‫در حوزه نفت‬

‫گروه علمی تحقیقاتی نفت تایمز‪:‬‬

‫‪ IT‬یا ‪ Information Technology‬در لغت به معنی فن آوری اطالعات می باشد‪ .‬اصطالحی است عام‪ ،‬ناظر بر تمام‬
‫فنونی که در آنها از رایانه و فناوری ارتباطات برای ایجاد‪ ،‬ذخیره سازی‪ ،‬نمایش‪ ،‬تبادل و مدیریت اطالعات استفاده می‬
‫شود‪ .‬قابل ذکر است که حوزه ‪ IT‬از سه بخش سخت افزار‪ ،‬نرم افزار و خدمات تشکیل شده است‪.‬‬
‫سخت افزار یعنی تمامی ابزارهایی که برای ورود و جمع آوری‪ ،‬ذخیره سازی و نمایش داده ها مورد استفاده قرار می‬
‫گیرند‪.‬‬

‫نرم افزار یعنی تمامی برنامه هایی که برای ارتباط انسان با سخت افزار مورد استفاده قرار می گیرند‪.‬‬
‫و در پایان خدمات یعنی تمامی کارهایی که در جهت ارائه بهترین راهکار برای ارتباط این دو صورت می گیرد را شامل‬
‫می شود‪.‬‬

‫دقت کنید که در این میان اگر سهم خدمات را ‪ ۸۰‬درصد‪ ،‬سهم نرم افزار را ‪ ۱۵‬درصد و سهم سخت افزار را ‪ ۵‬درصد‬
‫معرفی شده است‪ .‬با توجه به آمار ارائه شده‪ ،‬می توان خدمات پس از فروش را مهمترین فاکتور در زمینه انتخاب بهترین‬
‫خرید معرفی کرد‪.‬‬

‫با توجه به گسترش ‪ IT‬در صنعت‪ ،‬صنعت نفت (در اینجا منظور از نفت‪ ،‬کل حوزه های مربوطه می باشد‪ .‬یعنی نفت‪ ،‬گاز‪،‬‬
‫پتروشیمی و …)‪  ‬نیز از این مقوله مستثنی نبوده و متخصصین توجه ویژه ای به این صنعت نموده اند‪ .‬همان طور که می‬
‫دانید‪ h،‬یک پروژه عملی‪ ،‬در صورت توجیه اقتصادی از حوزه تئوری به حوزه عمل وارد می شود‪ .‬سرمایه گذاری ها و‬
‫درآمد های نفتی در حال حاضر از باالترین ارقام برخوردار می باشند‪ .‬بنابراین احتمال خارج شدن پروژه ای از حالت‬
‫تئوری محض در صنعت نفت باال می باشد‪ .‬از نسبت گیری ورودی به خروجی از یک پروژه ‪ IT‬به بازده ای باالی این‬
‫پروژه ها چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت کامالً واقف می شویم‪ .‬بزرگترین مزیت ‪ IT‬دادن سرعت و دقت به کارها می‬
‫باشد‪ .‬قابل ذکر است که ‪ IT‬در نفت در دو حوزه تخصصی و عمومی بکار می رود‪.‬‬

‫حوزه تخصصی‬
‫منظور از حوزه تخصصی‪ ،‬همان محاسبات و عملیات مهندسی این شاخه از صنعت می باشد‪ .‬با توجه به تخصصی بودن‬
‫این بخش‪ ،‬شرکت های معدودی پا در این حوزه گذاشته اند‪ .‬دلیل آن سختی کار و طوالنی بودن زمان رسید به نتیجه کامل در‬
‫پروژه‪ ،‬ذکر شده است‪.‬‬

‫اصوالً اکثر شرکت ها‪ ،‬بدنبال پروژه های زود بازه بوده و در کارهای پژوهشی و مطالعاتی کمتر سرمایه گذاری می کنند‪h‬‬
‫(در ایران و کشورهای خاورمیانه این مسئله کامالً مشهود می باشد)‪ .‬حال با توجه به نیاز باالی کارهای پژوهشی در این‬
‫حوزه‪ ،‬فقط شرکت های بزرگ بین المللی که حاضر به سرمایه گذاری و پذیرش ریسک در این زمینه اند‪ ،‬حرفی برای گفتن‬
‫دارند‪ .‬در خارج از این مجموعه‪ ،‬کارهای پراکنده ای‪ ،‬نه بصورت منسجم‪ ،‬در بقیه شرکت ها صورت گرفته که در مقایسه با‬
‫گسترش پروژه های نفتی‪ ،‬قابل چشم پوشی اند‪.‬‬

‫قابل ذکر است که در این بخش نیاز مبرمی به همکاری مهندسین‪ h‬نفت در کنار مهندسین ‪ IT‬احساس می شود‪ .‬پس بهترین‬
‫گزینه برای مهندس نفتی که قصد پا گذاشتن در این حوزه دارد‪ ،‬انتخاب بهترین همکار می باشد و آن کسی بجز متخصص‬
‫‪ IT‬در زمینه کاری اش نیست! البته در این میان به یک مهندس ‪ compiler‬نیاز است‪ .‬مهندس ‪ compiler‬فردی است که‬
‫هم به مهندسی نفت و هم به علم ‪ IT‬آشنایی دارد‪ .‬این فرد زبان نفت را با زبان ‪ IT‬به مهندس ‪ IT‬منتقل می کند‪ .‬بهترین‬
‫گزینه انتخاب یک مهندس ‪ ،compiler‬اختیار کردن آن از میان مهندسین نفتی است که آشنایی با حوزه ‪ IT‬مورد نظر داشته‬
‫باشند‪.‬‬

‫حوزه تخصصی ‪  IT‬صنعتی رابطه مستقیمی با دانشگاه (در اینجا دانشگاه و مرکز عملی یکی دانسته شده است) دارد‪ .‬در‬
‫اکثر شرکت های بزرگ‪ ،‬با توجه به هزینه های باالی پژوهش و سختی مدیریت و رهبری آن‪ ،‬با دانشگاه های معتبر بین‬
 ‫المللی قراردادی منعقد شده که بر اساس آن هزینه تحقیقاتی و پژوهشی را شرکت بر عهده می گیرد‪ .‬در عوض وظیفه‬
‫صنعتی کردن‪ ،‬بازاریابی‪ ،‬فروش و ارائه کلیه خدمات پس از فروش آن با این شرکت می باشد‪ .‬توجه داشته باشید که در این‬
‫قرارداد‪ ،‬دو طرف قرارداد‪ ،‬متعهد به انجام صورت قرارداد بوده‪ ،‬و هر در این میان هر دو طرف بوسیله نمایندگان ویژه‬
‫خود مراحل پیشرفت کار را بطور دقیق دنبال می کنند‪ .‬بزرگترین نتیجه این قرارداد‪ ،‬باال رفتن سرمایه های شرکت از ارائه‬
‫نرم افزار در صنعت‪ ،‬انتخاب مهندسین منتخب از دانشگاه طرف قرارداد و مطرح شدن بصورت بین المللی و گرفتن پروژه‬
‫های بزرگتر در زمینه کاری آن شرکت می باشد‪ .‬در طرف دیگر‪ ،‬دانشگاه طرف قرارداد‪ ،‬بخش پروژهشی فعالتری را‬
‫خواهد داشت که این خود باعث باالرفتن سطح علمی و معروف شدن دانشگاه و باالرفتن ‪ rank‬بین المللی آن خواهد شد‪ .‬در‬
‫این میان نیز در سود فروش نرم افزار شریک خواهد بود‪.‬‬

‫البته روش باال یکی از راهکار های مطرح شده در راه اندازی سیستم تخصصی ‪ IT‬در حوزه نفت می باشد‪ .‬توجه کنید‪ h‬که‬
‫این سیستم تخصصی هم در زمینه سخت افزار(مانند ابزار نمودار گیری) و هم نرم افزار (مانند نرم افزار ‪ )CMG‬می باشد‪.‬‬

‫حوزه عمومی‬
‫منظور از حوزه عمومی در صنعت نفت‪ ،‬بخشی است که بدون وجود مهندسین نفت این حوزه بکار خود ادامه می دهد‪ .‬مثالً‬
‫اکثر سخت افزارهای مورد استفاده در صنعت نفت در حوزه عمومی قرار می گیرند ولی ساخت و طراحی این تجهیزات در‬
‫صنعت ‪ IT‬از تخصصی ترین کارها در این حوزه می باشد‪.‬‬

‫همانطور که می دانید‪ h،‬طرفداران حوزه عمومی بسیار زیاد می باشد‪ .‬در حال حاضر در کشور ما تعداد‪ h‬زیادی شرکت‬
‫کامپیوتری خدمات مورد نیاز شرکت ها را پوشش می دهند‪ .‬این خدمات از تهیه کامپیوترهای اداری گرفته تا راه اندازی‬
‫سیستم های ویدیو کنفرانس و پورتال های بزرگ می باشد‪ .‬البته این خدمات اکثراً زیر نام های بزرگ بین المللی و به اسم‬
‫نمایندگی شرکت های بزرگ می باشد!‬

‫تخصص مورد نیاز در این حوزه بیشتر ‪ IT‬بوده و مهندسین نفت نقش کم رنگتری را در اینجا بازی می کنند‪ h.‬تخصص در‬
‫این حوزه به معنی شناختن نیاز و انتخاب بهترین گزینه از ابزار موجود می باشد‪ .‬در حال اکثر خدمات ارائه شده در شرکت‬
‫های نفتی (شاید شما هم این را احساس نموده اید) با نیاز آن شرکت منطبق نیست‪ .‬یعنی در جایی که ضرورت احساس می‬
‫شود کم کاری شده و در جایی که ضرورتی وجود ندارد‪ ،‬هزینه و کار سنگینی صورت گرفته است‪ .‬از بزرگترین مشکل‬
‫شرکت های نفتی‪ ،‬به عدم پایداری سیستم های داخلی آنها می توان اشاره نمود‪.‬‬

‫بهترین راهکار برای جلوگیری از این اتفاق‪ ،‬مشاوره قبل از انجام کار می باشد‪ .‬در اینجا تخصص افراد‪ ،‬آشنایی آنها با‬
‫سیستم های موجود در بازار و ارتباط آنها با شرکت ها و مشاورین بزرگ معتبر حرف اول را می زند‪ .‬پس نمی توان همین‬
‫طور کسی را فقط بدلیل سابقه مدیریت‪ ،‬در این واحد قرار داد‪.‬‬

‫مطالعه نمونه عملی‬

‫نمونه عملی فن آوری ‪ IT‬در حوزه نفت‪ ،‬سهمیه بندی نفت می باشد‪ .‬حوزه تخصصی این سیستم‪ ،‬همان محاسبه مقادیر سهمیه‬
‫بندی است که با توجه به نیازهای کشوری محاسبه و اعالم شده است‪ .‬در بخش عمومی آن می توان به کارت هوشمند‪،‬‬
‫دستگاه های کارت خوان‪ ،‬و برنامه ای که شما را قادر به اتصال به سیستم و برداشت از مقدار سهمیه تعیین شده تان می کند‪.‬‬
‫دقت کنید که مقدار خدمات ارائه شده در این سیستم‪ ،‬قابل مقایسه با خدمات سخت افزاری و نرم افزاری سیستم نمی باشد‪.‬‬

‫حسام‪/‬‬