zx/x¿df cfof]hgf x'g] k|ltof]lutfx¿df sDkgLsf] gfdsf] k|rf/ x'g], v]nsf] qmddf v]nf8Lx¿n] o; sDkgLsf]
gfd tyf nf]uf] c+lst kf]zfs nufpg], ;~rf/ dfWodx¿af6 ;d]t k|rf/k|;f/ x'g] x'gfn] sDkgLn] Jofj;flos
nfe xfl;n ug]{ tyf ;fdflhs k|lti7f;d]t cfh{g ug{ ;Sg] b]lvG5 .

Jofkf/ k|j4{g ;DaGwL sfo{x¿


;bfem}+ sDkgLn] ljleGg sfo{j|mdx¿df ;xeflutf hgfO{ cfˆgf] ;]jfx¿sf] Jofkf/ k|j4{g ug]{ sfo{ ub}{ cfPsf]
5 . ;d;fdlos rf;f]sf tyf ;j{;fwf/0fsf] pRr ;xeflutf /xg] ljljw lsl;dsf sfo{qmdx¿df cfˆgf] ;zQm
pkl:ylt ;lxt sDkgLsf] a|f08 Pjd\ Jofkf/ k|j4{gsf] lznlznfnfO{ ;bfem}+ ;dLIff cjlwdf klg hf/L /flvPsf]
5 .

52 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


sfo{qmdsf s]xL emnsx?

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 53


ljQLo ljj/0fx?

54 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 55
ljQLo l:ytLsf] ljj/0f -jf;nft_
@)&% ;fn cfiff9 d;fGtsf]
-c+sx¿ ?k}+ofdf_
ljj/0f l6Kk0fLx? rfn" cf=j= ut cf=j=
@)&$÷&% @)&#÷&$
;DklQ
u}/ rfn" ;DklQ
cb[Zo ;DklQ 1 9,92,62,899 16,39,99,899
hfoh]yf, KnfG6 / pks/0f 2 38,73,37,30,193 37,14,31,10,564
k'FhLut sfo{k|utL 3 4,95,23,12,366 6,13,15,24,342
P;f]l;o6\;df nufgL 4 40,20,71,453 22,71,55,465
;+:yfut z]o/df nufgL 7=1=1 76,54,00,000 68,54,00,000
d'2tL lgIf]k tyf C0fkqdf nufgL 7=1=5 8,83,83,27,440 7,24,41,52,564
:yug s/ ;DklQ 21=3 6,06,64,90,432 4,34,75,06,855
sd{rf/L C0f 7=1=2 2,00,75,59,317 1,92,28,58,554
hDdf u}/ rfn" ;DklQ 61,86,51,54,100 57,86,57,08,243
rfn" ;DklQ  
lhG;L df}Hbft 5 42,49,96,011 45,90,33,801
clu|d e'QmfgL 6 5,79,90,617 7,15,55,816
Rffn" s/ ;DklQ 21=1 1,45,72,05,166 1,10,90,36,836
sd{rf/L C0f 7=1=2 17,83,73,671 19,02,81,085
k|f]befjL /sd, k]ZsL / cGo e'QmfgL kfpg' kg]{ /sd 7=1=3 51,52,35,385 59,24,25,391
cf;fdL afFsL 7=1=4 2,71,14,87,540 2,67,38,22,703
d'2tL lgIf]k tyf C0fkqdf nufgL 7=1=5 41,27,07,40,000 34,38,97,50,000
gub / gub ;/x 7=1=6 23,41,09,97,112 24,25,52,09,289
hDdf rfn" ;DklQ 70,02,70,25,502 63,74,11,14,921
s'n ;DklQ 1,31,89,21,79,602 1,21,60,68,23,164
OlSj6L / bfloTj
OlSj6L
z]o/ k'FhL 9 15,00,00,00,000 15,00,00,00,000
;l~rt d'gfkmf 10 84,66,51,17,700 76,33,08,48,229
hDdf OlSj6L 99,66,51,17,700 91,33,08,48,229
u}/ rfn" bfloTj  
cjsfzkl5sf] ;'ljwf 8=2=2 11,30,56,43,764 9,18,01,67,297
u|fxs w/f}6L 7=2=1 1,93,92,89,820 2,03,75,19,310
lh=P;=Pd nfO{{;]G; gjLs/0f z'Ns 7=2=2 1,95,81,61,866 3,94,27,42,468
hDdf u}/ rfn" bfloTj 15,20,30,95,450 15,16,04,29,075
rfn" bfloTj tyf Joj:yfx?
s/ bfloTj - -
hL=P;=Pd= nfO{;]G; gjLs/0f z'Ns 7=2=2 2,50,00,00,000 2,50,00,00,000
Joj:yfx¿ 7=2=3 2,28,26,01,893 2,10,97,00,681
rfn" bfloTjx¿ 7=2=4 12,24,13,64,559 10,50,58,45,179
hDdf rfn" bfloTj tyf Joj:yfx¿   17,02,39,66,452 15,11,55,45,860
s'n OlSj6L / bfloTj 1,31,89,21,79,602 1,21,60,68,23,164

xfd|f] ;+nUg k|ltj]bg cg';f/


dx]Gb|dfg u'?ª\u ;"o{eQm kf]v/]n wg/fh 1jfnL pQ/ s'df/ vqL l;=P= -8f=_ ;'af]w s'df/ s0f{ l;=P= cRo't /fh hf]zL
cWoIf lgldQ k|aGw lgb]{zs ;~rfns ;~rfns ;'af]w Pzf]l;o6\;, P=cf/= hf]zL P08 s+=,
rf6{8{ PsfpG6]G6\; rf6{8{ PsfpG6]G6\;
/flwsf cof{n lji0f' k|;fb s;h' /fh axfb'/ /fjn k|lbk /fh pkfWofo u+uf ;fu/ dftG5] ldltM d+l;/ @&, @)&%,
;~rfns ;~rfns ;~rfns k|d'v ljQLo clws[t k|aGws :yfgM sf7df8f}+

58 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f
@)&% cfiff9 d;fGtdf ;dfKt ePsf] cfly{s jif{sf]
-c+sx¿ ?k}+ofdf_
ljj/0f l6Kk0fLx? rfn" cf=j= ut cf=j=
@)&$÷&% @)&#÷&$
u|fxs;Fusf] ;Demf}tfaf6 k|fKt cfo !! 39,02,32,59,738 40,34,68,17,951
ljQLo cfDbfgL !@ 6,00,35,79,127 4,08,08,98,200
cGo cfDbfgL !# 24,26,46,092 16,12,72,971
hDdf cfDbfgL $%,@^,($,*$,(%& $$,%*,*(,*(,!@@
sd{rf/L ;'ljwf vr{ *=! -5,95,78,77,286_ -5,32,87,59,585_
;~rfng tyf dd{t vr{ !$ -6,74,56,01,781_ -6,53,33,20,864_
laqmL ;~hfn, ahf/Ls/0f tyf k|j4{g vr{ !% -1,64,30,28,335_ -1,59,34,05,851_
k|zf;lgs vr{ !^ -1,31,95,07,053_ -1,28,90,39,635_
lgofds b:t'/, z'Nsx¿ tyf gjLs/0f b:t'/ !& -3,53,65,44,689_ -3,43,10,43,250_
;6xL b/af6 gf]S;fg÷-gfkmf_ @) 63,55,55,131 -42,43,40,523_
P;f]l;o6\;df ePsf] OlSj6L gf]S;fgL $ -1,25,84,012_ -86,18,802_
Earning Before Interest, Taxes,
Depreciation, Amortisation (EBITDA) 26,68,98,96,932 25,98,04,60,612
ljQLo vr{ !* -50,96,79,737_ -81,02,78,845_
x|f; s§L @ -4,20,01,05,820_ -4,37,20,57,501_
cg'dlt–kq b:t'/ ckn]vg (Amortisation) ! -6,47,37,000_ -6,47,37,000_
ODk]o/d]G6 (Net of Reversal) !( 1,07,30,977 -15,75,31,918_
cfos/ cl3sf] gfkmf 21,92,61,05,352 20,57,58,55,348
cfos/ Joj:yf
rfn" cfos/ @!=$ -5,85,13,28,465_ -5,73,40,12,684_
:yug s/ @!=# 1,40,90,24,940 53,09,21,460
:yug s/ – ;fwf/0f 39,79,43,201 53,09,21,460
:yug s/ – ;+:yfut s/sf] b/df kl/jt{gsf] sf/0f 1,01,10,81,739
o; jif{sf] v'b gfkmf 17,48,38,01,827 15,37,27,64,124
k|lt z]o/ cfo -a]l;s_ 116=56 102=49
k|lt z]o/ cfo -8fONo'6]8_ 116=56 102=49

xfd|f] ;+nUg k|ltj]bg cg';f/


dx]Gb|dfg u'?ª\u ;"o{eQm kf]v/]n wg/fh 1jfnL pQ/ s'df/ vqL l;=P= -8f=_ ;'af]w s'df/ s0f{ l;=P= cRo't /fh hf]zL
cWoIf lgldQ k|aGw lgb]{zs ;~rfns ;~rfns ;'af]w Pzf]l;o6\;, P=cf/= hf]zL P08 s+=,
rf6{8{ PsfpG6]G6\; rf6{8{ PsfpG6]G6\;
/flwsf cof{n lji0f' k|;fb s;h' /fh axfb'/ /fjn k|lbk /fh pkfWofo u+uf ;fu/ dftG5] ldltM d+l;/ @&, @)&%,
;~rfns ;~rfns ;~rfns k|d'v ljQLo clws[t k|aGws :yfgM sf7df8f}+

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 59


cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f
@)&% cfiff9 d;fGtdf ;dfKt ePsf] cfly{s jif{sf]

-c+sx¿ ?k}+ofdf_
ljj/0f l6Kk0fLx? rfn" cf=j= ut cf=j=
@)&$÷&% @)&#÷&$

o; jif{sf] v'b gfkmf 17,48,38,01,827 15,37,27,64,124

cGo lj:t[t cfDbfgL ÷ -vr{_


gfkmf jf gf]S;fgdf k'gMjuL{s/0f ug{ ;lsg] Item x¿
j}b]lzs sf/f]af/df ;6xL b/df ePsf] km/s
gub k|jfx Hedges
k'gMjuL{s/0f ug{ ;lsg] Item x¿;Fu ;DalGwt cfos/
gfkmf jf gf]S;fgdf k'gMjuL{s/0f ug{ g;lsg] Item x¿
;DklQ k'gd"{Nof°gaf6 nfe 1 - 2,16,63,82,142
OlSj6L pks/0fdf nufgL -FV df kl/jt{g_
sd{rf/Lsf] cjsfz of]hgf k'gMlgwf{/0f 8=2=2 -1,03,31,95,455_ -1,83,73,83,106_
Pzf]l;o6\;;Fusf] cGo lj:t[t z]o/ cfDbfgL
k'gMjuL{s/0f ug{ g;lsg] Item x¿;Fu ;DalGwt cfos/ 21=3 30,99,58,637 45,93,45,777
o; cf=j=sf] hDdf lj:t[t cfDbfgL   16,76,05,65,009 16,16,11,08,937

xfd|f] ;+nUg k|ltj]bg cg';f/


dx]Gb|dfg u'?ª\u ;"o{eQm kf]v/]n wg/fh 1jfnL pQ/ s'df/ vqL l;=P= -8f=_ ;'af]w s'df/ s0f{ l;=P= cRo't /fh hf]zL
cWoIf lgldQ k|aGw lgb]{zs ;~rfns ;~rfns ;'af]w Pzf]l;o6\;, P=cf/= hf]zL P08 s+=,
rf6{8{ PsfpG6]G6\; rf6{8{ PsfpG6]G6\;
/flwsf cof{n lji0f' k|;fb s;h' /fh axfb'/ /fjn k|lbk /fh pkfWofo u+uf ;fu/ dftG5] ldltM d+l;/ @&, @)&%,
;~rfns ;~rfns ;~rfns k|d'v ljQLo clws[t k|aGws :yfgM sf7df8f}+

60 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


gub k|jfx ljj/0f
@)&% cfiff9 d;fGtdf ;dfKt ePsf] cfly{s jif{sf]
-c+sx¿ ?k}+ofdf_
ljj/0f rfn" cf=j= ut cf=j=
@)&$÷&% @)&#÷&$
;~rfng ultljlwsf] gub k|jfx
cfos/kl5sf] v'b gfkmf 17,48,38,01,827 15,37,27,64,124
;dfof]hg
cfos/ vr{ 5,85,13,28,465 5,73,40,12,684
:yug s/ -1,40,90,24,940_ -53,09,21,460_
x|f; s§L 4,20,01,05,820 4,37,20,57,501
ljQLo cfDbfgL -5,86,32,32,555_ -4,08,08,98,200_
ODk]o/d]G6 (Net of Reversal) -1,07,30,977_ -5,80,68,006_
ljQLo vr{ 47,42,48,252 76,22,39,463
Actuarial gfkmf÷gf]S;fg -1,03,31,95,455_
cg'dlt–kq b:t'/ ckn]vg (Amortisation) 6,47,37,000 6,47,37,000
P;f]l;P6df O{SjL6L gf]S;fgL 1,25,84,012 86,18,802
rfn" k'FhLdf kl/jt{g
-36L÷-a9L_ df}Hbft 3,40,37,790 -5,86,10,035_
-a9L_÷36L_ clu|d e'QmfgL 1,35,65,199 -5,54,59,528_
-a9L_÷36L_ sd{rf/L C0f -7,27,93,349_ -36,92,43,322_
-a9L_÷36L_ cGo k]ZsLx? 12,96,40,390 41,66,15,648
-a9L_÷36L_ cf;fdL afFsL 10,59,96,817 25,69,87,563
-a9L_÷36L_ :yug s/ - -45,93,45,777_
-a9L_÷36L_ u}/ rfn" bfloTj 4,26,66,375 12,98,49,781
-a9L_÷36L_] Joj:yf 17,29,01,212 -16,30,45,654_
-a9L_÷36L_ rfn" bfloTj 1,18,89,24,439 -61,74,32,400_
g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfgx¿sf] ;dfof]hg – –
ljut jif{ ;dfof]hg -17,62,95,537_ 56,34,19,891
cfos/ e'QmfgL -6,25,19,47,179_ -5,78,54,24,937_
hDdf ;dfof]hg -2,52,64,84,221_ 13,00,89,014
;~rfng ultljlwaf6 v'b gub k|jfx -s_ 14,95,73,17,606 15,50,28,53,137
nufgL ultljwsf] gub k|jfx
lk=P;=l6=Pg= nfO{{;]G; gjLs/0f z'Ns
O{G6/g]6 nfO{{;]G; gjLs/0f z'Ns – –
hfoh]yf, KnG6 / pks/0f k|fKtL -5,92,36,56,126_ -5,93,73,74,028_
36L÷-a9L_ k'FhLut lgdf{0fflwg sfo{k|utL 1,17,92,11,976 -2,21,34,04,159_
36L÷-a9L_ nufgL -8,74,26,64,876_ -14,70,73,72,540_
nufgL / a}+s lgIf]kaf6 k|fKt cfo 5,86,32,32,555 3,94,12,19,399
nufgL ultljwaf6 v'b gub k|jfx -v_ -7,62,38,76,471_ -18,91,69,31,328_
ljQLo ultljlwsf] gub k|jfx
a9L÷ -36L_ k'FhL – –
nfef+z e'QmfgL -8,17,76,53,312_ -7,72,58,51,839_
ljQLo ultljlwaf6 v'b gub k|jfx -u_ -8,17,76,53,312_ -7,72,58,51,839_
gubdf ePsf] s'n j[l4 -s+v+u_ -84,42,12,177_ -11,13,99,30,029_
jiff{/Dedf gub / gub ;/x df}Hbft -l6Kk0fL &=!=^_ 24,25,52,09,289 35,39,51,39,318
jiff{Gtdf gub / gub ;/x df}Hbft -l6Kk0fL &=!=^_ 23,41,09,97,112 24,25,52,09,289
xfd|f] ;+nUg k|ltj]bg cg';f/
dx]Gb|dfg u'?ª\u ;"o{eQm kf]v/]n wg/fh 1jfnL pQ/ s'df/ vqL l;=P= -8f=_ ;'af]w s'df/ s0f{ l;=P= cRo't /fh hf]zL
cWoIf lgldQ k|aGw lgb]{zs ;~rfns ;~rfns ;'af]w Pzf]l;o6\;, P=cf/= hf]zL P08 s+=,
rf6{8{ PsfpG6]G6\; rf6{8{ PsfpG6]G6\;
/flwsf cof{n lji0f' k|;fb s;h' /fh axfb'/ /fjn k|lbk /fh pkfWofo u+uf ;fu/ dftG5] ldltM d+l;/ @&, @)&%,
;~rfns ;~rfns ;~rfns k|d'v ljQLo clws[t k|aGws :yfgM sf7df8f}+

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 61


62
OlSj6Ldf kl/jt{gsf] ljj/0f
@)&% cfiff9 d;fGtdf ;dfKt ePsf] cfly{s jif{sf]
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


ljj/0f z]o/ k'FhL ;l~rt d'gfkmf :yug s/ hu]8f FVtOCI hu]8f k'gd{"NofÍg hu]8f hDdf
@)&# >fj0fsf] z'? df}Hbft 15,00,00,00,000 49,09,52,59,017 3,35,72,39,618 15,92,20,88,389 83,37,45,87,024
ljut jif{sf] ;dfof]hg -6,81,03,388_ -6,81,03,388_
ljut jif{sf] cfo 29,14,98,495 29,14,98,495
ljut jif{sf] vr{ -41,79,04,596_ -41,79,04,596_
;+zf]lwt k'gMlgwf{/0f s/ -34,75,88,660_ -34,75,88,660_
df}Hbftdf ;dfof]hg -1,26,39,909_ -1,26,39,909_
Adjustment of Unearned Sales -1,09,673_ -1,09,673_
kl/dflh{t z'? df}Hbft 15,00,00,00,000 48,54,04,11,286 3,35,72,39,618 – 15,92,20,88,389 82,81,97,39,293
rfn" jif{sf] gfkmf 16,16,11,08,937 16,16,11,08,937
cf=j= @)&@÷&# sf] nfe+f; -7,65,00,00,000_ -7,65,00,00,000_
k'gd{"NofÍg hu]8f /sdfGt/ -2,16,63,82,142_ 2,16,63,82,142
:yug s/ hu]8fdf /sdfGt/ -99,02,67,237_ 99,02,67,237 –
@)&$ cfiff9 d;fGt ;Ddsf] df}Hbft 15,00,00,00,000 53,89,48,70,844 4,34,75,06,855 18,08,84,70,531 91,33,08,48,230

ljj/0f z]o/ k'FhL ;l~rt d'gfkmf :yug s/ hu]8f FVtOCI hu]8f k'g{d"NofÍg hu]8f hDdf
@)&$ >fj0fsf] z'? df}Hbft 15,00,00,00,000 53,89,48,70,844 4,34,75,06,855 – 18,08,84,70,531 91,33,08,48,230
ljut jif{sf] ;dfof]hg -5,81,82,688_ -5,81,82,688_
ljut jif{sf] cfo 15,00,78,653 15,00,78,653
ljut jif{sf] vr{ -8,65,42,996_ -8,65,42,996_
;+zf]lwt k'gMlgwf{/0f s/ -25,05,93,310_ -25,05,93,310_
df}Hbftsf] ;dfof]hg -l6Kk0fL #)=@_ 6,89,44,802 6,89,44,802
kl/dflh{t z'? df}Hbft 15,00,00,00,000 53,71,85,75,305 4,34,75,06,855 – 18,08,84,70,531 91,15,45,52,691
rfn" jif{sf] gfkmf 16,76,05,65,009 16,16,11,08,937
cf=j= @)&#÷&$ sf] nfe+f; -8,25,00,00,000_ -8,25,00,00,000_
k'gd{"Nof°g s/ hu]8fdf /sdfGt/ – –
:yug s/ hu]8fdf /sdfGt/ -1,71,89,83,577_ 1,71,89,83,577 –
@)&% cfiff9 d;fGt ;Ddsf] df}Hbft 15,00,00,00,000 60,51,01,56,737 6,06,64,90,432 – 18,08,84,70,531 99,66,51,17,700
xfd|f] ;+nUg k|ltj]bg cg';f/
dx]Gb|dfg u'?ª\u ;"o{eQm kf]v/]n wg/fh 1jfnL pQ/ s'df/ vqL l;=P= -8f=_ ;'af]w s'df/ s0f{ l;=P= cRo't /fh hf]zL
cWoIf lgldQ k|aGw lgb]{zs ;~rfns ;~rfns ;'af]w Pzf]l;o6\;, P=cf/= hf]zL P08 s+=,
rf6{8{ PsfpG6]G6\; rf6{8{ PsfpG6]G6\;
/flwsf cof{n lji0f' k|;fb s;h' /fh axfb'/ /fjn k|lbk /fh pkfWofo u+uf ;fu/ dftG5] ldltM d+l;/ @&, @)&%,
;~rfns ;~rfns ;~rfns k|d'v ljQLo clws[t k|aGws :yfgM sf7df8f}+
@)&% cfiff9 d;fGtdf ;dfKt ePsf] cfly{s jif{sf] ljQLo ljj/0fx¿;Fu ;DalGwt l6Kk0fLx¿M
s_ ;fdfGo hfgsf/LM
g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8 -g]kfn 6]lnsd a|f08 gfd /x]sf]_, tfTsflng sDkgL P]g, @)%# sf] clwgdf /xL lj=;+= @)^) ;fn df3
-;g\ @))$ km]a|'c/L_ df :yfkgf eO{ g]kfnsf b"/;~rf/ ;]jf k|bfos sDkgLx¿df cu|0fL :yfgdf /x]sf] 5 . sDkgLn] cfkm\gf ;]jfx¿ -EjfO;,
8f6f tyf Eofn' P8]8 ;]jfx¿_ df cTofw'lgs k|ljlwx¿sf] k|of]u u/L ;]jf k|bfg ub}{ cfPsf] 5 .
g]kfn 6l] nsd -o;kl5 “sDkgL” elgg_] ;/sf/sf] zt k|ltzt :jfldTj ePsf] “g]kfn b"/;~rf/ ;+:yfg” af6 sDkgLdf kl/0ft ePsf] ;+:yf xf] .
o;df tTsflng ;+:yfgdf /xs] f] ;DklQ tyf bfloTjx¿ sDkgLdf / sDkgLsf] OlSj6L ;/sf/sf] :jfldTjdf /xg] u/L x:tfGt/0f eO{ cfPsf] 5 .
sDkgLsf k|d'v ;+:yfksx¿ g]kfn ;/sf/ tyf gful/s nufgL sf]if /x]sf 5g\ . g]kfn ;/sf/n] cfkm\gf] clwgdf /x]sf] lx:;faf6 s]xL
lx:;f sDkgLsf sd{rf/Lx¿ tyf ;j{;fwf/0fdf z]o/sf] ?kdf ljt/0f u/]sf] 5 . z]o/wgLx¿sf] ljj/0f l6Kk0fL ( df pNn]v ul/Psf] 5 .
sDkgLsf] s]Gb|Lo sfof{no eb|sfnL Knfhf, sf7df08f}df /x]sf] / sDkgLn] b]z}el/ cfkm\gf zfvfx¿ lj:tf/ u/]sf] 5 . sDkgL cfkm\gf] kxF'r
b]ze/ k'¥ofpg e/dUb'/ k|of;/t 5 . b]zsf zx/L tyf las6 If]qdf /x]sf cfkm\gf cd"No u|fxsx¿df u'0f:t/Lo ;]jf k|bfg u/L ;fdflhs
/ cfly{s ljsf;df sDkgLn] pNn]Vo 6]jf k'¥ofPsf] 5 .
sDkgLn] ljZjsf] abln+bf] kl/l:ylt cg'?k pRr k|lalwdf cfwfl/t ljleGg k|sf/sf b"/;~rf/ ;]jfx¿ u|fxs ;dIf k'¥ofO{ /x]sf]] 5 .
sDkgLsf] jflif{s ljQLo ljj/0fx¿ ;j{;fwf/0fsf] nflu k|sflzt ul/g'sf] ;fy} sDkgLsf] j]j;fO6 www.ntc.net.np df klg /flvPsf] 5 .
sDkgLsf] z]o/ Joj;foLs sf/f]jf/sf] k|of]hgfy{ g]kfn :6s PS;r]~h lnld6]8 (NEPSE) df ;"lrs[t ul/Psf] 5 .

v_ n]vf ljj/0fx¿ tof/Lsf cfwf/x¿ M


hfoh]yf, Knf06 / pks/0fx¿sf] k'gd{'Nofª\sg, ;DklQ / bfloTjx¿sf] jf:tljs d"No -Fair Value_ dfkgnfO{ cfwf/ lnO sDkgLsf ljQLo
ljj/0fx¿ P]ltxfl;s nfut cjwf/0ffsf] -Historical Cost Convention_ cfwf/df tof/ ul/Psf 5g\ . sDkgLsf ljQLo ljj/0fx¿ k|f]befjL
cfwf/df tof/ ul/Psf 5g\ . Jojxfl/s sf/0fn] sltko cfDbfgL / vr{x¿ h:t} OG6/g]6 ;]jf tyf kf]n ef8faf6 k|fKt cfDbfgLnfO{{ gub
k|flKtsf cfwf/df n]vf°g ul/Psf] 5 . oL cfox¿nfO{{ k|f]befjL cfwf/df n]vf°g ubf{ ;f/e't ?kdf km/s gkg]{ Joj:yfkgsf] ljZjf; /x]sf]
5 . -l6Kk0fL !! df_

u_ g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfgx¿sf] cg'kfngfM


sDkgLsf ljQLo ljj/0fx¿ g]kfn n]vfdfg af]8{ (ASB) tyf g]kfn rf6{8{ PsfpG6]G6\; ;+:yf (ICAN) n] 13 ;]K^]Da/ 2013 df hf/L u/]sf]
g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfgx¿ (NFRS) sf] cfwf/df tof/ ul/Psf 5g\ .

3_ ljQLo ljj/0fx¿sf] :jLs[ltM


sDkgLsf ljQLo ljj/0fx¿ d+l;/ @&, @)&% -13th December 2018_ df a;]sf] sDkgLsf] ;~rfns ;ldltsf] a}7sn] kfl/t u/]sf] 5 .

ª_ Future Accounting and Reporting Developments:


IFRS 16 Lease

IASB åf/f !# hgj/L @)!^ df IAS 17 Lease k|lt:yfkg ug{ IFRS 16 hf/L ul/of] . cGt/fli6«o ljQLo k|ltj]bg df !^ (IFRS 16) n] k§f
;Demf}tfcg';f/ Lessess n] ;DklQ jf bfloTjsf] k|ofu] sf] eljiodf x'g] e'QmfgLdf clwsf/sf] n]vf°g ug'k{ g]{ pNn]v 5 . Lessor sf] nv
] f°g
eg] xfnsf] cGt/f{li6«o nv
] f dfg !& cg';f/ g} /xs
] f] 5 . cGt/f{li6«o ljQLo k|ltj]bg dfg !^ ;g\ @)!( hgj/L ! b]lv nfu" ul/g] 5 .
Amendments to IAS 7 Statement of Cash Flows and IAS 12 Income Taxes
IASB n] !^ hgj/L @)!^ df IAS 7 Statement of Cash Flows df ;+zf]wg ul/ lgsfon] ljQLo lqmofsnfkx¿df cltl/Qm ljj/0fx¿ k]z
ug'{kg]{ tyf IAS 12 Income Taxes df ;+zf]wg u/L Unrealized Losses df s'g cj:yfdf :yug s/ n]vf°g ug]{ v'n:t u/]sf] 5 . pko{'Qm
;+zf]wgn] sDkgLsf] ljQLo k|:t'tLdf vf;} k|efj kf/]sf] b]lvb}g .

r_ ljQLo ljj/0fx¿sf] k|:t'tLM


!= gfkmf jf g]fS;fg ljj/0fnfO{ vr{sf] k|s[tLsf] (By Nautre) cfwf/df juL{s/0f ug]{ l;4fGtsf] cfwf/df tof/ ul/Psf] 5 .
@= gub k|jfx ljj/0fdf ;DnUg ;~rfng ultljlwaf6 x'g] gub k|jfx ck|ToIf -Indirect_ ljlwcg';f/ tof/ ul/Psf] 5 .

5_ k|:t'tLs/0f d'b|f M
sDkgLsf ljQLo ljj/0fx¿ rngrlNtsf] sf/f]jf/ d'b|f -g]kfnL ?k}+of_ df k|:t't ul/Psf] 5 .

h_ rfn" / u}/ rfn" -;DklQ / bfloTj_ ljefhgM


sDkgLsf ;DklQ / bfloTjx¿nfO{ cfjZos k/]sf] 7fpFdf ltgLx¿sf] kl/kSj cjlwsf] cfwf/df rfn" tyf u}/ rfn" ;DklQ / bfloTjx¿df
ljefhg ul/Psf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 63


em_ l8:sfplG6ªM
Ps jif{eGbf a9L cjlw;Dd pNn]Vo -Material_ k|efj /xg] ;DklQsf] k|flKt jf bfloTj lg;u{ ubf{ sDkgLn] l8:sfplG6ªsf] k|of]u ug]{ u/]sf]
5 . sDkgLn] lalaw cfGtl/s tyf afXo kIfx¿dfly ljrf/ u/L gub k|jfxdf k|of]u x'g] l8:sfplG6ª b/sf] lgwf{/0f u/]sf] 5 . ;fdfGotof
o:tf] l8:sfplG6ª b/ lgsfNgsf] nflu Capital Assets Pricing Model - CAPM k|of]u ul/G5 . ;DklQdf ODk]o/d]G6sf] lgwf{/0f ubf{ ;d]t
l8:sfplG6ª b/nfO{{ k|of]u ul/Psf] 5 . sDkgLsf] s'g}klg bL3{sflng C0f gePdf k'FhLsf] nfut g} k'FhLsf] efl/t cf};t (Weighted
Average) nfut x'G5 . cg'dflgt k|ltkmn b/ -Expected Rate of Return_ lgwf{/0fdf CAPM sf] k|of]usf nflu Beta sf] cfjZostf x'G5 .
b"/;~rf/ pBf]udf Psdfq ;"lrs[t sDkgL ePsf] sf/0f ahf/ ult / k|ltkmn b/sf] jf:tljs ?k b]vfpgsf] nflu Beta sf] k|of]uaf6
cfPsf] glthfn] sDkgLsf] cfh{g b/sf] pko'Qm lrq0f ug]{ b]lvb}g . z]o/ ahf/ Volatile x'Fbf sf] cj:yfdf ;d]t sDkgL z]o/sf] d"No
l:y/ /x]sf] b]lvG5 . o;sf/0f l8:sfplG6ª b/ k|of]hgsf] nflu CAPM sf] k|of]u u/LPsf] 5}g .
ljQLo ljj/0fx¿df l8:sfpG6 b/ lgwf{/0f ubf{ Risk Adjusted Dividend Growth Model sf] k|of]u ul/Psf] 5 . o;/L lgwf{/0f x'g cfPsf]
l8:sfpG6 b/ * k|ltztn] bfloTjx¿df l8:sfplG6ª ul/Psf] 5 . ;DklQ / k|flKtx¿df sDkgLsf] nufgLaf6 k|fKt cf};t cfosf] cfwf/df *
k|ltzt l8:sfpG6 b/ lgwf{/0f ul/Psf] 5 .

`_ n]vf gLlt, n]vf cg'dfg tyf lg0f{ox¿M


n]vf gLltx¿
gk] fn ljQLo k|ltjb] g dfgx¿cg';f/ sDkgLsf] Joj;fo;Fu d]n vfg] u/L n]vf gLltx¿ lgwf{/0f / nfu" ug"{ kb{5 . sDkgLsf] ljQLo cj:yf,
glthf tyf gub k|jfxdf ;f/e't ?kdf c;/ kfg{ ;Sg] n]vf gLlt tyf n]vf cg'dfgx¿ k|of]u ubf{ ;~rfns ;ldlt / Joj:yfkgsf]
txaf6 pko'Qm lg0f{o lng] ul/Psf] 5 . oL nv ] f gLltx¿ sDkgLn] lg/Gt/ ?kdf sfof{Gjog ;d]t ub}{ cfO{/x]sf] 5 .
cfjZos n]vf gLltx¿ cyjf n]vf gLltdf ePsf kl/jt{gx¿nfO{ ljQLo ljj/0fx?sf ;DalGwt v08x¿;fy l6Kk0fLx?df ;dfj]z
ul/Psf 5g\ . kl/jt{g / To;sf] c;/nfO{ cfjZostfcg';f/ cf}+NofOPsf] 5 .
n]vf cg'dfg tyf lg0f{ox¿
g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfgx? -NFRS_ cg';f/ sDkgLn] ljQLo ljj/0fx¿ tof/ ubf{ ljQLo ljj/0fx¿ tof/ ul/Psf] ldlt;Dd sfod
;DklQ / bfloTjx¿, ;f]xL ldlt;Dd pNn]v -Disclose_ ul/Psf ;Defljt ;DklQ / bfloTjx¿ tyf ;f]xL cjlw;Ddsf] dfq cfDbfgL
tyf vr{x¿;Fu ;DalGwt /sdnfO{ cfwf/ dflg n]vf cg'dfgx¿ tof/ ug'{kg]{ x'G5 . k"jf{g'dfgsf] qmddf x'g] cGt/lglxt clglZrttf sf]
sf/0f eflj cjlwsf] nflu cg'dfg u/L l/kf]6{ ul/Psf glthfx¿df s]xL km/s kg{ ;Sg] x'G5 . n]vf ;DaGwL k"j{wf/0ff tyf cg'dfgx¿nfO{
ljutsf cg'ejx¿, k|efj kfg{ ;Sg] tTjx¿ tyf eljiodf k|efj kfg{ ;Sg] elg ljZjf; ul/Psf 36\gfx¿ ;d]tnfO{ ljrf/ u/L Ongoing
Basis cfwf/df ;ldIff ug]{ ul/Psf] 5 . n]vf cg'dfgx¿sf] k'glj{rf/ ubf{ ;f]xL cjlwsf] nflu dfq k|efj kg]{ eP ;f]xL cjlwsf] nflu
/ eljiodf klg k|efj kg]{] ePdf xfn tyf eljiosf] nflu klg :jLsfo{ x'g] u/L pNn]v ul/Psf] 5 .
ljQLo ljj/0fx¿ tof/ ug]{ qmddf Joj:yfkgaf6 lg0f{o eO{ nfu" ul/Psf sDkgLsf n]vf gLltx¿ tyf cg'dfgx¿sf] k|d'v ;|f]tx¿
h;n] sDkgLsf] ljQLo cj:yfdf k|efj kfb{5g\ To:tf ljz]]if n]vf gLlt tyf cg'dfgsf cfwf/x¿nfO{ n]vf l6Kk0fLsf] ;fydf pNn]v
ul/Psf] 5 .

6_ lg/Gt/ cjwf/0ff (Going Concern)


Joj:yfkgn] sDkgLsf] ljQLo ljj/0fx¿ lg/Gt/ cjwf/0ff -Going Concern_ sf] cfwf/df tof/ u/]sf] 5 .

7_ ;xfos sDkgL, Pzf]l;o6\; tyf ;+o'Qm pkqmddf nufgL (Investments in Subsidiaries, Associates and
Joint Ventures)
sDkgLn] c? s'g} klg ;+:yfx¿;Fu ljQLo ljj/0fx¿ ;dfof]hg ug]{ u/L lgoGq0f /fVb}g . sDkgLn] u/]sf] z]o/ nufgLnfO{ ljQLo nufgLdf
n]vf°g ul/Psf] 5 h;nfO{ l6Kk0fL &=! df u}/ Jofkfl/s ljQLo nufgL (Non-trading Financial Investments) df pNn]v u/]sf] 5 eg]
Investment in Associates nfO{ l6Kk0fL $ df b]vfOPsf] 5 .

8_ k|:t'tLs/0f ldltx¿ -Reporting Dates_


ljj/0f g]kfnL kfqf] cg';f/sf] ldlt÷cjlw c+u|]hL kfqf] cg';f/sf] ldlt÷cjlw
ljQLo l:ytLsf] ljj/0fsf] t'ngfTds ldlt #! cfiff9 @)&$ !% h'nfO{{ @)!&
t'ngfTds k|:t'tLs/0f cjlw ! >fj0f @)&# b]lv #! cfiff9 @)&$ ;Dd !^ h'nfO{{ @)!^ b]lv !% h'nfO{{ @)!& ;Dd
g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfgx¿ cg';f/sf] ljQLo #@ cfiff9 @)&% !^ h'nfO{{ @)!*
l:ytL ljj/0fsf] ldlt
g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfgx¿ k|:t'tLs/0f cjlw ! >fj0f @)&$ b]lv #@ cfiff9 @)&% ;Dd !^ h'nfO{{ @)!& b]lv !^ h'nfO{{ @)!* ;Dd

9_ Materiality
sDkgLn] cfkm\gf] ljQLo ljj/0fx¿ tof/ ubf{ k|s[lt jf dfqf jf b'j}sf] cfwf/df Materiality sf] lgwf{/0f ug]{ ub{5 . ljQLo ljj/0fx?sf]
k|:t'tLdf Materiality Pp6f Pervasive Constraint xf], h'g u'0ffTds rl/qsf] k|:t'tLs/0fsf] nflu ;fGble{s x'G5 .

64 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


n]vf gLlt tyf JofVofTds l6Kk0fLx¿ (Accounting Policies and Explanatory Notes)
! cb[Zo ;DklQ M
n]vf gLltx¿
sDkgLn] cfkm\gf] lgoGq0fdf ePsf / eljiodf sDkgLnfO{ cfly{s nfe k|bfg ug]{ k|jn ;Defjgf ePsf nfut d"NonfO{ ;lhn} dfkg
ug{ ;lsg] ;DklQx¿sf] klxrfg u/L n]vf°g ub{5 .
k|of]uof]Uo cjlwx¿ (Useful Lives) ePsf cb[Zo ;DklQx¿nfO{{ k|fKt x'+bfsf] d"No (Acquisition Cost) af6 ;l~rt x|f; d"No
-Amortisation_ tyf ;l~rt ODk]o/d]G6 gf]S;fgL 36fP/ lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
;DklQsf] k|of]uof]Uo hLjg cjlw / x|f; -Amortisation_ lalw sDkgLn] x/]s jif{ k'g/fjnf]sg ug]{ u/]sf] 5 . ;DklQsf] Expected Useful
Life tyf ;DklQaf6 eljiodf x'g] cfly{s nfesf] pkef]unfO{{ g]kfn n]vfdfg * n] cf}+NofPsf] ljlw;Fu pko'Qm x'g]ul/ Amortisation
cjlw / ljlwdf kl/jt{g u/L n]vf°g ul/g'sf] ;fy} ;f]xLcg';f/ g} n]vf cg'dfgx¿df klg kl/jt{g ul/Psf] 5 .
cl;ldt k|of]uof]Uo cjlw -Useful Life_ ePsf cb[Zo ;DklQx¿sf] k|:t'tLs/0f ldltdf Impairment d"Nof°g ul/G5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
Hardware pks/0fx¿sf] Ifdtf lj:tf/sf] nflu k|of]u ul/g] Software x¿nfO{{ hfoh]yf, Knf06 / pks/0f (PPE) df ;dfj]z u/L
Hardware pks/0fx¿sf] k|of]uof]Uo cjlw;Fu} x|f; s§L ul/G5 .

cg'dlt kq b:t'/ -Licence Fees_


v'b cb[Zo ;DklQx¿df g]kfn b"/;~rf/ k|flws/0fnfO{{ e"StfgL u/L afFsL /x]sf] cg'dlt kq -b:t'/_ x¿ kb{5g\ . lgofds lgsfosf]
dfu / cfjZostf x]/L cg'dlt kq b:t'/ clu|d?kdf e'QmfgL ul/Psf] 5 . ljQLo ljj/0fdf k|:t't ubf{ ljj/0f k|:t't ul/Psf] cjlwsf]
nflu ;fGble{s /sd Amortised u/L afFsL /sd ljQLo ljj/0fx?df cb[Zo ;DklQsf]?kdf ;fl/Psf] 5 . cg'dlt kqsf] Amortisation
b"/;~rf/ k|flws/0fn] lglb{i6 u/]sf] cjlwsf] nflu Time Apportion Basis af6 ul/Psf] 5 .
lk=P;=l6=Pg df]jfOn (GSM) OG6/g]6 /sd
cjlw -b]lv_ 2072.10.13 2071.01.29 2072.01.15
cjlw -;Dd_ 2077.10.12 2076.01.27 2077.01.13
cfo' -jif{df_ 5 5 5
hDdf -?=_ 13,44,15,000 18,90,00,000 2,70,000 32,36,85,000
#!=)#=@)&$ sf] df}Hbft -?=_ 95,084,803 6,87,64,932 1,50,164 16,39,99,899
cf=j= 2074=75 df e'QmfgL -?=_ - - - -
cf=j= 2074=75 sf] s§L -?=_ (2,68,83,000) (3,78,00,000) (54,000) (6,47,37,000)
32=03=2075 sf] df}Hbft -?=_ 6,82,01,803 3,09,64,932 96,164 9,92,62,899
GSM gjLs/0f b:t'/ ;DaGwL yk hfgsf/L M
GSM ;]jfsf] gjLs/0f b:t'/ @) cj{ ?k}+of tf]lsPsf] cjlwb]lv nuftf/ % jif{;Dd vr{ n]lv b]vfOPsf] 5 . ;/sf/n] ldlt @)^(.)^.!$
sf] lg0f{oaf6 gjLs/0f b:t'/ jfktsf] @) ca{ ?k}+of * ls:tfdf ltg{ kfpg] u/L k'gtf{lnsLs/0f u/]sf] 5 . ltg{ afF+sL pQm bfloTjnfO{
rfn" / u}/ rfn" bfloTjdf ljefhg u/L b]vfOPsf] 5 .
GSM ;]jfsf] bf]>f] gjLs/0f b:t'/;DaGwL ljifo sfg"gtM ljjflbt /x]sf] / To;sf] e"StfgLsf] k|lqmof s] x'g] eGg] ljifodf xfn;Dd
s'g} 7f]; lg0f{o x'g ;s]sf] 5}g . g]kfn ;/sf/n] pQm ljifodf lg0f{o ug{ u7g u/]sf] sldl6]n] /sd tyf bfloTj lgwf{/0f u/L ljjfb
6'ª\ofPsf] cj:yfdf tyf sfg'gtM ltg'{kg]{ ;DefJotf b]lvg cfPdf bf];|f] gjLs/0f b:t'/ jfkt sDkgLsf] bfloTj / yk Jooef/ x'g
;Sb5 . -l6Kk0fL @%=!=!_

@= hfoh]yf, Knf06 / pks/0f (Property, Plant and Equipmet: PPE):


n]vf gLltx¿
Hffohy] f, Knf06 / pks/0fx¿nfO{ ltgLx¿sf] ;Dk"0f{ vr{af6 ;l~rt x|f; tyf ;l~rt Impairment Loss 36fO{ cfPsf] nfut d"Nodf
sDkgLsf] ljQLo l:ytLsf] ljj/0fdf bv] fOPsf] 5 . sDkgLn] cfkm\gf] lgoGq0fdf ePsf / eljiodf sDkgLnfO{ cfly{s nfe k|bfg ug{] k|jn
;Defjgf ePsf tyf nfut d"NonfO{ ljZj:ttf ;fy dfkg ug{ ;lsg] ;DklQx¿sf] klxrfg u/L n]vf°g ug]{ ul/Psf] 5 .
hfoh]yf, Knf06 / pks/0fx¿sf] x|f; s§L cjlw ;DklQsf] k|of]uof]Uo cjlwsf] cfwf/df ul/G5 . x|f; s§L ubf{ ;DklQ k|fKt ul/Psf]
jif{b]lv ;db/df ug]{ ul/G5 . cjz]if d"No, k|of]uof]Uo cjlw / x|f; s§L b/ slDtdf k|To]s jiff{Gtdf k'g/fjnf]sg u/LPsf] 5 . s'g}
cg'dfgx¿ km/s kg{ uPsf] cj:yfdf To:tf km/sx¿nfO{ g]kfn n]vfdfg * cg';f/ n]vf°g ul/Psf] 5 .
v/Lb d"Nosf] cnfjf ;DklQx¿nfO{{ ltgLx¿sf] :yfg;Dd k'¥ofpg / jf:tljs 9+udf ;~rfng Ifdtfof]Uo agfpg nfu]sf vr{x¿nfO{
;DklQsf] d"Nodf g} ;dflxt ul/Psf] 5 . km/s km/s k|of]uof]Uo cjlw ePsf kf6{k'hf{x¿ hl8t Knf06 / pks/0fx¿sf] xsdf To:tf
kf6{k'hf{x¿sf] cf–cfkm\gf] cjlwsf] cfwf/df 5'§f5'§} x|f; s§L ul/Psf] 5 . g]kfn n]vfdfg !^ n] ;Daf]wg gug]{ vr{x¿nfO{ ;DalGwt
cjlwd} vr{ n]lvPsf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 65


g]kfn n]vfdfg !^ / International Financial reporting Interpretation Committee (IFRIC) - ! n] hfoh]yf, Knf06 / pks/0fx¿sf]
nfutdf lj:yflkt ug{, Dismantle jf ;f]xL :yfgdf k'gM:yfkgf ug{ nfUg] vr{x¿ ;d]t ;dfj]z ug'kg]{ Joj:yf /x]sf] / To:tf nfut
cg'dfg u/L n]vf°g ug{ s7Lg x'g] tyf ljutsf] cg'ejnfO{ ;d]t x]bf{ To:tf cg'dfgnfO{{ ;dfj]z gubf{ klg cfly{s lg0f{ox¿df ;f/e't
c;/ gkg]{ b]lvG5 . t;y{ Assets Retirement Obligation (ARO) sf] n]vf°g ul/Psf] 5}g .
sDkgLsf] gfddf /x]sf] hUufnfO{{ cfjlws k'gd"{Nof°gsf] cfwf/df jf:tljs d"No (Fair Value) df sfod ul/Psf] 5 .
sDkgLn] ;]jf lj:tf/, pks/0f tyf k"jf{wf/ lgdf{0fdf pNn]Vo nufgL u/]sf] 5 . ef}lts ;DklQx¿ leq d'Votof sDkgLsf] g]6js{
;~rfng ug]{ cfwf/ s]Gb|x¿ tyf k|ljlwx¿ kb{5g\ .
lj:yflkt ePsf, dd{t u/L ;~rfng ug{ g;lsg] u/L lalu|Psf tyf d"No guGo eO{ ck|rlnt cj:yfsf ;DklQx¿nfO{ klxrfg ePsf]
cjlwaf6} sDkgLsf] ;DklQ lzif{saf6 x6fOPsf] 5 . hfoh]yf, Knf06 / pks/0fx¿sf] s'g} PsfOsf] lg;u{ (Disposal) d"No / ltgLx¿sf]
afFsL /sd larsf] km/s d"NonfO{ To:tf ;DklQx¿ lj:yfkg ubf{ k|fKt jf:tljs gfkmf gf]S;fg dflg sDkgLsf] gfkmf–gf]S;fg ljj/0fdf
b]vfO{Psf] 5 .
x|f; s§L
hUuf hldg afx]sf cGo ;DklQx¿nfO{{ ltgLx¿sf] k|of]uof]Uo cjlwcg';f/ Straight Line Method sf] cfwf/df x|f; s§L ul/Psf] 5 .
cjz]if d"No, ;DklQsf] k|of]uof]Uo cjlw / x|f; s§L lalwx¿nfO{{ x/]s cfly{s jif{sf] cGTodf k'g/fjnf]sg ul/Psf] 5 . k"jf{g'dfgdf s'g}
kl/jt{g ePsf] kfOPdf kl/jlt{t cg'dfgx¿nfO{{ g]kfn n]vfdfg * cg';f/ kl/dflh{t u/L n]vf°g ul/Psf] 5 . ;DklQsf] k|of]uof]Uo
cjlw -v08 !_ df juL{s/0f u/L b]vfOPsf] 5 .
km/s km/s k|of]uof]Uo cjlw ePsf kf6{k'hf{x¿ hl8t Knf06 / pks/0fx¿sf] xsdf To:tf kf6{k'hf{x¿sf] cf–cfkm\gf] cjlwsf] cfwf/df
5'§f5'§} x|f; s§L ul/Psf] 5 . s'g}klg kf6{k'hf{x¿sf] k|of]uof]Uo cjlw d'Vo pks/0fx¿sf] eGbf al9 x'g] u/L b]vfOPsf] 5}g .
De-recognition
hfoh]yf, Knf06 / pks/0fx¿sf] s'g} PsfOsf] v'b lg;u{ d"No / ltgLx¿sf] afFsL /sd larsf] km/s d"NonfO{ To:tf ;DklQx¿
lj:yfkg ubf{ k|fKt jf:tljs gfkmf gf]S;fg dflgPsf] 5 .
Impairment
hfohy] f, Knf06 / pks/0fx¿sf] afFsL /sd ltgLx¿sf] c;'nLof]Uo /sd -Recoverable Value_ eGbf al9 x'g cfPdf ;Dej eP;Dd Cash
Generating Unit sf] cfwf/df / ;f] gePdf ;DklQsf] 5'§f5'§} k|sf/sf] cfwf/df Impairment Assessment ul/Psf] 5 .

JofVofTds l6Kk0fLx¿
hUuf
:jfldTj;DaGwL dfGo k|df0fkqx¿ ePsf hUuf hldgnfO{{ Asset Recognition Criteria sf] cfwf/df Principle of substance over form
dfly klg ljrf/ u/L n]vf°g ul/Psf] 5 . o:tf ;DklQx¿sf] jf:tljs d"No k|rlnt ahf/ d"No / ;/sf/L b/nfO{ cfwf/ dflg lgwf{/0f
ul/Psf] 5 . ;a} hUuf hldgnfO{ jf:tljs d"Nodf x'g] u/L k'gd{"Nof+sg ul/Psf] 5 .
crn ;DklQsf] Real Estate ahf/ d"No gePsf] / ;f]xL k|s[tL tyf :yfgsf] hUufhldgsf] jf:tljs d"No k|fKt gePsf] cj:yfdf To:tf
hUufhldgx¿sf] d"No lgwf{/0f NFRS 13 sf] Level II n] cf}+NofPsf] cfjZostfsf] cfwf/df ul/Psf] 5 .
sDkgLn] o:tf hUufhldgx¿nfO{ nfdf] cjlw;Dd cfkm\gf] :jfldTjdf /flv Joj;foLs k|of]hgsf] nflu pkof]u ug]{ cfwf/nfO{ ljrf/
u/L k|rlnt ahf/d"No tyf hUuf s/sf] nflu ;/sf/n] lgwf{/0f ug]{ d"Nosf] cfwf/ lnO ;f] sf] %)–%) k|ltzt efl/t d"Nodf n]vf°g
ul/Psf] 5 .
cf=j= @)&#.&$ df @( ljleGg :yfgsf hUufx¿nfO{ sDkgLsf] :jfldTjdf NofOPsf] 5 . o;/L :jfldTjdf NofOPsf hUufx¿sf]
Approximate Fair Value df k'gd"{Nof°g u/L cfPsf] d"No ?= @,!^,^#,*@,!$@ nfO{ ljQLo ljj/0fx?df ;dfj]z ul/Psf] 5 .

Substance Over Form:


cfkm\gf] :jfldTjsf] k|df0f gePsf sltko hUufhldgx¿ klg sDkgLn] ef]urng ul//x]sf] 5 . k|of]usf] lg/Gt/tf / cfly{s nfedf :ki6
cj/f]w gx'g] pko'Q{ m hUufx¿nfO{ sDkgLsf] ;DklQdf n]vf°g ul/Psf] 5 . To:tf hUufx¿sf] ljj/0f lgDgfg';f/ /x]sf] 5 .
cfkm\gf] :jldTjdf g/x]sf] t/ g]kfn 6]lnsdn] k|of]u ul//x]sf] hldgsf] ljj/0f
qm=;+= hldg tyf ejg cjl:yt ;+Vof If]qkmn -au{ ld=_ /sd -?=_
! hldg @#* 4,82,549=61 pknAw 5}g
s_ h+un leq /x]sf] 6fj/ ;+/rgf cjl:yt hldg (& !,#@,@(%=#^  
v_ ;fljs g]kfn b"/;~rf/ ;+:yfg x'+bfsf] hldg  
u_ g]kfn ;/sf/sf]] dftxtdf /x]sf] hldg !)# @,!(,)!*=#*  
3_ g]kfn ;/sf/sf] cGo sfof{nosf] gfddf btf{ ePsf] hldg !( 65,240=87  
ª_ g]kfn 6]lnsdsf] :jfldTjdf cfpg] qmddf /x]sf] hldg !( ^%,((%
-g]kfn ;/sf/af6 :jfldTj x:tfGt/0f ug]{ lg0f{o e};s]sf]_
@ ejg   pknAw 5}g #&,@&,@&,#@(

66 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


ejg tyf ef}lts ;+/rgf
ef}lts k"jf{wf/x¿ tyf ;+/rgfx¿nfO{{ RCC, ef/jxg Ifdtf, 9'ª\ufsf] ufx|f], 6x/f tyf cGo lgdf{0f agf]6sf] cfwf/df juL{s/0f ul/Psf]
5 . To:tf Ef}flts k"jf{wf/x¿nfO{ ltgLx¿sf] k|of]uof]Uo cjlwsf] cfwf/df P]ltxfl;s nfutaf6 ;l~rt x|f; s§L u/L g]kfn ljQLo
k|ltj]bg dfgcg';f/ ljQLo l:ytLsf] ljj/0fsf] k|f/De ldltdf dfgLt nfut -Deemed Cost_ sf] ?kdf lnO{ n]vf°g ul/Psf] 5 .
sDkgLsf :jfldTjdf gePsf hUufhldgdf lgdf{0f ul/Psf ejg tyf ef}lts ;+/rgfx¿nfO{ Substance Over Form sf] cfwf/df n]vf°g
ul/Psf] 5 .
lgdf{0f ul/Psf ef}lts ;+/rgfx¿sf] ;DalGwt lgsfoaf6 :jLs[t gSzf tyf lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq k|fKt gePsf] cj:yfdf ;d]t /x]]sf]
/ lgofds lgsfoaf6 o:tf ;+/rgf lgdf{0f pk/ hl/jfgf nufpg] jf eTsfpg nufpg ;Sg] hf]lvd sDkgL;Fu /xG5 .
Knf06 / pks/0fx¿M
Knf06 / pks/0fx¿ (Plant & Equipment) nfO{ Joj:yfkgsf] cg'dfgsf] cfwf/df lgwf{/0f ul/Psf] k|of]]uof]Uo cjlwsf] cfwf/df
P]ltxfl;s nfutaf6 ;l~rt x|f; s§L u/L d"No lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
ef}lts?kdf gePsf jf sfo{ ;~rfngdf g/x]sf Knf06 / pks/0fx¿sf] olsg u/L g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfgsf] cjwf/0fcg';f/
n]vf°gaf6 x6fOPsf] 5 .
kmlg{r/, lkmS:r/ / cGo clkm; ;fdu|LM
kmlg{r/, lkmS:r/ / cGo clkm; ;fdu|Lx¿nfO{ Joj:yfkgsf] cg'dfgsf] cfwf/df lgwf{/0f ul/Psf] k|of]]uof]Uo cjlwsf] cfwf/df P]ltxfl;s
nfutaf6 ;l~rt x|f; s§L u/L d"No lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
;jf/L ;fwgM
;jf/L ;fwgx¿nfO{ Joj:yfkgsf] cg'dfgsf] cfwf/df lgwf{/0f ul/Psf] k|of]]uof]Uo cjlwsf] cfwf/df P]ltxfl;s nfutaf6 ;l~rt x|f;
s§L u/L d"No lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
k|of]uof]Uo cjlw -v08 !_
ef}lts ;DklQx¿sf] k|of]uof]Uo cjlw lgDgfg';f/ 5 .
juL{s/0f ;x-juL{s/0f k|of]uof]Uo cjlw
ejg RCC k|m]d ;+/rgf %)
ef/ jxg ;+/rgf -OF6f÷9'Ëf_–sfof{no k|of]hg @%
ef/ jxg ;+/rgf -OF6f÷9'Ëf_–pks/0f k|of]hg !%
wft' ;+/rgf !%
;]N6/ !%
sDkfp08 kvf{n !%
KnfG6 tyf d]lzg/L hldg d'lgsf] g]6js{ !%
hldg dflysf] g]6js{ !)
cy{ :6]zg &
6]lnkmf]g ;]6 %
ADSL / OG6/g]6 k|0ffnL %
clK6sn kmfO{j/ !)
lalnË k|0ffnL (Billing,WIN, AAA Server,VoMS etc) &
RAN pks/0f (BSC,BTS,BTS Van,Node B,RRU,BBU etc) &
Core pks/0f (MSC, HLR, OMC, VLR, IN, RSN, MGW, SMSC, USSD, PS, CS,
WGW, IP Clock etc) &
Transmission pks/0f (Satellite, Microwave etc.) &
kfj/–Jof6«L $
kfj/–cGo ^
6'N; (subscribers equipment, Planning/Testing/Loose tools etc.) %
cGo %
cGo tfk, k|sfz, P=;L= %
kmlg{r/ / lkmS:r/ %
sfof{no pks/0f %
;jf/L ;fwg -df]6/;fOsn÷sf/÷lhk÷6«s_ !)
;jf/L ;fwg -6«fO;fOsn, ;fOsn / cGo_ %

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 67


68
cf=j= @)&$÷&% sf] hfoh]yf, KnG6 / pks/0fsf] lj:t[t ljj/0f -c+sx¿ ?k}+ofdf_

tfk k|sfz /
lj:t[t ljj/0f hldg ejg KnfG6 / d]l;g/L kmlg{r/ / lkmS:r/ sfof{no pks/0f ;jf/L ;fwg hDdf
P=l;=

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


jf:tljs nfut -?_
cfiff9 #!, @)&$ df 18,65,53,97,334 3,59,00,81,034 43,58,51,60,580 27,49,50,555 32,70,37,820 1,54,39,28,751 92,69,16,283 68,90,34,72,357
ljut jif{ ;dfof]hg k'FhLs/0f
k'gn]{vf°g cfiff9 #!, @)&$ df 18,65,53,97,334 3,59,00,81,034 43,585,160,580 27,49,50,555 32,70,37,820 1,54,39,28,751 92,69,16,283 68,90,34,72,357
jif{ el/df yk – 18,07,36,520 5,57,92,62,313 6,83,90,254 2,35,29,754 7,10,13,790 7,32,392 5,92,36,65,022
Rffn' jif{sf] lg;u{ -1,13,92,69,889) -3,82,43,149_ -1,17,75,13,038)
;dfof]hg -8,894) -8,894)
cfiff9 #@, @)&% df 18,65,53,97,334 3,77,08,17,554 48,02,51,44,110 30,50,97,660 35,05,67,574 1,61,49,42,541 92,76,48,675 73,64,96,15,447

x|f; s§L
cfiff9 #!, @)&$ df 1 71,88,76,197 28,46,72,91,502 20,70,18,122 23,29,53,612 1,35,40,66,701 68,34,93,377 31,66,36,99,512
ljut jif{ x|f; s§L ;dfof]hg
;l~rt Impairment gf]S;fg 9,66,62,282 9,66,62,282
;l~rt Impairment gf]S;fg ;dfof]hg
k'gn]{vf°g cfiff9 #!, @)&$ df 1 71,88,76,197 28,56,39,53,784 20,70,18,122 23,29,53,612 1,35,40,66,701 68,34,93,377 31,76,03,61,794
rfn" jif{sf] x|f;sl§ – 10,23,15,421 3,91,77,62,810 1,96,47,234 3,07,03,379 6,97,47,509 5,99,29,467 4,20,01,05,820
rfn" jif{sf] Impairment Loss 13,29,30,677 13,29,30,677
rfn" jif{sf] lg;u{df x|f; s§L lkmtf{ -1,13,92,69,889) -3,82,43,149_ -1,17,75,13,038)
;dfof]hg – – – – – – – –
cfiff9 #@, @)&% df 1 82,11,91,618 31,47,53,77,382 18,84,22,207 26,36,56,991 1,4,238,14,210 74,34,22,844 34,91,58,85,253

NET BLOCK
cfiff9 #@, @)&% df 18,65,53,97,333 2,94,96,25,936 16,54,97,66,728 11,66,75,453 8,69,10,583 19,11,28,331 18,42,25,831 38,73,37,30,193
cfiff9 #!, @)&$ df 18,65,53,97,333 2,87,12,04,837 15,11,78,69,078 6,79,32,433 9,40,84,208 18,98,62,050 24,34,22,906 37,14,31,10,564
cf=j= @)&$÷&% df sDkgLn] hfoh]yf, Knf06 / pks/0fx? (PPE) sf] Jofks ?kdf ef}lts k/LIf0f u/]sf] 5 . ;f] k/LIf0faf6 k|of]uaf6
x6fOPsf, cfly{s ?kdf dd{t;+ef/ ug{ g;lsg] u/L lalu|Psf, k'0f{?kdf k|of]u ljlxg / k|of]uaf6 s'g} cfly{s nfe xfl;n x'g g;Sg]
elg klxrfg x'g cfPsf ;DklQx?sf] afFsL d"NonfO{ rfn" cf=j=sf] Impairment loss df n]vf°g u/L s'n /sdnfO{ ;DklQaf6 x6fOPsf]
5 . h;sf] ljj/0f lgDgfg";f/ 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f KnfG6 / d]l;g/L tfk k|sfz / P=l;= hDdf


s'n afFsL d"No 1,13,92,69,889 38,243,149 1,177,513,038
;l~rt x|f; s§L 1,130,096,163 38,240,817 1,168,336,980
afFsL d"No 9,173,726 2,332 9,176,058
o; jif{sf] Impairment 9,173,726 2,332 9,176,058

#= k'FhLut sfo{ k|ult (Capital Work in Progress)


n]vf gLltx¿M
lgdf{0ffwLg ;DklQx¿df olb s'g} Impairment Loss 5 eg] ;f] /sd 36fO{ nfut d"Nodf n]vf°g ul/Psf] 5 . o:tf ;DklQx¿df
p2]Zocg';f/ k|of]u ug{ of]Uo ePkl5 dfq x|f; s§L ug{ z'? ul/Psf] 5 .
gofF k|0ffnL tyf pks/0fx¿sf] k|flKt / h8fg vr{x¿nfO{ sfo{ ;~rfngdf cfpg'cl3;Dd jf l;len;DaGwL sfo{x¿ ;dfKt gePsf]
ldlt;Dd k'FhLut sfo{ k|ultdf n]vf°g ul/Psf] 5 . k'FhLut sfo{ k|ult d"No leq lgdf{0f;Fu ;DalGwt :6f]/df /x]sf lhG;L df}Hbft,
cf];f/k;f/df /x]sf lhG;L ;fdu|L -Stock in Transit_, 7]s]bf/ / cfk"lt{stf{;Fusf] afFsL d"No tyf k|fKt ug{ afFsL pks/0f d"Nox¿
;DnUg 5g\ . pks/0fx¿ sfo{ ;~rfngdf cfPkl5 tyf l;len;DaGwL sfo{sf] sfo{ ;~rfng of]Uo eO{ x:tfGt/0f ePkl5 k'FhLs/0f
ul/G5g\ .
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

k'FhLut sfo{ k|ult k'FhLut sfo{ h8fg ul/Psf 7]s]bf/ tyf hDdf
k'FhLut df}Hbft cfk"lt{stf{ k]ZsL
;fdu|L
cfiff9 d;fGt 2074 sf] hDdf df}Hbft 40,16,80,655 5,216,612,133 1,09,97,73,428 6,71,80,66,216
v'b yk/(:yfgfGt/0f) 2074/75 -2,34,10,675_ -67,16,50,580_ -48,41,50,721_ -1,17,92,11,976_
cfiff( d;fGt 2075 sf] hDdf df}Hbft 378,269,980 4,54,49,61,553 61,56,22,707 5,53,88,54,240
cfiff9 d;fGt 2074 sf] ;l~rt Impairment 58,06,92,257 58,49,617 58,65,41,874
rfn" jif{sf] Impairment – – – –
cfiff9 d;fGt 2075 sf] ;l~rt Impairment – 58,06,92,257 58,49,617 58,65,41,874
32 cfiff9 2075 sf] v'b df}Hbft 37,82,69,980 3,96,42,69,296 60,97,73,090 4,95,23,12,366
cfiff9 d;fGt 207$ sf] v'b df}Hbft 40,16,80,655 4,63,59,19,876 1,09,39,23,811 6,13,15,24,342

$= P;f]l;o6\;df nufgL (Investment in Associates):


n]vf gLltx¿
"Associate" sDkgLsf] afx'Notf (Significant Influence) /xg] t/ sDkgLsf] ;xfos sDkgL jf ;+o'Qm nufgL gePsf] ;+:yf xf] .
Significant Influence eGgfn] ljQLo / ;~rfng gLlt;DaGwL lg0f{o k|lqmofdf efu lng ;Sg] t/ gLltx¿dfly lgoGq0f jf ;+o'Qm
lgoGq0f eg] g/xg] cj:yf xf] .
s'g} sDkgLsf] v'b jf:tljs /sddf k|fKt z]o/ tyf Associate sf :ki6 klxrfg ePsf ;DklQ, bfloTjx¿ jf cfsl:ds bfloTjx¿
k|fKt ubf{ x'g cfpg] yk nfutnfO{ k|fKt ldltdf Vofltsf] ?kdf n]vf°g u/L nufgLsf] z'? /sddf hf]l8Psf] 5 .
Associates sf To:tf ;DklQ / bfloTjx¿nfO{ OlSj6L lalwaf6 n]vf°g u/L ljQLo ljj/0fx¿df ;dfj]z ul/Psf] 5 . OlSj6L lalwdf
s'g}klg Associate df ePsf] nufgLnfO{ ljQLo l:ytLsf] ljj/0fdf k|flKtkl5 (Post-Acquisition) Associates ;Fusf] v'b ;DklQ
lx:;fdf ePsf] kl/jt{gx¿sf] ;dfof]hg tyf s'g} Impairment eP ;f] 36fO{ nfut d"Nodf b]vfOPsf] 5 eg] sDkgLsf] z]o/df ePsf]
s/kl5sf] gfkmf jf gf]S;fgnfO{ ljQLo ljj/0fx?sf] gfkmf jf gf]S;fg ljj/0fdf b]vfOPsf] 5 . Associates ;Fusf] gf]S;fgnfO{ olb
sDkgLn] Associates af6 k|fKt ug]{ AofheGbf a9L 5 eg] sDkgLsf] Associates ;Fusf] sfg"gL / >[lht bfloTjx¿ (Constructive
Obligations) ;Ddsf] /sdnfO{ jf Associates sf] tkm{af6 e'StfgL u/];Ddsf] /sdnfO{ n]vf°g ul/Psf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 69


JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

P;f]l;o6\;df nufgL rfn" jif{ @)&$÷&% ljut jif{ @)&#÷&$


lqz'nL # aL df nufgL
Nffut 44,00,00,000 25,25,00,000
OlSj6Ldf ;dfof]hg -3,79,28,547_ -2,53,44,535_
hDdf 40,20,71,453 22,71,55,465
P;f]l;o6\;sf] z]o/af6 cfDbfgL÷-vr{_ -1,25,84,012_ -86,18,802_

lqz"nL # aL hnljB't\ cfof]hgfsf] k[i7e"ld


dflyNnf] lqz"nL 3 aL hnljB't\ cfofh ] gf /;'jf / g'jfsf]^ lhNnfdf cjl:yt Run-of-River hnljB't\ kl/of]hgf xf] . lqz"nL 3 P hnljB't\
cfofh ] gf -60 du] fjf^_ sf] Cascade k|sf/sf] cfof]hgfsf] ?kdf /x]sf] o; cfof]hgf -37 d]ufjf^_ sf] Gross head of Project 90
du] fjf^, l*hfOg l*:rfh{ 51m3/sec (at70%PoE), ;"?· dfu{ 3791 ld= / ;/b/ cg'dflgt jflif{s pTkfbg Ifdtf 292=59 GWh /xs ] f] % .
lqz"nL # aL hnljB't\ cfof]hgfsf] xfnsf] cj:yf
&]s]bf/ sDkgLn] cfof]hgfsf] ef}uf]lns cj:yfsf] ;j]{If)f, df^f] k/LIf)f, vGg] sfd (Core Drilling) sf] sfd ;ls;s]sf] % . cfof]hgfsf]
d"Vo v)*x¿ -Components_ sf] cfwf/e"t l*hfOgsf] l:js[lt kfPkl% &]s]bf/ sDkgLn] cfof]hgfsf] lj:t[t l*hfOg k]z ul/;s]sf]
% . h;sf] xfn lgo"Qmstf{ / sG;N^\of)^af^ k"g/fjnf]sg e}/fv]sf] % . lgo"Qmstf{ / sG;N^\of)^sf] nflu sfof{no ejg tyf
jf;:yfgsf] sfd ;lsO{;s]sf] % . cfof]hgfsf] nflu cfjZos 96 /f]kgL hUuf k|flKt sfo{ ;lsPsf] % eg] j/Lk/Lsf] 5=10 x]S^/ h·n
30 jif{;Dd k|of]u ug{ kfpg] u/L cg"dlt lnO{;lsPsf] % . g]kfnL ;]gfaf^ laikmf]^s kbfy{ v/Lb ug{ /Iff dGqfnoaf^ :jLs[lt lnO{
&]s]bf/ sDkgLn] v/Lb sfo{ cufl* a(fO;s]sf] cj:yf % . laikmf]^s kbfy{ /fVg] aª\s/x¿ tof/L cj:yfdf %g\ . hldg ;Dofpg],
Batching and Crushing pks/)fx¿sf] h*fg, ;"?· tyf kfj/xfp; lgdf{)f If]qdf sfd ug]{ sfdbf/x¿ a:g] jf;:yfg lgdf{)fsf] sfo{
e}/fv]sf] % . Surge Tank ;Dd k'Ug] ;*s lgdf{)f tyf rLg, ef/t / g]kfnaf^ pks/)fx¿ v/Lb ug]{ sfd klg ;Fu;Fu} e}/fv]sf] % .
cfof]hgfsf] sfo{ tflnsf cg";f/ cfof]hgfsf] O{=;+= 2018 sf] l*;]Da/ cGTo ;Dddf ;'?· lgdf{)fsf] sfo{ yfngL x'g] / la=;+= 2077
kmfNu')f 29 ut] ;Dddf cfof]hgf k")f{ ?kdf ;DkGg ug]{ nIo /x]sf] % .

%= lhG;L df}HbftM
n]vf gLltx¿
lhG;L df}Hbftx¿nfO{ v'b c;'nof]Uo /sd (Net Realisable Value) jf nfut dWo] h'g sd x'g cfpF5 ;f]xL d"Nodf n]vf°g ug]{ ul/Psf] 5 .
o:tf] d"Nodf lhG;L df}Hbftx¿sf] ;Dk"0f{ v/Lb nfut, kl/jt{g ubf{ nfUg] nfut / ;fdu|Lx¿ jt{dfg :yfg / cj:yfdf NofpFbf nfUg]
nfutx¿ ;dfj]z ul/Psf 5g\ .
nfutnfO{{ klxnf] k|flKt klxnf] lgisfzg (FIFO) sf] cfwf/df n]vf°g ul/Psf] 5 . v'b c;'nof]Uo /sd ;fdfGo Jofkfl/s lx;fan]
cg'dflgt lalqm d"Noaf6 cg'dflgt sfo{ ;DkGg nfut / cfjZos cg'dflgt vr{x¿ 36fO{ cg'dfg ul/Psf] 5 .
lhG;L df}Hbftx¿nfO{ obsolete ;fdu|Lx¿sf] d"Noaf6 pko'Qm Allowance x¿ 36fO{ n]vf°g ul/Psf] 5 . lhG;L df}Hbftx¿sf] d"No
;dfof]hg ubf{ clGtd k|of]u ePsf] cjlwsf] cfwf/df ck|rlnt -% jif{eGbf al9_, u}/-rNtL -@-% jif{_, sd rNtL -!-@ jif{_ u/L
juL{s/0f u/]sf] cfwf/nfO{ lnOPsf] 5 .
lhG;L df}Hbft k|of]u cjlw Allowance b/ -k|ltzt_
lgoldt ! jif{ cjlwleq -
sd rNtL !-@ jif{ 25
u}/-rNtL @-% jif{ 50
ck|rlnt % jif{eGbf a9L 100
JofVofTds l6Kk0fLx¿
lhG;L df}Hbftx¿df d'Vo ?kdf gub sf8{x¿, 6]lnkmf]g ;]6x¿ -df]afOn / cGo_, 8«k jfo/, cGo ;xfos ;fdu|Lx¿ / k'FhLs/0f
ug{ gldNg] hu]8f ;fdu|Lx¿ ;dfj]z ul/Psf 5g\ .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

lhG;L df}Hbft rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


s'n df}Hbft
6]lnkmf]g ;]6, 8«kjfo/ / kf6k'hf{ 9,07,82,481 10,76,09,878
Sof; sf8{x¿ 14,59,57,699 24,28,11,913
:k]o;{\ / cGo 53,26,72,888 45,30,29,067
hDdf 76,94,13,068 80,34,50,858

70 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


Allowance Adjustments
6]lnkmf]g ;]6, 8«kjfo/ / kf6k'hf{ 2,76,84,421 1,27,72,199
Sof; sf8{x¿ 9,60,540 4,28,926
:k]o;{\ / cGo 31,57,72,096 33,12,15,932
hDdf 34,44,17,057 34,44,17,057
Inventory net of allowances
6]lnkmf]g ;]6, 8«kjfo/ / kf6k'hf{ 6,30,98,060 9,48,37,679
Sof; sf8{x¿ 14,49,97,159 24,23,82,987
:k]o;{\ / cGo 21,69,00,792 12,18,13,135
hDdf 42,49,96,011 45,90,33,801

^= clu|d e'QmfgL tyf cGo u}/ljQLo ;DklQx¿ (Prepayments and Other Non-Financial Assets)
n]vf gLltx¿
e'QmfgL ul/Psf / eljio;Fu ;DalGwt e'QmfgLx¿nfO{ clu|d e'QmfgL lzif{sx¿df b]vfOPsf] 5, h;nfO{ ljQLo ljj/0fx¿df ;DalGwt
cjlwsf] gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0fdf ef/ kfl/Psf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

clu|d e'QmfgLx? rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


clu|d e'QmfgLx? 5,79,90,617 7,15,55,816
hDdf 5,79,90,617 7,15,55,816

&= ljQLo pks/0fx¿


n]vf gLltx¿
sDkgLn] g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg ( æljQLo pks/0fx¿ Æ nfu" ug]{ n]vf gLlt lnPsf] 5 . o;af6 ljQLo ljj/0fx?sf] k|of]ustf{nfO{
/sd, ;do tyf eljiodf x'g] gub k|jfxsf] clglZrttf ;DaGwdf yk e/kbf]{ tyf ;fGble{s hfgsf/Ldf kxF'r pknAw x'G5 .
&=! ljQLo ;DklQx¿
s= juL{s/0f
sDkgLn] cfˆgf] ljQLo ;DklQx¿nfO{ lgDgfg';f/ juL{s/0f u/]sf] 5 .
ð kl5 jf:tljs d"Nodf dfkg ul/G5 .
à cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f dfkm{t jf
à gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0faf6
ð kl/zf]lwt nfutdf dfkg ul/g] .
o; juL{s/0f ljQLo ;DklQ / ;f]sf] ;Demft} fcg';f/ gub k|jfx Joj:yfkgsf] nflu sDkgLsf] Jofj;flos df]8n
] df lge{/ x'G5 .
jf:tljs d"Nodf dfkg ul/Psf] ;DklQsf] nfe tyf gf]S;fgnfO{ gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f jf cGo lj:t[t cfDbfgL dfkm{t
n]vf°g ul/g]5 . C0f pks/0fx¿df ul/Psf] nufgL ;+:yfn] nufgL ;DaGwL canDag u/]sf] Jofj;flos df]8]ndf lge{/ x'G5 .
z]o/ pks/0fdf ul/Psf] nufgLsf] jf:tljs d"NonfO{ z'¿ n]vf°g ug]{ ;dodf ckl/jt{gLo ljsNk gePsf] cj:yfdf cGo lj:t[t
cfDbfgL ljj/0f dfkm{t n]vf°g ul/Psf] 5 . ;a} k|sf/sf] ljQLo ;DklQx¿sf] lj:t[t ljj/0f JofVofTds l6Kk0fLx¿df b]vfOPsf]
5 . sDkgLn] C0f pks/0fx¿sf] k'gMjuL{s/0f cfˆgf] ;DklQx¿ Joj:yfkgsf] Jofj;flos df]8]n kl/jt{g ePsf] v08df ub{5 .
v= dfkg
sDkgLn] z'¿df gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f dfkm{t jf:tljs d"Nodf dfkg gx'g] ljQLo ;DklQx¿nfO{ jf:tljs d"Nodf ;DklQ
u|x0f ubf{sf] k|ToIf sf/f]af/ nfut hf]8]/ dfkg u/]sf] 5 . gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f dfkm{t dfkg ug{ ;lsg] ljQLo ;DklQsf]
sf/f]af/ nfutnfO{ gfkmf jf gf]S;fgdf n]vf°g ul/Psf] 5 .
nufgL tyf cGo ljQLo ;DklQx¿
C0f pks/0fx¿ (Debt Instruments)
C0f pks/0fx¿sf] kl5Nnf] dfkg (Subsequent Measurement) sDkgLsf] ;DklQ tyf ;DklQsf] gub k|jfxnfO{ Joj:yfkg ug]{
Jofj;flos df]8]ndf lge{/ ub{5 . sDkgLn] d'VotofM tLg dfkg ju{df cfˆgf] C0f pks/0fnfO{ juL{s/0f ub{5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 71


!= kl/zf]lwt nfut (Amotised Cost)M h'g ;DklQ ;Demf}tf adf]lhdsf] gub k|jfx ;+sngsf] nflu /flvPsf] 5 . pQm gub k|jfxdf
s]jn ;fjfF tyf Aofhsf] e'QmfgL /x]sf] 5 eg] pQm gub k|jfxnfO{ kl/zf]lwt nfutdf dfkg ul/Psf] 5 . C0f pks/0fsf] h;nfO{
kl5 kl/zf]lwt nfutdf dfkg ul/Psf] 5 / x]lh+u ;DaGwsf] lx:;f xf]Og eg] ;f] ;DklQ ckn]vg jf xflg ePsf] cj:yfdf ;f]
sf] nfe tyf gf]S;fgnfO{ gfkmf jf gf]S;fgdf n]vf°g ul/g]5 . ;f] ;DklQsf] Aofh cfDbfgLnfO{ k|efjL Aofh b/ ljlw k|of]u u/L
ljQLo cfDbfgLsf] ¿kdf /flvPsf] 5 .
@= cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f dfkm{t ahf/ d"No (FVoCI)M h'g ;DklQ ;Demf}tf adf]lhdsf] gub k|jfx ;+sng tyf ljlqmsf] nflu
/flvPsf] 5 . pQm gub k|jfxdf s]jn ;fjfF tyf Aofhsf] e'QmfgL /x]sf] 5 eg] pQm gub k|jfxnfO{ cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f
dfkm{t jf:tljs d"Nodf dfkg ul/Psf] 5 . ;DklQsf] gfkmf jf gf]S;fgL ljj/0fdf n]vf°g ug]{ ODk]o/d]G6 nfe jf gf]S;fgL, Aofh
cfDbfgL tyf ljb]zL d'b|fsf] b/ kl/jt{g afx]ssf] sf/0fn] afFsL d"Nodf ePsf] kl/jt{gnfO{ cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f dfkm{t
nfg' k5{ . ha s'g} ljQLo ;DklQsf] ckn]vg x'G5, pQm ;DklQsf] cl3Nnf] cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0fdf n]vf°g u/LPsf]
;l~rt gfkmf jf gf]S;fgnfO{ k'FhLaf6 gfkmf jf gf]S;fgdf k'gM juL{s/0f u/L cGo gfkmf jf gf]S;fgsf] ¿kdf n]vf°g ug{' kb{5 .
;f] ;DklQsf] Aofh cfDbfgLnfO{ k|efjL Aofh b/ ljlw k|of]u u/L ljQLo cfDbfgLsf] ¿kdf /flvPsf] 5 .
#= gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f dfkm{t ahf/ d"No (FVtPL)M kl/zf]lwt nfut jf cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f dfkm{t jf:tljs d"Nosf]
dfkb08 k"/f gu/]sf ;DklQx¿sf] jf:tljs d"NonfO{ gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f dfkm{t dfkg ul/g]5 . C0f nufgL h;nfO{ gfkmf
jf gf]S;fgsf] ljj/0f dfkm{t jf:tljs d"Nodf dfkg ul/Psf] 5 / x]lh+u ;DaGwsf] lx:;f xf]Og eg] ;f] sf] nfe tyf gf]S;fgnfO{
gfkmf jf gf]S;fgdf n]vf°g ug]{ / ;f];Fu ;DalGwt cjwLdf gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0fdf cGo nfe tyf gf]S;fgdf v'b /sd
k|:t't ug]{ . ;f] ;DklQsf] Aofh cfDbfgLnfO{ ljQLo cfDbfgLsf] ¿kdf /flvPsf] 5 .
OlSj6L pks/0fx¿
sDkgLn] ;a} OlSj6L pks/0fx¿nfO{ kl5Nnf] jf:tljs d"Nodf dfkg u/]sf] 5 . sDkgLn] k'FhLut nufgLsf] ahf/ d"Nof°g nfe jf
gf]S;fgnfO{ cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0fdf k|:t't ug]{ ljsNk 5fg]sf] cj:yfdf To;df kl5 jf:tljs d"Nosf] nfe tyf gf]S;fgnfO{
gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f dfkm{t k'gM juL{s/0f ul/g]5}g . pQm nufgLx¿af6 cfh{g x'g] nfef+znfO{ lg/Gt/ ?kdf gfkmf jf gf]S;fgdf
cGo cfDbfgLsf] ¿kdf sDkgLn] ;f] /sd k|fKt ug]{ clwsf/ >[hgf x'gf;fy n]vf°g u/]sf] 5 .
gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0fdfkm{t jf:tljs d"No dfkg ug]{ ljQLo ;DklQsf] ahf/ d"Nodf ePsf] kl/jt{gnfO{ gfkmf jf gf]S;fgsf]
ljj/0fdf cGo nfe tyf gf]S;fgsf] ¿kdf n]vf°g ul/Psf] 5 . cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f dfkm{t jf:tljs d"Nodf dfkg x'g] k'FhLut
nufgLx¿df ODk]o/d]G6 xfgL -jf ODk]o/d]G6 xfgL lkmtf{_ nfO{ cGo jf:tljs d"Nosf] kl/jt{g eGbf 5'§} k|:t't ul/Psf] 5}g .
u= ljQLo ;DklQx¿sf] ODk]o/d]G6
sDkgLn] kl/zf]lwt nfut tyf cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0fdfkm{t jf:tljs d"Nodf dfkg x'g] ;DklQsf] cg'dflgt C0f hf]lvdnfO{
cuf8L a9\g] cfwf/df d"Nof°g u/]sf] 5 . ;DklQsf] ODk]o/d]G6 sfof{Gjog ljlw ;f]df ePsf] C0f hf]lvdsf] pNn]vlgo a[l4df lge{/
x'G5 . gf]6 !( df sDkgLn] s;/L C0fsf] hf]lvddf ePsf] pNn]vlgo a[l4nfO{ lgwf{/0f u5{ eGg] ;DaGwdf lj:t[t ljj/0f /flvPsf] 5 .
cf;fdLsf] nflu dfq} sDkgLn] g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg ( n] cg'dlt lbP cg';f/sf] ;xh ljlwcg';f/ cf;fdLsf] hLjge/sf]
cg'dflgt xfgLnfO{ cf;fdLsf] z'¿sf] dfkgdf cg';/0f ul/Psf] 5 .
sDkgLn] g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg ( nfO{ z'¿ b]lv g} k|efj cfpg] u/L nfu" u/]sf] 5 / cl3Nnf] jif{sf] t'ngfTds /sdnfO{ klg
k'gM :yflkt u/]sf] 5 . o;sf] sf/0f t'ngfTds /sdnfO{ gofF gLltcg';f/ n]vf°g ul/Psf] 5 .
sDkgL;Fu g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg ( cg';f/sf] cg'dflgt C0f gf]S;fg df]8]n nfu" x'g] rf/ k|sf/sf ljQLo ;DklQx¿ /x]sf 5g\  .
oL ;DklQx¿sf] ju{sf] nfuL sDkgLnfO{ g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg ( cg';f/ ODk]o/d]G6 ljwL ;+zf]wg ug{ cfjZos /x]sf] 5 .
c= sd{rf/L C0f
@)&% cfiff9 d;fGt;Dd /x]sf] C0f tyf kfpg' kg]{ /sdx¿sf] nflu sDkgLn] pQm /sdx¿ p7\g g;Sg] clglZrttfnfO{
e/kbf]{ d"Nof°g ug{ clws nfut tyf k|of; nfUg] s'/fsf] 7\DofO{ u/]sf] 5 . g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg ( n] cg'dlt
lbPcg';f/ k|To]s ljQLo k|ltj]bg ldltdf C0f hf]lvd sd /x]sf] cfwf/df C0fsf] ckn]vg gu/];Dd C0f Joj:yfsf] /sd
lgwf{/0f ul/Psf] 5 .
cf= k|f]beflj /sd -Accruals_, k]ZsL tyf cGo e'QmfgL kfpg' kg]{ /sd
k|fb] eflj /sd, k]lZs tyf cGo e'QmfgL kfpg' kg]{ /sddf sDkgLn] g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg ( n] cg'dlt lbPcg';f/sf]
;xh ljlwcg';f/ ;a} cf;fdLsf] ;Dk"0f{ cg'dflgt gf]S;fgLnfO{ Joj:yf u/]sf] 5 .
O= cf;fdL
cf;fdLsf] nflu sDkgLn] g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg ( n] cg'dlt lbPcg';f/sf] ;xh ljlwcg';f/ cf;fdLsf] ;Dk"0f{ cg'dflgt
gf]S;fgLnfO{ Joj:yf u/]sf] 5 .
O{= d'2tL lgIf]k tyf a}+sx?df nufgLx¿
oL kl/zf]lwt nfutdf /x]sf C0f nufgLx¿ Go"g hf]lvd /x]sf] dflgPsf] 5 t;y{ o;sf] ODk]o/d]G6 Joj:yf !@ dlxgfsf]
cg'dflgt C0f hf]lvdsf] cfwf/df ul/Psf] 5 .

72 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


-c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljQLo ;DklQx¿ -rfn" cf=j= @)&$÷&%_ FVtPL* FVtOCI** kl/zf]lwt nfut s"n
    C0f OlSj6L  
;+:yfut z]o/df nufgL – &^,%$,)),))) – &^,%$,)),)))
sd{rf/L C0f – – @,!*,%(,#@,(** @,!*,%(,#@,(**
k|f]beflj /sd, k]ZsL tyf cGo
– – %!,%@,#%,#*% %!,%@,#%,#*%
e'QmfgL kfpg' kg]{ /sd
cf;fdL – – @,&!,!$,*&,%$) @,&!,!$,*&,%$)
d'2tL lgIf]k tyf C0fkqx?df nufgL – – %),!),(),^&,$$) %),!),(),^&,$$)
gub jf gub ;/x @#,$!,)(,(&,!!@ – – – @#,$!,)(,(&,!!@
hDdf @#,$!,)(,(&,!!@ – &^,%$,)),))) %%,%@,!&,@#,#%# &(,^(,*!,@),$^%

ljQLo ;DklQx¿ -ut cf=j= @)&#÷&$_ FVtPL* FVtOCI** kl/zf]lwt nfut s"n
    C0f OlSj6L    
;+:yfut z]o/df nufgL – ^*,%$,)),))) – ^*,%$,)),)))
sd{rf/L C0f – – @,!!,#!,#(,^#( @,!!,#!,#(,^#(
k|f]beflj /sd, k]ZsL tyf cGo
– –
e'QmfgL kfpg' kg]{ /sd %(,%$,@%,#(! %(,%$,@%,#(!
cf;fdL – – @,^&,#*,@@,&)# @,^&,#*,@@,&)#
d'2tL lgIf]k tyf C0fkqx?df nufgL – – $!,^#,#(,)@,%^$ $!,^#,#(,)@,%^$
gub jf gub ;/x @$,@%,%@,)(,@*( – – – @$,@%,%@,)(,@*(
hDdf @$,@%,%@,)(,@*( – ^*,%$,)),))) $&,)!,#@,(),@(& &!,(%,#*,((,%*^
*Fair Value to Profit or Loss, **Fair Value to Other Comprehensive Income

&=!=! ;+:yfut z]o/df nufgL


n]vf gLlt
sDkgLn] ;+:yfut zo] /df u/]sf] nufgLnfO{ gk] fn ljQLo k|ltj]bg dfg ( æljQLo pks/0fÆ cg';f/ jf:tljs d"Nodf n]vf°g ul/Psf] 5 .
oL nufgLx¿nfO{ sDkgLn] Jofkf/ k|ofh ] gsf] nflu g/fv]sf] x'gfn] cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f dfkm{t jf:tljs d"Nodf dfkg ul/Psf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

;+:yfut z]o/x¿df nufgL rfn" jif{ @)&$÷&% ut jif{ @)&#÷@)&$


dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't\ sDkgL lnld6]8 ^#,%$,)),))) ^#,%$,)),)))
ljB't pTkfbg sDkgL lnld6]8 !#,)),)),))) %,)),)),)))
hDdf &^,%$,)),))) ^*,%$,)),)))
oL nufgLx¿ xfn;Dd :6s PS;r]~hdf ;"rLs[t ePsf] 5}g . sDkgLn] oL nufgLx¿nfO{ bL3{sflng nufgL /0fgLlt cg'¿k u/]sf]
5 . nufgL ePsf oL sDkgLx¿ xfn;Dd klg /fh:j cfh{g ug]{ u/L k"0f{ ¿kdf ;~rfng cfPsf 5}gg\ . t/ sDkgLn] o:t} k|s[tLsf
ahf/sf cGo nufgLx¿nfO{ dWogh/ ubf{ oL nufgLx¿af6 bL3{sflng ¿kdf cfo tyf o;sf] eljio d"Non] o;df ul/Psf] nufgLsf]
nfutnfO{ wfGg] ljZjf; lnPsf] 5 . oL nufgLsf] nfutn] jf:tljs d"NonfO{ k|ltlglwTj ub{5 .
&=!=@ sd{rf/L C0f
n]vf gLlt
sdrf{/L C0fnfO{ k|efjL Aofh b/ ljlw k|of]u u/L kl/zf]lwt nfut /sddf n]vf°g ul/Psf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
sdrf{/L C0f sDkgLn] cfˆgf] sd{rf/Lx¿nfO{ pknAw u/fPsf] ;'ljwf xf] . o; ;DaGwdf sDkgLsf] Jofj;flos df]8]n, ;DklQ kl/kSj
geP;Dd /fVg] tyf o;af6 s]jn ;fjfF tyf Aofh dfq ;+sng ug]{ /x]sf] 5 . sDkgLn] C0f k|bfg ubf{sf] jvtdf o;df nfUg] Aofh
/sd ;+sng ub{5 eg] ;fjfF /sd e'QmfgL cjlwdf tflnsfcg';f/ c;'n ug]{ ub{5 . cfGtl/s k|efjL Aofh b/nfO{ gfkmf jf gf]S;fgdf
n]vf°g ul/Psf] 5 eg] c;'n x'g afFsL ;fjfF /sdnfO{ kl/zf]lwt nfut /sddf b]vfOPsf] 5 . oL C0fx¿sf] e'QmfgL cjlw ! b]lv

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 73


!( jif{;Dd /x]sf] 5 . kl/zf]lwt nfut /sd u0fgf ug{ k|of]u ul/Psf] l8:sfpG6 /]6 sDkgLsf] s/ ;'ljwf dfkg ug{ k|of]u ul/Psf]
gf]:gn Aofh b/ (Notional Interest Rate) /x]sf] 5 . of] b/ sDkgLsf] d'2tL lgIf]kdf k|fKt u/]sf] cf};t cfo a/fa/ /x]sf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

sd{rf/L C0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


s"n /sd k|jfx tyf c;'n x'g afFsL /sd 4,23,87,24,721 4,30,62,77,944
kl/zf]lwt nfut ;dfof]hg -2,05,27,91,733_ -2,19,31,38,305_
kl/zf]lwt nfutdf hDdf sd{rf/L C0f 2,18,59,32,988 2,11,31,39,639
sd{rf/L C0f – rfn" c+z 17,83,73,671 19,02,81,085
sd{rf/L C0f – u}/ rfn" c+z 2,00,75,59,317 1,92,28,58,554
kl/zf]lwt nfutdf hDdf sd{rf/L C0f 2,18,59,32,988 2,11,31,39,639
sd{rf/Lsf] rfn" tyf lgj[lQe/0f ;'ljwf /sdsf] sf/0fn] oL ;DklQx?df c;"nL hf]lvd Go"g /x]sf] dflgPsf] 5 .
&=!=# k|f]befjL /sd, k]ZsL tyf cGo e'QmfgL kfpg'kg]{ /sd
k|fb] efjL /sd, kZ] sL tyf cGo e'QmfgL kfpg'kg{] /sdnfO{ k|efjL Aofh b/ ljlw k|of]u u/L kl/zf]lwt nfut /sddf n]vf°g ul/Psf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
oL lgAof{hL cNksfnLg e'QmfgL kfpg'kg]{ /sd x'g\ . o;df Go"g hf]lvd /x]sf] / c;'nL !@ dlxgf leq x'G5 eGg] cg'dfg ul/Psf]
5 . t;y{, afFsL d"Non] kl/zf]lwt nfutsf] k|ltlglwTj u/]sf] dflgPsf] 5 .
;+u|lxt Aofhsf] /sd cjlw ;DalGwt /x]sf] 5 t/ o;sf] e'QmfgL ;do k|ltj]bg ldlteGbf kl5 /x]sf] 5 . /sd gp7\g] hf]lvd Go"g
/x]sf] dflgPsf] 5 .
k]ZsL lbO{Psf] / cGo bfaL /sd j:t' tyf ;]jf cfk"lt{sf] nflu cfk"lt{stf{nfO{ lbOPsf] k]ZsL /x]sf] 5, h'g sfo{;Dkfbg hdfgt lnO{
e"QmfgL lbOPsf]n] ;'/lIft /x]sf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

k|f]befjL /sd, k]ZsL tyf cGo e'QmfgL kfpg' kg]{ /sd rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$
cflh{t Aofh 3,57,01,949 14,51,06,479
cGo k]ZsL tyf bfaLx¿ 41,23,65,936 38,81,45,113
sd{rf/L k]ZsL tyf bfaLx¿ 6,71,67,500 5,91,73,799
hDdf 51,52,35,385 59,24,25,391

&=!=$ cf;fdL
n]vf gLlt
cf;fdLdf sDkgLsf] u|fxsaf6 c;'n x'Fg afFsL /x]sf] /sd o; zLif{sdf ;dfj]z 5g\ . cf;fdL afFsL /sddf Aofhsf] u0fgf ul/b}g
tyf o;sf] dfkg z'¿ dfkg afFsL d"Noaf6 ODk]o/d]G6 gf]S;fg 36fO{ ug]{ ul/G5 . sDkgLn] cf;fdL afFsL /sdaf6 c;'n x'g g;Sg]
cg'dfg u/]sf] /sddf cg'dflgt C0f gf]S;fgnfO{ cg'dfg u/L ODk]o/d]G6sf] Joj:yf n]vf°g u/]sf] 5 .
JolQmut cf;fdLnfO{ sDkgLn] p7\g g;Sg] 7DofPkZrft\ ckn]vg ug]{ ub{5 . s]lx ca:yfdf cf;fdLsf] ckn]vg Joj:yf k|of]u u/L
ug]{ ul/G5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
sDkgLsf] cf;fdL afFsL /sdnfO{ p7\g g;Sg] hf]lvdsf] cfwf/df v/fa tyf z+sf:kb cf;fdLsf] nflu ul/Psf] Joj:yf 36fO{ b]vfOPsf]
5 . cf;fdL afFsL p7\g g;Sg] hf]lvdsf] ;fy;fy} oL ;DklQx¿df d'b|fsf] ;do d"No;d]tsf] sf/0fn] d"No 36\g ;Sg] x'Fbf p7\g
g;Sg] hf]lvdsf] cfwf/df Joj:yf u/]sf] /sd k|of{Kt /x]sf] sDkgLn] dfg]sf] 5 . To;} sf/0f oL /sdx¿df Aofh u0fgf ul/Psf] 5}g .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

cf;fdL afFsL rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


s"n cf;fdL afFsL
;j{;fwf/)f 2,43,96,72,679 2,60,73,55,953
;/sf/L sfof{nox? 4,70,45,029 99,33,13,704

74 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


cGt/f{li^«o cGt/cfa$tf 1,60,24,02,608 1,48,12,73,330
/fli^«o cGt/cfa$tf 35,61,04,435 36,32,60,916
hDdf 4,44,52,24,751 4,55,12,21,569
cg'dflgt pwf/f] gf]S;fgL
;j{;fwf/)f (r/0f @) 1,46,38,03,607 15,96,87,1898
;/sf/L sfof{nox? (r/0f @) 1,17,61,257 2,48,32,843
cGt/f{li^«o cGt/cfa$tf (r/0f !) 8,01,20,130 7,40,63,666
/fli^«o cGt/cfa$tf (r/0f @) 17,80,52,217 18,16,30,458
hDdf 1,73,37,37,211 1,87,73,98,865
v"b cf;fdL af“sL Net of impairment
;j{;fwf/)f 97,58,69,072 1,01,04,84,055
;/sf/L sfof{nox? 3,52,83,772 7,44,98,527
cGt/f{li^«o cGt/cfa$tf 1,52,22,82,478 1,40,72,09,663
/fli^«o cGt/cfa$tf 17,80,52,218 18,16,30,458
hDdf 2,71,14,87,540 2,67,38,22,703

cGt/f{li6«o cGt/cfa4tf cf;fdL afFsL


cGt/f{li6«o cGt/cfa4tf cf;fdL afFsLdf Go"g C0f hf]lvd /x]sf] sDkgLsf] dfGotf /x]sf] 5 . t;y{ r/0f ! sf] !@ dlxgfx¿df x'g
;Sg] cg'dflgt xfgLnfO{ cfwf/ lnOPsf] 5, h'g ;fx|} Go"g /x]sf] 5 . t/ cGt/f{li6«o cGt/cfa4tfdf ;]jf k|bfosx¿ aLrsf] cGt/f{li6«o
cEof;cg';f/ % k|ltzt;Ddsf] km/snfO{ e'QmfgLsf] jvtdf lx;fa ldnfg ug]{ ul/Psf]n] sDkgLn] cGt/f{li6«o cGt/cfa4tf cf;fdL
afFsLsf] cg'dflgt C0f gf]S;fg u0fgf ug{sf] nfuL ;f]xL b/nfO{ k|of]u u/]sf] 5 . oL cf;fdLx?n] efsf gf3]sf] cj:yf /x]sf] 5}g /
sDkgLn] oL lx;fax¿ sDkgLsf] Jofj;fo ;~rfngsf] bf}/fgdf e'QmfgL x'g] cg'dfg u/]sf] 5 .
cGo e'QmfgL kfpg' kg]{ /sd
;j{;fwf/0f hgtf, ;/sf/L sfof{no tyf /fli6«o cGt/cfa4tfx¿df efsf gf3]sf] /sd /x]sf] 5 tyf sDkgLn] e'QmfgL /sdsf]
hLjge/sf] C0f hf]lvd u0fgf u/]sf] 5 . sDkgLdf cf;fdL afFsL c;'n pk/ ug]{ 5'§} ;d"x /x]sf] 5 eg] s]xL cf;fdL afFsL a}+s
hdfgtsf] ;'/If0fdf /x]sf] 5 . cf;fdL afFsL /sddf gp7\g] hf]lvdsf] cfwf/df cg'dflgt gf]S;fg ;j{;fwf/0f hgtfsf] cf;fdL
afFsLdf ^) k|ltzt, ;/sf/L sfof{nosf] cf;fdLdf @% k|ltzt tyf /fli6«o cGt/cfa4tf cf;fdLdf %) k|ltzt /x]sf] 5 / To;cg';f/
g} ODk]o/d]G6 /sd n]vf°g ul/Psf] 5 . sDkgLn] ODk]o/d]G6 /sdn] cg'dflgt xflg tyf d'b|fsf] ;do d"Nosf] sf/0fn] x'g] ;Sg]
gf]S;fgnfO{ k|of{Kt ;'/If0f ug]{ dfGotf /x]sf] 5 .
&=!=% d'2tL lgIf]k tyf C0fkqx?df nufgL
n]vf gLlt
sDkgLn] d'2tL lgIf]k tyf nufgLx¿nfO{ z'¿df jf:tljs d"Nodf n]vf°g u/]sf] 5 eg] kl5 k|efjL Aofh b/ k|of]u u/L kl/zf]lwt
nfut d"Nodf n]vf°g ul/Psf] 5 . oL nufgLx¿nfO{ sDkgLn] kl/kSj calw;Dd /fVg] Ifdtf tyf clek|fo /x]sf] 5 . oL nufgLx¿df
sDkgLsf] ;fjfF tyf Aofh cfh{g ug]{ Jofj;flos df]8]n /x]sf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
sDkgLn] g]kfn /fi6« a}+saf6 æsæ au{sf] Ohfht k|fKt jfl0fHo a}+sx?df d'2tL lgIf]k tyf g]kfn ;/sf/af6 hf/L x'g] C0fkqx¿df
dfq nufgL ug]{ ub{5 . jfl0fHo a}+sx¿ g]kfn /fi6« a}+ssf] lgoldt lgodg tyf ;'kl/j]If0fdf /x]sf]n] oL nufgLx¿sf] c;'nL;DaGwdf
Go"g hf]lvd /x]sf] dflgPsf] 5 . sDkgLsf] Jofj;flos df]8]ncg';f/ sDkgLn] ;Demf}tfcg';f/sf] gub k|jfxx¿ dfq} k|fKt ug]{ 5 . yk
nfut ;DaGwdf cGo s'g} hfgsf/L gePsf] cj:yfdf oL pks/0fdf /x]sf] lgxLt Aofhb/ k|efjL Aofhb/ x'g\ / o;df C0f hf]lvd
tyf d'b|fsf] ;do d"No ;dfof]lht ul/Psf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

rfn" rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


;/sf/L tyf ;+:yfut C0fkq
l;åfy{ a}+s l8j]Gr/ 10,00,00,000 !),)),)),)))
dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't\df C0f 8,73,83,27,440 7,14,41,52,564
;/sf/L C0fkqx? – –

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 75


d'2tL lgIf]kx?
g]kfn /fi6« a}+saf6 æsæ au{sf] Ohfht k|fKt jfl0fHo a}+sx?df 41,27,07,40,000 34,38,97,50,000
hDdf 50,10,90,67,440 41,63,39,02,564
rfn" c+z 41,27,07,40,000 34,38,97,50,000
u}/ rfn" c+z 8,83,83,27,440 7,14,41,52,564
hDdf 50,10,90,67,440 41,63,39,02,564
dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't\ lnld6]8;Fu ePsf] C0f ;Demf}tf adf]lhd o; cf=j=df ?= 78,49,74,292 C0f nufgLsf] e"StfgL ul/Psf]
5 . ;f] cfof]hgfdf ul/Psf] C0f nfufgLaf6 k|fKt s/ s§L kl5sf] Aofh -!@ k|ltzt_ ?= 80,94,94,949 k'+hLs/0f ul/Psf] 5 . z"?
df}Hbft, rfn" jif{sf] ;f+jfsf] e"StfgL / cflh{t Aofhsf] k'FhLs/0f ;d]t u/L pQm cfof]hgfdf hDdf nufgL df}Hbft ?= 8,73,83,27,440
b]lvG5 .
&=!=^ gub jf gub ;/x
n]vf gLlt
gub jf gub ;/xnfO{ afFsL d"Nodf k|:t't ul/Psf] 5 . gub jf gub ;/xsf] afFsL d"No o;sf] jf:tljs d"Nosf] s/La /x]sf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

gub jf gub ;/x rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


a}+s df}Hbft
Aofh cfh{g x'g] 22,99,56,89,901 2,47,04,18,709
Aofh cfh{g gx'g] 19,99,09,574 4,02,86,972
gub df}Hbft 14,26,308 13,64,561
hDdf 23,19,70,25,783 24,74,90,70,242
gub jf gub ;/xdf ;6xL b/ kl/jt{gsf] k|efj 21,39,71,329 (49,38,60,953)
hDdf @#,$!,)(,(&,!!@ 24,25,52,09,289
gub jf gub ;/xx¿sf] jf:tljs kl/kSjtf # dlxgf eGbf sd x'g] ub{5 . o;n] sDkgLsf] cNksflng t/ntfsf] cfjZostf k"lt{
ug]{ ub{5 . sDkgLsf] w]/} h;f] gub jf gub ;/xsf] /sd Aofh ;lxtsf] sn lgIf]kdf jfl0fHo a}+sx¿df /x]sf] 5 tyf cGo cToflws
t/n nufgLx¿ t'¿Gt} gubdf kl/jt{g ug{ ;lsG5 / oL ;DklQx¿df d"No kl/jt{gsf] Go"g hf]lvd /x]sf] 5 . o;df sDkgL;Fu /x]sf]
gub jf r]sx¿ ;d]t /x]sf] 5 .
ljb]zL d'b|fdf /x]sf] a}+s df}Hbftx¿ klg gub jf gub ;/xdf ;dfj]z x'G5g\ eg] lt a}+s df}HbftnfO{ kl/jTo{ b/nfO{ k|of]u u/L k|:t't
ul/Psf] 5 .
gub tyf a}+s df}Hbft wf/0f ug{'sf] hf]lvd eg]sf] d'b|fsf] ;do d"No / d'b|fl:kmtL xf]  . h;df a}+s lgIf]kaf6 cflh{t Aofhn] k"/} ldnfg
(Off-set) u/]sf] 5}g .

&=@ ljQLo bfloTjx¿


s= juL{s/0f
ljQLo bfloTjx¿nfO{ tnsf] b'O{ ju{df juL{s/0f ul/Psf] 5 .
ð h;nfO{ gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0faf6 kl/zf]lwt nfutdf n]vf°g ul/G5 .
ð h;nfO{ k|efjL Aofh b/sf] k|of]u u/L kl/zf]lwt nfutdf n]vf°g ul/G5 .
v= dfkg
ljQLo bfloTjx¿nfO{ z'¿df ltgLx¿sf] jf:tljs d"Nodf dfkg ul/Psf] 5 . kl5Nnf] dfkg eg] ljQLo bfloTjsf] juL{s/0fdf e/ kg{] x'G5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
sDkgLsf] ljQLo bfloTjx¿nfO{ k|efjL Aofh b/sf] k|of]u u/L kl/zf]lwt nfutdf k|:t't ul/Psf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljQLo bfloTjx¿ -rfn" cf=j= 2074÷75_ FVtPL kl/zf]lwt nfut hDdf


u|fxs w/f}^L – 1,93,92,89,820 1,93,92,89,820
GSM nfO{;]G; k|yd gjLs/)f z'Ns – 4,45,81,61,866 4,45,81,61,866
Joj:yfx? – 2,28,26,01,893 2,28,26,01,893

76 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


rfn" bfloTjx¿ – 12,24,13,64,559 12,24,13,64,559
 hDdf – 20,92,14,18,138 20,92,14,18,138

ljQLo bfloTjx¿ -ut cf=j= 2073÷74_ FVtPL kl/zf]lwt nfut hDdf


u|fxs w/f}^L – 2,03,75,19,310 2,03,75,19,311
GSM nfO{;]G; k|yd gjLs/)f z'Ns – 6,44,27,42,468 6,44,27,42,468
Joj:yfx? – 2,10,97,00,681 2,10,97,00,681
rfn" bfloTjx¿ – 10,50,58,45,179 10,50,58,45,179
 hDdf – 21,09,58,07,638 21,09,58,07,639
&=@=! u|fxs w/f}6L
JofVofTds l6Kk0fLx¿
sDkgLsf] ;]jf gLltcg';f/ u|fxsn] sDkgLsf] ;]jf k|of]u ug{sf] nflu hdfgtdf /fv]sf] /sdnfO{ u|fxs w/f}6L /sdsf] ¿kdf n]vf°g
ul/G5 . of] w/f}6L /sddf sDkgLn] # k|ltztsf] jflif{s Aofh k|bfg ug]{ ub{5 . w/f}6L /sdsf] kl/kSj cjlw gePsf]df % jif{sf]
cjlwnfO{ oL w/f}6L kl/kSj x'g] cjlw dflgPsf] 5 / k|efjL Aofh b/sf] k|of]u tyf sDkgLn] cfˆgf] d'2tL lgIf]kdf cf};t Aofh cfh{g
u/]sf] * k|ltzt l8:sfpG6 b/ k|of]u u/]sf] 5 . k|efjL AofhnfO{ gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0fdf /flvPsf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

u|fxs w/f}^L rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


s"n /sd 2,44,17,14,771 2,49,87,73,116
l8:sfpG6 (50,24,24,951) (46,12,53,806)
hDdf 1,93,92,89,820 2,03,75,19,310
u|fxs w/f}6Lsf] Go"g /sd dfq lkmtf{ x'g] ub{5 h'g sDkgLsf] u|fxsn] ;]jf 5f]8]sf] cj:yfdf x'g] ub{5 . o;sf/0f ;Defljt eljiosf]
e'QmfgLnfO{ cg'dfg ug{ ;Dej gePsf]n] ;Dk"0f{ u|fxs w/f}6L /sdnfO{ u}/ rfn"df juL{s/0f ul/Psf] 5 .
&=@=@ GSM cg'dlt kqsf] klxnf] gjLs/0f bfloTj
gk] fn ;/sf/n] GSM cg'dlt kqsf] k|yd gjLs/0f b:t'/ jfktsf] ¿= @) ca{sf] /sd ltg{] cjlw jflif{s k|ltls:tf ¿= @=% ca{sf b/n]
* ls:tfdf ltg{ kfpg] u/L Joj:yf u/]sf] 5 . of] bfloTjnfO{ k|efjL Aofh b/ k|ofu] u/L kl/zfl] wt nfut /sddf nv
] f°g ul/Psf] 5 .
sDkgLn] eljiosf] gub k|jfxx¿nfO{ * k|ltzt l8:sfplG6ª b/ k|ofu] u/L kl/zfl] wt nfut /sd u0fgf u/]sf] 5 . of] b/ sDkgLsf]
d'2tL vftfsf] cf};t Aofh b/ /x]sf] 5 . k|efjL AofhnfO{ gfkmf jf gfS] ;fgsf] ljj/0fdf nv ] f°g ul/Psf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


s'n /sd 5,00,00,00,000 7,50,00,00,000
l8:sfpG6 (54,18,38,134) -1,05,72,57,532_
hDdf 4,45,81,61,866 6,44,27,42,468
rfn" c+z 2,50,00,00,000 25,00,00,00,000
u}/ rfn" cz+ 1,95,81,61,866 3,94,27,42,468
hDdf 4,45,81,61,866 6,44,27,42,468

&=@=# Joj:yfx¿ (Provisions)


JofVofTds l6Kk0fLx¿
Joj:yfx¿ egs ] f] e'QmfgL ;do tyf /sdsf] clglZrttf ePsf] bfloTjsf] /sd xf] . o;sf] e'QmfgLdf sDkgLsf] sfg"gL tyf >[lht bfloTj
(constructive obligation) x'g] ub{5 . Joj:yfx¿sf] u0fgf sfg"gL Joj:yf tyf sDkgLsf] ljlgodfjnLcg';f/ ul/G5 . o;sf] e'QmfgL
;do tyf /sdsf] nflu yk :jLs[tL cfjZos kg]{ x'g ;S5 . sDkgLn] oL bfloTjx¿ !@ dlxgfsf] cjlwdf /fkm;fkm x'g] cg'dfg u/]sf]
5, t;y{ o;df s'g} l8:sfplG6ª ul/Psf] 5}g . o;sf] afFsL d"Non] o;sf] kl/zfl] wt nfutsf] k|ltlglwTj ub{5 .
Joj:yfsf] /sd n]vf°g oL bfloTj /fkm;fkm ug{ k|ltj]bg ldltdf cfjZos kg]{ Joo /sd Joj:yfkgsf] pQd cg'dfgdf cfwfl/t 5 .
Joj:yfkgn] Joj:yf /sdnfO{ k|To]s k|ltj]bg ldltdf k'g/fjnf]sg ug]{ ub{5 / pQd cg'dfg k|:t't ug{ ;dfof]hg ;d]t ug]{ ub{5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 77


olb bfloTj /fkm;fkm ug{ s'g} ljQLo>f]tx?sf] x:tfGt/0f cfjZos gkg]{ cj:yf cfPdf Joj:yfnfO{ pN6\ofpg] ul/G5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


e'QmfgL x'g afFsL 6]lnsd eQf 1,36,37,29,820 1,19,62,73,820
e'QmfgL x'g afFsL sd{rf/L jf]g; 91,88,72,073 91,34,26,861
hDdf 2,28,26,01,893 2,10,97,00,681
&=@=$ cGo rfn" bfloTjx¿
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


ljljw ;fx" -cfk'lt{stf{_ 7,51,19,69,598 6,38,06,09,786
ljljw ;fx" -cGt/k|zf;lgs_ 39,12,83,054 32,85,24,264
e'QmfgL afFsL d"=c=s/ 8,80,03,671 -17,72,37,499_
ltg{ afFsL cGo z'Ns 31,80,55,010 17,40,60,159
/f]oN6L tyf u|fld0f b"/;~rf/ ljsf; sf]ifdf of]ubfg 2,33,96,17,551 2,41,91,45,611
u|fxsaf6 clu|d k|fKt /sd 90,24,81,148 72,34,78,334
cGo bfloTjx? 68,99,54,527 65,72,64,524
hDdf 12,24,13,64,559 10,50,58,45,179

&=# hf]lvd Joj:yfkg


sDkgLsf] ;~rfns ;ldltdf sDkgLsf] hf]lvd Joj:yfkg tyf cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnLsf] ;Dk"0f{ lhDd]jf/L x'G5 . n]vfk/LIf0f ;ldltn]
;~rfns ;ldltaf6 k|Tofof]lht ePcg';f/ sDkgLsf] k|d'v hf]lvdx¿sf] hf]lvd lng] l;df cGtu{t hf]lvdsf] k|s[tL tyf dfqfcg';f/
hf]lvdsf] exposure nfO{ k'g/fjnf]sg ug]{ ub{5 .
k|d'v hf]lvdsf] klxrfg
sDkgLn] cfˆgf] k|d'v hf]lvdx¿sf] klxrfg jflif{s ¿kdf æButtom UpÆ / æTop DownÆ cEof;cg';f/ ug]{ ub{5 .
k|d'v hf]lvdx¿
sDkgLsf] k|d'v hf]lvd ut jif{sf] hf]lvd ;/x g} /x]sf] 5 . hf]lvdx¿nfO{ b]xfo adf]lhd juL{s/0f ul/Psf] 5 .

qm=;+= hf]lvd ju{ Joj:yfkg


1 sDkgLsf] k"jf{wf/ ;~rfng hf]lvd sDkgLn] cfˆgf k|0ffnL tyf k'jf{wf/x¿ dfly x'g] b'ef{jgfk"0f{ k|xf/nfO{
tyf ;"rgf k|0ffnLdf ;lqmo ?kdf lgu/fgL ug{'sf] ;fy} ;dod} sf/jfxL u/L Aoa:yfkg
b'ef{jgfk"0f{ k|xf/ ul//x]sf] 5 .
2 u|fxssf] ;'rgfsf] unt ;~rfng hf]lvd ;"rgfsf] unt k|of]u tyf r'xfj6sf] /f]syfdsf] nflu sDkgLn] ;'rgfsf]
k|of]u tyf r'xfj6 uf]kgLotfnfO{ d'VoM k|fyldstfdf /fv]sf] 5 . sDkgLn] cfkm';Fu ePsf]
;"rgfsf] ;lx k|of]u / e08f/0f u/]sf] 5 .
3 ;]jf ;+hfn÷k|0ffnL tyf ;~rfng hf]lvd sDkgLn] cfˆgf ;j] f ;+hfn tyf k|0ffnLx¿sf] cGt/f{li6«o dfGotfcg'?k
k'jf{wf/x¿df cj/f]w x'g] u/L lazi] f back-up tyf nrsbf/ gLltx¿sf] Joj:yf u/s
] f] 5 .
;8s lj:tf/ tyf e"sDk h:tf k|fs[lts k|sfk] af6 x'g ;Sg] ;]jf
;+hfnx¿sf] cj/fw] nfO{ la1x¿af6 tTsfn ;dfwfg ug{] ul/Psf] 5 .
4 gofF k|ljlw / ;]jfx¿ /0fgLlts hf]lvd sDkgLn] u|fxs;Fusf] ;DaGwnfO{ yk ;an agfpgsf] nflu /0fgLlt
;Fusf] k|lt:kwf{ tof/ u/L EjfO;, d];]lh+u tyf 8f6f ;]jfsf] PsLs/0f of]hgf dfkm{t
u|fxsx¿nfO{ sDkgLsf] ;]jf k|of]udf yk ;xh agfOPsf] 5 .
5 u|fxs cle?rL / pRr /0fgLlts hf]lvd u'gf;fx¿ sd ug{ tyf /fh:jdf sdL cfpg glbg sDkgLn] cfˆgf
rfxgf of]hgf / sfo{qmdx¿df u|fxs cle?rL tyf dfux¿nfO{ laz]if Wofg
lbPsf] 5 . u|fxsx¿sf s]lx rfxgfx¿sf] ;Daf]wg ug{ sl7g eP klg
sDkgLn] To;nfO{ ;sf/fTds k|ltlqmofsf] ?kdf lnO{ cfufdL sfo{qmddf
;fd]n ug]{ k|of; u/]sf] 5 .

78 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


6 lan ;dGjo tyf u|fxs /0fgLlts hf]lvd sDkgLsf lazfn Portfolio ;]jfx¿nfO{ ljleGg k|0ffnLx¿df ?kfGt/0f
;]jfdf l9nfO{ / :yfGt/0f ub}{ cem kl/:s[t ul/Psf] 5 h;sf] l5§} u|fxsx¿n] dx;';
ug]{ 5g\ .
7 d'Vo ;Demf}tfx¿ / cg'kfng hf]lvd sDkgLn] ;dGjofTds ¿kdf KPI sf] k|:t'tLs/0f ug]{ ub{5, h;af6
;Demf}tfsf bfloTjx¿ of]hgf sfof{Gjogdf x'g] ;Defljt l9nfO{, sdhf]/Lx¿df ;'wf/ tyf
xflgsf] Ifltk"lt{ ug{ sDkgL ;Ifd x'g]5 .
8 afXo bafa cg'kfng hf]lvd sDkgLn] hgefjgf / jfXo jftfj/0fLo kl/jt{gnfO{ glhsaf6 cg'udg
ug{'sf] ;fy} ljrf/k"j{s pQ/bfloTj jxg u/]sf] 5 tfsL k|lts'n jfXo
bafadf klg cfˆgf of]hgf / sfo{qmdx¿nfO{ ;Dkfbg ug{ ;lsof]; .
9 nufgLaf6 Go'g k|ltkmn ljQLo hf]lvd sDkgLdf nufgL cg'udg ug]{ :yflkt gLlt tyf k|lqmofx¿ /x]sf 5g\
h;n] cfo k|afxnfO{ a9fjf lbg nufgL ljljlws/0f tkm{ an k'¥ofPsf]
5 .
10 cl:y/ cy{Tgqsf] cj:yf ljQLo hf]lvd sDkgLn] ahf/sf] cy{tGq tyf df}lb|s ptf/r9fjnfO{ ;'Id ¿kdf
cg'udg ug]{ u/]sf] 5 h;af6 b]zsf] cy{tGqsf] ;d:ofnfO{ sDkgLn]
k|efjsf/L k|ltlqmof lbg ;sf];\ .
&=$ ;DklQ tyf bfloTjx¿sf] jf:tljs d"No dfkg (Fair Value Measurements of Assets and Liabilities)
g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg !# cg';f/ sDkgLn] cfˆgf] ;DklQ tyf bfloTjx¿nfO{ jf:tljs d"No k|of]u u/L tLg txx¿df ljefhg
u/]sf] 5 . ;DklQ tyf bfloTj h;nfO{ tx ! df juL{s/0f ul/Psf] 5, To;nfO{ k]z ahf/ d"Nosf] (Quoted Market Price) cfwf/df
d"Nof°g ul/Psf] 5 / To;sf/0f jf:tljs d"No -Fair value_ lgwf{/0fdf Go"g cg'dfgsf] k|of]u ul/Psf] 5 . t/ ;DklQ tyf bfloTjsf]
jf:tljs d"No tx @ tyf tx # lgwf{/0f ul/Psf] v08df gub k|jfxnfO{ l8:sfplG6ª u/L ljZn]if0f jf cGo d"Nof°g df]8]naf6
d"Nof°g ul/Psf] 5 . o; nufot ;'/If0f gePsf] ;DklQdf ahf/sf] cEof;cg';f/ sDkgLn] qm]l86, 8]lj6 tyf kmlG8ª d"Nof°g
;dfof]hg u/L ;lx d"No lgwf/{0f ug]{ u/]sf] 5 . oL ;dfof]hgsf] ljj/0f tn k|:t't ul/Psf] 5 .
oL d"Nof°g ljlwdf ;DklQ tyf bfloTjsf] sl7gfO{ tyf ahf/ lg/LIf0f ;"rgfsf] pknAwsf] sf/0fn] Joj:yfkgsf] lg0f{o tyf cg'dfg
x'g] ub{5 . tx @ sf] ;DklQ tyf bfloTjx¿sf] d"Nof°g ljlwdf ahf/ lg/LIf0f ;"rgfnfO{ Input sf] ¿kdf k|of]u ul/G5 . tx # sf]
;DklQ tyf bfloTj h'gdf sDtLdf Ps Input h'g ahf/ lg/LIf0f ;"rgfsf] cfwf/df x'b}g / h;n] ;DklQ tyf bfloTjsf] d"Nof°gdf
dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x ub{5 . tx # sf] ;DklQ tyf bfloTjdf k|of]u ug]{ pko'Qm k"j{wf/0ff lgwf{/0fsf] nfuL Joj:yfkgsf] dxTjk"0f{
lg0f{o cfjZostf kb{5 . sDkgLsf] tx # sf] ;DklQ tyf bfloTjsf] ljj/0f tyf ;f] sf] d"Nof°gsf] Sensitivity nufot ;Defljt
ljsNk k"j{wf/0ff k|of]u u/L jf:tljs d"No lgwf{/0f ubf{sf] k|efj nfu" ePsf] 7fFpdf v'nfOPsf] 5 .
&=$=! ;DklQ tyf bfloTjx¿sf] d"Nof°g
;DklQ tyf bfloTjx¿nfO{ jf:tljs d"No jf h;sf] nflu jf:tljs d"No v'nfOPsf] 5 To;nfO{ ;+Vof tyf k|of]u ul/Psf]
;"rgfsf] ljZj;gLotfsf] cfwf/df jf:tljs d"No lgwf{/0fsf] nflu # txx¿df juL{s/0f ul/Psf] 5 .
tx !
tx ! jf:tljs d"No dfkgx¿ ;lqmo ahf/af6 ;dfg ;DklQ jf bfloTjx¿sf] k|fKt c;dfof]lht k]z d"Nosf] cfwf/df lgsflnPsf]
5 . tx ! df juL{s/0f ul/Psf] s'/fx¿ ljzi] fut ;fwf/0f z]o/, 6«h
] /L ljnx¿ tyf g]kfn ;/sf/af6 hf/L ul/Psf] lwtf]kqx¿ 5g\  .
tx @
tx @ d"Nof°g h;sf nflu cfjZos k]z ahf/ d"Nox¿ pknAw 5}g\ . pbfx/0fsf] nflu s'g} pks/0fsf] ljlgdo x'g] ahf/nfO{
;lqmo dflgPsf] 5}g\ jf jf:tljs d"No lgwf{/0f ug]{ d"Nof°g ljlwnfO{ dflgPsf] 5}g\ / oL ljlwx¿n] k|of]u ug]{ Input k|d'v u/L
lg/LIf0f ahf/ ;"rgfdf cfwfl/t /xg] ub{5 . oL pks/0fx¿sf] pbfx/0fdf Over the Counter Derivative, ljQLo ;+:yfn] hf/L
u/]sf] lwtf]kq, lgIf]ksf] k|df0fkq tyf ;DklQsf] ;'/If0fdf /x]sf] lwtf]kqnfO{ hgfpFb5 .
tx #
tx # sf] ;DklQ tyf bfloTj h'gdf sDtLdf Ps Input h'g ahf/ lg/LIf0f ;"rgfsf] cfwf/df x'b}g / h;n] ;DklQ tyf bfloTjsf]
d"Nof°gdf dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x ub{5 . tx # sf] ;DklQ tyf bfloTj d"Nof°gdf k|of]u ug]{ pko'Qm k"j{wf/0ff lgwf{/0fsf] nfuL
cfh{g tyf cg'dflgt eljiosf] gub k|jfxsf] ;DaGwdf Joj:yfkgsf] dxTjk"0f{ lg0f{o cfjZostf kb{5 .
jf:tljs d"Nodf ;DklQx¿ tyf bfloTjx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

;DklQ / bfloTjx¿ Carrying amount Quoted market Observable Inputs Unobservable inputs
rfn" cf=j=2074.75 prices

(jf:tljs d"No) (tx 1) (tx 2) (tx 3)


hldg 18,65,53,97,333 18,65,53,97,333
gub / gub ;/x 23,41,09,97,112 14,26,308 23,40,95,70,804
hDdf 42,06,63,94,445 14,26,308 42,06,49,68,137 -

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 79


;DklQ / bfloTjx¿ Carrying amount Quoted market Observable Inputs Unobservable inputs
ut cf=j=2073.74 prices

(jf:tljs d"No) (tx 1) (tx 2) (tx 3)


hldg 18,65,53,97,333 18,65,53,97,333
gub / gub ;/x 24,25,52,09,289 13,64,561 24,25,38,44,728
hDdf 42,91,06,06,622 13,64,561 42,90,92,42,061 -
hUufnfO{ jf:tljs d"Nodf k|:t't ug{sf] nflu hUufsf] k"gd{"Nof+sg cfjlws ¿kdf ul/Psf] 5 . hUufsf] jf:tljs d"No lgwf{/0f ;dfg
k|sf/sf] glhssf] :yfgdf cjl:yt hUufsf] d"NonfO{ cfwf/ lnOPsf] 5 . -gf]6 @ klg x]g{' xf]nf_
gub tyf gub ;/xnfO{ klg jf:tljs d"Nodf k|:t't ul/Psf] 5 . gub df}Hbft plNnlvt d'b|fsf] k]z d"No (Quoted Price) xf] .
sDkgLn] jfl0fHo a}+sx¿df nufgL u/]sf] cNksflng lgIf]kdf jf:tljs d"No k|:t't u/]sf] dfg]sf] 5 .
&=$=@ kl/zf]lwt nfutdf n]vf°g ul/Psf] ;DklQx¿ tyf bfloTjx¿sf] jf:tljs d"No
kl/zf]lwt nfut -Amortised Cost_ df n]vf°g ul/Psf ljQLo ;DklQ tyf bfloTjx¿n] ltgLx¿sf] af:tljs d"No hgfpFb% .
lqmoflzn ahf/df pknAw gePsf / :ki^ ?kn] b]lvg] u/L %'^\ofpg g;lsg] ljQLo ;DklQ tyf bfloTjx¿nfO{ g]kfn ljQLo k|ltj]bg
dfg 13, tx 3 sf] cjwf/)ff cg";f/ Joj:yfkgn] discounted cash flow sf] cfwf/df af:tljs d"No cg"dfg ub{% .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

;DklQ / bfloTjx¿ lgwf{l/t Observable Unobservable


afFsL d"No jf:tljs d"No Inputs inputs
rfn" cf=j=2074÷75 d"No
(tx 1) (tx 2) (tx 3)
;DklQ
sd{rf/L C)f 2,18,59,32,988 2,18,59,32,988 – – 2,18,59,32,988
k|f]befjL /sd, k]ZsL tyf cGo
51,52,35,385 51,52,35,385 – – 51,52,35,385
e'QmfgL kfpg' kg]{ /sd
cf;fdL afFsL 2,71,14,87,540 – – – 2,71,14,87,540
d'@tL lgIf]k / C)fkqdf nufgL 50,10,90,67,440 – – – 50,10,90,67,440
bfloTj
u|fxs w/f}^L 1,93,92,89,820 – – – 1,93,92,89,820
GSM nfO{;]G; gjLs/)f z'Ns 4,45,81,61,866 – – – 4,45,81,61,866
Joj:yfx? 2,28,26,04,674 – – – 2,28,26,04,674
rfn" bfloTjx¿ 12,24,13,64,559 – – – 12,24,13,64,559

;DklQ / bfloTjx¿ lgwf{l/t Observable Unobservable


afFsL d"No jf:tljs d"No Inputs inputs
ut cf=j= 2073÷74 d"No
(tx 1) (tx 2) (tx 3)
;DklQ
sd{rf/L C)f 2,11,31,39,639 2,11,31,39,639 – – 2,11,31,39,639
k|f]befjL /sd, k]ZsL tyf cGo
59,24,25,391 59,24,25,391 – – 59,24,25,391
e'QmfgL kfpg' kg]{ /sd
cf;fdL afsL 2,67,38,22,703 2,67,38,22,703 – – 2,67,38,22,703
d'@tL lgIf]k / C)fkqdf nufgL 41,63,39,02,564 41,63,39,02,564 – – 41,63,39,02,564
bfloTj
u|fxs w/f}^L 2,03,75,19,310 2,03,75,19,310 – – 2,03,75,19,310
GSM nfO{;]G; gjLs/)f z'Ns 6,44,27,42,468 6,44,27,42,468 – – 6,44,27,42,468
Joj:yfx? 2,10,97,00,681 2,10,97,00,681 – – 2,10,97,00,681
rfn" bfloTjx¿ 10,50,58,45,179 10,50,58,45,179 – – 10,50,58,45,179

80 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


*= sd{rf/L ;'ljwf
n]vf gLlt
sd{rf/Lx¿af6 ;]jf k|bfg u/]sf] jif{df g} k|bfg ul/g] cNksflng ;]jf ;'ljwfx¿ h:t}M tnj eQf, labf ;'ljwf, cGo eQf sd{rf/Lx¿af6
;]jf k|bfg u/]sf] jif{df k|bfg ul/g] Joj:yf /x]sf] 5 . ;fy} sDkgLn] cGo ;]jf lgj[t sd{rf/Lx¿sf] nflu kl/eflift ;'ljwfx¿ /
kl/eflift of]ubfgdf cfwfl/t ;]jf ;'ljwfx¿ klg pknJw u/fpg] Joj:yf ul/Psf] 5 .
!= kl/eflift ;'ljwf of]hgf cGtu{t sDkgLsf] ;]jfaf6 ;]jf lgj[t sd{rf/Lx¿sf] nlu lgj[lQe/0f, pkbfg, ;l~rt labfsf] e'QmfgL
nufotsf e'QmfgL ;dfj]z x'G5g\ . plNnlvt ;'ljwf sd{rf/Lsf] ;]jf cjlw, pd]/ / tna ;'ljwfsf] cfwf/df lgwf{/0f x'G5 .
@= kl/eflift of]ubfgdf cfwfl/t lgj[lQe/0f o:tf] of]hgf xf] h;df sDkgLn] lglZrt /sd of]ubfg u/]sf] x'G5, ;f] afx]s cltl/Qm
sfg"gL tyf >[lht bfloTjsf] cGo ef/ axg ug'{ kb}{g .
sDkgLn] sd{rf/Lsf] cjsf; kl5sf] e'QmfgL ug'{ kg]{ /sd lgwf{/0f ug{ lglZrt ;dodf :jtGq / la1 d"Nof°gstf{af6 Actuarial
d"Nof°g u/L ;f]sf] cfjlws k'g/fjnf]sg;d]t u/fO cWofjlws;d]t u/]sf] 5 . o;/L cWofjlws ug]{ k|of]hgsf] nflu ;DklQx¿nfO{
jf:tljs d"Nodf d"Nof°g ul/Psf] 5 eg] bfloTjsf] xsdf Actuarial dfGotfsf] cfwf/df d"Nofl°t ul/Psf] 5 . kl/eflift of]ubfg
cjwf/0ff cGt{utsf bfloTjx¿nfO{ ljQLo l:ytLsf] ljj/0f ldltsf] ahf/b/sf] cfwf/df s§f u/L ;dfof]hg ul/Psf] 5 . sDkgLsf] cfo
ljj/0fdf plNnlvt gfkmf gf]S;fgdf rfn" ;]jf, laut cjlwsf] ;]jf / v'b Aofh jfktsf] vr{ ;dfj]z ul/Psf] 5 . k'gdf{kg cGtu{t
Actuarial gfkmf tyf gf]S;fgL / of]hgfsf] ;DklQsf] gfkmf tyf gf]S;fgL / ;DklQ cfwf/df ePsf] kl/jt{gsf] klg cfjZostfcg';f/
;dfof]hg u/L ljQLo ljj/0fx?df ;dfj]z ug]{ ul/Psf] 5 . cGo lj:t[t cfodf ;dfj]z ePsf] k'gd{"Nof°gsf] k|efjnfO{ rfn" jif{sf]
gfkmf jf gf]S;fg ljj/0fdf ;dfj]z gu/L ljutsf] ;l~rt gfkmf (Retained Profit) df ef/ kg]{ u/L ;dfof]hg ul/Psf] 5 .
Scheme Assets of]hgf jfktsf] jf:tljs ;DklQ tyf bfloTjsf] rfn" d"Nodf cfpg] v'b art tyf 3f6f /sdnfO{ k|ltj]bg tof/ ug]{
;dodf ljQLo ljj/0fx?df ;dfof]hg ul/Psf] 5 . of]hgfaf6 eljiodf 36fOPsf] of]ubfgaf6 jf of]ubfg lkmtf{sf] /sd af6 bfloTj
k'/f x'g] cj:yfdf dfq artnfO{ dfGotf lbO{ ;dfof]hg ul/G5 . Scheme of]hgfaf6 k|fKt x'g] art of]ubfgdf x'g] sld / eljiodf
cGtt k|fKt x'g ;Sg] artdf ;dfof]hg ul/G5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
*=! cNksflng sd{rf/L ;'ljwfx? (Short term employee benefits)
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$

cNksflng sd{rf/L ;'ljwfx¿


tnj / Hofnf 1,48,09,09,429 1,43,14,08,235
eQf 1,22,97,31,164 99,59,52,142
kf]zfs eQf 4,26,75,000 4,26,94,099
cltl/Qm ;do eQf 2,90,97,514 4,80,73,182
:jf:yf]krf/ vr{ 35,05,95,087 33,78,86,779
6]lnsd eQf 72,81,57,301 64,24,15,488
sd{rf/L af]g; -Statutory_ 46,53,11,200 45,35,60,873
kl/eflift of]ubfg of]hgf
;~ro sf]ifdf of]ubfg 14,12,30,797 13,62,78,885
cjsfif sf]ifdf of]ubfg 1,38,20,632 1,13,71,357
kl/eflift ;'ljwf of]hgf
ljbfsf] e'QmfgL 24,53,82,816 25,12,99,805
lgj[lQe/0f / pkbfg 1,23,09,66,346 97,78,18,740
hDdf 5,95,78,77,286 5,32,87,59,585

*=@ cjsf; ;'ljwf


sDkgLsf] cjsf; ;'ljwf cGt{ut kl/eflift ;'ljwf of]hgf / kl/eflift of]ubfgdf cfwfl/t ;'ljwfx¿ /x]sf 5g\ .
*=@=! kl/eflift of]ubfgdf cfwfl/t of]hgf
sDkgLsf cjsf; ;'ljwf cGt{ut b'O{j6f kl/eflift of]ubfgdf cfwfl/t of]hgf ;~rfngdf /x]sf 5g\ .
!= sd{rf/L ;+rosf]ifdf of]ubfg h; cGt{ut lglZrt tnasf] !) k|ltztn] x'g cfpg] /sd tnj e'QmfgL s} ;dodf pQm sf]ifdf
k7fOG5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 81


@ of]ubfgdf cfwfl/t cjsf; sf]if – pQm of]hgf cGtu{t lgj[lQe/0f tyf pkbfg kfpg cof]Uo sd{rf/Lsf] tnasf] lglZrt
/sd pQm sf]ifdf k7fOG5 / sd{rf/Lsf] cjsf; ;dodf pQm sf]ifsf] /sdaf6 e'QmfgL ul/G5 .
*=@=@ kl/eflift ;'ljwf of]hgf
sDkgLn] @) jif{ ;]jf cjlw k"/f u/]sf sd{rf/LnfO{ lgj[lQe/0f / @) jif{ eGbf sd ;]jf cjlw k"/f u/L cjsf; lng] sd{rf/LnfO{
pkbfg ;'ljwf pknJw u/fpFb5 . ;fy} ;l~rt labf jfktsf] /sdsf] e'QmfgL klg k|fKt ub{5g\ .
sDkgLn] kl/eflift cjsf; e'QmfgLsf] d"Nof°g u/L bfloTj olsg ug{ cfjlws ?kdf Actuary dfkm{t bfloTj lgwf{/0f ub} cfPsf]
5 . cjsf; e'QmfgL jfkt cfpg] bfloTjsf] jt{dfg d"NonfO{ u}/ rfn" bfloTjdf /flvPsf] 5 . ljut Pj+ jt{dfgsf] ;]jf jfkt nfut
tyf v'b AofhnfO{ (net of unwinding interest and return on plan assets) gfkmf jf gf]S;fgdf /flvPsf] 5 . Actuarial k'gd{"Nofl°t
/sdnfO{ lj:t[t cfo ljj/0fdf ;dfj]z ul/G5 . cjsf;sf] ;dodf s]xL /sd sf]ifaf6 / s]xL /sd sDkgLaf6 e'QmfgL ug]{ ul/Psf]
5 . sDkgLn] clwstd & jif{sf] lgj[lQe/0f j/fj/sf] /sd k]ZsLsf] ?kdf k|bfg ub}{ cfPsf] 5 / pQm clu|d e'QmfgL /sd clGtd
Actuarial bfloTjdf ;dfof]hg ul/G5 .

sd{rf/Lsf] k"jf{g'dflgt hLjg cjlwdf ePsf] a[l4, ;DklQsf] a[l4 b/df ul/Psf] k"jf{g'dfgdf lu/fj6 tyf cg'dfgeGbf a9L d'b|fl:kmtLn]
;DklQsf] d"Nodf sld cfO{ bfloTjdf a[l4 x'g ;Sg] hf]lvd laBdfg /x]sf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

kl/eflift ;'ljwf of]hgf bfloTj (Defined Benefit plan rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$
Obligation)
c=Nof= kl/eflift ;'ljwf of]hgf bfloTj 12,35,77,97,336 9,62,65,53,956
rfn" Service Costs 56,25,74,630 68,29,80,392
ljQLo nfut 1,07,09,06,766 79,01,94,233
;'ljwf e'QmfgL -44,80,29,137_ -54,50,59,807_
Actuarial Re-measurements 1,03,31,95,457 1,80,31,28,562
clGtd kl/eflift ;'ljwf of]hgf bfloTj 14,57,64,45,052 12,35,77,97,336

kl/eflift ;'ljwf of]hgf ;DklQ (Defined Benefit plan cf=j= @)&$÷&% cf=j= @)&#÷&$
assets)
c=Nof= kl/eflift ;'ljwf of]hgf ;DklQ 3,17,76,30,039 3,13,35,73,594
rfn" jif{sf] of]ubfg – -
ut jif{ nufgLsf] nfe 19,63,95,961 24,40,56,080
;'ljwf e'QmfgL -6,39,60,985_ -16,57,45,090_
ut jif{sf] nufgLsf] nfe -sdL_ -3,92,63,727_
Actuarial Re-measurements – -3,42,54,544_
clGtd kl/eflift ;'ljwf of]hgf ;DklQ 3,27,08,01,288 3,17,76,30,039
v'b kl/eflift ;'ljwf of]hgf bfloTj 11,30,56,43,764 9,18,01,67,297
Charged / (credited) to P&L 1,47,63,49,162 1,22,91,18,545
Charged / (credited) to OCI 1,03,31,95,457 1,83,73,83,106
Actuarial assumptions
kl/eflift ;'ljwf of]hgf jfktsf] bfloTjsf] Actuarial Valuation df lgDg cfwf/x¿nfO{ lnP/ ul/Psf] 5 .
ljj/0f rfn" cf=j= @)&$.&% ut cf=j= @)&#.&$
ljQLo dfGotfx¿  
l8:sfpG6 b/ *=%) k|ltzt *=%) k|ltzt
tna a[låb/ & k|ltzt & k|ltzt
lgj[lQe/0fdf x'g] j[l4b/ $ k|ltzt $ k|ltzt
;DklQdf cg'dflgt k|ltkmn b/ & k|ltzt %=% k|ltzt
Mortality Rate Nepal Assured Mortality 2009 Nepal Assured Mortality 2009
Spouse age difference % jif{ % jif{
Withdrawal Rate 20-58
20-58 year age< 45 % k|ltzt % k|ltzt
20-58 year age> 45 ) k|ltzt ) k|ltzt

82 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


Sensitivity Analysis
ljj/0f cf=j= @)&$.&% cf=j= @)&#.&$
Dicount Rate  
Effect on DBO –increase of discount rate by 1% -12=8 k|ltzt -!#=# k|ltzt
Effect on DBO –decrease of discount rate by 1% 16=1 k|ltzt !^=& k|ltzt
Salary Escalatoin Rate
Effect on DBO –increase of salary rate by 1% 5=5 k|ltzt %=* k|ltzt
Effect on DBO – decrease of salary rate by 1% -5=0 k|ltzt -%=@ k|ltzt
Pension Inflation Rate
Effect on DBO –increase of Pension Inflation rate by 5% 10=1 k|ltzt !)=# k|ltzt
Effect on DBO – decrease of Pension Inflation rate by 5% -8=5 k|ltzt -*=& k|ltzt

( z]o/ k'FhL
n]vf gLltx¿
sDkgLn], kF'hLsf]if ljQLo bfloTj xf] cyjf OlSj6L xf] eGg] s'/f lgwf{/0f ug{sf] nflu g]kfn n]vfdfg #@ "ljQLo pks/0fM k|:t'lt"
nfu" u/]sf] 5 . olb s/f/ ;Demf}tfsf] kl/0ffd, sDkgLsf] xfnsf] pQ/bfloTj, gub ljt/0f ug]{ jf cGo ljQLo ;DklQ cyjf ljleGg
;+Vofdf nufgLstf{sf] nflu OlSj6L z]o/ hf/L ug]{ eGg] ljifo cGt/ut hf/L ul/Psf] ljQLo pks/0f jf ltgLx¿sf tTjx¿ bfloTjsf]
?kdf juL{s[t ul/Psf] 5 . o;afx]s, ;f] pks/0fnfO{ OlSj6L pks/0f g} dflgG5 .
gofF z]o/ hf/L ubf{sf] k|ToIf yk nfutnfO{ OlSj6Ldf k|fKt /sdaf6 36fO{ b]vfOPsf] 5 .
nufgLstf{sf] nfef+; / cGo k|ltkmnsf] klxrfg e'QmfgLsf] ;dodf ul/G5 cyjf To;a]nf ul/G5, ha jflif{s ;fwf/0f;efaf6 3f]if0ff
ul/G5 / ;f]xL cfo jif{sf] OlSj6Ldf ef/ kg]{ u/L n]vf°g ul/Psf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
sDkgLsf] ;"rLs[t k'FhLsf] agf]6 o;k|sf/ /x]sf] 5 .
z]o/ ;+Vof rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$
clws[t z]o/ ;+Vof 25,00,00,000 25,00,00,000
hf/L z]o/ ;+Vof 15,00,00,000 15,00,00,000
r'Stf z]o/ ;+Vof 15,00,00,000 15,00,00,000
k|lt z]o/ d"No -¿=_ 100 100
z]o/ k'FhL
clws[t k'FhL -¿=_ 25,00,00,00,000 25,00,00,00,000
hf/L k'FhL -¿=_ 15,00,00,00,000 15,00,00,00,000
r'Qmf k'FhL -¿=_ 15,00,00,00,000 15,00,00,00,000
sDkgLsf] z]o/ nufgL agf]6 o;k|sf/ /x]sf] 5 .
z]o/df nufgL rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$
g]kfn ;/sf/ 91=49 k|ltzt 91=49 k|ltzt
gful/s nufgL sf]if 0=03 k|ltzt 0=03 k|ltzt
;j{;fwf/0f 8=48 k|ltzt 8=48 k|ltzt
hDdf 100 k|ltzt 100 k|ltzt

!) ;l~rt d'gfkmf (Reserve and Surplus)


n]vf gLltx¿
:yug s/ hu]8f (Deferred Tax Reserve)
sDkgLsf] :yug ul/Psf] v"b ;l~rt s/ ;DklQ pTkGg ePdf sDkgLn] cfkmgf] gLltcg';f/ ;f] j/fj/sf] ;l~rt s/ ;DklQsf] efu
ljlgof]hg ub{5 . ha ;l~rt s/ bfloTj pTkGg x'G5, ta tL /sdx¿nfO{ OlSj6Ldf k"gMjuL{s/0f u/L ;l~rt d"gfkmfdf nluG5 .
k'gd{"Nof°g hu]8f

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 83


sDkgLn] Freehold Land Properties sf] d"NonfO{ k|:t't ug{ k'gd{"Nof+sg ljlwnfO{ cfTd;fy u/]sf] 5 . hUufsf] d"Nodf j[l4 ePsf] /
sdnfO{ k'gd{"Nof°g hu]8fdf afF8kmfF8 ul/Psf] 5 . To:t}u/L hUufsf] d"No 36\g uPdf, k'gd{"Nof°g hu]8fsf] /sdn] vfDg] /sd;Dd
;l~rt k'gd{"Nof°gsf] /sddf ef/ kfl/G5 / afFsL /sd gfkmf jf gf]S;fgdf Impairment sf] ?kdf ef/ kfl/Psf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

hu]*f tyf ;l~rt d"gfkmf rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


;l~rt d"gfkmf 60,510,156,737 53,894,870,843
k'gd{"Nof°g hu]*f 18,088,470,531 18,088,470,531
:yug s/ hu]*f 6,066,557,101 4,347,506,855
Fair Value Through OCI Reserve – –
hDdf 84,665,117,700 76,330,848,229
hu]8f tyf ;l~rt d"gfkmfdf ePsf] kl/jt{gnfO{ lj:t[t?kdf OlSj6Ldf kl/jt{gsf] ljj/0fdf b]vfOPsf] 5 .

!!= u|fxs;Fusf] ;Demf}tfaf6 k|fKt cfo (Revenue from Contract with Customers)
n]vf gLlt
u|fxs;Fusf] s/f/ ;Demf}tfdf pNn]lvt k|ltkmnsf] cfwf/df. t];|f] kIfsf] tkm{af6 ;+slnt /sdx¿nfO{ 36fO{ cfo dfkg ul/G5 . sDkgLn]
cfosf] n]vf°g a:t'sf] lgoGq0f x:tfGt/0f jf ;]jf k|bfg ubf{sf] jvt ug]{ ub{5 .
sDkgLn] lgDg % r/0fsf k|lqmof k'/f u/L u|fxs;Fusf] ;Demf}tfaf6 k|fKt cfo dfkg ul/G5 .
!= u|fxs;Fusf] s/f/sf] klxrfg
@= s/f/ cg';f/sf] sfo{;Dkfbg bfloTj klxrfg
#= sf/f]jf/ d"No olsg
$ k|To]s sfo{;Dkfbg bfloTjsf] sf/f]jf/ d"No sfod
% s/f/sf] bfloTj k"/f eP kl5 cfo n]vf°g ug]{
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

u|fxs;Fusf] ;Demf}tfaf6 k|fKt cfo rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


;]jf ljlqmaf6 k|fKt cfo 38,99,36,25,853 40,31,90,93,509
;fdfg tyf cGo ljlqmaf6 k|fKt cfo 2,96,33,885 2,77,24,442
hDdf 39,02,32,59,738 40,34,68,17,951
;]jfx¿ / lalqmx¿ jfktsf] cfo -c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


cfwf/e't 6]lnkmf]g ;]jf
:yfgLo÷cGtb]{zLo 2,80,32,76,229 2,90,00,70,044
cGt/f{li6«o 6«Í 6,18,53,973 8,97,88,537
lnh ;ls{6 19,08,87,954 14,61,68,768
cfOPg (IN) ;]jf 68,67,416 2,04,34,667
P=l8=P;=Pn 1,51,12,70,640 1,85,52,29,349
;Lk (SIP) kmf]g 1,21,909 60,191
Pkm6L6LPr 73,31,150 41,95,634
cGo 14,18,90,377 15,92,82,095
cfwf/e't 6]lnkmf]g ;]jfsf] hDdf cfo 4,72,34,99,648 5,17,52,29,285
l;=l8=Pd=P= (CDMA) ;]jf
:yfgLo÷cGtb]{zLo 80,92,86,215 1,04,62,22,433
cGt/f{li6«o 6«Í 12,51,938 17,23,496
8f6f ;]jf 8,24,61,577 7,03,54,207
P;PdP; 92,92,175 1,35,28,976
cGo 1,24,04,367 1,81,41,025
l;=l8=Pd=P ;]jf sf] hDdf cfo 91,46,96,272 1,14,99,70,137

84 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


hLP;Pd (GSM) df]afO{n ;]jf
EjfO{; 17,70,54,51,031 17,76,04,82,957
8f6f 5,97,73,91,433 5,76,88,49,061
P;PdP; 66,64,52,185 77,85,85,544
cGt/fli6«o 6«Í 11,59,51,121 13,89,94,285
/f]ldË 1,42,69,659 1,62,69,472
cGo 14,18,69,110 12,58,48,120
GSM df]jfO{n ;]jfsf] hDdf cfo 24,62,13,84,539 24,58,90,29,439
cGt/k|zf;lgs cfo 8,04,41,32,154 9,03,12,95,821
cGt/fli6«o /f]ldª -Sharing_ 14,06,61,583 15,57,23,601
Eofn' P8]8 ;]jfx¿ -VAS_ 50,52,62,085 15,41,82,005
jfO{ DofS; -WiMAX_ 4,39,89,573 6,36,63,221
hDdf ;]jf lalqm jfktsf] cfo 38,99,36,25,853 40,31,90,93,509
sDkgLn] ADSL ;]jfaf^ k|fKt cfonfO{ gub cfwf/df n]vf°g ug]{ u/]sf] % . ADSL ;]jfaf^ k|fKt cfonfO{ gub cfwf/df jf k|f]befjL
-Accrual_ cfwf/df n]vf°g ubf{ tflTjs leGgtf gx"g] Joj:yfkgsf] ljZjfz /x]sf] % .
ljut jif{df Eofn' P*]* ;]jfx¿ -Value Added Services) af^ k|fKt cfonfO{ GSM ;]jf / CDMA ;]jfsf] cfosf]?kdf n]vf°g
ul/Psf]df cf=j= 2074/75 df Eofn' P*]* ;]jfsf] %'§} cfo zLif{s k|:t't ul/Psf] t/ ljut jif{sf] System sf] k|fljlws sf/)fn] ubf{
;]jfcg';f/sf] Data pknAw gx'Fbf t'ngfTds ljj/)f k|:t't ul/Psf] %}g .

!@= ljQLo cfo


n]vf gLlt
ljleGg ljQLo ;|f]tx?af6 k|fKt ljQLo cfox?nfO{ g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfgx? ( sf] cfwf/df n]vf+sg ul/Psf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljQLo cfo rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


;/sf/L ljsf; C0fkqdf Aofh - -
;+:yfut C0fkqdf k|fKt Aofh 80,00,000 80,00,000
lgIf]kdf Aofh 5,85,52,32,555 3,93,32,19,399
sd{rf/L C0fdf Aofh 14,03,46,572 13,96,78,801
hDdf 6,00,35,79,127 4,08,08,98,200
!#= cGo cfo
n]vf gLlt
nfef+z cfDbfgLnfO{ nfef+z k|fKt ug]{ xs ;[hgf ePkl5 tyf cGo cfDbfgLx¿nfO{ ljZj;gLo ?kdf dfkg ePsf jf k|flKt ;Dej
b]lvPsf] cj:yfdf cGo cfDbfgL lzif{sdf cfDbfgL hgfOPsf] 5 .

JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

cGo cfo rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


nfef+z cfDbfgL - -
sfo{ ;Dkfbg hdfgt hkmt, LQD / cGo cfo 24,26,46,092 16,12,72,971
hDdf 24,26,46,092 16,12,72,971

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 85


!$= ;~rfng tyf dd{t vr{x¿
sfo{ ;~rfng vr{x¿df l:y/ g]6js{ / df]jfOn ;~rf/ ;Da4 ;~rf/ g]6js{x¿sf] ;~rfng / dd{tdf nfu]sf vr{x¿ ;DnUg 5g\ .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_
ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$
sfof{no pks/0f dd{t vr{ 11,56,41,480 12,73,61,776
ejg dd{t vr{ 15,46,05,557 21,23,37,211
KnfG6 tyf d]l;g dd{t vr{ 84,31,94,485 68,21,78,932
zlQm, tfk tyf k|sfz vr{ 1,14,97,75,193 1,12,14,42,239
;jf/L OGwg vr{ 6,79,32,102 8,48,82,739
;jf/L dd{t vr{ 6,81,88,845 7,22,18,380
9'jfgL vr{ 1,24,97,466 1,42,03,838
cGt/f{li6«o cfO{=lk= lnh / 6«flGh6 vr{ 1,39,19,09,673 1,37,84,66,492
6]lnkmf]g ;]6 tyf cGo ;fdu|L nfut vr{ 1,96,79,583 2,67,71,689
Sof;sf8{ nfut vr{ 26,93,46,246 29,17,69,065
;f]wk'5 ;]jf vr{ 2,02,56,609 1,63,75,908
Eofn' P8]8 ;]jf vr{ 14,27,35,317 4,88,02,919
8f6f O{G6«L vr{ 8,15,108 12,83,202
cGt/cfa4tf vr{ 2,48,90,24,117 2,45,52,26,474
hDdf 6,74,56,01,781 6,53,33,20,864

!%= ljlqm ;~hfn, ahf/Ls/0f / k|j4{g vr{x¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


laqmLjfktsf] sldzg 1,47,58,50,892 1,43,02,34,632
lj1fkg tyf laqmL k|j4{g 16,71,77,443 16,31,71,219
hDdf 1,64,30,28,335 1,59,34,05,851

!^= k|zf;lgs vr{x¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


e|d0f vr{ 12,20,62,659 16,47,03,622
s/ tyf z'Ns 3,59,88,737 3,48,04,275
ef8f tyf hUuf / ejgsf] lnhxf]N8 nfut 38,38,37,249 36,14,78,968
;~rfns ;ldlt j}7s eQf 13,40,000 13,40,000
cGo j}7s eQf tyf vr{ 4,89,75,842 4,63,23,821
d;nGb tyf 5kfO vr{ 4,32,37,221 4,35,01,268
a+}s rfh{ 98,65,220 1,13,26,645
tflnd vr{ 11,88,96,884 10,94,92,449
cltly ;Tsf/ vr{ 2,13,42,915 2,07,12,670
sfof{no ;hfj6 1,20,33,069 1,58,04,180
aLdf vr{ 11,41,34,629 13,80,40,558
n]vfk/LIf0f z'Ns 16,00,000 10,00,000
s/ n]vfk/LIf0f z'Ns 4,42,478 4,42,478
n]vfk/LIf0f vr{ 21,58,523 31,55,119
x'nfs vr{ 10,52,895 10,78,652
k':ts tyf kqklqsf 55,86,748 58,99,131
Jofj;flos ;]jf z'Ns vr{ 8,96,26,409 4,73,20,328
;'/Iff vr{ 13,60,47,762 12,64,88,449

86 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


afXo;|f]t ;]jf vr{ 38,07,850
;b:otf Zf'Ns 61,47,021 53,31,207
6]lnkmf]g vr{ 7,77,54,764 7,96,32,817
jflif{sf]T;j vr{ 1,22,72,765 1,41,76,160
;fwf/0f;ef vr{ 19,56,521 19,84,489
cg'bfg ;xof]u – 3,42,400
ljljw vr{ 6,93,38,892 5,46,59,950
hDdf 1,31,95,07,053 1,28,90,39,635

!&= lgofds b:t'/, z'Nsx¿ tyf gjLs/0f b:t'/


JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


/f]oN6L 1,55,97,45,034 1,61,27,63,740
u|fld0f b"/;~rf/ ljsf; sf]if (RTDF) 77,98,72,517 80,63,81,870
lk|mSj]G;L b:t'/ 1,19,69,27,138 1,01,18,97,640
hDdf 3,53,65,44,689 3,43,10,43,250
g]kfn b"/;~rf/ lgodfjnL, 2054 cg';f/ ;~rfng cfo 38,99,36,25,854 sf] 4 k|ltzt /f]oN^L / g]kfn b"/;~rf/ k|flws/)fsf]
Ohfhtkqsf] zt{cg';f/ 2 k|ltzt u|fld)f b"/;~rf/ ljsf; sf]if jfktsf] bfloTj n]vf°g ul/Psf] % . -l^Kk)fL 11_

!*= ljQLo vr{x¿


JofVofTds l6Kk0fLx¿
e'QmfgL ug'{kg]{ k|yd GSM cg'dlt kq b:t'/ tyf u|fxs w/f}6Ldf k|efjL Aofh b/sf] cfwf/df u0fgf ul/Psf] vr{x¿nfO{ ljQLo
vr{x¿df /flvPsf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljQLo vr{x¿ rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


k|yd GSM cg'dlt kq b:t'/ bfloTj 51,54,19,397 66,24,25,368
u|fxs w/f}6L bfloTj -57,39,660_ 14,78,53,477
hDdf 50,96,79,737 81,02,78,845

!(= Impairment costs and reversals


n]vf gLltx¿
u}/ ljQLo ;DklQdf Impairment
hfoh]yf, Knf06 / pks/0f sf] s'g} PsfOdf ePsf] Impairment To;sf] afFsL /sd / c;'nof]Uo /sd aLrsf] km/ssf] ?kdf
klxrfg ul/Psf] 5 . s'g} ;DklQsf] vf; PsfOn] :jtGq ?kdf gub k|jfx ub}{g eg] c;'nof]Uo /sdnfO{ To:t} ;d"xdf /x]sf Cash
Generating Units (CGU) x¿ sf] cfwf/df lgwf{/0f ul/Psf] 5 .

sDkgLsf] k|To]s k|ltj]bg ldltdf s'g} ;DklQdf Impairment ug'{kg]{ b]lvPsf] cj:ydf :ff]sf]] lgwf{/0f u/L c;'nof]Uo /sd ;d]t lglZrt
ul/Psf] 5 . CGU x¿sf] c;'nof]Uo /sd, jf:tljs d"Nodf lg;u{ ug{ nfUg] nfut 36fO cfpg] d"No / value in use dWo] h'g
al9 x'G5 ;f]xLnfO{{ sfod ul/Psf] 5 . ahf/d"Nosf] cfwf/df lgwf{/0f ug{ g;lsg] cj:yfdf o:tf] d"No Discounted Cash Flow sf]
cfwf/df ul/G5 . gub k|jfxsf] u0fgf c;'nof]Uo /sd, jf:tljs d"No, Past Trend tyf afXo ;"rgfsf] cfwf/df ul/Psf] 5 . ;DklQ
jf CGU x¿df x'g] laz]if hf]lvd b]vfpgsf] nflu pko'Qm Discount Rate sf] k|of]u ul/Psf] 5 .
ljQLo ;DklQdf Impairment
g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg ( n] s'g} klg ljQLo ;DklQsf] z'?sf] dfkgb]lv C0f hf]lvddf pNn]Vo a[l4 5 5}g eGg] cfwf/df # txdf
txut Impairment Model sf] z'?jft u/]sf] 5 . log} Impairment sf txx¿n] n]vf°g cjlwdf cg'dflgt C0f gf]S;fgL -Expected
Credit Loss-ECL_ sf] ?kdf jf Aofh cfDbfgL s'g n]vf°g ug]{ elg Impairmet /sdsf] lgwf{/0f ub{5 .

r/)f 1 : z'? k|flKtb]lv C0f hf]lvddf s'g} k|efjsf/L a[l4 5}g eg] !@ dlxgfsf] cg'dflgt C0f gf]S;fgLsf] n]vf°g ug]{ / s'n
hDdfdf Aofh n]vf°g ug]{ .
r/)f 2 : z'? k|flKtb]lv pwf/f] hf]lvddf 7"nf] a[l4 b]lvPdf cjlwe/sf] nflu cg'dflgt C0f gf]S;fgLsf] n]vf°g ug]{ / s'n hDdfdf
Aofh n]vf°g ug]{ .
r/)f 3 : ljQLo ;DklQsf] C0f hf]lvddf b]lvPdf -xfn;fn} g]kfn n]vfdfg g]kfn n]vfdfg #( - ljQLo pks/0fx¿M dfkg tyf

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 87


n]vf°g df ;dfj]z dfkb08 cg';f/_ cjlwe/sf] nflu cg'dflgt C0f gf]S;fgLsf] n]vf°g ug]{ / v'b hDdfdf -s'n hDdfdf qm]l86
5'6 36fP/_ Aofh n]vf°g ug]{ .
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

Impairments / (Reversal of Impairments) rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


hfoh]yf, KnfG6 / pks/0f 13,29,30,677 5,80,68,006
k'FhLut sfo{ k|ult
ljQLo pks/0fx¿
cf;fdL afFsL -14,36,61,654_ (21,55,99,924)
hDDff -1,07,30,977_ -15,75,31,918_

@)= j}b]lzs d'b|f ;6xL b/df ePsf] kl/jt{gsf] c;/


n]vf gLltx¿
j}b]lzs d'b|fdf x'g] sf/f]jf/ /sdnfO{ sf/f]jf/ ldltdf sfod ;6xL b/ k|of]u u/L k|rlnt ;~rfng d'b|f -g]kfnL ?k}+of_ ?kfGt/0f
ul/G5 .
ljb]lz d'b|fdf b]vfOPsf df}lb|s ;DklQ tyf bfloTjx¿ k|ltj]bg tof/ ubf{sf] ldltdf sfod /x]sf] b/sf] cfwf/df sDkgLsf] rngrlNtsf]
sf/f]jf/ d'b|fdf ?kfGt/0f ul/G5 . d'b|f ?kfGt/0fsf] sf/0f ;[lht gfkmf jf gf]S;fgnfO{ gfkmf jf gf]S;fg ljj/0fdf b]vfO{G5 . u}/
df}lb|s ;DklQx¿nfO{ z'? k|fKt ubf{sf] ldltdf sfod /x]sf] ;6xL b/sf] cfwf/df g} n]vf°g ul/G5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

;6xL b/df ePsf] kl/jt{gsf] c;/ rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$
k|fKt (Realised) gfkmf÷-gf]S;fg_ -16,02,73,995_ (17,95,22,912)
d"Nof°g jfktsf] gfkmf÷-gf]S;fg_ 79,58,29,126 (24,48,17,611)
hDdf gfkmf÷-gf]S;fg_ 63,55,55,131 -42,43,40,523_

@!= s/ lgwf{/0f


n]vf gLltx?
sDkgLn] s/ sf] n]vf°g tyf k|ltj]bg tof/ ug]{ k|of]hgsf] nflu g]kfn n]vfdfg !@ cg'';/0f u/sf] 5 . cfos/ vr{df rfn" jf
jt{dfg s/ bfloTjdf :yug s/ ;dfof]hg ul/Psf] x'G5 . rfn" s/ bfloTj s/of]Uo gfkmfsf] cfwf/df u0fgf u/L gfkmf ePsf] cjlwdf
vr{ n]vf°g ul/G5 .
:yug s/n] sDkgLsf] eljiodf lng' jf lbg' kg]{ s/sf] bfloTjnfO{ hgfpF5 . h'g sDkgLsf] ;DklQ tyf bfloTjsf] ljQLo
ljj/0fx?cg';f/sf] afFsL /sd / s/of]Uo gfkmf u0fgf ubf{ x'g] s/ cfwf/df ePsf] c:yfoL leGgtfaf6 >[lht x'G5 .
:yug s/ ljQLo l:ytLsf] ljj/0fdf bfloTj u0fgf ljlwaf6 u0fgf ul/G5 . pQm u0fgfdf s/of]Uo bfloTj / ;DklQsf] c:yfoL km/s
u0fgf u/L gfkmfdf ;dfof]hg ul/G5 .
rfn" s/ ;DklQ / bfloTjnfO{ ldnfg ug]{ sfg'gL cfwf/ :yflkt ePsf] cj:yfdf / v'b cfwf/df /fkm;fkm ug]{ dgzfo ePdf ldnfg
u/L v'b s/ bfloTj jf ;DklQsf] n]vf°g ul/G5 .
@!=! v'b s/ ;DklQ÷-bfloTj_
sDkgLsf] cf=j= @)&)/&! -@)!#-!$_ clGtd s/ k/LIf0f k'/f e};s]sf] 5 . afFsL cf=j=x¿sf] ;DklQ / bfloTjx¿sf] ljj/0f lgDgfg';f/
/x]sf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

cfo jif{ cfos/ jfkt Joj:yf clu|d cfos/ e'QmfgL v'b s/ ;DklQ÷-bfloTj_ ;~roL s/ ;DklQ÷-bfloTj_

@)&!÷&@ 6,10,13,85,634 5,99,48,06,017 -10,65,79,617_ -10,65,79,617_


@)&@÷&# 4,56,42,92,367 5,72,84,96,567 1,16,42,04,200 1,05,76,24,582
@)&#÷&$ 5,73,40,12,684 5,78,54,24,938 5,14,12,254 1,10,90,36,836
@)&$÷&% 5,90,37,78,849 6,25,19,47,179 34,81,68,330 1,45,72,05,166
@!=@ rfn" s/x¿
rfn" s/ bfloTj -jf lkmtf{ k|flKt_ rfn" jif{sf] s/of]Uo cfodf lge{/ ub{5 . s/of]Uo cfo gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0fdf b]vfOPsf]
gfkmf eGbf km/s kg{ ;S5 lsgls s]xL cfDbfgL jf vr{x¿ ljleGg jif{x¿df s/ ef/ kfg'{kg]{ jf 36fpg' kg]{ x'g ;S5g eg] sltko

88 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


To:tf cfDbfgL jf vr{x¿ s/ gnfUg] jf 36fpg' gkg]{ x'g ;Sb5g\ . sDkgLsf] rfn" s/ bfloTjx¿ cfos/ P]g, @)%* -2002 AD_
cg';f/ u0fgf ul/Psf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_
rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$
s/ bfloTj
rfn" jif{ 5,85,13,28,465 5,73,40,12,684
ut jif{ - -
:yug s/ -1,40,90,24,940_ -53,09,21,460_
hDdf 4,44,23,03,525 5,20,30,91,224

@!=# :yug s/


-c+sx¿ ?k}+ofdf_

qm=;= ljj/0f cfly{s ljj/0fsf] c+s s/ cfwf/ c:yfoL km/s ?=


! ;DklQ
hfoh]yf, KnfG6 / pks/0f 20,07,83,32,860 26,711,721,977 -6,63,33,89,117_
@ bfloTj / Joj:yf
kl/eflift ;'ljwf of]hgfsf] bfloTj 11,30,56,43,764 – -11,30,56,43,764_
6]lnsd eQf Aoa:yf 1,36,37,29,820 -1,36,37,29,820_
sd{rf/L af]g; jfkt Joj:yf 91,88,72,073 -91,88,72,073_
s"n -20,22,16,34,774_
s/sf] b/@30% -6,06,64,90,432_
:yug ul/Psf] s/ bfloTj÷-;DklQ_ #!=)#=@)&$ -4,34,75,06,855_
:yug s/ Joj:yf vr{÷-cfDbfgL_ @)&$=&% -1,71,89,83,577_
:yug ul/Psf] s/ bfloTj÷-;DklQ_ #@=)#=@)&% -6,06,64,90,432_
:yug s/ Joj:yf vr{÷-cfDbfgL_ @)&$=&% gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f -1,40,90,24,940_
:yug s/ Joj:yf vr{÷-cfDbfgL_ @)&$=&% cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f -30,99,58,637_
g]kfn ;/sf/n] cfly{s P]g, 2075 dfkm{t 2075 >fj)f 1 ut]b]lv b"/;~rf/ ;]jf k|bfosnfO{ nfu" x'g] u/L ;+:yfut s/sf] b/ kl/jt{g
u/L 25% af^ 30% agfPsf] % . To;sf/)f g]kfn n]vfdfg 12 "cfos/" cg";f/ ;DklQ / bfloTjx¿sf] :yug s/ u)fgf -Deferred
Tax_ To:tf ;DklQ k|fKtL jf bfloTj d"Qm ul/Psf] cjlwdf sfod ul/Psf jf k|rngdf /x]sf] s/sf b/sf] cfwf/df ul/g" kg]{ k|fjwfg
/x]sf]n] cf=j=2074/75 sf] nflu :yug s/ u)fgf g]kfn ;/sf/n] nfu" u/]sf gofF s/sf] b/ 30 k|ltztsf] cfwf/df ul/Psf] % . ;+:yfut
s/sf] b/ 25% af^ 30% df kl/jt{g ul/Psf] sf/)faf^ :yug s/ u)fgfdf ?= 1,011,081,739.00 sf] s'n k|efj kg{ uPsf] % .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_
qm=;= ljj/0f cfly{s ljj/0fsf] c+s s/ cfwf/ c:yfoL km/s ?=
! ;DklQ
hfoh]yf KnfG6 / pks/0f 18,48,77,13,230 24,58,78,72,673 -6,10,01,59,443_
@ bfloTj / Joj:yf
kl/eflift ;'ljwf of]hgfsf] bfloTj 9,18,01,67,297 -9,18,01,67,297_
6]lnsd eQf Joj:yf 1,19,62,73,820 -1,19,62,73,820_
sd{rf/L af]g; jfkt Joj:yf 91,34,26,861 – -91,34,26,861_
s"n -17,39,00,27,421_
s/sf] b/@@%% -4,34,75,06,855_
:yug ul/Psf] s/ bfloTj÷-;DklQ_ #!=)#=@)&# -3,35,72,39,618_
:yug s/ Joj:yf vr{÷-cfDbfgL_ @)&#=&$ -99,02,67,237_
:yug ul/Psf] s/ bfloTj÷-;DklQ_ #!=)#=@)&$ -4,34,75,06,855_
:yug s/ Joj:yf vr{÷-cfDbfgL_ @)&#=&$ gfkmf jf gf]S;fgsf] ljj/0f -53,09,21,460_
:yug s/ Joj:yf vr{÷-cfDbfgL_ @)&#=&$ cGo lj:t[t cfDbfgL ljj/0f -45,93,45,777_

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 89


@!=$ ljQLo ljj/0fx? / s/ sfof{nodf k]z ul/Psf] cfo ljj/0f aLrsf] s/ lx;fa ldnfg ljj/0fM
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

s/ lx;fa ldnfg ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


ljQLo ljj/)fx?cg';f/ s/ cl#sf] gfkmf 21,92,61,05,352 20,57,58,55,350
cfos/ P]g, 2058 cg';f/ v'b ;dfof]hg 1,47,92,08,507 2,36,01,95,386
s/ k|of]hgsf] nfuL gfkmf 23,40,53,13,859 22,93,60,50,736
s/sf] b/ 25% 25%
hDdf 5,85,13,28,465 5,73,40,12,684

@@= lalqmof]Uo ;DklQx¿ (Assets Held for sale)


JofVofTds l6Kk0fLx¿
d'Vo ?kdf dd{t kZrft lkmtf{ ePsf, lalqmsf] k|lqmofdf /x]sf Scraps ;DklQx¿ tyf sDkgLsf lj:yflkt (dismantled) pks/0fx¿nfO{
ljlqmof]Uo ;DklQsf] ?kdf /fv]sf] 5 . Scraps tyf dismantled ;DklQx¿sf] cnfjf sDkgL;Fu lnnfdLsf] nflu elg 5'6\ofOPsf
;DklQx¿ klg /x]sf5g\ . oL ;DklQx¿nfO{ >]:tfaf6 x6fO z'Go d"No jf ?=!. afFsL /sd sfod ul/ n]vfFsg u/LPsf] 5 . g]kfn
ljQLo k|ltj]bg dfg % cg';f/ o:tf ;DklQx¿ jf:tljs d"Noaf6 laqmL nfut 36fO{ lgwf{/0f ul/g'k5{ .
Joj:yfkgaf6 sd dxTjsf elg cf}NofO{Psf tyf Jojxfl/s sl7gfOsf sf/0f d"No lgwf{/0f ug{ g;lsg] ;DklQx? nfO{ ljQLo
ljj/0fx?df ;dfj]z ul/Psf] 5}g . o;n] sDkgLsf] ljQLo cj:yf tyf sfo{ ;Dkfbgdf guGo k|efj x'g] Joj:yfkgsf] cg'dfg /x]sf] 5 .
sDkgLdf s'g} klg ;~rfngdf g/x]sf sf/f]jf/x? (Discoutinued Operations) 5}gg\ .

@#= cGo ;+:yfx¿df /x]sf] ljQLo nufgL (Interest in Other Entities)


n]vf gLlt
sDkgLn] cGo ;+:yfx¿;Fusf] nufgL, lgoGq0f / k|efjsf] k|:t'tL ug]{ k|of]hgsf] nflu g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg !@ -NFRS 12:
Disclosure of Interest in Other Entities_ cg'';/0f u/]sf] 5 .

JofVofTds l6Kk0fLx¿
cGo ;+:yfx¿df nufgL – :jfldTjsf] k|ltzt rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$
lqz"nL hnljB't\ sDkgL lnld6]8 50% 46=12%
dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't\ lnld6]8 6% 6%
ljB't\ pTkfbg sDkgL lnld6]8 4=10% 2=96%
Treatment Treatment
lqz"nL hnljB't\ sDkgL lnld6]8 Associate Associate
dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't\ lnld6]8 ljQLo nufgL ljQLo nufgL
ljB't\ pTkfbg sDkgL lnld6]8 ljQLo nufgL ljQLo nufgL
ljQLo ljj/)fx? k|:t'tL ldltdf lqz"nL hnljB't\ sDkgL lnld^*df 50 k|ltzt OlSj^L nufgL /x]sf] % tyfkL lqz"nL hnljB't\ sDkgL
lnld^*] dfly sDkgLsf] lgoGq)f g/xg] ePsf] sf/)f lqz"nL hnljB't\ sDkgL o; sDkgLsf] Associate sDkgL g} /x]sf] % . lqz"nL
hnljB't\ sDkgL lnld^*] sf] k'h
F Lut ;+/rgfdf sDkgLsf] nufgL lx:;f 30 k|ltzt g} sfod /x]sf]n] xfnsf] lx:;f c:yfoL dfq xf] .

@$= k|lt z]o/ cfDbfgL


n]vf gLlt
;fwf/0f zo] /wgLx¿nfO{ hfg] v'b gfkmfnfO{ ;fwf/0f zo] /sf] efl/t cf};t ;+Vofn] efu u/]/ cfwf/e't k|ltzo] / cfDbfgLsf] u0fgf ul/Psf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
g]kfn n]vfdfg ## “k|lt z]o/ cfDbfgL” n] ljQLo ljj/0fx¿df k|lt z]o/ cfDbfgL ;"lrt ug'kg]{ cfjZostfnfO{ cf}+NofPsf] 5 .
sDkgLsf ;fwf/0f z]o/x¿ jf ;Defljt ;fwf/0f z]o/x¿ ;fj{hlgs ahf/df sf/f]jf/ e}/x]sf 5g\ . sDkgLn] cfkm\gf ljQLo ljj/0fx¿
lwtf]kq af]8{df k]z ub{5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

k|lt z]o/ cfDbfgL rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


j]l;s u0fgfsf] nfuL k|of]u ul/Psf] gfkmf 17,48,38,01,827 15,37,27,64,126
hDdf z]o/ ;+Vof -efl/t cf};t_ 15,00,00,000 15,00,00,000
k|lt z]o/ cfDbfgL -j]l;s_ 116=56 102=49
k|lt z]o/ cfDbfgLdf x|f; Nofpg ;Sg] rfn" jf ;Defljt s'g} pks/0fx¿ sDkgL;Fu ljBdfg 5}gg\ .
90 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%
@%= ;Defljt bfloTj tyf kF'hLut k|ltj4tf
JofVofTds l6Kk0fL
@%=! ;Defljt bfloTj
;Defljt bfloTjn] ;Deflat gubsf] afXo k|jfxnfO{ hgfpF5 h;sf] e'QmfgLsf] ;+efjgf sd x'g'sf] ;fy} ljZj;gLo sf/0f ;lxt dfkg
ug{ ;lsb}g .
@%=!=! cg'dltkq glas/0f b:t'/
bf];|f] cjlwsf] cg'dltkq lgodfos lgsfoaf6 x'g] lg0f{o tyf ;+Defljt sfg"gL ;dfwfgdf e/ kb{5 . pQm bfloTjsf] e'QmfgLsf] ;+efjgf
tyf /sd clglZrt /x]sf] 5 . -l6Kk0fL g+ ! df x]g'{xf]nf_
@%=!=@ sfg"gL d'4fx¿
laleGg cbfnt tyf Goflos Pj+ cw{ Goflos lgsfox¿df sDkgL la?4sf ## j6f d'4fx¿ larf/flwg /x]sf 5g\ . olb lt d'4fx¿
sDkgLsf] lakIfdf km};nf ePsf] cj:yfdf sDkgLpk/ bfloTjsf] l;h{gf x'G5 . t/ To:tf bfloTjx¿nfO{ ljZj;gLo ?kdf df}lb|s d"Nodf
dfkg u/L n]vf°g ug{ ;lsPsf] 5}g . ;fy} Jo:yfkgn] To:tf] d'4fx?af6 cfpg] bfloTjn] lg0f{odf 7"nf] k|efj gkfg]{ 7x/ u/]sf] 5 .
@%=!=# s/ ;DaGwL d'4fx?
sDkgLn] k]z u/]sf] cf=j= 2070/71 sf] :jo+ s/ lgwf{/)f kmfOn dfly &'nf s/bftf sfof{noaf^ d"No clej[l$ s/sf] k'gM s/
lgwf{/0fsf] cfb]z k|fKt eof] . sDkgLsf] tkm{af^ ;f] cfb]z pk/ &'nf s/bftf sfof{nosf] vftfdf ?= 87,31,622 hDdf u/L k|zf;lgs
k'g/fjnf]sgsf] nflu cfGtl/s /fh:j ljefusf dxflgb]{zssf] sfof{nodf lgj]bg k]]z u/]sf] % . k'g/fjnf]sgsf] lg)f{o sDkgLsf]
ljkIfdf ePsf] cj:yfdf d"=c=s=jfkt ?= 2,61,94,866 / hl/jfgf ;d]tsf] /sd sDkgLsf] bfloTjdf yk x'g] % .
@%=@ k|ltj4tf
sDkgLn] ;DklQ v/Lb, k"jf{wf/ Pj+ g]6js{ lasf; / la:tf/sf] cfk"tL{stf{;Fu ul/Psf] ;Demf}tfsf] s/f/sf] bfloTj ;[hgf ePsf] ePtf
klg To:tf a:t' tyf ;fdfu|L k|fKt eO{ g;s]sf] sf/0fn] To:tf /sdx¿ ljQLo ljj/0fx?df ;dfj]z ul/Psf 5}gg\ . sfo{ ;DkGg eP
kZrft e'QmfgL ug]{ u/L Go"gtd k|lta4tf hgfOPsf /sdx¿ lgDg cg';f/ k|:t't ul/Psf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

k'FhLut k|lta4tf rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


l;len sfo{sf] k'FhLut k|lta4tf 17,61,14,890 8,00,22,378
Knf06 tyf pks/0f v/Lb sfo{sf] k'FhLut k|lta4tf 11,83,90,76,662 6,99,10,10,470
la=l6=P;=ejg lnh ;Demf}tfsf] k'FhLut k|lta4tf – –
hDdf 12,01,51,91,552 7,07,10,32,848

@^= ;+j4 kIfsf] ljj/0f


Nf]vf gLlt
g]kfn n]vfdfg @$ adf]lhd ;a4 kIf;Fusf] sf/f]af/ /sd / ;f]sf] afFsL /sdnfO{ v'nf;f ug'{ kg]{ Joj:yf /x]sf] x'Fbf sDkgLaf6
;DalGwt kIf;Fusf] sf/f]jf/ / cGo sfg'gL cfjZostfnfO{ adf]lhd pNn]v ul/Psf] 5 .
JofVofTds l6Kk0fLx¿
@^=! ;Da4 kIfsf] klxrfg
g]kfn 6]lnsdn] lgDg pNn]lvt kIfx¿nfO{ ;Da4 kIfsf] ?kdf klxrfg u/]sf] 5 .
!= g]kfn ;/sf/ – g]kfn ;/sf/ sDkgLsf] d"Vo nufgLstf{ /x]sf] 5 . -z]o/ k'FhL ;DaGwL gf]6 ( x]g'{xf]nf_
@= sDkgLsf] ;~rfnsx¿
#= sDkgLsf] d'Vo Joj:yfksx¿ sDkgLdf ;]jf/t tx !! / ;f] eGbf dfyLsf kbfl;g JolQmx¿nfO{ Joj:yfksLo lg0fo{df k|efj
kfg{ ;Sg] kbflwsf/Lsf] ?kdf lnOPsf] 5 .
$= ;~rfns tyf Joj:yfksLo kbdf sfo{/t kbflwsf/Lsf gft]bf/x¿ .
%= g]kfn 6]lnsd sd{rf/L cjsf; sf]if .
@^=@ ;Da4 kIf;Fusf] sf/f]af/
@^=@=! g]kfn ;/sf/sf] sf]ifdf of]ubfg
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


clu|d cfos/ 6,64,27,38,563 6,14,82,79,381
d"No clej[l$ s/ 4,74,50,21,006 4,75,27,70,794

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 91


b"/;~rf/ ;]jf z'Ns 3,13,54,26,740 3,20,30,63,055
:jfldTj z'Ns 57,21,82,999 59,82,11,798
eG;f/ z'Ns 33,91,26,905 36,83,24,887
/f]oN^L / u|fld)f b"/;~rf/ ljsfz sf]if 2,41,91,45,610 2,44,22,48,850
lk|mSj]G;L b:t"/ 1,21,41,83,485 1,20,93,33,935
nfef+z 7,54,81,97,250 6,99,92,37,450
hfoh]yf / ;jf/L ;fwg s/ 3,59,88,420 3,48,04,275
hDdf 26,65,20,10,978 25,75,62,74,425
b"/;~rf/ ;]jf k|bfg u/]jfkt g]kfn ;/sf/sf] nflu ;+sng ul/g] ;]jfz'Nsx? Jofj;flos zt{adf]lhd nufOPsf 5g\ .
g]kfn b"/;~rf/ k|flws/0f -g]kfn ;/sf/åf/f :yflkt :jfoQ lgofds lgsfo_ nfO{ a'emfOPsf z'Nsx? sfg"g tyf lgodgsf/L
Joj:yf adf]lhd e'QmfgL ul/Psf 5g\ .
@^=@=@ ;~rfns tyf d'Vo Joj:yfksLo JolQmTj
ljut ltg jif{ -c;f/ #@, @)&% sf] cfwf/df ljut_ otf s'g} klg ;~rfns tyf Joj:yfks Pj+ lghsf gft]bf/x¿n] sDkgLaf6
s'g} k|sf/sf] C0f ;'ljwf lnPsf] b]lvb}g .
sDkgLsf] lalgodcg';f/sf ;]jf ;'ljwf afx]s s'g} klg ;~rfns tyf Joj:yfksLo JolQmTj Pj+ lghsf gft]bf/x¿;Fu s'g} klg
sf/f]jf/ gePsf] ;fy} sf/f]af/sf] k|:tfj;d]t /x]sf] 5}g .
kfl/>lds e"StfgL
s_ ;~rfns ;ldlt -Board of Directors-BoD_
;~rfns ;ldltsf] a}7s cf=j= @)74/75
qm=;= gfd kb
a}7sdf pkl:yt lbg hDdf eQf -?=_
! >L dx]Gb| dfg u'?ª\u cWoIf 28 1,12,000
@ >L s]bf/ axfb'/ clwsf/L cWoIf 21 84,000
# >L sfldgL /fhe08f/L ;b:o 49 1,96,000
$ >L /d]z 9sfn ;b:o 30 1,20,000
% >L l8lNn/fh l3ld/] ;b:o 16 64,000
^ >L /fdrGb| 9sfn ;b:o 41 1,64,000
& >L pQ/ s'df/ vqL ;b:o 42 1,68,000
* >L /fd s[i0f ;'j]bL ;b:o 3 12,000
( >L ljgo s'df/ rfln;] ;b:o 39 1,56,000
!) >L lji0f' k|;fb s;h' ;b:o 5 20,000
!! >L /fh axfb'/ /fjn ;b:o 11 44,000
!@ >L z}nfhf /fO{ sDkgL ;lrj 50 2,00,000
hDdf 13,40,000
v_ n]vfk/LIf0f ;ldlt -Audit Committee_
n]vfk/LIf0f ;ldltsf] a}7s cf=j= @)74/75
qm=;= gfd kb
a}7sdf pkl:yt lbg hDdf eQf -?=_
! >L l8lNn/fh l3ld/] cWoIf 5 20,000
@ >L /d]z 9sfn cWoIf 8 32,000
# >L /fdrGb| 9sfn ;b:o 8 32,000
$ >L pQ/ s'df/ vqL ;b:o 10 40,000
% >L ljgo s'df/ rfln;] ;b:o 13 52,000
^ >L uf]s0f{ k|;fb l;6f}nf ;b:o ;lrj 13 52,000
hDdf 2,28,000

92 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


@^=@=# k|ltj]bg ldlt eGbf k5fl8 ePsf sf/f]af/x¿
k|lta]bgsf] ldlt eGbf k5fl8 k|ltj]bg x:tfIf/ ePsf] ldlt @)&%÷)*÷@& ;Dddf tn pNn]v ul/Psf] afx]s cGo yk sf/f]jf/
g/x]sf] .
;~rfns ;ldltdf kl/jt{g
qm= o; cl3 pQm
gfd kb k|ltlglwTj u/]sf] sfof{no lgo'lQm ldlt sf/0f
;= kbdf axfn AolQm
! >L dx]Gb| dfg u'?ª\u cWoIf ;"rgf tyf ;~rf/ 14.09.2073 >L lbg]z s'df/ g]kfn ;/sf/sf]
dGqfno -;lrj_ yklnof ;?jf lg0f{o
@ >L s]bf/ axfb'/ cWoIf ;"rgf tyf ;~rf/ 06.07.2074 >L dx]Gb| dfg g]kfn ;/sf/sf]
clwsf/L dGqfno -;lrj_ u'?ª\u ;?jf lg0f{o
# >L dx]Gb| dfg u'?ª\u cWoIf ;"rgf tyf ;~rf/ 26.12.2074 >L s]bf/ axfb'/ g]kfn ;/sf/sf]
dGqfno -;lrj_ clwsf/L ;?jf lg0f{o
$ >L sfldgL ;b:o g]kfn b"/;~rf/ sDkgL 06.06.2073 >L j'l4 k|;fb dlGq kl/ifbsf]
/fhe08f/L lnld6]8 cfrfo{ lg0f{o
-k|aGw lgb]{zs_
% >L ;"o{eQm kf]v|]n ;b:o g]kfn b"/;~rf/ sDkgL 31.04.2075 >L sfldgL dlGq :t/Lo lg0f{o
lnld6]8 /fhe08f/L
-lgldQ k|aGw lgb]{zs_
^ >L /d]z 9sfn ;b:o sfg"g, Gofo tyf 08.07.2075 >L l8NnL/fh l3dL/] g]kfn ;/sf/sf]
;+;lbo Joj:yf dGqfno ;?jf lg0f{o
-;x–;lrj_
& >L wg/fh 1jfnL cWoIf sfg"g, Gofo tyf 07.08.2075 >L /d]z 9sfn g]kfn ;/sf/sf]
;+;lbo Joj:yf dGqfno j9'jf lg0f{o
-;x–;lrj_
* >L pQ/ s'df/ vqL ;b:o cy{ dGqfno -;x–;lrj_ 07.05.2074 >L /fds[i0f ;'j]bL g]kfn ;/sf/sf]
;?jf lg0f{o
( >L /flwsf cof{n ;b:o ;~rf/ tyf ;"rgf k|ljlw 27.08.2075 >L /fdrGb| 9sfn g]kfn ;/sf/sf]
dGqfno j9'jf lg0f{o
!) >L lji0f' k|;fb s;h' ;b:o ;fwf/0f z]o/wgL k|ltlglw 25.03.2075 >L ljgo s'df/ ;fwf/0f ;efaf6
rfln;] lgjf{lrt
!! >L /fh axfb'/ /fjn ;b:o g]kfn b"/;~rf/ sDkgL 15.01.2075 >L 6+snfn >]i7 sd{rf/L k|ltlglw
lnld6]8 sd{rf/L k|ltlglw lgjf{rgaf6 lgjf{lrt
@^=@=$ cGo Joj:yfksLo JolQmTj
sDkgLsf] tx !! jf ;f] eGbf dflyNnf] kbdf ;]jf/t sd{rf/Lx¿nfO{ sDkgLsf] lalgodfjnLsf] clwgdf /xL tna, eQf tyf cGo
kfl/>lds nufotsf ;]jf ;'ljwf e'QmfgL ul/Psf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

cGo Joj:yfksLo JolQmx¿nfO{ e'QmfgL rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$


tnj, eQf, af]g; tyf cGo kfl/>lds 2,14,10,234 2,57,95,747

@^=# ;Da4 kIfx¿;Fusf] afFsL /sd


g]kfn ;/sf/;Fu afFsL /sd e'QmfgL afsL /sd lzif{sdf ;+eflat gf]S;fgL ;lxt b]vfOPsf] 5 . -l6Kk0fL &=!=$_
g]kfn b'/;~rf/ sDkgL cjsf; sf]ifdf /x]sf] /sdnfO{ kl/eflift ;'ljwf of]hgfcGtu{t b]vfOPsf] 5 . -l6Kk0fL *=@=@_

@&= v08ut ljZn]if0f (Segmental Analysis)


n]vf gLlt
sDkgLn] Joj;fosf lqmofsnfkx¿sf] cfwf/df v08x¿sf] lgwf{/0f u/L v08ut ljin]z0f tof/ u/]sf] 5 . ;fy} sDkgLsf] ;f+u7lgs
9f+rf klg sDkgLsf] Joj;fosf lqmofsnfkx¿sf] k|sl[ tcg'?k /x]sf] 5 .

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 93


94
JofVofTds l6Kk0fLx¿ -c+sx¿ ?k}+ofdf_

ljj/0f l:y/ g]6js{ (PSTN) jfo/n]; (GSM) jfo/n]; (CDMA) nufgL, gub / gub ;/x cGo (Unallocated) hDdf

32=03=2075 31=03=2074 32=03=2075 31=03=2074 32=03=2075 31=03=2074 32=03=2075 31=03=2074 32=03=2075 31=03=2074 32=03=2075 31=03=2074

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


 
rfn" jif{ ljut jif{ rfn" jif{ ljut jif{ rfn" jif{ ljut jif{ rfn" jif{ ljut jif{ rfn" jif{ ljut jif{ rfn" jif{ ljut jif{

cfDbfgL                    

afXo cfDbfgL 6,00,11,40,308 6,67,21,17,106 31,83,03,76,711 32,16,43,87,903 1,19,17,42,719 1,51,03,12,942 5,86,32,32,555 3,94,12,10,353 38,29,92,664 16,12,82,017 45,26,94,84,957 44,44,93,10,321
cGt/ OsfO
      –
cfDbfgL
hDdf cfo 6,00,11,40,308 6,67,21,17,106 31,83,03,76,711 32,16,43,87,903 1,19,17,42,719 1,51,03,12,942 5,86,32,32,555 3,94,12,10,353 38,29,92,664 16,12,82,017 45,26,94,84,957 44,44,93,10,321
Result        

Segment Result 73,58,64,831 1,52,02,37,481 16,35,80,84,060 18,53,88,07,543 26,92,70,206 42,73,36,858 5,94,55,48,657 3,94,12,10,353 -2,41,58,57,857_ -3,52,27,37,853_ 20,89,29,09,897 20,90,48,54,382
cfos/ cl3sf]
73,58,64,831 1,52,02,37,481 16,35,80,84,060 18,53,88,07,543 26,92,70,206 42,73,36,858 5,94,55,48,657 3,94,12,10,353 -2,41,58,57,857_ -3,52,27,37,853_ 21,12,96,94,108 20,90,48,54,382
gfkmf

s/ ( rfn" +:yug)       4,13,23,44,888 4,74,37,45,447 4,13,23,44,888 4,74,37,45,445

v'b gfkmf 73,58,64,831 1,52,02,37,481 16,35,80,84,060 18,53,88,07,543 26,92,70,206 42,73,36,858 5,94,55,48,657 3,94,12,10,353 -6,54,82,02,745_ -8,26,64,83,300_ 16,76,05,65,009 16,16,11,08,937
cGo hfgsf/L c;f/ 32 2075 c;f/ 31 2074 c;f/ 32 2075 c;f/ 31 2074 c;f/ 32 2075 c;f/ 31 2074 c;f/ 32 2075 c;f/ 31 2074 c;f/ 32 2075 c;f/ 31 2074 c;f/ 32 2075 c;f/ 31 2074
Segment Assets 11,24,28,02,445 11,68,26,29,523 12,89,79,04,615 11,28,96,90,196 1,95,07,80,855 2,12,54,01,648 74,72,32,37,954 66,94,67,73,797   100,81,47,25,869 92,04,44,95,160
:yug s/ ;DklQ       6,06,64,90,432 4,34,75,06,855 6,06,65,57,101 4,34,75,06,855
( Net)

Unallocated Cor-
      25,010,963,299 25,21,48,21,150 25,01,09,66,187 25,21,48,21,150
porate Assets

hDdf ;DklQ 11,24,28,02,445 11,68,26,29,521 12,89,79,04,615 11,28,96,90,196 1,95,07,80,855 2,12,54,01,648 74,72,32,37,954 66,946,773,797 31,077,453,731 29,56,23,28,005 131,89,22,49,158 121,60,68,23,164

Segment Li-
abilities
2,65,53,81,152 2,77,69,05,325 15,40,17,76,080 14,83,59,97,533 24,46,59,291 1,37,32,04,099 18,30,18,16,522 18,98,61,06,957
Unallocated
Corporate Li-       13,92,52,45,380 11,28,98,67,978 13,92,52,45,380 11,28,98,67,979
ability

hDdf bfloTj 2,65,53,81,152 2,77,69,05,325 15,40,17,76,080 14,83,59,97,533 24,46,59,291 1,37,32,04,099 13,92,52,45,380 11,28,98,67,978 32,22,70,61,902 30,27,59,74,936

@&=! v08ut k|:t'tLs/0fsf k"j{wf/0ffx? (Assumption for Segmental Reporting)


l k|ToIf jf plrt cfwf/df vl08s/0f ug{ g;lsg] sDkgLsf cfDbfgL, vr{, ;DklQ tyf bfloTjx¿nfO{ “Unallocated revenue/expense/assets/liabilities” cGt/ut /flvPsf] 5 .
l /fh:jnfO{ k|To]s ;]jfsf] Product Line sf] cfwf/df lnOPsf] 5 .
l cGt/cj4tf /fh:jnfO{ cGt/cfa4tfk"j{sf] /fh:jsf] cfwf/df 5'6\ofOPsf] 5 . x|f; / ;~rfng tyf dd{t vr{x¿nfO{ k|To]s ;]jf;Fu ;DalGwt Hffoh]yf, Knf06 / pks/0fx¿sf] cfwf/df 5'6\ofO
b]vfOPsf 5g\ .
@&=@ ef}uf]lns ljefhg -Geographical Segments_
sDkgLn]] b]zsf ljleGg efudf ^ j6f If]qLo lgb]{zgfnox? :yfkgf ul/ ;~rfng u/]sf] 5 . tyflk If]qLo lgb]{zgfnox?af6 k|bfg
ul/g] ;]jfx? s]Gb|:yflkt ;]jf lgb]{zgfnox?af6 klg Joj:yf ul/Psf] 5 . To;sf/0f g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfg * -Operating
Segments_ sf] p2]Zo k"/f x'g] lsl;dn] 5'§f5'§} If]qLo ;"rgfx? pknAw x'g ;Sg] cj:yf b]lvb}g . ef}uf]lns ljefhgsf] cfwf/df
;"rgfx? ljefhg ug'{ Tolt Jojxfl/s gePsf] tyf To;af6 k|fKt x'g] nfe eGbf vr{ al9 x'g] Joj:yfkgsf] a'emfO{ /x]sf]] 5 .
Psn sfg"gL clwsf/ tyf ;~rfngsf] jftfj/0f /x]sf]n] sDkgL Psdfq ef}uf]lns v08df ;~rfng ePsf] dflgPsf] 5 .

@*= cGtl/d ljQLo k|:t'tL (Interim Financial Reporting)


g]kfn lwtf]kq af]8{ (SEBON), g]kfn :6s PS:r]Gh (NEPSE) / sDkgL P]g, @)^# n] tf]s]sf] k|fjwfgsf] clwgdf /xL cfjlws ljQLo
ljj/0fsf] k|:t'tL tyf k|sfzg ub}{ cfPsf] 5 . pk/f]Qm k|fjwfgx¿ g]kfn n]vfdfg #$ (NAS 34) cg';f/ x'-ax' pNn]v ug'{sf] ;fy}
;f]xL k|fawfgdf /xL sDkgLsf] Website: www.ntc.net.np df klg k|sflzt ug]{ ul/Psf] 5 .
cGtl/d ljQLo ljj/)fx?df n]vfl°t :yug s/ / To;sf] gfkmf jf gf]S;fg dflysf] k|efj of] n]vfk/LIf)f kl% km/s kg{ uPsf] % .
;+:yfut s/sf] b/ 25 k|ltztaf^ 30 k|ltztdf kl/jt{g ePsf] / cGtl/d ljQLo ljj/)fx?df cl#Nnf] b/sf] cfwf/df :yfug s/
u0fgf tyf ;f]xL cg';f/ cg'dfg ul/Psf] sf/)f of] n]vfk/LIf)f kl%sf] ljQLo ljj/)fx?df ;f] km/s kg{ uPsf] xf] .

@(= ljut jif{ ;dfof]hg


ljut tyf rfn" jif{sf ljQLo ljj/0fx¿nfO{ g]kfn ljQLo k|ltj]bg dfgx¿n] cf}+NofPsf] cfjZostfcg';f/ k'gld{nfg u/L lgod;+ut
k|:t'tLs/0f ul/Psf] 5 .
ljut jif{;Fu ;DalGwt lgDgfg';f/sf cfDbfgL / vr{x¿nfO{ g]kfn n]vfdfg * sf k|fjwfgcg';f/ cf=j= @)&$.&% df ;dfof]hg ul/Psf]
5 . v'b ljut jif{ ;dfof]hg ?= 6,35,35,657 ;DalGwt cf=j=df / jif{ v'nfpg g;lsPsf /sdx¿nfO{ rfn" cf=j=sf] OlSj6L kl/jt{g
ljj/0fdf ef/ kfl/Psf] 5 .
-c+sx¿ ?k}+ofdf_

qm=;+= ljj/0f Vfr{ cfDbfgL


! cf=j= @)&# b]lv @)&$ ;Dd k|f]T;fxgdf ePsf] al9 Joj:yfdf ;dfof]hg 12,05,09,363
@ u}/ sfo{ ;~rfng cfo 2,21,71,538
# cGt/ O{sfO lx;fa ;dfof]hg 3,076
$ lk|mSj]G;L b:t'/ ;dfof]hg 7,72,63,021
% ;~rfng cfo -/]G6n l/e;{_ 8,60,347
^ ;~rfng vr{ 92,76,899 65,37,405
  hDdf 8,65,42,996 15,00,78,653
cGo km/s ljj/0fx¿ e]l6Psf]df ;f]xL :yfgdf 5'§} b]vfOPsf 5g\ .

#)= cGo Disclosures


#)=! ;6xL b/sf] k|of]u
;6xL b/ rfn" cf=j= @)&$÷&% ut cf=j= @)&#÷&$
cd]l/sL 8n/ M ?k}+of 109=34 102=86
o"/f] M ?k}+of 127=77 117=40
30=2 cf=j= 2071/72 sf] ef}lts k/LIf)fdf klxrfg x'g g;ls Write off ul/Psf] ?= 6,89,44,802 a/fa/sf] lhG;L ;fdu|Lx¿nfO{ of] cjlwdf
klxrfg u/L lhG;L df}Hbftdf n]vf°g u/L OlSj^L kl/jt{g ljj/)fdf ef/ kfl/Psf] % .
30=3 ljut cf=j=df cf;fdL afFsL elg n]vf°g ul/Psf] ?= 2,66,78,102.36 nfO{ VAS cf;fdL afFsL / w/f}^Lsf] ?kdf n]vf°g ul/Psf] ?=
34,03,797.68 nfO{ VAS w/f}^L sf] ?kdf ;dfof]hg u/L o; cf=j= 2074÷75 sf] OlSj^L kl/jt{g ljj/)fdf ef/ kfl/Psf] % .
30=4 ?= 4,57,597.00 j/fj/sf] /sd ;dfof]lht kl/zf]lwt nfutsf] ?kdf OlSj^L kl/jt{g ljj/)fdf b]vfO{Psf] % .
#)=% ljut jif{sf /sdx¿nfO{ rfn" jif{;uF t'ngf ug{ ;lhnf] x'g] u/L cfjZostfcg';f/ k'gM ljefhg tyf juL{s/0f ul/Psf] 5 .

dx]Gb|dfg u'?ª\u ;"o{eQm kf]v/]n wg/fh 1jfnL pQ/ s'df/ vqL l;=P= -8f=_ ;'af]w s'df/ s0f{ l;=P= cRo't /fh hf]zL
cWoIf lgldQ k|aGw lgb]{zs ;~rfns ;~rfns ;'af]w Pzf]l;o6\;, P=cf/= hf]zL P08 s+=,
rf6{8{ PsfpG6]G6\; rf6{8{ PsfpG6]G6\;
/flwsf cof{n lji0f' k|;fb s;h' /fh axfb'/ /fjn k|lbk /fh pkfWofo u+uf ;fu/ dftG5] ldltM d+l;/ @&, @)&%,
;~rfns ;~rfns ;~rfns k|d'v ljQLo clws[t k|aGws :yfgM sf7df8f}+

jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 95


kfFr jif{sf] k|d'v ;'rsf°x?

ljj/)f cf=j= cf=j= cf=j= cf=j= cf=j=


2070÷2071 2071÷2072 2072÷2073 2073÷2074 2074÷2075
v'b gfkmf ? ca{df !!=%& !$=%% 13=55 15=37 17=48
;~rfng cfo ? ca{df #%=%^ #(=@% $)=&) 40=34 39=02
s'n cfo ? ca{df #(=^& $@=^$ $$=@@ 44=59 45=27
k|lt z]o/ cfDbfgL ? df &&=!@ (&=)$ ()=#^ !)@=$( 116=56
k|lt z]o/ ahf/ d"No ? df ^%^ ^#^ ^*( ^&% 721
Networth Per Share ? df $(*=&@ %#(=(( %%%=*# 608=86 664=40
d"No cfDbfgL cg"kft (P/E Ratio) cg'kft *=%! ^=%% &=^@ ^=^ 6=18
z]o/ k"lhdf nfef+z k|ltzt $& %) %! %% 55
sd{rf/L vr{ ? ca{df 4=40 4=91 5=33 5=33 5=95
dd{t ;Def/ tyf ;~rfng vr{ ? ca{df 7=21 7=98 6=45 6=53 6=74
k|zf;lgs vr{ ? ca{df 1=57 1=69 1=26 1=29 1=32
s'n vr{ ? ca{df 24=24 22=63 25=99 24=02 23=35
sd{rf/L vr{ / s'n vr{sf] cg'kft k|ltzt 18=15 21=7 20=5 22=19 25=48
k|zf;lgs vr{ / s'n vr{sf] cg'kft k|ltzt 6=5 7=47 4=84 5=37 5=65
g]^jy{ (Shareholder's Fund) ? ca{df &$=*! *)=(( *#=#& (!=## 99=66
Capital Employed ? ca{df 90=55 95=77 97=64 106=49 114=86
z]o/ s/f]*df !% !% !% !% 15
sd{rf/L ;+Vof %,$$* %,@&^ $,!$* $,!%& $,@@$
Return on Shareholder's Fund k|ltzt !%=$^ !&=(* !^=@^ 16=83 17=54
Return on Capital Employed k|ltzt 12=78 15=21 13=88 14=43 15
Return on Total Assets k|ltzt 10=97 13=07 11=93 12=63 13=25
k|lt sd{rf/L cf};t cfDbfgL ? xhf/df &,@*@ *,)*@ !),^%* !),&!# 10,709
EBITDA Margin k|ltzt $*=)$ %^=*@ %@=)( %&=(* 58
v'b gfkmf cg'kft k|ltzt 29=16 34=12 30=64 34=47 38=61
rfn" ;DklQ cg'kft Times #=%% #=($ #=** $=@@ 4=11
;/sf/L sf]ifdf of]ubfg ?= ca{df @)=#% @)=&% @#=!) 25=75 26=65
k|lt sd{rf/L cf};t u|fxs ;+Vof @,))@ @,$^! #,^!( $,@@( 4,727

96 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%


g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8sf sf];]9'·fx?

O{=;+= ljj/0f O{=;+= ljj/0f


!(!# sf7df8f}+df klxnf] 6]lnkmf]g nfOgsf] :yfkgf @))$ IVR ;]jf !^)) dfkm{t SLC kl/Iffsf] glthf k|sfzgsf]
!(!$ sf7df8f}+b]lv ef/tsf] /S;f}n;Dd cf]kg jfo/ 6«+s z'?jft
nfOgsf] :yfkgf @))% P8efG;8 lk|m kmf]g (Toll-Free) ;]jfsf] z'?jft
!(#% b/af/df @% nfOg Ifdtfsf] Automatic Exchange sf] @))% CDMA ;]jfsf] z'?jft
h8fg @))% PS;]; g]6js{ ;]jfsf] z'?jft
!(#^ sf7df8f}+b]lv wgs'6f;Dd cf]kg jfo/ 6+«s nfOgsf] @))% 6]lnkmf]g ;f]wk'5 ;]jf -!(&_ sf] sfo{ k|fOe]6 sDkgLaf6
:yfkgf u/fpg yflnPsf]
!(%) 6]lnu|fd ;]jfsf] :yfkgf @))^ PSTN qm]l86 lnld6 ;]jfsf] z'?jft
!(%) High Frequency Radio k|0ffnLsf] z'?jft @))^ xf]d slG6« 8fO/]S6 ;]jf (HCD-Nepal Direct) sf] z'?jft
!(%) sf7df8f+}df !)) nfOgsf] Cross Bar 6]lnkmf]g @))^ sf7df8f}+df 6]lnkmf]g kmN6 btf{ !(* -IVR dfkm{t_ ;]jf
PS;r]Ghsf] :yfkgf @))^ IVR ;]jf !^)! dfkm{t !)+@ k/LIffsf] glthf
!(%! sf7df8fb+} l] v kfNkf;Dd cfk] g jfo/ 6«s + nfOgsf] :yfkgf k|sfzgsf] z'?jft
!(%% ;j{;fw/0fsf] nflu klxnf] #)) nfOgsf] Cross Bar @))^ sf7df8f}+ pkTosfdf CDMA ;]jfsf] z'?jft
6]lnkmf]g PS;r]Ghsf] :yfkgf @))^ PSTN EjfO; d]n ;]jfsf] z'?jft
!(%% ;j{;fw/0f g]kfnLnfO{ 6]lnkmf]g nfOg ljt/0f @))& g]kfn ef/t clK6sn lnÍåf/f OG6/g]6 AofG8ljy j[l4
!(^# sf7df8f}+df klxnf] !))) nfOgsf] Automatic @))& CDMA df]afOn (SkyPhone) df cGt/b]zLo /f]ldË
Exchange :yfkgf ;]jfsf] z'?jft
!(^$ HF Radio Service åf/f cGt/f{li6«o -ef/t tyf @))& IVR ;]jf !^)^ dfkm{t PSTN 6]lnkmf]g lan /sdsf]
kfls:tfg_ b"/;~rf/ ;]jfsf] z'?jft hfgsf/L lng] ;]jfsf] z'?jft
!(&! 6]n]S; ;]jfsf] z'?jft @))& IVR ;]jf !** dfkm{t lgMz'Ns VOIP sn Complaint
!(&$ cGt/b]lzs 6+«s ;]jfsf] nflu Microwave btf{ ;]jfsf] z'?jft
Transmission Link sf] :yfkgf @))& GSM df]afOndf GPRS, 3G / CRBT ;]jfsf] z'?jft
!(*@ cGt/f{li6«o ;ls{6sf] nflu "B" Type e"–pku|x s]Gb|sf] @))* ADSL OG6/g]6 ;]jfsf] z'?jft
:yfkgf @))* IVR ;]jf !(* dfkm{t ADSL Complaint btf{ ;]jfsf]
!(*@ SPC 6]n]S; PS;r]Ghsf] :yfkgf z'?jft
!(*# l8lh6n 6]lnkmf]g PS;r]Ghsf] :yfkgf @))* gf]l6; af]8{ ;]jfsf] z'?jft
!(*$ cGt/b]lzs 6«+s ;]jf (STD) sf] z'?jft @))( CDMA kf]i6k]8 df]afOn ;]jfsf] z'?jft
!(*$ u|fdL0f b"/;~rf/ ;]jfsf] z'?jft @)!) b]zsf ;Dk"0f{ uf=kf=df sDkgLsf] b"/;~rf/ ;]jf k'u]sf]
!(*& cGt/f{li6«o 6«+s ;]jf (ISD) sf] z'?jft @)!) SIP Easy Call (Pre- paid Calling Card) ;]jfsf] z'?jft
!((% Optical Fiber Network sf] h8fg @)!) Volume Based ADSL ;]jfsf] z'?jft
!((^ ;a} 6«fG;ld;g lnÍnfO{ l8lh6n 6«fG;ld;g lnÍdf @)!! SIP PPP (Permanent Pre–paid Phone) ;]jfsf]
kl/jt{g z'?jft
!((^ ;Dk"0f{ 6]lnkmf]g g]6js{ :jrflnt ul/Psf] @)!! GSM df]afOndf 3G Data Card ;]jf z'?jft
!((^ cfkm\g} cGt/f{li6«o u]6j] PS;r]Ghsf] :yfkgf @)!! First International Carrier Partner’s Meet sf]
!((^ le:of6 ;]jfsf] z'?jft cfof]hgf
!((& D.O.T. India ;Fu clK6sn kmfOa/åf/f l8lh6n lnÍsf] @)!@ International Toll Free Services (ITFS) ;]jfsf]
:yfkgf z'?jft, 4G jfo/n]; a|f]8Jof08 OG6/g]6 WiMAX
!((* a+unfb]z;Fu ;Lwf lnÍsf] :yfkgf ;]jfsf] z'?jft
!((( GSM df]afOn ;]jfsf] z'?jft @)!@ IP CDMA ;]jfsf] ;~rfng
@))) SDH Microwave Radio sf] sfof{Gjog @)!# IP-based Wireline Network (NGN) ;]jfsf] ;~rfng
@))) OG6/g]6 ;]jfsf] z'?jft @)!$ Wi-Fi Hotspot ;~rfng sDkgLsf] ;]jfsf] ;]jf
@))! k]kmf]g ;]jfsf] z'?jft ;DaGwdf Mobile Apps sf] z'?jft
@))! GSM dfa] fOndf International Roaming ;j] fsf] z'?jft @)!% FTTH ;]jfsf] z'?jft
@))@ k"j{ klZrd /fhdfu{df clK6sn kmfOa/ @)!% ;fdflhs ;~hfn Meet z'?jft
la5\ofpg] sfo{ ePsf] @)!^ NTPRO ;]jfsf] z'?jft
@))# GSM lk|k]8 ;]jfsf] z'?jft @)!& 4G/LTE ;]jfsf] z'?jft
@))$ tTsfnLg g]kfn b"/;~rf/ ;+:yfg b"/;~rf/ sDkgL @)!* g]kfn–rLg jLr s]?Ë gfsf dfkm{t clK6sn kmfOj/
lnld6]8df kl/jt{g ln+ssf] Jofj;flos ;~rfngsf] z'?jft
@))$ lk|k]8 slnË sf8{ -O{lhsn_ ;]jfsf] z'?jft
jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&% 97
g]kfn b"/;~rf/ sDkgL lnld6]8
s]Gb|Lo sfof{no, eb|sfnLKnfhf, sf7df8f}+
www.ntc.net.np
facebook.com/NepalTelecom.NT

g]kfn 6]lnsd twitter.com/ndcl_nt

98 jflif{s k|ltj]bg @)&$÷&%

You might also like