‫‪http://www.tmrg.

ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬

‫با سالم و احترام‪،‬‬

‫فصل هجدهم ‪ :‬مکعبهای ‪OLAP‬‬

‫دستورالعمل مکعبهای ‪ )Online Analytical Processing( OLAP‬برای به دست آوردن تمامی اطالعات‬
‫مربوط به آمار توصیفی متغیرهای کمی بر حسب یک یا چند متغیر گروهبندی شده (اسمی‪ /‬ترتیبی) به کار میرود‪.‬‬

‫با استفاده از این دستور میتوان با انتخاب یک متغیر الیه (کنترل)‪ ،‬جدول مورد نیاز را بر حسب هر طبقه از هر‬

‫یک از متغیرهای گروهبندی شده ترسیم نمود‪.‬‬

‫مکعبهای ‪ OLAP‬آمارههای متنوعی شامل شمارههای ساده‪ ،‬جمعها و درصدهای اندازهگیری پیچیده گرایش‬
‫به مرکز و پراکندگی (‪ )dispersion‬تولید میکند‪.‬‬

‫تحلیل با استفاده از مکعبهای ‪OLAP‬‬

‫یک شرکت مخابراتی میخواهد درصد ریزش مشتریان خود (از شرکت دیگری خدمات میگیرند) را کم کند‪.‬‬
‫مکعبهای ‪ OLAP‬برای توصیف مشتریانی که در طول یک ماه گذشته‪ ،‬بر اساس مناطق جغرافیایی یا مراکز‬
‫فروش هنوز مشتری آنها هستند و همینطور مشتریانی که به شرکت دیگری مراجعه کردهاند استفاده میشود‪.‬‬

‫تعیین دادهها‬

‫در ابتدا باید یک متغیر بسازید تا تعداد خدمات در دسترس را که هر مشتری استفاده میکند شمارش نماید‪.‬‬

‫کادر محاوره که در ادامه باز میشود برای ایجاد یک متغیر است که رویدادهایی با مقادیر مشابه و مربوط با هر‬
‫‪1‬‬

‫مورد را شمارش کند‪ .‬مثالً یک پیمایش شامل گزینههای ‪ yes‬و ‪ No‬برای تعیین خوانندگان مجلههای موجود در‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬
‫پیمایش میباشد‪ .‬با این قابلیت میتوان تعداد پاسخهای ‪ yes‬مربوط به هر پاسخگو را شمارش کرد تا به کمک‬
‫آن متغیری ایجاد کرد که شامل تعداد کل خوانندگان مجله را تعیین نمود‪.‬‬

‫‪ .1‬مسیر ‪ Transform > Count Values Within Cases‬را از منوی اصلی ‪ Data Editor‬انتخاب‬
‫کنید‪.‬‬
‫‪ .2‬کلمه ‪ Services‬را در کادر ‪( Variable‬متغیر هدف) و عبارت ‪ #available Services‬را در کادر‬

‫‪( Target Label‬عنوان هدف) تایپ کنید‪.‬‬

‫‪ .3‬از گزینه ‪ Multiple Lines‬تا ‪ Electronic billing‬به عنوان متغیرهای شمارش برای قسمت‬
‫‪ Variables‬انتخاب نمایید‪.‬‬
‫‪ .4‬روی ‪ Define Values‬کلیک کنید‪ .‬تا به تعریف مقادیر بپردازیم‪.‬‬
‫‪ .5‬عدد ‪ 1‬را به عنوان مقدار (‪ )Value‬تایپ نمایید‪.‬‬
‫‪ .6‬دکمه ‪ Add‬را کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .7‬دکمه ‪ Continue‬را کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .8‬دکمه ‪ Ok‬را در کادر محاوره ‪ Count Occurrences of Values Within Cases‬کلیک کنید‪.‬‬

‫معیار مهم دیگر مشتری‪ ،‬میانگین نرخ سرویسهای استفاده شده در ماه میباشد‪.‬‬

‫‪ .9‬برای ایجاد این متغیر‪ ،‬مسیر ‪ Transform > Compute‬را از منوی اصلی ‪ Data Editor‬برگزینید‪.‬‬
‫‪ .10‬کلمه ‪ monthly‬را به عنوان متغیر هدف وارد نمایید‪.‬‬
‫‪ .11‬دکمه ‪ Type  Label‬را کلیک کنید‪ .‬تا عنوان و نوع داده را مشخص کنید‪.‬‬
‫‪ .12‬عبارت ‪ Average monthly expense‬را برای عنوان متغیر تایپ نمایید‪.‬‬
‫‪ .13‬روی ‪ Continue‬کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .14‬عبارت ‪ )Longten + tollten + equipten + cardten + wirten( / tenure‬را در قسمت‬
‫‪ Numeric Expression‬تایپ نمایید‪.‬‬
‫‪ .15‬روی ‪ Ok‬کلیک کنید‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬
‫ساخت یک مکعب ‪OLAP‬‬

‫‪ .1‬مسیر ‪ Analyze > Reports > OLAP Cubes‬را از منوی اصلی برای ساخت یک مکعب ‪OLAP‬‬
‫برگزینید‪.‬‬
‫‪ .2‬عبارات ‪, Household income in thousands, Age in years, Mounths with services,‬‬
‫‪ #available services‬و ‪ Average monthly expense‬را به عنوان متغیرهای خالصه برگزینید‬
‫و به قسمت ‪ Summary Variable‬بفرستید‪.‬‬
‫‪ .3‬گزینههای ‪ Churn within Last month‬و ‪ Geographic indicator‬را به عنوان‬
‫متغیرهایگروهبندی (‪ )Geographic Variables‬انتخاب کنید‪.‬‬
‫‪ .4‬دکمه ‪ Statistics‬را کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .5‬گزینههای ‪( Sum‬مجموع)‪( Percent of Total Sum ،‬درصد جمع کل) و ‪Percent of Total N‬‬

‫(درصد ‪ N‬کل) را از فهرست ‪Cell Statistics‬خارج نمایید‪.‬‬

‫‪ .6‬گزینه ‪ Median‬را انتخاب کرده و به فهرست ‪ Cell Statistics‬اضافه کنید‪.‬‬
‫‪ .7‬دکمه ‪ Continue‬را کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .8‬روی ‪ Title‬در کادر محاوره ‪ OLAP Cubes‬کلیک کنید‪.‬‬
‫‪ .9‬عبارت ‪ Descriptive Statistics‬را برای عنوان تایپ کنید‪.‬‬
‫‪ By Customer Churn and Geographic Region .10‬را برای زیر عنوان تایپ نمایید‪.‬‬
‫‪ .11‬دکمه ‪ Continue‬را کلیک کنید‪ ،‬و سپس در کادر محاوره ‪ OLAP Cubes‬روی ‪ Ok‬کلیک کنید‪.‬‬

‫جدول مکعبهای ‪OLAP‬‬

‫در جدول نتیجه مکعبهای ‪:OLAP‬‬

‫* عناون سفارش شده در مرکز و باالی جدول قرار دارد (‪.)a‬‬

‫* زیر عنوان در محل پانوشت ظاهر میشود (‪.)b‬‬

‫‪3‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬
‫* متغیرهای گروهی به همراه آمارهای درخواستی ظاهر شده در سطوح خالصه آنها‪ ،‬در الیه نمایان‬
‫میشوند(‪.)c‬‬

‫هدف تحلیل این است که چگونگی تغییر گروههای مختلف دیده شود‪ .‬برای این کار میتوانید از آمارههای خالصه‬
‫به آمارههای گروهی مشخص که در زیر آنها مخفی شده است راهی باز نمایید‪.‬‬

‫مثالً‪ ،‬برای دیدن آمارههای گروهی این مثال‪:‬‬

‫‪ .1‬روی جدول دوبار کلیک کنید تا فعال شود‪.‬‬

‫‪ .2‬برای متغیر گروهی ‪ ،Churn within Last month‬گزینه ‪ Yes‬را انتخاب نمایید‪.‬‬

‫در سرتاسر نواحی جغرافیایی‪ 274 ،‬مشتری در ماه گذشته دارای مشکل بودهاند‪ .‬میانگین و میانه مربوط به‬
‫‪( Household income in thousands‬درآمد خانواده) و ‪( Average monthly expense‬مخارج‬

‫میانگین ماهیانه) کامالً متفاوت هستند‪ .‬این توزیعها هر دو به سمت باالی دنباله چوله (‪ )Skew‬شدهاند‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬

‫جدول ‪Pivot‬‬

‫‪ .1‬با دو بار کلیک کردن جدول‪ ،‬آن را فعال نمایید‪.‬‬

‫‪ .2‬مسیر ‪ Pivot > Pivot Trays‬را از منوی اصلی ‪ Viewer‬برگزینید‪.‬‬
‫‪ .3‬آیکن ‪ Churn within Last month‬را از ‪ Layer‬به ‪ Row‬ببرید‪.‬‬
‫‪ .4‬آیکن ‪ Statistics‬را از ‪ Column‬به ‪ Layer‬ببرید‪.‬‬
‫‪ .5‬آیکن ‪ Geographic indicator‬را از ‪ Layer‬به ‪ Column‬ببرید‪.‬‬
‫‪ .6‬کادر محاوره ‪ Pivoting Trays‬را ببندید‪.‬‬
‫‪ .7‬در الیه جدول ‪ ،OLAP Cubes‬گزینه ‪ Menu‬را از فهرست آمارههای متغیر انتخاب نمایید‪.‬‬

‫جدول مکعبهای ‪ OLAP‬چرخشی‬

‫اگر به نتایج حاصل نگاه کنید در سرتاسر نواحی جغرافیایی‪ ،‬مشتریانی که شرکت دیگری را به این شرکت ترجیح‬
‫دادهاند کمترند‪ .‬حدود نیمی از آن مشتریانی که شرکت را تعویض کردهاند پول خیلی کمتری نسبت به کسانی که‬
‫تعویض نکردهاند پرداخت نمودهاند‪.‬‬

‫چون توزیع این متغیرها تمایل به چولگی دارد‪ ،‬باید آمارههای میانه را برای این گروهها نیز امتحان نمایید‪.‬‬

‫‪ .1‬با دو بار کلیک کردن روی جدول دوباره آن را فعال نمایید‪.‬‬

‫‪ Median .2‬را از فهرست انتخاب کنید‪.‬‬

‫همانطور که انتظار میرفت‪ ،‬میانه درآمد بطور چشمگیری پایینتر از میانگین درآمد کل گروهها میباشند از این‬
‫گذشته‪ ،‬مشتریانی که شرکت را عوض کردهاند و در ناحیه یک زندگی میکنند میانه درآمد بیشتری نسبت به‬
‫‪5‬‬
‫‪Page‬‬

‫کسانی که شرکت را تعوض نکردهاند دارند‪ .‬این برای جدول میانگین درآمد صادق نیست‪.‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬
‫خروجیهای مکعبهای ‪OLAP‬‬

‫مکعبهای ‪ OLAP‬آمارههای خالصه را برای متغیرهای پیوسته با گروههایی که توسط یک یا چند متغیر مقولهای‬
‫تعریف شدهاند مهیا مینماید‪.‬‬

‫هر الیه جدول‪ ،‬آمارههای خالصه یک زیر مجموعه مختلف از موارد را که بر مقادیر متغیرهای گروهی بنا شدهاند‬
‫نشان میدهد‪.‬‬

‫الیه باالی جدول‪ ،‬آمارههای خالصه همه موارد را نمایش میدهد (‪ .)a‬در این مثال‪ ،‬الیه باال شامل جمع کل‬
‫درآمدهای فروش مربوط به تمام نواحی و بخشها میباشد‪ .‬از آنجا که این جمع کل همه موارد است‪ ،‬درصد‬
‫جمع کل برابر ‪ 100%‬میباشد (‪.)b‬‬

‫برای هر متغیر گروهی‪ ،‬الیه ‪ Total‬در برگیرنده آمارههای خالصهای است که تمام مقولههای آن متغیر گروهی‬
‫را مشخص مینماید‪.‬‬

‫در این مثال‪ ،‬ستون ‪ Sum‬درآمد فروش مربوط به تمام بخشها در ناحیه مرکزی را نشان میدهد (‪ .)a‬درصد‬

‫جمع کل نشان میدهد که ناحیه مرکزی حدوداً ‪ 40%‬کل درآمد روش را شامل میشود (‪ .)b‬این نتیجه با این‬

‫واقعیت که بخش مرکزی نیز تقریباً ‪ 40%‬فروش کارمندان را شامل میشود سازگار میباشد (‪.)c‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬
 ‫‪http://www.tmrg.ir‬‬ ‫گروه تحقیقاتی طلوع‬
‫میتوان آمارههای خالصه مربوط به هر ترکیبی از متغیرهای گروهی را نمایش داد (‪ .)a‬در این مثال‪ ،‬ستون ‪Sum‬‬

‫درآمد فروش مربوط به محصوالت مصرفی را در بخش مرکزی نشان میدهد (‪.)b‬‬

‫با تجدید احترام‬

‫کبری سبزعلی یمقانی‬

‫مبحث را در مرجع کاربردی ‪ )26( SPSS 20‬دنبال نمایید‪.‬‬

‫(‪Channel:@touloo‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Page‬‬

‫آدرس‪ :‬میدان انقالب‪ -‬جنب سینما مرکزی‪ -‬کوچه مهرناز‪ -‬ساختمان ‪ -110‬نیم طبقه اول‪.‬‬
‫‪Email: s.tmrg@yahoo.com Channel:@touloo‬‬