Εξαμηνιαία Γραπτή Εργασία

ΘΕΜΑ 1ο
Συντονιστής Θεματικής Ενότητας ΚΑΟ 52 : ΚΑΡΟΛΟΣ ΙΩΣΗΦ ΚΑΒΟΥΛΑΚΟΣ
Σύμβουλος Καθηγητής : ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΩΣΤΑΚΗΣ

Ονοματεπώνυμο: ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Όνομα Χρήστη στη Wikipedia : elenhkar

Λήμμα που συμπληρώθηκε :

1. «Τρόφιμο» https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CF%8C%CF%86%CE%B9%CE%BC%CE%BF

2. «HACCP» https://el.wikipedia.org/wiki/HACCP

Λήμμα που δημιουργήθηκε :

1. «Codex Alimentarius» https://el.wikipedia.org/wiki/Codex_Alimentarius

ΑΝΑΦΟΡΑ

Στην ελληνική Wikipedia επέλεξα να εμπλουτίσω το λήμμα «Τρόφιμο». Υπήρχε ως τέτοιο αλλά θεώρησα πως
το περιεχόμενό του, συγκριτικά με το αντίστοιχο αγγλικό, ήταν αρκετά φτωχό και δεν αναδείκνυε την
ποικιλία των διαστάσεων του θέματος. Το τρόφιμο είναι μια πολυδιάστατη έννοια με κοινωνικοοικονομικό
αλλά και πολιτισμικό προσδιορισμό. Ως φυσικός πόρος που υπόκειται σε περιορισμό το καθιστά ένα από τα
σημαντικότερα Κοινά, σε συνδυασμό δε με την εμπορευματοποίηση και παγκοσμιοποίηση των αγορών,
άκρως ενδιαφέρον.

Α) Το αρχικό λήμμα αναφέρονταν σε ένα βασικό ορισμό της έννοιας και σε μια στοιχειώδη διάκριση των
τροφών βάση προέλευσης, παρασκευής αλλά και του Ελληνικού Κώδικα Τροφίμων και ποτών. Η αναφορά
στην επεξεργασία τροφίμων δεν περιείχε κάποια ιστορικά στοιχεία όσον αφορά την μετάβαση από την κατ’
οίκον στην εμπορική αντιμετώπιση του θέματος. Είχε μια ιδιαίτερα αναπτυγμένη παράγραφο σχετική με την
ασφάλεια των τροφίμων χωρίς να θίγει θέματα όπως για παράδειγμα αίτια προέλευσης των κινδύνων που
καθιστούν αναγκαία τη λήψη πρόσθετων και εξειδικευμένων μέτρων προστασίας αλλά και ασφαλείας.
Περιοριζόταν στην αναφορά λήψης μέτρων ασφαλείας σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο αφήνοντας ένα
μεγάλο κενό στο θέμα ενεργειών σε επίπεδο Παγκόσμιων Οργανισμών, πολύ δε περισσότερο στον
συσχετισμό των τριών αυτών επιπέδων. Τέλος δεν δίνονταν η διάσταση του Κοινού και της σημασίας του
τροφίμου ως θεμελιώδους αλλά και πολιτισμικού δικαιώματος διαφορετικότητας των λαών.

Από την πλευρά μου έγινε ένας εμπλουτισμός και μια συμπλήρωση του συγκεκριμένου λήμματος στα
παρακάτω σημεία :

1) Αναφέρθηκα στην παραγωγή του Τροφίμου προσεγγίζοντας το από οικιακής μέριμνας θέμα, σε αγοραίο
με την έλευση της βιομηχανικής επανάστασης, την μετάβαση στην μαζική παραγωγή του και στην
ανάδειξή του σε πηγή κέρδους και πεδίου επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας. Έγινε εκτενής αναφορά
στο θέμα παγκοσμιοποίηση της αγοράς τροφίμων, στις συνέπειες που είχε αυτή στην
αντικειμενικοποίηση της τροφής και της απώλειας των ιδιαίτερων πολιτισμικών της στοιχείων μέσα από
την τυποποίησή της. Επίσης, επισημάνθηκε ως μια άβολη και ιδιαίτερη κατάσταση, η βαθμιαία
αυξανόμενη εξάρτηση χωρών σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης σε ένα τόσο ζωτικό θέμα όσο αυτό της
τροφής.
2) Προστέθηκε παράγραφος όπου η τροφή αναγνωρίζεται ως επενδυτικό προϊόν από τις αγορές, μετά την
βαθμιαία μετατροπή της σε εμπόρευμα. Επισημαίνεται η συγκέντρωση στο χώρο της αγοράς τροφίμων,
επενδυτικών κολοσσών με οικονομικές συμπεριφορές που περιλαμβάνουν προσφορές και ζητήσεις
άυλες και άνευ υλικού και ποσοτικού αντικρίσματος. Οι επιπτώσεις των συμπεριφορών αυτών αφενός
ελέγχονται ως επικίνδυνες, στο βαθμό που δημιουργούν υποσχετικές υποχρεώσεις παραγωγής τροφής
 με δεδομένο του απρόβλεπτου των σοδειών και αφετέρου ελλοχεύουν τον κίνδυνο τεχνητών
επισιτιστικών κρίσεων. Έγινε αναφορά στο θέμα περιβαλλοντικών επιπτώσεων από το ανταγωνισμό των
αγορών.
3) Οι τιμές των τροφίμων συσχετίστηκαν ως θέμα παγκόσμιας κεντρικής ρύθμισης. Από κάποιο σημείο
αντιμετωπίζονται ως ανεξέλεγκτες και υποκείμενες σε αστάθμητους έως και τεχνητά διαμορφωμένους
παράγοντες , ικανούς όμως να προκαλέσουν επισιτιστική αναστάτωση σε τμήματα πληθυσμού του
πλανήτη που ενδεχομένως να έχουν επάρκεια παραγωγής τροφής. Άφησα να εννοηθεί πως η
χρηματιστικοποίηση των τιμών των τροφίμων δημιουργεί κλυδωνισμούς και αποσταθεροποιήσεις της
ζωτικής καθημερινότητας πολλών ανθρώπων ενώ η τάση μεγιστοποίησης του κέρδους καθιστά τον χώρο
σε ένα επικίνδυνο εργαλείο για το μέλλον της ανθρωπότητας.
4) Η ασφάλεια της παραγωγής και παρασκευής των τροφίμων αποτελεί ένα σημαντικό θέμα του λήμματος
που συμπληρώθηκε από την πλευρά μου εκτενώς. Η ασφάλεια των τροφών φαίνεται να γίνεται μείζον
θέμα ιδιαίτερα μετά την τρομοκρατική επίθεση στους παγκόσμιους πύργους εμπορίου της Νέας Υόρκης
με την ψήφιση του σχετικού νόμου FSMA των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον παραπάνω νόμο καθίσταται
υποχρεωτική η τήρηση συγκεκριμένων τροφικών κωδίκων (στους οποίους γίνεται ιδιαίτερη αναφορά), η
συμμόρφωση στους οποίους αποτελεί μονόδρομο για την εμπορική υπόσταση οποιουδήποτε στον χώρο
της αμερικάνικης αγοράς και όχι μόνο. Η Παγκόσμιοι Οργανισμοί τύπου ΟΗΕ, ΠΟΕ, FAO, ΠΟΥ, τους
υποδεικνύουν ως ενδεικτικούς (ουσιαστικά υποχρεωτικούς) αρκεί να αναφερθεί πως ο ΠΟΕ επιλύει τις
εμπορικές διαφορές που προκύπτουν σε θέματα ασφαλείας τροφίμων σύμφωνα με τον Codex
Alimentarius. Χωρίς να επισημανθεί αφήνεται να γίνει αντιληπτή η σημασία του συνδυασμού και της
συνάφειας μεταξύ της μαζικής παραγωγής, της τυποποίησης (όχι τόσο εμφανισιακά και γευστικά όσο
βάση χημικής σύστασης από την τήρηση των προαναφερθέντων κωδίκων) και του ελέγχου των τιμών.
Επισημαίνεται η σημασία που προσδίδεται στο θέμα του τροφίμου ως μέσο ελέγχου και επιβολής.
5) Επιχειρείται η ερμηνεία και ο ρόλος της επισιτιστικής βοήθειας είτε για καλό είτε για κακοήθη σκοπό και
το απαράδεκτο της λιμοκτονίας πληθυσμών σε μια εποχή υψηλού τεχνολογικού πολιτισμού.
6) Τέλος για το συγκεκριμένο λήμμα και κατόπιν των προαναφερθέντων, αναδεικνύεται η τροφή ως ένα
από τα μεγαλύτερα Κοινά της Ανθρωπότητας και ως αδιαπραγμάτευτο ανθρώπινο δικαίωμα.
Προτείνεται η αντιμετώπισή του ως τέτοιο και η προστασία του από την απογύμνωσή από τα στοιχεία
εκείνα που το καθιστούν μοναδικό και προσδιοριστικό πολιτισμικό στοιχείο ολόκληρων λαών και
τοπικών πληθυσμών. Γίνεται αναφορά στην Έλινορ Όστρομ και στην πρότασή της περί  τρικεντρικά
σχέδια διακυβέρνησης. Μια μετριοπαθέστερη αγοραία αντιμετώπιση της τροφής , μια κρατική
συμπεριφορά προστατευτικής στην ανάδειξη της αυτοδιαχείρισης του Πόρου προκρίνεται ως πρόταση
επί του συγκεκριμένου θέματος κλείνοντας την προσθήκη.
7) Επιπλέον δημιουργήθηκε το λήμμα «Codex Alimentarius» σε συνάφεια με το λήμμα του «Τροφίμου» .Σε
μεγάλο βαθμό το συγκεκριμένο λήμμα υποστηρίχθηκε από την μετάφραση του αντίστοιχου στην
αγγλική Wikipedia.Το συγκεκριμένο λήμμα δεν αναπτύχθηκε ικανοποιητικά. Θεωρώ όμως σημαντική την
δημιουργία σημείου αναφοράς στην ελληνική έκδοση δεδομένου του έντονου προβληματισμού που
υπάρχει γύρω από αυτόν, σχετικά με τους περιορισμούς και τον έλεγχο που επιχειρείται μέσω αυτού
στις εθνικές πολιτικές για την τροφή.

Β) Η προσωπική εμπειρία από την συγκεκριμένη δραστηριότητα για τον εμπλουτισμό του Κοινού της Wikipedia,
προκάλεσε αισθήματα ικανοποίησης, αυτοπεποίθησης, αισιοδοξίας αλλά και προβληματισμού .
Η τεχνική δεξιότητα που απαιτήθηκε (και σίγουρα δεν κατακτήθηκε σε όλη της την έκταση) στον
χειρισμό της πλατφόρμας λειτούργησε αρχικά ως πρόκληση, στην συνέχεια έγινε αυτοσκοπός και στο τέλος
ικανοποίηση . Το τεχνικό περιβάλλον της πλατφόρμας πιστεύω πως ήταν αρκετά περίπλοκο και
εξειδικευμένο. Η πολλαπλότητα της πληροφόρησης και των δυνατοτήτων που παρέχονται σε αυτήν
προϋποθέτει γνώσεις που ξεπερνούν αυτές ενός κοινού ανθρώπου και ενδεχομένως μια μέσης ηλικίας . Στον
βαθμό βέβαια που κάποιος περιοριστεί σε μια απλή και ουσιαστική από πλευράς περιεχομένου ανάρτηση
δεν υπάρχει πρόβλημα. Αυτό αποτέλεσε σίγουρα και τον μόνο ανασταλτικό παράγοντα στην προσπάθεια
 ανάδειξης του περιεχομένου του θέματος μου. Στην συνέχεια αντιμετωπίζοντας συγκαταβατικά την
προοπτική να μην χρησιμοποιήσω όλα τα εργαλεία της πλατφόρμας για την προβολή του θέματος μου,
ικανοποιήθηκα και μόνο που συνειδητοποίησα πως είχα την δυνατότητα να αναδείξω ένα θέμα που με
ενδιέφερε, δημοσίως. Αυτό βέβαια λειτούργησε και αντίστροφα δημιουργώντας ένα αίσθημα ευθύνης για
όσα έγραφα αλλά και προσπαθούσα να προβάλλω.
Δεν είμαι σίγουρη ότι το κατάφερα αλλά έχοντας υπόψη την θεωρία του Σλούτσκι (Mason ,2015:97-101)
αντιμετωπίζω αισιόδοξα την προοπτική να συμμετάσχω σε θέματα διεκδίκησης με τον συγκεκριμένο τρόπο,
δίνοντας το δικό μου στίγμα σε όσα είναι στα ενδιαφέροντά μου. Η τεχνολογία έχει διαφανεί πως παίζει (και
στο μέλλον ακόμη περισσότερο) σημαντικό ρόλο τόσο ως απειλή όσο και ως σύμμαχος της ανθρωπότητας. Η
Wikipedia είναι ένα Κοινό Γνώσης με τεράστιο εύρος πληροφόρησης που ανήκει σε όλους. Ως Κοινό
αντιμετωπίζει τον κίνδυνο του περιορισμού. Η ανωνυμία και η αδυναμία ελέγχου του περιεχομένου από τον
δημιουργό του αποτελεί κατά την άποψή μου, αδυναμία .Η γνώση που αναρτάται θα πρέπει να είναι (όπως
και είναι) ανοιχτή σε όλους, όμως να είναι στην ευχέρεια του δημιουργού της να την αποσύρει όταν αυτός το
επιθυμήσει .Με τον τρόπο αυτό το περιεχόμενο έξω από το Κοινό να είναι άχρηστο (λόγω αφάνειας) αλλά
στην περίπτωση χειραγώγησης και περιορισμού του Κοινού οι δημιουργοί του να το καταστήσουν αν το
επιθυμήσουν άνευ αξίας.
Επίσης ευκολία της ανάρτησης με προβλημάτισε στην κατεύθυνση να υποκρύπτεται συσσώρευση
ανεξέλεγκτων πληροφοριών γεγονός που ενδεχομένως την καθιστά προβληματική από θέμα αξιοπιστίας.
Ίσως λίγο μεγαλύτερη αυστηρότητα στο θέμα των πηγών, όσον αφορά την τεκμηρίωση των λημμάτων, να
δημιουργούσε περισσότερη διαφάνεια. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να είναι προβλεπόμενο πεδίο
συζητήσεων προκειμένου να κρατήσει την ζωντάνια των προσωπικών απόψεων.
Η Wikipedia όπως και αν έχει είναι ένας σημαντικός χώρος διακίνησης δωρεάν πληροφόρησης, όπου
λειτουργούν ικανοποιητικά στοιχειώδη φίλτρα διαλογής πληροφοριών και η απόκτηση σχετικής δεξιότητας
λειτουργεί προστατευτικά στην αθρόα ανάρτηση.
Οι παραπάνω προβληματισμοί ενδέχεται να είναι κενού περιεχομένου δεδομένης της σημαντικής
έλλειψης τεχνικής δεξιότητας στον χώρο.
Γ) Η επιλογή του συγκεκριμένου θέματος του Τροφίμου έγινε κατόπιν συσχετισμού πολλών διαφορετικών
παραγόντων. Από μόνο του έχει μεγάλη σημασία στην επιβίωση του Ανθρώπου και είναι πολυσχιδές στην
προσέγγισή του. Η ποικιλομορφία του το καθιστά ελκυστικό για οποιαδήποτε προτίμηση.
Βρήκα προκλητική την πλευρά που αναφέρεται στην ασφάλεια και στην λήψη προληπτικών μέτρων γι΄ αυτό
σε Παγκόσμιο επίπεδο. Με εντυπωσίασε αρχικά η απουσία σχετικών λημμάτων στην ελληνική έκδοση της
Wikipedia και αρχικός στόχος ήταν η δημιουργία ενός από αυτά και συγκεκριμένα του codex alimentarius.
Όμως γα την ανάπτυξή του έπρεπε να το συνδυάσω με το πρωτεύον θέμα που ήταν το τρόφιμο (θα
προτιμούσα τροφή). Το ισχνό και με αρκετές ελλείψεις λήμμα άλλαξε τον προσανατολισμό μου και
προτίμησα να αναδείξω τον χαρακτήρα του Κοινού για το συγκεκριμένο θέμα . Στην συνέχεια δημιούργησα
το λήμμα του «Codex Alimentarius» χωρίς όμως να μπορέσω να το αναπτύξω σύμφωνα με το υλικό που είχα
συλλέξει. Σίγουρα μελλοντικά θα φροντίσω για τον εκτενέστερο εμπλουτισμό του λήμματος όπως και να
προσθέσω υλικό σε άλλα συναφή λήμματα.
Η εξειδίκευση του τρόπου που η εμπορευματοποίηση της τροφής, της αναιρεί την ιδιότητα του Κοινού είναι
σημαντική για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει εφικτή η προστασία της. Η γνώση είναι δύναμη και η
ευαισθητοποίηση ίδιον χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Mason, P. (2015). Postacapitalism. Εκδόσεις Καστανιώτη . Αθήνα