LITERATUURDOSSIER

Wessel ten Cate

18 APRIL 2019
Inhoudsopgave:

Inleiding Blz. 2

Het diner, Herman Koch Blz. 3

Kaas, Willem Olsschot Blz. 6

Strepen aan de hemel, Gerhard Durlacher Blz. 9

Evaluatie Blz. 12

1
Inleiding

Voor het literatuurdossier moesten we drie boeken lezen. Persoonlijk lees ik nooit, maar
elke keer dat ik iets moet lezen vind ik het altijd wel weer leuk.
De boeken die ik heb gelezen zijn Het Diner van Herman Koch, Kaas van Willem
Olsschot en Strepen aan de Hemel van Gerhard Durlacher.

Veel leesplezier!

2
Opdracht 1, de auteur

Titel: Het Diner

Auteur: Herman Koch
Uitgave: 2009, Noord-Holland

Herman Koch is geboren op 4 september, 1953 te

Arnhem. Hij is een Nederlandse televisie- en
radiomaker, acteur en auteur van verschillende titels.
Herman is woonde vroeger met zijn ouders in
Arnhem, maar hij is later verhuisd naar Amsterdam.
In Amsterdam zat hij op het Montessori Lyceum,
echter is hij later van de school verwijderd wegens
wangedrag. Later heeft meneer Koch nog Russisch
gestudeerd en heeft hij op een boerderij in Finland
gewerkt.

Op school viel hij erg op bij de Nederlands docenten,

omdat zijn verslagen en opstellen altijd goed
geschreven waren. Herman viel ook op als een
verlegen en onpopulair jongetje die niet veel vrienden
had op school. Op zijn zeventiende komt zijn moeder
tot overleiden van een ongeneselijke ziekt, dit maakt veel indruk op hem. Na zijn
examenjaar wil hij in dienst bij de Nederlandse militaire dienst, maar helaas komt zijn
fysiek in de weg en wordt hij afgekeurd. Hierna probeert hij één van zijn werken
gepubliceerd te krijgen in het tijdschrift Soma. Soma wijst zijn verzoek af. Na een
periode van mislukkingen besluit Herman om een tijdje in Finland op een boerderij te
gaan werken waar hij zichzelf kan bezighouden en om uit zijn comfort zone te komen.
Nadat Herman terugkeert uit Finland concentreert hij zich op het vertalen van detectives.
Even later, op zijn vijfentwintigste, komt zijn vader tot overleiden. Hij komt hierna terecht
in London, Engeland, waar hij woont met zijn vriendin en verder gaat met het vertalen
van detectives en zijn romans doorschrijft. Tijdens deze periode is Herman erg
ongelukkig en hij heeft zelfs last van hyperventilatieaanvallen. De dag dat zijn vriendin
hun relatie stopt hoort Herman dat een van zijn verhalen in een tijdschrift wordt
geplaatst.

Hier begon het succes van Herman Koch. Hij is later met andere titels, zoals Het Diner
en Zomerhuis met zwembad, bekend geworden. Naast het schrijven van boeken heeft
Herman ook nog geacteerd en geholpen met het schrijven van de televisieserie Jiskefet,
Fries voor asbak. In deze serie had Herman de mogelijkheid om zijn humor te later
horen aan heel Nederland. Herman had verschillende rollen in Jiskefet, onder andere
een autistische dierenverkoper.
Volgens Herman is schrijven en acteren de ideale combinatie. In beide plekken vindt hij
genoeg ruimte om zijn humor te laten zien, hoewel hij door het acteren minder tijd aan
schrijven besteedt.

Op zijn tweeëndertigste verhuisd Herman tijdelijk naar Barcelona, met het geld die hij
toen verdiende met het radioprogramma Borát. In Spanje leert hij een hoogleraar
Spaans kennen die aan Herman vraagt of hij cadeaus naar Amalia, een vriendin, wil
brengen. Herman leert Amalia goed kennen. Later trouwen Amalia en Herman. Ze
hebben een zoon, Pablo, die in 1994 is geboren.

3
Opdracht 4, speaking name

Titel: Het Diner

Auteur: Herman Koch
Uitgave: 2009, Noord-Holland

Paul Lohman,
Ik heb Paul Lohman de speaking name Alexander Achterhoudend gegeven, om twee
redenen. Ten eerste, de grote gebeurtenis en bekentenis van het boek, Michel die
samen met Rick een vrouw bij de pinautomaat in de fik steken en vermoorden. Paul was
hierachter gekomen doordat het filmpje onder andere op het televisieprogramma
Opsporing Verzocht was gekomen en Paul zijn zoon herkende. Volgens Paul had zijn
vrouw Claire geen idee wie het waren die dit hadden gedaan. In het boek probeert Paul
zijn absolute best dat Claire hier niet achter komt, dus houdt hij deze informatie achter
van zijn vrouw. Als tweede argument heb ik gekozen voor een evenement in de jeugd
van Michel. In het boek wordt beschreven hoe Michel een raam van de fietsenmaker
had gesloopt. Volgens Paul stond hier een rekening van 200 euro op. Paul kreeg een
soort woedeaanval en bedreigde de fietsenmaker met een fietspomp die hij daar ter
plekke vond. Achteraf vertelde Paul aan zijn zoon dat hij dit aan niemand mocht
doorvertellen, en zeker niet aan de moeder van Michel.

Babette Lohman,
Als speaking name voor Babette Lohman, heb ik gekozen voor Greta Geheim. Babette
is de vrouw van Serge Lohman en wordt in het boek door Paul beschreven als de
schaduw van Serge. Serge staat op het punt de presidentsverkiezingen in te gaan en
Babette staat helemaal achter hem. Bij het binnenkomen van de dinerzaal, valt het Paul
op dat Babette haar tranen probeert te verstoppen achter een donkere bril met grote
glazen. Later op de avond, lopen Babette en Claire de tuin in, omdat Babette ‘in tranen
uitbarstte’. Serge en Paul zitten nu met zijn tweeën aan tafel en Serge verklaart het
gedrag van Babette met dat het komt door haar hormonen. Daarnaast zegt Serge dat ze
al een tijdje last van dit soort plotselinge huilbuien heeft. Later in het boek kom je
erachter dat ze moest huilen, omdat ze wist dat Michel en haar zoon een zwerfster
hadden gedood.

Michel Lohman,
Vincent Vervelend is de speaking name die ik aan Michel Lohman heb gegeven.
Vervelend slaat niet op het gedrag van Michel, maar op de dingen die in het boek
gebeuren, die allemaal heel vervelend voor Michel zijn. Allereerst, het vermoorden van
de zwerfster. Het komt vooral door het ongeluk dat Michel de woedeaanvallen van zijn
vader had geërfd. Hij werd woedend op de zwerfster nadat ze was wakker geworden
door hem en zijn vrienden Rick en Beau. De zwerfster werd boos, omdat ze wakker was
geworden waarop Rick en Michel boos terug deden. Ze gebruikten spullen van straat om
op de zwerfster te gooien, waaronder een lege jerrycan. Vervelend genoeg, zaten er nog
een paar druppels of gas in de jerrycan die explodeerden nadat er een aansteker bij
kwam. Later in het boek worden Rick en Michel afgeperst door Beau. Als ze Beau niet
konden betalen dan zou Beau naar de politie gaan en daar het filmpje laten zien. Het
laatste vervelende evenement is helemaal aan het eind van het boek. Er werd
beschreven dat Rick en Michel nog even langs Beau zouden gaan om wraak te nemen
voor het afpersen. De rest wordt open gelaten, maar ik ga er vanuit dat Beau is
vermoord door Rick en Michel.

4
Opdracht 10, belangrijke ruimte

Titel: Het Diner

Auteur: Herman Koch
Uitgave: 2009, Noord-Holland

In het boek wordt niet duidelijk beschreven hoe de ruimte er uitziet, maar er wordt wel
veel geschreven over dingen die er in de ruimte aanwezig zijn. Hier boven mijn zicht op
de dinerruimte.
Rechts staat een tafel, het is de enige tafel die ik heb getekend, maar er zijn zeker nog
meer tafels aanwezig.
Linksboven is de keuken van het restaurant.
Rechts van de keuken zijn de toiletten te zien. In deze toiletten komt Paul terecht in de
loop van de avond en hier zoekt hij op de telefoon van Michel naar het filmpje van de
zwerver.
Rechtsboven is een inham. Dit is de uitgang naar de tuin van het restaurant. In het boek
gaan er drie mensen naar de tuin. Babette gaat naar de tuin, omdat ze moest huilen en
Claire ging mee om haar te troosten. Later gaat Paul er ook naartoe om te kijken waar
ze blijven.

5
Opdracht 19, strip

Titel: Kaas
Auteur: Willem Elsschot
Uitgave: 1987, Noord
Holland

Mijn motivatie voor het tekenen van deze scene; dit is de climax van het verhaal.
In het eerste plaatje zie je dat Frans stopt met het werken als kaashandelaar.
Daarna zie je dat Frans Laarmans, de hoofdpersoon, terugkeert naar zijn oude baan als
klerk. Op het bureau is zijn naamplaatje te zien en wat werk wat hij nog moest afmaken.
Hij is in het volgende plaatje een stuk blijer en dankbaarder, omdat hij weer terug mocht
naar zijn oude werk.
Op het volgende plaatje is een klein beetje werk, en een beker koffie te zien.
Hierop volgt een plaatje met een raam die naar buiten kijkt vanuit zijn bureau.
In het volgende plaatje kan je zien waar de focus op ligt. Er ligt een brief op het terrein.
In het volgende plaatje zie je de brief opnieuw, deze keer op het bureau waar Frans op
werkt.
Ten slotte opent hij de brief, waarin een bestelling staat van 4200 kg kaas, net nadat hij
wegens te weinig verkoop is gestopt met werken als kaasverkoper.

6
Opdracht 11, achterflaptekst

Titel: Kaas
Auteur: Willem Elsschot
Uitgave: 1987, Noord Holland

Kaas is een roman.

Frans Laarmans is een doodgewone volwassene. Hij is een klerk bij een klein bedrijfje.
In zijn vrije tijd doet hij wat gewone mensen doen; films kijken, boeken lezen en hij
maakt zijn werk vaak thuis af.
Wanneer zijn moeder tot overleiden komt ontmoet hij een man, Van Schoonbeke. Van
Schoonbeke is enorm rijk. Hij organiseert wekelijks dure feesten en borrels, Frans voelt
zich hier niet op zijn plaats. Als Van Schoonbeke en Frans wat aan het praten zijn komt
Van Schoonbeke met een voorstel. Frans krijgt de mogelijkheid om vertegenwoordiger
van een kaasfirma te worden. Laarmans grijpt zijn kans. Hij vertrekt richting Amsterdam
en hij krijgt nu een contract bij firma Hornstra, een kaasfirma.
Frans werkt momenteel nog bij zijn oude baan, dus hij gaat naar zijn broer, die
overigens een dokter is, daar vraagt hij om een ziekteverlof van een maand. Tijdens de
maand dat Frans ‘ziek’ is, werkt hij bij de kaasfirma.
Dag in dag uit doet Frans zijn best om kazen te verkopen en hij doet dat voornamelijk bij
de feesten van Schoonbeke. Daar zijn immers genoeg rijke mensen te vinden die het
geld hebben om kazen te kopen.
In een advertentie in de krant adverteert hij de kaas voor groothandels. Er zijn genoeg
die reageren op de advertentie, maar liefst 164 reacties, deze brieven beantwoordt
Frans allemaal. De mensen die hij een brief terug stuurt geven voor een tijd geen
reactie.
Frans wordt gepromoveerd tot voorzitter van de Vakbond voor Belgische
Kaashandelaren. Nadat er zo goed als geen kaas is verkocht, Frans had een totale
lading van 10,000 kazen ontvangen, gaat Frans om advies vragen. Het advies ontvangt
hij van Boorman. Dit advies blijkt helaas niet te helpen, dus zit er niks anders op dan
terug te gaan naar zijn oude baan, want de verlofmaand zit er inmiddels op.

Opdracht 8, kunstwerk

7
Titel: Kaas
Auteur: Willem Elsschot
Uitgave: 1987, Noord Holland

In Kaas is Frans een doodnormale klerk. Het verhaal speelt zich af rond het begin van
de 20e eeuw. Aan het begin van het boek wordt bekend gemaakt dat de moeder van
Frans is overleden. Op de begrafenis van zijn moeder komt hij een rijke man tegen die
hem een baan als kaashandelaar kan geven. Frans grijpt zijn kans, maar eerst moet hij
een list verzinnen om een maand lang van zijn werk weg te blijven. Hij komt met het idee
om langs zijn broer te gaan, hij is immers een dokter. Bij zijn broer vraagt Frans om een
ziekteverlof van een maand. Zodra hij zijn plannetje heeft vertrekt hij naar Amsterdam
om bij firma Hornstra te werken. Hij verkoopt zijn eerste kazen op een feest van de man
die hem deze baan had gegeven. Daarna moet hij een grote hoeveelheid verkopen,
want hij had 10,000 kazen in de voorraad liggen. Hij besluit een advertentie te plaatsen.
Helaas zijn de mensen die hier op reageren niet in staat om de kazen over te kopen.
Nadat de maand op is moet Frans weer terug naar zijn baan als klerk. Deze keer is
Frans blijer om terug te zijn, omdat hij tijdens zijn periode als kaashandelaar het erg
moeilijk had.

Ik vond het werk ‘Schipbreuk bij een rotsachtige kust’ geschilderd door Wijnand Nuijen
uit 1837 hier erg bij passen. Op het schilderij is helemaal links een donker gedeelte te
zien. Dit donkere gedeelte representeert de periode waarin Frans als klerk werkte. Hij
was niet heel blij met zijn werk. Daarnaast overleed zijn moeder kort hierna, dit was ook
een donkere periode. Het schip is de manier hoe hij aan zijn baan als kaashandelaar is
gekomen. Hij moest hiervoor een list bedenken om zijn oude werk over te slaan.
Daarom is het schip ook gebroken. Er is in het midden een duidelijke lichtval, dit
representeert de hoop die Frans kreeg. Hij was een stuk vrolijker met zijn baan als
kaashandelaar, echter was hij er niet heel goed in. Hij kreeg het niet voor elkaar om een
grote hoeveelheid te verkopen. Als je goed kijkt kun je in het midden van het kunstwerk
een man zien liggen, hij is helemaal uitgeput. Frans was ook ‘uitgeput’, omdat het
verkopen van het kaas niet lukte. Aan de rechter kant van het schilderij is het weer
donker, maar wel minder donker dan aan de linker zijde. Dit is zo, omdat Frans weer
moet werken als klerk, maar hij deze keer een stuk beter tegen zijn werk kijkt.

Opdracht 7, eigen toevoeging

Titel: Strepen aan de hemel

Auteur: Gerhard Durlacher
Uitgave: 2002, Groningen

‘Mijn vader vind ik, sprakeloos, starend van angst of berusting, bijna een vreemde.
(…) Ademloos dwing ik hem mee te gaan. (…) Gebogen ren ik over de open stukken

8
tussen de Blocks (…) Mijn vader blijft achter en aarzelt het vrije veld over te gaan. (…)
Half verborgen achter de stadeur, zie ik hen staan. (…) Mijn ogen verslinden de rijen tot
zij bij het blauwgrijs gemêleerde wollen gebreide jasje van mijn moeder tot stilstand
komen, het jasje dat ik op een andere planeet als jongen van negen
heb mogen helpen uitzoeken. Mijn blik schreeuwt naar haar en haar hart hoort mij. De
seconden dat wij elkaar aanzien, met tranen die niet mogen zijn, zijn eeuwigheid. (…) Ik
zie mijn vaders grauwe, betraande gezicht. Ons afscheid is gedeeld verdriet.’
(Bladzijdes 51 en 52)

Deze scene speelt zich af in het kamp Auschwitz.

Dit is het deel waarbij de ouders van Gerhard van hem worden ontnomen en vergast.

In het deel wat ik zelf er bij zal schrijven zal ik beschrijven wat er vanuit het perspectief
van de vader gebeurd tot aan het eind van zijn leven. Ik probeer zoveel mogelijk in de
schrijfstijl van Gerhard Durlacher te blijven.

‘De tranen staan mij in de ogen. Ik zie hoe mijn vrouw hardhandig wordt aangepakt door
de strenge, sterke kamp bewakers. Ik kan mij nog herinneren toen we trouwden, toen
we Gerhard kregen. Het waren gelukkige momenten. De twee bezwete mannen die hun
nagels in mijn vel zetten duwen mij in een donkere kamer. In de hoek stond een rieten
mand. Aan het plafond hing een gedoofde lamp. De muren voelen aan als staal. In de
andere hoek zaten twee andere mannen. Ik vroeg aan hen waar ze vandaan kwamen.
De één kwam uit Ouderkerk en de ander uit Vlist. Ik zie dat de man uit Ouderkerk een
diepe snee over zijn borst heeft. “Wat hebben ze met je gedaan?’’ Vroeg ik uit angst.
‘’Ze sneden in mij met de bajonet nadat ik tegenwerkte.’’ Het viel mij op dat hij een Duits
accent had. ‘’Waar ben je geboren?’’ Vraag ik. Hij geeft geen antwoord. Het blijft stil.
Plotseling begint de stalen container te bewegen. Ik hoor een paar Nazi’s schreeuwen.
Ik had door dat we werden afgevoerd.
Bij aankomst rook ik een afschuwelijke geur. Het was de geur van verbrand haar,
verbrand vlees en verbrande kleding.
Hardhandig werden we met een aantal mannen naar voren geduwd een grote douchecel
in. Ik zie andere mannen met tranen in hun ogen. Sommigen bidden. Sommigen die
vechten met de bewakers. De deuren gaan dicht. Er klinkt een luid geluid van metaal op
metaal. Buiten de deuren horen we de Duitsers schreeuwen. Het is het eind.

Opdracht 5, verhalend gedicht

Titel: Strepen aan de hemel

Auteur: Gerhard Durlacher
Uitgave: 2002, Groningen

Dit gedicht is geïnspireerd door de momenten nadat de ouders van Gerhard waren
afgevoerd, het gaat over hoe erg hij verlangt naar thuis zitten samen met zijn ouders. Dit
wordt daarom ook elk couplet herhaald.

9
Het gedicht leert ons ook dat je de dingen die je hebt niet als vanzelfsprekend moet
vinden, maar dat je alle ‘gewone’ dingen in het leven meer waardeert.
Het gedicht is ook in de vorm van een vaas, omdat Gerhard zo erg verlangt naar
drinken. Verder zei speelt het boek zich voor een deel af tijdens de winter, in het gedicht
beschrijft Gerhard hoe koud het elke dag is.

De dagen zijn ó zo bitter en worden steeds maar kouder

De wachters lopen heen en weer, heen en weer
Kon ik maar winterslapen als een beer
Was ik maar thuis, met mijn ouders

Mijn maag brult op elk moment van de dag

Mijn ogen zwellen op elk moment van de dag
Mijn lippen branden op elk moment van de dag
Was ik maar thuis, met mijn ouders

De kinderen aan het andere kant van het hek zijn kaal
De kinderen aan de andere kant van het hek moeten werken
De kinderen aan de andere kant van het hek hebben ouders
Was ik maar thuis, met mijn ouders

De wond op mijn voet is nog steeds een gevaar

De wond op mijn voet is nog steeds ontstoken
De wond op mijn voet doet nog steeds pijn
Was ik maar thuis, met mijn ouders

Iedere avond denk ik terug

Aan hoe we vroeger in vrede leefde
Aan hoe we vroeger eten hadden
Was ik maar thuis, met mijn ouders

Opdracht 17, afwijkende titels

Titel: Strepen aan de hemel

Auteur: Gerhard Durlacher
Uitgave: 2002, Groningen

De eerste titel die ik voor het boek heb gekozen is Ik overleefde de tweede
wereldoorlog. Deze titel spreekt erg voor zich, toch moet ik het toelichten. Gerhard is in
Rotterdam gebombardeerd. Hij verhuist naar Apeldoorn en krijgt daar even les. Daarna

10
worden ze opgepakt en naar Auschwitz gedeporteerd. De ouders worden in Auschwitz
ontnomen van Gerhard en naar andere kampen verplaatst. In deze kampen worden ze
allebei vergast. Gerhard weet het wel te overleven tot Bevrijdingsdag. In het laatste deel
van het boek schrijft hij over wat er na de oorlog nog is gebeurd. Hij komt later weer in
Apeldoorn terecht.

De tweede titel die ik voor het boek heb gekozen is Hongaarse arts. Deze titel heb ik
gekozen, omdat zonder deze Hongaarse arts Gerhard het niet had overleefd. In het
boek moet Gerhard op het kamp werken. Tijdens een van zijn werkdagen krijgt hij een
grote snee aan de onderkant van zijn voet. Deze snee gaat later ontsteken en zonder
hulp zou Gerhard hieraan overlijden. Gelukkig ontmoet Gerhard iemand op het kamp,
een Hongaarse arts, die hem aan zijn leiden verlost. Hij opereert hem en doet er een
verband omheen. Nadat de oorlog voorbij is komt Gerhard deze arts weer tegen, op dit
moment denkt hij terug hoe deze man zijn leven had gered. Zonder deze man was dit
ook niet geschreven.

De derde afwijkende titel die ik heb gekozen is Nachtlust. Op het kamp krijgen de
mensen niet veel te eten. Nachtlust duidt dus op het honger hebben tijdens de dag,
maar ook duidt het op het honger hebben tijdens de nacht. De tweede betekenis is het
overlijden van zijn ouders. Lust is een gevoel dat je erg misselijk kan maken en het laat
je voelen alsof je een gat in je maag hebt. Het overlijden van zijn ouders laat Gerhard
ook voelen alsof hij een gat in zijn maag heeft en maakt hem ook misselijk. Ik kan het mij
voorstellen dat hij ’s nachts het meest met dit gevoel zit, omdat hij overdag moet werken
en dat leidt hem af.

De vierde titel die ik heb gekozen is Snee. In het boek krijgt Gerhard, tijdens het werken
op het kamp, een grote snee in zijn voet. Ik heb dus de titel snee bedacht voor deze
reden. Deze snee kan gelukkig nog geheeld worden. Desalniettemin krijgt Gerhard ook
nog een andere snee, een mentale snee. Een mentale snee is een verwonding in de
hersenen van Gerhard die niet meer geheeld kan worden. Gerhard zal geen fysieke
wonden meer overhouden aan de tweede wereldoorlog, echter zal Gerhard wel voor
altijd een mentale beschadiging behouden. De snee op zijn voet is alleen nog maar een
litteken, de snee in zijn hersenen zijn alleen nog maar herinneringen.

De vijfde en laatste afwijkende titel die ik voor dit boek heb gekozen is Hoop. Tijdens de
oorlog is een van de belangrijkste dingen die je bij je kan hebben hoop. Er gebeuren een
aantal dingen waardoor de hoop van anderen ontnomen zou worden, maar Gerhard blijft
in het verhaal sterk. Zijn ouders zijn dood gegaan, maar toch houdt Gerhard hoop.
Gerhard krijgt een dodelijke ontstoken wond, maar toch houdt Gerhard hoop. Gerhard
moet op weinig voedsel en water toch keihard zwoegen op de kampen, maar toch houdt
Gerhard hoop. Gerhard ziet dagelijks mensen afgevoerd worden die zullen worden
vergast, maar toch houdt Gerhard hoop. Zonder hoop had Gerhard het misschien niet
overleefd.
Evaluatie

In het maken van het literatuurdossier heb ik een hele hoop uren gestopt. Het lezen van
de boeken was erg plezierig, maar de opdrachten waren wat werk intensiever.
Het boek strepen aan de hemel was mijn persoonlijke favoriet, echter durfde ik er geen
recensie over te schrijven, want daar heb ik nog wel eens moeite mee.
De opdrachten die ik heb uitgekozen zijn de opdrachten waarvan ik dacht dat ik lekker
creatief te werk kon gaan. In die opdrachten had ik dan ook erg veel plezier.

11
Voor mijn pecha kucha zal ik nog Post voor mevrouw Bromley lezen, ik hoop dat dat
boek net zo leuk was als Strepen aan de hemel, aangezien dat ook een oorlogsverhaal
is.
Ik heb erg van de gelezen boeken genoten en erg veel geleerd. Misschien pak ik
voortaan wat vaker een boek, zodat ik wat meer kan ontspannen.

12