ΑΡΧΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ

ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ –
ΑΡΧΗ ΙΣΟΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ
ΜΑΖΑΣ

ΕΡΗ ΜΠΙΖΑΝΗ
4ΟΣ ΟΡΟΦΟΣ, ΓΡΑΦΕΙΟ 2
eribizani@chem.uoa.gr
2107274573

1
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (1)
• Αρχή ηλεκτρικής ουδετερότητας
Όλα τα διαλύµατα είναι ηλεκτρικά ουδέτερα γιατί το άθροισµα
θετικών φορτίων ισόυται µε το άθροισµα των αρνητικών φορτίων.
– ∆εν υπάρχει στο διάλυµα ανιχνεύσιµη περίσσεια θετικού ή αρνητικού
φορτίου

• Εκφράζεται µαθηµατικά µε µια εξίσωση που περιλαµβάνει τις

µοριακές συγκεντρώσεις όλων των ιόντων του διαλύµατος –
Εξίσωση Ηλεκτρικής Ουδετερότητας
- Χρησιµοποιείται για τη λύση προβληµάτων χηµικής ισορροπίας

2
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (2)
• Αναγκαία συνθήκη είναι η ισότητα θετικών και αρνητικών φορτίων
και όχι θετικών και αρνητικών ιόντων
Παράδειγµα:
H2O
K2SO4 → 2K+ + SO42-
2 θετικά φορτία 2 αρνητικά φορτία

– ισότητα φορτίων
-Όχι ισότητα ιόντων:
2 θετικά ιόντα και 1 αρνητικό ιόν
3
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (3)
Γενικά για:

Κατιόντα Κn+ και συγκέντρωση [Κn+]

συγκέντρωση θετικών φορτίων = n[Kn+]

Ανιόντα Αm- και συγκέντρωση [Αm-]

συγκέντρωση αρνητικών φορτίων = m[Am-]

4
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (4)
Για να γράψουµε την εξίσωση Η.Ο. πρέπει:

1.Να γνωρίζουµε όλα τα ιόντα που υπάρχουν στο διάλυµα

στην κατάσταση χηµικής ισορροπίας

2.Να λαµβάνουµε υπόψη το ηλεκτρικό φορτίο κάθε ιόντος

3.Να εξισώσουµε την ολική συγκέντρωση θετικών φορτίων µε

την ολική συγκέντρωση αρνητικών φορτίων

5
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (5)
Λαµβάνουµε υπόψη τα εξής:

•1 µονοσθενές κατιόν (π.χ. Na+) έχει και εποµένως συνεισφέρει στο διάλυµα 1 στοιχειώδες θετικό
φορτίο

•1 mol µονοσθενούς κατιόντος (1 mol Na+) έχει και εποµένως συνεισφέρει στο διάλυµα 1 mol
στοιχειωδών θετικών φορτίων

Αν [Na+] = 0,1Μ → συγκέντρωση θετικών φορτίων λόγω Na+ = 0,1Μ

Αντίστοιχα για µονοσθενή ανιόντα:

•1 mol µονοσθενούς ανιόντος έχει και εποµένως συνεισφέρει στο διάλυµα 1 mol στοιχειωδών
αρνητικών φορτίων

Αν [Cl-] = 0,1Μ → συγκέντρωση αρνητικών φορτίων λόγω Cl- = 0,1Μ

Μονοσθενή κατιόντα: συγκέντρωση θετικών φορτίων = συγκέντρωση κατιόντων

Μονοσθενή ανιόντα: συγκέντρωση αρνητικών φορτίων = συγκέντρωση ανιόντων

6
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (6)
Για δισθενή κατιόντα (π.χ. Mg2+):

•1 mol Mg2+ συνεισφέρει στο διάλυµα 2 mol στοιχειωδών θετικών φορτίων

Αν [Mg2+] = 0,1 M → συγκέντρωση θετικών φορτίων λόγω Mg2+ = 2 x 0,1 = 0,2 M

Για δισθενή ανιόντα (π.χ. SO42-):

•1 mol SO42- συνεισφέρει στο διάλυµα 2 mol στοιχειωδών αρνητικών φορτίων

Αν [SO42-] = 0,1 M → συγκέντρωση αρνητικών φορτίων λόγω SO42- = 2 x 0,1 = 0,2 M

∆ισθενή κατιόντα: συγκέντρωση θετικών φορτίων =2 x συγκέντρωση κατιόντων

∆ισθενή ανιόντα: συγκέντρωση αρνητικών φορτίων = 2 x συγκέντρωση ανιόντων

Τρισθενή κατιόντα: συγκέντρωση θετικών φορτίων =3 x συγκέντρωση κατιόντων

Τρισθενή ανιόντα: συγκέντρωση αρνητικών φορτίων = 3 x συγκέντρωση ανιόντων

7
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (7)
Παράδειγµα 1: Να γραφεί η εξίσωση Η.Ο. για υδατικό διάλυµα HCl.

HCl → H+ + Cl- και Η2Ο × Η+ + ΟΗ-

Ολικό θετικό φορτίο του διαλύµατος οφείλεται: στα Η+ που προέρχονται από

α) πλήρη ιοντισµό του ΗCl

β) ασθενή ιοντισµό του Η2Ο

Ολική συγκέντρωση θετικών φορτίων = [Η+]

Ολικό αρνητικό φορτίο του διαλύµατος οφείλεται: στα Cl- και ΟΗ-

Ολική συγκέντρωση αρνητικών φορτίων = [Cl-] + [OH-]

Αρχή Η.Ο.: Άθροισµα θετικών φορτίων = Άθροισµα αρνητικών φορτίων ή

Ολική συγκέντρωση θετικών φορτίων = Ολική συγκέντρωση αρνητικών φορτίων

Εξίσωση Η.Ο. : [Η+] = [Cl-] + [OH-]

8
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (8)
Παράδειγµα 2: [Cl-]=1,00x10-8M
Να υπολογισθεί η [Η+] και το pH του [H+]=[Cl-] + [OH-]
διαλύµατος HCl 1,00x10-8M. ∆ίνεται
για Η2Ο: Κw=1,00x10-14
Kw=[H+][OH-]=1,00x10-14 →
Πολύ αραιό διάλυµα: Πρέπει να [OH-]=Kw/[H+]
ληφθεί υπόψη ο ιοντισµός του Η2Ο
(γενικά: για ισχυρά οξέα αν c<10-6M, [H+] = 1,00x10-8 + K /[H+]
δεν µπορεί να αγνοηθεί ο ιοντισµός w
του Η2Ο) [H+]2 – 1,00x10-8[H+] – 1,00x10-14 = 0
Απλούστερος τρόπος λύσης:
Εξίσωση Η.Ο. [H+] = 1,05x10-7M,
HCl → H+ + Cl- και pH = 6,98
Η2Ο × Η+ + ΟΗ-
9
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (9)
Παράδειγµα 3: Να γραφεί η εξίσωση Η.Ο. για υδατικό διάλυµα
H2S.
H2S × H+ + HS- HS- × H+ + S2- και Η2Ο × Η+ + ΟΗ-

Εξίσωση Η.Ο. : [Η+] = 2[S2-] + [HS-] + [OH-]

Ερώτηση: Σε υδατικό διάλυµα Η2S η σχέση [Η+] = 2[S2-] ισχύει; Ναί ή

όχι και γιατί; Σε περίπτωση λανθασµένης σχέσης να δοθεί η σωστή.
ΌΧΙ, λανθασµένη σχέση. Το Η2S είναι ασθενές οξύ και στο πρώτο
και στο δεύτερο στάδιο ιοντισµού.

10
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (10)

Παράδειγµα 4: Να γραφεί η εξίσωση Η.Ο. για υδατικό

διάλυµα H3PO4.
H3PO4 × H+ + H2PO4-

H2PO4- × H+ + HPO42-

HPO42- × H+ + PO43-

και Η2Ο × Η+ + ΟΗ-

Εξίσωση Η.Ο. :

[Η+] = 3[PO43-] + 2[HPO42-] + [H2PO4-] + [OH-]

11
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (11)

Παράδειγµα 5: Να γραφεί η εξίσωση Η.Ο. για υδατικό

διάλυµα Na2S.

Na2S → 2Na+ + S2-

S2- + H2O × HS- + OH-

HS- + H2O × H2S + OH-

και Η2Ο × Η+ + ΟΗ-

Εξίσωση Η.Ο. :

[Η+]+ [Na+] = 2[S2-] + [HS-] + [OH-]

12
 ΑΡΧΗ
ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥ∆ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ (12)
Γενική µορφή της εξίσωσης Ηλεκτρικής Ουδετερότητας

∆ιάλυµα: Κατιόντα Κ1ν+, Κ2µ+, Κ3λ+, .....

σε συγκεντρώσεις [Κ1ν+], [Κ2µ+], [Κ3λ+], .....

Ανιόντα Α1n-, A2m-, A3p-, j.

σε συγκεντρώσεις [Α1n-], [A2m-], [A3p-], j..

Εξίσωση Ηλεκτρικής Ουδετερότητας:

ν[Κ1ν+] + µ[Κ2µ+] + λ[Κ3λ+] + E = n[Α1n-] + m[A2m-] + p[A3p-] + E

Οι αγκύλες δηλώνουν µοριακές συγκεντρώσεις, τις συγκεντρώσεις των

ιόντων στην κατάσταση χηµικής ισορροπίας.

13
 ΑΡΧΗ
ΙΣΟΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΜΑΖΑΣ (1)
• Ο αριθµός των ατόµων ενός στοιχείου παραµένει σταθερός στις
συνήθεις χηµικές αντιδράσεις γιατί ούτε δηµιουργούνται ούτε
καταστρέφονται άτοµα.
• Εκφράζεται µαθηµατικά µε µια εξίσωση που περιλαµβάνει τις
συγκεντρώσεις όλων των σωµατιδίων που περιέχουν ένα συγκεκριµένο
στοιχείο
• ∆ηλαδή:
Η ολική συγκέντρωση ενός στοιχείου είναι ίση µε το άθροισµα των
µοριακών συγκεντρώσεων όλων των σωµατιδίων που περιέχουν το
συγκεκριµένο στοιχείο. Πολλαπλασίαζουµε τη συγκέντρωση καθενός
σωµατιδίου µε ένα συντελεστή που είναι ίσος µε τον αριθµό των
ατόµων του στοιχείου ανά σωµατίδιο
• Η εξίσωση λέγεται Εξίσωση Ισοστάθµισης Μάζας

14
 ΑΡΧΗ
ΙΣΟΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΜΑΖΑΣ (2)
CH2S , [H2S]

δεν δηλώνουν το ίδιο πράγµα

CH2S = 0,1Μ → ολική συγκέντρωση Η2S

[H2S] → συγκέντρωση αδιάστατων µορίων Η2S σε κατάσταση

χηµικής ισορροπίας

15
 ΑΡΧΗ
ΙΣΟΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΜΑΖΑΣ (3)
Παράδειγµα 1: Να γραφούν οι εξισώσεις Ι.Μ. για υδατικό διάλυµα [Ag(NH3)2]Cl, c=1,0 x
10-5 M.

[Ag(NH3)2]Cl → [Ag(NH3)2]+ + Cl-

[Ag(NH3)2]+ × [Ag(NH3)]+ + NH3

[Ag(NH3)]+ × Ag+ + NH3

NH3 + Η2Ο × NH4+ + OH-

και Η2Ο × Η+ + ΟΗ-

Εξίσωση I.M. Cl: [Cl-] = c =1,0 x 10-5 M

Εξίσωση I.M. Ag: [Ag+] + [Ag(NH3)+] + [Ag(NH3)2+] = c = 1,0 x 10-5 M

Εξίσωση I.M. N: [NH3] + [NH4+] + [Ag(NH3)+] + 2[Ag(NH3)2+] = 2c =

2,0 x 10-5 M

16
 ΑΡΧΗ
ΙΣΟΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΜΑΖΑΣ (4)
Παράδειγµα 2: Να γραφεί η εξίσωση I.M. και Η.Ο. για υδατικό διάλυµα Na3PO4,
c=0,1M.

Na3PO4 → 3Na+ + PO43-

PO43- + Η2Ο × HPO42- + ΟΗ-

HPO42- + Η2Ο × H2PO4- + ΟΗ-

H2PO4- + Η2Ο × H3PO4 + ΟΗ-

και Η2Ο × Η+ + ΟΗ-

Εξίσωση I.M. Na : [Na+] = 3c = 0,3 M

Εξίσωση I.M. P : [PO43-] + [HPO42-] + [H2PO4-] + [H3PO43-]= c = 0,1 M

Εξίσωση Η.Ο. :

[Η+]+ [Νa+] = 3[PO43-] + 2[HPO42-] + [H2PO4-] + [OH-]

17
 ΑΡΧΗ
ΙΣΟΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΜΑΖΑΣ (5)
Παράδειγµα 3: Να γραφεί η εξίσωση I.M. και Η.Ο. για υδατικό
διάλυµα Na2S, c=0,1M.
Na2S → 2Na+ + S2-
S2- + H2O × HS- + OH-
HS- + H2O × H2S + OH-
και Η2Ο × Η+ + ΟΗ-

Εξίσωση Η.Ο. : [Η+]+ [Na+] = 2[S2-] + [HS-] + [OH-]

Εξίσωση I.M. Na : [Na+] = 2c = 0,2 M
Εξίσωση I.M. S : [S2-] + [HS-] + [S2-]= c = 0,1 M
18