ივანე ჯავახიშვილის სახელობის

თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის

იურიდიული ფაკულტეტის IVკურსის სტუდენტის–

სალომე კალაიჯიშვილის

საკონფერენციო თემა:

„აუცილებელი მოგერიების ფარგლები სისხლის სამართალში“

(სასამართლო პრაქტიკის ანალიზი)

ხელმძღვანელი: ირინე ხერხეულიძე

2016 წ.

1
 სარჩევი

1. შესავალი.......................................................................................................................გვ.3

2. აუცილებელი მოგერიების უფლება თეორიასა და სასამართლო

პრაქტიკაში...................................................................................................................გვ.5

3. აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილება........................................გვ.11

4. სსკ–ის 113–ე მუხლით კვალიფიკაციის პრობლემა............................................გვ.12

5. სსკ–ის 122–ე მუხლით კვალიფიკაციის საკითხისთვის....................................გვ.15

6. დასკვნა........................................................................................................................გვ.18

ბიბლიოგრაფია......................................................................................................................გვ.19

2
 1. შესავალი

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის (შემდგომში – სსკ) 28–ე მუხლის 1–ლი

ნაწილის თანახმად, მართლსაწინააღმდეგოდ არ მოქმედებს ის, ვინც ამ კოდექსით
გათვალისწინებულ ქმედებას ჩაიდენს აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობაში, ესე
იგი ვინც მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფისას დააზიანებს ხელმყოფს თავისი ან
სხვისი სამართლებრივი სიკეთის დასაცავად. მოქალაქისათვის აუცილებელი
მოგერიების უფლების მიცემა დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლაში ფართო
საზოგადოების ჩაბმის მნიშვნელოვანი ფაქტორია1. კანონი აძლევს მოქალაქეებს
უფლებას, დაიცვას სამართლებრივი ინტერესი თუნდაც თავდამსხმელისათვის
ზიანის მიყენების გზით. ასეთი უფლების გარეშე მოქალაქეთა ბრძოლას დანაშაულის
წინააღმდეგ ქმედითი ხასიათი დაეკარგებოდა, დამნაშავეს გაუადვილდებოდა
დანაშაულის ჩადენა, მოქალაქე კი დამნაშავის წინაშე განიარაღებული, უძლური
აღმოჩნდებოდა2. მიუხედავად ასეთი ნათლად ფორმულირებული კონსტიტუციური
უფლებისა3, როგორც საერთო სასამართლოების გადაწყვეტილებების მიმოხილვამ
აჩვენა, სსკ–ის 28–ე მუხლის 1–ლი ნაწილის საფუძველზე პასუხისმგებლობისგან
განთავისუფლების შემთხვევები ძალზე მცირეა, რაც იმას ადასტურებს, რომ
„აუცილებელი მოგერიების ინსტიტუტს საზოგადოება კარგად არ იცნობს“4. არანაკლებ
მცირეა სსკ–ის 113–ე (მკვლელობა აუცილებელი მოგერიების ფარგლებს
გადაცილებით) და 122–ე (ჯანმრთელობის მძიმე ან ნაკლებად მძიმე დაზიანება
აუცილებელი მოგერიების ფარგლებს გადაცილებით) მუხლებით კვალიფიკაციის
შემთხვევები. ამის პარალელურად, იმ საქმეებში, სადაც დაცვის მხარე აუცილებელ

1
თ. შავგულიძე, ლ. სურგულაძე, საზოგადოებრივი საშიშროების გამომრიცხველი გარემოებანი
სისხლის სამართლის კანონმდებლობაში, თბილისი, 1988 წელი, გვ. 33.
2
თ. შავგულიძე, ლ. სურგულაძე, დასახელებული ნაშრომი, გვ. 34.
3
იხ. ავტორთა კოლექტივი, საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი. თავი მეორე. საქართველოს
მოქალაქეობა. ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი, თბილისი, 2013 წელი, გვ. 84.
4
მ. მახარაძე, აუცილებელი მოგერიება, როგორც მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოება,
ცხოვრება და კანონი (საერთაშორისო სამეცნიერო – პრაქტიკული ჟურნალი), 3(11), 2010 წელი, გვ. 47.

3
მოგერიებაზე5 ან აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებაზე6 აპელირებს,
მოსამართლე, ძირითადად, სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის წინააღმდეგ მიმართულ
განზრახ დანაშაულებს ადგენს.
წინამდებარე ნაშრომის მიზანია განიხილოს, თუ როგორ რეალიზდება აუცილებელ
მოგერიებასთან დაკავშირებით იურიდიულ ლიტერატურაში არსებული მიდგომები
სასამართლო პრაქტიკაში, წარმოაჩინოს სსკ–ის 28–ე მუხლის 1–ლ პუნქტზე, 113–ე და
122–ე მუხლებზე ჩამოყალიბებული არაერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკა,
აუცილებელი მოგერიებითა და აუცილებელი მოგერიების ფარგლებს გადაცილებით
კვალიფიკაციის ძირითადი ტენდენციები.
კვლევა ეფუძნება სასამართლო გადაწყვეტილებებს, ნორმატიულ – დოგმატურ,
ლოგიკურ და შედარებით სამართლებრივ მეთოდებს.
ნაშრომში გაანალიზებულია აუცილებელი მოგერიების, როგორც
მართლწინაღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოების შესახებ თეორიასა და
პრაქტიკაში არსებული ძირითადი მიდგომები, სსკ–ის 113–ე და 122–ე მუხლებით

5
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 2 დეკემბრის გადაწყვეტილება №2კ–322აპ.–15; 2015
წლის 15 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №2კ–190აპ.–15; 2013 წლის 11 მარტის გადაწყვეტილება №2კ–
4აპ.–13; 2010 წლის 8 თებერვლის გადაწყვეტილება №2კ–767აპ.–09; 2010 წლის 24 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–1087აპ.–10; 2007 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილება №2კ–1075აპ.–07; 2007
წლის 4 ივლისის გადაწყვეტილება №2კ–613აპ.–06; 2007 წლის 2 აგვისტოს გადაწყვეტილება №2კ–
316აპ.–07; 2006 წლის 11 ივლისის გადაწყვეტილება №2კ–366აპ.–05; 2006 წლის 31 მაისის
გადაწყვეტილება №2კ–50კოლ.–06; 2005 წლის 29 მარტის გადაწყვეტილება №2კ–156კოლ.–05; 2005
წლის 28 ივნისის გადაწყვეტილება №2კ–220აპ.–05; 2005 წლის 23 დეკემბრის გადაწყვეტილება №2კ–
379აპ.–05; 2005 წლის 11 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №2კ–355აპ.–05; 2004 წლის 27 თებერვლის
გადაწყვეტილება №2კ–52აპ.–04; 2004 წლის 25 მარტის გადაწყვეტილება №2კ–104აპ.–04; 2004 წლის 25
მაისის გადაწყვეტილება №2კ–63კოლ.–04; 2004 წლის 22 ივლისის გადაწყვეტილება №2კ–87კოლ.–04,
2004 წლის 15 ივლისის გადაწყვეტილება №2კ–84კოლ.–04; 2004 წლის 11 ნოემბრის გადაწყვეტილება
№2კ–295აპ.–04; 2003 წლის 16 იანვრის გადაწყვეტილება №2კ–189აპ.–03; 2003ლის 13 ნოემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–127კოლ.–03; 2003 წლის 1 ივლისის გადაწყვეტილება №2კ–154აპ.–03.
6
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2013 წლის 21 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №2კ–75აპ.–13;
2011 წლის 8 თებერვლის გადაწყვეტილება №2კ–1079აპ.–10; 2010 წლის 10 დეკემბრის გადაწყვეტილება
№2კ–698აპ.–10; 2009 წლის 30 ნოემბრის გადაწყვეტილება №2კ–640აპ.–09; 2008 წლის 30 ოქტომბრის
გადაწყვეტილება №2კ–557აპ.–08; 2007 წლის 17 იანვრის გადაწყვეტილება №2კ–70კოლ.–06; 2007 წლის
10 სექტემბრის გადაწყვეტილება №2კ–73კოლ.–07; 2006 წლის 28 ივლისის გადაწყვეტილება №2კ–69აპ.–
06; 2006 წლის 31 ივლისის გადაწყვეტილება №2კ–286აპ.–06; 2005 წლის 28 აპრილის გადაწყვეტილება
№2კ–55კოლ.–05; 2005 წლის 23 ივნისის გადაწყვეტილება №2კ–139აპ.–05; 2005 წლის 22 მარტის
გადაწყვეტილება №2კ–73აპ.–05; 2005 წლის 17 მარტის გადაწყვეტილება №2კ–30აპ.–05; 2005 წლის 16
ნოემბრის გადაწყვეტილება №2კ–335–05; 2005 წლის 5 აპრილის გადაწყვეტილება №2კ–69აპ.–05; 2005
წლის 2 ივნისის გადაწყვეტილება №2კ–49აპ.–04; 2005 წლის 17 თებერვლის გადაწყვეტილება №2კ–
393აპ.–05; 2004 წლის 19 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №2კ–256აპ.–04; 2004 წლის 18 მარტის
გადაწყვეტილება №2კ–99აპ.–04; 2004 წლის 19 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №2კ–326აპ.–04;2004 წლის
2 დეკემბრის გადაწყვეტილება №2კ–346აპ.–04; 2004 წლის 17 თებერვლის გადაწყვეტილება №2კ–303აპ.–
04; 2004 წლის 15 ივლისის გადაწყვეტილება №2კ–195აპ.–04; 2004 წლის 22 ივლისის გადაწყვეტილება
№2კ–227აპ.–04; 2015 წლის 7 დეკემბრის გადაწყვეტილება №67აგ.–15.

4
კვალიფიკაციის პრობლემური საკითხები, რომელთა განხილვასაც უაღრესად დიდი
თეორიულ – პრაქტიკული მნიშვნელობა აქვს.

2. აუცილებელი მოგერიების უფლება თეორიასა და სასამართლო პრაქტიკაში

აუცილებელი მოგერიება, ესე იგი სამართლებრივი სიკეთის დაცვა

თავდამსხმელისათვის ზიანის მიყენების გზით, გვევლინება საზოგადოებრივი
საშიშროების გამომრიცხველ გარემოებად7, თუკი დაცულია მოგერიების
მართლზომიერების შემდეგი პირობები:

(1) ხელყოფა უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო;

(2) ხელყოფა უნდა იყოს იმწუთიერი;

(3) ხელყოფა უნდა იყოს რეალური;

(4) ხელყოფა უნდა იყოს რელევანტური ანუ სოციალურად მნიშვნელოვანი;

(5)ხელყოფის მოგერიება უნდა იყოს სუბიექტურად სამართლებრივი სიკეთის დაცვის
მიზნით განხორციელებული8. გარდა ამისა, ლიტერატურაში მიუთითებენ ზოგიერთ
შემთხვევაში კიდევ ერთი წინაპირობის არსებობაზეც, რაც აუცილებელი მოგერიების
უფლების სოციალურ – ეთიკურ შეზღუდვაში გამოიხატება9. აქ არსებითად საუბარია
ბავშვის, სულით ავადმყოფის, მთვრალი ადამიანის, ოჯახის წევრის მხრიდან
მომდინარე ხელყოფის შეძლებისდაგვარად შემწყნარებლური მოქმედებებით
გადალახვასა და დაძლევაზე10. რა თქმა უნდა, ვერ დავეთანხმები იმ მოსაზრებას, რომ
ზემოაღნიშნულ შემთხვევაში „ხელმყოფის მიმართ მოყენებულ უნდა იქნეს
შეძლებისდაგვარად მეტი დეფენზიური (თავდაცვითი), ვიდრე აგრესიული (ზიანის
მიმყენებელი) მოქმედებები11“, ვინაიდან აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობაში
მყოფი თავს იცავს სხვისი უმართლობისაგან, ობიექტურად მართლსაწინააღმდეგო,
რელევანტური ხელყოფისგან და პასუხისმგებლობისგან გასათავისუფლებლად
საკმარისი უნდა იყოს პირის დაზიანება თავდასხმის (ფართო გაგებით)
პროპორციული მოგერიებით, ხოლო სოციალურ – ეთიკური შეზღუდვების
დამატებით კრიტერიუმად გათვალისწინება, ვფიქრობ, „აუცილებელ მოგერიებას
დატვირთავს ისეთი ფორმალობებით, რომ თავად უფლებას გადააქცევს

7
თ. შავგულიძე, ლ. სურგულაძე, დასახელებული ნაშრომი, გვ. 44.
8
ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი(სახელმძღვანელო), ზოგადი ნაწილი, მეორე გამოცემა,
თბილისი, 2016 წელი, გვ. 381.
9
ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი (სახელმძღვანელო), ზოგადი ნაწილი, მეორე გამოცემა,
თბილისი, 2016 წელი, გვ. 380
10
იქვე. 381
11
ი. ხერხეულიძე, აუცილებელი მოგერიება ქართულსა და საერთო (ანგლო – საქსური ტიპის)
სამართალში, თბილისი, 2010 წელი, გვ. 22.

5
არარეალურად“12. რაც შეეხება აუცილებელი მოგერიების დანარჩენ მართლზომიერ
პირობებს, ამჯერად, ყურადღებას გავამახვილებთ მხოლოდ შემდეგ პრობლემატურ
საკითხზე: ხელყოფის იმწუთიერობა და რეალურობა. აუცილებელი მოგერიების
ვითარების არსებობა მთლიანად დამოკიდებულია მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფის
იმწუთიერობაზე13, რაც, ერთი მხრივ, იმას ნიშნავს, რომ ხელყოფა რეალურ საფრთხეს
უქმნის სამართლებრივ სიკეთეს დროის მცირე მონაკვეთში და არა მომავალში და,
მეორე მხრივ, ამგვარი ხელყოფა დასრულებული არ უნდა იყოს14.
მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფის შეწყვეტის სამი მიზეზი უნდა აღინიშნოს: 1)
თავდამსხმელმა ნებაყოფლობით ხელი აიღო ხელყოფის შემდგომ განხორციელებაზე;
2) თავდამსხმელის ქმედება აღკვეთილ იქნა პირთა დროული ქმედებით; 3) დასაცავი
სამართლებრივი სიკეთე უკვე დაზიანებულია და მოგერიებას აზრი აღარ აქვს. როცა
პირი მოქმედებს ისეთი ხელყოფის წინააღმდეგ, რომელიც ჯერ კიდევ არ დაწყებულა
ან უკვე დამთავრებულია, სახეზეა ე.წ. ექსტენსიური ექსცესი, რაც აუცილებელი
მოგერიების დროითი საზღვრების გადაცილებას წარმოადგენს15 და არ იწვევს
პასუხისმგებლობისგან განთავისუფლებას. მიმდინარე წელს, არასამთავრობო
ორგანიზაცია „სამოქალაქო ჩართულობის ცენტრის (CCI)“ სახელით თბილისის
საქალაქო სასამართლოში განხორციელებული მონიტორინგის ფარგლებში
ვესწრებოდი ერთ–ერთი სისხლის სამართლის საქმის განხილვას, სადაც დაცვის მხარე
აუცილებელი მოგერიების საფუძველზე ითხოვდა სისხლისსამართლებრივი დევნის
შეწყვეტას და გამამართლებელი განაჩენის გამოტანას, კერძოდ, საქმის ფაქტობრივი
გარემოებები მდგომარეობდა შემდეგში: ბრალდებულ ს.ვ.–ს მეუღლესა და ზ.ი.–ს
სასიყვარულო ურთიერთობა ჰქონდათ. ერთ–დღეს, ზ.ი.–მ, ს.ვ.–სგან მალულად, მისი
ცოლი თავის სახლში წაიყვანა. როცა ეს ამბავი მეზობლებმა ს.ვ.–ს შეატყობინეს, იგი
ზ.ი.–სთან მივიდა, მაგრამ ეს უკანასკნელი სახლში არ დახვდა, რის შემდეგაც მეუღლე
იძულებით წამოიყვანა. გაბრაზებული ზ.ი. მივიდა ს.ვ.–ს ბინაში და დაახლოებით
ნახევარი საათის განმავლობაში, იარაღით ხელში, მოკვლით ემუქრებოდა ს.ვ.–ს. როცა
ზ.ი.–მ შეწყვიტა კარზე ბრახუნი და კიბეებზე დაიწყო ჩასვლა, ს.ვ.–მ, შენახვის
უფლებით რეგისტრირებული ცეცხლსასროლი იარაღით, ზურგში ორჯერ დაჭრა, რის
შედეგადაც ზ.ი. ადგილზევე გარდაიცვალა. მოსამართლე ხათუნა ხარჩილავამ არ
გაიზიარა ადვოკატის პოზიცია აუცილებელი მოგერიების ვითარების შესახებ, რადგან
ზ.ი.–ს კიბეებზე ჩასვლის მომენტში მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფა უკვე

12
ი. ხერხეულიძე, დასახელებული ნაშრომი, გვ. 12.
13
ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი (სახელმძღვანელო), ზოგადი ნაწილი, მეორე გამოცემა,
თბილისი, 2016 წელი, გვ. 384.
14
გ. ნაჭყებია, ი. დვალიძე, სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი (სახელმძღვანელო), თბილისი, 2007
წელი, გვ. 248.
15
იხ. ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი (სახელმძღვანელო), ზოგადი ნაწილი, მეორე
გამოცემა, თბილისი, 2016 წელი, გვ. 385

6
დასრულებული იყო და ს.ვ.–ს მხრიდან ადგილი ჰქონდა ოჯახის ღირსების შელახვის
გამო შურისძიების მოტივით ჩადენილ მკვლელობას. ზემოაღნიშნული
გადაწყვეტილება ცალსახად კანონშესაბამისია, ვინაიდან, როგორც ითქვა, „ხელყოფის
იმწუთიერობა გულისხმობს, რომ იგი უნდა იყოს უშუალოდ დაწყების პროცესში, უკვე
დაწყებული ან ჯერ კიდევ მიმდინარე“16, ხოლო დამთავრებული ხელყოფა არ
წარმოშობს აუცილებელი მოგერიების უფლებას და მითუმეტეს, აუცილებელი
მოგერიების ფარგლების გადაცილებას. ამასთან დაკავშირებით, გაზეთ „კვირის
ქრონიკის“ 2006 წლის ნომერში დაიბეჭდა სტატია17, რომლის მიხედვითაც
მსჯავრდებული ბესარიონ მაჭავარიანი ითხოვდა აუცილებელი მოგერიების
საფუძველზე გამამართლებელი განაჩენის გამოტანას, კერძოდ: 2005 წლის 11 ივნისს,
მეუღლის ბებიის წლისთავზე მოყვრების დავალებით ბესარიონ მაჭავარიანი თამადა
იყო. მოწვეულ სტუმართაგან ერთ–ერთმა, ბესარიონ ბუხნიკაშვილმა, გაბრაზებულმა
იმაზე, რომ მისი გვარი ბოლოს დალოცა, ბესარიონს უცენზურო სიტყვებით მიმართა
და ლიმონათის ბოთლი მთელი ძალით თავში ჩაარტყა. ამ უკანასკნელმა ძლიერი
ტკივილი იგრძნო და მოგერიების მიზნით მოიქნია გრაფინი მისი მიმართულებით.
მიყენებული დარტყმისგან ერთი კვირის შემდეგ ბესარიონ ბუხნიკაშვილი
გარდაიცვალა. ზესტაფონის რაიონულმა სასამართლომ ბესარიონ მაჭავარიანის
ქმედება აუცილებელ მოგერიებად შეაფასა, ხოლო ქუთაისის სააპელაციო
სასამართლომ სსკ–ის 108–ე მუხლზე გადააკვალიფიცირა და 9 წლით თავისუფლების
აღკვეთა მიუსაჯა. ბუნებრივია, ბოთლის ჩარტყმის დროს განხორციელდა
სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფა (სხეულის დაზიანება), რის შემდეგაც შეწყდა
თავდასხმის იმწუთიერობა და ამიტომ, დაზიანების შემდეგ, ბესარიონ მაჭავარიანის
მიერ გრაფინის მოქნევა წარმოადგენდა არა აუცილებელი მოგერიების
მდგომარეობაში ჩადენილ ქმედებას, არამედ შურისძიების მიზნით დეტერმინირებულ
განზრახ აქტს. შესაბამისად, პირველი ინსტანციის სასამართლოს განაჩენი და
მსჯავრდებულის მოთხოვნა უსაფუძვლო იყო. ამ მხრივ, მნიშვნელოვანია, აგრეთვე,
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 19 მაისის გადაწყვეტილება18, სადაც
პალატა აღნიშნავს, რომ „აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობას ახასიათებს
რამდენიმე ნიშანი, კერძოდ, სამართლებრივი ხელყოფა, რომელიც უნდა იყოს
იმწუთიერი და რეალური“. ამ შემთხვევაში არსებული მოცემულობა, იმ პირობებში,
როდესაც დაზარალებული ქვის თავში დარტყმის შედეგად დაეცა და ამ დროს მას
(წაქცეულს) სამჯერ დაარტყა დანა ბრალდებულმა (თ.ჩ.–ემ), არ მიიჩნია
სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფად, მითუმეტეს – რეალურად და იმწუთიერად, რაც
თ.ჩ.–ს მისცემდა აუცილებელი მოგერიების – დანის დარტყმის უფლებას მ.კ.–სთვის.

16
ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი (სახელმძღვანელო), ზოგადი ნაწილი, მეორე გამოცემა,
თბილისი, 2016 წელი, გვ. 384
17
კვირის ქრონიკა, №47(263), 18–24 დეკემბრის ნომერი, თბილისი, 2006 წელი, გვ. 5.
18
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 19 მაისის გადაწყვეტილება №2კ–58აპ.–15.

7
საგულისხმოა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კიდევ ერთი გადაწყვეტილება19,
რომელშიც მსჯავრდებული არ უარყოფდა დაზარალებულისთვის (ჟ.ფ.–სთვის)
დანით ჭრილობების მიყენების ფაქტს, მაგრამ აღნიშნავდა, რომ მკვლელობა ჩაიდინა
აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში, როცა ჟ.ფ.–მა ჩხუბის დროს მიწაზე დააგდო და
ყელში ხელების მოჭერით ცდილობდა მის დახრჩობას. განაჩენი შაბლონურია და მასში
ერთი სიტყვაც არ არის მითითებული, რის საფუძველზე არ გაიზიარა საკასაციო
პალატამ მსჯავრდებულ ზ.ლ.–ს განცხადება მკვლელობის აუცილებელი მოგერიების
ფარგლებში ჩადენის შესახებ. ასევე, ზედაპირულია მსჯელობა 2007 წლის 4 აპრილის
გადაწყვეტილებაში20, კერძოდ, მსჯავრდებული ზ.დ. ითხოვდა განაჩენის გაუქმებას
და სისხლის სამართლის საქმის შეწყვეტას, ვინაიდან აწ გარდაცვლილი (ვ.მ–ძე)
იარაღით ხელში ემუქრებოდა, მან ეს მუქარა რეალურად აღიქვა და ერთხელ ისროლა
თავდაცვის მიზნით. გაუგებარია, თუ რატომ არ გაიზიარა პალატამ თავდასხმისა და
თავდაცვის მიზნის არსებობა, რადგან საქმის ფაქტობრივი გარემოებებიდან
გამომდინარე იარაღით დამუქრება იმწუთიერ ხელყოფის რეალურ საფრთხეს ქმნიდა
და მეორე, „ისეთ ვითარებაშიც წარმოიშობა აუცილებელი მოგერიების უფლება,
როდესაც თავდასხმა არ გვაქვს სამართლებრივ სიკეთეზე, მაგრამ მის მიმართ
ხორცილედება ხელყოფა“21

მართლზომიერების პირობების ცალკეული საკითხების წამოჭრის შემდეგ, არანაკლებ

მნიშვნელოვანია ობიექტური შემადგენლობის ისეთი ელემენტის განხილვა,
როგორიცაა დაზიანება. სიტყვები „ხელმყოფის დაზიანება“ ფართო ცნებაა და მასში
ყოველგვარი დაზიანება უნდა ვიგულისხმოთ22. ყველაფერი დამოკიდებულია
თავდასხმისა და თავდაცვის ინტენსივობაზე23. ზიანი ისეთი უნდა იყოს, რომელიც
ქმედების მართლწინააღმდეგობის შემთხვევაში სისხლისსამართლებრივ
პასუხისმგებლობას გამოიწვევს24. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განაჩენის
თანახმად25, ფიზიკური ზიანის მიყენების მუქარით პირის იძულება, შეწყვიტოს
მართლსაწინააღმდეგო ფიზიკური ძალადობა სხვა პირის მიმართ, ისეთ ვითარებაში,
როდესაც საამისოდ სხვა შესაძლებლობა და საშუალება არ არსებობს, საკასაციო
პალატამ მიიჩნია სსკ–ის 32–ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების

19
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 11 იანვრის გადაწყვეტილება №2კ–398აპ.–04.
20
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 4 აპრილის გადაწყვეტილება №2კ–747აპ.–06.
21
გ. ნაჭყებია, ი. დვალიძე, სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი, სახელმძღვანელო, თბილისი, 2007
წელი, გვ. 251.
22
ო. გამყრელიძე, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის განმარტება, ზოგადი ნაწილი,
პირველი წიგნი, თბილისი, 2005 წელი, გვ. 222.
23
იქვე. გვ.222.
24
ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი (სახელმძღვანელო), ზოგადი ნაწილი, მეორე გამოცემა,
თბილისი, 2016 წელი, გვ. 385.
25
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 23 სექტემბრის გადაწყვეტილება №2კ–108კოლ.–
04.

8
მართლზომიერების პირობად, განსხვავებით დაცვის მხარისაგან, რომელიც
ზემოაღნიშნულ ქმედებას აუცილებელი მოგერიების არსებობის ვითარებაში
ჩადენილად თვლიდა. ჩემი აზრით, არსებითი შეცდომა არ იქნება, თუკი სსკ–ის 151–ე
მუხლით გათვალისწინებული შემადგენლობის განხორციელებას მივიჩნევთ
მართლზომიერად სსკ–ის 28–ე მუხლის 1–ლი პუნქტის საფუძველზე, ვინაიდან,
როგორც ზემოთ აღინიშნა, „ხელმყოფის დაზიანება“ ფართოდ შეიძლება იქნეს
ინტერპრეტირებული, ხოლო მუქარა არანაკლებ ხელშესახებ ზიანს აყენებს
სამართლებრივ სიკეთეს26. რაც შეეხება ფიზიკურ დაზიანებას, საერთო
სასამართლოები აუცილებელი მოგერიების დადგენის დროს ითვალისწინებენ
ბრალდებულისა და დაზარალებულის სხეულზე არსებულ დაზიანებათა
რაოდენობას, ხასიათსა და ხარისხს. სახელდობრ, მაშინ, როდესაც დაცვის მხარე
აუცილებელ მოგერიებაზე აპელირებს, ხოლო დაზარალებულს მრავლობითი
ჭრილობები აქვს მიყენებული, მოსამართლეს ბრალდებულის დანაშაულებრივი
განზრახვისა და მიზნის დადგენა არ უჭირს27. მაგალითად, ერთ–ერთი განაჩენის28
მიხედვით, დაზარალებულის გვამზე აღინიშნებოდა მჩხვლეტავ – მჭრელი საგნით
მიყენებული 23 ჭრილობა, მაგრამ ადვოკატი სსკ–ის 28–ე მუხლის 1–ლი პუნქტის
საფუძველზე ითხოვდა გამართლებას, რაც, რა თქმა უნდა, ყოველგვარ გონივრულ
საფუძველს მოკლებულია. ამას გარდა, ორმხრივი ჩხუბის არსებობა და
ბრალდებულისათვის დაზიანების მიყენება a prior არ გულისხმობს აუცილებელი
მოგერიების ფარგლებში მოქმედებას, არამედ, გასათვალისწინებელია „რამდენიმე
გარემოების შეფასება, როგორიცაა კონფლიქტის წარმოშობის საფუძველი და
მიზეზები, გამოყენებულ საშუალებათა ურთიერთშესაბამისობა, როგორც ხელყოფის
საშიშროებასთან, ისე ინტენსივობასთან. ამ გარემოებების დადგენის გარეშე
მდგომარეობა ვერ ჩაითვლება აუცილებელ მოგერიებად“29.

ლიტერატურაში გამოთქმულია მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ აფექტისგან

განსხვავებით, აუცილებელი მოგერიების დროს პირი მოქმედებს ჩვეულებრივი
სულიერი აღელვების მდგომარეობაში, რაც არ უნდა იყოს სწორი მარტივი მიზეზის
გამო – აუცილებელი მოგერიების დროს პირი დაზარალებულთან სამკვდრო –
სასიცოცხლო ბრძოლაშია ჩაბმული და მისი სიცოცხლე ბეწვზე ჰკიდია, აფექტური
მკვლელობის დროს კი მკვლელის სიცოცხლეს საფრთხეს არ ემუქრება30. ამიტომ,

26
სსკ–ის 151–ე მუხლთან დაკავშირებით იხ. მ. ლეკვეიშვილი, ნ. თოდუა, გ. მამულაშვილი, სისხლის
სამართლის კერძო ნაწილი, წიგნი პირველი, მეხუთე გამოცემა, თბილისი, 2014 წელი, გვ.315–320.
27
იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 7 დეკემბრის გადაწყვეტილება №2კ–347აპ.–04;
2007 წლის 28 მაისის გადაწყვეტილება №2კ–1128აპ.–06.
28
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 31 იანვრის გადაწყვეტილება №2კ–2103აპ.–07.
29
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 2 დეკემბრის გადაწყვეტილებ №2კ–322აპ.–15.
30
იხ. ო. გამყრელიძე, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის განმარტება, ზოგადი ნაწილი,
პირველი წიგნი, თბილისი, 2005 წელი, გვ. 225.

9
პრაქტიკაში დაცვის მხარე, როგორც წესი, აპელირებს როგორც აუცილებელ
მოგერიებაზე, ისე აფექტის მდგომარეობაში ჩადენილ ქმედებაზე და სასჯელის
შემსუბუქებას ითხოვს31. ასევე, ზოგიერთ შემთხვევაში, მხარე აუცილებელი
მოგერიების ფარგლებში ჩადენილ მკვლელობას უეცრად წარმოშობილი ძლიერი
სულიერი აღელვების მდგომარეობას უთანაბრებს32. ამასთან, წინასწარ მომზადება
მოსალოდნელი კონფლიქტისთვის და შეიარაღება გამორიცხავს როგორც
აუცილებელი მოგერიებას, ისე აფექტის მდგომარეობას33.

ზოგჯერ შეიძლება ვინმემ იფიქროს, რომ თუკი მომგერიებელს ხელმყოფელის

დაუზიანებლად შეუძლია აუცილოს თავიდან ზიანი, მან სხვა სასუალება უნდა
გამოიყენოს34. სსკ–ის 28–ე მუხლის მე–2 ნაწილში განმტკიცებულია უკან დახევის
მოთხოვნის არასავალდებულობა ქართულ სისხლის სამართალში: აუცილებელი
მოგერიების უფლება პირს აქვს იმის მიუხედავად, შეუძლია თუ არა მას თავიდან
აიცილოს ხელყოფა ან საშველად მოუხმოს სხვას. მიუხედავად ამისა, თელავის
რაიონულმა სასამართლომ 2005 წლის 20 მაისის განაჩენში, სადაც ზ.წ. დამნაშავედ
სცნო სსკ–ის 113–ე მუხლში, გაითვალისწინა ის ფაქტი, რომ „თავდასხმის მომენტში
მისგან დაახლოებით 40 მეტრის მოშორებით მყოფ შ.ქ.–ს და ვ.ჩ.–ს შეეძლოთ გ.ლ.–ს
თავდასხმის მოგერიებაში ზ.წ.–ს დახმარებოდნენ“, რითაც არაპირდაპირ (ირიბად)
მიანიშნა ბრალდებულის ვალდებულებაზე მათთვის (შ.ქ.–სა და ვ.ჩ.–სთვის) მიემართა
საშველად, რაც, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, სსკ–ის 28–ე მუხლის 1–ლი ნაწილის
ბუნებას არ შეესაბამება.

რაც შეეხება აუცილებელი მოგერიების ფარგლების დაცვის საფუძველზე

სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლების შემთხვევებს,
ამის თაობაზე, თბილისის საქალაქო სასამართლოში, 2016 წლის 11 ნოემბერს
შეტანილი განცხადების (რეგ. №20668) პასუხად მაცნობეს, რომ თბილისის საქალაქო
სასამართლოში არსებული სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით დღეის
მდგომარეობით სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიაში სსკ–ის 28–ე მუხლის 1–ლი
პუნქტით გათვალისწინებული აუცილებელი მოგერიების შესახებ განხილულ საქმეთა
განაჩენები არ იძებნება. მხოლოდ ერთი გადაწყვეტილება35 იქნა მოძიებული ჩემ მიერ
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ელექტრონული რესურსების არქივიდან,
რომლის მიხედვითაც 2 წელზე მეტი დასჭირდა სამივე ინსტანციის სასამართლოს,

31
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 14 მარტის გადაწყვეტილება №2კ–221აპ.–07.
32
იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 2 ნოემბრის გადაწყვეტილება №2კ–78კოლ.–06.
33
იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 23 დეკემბრის გადაწყვეტილება №2კ–974აპ.–
08.
34
ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი (სახელმძღვანელო), ზოგადი ნაწილი, მეორე გამოცემა,
თბილისი, 2016 წელი, გვ. 387.
35
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 12 იანვრის გადაწყვეტილება №2კ–624აპ.–05.

10
რათა ბრალდებულის ქმედება სსკ–ის 113–ე მუხლიდან სსკ–ის 28–ე მუხლის 1–ლ
პუნქტზე გადაეკვალიფიცირებინა და ერთი წელი, რათა უკანონო პატიმრობით
მიყენებული ზიანისთვის კომპენსაცია დაედგინა36.

3. აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილება

მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი ისეთი გარემოება, როგორიცაა აუცილებელი

მოგერიება, წარმოადგენს მნიშვნელოვან მასტიმულირებელ საშუალებას
დანაშაულებრივ ხელყოფასთან ბრძოლაში მოქალაქეთა მიზიდვისთვის37, მაგრამ
მომგერიებლის მოქმედება ჩარჩოებშია მოქცეული38 – თავდაცვის ხერხი და საშუალება
არ უნდა იყოს აშკარად შეუსაბამო თავდასხმის ხასიათთან და საშიშროებასთან. სსკ–ის
28–ე მუხლის მე–4 ნაწილის თანახმად, აუცილებელი მოგერიების ფარგლების
გადაცილება ნიშნავს მომგერიებლის მიერ თავდაცვის აშკარა შეუსაბამობას მასზე
თავდასხმის ხასიათთან და საშიშროებასთან. არ შეიძლება, მაგალითად, ადამიანს
სიცოცხლე მოუსპო ან მძიმე დაზიანება მიაყენო იმ შემთხვევაში, როცა აშკარად
შესაძლებელია თავდაცვის განხორციელება შედარებით უფრო ნაკლები ზიანის
მიყენების გზით39. თუმცა ნაკლებად საშიში დაცვის საშუალებით მოგერიების
ეფექტურობასთან დაკავშირებით ობიექტური ეჭვის წარმოქმნის შემთხვევაში
ნებადართულია უფრო მკაცრი საშუალების გამოყენება40. აქ შეიძლება ვისაუბროთ
ინგლისურ სისხლის სამართალში დამკვიდრებულ „ინტერესთა ბალანსის“ თეორიაზე
(Balancing interests), როცა თავდამცველს არ აქვს შეუზღუდავი უფლება, იმოქმედოს
გარკვეული ინტერესის დასაცავად41. იურიდიულ ლიტერატურაში არსებობს აზრი
აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილების შესაძლებლობაზე ნაადრევი ან
დაგვიანებული (ექსტენსიური ექსცესი – შენიშვნა ჩემია) მოგერიების პირობებში42,
რასაც, ცხადია, ვერ დავეთანხმები43, რადგან აუცილებელი მოგერიების ფარგლების

36
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 30 აპრილის გადაწყვეტილება №2კ–191–06.
37
მ. ლეკვეიშვილი, ნ. თოდუა, გ. მამულაშვილი, სისხლის სამართლის კერძო ნაწილი, წიგნი პირველი,
თბილისი, 2014 წელი, გვ. 62.
38
ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი (სახელმძღვანელო), ზოგადი ნაწილი, მეორე გამოცემა,
თბილისი, 2016 წელი, გვ. 388.
39
იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2011 წლის 9 თებერვლის გადაწყვეტილება №1067აპ.–10;
2006 წლის 2 ივნისის გადაწყვეტილება №2კ–115აპ.–06; 2006 წლის 28 სექტემბრის გადაწყვეტილება
№2კ–17კოლ.–06.
40
ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი (სახელმძღვანელო), ზოგადი ნაწილი, მეორე გამოცემა,
თბილისი, 2016 წელი, გვ. 388.
41
ი. ხერხეულიძე, აუცილებელი მოგერიება ქართულსა და საერთო (ანგლო – საქსური ტიპის)
სამართალში, თბილისი, 2010 წელი, გვ.32.
42
ზ. წულაია, სისხლის სამართალი, კერძო ნაწილი, პირველი ტომი, მეორე გამოცემა, თბილისი, 2003
წელი, გვ.97.
43
იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 18 იანვრის გადაწყვეტილება, №2კ–389აპ.–05.

11
გადაცილების განსაზღვრისთვის, პირველ რიგში, უნდა დადგინდეს, იმყოფებოდა თუ
არა პირი აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობაში, ხოლო შემდეგ განისაზღვროს
დაცვის მართლზომიერების ფარგლები44. იმ შემთხვევაში, თუ ადგილი ექნება სსკ–ის
28–ე მუხლის მე–4 ნაწილით გათვალისწინებულ ე.წ. აუცილებელი მოგერიების
ინტენსიურ ექსცესს, ქმედება დაკვალიფიცირდება სსკ–ის 113–ე ან 122–ე მუხლით,
საქმის ფაქტობრივი გარემოებებიდან გამომდინარე. განვიხილოთ თითოეული
მათგანი.

4. სსკ–ის 113–ე მუხლით კვალიფიკაციის პრობლემა

აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადამეტებით ჩადენილ მკვლელობასთან საქმე

გვაქვს იმ შემთხვევაში, როდესაც დაცვა აშკარად არ შეესაბამება ხელყოფის ხასიათსა
და საშიშროებას45. დაცვასა და ხელყოფას შორის აშკარა შეუსაბამობის დადგენისას
გასათვალისწინებელია: თავდამსხმელთა და მომგერიებელთა რაოდენობა, მათი ასაკი,
ფიზიკური მდგომარეობა, შეიარაღება, ხელყოფის ადგილი, დრო და სხვა
გარემოებები, რომლებსაც შეეძლო გავლენა მოეხდინა თავდამსხმელისა და
მომგერიებლის ძალთა თანაფარდობაზე46. აქედან გამომდინარე, აუცილებელი
მოგერიების გადაცილებისას, სუბიექტი იკიცხება არა იმდენად შედეგისთვის, არამედ
იმ საშუალების გამოყენებისთვის, რამაც სხვა გარემოებებთან ერთად, ეს შედეგი
გამოიწვია47. ამ საკითხთან დაკავშირებით საინტერესოა რამდენიმე გადაწყვეტილების
სამოტივაციო ნაწილი, კერძოდ: ერთ–ერთ საქმეზე48 დაცვის მხარე ითხოვდა
აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში მოქმედების საფუძველზე ბრალდებულის
გამართლებას, რაც არ იქნა გაზიარებული, რადგან დაზარალებულს (ლ.წ.–ს)
სასიკვდილო ჭრილობა მიყენებული ჰქონდა ზურგის მხრიდან, რაც მიუთითებს
იმაზე, რომ სიცოცხლისთვის სახიფათო მძიმე დაზიანების მიღების მომენტში ეს
უკანასკნელი ზურგით იდგა ბრალდებულისგან (ზ.გ.–სგან) და ფაქტობრივად არ
შეეძლო, რამე საფრთხე შეექმნა ზ.გ.–ს სიცოცხლისთვის. ხაშურის რაიონულმა
სასამართლომ ზემოაღნიშნული ქმედება სსკ–ის 113–ე მუხლით დააკვალიფიცირა, რაც
სამართლიანად შეიცვალა ზედა ინსტანციებში, რადგან თუ თავად სასამართლო
აღნიშნავს, რომ დაზარალებული, ზურგით დგომის გამო, არანაირ საფრთხეს არ
ქმნიდა, ესე იგი არ განხორციელებულა იმწუთიერი თავდასხმა, ბრალდებული არ
იმყოფებოდა აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობაში და ვერც მის ფარგლებს

44
მ. ლეკვეიშვილი, ნ. თოდუა, გ. მამულაშვილი, სისხლის სამართლის კერძო ნაწილი, წიგნი პირველი,
თბილისი, 2014 წელი, გვ. 63.
45
ვ. მაყაშვილი, მ. მაჭავარიანი, თ. წერეთელი, თ. შავგულიძე, დანაშაული პიროვნების წინააღმდეგ
(სამეცნიერო – პრაქტიკული კომენტარი), თბილისი, 1980 წელი, გვ. 52.
46
ზ. წულაია, დასახელებული ნაშრომი, გვ. 97.
47
გ. ნაჭყებია, აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებისთვის პასუხისმგებლობის
აქსიოლოგიური დასაბუთება, მართლმსაჯულება და კანონი, №3, თბილისი, 2014 წელი, გვ.60.
48
იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 18 იანვრის გადაწყვეტილება №2კ–389აპ.–05.

12
გადააცილებდა. შესაბამისად, რაიონული სასამართლოს განაჩენი ვერანაირ კრიტიკას
ვერ უძლებს. სხვა გადაწყვეტილება49: განაჩენით დადგენილია, რომ ჩხუბი დაიწყო
დაზარალებულმა (ა.ი.–მ), რომელმაც ბრალდებულს (ო.ო.–ს) მუშტი დაარტყა სახეში,
რის შემდეგაც, ამ უკანასკნელს გაუტყდა სათვალე და გაუსკდა ტუჩი. ისინი გააშველა
ორმა პირმა. ა.ი. საწოლზე დასვეს, ხოლო ო.ო. აპირებდა სახლში წასვლას, მაგრამ ა.ი.
წამოხტა, სწვდა ყელში და დაუწყო დახრჩობა. ო.ო.–ს სურდა რა, რომ მოეშორებინა ა.ი.,
პისტოლეტის ტარი ჩაარტყა თავის არეში, მაგრამ ის თავს მაინც არ ანებებდა. ამიტომ,
შეშინების მიზნით რამდენჯერმე ისროლა ჰაერში. ა.ი. ისევ განაგრძობდა ო.ო.–ს
ფიზიკურ შეურაცხყოფას, რის გამოც ამ უკანასკნელმა პისტოლეტის ახლო
მანძილიდან ერთი გასროლით, ა.ი.–ს გულმკერდის არეში მიაყენა სასიკვდილო
დაზიანება, – გაუგებარია, რატომ მიიჩნია სასამართლომ საკუთარი სიცოცხლის
დასაცავად განხორციელებული თავდაცვა ხელყოფის ხასიათსა და საშიშროებასთან
შეუსაბამოდ მაშინ, როცა ა.ი., ყელში ხელების წაჭერით, ცდილობდა დახრჩობას,
ხოლო ბრალდებულმა ვერც დარტყმით და ვერც გამაფრთხილებელი გასროლით ვერ
მოიშორა თავდამსხმელი, რომელიც მის მოკვლას მიზანმიმართულად ცდილობდა,
ხოლო ასეთ ექსტრემალურ სიტუაციაში, როცა ხელყოფა იმწუთიერია, ჭრილობის
მიყენების ლოკალიზაციის განსაზღვრის იმგვარი ვალდებულების დაკისრება, რომ
ამან არ გამოიწვიოს სიკვდილი, არაპრაგმატულად მიმაჩნია, მითუმეტეს მაშინ, როცა
ერთადერთი ჭრილობაა მიყენებული. სამართლიან კრიტიკას იმსახურებს, ასევე,
შემდეგი გადაწყვეტილება50: საქმის მასალებით დადგენილია, რომ დ.ე. და გ.ჯ. იყვნენ
მეგობრები, ინციდენტი დაიწყო ხუმრობით, რაც ფიზიკურ დაპირისპირებაში
გადაიზარდა. ხოლო მას შემდეგ, რაც მოჩხუბრები გააშველეს, მიღებული დაზიანების
გამო განაწყენებული დ.ე., შურისძიების მოტივით, მივიდა გ.ჯ.–სთან ახლოს და ე.წ.
„ბაბოჩკა“ დანით სასიკვდილო ჭრილობა მიაყენა. ზემოარნიშნულ ქმედებაში გორის
რაიონულმა სასამართლომ გაამართლა დ.ე. აუცილებელი მოგერიების საფუძველზე,
ხოლო საოლქო და უზენაესმა სასამართლოებმა სსკ–ის 113–ე მუხლზე
გადააკვალიფიცირეს და სასჯელის ზომად 3 წლით თავისუფლების აღკვეთა
განუსაზღვრეს. განაჩენში არ არის მოცემული საკასაციო პალატის მოტივაციის
საფუძველი, მსჯელობა ზედაპირულია და გაუგებარი რჩება, რატომ ჩათვალა
აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებად ზემოთ აღწერილი ქმედება
მაშინ, როცა ადგილი არ ჰქონია იმწუთიერ ხელყოფას და რატომ არ დააკვალიფიცირა
ე.წ. მარტივ მკვლელობად, რადგან, მართალია, პალატის მიხედვით, „მეგობრები
იყვნენ, არ იკვეთება ანგარიშსწორების რაიმე მოტივი, რასაც სიცოცხლის მოსპობის
მიზანი ექნებოდა“, მაგრამ ჩხუბში განზრახ მკვლელობა შეიძლება

49
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 15 თებერვლის გადაწყვეტილება №2კ–415აპ.–04.
50
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 14 ივნისის გადაწყვეტილება №2კ–96აპ.–05.

13
ურთიერთშელაპარაკების ნიადაგზე სპონტანურად წარმოშობილმა მოტივმაც
გამოიწვიოს51.

თბილისის საქალაქო სასამართლოდან ჩემ მიერ გამოთხოვილი განაჩენის ( 2015 წლის

11 მაისის გადაწყვეტილება, საქმე №1/–––14, გამოძიების №10–––001 დაშტრიხული
სახით) მიხედვით, ბრალდების მხარე ითხოვდა ზ.კ.–ს სსკ–ის 108–ე მუხლით
მსჯავრდებას, რაც არ იქნა გაზიარებული და მოსამართლე ბესიკ ბუგიანიშვილმა
გადააკვალიფიცირა სსკ–ის 113–ე მუხლზე, რადგან მას შემდეგ, რაც გ.ე.
(დაზარალებული) ანგარიშსწორებით დაემუქრა ზ.კ.–ს (ბრალდებულს) – „მალე
დავბრუნდები და ტრუპი იქნები“, მისი მიპარვით მისვლა, შეიარაღება და მის
თანმხლებთა რიცხოვნება ზ.კ.–ს მიერ აღქმულ იქნა, როგორც რეალური საფრთხე მისი
სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის, რამაც განაპირობა თავდაცვის მიზნით მის
მიერ ლითონის მილისა და დანის გამოყენება. აქვე სასამართლო ყურადღებას
მიაპყრობს იმ გარემოებას, რომ ჩხუბისას ზ.კ.–ს, რომელიც არ არის ცაცია, დანა ეჭირა
მარცხენა, ხოლო რკინის მილი – მარჯვენა ხელში, რაც მისი მემარჯვენეობის
გათვალისწინებით, გარკვეულწილად, ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ პირდაპირ
ორიენტირებული იყო არა დანის გამოყენებასა და თავდამსხმელის მოკვლაზე, არამედ
დაცვაზე. ხოლო „ქმედების განზრახ მკვლელობად დაკვალიფიცირებისთვის
აუცილებელია დადგინდეს სუბიექტის განზრახვა, მისი მიზანმიმართული ქმედება
დაზარალებულის სიცოცხლის მოსპობისკენ“52. აუცილებელი მოგერიების ფარგლების
გადაცილებისას კი დამნაშავეს პირიქით, სწამს, რომ თავდაცვის მიზნით
აუცილებელია ის უკიდურესი ზომები, რომლებიც გამოიყენა, რეალურად კი,
არსებულ საფრთხეს ადეკვატურად ვერ აფასებს და იყენებს ისეთ საშუალებას,
რომელიც სცდება არსებულ საფრთხესთან თანაფარდობის ფარგლებს53.

სუბიექტური მხრივ, სსკ–ის 113–ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის

დამახასიათებელია განზრახვა. კერძოდ, არაპირდაპირი განზრახვა54. ვინაიდან
აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილება მომგერიებლის შეცდომის
შედეგია და შეცდომის ბუნებიდან გამომდინარე პირმა არ შეიძლება იცოდეს იმის
შესახებ, რომ იგი შეცდომით მოქმედებს, ამიტომ აუცილებელი მოგერიების

51
ე.წ. მარტივ მკვლელობასთან დაკავშირებით იხ. მ. ლეკვეიშვილი, ნ. თოდუა, გ. მამულაშვილი,
სისხლის სამართლის კერძო ნაწილი, წიგნი პირველი, თბილისი, 2014 წელი, გვ.30–33.
52
იხ. თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის, დავით მგელიაშვილის მიერ 2015 წლის 5
მაისს გამოტანილი განაჩენი, საქმე №1/–––14, გამოძიების №010–––001, დაშტრიხული სახით).
53
თ. ცქიტიშვილი, ადამიანის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისთვის საფრთხის შემქმნელი
დელიქტები, თბილისი, 2015 წელი, გვ. 223.
54
მ. ლეკვეიშვილი, ნ. თოდუა, გ. მამულაშვილი, სისხლის სამართლის კერძო ნაწილი, წიგნი პირველი,
თბილისი, 2014 წელი, გვ. 64.

14
ფარგლების გადაცილება პირდაპირი განზრახვით შეუძლებელია55. შესაბამისად, სსკ–
ის 113–ე მუხლის მცდელობა გამორიცხულია56. თუმცა, სასამართლო პრაქტიკაში
ევენტუალური განზრახვით აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებით
მკვლელობის მცდელობა, როგორც ჩანს, უცხო არ არის. კერძოდ, საქართველოს
უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების57 თანახმად, დაცვის მხარე ითხოვდა
მსჯავრდებულის დანაშაულებრივი ქმედების დაკვალიფიცირებას სსკ–ის 19/113
მუხლით, რაც საკასაციო პალატამ „შინაგანად აშკარად წინააღმდეგობრივად“ მიიჩნია,
რადგან აღნიშნული პოზიციის წარდგენისას, ადვოკატმა აღნიშნა, რომ ნ.ჩ.–ს არ ჰქონია
დაზარალებულის მოკვლის განზრახვა, პირიქით, იგი თავს იცავდა
დაზარალებულისგან. შესაბამისად, რაც არ გსურს, იმის მცდელობა (რაც ძალების
მიზანმიმართულ მობილიზებას გულისხმობს) ლოგიკურ საფუძველს მოკლებულია.
ლიტერატურაში, აგრეთვე, არსებობს მოსაზრება, რომ მკვლელობა აუცილებელი
მოგერიების ფარგლების გადაცილებით სუბიექტური მხრივ განზრახი ბრალით
ხასიათდება, მაგრამ გამორიცხული არ არის მისი ჩადენა გაუფრთხილებლობით
(სახელდობრ, მისი ორივე ფორმით)58, რასაც ვერ დავეთანხმები სსკ–ის 113–ე მუხლის
სუბიექტური მხარის განხილვისას ზემოთ განვითარებული მსჯელობიდან
გამომდინარე და უზენაესი სასამართლოს მიდგომაც ამას ადასტურებს. კერძოდ, 2013
წლის 28 მარტის59 გადაწყვეტილების მიხედვით, მსჯავრდებული აცხადებდა, რომ
მკვლელობა აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებით წარმოადგენდა
გაუფრთხილებლობით დანასაულს და სასჯელისგან გათავისუფლებას ითხოვდა, რაც
საკასაციო პალატამ არ გაიზიარა და მიუთითა, რომ იგი განზრახი დანაშაულია.

5. სსკ–ის 122–ე მუხლით კვალიფიკაციის საკითხისთვის

შემამსუბუქებელ გარემოებაში ჩადენილი ჯანმრთელობის დაზიანების ერთ – ერთი

სახეა ჯანმრთელობის მძიმე ან ნაკლებად მძიმე დაზიანება აუცილებელი მოგერიების
ფარგლებს გადაცილებით60. განსახილველი დანაშაული განსხვავდება სსკ–ის 113–ე
მუხლისგან დამდგარი შედეგით – 113–ე მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში

55
გ. ნაჭყებია, ი. დვალიძე, სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი, სახელმძღვანელო, თბილისი, 2007
წელი, გვ. 252.
56
იხ. გ. ნაჭყებია, ი. დვალიძე, დასახელებული ნაშრომი, გვ. 252.
57
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 22 მაისის გადაწყვეტილება №2კ–1603აპ.–07.
58
ზ. წულაია, სისხლის სამართალი, კერძო ნაწილი, პირველი ტომი, მეორე გამოცემა, თბილისი, 2003
წელი, გვ. 98.
59
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2013 წლის 28 მარტის გადაწყვეტილება №9041–13.
60
მ. ლეკვეიშვილი, ნ. თოდუა, გ. მამულაშვილი, სისხლის სამართლის კერძო ნაწილი, წიგნი პირველი,
თბილისი, 2014 წელი, გვ. 128.

15
დგება სიკვდილი, ხოლო განსახილველი დანაშაულის ( 122–ე მუხლი) შემთხვევაში –
ჯანმრთელობის მძიმე ან ნაკლებად მძიმე დაზიანება61. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ
113–ე მუხლის მსგავსად, არანაკლებ სპეციფიურია 122–ე მუხლით კვალიფიკაციის
საკითხი62. განვიხილოთ ზოგიერთი მათგანი. კერძოდ, პრაქტიკაში ყოველთვის
პრობლემურია ქმედების სწორი კვალიფიკაცია, როდესაც ობიექტურად სახეზეა
სხეულის მძიმე დაზიანება, რაც თავისი არსით სსკ–ის 117–ე მუხლის შინაარსის
აუცილებელი შემადგენელი კომპონენტია და ამავე დროს, მხარე მითითებას აკეთებს
სსკ–ის 122–ე მუხლზე, რაც ასევე ობიექტურად არ გამორიცხავს ჯანმრთელობის მძიმე
დაზიანების მიყენების შესაძლებლობას63. ამასთან დაკავშირებით, საქართველოს
უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების64 თანახმად, დ.ც.–ს მიმართ ბრალად
წარდგენილი სსკ–ის 117–ე მუხლის 1–ლი პუნქტი თბილისის საქალაქო სასამართლომ
გადააკვალიფიცირა 122–ე მუხლზე და ზედა ინსტანციებმაც გაიზიარეს აღნიშნული
კვალიფიკაცია. განაჩენით უტყუარად დადასტურებულია, რომ დ.ც.–სა და ლ.ფ.–ს
ნამდვილად ჰქონდათ პრობლემები ფანჯარასთან დაკავშირებით, რამაც გამოიწვია
უკმაყოფილება. კერძოდ, ლ.ფ. დ.ც.–სთან მივიდა სახლში და მათ შორის მოხდა
შელაპარაკება, რაც სიტყვიერ და ფიზიკურ დაპირისპირებაში გადაიზარდა, რა
დროსაც ლ.ფ. – მ დ.ც.–ს დაუზიანა ხელი, რამაც დ.ც.–ზე იმოქმედა და მანაც, თავის
მხრივ, ტკივილისგან გამწარებულმა, თავდაცვის მიზნით, თუმცა თავდაცვის აშკარა
შეუსაბამობით მასზე თავდასხმის ხასიათთან და საშიშროებასთან მიმართებაში,
ლითონის მილი მოუქნია, რითაც ლ.ფ.–მ მიიღო ჯანმრთელობის მძიმე დაზიანება.
ასევე, დადასტურებულია, რომ ლ.ფ. თავისი ფიზიკური მონაცემებით გაცილებით
ძლიერი იყო დ.ც. – ზე. საკასაციო პალატამ არ გაიზიარა, ასევე, პროკურორის
პოზიცია, რომ მას შემდეგ, რაც დაზარალებულმა გაითავისუფლა ხელები და გაემართა
მანქანისაკენ, მისი მხრიდან არანაირი საფრთხე არ არსებობდა, ფიზიკური კონფლიქტი
მასა და დ. ც-ეს შორის ფაქტობრივად ამოწურული იყო და განმარტავს, რომ ხელყოფის
იმწუთიერობა არ უნდა იქნეს გაგებული ვიწროდ; მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფა
გრძელდება და აუცილებელი მოგერიების უფლება არსებობს მანამ, სანამ კიდევ
არსებობს შესაძლებლობა სამართლებრივი სიკეთის დაზიანებისა/დაზიანების
გაღრმავებისა ან არსებობს დაზიანების მიმყენებელი ქმედების მაშინვე კვლავ
გამეორების რეალური საშიშროება. დ. ც-ის სახლს, მანქანასა და იმ ადგილს შორის,

61
მ. ლეკვეიშვილი, ნ. თოდუა, გ. მამულაშვილი, სისხლის სამართლის კერძო ნაწილი, წიგნი პირველი,
თბილისი, 2014 წელი, გვ. 129.
62
იხ. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2012 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილება №278აპ.–12;
2005 წლის 24 თებერვლის გადაწყვეტილება №2კ–373აპ.–04; 2005 წლის 19 მაისის გადაწყვეტილება
№2კ–45აპ.–05; 2005 წლის 16 ივნისის გადაწყვეტილება №2კ–140აპ.–05; 2005 წლის 13 ოქტომბრის
გადაწყვეტილება №2კ–213აპ.–05.
63
იხ. თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის ლაშა ჩხიკვაძის მიერ 2015 წლის 13 იანვარს
გამოტანილი განაჩენი (დაშტრიხული სახით).
64
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2016 წლის 20 მაისის გადაწყვეტილება №593აპ.–15.

16
სადაც მან დაარტყა რკინის მილი ლ. ფ-ს, მანძილის სიახლოვის, დროისა
(დადგენილია, რომ წამებში მოხდა ყველაფერი) და ლ. ფ-ის მოქმედების (კვლავ
გინებით მიუტრიალდა დ. ც-ეს) გათვალისწინებით, კონფლიქტი ვერ ჩაითვლება
ამოწურულად, ანუ დ. ც. კვლავ იმყოფებოდა აუცილებელი მოგერიების ვითარებაში.
თუმცა დ.ც. – ს დაზიანებისა და იმის გათვალისწინებით, რომ ლ.ფ. არ იყო
შეიარაღებული რაიმე საგნით, ლითონის მილის არაერთხელ ჩარტყმით სხეულის
სხვადასხვა მიდამოში გამოიწვია აუცილებელი მოგერიების მართლზომიერების
ფარგლების გადაცილება. არაერთგვაროვანია პრაქტიკა, ასევე, მკვლელობის
მცდელობასა და სსკ–ის 122–ე მუხლს შორის კვალიფიკაციის საკითხის გადაწყვეტის
დროს. მაგალითად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ერთ – ერთი
გადაწყვეტილების65 თანახმად, პირველმა ინსტანციამ ა.ი.–სა და ზ.ჯ.–ს ქმედება
დააკვალიფიცირა 122–ე მუხლით, რაც ზედა ინსტანციის სასამართლოებმა
სამართლიანად არ გაიზიარეს და 19/108–ე მუხლით განუსაზღვრეს სასჯელი.
საკასაციო პალატამ აღნიშნა, რომ თავად ბრალდებულები იყვნენ კონფლიქტის
ინიციატორები, ისინი იმყოფებოდნენ არა თავდაცვის, არამედ – თავდამსხმელი
მდგომარეობაში რასაც ადასტურებს დაზარალებულებისათვის ზურგისა და
გულმკერდის მიდამოებში მიყენებული მრავლობითი ჭრილობები ჩარტყმით და არა
– დანის უმისამართო ქნევით. ამასთან, სრულიად ალოგიკური იყო დაცვის მხარის
მოთხოვნა ბრალდებულის ქმედების სსკ–ის 122–ე მუხლით კვალიფიკაციასთან
დაკავშირებით, რასაც ასაბუთებდა იმით, რომ ბრალდებულს სცემდა 4 ადამიანი და
დანა ჯგუფური თავდასხმისგან საკუთარი სიცოცხლის გადასარჩენად იხმარა. ამ
უკანასკნელ შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, სრულიად უსაფუძვლოა აუცილებელი
მოგერიების ფარგლების გადაცილებაზე აპელირება თავდამსხმელთა
კვანტიტატიური მაჩვენებლიდან გამომდინარე და დაცვის მხარეს, წესით, სსკ–ის 28–
ე მუხლის 1–ლ პუნქტზე უნდა ემსჯელა ( რაც არ დადასტურდა მტკიცებულებებით).
ამასთან კავშირში ყურადსაღებია, ასევე, 2014 წლის გადაწყვეტილება66, სადაც
რაიონული და სააპელაციო სასამართლოების მკვლელობის მცდელობით
კვალიფიკაცია საკასაციო პალატამ შეცვალა 122–ე მუხლით და აღნიშნა, მხოლოდ ის
ფაქტი, რომ მსჯავრდებულმა ა. ხ - მ დანა შეიძინა შემთხვევის დღეს, თავისთავად, არ
ადასტურებს მის განზრახვას - მოეკლა მ. ა. პირიქით, ავტობუსში მისთვის ხელის
დარტყმა და შემდეგ გაქცევა, გამორიცხავს დაზარალებულის მკვლელობის
განზრახვის არსებობას. ამასთან, ა.ხ.-ს მ.ა. - ს მოკვლის განზრახვის არსებობის
შემთხვევაში ძმის მისვლამდე ჰქონდა შესაძლებლობა, კიდევ დაერტყა
დაზარალებულისათვის დანა, რაც მას არ გაუკეთებია. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი

65
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 8 აპრილის გადაწყვეტილება №2კ–399აპ.–14.
66
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2014 წლის 12 თებერვლის გადაწყვეტილება №142აპ.–13.

17
განმარტება გააკეთა უზენაესმა სასამართლომ 2012 წლის გადაწყვეტილებაში67, სადაც
კატეგორიულად აღნიშნა, რომ თავად დაზარალებულის ძლიერი სიმთვრალისა და
იმის გათვალისწინებით, რომ მას ხელში არ ეჭირა არანაირი საგანი, ხოლო შ. წ-ი
(ბრალდებული) იყო ფხიზელი და არ იყო ისეთი ვითარება, რაც აუცილებელს
გახდიდა მის მოსაგერიებლად ლითონის საგნის გამოყენებით მიეყენებინა
დაზარალებულისათვის მრავლობითი დაზიანებები, რამაც მისი ჯანმრთელობის
მძიმე ხარისხის დაზიანება გამოიწვია, პალატას მიაჩნია, რომ შექმნილი
მდგომარეობის გამო, მსჯავრდებული აღმოჩნდა აშკარა შეუსაბამობაში თავდასხმის
ხასიათსა და საშიშროებასთან.

6. დასკვნა

დასკვნის სახით შესაძლოა ითქვა, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის

მე–8 თავში რეგლამენტირებული უფლებააღმჭურველი ნორმა, კერძოდ, აუცილებელი
მოგერიება, როგორც მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოება,
სასამართლო პრაქტიკაში არაერთგვაროვანი გადაწყვეტილებების მიღების
საფუძველია. მიუხედავად იმისა, რომ ნორმის მოთხოვნები, ერთი შეხედვით, ნათლად
არის ფორმულირებული, სამივე ინსტანციის სასამართლო, უმეტესწილად, საქმის
ფაქტობრივ გარემოებებს განსხვავებულად აფასებს. მაშინ, როცა ცალსახაა თავდაცვის
ხერხისა და საშუალების შესაბამისობა თავდასხმის ხასიათთან და საშიშროებასთან,
ამასთან, დადგენილია ხელყოფის იმწუთიერობა და თავდაცვის მიზანი, საერთო
სასამართლოებს უჭირთ ე.წ. გაბედული გადაწყვეტილებების მიღება და ქმედებას ან
განზრახ გადანაულად აკვალიფიცირებენ ან მინიმუმ, აუცილებელი მოგერიების
ფარგლების გადაცილებად. გარდა ამისა, განხილულ იქნა წლების წინ მიღებული
გადაწყვეტილება, სადაც საქმის ფაქტობრივი მოცემულობიდან გამომდინარე
ერთმნიშვნელოვანია შურისძიების მოტივით განხორციელებული განზრახი ქმედება,
თუმცა სხვადასხვა ინსტანციის სასამართლოებმა თავდაპირველად აუცილებელ
მოგერიებად შეაფასეს, შემდეგ კი აუცილებელი მოგერიების ფარგლების
გადაცილებად და უსაფუძვლოდ მცირე სასჯელი განუსაზღვრეს მსჯავრდებულს.
ნაშრომში განხილულ იქნა, ასევე, სსკ–ის 113–ე და 122–ე მუხლებით კვალიფიკაციის
პრობლემური ასპექტები და თეორიაში არსებული ძირითადი მიდგომები შეფასდა
სასამართლო გადაწყვეტილებებთან ურთიერთკავშირში.

67
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2012 წლის 26 დეკემბრის გადაწყვეტილება №349აპ.–12.

18
 ბიბლიოგრაფია

1) შავგულიძე თ., სურგულაძე ლ., საზოგადოებრივი საშიშროების

გამომრიცხველი გარემოებანი სისხლის სამართლის კანონმდებლობაში,
თბ., 1988.
2) ავტორთა კოლექტივი, საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი. თავი
მეორე. საქართველოს მოქალაქეობა. ადამიანის ძირითადი უფლებანი და
თავისუფლებანი, თბ., 2013.
3) ხერხეულიძე ი., აუცილებელი მოგერიება ქართულსა და საერთო (ანგლო –
საქსური ტიპის) სამართალში, თბ., 2010.
4) ავტორთა კოლექტივი, სისხლის სამართალი(სახელმძღვანელო), ზოგადი
ნაწილი, მეორე გამოცემა, თბ., 2016.
5) ნაჭყებია გ., დვალიძე ი., სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი
(სახელმძღვანელო), თბ., 2007.
6) წულაია ზ., სისხლის სამართალი, კერძო ნაწილი, პირველი ტომი, მეორე
გამოცემა, თბ., 2003.
7) ცქიტიშვილი თ., ადამიანის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისთვის
საფრთხის შემქმნელი დელიქტები, თბ., 2015.
8) გამყრელიძე ო., საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის განმარტება,
ზოგადი ნაწილი, პირველი წიგნი, თბ., 2005.
9) ლეკვეიშვილი მ., თოდუა ნ., მამულაშვილი გ., სისხლის სამართლის კერძო
ნაწილი, წიგნი პირველი, მეხუთე გამოცემა, თბ., 2014.
10) მაყაშვილი ვ., მაჭავარიანი მ., წერეთელი თ., შავგულიძე თ., დანაშაული
პიროვნების წინააღმდეგ (სამეცნიერო – პრაქტიკული კომენტარი), თბ.,
1980.
11) ნაჭყებია გ., აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებისთვის
პასუხისმგებლობის აქსიოლოგიური დასაბუთება, მართლმსაჯულება და
კანონი, №3, თბ., 2014.
12) მახარაძე მ., აუცილებელი მოგერიება, როგორც მართლწინააღმდეგობის
გამომრიცხველი გარემოება, ცხოვრება და კანონი (საერთაშორისო
სამეცნიერო – პრაქტიკული ჟურნალი), №3(11), თბ., 2010.
13) კვირის ქრონიკა, №47(263), 18–24 დეკემბრის ნომერი, თბ., 2006.
14) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 15 ოქტომბრის
გადაწყვეტილება №2კ–190აპ.–15;
15) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2013 წლის 11 მარტის
გადაწყვეტილება №2კ–4აპ.–13;
16) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2010 წლის 8 თებერვლის
გადაწყვეტილება №2კ–767აპ.–09;

19
17) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2010 წლის 24 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–1087აპ.–10;
18) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 14 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–1075აპ.–07;
19) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 4 ივლისის
გადაწყვეტილება №2კ–613აპ.–06;
20) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 2 აგვისტოს
გადაწყვეტილება №2კ–316აპ.–07;
21) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 11 ივლისის
გადაწყვეტილება №2კ–366აპ.–05;
22) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 31 მაისის
გადაწყვეტილება №2კ–50კოლ.–06;
23) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 29 მარტის
გადაწყვეტილება №2კ–156კოლ.–05;
24) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 28 ივნისის
გადაწყვეტილება №2კ–220აპ.–05;
25) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 23 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–379აპ.–05;
26) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 11 ოქტომბრის
გადაწყვეტილება №2კ–355აპ.–05;
27) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 27 თებერვლის
გადაწყვეტილება №2კ–52აპ.–04;
28) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 25 მარტის
გადაწყვეტილება №2კ–104აპ.–04;
29) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 25 მაისის
გადაწყვეტილება №2კ–63კოლ.–04;
30) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 22 ივლისის
გადაწყვეტილება №2კ–87კოლ.–04,
31) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 15 ივლისის
გადაწყვეტილება №2კ–84კოლ.–04;
32) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 11 ნოემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–295აპ.–04;
33) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2003 წლის 16 იანვრის
გადაწყვეტილება №2კ–189აპ.–03;
34) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2003ლის 13 ნოემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–127კოლ.–03;
35) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2003 წლის 1 ივლისის
გადაწყვეტილება №2კ–154აპ.–03.

20
36) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2013 წლის 21 ოქტომბრის
გადაწყვეტილება №2კ–75აპ.–13;
37) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2011 წლის 8 თებერვლის
გადაწყვეტილება №2კ–1079აპ.–10;
38) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2010 წლის 10 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–698აპ.–10;
39) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2009 წლის 30 ნოემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–640აპ.–09;
40) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 30 ოქტომბრის
გადაწყვეტილება №2კ–557აპ.–08;
41) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 17 იანვრის
გადაწყვეტილება №2კ–70კოლ.–06;
42) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 10 სექტემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–73კოლ.–07;
43) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 28 ივლისის
გადაწყვეტილება №2კ–69აპ.–06;
44) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 31 ივლისის
გადაწყვეტილება №2კ–286აპ.–06;
45) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 28 აპრილის
გადაწყვეტილება №2კ–55კოლ.–05;
46) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 23 ივნისის
გადაწყვეტილება №2კ–139აპ.–05;
47) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 22 მარტის
გადაწყვეტილება №2კ–73აპ.–05;
48) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 17 მარტის
გადაწყვეტილება №2კ–30აპ.–05;
49) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 16 ნოემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–335–05;
50) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 5 აპრილის
გადაწყვეტილება №2კ–69აპ.–05;
51) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 2 ივნისის
გადაწყვეტილება №2კ–49აპ.–04;
52) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 17 თებერვლის
გადაწყვეტილება №2კ–393აპ.–05;
53) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 19 ოქტომბრის
გადაწყვეტილება №2კ–256აპ.–04;
54) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 18 მარტის
გადაწყვეტილება №2კ–99აპ.–04;

21
55) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 19 ოქტომბრის
გადაწყვეტილება №2კ–326აპ.–04;
56) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 2 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–346აპ.–04;
57) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 17 თებერვლის
გადაწყვეტილება №2კ–303აპ.–04;
58) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 15 ივლისის
გადაწყვეტილება №2კ–195აპ.–04;
59) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 22 ივლისის
გადაწყვეტილება №2კ–227აპ.–04.
60) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 19 მაისის
გადაწყვეტილება №2კ–58აპ.–15.
61) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 11 იანვრის
გადაწყვეტილება №2კ–398აპ.–04.
62) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 4 აპრილის
გადაწყვეტილება №2კ–747აპ.–06.
63) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 23 სექტემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–108კოლ.–04.
64) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 7 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–347აპ.–04;
65) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2007 წლის 28 მაისის
გადაწყვეტილება №2კ–1128აპ.–06.
66) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 31 იანვრის
გადაწყვეტილება №2კ–2103აპ.–07.
67) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 2 დეკემბრის
გადაწყვეტილებ №2კ–322აპ.–15.
68) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 14 მარტის
გადაწყვეტილება №2კ–221აპ.–07.
69) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 2 ნოემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–78კოლ.–06.
70) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 23 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–974აპ.–08.
71) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 12 იანვრის
გადაწყვეტილება №2კ–624აპ.–05.
72) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2011 წლის 9 თებერვლის
გადაწყვეტილება №1067აპ.–10;
73) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 2 ივნისის
გადაწყვეტილება №2კ–115აპ.–06;

22
74) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2006 წლის 28 სექტემბრის
გადაწყვეტილება №2კ–17კოლ.–06.
75) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 18 იანვრის
გადაწყვეტილება №2კ–389აპ.–05.
76) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 15 თებერვლის
გადაწყვეტილება №2კ–415აპ.–04.
77) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 14 ივნისის
გადაწყვეტილება №2კ–96აპ.–05.
78) თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის, დავით მგელიაშვილის
მიერ 2015 წლის 5 მაისს გამოტანილი განაჩენი, საქმე №1/–––14, გამოძიების
№010–––001, დაშტრიხული სახით).
79) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 22 მაისის
გადაწყვეტილება №2კ–1603აპ.–07.
80) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2013 წლის 28 მარტის
გადაწყვეტილება №9041–13.
81) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2012 წლის 14 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №278აპ.–12;
82) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 24 თებერვლის
გადაწყვეტილება №2კ–373აპ.–04;
83) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 19 მაისის
გადაწყვეტილება №2კ–45აპ.–05;
84) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 16 ივნისის
გადაწყვეტილება №2კ–140აპ.–05;
85) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 13 ოქტომბრის
გადაწყვეტილება №2კ–213აპ.–05.
86) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2016 წლის 20 მაისის
გადაწყვეტილება №593აპ.–15.
87) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2012 წლის 26 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №349აპ.–12.
88) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 8 აპრილის
გადაწყვეტილება №2კ–399აპ.–14.
89) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2014 წლის 12 თებერვლის
გადაწყვეტილება №142აპ.–13.
90) საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2015 წლის 7 დეკემბრის
გადაწყვეტილება №67აგ.–15.

23