Professional Documents
Culture Documents
Pahura Book
Pahura Book
hg w;aje<la˜ 2017 1
myqr
—m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜
2017
2 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 3
myqr
—m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜
2017
ixialdrljre
uq,áhk Oïufidau ysñ
r;akmqf¾ idikOc ysñ
j,a,leáfha kd,l ysñ
uiamkafka fyaur;k ysñ
m%ldYkh
tlai;a NsCIq l%shdldÍ lñgqj
4 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
msÿu
l:djl Wreuh
iqrlskak fjr±rE
;=kal,a ÿgq
h;sjr ,l=Kg
msfok Wmydrhhs
6 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 7
hs' fï uyd jHikh l,a ;shd y`ÿkd .;a foaYSh ckhd mQ¾K
ksoyia rdcHhla f.dvk.d .ekSu i|yd jdudxYsl foaYmd,k
jHdmdr wrUkakg fhÿKs'lïlre mCIh" iuiudc mCIh"
fldñhqksÜia mCIh ta w;r uq,a;ekla .kshs' Tjqka f.k.sh
cd;sl jHdmdrh wo olajdu;a kef.ñka nefiñka l%shd;aul
fjñka ;sfí' fï ms<sn| b;sydi lreKq kj ks¾foaYh ;=<
mdi,a fm<fmd;g b;d iq¿ jYfhka fyda we;=<;a lr ;sîu
i;=gg lreKls' fuys,d úfYaIfhka lsjhq;= lreKq fláfhka
kuq;a lSug ±ka wrïN lruq'
,xldjg ksoyi ,enqKdh lshk ld, mßÉfPaoh
jkúg úfoHdaoh yd úoHd,xldr msßfjka fol b;d §ma;su;a
;;a ; a j hl mej;= K s ' hla l vq f õ m% { drdu" ls ß j;a ; = v q f õ
m%{didr" nU/kafoa isß iSj,S" fldgfyafka m[a[dls;a;s"
j,afmd, rdyq, wdÈ fY%aIaG h;sjre fuu hq.fha úoHd,xldrfha
wdpd¾h moúh fynjQfjda jQy' ,xldjg mQ¾K ksoyia ksjy,a
iudcjd§ wdKavqjla ìyslr.ekSfï uqLH wNs,dIfhka l%shdl<
Wkajykafia,d tl;=j f.k.sh foaYmd,k jHdmdrh ,dxlsl
b;sydifha fkdueflk igykla ;nd we;' 1941 lkakka.r
ue;s;=ud úiska ksoyia wOHdmk mk; m¾,sfïka;=jg bÈßm;a
l< o th kHdh mqi; a lhgj;a od.; fkdyelsj lkakka.rhka
wirK ù isák nj j,afmd< rdyq, ysñhkag wdrxÑ jQfha fï
w;rhs' jyd ls%hd;aul jq Wkajykafia hlalvqfõ ysñhkaf.a
kdhl;ajfhka hq;a tlai;a NsCIq n,uKav,h msysgqjd rg mqrd
±jeka; m%pdrK jHdmdrhla f.k f.dia uyckhd ±kqj;a
fldg md¾,sfïka;=fõ uka;%Sjrekag mk; iïu; lr.ekSu
i|yd w; tiùug isÿjk ;;a;ajhg m;alsÍug .;jQfha
jirlg;a wvq ld, mßÉfPaohls' 1946fjila fmdfyda Èk
,xldfõ ft;sydisl fmdfyda Èkhls' lsis÷ O¾uYd,djl
O¾u foaYkd fkdmeje;ajqK w;r ksoyia wOHdmk mk;
ms<sn|j uyckhd ±kqj;a lsÍu;a mk;g mCIj PJoh fok
f,i n,lrñka uyck fm;aiula w;aika lsÍu;a isÿjqfha
tÈkhs' mk; idlÉPd jk Èkfha f.da,af*aia msÜgksfha
±jeka; /,shla meje;ajqKq w;r tys § rdyq, ysñhka l:djla
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 27
7. nqoaOf>daIdpd¾hhkaf.a moHpQvduKS
uyd ldjHh 153 - 166
mQcH Y%djia;smqr Ydka;isß ysñ'
Ydia;%fõoS úfYaI ^Y%S'c'mq'ú'&"
rdclSh mKaä;" Ydia;%m;s ^le,Ksh ú'ú'&
lÓldpd¾h" NdId" ixialD;sl wOHhk yd
m%dix.sl l,d wOHhkdxYh"
Y%S chj¾Okmqr úYajúoHd,h
wdka;sl igyka
1 ch,;d ueoj;a;" iïNdjH .oH idys;H" 117 msgqj'
2 ksjkaou Y%S O¾ulS¾;s" isxy, idys;Hfha iaj¾K hq.h" 216 msgqj
3 ,xld b;sydih" 1 ldKavh" 2 Nd.h" 581 - 82 msgq
4 - tu- " 584 msgqj
5 fydrK jcsr{dk ysñ" isxy, idys;H .%J: m%Èmsld" 119 msgqj
6 - tu - 117 msgqj
7 ksjkaou Y%S Ou_lS¾;s ysñ" isxy, idys;Hfha iaj¾K hq.h" 142 msgqj
8 ,xld b;sydih" 585 msgqj
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 17
f;aidl¾f.a fk[apqúvq;+;=
is;ïnrf;aidl¾f.a fk[apqúvq;+;=
;;a;=jrdh¾f.a fk[apqúvq;+;=
wIagdjodksh¾f.a úr,súvq;+;=
lÉÑhmamuqksj¾f.a jKavqúvq;+;=
isÜgñn,mq,j¾f.a ls,aff,úvq;+;=
udßuq;a;=ms,af,f.a is;ïnfr isr¾ úr,súvq;+;=
;ñ<aúvq;+;=
lsreIaKka;+;=
fmdÿfõ úuid ne,SfïoS øúv ikafoaYldjH iïm%odh
t;rï oshqKq ;;a;ajhlg m;a ù fkdue;' m%dudKsl úh;=ka
fï i`oyd n,mE we;eï fya;= olajd we;' ta w;r øúv lúhka
øúv ikafoaY Wiia fldg fkdie,lSu tla lreKls' ika-
foaYldjHhka øúv idys;Hfha jeo.;a wx.hla njg m;alr
.ekSug W;aidy fkdlsÍu ;j;a lreKls' wd.ug mgyeks
j iudc ;;= úia;r lsÍug ìh ùu ;j;a m%Odk lreKls' ta
wkqj wx. iïmQ¾Køúv ikafoaYldjH ks¾udKh ù we;af;a
b;d uE; wjêhl isg nj m%dudKsl øúv ldjHúpdrlhkaf.a
fmdÿ ks.ukh hs'
iuyre Wod rd
Wkqkg fjñka jd rd
niska ni id rd
lsh;s is;akdumo f;da rd
fjk fjk u mE iS
lshñka Wkqka jd iS
iuyre iskd iS
lsh;s isjqmo fomo rd iS43
48 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
fï wm krmj r
isß,l r`ok uky r
uyi`.kg fkdye r
foa h wjqreÿ m;d msßl r58
remqúhjq,a meye r
ioyï is;ska fkdu ye r
lrjd uyfjfy r
flfrhs tys ksn`o mqo fmry r59
fu,l ksß`ÿka y g
wjk; fkdjQ fmr is g
wdßhilaú;= g
fkdu`o n<fika hjd hqoh g
l< hqfoys ßo jd
t ksß`ÿyq ¨yqn`o jd
56 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
Tyqf. To is`o jd
uhs,akd nE u¨ka n`o jd
ue;s fik`. i, id
hdmdmgqk iy id
f.k woyi f, id
;sìh miajdoyia hi id67
^hdmd mgqk ch.%yKh ms<sn`o&
fukr mj rdhd
y< keõ nvq mq rdhd
w;r Wÿ rdhd
.;S rdhkan,j rdhd
oUosj fid<S r g
wosúrrdumgk g
uyfik`. hqoh g
hjd uykeõmsáka tl ú g
ukqkS;s oir o
oyñka f,djg w.r o
wm ksß`ÿg meye o
m`vqre fkajk flfkla ljqre o
uqksnK wid ks ;s
wm ysñ ;shqKq kqjKe ;s
ii uh oek meje ;s
ñ,s`ÿrÿ fia ù h oekque ;s
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 59
úßÿka yer ÿ ru
jeo rokS;s wi ru
oek wúismai ru
ish¨ lõk¿ weiS fkdye ru73
by; olajk ,ÿfha .srdikafoaYfhka wkdjrKh
jk ld,Sk wd.ñl" ixialD;sl" idudðl" wOHdmksl yd
foaYmd,ksl lreKq lsysmhla ms<sn`o ixCIsma; igykls'
iuia;hla jYfhka f.k ùuiSfïoS úYo jkqfha .srdikafoaYh
jQ l,S ldjHuh w.fhka w.;ekam;a ks¾udKhla fuka u
úúO ft;sydisl ixisoë
a ka fudkjg m%lg lrk w.kd idys;H
ks¾udKhla nj hs'
wdka;sl igyka
1 Yíoiaf;duuydksê" ixia( ÔjdkJo úoHdid.r" l,sld;d k.r"
bkaoshd" 1914" p;=¾: uqøKh'
2 ŚABDAKALPADDRUMA, 05 Kānda, Edit: Varadaprasada Vasu
& Haricharana Vasu, Rāmnārāyan Press, Culcutta, 1886-1991.
3 Yíoiaf;dauuydksê" ixia( ÔjdkJo úoHdid.r'
4 ŚABDAKALPADDRUMA, 02 Kānda, Edit: Varadaprasada Vasu
& Haricharana Vasu, Rāmnārāyan Press, Culcutta, 1886-1991.
5 .=Kfiak uyd isxy, YíofldaYh" iï( yßYapkaø úch;=x."
weï'ã .=Kfiak iy mqoa.,sl iud.u" fld<U 11" 2014'
6 tu'
7 SĀHITYA-DARPANA, Edit: Bābu Bhuvana Chandra Vasāka,
Sangbāda Jnānaratnākara Press, Calcutta, 1869, 124 Page.
8 iqfndêkS jHdLHd iys; ldjHdo¾Yh" mß( je,súáfha fmaur;k
ysñ iy y,a.iaf;dg fojdkkao ysñ" iuhj¾Ok
fmd;ay," fld<U 10" 2001" 01 mßÉfPaoh" 13 Yaf,dal'
9 tu" 08 msgqj'
10 tu" 08 msgqj'
11 SĀHITYA-DARPANA, Edit: Bābu Bhuvana Chandra Vasāka,
209 Page.
12 R.afõo ixys;d" ixia( Y%SmdoY¾u" T!kaè" 1940" fojk uqøKh" 10
60 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
28 yxi ixfoaY m%§mh" ixia( w'fod' pJøfialr" YS% ,xld m%ldYl iud.u"
fld<U" 1964" m%:u uqøKh" 03 moHh'
29 fldals, ixfoaY j¾Kkdj" ixia( yeä.,af,a m[a[d;siai ysñ" 02 moHh'
30 iejq,a ixfoaYh" ixia( w,`ÿjl fu;af;hH ysñ iy ;s,l chj¾Ok"
mQ¾úldj' ^fuh zisxy, ikafoaY idys;HhZ uefhka
ueoafoa.u ðfkdaoh ysñ úiska iïmdos; w.kd mQ¾úldjls&'
31 .srdikafoaYh" ixia( kkaofiak r;akmd," r;ak fmd;a
m%ldYlfhda" fld<U 10" 1985" 57 moHh'
32 yxiikafoaYh" ixia( iS'B' f.dvl=Uqr" fld<U wefmd;slÍia
uqøKd,h" 1953" ix{dmkh'
33 ikakia.," mq[aÑnKavdr" isxy, idys;H jxYh" weia' f.dvf.a
iy ifydaorfhda" fld<U 10" 320 msgqj'
34 tu" 319 msgqj'
35 úu,jxi ysñ" noafoa.u" isxy, .%ka: jxYh" idOq uqøKd,h" 1947"
119 msgqj'
36 .srdikafoaYh" 24 moHh'
37 tu" 90 moHh'
38 tu" 90 moHh'
39 tu" 50 moHh'
40 tu" 25 moHh'
41 tu" 89 moHh'
42 tu" 27 moHh'
43 tu" 114-116 moH'
44 tu" 63 moHh'
45 tu" 79 moHh'
46 tu" 86 moHh'
47 tu" 208 moHh'
48 tu" 128 moHh'
49 tu" 43 moHh'
50 tu" 69" 102" 107 moH'
51 chj¾Ok" tia' fla iy wdßhjxY fmf¾rd" ksu,a" fldaÜfÜ hq.h"
ikarhsia uqøKd,h" urodk" 1968" 71 msgqj'
52 .srdikafoaYh" 56 moHh'
53 tu" 50-51 moH'
62 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
yxi ikafoaYh
yxihl= Wmhqla; lrf.k hjk ,o ikafoaYh yxi
ikafoaYh hs' tfy;a j¾;udkfha yxi ikafoaYh kñka
y÷kajk lD;shg l;=jrhd ,nd § we;s kduh ;sir ikafoaYh hs'
mis÷ jkr;k h;s÷g fojk f,i
fun÷ kñka ie,iS ;sir ikafoi2
th tfia jqj o fuu ikafoaY ldjHh rpkd lsÍug
fmr tu kñka u ikafoaY ldjHhla ,sh ù ;sìKs' tfia u
j¾;udk yxi ikafoaYh kñka y÷kajk lD;sfha § zyxiZ hk
jpkh wjia:d .Kkl § u Ndú; fyhska o j¾;udkfha fmdÿ
iïu;hla f,i fuu lD;sh zyxi ikafoaYhZ kñka jHjydr
lrkq ,nhs'
64 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
wd¾Ól f;dr;=re
rgl" foa Y md,k" iudc" ixia l D;s l wdÈ ieu
fCIa;%hlg u n,mEï lrkakls" wd¾Ól idOlh' idys;H
.%ka:hla jYfhka yxi ikafoaYh" wd¾Ól fCIa;%h flfrys
m%uqLdjOdkhla olajd ke;s jqj o wd¾Ól md¾Yajh yd ine¢
f;dr;=rej,ska imqrd úhqla; ù ke;'
w;S; Y%S ,xldfõ wd¾Ólh lDIsl¾uh iy jdKscHh
u; mokï jQ nj lsj yels h' thskqÿ lDIsl¾udka;hg
m%uqLia:dkhla ,eìKs' >¾u l,dmSh rgla f,i Y%S ,xldj
lDIsl¾udka;hg wjYH mdßißl idOl rdYshla ysñ lr f.k
we;' lDIsl¾udka;h iïnkaO f;dr;=re o hï muKlska yxi
ikafoaYfhka wkdjrKh lr .; yels h'
wefihs lshk ri .S ,sh ;=äka ;=äka
Èfihs nisk .j ó r< läka läka
mefihs rejg l< fl;aj;a f.däka uäka
f;dfihs t.u ÿg ta jEnäka jäka20
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 69
wd.ñl f;dr;=re
w;S; Y%S ,xldfõ idys;Hh wd.u iuÕ ne£ mej;sKs'
yxi ikafoaYh o wd.ñl miqìul rpkd lr ;sfí' fuu
ikafoaYfhys l;=jrhd fn!oaO NsCIqjl ùu o wd.ñl md¾Yjh
fj; jeä kEUqrejla we;S ùug fya;= jQjd úh yels h' fldaÜfÜ
hq.h jk úg j¾Okh ù ;snQ .%dujdiS wdrKHjdiS NsCIq
iïm%odhka ms<sn| wjfndaOhla ,eîug o yxi ikafoaYfhka
wdf,dalh ,efnhs' wdrKHjdiS NsCIq ixia:dj, iajrEmh"
Tjqkaf.a wOHhk lghq;= iy .=re YsIH in|;d wdÈ fCIa;%
ms<sn| úia;r fuu lD;sfhys wka;¾.; h' lEr., úydr
j¾Kkdj tjeks wjia:djls' ck;dj b;d Y%oaOdjka; j
70 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
wdka;sl igyka
1 Sigiri grafity, Vol. II, Senarath Paranavihtana" Oxford University
Press (London, 1956), grafity 134, p. 82¦ uydfndaêjxY .%kaÓmoh"
^ixia'& .;df¾ Oïumd, ysñ ^l;_D m%ldYk 1994&" ms' 146¦ t¿ i|ia
,l=fKa ksoiqka moH" ^ixia'& iqpß; .ï,;a ^fld<U( tia' f.dvf.a
iy ifydaorfhda" 1997&" ms' 18'
2 yxi ikafoaYh" ^ixia'& Tlalïmsáfha m[a[didr ysñ ^l;_D m%ldYk"
2011&' moHh 203'
3 tu" moHh 202'
4 ud¾áka úl% u is x y" is x y, idys ; Hfha keÕS u ^rdc.s ß h( iri
m%ldYlfhda" 2005&" 221'
5 yxi ikafoaYh" ^ixia'& Tlalïmsáfha m[a[didr ysñ" moH 198" 199'
6 ud¾áka úl%uisxy" tu" msgq 219-220'
7 .=Kmd, u,,fialr" zziudch yd ixialD;sh( 1967 iema;eïn¾ ui
11 jeks Èk idys;H W;aijfha § mj;ajk ,o foiqfï mqk¾mdGkhZZ
is¿ñK" 2009' 03' 08
8 ksrela;s iys; isxy, YíofldaIh" ^iïmdol& isß ,shkf.a ^fld<U(
tia' f.dvf.a iy ifydaorfhda" fld<U" j¾Ih i|yka fkdfõ&"
1065'
9 yxi ikafoaYh" ^ixia'& Tlalïmsáfha m[a[didr ysñ" moHh 123'
10 tu" moHh 193'
11 tu" moHh 159'
12 tu" moHh 79'
13 ;sir ikafoaYh" ^ixia'& ù'ã'tia' .=Kj¾Ok ^fld<U( iuhj¾Ok
fmd;ay," 2001&" moHh 98'
14 yxiifJoaYh" ^ixia'& iS'B" f.dvl=Uqf¾ ^fld<U( wefmd;slÍia iud.u"
1953&" ix{dmkh ms' xxi'
15 isß ;s,lisß" isxy, ikafoaY ldjHfha iudc miqìu ^fld<U( tia'
f.dvf.a iy ifydaorfhda" 2008&'
72 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
m%fõYh
úisjk ishjfia uq,a Nd.h isxy, iudch wd.ñl"
ixialD;sl jYfhka ±ä mßydkshlg m;aj ;snQ hq.hls'
wmros. isß;a úß;a iSudjlska f;drj wkq.ukh lssÍu fj;
ful, isxy,hka keUqre jQ w;r foaYSh;ajh ms<sn`o mej;s
woyi b;d my< uÜgul mej;sK' fuu ;;a;ajh fndfyda
foaYfm%añkaf.a oeä úfrdaOhg fya;= jQ w;r Tjqyq úúOdl-
drfhka tu úfrdaOh m%lg lsÍug fm<UqKy' idys;Hh
udOHh fldg iajlSh cd;Hd,h yd ngysr úfrdaOh u;= l<
f,aLl msßila ìysjkqfha tn÷ mßirhloSh'ta w;r mshodi
isßfiakf.a idys;Huh odhl;ajh iqúfYaIS jQjls' mr.e;s
isß;a úIfhys isxy,hka ;=< we;s úh hq;= jQ wukdmhiajlSh
ks ¾ udK u`.s k a u;= lr oela j Q ms h odi is ß fia k fy<
ixialD;sh" cd;Hd,h" iÞpdrh" foaYudul;ajh jeks cd;sl
ixl,amhkaf.a mqkrdj¾ckh Wfoid lem úh' úfYaIfhkau
nqÿ oyfï tk O¾u ldrKd újrKh yd ta;a;= .ekaùu Wfoid
ish m%nkaO fhdod .ekSu fudyqf.a úfYaI;ajhls'wkaO Nla;sh
fjkqjg;d¾lsl fya;=M,jdohlskafyì nqÿ oyfuys Wiia nj
yd tys i¾jld,Sk;ajh jgyd oSu fudyqf.a m%uqL wruqKla úh'
fuu rpkfhys m%Odk wruqK jkqfha mshodi isßfiakhkaf.a
ks¾udK u`.ska O¾u m%pdrh Wfoid ork ,o tu m%h;akh
ms<sn`o u;= lr oelaùuh' ta Wfoid m%Odk jYfhkau zch;siai
yd frdia,skaZ lD;sh mdol lr .kakd w;r m%nkaO rih ;=<
cd;sljdoS u;jdo m%jdykh Wfoid fudyq oelajQ idu¾:Hh
úu¾Ykh lsÍu fuys wruqK fõ'
74 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
wdka;sl igyka
1 ;siia ldßhjiï" isxy, m%nkaO l:dfõ úldYkh ^ixialD;sl lghq;=
fomd¾;fïka;=fõ m%ldYkhls" 1999&" 1'
2 ud¾áka úl%uisxy" isxy, kjl:dj yd Bg ysñ iajdëk úfõpkh"
ùuxid ^ixia'& Þf.dkafka WohOïu ysñ wd§yq ^fld<U 10( tia'
f.dvf.a iy ifydaorfhda" 2002&" 2'
3 irÉpkaø úl%uiQßh" isxy, kjl;dfõ úldYkh ^.ïmy( iriú
m%ldYlfhda" 1963&" 5'
4 tÈßùr irÉpkaø" isxy, kjl;d b;sydih yd úpdrh ^uyr.u(
iuka uqøKd,h" 1960&" 43'
5 wdßh rdclreKd" idys;H reÑh yd kjl;d úpdrh ^fld<U 12(
m%§m m%ldYlfhda" 1970&" 17'
6 tA' ù' iqrùr" idys;H úpdr ixys;d ^fld<U 10( weia' f.dvf.a iy
ifydarfhda" 1995& 162'
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 91
rpkd ksid m,a j,la njg m;aj ;snQ isxy, lúh iuqøf>daI
kï m,a jf,ka f.dv .ekSu Wfoid mej;s Wjukdjhs'
ks i `±ia ldjH iïm% o dhfha wdrïNlhd cS ' î'
fiakdkdhlh' m<s.ekSu ^1946& flál;d ix.%yfhys fudyq
úiska w;ßka m;rg tl;= fldg ;sfnk .oH yd moH w;r
msysá ks¾udK lsysmh ,dxflah ksi`±ia lúfha wdrïNh f,i
y`ÿkd .; yelsh'18 tfy;a 1949§ ,xld úYajúoHd,fha isxy,
iñ;sfha wreK i`.rdjgo tu iñ;sfhysu 'mshjr i`.rdjgo
m%:u j;djg ksi`±ia wdlD;sfhka imhñka ksi`±ia ldjH
iïm%odhhg t<ô isß .=Kisxyf.a u;h jkqfha ksi`±fia
wdrïNlhd cS'î' fiakdkdhl fkdj ;ud njhs'19flfia j;=ÿ
fndfyda fokd ms<s.;a u;hg wkqj ksi`±fia iudrïNlhd
cS'î' fiakdkdhlh' ngysr moH iïm%odfhys jQ kQ;kjd§
,laIK /.;a Free Verse fyj;a ksoyia moH wdlD;sfhys yd
weußldkq cd;sl fjda,aÜ úÜuka wdÈ lùkaf.a wdNdih ,enQ
cS'î' fiakdkdhl kùk iudc cSú;h m%;sks¾udKh lsÍfï
iu;a udOHhla f,i ksi`±ia ms<sn`o wdlD;sh w;ayod ne,Su
isÿ lrk ,È'20zm,s.ekSuZ lD;sfha ix×mkfhys§ fuu kj
ks¾udK úfYaIh ms<sn| fudyq olajkqfha fun÷ woyils'
—fï fmdf;ys flál;d w;r moHdj,Skf a .a ú,difhka
tk ksnkaO ud i,lkafka .oHhg o" moHhg o w;r jk
ksnkaO úfYaIhla jYfhks' tAjd lshúh hq;af;a .oH lshjk
f,ig h' tfy;a lshùfï § mo ix>gkdfõ udOQ¾h flfrys
olajk ie,ls,a, moH lshùfï § tA wrnhd olajk ie,ls,a,g
jeäúh hq;=hs'˜21
fï wkqj .oH yd moHfhys wka;rdj¾;s; ks¾udK
úfYaIhla f,i fuu kj ks¾udK úfYaIh y÷kajk lúhd
ks¾Pdkaoisl jqjo tys udOQ¾hh ms<sn| ix×jla mej;sh hq;=
njg ola j k woyiks i |eia lúfha kHdhs l ;a j h ms < s n |
iqúfYaIS igykla f,i ie,lsh yelalls'miqld,Skj ±,a
ljq¿j ^1973&" ú`Èñ ^1975&" fijKe,s ^1990& wdÈ .%ka: ;%hlao
fudyq rpkd lrk ,o w;r ishqï ufkdaNdj yd úpdr Ñka;d
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 103
m[p;ka;%h
;ka;% myl tl;=fjka ilik ,oao m[p;ka;%h hehs
úIaKqY¾uka fmkajd fohs' —;kaff;%( m[apNsfr;;a pldr˜
;ka;% mylska fuh lrk ,È hkak ñka w¾:j;a flf¾' fuys
oS ;ka;% hkafkka l=ula woyia jkafka oehs ksYaÑ;j m%ldY
l< fkdyels nj úpdrl u;hhs' hym;a w¾:h" l<hq;= l%uh"
isoaOdka; /ila wdoS w¾: YíofldaIhka ;ka;% hkafkka w¾:
.kajd ;sfí' ta" î lS;af.a woyi jkafka mrsÉfÊoh" Wmdh
wdo¾Yh" foaYmd,k úoHdj" kS;sh jeks w¾: ñka .uH jk
njhs' ta wkqj foaYmd,k o¾Ykh b.ekafjk l:d my fyj;a
fldgia my hkak ñka w¾:j;a jk nj ms<s.eksuhs¡
m[ap;ka;%h rÑ; ld,h ms<sn`oj o úpdrlhka w;r
talu;slFjhla we;af;a ke;' we;af;a úúO u;fNaod;aul
;;aFjhls¡m[ap;ka;f % hA ld,h ks¾Kh lsÍfï wmyiq;d f.dv
ke`.S we;af;a tys yuqjk úúO ixialrKhs' oekg fidhdf.k
we;s lreKq wkqj tâ.¾gka kï m`äjrhd m[p;ka;%fhys
ixialrKhka y;rla fmkajd fohs'
1. ;ka;%dLHdhsld - mQ¾KNøhka úiska ffck niska lrk
,±hs ie,flk ixialrKh yd ffck niska rÑ;
m[apdLHdkh
2. oCIsK Ndr;fhys Ndú; m[ap;ka;%h yd fkamd,
m[ap;ka;%h yd ysf;damfoaYh
132 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
ñ;%iïm%dma;sh
lmqfgl=" ófhl=" uqfjl=" bífnl= yd mrúfhl= w;r
mej;s ñ;=relu fuhska úia;r flfrhs' Ñ;%.%Sj kï mfrú rcq
ovhlalrefjl=f.a ±,g yiq ù thska ñ§u i`oyd ish msßi iu`.
±,;a Tijdf.k mshUd hhs' bkamiq ysrKHl kï ófhl=f.a
Wmldrh ,en ±, W! ,jd lmamjdf.k ;u msßi tu Wjÿßka
uqojd.kS' fuu is`ÿùu foi n,disá ,>qmk;l kï lmqfgla
ysrKHl flfrys meye§ W! iu`. ñ;%Fjhla we;slrf.k
l,a f.ùh' fï w;r fofokd ;uka úiQ m%foaYfhka kslau
,>qmk;lf.a ñ;%fhl= jQ uka:r kï bífnl= isá m%foaYhg
meñKshy' l,lska fï ;sfokdg Ñ;%dx. kï uqfjla o ñ;=re
134 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
ñ;%Fjfha jeo.;alu'
ñ;%hkaf.a meñKùu ñ;%iïm%dma;sh hs' úIaKqY¾uka
fuu ;ka;%fha § ñ;%Fjh yd Tyqf.a iajNdjhka ms<sn`o §¾>
jYfhka lreKq bÈßm;a lrhs'hym;a l%shd isÿfldg ñ;%hka
we;s lr.kakjd muKla fkdj" Tjqka iu`. jxpkslj l%shd
fkdlr wjxl Ndjfhka ñ;=relu mßydkshg m;a lr
fkd.kakd f,i olajhs' úfYaIfhka u ñ;% hkafkys w¾:h
mjd f.kyer oelaùu u`.ska Tyqf.a ;;a wNsm%dh fmkakqï
flf¾'
m%dmaf; Nfh mß;%dKdxm%S;súY%ïNndckï
flk r;akñox iDIagïñ;%ñ;HCIroajhï1
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 135
Ok mßyrKh
ñ;%iïm%dma;sfha Okh yd iïnkaOj o úúO woyia
idlÉPdjg ,laù ;sfí' Ydia;% yd Ys,am {dkfha wjika
n,dfmdfrd;a;=j Okh ,eîuhs' bÈka Okh ;snqfka o th
mßyrKh l< hq;=h' f.hs Okh ksoka lsÍfuka Okj;ayq
142 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
ia;%sFjh ms<sn`o
ixia l D; idys ; Hfha ia ; % s F jh ms < s n `o wdl,a m h
m[a p ;ka ; % f ha § o fjkia ù ke;' ñ;% i ïm% d ma ; s l:d
mqjf;a w;=re l;d w;r Ydkaä,S yd ;, OdkH l:dj;a"
m%dma;jHu¾:f.a yd jDIKoajfhys f,d,a isj,a fokf.a
l:dj;a ia;%S Ñ;a;fha úmÍ; Ndjh uekúka m%lg fldg olajd
;sfí' wehf.a pm,;aFjh" wúiajdikShFjh yd ;DIaKd iy.;
nj ukdj fmkakqï lr § ;sfí'
fidañ,a,lf.a mq;%hdf.a l:d mqjf;a § rc l=ußh rc
l=ure ±l wkqrd.fhka fm<S Tyq ;u l=áhg ryiska f.kajd
.ekSug Wmdhla fhdohs' tys§ weh fiaúldjl Tyq fj; hjhs'
k.rdrCIlf.a oshKsh o foudmsh wjirhlska f;drj Tyq
iu`. weh .dkaO¾j újdyfhka újdy fjhs' tfy;a weh
fjk;a wfhl= n,dfmdfrd;a;=fjka isákakshls' ;j;a w;=re
l;djl §jDIKfldaIoajh lEfï f,da,;ajfhka isá isj,a
fok ksid fndfyda ld,hla ÿlg m;ajk isj,df.a iajrEmh
úia;r lrhs' fujka lreKq fya;=fjka ldka;djka úiajdi
l< fkdyels nj l;=jrhd olajd ;sfí'
;dj;aiHd;ai¾jlDf;HIqmqrefIdaz;% iajhx m%N=(
ia;%SjdlHÙl=YúCIqKafKdhdjkafkd ê%hf; n,d;a18
YdKaä,Sf.a pß;h wd;aud¾:ldó lmá ia;%shla f,i
ksrEmS;h' weh Y=oaOfldg wõfõ ouk ,o ;,j,g n,af,la
uq;%dlrkq Èàh' fï ksid weh tu ;, Y=oaO fkdl< ;,j,g
yq j udre lrhs ' fufia ia ; % s h f.a iq j rEmh fmka j d fok
úIaKqY¾uka ia;%sh ms<sn`o wmaf;damfoaY jYfhka úúO woyia
bÈßm;a lr ;sfí' j<djkaf.a fijke,af,ka o" ÿ¾ckhdf.a
146 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
wd.ñl ixl,am
m[ap;ka;%h rpkd jk iuh jk úg nqÿ iuh mßy-
dkshg m;a j ;snQ hq.hla nj úpdrlfhda woyia olaj;s' flfia
fj;;a ñ;%iïm%dma;sfha oS l¾uh" udrhd" odkfha w.h yd
urKh wdÈ úúO w.ñl ixl,am ms<sn`o f;dr;=re idlÉPd ù
;sfí' wyfiys tla fmfoil yeisfrk l=re,af,da o" iuqøf-
hys .eUqre c,fhys fjfik u;aiHfhda o úkdYhg m;afõ'
fldf;la fyd`o fyda krl lrk ,oafoa o ta ish,af,da o ljr
.=Kfhka hqla; jqj;a udrhdf.a ji`.hg m;afõ'
fjHdffuldka;úpdßfKdzmsúy.d(iïm%dmakqjka;Hdmox
nkaOHkaf; ksmqffKr.dOi,s,dkaókd( iuqødoms
ÿ¾Ks;x lsñydia;s lsx p iqlD;x l( ia:dk,dfN .=K(
ld,( i¾jckdkam%idß;lfrd .DyaKd;s ¥rdoms21
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 147
idys;Huh jákdlu
m[ap;ka;%fha idys;Huh w.h ixialD; idys;Hfha
wfkl=;a lD;Ska yd ixikaokfhka ne,SfïoS b;d ir, rpkd
ffY,shla yd w,xldr Ndú;hla we;s lD;shls' thg fya;=j
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 149
wdka;sl igyka
1 m[ap;ka;%"ñ;%iïm%dma;s ^ixia'&Oïudf,dal ysñ" cïnq.ymsáfha"
^fld<U'2016&187 Yaf,dalh
2 tu' 35 Yaf,dalh
3 tu' 61 Yaf,dalh
4 tu' 116 Yaf,dalh
5 tu' 31 Yaf,dalh
6 tu' 36 Yaf,dalh
7 tu' 49 Yaf,dalh
8 tu' 15 Yaf,dalh
9 tu' 22 Yaf,dalh
10 tu' 24 Yaf,dalh
152 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
nqoaOf>daIdpd¾hhkaf.a moHpQvduKS
uyd ldjHh
lÓldpd¾h Y%djia;smqr Ydka;isß ysñ
uydldjH ,CIK
uyd hkafkka fY%aIaG" úYsIag" úYd, jeks wre;a ,efí'
uydldjH hehs .;aúg fY%aIaG lúhkaf.a ks¾udK" úYsIag
ks¾udK fyda iqúYd, ks¾udK hk woyia mQ¾j wjêhl .uH
úh' miq lf,l úpdrjdohka ìys ù uyd ldjH ,CIKhka
ks¾foaY ùfuka wk;=re j tlS ,CIKfhka wkQk rpkh u
uydldjHh úh' úpdrjd§kag wkqj uydldjH ,CIK fuf,i
ieleúka ±laúh yels h'
• i¾. nkaO;ajh
• wdYS¾jdo" kuialdr fyda jia;=ks¾foaYhlska wdrïN
ùu
• b;sydi m%jD;a;shla fyda i;amqreI pß;hla jia;=
ùu
• Ou_" w:_" ldu iy fudaCI hk p;=¾j._ M, m%odkh
• oCI iy Wodr ldjH kdhlfhl= ùu
• k.r" iuqø" m¾j;" R;=" pkafJødaoh" iQ¾fhdaoh"
WoHdklS % v d" c,l% S v d" uOq m dfkda ; a i j" iq r ;l% S v d"
úm%,ïN" újdy" l=udfrda;am;a;s" ryial:d" ¥;hka
heùu" hqomsKsi msg;aùu" hqoaO j¾Kkd" kdhlhdf.a
ch.%yKh jeks j¾Kkd we;=<;a ùu
• w,xldrj;a ùu
• b;d flá fkdùu ^i¾. 08 - 30 w;r&
• rij;a ùu
• i¾.hka b;d È.= fia u b;d flá fkdùu ^i¾.hl
moH 30 - 200 w;r úh hq;= h'&
• lkal¿ jD;a;hka f.ka rpkdùu
• l:d úldYkfha ukd .e,mSu
• tla i¾.hl tla úfYaI isÿùula mejiSu
• i¾.djidkh fjkia jD;a;hlska rpkd lsÍu2
fulS ,CIKhkaf.ka iukaú; ldjH uydldjHhka
hehs miqld,Skhkaf.a iïu;h úh' ta wkqj Ndr;Sh úpdrlhka
ieufokd u ms<s.kakd iïNdjH uydldjH 05ls' r>qjxYh"
156 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
uyd ldjH
ldjHh l;_D ld,h jia;= m%udKh uQ,dY%h
nqoaOpß; fn!'
wYajf>daI ysñ 01 ishji nqÿisß; i¾. 17
uydldjHh idys;Hh3
kkao
fn!'
fi!kaorkkao wYajf>daI ysñ 01 ishji l=uref.a i¾. 18
idys;Hh4
mqj;
i¾.
r>qjxY ld,sodi 05 ishji rdu iy mrmqr rdudhKh5
15¬04
l| l=uref.a i¾. mqrdK
l=udriïNj ld,sodi 05 ishji
Wm; 08¬09 idys;Hh6
cd;
moHpQvduKs nqoaOf>daI ysñ 05 ishji nqÿ isß; i¾. 10
l`Gl:d7
rdjKjO^ rdu-iS;d
NÜá 06 ishji i¾. 22 rduhKh9
NÜáldjH& mqj;^úhrK&
moHpQvduKs uydldjHh
moH ldjHh kue;s r;akhka - ueKsla w;r w.% udK-
l
s Hh ^is¿ñK - pQvdudKslHh& hk wkaj¾; jQ ix{djla" kula
;nk ,o moHpQvduKsh ixialD; uyd ldjHhka w;r woaú;Sh
h' fuys wka;¾.; jkqfha isoaOd¾: f.!;u pß;h hs'zzb;s
nqoaOf>daIdpd¾h úrÑf;a moHpQvduKs kdïks uydldfjH
isoaOd¾: pßf;ZZ hk f,iska iEu i¾.hl u wjidkfha tk
i|yk wkqj isoaOd¾: pß;h j¾Ks; ;u lD;shg l;=jrhd
úiska u ;nk ,o ku moHpQvduKs hkak hs' wYajf>daI"
ld,sodi jeks fmr lùka wkqj wka;¾.;hg wkqrEmS ix{djla
fjkqjg wdlD;shg .e,fmk wkaj¾: kduhlska ish lD;sh
ye¢kaùug l;=jrhd wNsu; jQ ieáhls' ,dxflah uydldjH
rplhka fuu iïm%odh wkq.ukh lrñka iajlSh ks¾udK kï
l< wdldrhlõis¿ñK uylj iy ldjHfYaLr uydldjHhka
úuiSfuka m%lg fõ'
iEu i¾.dka;hl u mefkk Wla; m%ldYkhg wkqj
Y%Su;a nqoaOf>daIdpd¾hkaa fuys l;=jrhd h' úYaj idys;Hh
úuik úg wmg yuqjkafka .%ka:lrKfhys ksr; jQ tl u
nqoaOf>daI flfkl= ms<sn| f;dr;=re muKls' ta mqoa.,hd
kï ,laÈj fjfiñka fy<gqjd md<shg ke.+ nqoaOf>daidpßh
;=uka h' zW;a;r Ndr;Shfhla jQ t;=uka fuu uydldjHfhys
o l;=jrhd fõZ hkq fuys l¾;D úksYapfhys mj;akd m%n,;u
u;jdoh hs' Wkajykafia úiska úrÑ; ixialD; lD;Ska ms<sn|
fjk;a ;ekl i|yka fkdùu iy f:rjd§ idïm%odfha mefkk
isÿy;a pß;h hï hï iq¿ fjkialï iys; j fuys bÈßm;a
j ;sîu hk lreKq fya;= fldgf.k we;eï úpdrlfhla
fuys l¾;D;ajh w¾:l:dpd¾h nqoaOf>daI iajdókaøhka fj;
mjrkjdg fkdleu;s fj;s' Tjqka olajk m%Odk;u ;¾lh
kï zmd<s ;%smsgl .%ka: úYd, m%udKhlg wÜGl:d iïmdokh
l< nqoaOf>daI ysñ fuys l;=jrhd ùkï f:rjd§ iïm%odfhka
lsisÿ fjkila fkdue;s j isoaOd¾: pß;h fuys we;=<;a úh
hq;= hZ hkak hs' ta u;h ikd: lsÍu i|yd bÈßm;a lefrk
158 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
ld,h
uydjxYhg wkqj nqoO
a f>daI ysñ w¾:l:dlrKh i|yd
,laÈjg jevu fldg tys ;;amrjQfha miajk ishji uq,
Nd.fha uydkdu rc oji he' ta l%s'j' 410 - 432 w;r h' uyd-
jxYfha ;siay;ajk ^37& mßÉfþofha 215 - 246 mµj,ska wgqjd
fmr<Sfuys kshq;= whqre úia;r lefrhs'24 wgqjdpdÍ nqÿf.dia
ysñhka u fuys l;=jrhd f,iska .;fyd;a moHpQvduKsfhys
ld,h fijqu myiq h' flrñKsfha ðkdkkao ysñhka mjikqfha
l%s' j' miajk ishji fuys rpkd ld,h f,iska .ekSu iqÿiq
nj hs'25 fiakdkdhl uy;df.a woyi o th u h'26
wka;¾.;h
i¾. oyhlska mßñ; moHpQvduKsh moH yhish y;<sia
follska iukaú; h' ta ta i¾.hkaf.a moH ixLHdjka iy
j¾Ks; úIhhka fuf,iska ixCIsma; j ±laúh yels h'
moH
i¾.h jia;= úIh
ixLHdj
lms,jia;=mqr jeKqu" iqfodjqka rc
01 79
udhd foaú jeKqï" mq;=ka me;=u
;=iSmqr jeKqu" fndai;a foõrc"
02 55
wdrdOkh" uõl=ig msúiSu
uõl=i úiSu" ìysùu" wdYap¾hhka"
03 W;aijY%Sh" l=udrl%Svd" Ys,am yeoEÍu" 64
fhdjqka úhg t<öu" hqjrc moúh"
újdyh" kqjr meol=Kq lsÍu" rEmY%S
04 87
j¾Kkh" mshrcqka neye±lSu"
R;+kag wkqrEm m%dido;%h" j¾Id" Yr;a
05 R;= jeKqï" kEhkaf.a b,a,Sug 64
wkqj Ys,am ±laùu"
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 161
rpkd ú,dih
moHpQ v duKs l¾;D nq o a O f.da I dpd¾hhka f .a lú
l= i ,;dj iy rpkd ú,dih úpdrlhka f .a fkduiq r e
j¾Kkhg" m%Yxidjg md;% j we;' zzlú lSfuys § nqoaOf>daI
o wYajf>daI fyda ld,sodi yd iu lCIfhys,d .efkk
jHla; lúfhlehs lsj hq;= h' uydldjH Í;sj,g tl`. j
,shd we;s fuh ´fcda .=Kfhka nyq, jqj;a rijdyS Ndjf-
hka wYajf>daIf.a fi!kaorkkao ldjHh yd ld,sodif.a
l=udriïNjh blaujd fkdisáh;a ta yd iu iu j ;eìh yels
neõ lsj hq;= h'ZZ27 hk f,iska Ô' tia' î' fiakdkdhlhka
lrk woyia m%ldYkfhka nqoaOf>daIhkaf.a lú;ajh ms<sn|
wjfndaOhla ,eìh yels h' moHpQvduKsh lshjk iyDofhl=g
tl u j¾.fha u,a hdhlg msúishdla jeks ye`.Sula we;sjk
162 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
ppd, fufrdrp,dNsOdkx
piald,iskafOd¾,jfKdojd¾;d
wdLHd i%jka;S;H.,;a i%jka;Hd( iaÓfr;s N+furNsOd
jHrxiS;a ^ III. 20&
fõ;kavY=KavdoKavdN l=Kav,SYajr uKaä;ï
YsLKaä uKav,dríO ;dKavjx mdKavjdyajhï ^ x. 47&
YDx.dr Y;lh
mdGl ukig YDx.dr rih oekùfï woyiska rpkd
l< ksidfjka fukï fõ' kuq;a yqÿ fm%aufhka ñksidf.a
isf;ys we;sjk m%S;su;a is;=ú,s ms<sn`o muKla fuys fkdoela
fõ' tjeks wjia:djka flfrys WfmaCIdfjka ne,Sfï woyi
o mdGlhdg fuu.ska wjfndaO lrùug iu;a fõ' wjYH
ia:dkfha oS úfõpkd;aul oDIaáh uOHu ;ek isg fhduq
lsÍug N¾;DyÍ miqng fkdfõ'
170 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
kS;s Y;lh
N¾;DyÍf.a fojk lD;sh f,i ie,fla' iudcfha
mj;sk fuka u mej;sh hq;= hym;a O¾u lreKq rdYshla
fuys idlÉPd fõ' ir, NdIdj" WmyerK fhdod .ksñka
wjjdod;aul iajrEmfhka fuys Yaf,dal rpkd fldg we;'
.=KO¾uhkaf.a jákdlu" my;a Ou_hkaf.a n,mEu u;
ñksidf.a hym; fyda whmy; isÿ jk nj fuys wjOdrKh
fldg we;' ta wkqj wd.u" ix.S;h" l,dj" wd¾Ólh jeks
úIhhka fuys wka;¾.; Yaf,dalhka u.ska idlÉPd fõ'
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 171
10 tu 05 Yaf,dalh
11 tu 07 Yaf,dalh
12 fNda.d k N=la;d jhfïj N=la;dia - ;fmda k ;ma;x jhfïj
;ma;d(
ldf,da k hdf;da jhfïj hd;dia - ;DIaKd k cS¾Kd jhfïj
cS¾Kd( - 12 Yaf,dalh
13 ''';DIaffKld ;reKdhf;a ffjrd.H Y;lh - 14 Yaf,dalh
14 tu 16 Yaf,dalh
15 tu 19 Yaf,dalh
16 tu 20 Yaf,dalh
17 tu 21 Yaf,dalh
18 tu 25 Yaf,dalh
19 tu 27 Yaf,dalh
20 tu 31 Yaf,dalh
21 tu 34 Yaf,dalh
22 tu 36 Yaf,dalh
23 tu 39 Yaf,dalh
24 tu 47 Yaf,dalh
25 wdYdkdu k§ ufkdar:cd,d ;DIaKd;rÙ.dl=,d''' 43 Yaf,dalh' tu
26 '''ifÄ kdkHÉfP%afhda c.;s úÿfIdakH;% ;mi( 52 Yaf,dalh' tu
27 '''fhdaf.a ffO¾hiudêisoaêiq,fNa nqoaêx úoèjx nqOd( 53 Yaf,dalh'
tu
28 tu 66 Yaf,dalh
29 tu 69 Yaf,dalh
30 '''l=re; lreKdffu;%S m%{djOQckix.uï''' 61 Yaf,dalh' tu
31 tu 79 Yaf,dalh
32 tu 80 Yaf,dalh
33 tu 80 Yaf,dalh
34 '''{dkdmdia;iuia;fudayuysud ,Sfha mf¾ n%yauKs' 85 Yaf,dalh'
tu
180 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 181
1. uyCLJOlh
2. Wfmdi:CLJOlh
3. jiaiQmkdhslCLJOlh
4. mjdrKCLJOlh
5. pïuCLJOlh
6. fNiÊcCLJOlh
7. lÀkCLJOlh
8. ÖjrCLJOlh
9. pïfmhHCLJOlh
10. fldiïnCLJOlh
uyCLJOlh(
nqoaO;ajh ,enQ ;eka mgka nqoaO pß;h ixfCIam
jYfhka olajd blaì;s j NsCIq Ydikh msysgqùu iy l%ufhka
wNsj¾Okhg m;ajQ wdldrh uydj.a.md<s uyCLJOlfhys
úia;r flf¾' nqÿrÿkaf.a m[apm%d;syd¾hhla .ek fuka u
miq j w.iõ ;k;=re ,;a ießhq;a - uq.,ka fokuf.a meúoao
wdoS Ydik b;sydihg iïnkaO lreKq .Kkdjla o fuys
jd¾;d fõ'
wk;=re j WmdOHdh - ioaêúydßl yd wdpd¾h -
wkaf;ajdisl j;a ms<sn| j o oS¾> jYfhka lreKq idlÉPd
flfrhs' meúoaog yd Wmiïmodjg wod< lreKq jd¾;d lsÍu
i|yd fuys oS m%uL
q ;ajhla ,nd oS we;s nj fmfka' tys oS ìïìidr
rcqf.a fhdaOhka" wx.=,sud, jeks m%isoaO oreKq fidreka meúos
lsÍfuka ck;dj wmeyeoSug m;ajQ wdldrh;a tfia u meúos
Wmiïmod l< hq;= yd fkd l< hq;= mqoa.,fhda ljryq o hkak
ms<sn|j;a i|yka fõ' rdOf.a meúoao;a iu`. tf;la meje;s
;Sys irKd.uk Wmiïmodj m%;f s CIam fldg [;a;ps ;=F:lïu
Wmiïmodj kshu lrhs' ;j o wkH ;S¾:lfhl= fkdfyd;a
wkHd.ñlfhl= meúos lsÍug m%:u udi 04l muK mßjdi
ld,hla .; l< hq;= nj yd rdyq, l=uref.a meúoao;a iu`.
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 183
1. nqoaOpß;h
Ydiksl úkh ms<sn| ix.%y lsÍu
uydj.a . md<s f hys wruq K jq j o Bg m% f õYhla
jYfhka .% k a : drïNhg tla f ldg we;s w;s f ¾l
lreKqj,ska nqoO
a pß;h yd Ydik b;sydih f.dvke.S
fuys ,d ,efnk wdf,dalh buy;a h' nqÿ rcdKka
jykafia ms<sn| mßmQ¾K Ôjk pß;hla tlÿ fm<
.%ka:hl j;a jd¾;d fkd jk nj m%lg lreKls' wm
wo w;aolsk nqoaO pß;h jkdys iQ;%" úkh .%ka:hkaf.
ka yd wgqjd u.ska fmdaIKh jQjls' uyCLJOlfhys tk
nqÿrÿka ms<sn| úia;rh o tlska tl lreKq .e,mSfuka
lrk ,o wLKav jd¾;djla fkd fõ' tfy;a nqÿ
uqúka u foaYkd lrk ,o f;dr;=re yeáhg th jvd
jeo.;alula Wiq,hs'
ta wkqj uyCLJOlfhys m<uq jk l:d y;r
u.ska w;sYh jeo.;a isÿùï fm<la bosßm;a lrhs'
nqoaO;ajhg m;aùfuka blaì;s j nqÿrÿka fndauev yd
ta wdY%s; m%foaYfhys ie,lsh hq;= ld,hla úfõlS j
.;l< nj wújdos; h' tfy;a tlS ld,iSudj flf;la
o hkak yd ta ld,iSudj ;=< jevisá ia:dk ms<sn|
j úúO woyia bosßm;a ù we;' uyCLJOlhg wkqj
nqÿrÿyq nqÿ j m<uq j Wrefj,a okõfjys fkarxcrd
kosh winv msysá fndarel uq, jevjdih lr;s'
186 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
3. w;sf¾l lreKq
nqoaO pß;h" meúoafoys wdrïNl wjêh yd
Ydik b;sydih iïnkaO lreKqj,g wu;r j uq,a
nKjr folg mdol jk wfkl=ÿ lreKq fõ' ta w;r
Wodk yd O¾u lreKq jeo.;a h' fndaê" wcmd, yd
uqp,skaol:dj, iEu l:djla wjidkfha u nqÿrÿka
úiska m%ldYs; Wodk fyj;a m%S;s jdlH i|yka h'
fïjd ta whqßka u Wodk md<sfhys o olakg ,efí'
fnda ê l:dfjys tk Wodk ;= k tu ms < s f j,g u
Wodk md<sfha mGu" ÿ;sh yd ;;sh fndaê iQ;%j, o18
wcmd,l:dfjys tk Wodkh Wodk md<sfha ksf.%daO
iQ;%fhys o19 uqp,skaol:dfjys olakg ,efnk .d:d
follska iukaú; Wodkh" Wodk md<sfha uqp,skao
j.a.fha m<uq jk uqp,skao iQ;%fhys o 20 olakg
,efí'
Wmka m%S;shla fyda O¾u ixfõ.hla ksid
nqÿrÿkaf.a uqúka ksl=;a jk m%ldYfhda Wodkfhda h'
tfia my< jQ Wodk rdYshla úfYaIfhka Wodk md<sfhys
o wúfYaIfhka wfkl=;a fm< .%ka:hkays o i|yka
fõ' uyCLJOlhg m%úIag jQ fuu Wodk jkdyS ksldh
.%ka:hkaf.ka WoaOrKh fldg nqoaO pß;h m%ldY
196 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
wdka;sl igyka
1 uydj.a.md<s 01" 2005" nq' c' uq'" 02 msgqj'
2 tu" 06 msgqj'
3 iuJ;mdidosld kdu úkhÜGl:d" 1916" ihsuka fyajdú;drK
uqøKh" 718 msgqj'
4 mm[apiQokS kdu uÊCêuksldhÜGl:d"
wßhmßfhikiqF;jKaKkd
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 199
wdka;sl igyka
1 m[a[dls;a;s ysñ" ysßmsáfha" 2003" n%dyauK fn!oaO úpdrOdrd
;=,kd;aul wOHhkhla" fld<U" tia' f.dvf.a iy ifydaorfhda"
73'
2 wOHdmkuOHhkx hckx hdckx ;:d
odkx m%;s.%yx ffpj n%dyauKdkdul,amh;a ^1-88&
Mahāmahopādhyāya Gangānātha Jhā (Editor), 1932, Manusmriti, Vol.
I, Publised by the Asitic socity of Bengal, P. 42.
3 zzw[[;rii Ndrojdcf.d;;ii n%dyuKii Ok[cdkS
kdu n%dyuKS wNsmmikkd fyd;s nqfoO p Ofuu p ifX>
pZZixhq;a;ksldh 1" 2006" foysj,( iïnqoaO chka;s ;s%msgl
.%J:ud,d" 286'
4 zzw: fLd Ok[cdkS n%dyuKS Ndrojdcf.d;;ii n%dyuKii N;;x
Wmixyrk;S WmCL,sFjd ;slL;;=x Wodkx Wodfkis ( zkfud ;ii
N.jf;d wryf;d iuudiunqoOii' kfud ;ii N.jf;d wryf;d
iuudiunqoOii' kfud ;ii N.jf;d wryf;d iuudiunqoOiidZ;s'ZZ
tu'
5 zzk Ljdyx ;x n%dyuK miidñ ifojfl f,dfl iudrfl
in%yufl iiiuKn%dyuKshd mcdh ifojukqiidh fhd ;ii
N.jf;d jdox wdfrdfmhH wryf;d iuudiunqoOii'ZZ tu'
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 209
m%fõYh
ñksid YsIagdpdr .; jQ wjêfha isg u iajlSh udkisl
iunr;djh Wfoid idys;Hg yd ri úkaokhg keUqre ùu
i|yd l:d lSu yd l:d weiSu" mqreoaola f,i Ndú; l<
njg ft;sydisl uq,dY%h ikso¾Ykj fmkajd fohs'yqfola th
tal mqoa., l%shdjlg jvd mqoa.,rdYshlf.a iyNd.SFjfhka
isÿùu iqúfYaISh' tysoS merKs Ndr;Sh iudch yd hqfrdamSh
YsIagdpdrj, ñksid yqÿ idys;Hh ridiajdohgu iSud fkdù
wd.ñl od¾Yksl b.kSï yd b.ekaùï udOHhla f,i o l:d
l%uh" wLHdk l%uh Ndú; l< njg p;=¾úO fõodk;ahkays
bJø jreK wdos foaj ixl,am ms<sn|j o" rdudhKfha rdu
rdjK iS;d mqj; o uydNdr;h mxp mdKAvj mqj; jeks
ùrldjH mqj;a o os,Sm rdc jxYh úia;D; r>qjxYh wdos uyd
ldjHhkays oúYaaj m%Njh ms<sn| f;a,aia wefkËsuekav¾"
wefkËs óksia jeks od¾Ykslhkaf.a jD;a;dka;hka wdos
fmr wmr foos. úúO m%ia;=; w<,d isÿ jQ úúO mqj;a fuys,d
fudkjg idËH imhhs' thg iu.dñj fn!oaO idys;Hfhys
iajlSh wkkH;djfhka wd.ñl" od¾ksl yd iodpdrd;aul
uqyqKqjrlska cd;l idys;Hh bosßm;a lrhs' fuys oS wjOdkh
fhduq jkqfha ;;a cd;l idys;Hh ms<sn| hï úuisula isÿ
lrñka cd;lÜGl:dfjys l=,djl j.a.h ms<sn| úpdrhl
fhoSu i|yd h'
212 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
wÜGl:d yd cd;lÜGl:dj
Wla; lreKqj,ska m%;Shudk moHuh .%J:hla jk
cd;l md<sh úia;r úNd.h ;oSh wÜGl:dj ;=< úoHudkh'
cd;lÜGl:dj ms<sn| úuiSug mQ¾jfhka wÜGl:dj hkak
y÷kd.ekSu jvd;a fhda.H fõ' ta wkqj wÜGl:d hkak
idrF:oSmkSfhaoS fufia y÷kajhs'
zwfF:d lÒh;s t;dhd;s wF:l:d idfhj wÜGl:d
214 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
;s;a;sr cd;lh
m<uqj msÿug fhda.H jqkfha jeäysá NsËqj nj úia;D;
fõ'
fld kqfLd Nsfj w.a.dik w.af.dolx w.a.msKavx
wry;SZ;s' tlÉfp L;a;sh l=,d míncsf;dZ;s wyxiq tlÉfp
n% d ya u Kl= , d míncs f ;dZ;S wmfr úkhOfrd OïulÓ-
fld mGuiai COdkiai ,dNs ÿ;shiai ;;shiai p;=F:iai
COdk,dNSz;s wmfr fid;dmkafkd ilod.dñ wkd.dñ wryd
f;úcafcd P<N[af[d wdyiq tjx f;ys NsCLQys w;a;fkd
w;a;fkd reÑjfik w.a.dikdoSks lÓ;ldf, iF:d wdy'
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 219
nl cd;lh
whym;a meje;=ï we;a;d wkHhka o ;ud o mSvdjg m;a
lrk nj lsh fõ'
220 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
Losrx.dr cd;lh
isf;ys meyeoSu we;a;dg oka fokakg wmyiq fkdjk
nj ls fõ'
—Ñ;a;ïms mKS; ld;=x ilafldka;iai odkx ÆLx kdu
kFÓ˜23
meysoSu wvq odkfha wdksixY wvq nj;a meyeoSfuka fok
odkfha wkqiia jeä nj;a lsh fõ'
zkFÓ Ñ;af; miïkïys wmamsld kdu oCÅKd
;:d.f; jd iïnqoafO w: jd ;iai idjfl
k lsrFÓ wfkduoiaiSiq mdßpßhd nqoafOiq wmamsld
iqLdh wf,dKsldh p miai M, l=ïudimsoaêhd24
ft;sydisl jeo.;alu
Wla ; l= , djl j.a . d.; cd;l l:djka ms < s n |
;jÿrg;a wOHhk lsßu i|yd ft;sdisluh jeo.;alu o iqú-
fYAIS jkakls' ta wkqj cd;lgGld:dfjys Wla; cd;lhkays
ft;sydislFj lreKq lsysmhla weiqßka úuish yelsh'
l=,djl cd;lh
fuu cd;lh meka fkdfmr mdkh l< NsËqjla wrUhd
foaYs;h
;;ald,Sk NsËqj pdßldfõ jeä njg;a fmrykalv
wksjd¾h wx.la jQ nj o lsh fõ'
fndai;=kaf.a fmr wd;au Ndjhka ms<sn| úia;r lsh-
fõ'
u> udkjlhd we;=¿ msßi isÿl< lghq;=" Ndú; Wm-
lrK ms<sn| lsh fõ'
mkais,a ms<sn| i|yka fõ'
we;= ,jd mE.ùu o`vqjula f,i Ndú; l< nj lsh-
fõ'
iqOïud" Ñ;%d" kkaod" iqcd;d jYfhka u> udkjldf.a
Nd¾hdjka ms<sn| i|yka fõ'
u> l=ure urKska miq ila foú njg m;a jQ nj yd Tyq
,o iïm;a ms<sn| lshfõ'
iqr wiqr hqoaOh ms<sn| lsh fõ'
hqoaOfhka kslafuk ila foúÿf.a ud;,S r:dpd¾hka
mojk ffjcka; r:h isïn,S kï jkhg msúfik
222 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
jÜgl cd;lh
nqÿr÷ka NsËQka msßjrd msKavmd;fha jäk whqre úia;r
fõ'
nqÿr÷kaf.a ld,fhys yd w;S; jgq w;a Njfha we;s jQ
,eõ.sks ms<sn| lsh fõ'
,eõ.sks ksùu i|yd úl,am .sks we;s lsÍu Ndú;
Wml%uhla f,i i|yka fõ'
i;Hl%shd ms<sn| lsh fõ'
nqÿr÷kaf.a .=Khka lsh fõ'
;s;a;sr cd;lh
fuh ießhq;a ysñg fikiqka wysñ ùu iïnJOj
foaYs;h
nqÿr÷ka jev úiQ ia:dk ms<sn| yd wfkams`vq isgdKka
úydr lrjd th ¥; ud¾.fhka oeka jQ wdldrh úia;r
fõ'
nqÿr÷ka O¾u ifõ.hg m;a jQ wjia:djla lsh fõ'
Pín.a.sh NsËQkaf.a l%shdjka ms<sn| lsh fõ'
jgqjd" jÿrd" we;d hk i;=kaf.a jDoaO;r nj ms<sn|
w;S; l:djla ms<sn| lshfõ'
jeäysá NsËQkag f.!rj lsÍu iïnJOj úkh kS;shla
meKúu yd th lvlrkakkag ÿl=,d wej;la fjk
nj lsh fõ'
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 223
nl cd;lh
fuh Öjr jxpl Ns Ë q j la wrUhd foa Y kd lrk
,oaols'
isjqre ilia lsÍug u isá NsËQka yd isjqre ilia lsÍu
ms<sn| f;dr;=re lshfõ'
isjqre ilik NsIqjf.a jpksl l%shd úia;r fõ'
fndai;=ka w;S; w;a Njhla jDË foj;dfjlaj isá
iufha ud¿ka /jàfï fhoS isá fldfll= ms<n
s | mqj;la
úia;r fõ'
mia mshqñka .ejiS.;a ú,la ms,sn| lshfõ'
Losrx.dr cd;lh
wfkams`vq isgdKka wrUhd foaYkd lrk ,oaols'
wfkams`vq isgdKka osklg f;jrla nqÿr÷ka oelSug .sh
nj;a úúO mQcd øjHhka o idufKar NsËkQ g
a o rileú,s
wdosh /f.k .sh nj lshfõ'
uqo,a fmd<shg oSu tl, isÿ jQ nj;a" isgq;=ud oywg
fldaáhla tfia Khg .;a nj lsh fõ'
wiQuyd Y%djlhka jykafia,d ms<sn| i|yka fõ'
.nvd y;lska hq;a isgqf.a ueÿr ms<sn| i|yka fõ'
isgqf.a ueÿf¾ isá foaj;dúhla ms<sn|j o lreKq lsh
fõ'
ñ;HdoDIaál foaj;dúh isgq ueÿfrka fkrmSu;a iu`.
weh isõ foújreka yd ila foõ r÷ka yuqjg .sh mqj;la
úia;r fõ'
tu foaj;dúh fidajdka jQ nj lsh fõ'
224 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
idys;huh jeo.;alu
cd;lÜGl:dj yqÿ O¾u .%J:hlau muKla fkdfõ'
th wmQ¾j ldfjHdala;Ska o wk;¾ .; jQjls'
l=,djl cd;lh
fmrykal`vh we;s yd ke;s NsËqj w;r jk ixjdoh
kdgHdkqidrfhka olajd we;"
ilafoõ rcqf.a rdcY%Sh úÑ;%Fjfhka j¾Kkd lrhs'
jÜgl cd;lh
we;s jQ ,eõ .skak mD:.ack NsËQkaf.a l%shdjka úis;re
whqßka olajhs'
zfidms fLd w.a . s tlOQ f ud tlcdf,d yq F jd
wjF:rudfkd wd.ÉPf;j' ;F:fl mq : q c a c ckNs C Lq
urKNhNS;d" kSy¾Fjd w.a.s lfrdka;s'Z26
nqÿ.=K úÑ;% whqßka lsh fõ'
—..kuca f CO À; pJo mdÖ kf,dlOd;= f ld
W.a.ÉP;x iyiairdism;suKaä;x iqßhuKav,x fj,d;Sfr
À;x iuqoao isfkre ksiaid is;d isfkre p wmiaaikd úh
ifojflf,dfl w.a.mq.a., w;a;kd ioaêx .ÉPka;fuj
iïux iïnqoOa x wfkdf,dflFjd mj.a.xs fojd;s jo:@ nqoO
a n,
27
k cdkd:@˜
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 225
;s;a;sr cd;lh
Pín.a.sh ysñjre fikiqka w;alr .;a whqre kdgHdkq-
idrfhka m%ldYs;h'
jgqjd" jÿrd" we;d hk i;=kaf.a jDoaO;r nj lshfjk
kq. me,h ms<sn| w;S; l:dj úis;=re whqßka olajhs'
nl cd;lh
jxpksl NsËqj isjqre ilik wqre úis;=rej lsh fõ'
fldld ms<sn| ish woyi ud¿fjd ldjHd;aulj m%ldY
lr;s'
mGulmamslf;d mÜGdh uÉPdkx Ñka;knfld kdu
kFÓFjx wïfyiq tflzlx Ldos;=ldfudis@29
fldld ud¿jka rjgk whqre úis;=rej lsh fõ'
ll=¿jd fldldf.a fn,a, lmk whqre WmudkQidrfhka
lsh fõ'
l=uqokd,x lmafmkaf;d úh ;iai .Sjx lmafmFjd
Wofl mdúis'30
jxpkslhd úm;g m;jk whqre WmudkQidÍj olajhs'
226 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
ks.ukh
fï whqßka cd;lÜGl:dfjys l=,djl j.a.d.; ;;a cd;l
l:djka ms<sn| O¾uuh jeo.;alu wdos Wla; m%fõYhka ;=<ska
úuiSu isÿl< yelsh' ta wkqj cd;lÜGl:dj O¾uuh .%J:hla
f,i muKla fkdj ft;sydisl yd idys;Hhuh wkkH;djhka
iys; iqúfYaIs fn!oaO uQ,dY%hla nj wmf.a ks.ukhs' ta i|yd
Wla; kso¾Ykhka m%dudKsl idËH bosßm;a lrhs'
wdka;sl igyka
1 Ys% ,dldm%dÖk NdfIdamdldr iud.u Ydia;%sh ix.%ydh" ixia
fidaudkkao ysñ f;ßmeye" fmaur;k ysñ jrldf.dv" iqu., ysñ
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 227
24 tu 198 msgqj'
25 tu 201 msgqj'
26 tu 185 msgqj'
27 tu 185 msgqj'
28 tu 185 msgqj'
29 tu 193 msgqj'
30 tu 194 msgqj'
31 tu 194 msgqj'
32 tu 202 msgqj'
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 229
m%fõYh
O¾uiajdñ jQ Nd.Hj;a f.!;u ;:d.; nqÿrcdKka
jykafia úiska ;uka jykafia kqjKskA wjfndaO fldg f.k
il, i;a;ajhkaf.a u ys; iqj msKsi fmkajd jod< O¾u
ud¾.h nqoaOidik kï fõ' th mßh;a;s idik" mám;a;s
idik" máfõO idik hk wx. ;=klska iukaú; fõ' tys
mßh;a;s idikh kï nqoaO NdIs;h hs' nqÿka úiska foaYkd
fldg jod< ish¨ O¾uh hs'
nqÿrcdKka jykafia úiska jod< YS% ioaO¾uh ;%smsglh
kñka m%lgh' ta ;s%msglfhys fjdaydr foaikd" mru;a: foaikd"
wdKd foaikd hkqfjka m%fNao;%hla we;=<;a fõ' iQ;%" wNsO¾u"
úkh hk msgl;%h u mQ¾fjdala; foaikd l%u ms<sfj<ska u
tu kduhkaf.ka o y`ÿkajkq ,nhs'
nqÿrcdKka jykafiaf.a mßks¾jdKfhka f;uilg
miqj uyd ldYHm uy ry;ka jykafiaf.a mqfrda.dó;ajfhka"
wcdi;a; uy rc;=udf.a odhl;ajfhka yd mkaishhla uy
ry;ka jykafia,df.a iyNd.s;ajfhka mej;s m%:u O¾u
ix.dhkdfõ oS il, nqoaO foaYkh
01' iQ;% msglh"
02' wNsO¾u msglh"
03' úkh msglh"
hkqfjka ;%smsglfhys,d ix.%y lsÍu ix.dhkd ldrl
NslaIQka jykafia,d úiska lrk ,oaols' ixjD;s jYfhka mej;s
230 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
13' wmodk
14' nqoaOjxi
15' pßhdmsgl
hkqfjks' fï .%ka:dj,sfhys fojeks j i`oyka jQ Oïu
moh Lqoaol ksldh fyj;a l=ÿf.d;a i`.shg wh;a yia;idr
jia;=jls' nqoaO mßks¾jdKfhka f;uilg miqj mej;s m%:u
O¾u ix.S;sfha oS u Oïu moh Lqoaol ksldhg wh;a .%ka:hla
jYfhka ix.%y flßKs' th .eUqre fuka u ir, O¾u fldgia
o we;=<;a fldg ix.%y lrk ,oaols'
nqÿrcdKka jykafia úiska úúO wjia:djkays úúO
mqoa.,hka wrNhd l< foaYkd moaO;shla Oïu mohg wh;a fõ'
Woa.; jQ wjia:djg yd ldrKdjg wkqj l< flá O¾udjjdo
Oïu moh hkqfjka tla fldg fjk u lD;shla jYfhka ix.%y
fldg we;' fuf,dj yd mrf,dj cSú;h ilia lr .ekSug
b;d m%fhdackj;a jk iodpdrd;aul cSú;hla wjOdrKh
lrk O¾fudamfoaY rdYshla nqoaO foaYkfhys ta ta ;kays úisÍ
;sìK' Pkaoia wkqj mne`ÿKq .d:djkag fï O¾fudamfoaY wh;a
fõ' ;%smsglfha tk iq;a; ksmd;" f:r.d:d yd f:Í.d:d wdoS
lD;Skaf.ka fï .d:d fjka fldg Oïu moh jYfhka kï
lsÍug fya;= jkakg we;af;a" fï .d:djkays we;s WmfoaYd;aul
iajrEmh hs' fuu WmfoaYd;aul ,laIKh uq¨ Oïu moh mqrdu
úysfoñka tys talSh nj wdrlaId lr f.k we;'
tu Oïu moh hul wmamudo j.a. wdoS jYfhka
mßÉfPao úisyhlska iukaú; fõ' tajd kï"
01' hul j.a.h .d:d 20
02' wmamudo j.a.h .d:d 12
03' Ñ;a; j.a.h .d:d 11
04' mqmaM j.a.h .d:d 16
232 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
wNsOdkh
fï lD;shg Oïumo hk wNsOdkh fhdod we;af;a
ljr lreKla ksidoehs úuid ne,Su o wjYH fõ' Oïumo hk
wNsOdkh fyj;a ku fhoSu ms<sn`oj mj;akd u; o rdYshls'
Oïu hkafkys fuka u mo hkafkys o úúO w¾: we;s ksid
tys kdu iïNjh ms<sn`o tl woyila oelaùu wmyiqh' Oïu
hkak wd.u i`oyd o Ndú; fõ' nqÿka jykafia foaYkd l<
iqúfYaI u foh O¾uh fõ' th kï il, fn!oaOhka úiska
ms<f
s .k wkq.ukh l< hq;= O¾uh hs' Oïu hk md,s Yíofhka
iajNdjh" m¾hdma;sh" m%{dj" kHdh" i;Hh" m%lD;sh" mqKHh
wdoS w¾: iuqodhla ms<sìUq fõ'
1
mo hkafkys o wre;a iuqodhls' ;ek" wdrlaIdj"
ks¾jdKh" fya;=j" jpkh" foh" mh" mshjr hk wre;a mo
hk jpkhg olajd we;'
Oïumoh hkq O¾uh ms<sn`o mshjr hk w¾:fhka
fhfok nj tla woyils' we;eï wh thg ud¾.h hk wre;
f.k fohs' Oïumofhys u tk wmamudfod wu; mox - mudfod
uÉpqfkd mox hk .d:dfjys i`oyka mßos mox hk jpkh ;=<
ud¾.h hk wre; .uHudk jk nj fmfka' fï lD;sfhys
u wry;a; j.a.fhys 3-4 hk .d:doajfhys o u, j.a.fhys
wjika .d:d fol jQ 20-21 hk .d:doajfhys o i`oyka jk
mo hk Yíoh .;sh" .uk hkdoS wre;aj,ska olajd we;'
mq¾fjdala; woyia wkqidrfhka i,ld n,k úg Oïumo
hkafkys wre; mámod ud¾.h hehs fmkajd osh yelsh' fuys
u tk mqIaM j.a.fhys uq,a u mo foflys i`oyka fld Oïumox
234 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
ksñ;a;
Oïumofhys i`oyka .d:d nqÿrcdKka jykafia úiska ta
ta wjia:djkays oS hï hï lreKq wruqKq fldg f.k foaYkd
fldg jod< .d:d iïmsKavkhls' tu ksid ta .d:d w¾:
W;am;a;s foaYkdjg wh;a fõ' fuu .d:d ljfrl= wrNhd
l=uk lreKla Wfoid foaYkd lrk ,oafoa o hk uQ,dY%
f;dr;=re oel.; yels jkafka Oïumohg rpkd lrk ,o
wgqjdj jQ OïumoÜGl:dj kï lD;sfhks' Oïumofha uq,a u
.d:dj jQ ufkd mqínx.ud Oïud hk .d:djg wod< lreKq
wgqjdj wdrïNfhys u olajd we;af;a fufiah'
whx Oïufoikd l;a:Ndis;d;s @ idj;aÓhx lx
wdríNd;s @ plaLqmd,;af:rx
tys fojk .d:dj ms<sn`oj i`oyka fldg we;af;a
ufkd mqínx.ud;s ÿ;sh .d:dms idj;aÓhx fhj
uÜgl=Kav,sx wdríN Ndis;d
hkqfjks' fuu .d:d foisug fya;=j" md;% j¾.hd" isoaêud,dj
hkdosh l:d jia;=jg we;=<;a jk w;r .d:d wre;a l:d
jia;=j wjidkfhys .d:d ú.%yfha we;=<;a fõ' .d:dj foiS-
fuka we;s jQ m%;sM, i`oyka lsÍfuka l:d jia;=j wjidk fõ'
úúO mqoa.,hkaf.a úúO jQ cSú; .eg¨ ksrdlrKh lrñka
tu mqoa.,hkaf.a fuf,dj mrf,dj WNhd¾: iqNisoaêh Wod
lrñka ksjka ud¾.hg fhduq lsÍfï wNs,dYfhka fuu .d:d
iuqÉph foaYkd fldg we;'
ixhq;sh
m%:u O¾u ix.S;sfha oS O¾u ix.dhkd ldrl NslaIQka
jykafia,d úiska Oïumoh thg we;=<;a .d:d ksjeros f,i
f;dard ix.%y lsÍfuka miqj tu lD;sh iQ;% msglfha Lqoaol
ksldfha wka;¾.; fojk lD;sh f,i f.k yer olajhs'
fuu .d:d ix.%yh fuf,iska ks¾udKh flrefKa m%:u O¾u
ix.dhkdfõ oS h' tkuq;a fuu lD;sfhys oelafjk .d:dj,ska
236 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017
hï m%udKhla ;%m
s g
s lfha tk iQ;% msglfha wfkl=;a .%k:
a j,ska
oelsh yelsh' iuyr .d:d úkh msglfhys o oelsh yel'
fï lreK ms<sn`oj wOHhkhla l< fmd,aj;af;a nqoaOo;a;
kdysñfhda tu wjia:djka fufia fmkajd fohs'
fuys hul j.a.fha 3-4-5-6 fjks .d:d uca¯u
ks l dfha Wmß mKa K dilfha Wmla l s f ,i iQ ; % f hys o"
úkhuydj.a.md<sfha fldiïnlaLkaOlfhys o fj;s' 6 fjks
.d:dj f:r.d:dmd<sfha p;=lal ksmdfha iNsh f:r.d:djkays
olakd ,efí' ta j¾.fha 9 fjks —wkslalidfjd ldidjx˜ wdoS
.d:dj yd 10 fjks .d:dj f:r.d:dmd<sfha ;sxiksmd;fha
Mqiai;af:r.d:djkays fmfk;a' ta j¾.fha 13-14 fjks .d:d
f:r.d:d md<sfha rdO;af:r.d:djkays fmfk;a'
wma m udoj.a . fha 6-7 .d:d fol ùi;s k s m d;fha
wx.=,sud,;af:r.d:djkays o" ixhq;a;ksldfha
foaj;dixhq;a;fhys o fmfka' ta j¾.fha wka;su .d:dj
p;= l a l x.= ; a ; rfha p;= l a l j.a . fhys ola k d ,efí' mq m a M
j.a.fha 8-9 fjks .d:dfol f:r.d:d p;=lal ksmd;fha
iq N + ; s ; a f :r.d:djka y s fmfka ' tys u 11 fjks .d:dj
wx.=;a;r;slksmd;fha wdkkaoj.a.fhys fmfka' nd,j.a.fha
7-8-9 fjks .d:d ixhq;a;ksldfha foajmq;a;ixhq;a;fhys
úoHudk fj;s' mKaä;j.a.fha uq,a .d:d fol f:r.d:djkays
;sxi ksmd;fha idßmq;a;;af:r.d:djkays fmfka' tys mi-
afjks .d:dj f:r.d:d tal ksmd;fha l=Kav,;af:r.d:dfjys
o" ùi;sksmd;fha wx.=,sud,;af:r.d:djkays o fmfka' ta
j.a.fha w. .d:d my ixhq;a;ksldfha u.a.ixhq;a;fhys o"
wx.=;a;rksldfha oilksmd;fha mÉfpdfrdysksh j.a.fhys o
olakd ,efn;a'
wryka;j.a.fha 9 fjks .d:dj ilal ixhq;a;fhys
fmfka' 9-10 fjks .d:d fol f:r.d:d ;sxi ksmd;fha
idßmq;a;;af:r.d:djkays fmfka' mdmj.a.fha —fhd wmam
ÿÜGiai˜ wdoS .d:dj foaj;d ixhq;a;fhys o" iq;a;ksmd;fha
fldld,sl iQ;f% hys o fmfka' oKavj.a.fha —ysÍksfifOd˜ wdos
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 237
—ufkdmqínx.ud Oïud
ufkd fiÜGd ufkduhd˜ ^hul j.a.h 1 .d:dj&
—h:dms uQf, wkqmoaofj o<afy
cskafkdms relafLd mqkfrj rEy;s
tjïms ;Kaydkqifh wkqyf;
ksínka;;s ÿlaLñox mqkmamqkx˜
^;Kayd j.a.h 5 .d:dj&
uq,a WodyrKfhka Ñ;a; ffp;isl úNd.h wkd-
jrKh lrkq ,nhs' fojeks WodyrKfhka fya;M= , oyu ;=<k
s a
i;a;ajhdf.a meje;au iïnkaO .dïNSr od¾Yksl Ñka;khla
wkdjrKh flf¾' Oïumoh ;=< úkh YslaId lreKq o
wka;¾.; jk nj oelafjk WodyrK rdYshla o ;sfí'
—k mfrix úf,dudkS - k mfrix l;dl;x
w;a;fkdj wfjlafLHh - l;dks wl;dksp˜
^mqmaM j.a.h 7 .d:dj&
—plaLqkd ixjfrd idOq - idOq fidf;k ixjfrd
>dfKk ixjfrd idOq - idOq csõydh ixjfrd˜
^NslaLq j.a.h 1 .d:dj&
fuu lreKq wkqj meyeos,s jkafka il, ;%smsglfha
u idrj;a lreKq Oïumohg wka;¾.; fldg we;s njhs'
w¾: rifhka yd O¾u udOq¾hfhka iukaú; jQ fuu lD;sh
mßyrKh fldg wkq.ukh lrkakd ;=< W;=ï .;s.=Kj,ska
fmdaIKh lsÍug bjy,a jQ nK fmd;la f,i fuh ye`oskaúh
yelsh' nqoaO foaYkdj ;=< wka;¾.; il, O¾u ldrKd fuu
Oïumofhys ix.Dys;h'
mßjdr lD;s
fï Oïumoh kï jQ yia;idr lD;sh uQ,ls fldg f.k
,shejqKq mßjdr lD;s iuqodhla we;' ta w;r uyd wgqjdpdÍ
nqoaOf>daI ysñhka úiska rpkd lrk ,o OïumoÜGl:dj
myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017 241
jQ uelaiauq,¾ uy;d úisks' tkï l%s' j' 1881 j¾IfhaoS h' fla'
ta' fkdhsuka kï jQ c¾uka m`äjrhd úiska fuu .%ka:h l%s' j'
1893 j¾Ifha oS c¾uka NdIdjg mßj¾;kh lf<ah' Oïumoh
yskaos NdIdfjka mßj¾;kh lrk ,oafoa l%s' j' 1904 j¾Ifha
oS h' fï whqßka f,dalfha úúO NdIdj,g mßj¾;kh lrk
,o Oïumo mßj¾;k 1881 j¾Ifha isg fï olajd uqøKh jQ
bx.%Sis mßj¾;k u yegla muK ;sfí' fï ish¨ lD;s w;ßka
ydj¾â úYajúoHd,hSh mqi;a l ud,dj hgf;a B' ví' n¾,skf a .aï
uy;df.a ixia l rKh jq ^Buddhist Legends& kï .% k a:h
w;sYhska jeo.;a fõ'
Oïumofhys iqúfYaI;d
Oïumofhys wka;¾.; lreKq ms<ns `oj úu¾YkdlaIf
s hka
n,kafkl=g úfYaIfhka fmkajd osh yels fndfyda ldrKd we;s
nj mqÿuhla fkdfõ' ta ish,a, oS¾> úu¾Ykhlg m%udKj;a
fõ' tjeks fohlg fuys,d we;s bvlv iSud fõ' tu ksid
ta ms<sn`o ixlaIsma; úia;rhla oelaùu WÑ; fõ' Oïumoh
fmdÿfõ f.k n,k úg uQ,sl jYfhka tys jeo.;alu
wx.;%hlg fnod oelaúh yel'
01' iduhsl
02' idys;Hhsl
03' iudc úoHd;aul
hkqfjks' fuys mj;akd jQ iduhsl w.h m%lg jQjla
ñi wm%lg jQjla fkdfõ' fn!oaO o¾Ykh wkqidrfhka n,k
úg ckhdg fuf,dj mrf,dj hk WNhd¾: cSú;h hym;a
ud¾.hg .ekSu i`oyd wjYH lrk u`. fmkaùu Oïumofhys
ukdjg meyeos,s lrhs' tu u`. fmkaùu fyj;a Oïumofhka
fok O¾udf,dalh uyd id.rh ;rïh' jhiska fuka u nqoaêf-
hka o jeã .sh mqoa.,hkag fndfyda fihska w¾:j;a fuka u
m%fhdackj;a ixl,am fuys wka;¾.; fldg we;' uyd iuqøfha
.eUqr fjrf<a isákd mqoa.,fhl=g jvd oshfUys isákakd jQ
244 myqr —m%dÖk mKaä; m%drïN úNd.hg w;aje<la˜ 2017