Η περίοδος της αρχαίας ελληνικής ιστορίας από περίπου το 750 π.Χ.

έως το 479 π.Χ. ονομάζεται αρχαϊκή εποχή.

Ο όρος αρχαϊκός επινοήθηκε τον 18ο αι. από ιστορικούς της τέχνης
προκειμένου να χαρακτηρίσει την μεταβατική περίοδο της ελληνικής
τέχνης μεταξύ της γεωμετρικής (9ος-8ος αι. π.Χ.) και της κλασικής
εποχής (5ος – 4ος αι. π.Χ.). Τα χρονικά όρια της αρχαϊκής περιόδου
καλύπτουν σε γενικές γραμμές τον 7ο και 6ο αι. π.Χ. (700-500 π.Χ.). Η
λήξη των περσικών πολέμων (479 π.Χ.) σηματοδοτεί την μετάβαση
στην επόμενη κλασική περίοδο.

Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού κατά τον 8ο αι. π.Χ. και η ανάγκη
εξεύρεσης περισσότερων πόρων οδήγησαν στην κατάρρευση της κοινωνικής
οργάνωσης κατά γένη ή φυλές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα αφ΄ ενός την μεγάλη
εξάπλωση του ελληνικού εμπορίου σε όλη τη Μεσόγειο και αφ΄ ετέρου την
ανάδυση της πόλης-κράτους, που αναδείχθηκε στο βασικό κύτταρο πολιτικής
και αστικής οργάνωσης στην αρχαία Ελλάδα, με αριστοκρατικό, ολιγαρχικό ή
τυραννικό καθεστώς. Επίσης, με την βοήθεια νομοθετών, θεσπίζονται νόμοι,
που βοηθούν στην αποτελεσματικότερη και δικαιότερη διοίκηση των πόλεων-
κρατών και προσπαθούν να ρυθμίσουν τις μεταξύ τους διαρκείς διενέξεις.

Την περίοδο αυτή οι πηγές αυξάνονται ΛΟΓΩ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, ΕΠΙΚΗΣ ΚΑΙ

ΛΥΡΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ, ΠΕΖΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ, ΚΑΤΑΛΟΓΩΝ
ΒΑΣΙΛΕΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΟΝΤΩΝ, ΣΩΖΟΜΕΝΩΝ ΕΠΙΓΡΑΦΩΝ.

Επική και λυρική ποίηση

Στην επική ποίηση ανήκει ο Ησίοδος από την Άσκρα της Βοιωτίας, που
έγραψε τα "Έργα και Ημέραι", όπου περιγράφει την αγροτική ζωή, σε
αντίθεση με την αριστοκρατία, με την οποία ασχολούνται τα ομηρικά Έπη. Η
ακμή του τοποθετείται περίπου στο 700 π.Χ. Εξέχοντες εκπρόσωποι
της λυρικής ποίησηςείναι:

 ο Αρχίλοχος ο Πάριος, (ακμή περί το 650 π.Χ.), που έλαβε μέρος στον
αποικισμό της Θάσου,
 ο Τυρταίος (ακμή το β’ μισό 7ου π.Χ. αιώνα) που έδρασε στη Σπάρτη
κατά το β’ Μεσσηνιακό πόλεμο,
 ο Αλκαίος (ακμή περί το 600 π.Χ.),
 ο Θέογνις από τα Μέγαρα (ακμή περί το 500 π.Χ.) και
 ο Σόλων ο Αθηναίος, αποσπάσματα της νομοθεσίας του οποίου
διασώζονται από την παράδοση.
Πεζός λόγος
Ο πεζός λόγος, είναι ένα νέο είδος λόγου που αρχίζει να καλλιεργείται στο
τέλος της αρχαϊκής εποχής. Ο Εκαταίος ο Μιλήσιος, στο τέλος του 6ου π.Χ.
αιώνα έγραψε τις "Γενεαλογίες", όπου ταξινομεί τα παραδιδόμενα για τις
γενεαλογίες των θεών και των ηρώων. Επίσης έγραψε την "Γης περίοδο", ένα
γνωστό στην εποχή του έργο, στο οποίο περιλαμβανόταν ο
πρώτος χάρτης του γνωστού τότε κόσμου. Ο Εκαταίος ο Μιλήσιος επηρέασε
τον Ηρόδοτο, ο οποίος πέρα από ιστορικές πληροφορίες περιλαμβάνει στο
έργο τους και εθνογεωγραφικές.
Κατάλογοι
Οι κατάλογοι των επωνύμων αρχόντων είναι ανασυγκροτημένοι από τη
σύγχρονη έρευνα με βάση τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Ο κατάλογος
των εφόρων της Σπάρτης ξεκινά το έτος 754/3 π.Χ. και αυτός των επωνύμων
αρχόντων στην Αθήνα το 683/2 π.Χ.[1] Ο κατάλογος των ολυμπιονικών ξεκινά
το 776 π.Χ. Πιθανώς μέχρι τότε ήταν τοπικοί αγώνες, αλλά τον 8ο π.Χ. αιώνα
αναδιοργανώθηκαν και έλαβαν τη μορφή πανελληνίων αγώνων. Υπήρχε,
επίσης, το Πάριο χρονικό, ένας χρονολογικός πίνακας προσώπων και
γεγονότων, από τη βασιλεία του μυθικού Κέκροπα (1581 π.Χ.) έως το έτος
264/3 π.Χ., όταν επώνυμος άρχοντας στην Αθήνα ήταν ο Διόγνητος. Η χρήση
της γραφής έκανε δυνατή την κατάρτιση καταλόγων.

Επιγραφές
Οι νόμοι που σώζονται απ’ ευθείας από τις επιγραφές. Ο παλιότερος
σωζόμενος νόμος που περιέχει πολιτειακές ρυθμίσεις διασώζεται από τον
Πλούταρχο στο βίο του, "Λυκούργος". Πρόκειται για τη μεγάλη ρήτρα, η οποία
πιθανώς συντάχθηκε στις αρχές του 7ου αιώνα.[2] Οι επιγραφές διασώζουν
επίσημα έγγραφα, αποφάσεις και νομικές ρυθμίσεις της εσωτερικής
κατάστασης. Οι νόμοι των πόλεων δεν είναι παλαιότεροι του τέλους του 7ου
π.Χ. αιώνα. Ο παλαιότερος πλήρως σωζόμενος νόμος είναι ένας νόμος που
βρέθηκε στη Δρήρο της Κρήτης. Εν γένει οι επιγραφές μας παρέχουν άμεσες
πληροφορίες για την πολιτική οργάνωση. Από το β’ μισό του 8ου π.Χ. αιώνα
σώζονται και ιδιωτικές επιγραφές, συνήθως επιτάφιες ή αναθηματικές.

Πρώτη φορά μαρτυρούνται την εποχή αυτή:

διακρατική συνθήκη, μεταξύ της Σύβαρης και ενός πληθυσμού της Κάτω
Ιταλίας, τους οποίους δεν μπορούμε να ταυτίσουμε με κάποια ομάδα που να
γνωρίζουμε.
ο θεσμός της προξενίας, από την Κέρκυρα.
Έλληνες μισθοφόροι, που παρείχαν πληροφορίες στο Φαραώ
Ψαμμήτιχο[χρειάζεται αποσαφήνιση] της Αιγύπτου. Στο ναό του Ραμσή Β’ στο
Αμπού Σίμπελ σώζεται σχετική επιγραφή.