"xSHòŒ" ØHq ;DÆH È#ÊòU (ØCÌÚq ÿÙD) ?

z;D ¡
ÖÊòŒ
ÊÖòA špfõÚ ìÂñ; "ØxSHòŒ" ãÞP ÊHq¹ ÃÍÝp wqôg wqÙBÏ ÖÅÖPD¸
Ê19sÔñ z;Á ÖÃq IƒPa ÑÔñSåÔñŒq ØÑ;OZq ÑAÜñR wqÙ [R¼Œ L•
ÁÃÈPÃg Æò™Ùþ ÁÖòAI Ì–`PÍÔñ ÑUȐÃÔñ ÆCØ#jp Ãqܐ ÞÈðHòjq Ê{ÌÁòzp
æSÌÝUfqg zRUÌÚŒq ÌaØ> ØÔqÜôD ÃDwzÌsÏg UIp X&q "ÑÔñQp ÑÅÃÏô ØšÈ#R
F†a ÃrOŒp ßÁH ÑAÜñR " aÁÔñ ØHòÞNgq [t –…g ÁHÙR– ØãáÃñg ÊѼN
ÈR`D¸
ØIƒPa ÑÔñSå [t ܉ ÌU&ÿj¹ ÖÅujp ÑÅÃÏôj ØzRUgp ßqÊD ÑšDÈÔñ
ØÑògØ#è Œq šqfõÚ Ïî ÑÜRÏgp xRh‘zU @Hrg Ñš;ÌÔñ ØÑÏÆñ Ì܉p ÃUãOŒ
ÑqÙ ÑHôOy¹ ÑÔñUgPÁòŒ· ÙÊñap ILP[ Ñ;OZ ÁHUÙÅ– ŒDãÏÈÁñg q• Òh
wqDÏÊÅ ÊÑìqxg ÆÃRÊfD¸ Ê16sÔñ z;Á ÖÃq ØÃÛÃOŒÔñ Ñ•HX C ØxUHq
Ì# R zs ÑÅa [šÅsÔñ ÊÏÊÅÔñ –Pt ÑFÐ ÑD•Öò “@õÚ Ø14 ‚Ãfg ÔÅPq
ÁÃÒCÒD Rf ØÃÞñg ØçRÌ#•Dp wUåt {ÌÁø{j ҐÁñ H–Ug ØÑògØ#éŒq xRh‘U
ØÑÁôzTqÙRŒ ÂõOŒõÚÔñ ÃqÊÅ HR\U RÌ# ƒ @Hrg ÑUÞ;ÌÔñ ØSHÔñŒq ÃÞòZ
F†bj ØcÌÚ y q {ÌÁòyõÚg ÌaØ> Ãp” šÜs ÁHÅ– ØÇÅÊñg ÆôQ `TyI wqyûq
ÑÜPjq ÊÏÖòA ÑÔp`“j IzqŒg ÁÆCT ‚Ãg ŒAD UgfÃU Ã\ØÌð· aÖñ qaÅgp
FÔg ÃÔñÙÃñI fÆ`D¸

ØÆôHÔñŒq ÈðqÈð IÀñR ØÏÊÅÔñ ÛRÃpõÚÔñ ÑòØ#a Áñ‘D; ÃÁÔñq šÈ#R Ñ;OZ
ÊÞ[CC æSÌÚUfqg ÁHÅ– ÊÑògØ#éŒ ÊÒñD ÁòŒÃj iCD ÆòD `ÈÅÊÔñ @Ta
ÃÄÅg¹ Ø19sÔñ z;Á ÖÃq ØÛRÃqp Æòõڐq âÅ HOŒJj Áwq–Áò† ØHòÆòq HmÊR
ÌÈ™O ÊÃBq w.Ñ.Ñ ÊØyÌÚg ÔR 1830 ‚.I wÏ TÃñÑôD —`gp zRUÌÚ Œ q Òñ–ÁR
ØÌ`Áñg ÔÙ ÑògØ# é Œ ÚÌÔñ Êg–Q z;Á ÑÜR яô–Pg C ÒÙ’†Hj Æ`•òU
Öq ÈRÊõD¸ ÒÖòŒI ÜòÖô ÛIS ÊÌÒff Ø{ÌÁò{jp ØæSÌÝUfqg HòÆòrj
Ì`aÅÔñ¹ ÑDãÔñ ÌRãÔñI ÒÌÆ&ÿÔñ wUCHõÚ Ôñ wUHÑôD åW Ø–aï ܉p Ø[t
–‰ ÌU&ÿj wq–Áò‡j õp ÙCCp šÜs Ãq–Lg •P Ô–ÏÔñ âÅ ÑògØ#éŒ ÖÃip
ÆôP ×q—pÍÔñ ÊÊÈÚ HUÅ’ ÈR`D¸ ÁITÁô ÊÑÞô Ø#ÂqU ¤s ÖÃÏ Ãq–Lg
HòÆòq ÌaØ>Í# wÏ ;C¹ Ø#  q zP;· Ãñ†q“Rp —`g ÑÊWq HõŐp HTãR¹
INq Ò&;Áø ÃŒ†¹ Øȍ `FRq Riqp ØÑÔñTq ßÔñ Hƒq U;Pjq Êwq–Áò†¹
ÊãÅqTp Ê–aï ÔfÙPõÚ lD wqòŒÖñ ÁHÅ– Ê™I Æÿ [UÈTp ÔñgÔf
HÅ•ÍÔñq ØfOz Æq ŒUŏD¸ ØIïõ Ø–aâñ wUHÑôD åW wqÙPÆô ØÏÊÅÔñ
ØUõÚÖRC ãÅqTõÚ ÖRŒ ÃñÖòq“R¹ ØÛRÃpõÚÔñ zP; ØDa ˜Ùs ÁâÅ ÑÊW ÖÃiÔñ
ØUÁC Üñ‡ ÆòŒÙR– ÑÔñT C Û–pÔñ ØÑ&R ÑògØ#éŒõÚ F†a ÒÏÃC ˜Öñp ÊñÏñ •P
ÙIUVfD¸ ØæSÌÝ U fqh " HòÆòrÍ# " wÏ zP;p ÌÒfØ# Í# Á•C Ïܐ ÒÑògØ# é ŒÔñŒq
ÊDš õp ÑTÊò ÃUÁÔñ ŒÁHÈðÅš Ê@Hrg X&q ØHòŒp;Æñgq šCip Þ`a Ø—K
UHôg [UÈT ÒLR ÃÄÅÌ# ÊÖòA ìF; ÜÁëD¸

"xSHòŒ " ÛRÃpõÚÔñ Ø# @q zP; ÁÃÛÃOŒ ÜòÖô ÒãÞÅÔñ " xRHÏòŒ " ŒÞPR UŒHô
ÃÜÐÌ#q· Ø•Ds ԍI ØÔSJs DTq ÊCÌÚq ØÈ#Êò ÿÙD wqòë; ØÃÛÃOŒÔñq @Ta
Ñ;CÈÚ wÆñÔñ PÆñ ÃBÏñ ÜÁëD¸ ÈšÁøI ØÃÑòVq R“g ÃOp ØÔfÙPõÚ ÙR–
ØVWÁò†I ÑUÌHO ØÏÊÅÔñ ‘zÌR lÁô ÿ ÊÛRÃq @IÊñR–p ÊãÅqT \fÔñ
ÑÖ•“h ÊHòUšR ŒÆPßÔñq ÔfÙPõÚ ÙR– ÑÜR Ñš;h w.Ñ.Ñ 1991 ‚I ÆòÞ& È#Êò
ÊÖÃÏ ÔŒÏôp xÏ– Ì–`PõÚ Bpð D ¸ ØæSÌÚUfqg HòÆòrj ÊÑq ÊÒñD ÁxSHòŒ
ØãÞP zDD Ïî Oä#aÁòzÏg¹ ÊÁôC ÊÒñDI ØÑògØ# é Œq `FDp DÈ# q I xRh‘zU
@Hrg ÁHUÁÔš ÌÃtÌÔñp ÑUÊÔñ Ê™I Ò;Ìs ŒCÈð Å š ÖÃi wŒÙÅÜñ ÖÔgR
ØHòŒUÏÖñg âÅ ÑÊW âÅ-xRh‘zU¹ âÅ-ÆôHõÚ ØLÏ DÊñp ›RÏg ÀñÏôf ÊÆÿÔñ ZsD¸
wPTÍÔñq xÅJ aÁÔñ ØHòÞNg Þ`a Ø•C —Äujp Ø`FR H‘ Þ`ÈځiÍÔñ ÁIq
âÅ - ÕHP [UÈTp ØÑògØ# é Œq šÈ# R F†a Ïî Ãq–Lg ØÑŒÁô XA ÖÃpg fOzp
LD™Ïô wqÙHòzñ¹ ÕHPÔñq HmÊÅÆa ÒÁôC ÑAÜñR wqÙÙ "[t –‰" ÑUÃUÁÔñ
ØHòȈaNgq ØfOz zÁTp aÅ… ÊÆÿÔñ ZsD¸

Ø•C Ïܐ Ò–Pt ÑFÐ ÔÅP ÊoC ÒÙÊña ILP[ ÒôqŒ bÅp ÒÇÊÁôp ’ñ`
ÇÁ\jp ÒÊôpòR ÊÆñHÁô ÖCq ÏÜ‘j ØÌ`ÅNg ÀñÁÌ# ØbÅpp ÊRÌ# H Ø•C —Kj
ÊÑògØ#éŒ IR šqfõÚ Ò`Áô wUÒ g–Q· Ò֍C wUÒ Êò…J (ÔÁ•( ÅU ÊÌÒff
ÔÅPp †RÿŒ Ø[Ra ÖÃq ÃÞô Ä&Oj ÃBpÍÔñ ÌÇ;› Ï`R wqÙBÏñ ÌÙR—
ØHòÁããÔñ ØÔñXg æSå•q •Á™D¸ šqfõÚÔñ Ï`R ØÑògØ# é Œ F†a ÕHPÔñ·
ÜñPÜôÔñ· @ŒÔñ¹ ÒI`fÔñ¹ ÔCJÔñ¹ •JÔñ¹ wpOŒÔñ· g–QÔñ· ÑÜÔñ· ÔÖÌ. ÊÙÊña¹
ÊIƒPap ÊILP[ ÑògØ#éŒ Ê™I Æÿp ÁIÁI ÃQÌ#q ÊÁñ` Ø•Á ÔPO ›R Ò`Áô
wÆz g–Q ÌÔS ÃŒÖñq¹ ÇõjI AqÏñ Øšqg ÑÜPÍÔñq ÁHUÃÁU Ò1sÔñ z;Á

1
ÖÃq ÛIS ÊÌÒff ØÙÅÜñg ŒCÈð Å Þ g–D ÊÖÃÏ –HõÚ ÑÞô IqDz ÃOÏg
ØÌãáÃÔñq ÌÜÊò ÖÃi wqÊÁ w;Åg ØÔÅJ Þ`a —Äujp Ø`FR H‘ J–ÖòhiÍÔñ
ØÑ;OZ [t܉ ÌU&ÿjp ÌÈPHkÍ# ÒwÏ wq–Áò†¹ Uåt· çRÌ#•D· ãÅqTp
™ÁòŒq •P ÑÃTUÁÔñ ØHòŒÏÊqÊñÊg HÔpÊ’ •Á™D

ÊÑògØ#éŒ Ø`OŒ Ï•ôj wÏHq wqÙÏÊNp Ê`RŒ q– UI ÊÑògØ#éŒ FDÔñp

C ØIƒP`ÔñŒq ÖÃip ØÙÊña ÑògØ# é Œ F†a Æ\Z ÖÜ`D¸ Òšqg Çõ –…g
ÊUÌÙÊñap IƒPa ØHòÜÐ#g ÁIÁI z;Á ÀÜPg ÀñÁñ ÁæSÌÚUfqg ãÅq”j
ÃUãOŒÏg Ê™I ÌUHHò wqÙ ÑÔñUgPÁòŒ· ÏòÔñÖòCq· ÑHôOyp ILP[p ÙÊña
Ñ;OZ ØfÁÃñ wqÙÏÊÅI HUÅ’Ôñ ÈR`D¸

ØyhÁòzp æSÌÝ U fqg HòÆòrj ÌDƒ{ Ògpqg

wUÒ …Q

Ê16sÔñ z;Á ÖÃq ØyhÁòz @Hrg ÌÒf ØÏÊNg ÈÝVj ÊôÌzRUÌÚŒpð Ñqq
HWXŒ wqfÙR– ÊÆHôq IƒPa ÑÔñSå wq[UZÆô ÛÃN¸ Øwq[UZÆôÔñ ÃOj aÖñ
ÈÝVjp ÃÏÒñÆôj ÊòBÏñI ÒÀñÁñI ØfÔÈÔñ ØÛRÃq ÌÔñC“ HRÌÚq ÁñÌR (1483-1546)
ÏÔñ¸ wqÙ ãÅqTp wq–Áò† HƒÒCõÚ Ãq–Lg ŒDÏÊPÍÔñ ÛRÃrj ÊÙÅÆ`ÍÔñ
ØHqÏg ÈÔñUp ÊÌÒÌÁÔñI ØÛRÃq aÂôÅÌsÏg UHôg IzqŒg ÒSHÔñ yhÁòz
ÃOÏg ÌÜqšÁÔñ wPTÍÔñq æSÌÝ U fqg (Protestant Reformation) ØÌ@V q[pÈÝ aÁÔñ
ÆòƍÃñ ÊÑqëN ÁSH cÌÚ y q yhÁòyõÚg @Hrg fHt ÒÏÊNg ÛRÃrj •P Á30
‚Ãfg ØÖÁÈ Ø@Hrg ›RÏg ѐRÜõD¸ ÊÏÜPjq C Ê{ÌÁò{jp æSÌÝUfq ÌaØ>Í#
ÃyÒD ØÏÜÅ ÃÁ{g DØ# Ï g ØÁI¸ ØLD™q XHòŒ wq’ò¸ ØSH yhÁòzp ÌÜq™
æSÌÚUfqhj ØzRUhUq `FR  ÊHòÃÁÒg Ê ÃÛÃOŒ ÊÏÈÚÑ Ê325 ‚I¹ Ê 381
Ê\UÞqšqŒ ÔÖÌÅã ØáÙÈÔñq ØwIÏg ÃÄÅg HCgI ÃqãU [ñU ÒÑa ÌCÁ&D
ÌaÁø ØâÙÈÔñq yhÁò{j wqòÀñI ÒÔD ØHòÁÔñq ßIÅÔñ ÒxRh‘zU RÌ#ƒ
@Hrg ÌÁÌõD¸ ØSH yhÁò{j wØNTÁôIq ÒwUCJj Ïî wpÔ™Dq aÁÔñ ØÃUÈD
›RÏg ÖÃi Ê1204 ‚.I ÆòÛIN ØyhÁòyÔñŒq ›ÅuÍ# ÊÃÛÃOŒ ØÔÅNgp ØÖÅþg
ØxRh‘zU õp Ïòp –Oz Ìp•O ØÏÊÅjÔñq Ø\UÞqšqŒq (ÑòUfqÊñD) ÒÌH ÏÊR¸
ØSH yhÁòzp æSÌÝUfqg ØÌÁŒØ#g ÊLD™q Çñzi ÏÔñ¸ ØÆHôq ÑÔñSå ŒDÌÈŒØÞ
qáñF ÑÅÃÏô ÛRÃq ÖRŒj Ê™ÁòŒq [šš ÔÜq э܅I ÊHòD ÔñUÞ ÔP
ÏÔñ¸ ØæSÌÝUfqg ØÌZÔñJ wq[UZÆô ØÌÛÃÅÔñp ØÌy@ÝÙÔñ ÊÌÁŒØ# ÑÜSjp ÙaSj
ÊÃBÏñ IzqŒg Ñq Ôš TBq wqÙØ ÑÜN ÊaÖñg ØÌÁŒØ ÏÔñ¸ ÁITÁô `aÌÚUg¹
ÁñÌPq¹ æRUÊôgOŒq¹ {q–OXÏòUg¹ Ãrpg ÔÖÌÅã
gDÈ# ØHRÌÚ q ÁñÌR ÃñŒ ÃìÂ; [ñUq ÒSHUš ÔÙ ÛRÃqs Èð q Èð ÃÌR—Ãñ
Ï Ôñ¸ w Æ Ò 1 8 s Ôñ I ƒ Ì ‚ à g à  ÅW  Å U Ø S H y h Áò z w I Ï g Ì Òf Ø# j
ÊôÌzRUÌÚ Œ pÍÔñ ÒãÈÙjÔñ gRÜñJj ÁôC ÃáÂ; [ñU ååÔñq TŒUã[ñ HqÊa
эjÁñI ÏÊR¸
ØÁñ ÌR ÙÈ Ã † ÃñS j oC Øà ™ ‚  q ÑÔ™ w qò Áñ à ì Â; [ ñUq
wqÙãÁ•ÍÔñ wØÊÅÖñp wØÒÁÆñ ÊÃÌR—I ØÏÆñq ØÊCÏg UHôg ÊØbfÔñ ÁHÆPßg
ÆòZÖÏñ ÔÙ ÑògØ# é ŒI ÆÁZÍÔñ ÑDÈÅI¸ fòŒ! Iš ÁpÌð ÑUÌHÅj wqòÁñ
ØÛRÃqp Uõڐq zRUÌÚ Œ q ÌaØ>j Ê16sÔñ z;Á ÖÃq ØÌÅ—Ãñgq ÃáÂ; [ñU
Ášqg ØÑògØ#éÔñŒ xRh‘zTÔñŒq zRÆògŒrj ÁòÆaÒñ w“– Ê™I ÌqÞPRÌõD¸ wqÊÁ
w;Åg ØÃìÂ; [ñU zÁTp aÅ…Ôñq …QI ÊÆòÿÔñ ÌŒÖÔñfD¸ Ê@Hrg UI
–¼gp ›RÏg¹ `OŒ q–¹ ÑåRf ÖÅtÏgp ¼\p ØãáÃñg ØÁôCÔñq wIÏg¹
`FDp fOz ÁHÜñÙ; ØHŒÙRÜñg Ã[ʆʆ Òh ØÁI¸ ØIƒP`ÔñŒq Ø{ÌÁòzp
æSÌÝ U fqg "zRUgp " @Hrg ÊÑÔñSåp ÑHôOy ÊÑÀñÏñ Ô[g ÊÒ;Ìs zUÅg C
ÜsD¸ ÊŒÁÊg ÑÊòŒÌ zRUÌÚŒq ÔÙ ÊôÌ Ã†zRÏgp q– ÊôgÏg ÊÃÁÔš C
pÍÔñ¸ ÁôCÔñ gDÈ# Üñp [Áôg Fîpgq ØHòŒXÅÃñÞñg Ø{ÌÁòzp ØæSÌÝUfqg ÈÝVjI
ÊŒÁÊg ÊÌÁI ÊÑHôOy¹ ÊÑÔñUgPÁòŒq ÑÔñSå Ì•DÞõD¸ wš;h ÁÚ&g
ÑUaÔñp ÌÃtÌÔñ ØÑògØ#éŒq šqfõÚ RÌ#ƒ xRh‘zU ÌõA‘ ÊôÌzRUÌÚŒq ŒTHjp
Ø–aÅ Æ‘HÔñŒq ;p;qhj Ããq¼Œ Ì܉ ÁHÅ– wqÊÙ ÔñW [φυÁñ¸ A
ÖÃi ÊÑògØ# é Œ ai эÙÁI¸ fCÈ# q Ø–Oz xRh‘zTÔñŒq ÃÏ{Tg šqfõÚ ÜI
Ñ`hjq wIÏg ÁHUÞ&g ÒMUg ‚Ãg Êÿg ÛIS fC[ ÖÃi ÙÅ–`ÍõD¸ ÊÃU{a¹
ÊÆRÊòŒp ÁôÁøj ILP[ xRh‘zTÔñŒq CI –Dìp & ÔÅP ÊÃÙÅ– C ÏÔñ¸

HRÌÚ q ÁñÌR Ø{ÌÁòz ÃÏÒñÆô Br Ò\Ø ÊoC ÒcÌÚ y q ™ÁòŒrj •P Êš[I

–¼g Æò™C \Êñq šÁø HòUg Ñ–ah ØÌÙCÙÁ ÏñSÔñq ÃLRh aÖñ D”j ÔDûD¸
ÊÃÛÃOŒ ÔÙ ÑògØ# éŒ ØÜ`Ôñ ØÁñÌR ÌÒf ØÆHôq ÛRÃq ÁñÊôz ÌÔC“ ØBÏÔñ
@ݍ Áòq– ԍI àôšSU rÁòq– `CD¸ A ÆÔñ MUg ‚Ãfg ÊåOU \h ÊHDf
ÊÒñD ѐR— yS IÅ –aì Üah ܏I ÔñUš ÒÆÏÊÌ ÊoC w,Ñ,Ñ 1635 ‚.I ÑÊñÏ

2
HR\Uq ÌÒgÁø ÑÞô &ÆòD Öq ÈÅʸ ÂÒòI Ït aÁø Á14 ‚Ãfg ŒAD
Ê—qÙR ÒÌH rŸ w“– aÖñ @ag ÑÒHjÌðD¸ ÔñÁø ѐSI æSÌÝ UfqgÏg
ÁÃUÊz ÆòÛIR fUS ÒÑÜR Ì`P¿D¸ ÔÙ ÆñõÒòq HÁg Ø…Qõ ØÆñq ÔÙa
Æò˜† Ì#R{j Á@aÌ# ÆòÁñ ܐÁÔñfD¸ (E.Van Donzel; Foreign Relations of Ethiopia 1642-
1700, ( Holand: 1979), pp.1-2,99)

àôšSU ØØ# Â qU ÔqÜôDq ÔÙ ÕHRs ÌRÜñHûD¸ ÊÖòŒq ÖÃq Ê—qÙR

ØÏÊÅÔñq ØyhÁò{jq lÁs šCj ÌÞ[J ØÁñÌRq UaÒg ÁHU&&g Ò“Áø
ÒÇãÊg¸
Øwq–Áò† ÊôÌ zRUÌÚŒq HmÊR (Church missionary Society (CMS)) w.Ñ.Ñ 1799 ‚.I
ÌÃLRh æSÌÚUfqgÏgq Êwq–Áò†p Ê‚ÁI ÁHU&&g LPÔñq ÛÃP¿D¸
ÒHmÊN ÌÈ™Oj aÖñÍ# ØÛRÃqp ØUõڐq ÌÔC”j ÜÐ#ÊfD¸
ÈÙI aÁø ÊÖÊòŒÔñ C ÊÌÞÈÆÔñ ÔRp ÖÃq æSÌÝU fqhÍ# ØUõÚ †
Öô• ØÛRÃq ÖRŒ ØÏÊÅÔñ TÃñÑôD —`gp ÛRÃpõÚÔñ zRUÌÚŒq Òñ–ÁR
ÒØNTÁôI IÅ –aì ÔRÙÔñ ÒÆÏÊÌ# ÊlC ÌDƒyûÍÔñq ÈšÁÔñ ÊfAKL ÔR
w.Ñ.Ñ 1829 Iïõ ÜaÌõD¸ ÒIïõ Ô٠яò–Pg ÌÜñÖÔñ ÊØyÌÚg ÔR 1830
‚.I ÒÙ’†Hj Æ`•òU Öq ÈÅÊñ¸ Üñ…ûÍÔñq ÈšÁÔñ ÒÆHôÏñ ܉ PU ÔñÊô
•P ѐõ C ÌÜptÌõD¸ Ñh Òñ–ÁR ÊÙ `ÃÌ# J̸ —`g –q Ê—qÙRqp
g–Q wÌÖõÔÅ ØxRh‘zU @Hrgq ƒIÏg ÁHUÁÔš ŒCÙÅÜÔñ ÆôPp
Ôñ‰qaR ÑDÏÊÅI¸ BrI –q ÑDÌTyÁgI¸ ÊÃßÅWI ÊÞp fJ ÔÙÙÊg
ÌÃÁU¸ ÈšÁøI iRÁU ÑòÖqÊR– ØÌ`ÁÔñ ØHûÍ# Òñ–ÁR ÌÌÒòp Ø—`g ÌÔy
Ù¸ wÆñI ÑUȐJ ÖÞt ‚Ãg †–“g Ê`†D¹ ÊÊRÁòqp ÁqÙq ѐR— w.Ñ.Ñ
Ê1833 ‚.I yS –aï ÙRV ÊÖòŒI ÌßHO Ñq ‚Ãg ÌÃqã[ ŒAD
ÕHRsp ÑÅÊò Ñšqh ÔÙ ÑògØ#éŒ ÜaÌðD¸

Ê1837 ‚.I ØËñRÌIÊR– ÌÔC“ ØÏÊÅÔñ Ø#  q zP; Ø`†D HòÆòq

{Áô“ IN[¹ Áwq–Áò† HòÆòq HmaR ÌÈ™O Br ÔÙ ÑògØ#éŒ ÊfAKL ÔR
1837‚.I Úh Êg–Q ѐõ ÒÔÜrÍ# ÒÑòÖqÊR–p aÁñI@RÙg •P ÌÜÏth
ÊwÏÖòAI ÑHyÏg PU ÔñÊô ÿg ÈR`ûD¸ zP; PU ÔñÊô ÊÃDyI ÀñÏôf
wqÙÌÈÊÁñg ÏÜR –q Øg–Q ÈTÔñUgp F†a zRUÌÚŒq ØæSÌÝUfqg
HòÆòÔñrjq wqÙHòÞÁñ ÊÆÿÔñ Æ–`ûD¸ Êѐõ ØæSÌÚUfqg HòÆòq HƒÒD
ÁÃLPg ØÊôÌ#q ÃÄÅg ÊÃ\ãR C wŒÁñ Ì`ÅõD¸ ØÌ`ÅNÊgqI IzqŒg
zP; wqÙÜÁáÔñ ØÀñÁÌ# yhÁòz ãÅqTØ# j ØϏ`ò ÃI™gp ÒPU ÔñÊô •R
ÊHÊPÍÔñ IzqŒg ÏÔñ aCûD¸ ÊÕÊòg ÔR 1839 ‚.I ÞÅ HRŒJj Òѐõ
ÒÌH Æò`ÅN Iïõ ÜÊñ¸ ÑòÖqÊR–p aÁñI@R ÔÙ yS Æò˜Öñ zP; ÔÙ Çõ
ÁÃ@ݐ UŒÃqf Æqah UÁfÃà Ñ[™¼ŒÔñq ȍS ÔÙ yS @Ý‘ ÌÈCÈCÍÔñ¸
ÈšÁøI ÑòÖqÊR–p zP; ÒyS ÌÏUÌÔñ Ê–qbg ÔR 1839 ‚,I Êf’ñP ÊÒñD
Çõ –…g ÜaÌÔñ ÒqÜñL KAÁ LCÆô (1813-1847) •R Ñq—ÁC C ÌÜpÐ#ÌõD¸
ÑòÖqÊR– ØHòãDÜÔñq ØUÁC ÃÅ’ ÆaUb ÊÌÃTTØ# ‚Ãg AR ÔR ÔÙ
ÌCÒÊg wq–Áò† ÒÌÃÁÆ ÊoC ŒHRs- wq–ÁòÖs· Øwq–ÁòÖs- ÕHRs ÆÜa
ZCg ÑTgHûD¸ zP; –q ÊÇõ ÁMUg ‚Ãfg ŒAD \h w.Ñ.Ñ 1842 ‚,I
ÒÇõ –…g ÊÃED ÑÜR ÊÔÁøp g–Q ѐR— ÔÙ Iìõ ÊÃ@Ý  ÔÙ ÑÜN
ÌÃDTûD¸ Ê—qÙRp g–Q ÈšÁøI ÊÇòõ ÊÑÞZC ÁÑIUg ‚Ãfg ŒAD \h
ÒÌÃÁÆ ÊoC –Ãs ÔÙ ÑògÔñéŒ ÌÃDV Çõq õp IXÜñ ÊHÅ– ÃCÔñq
Ñ;OZ æSÌÝUfqg ÁHÅ– ÊÌÁI ÑF…bj ԍI ÑwõHòŒq •Áøjq
" zRUgp ÁHqTg " ÊÒI`f¹ ÊwpOŒ¹ ÊÔCJ ÔÖÌ. ÊÑÅÃÏôj ØÌÒÊÊñ
zRUÌÚ Œ rjq ØæSÌÚ U fqg ÔqÜôD ÁÃUÊz ØÔÞÏÔñ w[ Ôñ@ ÊCÔñ¸ Ê1842
‚.I Òf’ñP ÔÙ Çòõ IR wqÜ` ÊÇõÔñ qÜñL KAÁ LCÆô ÌÒÁÒÁ¸
–Ãs ÊIïõ ÊÒñD ÔÙ g–Q ÊHòÈšÁÔñ ‚Ãg Ò–qbg wUÒ ÆÏô JzS
UÁÑDBÏÁg Üñ‡Ôñq ÔÙ ILP[ Ñ;OZ …qÖò`R ÑIRhÒ ÆñD™Ïñ ƍ ƍ
•P Ìԏ“h Ê1844 ‚.I ÃrOŒÔñq JI`T C ѐR— •Áøjq ÒÊUÌÙÊña
ÊÒñD ÁH–Ðg ÊÌ`Á ÆÊa ÃCÔñq ILP[ Ñ;OZq ÁÛRÃqp wq–Áò† [t
Ä&Oj ȏHò Ãqܐ ÞPÜò wqÙBÏ fÔZD¸ ÖÃÏ ÃT;qg ÑzgJ
ØÑògØ#éŒ ÑqÏg ÊÑîô ÌÝ SU ÆòÛÃRp Òwq–Áò‡j •P ÊÌÙÅÜÔñ ›RÏg
zP; ØÛÏPD päÚ R ØÃ[ÙC ÖÃi ÆCp ÑHyOp ÑUÌR˜Hò Br ÑÜD–CûD¸
Ø–aâñ ܉ wUHÑôD åWp Øwq–Áò† ÄPõÚ g ÑògØ# éŒq ÔÅÔñ wqòÖñ õp
ÑHyOp —g˜j ÏÊR¸ ÊÞ[CCÔñ ØæSÌÝU fqg HòÆòØ#q ÆCØ#j wÏ Ø# Âq zP;¹
HRÌÚq ;C¹ TÃñÑôD —`g ÔÖÌÅã ÀñÁñI ÊÑògØ#éŒ ØÌÃÐ#gp ŒÈñg ÀñÁñ
`ÁÃTyÌ# ÊÒ;Ìs ÈÚI ÊÈD ÌÏTUÌÔñ ØÑògØ#éŒq xRh‘zU ÌõA‘ ÊôÌ

3
zRUÌÚ Œq @Hrgp ÈTÔñUg ÑqÈðÇõD¸ âÅ šÈ# R šCip ÖÅtÏg ÑÈq[ÏõD·
Ø`OŒ q– DØ# Ì\RÈðO ÃUÁÔñ ÑC†ÏõD¸

Ò–Pt ÔÅP ÊoC ØÃÞñg ØçRÌ# • Dp wUåt ÑòØÆñTÔñŒq zRUÌÚ Œ q

ÌaØ> ÖÅuj ÊãÞNg ÈÔñU ØÌÏK ÒÑògØ# éŒ Æò`ÅN ÖÔgR âÅ- ÑÊW šCip
[UÈT ÊÆÿÔñ HÞqÞqp ÃRßg wqÙÛÃNg ÀñÁñ zP;p ÃÆÁøÍ# ÀñÁñ ÔÙ
ÑògØ# éŒ –I wqÜÊñp RXI wqÁñ UÁÌÒÁÒÁñ ÁÊÈD aÁÔñ Ø`OŒ
q– ÊÑÊW ÑÜR¹ ÊÇòõ wŒÁ DÈ#qI qÜñL KAÁ LCÆôq õp Ø`OŒ Ï•ô
ÑUÃUÁÔñ Æÿ ØÔñÇgp ØãÞP ÔQŒÍÔñq ÊÃCÔñ ÑÔñSå φÌõD¸ ÊÌÁI
ØÈÊS `FfõÚÔñ Ø#Eq zP; ŒÊW F†a šCi Òh ÁÒgp ÜÙa ÑDÏÊÅÔñI¸
ØzP; Á•C ÑwõHò ÏÜ‘j " DØ# ;[R " IzqŒÌ# Iq ÏÊR ? zP; ÊPÆñ ZD
ŒÁÔñ·
"During my residence in Shoa I paid particular attention, as I consider them destined by Providence
after their conversion to christianity to attain the importance and fulfil the mission which Heaven has
pointed out to the Germans in Europe." (J.Lewis Krapf; Travels, Researches and Missionary Labour
During an eighteen years Residence... ( London :1968 ) , 2nd ed. P 72)
`HRs ÆòÃÁU¹

ÊÇõ \fØ> Á•Áøj ØÌÁØ gÒñÅg ŒÙÅ–Àñg Êw–ÖòÑaÂôR â• æSÌÚUfqgÏgq

ÒÌÈÊÁñ ÊlC ØÄPõÚg Üôf ÁÛRÃrj ÊÑÔñSè CTØÔñ ØÌDƒ{ ÃTyg ØÌÃÅÞñ
wqÙHòBÏñ ÊÃÜÃg ÏÔñ¸
zP; õp ÃÃOŒÔñq ÈšÁø wqÙÁÔñ ÑÃDzÌðD¸

" As the Romanist missionary said, " Give us China and Asia is ours;" so may we say, " Give us Gallas
and central Africa is ours" " (ŒÔñ Üì 25)

ØSH {ÌÁòz HòÆòpõÚ "Xqq (ipq) UÞñq wÆòŒ Øs gBpÁj" wqÁÔñ ÀñÁñ
"•Áøjq UÞñq HƒÒCõÚ Ñ;OZ Øs BpD" HÁg iCD¸
Ø#Âq zP; @TÊñq ÆòÈšD·

" In my opinion the great advantage to be derived from the succes of this schem will not be so much in
the aquisitions which commerce may drive from the Red sea and countries on its shores, as in the
extension of European politity and civilization to Arabia, Abessinia, and the whole of South-Eastern
Africa. It will weaken Mohamedanism in the land of its birth, Arabia, and on the African coast; tend to
supress the Arabian slave-trade, and subjugate East African Heathensim by christianity and its
civilisation; and finally open immense and noble regions in Southern Abessinia and among the Gallas
to thousands of European emmigrants when America; Australia and Tasmania cease to attract them."
( ŒÔñ Üì 15)
ŒHRsÔñ gRÜñI¹

<<ÊÏô –Ig ؃[ñ ÃTyg š[I Êȍ `FR Ri ØHòÜÐ# g q ÑÜSj q–
Ã\™ÞOŒ H–Ðg ai TBq ØÑÔñSèq ØçÁÌÚy ØÊCÏgp LD™Ïô ÊÑÅÊòŒ·
ÊÑÊWp ÃCÔñ ÙÊña ILP[ Ñ;OZ HU&&g ÏÔñ¸AI wUDIpq ÒgÔñD
bfÔñ ÑÅÊòŒp ØÑ;OZ ÞÅ<j ŒzÃõD· ŒÅbjq `OŒ q– ÈÏTD·
ØILP[ Ñ;OZ ÑÅÃÏôÏg ÊzRUgpp LD™ÏôÔñ õ•D· ÒÑÊW ÊUÌÙÊña
Ê• Áø j à yzD ŒÁ Ôñ Ôña U ;P Á XA ÑÔñS èÔñŒq Ä& O j ÑHô Oy¹
ÑÔñUgPÁòŒp fUHÏòŒ TÊòÏfÍÔñ ÆòŒÊZ Æÿ ƒD Ò;fD >>

•Áøjq ÊâÅ - wUCIÏg ÊÈCÁñ ÁÃÃDÃD fUb ØÌëãÔñ XqÜCp ÒqÌ# ÔñÆô
Ù–J wqòA ÌaCûD¸
"The Gallas living South of Shoa appeared to be numerous, virile people, capable of resisting
Muslims onslaughts. They are relatively unaffected by any false religious principles. In a word, they
could become the " Germans" of Africa. " (ŒÔñ Üì 13 ÖÊòŒ )

`HRs ÆòÌÅ—I·

<<ÒÇõ ÊUÌÙÊña ØHòrNg •Áøj a…g ŒCÍÔñ ÃUCD· ØUCJjq ØÃU&&g ÔÅP
ÁòÃzÌ# ØHòjÁñ aRÌ# F†a pÍÔñ¸
`¼R Ñ``D ØÑ;OZ ÛRÃrj ÁòBÏñ jCÁñ¸>>

4
ØÔÅJ Þ`a —Äuj âÅ - ÑògØ# é Œ šõg Hf –Ig õp Iqœ A ‚ÏÌ# ‘Sq
ÆòDCûg ÊüŒs ™Cûg ØHòÁñg ÏÔñ¸ ÛRÃrj wqyûq ÒšÈ# R ÔÜq ÁòBÏñ ÈRh
ØÔñSå UCd ÖRŒ JU{bjq¹ çCq‘jq¹ ÆRbjq¹ ÔÖÌÅã ÆÔñ эÙÁñI aÁÔñ
DÈ#qI ŒÔñSå эÀñòjqp “æÆòjq ÁÌÔñ Ã;ÛfÍÔñ эÖÏ•I¸

ÒxRHÏòŒ ÔÙ "xSHòŒ"
Ø#Âq zP; ÒÑògØ#éŒ ÒÌ`ÅÅ ÊlC `ÈpÊÅÔñ FÌf •Áøj "xRHÏòŒ" ÌaÁÔñ wqòÞN
ÆòŒÈRa·

" The name "Gallas" in their own language means immigrants, and has been given them by Arabs and
Abessinians. They call themselves "orma " or "oroma" strong or brave men and their language they call " Afan
orma," the mouth of the Ormas; so as the Gallas have no general name to indicate their nationality or its seat, I
propose to include under the desigination of "Ormania" (ŒÔñ Üì 73 )

gRÜñÃñ¹

" •Áøj " ØÌ`ÁÔñ ZD ÊPTÍÔñ Èð q Èð gRÜñÃñ UÙÌs HÁg ÆòBq ÊÑÅbjp ÑÊYj
ØÌÆ™ÍÔñ ÏÔñ¸ wPTÍÔñq " xRH " ԍI " xSH " gRÜñÃñI —ʆ Ɓj ÆòBq
ÈðqÈðÍÔñqI "Ñã xRH" ØxRHj DTq ÁñfD¸ •Áøj ÁPTÍÔñp ÁHòrNÊg ÑÞZC
ÃÞOŒ UÁÁôCÍÔñ "xRHÏòŒ" ÌaÁÔñ wqòÞN @Ta ÑÈR`ÁÀñ¸

Àñqp Ø•Ds ÈðqÈð Áò[ ØÏÊNg ÁôCÔñ ÛRÃpõÚ yRD Ì#gÇz ØzP;q @Ta ÊÃZÔI¹
ÑÅbjp ÑÊYj •C ØÌ`ÁÔñq ZD ã™O wqDBÏñ· ÒPÆñ Ò•Ds DTq ØÔ™ ÃBÏñq
Æò–Dáñ¹

" The Gallas recived their names from their own language and not from Abyessinians as most
outhers supposed. The word is derived from the verb gala, to go home, to seek onès home
and is to be brought in connection within the historical fact that the Gallas; driven by some
cause or other from their homes in 1735 rushed in torrents towards Abyssinia and made this
country their home." ( Karl Tuschek: Lexicon der Galla Sprache, (München:1844) P.XX)

gRÜñÃñ·
•Áøj UHÍÔñq ŒÜÐ#g ÒPTÍÔñ ÈðqÈð ÏÔñ wq“ aÖñj wqÙ ÜÃÌ#g ÒÑÊYj
эÙÁI¸ ZÁñ ØÔ™Ôñ ÜC ÒÌ`ÁÔñ –U ÏÔñ¸ gRÜñÃñI ÔÙ Êôg Ã@ݐ¹ Ö`g Êôgq
ÃãÁ– ÆòBq .AI ÒfOyõÚÔñ Â[ HÁg •Áøj ÒÃrOŒ ÊôfÍÔñ Ò1735 ‚.I Êÿg
ÊBÏ IzqŒg Ì`ÅÔñ ÔÙ ÑÊW ÑÜR wqÙ —R; ÜaÌÔñ ÃrOŒ ÑÜPjÔñ HÅ•ÍÔñ
ÏÔñ¸

ÊÖòŒÏñ Ô[g ØzP;q xRHÏòŒ ;DÆH ÊÃZÔI ÊÙÊñap ÃED ÑÜR \ÌÔñ
ØÌÃÁÆñg Ø“x–Pÿ `ÁÃñŒ ‘zÌR iRDU ÌÝ. Êòz ØÌ`Áñg ÊHòŒÖòŒ 25 Èq 1845
‚,I ÁøqÙq C ÊÌÙÅÜÔñ ØãCU<j Üñ`Ñô C
" on the countries south of Abyssinia...." (ÒÑÊW ÊUÌÙÊña ÆÁHòÜÐ# ÑÜSj...)

ÊÌUÐ RƒU `ÈÅÊñg ÖÜ` Üì 96 C ÁIq яòU UŒHô ŒU;D•D? •C ØÌ`ÁÔñ ZD

‚ÁI ÑÈ&õÚ ÌÈ`Ïg ŒÜÐp ØfÔÈ Br TÁ ÁôC ÁIq ÑUãÁÜ aÁÔñ ÌZÔñHûÍÔñq
ÑÆIÌõD¸¹ ØãÅqTõÚÔñ ÑôI ô Ñ`ò ÊÊÒñÁñ Ø•Ds ÈðqÈð ÑòDJRJ ÌaÁø wqòÞP
ØÆÏÖÅÔñqI @Ta Ôñ[ ѐRÜÔñfD¸
šÈÚg Ø•C D@ÚZq zP; ŒÔ™CÍÔñq Da ÔÁ ÃÞOŒ UI xRHqŒq ÑWXÁÔñ
HÁgI xSHòŒ aÁÔñ¹ ØÑògØ#éŒq F†ap Ãq–Lg wŒÁô ÇòA ÖÃpg fOzp LD™Ïô
ÊÃh ‚Ãg ai ÔUÏÔñ xSHòŒ ÌaØ gD[ yRf LÁõD¸
šqfõÚÔñq ØÇõ z;Á @ÜR ÑÔñP’j ŒHP¹ Ø•&g· ŒR—`p ØÜñPÜô wqòÀñI Ø@Œ
ÒI`f IR ÀñÁñ ÁxSHòŒ ÌÒDCûD¸ ØHòÆòq IDID šÈ#R ãÅq”j ÑògØ#éŒÔñŒqq
Dz wqÙ `FR H‘ ÜôhiÍÔñ "ÑÊòÆòÏòŒqU" wŒÁñ ÊÚPg Ø[t Ì܉Ïg ÊQÔñ CI
ÔÁÙ âÅ - Õ HP šCi Œp; TÁñ¸ " • C a ÁÔñ Ø HòÞ N q Õ HS j p Í Ôñ " w ŒÁñI
ÔWzfÁñ¸ N –q `HRs Àñq Ê–w† •C ØÌ`ÁÔñ ZD gRÜñÃñ ØÏܐ ÃÞOŒ UI
wq’ò ÁôC gR˜Hô ØÁÔñI¸
ÒÀñÁñ ÊÌȏHòI •C ØHòÁÔñ ÃÞOŒ ZD ÒÆñHÁòs ÈðqÈð ØÔ™Ôñ ÏÔñ (ØÁò PÏX
ÆñHDs ÆÜa ZCgq ÃÁÒÌðD)¸ gRÜñÃñI wUCI ŒDBϹ @Hrg ØÁôÁÔñ ÑÅÃÏô·
ÑwõHò HÁg ÏÔñ¸ …QI ØÆñHÁô Ïܐ •Cq •C aÁø ÏÔñ ØHòÞPÔñ¸ DØ# DØ#

5
ØILP[ Ñ;OZ ÏÜ‘jI ÊÌÁI ØõUõ@ÚÁò Öôp ÃõƒD Òòfa ÑD …q“ ( Kitab
al-zanuj Æÿ fOz `Åas ØÌëãÔñ •Cq •C aÁø ÊÏñ ȍU ÜòCq ÒHò`D Ïܐ
ØÔÞñ ÑÅÃÏôj ØHòܐÁñgq ÆÔñ È#C ÆCÊòj ÃBpÍÔñ ÌÜDëûD ( Reinhardt
Klein- Arendt: Undn die Araber bauten Mogadisho.. ( Marburg 2004) , pp 26 -42)
fòŒ xÏ–p È™OÍ# ÑÊW ÕHPj •C aÁÔñ UI ÑÔÞñDq wŒÁñ ÊÔñXg
ÈˆaPÁñ¸ wPTÍÔñ ÊPTÍÔñ ØHòÆÞñgq ØZÁñq gRÜñI ÈšÁø wqÃDÒÌÔñ¸
"Galla-uncultured " (http://www.oromoliberationfront.org/hist)
"The term Galla is loaded with negative conotation." (M. Hassen, the Oromo of Ethiopia: History
1570-1860, (Cambridge:1990) , P. Xi)
ʆ[ÌtÏg UHôg ‚Ï FÁòpÍÔñ fÔñS HqÏfjÔñq Ç;ÞõD¸ ÁÖÅs Ͻj
Ñßa¼ŒÊòÏg ѐÅõD¸ ØÑògØ#éŒq HmÊÅÆa ÊÌÁI ØÇõq Ï`R F†a fOzp
UI ÊHš&gp ÊÃÔqÛD яòU fOz ÁÃë; wPTÍÔñq xÅJ aÁÔñ ØHòÞNg
šÈÚg " IÀñSj " âÅ - ÑògØ#éŒ gRÒò IRÒò aa…g ÑÞp[ÅõD¸ Ø•C Ïܐ
ÑògØ#é Œq ÔS ÑDÄãÅI¸ ‚ÁI ÆòãÞR ØÏÊÅ Ï`R ÏõO ÏÔñ wŒÁñ ÌÅg
ÌÅg ÌRyÁñ¸ Ê "ÑÊòÆòÏòŒqU" ÒÃh ‚Ãfg Êÿg [t –…g ÒÃBÏñ Êÿg "Ïî
Ø܏ ôJzPÆòŒõÚ OåaÁòz " wqÙÏÊÅ xÏ–p aÞôÍ# Ø—šp Ø—K ÞÊahj
яòU ØÔÅJ fOz ÊÃãDÆ; C ÜsÁñ¸
šqfõÚ fOzp LD™Ïô ØÁYÍ# ØÆHôq IƒPa ÑÔñSå Ø19sÔñ z;Á ÖÃq
Ö–h ÙÅX J–ÖòhiÍÔñ ØÑOŒq ÖRŒ ÌaØ> ÖÅuj ÀñÁñ Ê—K špg `ÁÃñŒÏg
y` ÌÇ&;ÏÔñ ÊÑÔñSå LR ØÆÙÙÔñq âÅ ÆôHÔŒq [UÈT ÁxÏ–p aÞôÍ#
ÑÜR ÊÈD IDID ŒUzpÁñ¸ wPTÍÔñq ÊPTÍÔñ IƒP`ÔñŒq ÊHòD UŒHô
Øϼ ÖRŒ ØÑÄD™tÏg ÌDw{p ØÊCÏg UHôg Œp;TÁñ¸ ØÑ;OZqp ØwÆòŒq
F†a ÊÒ&;ÁA –… UDg XqXÏÔñ šÜs ØHUÙÅ– ‚CHÍÔñ wqÆpÒD
ÊUÔñRp Ê–Dì ØHòŒÙRÜñg UDg ÏÔñ¸ ØÏ WƒÊòŒp xÏ– ÔÒòÁøjp Ñã
ÈCÞòj BÏÔñ ØãÞNgq ØÔñÇg fOzp ŒÊW F†a ØšCi ÃR…ÍÔñq
ÊÌÈq`ÊÅ UDg ÆòÏÖñ \ÌõD· …QI Ï…Áñ¸
ÁÖòAI ‚ÏÌs ITÁôj H[Åa ÊòŒUãD– wqÙ BD{Ia p ÆòT /
ØÑògØ#éŒ
Ñã™ÞR (The invetion of Ethiopia, 1990) ¹ ”q VÅqÆq ØÑògØ# éŒ [Ráf / Imaging
Ethiopia, 1993 / ¹ Ø™ÁòŒpõÚÔñ ÑÁôzTqS jNÁò¹ Øwq–ÁòÖñ `U `zUÌR· OiR
–OqÿD· Øwq–Áò†p –Oy ÃÞôZÔñ ”q HRyÒòU· ÔÖÌÅã ÀñÁñ Ñ;ZO
&XXgp pÖòj¹ Ê—K špgp fOz X&q a[ Ò&& âÅ šÈ# R ÑT`ÍÔq
Á[šÅs Ïî ÑÔñ –q`R ÌaØ>Í# ÁÏ WƒÊòŒ¹ xÏ–· gFÏ– ÔÖÌÅã J–Öòg
BÏÔñ ÆòŒp;Æñ \ÌõD¸
ÁITÁô ÖÃpõÚ Ô q ØÔÅJ IÀñR ‘zÌR ÃÂÐ ÂUq Êwq–ÁòÖñ âÅ ÑÊW
–OqÿD ÌÃDIÁø ‘zÌR ÁÃ`D ŒÞpÈÅÔñq ÂÌf The Oromo of Ethiopia: A
History 1570-1860, (Cambridge: 1990) ÊÌÆÐ RƒU ØÌëãÔq âÅ ÑògØ# éŒ †`†qÒò
wqòÀñI Ò–OqÿD •P Ì`aS (Interpretation of Oromo Nationalism, In Horn of Africa
vol.3 No. 1980 ) ÚÈU iCD¸ wqÙ ÑÆ& ÛÁf· ÑÊòØ# ÜÁf¹ ÃÒñOŒ ÊñDi
ÔÖÌÅã ØÃTÆÁñg яòU Ø•C ØãÞP ÌIÏôfõÚ fOz· `FDp @Hrg
ãDUÃÔñ Œp&Áñ¸ (Http://www.oromia.com/ Articles/ Ethiopian-System-of-domination.html
,Nov.2000)
ÃÂÐ ÂÆq Ê‘zÌR Ã`Œ ÂÌf C ÊÒÿD ai Ø•Áøjq ;DÆg ÑIr ØÁñ`
ÔPO ›R цHkjq wÏ ÃD`A (1522-1530)· Ãñp (1530-1538)· ÒòÁøÁô (1538-
1546)¹ ÔÖÌÅã. ÊÙã™ ÔñÜòŒ ØÑògØ#éŒq ÑÞô Ãq–Lg –…g ÊÛ–qÏg
wqÙÔÅN ܐÁ ÔñÆô Æòì;CÍÔñ¹ ØÑògØ#éŒ ÑÞôjq ØÃÒCÒD ›RÏg wŒšCC¹
ØâÅ ÑògØ#éŒ ÜôhÍ# p J–ÖòhÍ# ÖÔgR HÏaÏaq HÁgI "Ø`OŒ ÑÙqp ;qÜC
ÑUÃUÁø" ì&ðD¸
ØHòŒUÜRÃÔñ ÏÜR Ê•C ÔÅP Ô[g Ø‚q IUzR BÏÔñ RÜòÌ#q ØÃÖÜÊñgq·
Ò•J F†a ÌÔC“ ØÏÊNg ÒgÔD ÑÜPjÔñ ÒšqfõÚ •J ÑÔñP’ Ê•C
Áñ`j ÔÅPp †RÿŒ ØÌ`ÅNgq Ñ` `FR‹q wqyûq TÈR ÌZÔHûD (ÊÜì
1 ÃDÒÌðD) ¸ Ñ` `FR ÖôpÀñ Á•C ÊHòD RƒU Ê–w† ÈðqÈð Ê1585 ‚.I
Ò;Ìs ØfOz Æϐ Æ–ÊÔñ Ñ\ÌÔñpD¸ ÁIq ÑÜPjq ÔÙÃj ? aÁø
ÊÃÞØ[ Ñ` `FR ŒÈÅÊñg Æÿ HmÊÅÆ`õÚ gqfÏô ;áñI ÔÙR эÜtÁgI¸
ÊÁôC ÊÒñD Ù–J ÒÃÅÈ# ÑÔÞñDt ÒL•Ô ›Ãs Ït wqòÁñ Ø•C Þ`bjp
Ø—K Ïî ÑÔñ¼ Ïq `Ø#j ÀñÁñ ÆÁ•C Ïܐ ÊÑ` `FRp ÁôÁøj ÑògØ#éŒÔŒq
ØÌëãÔq ÃDyI ÏÜR ai ÖÔgR ÚÈU Æòԏñ ÊÑqëN UÁ ØÁñ` ØØUIqg
‚Ãg Ê—ÅÊôg ÑÜR F†a C ØÙã™ ›R ÔÅPp È#C \P¼Ïg¹ ßyt
ÑÅÃÏôÏg wqfÔ[ ÊÃÃÐg "ŒÊòÆòÏòŒqU ÙaÌSjq fOz áÂÿÏg ÑqÈÊDI"

6
wŒÁñ ØxÏ– yQj ÊñP ÒÅØ# CÁñ¸ ãÅq“ ÑICyÍÔñ ai ØHòCÍÔñq
ÆIÌÔñ wqÙ ÊÈÈq Ì–ÌÔñ ŒUÌ•`Áñ¸ ÏÜR –q ÒÑÊWj ÁôC ŒÔñI
Ê[RÊñ ŒÔñSåp wÆòŒ UÁ •C Áñ` ÆCÊòÏg Øëþgq ÈšÁø ŒÜÏÖ`ûD¸

<< The gada System of the Boran provided the rule that each new set initiated into the raaba grade
had to go on a rituasl war expidation to procure livestock and the cut off genetials of a male strangers
as trophies. As these initiations took place every eight years, the neighbours of the Boran were
subjected to a reign of periodic terror. >> (Eisei Kurimoto, Simon Simones: Conflict, Age & power in
North East Africa 1998, p128)

wqòÀñI ØILP[ Ñ;OZ õUõ@ÚÁò ÊÑÅas ÈðqÈð ØÌëãÔñ Öôp ÃõƒD

( ØšÈ# S j ÃìF;- Òòfa ÑD …q’ò ) ÑÅbj JZòYq ÃÄÅÌðg (Und die Araber
bauten Mogadishu) ÊHòD RwU Pq@R zCq ÑÅqÙg w.Ñ.Ñ 2004 •Áøj
ÒÑÅÊòŒ ØÃq wqÙÃÞñp ÑwõHò ÃBpÍÔñqp ØÞCfÍÔñq È# C ÆDÊÔñ yCTØ#
ÊUÌÈR HòUg H–`g wqÙHjÁñ ÊÛRÃqs Èðq Èð ÊÌëãÔñ ÃìF; Üì 40
C UãP¿D¸
ÊÑògØ#éŒ šqfõÚ ÑÜRÏgp ØšÈ# R F†a LD™Ïô ÁHòÈÏñ ÖÅuj UÔñR ÆôP
ÑPH“Ïg ÌÈšÅõD¸ ÊÌßHOI ÃÂÐ ÂÆq ÊÑ;OZ ÑAÜñR IÙÅ ÑÊW
ØÑògØ#éŒ –w† ÿÙDp LÏ ìÂñ; ÃrR IzqŒg ÜôhÍ# Ê[pgp šÈ#R šCi
ŒÞpÈNgq ÃDV Ò; aÁø ÊÌÞÈÆÔñ ÃìÂþ ÆòŒÈÏ[q¹
" ... They ("Abyssinians") played down their Africaness. Christian and Negro were often
cited as opposite, as good and evile. Oromo or Galla as it was called, derived from Africa.." (Üì 3)
gRÜñI¹
<< ÑÊYj šÈ# R Ñ;OZõÚÏfÍÔñq эÈÊÁñgI¸ zRUgpp Wq[CÏg wqòÀñI
ì[p lÞòÑg ÊÌZPÏòÏg ÖÔgR Þ[TÁñ¸ •C ÒšÈ#R Ñ;OZ ØÌÜÐ ÏÔñ¸>>

AH IÏI яòU –tg TBq ŠP¿jqq w“– Ê™I ŒÆÁÍÔñ ÖÅs Ͻj
ØšÈ#R F†a ÔÜqq ÀñÁñ Ê‚ÁI ÖñOŒ ÊaÍsÌ# Ïî ØšÈ#R F†a Ãq–Lgp
ITÁôÏg wq{Np âÅ [t –…g g–CÍÔñq Ñ•R ÁHT™g ŒÈpÊNg UaÒg
ÏÔ¸ ÃEÐ ÂÆq ØÇãÞÔñ ØRÆñ ÔÜrj ØÂÅRÜô \Ì#j Dz wqÙ ÆñHÁôj
ÑÅa Ïq ØÑÅa ÖRŒj ØÏÊòØ# ÖÑj Ïq wq“ ÃÍÝ š[R Ñ;OyÔñŒq CÁñ¸
эy @ÊRCq `ÙÅÜÔñ ØÃUz špg \Ì#  j wRTÍÔñq wUCH wq’ò xSJ
ÌaÁø ÃÞPgq Ê;áñI эãDÜñI¸ xSJ HÁg ÑÅÃÏôÏg ÑwõHòÏg
ÆÁHòÃUCÍÔñ ÏÔñ ÊHÁg ÜDífD¸ ÃÂÐ ÂÆqI BÏ aÞôÍ# ØÑÅas UI
ØÔÅÆñg ÑÅa Ïq ԍI wqÀñq aÁøÔñ ÏÔñ¸ Ø•C D@Ú Z q Ò&XUhjp ÒâÅ
šÈ#R ÖÅuj ØÆÃñgq HUÌ•`g †Z¼Ïg ÏÔñ¸ ÑògØ#éŒ Ê‚Á C ÊÍs Ïî
ØšÈ#R F†a ÑÜR ÊÃB pð эÙÁI wqô šÈ#R ÑHôOyÔñŒq ÊÏòØ#Rz¹
ÊÿCÙDÿŒ¹ ÔÖÌÅã ÆCHõÚ ÆD; ÔšÌÔñ ØÑÅÃÏô &XUg ™ÁòŒqq ÔÅP
ØÌZÔÃñg· šÈÚ h jI ÊÈšf ÔÙ ÑògØ# é Œ ÚÌÔñ Ê›R –q`R ÌÆDãÔñ
ØÌõÜñg ? wÏ ÒõHò qzNH· ”J ÒôÏòŒf· ÑòÖòzõÝ· HR\U •RËô ÔÖÌÅã
ÑògØ#éŒq ÊÃÙÜ; ÆòqÈTÈÆñ ØÏÊNg? wqyûq šÈ#Sj Ê‚ÁI ÖñOŒ [Rp ÈØ#j¹
aŒjp ϽjI ¼IR ÑògØ#éŒq ÊÃRg Ì`aÅõD¸
ØÂÅRÜô \Ì# ÃEÐ ÂÆqq ŒÊW šCi ŒUyÏÔñ OiR –OqÿD ÏÔñ¸ }
ÆÔñp ”q HRyÒòU ØÌ`ÁÔñ ÈlL Ø# q dRUÌÚ ÑUÌHO Ïq aÁÔñ ÌHOjq
ÊâÅ ÑògéŒ [UÈT ÆòÙÅP’ñ Ì•DÞÔñ ÒÌ`ÅN ÊoC ÑqôØ> Æñq ÁôC ÜòÖô
ÆñHÁòŒ· ÒôÏòŒ· pÛOŒ ÔÖÌÅã ÃXÜÔñ ÖÔgR âÅ ÑògØ#éŒ ÖÃi ѐRÜõD¸
–OqÿD TJg ØÑôRgP ÃÜqÞD ÌTzhÁg ÑUÃP S› Üah Ò\Ø> ÊoC
aq aCûD¸ HRyÒòU –q ÑògØ# é Œ ai TgBq ÃCÔñ šÈ# R Ñ;OZ Ê—K
ÌÇqXr Ãq–Lg wqòÃÄÅg C fj ŒzPD¸ ÑÀñq ÙqÊsÏÌ#q ÒxÏ–·
ÒgFÏ–p ÌÁ™ÿ Ñ•SÍ# •P HÅÜñ fÔñÈðD¸

ÊÑògØ#éŒ `OŒ ãq•p Ï•ôj wÏHq ÏÊN?

ÊÑògØ# éŒ Òšqg ÛIS ØzRUÌÚŒ q D“q Á`RÏg ØÇÞp ŒÇÞ zRUÌÚ Œq Öô• Ê;gÂ
ÏÜLg ØJg ;R ÊU[Cg ãŐÊg wqÙÏÊÅ wÏzP; ÇãÞõD¸ ÊÜaR ÑDÜaRI
ØLD™q XHòŒ ›RÏg ØHòHÅÒñgq ÀñÁñ " `OŒ " ѐRÜÔñ \ÞÅõÍõD¸ ÏÜR –q
ÊÑÜPjqI BÏ ÁôÁøj ÑÜSj Ø›R IR{uj ÀñÁñ ÊÏÜLfÌ# p ÃyûqqÌ# Êôg zRUgp
ÌÏUÌÔñ¹ ØÊôÌÆÊñ Ñ`D BÏÔñ ÒD“p L• ÖÐ wÒñD wqÙ LPÍÔñp ÑÜD–ÁøfÍÔñ
ÃÞqp g•g Êôgp qaÅg¹ RUg wqyû TÈR ÔRÆñ wqÙ ÏÊR ØÌÅ•ÜÞ ÏÔñ¸

7
ÃÍI ãÅq”j Ê“IC õYjp ÖÅuj¹ ѼÊR`Op ÜñÅuj эÙÁñI¸ wqÙ @ÝqO
VDgp ”q ÒIôq ØÃTÆÁñgq ÂÈuÍ# ÊgzzD ŒØ#gqp ØÆÃñgq Æ–ÊõD¸
Ê19sÔñ IƒÌ ‚Ãg ÃÛÃOŒ ÜÙH @Ý q O VDg ØÌ`Áñg ÑògØ#éŒq —atÌÔñ
UÁ`OŒ q– ÀñÏôf ÈšÁø ŒÁÔñq Æ–ÊõD¸

The situation of slaves is rather honourabel than disgraceful and the difference between their state and
that of western slaves is strictly apparent. They have no long voyage to make, no violent change of
habits to undergo, no outdoor labour to perform, no white mans scorn to endure, but on the contrary
are frequenly adopted like children into the family. (Salt, 1814 p.382)

`HRs ÆòÃDU¹

Ø`Sj ÀñÏôf ØHòŒT;R TBq ØHòUzaR ÏÔñ¸ ÊIƒPÊñ ‚ÁI ÒHòÜÐ# g

Ø`Sj ÀñÏôf Ê;áñI ØÌÁØ ÏÔñ¸ gD[ Üñ‡ ØÁ`ÍÔñI¹ DHÍÔñq ÊlD
ÁHUÁÔš эÜُñI¹ ÒÊôg Ôñ LP ØÁ`ÍÔñI¹ Øϼ ÆÔñq È#™p –DI¼Œ
ÌÇyHò эÙÁñI¹ ÊÌZPÏòÔñ wqòŒÔñI Ña…sÔñq ÜòÖô wqÙ Üñòãi Fîpg
ØÊôÌÆa Ñ`Cg ÙÅ•Áñ¸
ÊÃCÔñ Ñ;OZ Ø`OŒ q– ÌÙR˜D¸ ÊÆHôqp ILP[ Ò–aï wUÒ
J…IÊòz ÅU ÊÞÅ; Rkj ÁITÁô Iìõ¹ f’ñP¹ ֍C¹ ÊRÊP¹ ÃZòY¹
HÁòqò JI`T¹ …qÖò`R¹ ÅÆCI ÔÖÌÅã, ÁÌ#Rzp ÑÅa `OŒ Ü`Œ H[ÅÊòŒ
™ÊòŒj ÏÊN¸ Ï•ôÍ#I Àñòj· ÑÅbjp ØÑy`ÊòÔñ ÌÔC“ wUCJj
wqÙÏÊN ØÌÅ•Üšw ÏÔñ¸ ÛaRÌÚ p ÔñR’ò ÌaÁÔñ ØHòÞNg Ï•ôj ÊÃCÔñ
Ñ;OZ Ï–ÙõD¸ ÛÊRÌځj ŒÅa zDVj ÆòBÏñ ÊÂÅR¹ Êf’ñP¹ ֍Cp ÊR`P
Æ;ÅÔñ ÏÊR¸ ÊÑ;OZ Èq ØÛÊRÌځj fOz Ò11sÔñ z;Á ÖÃq ÇôA ÑòUHÑôD
ÛÊRÌÚ ØS ÆñHÁô —K [HŒg ÒÑÅaŒ ãDV ÆHôq ILP[ ÆñHÁô
Æ;P¿D¸ ÊÑ;OZ Èq ÆHôqp ILP[ ÛÊRÌ݁j Ø`OŒ q– ÜÊŒÔñq
ÊaÍsÏg ÖÔñ ŒÁIqI j–R Á–aïp ÑÅÊòŒ wqòÀñI &RU `OŒ Ñ[PÊòj
ÏÊN¸ Ø`OŒ q–ñI ÊÑa…sÔñ Fîpgq ÊÌÁI D’ÜÅ‘jq ÃÁzfD¸ FîpÌ#
ØHòÃÞñÊg Ñy`Êò ÙÊñap ÙÊña IƒPa ÑògØ#éŒ ÆòBq Ø•Cp ÆòHj
Ñ`\Sj wÏÖòAq Fîpg ØHòŒÜÐ#g ÙyH ÒBÏñ —ÅÊôhiÍÔñp ÊÃyÒCÍÔñ `ÁÔñ
›RÏg¹ `OŒ ;qÜCp ÑÙq wqÙÏÊÅ ØäÚ Ñò Ád” špg ŒÅ•–™D¸
AI¹
" The slave trade was largly a trade in children especially girls. The children were brought
from regions south and Southwestern Ethiopia. The Galla and Sidama principalities obtained many of
these children in slave raids on their weaker neighbours or in disputes between themselves. Many
were kidnapped and some were purchased in times of famine. A distinction was made between the
"red" and " "black" slaves." (P.E Lovjoy; Transformation in Slavery; Cambridge: 1983, pp.149-150)

ÈÙI ÆòD ”q {Iôq ØÌ`Áñg " Abyssinia and its people "
(ÏñS ÊÈÝU Ø#ÂqU ÑÜR) w.Ñ.Ñ Ê1868 ‚.I ÊÁqÙq ÒÌH `TÌÃñg ÃëÂ&ÍÔ Üì
194 C ØHòÒÌÁÔñq ÑU;ÅõD¸

" The slave trade is carried on by the Mohamedans alone. Chrstians buy for domestic purpose, but are
not permitted to sell, and the penality of death by hanging is affixed to the act of selling a christian
child. The Gallas are solled by their despotic kings in the territories of Enarea and Djimma."

`HRs ÆòÃÁU¹

"Ø`OŒ q– ØHòÒpÔÏÔñ ÊwUCJj ÏÔñ¸ zRUÌÚ Œrj ÁÊôg ÑÜD–Áøg ØÜ…Áñ
ÁÃÇš –q эãȐCÍÔñI¸ ØzRUÌÚ Œq D“ ØÇÞ [™Ì# U[Cg ÏÔñ¸ •Áøj
ØHòÇÞñg ÊãC¼ \P¼ qÜñKÍÔñ Ê“Hp wpOŒ –…g ÏÔñ¸

" The southern most provinces of Galla, Enarea, Djimma, Goma and others are governed
despotically by their several chiefs and supply by arbitrary coercion slaves for the Turkish market . "

gRÜñÃñ¹
" ÊÙÊña R Ø•C z;Á ÑÜSj wqÙ wpOŒ¹ “H¹ —Hp ÁôÁøÍ# I
ØHò–Öñg ÊãC¼ \P¼ Ñ`\SiÍ ÆòBq wŒUÜُñI ÁÌ# R z Ø`OŒ Ü`Œ
Ñ[PÊòj pÍÔñ¸ "

8
{Iôq ÖÜ`ÍÔñq ÈšÁÔñ ÊÜì 201 C ØÄãÅÔñ¹

" The Gallas of a district named Follo pay a heavy tax to the king of Djimma, for the
permission to purchase boys and prepare them as eunuchs for the Turkish harmes."

`HRs¹

" Ê<Áô Ôŏ ØHòrNg •Áøj Ôq D”jq wØÆÁÊñ HÁg ÛqÙÅ` wŒÙÅÜñ
ÁÌ#Rz ÜÊŒ ÁH[Åa ãZ ÁH–Ðg Á“HÔñ qÜñL Ò` –aR Ò;CÁñ¸ "

ÊÙÊñap ILP[ ÑògØ#éŒ Ò…Q Ãh ó@IT ‚Ãg Êÿg ØÏÊÅÔñq w“– Ê™I
Ö–pt ÀñÏôf Ò; aÁø ÂÈuÍ# ØÃÖÜÊñgq UpÜp†a· …Q Ñqq –ÁÆbjp "Ø—K
Ïî ÑÔñ¼ –q`R" Ïq`Ø#jq âÅ ÕHP ÃȈÊRq ÒLR ÃÄÅÌ# ÁH•Áš wqB
ŒÁIqI Áñtf ÂÈ#q ÁHÔ[ ƒD CDÜÞHÍÔñ ÔÜrijq ÁHTÔ[ ÃqãTjq
ÊÒ;Ìs g•g ÏTTD¸

ØÇõÔñ ÕHPÔñ ÑÞô IÏòDz " ÃQfjqq ÈHq¹ Ø܏ `FCjqq ÑÞ&aq¹ "
ôJzPÆòŒõÚ Ôñ Ø܏ LR‚g" wÜÌ# ÌßpÜãaq¹ ØÏ;Þuj " `OŒ " ÌÙÅ–q
ÔÖÌÅã. wŒÁ ÊQÔñ CI ÔÁÙ ÌÅg ÌÅg xÏ– ÌaØ>Ôñ ÑÅÃÏô ÔqÛÁs
Êñq ØÔñÇg wIÊòDfÔñq Ï&D¸ ÊâÅ ÕHP ÖÃi aÖñlqq ÊÑVT¹ ÊÊÙr¹
ÊÑR`ÜñÜñ ß;¼<õD· Ñãp[CûD¸ ÊšÈ# R F†a ÞChjp ÊâÅ - ÑògØ# é ŒõÚ Ï g
UaÒgp [UÈT Ì–ÌÔñp ÌzÏÔñ Cp fj ØHòÁñ [šÅuj ÑÙa wqòÜÖñ
wpUÞÏ[ZÁq¸ ÔÙ FÁòpÍÔñ ÌÃDÆÔñ HUÌõD jÁñ Öq ÂÈ# ÒÁ ʆR†R
ÈRbCÍõD¸ ÕHPÔñ HmÊÅÆa wPÆñq ÁÃÒCÒD ØÌZ™Êgq šZg Ãzh šChÍ#q
`[ ÁÃIfg Ñ[Ip aZg ÑÁÔñ¸ A ÁòfÔ[ Ü`D¸
Ø`OŒ LR‚g ÊÑògØ# é Œ ai TBq ÊÁôCÔñ ‚ÁI wqÙÏÊÅÔñ ÀñÁñ
ÒÑzÆñI Ãq–Lg ÖÃq ÊÿgI BÏ oC ÏÊR¸ ÊÃyÒÁsÔñ ÖÃq DÈ# q I
ÊÙÊña¹ ÊÃEDp ILP[ ÑògØ# éŒ z;Á ÀÜPg ʍ&g¹ Ê@Œ¹ Ê`Áô¹ Ê֍C¹
ÊяD¹ ÊÙõS (ÂÅRÜô) ÔÖÌ wUCHõÚ ÄñD™pg wqòÀñI ÊÑwHõځÍ# Ø“q’S¹
ØÆñ•J¹ ؏Jg¹ Ø—q• ÔÖÌ. HmÊÅÆa `OŒ ãq•Ø# j ÏÊN¸ AqqI ÀñÏôf
fõÈÚ ØÑÅa Ø“x–Pÿp ØfOz ÁòZÔñqg wÏ wOU ÑòÊq ÀÒñD¹ HÆñò¹ ÑòÊq
`Ì#f¹ H[O† ÔÖÌ. ÊÆÿÔñ Æ–ÊÔñfD¸ ÊÌÁI xDHO (Ê1335‚.I) ¹ H[O†
(Ê1430‚.I) ØÃyÒÁsÔñ ÖÃq ØÑògØ#éŒ wUCHõÚ –…hjq HÁg Ø@Œq¹ ØÙõSq¹
ØÑP`ÊòÏò¹ ؍&g¹ ØXRy¹ ØяD ֍Cq ÑUÃDzÌÔñ ÊÌÁ Ù–J Ê@Œ ÄñD™q
aÖñ `Sj ÒØbfÔñ wqÙHòÔƏñp ÛqÙÅ` ÌÙRÜÔñ Ê֍C ÔÙa ÊÒñD ÁÑÅa
ÜÊŒ DÒñ wqÙÏÊÅ ÌÆ–`ûD¸ ÔÇÁñ ÒÌ`Á bf wØÌÆÁÊñ ÁÜÊŒ ÈRÊñ
wqÙÏÊÅ ÊÛRÃqs ØÌÙÅÜÔñq špg ŒÜp†`ûD¹

Nach Hadija stroemen sehr viele Sklaven und Eunuch zusammen. Verschnitten wurden aber in der
Stadt Washellu gemacht, da dies in Abeessinien verboten sei, und Washelu die einzige Stadt sei, wo
dies geschehen duerfe. (P.Paulischke Adal-Laender 1884 Leipzig, p.17) `HRs¹

ÑŒÁô UDa ԍI ÛqÙÅ`j ÔÙ @Œ —R&Áñ¸ ØHòÆÁÊñg –q ÊÔÇÁñ ÒÌH

ÏÔñ¹ ÊÑÊYj Öq ØÌÒÁÒD UÁBÏ ÊÔÇÁñ ai ÏÔñ A RÜòg ÁòÒpÔq
ØHòiÁÔñ¸
؍&g ÔCUHj ÒÇõ ÔÙ ÑÔñTp ÂÅR Ì…ÔñÅÔñ Ê1445 ‚.I ÂÅRq
\RÈ#ÅÔñ Ø`OŒ ÃÏÜ’ õp HƒÒD ѐRÜÔñ ÁÑògØ#éŒ ÑÞô Ãq–Lg TŒÃiÍÔñ
wØÜÊN¹ ÆòÃiÍÔñ wŒÃáñ Ø@Hrg ›RÏg “@ ÆòŒy@ڏñ wqÙÏÊÅ fÔZD¸
ÊÌÁ `Þô DaÏ q–D ( Ôp– Æܐ ) ÖÃÏ Ãq–Lg ( 1508 - 1540 ) –Pt ÑAÐ
ÌÏUh õp HƒÒÁñq ÙIÊòŒ ѐR— ÒãÌs wDÈÚ g p Ø`FD ÔñÃg HÅÜñ
ÊÑÅa &ÈÚ ÊgzzD ÌÆ–`ûD¸
Ê1559 ‚.I ÑÞô ÜCÔñôU Ê…QÔñ ßRßRp •PÜñPi ÑÔñP’ Ò‚Áò ÏñR
ÃÂÐ ÄPõÚg •P ÊÌÙÅÜÔñ ›RÏg ÒÌÜÙÁñp ÒÌÒfØ#I Ø`ÅqÌ# ÔÅJ (•C)
ÔÅP ÊoC wUÒ 1887 ‚.I ÅU ÂÅR ØяD ÔCUHj õp ÒÌH ÁÑÅap
ÁÌ# R z `OŒ H[ÅÊòŒ HƒÒD ÏÊÅj¸ …Q wPTÍÔñq ÂÅQ `Ø# j I ØÌ# R zp
Ø–aì ܉iÍÔñ ÑXÒSjp ÌCCÒòj ÏÊN wq’ò wPTÍÔñq ÊPTÍÔñ
ØHòŒȔN "Ïî F†a" ʼPX ÑDÏÊNI¸
fòŒ! Ñqq Ø\Ì#¹ ØÔñ•ôqp ØÑÙQ Ø–aìp ÑÅa [šÅuj ÂÈ#q Ç;ÞÔñ

9
âÅ-ÕHP ÊÌÁI âÅ-IqDz ÔQp ÑÁñ`Df wØbÌÁÒñ ÊñP ÒÅØ# HÁg Iq
ÁñfD!

ҏ–HõÚ ÑÞô IqDz ÖÃq ÀñÁg Ãh ‚Ãg ÑUȐJ ÑÜPjqq ÊÁñ`

ØÙã™ ›R Ò`Áô wUÒ g–Q z;Á ÀÜPg ÅU ŒÔÙÃñg Ø•C DØ# DØ# Ïܐ
ÖCrj ÃBpÍÔñq UÁIq Çã™Áñ ? šÈÚg ÑÙQjp \Ì#  j ØÔŒÏô WwÊòŒ
ÑåRf Ø—K çÁÌÚy ÌõÏòŒq ÑÇq˜Áòg BÏÔñ C fj ŒXZa™Áñ¸
Ò•C `ÅqÌ# DØ# DØ# —Kj ØÁñ` ÔPO ›R wPTÍÔñq ÁÃÒCÒD ŒDiÁñg
ØÂÅRÜô ØяD ÔCUH ÆñD™pg ÊÂÅR ÒÌH ai ÌÔUÏÔñ ÃÒCÒŒ Û—D
ÜqaÌÔñ oCI ØÌ#Rzp Ø–aï [t܉jp ÌU&ÿj ÑXÒRp ÌCCÒò `Sj ÏÊN¸
–aîÔñŒqp Ì# R {j ÊwUDIp @Hrg X&q " ԏ“ " ÑògØ# é ŒÔñŒq ÑÞôj
xRh‘zU zRUÌÚ Œ q ÊÃBpÍÔñ ai " ÌU&ÿp [t ܉ " ÁòBÏñ ԍI Áò`Áñ
Ê;áñI ØHiD ÃBÏñq ØÆñHÁô¹ Ø\Ì# p ÑÙQ âÅ zRUÌÚq [šÅuj ÜqÖÊñ¸
ÂÅRÜô wUÒ ÖC ÊRÊP Fq Ôñ[ŒrU ÞÅ; Ri ÅU ØÑògéŒ Ãq–Lg
–…g IR ÏÔñ¸
–HõÚ ÑÞô IqDz ÊILP[ Àñq ÊÙÊña IƒPa Øšqg ÑògØ# éŒq
z;Á ÀÜPg ÊILP[ ØяDp ØÙõSq (IƒPa FÅRÜôq)¹ `Áôq¹ @Œ ÒI`fq¹
wpOŒ (Ò& ÑòÁñ`bR) ¹ Jg (ÔÁ•)¹ ãÞ•R (ÑNÆò)¹ ÔÖÌÅã. ÊÒÿD ÁHUÃÁU
ŒÙÅÜñgq ÌÜÊò ÖÃi ÊÌÁ ØxÏ– ÛÁôj " Ø܏ ôJzPÆòõÚ LR‚gq "
ÁHš&g ØÌÙÅÜ ÃU&&g ÏÔñ wŒÁñ ÈT;fÁñ¸ ÊwR–š ÌU&ÿÔñp ÔPOÔñH
Ø•C DØ# DØ# —Kjp цHiÍÔñ ØÁñ` Ùã™ ÌõÜòj· ÖPÿjp È#C \P¼
ÆCÊòj ÏÊN¸
ØÖCq HmÊÅÆa LR‚g ØÏÊÅÔñ Ø܏ LR‚g Ø•C Ïܐ ai DØ# `FD TBq
ØÁôÁøj ÑŒÁô ØILP[ Ñ;OZ ÏÜ‘j Ø`qÌ# p Ñ`ŒÔñq ( pÁøÌÚ y õÚ ) DØ# DØ#
ÏÜ‘j ÁITÁô wqÙ ÃTŒ¹ {qÆñ¹ ÅqÙÁô¹ ÜòÒñÒñØ#¹ ÅWg· pÁøÌÚyõÚ ÏÜ‘j ÔÖÌ
ÀñÁñ Ø܏ LR‚g ÏÊPÍÔñ¸
Ø܏ ØÖCq —K ÑȔÙR Æôhjq Ñ–C· ÊÔq ýfp ÊwHô Êñq C
ØÌÃÄÅÌ ÏÊR¸ ÊØUIqg ‚ÃÌ# яòU ØÞR цHj Áñ` ÃÆØI òJzPÆòŒõÚ
LR‚Ì HmÊR ÑŒÆtI¸ ܏ ÃzÆI ØÛÃÅÔñI ÑUȐJ ÏÜÙ •C Ò`Áô H‘
ÒÙÊña ÆñHÁô ÊôpRp ’ñ` ÇÁ\ Æò`ÅR ÒaÌ#q ‡ ÊÌÒff ØÃU&&g ÔÅP
ÊÁIÁÃñ ØÑÊW IR C ÆòÆ;Rp ÒÖCqÏg ÔÙ –aRp LP ÆòÆHP ÏÊR
wq’ò ÊÑògéŒ ÏÜLfg ÊÏÑÞô Ì݁SU· ÊÑÞô Ø#ÂqUp ÊÑÞô IÏòDz ÖÃpgU
wqDÏÊÅ ØFaÅgÆa wÜg @ÚÙg ŒÅ•–™D¸ эy @ÊRCq ŒÙÅÜÔñ ØÃUz
špg ŒUŏD¸

ØxSJq F†a wqÔzCCq ` DØ# DØ# Êñrj ÒÔfÙPõÚ ÙR– •P Ô–ÏÔñ

ÕHPÔñq ÊÑaØ#g VWÁò†I ÒÁC ÆòܐÁñ ÆòŒU–Áñ \ÌÔñ ÑÅÃÏôÔñ
Ãq–LÌ# lÁ HRŒI ãRš› ÖòI`aõÝ ÆòÜ` wÏ xÏ– ÒÔŒÏô g–Qp WƒÊòŒ
•P ÌÃTšÅÔñ ØÔñzDp LD™pÍÔñq ÊÑÈðP¼ ÊÑògØ#éŒ C ÑÅ•–ÞÔñ ÀñÁg
MUÌsÔñq ØÑògØ#éŒ \ U&g "xSHòŒ" ØHòD UŒHô ÊÃUÞg яòU Ïî ÑÜR
ÁÃÃLÅg Ù& Èp wŒÁñ pÍÔñ¸ ÔfÙPõÚ ÙR– ÊF†a šCi ÆòÜÅÆU xÏ– p
ÔŒÏô - WƒÊòŒ ÕHRs Ìp•OÔñq aÖñlq ÑògØ#éŒõÚ F†a Ñ–DÁÔñ ÑÜOÌ#q
Ê`qÌ#Ufq ÑäRf Ø—K zDD ÇqXÏÔñ¹ ØX––R Ãq–Lg ÃLRÌõD¸ xÏ–
ÁÌÔÆÏ ÜòÖô ØÔŒÏôq LD™q ÊHÙCÙD Åܐ Ò;Ìs Hòp ̝ŒÔñÌðD¸ BrI
ÊÌãÞÅÔñ ÇñziÔñ ÌÇq< Êò`ÅRI wqyû ÊX––N Ô[g ŒUÛÃÅÔñ ÀñÏôf
wqòÈšD ØHòãDÜñ ØÌÊfÌÏñ Êñq Ñ`Cg wqÁñg эyI¸
ÊÑÜR Êôgp ÊÔñ ØÔŒÏô ÑòFяô– ÌZõHò Ïq ` Êñrj Ø`qÌ#Ufq Ø—T
:ÙPÁò†I wqòÈšD¹ ØÃQgq Ø–D `Á@agÏg ÊÑògØ#éŒ wqrR ãD•Áñ¸
ÁÃñq ÃQg ÁÔñ ÒÊRÌÝ j¹ ÁFq‘j¹ ÁÑÅbjp ãÅq”j ÔÖÌÅã ÊŒÁÊg
ÊRyX ÆòÍÊjÊñ ÕHPÔñq ÑÏUÌs ÜÊQ ÒrÅÊg ‡fÔñ Ê—T Hìg ÖÃi
Œãp[ÁñfD¸

ÊÑògØ# é Œ Ø`qÌ# U fq Ø—T åÁÌÚy õp `ÁLD™pg ØBÏñg ØxAôp ØxÏ–

ÛÁôj wÏ ÂÆq ‚Áò ÑHPÔñq F†Ê zRUÌÚ Œq ÁÌÔñ ÁHUÞ&g ÊaÙr¹
ÊÔÌR¹ ÊÑÆbg¹ ʐQõ· ÊÑR` ÜñÜñ· Ê`Áô¹ ÊÔÁ•· ÔÖÌÅã ÑÅÃÏô ¼¼ß&
HUÙÅ•ÍÔñ эÖÏ•I¸

10
ÊÖÃÏ ÔŒÏô ÑòFяô– ÊÀñÁñI ÒÌHj ÁITÁô ÊÂÅR¹ ʐQÙõ¹ Ê““•¹ Ê—`¹
Êp†Qg¹ ÊÑÆC ÔÖÌÅã. ÕHPÔñ ÔÜq `wp ÀñÁÌs Öô• ÌÙR— ÁÑåRf
Ø—K çÁÌÚy ‚ÚCH ̏R˜D¸

ÊÕHP zDD ÌaØ>Ôñ È#šR 3 ÔñUš ØHòrNg —Tj DØ# ‡q ÆòrPÍÔñ aÖñlq
ŒHP ÌÔC”j –q Êp†Qg¹ ÊÂÅR¹ ÊÑNÆñ¹ ÊÙÊña¹ ÊIƒPa¹ ÔÖÌÅã ‡q
ØCÍÔñI¸

ÒÖòAI ÁôC ØÇõ šqfõÚ Ôŏj wqÙ –qÙÊÅg¹ ØÃpÜW ( wqÙ–a™q )

ØÃPÊôÌÝ ÙP¹ ØÌÜñÁg Ô–· ØÆCÁô ØŒ ÜñÁÁô¹ ØÆq&¹ Ø[IaÊòg ØÙaÅ
Áò`rU¹· ØØÅRp ÒÅØ# ¹ ¹ ØãqfÁô ÃÌ@P¹ ؆õ¹¹ ؍&g Ñ•I ÊR ØÑR—`p
ÕHP Ï`R F†a IR ÁÑ&Rp xSHòŒ ÌaØ> ØãÞP zDD ÌÒDÁÔñ `HPp
ÑR—` Ï`R F†a C Ò;Ìs ÊÙD ÊÔŒÏô ÑòFÑÙ– yQj ãìHD¸ ØÇõq
F†a Dz wqÙ &XUg ™ÁòŒq ÔÅP ÖÃq ØÌÙÅÜÔñ ÇqXrp zÁC ØÙÅÆÔñ
ŒȔÙR ʐD Ò;Ìs ÏÔñ¸ ŒHRs Ìp•OÔñq UIIÏgp ãZ ŒCÜÏÖaÔñ
XqÇp ÊÔŏj ÔñUš ØHòrNg ŒHP D”j ÊÈ#Êò ÿÙD ÌHN ÌaÁÔñ šÈ#R
ãÅq“ ÌÙÅÜõD¸ ØÇõ F†a Æ&ÿ ÃQhj ÊÀñÁñI U;P ÊÌÁI ÊfjsÔñ
ÑõX ÇÁ\ IÅ &g ÒÏ`N ŒHPp ÑR—` F†a ÌÔU‘ ØÑ&R zDD
ØÌ`ÁÔñ IR Á–aïp ØÑÅa ÒÊRÌ݁j ÌX™ûD¸

ÈšCD..............................................................................

Êz;D ÀñÁg ÔPOÔñp ÃÞô U&OÔñ HÏÔñ?

11