D4EA02DLP0 - 20 - 16/12/2014 Działanie : Regeneracja filtra czastek stalych

1. Zasada ogólna
Celem regeneracji jest usunięcie cząstek stałych zatrzymanych na ściankach filtra cząstek
stałych.
Regeneracja polega na okresowym spalaniu cząstek nagromadzonych w filtrze cząstek.
Regeneracja może następować w sposób naturalny, jeżeli temperatura spalin jest
wystarczająca.
Regeneracja może zostać wymuszona przez kalkulator sterujący silnika, jeżeli temperatura
spalin jest niewystarczająca, a filtr cząstek stałych jest zapchany.
Kalkulator sterujący silnika sztucznie zwiększa temperaturę spalin za pomocą wtrysków
dopełniających : Dotyczy to fazy " wspomagania regeneracji".
UWAGA : Warunki jazdy wpływają bezpośrednio na temperaturę spalin i w konsekwencji
temperaturę wewnętrzną filtra cząstek.
Kalkulator sterujący silnika steruje przez cały czas następującymi elementami :

• Stanem filtra przy pomocy funkcji ; Nadzorowaniem poziomu obciążenia filtra

cząstek
• Wspomaganiem regeneracji przy pomocy funkcji ; Sterowaniem wspomagania
regeneracji

2. Funkcja : Nadzorowaniem poziomu obciążenia filtra cząstek

Zadanie :

• Określanie stanu filtra cząstek (poziomu zanieczyszczenia)

• Żądanie włączenia funkcji wspomagania regeneracji, gdy jest to konieczne
• Sprawdzić skuteczność funkcji wspomagania regeneracji

Główne informacje wykorzystywane przez nadzorowanie filtra cząstek :

• Obliczenie masy sadzy znajdującej się w filtrze cząstek stałych

• Ciśnienie różnicowe (pomiar)
• Temperatura spalin (za katalizatorem)
• Wydatek powietrza dolotowego

UWAGA : Informacje te zależą od poziomu obciążenia filtra cząstek.

3. Obliczenie masy sadzy znajdującej się w filtrze cząstek stałych
Szczegół : Obliczanie masy sadzy.
LEGENDA :

• "B" Moment obrotowy silnika (daNm)

• "A" Prędkość pojazdu (km/h)
• "C" Obliczenie masy sadzy znajdującej się w filtrze cząstek stałych
• "f" Sadza (=węgiel) znajdująca się w filtrze cząstek stałych

Rozróżnia się 5 typów jazdy

Oznaczenie Nazwa/przeznaczenie Średni przebieg (km) do regeneracji
"a" Ruch utrudniony 200 km
"b" Ruch płynny 350 km
"c" Ruch bardzo płynny 500 km
"d" Szosa 850 km
"e" Autostrada 1500 km
Kalkulator sterujący silnika posiada wbudowane mapy parametrów opisujące masę sadzy
znajdującej się w filtrze cząstek stałych w zależności od typu ruchu drogowego napotkanego
przez pojazd.
Typ ruchu drogowego definiuje się w funkcji następujących parametrów :

• Moment silnika
• Prędkość pojazdu

Dla każdej godziny jazdy kalkulator sterujący silnika określa typ ruchu drogowego
napotkanego przez pojazd.
Dla każdego typu ruchu drogowego kalkulator sterujący silnika oblicza masę sadzy (g/min.) :

• Wartość ta jest dodawana do poprzednich wartości w celu stworzenia wartości

reprezentującej całkowitą masę nagromadzonej sadzy, od czasu ostatniej regeneracji
• Suma tych ilości sadzy wyznacza teoretyczny moment regeneracji

Historia eksploatacji pojazdu (Kalkulator sterujący silnika zapisuje warunki drogowe 5

ostatnich regeneracji) :

• Zapis warunków jazdy jest aktualizowany co godzina

• Kalkulator sterujący silnika określa profil ruchu drogowego pojazdu i przewiduje
najkorzystniejszy moment do włączenia regeneracji filtra cząstek stałych w zależności
od historii użytkowania pojazdu

4. Zabezpieczenia działania : Ciśnienie różnicowe

UWAGA : Wartość różnicy ciśnień wykorzystuje się jedynie w charakterze
ZABEZPIECZENIA w odniesieniu do filtra cząstek stałych i/lub silnika. W przypadku filtra
przepełnionego albo zatkanego (bardzo niekorzystne warunki jazdy).
Ilość cząstek występujących w filtrze wpływa na zmianę utraty obciążenia (ciśnienie
różnicowe wejście / wyjście).
Wartość ta mierzona jest przez cały czas i przedstawia poziom obciążenia filtra cząstek.
Mapy parametrów kalkulatora sterującego silnika obejmują 4 poziomy działania określone za
pomocą wykresów, uzyskanych na podstawie obliczeń wydatku objętościowego spalin.
Wydatek objętościowy spalin obliczany jest głównie na podstawie następujących parametrów
:

• Ciśnienie różnicowe
• Wydatek powietrza dolotowego
• Ciśnienie atmosferyczne
• Temperatura spalin (za katalizatorem)

4.1. Poziomów obciążenia filtra cząstek

"D" Ciśnienie różnicowe (mbar).
"E" Wydatku objętościowego spalin (l/h).
"g" Filtr przedziurawiony.
"h" Strefa pośrednia.
"j" Filtr przeciążony.
"k" Zatkany filtr.
UWAGA : Odczyt tych stanów dokonywany jest przy pomocy przyrządu diagnostycznego,
podczas pomiaru parametrów.
Strefy "g" do "k" przedstawiają możliwe poziomy zanieczyszczenia filtra cząstek. Celem
kalkulatora sterującego silnika jest utrzymywanie przez cały czas stanu "h" (niezależnie od
przebiegu pojazdu).
Kalkulator sterujący silnika wysyła żądanie wspomagania regeneracji, aby wrócić do strefy
"h" (w zależności od warunków jazdy).
UWAGA : Strefy "g" i "k" są to strefy, gdzie ciśnienie różnicowe jest nienormalne.
Kalkulator sterujący silnika żąda włączenia funkcji wspomagania regeneracji w następującym
przypadku : Poziom obciążenia filtra w strefie "j" lub "k".
4.2. Filtr przedziurawiony (Strefa "G")
Ciśnienie różnicowe jest niższe od progu, funkcja wydatku objętościowego.
Możliwe przyczyny usterki :

• Błędna informacja z czujnika ciśnienia różnicowego

• Usterka szczelności układu wydechowego, przewód informacji przed/za
• Filtr rzeczywiście przedziurawiony

Kalkulator sterujący silnika przerywa wszelkie żądanie wspomagania regeneracji i

sygnalizuje usterkę.
UWAGA : Przyczyną usterki "filtr przedziurawiony" może być nadmierna temperatura
podczas jednej z regeneracji, ponieważ masa spalonych cząstek była zbyt duża.
4.3. Filtr przeciążony (Strefa "J")
Dotyczy to stanu alarmowego.
4.4. Zatkany filtr (Strefa "K")
Ciśnienie różnicowe przekracza przez cały czas 800 mbarów (maksymalne przeciwciśnienie
dopuszczalne przez silnik) lub przekracza określony próg w zależności od wydatku
objętościowego.
Możliwe przyczyny usterki :

• Wspomaganie regeneracji nieskuteczne

• Filtr zatkany przez związki ceru
• Błędna informacja z czujnika ciśnienia różnicowego
• Brak domieszkowania paliwa

Kalkulator sterujący silnika przerywa wszelkie żądanie wspomagania regeneracji i

sygnalizuje usterkę.
OBOWIAZKOWE : W przypadku wystąpienia usterki "filtr zatkany" konieczne jest ustalenie
przyczyny zatkania, gdyż istnieje ryzyko uszkodzenia filtra.
5. Korygowanie poziomów obciążenia w zależności od ilości związków ceru
Związki ceru występujące w paliwie :

• Nie są spalane razem z sadzami

• Gromadzi się na ściankach filtra cząstek

Kalkulator sterujący silnika dostosowuje zatem przez cały czas swoje mapy parametrów w
zależności od ilości związków ceru nagromadzonych w filtrze cząstek stałych.
6. Wpływ warunków jazdy na ciśnienie różnicowe
Zmiana ciśnienia różnicowego zależy również od następujących parametrów :

• Zużycie paliwa (paliwo domieszkowane) (ilość dodatku do paliwa obecnego w filtrze)

• Warunki jazdy samochodu (włączenie wtrysku opóźnionego)
• Temperatura spalin
• Prędkość spalin w filtrze cząstek
"F" Wydatku objętościowego spalin (l/h).
"G" Ciśnienie różnicowe (mbar).
"H" Jazda typu droga lub autostrada (przed regeneracją).
"J" Jazda typu miejskiego (przed regeneracją).
"K" Odpady (cer, sadze, niespalone węglowodory, resztki oleju...).
"m" Spaliny przefiltrowane.
Przykład "H" :

• Osady odkładają się na dnie filtra cząstek

• Gazy z łatwością przepływają przez kanaliki, ciśnienie różnicowe jest niskie

Przykład "J" :

• Osady odkładają się warstwami w kanalikach

• Gazy z trudnością przepływają przez kanaliki, ciśnienie różnicowe jest wysokie
UWAGA : Przy tej samej ilości zw. ceru i przy tej samej ilości przejechanych kilometrów,
ciśnienie różnicowe może być różne.
7. Funkcja : Sterowaniem wspomagania regeneracji
Zadanie :

• Przetwarzanie żądań funkcji nadzorowania

• Włączyć funkcje konieczne do regeneracji, w zależności od stanu nadzorowania
• Określić poziom koniecznego wspomagania regeneracji
• Sprawdzić wpływ wtrysku opóźnionego na działanie silnika

Regeneracja polega na okresowym spalaniu cząstek stałych nagromadzonych w filtrze i

umożliwieniu utrzymywania go w stanie "h".
Regeneracja filtra zależy od temperatury spalin, która powinna być wyższa od progu spalania
sadzy.
Istnieją dwie techniki regeneracji :

• Regeneracja naturalna
• Regeneracja sztuczna (wspomaganie regeneracji)

7.1. Regeneracja naturalna

Gdy temperatura spalin samodzielnie osiąga wartość regeneracji (duże obciążenie silnika) ;
Cząstki spalają się w sposób naturalny w filtrze cząstek. W celu uruchomienia regeneracji nie
trzeba wykonywać żadnej czynności z zewnątrz.
7.2. Regeneracja sztuczna (wspomaganie regeneracji)
Wspomaganie regeneracji jest to szereg działań sterowanych przez kalkulator sterujący
silnika, mających na celu podwyższenie temperatury spalin aż do osiągnięcia progu
regeneracji.
7.3. Określanie poziomu koniecznego wspomagania regeneracji
Przewidziane są dwa typy wspomagania regeneracji, w funkcji stanu termicznego linii układu
wydechowego :

• Wspomaganie regeneracji poziomu 1 (mapa parametrów dla zimnego układu

wydechowego i katalizatora) (wstępne podgrzewanie katalizatora, aż do 250°C)
• Wspomaganie regeneracji poziomu 2 (mapy parametrów dla gorącego układu
wydechowego. Temperatura wyższa od 250°C)

7.4. Wspomaganie regeneracji poziomu 1

Gdy funkcja nadzorowania wykryje zmianę strefy działania, to żąda włączenia wspomagania
regeneracji poziomu 1 (przykład : przejście ze strefy "j" do "k")).
Po każdym żądaniu włączenia, kalkulator sterujący silnika wykonuje następujące operacje :

• Zakaz regulacji recyrkulacji spalin (EGR)

• Żądanie włączenia odbiorników energii elektrycznej (Szyba tylna ogrzewana,
Wentylator chłodnicy , Świece żarowe )
• Przesunięcie głównego wtrysku dla zwiększenia temperatury spalin

7.5. Wspomaganie regeneracji poziomu 2

Zasada jest identyczna jak przy regeneracji poziomu 1, ale wyższe wartości mapy parametrów
umożliwiają uzyskanie wyższej temperatury spalin.
Przejście od wspomagania regeneracji poziomu 1 do poziomu 2 zależy od następujących
warunków :

• Temperatura spalin
• Dopóki temperatura nie osiągnie 250°C

Kalkulator sterujący silnikiem włącza wtrysk dopalający.

7.6. Warunki włączenia wspomagania regeneracji (przez funkcję nadzorowania)
Parametry mogące włączyć wspomaganie regeneracji :

• Masa sadzy znajdującej się w filtrze cząstek stałych

• Ciśnienie różnicowe

Parametry Charakter Pomoc w regeneracji

sygnału
Masa sadzy znajdującej się w Aktywacja Masa sadzy nagromadzonej w filtrze cząstek
filtrze cząstek stałych od czasu ostatniej
stałych (obliczenie) regeneracji (większa od wartości progowej)
(*)
Dezaktywacja Czas efektywny wtrysku
opóźnionego (większa od wartości progowej)
(*)
Ciśnienie różnicowe (pomiar) Aktywacja Ciśnienie różnicowe (większa od wartości
progowej)
Dezaktywacja Czas efektywny wtrysku
opóźnionego (większa od stałej wartości
progowej)
(*) Zgodnie z warunkami jazdy.
7.7. Ciśnienie różnicowe
Parametr różnicy ciśnień umożliwia uaktywnienie wspomagania regeneracji niezależnie od
informacji o masie sadzy.
Kiedy to właśnie ten warunek determinuje uaktywnienie wspomagania regeneracji, aby
wstrzymać wspomaganie regeneracji musi upłynąć pewien efektywny czas wtrysku
dodatkowego (umożliwia całkowite spalanie sadz podczas normalnej pracy).
Znacznik czasu wtrysku opóźnionego umożliwia :

• Uniknąć zbyt długiego czasu wtrysku opóźnionego (pogorszenie parametrów silnika,

rozcieńczenie oleju silnikowego)
• Ograniczenie zużycia paliwa

7.8. Inny warunek umożliwiający uaktywnienie wspomagania regeneracji

Inny warunek : Temperatura płynu chłodzącego silnik wyższa niż 60°C.
8. Skutki włączenia wspomagania regeneracji
8.1. Zakaz regulacji recyrkulacji spalin (EGR)
Po każdym włączeniu wspomagania regeneracji kalkulator sterujący silnika zakazuje
regulację recyrkulacji spalin (E.G.R) : Zawór recyrkulacji spalin zamknięty (zapobiegający
zjawisku wahań obrotów).
8.2. Włączenie odbiorników elektrycznych
Funkcja włączenia odbiorników elektrycznych :

• Zwiększenie momentu oporowego alternatora powoduje zwiększenie obciążenia

silnika
• Ułatwić wzrost temperatury spalin
• Szybko ustawić punkt pracy silnika w warunkach zapewniających skuteczność
wtrysku opóźnionego

Kalkulator sterujący silnikiem włącza odbiorniki pobierające dużą moc (żądanie nasycenia
alternatora).
Aby uniknąć spadku napięcia, włączanie odbiorników energii elektrycznej odbywa się
etapami, przy czym kalkulator sterujący silnikiem realizuje zwłokę czasową 10 sek. pomiędzy
kolejnymi włączeniami odbiorników.
Przebieg włączania odbiorników energii w czasie : (*) :

• Żądanie od BSI1 włączenia ogrzewanej tylnej szyby

• Wysterowanie zespołu wentylatorów chłodnicy
• Wysterowanie świec żarowych

(*) Dozwolone przez poziom odciążenia pojazdu (póki napięcie akumulatora jest wyższe od
12,8 woltów).
UWAGA : Wyłączanie odbiorników energii odbywa się w kolejności odwrotnej do włączania
i etapami rozdzielanymi zwłoką czasową 5 sek..
8.3. Zamykanie dozownika modułu przepustnicy- Zamykanie
Kiedy silnik jest w fazie regeneracji, sterowanie ciśnieniem doładowania przechodzi w tryb
sterowania z regulacją bez względu na obroty silnika.
Dozownik modułu przepustnicy zmienia ciśnienie dopływającego powietrza w funkcji stopnia
swego otwarcia.
Kalkulator sterujący silnikiem dostosowuje wówczas ciśnienie doładowania w funkcji
ciśnienia dopływającego powietrza.
Dozownik modułu przepustnicy jest sterowany aby umożliwić regulację wydatku powietrza
doładowania.
Zamknięcie dozownika modułu przepustnicy pozwala wykonać następujące operacje :

• Ograniczenie ilości świeżego powietrza dopływającego do silnika

• Zwiększenie stopnia wzbogacenia mieszanki paliwowo-powietrznej
• Zwiększenie obciążenia silnika
• Ułatwić wzrost temperatury spalin
• Szybko ustawić punkt pracy silnika w warunkach zapewniających skuteczność
wtrysku opóźnionego

8.4. Wtrysk uzupełniający

Katalizator zamocowany przed filtrem cząstek jest katalizatorem utleniającym.
W obecności niespalonych węglowodorów (HC), wzrasta sprawność termiczna katalizatora.
Temperatura spalin wzrasta.
Podczas wtrysku opóźnionego :

• Paliwo jest wtryskiwane po Górnym Martwym Punkcie (20 do 120° wału korbowego)
• Temperatura układu wydechowego wzrasta stopniowo, aż do progu regeneracji
Po osiągnięciu progu regeneracji, wtrysk wtórny zostaje utrzymany aż do całkowitego
usunięcia cząstek.
Wydatek i czas wtrysku wtórnego określane są na podstawie map parametrów
uwzględniających warunki pracy silnika.
Całkowity wtryśnięty wydatek paliwa równoważny jest wydatkowi jednego wtrysku
wtórnego.
UWAGA : Wtrysk wtórny na biegu jałowym i podczas powrotu na obroty biegu jałowego tak,
aby ograniczyć ochładzanie filtra cząstek stałych.
8.5. Usterki w pracy silnika
Przy stałej prędkości obrotowej i obciążeniu, wtrysk opóźniony powoduje wzrost momentu
obrotowego silnika.
W celu utrzymywania komfortu jazdy na stałym poziomie i uniknięcia szarpnięć silnika
podczas wtrysków dopełniających oprogramowanie kalkulatora sterującego silnika posiada
następujące wbudowane strategie :

• Zmniejszenie wydatku głównego wtrysku

• Regulacja ciśnienia doładowania

"M" Ciśnienie cylindra ( bar).

"L" Czas (s).
"n" Wtrysk wstępny.
"p" Główny wtrysk.
"q" Skrócenie czasu głównego wtrysku.
"r" Wtrysk uzupełniający.
"s" Zmniejszenie ciśnienia cylindra.
Zmniejszenie wydatku głównego wtrysku umożliwia zlikwidowanie przyrostu momentu
spowodowanego wtryskiem opóźnionym.
Aby zachować wartość momentu obrotowego silnika na tym samym poziomie podczas
działania wspomagania regeneracji, ciśnienie doładowania jest regulowane.
9. Wyświetlanie usterek - Awaryjne tryby działania
9.1. Wyświetlanie usterek
Pojawienie się niektórych usterek w systemie filtrowania cząstek sygnalizowane jest
zapaleniem lampki kontrolnej diagnostyki silnika.
Lampka kontrolna awarii filtra cząstek stałych zapala się w przypadku wystąpienia usterki
następujących elementów lub informacji :

• Czujnik ciśnienia różnicowego

• Czujniki temperatury spalin (za katalizatorem)
• Filtr czasteczek przedziurawiony

Kiedy filtr cząstek stałych jest zatkany, lampka kontrolna sygnalizująca zatkanie filtra cząstek
stałych zapala się w zestawie wskaźników.
9.2. Awaryjne tryby działania
System wtrysku steruje następującymi trybami awaryjnymi : Tryb pracy ze zmniejszonym
przepływem paliwa.
9.3. Zmniejszony wydatek paliwa
Ten tryb pracy awaryjnej ogranicza przepływ paliwa, prędkość obrotowa silnik w żadnym
wypadku nie może przekroczyć 2750 obr/min.
System wtrysku zostaje przełączony w tryb "zmniejszonego wydatku", gdy usterka dotyczy
jednego z następujących elementów :

• Filtr czasteczek zatkany

• Czujnik ciśnienia różnicowego (*)

9.4. Domieszkowanie paliwa - Praca w trybach awaryjnych

3 podstawowe strategie są stosowane w przypadku wystąpienia usterek systemu
domieszkowania :

• Usterka korka zbiornika paliwa : Kalkulator sterujący silnika wykorzystuje informację

o prędkości pojazdu w powiązaniu z informacją ze wskaźnika poziomu paliwa do
wstrzyknięcia dodatku
• Usterka wskaźnika poziomu paliwa : Kalkulator sterujący silnika wykonuje
domieszkowanie równoważne jednemu pełnemu zatankowaniu paliwa ; Podczas
odkręcania/zakręcania korka zbiornika paliwa
• Usterka łączności w sieci multipleksowanej CAN : Kalkulator sterujący silnika
wykonuje domieszkowanie równoważne jednemu pełnemu zatankowaniu paliwa ; W
przypadku braku połączenia przez przynajmniej 10 sekund

10. Funkcja informowania kierowcy

10.1. Lampka kontrolna diagnostyki
NORMALNE DZIAŁANIE LAMPKI KONTROLNEJ :

• Lampka kontrolna zapala się w chwili włączenia zapłonu

• Po włączeniu zapłonu, lampka kontrolna gaśnie po okresie zwłoki 4 sekund

Anormalne działanie lampki kontrolnej :

• Lampka kontrolna zapala się w chwili włączenia zapłonu

• Lampka kontrolna pozostaje zapalona
10.2. Ryzyko zatkania filtra cząstek
W przypadku dłuższej pracy na biegu jałowym, wspomaganie regeneracji okazuje się
nieskuteczne (niewystarczająca temperatura spalin).
Filtr zostaje zatkany przez cząsteczki.
Kalkulator sterujący silnika przesyła informację do BSI1.
BSI1 żąda wyświetlenia komunikatu na ekranie wielofunkcyjnym (ryzyko zatkania filtra
cząstek stałych) w następujących przypadkach : Błąd filtra cząstek stałych (filtr przeciążony).
Celem jest nakłonienie klienta do takiego sposobu jazdy, który ułatwia regenerację filtra
cząstek.
Przez 100 kilometrów od wyświetlenia komunikatu, klient musi jechać przez przynajmniej 3
minuty z prędkością przekraczającą 50 km/h, co powinno spowodować wyłączenie
komunikatu.
Nie przestrzeganie tego zalecenia powoduje wystąpienie następującej usterki : Filtr
czasteczek zatkany.
Kalkulator sterujący silnika przesyła informacje do BSI1, który żąda włączenia następujących
elementów :

• Żądanie zapalenia lampki kontrolnej sygnalizującej zatkanie filtra cząstek stałych

• Żądanie wyświetlenia komunikatu na ekranie wielofunkcyjnym (usterka układu
oczyszczania spalin)

10.3. Poziom minimum dodatku osiągnięty

Kalkulator sterujący silnikiem informuje BSI1, który żąda wyświetlenia komunikatu na
ekranie wielofunkcyjnym (minimalny poziom dodatku oleju napędowego) (po włączeniu
zapłonu) (*).
(*) W zależności od wyposażenia samochodu.
Procedura wygaszania wskaźnika obsługowego.
Po napełnieniu zbiornika dodatku do paliwa, lampka kontrolna przeglądów pozostaje
zapalona aż do wyzerowania licznika ilości dodatku do paliwa nagromadzonego w filtrze od
czasu ostatniego napełnienia.