Društvo matematičara i fizičara Crne Gore

Prirodno-matematički fakultet u Podgorici

TAKMIČENJE UČENIKA OSNOVNIH I SREDNJIH ŠKOLA IZ

MATEMATIKE, FIZIKE I INFORMATIKE

VII razred osmogodišnje i VIII razred devetogodišnje škole

Matematika
Zadaci - rješenja zadataka
1. Dužina srednje linije pravouglog trapeza je 14, a njegove osnovice aib
se odnose kao 4 : 3 . Izračunati površinu trapeza ako dužina jednog
njegovog kraka iznosi 80% dužine drugog kraka.

a+b
" Iz uslova a : b = 4 : 3 i = 14 slijedi a = 16 i b = 12 . Primjenom Pitagorine
2
teoreme na pravougli trougao AED dobija se
16 20
jednačina 16 = c 2 − c 2 , čije je rješenje c = . Dalje
25 3
16 a+b 4
a je h = , pa je površina trapeza P = ⋅ c , tj.
3 2 5
16 224 2
P = 14 ⋅ = = 74 ¢
3 3 3

2. Za koje vrijednosti promjenljivih x i y polinom

P ( x, y ) = 19 − x 2 + 2 xy − 2 y 2 − 4 y dostiže najveću vrijednost?
" Kako je P ( x, y ) = 19 − ( x 2 − 2 xy + y 2 ) − ( y 2 + 4 y + 4 ) + 4 = 23 − ( x − y ) − ( y + 2 ) ,
2 2

lako se zaključuje da polinom dostiže najveću vrijednost (23) ako je

( x − y ) = 0 i ( y + 2 ) = 0 (kvadrati ne mogu biti negativni). Iz poslednje
2 2

dvije jednakosti proizilazi x = y = −2 ¢

3. Za prirodne brojeve A, B i C važi: broj B je jednak zbiru cifara

broja A , a broj C je jednak zbiru cifara broja B . Odrediti brojeve
A, B i C , ako je A + B + C = 75 .

" Iz uslova A + B + C = 75 , zaključujemo da je A dvocifren broj, tj.

A = 10 x + y , pri čemu je x ∈ {1,2 ,3,...,9} i y ∈ {0,1,2 ,3,...,9} . Dalje je
B = x + y . Ako je x + y ≤ 9 , tada je C = x + y , pa formiramo jednačinu
10 x + y + 2 ( x + y ) = 75 , koju svodimo na jednačinu 4 x + y = 25 . Rješenja poslednje
jednačine su uređeni parovi ( x, y ) ∈ {( 4 ,9 ) ,( 5,5) ,( 6 ,1)} . Dakle
A ∈ {49 ,55,61} . Direktnom provjerom utvrđujemo da samo broj 61
zadovoljava uslove zadatka. Naime, ako je A = 61, tada je B = C = 7 , pa
je zadovoljen uslov A + B + C = 75 . U ostala dva slučaja ovaj uslov nije ispunjen.
 Šta je sa brojem C ako je x + y ≥ 10 ? Napr. ako je B = 5 + 8 ,tada je C = 4 . Cilj je
da 4 izrazimo preko cifara 5 i 8. Primijetimo da je C = 5 + 8 − 9 . Uopšte važi,
ako je x + y ≥ 10 , tada je C = x + y − 9 .
U ovom slučaju dobija se jednačina 10 x + y + x + y + x + y − 9 = 75 , čija su
rješenja uređene dvojke ( x, y ) ∈ {( 5,8 ) ,( 6,4 ) ,( 7 ,0 )} . Dakle, A ∈ {58,64 ,70} .
Neposredno provjeravamo da uslove zadatka ispunjavaju brojevi 58 i 64 . Dakle,
traženi brojevi su: A = 58, B = 13, C = 4 , A = 61, B = C = 7 ili A = 64 , B = 10 , C = 1 ¢
4. Dva kruga se dodiruju iznutra u tački A . Duž AB je prečnik spoljašnjeg
kruga. Iz tačke B konstruisana je prava koja unutrašnju kružnic dodiruje
u tački C a spoljašnju siječe u tački D . Dokazati da je ∠ BAC = ∠ CAD .

" U tački A konstruisati zajedničku tangentu datih krugova, a iz tačke B povući

tangentu na unutrašnji krug. Neka ona dodiruje
D
unutrašnjikrug u tački C, siječe spoljašnji krug u tački D , a
E C
zajedničku tangentu u tački E .
A
S O
Spojiti centar unutrašnjeg kruga S sa tačkom C .
B

Ugao ∠ SCB=90 0 (kao ugao između poluprečnika kruga i

tangente). Takođe ugao ∠ ADB = 900 , kao ugao nad
prečnikom AB. Odavde slijedi da je ∠DAB = ∠CSB (kao uglovi sa paralelnim
kracima) i ∠CSB = 2∠CAS (kao spoljašnji ugao jednakokrakog trougla ASC ).
Odavde slijedi da je ∠CAS = ∠CAD (kao uglovi sa paralelnim kracima), što je i
tvrđeno¢

5. Četvorouglove prikazane na slici podijeliti na tri trapeza. Obrazložiti rješenje.

" Rješenja su prikazana na slikama.
D
P

C T
O
Q S N
A
E
F
B R
Sl. 1 M
Sl. 2

Iz proizvpljnog tjemena četvorogla ABCD (na slici tjeme D) povući paralelu sa jednom
stranicom ( BC ). Na toj pravoj odabrati tačku O , i iz nje povući paralele sa stranicama
AB i AD . U slučaju nekonveksnog četvorougla (Sl. 2) paralelu sa jednom stranicom
treba povući iz tjemena nekonveksnog ugla (tjeme Q). Dalji postupak je analogan
prethodnom slučaju¢

Podgorica, 4. april 2009.