GRAĐEVINSKI FAKULTET

UNIVERZITETA U BEOGRADU

PISMENI ISPIT IZ KORIŠĆENJA VODNIH SNAGA 30.06.2018.

ZADATAK 1. Analizira se rad hidroelektrana HE1 i HE2 prikazanih na slici u toku jednog dana.

Hidroelektrana HE1 (dobija vodu iz akumulacije A1) se sastoji od dva agregata koji imaju instalisani
protok od 16 m3/s i u toku razmatranog dana radi od 8 časova do 12 časova sa polovinom instalisanog
kapaciteta i od 14 časova do 16 časova sa punim instalisanim kapacitetom. U analizi uzeti da se kota
vode u akumulaciji A1 menja sa promenom zapremine prema izrazu:
H1=400+7,5∙V1 – 0,1∙V12,
gde su H1 – kota vode u akumulaciji A1 izražena u mnm; V1 – zapremine vode u akumulaciji A1
izražena u 106 m3. Kota donje vode za HE1 je jednaka koti vode u akumulaciji A2. Dotok u
akumulaciju A1 u toku dana je konstantan i iznosi 5 m3/s. Akumulacija A1 se koristi i za
vodosnadbevanje naselja N. Prosečne potrebe za vodom naselja N, u toku razmatranog dana, iznose
300 l/s. Smatrati da su potrebe za vodom od 8 do 16 časova 20% veće od prosečnih potreba i da se
potrebe za vodom u preostalom delu dana ne menjaju. Početna zapremina u akumulaciji A1 iznosi 1,0∙106 m3.
Iz akumulacije A2 se navodnjava poljoprivredna površina od 3000 ha (korisnik P). Dnevne potrebe
za vodom korisnika P u razmatranom periodu iznose 3 mm vode po jedinici površine i korisniku P se
ravnomerno isporučuje voda od 9 do 18 časova. U toku dana hidroelektrana HE2 radi u periodu od
12 do 16 časova i u periodu od 20 do 22 časa sa kontantnim protokom. Ukupna količina isporučene
vode korisniku P i hidroelektrani HE2 su jednake količini vode koju preradi HE1. Početna korisna
zapremina u akumulaciji A2 iznosi 0,5∙106 m3. Minimalni radni nivo je 375 mnm.
Kriva površine za deo korisne zapremine akumulacije ”A2” data je tabelarno:
H2 (mnm) 375 376 377 378 380 390 400
A (103 m2) 60 110 245 310 400 500 1900

Koeficijent korisnog dejstva hidroelektrane HE1 iznosi η=0,87.

Potrebno je odrediti ukupnu količinu proizvedene energije u hidroelektrani HE1 u toku razmatranog dana.

ZADATAK 2. Derivaciona HE ima ugrađeno Venturijevo suženje sa manometrom neposredno iza

ulaznog zatvarača (slika 2). Venturimetar meri razliku pritisaka (p1 - p2)/g i u njemu se zanemaruju lokalni
gubici. Tokom 24 časa manometar je registrovao sledeće rezultate:

T (h) 0-4 4-8 8 - 12 12 - 16 16 - 20 20 - 24

(p1 - p2)/g (m) 2 2,5 2,5 2,5 2,2 2

Elementi derivacije su dati na slici 2. Računati samo sa gubicima na trenje. Ako se nivo u jezeru ne menja i
iznosi H = 415 mnm, odrediti:
1. Koliku je snagu razvila HE (po intervalima od 4 časa) i koliko je energije ukupno proizvela, ako je prosečan
koeficijent korisnog dejstva =0,84?
2. Ukoliko u 801 h postrojenje naglo ispadne iz pogona odrediti maksimalnu kotu do koje će doći voda u
vodostanu (vodostan je cilindrični, prečnika Dv=6,5 m).

Detalj A
H

A
Lc = 450 m D=3 m d=2 m
LcD c = 2,6
=400 m m
Dcn=2.5 m
c = 0,011 m-1/3s
L =800 m -1/3 1 2
t nc=0.011 m s
Lt = D
850 m
t=3.0 m -1/3
Dt = n3,0 m m s
t=0.015 300
nt = 0,015 m-1/3s

ZADATAK 3. Čelični cevovod na dovodu derivacione HE dug je L=2400 m, prečnika D=800 mm, a
debljina zidova mu je =12 mm, propušta protok od Q=1,5 m3/s.
1) Ukoliko se izvrši potpuno zatvaranje predturbinskog zatvarača, koje je vreme neophodno za ovu
operaciju, pa da maksimalni dodatni pritisak u cevi ispred zatvarača bude 3 puta manji nego što bi bio u
slučaju trenutnog zatvaranja. Odnos modula elastičnosti vode i čelika je 0,01.
2) Odrediti naprezanja u cevovodu ako se zatvaranje izvrši za 6 sekundi. Pritisak pre udara iznosio je po=18
bara.
3) Dimenzionisati debljinu cevovoda u zoni turbine, ako je sinhronim regulatorom pritiska vreme
zaustavljanja protoka produženo na 8 sec. Dozvoljeni napon u cevovodu je =240 MPa.

ZADATAK 4. Na jednom manjem postrojenju spoj radnog kola turbine i donje vode rešen je pravim
difuzorom. Na spoju donjeg dela turbine i difuzora meri se potpritisak. Uređaj pokazuje da je na tom mestu
potpritisak od pv1=54 kPa. Poznato je da je ulazni prečnik difuzora D1=1,2 m, izlazni prečnik je D2=1,8 m,
visine difuzora iznose H=5,4 m i h=0,6 m, a koeficijent lokalnih gubitaka usled širenja difuzora iznosi =0,135.
Odrediti protok kroz turbinu na osnovu navedenih podataka, uzimajući u obzir samo gubitke od širenja mlaza.
Koliki će biti potpritisak na ulaznom preseku u difuzor ako se umesto difuzora postavi cilindrična cev prečnika
D1, za koju je koeficijent otpora trenja =0,025?

D1
1 1

h
2 2
D2