Suplementi PM Ohrit Shqip-Final 10.8.2017-Clear PDF

<KOPERTINA>
Suplementi i Trashëgimisë Botërore i

Planit të Menaxhimit për Peizazhin e
Mbrojtur të Pogradecit
2017-2027
GUSHT 2017
1
<TITULLI I FAQES>
Suplementi i Trashëgimisë Botërore i

Planit të Menaxhimit për Peizazhin e
Mbrojtur të Pogradecit
2017-2027
Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

DRAFT Gusht 2017
2
<BALLINA>

DRAFT Gusht 2017
3
AKRONIME DHE SHKURTESA
mnd mbi nivelin e detit
AD pas Kr.
BC p.Kr.
BNK Bashkëpunim Ndërkufitar
CR I rrezikuar në mënyrë kritike
VKM Vendim i Këshillit të Ministrave
EN I rrezikuar
BE Bashkimi Evropian
FYROM Ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë
GIZ Bashkëpunimi Teknik Gjerman
ICCROM Qendra Ndërkombëtare për Studimin e Ruajtjes dhe Restaurimit të Pasurisë Kulturore
ICOMOS Këshilli Ndërkombëtar i Monumenteve dhe Siteve
IMK Instituti i Monumenteve të Kulturës
IPA Instrumenti i Asistencës të Para-Anëtarësimit
IUCN Bashkimi Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës
RLO Rajoni i Liqenit të Ohrit
KM Komiteti i Menaxhimit
MK Ministria e Kulturës
MPJ Ministria e Punëve të Jashtme
MM Ministria e Mjedisit
MZHETTS Ministria e Zhvillimit Ekonomik, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes
SPM Suplementi i Planit të Menaxhimit
MTI Ministria e Transportit dhe e Infrastrukturës
MZHU Ministria e Zhvillimit Urban
MBZHRAU Ministria e Bujqesise, Zhvillimit Rural dhe Administrimit te Ujerave
AKZM Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura
AKM Agjencia Kombëtare e Mjedisit
AKPT Agjencia Kombëtare për Planifikimin Territorial
IShMP Inspektoriati Shteteror i Mjedisit dhe Pyjeve
NT Afër Kërcënimit
VJU Vlera e Jashtëzakonshme Universale
PDO Çertifikimi i Origjinës së Produktit (Protected Designation of Origin)
PGI Treguesi i Mbrojtur Gjeografik (Protected Geographical Indication)
PMP Peisazhi tokësor/ujor i mbrojtur i Pogradecit
ADZM Administrata Rajonale e Zonave të Mbrojtura
ARKK Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare
TSG Traditional Speciality Guaranteed (Specialiteti i Garantuar Tradicional)
UNESCO Origanizata e Kombeve të Bashkuara për Edukim, Shkencë dhe Kulturë
VU I përkeqësuar
WFD Direktiva e Kuadrit të Ujrave të BE-së
TB Trashëgimi Botërore

DRAFT Gusht 2017
4
Parathënie
Disa fjalë nga Ministri i Mjedisit, Ministrja e Kulturës dhe Kryebashkiaku i Pogradecit që demonstrojnë miratimin e planin
dhe qëllimin e tyre për ta vënë në zbatim.

DRAFT Gusht 2017
5
Përmbajtja
Hyrje dhe përmbledhje ........................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
1 Sfondi historik ................................................................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.1 Pozita gjeografike dhe detajet e zgjerimit të pasurisë së Trashëgimisë botërore dhe zonës buferike ........Error!
Bookmark not defined.
1.2 Statusi i Trashëgimisë Botërore ....................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.3 Legjislacioni kombëtar përkatës....................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.4 Fusha e zbatimit dhe qëllimi i suplementit të planit të menaxhimit ......... Error! Bookmark not defined.
1.4.1 Plani i Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur Tokësor/Ujor të Pogradecit ......... Error! Bookmark not
defined.
1.4.2 Shpallja e monumenteve të natyrës dhe kulturës .................................... Error! Bookmark not defined.
1.4.3 Përgatitja e suplementit të Trashëgimisë Botërore në formën e planit të menaxhimit ..........Error!
1.4.4 Funksioni, struktura dhe elementët e suplementit të planit të menaxhimit ... Error! Bookmark not defined.
1.4.5 Planet dhe projektet kryesore që kanë ndikim në zonë ................................... Error! Bookmark not defined.
1.4.6 Burimet e informacionit ................................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.5 Aktorët kryesorë institucionalë ........................................................................ Error! Bookmark not defined.
2 Vlerësimi: vlerat, kërcënimet dhe mundësitë ............................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1 Mbrojtja dhe konservimi ivlerave brenda zgjerimit të pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe zonës së saj
buferike .............................................................................................................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.1 Vlera e Jashtëzakonshme Universale dhe kriteret për kandidimin ........ Error! Bookmark not defined.
2.1.2 Vlerat natyrore .............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.3 Vlerat kulturore ............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.4 Ndërveprimi i vlerave natyrore me ato kulturore .................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.5 Vlera të tjera ................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2 Arritjet dhe mundësitë ...................................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1 Niveli kombëtar dhe ndërkombëtar ............................................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.2 Niveli vendor ................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3 Trajtimi i presioneve, kërcënimeve dhe ndikimeve ...................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1 Ndotja e Liqenit të Ohrit dhe e burimeve të tij ujore ............................... Error! Bookmark not defined.
2.3.2 Planifikimi dhe ekzekutimi i pamjaftueshëm i zhvillimit dhe ndërtimit Error! Bookmark not defined.
2.3.3 Shfrytëzimi i paqendrueshëm i burimeve natyrore ................................. Error! Bookmark not defined.
2.3.4 Degradimi i karakterit peizazhor, i siteve kulturore dhe i strukturave ............ Error! Bookmark not defined.
2.3.5 Humbja e kulturave dhe traditave të shquara vendase ........................... Error! Bookmark not defined.
2.3.6 Shkaqet e brendshme ................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3 Vizioni dhe parimet udhëzuese....................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1 Vizioni .................................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2 Parimet udhëzuese............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.1 Përgjegjësitë dhe detyrimet e monitorimit që lidhen me Statusin e Trashëgimisë Botërore .Error!

DRAFT Gusht 2017
6
3.2.2 Zbatimi i parimit parandalues ...................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3 Menaxhimi i integruar ................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.4 Bashkëpunimi kombëtar dhe ndërkufitar ................................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.5 Angazhimi i aktorëve ..................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.6 Shteti i së drejtës ............................................................................................ Error! Bookmark not defined.
4 Programet e menaxhimit ............................................................................................ Error! Bookmark not defined.
Programi 1. Mbrojtja dhe menaxhimi i Liqenit të Ohrit (kontrollimi dhe ulja e ndotjes, menaxhimi i peshkimit) ....Error!
Qëllimi afatgjatë ............................................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Arsyetimi ......................................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Integrimi me plane të tjera ............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Rreziqet ........................................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Objektivat specifike për t’u realizuar në 10 vitet e ardhshme
Programi 2. Mbrojtja dhe ruajtja e atributeve kulturore të Vlerës së jashtëzakonshme Universale dhe vlerave të tjera
dhe trashëgimisë kulturore ............................................................................................................................................ 49
Qëllimi afatgjatë ......................................................................................................................................................... 49
Integrimi me plane të tjera ......................................................................................................................................... 49
Rreziqet ....................................................................................................................................................................... 49
Objektivat specifike për t’u realizuar në 10 vitet e ardhshme për atributet kulturore të VJU-së dhe për
trashëgiminë kulturore të lidhur me vlera të tjera ..................................................................................................... 50
Programi 3. Integrimi i zhvillimit lokal me vlerat e Trashëgimisë Botërore ................................................................... 51
Arsyetimi ..................................................................................................................................................................... 51
Integrimi me plane të tjera ......................................................................................................................................... 52
Rreziqet ....................................................................................................................................................................... 55
Objektivat specifike për t’u realizuar në 10 vitet e ardhshme ...................................... Error! Bookmark not defined.
Programi 4. Publiku gëzon përfitimet nga Trashëgimia Botërore ................................................................................ 57
Objektivat specifike për t’u realizuar në 10 vitet e ardhshme ................................................................................... 58
Programi 5. Menaxhimi i Zonës Buferike të Trashëgimisë Botërore (ekosistemet, përdorimi i tokës dhe mënyra e të
jetuarit) ........................................................................................................................................................................... 61
Arsyetimi ..................................................................................................................................................................... 61
Integrimi me plane të tjera ............................................................................................ Error! Bookmark not defined.
Programi 6. Zbatimi i planeve të menaxhimit në zonë ................................................................................................... 64
DRAFT Gusht 2017
7
Arsyetimi ........................................................................................................................ Error! Bookmark not defined.
Rreziqet ....................................................................................................................................................................... 64
5 Plani i partneritetit për qeverisjen dhe menaxhimin.......................................................................................... 67
5.1 Qeverisja e Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe Zonës Buferike ............................................ 67
5.2 Komiteti i Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit (i ndryshuar për të përfshirë Zgjerimin e
Pasurisë së Trashëgimisë Botërore të Liqenit të Ohrit) .................................................................................................. 67
5.3 Planifikimi, monitorimi dhe raportimi ............................................................................................................... 70
5.3.1 Monitorimi .................................................................................................................................................... 70
5.3.2 Raportimi ...................................................................................................................................................... 70
5.4 Burimet për menaxhimin .............................................................................................................................. 70
5.4.1 Burimet financiare .................................................................................................................................... 70
5.4.2 Burimet njerëzore ...................................................................................................................................... 71
5.4.3 Pajisjet dhe infrastruktura ........................................................................................................................ 71
6 Planet e veprimit ...................................................................................................................................................... 72
Programi 1: Mbrojtja dhe menaxhimi i Liqenit të Ohrit (kontrollimi dhe ulja e ndotjes, menaxhimi i peshkimit) ......... 73
Programi 2: Mbrojtja dhe ruajtja e atributeve kulturore të VJU-së dhe vlerave të tjera dhe trashëgimisë ................... 78
Programi 3. Integrimi i zhvillimit lokal me vlerat e Trashëgimisë Botërore ................................................................... 81
Program Publiku gëzon përfitimet nga Trashëgimia Botërore ...................................................................................... 83
Programi 5 Menaxhimi i Zonës Buferike të Trashëgimisë Botërore (ekosistemet, përdorimi i tokës dhe mënyra e
jetesës ). .......................................................................................................................................................................... 88
Programi 6. Zbatimi i planeve të menaxhimit në zonë ................................................................................................... 91
7 Shtojcat ....................................................................................................................................................................... 96
Shtojca 1. Kuadret e Planifikimit të Menaxhimit ............................................................................................................ 96
A. Kërkesa ligjore për planet e menaxhimit në Shqipëri ............................................................................... 96
B. Kërkesat për planet e menaxhimit për Pasuritë e Trashëgimisë Botërore ........................................... 98
C. Ligji për Trashëgiminë Botërore . .................................................................................................................... 100
D. Ligji për Planifikimin dhe Zhvillimin Territorial ....................................................................................... 101
Shtojca 2. Zhvillimi i suplementit të planit të menaxhimit ........................................................................................... 102
A. Veprimtaritë kryesore përpërgatitjen e e suplementit të planit të menaxhimit ............................................ 102
B. Personat e përfshirë në procesin e planifikimit të menaxhimit ...................................................................... 103
C. Raportet dhe studimet kryesore të përgatitura gjatë procesit të planifikimit të menaxhimit ......... 107
Shtojca 3. Aktorët ........................................................................................................................................................ 108

DRAFT Gusht 2017
8
Hyrje dhe përmbledhje
Rajoni i Liqenit të Ohrit si një liqen unikal, më i vjetri në Evropë dhe më i madhi nga sipërfaqja, me biodiversitet nga më
të larmishmit në botë, kufizohet nga disa prej vendbanimeve më të hershme të Evropës dhe udhëve të trashëgimisë
kulturore.
Ky plan trajton zgjerimin e pasurisë së Trashëgimisë Botërore, që mbulon pjesën shqiptare të liqenit të Ohrit, si dhe
burimet dhe peizazhet kulturore përreth liqenit (gjithsej 11378.6 ha), zonë e cila është nominuar për një zgjerim të
pasurisë ekzistuese të Trashëgimisë Botërore maqedonase ‘Trashëgimia Natyrore dhe Kulturore e Rajonit të Ohrit’. Ky
plan trajton gjithashtu edhe zonën buferike përreth zonës së zgjerimit që përfshin 15,944.4 ha. E gjithë zona e zgjerimit
të Trashëgimisë Botërore dhe zona buferike përkojnë me territorin e peizazhit të mbrojtur shqiptar 'Peizazhi i mbrojtur
tokësor/ujor i Pogradecit (PMP)', me një sipërfaqe totale prej 27,323 ha.
Ky plan është përgatiturpërmes një procesi gjithëpërfshirës për të përmbushur kërkesat e UNESCO-s për pasuritë e
Trashëgimisë Botërore për të patur një plan të veçantë menaxhimi ose një sistem të dokumentuar të menaxhimit. Ky plan
shërben si një dokument shtesëi planit ekzistues të menaxhimit të PMP-së dhe integrohetgjithashtu me Planin e
Përgjithshëm Vendor të Bashkisë së Pogradecit, duke shërbyer si instrumentet kryesore të menaxhimit dhe planifikimit
të zonës, si edhe me planin e menaxhimit të pjesës maqedonase të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore.
Plani përbëhet nga 6 pjesë, të përshkruara shkurtimisht më poshtë.
1. Sfondi
Sfondi ofron një përmbledhje të shkurtër të fakteve përZgjerimin e Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe zonën buferike,
kuadrin ligjor në bazë të të cilit funksionon, fushën e zbatimit dhe qëllimin e planit të menaxhimit dhe procesin sipas të
cilit është zhvilluar. Ai identifikon gjithashtu aktorët kryesorë të përfshirë në menaxhimin e zonës dhe projektet, planet
dhe iniciativat e tjera përkatëse. Për dokumentet që përmbajnë më shumë detaje janë dhënë referencat përkatëse.
2. Vlerësimi; vlerat, kërcënimet dhe mundësitë
Ky seksion ofron një analizim të situatës aktuale që ndikon në Zgjerimin e Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe zonën
buferike, duke u përqendruar në arsyetimin se përse zona është kaq e rëndësishme dhe në faktorët që kërcënojnë vlerat
e saj të veçanta. Këto janë dhënë në mënyrë të përmbledhur në Error! Not a valid bookmark self-reference..
T ABELA 1PËRMBLEDHJE E VLERAVE , ATRIBUTEV DHE KËRCËNIMEVE QË NDIKOJ NËNË PRON ËN E ZGJERIMIT TË TRASH ËGIMISË
B OTËRORE DHE ZONËN BUFERIKE
Vlerat, Cilësitë dhe Veçoritë Kryesore Kërcënimet Kryesore

 Mjedisi unikal fizik dhe historia gjeologjike e liqenit të  Rritja e ndotjes së liqenit të Ohrit dhe burimeve të tij
Ohrit dhe ujrave të tij; ujore, në veçanti, nga fosfori dhe azoti dhe nga
 Sistemii kompleksit të burimeve që furnizojnë mbetjet e ndotura minerare;
liqenin;  Planifikimi dhe zbatimi i pakët i zhvillimit dhe
 Biodiversiteti i jashtëzakonshëm dhe prania e më ndërtimit, sidomos në zonën e bregut. Kjo gjë ndikon
shumë se 300 llojeve endemike që popullojnë liqenin; negativisht në vazhdimësinë ekologjike të liqenit dhe
 Vazhdimësia e ekosistemeve në basenin e Liqenit nga rrethinave të tij dhe peizazheve historike dhe
malet e larta deri në bregun e liqenit; natyrore të zonës;
 Peizazhi i pasur kulturor dhe historik që rrethon  Shfrytëzimi pa kriter i burimeve natyrore, veçanërisht
Liqenin e Ohrit; i peshkimit dhe i lëndës drusore për ngrohje nga
 Ndërtesa historike duke përfshirë rrënjojat e një baseni i Liqenit. Ky i fundit ndikon në peizazh dhe
kishe të krishterimit të hershëm në Lin, qendrën shkakton erozion dhe degradim të tokës;
historike të Pogradecit dhe arkitekturën  Degradimi i siteve dhe strukturave kulturore për
tradicionalenë Lin dhe fshatra të tjerë; shkak të mungesës së mbrojtjes, restaurimit dhe
 Site të rëndësishme arkeologjike, sidomos rrënojat e mirëmbajtjes;
vendbanimeveneolitike përreth Liqenit dhe nën të;  Humbja e kulturave dhe traditave të shquara vendase
 Pasuria e zakoneve, traditave, arteve dhe historive për shkak të ndryshimeve demografike dhe ritmit të
zhvillimit të ri.
vendase të lidhura me zonën.
Në këtë seksion paraqiten edhe arritjet e konsiderueshme në nivel kombëtar dhe vendor që kanë krijuar kuadrin ligjor,
teknik dhe administrativ që ka mundësuar krijimin e zgjerimit të pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe zonës buferike.

DRAFT Gusht 2017
9
3. Vizioni dhe parimet udhëzuese
Vizioni për të cilin është rënë dakord për këtë zonë është
‘Rajoni i Liqenit të Ohrit me peisazhin unik dhe frymëzues ku natyrshëm ndërthurren vlera të trashëgimisë kulturore
me asetet natyrore dhe aspekte të mënyrës tradicionale të jetesës, përbën një destinacion turistik të qendrueshëm,
arkivë të historisë së natyrës, burim krenarie për identitetin rajonal dhe kombëtar’
Për menaxhimin e zonës janë përcaktuar gjashtë parime udhëzuese:
1. Respektimi i përgjegjësive dhe detyrimeve që lidhen me statusin e Trashëgimisë Botërore;
2. Zbatimi i parimit parandalues;
3. Menaxhimi i integruar;
4. Bashkëpunimi kombëtar dhe ndërkufitar;
5. Angazhimi i palëve të interesuara;
6. Zbatimi i ligjit.
4. Programet e menaxhimit
Bazuar në vlerësimin, vizionin dhe parimet udhëzuese, janë përcaktuar gjashtë programe menaxhimi, secili me një qëllim
afatgjatë dhe një sërë objektivash 10-vjeçare. Çdo program përfshin gjithashtuarsyetimin, vlerësimin e rrezikut dhe
menyren se si ai integrohet me planet e tjera që prekin zonën.
T ABELA 2 PROGRAMET , QËLLIMET DHE OBJEKTIVAT E MENAXHIMIT .
Programi 1. Mbrojtja dhe menaxhimi i Liqenit të Ohrit (kontrollimi dhe pakësimi i ndotjes, menaxhimi i peshkimit)
Qëllimi: Ndalimi dhe ndryshimi i Objektivat 10-vjeçare:
situatës së përkeqësimit të mjedisit 1.1 Trajtimi i plotë i të gjitha ujërave të zeza dhe ujërave industriale;
fizik dhe kimik të liqenit dhe 1.2 Pastrimi dhe dekontaminimi i Memelishtit dhe zonave të tjera minerare;
ekosistemeve të tij. 1.3 Restaurimi në gjendje pothuajse natyrore i Drilonit dhe kompleksit të
ligatinave;
1.4 Ngritja e një sistemi funksional të grumbullimit dhe asgjesimit të mbetjeve
të ngurta;
1.5 Peshkimi i qendrueshëm në Liqenin e Ohrit në aspektin ekologjik dhe
ekonomik;
1.6 Zhvillimi i monitorimit tëduhur për gjendjen e liqenit dhe kërcënimet me të
cilat përballet.
Programi 2. Mbrojtja dhe ruajtja e atributeve kulturore të VJU-së dhe vlerave të tjera dhe trashëgimisë kulturore
Qëllimi: Mbrojtja dhe ruajtja, e Objektivat 10-vjeçare:
veçorive(atributeve) kulturore të 2.1 Mbrojtja dhe ruajtja e veçorive (atributeve) kulturore të VJU-së dhe siteve të
VJU-së dhe vlerave të tjera dhe tjera historike dhe strukturave me rëndësi kulturore;
trashëgimisë kulturore në 2.2 Ruajtja e karakterit tradicional të fshatrave dhe qytetit;
peizazhin e ndërtuar dhe të hapur, 2.3 Ruajtja e kulturave dhe traditave vendase që mbështesin vlerat e trashëgimisë
kuptimi dhe vlerësimi i tyre nga botërore.
banorët dhe vizitorët e Rajonit të
Liqenit të Ohrit.
Programi 3. Integrimi i zhvillimit vendor me vlerat e Trashëgimisë Botërore
Qëllimi: Respektimi i VJU-së dhe Objektivat 10-vjeçare:
vlerave ekologjike, kulturore dhe 3.1. Miratimi dhe zbatimi i zonave zhvillimore dhe atyre të ndërtimit, rregulloret
peizazhore të zonës nga dhe udhëzimet;
ndërtuesit, pozicionimi dhe 3.2 Prishja e strukturave dhe ndërtesave të paligjshme;
intensiteti i ndërtimeve dhe 3.3 Menaxhimi i trafikut, transportit dhe infrastrukturës së transportit duke i vënë
infrastrukturës. theksin mbrojtjes dhe sigurisë së mjedisit dhe qasjes së respektimit të peizazhit.
Programi 4. Publiku gëzon përfitime prej Trashëgimisë Botërore

Qëllimi: Nxitja dhe lehtësimi i Objektivat 10-vjeçare:
turizmit dhe rekreacionit të 4.1 Drejtimi i zhvillimit dhe menaxhimit të turizmit dhe rekreacionit në Rajonin e
qendrueshëm natyror dhe Liqenit të Ohrit përmes një strategjie të integruar në nivel kombëtar dhe
kulturor përmes statusit të ndërkufitar;
Trashëgimisë Botërore të Rajonit 4.2 Mundësimi i turizmit natyror dhe kulturor përmes pranisë së një numri
të Liqenit të Ohrit. infrastrukturash dhe informacionit bazë për vizitorët;

DRAFT Gusht 2017
10
4.3 Nxitja dhe mbështetja e sektorit për organizimin e një sërë aktivitetesh,
atraksionesh dhe shërbimesh të turizmit natyror dhe kulturor për vizitorët;
4.4 Përdorimi i një marke dhe imazhi të përbashkët për marketingun dhe
promovimin e rajonit të liqenit të Ohrit;
4.5 Monitorimi dhe vendosja e standarteve të larta të sigurisë, shëndetit dhe
ndikimit mbi mjedisin dhe shoqërinë në lidhje me turizmin.
Programi 5. Menaxhimi i Zonës Buferike të Trashëgimisë Botërore (ekosistemet, përdorimi i tokës dhe mënyra e të
jetuarit)
Qëllimi: Menaxhimi i zonës Objektivat 10-vjeçare:
buferike tëzgjerimit të pasurisë së 5.1 Parandalimi i humbjes së sipërfaqeve pyjore dhe qendrueshmëria e
Trashëgimisë Botërore për të menaxhimit tëi pyjeve;
mbrojtur integritetin dhe 5.2 Qendrueshmëria e bujqësisë në zonën e liqenit të Ohrit në aspektin ekonomik
qëndrueshmërinë e saj dhe për të dhe ekologjik dhe mbështetja e mënyrës vendase të të jetuarit;
mundësuar mënyrën e 5.3 Shtohen mundësitë për punësim në Zonën Buferike.
qendrueshme të të jetuarit për
komunitetet vendase.
Programi 6. Zbatimi i planeve të menaxhimit për zonën
Qëllimi: Zbatimi dhe integrimi i Objektivat 10-vjeçare:
planeve të menaxhimit për 6.1 Krijimi efikas i baskëpunimit qeveritar dhe planifikimit të integruar të zonës;
Rajonin e Liqenit të Ohrit me anë 6.2 Disponimi i burimeve financiare për mbështetjen e zbatimit të planit;
të strategjive dhe planeve të tjera 6.3 Zhvillimi i kapaciteteve individuale dhe organizative për zbatimin e planit të
vendore. menaxhimit;
6.4 Monitorimi dhe raportimi mbi zbatimin e planit të menaxhimit dhe përshtatja
dhe rishikimi i planeve;
6.5 Angazhimi, mbështetja dhe ndërgjegjësimi i vendimmarrësve, drejtuesve dhe
aktorëve vendaspër statusin e Trashëgimisë Botërore.
5. Plani i partneritetit për qeverisje dhe menaxhim

Ky seksion përcakton se si do të realizohet qeverisja dhe menaxhimi i zonës dhe zbatimi i planit të menaxhimit. Qasja e
përgjithshme për Qeverisjen do të jetë në formën e menaxhimit të përbashkët, nën drejtimin e Komitetit ekzistues të
Menaxhimit për PMP, i cili i përshtatet përmbushjes së nevojave të menaxhimit të Trashëgimisë Botërore dhe ka në
përbërje këta anëtarë:
1. Kryetarin e Bashkisë së Pogradecit (Bashkë Drejtues);
2. Drejtorin e Përgjithshëm të Njësisë për Politikat Mjedisore dhe Zbatimin, Ministria e Mjedisit (Bashkë Drejtues);
3. Drejtorin e Përgjithshëm të Agjencisë Kombëtare të Zonave të Mbrojtura (AKZM);
4. Drejtorin e Përgjithshëm të Drejtorisë së Pergjithshme të Planifikimit Strategjik për Trashëgiminë Kulturore;
5. Drejtorin e Drejtorisë së Administrimit të Ujërave në Ministrinë e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të
Ujërave (MBZHRAU);
6. Drejtorin e Drejtorisë së Peshkimit në MBZHRAU;
8. Përfaqësuesin e Ministrisë së Punëve të Jashtme (Sekretari i Përgjithshëm i UNESCO-s);
9. Drejtorin e Institutit të Monumenteve të Kulturës;
10. Drejtorin e Drejtorisë Rajonale të Kulturës Kombëtare në Korçë;
11. Përfaqësuesin e Institutit të Arkeologjisë (Qendra për Studimet Albanologjike);
12. Përfaqësuesin e Agjencisë Kombëtare për Planifikimin e Territorit;
12. Drejtuesin ei Agjencisë Rajonale të Zonave të Mbrojtura (ADZM) në Korçë;
13. Përfaqësuesin e OJQ-ve;
14. Përfaqësuesin e nismës së qytetarëve vendas;
15. Përfaqësuesin e Bashkisë së Pogradecit të ngarkuar me çështjet mjedisore.
Të gjithë partnerët, përmes bashkëpunimit, punojnë për menaxhimin e zonës dhe zbatimin e planit të menaxhimit në
kuadër të mandateve dhe përgjegjësive të tyre. Kjo arrihet në bazë të miratimit të planit të menaxhimit dhe integrimit të
objektivave të tij sa më shumë që të jetë e mundur në planet dhe programet ekzistuese. Partnerët gjithashtu
bashkëpunojnë dhe komunikojnë çdo ditë për t'u siguruar që aktivitetet e tyre të zhvillohen në mënyrë të përshtatshme
dhe efikase. Gjithashtu mund të kërkohet edhe angazhimi i task forcave për aktivitete dhe projekte të përbashkëta.

DRAFT Gusht 2017
11
Seksioni 5 përshkruan gjithashtu kuadrin për monitorimin dhe raportimin e zbatimit të planit të menaxhimit dhe burimet
e nevojshme për menaxhim.
6. Planet e Veprimit
Një plan i hollësishëm veprimi është parashikuar për zbatimin e çdo objektivi në kuadër të çdo programi pune
 Realizimi i veprimeve të veçanta;
 Treguesit e realizimit;
 Përparësitë;
 Periudha e zbatimit;
 Përgjegjësia për zbatimin;
 Partnerët e zbatimit.
Shtojcat
Informacion shtesë

DRAFT Gusht 2017
12
1 Sfondi historik
1.1 Vendndodhja dhe detajet e zgjerimit të pasurisë së Trashëgimisë
Botërore dhe zonës buferike
Zgjerimi i Pasurisë së Trashëgimisë Botërore "Trashëgimia Natyrore dhe Kulturore e Rajonit të Ohrit" është me qendër
Liqenin e Ohrit në Shqipëri dhe në (Ish Republikën Jugosllave të) Maqedonisë. Pjesa maqedonase u përfshi në Listën e
Trashëgimisë Botërorë si një zonë natyrore në vitin 1979 dhe u zgjerua për të krijuar një zonëmikse (natyrore dhe
kulturore) në vitin 1980. Më 2018 dosja e kandidimit për zgjerimin e pasurisë ekzistuese të Trashëgimisë Botërore për
përfshirjen e pjesës shqiptare të liqenit do të paraqitet pranë Qendrës së Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s.
Pjesa shqiptare e saj ndodhet tërësisht brenda Bashkisë së Pogradecit, me një sipërfaqe prej 11378.6 ha. Ajo përfshin
elementët e mëposhtëm (shih Hartën 1).
• Të gjithë pjesën shqiptare të liqenit të Ohrit.
• Gadishullin Lin dhe rripin e bregut në veri të kufirit maqedonas
• Burimet e Drilonit dhe rrjedhat ujore që i lidhin ato me Liqenin.
Kjo zonë përfshin një pjesë të zonës së mbrojtur kombëtare shqiptare 'Peizazhi i mbrojtur tokësor/ujor i Pogradecit',
shpallur në vitin 1999, me një sipërfaqe prej 27,323 ha dhe administruar nga Administrata Kombëtare e Zonave të
Mbrojtura. Pjesa tjetër e sipërfaqes së Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit shërben si zonë buferike për pasurinë e
Trashëgimisë Botërore.
1.2 Statusi i Trashëgimisë Botërore

Që nga viti 1989, Shqipëria ka qenë një nga 192 vendet që kanë ratifikuar Konventën e vitit 1972 mbi Mbrojtjen e
Trashëgimisë Botërore Kulturore dhe Natyrore. Trashëgimia botërore është përcaktimi i zonave në Tokë që kanë vlerë të
jashtëzakonshme universale për njerëzimin dhe që janë përfshirë në Listën e Trashëgimisë Botëror për t'u mbrojtur në
mënyrë që të vlerësohen dhe gëzohen nga brezat e sotëm dhe të ardhshëm. Që nga shtatori i vitit 2016, në Listën e
Trashëgimisë Botërore janë regjistruar 203 Prona Natyrore, 814 PronaKulturore dhe 35 Mikse (Natyrore dhe Kulturore).
Kriteret për përfshirjen në listë paraqiten në Kuadratin 1. Rajoni i Ohrit është i regjistruar në Listën e Trashëgimisë
Botërore sipas kritereve (i), (iii), (iv) dhe (vii).
K UTIA 1. KRITERET E PËRFSHIRJES NË LISTËN E TRASHËGIMISË BOTËRORE
Për t'u përfshirë në Listën e Trashëgimisë Botërore, zona duhet të ketë 'Vlerë të jashtëzakonshme universale', duhet
të plotësojë të paktën një nga dhjetë kriteret e përzgjedhjes:
(i) të përfaqësojë një kryevepër të gjenialitetit krijues njerëzor;
(ii) të shpalosë një shkëmbim të rëndësishëm të vlerave njerëzore, për një periudhë kohore të caktuar ose brenda një
zone kulturore të botës, lidhur me zhvillimet në arkitekturë ose teknologji, në artet monumentale, në urbanistikën e
qytetit ose në krijimin e peizazhit;
(iii) të jetë një dëshmi unikale ose të paktën e jashtëzakonshme e një tradite kulturore ose e një qytetërimi që jeton
ose që është zhdukur;
(iv) të jetë një shembull i shquar i një lloj ndërtimi, i një ansambli ose peizazhi arkitekturor ose teknologjik i cili
dëshmon(a) fazat e rëndësishme të historisë njerëzore;
(v) të jetë një shembull i shquar i një kolonie/vendbanimi tradicional njerëzor, përdorimi të tokës ose përdorimi të
detit, që përfaqëson një kulturë (ose kultura) ose ndërveprim të njeriut me mjedisin, veçanërisht kur ajo është bërë e
cënueshme nën ndikimin e ndryshimeve të pakthyeshme;
(vi) të jetë e lidhur drejtpërdrejt ose konkretisht me ngjarje ose tradita të gjalla, me ide ose me besime, me vepra
artistike dhe letrare me rëndësi të jashtëzakonshme universale. (Komiteti kërkon që ky kriter mundësisht të përdoret
së bashku me kriteret e tjera);
(vii) të përmbajë dukuri natyrore tëmahnitshme ose zona me bukuri të jashtëzakonshme natyrore dhe rëndësi
estetike;
(viii) të jetë shembull i jashtëzakonshëm që paraqet fazat kryesore të historisë së tokës, duke përfshirë historinë e
jetës, proceset gjeologjike të rëndësishme e të vazhdueshme të zhvillimit të tokës ose karakteristika të rëndësishme
gjeomorfe ose fiziografike;
(ix) të jetë shembull i jashtëzakonshëm që paraqet procese ekologjike dhe biologjike të vazhdueshme të evolucionit
dhe zhvillimit të ujërave tokësore, të ujërave tëëmbla, të ekosistemeve bregdetare dhe detare dhe komuniteteve të
bimëve dhe kafshëve;

DRAFT Gusht 2017
13
(x) të përmbajë habitatet më të rëndësishme dhe domethënëse natyrore për ruajtjen in-situ të diversitetit biologjik,
duke përfshirë ato që përmbajnë specie të kërcënuara të vlerës së jashtëzakonshme universale nga pikëpamja e
shkencës apo ruajtjes.
Zona gjithashtu duhet të përmbushë kushtet e integritetit dhe/ose autenticitetit dhe duhet të ketë sistemin e duhur
për mbrojtjen dhe menaxhimin për të bërë të mundur ruajtjen e saj (paragrafët 77 dhe 78 të Udhëzimeve
Operacionale për Zbatimin e Konventës së Trashëgimisë Botërore).
Shih http://whc.unesco.org/en/about/
Një përmbledhje e deklaratës së vlerave të jashtëzakonshmeuniversale të zonës ekzistuese të Trashëgimisë Botërore
paraqitet në Kuadratin 2.

DRAFT Gusht 2017
14
Harta___1 vendndodhja dhe kufijtë e Zonës së Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe zonës buferike

DRAFT Gusht 2017
15
1.3 Legjislacioni përkatës kombëtar
Kuadri kryesor ligjor që përcakton menaxhimin e zgjerimit të mundshëm të pasurisë së Trashëgimisë Botërore në Shqipëri
është:
Ligji për Reformën Administrative-Territoriale nr. 115/2014 datë 31.06.2014:
përcakton organizimin e ri administrativ dhe territorial të qeverisjes vendore në Shqipëri. Për qëllime qeverisëse dhe
territoriale territori shqiptar tani është ndarë në 61 njësi të qeverisjes territoriale.
Ligji për Vetëqeverisjen Vendore, nr. 139/2015 datë 17.12.2015;
përcakton funksionet dhe përgjegjësitë e Bashkive dhe është instrumenti kryesor ligjor nëpërmjet të cilit vepron Bashkia
Pogradec.
Ligji për Mbrojtjen e Biodiversitetit,nr. 9587, datë 20.06.2006, i ndryshuar me ligjin nr. 37/2013 dhe me ligjin nr. 68,
datë 03.04.2014;
siguron bazën ligjore për ruajtjen e biodiversitetit në Shqipëri.
Ligji për ratifikimin e marrëveshjes ndërmjet qverisë së Republikës së Shqipërisë dhe qeverisë së Republikës së
Maqedonisë për mbrojtjen dhe zhvillimin e qëndrueshëm të liqenit të Ohrit dhe pellgut uljëmbledhes të tij. Nr. 9347,
datë 24.02.2005
Ligji për Zonat e Mbrojtura, nr. 81/2017, datë 04.05.2017;
është baza ligjore për krijimin dhe menaxhimin e zonave të mbrojtura dhe ndikon në menaxhimin e peizazhit të
mbrojtur të Pogradecit. Detajet në lidhje me planet e menaxhimit dhe zonimin e menaxhimit të zonave të mbrojtura
paraqiten në Shtojcën 1.A.
Ligji për Trashëgiminë Kulturore, nr. 9048, datë 07.04.2003 dhe i ndryshuar me ligjin nr. 9592, datë 27.07.2006, ligjin
nr. 9882, datë 28.02.2008, ligjin nr. 10137, datë 11.05.2009 dhe ligjin nr. 77/2013, datë 14.02.2013;siguron bazën ligjore
për mbrojtjen dhe menaxhimin e trashëgimisë kulturore. Më shumë detaje për dispozitat përkatëse paraqiten në
Shtojcën 1.C.
Ligji për Planifikimin dhe Zhvillimin e Territorit Nr. 107/2014, datë 31.07.2014 (hyri në fuqi më 01.10.2014);
siguron bazën për të gjitha planifikimet e përdorimit të tokës në Shqipëri. Më shumë detaje për dispozitat përkatëse
paraqiten në Shtojcën 1.D.
VKM-ja për rregullimin e planifikimit të territorit, Nr. 671, datë 29.07.2015.
Ai jep informacion të detajuar për strukturën dhe përmbajtjen e instrumenteve të planifikimit në nivele të ndryshme.
Ligje të tjera të rëndësishme që ndikojnë në aspektet specifike të menaxhimit të zonës përfshijnë si më poshtë:
Ligjin për Burimet Ujore, Nr. 8093, datë 21. 03.1996.
Ligjin për Mbrojtjen e Liqeneve Ndërkufitare, Nr 9103, datë 10.07.2003.
Ligjin për Bujqësinë dhe Zhvillimin Rural, Nr. 9817, datë 22.10.2007.
Ligjin për Sektorin Minerar, Nr. 10304, datë 15.07.2010.
Ligjin për Mbrojtjen e Mjedisit, Nr.10431, datë 09.06.2011.
Ligjin për Peshkimin, Nr. 64, datë 31.05.2012.
Ligjin për Turizmin, Nr.93, datë 27.07.2015.
1.4 Fusha e zbatimit dhe qëllimi i suplementit të planit të menaxhimit

Ligji për Zonat e Mbrojtura (2017)kërkon që të gjitha zonat e mbrojtura në Shqipëri të kenë plane menaxhimi (Shih
Shtojcën 1A). Sipas Udhëzimeve Operacionale për Zbatimin e Konventës së Trashëgimisë Botërore, në mënyrë që të
përfshihet në Listën e Trashëgimisë Botërore, një zonë duhet të ketë një plan menaxhimi të veçantë apo sistem të
dokumentuar të menaxhimit (shih Shtojcën 1B). Ky dokument strategjik i planifikimit synon të përmbushë këtë detyrim
për Trashëgiminë Natyrore dhe Kulturore të rajonit të Ohrit. Ai është formuluar si suplement i Planit zyrtar të Menaxhimit
2014-2019 për Peizazhin e mbrojtur tokësor/ujor të Pogradecit, i cili përfshin në territorin e vet të gjithë zgjerimin e
pasurisë së Trashëgimisë Botërore. Qëllimi i këtij suplementi është të orientojë menaxhimin e kësaj pasurie në Shqipëri,
të konsolidojë planin ekzistues të menaxhimit të PMP-së, të trajtojë në mënyrë më të detajuar nevojat e tipareve
kulturore me VJU-së dhe vlerave të tjera të kulturës dhe trashëgimisë, të plotësojë detyrimet që lindin pas përfshirjes në
Trashëgiminë Botërore dhe të sigurojë një bazë për menaxhimin e koordinuar midis subjekteve kryesore përgjegjëse dhe
palëve të interesuara në Shqipëri dhe ish Republikën Jugosllave të Maqedonisë.

DRAFT Gusht 2017
16
1.4.1 Plani i Menaxhimit për Peizazhin Tokësor/Ujor të Pogradecit
Peizazhi i mbrojtur tokësor dhe ujor i Pogradecit (PMP) ka një plan menaxhimi të miratuar për periudhën 2014-2019.
Plani përfshin informacionin e detajuar për zonën e mbrojtur dhe burimet e saj dhe siguron një kuadër planesh menaxhimi
për zonën (duke përjashtuar zonat urbane dhe ato të trashëgimisë kulturore). Elementet kryesore paraqiten në
Tabela___3 elementet kryesore të planit të menaxhimit të peizazhit të mbrojtur tokësor dhe ujor të pogradecit (2014-
2019).
T ABELA ___3 ELEMENTET KRYESORE TË PLANIT TË MENAXHIMIT TË PEIZAZHIT TË MBROJTUR TOKËSOR DHE UJOR TË POGRADECIT
(2014-2019)
Objektivat afatgjata Objektivat afatshkurtra
1. Konsolidimi i sistemit të menaxhimit 1.1. Zbatimi i dispozitave të çdo rregulloreje dhe ligji kombëtar ekzistues
të zonës së mbrojtur. për vizitorët dhe përdoruesit e Zonës së Peizazhit Tokësor/Ujor të
Sigurimi i menaxhimit të zonëssë Pogradecit;
mbrojtur në mënyrë korrekte, duke 1.2. Rritja e efikasitetit të sistemit të menaxhimit të zonës së mbrojtur
përfshirë aktorët vendas në një proces të duke konsoliduar institucionet përkatëse drejt një shërbimi efektiv të
qëndrueshëm me pjesëmarrjen e zbatimit të ligjit dhe ndjekjes penale në rastet e shkeljeve të kërkesave
grupeve të interesit që të kontribojnë në mjedisore;
menaxhimin e qëndrueshëm të burimeve 1.3. Konsolidimi i bashkëpunimit midis grupeve të interest të peshkimit,
të zonës, duke mbajtur një ekuilibër të pylltarisë dhe aktorëve të tjerë vendorë. KM-ja duhet të jetë forumi
pranueshëm midis ruajtjes së natyrës kryesor për vendosjen e bashkëpunimit të rregullt zyrtar midis agjencive
dhe zhvillimit të aktiviteteve njerëzore. qeveritare dhe atyre joqeveritare në këtë sektor;
1.4. Përmirësimi i kuadrit ekzistues ligjor.
2. Rritja e mbrojtjes dhe ruajtjes së 2.1. Garantimi që diversiteti i llojeve dhe proceseve të ekosistemeve në
habitateve dhe biodiversitetit. zonën e mbrojtur të mos ndikohen negativisht nga aktivitetet njerëzore;
Ruajtja e habitateve të ndryshme në 2.2. Nxitja e mirëmbajtjes së cilësisë së lartë të ujit për të mbrojtur
zonën e mbrojtur, ruajtja e varieteteve të habitatin e liqenit, për të parandaluar degradimin dhe përkeqësimin e
faunës dhe ndërthurjeve të brigjeve të liqenit dhe ekosistemeve ligatinore, habitateve tokësore dhe
ekosistemeve ujore dhe tokësore, kullotave;
sigurimi i cilësisë së mirë të ujit në Liqenin 2.3. Nxitja e drejtimit me bazë të gjerë komunitare dhe angazhimi për
e Pogradecit, ujit të pastër në lumenj dhe ruajtjen e llojeve të nivelit të veçantë të mbrojtjes.
përrenj dhe ruajtja e proceseve unikale
natyrore dhe biologjike dhe sistemeve në
mbështetje të jetës.
3. Shfrytëzimi për qëllime rekreative 3.1. Sigurimi i veprimtarisë së turizmit me ndikim të ulët, i cili shton
dhe turistike. përvojën rekreative dhe edukative të përdoruesve të zonave të mbrojtura;
Ofrimi dhe menaxhimi i zonës për qëllime 3.2. Garancia që aktivitetet turistike të mos ndikojnë negativisht në vlerat
rekreative dhe kulturore, duke garantuar e trashëgimisë ekologjike dhe kulturore të zonës së mbrojtur;
edhe zbatimin e objektivave të mbrojtjes 3.3. Garancia që turizmi të organizohet në mënyrë të qëndrueshme në
së natyrës, dhe zhvillimin e aktiviteteve drejtimin ekologjik.
të ndryshme turistike.
4. Zhvillimi i aktiviteteve të 4.1. Nxitja e bujqësisë dhe blegtorisë së qëndrueshme;
qëndrueshme bujqësore dhe socio- 4.2. Nxitja e menaxhimit të mirë ekologjik dhe ekonomik të të gjitha
ekonomike. kullotave;
Sigurimi i shëndetit mjedisor, 4.3. Nxitja e bletarisë, kultivimit të bimëve mjekësore dhe mjeteve të
rentabilitetit ekonomik dhe barazisë qëndrueshme të jetesës;
sociale dhe ekonomike në zonën e 4.4. Mbështetja e zhvillimit të qëndrueshëm të aktivitetit pyjor;
peizazhit. 4.5. Mbështetja e peshkimit të qëndrueshëm.
5. Nxitja e kërkimit shkencor dhe 5.1. Nxitja e kërkimeve që ofrojnë njohuri për vlerat e zonës së mbrojtur
edukimit. dhe japin më shumë të dhëna për menaxhimin e saj;
Nxitja e edukimit, vlerësimit të natyrës 5.2 Sigurimi i informacionit të përftuar nga kërkimi për drejtuesit e Zonës
dhe kërkimit shkencor mbi vlerat së Peizazhit të Mbrojtur Tokësor/Ujor të Pogradecit;
biologjike, gjeofizike dhe kulturore të 5.3 Përmirësimi i ndërgjesimit publik, mirëkuptimit dhe vlerësimit të
zonave të mbrojtura. mjediseve të zonës së mbrojtur dhe të ndikimit të mundshëm të
aktiviteteve njerëzore në këto mjedise.
Zonat e Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit

DRAFT Gusht 2017
17
Plani imenaxhimit PMP propozon një sistem zonash bazuar në dispozitat e Ligjit të mëparshëm për Zonat e Mbrojtura.
(Ligji Nr. 8906 i datës 06.06.2002, i ndryshuar në bazë të Ligjit Nr. 9868, date 04.02.2008). Këto zona përshkruhen dhe
paraqiten në Tabelën 4 dhe Hartën 2.
T ABELA ___2 ZONAT E MENAXHIMIT TË PMP
Zona Sipërfaqja( Përshkrim Aktivitetet e lejuara
ha)
Qendrore 1,211.47 Zonat e mbarështimit të peshkut (2 zona të Lejohen kërkimet shkencore
vogla në Liqenin e Ohrit); Sipërfaqja tokësore
e maleve të larta me bimësi malore dhe
alpine
Bio-korridori midis Parkut Kombëtar të
Galiçicës, Parkut Kombëtar të Prespës dhe
Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit
Për përdorim 20,763.33 Pjesa më e madhe e liqenit të Ohrit. Aktivitetet ekonomike sezonale, kullotja,
të Pyjet dhe kullotat: pyjet e dushkut me grumbullimi i bimëve mjekësore,
qëndrueshëm shkurre Buxus, pyjet e ahut të degraduara prodhimeve të dyta pyjore janë të lejuara;
me shkurre të dëllinjës dhe pyjet e Aktivitetet që nuk ndikojnë nëintegritetin
gështenjës; territoret ujore ekologjik të ekosistemit dhe mund të
zbatohen vetëm kur jepet leja mjedisore
Për zhvillim 4,722.39 Zona për zhvillim tradicional përfshin Lejohen aktivitetet ekonomike
tradicional bujqësinë, tokën pyjore, territoret afër
qendrave të banuara.
Përfshin pjesën më të madhe të bregdut të
liqenit të Ohrit.
Rekreacionale 33.54 Zona rekreative përfshin sipërfaqen për Aktivitetet e rekreacionit në natyrë, në
zhvillime rekreative kryesisht për aktivitete përputhje me funksionet e zonës së
turistike përgjatë liqenit mbrojtur, vlerat ekologjike, turistike dhe
kulturore të peizazhit natyror
Jashtë zonimit 592.43 Zonat urbane dhe zonat ku praktikat

intensive bujqësore zhvillohen përreth
Pogradecit dhe Buçimasit propozohen të
përjashtohen nga zonimi i peizazhit të
mbrojtur
TOTALI 27,323.10
H ARTA 1 KUFIJTË DHE ZONAT E MENAXHIMIT TË PEIZAZHIT T OKËSOR/UJOR TË POGRADECIT

DRAFT Gusht 2017
18
DRAFT Gusht 2017
19
1.4.2 Shpallja e Monumenteve të Natyrës dhe Kulturës
Monumente të Natyrës
Zgjerimi i Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe zona buferike përfshijnë shtatë monumente të shpallura Monumente
të Natyrës sikurse paraqitet nëTabela___3. Ato përbëhen nga drurë të lashtë, zona gjeologjike dhe hidrologjike (shih
).
T ABELA ___3 MONUMENTET E NATYRËS NË ZGJERIMIN E PASURISË SË TRASHËGIMISË B OTËRORE
Emri Baza ligjore dhe data
1.Selvia e Kishës së Shën Marisë VKM nr.676 datë 20.12.2002
2. Sallkeni i Tushemishtit
3. Guri i Kamjes VKM nr.676 datë 20.12.2002
4. Shpella e Najazmës
5. Fragment i shkëputjes tektonike të grabenittë Ohrit
6. Shpella e Memlishtit
7.Burimet e Drilonit VKM nr.676 datë 20.12.2002
Monumente të Kulturës
Tabela__4 paraqet listën e objekteve të shpallura monumente kulture në këtë zonë. Kërkime të mëtejshme do të nxjerrin
në pah më tepër zona me rëndësi historike dhe kulturore që mund të shpallen monumente kulture nga shteti.
T ABELA __4 MONUMENTET E KULTURËS NË ZGJERIMIN E PASURISË SË TRASHËGIMISË BOTËROREDHE Z ONËN BUFERIKE
Monumentet dhe Baza ligjore
Vendndodhja
Brenda Zonës së Trashëgimisë Botërore
Rrënoja e Kishës paleokristiane Vendimi Nr. 1886, datë 10.06.1973, Ministria e Arsimit dhe Kulturës;
dhe mozaikët në Lin Monument Kulture i Kategorisë së Parë.
Rrënojat e Kishës Bizantine në Vendimi Nr. 1886, datë 10.06.1973, Ministria e Arsimit dhe Kulturës;
Lin Monument Kulture i Kategorisë së Parë.
Vendbanimi prehistorik i Vendimi Nr.1886 (10.6.1973) , Ministriae Arsimit dhe Kulturës;

Zagradisë Monument Kulture i Kategorisë së Parë.
Zona e mbrojtur e rrënojave të Udhri i Ministrit të Kulturës Nr. 66, datë 17.03.2016
kishës Paleokristiane dhe
mozaiku në Lin
Brenda Zonës buferike
Kalaja e Pogradecit Vendimi Nr. 1886,datë 10.6.1973, Ministria e Arsimit dhe Kulturës;
Monument Kulture i Kategorisë së Parë.
Qendra Historike e Pogradecit Vendimi i Këshillit të Ministrave Nr. 554, datë 18.06.2015 “Për shpalljen e Qendrës
Historike të qytetit të Pogradecit dhe miratimin e rregullores për mbrojtjen,
konservimin dhe administrimin e integruar të Qendrës Historike dhe Zonës
Buferike të qytetit të Pogradecit”.
Banesa e Vëllezërve Kycyku Vendimi Nr. 6, datë 18.12.1987, Komiteti i Kulturës dhe Arteve;
(Pogradec). Monument Kulture i Kategorisë së Parë.
Banesa e Vëllezërve Icka Vendimi Nr. 6,datë 18.12.1987, Komiteti i Kulturës dhe Arteve;
Banesa e poetit Lasgush Vendimi Nr.5, datë 23.11.1988, Komiteti i Kulturës dhe Arteve;
Poradeci (Pogradec). Monument Kulture i Kategorisë së Parë.
Banesa e Kristaq Puces Vendimi Nr. 8,i datë 16.12.1987, Komiteti i Kulturës dhe Arteve;
Banesa e Rinko Guxhos Vendimi Nr.8, datë 16.12.1987, Komiteti i Kulturës dhe Arteve;

DRAFT Gusht 2017
20
Banesa e Sandri Qipros Vendimi Nr. 1886, datë 18.12.1987, Komitetii Kulturës dhe Arteve;
1.4.3 Përgatitja e suplementit të Trashëgimisë Botërore të planit të menaxhimit

Ky Suplement i Trashëgimisë Botërore të Planit të Menaxhimit për PMP (Suplementi i TB-së), upërgatit gjatë dy viteve,
me përfshirjen e një numri të madh të aktorëve në nivel qendror dhe vendor, nën drejtimin e Ministrisë së Mjedisit dhe
Ministrisë së Kulturës, me mbështetjen e projektit "Drejt Qeverisjes së Konsoliduar të Trashëgimisë së Përbashkët Ndër-
kufitare Natyrore dhe Kulturore të Rajonit të Liqenit të Ohrit", me asistencë teknike të ofruar nga QTB të UNESCO-s, IUCN,
ICCROM dhe ICOMOS.
Pesë seminare dy-ditore të planifikimit të menaxhimit janë zhvilluar në vitet 2015 dhe 2016 dhe Grupi Teknik i Punës, i
përbërë nga përfaqësues të aktorëve të ndryshëm, u takua gjashtë herë gjatë vitit 2016 dhe 2017. Disa misione mbi tema
të caktuara kryen kërkime dhe bënë rekomandime për çështje të veçanta, u zhvilluan pesë aktivitete trajnimi me tema të
caktuara si edhe takime të shumta zyrtare dhe jo zyrtare, diskutime dhe konsultime. Bazuar në këtë punë dhe nën
drejtimin e grupit teknik të punës, një konsulent përkatës përgatiti draftin e parë, i cili iu nënshtrua shqyrtimit të
brendshëm, i ndjekur nga një proces konsultimi ligjor të jashtëm. Listat e aktiviteteve gjatë procesit të planifikimit, listat
e pjesëmarrësve kryesorë dhe listat e rezultateve kryesore gjenden në Shtojcën 2.
1.4.4 Funksioni, struktura dhe elementet e Suplementt të Planit të Menaxhimit

Suplementi i TB-së ka për synim tëfunksionojë në këto mënyra;
 Si udhëzues praktik për të gjitha palët e interesuara të angazhuara në menaxhimin dhe mbrojtjen e Vlerës së
Jashtëzakonshme Universale të zggjerimit të pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe tëtipareve të saj.
 Si njënivel i shtuar i Planit të Menaxhimit të PMP-së, i cili adreson elementet që nuk janë të përfshira me detaje në
atë plan (në veçanti: menaxhimin e tipareve kulturore të VJU-së dhe të vlerave të tjera kulturore; menaxhimin e
vlerave të trashëgimisë; zhvillimin harmonik të infrastrukturës vendore dhe ekonomisë).
 Si shtesë e planit të menaxhimit të pjesës ndërkufitare që ndodhet në FYROM.
 Si shtesë e Planit Vendor të Bashkisë Pogradec, për të siguruar që urbanizimi dhe zhvillimi vendor të jenë në harmoni
me Vlerën e Jashtëzakonshme Universale me të gjitha vlerat e zonës së Trashëgimisë Botërore.
 Si bazë për menaxhimin e përbashkët të zonës së Trashëgimisë Botërore, zonës së saj buferike dhe Rezervës së
Biosferës Ndërkufitare të Liqenit të Ohrit dhe Prespës.
1.4.5 Planet dhe projektet që ndikojnënë zonë

Plane dhe projekte të tjera të rëndësishme të lidhura me menaxhimin e Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore
dhe zonës buferike paraqiten nëTabela 5. Aktivitetet e menaxhimit duhet të merren parasysh dhe të integrohen aty ku
është e mundur.
T ABELA 5 P LANET DHE PROJEKTET QË NDIKOJNËNË ZGJERIMIN E PASURISË SË TRASHËGIMISË BOTËRORE
Titulli i Baza ligjore Autoriteti Partnerët Objektivat/qëllimi
strategjisë/planit/projektit (nëse ka) përgjegjës zbatues kryesor
Strategjia Kombëtare për Kushtetuta e Kryeministria. Të gjitha Sigurimi i zhvillimit të
Zhvillim dhe Integrim (2014). Republikës së Ministritë e ministritë e Shqipërisë si një vend me
Shqipërisë linjës. linjës. ekonomi në tranzicion dhe
në përputhje me objektivat e
integrimit të BE-së.
Plani Kombëtar i Integrimit Marrëveshja Ministria e Të gjitha Transpozimi i legjislacionit
Evropian. me BE-në e Integrimit ministritë e mjedisor të BE-së në kuadrin
datës 28.4.2008 Evropian. linjës ligjor kombëtar dhe zbatimi
Ministritë e praktik i tij.
linjës.
Programi Ndërkufitar BNK Marrëveshja e Qeveria e Qeveria Çështjet mjedisore (me
IPA 2007-2013 Stabilizimit dhe Maqedonisë qendore dhe fokus të veçantë në RLO).
Asocimit për të Qeveria e qeveritë
dyja vendet. Shqipërisë vendore
Shqipëri-Maqedoni: Projekti Qeveria e Qeveritë Rekomandimet e
Strategjia e marketingut të ‘Veprime Shqipërisë; vendore të të marketingut për zhvillimin e
turizmit (2014). virtuale- Qeveria e dyja vendeve. turizmit.
rezultate Maqedonisë.

DRAFT Gusht 2017
21
reale’,në në
bazë të BNK në
kuadër të IPA-s
Dokument për Politikat Ligji për MM MM, AKZM Ruajtja e biodiversitetit dhe
Strategjike lidhur me Mbrojtjen e AKM, IKMP komponentëve të tij.
Mbrojtjen e Biodiversitetit Biodiversitit nr. Ministritë e Zhvillimi i rrjetit të Zonave të
9587/2006, linjës. Mbrojtura.
miratuar me
VKM nr. 31,
20.01.2016
Plani i Menaxhimit për Miratuar me Ministria e AKZM & AdZM- Menaxhimi i integruar i
Peizazhin e Mbrojtur Urdhër të Mjedisit të Zonave të Mbrojtura dhe
Tokësor/Ujor të Pogradecit Ministrit nr. (MM). IKMP (National përdorimi i qëndrueshëm i
(2014-2019). 2026 datë Inspektoriati burimeve të tyre natyrore,
31.12.2014. Kombëtar i florës, faunës dhe habitateve
Mjedisit dhe
Pyjeve).
Dosja e Kandidimit të UNESCO MM. AKZM, AdZM- Përgatitja e një dosjeje të
Rezervës së Biosferës Ministria e të. plotë gjithëpërfshirëse që do
nëPellgun Ujëmbledhës të Kulturës. IMK t'i paraqitet UNESCO-s për
Ohrit dhe Prespës (2014). Drejtoria kandidimin e zonës si zonë e
Rajonale e trashëgimisë së UNESCO-s.
Kulturës.
Strategjia e Ligji për Ministria e Bashkitë. Parashikohet nga kuadri i ri
Planit të Përgjithshëm Zhvillimin Planifikimit AKPT. ligjor për planifikimin e
Vendor për Bashkinë e Urban. Urban (MPU). territorit. Ai përmban një
Pogradecit (2016). analizë të hollësishme të
territorit që dokumenton
situatën aktuale të
planifikimit dhe një strategji
parapërgatitore për procesin
e hartimit dhe zbatimit të
Planeve të Përgjithshme
Vendore.
Plani i Menaxhimit të Bashkia Rajoni i Liqenit të Ohrit’

Mbetjeve të Ngurta për Pogradec Përgatitur në kuadër të
Bashkinë Pogradec (sipas projektit "Drejt Qeverisjes së
zhvillimit 2016). Konsoliduar të Trashëgimisë
së Përbashkët Ndër-kufitare
Natyrore dhe Kulturore të
Rajonit të Ohrit"
Planet e Zhvillimit të Pyjeve Ligji për Qeveritë Bashkitë që Përdorimi i qëndrueshëm i
për njësitë vendore shërbimn Pyjor. vendore. nga prilli 2016. burimeve pyjore dhe
nëÇëravë, Hudenisht, përdorimi me zgjuarsi i
Buçimas dhe Dardhë. lëndës drusore për ngrohje.
Draft Plani i Menaxhimit të Neni 5 i Bashkia Ohër; Qeveria Menaxhimi i zonës së

Trashëgimisë Natyrore dhe Konventës e Qeveria e qendrore dhe shrirjes; Ruajtja e saj;
Kulturore të Rajonit të Ohrit Trashëgimisë Maqedonisë. vendore. paraqitja.
(Maqedoni). (Duke u Kulturore
zhvilluar).
Projekti i Ndërhyrjeve Ligji për Ministria e Instituti i Ndërhyrjet emergjente për
Emergjente: Qendra Trashëgiminë Kulturës; Monumenteve stabilitetin e përkohshëm të
Historike e Pogradecit Kulturore Bashkia të Kulturës; strukturave të
Pogradec. Drejtoria monumenteve të rrezikuara.
Rajonale e
Kulturës
Kombëtare,
Korçë
Projekti: Ruajtja dhe Të ndryshme Ministritë GIZ Përfshirja e një raporti të
përdorimi i qëndrueshëm i përgjegjëse detajuar për gjendjen e
biodiversitetit në Liqenin e për ruajtjen e elementeve sipas Direktivës
Prespës, në Liqenin e Ohrit natyrës dhe

DRAFT Gusht 2017
22
dhe në Liqenin e Shkodrës mbrojtjen e së Kuadrit të Ujërave në
(2012- 2017) mjedisit në Liqenin e Ohrit të BE-së.
Shqipëri,
Maqedoni,
Mal të Zi
Projekti: Mundësimi i Të ndryshme Ministritë e UNDP Synimi për nxitjen e
bashkëpunimit ndërkufitar mjedisit dhe menaxhimit të përbashkët të
dhe i menaxhimit të administrimit burimeve të përbashkëta
integruar të burimeve ujore të ujërave në ujore të basenit të zgjeruar
në Basenin e zgjeruar të Shqipëri, të Drinit në nivel ndërkufitar,
Lumit Drin Maqedoni, duke përfshirë mekanizmat e
Mal të Zi koordinimit ndërmjet
komisioneve dhe komiteteve
të ndryshme për vlerësimin e
shtratit të liqeneve (për
liqenet Prespa, Ohër dhe
Shkodër).
1.4.6 Burimet e informacionit
Ky plan nuk riprodhon të dhënat dhe vlerësimet e detajuara të kryera gjatë përgatitjes së tij, të cilat tashmë janë përfshirë
në studime dhe plane të tjera të kohëve të fundit. Dokumentat në vijim duhet të konsultohen kur kërkohet informacion
më i detajuar. Disa nga këto përfshijnë gjithashtu bibliografitë gjithëpërfshirëse të materialit burimor të botuar.
Ministria e Mjedisit e Republikës së Shqipërisë (2017). Dosja e kandidimittëZgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë
Botërore tëRajonit të Liqenit të Ohrit në Shqipëri.
UNESCO dhe Ministria e Mjedisit e Republikës së Shqipërisë (2016). Vlerësimi bazë i rajonit të Liqenit të Ohrit - Shqipëri.
Raporti i përbashkët i IUCN-ICOMOS. UNESCO, Paris.
Një vlerësim i detajuar i përpiluar në kuadër të projektit "Drejt qeverisjes së konsoliduar të trashëgimisë së përbashkët
ndërkufitare natyrore dhe kulturore të Rajonit të Liqenit të Ohrit’ http://whc.unesco.org/en/neës/1439/
Krog, E. dhe Keçi, E. (2013) Plani i Menaxhimit për Zonën e Peizazhit të Mbrojtur Tokësor/Ujor tëPogradecit 2014-2019.
Programi IPA 2010 i Bashkimit Evropian për Shqipërinë.
Plani zyrtar i Menaxhimit të Peizazhit të Mbrojtur tëPogradecit, i cili përfshin brenda kufijve të tij të gjithë zgjerimin e
sipërfaqes së Trashëgimisë Botërore. Plani është miratuar me Urdhër të Ministrit nr. 2026, datë 31.12.2014.
GIZ (2015). Karakterizimi fillestar i liqeneve të Prespës, Ohrit dhe Shkodrës. Zbatimi i Direktivës së Kuadrit të Ujërave
të BE-së në Evropën Juglindore. GIZ, Eschborn.
Një analizë e detajuar e gjendjes fizike, kimike dhe biologjike të Liqenit të Ohrit, vlerësuar në kontekstin e Direktivës së
Kuadrit të Ujërave të BE-së. www.giz.de/en/downloads/giz2016-en-initial-characterization-prespa-ohrid-shkodra-
skadar.pdf
Sekretariati i Komitetit Dypalësh të Menaxhimit të Pellgut Ujëmbledhës të Liqenit të Ohrit (2013). Formulari i
Kandidimit të Rezervës Ndërkufitare të Biosferës në “Pellgun Ohër-Prespë”, shtator 2013. Ministria e Mjedisit, Pyjeve
dhe Administrimit të Ujërave e Republikës së Shqipërisëdhe Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Fizik së Republikës së
Maqedonisë.Rezerva e Biosferës mbulon pjesën më të madhe të rajonit Ohër-Prespë, duke përshirë Rajonin e Liqenit të
Ohrit.
www.researchgate.net/publication/280576274_Nomination_Form_for_the_Transboundary_Biosphere_Reserve_Ohrid
_-_Prespa_Watershed
1.5 Aktorët kryesorë institucionalë

Institucionet kryesore që mbartin përgjegjësinë për drejtimin dhe sigurimin e zbatimit të Planit të Menaxhimit janë si më
poshtë:
Bashkia Pogradec.
Bashkia ka përgjegjësi me spektër të gjerë për planifikimin vendor, dhënien e lejeve zhvillimore dhe atyre të ndërtimit,
mirëmbajtjen e shërbimeve publike duke përfshirë ujësjellësin dhe kanalizimet, administrimin e integruar të mbetjeve,
administrimin e pyjeve dhe zhvillimin ekonomik vendor.
Ministria e Mjedisit.
Ministria ka përgjegjësinë e plotë për mbrojtjen dhe rregullimin e mjedisit. Në nivel vendor vepron nëpërmjet dy
departamenteve/agjencive kryesore:
Inspektoriatit Shtetëor të Mjedisit dhe Pyjeve: përgjegjës për inspektimet sipas legjislacionit përkatës;

DRAFT Gusht 2017
23
Agjencisë Kombëtare të Zonave të Mbrojtura (AKZM). AKZM është autoriteti publik ligjor, në varësi të Ministrisë
përgjegjëse për administrimin e zonave të mbrojtura në të gjithë Shqipërinë. Në nivel vendor kjo vepron përmes
Administratës Rajonale të Zonave të Mbrojtura (me bazë në Korçë), e cila është përgjegjëse për menaxhimin e
përditshëm të Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit. Komiteti i Menaxhimit të Peizazhit të Mbrojtur Pogradec ofron
mbikëqyrje dhe udhëzime për menaxhimin e Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit.
Ministria e Kulturës
Ministria është përgjegjëse për zbatimin e politikës kulturore të qeverisë dhe për zhvillimin dhe zbatimin e politikave,
legjislacionit dhe nismave që lidhen me trashëgiminë kulturore. Një rrjet prej 19 institucionesh shtetërore në varësi të
Ministrisë zbaton dhe mbështet projekte, programe, nisma dhe aktivitete në lidhje me ruajtjen, restaurimin, menaxhimin,
valorizimin dhe promovimin e kulturës dhe trashëgimisë kulturore në Shqipëri.
Instituti i Monumenteve të Kulturës
Detyra themelore e IMK, është mbrojtja, restaurimi dhe vlerësimi i monumenteve kulturore – historike të trashëguara.
IMK ndërton të gjithë punën kërkimore studimore, ndjek zbatimin e legjislacionit në fushën e monumenteve të kulturës,
kryen veprime konkrete mbi monumentet e paluajtshme dhe të luajtshme që janë pjesë integrale e tyre, në të gjithë
territorin e Republikës së Shqipërisë, bën kualifikimin e kuadrit, autorizon dhe përcakton kriteret e restaurimit.
Në nivel vendor, Ministria vepron nëpërmjet Drejtorisë Rajonale të Kulturës, me qendër në Korçë, e cila është
përgjegjëse për restaurimin, mbrojtjen dhe menaxhimin e vlerave të trashëgimisë kulturore të zonës.
Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujërave (MBZHRAU). MBZHRAU ka përgjegjësi të plotë për
bujqësinë, pylltarinë, ujërat dhe peshkimin.
Inspektorati Shtetëror i Ujërave dhe Peshkimit: Përgjegjës për inspektim sipas legjislacionit përkatës.
Komiteti Dypalësh i Pellgut Ujëmbledhës të Liqenit të Ohrit. Siguron koordinimin e menaxhimit të liqenit dhe pellgut
ndërmjet Shqipërisë dhe Republikës së Maqedonisë (Ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë)
Një listë më e gjerë e aktorëve vendorë përfshihet në Shtojcën 3.
2 Vlerësimi: vlerat, kërcënimet dhe mundësitë

2.1 Mirëmbajtja dhe ruajtja e vlerave brenda Zgjerimit të Pasurisë së
Trashëgimisë Botërore dhe zonës së saj buferike
Seksionet në vijim përshkruajnë vlerat dhe tiparet kryesore të Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe zonës
së saj buferike. Hollësi të mëtejshme gjenden në referencat e renditura në seksionin 1.4.6.
2.1.1 Vlera e Jashtëzakonshme Universale dhe kriteret për kandidim
Siç shpjegohet në Kuadratin 1 më lart, sipas Udhëzimeve Operacionale për Zbatimin e Konventës së Trashëgimisë
Botërore, që një zonë të njihet se përmban Vlera të Jashtëzakonshme Universale, ajo duhet të përmbushë tri kërkesa
kryesore:
• të përmbushë një ose më shumë kritere të përcaktuara në Udhëzimet Operacionale
• të përmbushë kushtet e integritetit dhe/ose autenticitetit (në rastin e zonave mikse, plotësohen integriteti dhe
autenticiteti i tipareve kulturore që shprehin Vlerën e Jashtëzakonshme Universale)
• të ketë një sistem të përshtatshëm mbrojtjeje dhe menaxhimi për të siguruar ruajtjen e saj.
Vërtetimi i ekzistencës së kritereve të mësipërme përmblidhet në Deklaratën e Vlerës së Jashtëzakonshme Universale e
shprehur në një përshkrim të shkurtër faktik për cilësitë e zonës, arsyet përse zona përmban VJU dhe tipare të tjera që
lidhen me të; jep këto arsye me detaje në arsyetimin e kritereve sipas të cilave zona është shpallur trashëgimi botërore
në Listën e Trashëgimisë Botërore duke dhënë në mënyrë të hollësishme vlerat dhe tiparet që i shpalosin ato dhe arsyen
përse zona plotëson secilin kriter të propozuar; raporton në deklaratën e integritetit mënyrën se si tiparet ose
karakteristikat e zonës që shpalosin VJU të mundshme vërtetohet se ekzistojnë dhe gjenden brenda kufijve të zonës,
ndërsa paragrafi mbi kushtet e autenticitetit shpjegon se përmes cilave tipare dhe mënyre, kjo zonë shpalos VJU në një
mënyrë të besueshme/me vërtetësi.

DRAFT Gusht 2017
24
Së fundi, seksioni i mbrojtjes dhe menaxhimit parashtron kërkesat për mbrojtjen dhe menaxhimin e nevojshëm për të
ruajtur VJU e mundshme, tregon se si organizimi i mbrojtjes dhe menaxhimit, sistemet dhe planet, janë mjaft të
qëndrueshme dhe mund të zbatojnë mbrojtjen dhe menaxhimin e zonës në një mënyrë të tillë që ajo zonë të vazhdojë
të ruajë VJU-në e mundshme. Deklarata përshkruan kuadrin e përgjithshëm dhe pritshmëritë e veçanta afatgjata -
çështjet kryesore që kërkojnë vëmendje afatgjatë (për shembull, mbrojtja nga kërcënimet kryesore, mirëmbajtja e
kapaciteteve dhe financave, mirëmbajtja e mbështetjes së komunitetit etj.).
Deklarata e Vlerës së Jashtëzakonshme Universale do të jetë një për të gjithë zonën sapo të miratohet zgjerimi i saj. Më
poshtë paraqitet Deklarata Retrospektive e Miratuar e Vlerës së Jashtëzakonshme Universale të Trashëgimisë Natyrore
dhe Kulturore të Rajonit të Ohrit. Kjo deklaratë do të zgjerohet për të shpjeguar se si tiparet që gjenden në pjesën
shqiptare pasqyrojnë, plotësojnë, zgjerojnë ose shtojnë VJU-në e zonës së shpallur, se sa mirë dhe me vërtetësi ato
pasqyrojnë VJU-në në deklaratën e integritetit dhe autenticitetit, në kuadrin specifik të mbrojtjes dhe menaxhimit dhe
në pritshmëritë afatgjata të kësaj trashëgime të zgjeruar.
Kutia 2. Deklarata Retrospektive e VleravetëJashtëzakonshme Universale (miratuar në Seancën e 39 të Komitetit

të Trashëgimisë Botërore me vendim DC 39COM.8E)
Trashëgimia Natyrore dhe Kulturore e Rajonit të Ohrit në (Ish Republikën Jugosllave të) Maqedonisë
Sintezë e shkurtër
Rajoni i Liqenit të Ohrit, një zonë mikse e Trashëgiminë Botërore që mbulon 83,350 ha, u shpall si e tillë për vlerat e
saj natyrore në vitin 1979 dhe për vlerat e saj kulturore një vit më vonë. Liqeni i Ohrit është një dukuri natyrore e
mahnitshme, që siguron strehë për lloje të shumta endemike dhe relikte të florës dhe faunës të ujërave të ëmbla që
datojnë nga periudha terciare. Si një liqen i thellë dhe i lashtë me origjinë tektonike, liqeni i Ohrit ka ekzistuar
vazhdimisht për rreth 2-3 milionë vjet. Ujërat e tij oligotrofike ruajnë mbi 200 lloje bimësh dhe kafshësh unikale në
liqen, duke përfshirë algat, krimbat e sheshtë turbelarë, kërmijtë, krustacët dhe 17 lloje endemike të peshkut, duke
përfshirë dy lloje rofte, si dhe një shumëllojshmëri shpendësh.
Qyteti i Ohrit, i cili ndodhet në brigjet e liqenit të Ohrit, është një nga vendbanimet më të vjetra të njerëzimit në
Evropë. Ohri, i ndërtuar kryesisht midis shekujve VII dhe XIX, ka manastirin më të vjetër sllav (kushtuar Shën
Pandelimonit) dhe më shumë se 800 ikona bizantine me famë botërore që datojnë nga shek. XI deri në fund të
shekullit XIV. Arkitektura e Ohrit përfaqëson ansamblin më të plotë dhe të ruajtur më mirë të arkitekturës së lashtë
urbane të kësaj pjese të Evropës. Kultura sllave u përhap nga Ohri në pjesë të tjera të Evropës. Deri tani janë zbuluar
shtatë bazilika gjatë gërmimeve arkeologjike në pjesën e vjetër të Ohrit. Këto bazilika u ndërtuan gjatë shekullit IV,
V dhe fillimit të shekullit të VI dhe përmbajnë karakteristika arkitekturore dhe dekorative që në mënyrë të
padiskutueshme dëshmojnë shkëlqimin dhe lavdinë e Lychnidos, emri i mëparshëm i qytetit. Struktura e bërthamës
së qytetit është e pasuruar me një numër të madh objektesh arkeologjike, ku theksohen në veçanti bazilikat e
hershme të krishtera, të cilat njihen gjithashtu për dyshemetë e tyre me mozaikë. Theks i veçantë në arkitekturën e
vjetër urbane të Ohrit duhet t'i jepet trashëgimisë së mureve të qytetit. Në veçanti, ndikimi tradicional vendas i Ohrit
mund të shihet në mesin e arkitekturës së banesave urbane që janë ruajtur mjaft mirë pas periudhës së vonë
osmanee që datojnë ndërmjet shekujve VIII dhe XIX. Hapësira e kufizuar për ndërtimka bërë që të krijohet një rrjeti
ngushtë rrugësh.
Ndonëse qyteti i Strugës ndodhet përgjatë brigjeve të Liqenit të Ohrit, jeta e qytetit është e përqendruar përgjatë
brigjeve të lumit Drin i Zi, i cili rrjedh nga liqeni. Ekzistenca e Strugës është e lidhur me disa vendbanime peshkatarësh
ngritur mbi shtylla druri të vendosura përgjatë bregut të liqenit. Një numër i madh sitesh arkeologjike dëshmojnë
për origjinën nga periudha e Neolitit, Epoka e Bronzit, periudha Helene-Maqedonase, periudha romake dhe periudha
e hershme e Mesjetës.
Ndërthurja e vlerave natyrore të ruajtura mirë me cilësitë dhe diversitetin e trashëgimisë kulturore, materiale dhe
spirtitualee bën këtë rajon me të vërtetë unikal.
Kriteri (i): Qyteti i Ohrit është një nga vendbanimet më të vjetra njerëzore në Evropë. Si një prej ansambleve më të
plota të ruajtura që përmbajnë mbetje arkeologjike nga Epoka e Bronzit deri në mesjetë, Ohri mburret me
DRAFT Gusht 2017
25
arkitekturën fetare të pashoqe që daton nga shek. VII deri në shekullin XIX, si dhe një strukturë urbane që
demonstron arkitekturën krahinore ndërmjet shekullit VIII dhe XIX. Që të gjitha ato kanë vlera të padiskutuara
historike, arkitekturore, kulturore dhe artistike. Përqendrimi i mbetjeve arkeologjike dhe strukturave urbane brenda
qendrës së vjetër urbane të Ohrit, përgjatë bregut të liqenit të Ohrit, si dhe në zonën përreth, krijon një ansambël
të jashtëzakonshëm harmonik, i cili është një nga karakteristikat kyçe që e bëjnë këtë rajon me të vërtetë unikal.
Kriteri (iii):Kjo zonë e trashëgimisë është dëshmi e arteve bizantine, të shpalosura në më shumë se 2500 metra
katrore afreske dhe më shumë se 800 ikona me famë botërore. Kishat e Shën Sofisë (shekulli XI), Nëna e Shenjtë e
Zotit, Perivleptos dhe Shën Johan Kaneo dukshëm shfaqin një nivel të lartë të arritjeve artistike në afresket e tyre
dhe përfaqësimet teologjike, të realizuara nga artistë vendas dhe të huaj. Arkitektët e lashtë ngritën bazilika të
pafundme, të cilat do të shërbenin si modele për bazilikat e tjera për shekuj. Zhvillimi i jetës kishtare përgjatë brigjeve
të liqenit, së bashku me arkitekturën e vet fetare, afresket dhe ikonat, dëshmon për rëndësinë e këtij rajoni si një
qendër fetare dhe kulturore gjatë shekujve.
Kriteri (iv): Rajoni i Liqenit të Ohrit krenohet me manastirin më të lashtë sllav dhe Universitetin e parë sllav në
Ballkan, shkollën e Ohrit, e cila përhapi shkrim e këndim, arsim dhe kulturë në të gjithë botën e vjetër sllave.
Qendra e vjetër e Ohrit është një entitet i lashtë urbanistik i ruajtur në mënyrë unike, i përshtatur me pozicionin
dhe terrenin në breg të liqenit, e cila karakterizohet nga arkitektura e jashtëzakonshme e shenjtë dhe profane.
Mbetjet arkitekturore që përbëhen prej një forumi, prej ndërtesash publike, banesa dhe ndërtesa të shenjta, në
bazë të infrastrukturës së tyre datojnë me qytetin e lashtë të Lychnidos (emri i mëparshëm i qytetit). Prania e
arkitekturës së krishterë të hershme me bazilikat e larta nga shek. IV deri në shekullin VI, së bashku me
arkitekturën bizantine, me një numër të madh të ndërtesave të shenjta të ruajtura të llojeve të ndryshme nga
shek. IX deri në shekullin XVI, është me rëndësi të madhe dhe kontribuon në unitetin e arkitekturës urbane të
qytetit.
Kriteri (vii): Ruajtja e Liqenit të Ohrit që daton nga periudhat para glaciale është një dukuri natyrore e mahnitshme.
Si rezultat i izolimit gjeografik dhe aktivitetit biologjik të pandërprerë, Liqeni i Ohrit siguron strehë për lloje të shumta
endemike dhe relikte të florës dhe faunës të ujërave të ëmbla.. Në ujërat e tij oligotrofike gjenden mbi 200 lloje
endemike me nivele të larta të endemizmit për llojet bentike në veçanti algat, diatomët, krimbat e shehtë turbelarë,
kërmijtë, krustacët dhe gjenden gjithashtu 17 lloje endemike të peshkut, si dhe një shumëllojshmëri shpendësh.
Integriteti
Megjithë një modifikim të vogël në vitin 2009, kufiri i tanishëm i zonës së trashëgimisë ende nuk përfshin plotësisht
të gjitha tiparet që paraqesin Vlerën e Jashtëzakonshme Universale të saj. Veçanërisht në lidhje me vlerat e saj
natyrore, integriteti i zonës është i kufizuar pasi vetëm dy të tretat e Liqenit të Ohrit në pjesën e Ish Republikës
Jugosllave të Maqedonisë si dhe një pjesë e vogël e basenit të liqenit janë shpallur pjesë të trashëgimisë. Integriteti
i zonës mund të forcohet duke e shtrirë atë në një të tretën e mbetur të Liqenit të Ohrit që ndodhet në pjesën
shqiptare dhe duke përfshirë zona të tjera të rëndësishme për mbrojtjen e pellgut të liqenit, në mënyrë që të
mbrohet siç duhet biodiversiteti i jashtëzakonshëm të liqenit. Kërcënimet kryesore ndaj integritetit të zonës
përfshijnë zhvillimin urban të pakoordinuar, rritjen e popullsisë, trajtimin e papërshtatshëm të ujërave të zeza dhe
mbetjeve të ngurta, dhe trysninë prej turizmit. Përveç kësaj, ndotja nga shtimi i trafikut ndikon në cilësinë e ujit, gjë
që çon në zvogëlimin e burimeve natyrore.
Integriteti i zonësështë dëmtuar në njëfarë mase, pasi disa shtëpi të ndërtuara në fund të shekullit XIX u prishën për
të gërmuar rrënojat e Teatrit Romak. Koherenca e përgjithshme e zonës, dhe veçanërisht lidhja ndërmjet ndërtesave
urbane dhe peizazhit, mund të cënohet nga mungesa e kontrollit të mirë të zhvillimit të ri.
Autenticiteti
Qyteti i Ohrit është i ruajtur mjaft mirë, ndonëse shtimi i ndërhyrjeve të pakontrolluara ka ndikuar në formën e
përgjithshme të ansamblit urban monumental, si dhe në bregun e liqenit dhe në peizazhin më gjerë. Këto mund të
cënohen prej projekteve të mëdha infrastrukturore dhe zhvillimore.
Përsa u përket ndërtesave fetare, që nga vitet 1990janë kryer punime të rëndësishme ruajtjeje dhe restaurimi.
Punimet e ruajtjes së monumenteve në rajon janë hulumtuar dhe dokumentuar tërësisht, por disa kanë ndikuar në
origjinalitetin e zonës. Ikonat dhe afresket janë në gjendje të mirë dhe mbahen në kisha.

DRAFT Gusht 2017
26
Funksioni origjinal për banim i disa ndërtesave ka ndryshuar me kalimin e kohës, sikurse kanë ndryshuar ambientet
e brendshme të ndërtesave të banimit, për të përmirësuar kushtet e jetesës. Ndërsa gjatë rikonstruksioneve të
banesave shpesh janë përdorur materiale identike me ato të përdorura në kohën e ndërtimit, por me raste janë
përdorur edhe materiale të reja, të cilat paraqesin kërcënim për autenticitetin e zonës.
Kriteret e mbrojtjes dhe menaxhimit
Trashëgimia natyrore dhe kulturore e rajonit të Ohrit ka disa nivele të mbrojtjes ligjore. Mbrojtja e trashëgimisë
kulturore rregullohet me Ligjin për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore (Fletorja Zyrtare e RM nr. 20/04, 115/07),
aktet nënligjore dhe një ligj që shpall qendrën e qytetit të vjetër të Ohrit trashëgimi kulturore me rëndësi të veçantë
(Fletorja Zyrtare e RM nr. 47/11). Mbrojtja e trashëgimisë natyrore rregullohet me Ligjin për Mbrojtjen e Natyrës
(Fletorja Zyrtare e RM nr. 67/2004, 14/2006 dhe 84/2007), duke përfshirë sipërfaqen brenda dhe jashtë zonave të
mbrojtura. Ekziston edhe Ligji për Menaxhimin e Trashëgimisë Botërore Kulturore dhe Natyrore të Rajonit të Ohrit
(Fletorja Zyrtare e RM Nr. 75/10). Instrumentet ligjore duhet të përditësohen dhe zbatohen për të mbrojtur zonën.
Prona menaxhohet dhe mbrohet nëpërmjet një sërë dokumentesh të menaxhimit, por një kriter i qartë i cili funksion
në periudha afatgjata ka qenë një plan efektiv i menaxhimit të përgjithshëm. "Plani Fizik i Republikës së Maqedonisë"
i vitit 2004 është dokumenti më i suksesshëm afatgjatë dhe i integruar për menaxhimin e tokës, i cili ofron një vizion
për qëllimin, mbrojtjen, organizimin dhe peizazhin e vendit dhe menaxhimin e tij. Ky plan duhet të mirëmbahet dhe
përditësohet rregullisht, edhe pse janë vërejtur disa mangësi në zbatimin e përgjithshëm të rregulloreve dhe planeve
të planifikimit urban.
Zona menaxhohet nga dy ministri (Ministria e Kulturës dhe Ministria e Mjedisit), nëpërmjet tri bashkive (Ohri, Struga
dhe Debrca), megjithëse komunat ligjërisht nuk kanë autoritetin për të mbrojtur trashëgiminë kulturore dhe
natyrore. Instituti për Mbrojtjen e Monumenteve të Kulturës dhe Muzeve në Ohër ka autoritetin për të mbrojtur
trashëgiminë kulturore dhe Muzeu i Historisë së Natyrës“Dr. Nikola Nezlobinski” në Strugë është përgjegjës për
mbrojtjen e trashëgimisë së luajtshme. Parku Kombëtar i Galiçicës është i autorizuar për menaxhimin e trashëgiminë
natyrore brenda parkut në tërësi dhe një pjese të trashëgimisë kulturore që ndodhet brenda territorit të Parkut.
Instituti i Hidrobiologjisë në Ohër është përgjegjës për monitorimin e vazhdueshëm të ekosistemit të liqenit të Ohrit,
hulumtimin dhe kujdesin për florën dhe faunën e liqenit të Ohrit, si dhe menaxhimin e vezëve të peshkut, për të
pasuruar rezervat e peshkut të Liqenit.
Menaxhimi i integruar i trashëgimisë natyrore dhe kulturore nëpërmjet një autoriteti të përbashkët koordinues si
dhe planifikimi të përbashkët i menaxhimit janë nevojë urgjente për të siguruar ruajtjen e vlerave të zonës. Duke
pasur parasysh cënueshmërinë e zonës prej zhvillimit dhe ndikimit të turizmit, duhet të forcohen kriteret e
menaxhimit të zonës dhe duhet të ngrihen mekanizmat e reja të bashkëpunimit dhe praktikat e menaxhimit. Kjo
mund të kërkojë rivlerësimin e zonave ekzistuese të mbrojtura dhe sigurimin e burimeve të mjaftueshme financiare
dhe njerëzore për menaxhimin, si dhe planifikimin efektiv të menaxhimit dhe zbatimin e duhur të ligjit.
Kompleksiteti i trashëgimisë së përbashkët natyrore dhe kulturore të liqenit të Ohrit kërkon modele qeverisëse të
reja që janë në gjendje të përballen me një sërë objektivash të menaxhimit në rajonin më të gjerë ndërkufitar të
liqenit të Ohrit. Bashkëpunimi midis sektorëve kulturorë dhe natyrorë është thelbësor dhe kapacitetet e menaxhimit
të zonave duhet të forcohen në mënyrë që të mbrohen në mënyrë efektive vlerat kulturore dhe natyrore. Integrimi
i efektshmëm dhe zbatimi i proceseve të planifikimit në nivele të ndryshme, bashkëpunimi ndërsektorial,
pjesëmarrja e komunitetit dhe konservimi në nivel ndërkufitar janë të gjitha parakushte për menaxhimin e
suksesshëm, afatgjatë të Liqenit të Ohrit.
2.1.2 Vlerat natyrore

Mjedisi fizik i liqenit
Baza e shumë vlerave natyrore të Liqenit të Ohrit është karakteristika e tij fizike (shihTabela6). Ai është liqeni më i vjetër
në Evropë, i formuar prejveprimtarisë tektonike të paktën 1.5 milion vjet më parë. Gjeologjia e zonës është komplekse,
që përfshin shkëmbinj metamorfikë dhe magmatikë me formacione gëlqerore të mbipopulluara. Liqeni është i thellë, ka
një temperaturë mjaft të qëndrueshme, të ftohtë dhe është shumë i varfër në nutrientë (oligotrofike). Ujërat e tij janë
përgjithësisht alkaline dhe të pasura me oksigjen, duke mundësuar mbijetesën e faunës dhe florës unike bentike (në
pjesën e poshtme). Megjithë trysnitë e fundit, ai mbetet relativisht i pandotur, i pastër dhe i qartë, megjithëse nivelet

DRAFT Gusht 2017
27
dhe ndikimi i ndotjes po rriten përgjatë bregut. Liqeni është mjaft i izoluar, pjesa më e madhe e ujit derdhet prej liqenit
të Prespës nëpërmjet burimeve tokësore dhe nënujore. Mesatarisht, uji qëndron në liqen për rreth 70 vjet para se të
rrjedhë në lumin Drin në Strugë në Maqedoni. Këto kushte ndoshta kanë qenë mjaft të qëndrueshme për mijëra vjet dhe
janë arsyeja kryesore për nivelet e larta të biodiversitetit dhe endemizmit që gjenden në liqen.
Megjithë izolimin e tij, liqeni përbën një pjesë kritike të një sistemi hidrologjik shumë më të madh, kompleks dhe unikal,
Baseni i Lumit Drin (rreth 19.600 km2) që shtrihet nga pellgu ujëmbledhës i liqenit të Prespës dhe Liqenit të Ohrit, përgjatë
lumit Drin, lidhet me daljen e Liqenit të Shkodrës para se të derdhet në Adriatik.
T ABELA 6PËRMBLEDHJE E KARAKTERISTIKAVE FIZIKE TË LIQENIT TË O HRIT
Faktori Masa
Lartësia 693 m mnd
Sipërfaqja e Pellgut Ujëmbledhës të 2,610km2
Ohrit
Sipëraqja e liqenit 358 km2
Thellësia maksimale 288 m
Thellësia mesatare 155 m
Vëllimi 55.4 km3
Koha e qëndrimit të ujit 70 vjet
pH Mesatarisht pH 8
Përqendrimi mesatar i fosforit 4.5 mg m-3
Biodiversiteti dhe endemizmi i Liqenit
Kushtet fizike, vjetëria dhe izolimi i liqenit të Ohrit kanë mundësuar zhvillimin dhe lulëzimin e një biodiversiteti të
jashtëzakonshëm, duke përfshirë lloje të shumta endemike që nuk ekzistojnë askund tjetër në botë. Uji i pastër, nutrientët
e paktë dhe izolimi nga pellgjet e tjerë ujëmbledhës kanë krijuar kushte që përjashtojnë llojet konkurruese dhe favorizojnë
evolucionin dhe përhapjen e llojeve të ndryshme që përballojnë trysninë.
Liqeni i Ohrit është streha e rreth 1,500 llojeve, më shumë se 300 prej të cilave që nuk gjenden askund tjetër në botë; Për
nga madhësia, Liqeni i Ohrit është ndoshta liqeni me biodiversitetin më të madh në botë. Detajet e faunës dhe florës
endemike janë përmbledhur në Tabela 7. Studimet e mëtejshme pothuajse me siguri do të dëshmojnështimin e llojeve
të njohura endemike.
T ABELA 7 FAUNA & FLORA E LIQENIT TË O HRIT

Taksoni Numri i Numri i llojeve endemike Shkalla e
përgjithshëm i (unike në Liqen) endemizmit (%)
llojeve autoktone
Bacteria
Cyanobacteria ~55 n.a. n.a.
Chlorobionta
‘Macrophytes’ ~25 0 0
Protista
‘Diatoms’ (Heterokontobionta) 789b 117 b 15
‘Rhizopoda’ 14 n.a. n.a.
Ciliophora 34 30 91
Animalia
Porifera 5 4 80
Tricladida (Plathelminthes) 29 23 79
Rhabdocoela (Plathelminthes) 25 10 40
Trematoda (Plathelminthes) 15 2 13
Rotatoria (Nemathelminthes) 52 n.a. n.a.
Nematoda (Nemathelminthes) 24 3 13
Oligochaeta (Annelida) 27 9 33
Hirudinea (Annelida) 26 14 54
Acari (Arachnida) 43 1 2
Cladocera (Crustacea) 31 1 3
Ostracoda (Crustacea) 52 33 63

DRAFT Gusht 2017
28
Copepoda (Crustacea) 36 6 17
Decapoda (Crustacea) 2 0 0
Isopoda (Crustacea) 4 3 75
Amphipoda (Crustacea) 10 9 90
Chironomidae (Insecta) 49 0 0
Ephemeroptera (Insecta) 6 0 0
Odonata (Insecta) 26 0 0
Trichoptera (Insecta) 22 0 0
Gastropoda (Mollusca) 72 56 78
Bivalvia (Mollusca) 13 1 8
‘Osteichthyes (Chordata, fish) 17 7 41
Numri total ~1,489 329 36a
(Animalia) (586) (182) (34a)
Përshtatur sipas Albrecht and Wilke (2008); vlera totale e kafshëve autoktone (Metazoa) jepet në kllapa; n.a. = informacion i
padisponueshëm; a = përqindja e përafruar bazuar vetëm në ato grupe për të cilat njihet numri i llojeve endemike; b = të dhënat
sipas Levkov and William (2012).
Me përjashtim të shtatë llojeve të peshkut, të gjitha llojet animale endemike janë jovertebrore, shumë prej tyre
mikroskopike. Megjithëse nuk tërheqin vëmendje si vertebrorët më të mëdhenj, ato përfaqësojnë një grup të madh të
formave unikale të jetës që nuk ekzistojnë askund tjetër në tokë. Për më tepër, liqeni dhe sedimenti i tij veprojnë si një
'kapsulë e evolucionit të kohës', duke dokumentuar dhe ruajtur përhapjen e formave të jetës gjatë miliona viteve. Shumë
nga llojet (sidomos nga diatomet) janë jashtëzakonisht të bukura kur zmadhohen. Sipas kërkimeve të fundit mbi algat
diatomike në liqen raportohet se rreth 800 lloje nga të cilat rreth 117 janë endemike, e rrisin numrin e përgjithshëm të
llojeve endemike në Liqenin e Ohhrit afërsisht deri në 330.
Disa lloje janë endemike në ujërat e hapura të liqenit ose në sedimentin të tij; të tjera janë të mbledhura në burimet afër
dhe përreth tij ose në disa nivele thellësie. Vendet më të rëndësishme janë Veli Dab, zona breg-liqenore dhe kompleksi i
prurjeve të burimit të Shën Naumit, në Maqedoni dhe ai në Tushemisht/Zagorican (Drilon) në Shqipëri, si dhe numri i
madh i burimeve nënujore.
Liqeni është streha e shpendëve të rëndësishme mbarështuese, dhe është vendi i dimërimit të rreth 20,000 shpendëve
të ujit.
Biodiversiteti i pellgut më të gjerë të Liqenit të Ohrit
Përtej mjedisit unikal të liqenit, habitatet e e larmishme të pellgut strehojnë një shumëllojshmëri të rëndësishme llojesh,
duke përfshirë shumë që janë me rëndësi ruajtjeje. Këto janë përmbledhur në Tabela8.
T ABELA 8 E KSPOZE E STATUSIT TË RUAJTJES SË LLOJEVE NË RAJONIN E O HRIT

Grupi Lloje të HD HD IV Direktiva e Bernë Lista e Lista e kuqe Endemizmi
taksonomik njohura II Shpendëve III kuqe e e Shqipërisë
IUCN
Jovertebrorët 17 18 CR: 11; 68 (lokale)
EN:17;
VU: 27
Peshqit 21 1 1 2 5 10 (Liqeni i Ohrit);
2 (Sistemi Ohër-
Drin-Shkodër); 2
(Ballkan).
Amfibët 6 6 1 4 endemike të
Ballkanit
Zvarranikët 13 5 7 3 CR: 1 5 Ballkan
Shpendët 137 57 4 CR: 3; EN:
5;NT: 1
Gjitarët E 11 18 1 4 Ballkan
padisponue
shme
Bimët E 6 6 1 6 bimë të larta
padisponue
shme
HD II/IV = Listuar në Shtojcat II/IV të Direktivës Evropiane për Habitatet 92/43/EEC.
Direktiva e Shpendëve = Listuar në Direktivën e Shpendëve 79/409/EEC..
DRAFT Gusht 2017
29
Bern III. Listuar në Shtojcën III të Konventës së Bernës së Këshillit të Evropës për Ruajtjen e Botës së Egër dhe
Habitateve Natyrore (1979).
CR = I rrezikuar në mënyrë kritike; EN = I rrezikuar; VU = I përkeqësuar; NT = Afër Kërcënimit.
Burimi: Shumka, S. 2015. Raporti për Vlerësimin e Studimit Bazë të Veçorive Natyrore të Rajonit të Liqenit të Ohrit –
Shqipëri. Raport i përgatitur në kuadrin e projektit “Drejt qeverisjes së konsoliduar të trashëgimisë së përbashkët
ndërkufitare natyrore dhe kulturore të Rajonit të Liqenit të Ohrit”
Ekosistemet e zonës buferike
Pellgu ujëmbledhës prej 2,610km2i Liqenit të Ohrit brenda territorit të Shqipërisë përmbledh një gamë të gjerë të
ekosistemeve tipike të rajonit, deri në më shumë se 2000 m mnd (shihHarta2). Ai gjendet përafërsisht në të njëjtën
sipërfaqe të Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit, për të cilin parraqitet përdorimi i tokës në Tabela9.
T ABELA 9 PËRDORIMI I TOKËS NË P EIZAZHIN E MBROJTUR TË POGRADECIT
Tipet e përdorimit të tokës Sipërfaqja (ha) % e PMP
Pyje dhe shkurre 8,997.9 32.9%
Kullota 1,992.0 7.0%
Tokë bujqësore dhe e punueshme 4,529.9 16.6%
Zona jo prodhuese 218.9 0.8%
Zona urbane/industriale 817.4 3.0%
Trupat ujore 10,837.2 39.7%
TOTAL 27,323 100%
Në zonat pyjore përfshihen pyjet mesdhetare (shkurret) në lartësi të ulëta, me lloje të ndryshme të pyjeve gjethegjerë në
lartësitë më të mëdha të dominuara në zona të ndryshme prej lisit/dushkut (Quercus spp), gështenjës (Castanea sativa)
dhe ahut (Fagus sylvatica). Një pjesë e mirë e pyllit përbëhet nga plantacione të pishës së zezë (Pinus nigra). Pylli është
shfrytëzuar gjerësisht për qëllime tregtare, dhe megjithëse është shumë i modifikuar, ai ende ruan një florë dhe faunë
tipike të rajonit.
Mbi 1800 m mnd, dominojnë livadhe të pasura me specie subalpine dhe alpine, së bashku me zona me shkëmbinj të
zhveshur. Kafshët kullotin në këto livadhe sipas stinës. Zonat e kullotaveshtrihen në lartësi më të ulëta dhe përdorura për
kullotje dhe për prodhimin e sanës.
Krahas mbështetjes së biodiversitetit të rëndësishëm në nivel kombëtar dhe rajonal, këto pyje dhe kullota stabilizojnë
tokat e pellgut ujëmbledhës, rregullojnë rrjedhën e ujit dhe mikroklimën vendase. Megjithatë, vazhdimësia e
ekosistemeve midis liqenit dhe majave malore ndërpritet nga rruga buzë liqenit dhe zhvillimi përgjatë pothuajse tërë
gjatësisë së bregut, me përjashtim të Gadishullit Lin dhe zonës në veri të fshatit Lin deri në kufirin me Maqedoninë.

DRAFT Gusht 2017
30
H ARTA 2 EKOSISTEMET DHE HABITATET E PELLGUT UJËMBLEDH Ë S TË L IQENIT TË OHRIT

DRAFT Gusht 2017
31
2.1.3 Vlerat kulturore
Vështrim historik
Në rajonin e liqenit të Ohrit, disa prej vendbanimeve më të hershme të njeriut në Evropë dhe udhët e trashëgimisë
kufizojnë një nga liqenet më të vjetra të Evropës. Zona ka qenë vazhdimisht e populluar që nga epoka e Neolitit. Rrënojat
evendbanimeve palafite parahistorike janë zbuluar në afërsi të Zagradisë, Linit, Hudenishtit dhe Pogradecit, të cilat
plotësojnë banesat palafite të zbuluara në Maqedoni në vende të tilla si Usta na Drim, ku Drini i Zi del nga Liqeni i Ohrit
në Strugë; në Vrbnik, afër Strugës, në ujërat e liqenit në perëndim të Usta na Drim për rreth 2.5 km, në pozicionin midis
Strugës dhe Kalishtës, në jug të bregut për rreth 200 m dhe Crkveni Livadi, në fshatin Vranisht, ose në Plocha Michov
Grad, në Gjirin e Eshtrave, në afërsi të fshatit Peshtan. Ekzistojnë shumë prova se pellgu i Korçës ka qenë në krye të
tranzicionit bujqësor në Shqipëri dhe ndoshta mes zonave më të hershme bujqësore në Evropë. Vende të tilla si Maliqi
dëshmojnë për vazhdimësinë e vendbanimeve përgjatë Epokës së Neolitit të Vonë, Epokës së Bakrit dhe Epokës së
Bronzit. Janë identifikuar dhe studiuar disa fortifikime nëpër kodra që datojnë nga Epokës e hershme e Hekurit (Zvedza,
Gradishta e Symizës).
Mbetjet e një vendbanimi të fortifikuar që shikon mbi Pogradec ('Kalaja e Pogradecit') datojnë nga vendbanimet e
hershme ilire. Zona të tjera arkeologjike të rëndësishme gjenden në zonat më të brendshme tokësore në perëndim të
liqenit, ku përfshihen rrënojat e rëndësishme të Varreve Monumentale Ilire të Selcës (IV dhe III para Krishtit) bashkë me
qytetin antik të Selcës së Poshtme si edhe vendbanimi i fortifikuar i Gradishta e Sllabinje.
Rruga Egnatia, “autostrada” e parë romake që u ndërtua në lindje të Adriatikut, kalonte nëpër këtë zonë dhe i dha
shtysëkrijimit të vendbanimeve përgjatë gjatësisë së saj. Fragmente të rrugës origjinale ende mbijetojnë. Shumë site
arkeologjike në zonë datojnë nga periudha e Antikitetit të vonë (Kalaja, Dishnica, Mborja, Kloca, Gopesh, Podgorie).
Gjurmë të rëndësishme të krishterimit të rajonit identifikohen në gadishullin Lin. Mbetjet e kishës paleokristine në Lin
datojnë që nga shekulli V dhe VI dhe janë ndër sitet më të rëndësishme arkeologjike në zonë. Kisha ka mozaikë (shumë
prej tyre në gjendje të mirë) të ngjashme me stilin e mozaikëve të mesjetës së hershme në Maqedoni (Bazilika në Oktis,
Radolisht dhe Studencisht) në krahun tjetër të liqenit.
GjatëshekujveVII dhe XImbasKr, ndërthurja e kulturave sllave dhe bizantine i dha jetëshprehjes artistike, letrare dhe
kulturore. Asnjë dëshmi e prekshme e kësaj periudhe të rëndësishme kulturore nuk gjendet në anën shqiptare të liqenit.
Megjithëse dihet se deri në shekullin XVIII, qyteti i Moskopolit/Voskopojës kishte marrëdhënie të ngushta me
Kryedioqezën e Ohrit, për shkak të ekzistencës së një shtypshkronjetë rëndësishme në Voskopojë, me sa duket e vetmja
e autorizuar jashtë Stambollit gjatë sundimit osman. Periudha osmane ka lënë gjurmë të rëndësishme urbane dhe
arkitekturore, veçanërisht në Korçë, por edhe në qendrën historike të Pogradecit, e cila kohët e fundit është vwnw nw
mbrojtje sipas legjislacionit shqiptar për Trashëgiminë Kulturore. Disa nga banesathistorike tashmë janë restauruar.
Përmbledhje e vlerave dhe tipareve (atributeve) kulturore
Tabela10 paraqet një përmbledhje të vlerave dhe tipareve (atributeve) kryesore kulturore të zonës, përgatitur më 2016.
T ABELA 10 P ËRMBLEDHJE E VLERAVE DHE TIPAREVE (ATRIBUTEVE ) KRYESORE KULTURORE TË ZGJERIMIT TË PASURISË SË
T RASHËGIMISË B OTËRORE DHE ZONËS BUFERIKE
RAJONI I LIQENIT TË OHRIT – VLERA DHE TIPARE
Liqeni i Ohrit dhe mjedisi i tij rrethues
Në veçanti, karakteristikat e mëposhtme: Dëshmi arkeologjike të periudhës së vonë romake në formën e rrugëve të
rëndësishme, rrugët nga Qafë Thana dhe Ohri;në formën e fortifikimeve mbrojtëse (kalaja e Pogradecit);
formacioneve natyrore të tokës; dhe pamjeve strategjike drejt kësaj zone dhe prej saj.
Kytipar(atribut) shpreh vlerat që kontribuojnë në VJU, siç janë:

• Zona e veprimtarisë së atelieve të mjeshtrave të mozaikut dhe pikturës të Rajonit të Liqenit të Ohrit gjatë
periudhës së hershme të krishterë.
Kytipar shpreh vlerat e tjera të trashëgimisë, siç janë:

• Peizazh kulturor/natyror i banuar nga figurat me ndikim të shoqërisë shqiptare.
• Pozicion strategjik, lidhje e ngushtë me Lychnidos-in e lashtë (Ohër), pjesë e rrugëve të rëndësishme
tregtare dhe karvane (Via Egnatia).
• Harmoni pamore e peizazhit të vendbanimit historik parë nga Liqeni i Ohrit dhe Qafë Thana.
Gadishulli Lin
Kjo zonë përmban një shumëllojshmëri të tipareve (atributeve) që shprehin VJU, siç janë:

DRAFT Gusht 2017
32
• Vazhdimësia e vendbanimeve të ndryshme në epoka të ndryshme;
• Shembull i jashtëzakonshëm i arkitekturës së hershme të krishterë në gadishullin Lin me ngjashmëri të
mëdha në Rajonin e Liqenit të Ohrit.
• Rrënoja arkeologjike të periudhës romake brenda një peizazhi natyror/rural.
• Kisha e hershme e krishterë e gadishullit Lin me mozaikët e saj të dyshemesë dhe rrethinat e saj si një nga
dy shembujt e mbetur të këtij lloji të ndërtesës arkitekturore të periudhës së Antikitetit të Vonë në Shqipëri
Kytipar shpreh vlerat e tjera të trashëgimisë, siç janë:

• Vendbanimi historik në RLO ka një vendosje spektakolare, një vendndodhje të rëndësishme dhe një pamje
tërheqëse nga liqeni i Ohrit dhe Qafë Thana
• Teknika tradicionale të ndërtimit të banesave
• Traditat dhe legjendat gojore, të tilla si legjenda e perandorit Justinian, me origjinë ilire, që besohet të ketë
fshehur një pjesë të thesarit të Perandorisë Bizantine, në bregun e Liqenit të Ohrit në afërsi të Gadishullit
Lin, si dhe tregime rreth Kishës së Shën Mitrit (Demetrius) dhe Kishës së Shën Ilisë.
Arkeologjia nënujore dhe e pazbuluar (duke përfshirë zonat jashtë kufijve të propozuar); strukturat e
paidentifikuara dhe atributet arkeologjike
Këto atribute arkeologjike përmbajnë vlera të tjera të trashëgimisë por ato mund të bëhen të njohura në sajë të
statusit të trashëgimisë.
Monumente të veçanta , ndërtesa ose struktura

Këto tipare (atribute) shprehin vlerat që kontribuojnë në VJU, siç janë:
- Teknologjia parahistorike e ndërtimit të vendanimeve(palafite) në lidhje të ngushtë me Liqenin (Vlera
shkencore/arkeologjike)
- Ndikimi i ateliesë rajonale të mjeshtrave të mozaikut dhe pikturës gjatë periudhës së hershme të krishterë
- Planimetria e vendbanimit gjatë periudhës së Hershme të Krishterë për të pasqyruar ndarjen ndërmjet
funksionit të rëndësishëm fetar dhe atij rezidencial
- Ansambli i banesave të ndryshme që funksionojnë si një fshat tradicional i lidhur me elementet natyrore të
peizazhit (vlera Estetike/Arkitekturore)
Kytipar(atribut) shpreh vlerat e tjera të trashëgimisë, siç janë:
- Shembuj të arkitekturës vernakulate (tradicioanle) tipike (ndërtesa individuale të ndërtuara në formë
ansambli (p.sh. qendra historike e Pogradecit)).
- Planifikimi arkitekturor për elitën qeverisëse: ndërtimi i vilës së shekullit XX të ish-diktatorit në zonën e
Burimeve të Drilonit.
Mbetjet e dëshmive të hershme të vendbanimeve në zonë

Këto tipare shprehin vlera të tjera të trashëgimisë, siç janë:
- E gjithë zona arkeologjike e gadishullit Lin dhe peizazhit të bregut të liqenit, duke perfshirë zonat me palafite,
kishën e periudhës së hershme të krishterë në Lin dhe mozaikët e saj, kalanë e Pogradecit. (vlera
historike/arkeologjike)
2.1.4 Ndërveprimi mes vlerave natyrore dhe kulturore

Cilësitë estetike, kulturore dhe natyrore të peizazhit, vendbanimeve dhe mjedisit
Peizazhi speaktakolar tokësor dhe ujor i rajonit të Liqenit të Ohrit është një nga arsyet kryesore përsekjo zonëpëlqehet
kaq shumë. Ndërthurja e ujrave të qeta e të lëmuara të liqenit me pamjen e shpateve të largëta të gjelbrëruara e të
pyllëzuara, me shkëmbinjtë e zhveshur, me malet dhe qiellin gjallërohet nga ajri i pastër. Këto cilësi të veçanta i japin
zonës një atmosferë paqësore dhe soditëse, veçanërisht kur shikon bregun e largët të liqenit.
Shkallëzimi i ekosistemeve dhe përdorimi i tokës nga bregu i liqenit, drejt ultësirës së mbjellë, drejt shpateve të pyllëzuara
dhe drejt kullotave të larta shkëmbore krijojnë një mjedis të pasur dhe natyror të liqenit. Në shumicën e rasteve struktura
e vendbanimeve të fshatrave është ende e ruajtur në masë të madhe dhe arkitektura e banesaveende ruan planimetrinëe

DRAFT Gusht 2017
33
saj tradicionale, tiparet dhe materialet tradicionale, duke kontribuar në karakterin e përgjithshëm të peizazhit dhe duke
dëshmuar marrëdhënien e gjatë dhe harmonike të bashkësisë vendase me tokën.
Ky mjedis i jashtëzakonshëm është, megjithatë, i cënueshëm ndaj zhvillimit të tepruar të bregut të liqenit, copëzimit të
peizazhit, restaurimit të papërshtatshëm, ndërtimit në faqet e hapura të kodrave dhe ndaj ndërtesave të larta. Po ta
shohim më imtësisht, cilësia e peizazhit tokësor dhe ujor dëmtohet prej zhvillimit të papërshtatshëm të bregut, mbetjeve
të ngurta dhe ndotjes së ajrit dhe ujit. Zhvillimi i bregut të liqenit po prish lidhjet ekologjike midis liqenit dhe ambientit të
tij; zonat që kanë mbetur të paprekura ndërmjet gadishullit Lin dhe kufirit me Maqedoninë dhe gjetkë përgjatë bregut
janë të një rëndësie të veçantë për rujajte dhe menaxhim tëarsyeshëm.
Zakonet dhe traditat vendase
Zona ka një ‘trashëgimi kulturore jomateriale të pasur , e cila kohët e fundit është bërë objekt i studimeve të detajuara.
Vlerat kryesore janë:
 Qyteti i Pogradecit njihet si “qyteti i poetëve”, meqenëse është qyteti i poetit Lasgush Poradeci, piktorëve Anastas
Kostandini (TASO), Gjergji Lako, Gentian Zeka, Vangjo Vasili dhe Ilir Dhima, dhe i fotografit Vangjel Cici.
 Arti skenik. Festivalet e shumta vendase ruajnë tradita vendase të muzikës, artit skenik, artizanatit, ushqimit dhe
prodhimit.
 Zejetartizanale të shquara të zonës përfshijnë ndërtimin e barkave dhe gdhëndjen dekorative të drurit. Punimet
tradicionale në gur dhe aftësitë ndërtimore ende përdoren por kanë mbetur shumë pak mjeshtra artizanë.
 Zona është e njohur për kultivimin e drithërave të të njohura dhe për prodhimin e produkteve ushqimore si psh
djathin e stanit, mjaltin,verën dhe likerin, erëzat, çajrat aromatikë dhe bimët mjekësore tradicionale. Njohuritë
tradicionale ende përdoren për vetitë kurative të bimëve vendase.
2.1.5 Vlera të tjera

Turizmi
Liqeni i Ohrit është një zonë e njohur për vizitorët; turizmi është mjaft i rëndësishëm për ekonominë vendase dhe
konsiderohet si mjeti kryesor i zhvillimit ekonomik vendas. Statusi i Trashëgimisë Botërore konsiderohet si një vlerë e
shtuar për zhvillimin e mëtejshëm të turizmit në zonë. Modeli kryesor për turizmin bazohet në zhvillimin e
infrastrukturës dhe vizitave të shpeshta, dhe zona po kthehet në një vend të rëndësishëm për kryerjen e investimeve.
Siç u diskutua në Seksionin 2.3, kjo qasje cenon vlerat e zonës. Megjithatë ka mundësi të mëdha për një qasje
alternative për turizmin dhe përdorimin e tij publik, i cili bëhet në përputhje me vlerat natyrore dhe kulturore të zonës
dhe mund të sjellë një zhvillim më të qendrueshëm vendas në dobi të drejtpërdrejtë të komuniteteve vendase.Kjo
gjithashtu do të ofronte edhe një produkt të ndryshëm për vizitorët i cili është shumë i ndryshëm nga ai që ofron
bregdeti i Adriatikut.
Bujqësia dhe Pylltaria

Tarracat e ultësirës përreth liqenit kanë një truall pjellor, dhe zona është e mbjellë me një sërë kulturash vendase, duke
përfshirë drithërat, frutat dhe perimet e njohura vendase. Fermerët e zonës pengohen nga kufizimet e hyrjes në tregje
dhe pamundësia për të siguruar sasi të mëdha e të besueshme produktesh për tregtarët. Me rritjen e turizmit, ka një
mundësi të madhe për prodhuesit vendas që të furnizojnë hotelet, restorantet dhe familjet me produkte të njohura
cilësore, dhe të shtojnë vlerën e këtyre produkteve të përpunuara dhe të njohura me logon përkatëse.
Menaxhimi i pyjeve iPMP (Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit) dhe Zgjerimi i Pasurisë së Trashëgimisë Botërore është
përgjegjësia e ADZM-së Korçë. Jashtë zonës së PMP, pyjet menaxhohen nga Bashkia e Pogradecit. Nëse pyjet
menaxhohen siç duhet ata përbëjnë një burim të paçmuar të lëndëve djegëse dhe atyre drusore, një habitat të
jashtëzakonshëm të botës së egër, një vend të shkëlqyer për një sërë veprimtarish shlodhëse, një mjet të
pakushtueshëm për kontrollimin e erozionit dhe stabilizimin e klimës vendase.
Shërbimet e ekosistemit
Vlera vjetore e mallrave dhe shërbimeve të ekosistemit në pjesën shqiptare të rajonit të Liqenit të Ohrit përllogaritet €.
1.97 milionë (shihTabELA11). Ky vlerësim, sidoqoftë, nuk përllogarit vlerën e turizmit të bazuar në vlerat mjedisore dhe
vlerësime të mëtejshme të vlerës së drurit dhe fibrës rrisin vlerën vjetore deri në më shumë se €2.5 milionë.

DRAFT Gusht 2017
34
T AB ELA11. VLERA VJETORE EKONOMIKE E SHË RBIMEVE TË EKOSISTEMIT NË PJES ËN SHQIPTARE T Ë RAJONIT TË
LIQENIT TË OHRIT (SHUMKA , 2015)
Lloji i vlerës Shërbimet e ekosistemit Qasja Vlera vjetore (€)
Përdorim i Peshkimi Vlerat e tregut, shpenzimet e 1,004,129.39
drejtpërdrejtë thjeshtuara të udhëtimit
Kashtë Vlerat zyrtare 16,417.92
Rëra Vlera e tregut 65,412.00
Druri dhe fibra Vlerat zyrtare 67,311.83*
Bimët mjekësore Vlera e tregut 359,856.63
LJDP (Lëndë jodrusore të Vlera e tregut 256,380.65
pyjeve)
Mundësitë kërkimore Shpenzimet e thjeshtuara të 3,024
udhëtimit
Përdorim jo i Habitatet e shumimit Kostot e zëvendësimit , 202,365.00
drejtpërdrejtë
Mospërdorim Rëndësia e biodivesitetit a.p. (asnjë përgjigje) a.p.
Kombëtar dhe Global
VLERA TOTALE 1,974,897,42*
* Studimet e mëtejshme kanë nxjerrë një shifër më të lartë prej €540,000, e cila rezulton në vlerën e
përgjithshme vjetore prej €2.5 milionë.
Burimi: Shumka, S. 2015. Raporti mbi Vlerësimin e Studimit Bazë të Veçorive Natyrore të Rajonit të Liqenit të
Ohrit – Shqipëri. Raporti i përgatitur në kuadër të projektit “Drejt qeverisjes së konsoliduar të trashëgimisë së
përbashkët ndërkufitare natyrore dhe kulturore të Rajonit të Liqenit të Ohrit”

DRAFT Gusht 2017
35
2.2 Arritjet dhe mundësitë
Deri në ditët e sotme është bërë një progres i dukshëm për mbrojtjen e vlerave natyrore dhe kulturore të rajonit të
Liqenit të Ohrit. Arritjet e veçanta përfshijnë si më poshtë:
2.2.1 Niveli kombëtar ndërkombëtar
 Krijimi i Agjencisë Kombëtare të Zonavetë Mbrojtura në Shqipëri, me një vëmendje të madhe në përmirësimin e
kapacitetit dhe performancës.
 Moratoriumi i vazhdueshëm i gjuetisë në Shqipëri, i cili siguron një nivel të lartë të mbrojtjes së shpendëve të ujit
dhe faunës së egër të pellgut ujëmbledhës.
 Krijimi i Rezervës së Biosferës Ndërkufitare të Ohër-Prespës, e cila tregon një angazhim ndërkombëtar për ruajtjen
dhe zhvillimin e qendrueshëm.
 Rritja e interesit ndërkombëtar në Shqipëri si një destinacion për turizmin në natyrë dhe atë kulturor.
 Marrëdhënie të mira mes qeverisë së Shqipërisë dhe donatorëve shumëpalësh dhe dypalësh që investojnë në
drejtim të mjedisit dhe zhvillimi të qendrueshëm.
 Krijimi i rrjetit kombëtar të Monumenteve të Kulturës dhe njohja e rëndësisë së trashëgimisë së paluajtshme dhe
traditave vendase.
 Përvoja e përftuar nga Ministria e Kulturës për menaxhimin e pasurive kulturore të Trashëgimisë Botërore në
Butrint dhe Qendrat Historike të Beratit dhe Gjirokastrës.
 Shpallja me Vendim të Këshillit të Ministrave e Qendrës Historike të qytetit të Pogradecit dhe miratimin e
rregullores për administrimin e saj, iniciativë e Ministrisë së Kulturës.
 Ratifikimi nga pala shqiptare i Konventës Europiane të Peizazhit më 2016 dhe hartimi i legjislacionit të ri për
mbrojtjen më të mirë të vlerave të trashëgimisë në peizazhet e Shqipërisë.
 Dialog i vazhdueshëm pozitiv mes autoriteteve shqiptare dhe maqedonase për menaxhimin e liqenti të Ohrit.
2.2.2 Niveli vendor
 Krijimi i Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit, i cili siguron mbrojtjen e liqenit dhe pellgut të tij ujëmbledhës.
 Interesi në rritje dhe angazhimi i njësisë së re administrative për Bashkinë e Pogradecit për menaxhimin e
përshtatshëm të zonës dhe përfitimet nga statusi i Trashëgimisë Botërore në bazë të reformës së pushtetit vendor
më 2015.
 Tërheqja e suksesshme e investimeve nga qeveria e Shqipërisë, investuesit privatë dhe donatorët ndërkombëtarë.
 Studimet e fundit të detajuara të kushteve të Liqenit të Ohrit në lidhje me Direktivën e Kuadrit Europian të Ujrave.
 Nisma për një sistem të grumbullimit dhe largimit të mbetjeve të ngurta nga Bashkia e Pogradecit.
 Puna e Ministrisë së Kulturës për sigurimin e mbrojtjes ligjore dhe mbështetjes për ruajtjen dhe mbrojtjen,
restaurimin e godinave tradicionale në qendrën historike të Pogradecit dhe peizazhit unikal kulturor në Lin dhe
gjetkë.
 Puna e Institutit të Arkeologjisë për zbulimin e siteve të rëndësishme arkeologjike të rënojave të vendbanimeve të
hershme dhe propozimet për mbrojtjen e tyre ligjore.
 Shembja e sukseshme e mbi 60 ndërtimeve të paligjshme përgjatë vijës liqenore.
 Pastrimi dhe restaurimi i pjesës së ligatinës së Drilonit i cili është një vend i njohur dhe një zonë shlodhëse.
 Mbështetje e përgjithshme e publikut për menaxhimin e zonës (veçanërisht në kontekstin e turizmit), siç tregohet
nga sondazhet e fundit të opinionit publik.
 Kapacitet i përforcuar për qytetarët aktivë të cilët punojnë për mirëqenien e përbashkët të komuniteteve të rajonit
dhe trashëgimisë së tyre.
 Bashkëpunim më i përmirësuar mes agjencive përmes zhvillimit të planit të menaxhimit dhe dosjes së kandidimit
për zgjerimin e pasurisë.
2.3 Presionet, kërcënimet dhe ndikimet qe duhen adresuar

Së bashku me arritjet dhe mundësitë, faktorë të tjerë të shumtë kërcënojnë vlerat e Rajonit të Liqenit të Ohrit. Këto
përshkruhen më poshtë dhe janë pasqyruar në mënyrë të përmbledhur në TabELA12.
2.3.1 Ndotja e Liqenit të Ohrit dhe burimet e tij ujore
Ndotja është kërcënimi kryesor për vlerat natyrore të liqenit, si edhe kërcënimi i mundshëm i shëndetit të njeriut dhe
ekonomisë vendase (veçanërisht turizmit ). Tre lloje kryesore të ndotjes përbëjnë një shqetësim
Shtimi i nutrientëve në liqen (eutrofikimi)
Vlerat natyrore të liqenit varen nga mungesa e tokës pjellore, e cila ka bërë të mundur që të zhvillohen dhe të shfaqen
një numër i konsiderueshëm i llojeve ujore. Shtimi i nutrientëve në liqen bën që lloje më agresive dhe të zakonshme të

DRAFT Gusht 2017
36
mbizotërojnë dhe të zëvendësojnë ato që janë aktualisht të pranishme. Nutrientët (fosfori dhe azoti) po futen në liqen
nga burime të shumta në formën e lëndëve organike dhe ujit të pasur me nutrientë dhe detergjentë:
 Ujërat e zeza dhe të përdorura të patrajtuara. Punimet ekzistuese për trajtimin e ujërave të zeza ende nuk
mbulojnë të gjitha vendbanimet dhe zhvillimet e bregut mbështeten në gropat septike të cilat mund të
funksionojnë siç duhet.
 Trajtim i pjesshëm i ujërave të zeza dhe i ujërave të përdorura. Rezultatet e punimeve të trajtimit të ujërave të zeza
ende kanë praninë e nutrientëve me përjashtim të rasteve që i janë nënshtruar një procesi terciar të heqejs së
nutrientëve (për largimin e fosforit). Pajisje të tilla janë instaluar së fundmi dhe po testohen në Pogradec.
 Rrjedhja e ujërave sipërfaqësore. Uji që futet në liqen nga toka bujqësore e plehëruar, plehrat organike të
gjedhëvedhe pirgjet e mbeturinave shtojnë sasinë e nutrientëve në liqen.
 Uji i fermave të peshkut në sistemin e burimit të Drilonit. Akuakultura ndot ujin me mbetje ushqimore dhe mbetje
produktesh të peshkut, duke shtuar depozitimet të cilat ndryshojnë ekosistemin e burimeve dhe ligatinat përreth
dhe ndot liqenin.
Si rezultat, nivelet e fosforit në liqen janë rritur katër herë më shumë në 30 vjetët e fundit. Ndikimi tashmë është i
dukshëm përgjatë mjedisit rrethues të tij, i cili po pushtohet nga kallamishtet dhe bimë të tjera të mëdha ujore; fauna
jovertebrore e ujërave ka ndryshuar gjithashtu. Pjesa qendrore e liqenit është ende oligotrofike (pa shumë nutrientë),
por kjo do të ndryshojë nëse nuk do të ndalet derdhja e nutrientëve. Ngrohja e klimës vendase do të përshpejtojë
gjithashtu eutrofikimin, meqenëse ajo nxit rritjen e shpejtë të florës ujore. Së fundmi sapo ka pasur përhapje masive të
të algave ujore në rrethin e Pogradecit.
Ndotja nga metalet e rënda
Historiku i metaleve të rënda ose nxjerrja e minerareve në zonë ka lënë pas një problematikë kërcënuese të ndotjes. Ka
tre burime kryesore të ndotjes.
 Diga e Mbetjeve në Memelisht.
 Grumbujt e mbetjeve minerare pranë vijës bregore në Memëlisht (afërsisht 30,000 tonë).
 Ujërat që rrjedhin përmes minierave të braktisura dhe marrin me vete pirgje të tëra drejt pellgut ujëmbledhës të
liqenit.
Nivelet ndotjes serioze nga kromi, plumbi dhe hekuri tashmë vërehen në zonën bregore, në nivele të cilat kërcënojnë
bimët dhe kafshët e egra, mund të ndosin llojet e kultivuara komerciale të peshqve dhe mund të kërcënojnë
drejtpërdrejtë apo tërthorazi shëndetin e njeriut. Materiali i mbetjeve në Memelisht është krijuar kaq bukur saqë ka
mbetur pezull mbi sipërfaqen e liqenit, duke rritur kërcënimin që i shkakton ekosistemit ujor, meqenëse nuk
përqendrohet në shtresën e sedimentimeve në fund të liqenit.
Rifillimi i nxjerrjes së minerareve në pellgun ujëmbledhës ka mundësi të zhvillohet sërish në të ardhmen. Kjo do të
përbënte një kërcënim të madh për liqenin.
Ndotja nga mbetjet e ngurta
Mungesa e menaxhimit të duhur të grumbullimi të mbetjeve të ngurta dhe sistemi i menaxhimit dhe hedhja e madhe e
mbeturinave po ndosin liqenin me shumë mbetje, më shumë në formën e qeseve dhe shisheve plastike. Kjo shton
nutrientët dhe ndotësit e tjerë në liqen, prish pamjen vizuale dhe zbeh vlerat turistike të zonës dhe mund të bllokojë
dhe shkatërrojë helikat e motorbarkavedhe pompat e ujit.
Ndotës të tjerë
Ndotës të tjerë të cilët mund të kërcënojnë ekosistemin e liqenit përfshijnë pesticidet bujqësore, derdhjen e lëndëve
djegëse në rrugë të cilat futen në liqen, antibiotikët dhe barnat e tjera që përdoren në akuakulturë.
2.3.2 Zhvillimi dhe ndërtimi i paplanifikuar dhe i paekzekutuar siç duhet
Zhvillimet aktuale
Integriteti, vlerat natyrore dhe kulturore të vijës liqenore shqiptare dhe mjedisit rrethuestë Liqenit të Ohrit kërcënohen
nga zhvillimi i rrugëve dhe infrastruktura urbane në mënyrat e mëposhtme kryesore:
 Rruga përgjatë bregut të liqenit ka ndryshuar shumë peizazhin e vijës bregore dhe shërben si një pengesë fizike
ndërmjet liqenit dhe ekosistemeve të tij rrethuese.
 Zhvillimi i infrastrukturës për banim dhe turizëm përgjatë rrugës ndikon në vlerat e peizazhit, veçanërisht aty ku ajo
nuk është hartuar dhe pozicionuar siç duhet. Pavarësisht se shumë ndërtime të paligjshme janë prishur, këto po
ndërtohen sërish në disa zona të tjera. Hartimi dhe pozicionimi i planifikuar ka reshtur së ekzistuari dhe
infrastruktura shoqëruese përgjatë rrugës së bregut shton urbanizimin e vijës bregore.

DRAFT Gusht 2017
37
 Ndërtimi në fshatin Lin dhe zonën përreth tij ndryshon nga karakteri i tij i peizazhit kulturor, arkitektura e tij
vendase si nga shkalla ashtu edhe nga projektimi.
 Ndërtimet përgjatë vijës bregore (shumë prej tyre shumë-katëshe) në Pogradec dhe Tushemisht dhe ndërmjet tyre
po e shndërrojnë përfundimisht zonën bregore në një zonë të urbanizuar e cila mbizotërohet nga hotele dhe
apartamente moderne.
 Ndërtesat e reja brenda dhe jashtë qytezave dhe fshatrave, nëse nuk janë projektuar dhe pozicionuar siç duhet,
kanë një ndikim negativ mbi peizazhin dhe vlerat e tjera të zonës.
 Modernizimi i qytetit të Pogradecit kërcënon ndërtesat e tij historike, shumë prej të cilave janë në një gjendje të
mjerueshme.
 Zhvillimi i mundshëm në të ardhmen i infrastrukturave të mëtejshme të transportit, psh. korridori hekurudhor pan-
europian që lidh (ish Republikën Jugosllave të) Maqedoninë dhe Shqipërinë mund të kenë një ndikim disi të vogël
në ekosisteme dhe peizazh, nëse rruga hekurudhore do të konfirmohet të shtrihet përgjatë bregut të Liqenit të
Ohrit, veçanërisht në kufirin shqiptaro-maqedonas pranë gadishullit të Linit.
Menaxhimi i ardhshëm i zonës ka nevojë për korrigjimin e gabimeve të mëparshme dhe shmangien e përsëritjes së tyre
gjatë planifikimit dhe krijimit të zhvillimeve të ardhshme.
Zhvillimet e planifikuara
Plani Vendor i bashkisë së Pogradecit për 2016 përfshin plane të detajuara të zonës bregore dhe mjedisit rrethues.
Zhvillimi i planit vendor ka përfshirë këshillimin me të gjithë Ministritë përkatëse, dhe agjencitë kombëtare dhe rajonale
dhe me ekipin përgjegjës për zhvillimin e shpalljes së Trashëgimisë Botërore. Si rezultat, shumë aspekte të planit janë
ndryshuar, por disa mund të kërcënojnë vlerat e zonës.
2.3.3 Shfrytëzimi i paqendrueshëm i burimeve natyrore
Dy aspekte të përdorimit të burimeve vendase përbëjnë kërcënime të mëdha për vlerat e zonës.
Peshkimi
Kërcënime të shumta kombinohen për të formuar një kërcënim kryesor për peshqit endemikë dhe faunën dhe florën
ujore të liqenit.
Peshkimi në pjesën shqiptare të Liqenit të Ohrit organizohet dhe monitorohet në mënyrë shumë të pakët, dhe
pothuajse në mënyrë të paqendrueshme. Numri i peshkatarëve të palicensuar pothuajse është dyfishuar në dhjetë
vitet e fundit dhe inspektorët e peshkimit janë të pajisur me mjete të pakëta dhe janë të pakët në numër për të
menaxhuar peshkimin. Rregulloret të cilat ndikojnë përmasat e rrjetave, zonat dhe sezonet e peshkimit nuk mbikqyren
mirë. Personat e informuar vlerësojnë se përpjekja për peshkim pothuajse është dyfishuar në drejtim të peshkimit të
ligjshëm dhe për rrjedhojë kapja e peshkut ka pësuar rënie.
Ndikimi i peshkimit të tepërt deri në një farë mase balancohet nga lëshimi vjetor i peshqve të vegjël nga rezervati i
shumimit pranë Linit, por ndikimi i lëshimit i popullatave të peshqve nuk monitorohet dhe pranohet gjerësisht se
popullatat e Troftës së Ohrit po pësojnë rënie. Këto lëshime mund të ndikojnë gjithashtu në përbërjen gjenetike të
faunës vendase të peshkut të liqenit.
Fermat e peshkut në zonën e burimeve të Drilonit raportohen se shumojnë në mënyrë të paligjshme belushkën vendase
(Oncorhynchus mykiss). Kur këto lloje shpëtojnë dhe përhapen në liqen, ato mund të kenë një ndikim të madh në
faunën dhe florën unikale të liqenit.
Raportohet se popullata e ngjalave të liqenit ka rënë në mënyrë të ndjeshme që me ndërtimin e digave hidroelektrike
në lumin Drin, aktualisht ruhet vetëm përmes shumimit.
Mbrojtja dhe rregullimi i pjesës maqedonase të liqenit raportohet që është përmirësuar më tej; situata në Shqipëri
mund t’i pengojë këto përpjekje.
Prerja e lëndës drusore
Shumë familje në qytet mbështeten në përdorimin e drurëve të zjarrit. Kërkesa e përgjithshme nuk është matur në
mënyrë zyrtare, por ka të ngjarë se i tejkalon 55,000m3në vit. Kjo shifër pritet të rritet më tej në zonë. Një pjesë e drurit
vjen nga burimet e miratuara me ligj jashtë pellgut ujëmbledhës të Ohrit, një pjesë brenda pylltarisë së menaxhuar në
pellgun ujëmbledhës, por një pjesë e madhe pritet në mënyrë të paligjshme. Nuk ka të ngjarë që prodhimi i lëndës
drusore për dru zjarri të bëhet i qendrueshëm.
Shpyllëzimi i pellgut ujëmbledhës do të ndikojë në vlerat e tij peizazhore dhe mund të shkaktojë erozionin e tokës dhe
të dëmtojë strukturat publike dhe private. Prania në rritje e llumraveqë vjen nga zonat e gërryera do të futet në liqen,
duke ndryshuar mjedisin e tij fizik dhe kimik dh mbetjet e ndotura nga minierat. Shpyllëzimi gjithashtu mund të
zmadhojë ndikimet e ndryshimit klimatik duke ndryshuar mikro-mjediset vendase; rehabilitimi i pyjeve mund të mos
jetë i mundur ose jo-praktik ekonomikisht për shpatet e gërryera dhe të zhveshura.
DRAFT Gusht 2017
38
2.3.4 Degradimi i karakterit të peizazhit, siteve dhe strukturave kulturore
Shumë nga sitet dhe strukturat me rëndësi kulturore rrezikohen nga neglizhenca, mungesa e mbrojtjes dhe menaxhimit
të pamjaftueshëm. Nëse do të rritej turizmi në këtë zonë, trysnia mbi këto zona mund të rrisë edhe nivelin e degradimit
të atributeve kulturore të VJU-së si edhe vlerat e tjera kulturore.
 Karakteri rural dhe piktoresk i peizazhit përreth Liqenit cenohet nga zhvillimi urban i pakontrolluar dhe cilësia e
ulët e projektimit të ndërtimeve të reja;
 Shumë shtëpi tradicionale në fshatin e Linit janë në gjendje të mjerueshme dhe kërkojnë riparime ose restaurime;
 Shumë prej ndërtesave historike në qendrën e Pogradecit kërkojnë riparime ose restaurime të menjëhershme;
 Meqenëse strategjia për krijimin e një strehe për Kishën e gadishullit të Linit nuk u realizua, mbulimi i mozaikëve
me rërë dhe masa të tjera ka ulur ndjeshëm prishjen e tyre aktive. Megjithatë, kërkohen masa të mëtejshme për
ruajtjen e rrënojave arkeologjike, si për shembull menaxhimi më i mirë i mjedisit rrethues, ku heqja e disa mureve
dhe strukturave të papërshtatshme, zgjidhjet alternative të rrethimit me gardh dhe përmirësime të tjera duhet të
merren parasysh. Për më tepër, zona përreth dhe mjedisi më i gjerë i kishës së krishterë në gadishullin e Linit mund
të përfshijnë edhe rrënoja të tjera të cilat ende nuk janë zbuluar;
 Njohuritë për pozitën dhe shtrirjen e plotë të rrënojave të vendbanimeve parahistorike përgjatë bregut liqenor janë
ende të kufizuara. Sitet e sapozbuluara nuk janë të gjitha të mbrojtura me ligj, dhe zonat nuk janë vëzhguar
tërësisht për sitet të tjera (të cilat mund të ekzistojnë si në tokë ashtu edhe nën ujë);
 Sitet të tjera historike në zonë nuk mbrohen siç duhet;
 Mjetet për kurimin dhe ekspozimin e artefakteve historike janë të papërshtatshme. Një grabitje që ka ndodhur në
Muzeun e Pogradecit e kaprivuar atë nga shumica e koleksioneve të tij.
2.3.5 Humbja e kulturave dhe traditave të shquara vendase
Zhvillimi i shpejtë i Rajonit të Liqenit të Ohrit dhe rritja e përshpejtuar e turizmit mund të shkaktojnë humbjen e
karakterit të zonës, dhe zakoneve të saj të pasura vendase, zejtarisë dhe traditave. Për zonën ekziston një rrezik që të
kthehet në një zonë tipike e pushueve pranë bregut të liqenit, dhe se traditat vendase, stilet e ndërtimeve
karakteristike dhe produktet e shquara vendase do të humbasin. Ndërkohë që shumë banorë vendas ende vlerësojnë
traditat e tyre, largimi i të rinjve nga zona kërcënon përçimin ndër breza të njohurive dhe zakoneve vendase dhe
banorët vendas mund të largohen nga shtëpitë e tyre tradicionale meqenëse rriten vlerat e pronës private.
2.3.6 Shkaqet e brendshme
Kërcënimet e paraqitura në seksionin e mësipërm lindin si pasojë e shkaqeve të brendshme, të cilat duhet të trajtohen
me anë të menaxhimit të zonës.
Ushtrimi i presionit për zhvillim ekonomik dhe mundësitë për investime
Bashkia e Pogradecit ka nevojë për investime për të rritur nivelin e ekonomisë vendase dhe për të krijuar vendet aq të
domosdoshme të punës. Ka pasur suksese për tërheqjen e investimeve nga investitorët privatë, asistenca
ndërkombëtare dhe fondet publike dhe private, por këto janë përqendruar kryesisht në projektet për infrastrukturën
dhe zhvillimet spekullative me një theks për zhvillimin e turizmit në shkallë të gjerë.
Përqendrimi në turizmin intensiv
Modeli dominues në zonë bazohet në turizmin masiv që përqendrohet përreth zhvillimeve të reja, në shkallë të gjerë, të
ngjashme me qasjen e marrë nga bregu i Adriatikut. Ka një mungesë të ndërgjegjësimit dhe besimit në qasjet
alternative, më pak intensive dhe të qendrueshme të cilat sjellin përfitime të barabarta për komunitetet vendase dhe
që mbështesin më mirë mbrojtjen e trashëgimisë.
Varfëria vendase dhe papunësia
Mungesa e punësimit në zonë dhe zhvillimet të cilat nuk i sjellin përfitime zonës do të shkaktojnë largimin e
vazhdueshëm të të rinjve nga zona. Ata që do të qendrojnë mund të angazhohen në aktivitete të paqendrueshme dhe
të paligjshme për të mbështetur jetesën e tyre. Paraqitja e rregulloreve më të ashpërsuara dhe zbatimi i tyre mund të
çojnë në humbjen e mbështetjes së tyre dhe shaktimin e konflikteve mes këtyre grupeve nëse nuk do të gjenden
alternativa të tjera.
Mungesa e bashkërendimit për zhvillimin, menaxhimin dhe mbrojtjen
Mungesa e komunikimit mes agjencive dhe bashkërendimit për një numër të madh planesh dhe projektesh që ndikojnë
në zonë ka qenë një pikë mjaft e dobët. Krijimi i një njësie administrative në Bashkinë e Pogradecit përbën një mundësi
për bashkërendimin e përmirësuar dhe ndarjen e informacionit. Gjithashtu mund të përmirësohet bashkërendimi i
projekteve të asistencës ndërkombëtare.

DRAFT Gusht 2017
39
Mungesa e rregulloreve dhe e zbatimit të tyre
Agjencitë dhe inspektoriatet përgjegjëse për menaxhimin dhe mbrojtjen e burimeve natyrore (mjedisi, peshkimi dhe
pylltaria) nuk kanë pajisjet, personelin ose kompetencat e duhura për kryerjen me efikasitet të funksioneve të tyre.
Pavarësisht disa prej sukseseve gjatë bregut të liqenit, ndërtimet e paligjshme mbeten një problem.
Kosto të larta për rehabilitimin e zonës
Pavarësisht se janë përgatitur planet e hollësishme për zgjidhjen e problemeve të tilla si ndotja nga metalet e rënda
dhe restaurimi i ndërtesave të vjetra në qendrën historike të Pogradecit, zbatimi i këtyre planeve kërkon burime të
shumta financiare.
Mungesa e monitorimit
Monitorimi i papërshtatshëm i mjedisit të liqenit dhe i faktorëve të tjerë mjedisorë dhe kulturorë ka penguar
menaxhimin e duhur dhe marrjen e vendimeve dhe ka fshehur nivelin e shumë prej kërcënimeve.
Mungesa e ndërgjegjësimit
Ndërgjegjësimi dhe mbështetja për vlerat e trashëgimisë së zonës po rritet, por një ndërgjegjësim i tillë mbetet ende i
kufizuar, siç janë edhe mundësitë për angazhimin e qytetarëve në iniciativat alternative.

DRAFT Gusht 2017
40
T AB ELA12PËRMBLEDHJA E KËRCËNIMEVE NDAJ VLERAVE TË RAJONIT TË LIQENIT TË OHRIT
SHKAQET KATEGORITë E KëRCëNIMET E VEçANTA NDIKIMET
KëRCëNIMEVE
Shtimi i nutrientëve në Liqenin e Ohrit  Humbja e llojeve me diversitet të rëndësishëm global dhe atyre endemike në liqen.
Trysnia pèr
Ujërat e zeza dhe të përdorura të patrajtuara/pjesërisht të  Rritja e bimësisë ujore dhe e algave në zonën përreth liqenit.
zhvillimin trajtuara, rrjedhja e ujërave sipërfaqësore, uji dhe balta nga  Nxitja e llojeve mjaft konkurruese dhe/ose invazive.
ekonomik fermat e peshkut.
Ndotja nga metalet e rënda të Liqenit  Helmimi i drejtpërdrejtë i florës dhe i faunës.
Pèrqendrimi Ndotja Kromi, plumbi, hekuri  Kërcënimi i shëndetit të njeriut drejtpërdrejt dhe përmes konsumimit të peshkut.
nè turizmin Ndotja nga mbetjet e ngurta  Humbja e pamjes vizuale të liqenit. Tërheqja e pakët për turistët.
intensiv Mbeturinat dhe mbetjet e familjeve  Kërcënimi i shëndetit të njeriut.
 Ndikimi i drejtpërdrejtë ndaj disa llojeve të liqenit (veçanërisht shpendëve të ujit).
Ndotje të tjera  Ndryshimi i mjedisit fizik dhe kimik të Liqenit.
Pesticidet, rrjedhja nëpër rrugë, lëndët djegëse  Humbja e diversitetit dhe llojeve endemike në Liqen.
Mungesa e
Bregu i liqenit dhe infrastruktura përkatëse  Izolimi ekologjik i liqenit nga ekosistemet e tij rrethuese.
kordinimit
 Urbanizimi i bregut të liqenit: humbja e karakterit të njohur vendas dhe e peizazhit.
pèr zhvillimin  Rritja e trafikut dhe e shpejtësisë që çojnë në aksidente rrugore.
Zhvillimi ndërmjet Pogradecit dhe Tushemishtit  Urbanizimi i bregut të liqenit. Humbja e vlerave të peizazhit.
Hotelet dhe apartamentet shumë katëshe.  Ndotja në rritje.
Zhvillimi i Zhvillimet në fshatin e Linit dhe në gadishull  Ndikimi i vazhdueshëm negativ ndaj fshatit dhe mjedisit të fundit tradicional përgjatë
Varfèria Ndërtesa të reja, mjete lundrimi, zona për pushuesit bregut të liqenit.
planifikuar dhe i  Ndikimet kulturore ndaj komuniteteve tradicionale.
vendase dhe
papunèsia zbatuar keq Zhvillimi i Burimeve të Drilonit  Ndërprerja dhe ndotja e një burimi kryesor të ujit të liqenit.
Përvetësimi i paligjshëm dhe marrja në pronësi private e  Humbja e llojeve të rralla/endemike dhe komuniteteve.
burimeve; zhvillimi i akuakulturës.  Ndotja dhe shfaqja e llojeve të huaja invazive.
Zhvillimi në zonën bregore në Veri të Linit  Shkëputja e lidhjes ndërmjet Liqenit dhe peizazheve dhe ekosistemeve rrethuese.
Rripi i fundit i bregut të paprekur të liqenit që lidhet me  Dëmi ndaj siteve të mundshme arkeologjike (rrënojat e vendbanimeve)
Rregullorja
peizazhin rrethues
dhe zbatimi i  Zhdukja e faunës endemike të peshkut dhe komuniteteve të tilla ekologjike.
Peshkimi
pakèt  Falimentimi i ekonomisë së peshkimit dhe humbja e jetesës.
Përdorimi i Peshkimi i tepërt. Peshkimi i paligjshëm. Rregullorja dhe
monitorimi i peshkimit  Konflikti me regjimin më të forcuar të menaxhimit në Maqedoni.
paqendrueshëm i Pylltaria  Rënia aktuale e furnizimit me lëndë druri
Ndèrgjegjèsi burimeve natyrore Prerja e paqendrueshme e lëndëve drusore.  Degradimi i habitateve të pyjeve dhe llojet përkatëse
mi dhe  Erozioni i tokës; ndikimet ekonomike dhe ekologjike.
mundèsitè e Ndërtesat tradicionale dhe peizazhet kulturore të  Humbja e ndërtesave historike për shkak të mungesës së mirëmbajtjes; humbja e
kufizuara pèr fshatit të Linit karakterit historik urban dhe humbja e burimit të njohurive të teknikave tradicionale
angazhimin e Qendra Historike e Pogradecit  Amortizimi dhe humbja e ndërtesave historike për shkak të mungesës së mirëmbajtjes;
Degradimi i siteve humbja e karakterit historik urban dhe humbja e burimit të njohurive të teknikave
publikut
tradicionale
me rëndësi  Trysnitë e mundshme në rritje për zhvillim ndaj mjedisit të degraduar historik
Shpenzime tè kulturore Kisha e Krishtërimit të Hershëm në Gadishull  Degradimi i mundshëm i sitit dhe i mjedisit të tij.
mèdha pèr  Dëmi ndaj siteve ende të pazbuluara në zonën përreth
veprime Rrënojat e vendbanimeve përgjatë rrethinave dhe  Amortizimi dhe dëmi në zonat e njohura. Dëmi i mundshëm ndaj siteve të
bregut të liqenit. pazbuluara/të paeksploruara
rehabilituese
DRAFT Gusht 2017
41
Sitet e tjera historike/arkeologjike  Amortizimi përmes neglizhencës dhe mungesës së mbrojtjes.
Largimi nga zona e të rinjve  Humbja e kujtesës popullore dhe transferimit brez pas brezi të kulturës dhe traditave.
Humbja e
Turizmi masiv  Zbehja e kulturës vendase përmes shfaqjes së kulturave dhe produkteve të prejardhura.
kulturave dhe  Sjellja e papërshatshme e disa vizitorëve që shkaktojnë shkelje ligjore për popullsinë
traditave të vendase.
 Konflikti i brendshëm mes banorëve vendas për reagimet ndaj turizmit dhe zhvillimit.
shquara vendase  Trysnia mbi burimet vendase (uji i pijshëm, peshku)

DRAFT Gusht 2017
42
3 Vizioni dhe parimet udhëzuese
3.1 Vizioni
Nga këndvështrimi i veçantë i Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore u zhvillua vizioni i mëposhtëm në bazë të
mendimeve të shkëmbyera gjatë takimeve parapërgatitore të punës.
‘Rajoni i Liqenit të Ohrit me peisazhin unik dhe frymëzues ku natyrshëm ndërthurren vlera të
trashëgimisë kulturore me asetet natyrore dhe aspekte të mënyrës tradicionale të jetesës ,
përbën një destinacion turistik të qendrueshëm, arkivë të historisë së natyrës, burim krenarie për
identitetin rajonal dhe kombëtar’
3.2 Parimet udhëzuese

Në bazë të vizionit të përgjithshëm, parimet e mëposhtme duhet të shqyrtohen nga të gjithë personat që menaxhojnë
dhe përdorin zonën.
3.2.1 Shqyrtimi i përgjegjësive dhe detyrimeve në lidhje me statusin e Trashëgimisë
Botërore
Menaxhimi i zonës duhet të bëhet në përputhje me dispozitat e Konventës së Trashëgimisë Botërore dhe Udhëzimet
Operacionale për Zbatimin e asaj Konvente (shihhttp://whc.unesco.org/en/guidelines/ ). Personat përgjegjës duhet të
përdorin udhëzimin e veçantë të nxjerrë nga UNESCO për menaxhimin e pasurive të Trashëgimisë Botërore, veçanërisht
manualet e burimeve, menaxhimin e trashëgimisë kulturore dhe menaxhimin e rreziqeve të shkatërrimit
(shihhttp://whc.unesco.org/en/resourcemanuals/ ). Personat përgjegjës për zonën duhet gjithashtu të angazhohen në
rrjetet me zona të tjera që lidhen me Trashëgiminë Botërore .
3.2.2 Zbatimi i parimit parandalues
Ekosistemi i liqenit është mjaft i brishtë dhe kryesor për statusin e Trashëgimisë Botërore. Për rrjedhojë, për
menaxhimin e tij duhet të zbatohet parimi parandalues (shih KuadratinKuadrati 1). Të gjitha vendimet dhe veprimet që
ndikojnë mbi liqen duhet të ulin kërcënimet ekzistuese dhe të shmangin të gjitha rreziqet e krijimit të kërcënimeve të
reja të mundshme. Neni 118 i Udhëzimeve Operacionale për Trashëgiminë Botërore (2015) parashtron se ‘Komiteti
rekomandon që Palët Nënshkruese përfshijnë përgatitjen për rrezikun si një element në planet e tyre të menaxhimit të
siteve të Trashëgimisë Botërore dhe strategjive të trajnimit’.
Kuadrati 1. Parimi parandalues
Parimi parandalues për menaxhimin e rrezikut parashtron se nëse një veprim ose politikë përmban një rrezik të
dyshuar që i shkakton dëm publikut, ose mjedisit, me mungesën e konsensusit shkencor (që veprimi ose politika të
mose jetë e dëmshme), barra e provës e cila nuk është e dëmshme bie mbi ata që ndërmarrin një veprim që mund të
përbëjë ose jo një rrezik.
3.2.3 Menaxhimi i integruar

Menaxhimi i zonës duhet të njohë që vlerat e tij janë të ndërvarura dhe kërkohet një qasje e integruar e ‘natyrës dhe
kulturës’. Pavarësisht se menaxhimi i veçorive të veçanta do të jetë përgjegjësia e agjencive me mandate të ndryshme,
personat përgjegjës duhet të marrin parasysh ndikimet më të gjera të vendimeve dhe veprimeve të tyre, të konsultohen
dhe të integrojnë planet e tyre me agjencitë e tjera. Vendimarrësit dhe menaxherët duhet të marrin parasysh
vazhdimisht problemet dhe ndikimet më të gjera ekologjike, kulturore, shoqërore dhe ekonomike të planeve dhe
vendimeve të tyre.
3.2.4 Bashkëpunimi kombëtar dhe ndërkufitar
Menaxhimi i integruar kërkon bashkëpunim të ngushtë mes personave përgjegjës. Struktura e qeverisjes e përshkruar
në Seksionin 5, përbën një mjet formal për agjencitë përgjegjëse dhe aktorët që të punojnë së bashku. Gjithashtu duhet
të ketë bashkëpunim të vazhdueshëm e të përditshëm, formal dhe joformal, duke përfshirë ndarjen e vazhdueshme të
informacionit, këshillimin formal dhe joformal, ftesat për takimet dhe ngjarjet përkatëse, dhe pjesëmarrje të
përbashkët në projekte.
Personat përgjegjës duhet të sigurojnë bashkëpunimin e ngushtë, integrimin e menaxhimit dhe komunikimin e
vazhdueshëm me organizatat përgjegjëse për menaxhimin e pjesës maqedonase të Rajonit të Liqenit të Ohrit.

DRAFT Gusht 2017
43
3.2.5 Angazhimi i aktorëve
Menaxhimi i suksesshëm i zonës varet nga bashkëpunimi i personave të cilët jetojnë aty, personave qëe vizitojnë
atëdhe personave qëe përdorin atë. Së bashku me kuadrin formal për pjesëmarrjen e aktorëve të përfshirë në
strukturën e qeverisjes, vendimarrësit dhe menaxherët duhet të miratojnë një qasje transparente dhe gjithëpërfshirëse
për të punuar me aktorët e zonës, për nxitjen e një roli dinamik që luajnë komunitetet vendase në sektorë të shumtë
tësistemit të menaxhimit.
Disa nga veprimet në planin e menaxhimit, si edhe miratimi i parimit parandalues, mund të shkaktojnënjë ndikim
negativ (të paktën në periudhën afatgjatë) për disa grupe aktorësh, kryesisht për peshkatarët dhe investitorët e
zhvillimit të bregut të liqenit. Në këto raste, do të ishte i domosdoshëm dialogu aktiv me ata që cenohen në mënyrë që
të shmanget konflikti dhe të identifikohen alternativat dhe kompromiset.
3.2.6 Shteti i së Drejtës
Shqipëria ka një kuadër të mirë ligjor për mbrojtjen dhe menaxhimin e trashëgimisë natyrore dhe kulturore dhe po
punon për ngushtimin e problemeve që ekzistojnë në legjislacion. Të gjithë personat e ngarkuar për menaxhimin e
zonës duhet t’i japin përparësi shqyrtimit të duhur të ligjit, të mbështesin njëri-tjetrin kur veprojnë kështu dhe të
punojnë në drejtim të përmirësimit të kuadreve dhe rregulloreve ligjore.
4 Programet e menaxhimit
Të gjashtë programet e menaxhimit sigurojnë qëllimet, synimet dhe justifikimet për një program veprimi për ruajtjen e
vlerave të Trashëgimisë Botërore të zonës dhe vlerat e saj përkatëse natyrore, kulturore dhe ekonomike.
 Programi 1, 2 dhe 3 lidhen drejtpërdrejt me ruajtjen e vlerave të jashtëzakonshme universale të zonave dhe uljen e
kërcënimeve kryesore.
 Programet 4 dhe 5 trajtojnë ruajtjen më të gjerë dhe zhvillimin e qendrueshëm ekonomik të zonës.
 Programi 6 trajton zbatimin e suplementit të planit të menaxhimit, në përputhje me plane të tjera.

DRAFT Gusht 2017
44
Programi 1. Mbrojtja dhe menaxhimi i Liqenit të Ohrit (kontrolli dhe ulja e
ndotjes, menaxhimi i peshkimit)
Qëllimi afatgjatë
Ndalimi dhe frenimi i përkeqësimit të mjedisit fizik dhe kimik të liqenit dhe ekosistemeve të tij
përkatëse.
Parimet bazë
Ruajtja e Liqenit të Ohrit dhe biodiversiteti i tij unikal në rang global janë të rëndësishme për ruajtjen e statusit të
Trashëgimisë Botërore, dhe duhet të kenë prioritetin më të madh.
Liqeni deri në një farë mase ka toleruar kërcënimet nga rritja e nivelit të ndotjes(kryesisht për shkak të vëllimit të tij të
madh dhe thellësisë së madhe), por ekosistemi i tij i brishtë tani po shfaq shenjat e përkeqësimit. Zonat pranë bregut të
liqenit tashmë ndodhen në kushte të mjerueshme ekologjike, ndërsa ndotja nga metalet e rënda të ujërave dhe
sedimentimeve përreth Memëlishtit mbetet një problem i veçantë. Nëse mund të merren masa për ndërhyrje, ekziston
mundësia për përmirësimin e tij, por nëse vazhdohet me ritmet aktuale ka të ngjarë të shkaktohet humbja e
pakthyeshme e vlerave të tij unikale.
Përpjekja për peshkim po rritet dhe përrrjedhojë po ulet sasia e zënies së peshkut, duke kërcënuar qendrueshmërinë
ekonomike të peshkimit, florën dhe faunën endemike të liqenit dhe të të gjithë ekosistemit të tij. Peshkimi duhet të
kryhet në mënyrë tëorganizuar e më të arsyeshme dhe të merren masa më të ashpra në këtë sektor.
Në shumë raste kanënisur veprimtaritë rehabilituese kundrejt këtyre kërcënimeve. Faktorët kryesorë për parandalimin
e kërcënimeve kanë qenë mungesa e bashkëpunimit, përdorimi i pamjaftueshëm i burimeve dhe vështirësitë e e
respektimit të ligjeve dhe regulloreve ekzistuese.
Për trajtimin e kërcënimeve dhe shkaqeve të brendshme kërkohen një sërë veprimesh të caktuara. Këto përfshijnë
masat për parandalimin dhe zvogëlimin e hyrjes sëndotjeve në liqen, zgjerimin dhe përmirësimin e trajtimit të ujërave
të zeza dhe atyre të përdorura, zbatimin e sistemittë planifikuar të grumbullimit dhe asgjësimit të mbetjeve të ngurta
dhe heqjen e fermavetë paligjshme dhe ndotëse të peshkut nga burimet e Drilonit.
Integrimi me planet e tjera
Plani i menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit
Ky program është hartuar në bazë të dy objektivave të planit të menaxhimit.
 Objektivi 2.2. Nxitja e mirëmbajtjes së cilësisë së lartë të ujit për të ruajtur habitatin e liqenit, për të
parandaluar degradimin dhe përkeqësimin e brigjeve të liqenit dhe ekosistemeve të ligatinës, habitateve
tokësore dhe kullotave.
 Objektivi 4.5. Mbështetja e peshkimit të qendrueshëm.
Plani Vendor i Bashkisë së Pogradecit.
 Kufizimet dhe rekomandimet e planeve të parashtruara do të marrin parasysh termat e hapësirës, dhe të gjithë
propozimet të cilat ndikojnë fizikisht në territor do të konsiderohen sërish gjatë këtyre fazave (Plani i
Përgjithshëm).
 Masat rehabilituese të rëna dakord me kompaninë e shfrytëzimit e cila ndjek përfundimin e punimeve – një
listë të detajuar të të gjitha minierave në lidhje me aspektet e ardhshme të këtyre veprimtarive, të cilat kanë
ushtruar ndikim të ndjeshëm në këtë territor.
 Përgatitja e një pasqyre të detajuar për menaxhimin e mbetjeve të ngurta në hartat aktuale të
vendgrumbullimeve të ligjshme dhe të paligjshme të mbetjeve, përcaktimi i përmasave tëtyre, vëllimi i sasisë
së mbetjeve, dhe problemet e tyre
Plani i menaxhimit për Pasurinë e Trashëgimisë Botërore në Maqedoni.
Plani përfshin një numër të masave të veçanta të domosdoshm dhe bashkëplotësuese në lidhje me menaxhimin e
mbetjeve, peshkimin dhe monitorimin e kushteve të liqenit, me synim arritjen e objektivave të mëposhtme:
 Objektivi 1. Krijimi i kuadrit të duhur ligjor dhe institucional për mbrojtjen e trashëgimisë natyrore dhe
kulturore
 Objektivi 2. Përmirësimi i gjendjes, vlerësimit, rivlerësimit dhe paraqitjes së trashëgimisë natyrore dhe
kulturore
 Objektivi 3. Përmirësimi i infrastrukturës

DRAFT Gusht 2017
45
Sidoqoftë, veprimi ndërkufitar është i panjohur për pjesën shqiptare dhe pengon realizimin e objektivave të
lartpërmendura.
Rreziqet
Një nga rreziqet ështëmungesa e trajtimit të ndotjes si një prioritet për realizimin e objektivave tëzhvillimittë zonës.
Edhe pse ekzistojnë forma për ndërgjegjësimin ndaj problemittë ndotjes, pasojat dhe ndikimet e saj mbi mjedisin nuk
kuptohen siç duhet.
Mungesa e monitorimit dhee të dhënave për ndotjen shkakton nënvlerësimin e përmasave të kërcënimeve, dhe për
rrjedhojë kërkohet zbatimi i parimit parandalues si një mjet i domosdoshëm në këtë drejtim (shih Parimet Udhëzuese).
Stabilizimi i sektorit tëpeshkimit mund tëhasë në rezistencën e peshkatarëvedhe personave të përfshirë në tregtimin
dhe blerjen e peshkut. Edhe nëse rregulloret do të ashpërsohen, peshkimi i paligjshëm do të vazhdojë të kryhet nëse
nuk ka një zbatim të duhur të tyre.Menaxhimi i industrisë së peshkimit kërkon veprime të bashkërenduara dhe të
përcaktuara nga autoritetet përgjegjëse në bashkëpunim me peshkatarët.
Një rrezik tjetër është pamjaftueshmëria e kapacitetit të burimeve për trajtimin e problemeve. Planifikimi i kujdesshëm
dhe i bashkërenduar i projektit dhe përgatitja e tij i jep prioritet projekteve të kontrollimit të ndotjes dhe programeve të
asistencës së donatorëve. Vlerësimet e plota strategjike të mjedisit dhe vlerësimet e ndikimit mbi mjedisin mund të
ndihmojnë në sigurimin e standarteve të larta të parandalimit dhe kontrollimit të ndotjes.
Objektivat specifike për t’u realizuarnë 10 vitet e ardhshme.
1.1 Trajtimi i plotë i të gjitha ujrave të ndotura dhe të përdorura
Objektivat
TabELA13 tregon nivelet e ndotjes nga fosfori dhe kërkesës për oksigjen biologjik (KOB) në bazë të matjeve maksimale
të studimit bazë 2013/4 (duke përdorur kriteret e Direktivës së BE-së të Kuadrit të Ujrave për Fosforin dhe KOB në tre
zonat në Lin, Memelisht dhe Pogradec.
T AB ELA13NIVELET E NDOTJES NGA NUTRIENT ËT PË R TRE STACIONE TË MONITORIMIT TË UJIT (LIN , MEMELISHT DHE
P OGRADEC).
Totali i Fosforit μg/l Kërkesa për Oksigjenin Biokimik(KOB5) mg/l
Lin Memelisht Pogradec Lin Memelisht Pogradec
Niveli 20 20 50 1.02 1.25 1.3
maksimal i Mezotrofik Mezotrofik Eutrofik Oligotrofik) Oligotrofik Oligotrofik
studimit
bazë 2014
Niveli <15 <15 <20 Asnjë rritje Asnjë rritje Asnjë rritje
maksimal Mezotrofik Mezotrofik Mezotrofik Oligotrofik Oligotrofik Oligotrofik
çdo tre
muaj 2020
Niveli <10 <10 <10 Asnjë rritje Asnjë rritje Asnjë rritje
maksimal Oligotrofik Oligotrofik Oligotrofik Oligotrofik Oligotrofik Oligotrofik
çdo tre
muaj 2027
Politika e menaxhimit
Përpjekjet aktuale për trajtimin e ujërave të zeza dhe të përdorura nga aspekti biologjik dhe kimik duhet të vazhdojnë
dhe të shtrihen për mbulimin e të gjithë vendbanimeve. Zhvillimet periferike, në veçanti hotelet dhe zonat e pushimit,
duhet të instalojnë dhe ruajnë trajtimin me cilësi të lartë të mbetjeve ose gropave septike. Për të realizuar këto
objektiva, duhet të kombinohen përpjekjet me iniciativat e ngjashme për pjesën maqedonase të liqenit.
1.2 Pastrimi dhe dekontaminimi i Memëlishtit dhe zonave të tjera minerare.
1. ObjektivatDiga për grumbullimin e mbetjevedhe mbetjet e minierave në Memëlisht të jenë hequr tërësisht deri në
vitin 2020.
2. Deri më 2022, nivelet e ndotjes së tokës në zonë të kenë rënë nën niveleve e pranueshme për zhvillim dhe
përdorim.
3. Nga viti 2018, të mos ketë asnjë rritje të nivelit tëndotjes nga metalet e rënda të sedimenteve në liqen përreth
Memëlishtit (kromi, nikeli, kadmiumi, hekuri) duke përdorur një studim bazë deri më 2018)

DRAFT Gusht 2017
46
Statistikat për nivelet e sakta të ndotjes nga metalet e rënda janë të paqendrueshme. Matjet në Hudënisht në bazë
tëProjektit të Ruajtjes së Liqenit të Ohrit, kanë nxjerrë nivele të larta të kromit, kadmiumit, nikelit dhe hekurit. Matjet
sipas Karakterizimit Fillestar të Liqeneve të Prespës,Ohritdhe Shkodrës/Skadar vetëm sa kanë provuar praninë e plumbit
dhe të kadmiumit dhe nuk kanë gjetur nivele të mëdha. Analiza të tjera për sedimentet përreth Memëlishtit duhet të
kryhen në mënyrë që të krijohet një studim bazë.
Veprim i menjëhershëm kërkohet për heqjen e materialit ekzistues të mbetjeve dhe parandalimit të shkarkimit të
mbetjeve në liqen nga kanale me ujëra të ndotura.Edhe pse kjo çështje njihet si një nga problemet kryesore në vend
dhe ekzistojnë planet e hollësishme për devijimin e rrjedhës së ujrave, progresi është penguar nga mungesa e fondeve
dhe problemet ligjore. Një projekt për shitjen e mbetjeve për qëllime ripërpunimi në Maqedoni u pezullua për shkak të
rënies së çmimit të metaleve. Në mënyrë që t’i jepet përparësi domosdoshmërisë së pastrimit të zonës, duhet të
theksohen rreziqet e mundshme që ndikojnë drejtpërdrejtë apo në mënyrë të tërthortë në shëndetin e njeriut (përmes
konsumimit të peshkut).
Në periudhën afatshkurtër ka një nevojë të menjëhershme për ndërtimin e pritave fizike kryesore(muratura
dhe/oseprita) për të parandaluar kalimin e mëtejshëm të mbetjeve nga vendgrumbullimet në liqen. Një mot me rreshje
të dendura shiu mund të shkaktojë një problem të madh ndotjeje.
Sapo të jetë pastruar, toka në Memelisht mund të përdoret për format e përshtatshme të zhvillimit; një mundësi është
ofrimi i tokës ndaj një zhvilluesi të planit në këmbim të përfitimeve të nxjerra nga pastrimi.
1.3 Restaurimi në gjendje pothuajse natyrore i burimit të Drilonit dhe kompleksit ligatinor.
Objektivat
1. Të gjitha fermat e peshkut të devijohen nga kanalet ujore që derdhen në liqen deri më 2020.
2. Të gjitha burimet të kthehen në një gjendje natyrore ose pothuajse natyrore deri më 2027.
Restaurimi i kësaj zone është kritik për ruajtjen e regjimit hidrologjik të liqenit, për parandalimin e ndotjes së rëndë dhe
eutrofikimit dhe për ruajtjen e bimëve të rëndësishme dhe komuniteteve të kafshëve të ekosistemeve të burimit.
Burimet janë deklaruar si Monumente të Kulturës dhe ndryshimet të cilat u janë bërë atyre janë të paligjshme. Fermat
përkatëse të peshkut janë një burim i madh i ndotjes dhe eutrofikimit dhe vënë në rrezik llojet e huaja invazive në
ekosistemin e liqenit. Sistemi i burimeve gjithashtu siguron furnizimin me ujë për Pogradecin, i cili duhet të mbrohet
dhe të ruhet i pastër. Në mënyrë që të balancohetndikimi i mbylljes së fermave të peshkut nga pronarët e tyre, duhet të
bëhen përpjekjet për të shqyrtuar mundësinë e krijimit të akuakulturës jashtë pellgut ujëmbledhës (të liqenit dhe
basenit të tij).
Progres i konsiderueshëm është bërë për pastrimin e ligatinës së Drilonit dhe i disa kanaleve të ujit dhe është krijuar një
zonë e njohur dhe e këndshme rekreacioni. Ky sukses duhet të ruhet dhe të zgjerohet më tej.
1.4 Përdorimi i një sistemi funksional të grumbullimit dhe asgjësimit të mbetjeve të ngurta
Objektivat
1. Të githa komunitetet dhe ofruesit e turizmit të kenë akses ndaj mjeteve për grumbullimin dhe asgjësimin e
mbetjeve deri më 2020.
2. Një sistem i rregullt i grumbullimit dhe asgjësimit të mbetjeve të vihet në zbatim në një zonë të menaxhuar mirë
deri në2020.
3. Pastrimet vjetore të vijës bregore raportojnë një zvogëlim të përvitshëm të vëllimit të grumbullimit të mbetjeve.
4. Një sitem i riciklimit të mbetjeve të vihet në zbatim në Pogradec deri më 2020.
Grumbullimi dhe menaxhimi i mbetjeve është një problem i njohur në zonë dhe përbën një kërcënim për shëndetin e
njeriut, ekosistemet e zonës, vlerat e peizazhit dhe atraksionin e zonës për vizitorët. Bashkia e Pogradecit po krijon një
sistem për grumbullimin e mbetjeve. Një stacion i transferimit të mbetjeve do të ndërtohet dhe mbetjet do të
depozitohen në lendfillin e ri në Maliq.
1.5 Peshkimi i qendrueshëm ekologjikisht dhe ekonomikisht në Liqenin e Ohrit
Objektivat
1. Përpjekja për peshkim të ulet me 30 % deri në vitin 2022.
2. Zbatimi i duhur i rregulloreve të peshkimit të rritet vit pas viti.
3. Deri në vitin 2022 të rriten popullatat e llojeve endemike të peshkut të kultivuar për aresye tregtare.

DRAFT Gusht 2017
47
4. 30 % e pjesës shqiptare të liqenit të ndalohet për peshkim deri në vitin 2020.
Garantimi i pekshimit të qendrueshëm përbën një domosdoshmëri urgjente; krijimi i një moratoriumi për peshkimin
paraqet gjithashtu një mundësi. Megjithatë, duke pasur parasysh kontributin e rëndësishëm të peshkimit në ekonominë
e zonës, kjo mund të jetë e pamundur nëse nuk gjenden alternativa të realizueshme për peshkatarët. Për këtë arsye,
nevojiten masa të tjera për të ulur përpjekjet e peshkimit përmes mjeteve të mëposhtme:
1. Në Liqen duhet të zbatohen dhe markohen siç duhet zonat e ndalimit të peshkimit, duke mbuluar të paktën 30%
të zonës në Shqipëri. Vendndodhja e tyre e saktë nuk është përcaktuar ende, por kufijtë e tyre mund të identifikohen
lehtësisht;
2. Numri i peshkatarëve të liçencuar duhet të ulet në krahasim me atë të 10 viteve më parë (rreth dy të tretat e
numrit aktual). Fizibiliteti për rivendosjen e sistemit me të cilin regjistrohen anijet dhe jo peshkatarët individualë duhet
të analizohet. Kjo do ta bënte shumë më të lehtë monitorimin dhe kontrollimin e përpjekjeve për peshkim;
3. Zbatimi i përmirësuar i rregullores së peshkimit nga një inspektoriat me pajisjet dhe stafin e duhur;
4. Përpjekjet për sigurimin e punësimit alternativ për peshkatarët. Disa prej tyre mund të transferohen në sektorin
e turizmit, duke ofruar udhëtime me barkë ose peshkim rekreativ (me kallam dhe grep).
Përveç zvogëlimit të përpjekjeve për peshkim, duhet të rishikohet dhe të përmirësohet programi për rritjen dhe
lëshimin e troftës së liqenit. Për monitorimin e mbijetesës së peshqve të vegjël të lëshuar dhe kapjet nga sektori i
peshkimit kërkohet një sistem më i mirë.
1.6 Kryerja e monitorimit të duhur për kushet e liqenit dhe kërcënimet me të cilat ai përballet
Objektivat
1. Duke filluar nga viti 2018, rezultatet tremujore të vihen në dispozicion nga një program sistematik i monitorimit të
treguesve kryesorë të cilësisë së ujit të liqenit në 3 zona në vijën liqenore dhe një zonë në qendrën e liqenit.
2. Deri në vitin 2018 të vihen në dispozicion shifra të besueshme vjetore për peshkimindhe të zonës ku peshkohet.
3. Rezultate vjetore të disponueshme nga analizat e ndotjes nga metalet e rënda tëzonave tokësore dhe litorale në
Memelisht.
4. Rezultatetë disponueshme nga censusi dimërorishpendëve të ujit(të bashkërenduara me numërimin vjetor të
shpendëve të ujit që kryhet në Shqipëri, Maqedoni dhe vende të tjera).
Duhet të evidentohetprogresidrejt përmirësimit të kushteve të Liqenit të Ohrit me qëllim që të përcaktohet nëse masat
e marrajanë funksionale dhe për të zbuluar problemet e paparashikuara. Ndërprerja e programit të përbashkët
monitorues me Institutin Hidrobiologjik të Ohrit dhe mbyllja e Laboratorit në Pogradecdo te thotese nuk po
kryhetmonitorim sistematik në nivelin e kërkuar. Vendosja e të paktën një niveli bazë të monitorimit vendor është i
domosdoshëm. Agjencia Kombëtare e Mjedisit dhe Agjencia Rajonale e Zonavetë Mbrojtura mund të bashkëpunojnë me
Institutin Hidrobiologjik në Ohër, Maqedoni dhe qendrën e re të analizave laboratorike në Stenjë në Liqenin e Prespës.
Impianti i ri i përpunimit të ujit në Pogradec gjithashtu përfshin edhe një laborator i cili mund të ofrojë shërbime për
analizimin e ujit.
 Standardi krahasues i krijuar nga studimi i DKU-së i vitit 2014 dhe rekomandimet e Direktivës së Kuadrit të Ujit të BE-
së kërkojnë monitorim 3 mujor. Monitorimi gjithëpërfshirës i të gjithë parametrave të matur në studimin e DKU nuk
është praktik. Një numër më i vogël i parametrave bazë të monitorimit për matjet tre mujore mund të vihet në
dispozicion në mënyrë më të besueshme dhe më të përballueshme financiarisht. Monitorimi i përgjithshëm i cilësisë
së ujit duhet të përfshijë minimalisht masat e kërkesës së përgjithshme për oksigjen biokimik dhe fosfor gjatë një
periudhe 5 ditore (BOD5);
 Për zonën e Memelishtit kërkohet monitorimi vjetor i veçantë për ndotjen nga metalet e rënda të tokës, llumrat
dhe peshqit e kapur në zonat vendase. Kjo mund të jetë më e kushtueshme, por është e rëndësisë së veçantë.
 Kërkohen sisteme më të mira për monitorimin e popullatave të peshqve dhe veprimtarive të peshkimit.
 Numërimivjetor i shpendëve te ujit dimërues tashmë kryhet në Shqipëri dheduhet të vazhdojë edhe për Liqenin e
Ohrit.
 Gjithashtu, monitorimi duhet të bashkërendohet me homologët në Institutin Hidrobiologjik të Ohrit në Maqedoni
dhe të përdoren metodat dhe masa të krahasueshme të koordinuara.
Mbledhja e të dhënave të monitorimit nuk është e mjaftueshme; ato duhet të vihen në dispozicion, të kuptohen dhe të
veprohet mbi bazën e tyre. Si rrjedhojë, nevojiten masat për sigurimin e publikimit dhe shpërndarjessë rezultateve të
monitorimit dhe integrimit të tyrenë vendime dhe plane.
DRAFT Gusht 2017
48
Programi 2. Mbrojtja dhe ruajtja e atributeve kulturore të Vlerës së Jashtëzakonshme Universale dhe
vlerave të tjera dhe trashëgimisë kulturore
Qëllimi afatgjatë
Mbrojtja dhe ruajtja e VJU-së si dhe i vlerave të tjera kulturore dhe trashëgimisë në mjedisin e peizazhit natyror dhe të
ndërtuar, kuptimi dhe vlerësimi i tyre nga banorët dhe vizitorët e rajonit të Liqenit të Ohrit.
Arsyetimi
Ruajtja dhe mbrojtja e zonave arkeologjike dhe historike është e rëndësisë së veçantë, ruajtja e VJU-së dhe atributeve të
saj si edhe i të gjithë vlerave kulturore të rajonit të Liqenit të Ohrit mund të realizohet vetëm nëse ruhet mjedisi i tij.
Peizazhi i trashëgimisë kulturore të luajtshme dhe të paluajtshme konsiderohet si pjesë e pandarë e aspekteve kulturore
të VJU-së së mundshme dhe e domethënies kulturore dhe historike të monumenteve, zonave arkeologjike dhe
ndërtesave. Ata i kanë mbijetuar mjaft mirë shtresave të së kaluarës së pushtimit nga njerëzit, të cilët shërbejnë si shenja
për të kuptuar modelet e ndërtesave, praktikat kulturore, përdorimin e tokës dhe burimeve. Për këtë arsye, ndërtesat
tradicionale dhe peizazhi duhet të mbrohen dhe të menaxhohen me një kujdes të veçantë.. Ruajtja e hapësirave natyrore
përgjatë bregut të liqenit dhe ndërmjet fshatrave është e rëndësisë së veçantë për ruajtjen e të gjithë mjedisit rrethues.
Zonimi i kujdesshëm dhe rregulloret kërkohen për të shoqëruar çdo masë ligjore për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore.
Udhëzimet për planifikimin dhe zonimin e qendrueshëm, rehabilitimi i trashëgimisë së ndërtimeve tradicionale dhe
projektimi i duhur i ndërtesave të reja, mund të parashtrohen në rregulloret përkatëse. Kryerja e kërkimeve studimore
për trashëgiminë kulturore të mbrojtur dhe të pambrojtur (psh. konceptimi i vendbanimeve rurale, arkitektura rurale,
aftësitë përkatëse teknike dhe forma të tjera të trashëgimisë së luajtshme) duhet të vazhdojnë dhe të zgjerohen më tej.
Zbulimi nënujor i kohëve të fundit i rrënojave tëvendbanimeve palafitepërgjatë bregut të liqenit sugjeron për
domosdoshmërinë e një shqyrtimi dhe menaxhimi të kujdesshëm të zonave të pazhvilluara.
Integrimi me planet e tjera
Plani i Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit
Plani nuk përfshin ndonjë masë të veçantë për mbrojtjen dhe menaxhimin e zonave dhe strukturave të rëndësisë së
trashëgimisë kulturore. Ai përfshin një sërë masash për mbrojtjen e peizazhit më të gjerë të zonës.
Plani Vendor i Bashkisë së Pogradecit
 Kufizimet dhe rekomandimet e planeve do të marrin parasysh kushtet hapësinore, dhe të gjitha propozimet të
cilat ndikojnë në kushtet fizike të territorit do të merren sërish parasysh gjatë kësaj faze (Plani i Përgjithshëm);
 Një numër rregulloresh, standartesh, normash dhe udhëzimesh ndërtimore në Bashkinë e Pogradecit;
 Inventari dhe baza e të dhënave dixhitale për trashëgiminë e luajtshme dhe të paluajtshme, zhvillimi i
udhëzimeve për rehabilitimin e ndërtesave historike dhe promovimin e tyre.
Plani i menaxhimit për Pronën e Trashëgimisë Botërore në Maqedoni
Ekzistojnë një sërë mundësish për një veprim të bashkërenduar dhe të harmonizuar për mbrojtjen dhe ruajtjen e
trashëgimisë kulturore ndërmjet të dy planeve, , veçanërisht në lidhje me:
 Rregulloret, standardet, normat dhe udhëzimet e ndërtimit për planifikimin dhe përdorimin e qendrueshëm të tokës
në rajonin e Ohrit;
 Vlerësimin e bashkërenduar të ndikimeve ndaj VJU-së dhe vlerave të tjera në infrastrukturën e transportit ndërkufitar
dhe projekteve të mëdha për zhvillim;
 Inventarin dhe bazën e të dhënave digjitale për trashëgiminë kulturore të luajtshme dhe të paluajtshme;
 Përgatitjen e udhëzimeve për rehabilitimin e objekteve historike;
 Promovimine trashëgimisë kulturore dhe natyrore të rajonit të Ohrit;
 Nxitjen dhe mbështetjen për artizanatin tradicional;
 Përgatitjen e një baze të dhënash për trashëgiminë natyrore dhe trashëgiminë kulturore të luajtshme dhe të
paluajtshme.
Rreziqet
Mungesa e investimeve për kërkime në fushën e trashëgimisë kulturore, mungesa e menaxhimit dhe personelit teknik,
mund të pengojnë restaaurimin dhe ruajtjen e siteve arkeologjike dhe historike dhe zbulimin e zonave të reja. Pa një
angazhim të fuqishëm dhe të qendrueshëm nga autoritetet përgjegjëse dhe një strategji të qëndrueshme të ruajtjes,
gjendja e mjerueshme e disa zonave mund të shkaktojë pakënaqësi, akte vandalizmi dhe plaçkitjeje. Interpretimi,
ndërgjegjësimi dhe edukimi më i mirë mund të përmirësojnë mirëkuptimin dhe mbështetjen e publikut.
Koncepti i menaxhimit të integruar të trashëgimisë kulturore në zonën e peizazhit (përveç menaxhimit të siteve historike)
është mjaft i pazhvilluar në Shqipëri. Kjo qasje është e rëndësishme për menaxhimin e ardhshëm të zonës; mund të
DRAFT Gusht 2017
49
kërkohet punë për ndërtimin e kapaciteteve tëduhurapër profesionistët e trashëgimisë kulturore, por edhe për
personelin përgjegjës për planifikimin urban dhe rural dhe për natyrën dhe menaxhimin e burimeve natyrore.
Pengesa e pamjes së qartë të shkaktuar nga ndërtimet e papërshtatshme, materialet e projektimit dhe të ndërtimit,
cenon vlerat e peizazhit natyror të zonës dhe shijimit të tij. Për sa u përket vlerave kulturore, ai krijon një çekuilibrim të
marrëdhënieve të mëparshme harmonike shekullore mes njerëzimit dhe mjedisit. Gjithashtu, ekziston rreziku se këto
çështje dhe vlera nuk njihen aq sa duhen, se argumentet për një qasje më të përshtatshme ndaj zhvillimit nuk janë
përcjellë siç duhet dhe se mbetjet e fundit të peizazhit historik do të humbasin.
Një tjetër rrezik është se pa mbështetjen e veçantë do të zbehen dhe do të humbasin traditat dhe trashëgimia e
jomateriale e zonës, për sa kohë që bartësite tyre do të jenë më të moshuar, të rinjtë do të largohen nga zona dhe do të
përhapet ndikimi i formave mbizotëruese të kulturës moderne.
Objektivat specifike per t’u realizuar në 10 vitet e ardhshme për atributet e VJU-së dhe për trashëgiminë
kulturore të lidhur me vlera të tjera
Veçoritë kulturore për zgjerimin e pjesës shqiptare të Trashëgimisë Natyrore dhe Kulturore të rajonit të Liqenit të Ohrit,
përfshijnë karakteristikat e paluajtshme të tilla si sitet historike dhe arkeologjike, monumentet dhe fshatrat, por
gjithashtu veçoritë e marrëdhënieve, si psh. marrëdhëniet mes pamjeve nga maja e kodrës të Gadishullit të Linit, Ohrit
dhe Shën Naumit, pozicionimin me pamje nga të dyja anët të kishës paleo-kristiane të Linit dhe të fshatit të peshkatarëve
të Linit, sistemit të kopshteve përgjatë bregut të jashtëm të kepit të Linit.
Objektivat e përgjithshme për 5 – 10 vitet e ardhshme përqendrohen në mbrojtjen efikase të këtyre atributeve përmes
dispozitave ligjore dhe të planifikimit, masave dhe mekanizmave si edhe zhvillimit të zonave ose siteve të veçanta të cilat
mund të kenë pësuar degradimin ose neglizhencën. Më poshtë jepen objektivat e veçanta për atributet e veçanta.
2.1 Objektet historike dhe strukturat e rëndësisë kulturore të mbrojtura dhe të ruajtura
Objektivat
1. Deri më 2022, të gjitha atributet kulturore të VJU-së si edhe vlerat e tjera dhe sitet përkatëse të trashëgimisë,
mbrohen siç duhet nga dëmi dhe përkeqësimi përmes zbatimit të planeve të ruajtjes dhe monitorimit;
2. Deri më 2022 do të përgatitet dhe zbatohet një plan për konservimin dhe zhvillimin e kishës paleo-kristiane të
Linit dhe të mjedisit të saj rrethues;
3. Deri më 2022 sitet e njohura tëvendbanimeve palafite dhe mjedisit të tyre do të shpallen në bazë të
legjislacionit përkatës dhe rregulloret përkatëse do të jenë miratuar dhe integruar në instrumentat e
planifikimit;
4. Deri më 2020 rrënojat e Kështjellës së Pogradecit do të ruhen dhe paraqiten si pjesë e mjedisit të përmirësuar
rrethues;
5. Deri më 2019 do të identifikohen dhe monitorohen një sërë treguesish që lidhen me atributet kulturore të VJU-
së.
Prona e nominuar dhe zona e saj buferike përfshijnë shumë më tepër objekte kulturore (të njohura dhe të mundshme)
në krahasim me ato të shpallura zyrtarisht në bazë të legjislacionit aktual kombëtar për Trashëgiminëkulturore. Kërkimi i
vazhdueshëm është i domosdoshëm veçanërisht në fushën e arkeologjisë. Një strategji për ruajtjen/menaxhimin
kërkohet për monumentet e mbrojtura brenda rajonit: ata kanë nevojë për ruajtje, mirëmbajtje dhe kujdes të
vazhdueshëm dhe paraqitje më të mirë për publikun. Kjo mund të arrihet përmes ndërhyrjes së drejtpërdrejtë të
agjencive kombëtare përkatëse (MK ose IMK), përmes partneriteteve ndërmjet autoriteteve kombëtare dhe vendore dhe
përmes marrëveshjeve me sektorin privat, veçanërisht për prezantimin ndaj publikut. Kjo mund të arrihet në mënyrë të
suksesshme vetëm përmes një programi të qendrueshëm afatgjatë për ruajtjen dhe menaxhimin e përshtatur sipas
secilës zonë.
2.2 Ruajtja e karakterit tradicional të fshatrave dhe qyteteve historike
Objektivat
1. Deri më 2022 Fshati Lin do të shpallet një peizazh kulturor, dhe do të miratohen dhe integrohen rregulloret në
Planin e Përgjithshëm Vendor për Pogradecin dhe në çdo plan tjetër përkatës;
2. Deri më 2024 do të përgatitet dhe zbatohet një plan i integruar për ruajtjen dhe rehabilititmin e qendrës
historike të Pogradecit dhe të fshatit Lin përmes bashkëpunimit ndërmjet autoriteteve kombëtare dhe
vendore;

DRAFT Gusht 2017
50
3. Deri më 2020 do të integrohen në rregulloret e planifikimit udhëzimet për rehabilitimin e ndërtesave historike
dhe udhëzimet për projektimin e ndërtesave të reja në përputhje me peizazhin dhe vlerat mjedisore
(projektimi i qendrueshëm);
4. Deri më 2022 stafi teknik i zyrave periferike dhe agjencive të Ministrisë së Kulturës si edhe i ADZM-së do të
njihen me arsyetimin e këtyre udhëzimeve dhe do të trajnohen për përdorimin dhe zbatimin e tyre. Kjo do të
ofrohet edhe për profesionistët e zonës të sektorit privat.
Peizazhi kulturor dhe mjedisi tradicional urban dhe i Linit, dhe karakteri tradicional i qendrës historike të Pogradecit, dhe
i fshatrave të tjera në zonën buferike duhet të ruhet pa penguar përmirësimin e kushteve të jetesës së banorëve. Kjo
kërkon një kuptim më të mirë të materialeve dhe teknikave tradicionale të ndërtimit të cilat krijojnë karakterin e këtyre
ndërtesave, si edhe vështirësitë dhe nevojat e banorëve vendas. Kërkohen zgjidhje të shumta teknike, të integruara në
rregulloret e planifikimit dhe procedurat për lejet e ndërtimit. Zonimi i kujdesshëm është një instrument i rëndësishëm
për planifikimin, në mënyrë që të shmanget shtyrja e afateve dhe t’i jepet përparësi një zhvillimi urban më të rregullt dhe
të pranueshëm, në lidhje me pozicionimin, shkallën, projektimin dhe materialet. Këto çështje trajtohen më me detaje në
Programin 3. Trajnimi për stafin teknik të Bashkisë dhe të agjencive të tjera, si edhe për profesionistët dhe kompanitë e
sektorit të ndërtimit është i domosdoshëm për periudhën efikase afatmesme dhe afatgjatë të masave të kërkuara.
2.3 Kultura dhe traditat e zonës të cilat mbështesin vlerat e Trashëgimisë Botërore të ruajtura
Objektivat
1. Njohja dhe ruajtja e shprehjeve të kulturës dhe traditave të zonës përmes një sërë veprimesh;
2. Promovimi dhe shpjegimi i procesit të prodhimit të produkteve artizanale dhe ushqimore në një mjedis të
përshtatshëm;
3. Ruajtja dhe promovimi i produkteve të zonës, kuzhinës, artifakteve, tregjeve dhe dyqaneve të furnizimit.
Shprehjet e kulturës dhe traditave të luajtshme kanë nevojë për politika të kujdesshme që të sigurojnë ruajtjen e tyre dhe
jo shpërfilljen apo kthimin e tyre në atraksione turistike. Zhvillimi i tyre duhet të kuptohet, së bashku me kushtet të cilat
i bëjnë ato të ruhen dhe të trashëgohen nga brezi në brez. Për të mundësuar realizimin e tyre duhet të kuptohen
mekanizmat e përçimit dhe kushtet sociale. Në disa raste, zona të veçanta që lidhen me praktikën e traditave të zonës
duhet të respektohen në mënyrë të ndjeshme. Çdo inventarizim i shprehjeve të kulturës së luajtëshme duhet të përfshijë
kuptimin e zhvillimet të tyre në kohë, kushtet për praktikat e tyre aktuale, vështirësitë e tyre në lidhje me ndryshimin e
kushteve shoqërore dhe identifikimin e vendeve ku shfaqen këto shprehje kulturore.
Jo të gjitha praktikat kulturore kanë mundësinë të ndahen me të huajt ose të paraqiten në programet e orientuara drejt
turizmit; këto praktika duhet gjithashtu të ruhen meqenëse kontribuojnë në forcimin e marrëdhënieve dhe konsolidimin
e aftësive ripërtëritëse të komuniteteve.
Programi 3. Integrimi i zhvillimit lokal me vlerat e Trashëgimisë Botërore
Qëllimi afatgjatë
Respektimi i vlerave ekologjike, kulturore dhe peizazhore të zonës nga sektori i ndërtimit, pozicionimi dhe shkalla e
ndërtimit dhe infrastrukturës.
Arësyetimi
Zhvillimi i shpejtë dhe shpesh oportunist , veçanërisht në zonën bregore, është një kërcënim kryesor për vlerat e zonës,
në lidhje me ndikimet e veçanta fizike, ekologjike dhe shoqërore dhe ndikimin e përgjithshëm ndaj peizazhit dhe mjedisit
rrethues të zonës (shih HartënHarta 3).
Rritja e domosdoshme ekonomike e zonës do të kërkojë ndërtime të mëtejshme të pashmangshme. Bashkia e Pogradecit
ka përgatitur një plan vendor i cili drejton zhvillimin e ardhshëm, identifikon zonat kryesore të zhvillimit dhe përfshin
masat mbrojtëse për site dhe zona të caktuara të rëndësishme. Rregulloret e Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit pengojnë
zhvillimin në shkallë të gjerë në pjesën më të madhe të pellgut ujëmbledhës. Pavarësisht ushtrimit të trysnive, bregu
shqiptar i Liqenit të Ohrit ka ende mundësinë për një model zhvillimi deri në një shkallë të përshtatshme, të arsyeshme
dhe ekologjike dhe përbën një kontrast në krahasim me modelet tipike të zhvillimeve përgjatë bregut në rajon.
Disa ndërtime dhe zhvillime ekzistojnë tashmë dhe kanë ndikime të ndjeshme (psh. rruga përgjatë bregut dhe ndërtesat
përgjatë vijës bregore në Pogradec dhe Tushemisht), por në shumë raste ndikimet e tyre mund të zbuten disi nga veprimet
rehabilituese, modifikimet dhe peizazhin e përmirësuar. Tashmë janë dhënë shembuj për shembjen zyrtare të objekteve
përgjatë bregut. Masa të veçanta kërkohen për të mbrojtur ato pak zona të mbetura ku ende ka arritur të mbijetojë
karakteri i mëparshëm rural dhe natyror i peizazhit përgjatë bregut të liqenit (psh. në Tushemisht, ndërmjet Pogradecit
dhe Linit, në Gadishullin e Linit dhe përreth tij dhe nga Lini deri në kufi me Maqedoninë).
DRAFT Gusht 2017
51
Për arritjen e këtij objektivi kërkohen përpjekjet e përbashkëta dhe të bashkërenduara të Bashkisë së Pogradecit dhe
Ministrisë së Mjedisit, të cilat kanë pushtetin ligjor për të planifikuar dhe/ose kontrolluar zhvillimin e zonës. Statusi i
Trashëgimisë Botërore siguron shtysat dhe justifikimin për të kryer kontrolle më të rrepta në zonë dhe për të projektuar
zhvillime të reja në prani të objekteve të paligjshme.
Integrimi me plane të tjera
Plani i menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit
Në Ligjin e ri të Zonave të Mbrojtura, neni 20, përcakton llojin e aktiviteteve të pranueshme dhe të papranueshme në një
Peizazh të Mbrojtur.
Në pikën 4 dhe 5 të këtij neni përcaktohet mënyra e miratimit të aktiviteteve që mund të ndikojnë në mjedis:
4. Veprimtaritë, që ndryshojnë përdorimin e territorit si ndërtimet, trajtimi i ujërave të zeza në ferma, ndërtimi i
autostradave, i kanaleve lundruese dhe i zonave urbane, si dhe veprimtari të ngjashme me këto, lejohen të ushtrohen
vetëm nëse subjekti që kërkon të kryejë veprimtarinë është pajisur me leje nga Këshilli Kombëtar i Territorit.
5. Për ushtrimin e veprimtarive të poshtëshënuara është i mjaftueshëm miratimi me shkrim i administratës së zonës së
mbrojtur mjedisore:
a) përdorimi i kimikateve e i pesticideve për tokat bujqësore;
b) ndezja e zjarreve jashtë vendeve e pikave të caktuara;
c) lëvizja me mjete transporti jashtë rrugëve dhe vendeve të caktuara. Ky rregull nuk zbatohet për automjetet dhe
makineritë shtetërore, bujqësore e pyjore, të zjarrfikësve, autoambulancave, makinerive të shërbimeve
veterinare dhe atyre të menaxhimit të ujërave;
d) ç) organizimi i garave me automjete, motoçikleta e biçikleta;
e) praktika të përdorimit unik apo tradicional të tokës dhe organizime sociale që shprehen në vendbanime
njerëzore, zakonet lokale dhe besimet fetare, pas pajisjes me leje mjedisi.
Plani i menaxhimit përjashton zonat kryesore urbane, por këto nene mund të zbatohen në të gjithë zonën e mbrojtur,
duke i dhënë Ministrisë së Mjedisit kompetencat e mjaftueshme për të penguar dhe kontrolluar zhvillimin. Plani Vendor
i Bashkisë së Pogradecit njeh kufijtë e Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit, por nuk propozon ndonjë zhvillim përgjatë
bregut brenda këtyre kufijve dhe jashtë zonave të shpallura urbane.
Zona Rekreative e PMP-së përfshin zonat turistike në bregun e liqenit në Tushemisht, Pogradec, Memelisht dhe Lin
(shih
Harta 1). Objektivi kryesor i përcaktuar për këtë zonëështë ulja e sasisë së prodhimit të mbetjeve të ngurta nga
mbipopullimi i plazhit gjatë zhvillimit të infrastrukturës turistike ekologjike. Plani përfshin një veprim të veçantë ‘Kontroll
dhe raportim të vazhdueshëm ndaj MM për ndërtimet e paligjshme dhe shkarkimet e materialeve të ndërtimit përgjatë
bregut të liqenit.”
Plani Vendor i Bashkisë së Pogradecit
Strategjia e Zhvillimit për Territorin e Bashkisë së Pogradecit, (e paraprirë nga analizimi i hollësishëm i situatës ku
trajtohen me detaje dimensione të shumta), merr parasysh këtë çështje të veçantë të Ndërtimit, zonën dhe shkallën e
ndërtimit dhe infrasrukturën e cila respekton vlerat ekologjike, kulturore dhe peizazhore të zonës. Për rrjedhojë, janë
identifikuar veprimet e mëposhtme:
 Përcaktimi i një zone buferike për zonën e propozuar të mbrojtur ‘Trashëgimia Natyrore dhe Kulturore e
rajonit të Ohrit’ (nuk ka asnjë zonë buferike për pjesën shqiptare të Pronës së Trashëgimisë Botërore);
 Përgatitja e Planit të detajuar Urban për të gjithë Njësitë administrative përreth bregut të liqenit, (Çërrava,
Buçimas, Udenisht);
 Përgatitja e Planit Vendor për Menaxhimin e Mbetjeve për të gjitha Njësitë Administrative përreth bregut
të liqenit, (Çërrava, Buçimas, Udenisht);
 Përfundimi i platformës GIS (me informacionin e mbledhur për këtë sektor) ku të gjitha hartat do të ruhen
në formën e trajtave të ndryshme;
 Marrja e masave rehabilituese në lidhje me lendfillin ekzistues në Zonën Alarup).
Plani i Menaxhimit për Pronën e trashëgimisë botërore në Maqedoni
Për zonat ndërtimore dhe zhvillimore në pjesën maqedonase kërkohen veprime të shumta përkatëse si dhe miratimi dhe
zbatimi i udhëzimeve dhe rregulloreve përkatëse. Mundësia për ndërtimin e sinergjive ndërmjet dy planeve ekziston në
lidhje me veprimet e mëposhtme të propozuara nga pala maqedonase:
 Përcaktimi i një zone buferike për zonën e propozuar të mbrojtur ‘Trashëgimia Natyrore dhe Kulturore e
rajonit të Ohrit’ (nuk ka asnjë zonë buferike për pjesën maqedonase të Pronës së Trashëgimisë Botërore);

DRAFT Gusht 2017
52
 Analizimi i mangësive në të dhënat për mjedisin dhe përgatitja e një harte për zonat e ndjeshme ekologjike
në rajonin e Ohrit.

DRAFT Gusht 2017
53
H ARTA 3 G JENDJA AKTUALE E ZHVILLIMIT , INDUSTRISË DHE INFRASTRUKTURËS

DRAFT Gusht 2017
54
Rreziqet
Rreziku më i madh që lidhet me këtë program është se ushtrimi i presionit të vazhdueshëm për zhvillim do të tejkalojë
masat e planifikuara mbrojtëse dhe kufizimet e vendosura nga plani vendor dhe nga legjislacioni kombëtar. Rritja e
çmimeve të tokës dhe i pronave të patundshme kanë sjellë lulëzimin e ndërtimeve në Shqipëri; qasjet alternative ndaj
modelit mbizotërues të zhvillimit buzë bregut të rajonit mund të mos merren në konsideratë nga planifikuesit dhe
investitorët për të sjellë përfitime të mjaftueshme për sa i përket punësimit dhe përfitimit.
Një rrezik tjetër është se ndërtuesit nuk do të jenë të ndërgjegjshëm për respektimin e kërkesave dhe kufizimeve të
vendosura nga Ministria e Mjedisit në lidhje me zhvillimin në Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit. Aktualisht ekziston një
ndërgjegjësim mjaft i pakët për këtë zonë të mbrojtur dhe rregulloret përkatëse ligjore.
Objektiva specifike për t’u realizuar në 10 vitet e ardhshme
3.1. Rregulloret dhe udhëzimet për zonat zhvillimore dhe ndërtimore të miratuara dhe të zbatuara
Objektivat
1. Të gjitha zhvillimet e reja do të kryhen brenda zonave të përcaktuara zyrtarisht, të projektuara për minimizimin e
ndikimit vizual dhe mjedisor;
2. Asnjë zhvillim i ri i paligjshëm nuk do të kryhet nga viti 2017 e në vazhdim.
3. Të gjitha ndërtimet e reja dhe aktuale respektojnë udhëzimet zyrtare të zhvillimit dhe ndërtimit deri në vitin 2020.
4. Peizazhet natyrore të bregut të liqenit të Gadishullit të Linit dhe bregut në veri të kufirit maqedonas do të mbeten të
paprekura.
Për parandalimin e zhvillimit urban dhe zhvillimit linear përgjatë rrugëve, duhen marrë masa dhe duhen ruajtur zonat
rurale dhe natyrore ndërmjet ndërtesave. Bashkia duhet të përcaktojë saktësisht se ku nuk do të lejohet ndërtimi dhe ku
do të lejohet (duke iu nënshtruar kontrolleve përkatëse të ndërtimit). Rregulloret e zonimit të planit të menaxhimit për
Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit mund të përdoren për marrjen e informacionit dhe mbështetjen e pretendimeve. Në
rastet kur do të lejohen format e zhvillimit, ato duhet të pozicionohen:
 Jo midis rrugës dhe bregut të liqenit, përveç se në tokën bregore që tashmë është e degraduar apo e restauruar dhe
e projektuar veçanërisht për zhvillim (për shembull rreth Memelishtit).
 Jo në tokë të punueshme ose në tokë të përdorshme apo të vlefshme për veprimtari bujqësore
 Në brendësi të vendit (më shumë se 200 metra nga bregu) dhe mundësisht të përshtaten sipas arsyetimit të
ndërtesave tradicionale (p.sh. ndërtimi në parcelat bosh, zhvillimi i ri pranë zonave tashmë të sistemuara etj).
 Në zona që janë të fshehura në natyrë apo ku ndikimi vizual mund të minimizohet.
 Në grupe, dhe jo në mënyrë lineare përgjatë rrugëve. Kjo do t’u siguronte gjithashtu shërbime dhe do të mundësonte
sigurimin e mjeteve të duhura për menaxhimin e ujërave të zeza dhe të përdorura, si dhe grumbullimin e mbetjeve
të ngurta.
Ligji për Zonat e Mbrojtura kufizon shumicën e formave të tjera të zhvillimit (duke përfshirë ndërtimin e rrugëve) brenda
kufirit të Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit. Rrjedhimisht, çdo zhvillim i propozuar duhet të diskutohet paraprakisht me
Ministrinë e Mjedisit, e cila duhet të miratojë një politikë të qartë dhe të qëndrueshme për dhënien dhe refuzimin e lejeve
të zhvillimit në Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit. Vlerësimet e plota dhe profesionale Strategjike të Mjedisit dhe
Vlerësimi i Ndikimit Mjedisor duhet të kryhen për të gjitha projektet dhe zhvillimet përkatëse, dhe duhet të shqyrtohen
nga Komiteti i Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit dhe Pronës së Trashëgimisë Botërore.
Përveç pozicionimit në mënyrën e duhur, zhvillimet e reja duhet të kenë ndikim minimal në Peizazhin dhe mjedisin, të
jenë tërheqëse dhe të mirë-projektuara, si dhe në harmoni me mjedisin e tyre rrethues natyror. Cilësia e ndërtimit duhet
të sigurohet në mënyrë që ndërtesat dhe strukturat të jenë të sigurta dhe të përshtatshme për t’u rezistuar katastrofave
të mundshme (për shembull tërmeteve).
Në lidhje me çështjet kryesore për tu trajtuar përfshihen:
 Lartësia dhe shkalla e ndërtimeve;
 Projektimi dhe përdorimi i materialeve;
 Faktorët mjedisorë (energjia dhe përdorimi i ujit, shkarkimi i ujërave të zeza dhe të ndotura etj.);
 Peizazhi i ashpër, duke përfshirë pirgjet e dheut, rrugicat, shtrimin me zhavor të rrugicave, strukturat e vogla;
 Peizazhi i butë, duke përfshirë bimët dhe skemat për mbjelljen e bimëve (Ligji për Zonat e Mbrojtura ndalon
prezantimin e llojeve të bimëve jovendase në Peizazhet e Mbrojtura);
 Afërsia me monumentet e kulturës të shpallur ose peizazhe kulturore;

DRAFT Gusht 2017
55
Bashkia e Pogradecit duhet të punojë me Ministrinë e Mjedisit për të përgatitur këto udhëzime me këshillimin e Ministrisë
së Kulturës dhe Institutit të Planifikimit të Territorit. Më pas ato duhet të miratohen dhe të respektohen nga të gjitha
autoritetet përkatëse dhe ndërtuesit.
3.2 Strukturat dhe ndërtesat e paligjshme të shembura (të eliminuara)
Objektivat
1. Deri në vitin 2022 të realizohet shembja e të gjitha ndërtesave dhe strukturave të paligjshme jashtë zonave të lejuara
të zhvillimit;
2. Deri në vitin 2027 të realizohet shembja ose nënshtrimi ndaj modifikimeve i të gjitha ndërtesave dhe strukturave të
paligjshme brenda zonave të lejuara;
3. Duke filluar nga viti 2017 të mos lejohet asnjë ndërtim dhe strukturë e re e paligjshme.
Politika e Menaxhimit
Në të kaluarën ka pasur fushata të suksesshme për asgjësimin e fermave të paligjshme të peshqve dhe ndërtesave dhe
strukturave përgjatë bregut të liqenit, por fermat e peshqve më pas janë rindërtuar dhe disa ndërtime të tjera po shfaqen
rishtazi përgjatë bregut të liqenit.
Shembja e ndërtesave dhe strukturave që ekzistojnë jashtë zonave urbane dhe/ose jashtë zonave ku lejohet
zhvillimi/ndërtimi duhet të ktheht në prioritet. Strukturat në vijën liqenore në burimet e Drilonit duhet të trajtohen të
parat.
Brenda zonave urbane dhe zonave të lejuara për zhvillim duhet të vlerësohen ndërtesat dhe strukturat e paligjshme dhe
të bëhet prishja e tyre ose t’u nënshtrohen modifikimeve si kusht për miratimin e mëparshëm.
Krahas këtyre masave, rregulloret që prekin ndërtimin dhe zhvillimin duhet të publikohen gjerësisht dhe t’u vihen në
dispozicion të gjitha agjencive zyrtare dhe publikut të gjerë.
3.3 Menaxhimi i trafikut, transportit dhe infrastrukturës së transportit duke i vënë theksin mbrojtjes
së mjedisit dhe sigurisë
Objektivat
1. Shtimi i fluksit të trafikut nga automjetet nuk duhet të shkaktojë numrin e aksidenteve rrugore;
2. Alternativat e transportit publik pa mjete motorike të vihen në dispozicion në të gjitha rrugët kryesore dhe
destinacionet e njohura për vizitorët;
3. Kalimet e rrugëve kryesore dhe hekurudhore do të devijohen sa më larg që të jetë e mundur nga zona bregore;
4. Zhvillimet e reja përfshijnë plane të përshtatshme për përdorim dhe parkim; parkimi preferohet të pozicionohet
jashtë qendrës së qytetit për të ulur fluksin e trafikut.
Ndërtimi i rrugës përgjatë bregut dhe rritja e përshpejtuar e turizmit do të çojnë në rritjen e konsiderueshme të trafikut
rrugor në zonën e liqenit (megjithëse rruga e re mes Tiranës dhe Korçës mund të shërbejë për të ulur fluksin e trafikut).
Ndërtimi i vendpushimeve dhe komplekseve turistike përgjatë rrugës së bregut rrit mundësinë për aksidente, duke pasur
ndikim në automjetet dhe këmbësorët që përpiqen të mbërrijnë në plazh. Janë ndërtuar disa kalime por ato mund të mos
mjaftojnë dhe për rrjedhojë duhen marrë masat për kufizimet e shpejtësisë dhe minimizimit të trafikut.
Ndërtimi i hekurudhës mund të jetë i dobishëm për shmangien e trafikut në rrugë, por pozicionimi dhe ndërtimi i çdo
linje hekurudhore me Maqedoninë nuk duhet të cenojë integritetin e ekosistemeve dhe peizazheve në veri të fshatit Lin.
Po ashtu, banorët dhe vizitorët e zonës do të ishin në gjendje të përdornin transportin publik për të udhëtuar mes
fshatrave për të arritur në destinacionet e njohura turistike. Përveç përdorimit të rrugëve, një transport i tillë mund të
kryhet përmes ujit ose duke përdorur rinovimin e hekurudhës ekzistuese dhe zgjerimin e linjës së saj. Kalimi ekzistues për
biçikletat mund të zgjerohet duke krijuar një rrjet për rrugët me biçikleta. Ekziston gjithashtu mundësia për të
modernizuar hekurudhën përgjatë bregut si atraksion turistik.

DRAFT Gusht 2017
56
Programi 4. Publiku gëzon përfitimet nga Trashëgimia Botërore
Qëllimi afatgjatë
Statusi i Trashëgimisë Botërore nxit dhe mundëson qendrueshmërinë natyrore dhe turizmin dhe rekreacionin në natyrë
në rajonin e Liqenit të Ohrit.
Aresyetimi
Statusi i Trashëgimisë Botërore i Rajonit të Liqenit të Ohrit do të shërbejë si katalizator për krijimin e një modeli të ri për
turizmin dhe rekreacionin në Shqipëri. Prirja ekzistuese e zhvillimit intensiv të infrastrukturës së turizmit pranë bregut të
liqenit duhet të kufizohet (shih Programin 3); zona duhet të ofrojë një gamë të gjerë të mjeteve dhe përvojave cilësore
të mirë-projektuara, të planifikuara me kujdes dhe të pozicionuara në mënyrë të përshtatshme, që lidhen me vlerat e
veçanta të zonës dhe me theks të madh mbi veprimtaritë në mjedis të hapur. Qasja e përgjithshme duhet të jetë e tillë
që të kufizojë zhvillimin e turizmit në shkallë të gjerë dhe veprimtaritë për zonat e caktuara, si dhe të krijojë një gamë të
gjerë të akomodimit të reduktuar në numër e më pak intensiv dhe mundësi për veprimtari në të gjithë peizazhin, duke
shpërndarë presionin e vizitorëve në një zonë më të gjerë dhe duke sjellë përfitime nga turizmi për banorët vendas dhe
komunitetet, si dhe investitorët e mëdhenj. Vendosja e theksit në prodhimin dhe tregtimin e produkteve vendase do të
rritë gjithashtu përfitimet e zonës nga turizmi.
Kjo qasje do të sigurojë një pikë shitjeje unikale për zonën, duke ofruar një kontrast të dukshëm me turizmin masiv
konvencional përgjatë bregut dhe do të ndihmojë për sigurimin e jetesës së qëndrueshme për një numër të madh
banorësh vendas.
Në mënyrë që të realizohet ky vizion,ndjekja dhe zhvillimi i mundësive për turizëm, sitet dhe atraksionet, duhet të jenë
në përputhje me një strategji të integruar e cila promovon të gjithë zonën e Liqenit të Ohrit (duke përfshirë pjesët:
shqiptare dhe maqedonase) si një destinacion i Trashëgimisë Botërore, në lidhje me imazhin e përgjithshëm të
marketingut, format e lejuara të transportit, përdorimin e rrugëve dhe siteve, dhe mbështetjen e bizneseve të vogla dhe
të mesme të zonës.
Bashkia e Pogradecit dhe autoritetet kombëtare duhet të punojnë së bashku për përcaktimin e kuadrit drejtues dhe
strategjisë së marketingut për projektimin e infrastrukturës dhe përdorimin e produkteve të turizmit, atraksioneve dhe
mjeteve rekreative, që promovohen përmes infromacionit turistik dhe sinjalistikës e cila është në përputhje me
standartet e Trashëgimisë Botërore. Zhvillimi i disa atraksioneve, veprimtarive dhe produkteve të veçanta do të kërkojë
investime nga sektori privat dhe sigurimin e këshillimit për ndërmarrjet e vogla turistike.
Mjedisi, shëndeti dhe siguria cenohen me rritjen e fluksit të vizitave turistike që rrisin edhe numrin e aksidenteve.
Pavarësisht se në ditët e sotme statistikat për lëvizjen e vizitorëve apo numrin e vizitave në pronën e Trashëgimisë
Botërore të Liqenit të Ohrit janë të vogla në numër dhe shpesh jozyrtare, në të ardhmen ato do të jenë më të besueshme
falë monitorimit sistematik të veprimtarive të vizitorëve, modeleve të përdorimit të burimeve në zonën e trashëgimisë
botërore, pikëpamjeve, ideve dhe shpenzimeve në lidhje me menaxhimin, marketingun, shëndetin dhe sigurinë.
Në mënyrë që të ruhen standartet e larta të mjedisit, shëndetit dhe sigurisë në rajonin e Liqenit të Ohrit, industria e
turizmit duhet të parashikojë veprimet për mrojetjen e mjedisit dhe shoqërisë.
Plani i Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit.
Objektivi 3 afatgjatë i planit siguron një kuadër të përgjithshëm për zhvillimin e turizmit dhe rekreacionit në zonë, në
përputhje me objektivat dhe veprimet në këtë plan.
 Kryerja e disa ndërhyrjeve për instalimin dhe përdorimin e tabelave rrugore, shenjave dhe elementeve të
ngjashme, me qëllim mbrojtjen e identitetit autentik vizual të trashëgimisë natyrore dhe kulturore të rajonit të
Ohrit në pjesën shqiptare;
 Përdorimi i shenjave kombëtare dhe ndërkombëtare dhe sinjalistikës tjetër për trashëgiminë natyrore dhe
kulturore të rajonit të Ohrit në pjesën shqiptare;
 Përgatitja e një oferte të përbashkët turistike për grupe të veçanta turistike bazuar në VJU-në e trashëgimisë
natyrore dhe kulturore të rajonit të Ohrit;
 Përgatitja e një Plani Veprimi Vendor për Turizmin e Qëndrueshëm dhe zbatimi në bazë të tij i trashëgimisë
natyrore dhe kulturore të rajonit të Ohrit në pjesën shqiptare;
 Përgatitja e një faqeje interneti për promovimin e trashëgimisë natyrore dhe kulturore të rajonit të Ohrit në
pjesën shqiptare.

DRAFT Gusht 2017
57
Plani i Menaxhimit për Pronën e Trashëgimisë Botërore në Maqedoni.
Shumë masajanë të rëndësishme për të mundësuar vizitat publike dhe shijimin e peizazhit të trashëgimisë botërore në
pjesën maqedonase. Bashkërendimi mes zbatimit të dy planeve është veçanërisht i rëndësishëm lidhur me sa më poshtë:
 Hartimi i një plani për monitorim të rregullt të ndryshimeve në trashëgiminë natyrore dhe kulturore në kufijtë e
rajonit të Liqenit të Ohrit;
 Organizimi i instalimit dhe përdorimit të tabelave reklamuese, shenjave dhe elemente të ngjashme, me qëllim
mbrojtjen e identitetit autentik vizual të trashëgimisë natyrore dhe kulturore të rajonit të Ohrit;
 Përdorimi i shenjave kombëtare dhe ndërkombëtare dhe sinjalistikës së posaçme për trashëgiminë natyrore dhe
kulturore të rajonit të Ohrit;
 Krijimi i një oferte turistike për grupe të veçanta turistike bazuar në VJU-në e trashëgimisë natyrore dhe kulturore të
rajonit të Ohrit;
 Miratimi i një plani veprimi për turizmin e qëndrueshëm, bazuar në trashëgiminë natyrore dhe kulturore të rajonit
të Ohrit;
 Hapja e një faqeje interneti për promovimin dhe trashëgiminë natyrore dhe kulturore të rajonit të Ohrit;
 Hapja e pikave të informacionit për turizmin;
 Markimi dhe pajisja e kalimeve dhe pikave të vrojtimit për trashëgiminë natyrore dhe kulturore dhe instalimi i
tabelave informuese.
Rreziqet
Rreziku kryesor është se kërkesa për mundësi investimesh në infrastrukturën e turizmit masiv do të mbizotërojë dhe do
ta tejkalojë modelin e turizmit që parashikohet në këtë plan. Në veçanti, Bashkia e Pogradecit duhet të miratojë një vizion
të ri për turizmin dhe ta zbatojë atë nëpërmjet kontrollit të rreptë (shihni Programin 3) dhe nëpërmjet veprimeve pozitive
për krijimin e lehtësirave të duhura dhe mundësive, si dhe për marketingun e zonës si një destinacion unikal gjatë gjithë
vitit për vizitorët kombëtarë dhe ndërkombëtarë.
Ashtu si në çdo fushë, biznesi i turizmit ndërkombëtar është mjaft i ndjeshëm ndaj ngjarjeve gjeopolitike dhe
shqetësimeve në lidhje me cilësinë, kushtet e mjedisit dhe sigurinë. Historitë e medias sociale mund të kenë ndikime të
konsiderueshme negative (dhe pozitive) në industrinë e turizmit vendor.
Objektivaspecifike për t’u realizuar në 10 vitet e ardhshme
4.1 Një dokument i integruar strategjik dhe plan veprimi për zhvillimin dhe menaxhimin e turizmit, me
udhëzimet e përfshira për operatorët turistikë dhe veprimtaritë rekreative të cilat janë në përputhje
me Strategjinë Kombëtare të Turizmit Shqiptar, dhe objektivat e menaxhimit ndërkufitar të
Trashëgimisë Natyrore dhe Kulturore të rajonit të Liqenit të Ohrit.
Objektivat
1. Deri në vitin 2018 të jetë përpiluar dokumenti strategjik për Shqipërinë dhe te jete dakortesuar për Shqipërinë.
2. Deri në vitin 2020 ky dookument strategjik të integrohet me strategjinë për për ish Republikën Jugosllave të
Maqedonisë deri në vitin 2020.
Të gjitha organet përgjegjëse të menaxhimit dhe ofruesit e produkteve dhe shërbimeve turistike duhet të punojnë brenda
një kuadri të frymës së përbashkët për zonën, në mënyrë që të shmanget zhvillimi i turizmit oportunist. Kuadri do të
përcaktojë zonat e formave të veçanta për nxitjen e zhvillimit të turizmit (për shembull zonat e përdorimit intensiv,
zhvillimin e turizmit rural dhe zonat e natyrës së egër), si edhe do të përshkruajë atraksionet kryesore, kalimet, mjetet
dhe veprimtaritë e rekreacionit që do të lejohen në secilën zonë.
Strategjia e integruar e zhvillimit mund të mbulojë gjithashtu Rezervën e Biosferës së Ohrit dhe Prespës. Megjithatë
përcaktimi i strategjisë për zgjerimin e zonës nuk duhet të jetë shkaku për vonesën e zbatimit të veprimtarive kryesore
të Strategjisë Kombëtare për zhvillimin e Turizmit në nivelet vendore.
Vënia në dispozicion e një numri infrastrukturash dhe informacioni për të mundësuar turizmin me bazë natyrën dhe
kulturën.
Objektivat
1. Të gjithë vizitorët të kenë akses ndaj informacionit të besueshëm zyrtar në lidhje me vlerat natyrore dhe kulturore,
dhe mundësitë e turizmit deri në vitin 2018;
2. Një rrjet tabelash sinjalizuese për rrugëkalimet me distanca dhe vështirësi të ndryshme do të përcaktohet deri në
vitin 2020;

DRAFT Gusht 2017
58
3. Të gjitha zonat kryesore dhe rrugëkalimet do të pajisen me tabela sinjalizuese dhe me shpjegime bazë deri në vitin
2020;
4. Të gjitha zonat e trashëgimisë kulturore do të kenë akses të përmirësuar dhe tabela shpjeguese deri në vitin 2021.
Autoritetet përgjegjëse (Bashkia e Pogradecit, Ministria e Mjedisit, Ministria e Kulturës, Agjencia Rajonale për Zonat e
Mbrojtura, Ministria e Turizmit) duhet të punojnë së bashku për të siguruar një rrjet bazë të atraksioneve të aksesueshme
dhe me tabela sinjalizuese, si dhe mundësive që ofron zona. ‘Raporti për Vlerësimin e Infrastrukturës së Turizmit në
Natyrë’, i përgatitur në kuadër të hartimit të këtij plani, rekomandon zonat e mëposhtme prioritare për infrastrukturën
bazë:
 Gadishulli Lin (trashëgimia kulturore, shtigjet për ecjet në këmbë dhe kalimet për biçikletat);
 Kështjella e Pogradecit (vlerat arkeologjike, panorama dhe pikat e orientimit);
 Qendra historike e Pogradecit, Guri i Kamjes (monument gjeologjik);
 Burimet e Drilonit dhe ligatina;
 Fshatrat malore poshtë Malit të Thatë (zonë për ngjitje në mal që përfshin një kalim tek Pllaja e Pusit);
 Trashëgimia industriale (në Memelisht);
 Trashëgimia e periudhës komuniste: (tarracat, bunkerët etj).
Vizitorët në zonë kërkojnë akses ndaj informacionit bazë në lidhje me vendet që do të vizitojnë dhe veprimtaritë që do
të kryejnë. Kjo do të sigurohet nëpërmjet broshurave, posterave, faqeve të internetit dhe medias sociale, aplikacioneve
të shkarkueshme online, pikave të informacionit strategjik në zona që vizitohen shpesh dhe pika kufitare, si dhe një
qendër informacioni për vizitorët në Pogradec. Një sistem i unifikuar sinjalistike do të publikohet dhe do t’u mundësojë
njerëzve të gjejnë atraksionet kryesore për vizitorët.
Ekzistojnë gjithashtu mundësi për trajnimin e guidave të zonës për ngjitje në mal dhe për zonat natyrore dhe kulturore.
4.3 Sektori privat i nxitur dhe i mbështetur për kryerjen e një sërë veprimtarive me bazë natyrën dhe
kulturën, atraksioneve dhe shërbimeve përkatëse për vizitorët
Objektivat
1. Deri në vitin 2022, vizitorët në rajonin e Liqenit të Ohrit të kenë të paktën 10 mundësi për veprimtari me bazë natyrën
dhe kulturën;
2. Deri në vitin 2022, në të gjithë rajonin të ofrohen një sërë akomodimesh jo hoteliere. Politika e Menaxhimit
Sektori privat duhet të nxitet për të zhvilluar një sërë veprimtarish dhe atraksionesh, në veçanti:
 a. Veprimtaritë në mjedis të hapur pa praninë e mjeteve motorike (ngjitjet, ecjet me biçikletë, shëtitjet
me barkë, shëtitjet me kuaj, veprimtari aventure).
 b. Veprimtaritë edukative dhe shpjeguese (muzetë, ekspozitat, turet e organizuara).
 c. Veprimtaritë dhe atraksionet me bazë natyrën dhe kulturën.
Nxitje dhe mbështetje e veçantë u duhet dhënë sipërmarrësve të vegjël të zonës, të cilët dëshirojnë të ofrojnë atraksione
dhe veprimtari, akomodim dhe shërbime të tjera turistike. Kjo mund të marrë formën e këshillave praktike, planifikimit
të biznesit, trajnimit, mbështetjes përmes marketingut dhe mikrokredive.
Ndërmarrjet tregtare në shkallë të gjerë duhen nxitur gjithashtu, me kusht që të kenë pozicionimin dhe orientimin e
duhur, të jenë të lidhura me natyrën, kulturën dhe edukimin dhe të kenë ndikim të vogël mjedisor dhe social.
Sondazhi i opinionit të vitit 2016 tregoi mbështetje të fuqishme për akomodimin në zonë pa praninë e hoteleve
(qëndrimet në banesat vendase, bujtinat etj). Nxitja e shërbimeve të tilla do të shtonte alternativat për vizitorët dhe do
t’u mundësonte banorëve vendas të përfitonin nga turizmi, duke përfshirë zona që gjenden larg vendbanimeve kryesore.
Zhvillimi i akomodimit në zonë dhe shërbimet me standardet e duhura do të kërkojnë trajnim për ofruesit.
Të gjitha atraksionet dhe infrastruktura e turizmit, si për shembull akomodimi dhe restorantet, duhet të jenë në përputhje
me rregulloret për zhvillimin e infrastrukturës të përcaktuara me detaje në Programin 3.
Ofruesit e sektorit privat përfitojnë nga krijimi i një shoqate vendore për turizmin për të ndihmuar me marketingun e
përbashkët dhe lobimin për mbështetje që do të ndihmonte sektorin e turizmit në mbarë zonën.

DRAFT Gusht 2017
59
Marka dhe imazhi i përbashkët për promovimin edhe marketingun e rajonit të Liqenit të OhritObjektivat
Deri në vitin 2018 Rajoni i Liqenit të Ohrit të ketë një markë dhe imazh të njohur; do të ishte ideale që ta ndante me
pjesën maqedonase të pasurisë së Trashëgimisë Botërore
Një markë dhe imazh i njohur për Zgjerimin e Pasurisë së Trashëgimisë Botërore (përfshirë zonën e saj buferike), do të
ndihmonte në krijimin dhe promovimin e imazhit të dëshiruar për zonën dhe mund të përdoret në fushatat dhe materialet
e informimit, shpjegimit dhe reklamimit. Do të ishte ideale që marka të ndahej ose të paktën të përputhej me markën e
pjesës maqedonase të pronës. Marka mund të përdoret gjithashtu si formë e garancisë së cilësisë për produktet dhe
shërbimet e ofruara brenda zonës nga ofruesit e miratuar.
4.4 Turizmi i monitoruar dhe me standarte të larta për shëndetin, sigurinë dhe dhe ndikimin mbi
mjedisit dhe shoqërinë
Objektivat
 a. Deri në vitin 2018, të mblidhendhe shkëmbehen statistikat e turistëve dhe vizitorëve, si dhe të dhënat e tjera
sasiore dhe cilësore.
 b. Deri në vitin 2018, ndikimi mjedisor dhe social i turizmit t’i nënshtrohet veprimit monitorues dhe korrigjues
kur të jetë e nevojshme.
c. Deri në vitin 2018, të sigurohet mbrojtja e shëndetit dhe sigurisë për të gjithë përdoruesit e mjeteve dhe
veprimtarive turistike. Politika e menaxhimit
Një sistem i centralizuar i mbledhjes dhe raportimit të statistikave të vizitorëve do të favorizonte planifikimin dhe
menaxhimin e turizmit në zonë. Turistët ndërkombëtarë, në veçanti ata që presin gjithnjë e më tepër standarde të mira
të sigurisë dhe operatorët përgjegjës të turizmit, duhet të garantojnë standarde të mira të ndërtimit, sigurisë dhe
higjienës. Veprimtaritë në natyrë duhet të shfrytëzojnë pajisje të sigurta dhe duhet të përgatiten për aksidente dhe
emergjenca. Aktualisht, Shqipëria nuk kryen shërbime malore shpëtimi, por përdorimi në rritje i rrugëkalimeve malore
për këmbësorët në rajonin e Liqenit të Ohrit që lidh Parkun Kombëtar të Prespës dhe më gjerë, mund të justifikojë krijimin
e një shërbimi vendor shpëtimi. Veprimtaritë argëtuese të dëmshme nga pikëpamja mjedisore nuk duhet të inkurajohen,
as veprimtaritë që kanë ndikime të padëshiruara sociale në zonë.

DRAFT Gusht 2017
60
Programi 5. Menaxhimi i Zonës Buferike të Trashëgimisë Botërore (ekosistemet, përdorimi i tokës dhe
mënyra e jetesës)
Qëllimi afatgjatë
Zona buferike e Zgjerimit të Pasurisë sëTrashëgimisë Botërore e menaxhuar për të mbrojtur integritetin e saj dhe
qendrueshmërinë dhe për të mundësuar jetesën për komunitetet e zonës.
Aresyetimi
Plani i menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit siguron bazën për menaxhimin e tokave, ujërave dhe burimeve
në zonën buferike të Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore. Përdorimi i tokës në zonë duhet të jetë praktik nga
pikëpamja ekologjike dhe ekonomike, ndërsa u mundëson komuniteteve vendore të vazhdojnë të përfitojnë nga jetesa
me bazë tokën. Zbatimi i planit duhet të sigurojë menaxhimin e duhur të ekosistemeve, habitateve dhe llojeve në zonën
buferike dhe të tokës vendase dhe përdorimin e burimeve. Ky program plotëson planin me veprime në mbështetje të
ruajtjes së vlerave të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore, veçanërisht peizazhin e liqenit dhe shërbimet e ekosistemit
(kontrolli i erozionit, administrimi i ujit, stabilizimi i klimës vendore) që sigurohen nga pellgu ujëmbledhës. Rasti ideal do
të ishte nëse pjesa shqiptare e zonës buferike do ta integronte planin e saj të menaxhimit me palën maqedonase,
veçanërisht në zonat kufitare.Integrimi me plane të tjera
Plani i Menaxhimit të Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit
Elementet përkatëse të planit të menaxhimit janë përfshirë në tabelën 3.
 Objektivi 2 afatgjatë: Rritja e habitateve, si dhe mbrojtja e ruajtja e biodiversitetit.
 Objektivi 4 afatgjatë: Zhvillimi i qëndrueshëm i bujqësisë dhe i veprimtarive socio-ekonomike.
 Pjesët e Objektivit 5 afatgjatë: Nxitja e edukimit, vlerësimit të natyrës dhe kërkimit shkencor në lidhje me vlerat
biologjike, gjeofizike dhe kulturore të zonave të mbrojtura.
 Inventari dhe një bazë të dhënash digjitale në lidhje me trashëgiminë kulturore të luajtshme dhe të paluajtshme,
hartimi i udhëzimeve për rehabilitimin e objekteve historike dhe promovimin e tyre;
 Përcaktimi i një zone buferike për zonën e mbrojtur të propozuar ‘Trashëgimia Natyrore dhe Kulturore e Rajonit
të Ohrit’ (nuk ka zonë buferike për pjesën shqiptare të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore);
 Përgatitja e një hartografie që paraqet gjendjen aktuale të përditësuar për sa i përket sistemit të furnizimit me
ujë dhe kushteve të tij ekzistuese – treguesi i projekteve të modernizimit, vendndodhjes dhe fazës së tyre,
gjithashtu në lidhje me fshatrat;
 Përgatitja e një hartografie për sistemin e ujërave të zeza – gjithashtu duhet të sigurohet informacioni për
shkallën e funksionimit të impiantit për trajtimin e ujërave të zeza, ndërsa informacioni për përshtatshmërinë e
tij gjatë sezonit të pikut do të ishte i rëndësishëm së bashku me një inventar të pikave ekzistuese të shkarkimit
në liqen.
Plani i Menaxhimit për Pasurinë e Trashëgimisë Botërore në Maqedoni.

Masate renditura në projekt-planin e menaxhimit për pronën ekzistuese nuk trajtojnë çështjet ndërkufitare për
menaxhimin e trashëgimisë natyrore dhe kulturore, megjithëse njihet nevoja ‘për të përcaktuar një zonë buferike për
zonën e mbrojtur Trashëgimia Natyrore dhe Kulturore e Rajonit të Ohrit’.
Rreziqet
Rreziku kryesor është se Agjencia Rajonale për Zonat e Mbrojtura (ADZM) zotëron burime të pamjaftueshme fizike dhe
njerëzore për të përballuar sfidat e konsiderueshme të menaxhimit dhe mbrojtjes së zonës buferike dhe nuk ka kapacitet
për nxitjen proaktive dhe mbështetjen e qëndrueshme të zhvillimit rural në zonë. ADZM duhet të krijojë partneritete me
autoritete të tjera përgjegjëse dhe veçanërisht me Bashkinë e Pogradecit për të siguruar menaxhimin efikas të integruar
dhe zhvillimin e zonës. Financimi i jashtëm shtesë ka shumë mundësi të nevojitet për të realizuar objektivat.
Ka të ngjarë të ketë presion të vazhdueshëm në zonën buferike për zhvillimin e hoteleve dhe vendpushimeve,
veprimtarisë minerare dhe nxjerrjes së mineraleve, si dhe ndërtimit të rrugëve. Rregulloret e Peizazhit të Mbrojtur të
Pogradecit ofrojnë masa mbrojtëse për zhvillimet e papërshtatshme në shkallë të gjerë, por kjo do të kërkojë një
bashkërendim të mirë ndërmjet Ministrisë së Mjedisit dhe Bashkisë (shih programin 3) që do të përballet me sfidën e
balancimit të shkallës së mbrojtjes së peizazhit dhe menaxhimit të zhvillimit të nevojshëm të zonës.

DRAFT Gusht 2017
61
5.1 Humbja e sipërfaqeve pyjore e ndaluar dhe menaxhimi i pyjeve është i qendrueshëm
Objektivat
1. Nuk do të ketë zvogëlim të sipërfaqes së përgjithshme pyjore nga viti 2017
2. Bashkëpunimi efikas nga viti 2017 ndërmjet ADZM-s, Inspektoratit Shtetëror për Mbrojtjen e Mjedisit dhe Pyjeve, si
dhe Bashkisë së Pogradecit për mbrojtjen efikase dhe menaxhimin e pyjeve të Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit,
veçanërisht korijet e vogla me lisa dhe gështenja (pyjet e ultësirës).
3. Deri në vitin 2018, pyjet brenda Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit do të menaxhohen nga ADZM-ja për të furnizuar
20% të kërkesës ekzistuese (ky është prodhimi maksimal i qëndrueshëm brenda PMB-së).
4. Deri në vitin 2018, 80% e kërkesës për dru zjarri do të sigurohet nga burime jashtë Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit.
5. Konsumimi i druve të zjarrit për ngrohje në Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit do të ulet me 40% deri në vitin 2022,
nëpërmjet përdorimit të lëndës djegëse alternative, duke përdorur në mënyrë më efikase drutë e zjarrit, duke
përmirësuar izolimin termik të banesave.
6. Deri në vitin 2022, zonat më të degraduara pyjore dhe zonat e dëmtuara nga veprimtaritë minerare do të
rehabilitohen nëpërmjet ripyllëzimit me lloje vendase dhe masa të tjera.
Ruajtja dhe rritja e mbulesës së qëndrueshme pyjore duhet të jetë prioritet i përgjithshëm. Pavarësisht ekzistencës së
planeve të menaxhimit për disa zona, transferimi i përgjegjësisë për pyjet tek bashkia shihet si një mundësi për të hartuar
plane të përmirësuara. Kërkesa për lëndë djegëse është nxitësi kryesor për degradimin e pyjeve dhe veprimet duhet të
marrin parasysh nivelin e kërkesës dhe furnizimit për të rregulluar prerjen e drurëve të zjarrit, duke ulur kërkesën ku të
jetë e mundur (nëpërmjet përmirësimit të efikasitetit) dhe duke paraqitur lëndë djegëse dhe burimeve alternative të
ngrohjes. Studimet e ADZM-së tregojnë se vetëm 20% e kërkesës vendore mund të përmbushet nga Peizazhi i Mbrojtur;
pjesa tjetër duhet të plotësohet nga burime të tjera dhe kërkesa e përgjithshme duhet të zvogëlohet duke ofruar
përdorimin e burimeve të tjera të lëndëve djegëse dhe duke rritur efikasitetin termik të ndërtesave. Zonat që janë
shpyllëzuar apo degraduar kërkojnë një sërë masash, me qëllim që të rehabilitojnë kurorën e pemëve dhe të funksionojnë
nga pikëpamja ekologjike.
5.2Bujqësia në rajonin e Liqenit të Ohrit është ekonomikisht dhe ekologjikisht e qendrueshme, dhe
mbështetjetesën në zonë
Objektivat
1. Reduktimi i zonave ku kullotat mbishfrytëzohen /degradohen deri në vitin 2022.
2. Fermerët dhe prodhuesit vendas do të marrin mbështetje për zgjerimin e veprimtarive të tyre ekonomike dhe do të
shtojnë vlerën e tregtimit të prodhimit të tyre;
3. Menaxhimi i të gjitha fushave si zona të ndjeshme në bregun e liqenit rreth Linit dhe burimeve të Drilonit përfshijnë
masa për minimizimin e përdorimit të plehut kimik dhe tharjen e tokës deri në vitin 2025;
4. Kolaudimet për bujqësinë organike do të kryhen deri në vitin 2022, duke u përqendruar në zonat rreth Linit dhe
burimeve të Drilonit;
5. Promovimi i produkteve tradicionale dhe organike dhe përdorimi i tyre mbështeten përmes masave ad-hoc (p.sh.
emërtimi ekologjik i akomodimeve dhe restoranteve ‘Zero Km’ në zonë), si dhe përcaktimi i vendeve të përshtatshme
për ekspozimin e tyre dhe çmimin e shitjes me pakicë (p.sh. tregu i mbuluar me tendë i Pogradecit do të rehabilitohet
dhe do të përcaktohet siç duhet), shembujt e parë do të jepen deri në vitin 2024.
Mbi kullotja përbën një kërcënim të veçantë për kullotat e brishta, të pasura me lloje alpine dhe nënalpine të pellgut
ujëmbledhës. Trajtimi i problemit kërkon një kombinim të të kuptuarit më të mirë të ndikimeve dhe kapaciteteve në zonë,
rregulloreve të përmirësuara dhe bashkëpunimit me pronarët e gjësë së gjallë.
Bujqësia e qëndrueshme dhe ekologjike duhet të mbështesë vlerat e Pronës së Trashëgimisë Botërore, duhet të ndihmojë
për ruajtjen e kulturave dhe traditave të zonës dhe të mbështesë mbrojtjen dhe menaxhimin e duhur të zonës. Aktualisht,
fermerët vendas marrin këshillim të pamjaftueshëm në lidhje me masat për rritjen e prodhimit, ruajtjen e pjellorisë,
sistemin efikas të ujitjes, zvogëlimin e ndotjes së mjedisit dhe mbjelljen e qëndrueshme. Trajtimi i saj do të kërkojë
përcaktimin e një shërbimi të zgjeruar bujqësor në zonë dhe paraqitjen e projekteve të synuara për të mbështetur
fermerët dhe prodhuesit për miratimin e praktikave të reja. Disa projekte të mbështetura nga donatorët ndërkombëtarë
janë vënë tashmë në praktikë, megjithatë masat mbështetëse afatgjata duhet të përcaktohen dhe vijohen më tej.

DRAFT Gusht 2017
62
Ekziston një potencial i veçantë për prodhimin e produkteve të njohura vendase, për shembull varietetet vendase të
frutave dhe perimeve si dhe mjalti, konservat dhe pijet. Statusi i Trashëgimisë Botërore mund të ndihmojë me markën
dhe reklamimin e këtyre produkteve.
Plani i menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit përfshin disa ndërhyrje përkatëse të përshtatshme në lidhje
me menaxhimin e kullotave, prodhimin bujqësor, bletarinë dhe pylltarinë.
5.3 Mundësi në rritje për punësim në Zonën Buferike
Objektivat
Uljet vit pas viti të papunësisë në zonëduke nisur nga 2020.
Shumë nga kërcënimet për vlerat e zonës së Trashëgimisë Botërore shkaktohen nga papunësia dhe varfëria e zonës.
Turizmi konsiderohet përgjithësisht si mundësi kryesore për rritjen e punësimit në zonë. Ky sektor paraqet mundësi të
shumta (shih Programin 4), por biznesi i turizmit mund të jetë i paqëndrueshëm dhe ekzistojnë rreziqe që lidhen me
mbështetjen e plotë në të. Bashkia e Pogradecit inkurajon sipërmarrjen vendore dhe krijimin e bizneseve të reja në
përputhje me vlerat e zonës dhe minimizimin e ndikimeve mjedisore. Biznese të tilla mund të përfshijnë rimëkëmbjen e
veprimtarive tradicionale të tilla si përpunimi i ushqimit, zejet apo ndërtimine e barkave, por gjithashtu mund të
përfshijnë ndërmarrje më të reja në lidhje me teknologjinë, industrinë e lehtë dhe shërbimet. Lidhjet e përmirësuara
rrugore me pjesën tjetër të vendit dhe aksesi i përmirësuar ndaj internetit mund të mbështesnin këtë qasje.

DRAFT Gusht 2017
63
Programi 6. Zbatimi i planeve të menaxhimit në zonë
Objektivi afatgjatë
Planet e menaxhimit për rajonin e Liqenit të Ohrit të zbatuara dhe të integruara me planet dhe strategjitë e tjera vendore
Aresyetimi
Tre planet kryesore për menaxhimin e ardhshëm të zonës janë Plani Vendor i Bashkisë së Pogradecit, plani i menaxhimit
për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit dhe suplementi i tij i Trashëgimisë Botërore. Gjatë përgatitjes së tyre janë bërë
përpjekje për garantimin e përputhshmërisë së planeve dhe për bashkëpunimin ndërmjet personave përgjegjës për
zbatimin e tyre. Zbatimi i suksesshëm i përbashkët ka tre kërkesa kryesore:
1. Subjektet përgjegjëse të angazhohen për planifikimin e zbatimit dhe integrimit e tij në punën e përditshme;
2. Subjektet përgjegjëse të bashkërendojnë dhe komunikojnë punën e tyre me njëri tjetrin;
3. Të vihen në dispozicion kapacitetet për mbështetjen dhe monitorimin e zbatimit (burimet njerëzore dhe
financiare).
Pjesa 5 e këtij plani menaxhimi përcakton strukturën e përgjithshme qeverisëse të kërkuar për menaxhimin e përbashkët,
identifikon më hollësisht rolet dhe përgjegjësitë përkatëse, paraqet burimet e nevojshme dhe përcakton një sistem të
përbashkët planifikimi për monitorim dhe raportim.
Plani i Menaxhimit të Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit.
Dokumenti synon të shërbejë “si dokumenti i vetëm i rëndësishëm i politikës për zonën” dhe bashkërendon dhe integron
të gjitha veprimet që lidhen me qëllimin e zonës së mbrojtur. Thuhet se “nuk duhen marrë vendime kryesore të cilat
ndikojnë në të ardhmen e Peizazhit të Mbrojtur pa ju referuar Planit të Menaxhimit.” Megjithatë, nuk ka asnjëmasetë
veçantë të propozuar në dokument për realizimin e këtyre objektivave.
Siguron një menaxhimi efikas të sistemit të transportit publik në territorin e bashkisë, ndërsa në planin e veprimtarive
parashikohen disa masa kryesore të tilla si:
 Sigurimi i një lidhjeje më të mirë midis qendrës së qytetit dhe njësive të tjera administrative dhe një lidhjeje më
të përshtatshme midis qendrës së njësive administrative dhe fshatrave të saj;
 Përgatitja e studimit të fizibilitetit për ndërtimin e terminalit qendror të Pogradecit (mundësisht multi-
funksional)
Kufizimet dhe rekomandimet e planeve të përcaktuara marrin në konsideratë kushtet hapësinore dhe të gjitha
propozimet që ndikojnë fizikisht në territor do të rishqyrtohen gjatë kësaj faze (Plani i Përgjithshëm).
Zgjerimi i strukturës aktuale të "plazhit + rrugës së këmbësorëve + parkut me pemë" në qytetin e Pogradecit shtrihet me
të njëjtat ritme në zonën nga Pogradeci në Tushemisht. Kjo nënkupton distancimin nga rruga dhe përfshirjen e brezit të
gjelbër përgjatë të gjithë shrirjes së bregut të liqenit.
Plani i Menaxhimit për Pasurinë e Trashëgimisë Botërore në Maqedoni.
Plani i menaxhimit për Pasurinë e Trashëgimisë Botërore në Maqedoni nuk rendit masa të veçanta për çështjet e
menaxhimit ndërkufitar.
Rreziqet
Autoritetet Përgjegjëse mund të mos e zbatojnë plotësisht planin e menaxhimit dhe ta integrojnë atë në punën e tyre të
përditshme apo menaxhimin e veprimtarive të tyre. Ky rrezik rritet kur ndryshimet e personelit ndodhin si rezultat i
zgjedhjeve vendore dhe kombëtare.
Një numër i madh i planeve që prekin zonën mund të mos integrohen siç duhet dhe personat përgjegjës mund të
vazhdojnë të punojnë pa iu drejtuar autoriteteve të tjera kryesore në zonë. Deri tani ky ka qenë një problem jo vetëm
brenda autoriteteve të agjencive në Shqipëri, por edhe midis projekteve të financuara nga donatorët. Vëmendje më e
madhe kërkohet për komunikimin dhe integrimin gjatë fazave të përgatitjes dhe planifikimit dhe projektet të mos
kombinohen me njëri tjetrin siç ndodh rëndom pasi të jenë hartuar.
Autoritetet nuk mund të marrin pjesë plotësisht në sistemin e bashkë-menaxhimit dhe qeverisjes për pronën e
Trashëgimisë Botërore. Nëse sistemi është tepër kompleks ose i ngarkuar, personeli i nivelit të lartë i autoriteteve mund
të mos marrë pjesë në mbledhje ose mund të dërgojë personel pa përvojë për t’i përfaqësuar. Kjo pengon progresin e
zbatimit efikas.

DRAFT Gusht 2017
64
Përgatitja e planit ka treguar se ndërsa ekzistojnë aftësi dhe kapacitete të konsiderueshm të personelit teknik të
autoriteteve përkatëse, këto duhet të zgjerohen dhe forcohen vazhdimisht dhe t’u transferohen aktorëve të tjerë të
përfshirë në menaxhimin e zonës.
6.1 Qeverisjebashkëpunuese dhe planifikim i integruar i zonëse vendsour në mënyrë efektive
Objektivat
1. Autoritetet kryesore përgjegjëse të nënshkruajnë një marrëveshje të përbashkët në vitin 2017 që i angazhon për
zbatimin e planit;
2. Deri në vitin 2017 të krijohet dhe të vihet në funksionim një strukturë dhe proces i hollësishëm për bashkë-
menaxhimin e zonës;
3. Deri në vitin 2017, aktorëve të zonës t’u jepet mundësia që të përfshihen në planifikimin dhe menaxhimin e
zonës;
4. Të gjitha planet dhe projektet e tjera që prekin zonën të jenë të në përputhje dhe në mbështetje të objektivave
të këtij plani (në vazhdimësi).
Autoritetet kryesore përgjegjëse për drejtimin dhe sigurimin e zbatimit të planit të menaxhimit janë Bashkia e Pogradecit,
Ministria e Mjedisit (dhe nëpërmjet saj Inspektorati Vendor i Mjedisit), Agjencia Kombëtare për Zonat e Mbrojtura që
punojnë nëpërmjet Agjencisë së saj Rajonale (ADZM) dhe Ministria e Kulturës, duke përfshirë Institutin e Monumenteve
të Kulturës dhe Drejtorinë Rajonale të Kulturës Kombëtare në Korçë.
Një angazhim i qartë dhe formal i përbashkët për menaxhimin dhe mbrojtjen e zgjerimit të pasurisë së Trashëgimisë
Botërore forcon më tepër planin e menaxhimit dhe ndihmon për garantimin e zbatimit dhe vazhdimësisë së tij nëpërmjet
ndryshimeve politike dhe personelit. Kërkohet një sistem formal, praktik dhe i miratuar nga të gjithë autoritetet përkatëse
për strukturën e bashkë-menaxhimit. Kjo jo vetëm që do të formalizojë marrëdhënien e punës ndërmjet aktorëve
kryesorë institucionalë, por edhe do të mundësojë që banorët dhe grupet e zonës të kenë akses ndaj informacionit dhe
të marrin pjesë në planifikimin dhe vendimmarrjen që i prek ata. Ky sistem përshkruhet hollësisht në Pjesën 5 të këtij
plani.
6.2 Burime financiare te disponueshme për mbështetjen e zbatimit të planit
Objektivat
1. Deri në vitin 2020 të vihen në dispozicion burime financiare për mbështetjen e zbatimit të masave të prioritetit
më të lartë në plan;
2. Deri në vitin 2022 të gjitha veprimet në plan të zbatohen, të paktën në nivelin bazë, nëpërmjet mjeteve të
ndryshme të mbështetjes;
3. Deri në vitin 2026 të vihen në dispozicion burime të qëndrueshme financimi për të mbështetur elementët
kryesorë të zbatimit të planit (veprimtaritë e prioriteteve 1 dhe 2).
Pa investim shtesë, zbatimi i plotë i planeve të menaxhimit është i vështirë. Edhe nëse rritet financimi qeveritar, është e
pamundur që të jetë i mjaftueshëm për mbështetjen e të gjitha kostove të parashikuara të menaxhimit. Projektet e
asistuara nga donatorët, nëse janë të përcaktuara dhe të projektuara siç duhet, mund të favorizojnë mbulimin e kostove
në planin afatshkurtër-afatmesëm, por nuk mund të mbështeten për një periudhë të pacaktuar. Kërkohet një model i
ndryshëm dhe inovativ për financimin e planit që kombinon:
 Financimin e drejtpërdrejtë nga qeveria qendrore;
 Financimin e veprimtarive të lejueshme nëpërmjet ministrive të ndryshme të linjës (për shembull mjedisi, kultura,
bujqësia, turizmi);
 Financimin e drejtpërdrejtë nëpërmjet Bashkisë së Pogradecit;
 Projektet e asistuara nga donatorët të harmonizuara me kujdes me objektivat e planit të menaxhimit;
 Investimin nga sektori privat;
 Të ardhurat e gjeneruara në nivel vendor nga tarifat, taksat vendore dhe mundësisht një taksë vendore për
akomodimin turistik;
 Mundësinë për marrjen e kredisë së përballueshme financiarisht për sipërmarrësit vendorë.
Për identifikimin e kostove dhe përcaktimin e strategjive më të mira për mbulimin e tyre duhet të ketë prioritet hartimi
i një plani të detajuar të biynesit.

DRAFT Gusht 2017
65
6.3 Kapacitete individuale dhe organizative të zhvilluara për zbatimin e planit të menaxhimit
Objektivat
1. Deri në vitin 2017 të gjitha autoritetet përgjegjëse të kenë ngritur personelin ose njësitë për menaxhimin e
integruar të pasurisë së Trashëgimisë Botërore.
2. Deri në vitin 2017 të gjitha autoritetet përgjegjëse dhe aktorët e tjerë kryesorë të kenë në gatishmëri sistemet
dhe proceset e duhura për të mundësuar pjesëmarrjen e tyre në bashkë-menaxhim.
3. Deri në vitin 2018 personeli i përfshirë në menaxhimin dhe mbikëqyrjen e zonës të ketë akses në një sërë
mundësish për zhvillimin e kapaciteteve të tyre.
Organizatat kryesore të përfshira në menaxhim dhe personeli i tyre kanë kapacitet të mjaftueshëm për të mbikëqyrur,
kryer dhe bashkërenduar zbatimin. Kjo nuk përfshin vetëm aftësi teknike; shumica e punës së kërkuar përfshijë krijimin
e rrjeteve, ndërtimin e marrëdhënieve, negocimin, zgjidhjen e konflikteve dhe një qasje krijuese dhe sipërmarrëse ndaj
menaxhimit. Mundësimi i pjesëmarrjes së komuniteteve dhe grupeve vendore mund të kërkojë masa specifike për
ndërtimin e kapaciteteve.
6.4 Zbatimi i planit të menaxhimit i monitoruar dhe raportuar dhe plane të miratuara dhe të rishikuara
Objektivat
1. Çdo 6 muaj të mblidhet, sistemohet dhe shpërndahet informacioni i hollësishëm për zbatimin dhe ndikimin e masave
në plan;
2. Kërkesat e raportimit vëzhgohen në nivel kombëtar, por edhe nga UNESCO;
3. Të gjitha planet të përshtaten, rishikohen dhe përditësohen sipas kërkesave dhe të merret parasysh data e skadimit
të tyre.
Krahas procedurave të monitorimit dhe raportimit të brendshëm, të gjitha autoritetet përgjegjëse raportojnë zbatimin e
planit pranë Komitetit të Menaxhimit. Një sistem praktik dhe i besueshëm kërkohet për monitorimin e përbashkët të
progresit për synimet e përcaktuara në këtë plan, në mënyrë që çdo 6 muaj të mund të sistemohen dhe rishikohen nga
Komiteti i Menaxhimit. Gjithashtu, përgatiten raportet për UNESCO-n sipas kërkesave të tyre.
Pjesa operacionale e planit të menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit përfundon në vitin 2019; si rrjedhojë
në 2018 plani shqyrtohet, rishikohet dhe përgatitet plani i ri operacional për 5 vitet e ardhshme; kjo ofron mundësinë për
të integruar më nga afër planin e peizazhit të mbrojtur me suplementin e Trashëgimisë Botërore.
Gjatë kohës së përgatitjes së këtij plani menaxhimi, në Maqedoni ende nuk është aprovuar ose miratuar zyrtarisht projekt
plani i menaxhimit për Zgjerimin e Pasurisë së Trashëgimisë Botërore. Pas marrjes se miratimit, autoritetet duhet te
punojnë së bashku për të integruar objektivat dhe veprimtaritë përkatëse dhe për të përgatitur programe të përbashkëta
veprimi në fushat me interes të përbashkët (p.sh. monitorimi, përdorimi i markës, marketingu, integrimi i transportit).
6.5 Vendimmarrësit, lideret dhe aktorët në zonë të ndërgjegjësuar dhe të angazhuar për mbështetjen e
statusit të Trashëgimisë Botërore
Objektivat
1. Deri në vitin 2020 të gjithë aktorët vendorë informohen për ekzistencën dhe qëllimin kryesor të Zgjerimit të Pasurisë
së Trashëgimisë Botërore dhe Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit;
2. Deri në vitin 2017 të gjithë liderët kryesorë dhe vendimmarrësit informohen për ekzistencën dhe qëllimin kryesor të
Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit;
3. Në viin 2020 të gjithë vendimarrësit dhe aktorët vendas janë ndërgjegjësuar për përgjegjësitë e tyre për mbrojtjen
dhe menaxhimin e integruar të Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe Peizazhit të Mbrojtur të
Pogradecit;
4. Sondazhet e opinioneve tregojnë një rritje të përgjithshme në mbështetje të statusit të Trashëgimisë Botërore të
zonës.
Zbatimi i planeve të menaxhimit për zonën kërkon një nivel më të lartë mirëkuptimi dhe mbështetjeje për nominimin e
zonës (Trashëgimia Kulturore, Peizazhi i Mbrojtur dhe shpalljet kulturore kombëtare) dhe kufizimet dhe mundësitë e
lidhura me to. Programet e ndërgjegjësimit i drejtohen të gjithë aktorëve dhe banorëve të zonës (të rriturive, të rinjve,
fëmijëve) dhe përdoren mesazhet e metodave të përshtatshme dhe medias.

DRAFT Gusht 2017
66
5 Plani i partneritetit për qeverisjen dhe menaxhimin
5.1 Qeverisja e Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe Zonës Buferike
Qasja e përgjithshme për Qeverisjen ështëbashkë-menaxhimi, në bazë të udhëzimeve të Komitetit ekzistues të
Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit, të ndryshuara për përmbushjen e nevojave të menaxhimit të
Trashëgimisë Botërore.
Në bazë të bashkë-menaxhimit të gjithë partnerët bashkëpunojnë për menaxhimin e zonës dhe zbatimin e planit të
menaxhimit në kuadër të mandateve dhe përgjegjësive të tyre. Kjo arrihet përmes miratimit të planit të menaxhimit dhe
integrimit të objektivave të tij sa më shumë të jetë e mundur në planet dhe programet ekzistuese. Partnerët, gjithashtu,
bashkëpunojnë dhe komunikojnë çdo ditë për garantimin e kryerjes së posaçme dhe efikase të veprimtarive të tyre. Për
aktivitete dhe projekte të përbashkëta mund të krijohen grupe të veçanta me detyra të posaçme.
Bashkë-menaxhimi nënkupton gjithashtu se rrethi i madh i aktorëve angazhohet plotësisht në një sërë mënyrash.
 Konsultimi ligjor i draftit të planit të menaxhimit me aktorët e ndryshëm. Konsultimi dhe angazhimi për
programet dhe aktivitetet që ndikojnë drejtpërdrejt mbi grupet dhe individët e zonës;
 Konsultimi dhe angazhimi për programet dhe aktivitetet që ndikojnë drejtpërdrejt mbi grupet dhe individët
e zonës;
 Përfaqësimi i aktorëve të interesuarnë Komitetin e Menaxhimit;
 Pjesëmarrja e aktorëve tëinteresuar në grupet teknike të punës të Komitetit të Menaxhimit;
 Transparenca për vendimet dhe veprimet e Komitetit të Menaxhimit dhe anëtarëve të tij;
 Mundësitë që aktorët të mund të kontaktojnë dhe angazhojnë personat përgjegjës për menaxhimin e
përditshëm;
 Një qasje e përgjithshme e hapur dhe gjithëpërfshirëse për të punuar për angazhimin e aktorëve të zonës;
 Përpjekjet aktive për të shmangur dhe zgjidhur konfliktet të cilat rezultojnë nga zbatimi i planit të
menaxhimit.
5.2 Komiteti i Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur tëPogradecit (i ndryshuar për të përfshirë zgjerimin
e pasurisë së Trashëgimisë Botërore të rajonit të Liqenit të Ohrit)
Ligji për Zonat e mbrojtura kërkon që të gjitha zonat e mbrojtura të Shqipërisë të kenë një Komitet të Menaxhimit me
shumë aktorë. Një Komitet i tillëështë krijuar për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit. Ky Komitet, i cili punon në kushte
të përmirësuara të referencës, është përgjegjës për sigurimin e zbatimit të duhur të suplementit të planit të menaxhimit,
bashkërendimin ndërmjet aktorëve të ndryshëm, dhe përfundimisht ruajtjen e VJU-së në zonë.
Qëllimi i përgjithshëm
Përtej rolit të tij ekzistues, qëllimi i përgjithshsëm i Komitetit të Menaxhimit është të sigurojë se kuadret e politikave në
të gjitha nivelet ruajnë dhe mbështesin Vlerat e Jashtëzakonshme Universale, dhe integritetin dhe autenticitetin e vlerave
dhe atributeve kulturore dhe natyrore të Pronës së Trashëgimisë Botërore dhe zonës së saj buferike.
Qëllimet
Komiteti i Menaxhimit siguron, përmes zbatimit dhe monitorimit të suplementit të planit të menaxhimit dhe planeve të
tjera që ndikojnë mbi zonën:
 Ruajtjen e VJU-së të Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore në Shqipëri dhe të vlerave përkatëse
kulturore dhe natyrore;
 Mbrojtjen e Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore në Shqipëri dhe mjedisit të saj, duke përfshirë
çdo zonë buferike, nga zhvillimi dhe aktivitetet e papërshtatshme;
 Balancimin e nevojave për ruajtjen, biodiversitetin, aksesin, interesat e komunitetit të zonës, përfitimet e
publikut nga zhvillimi dhe përdorimi i qendrueshëm ekonomik i Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë
Botërore;
 Përmirësimin e Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe mjedisit të saj ku të jetë e mundur dhe e
përshtatshme përmes menaxhimit pozitiv;
 Mbrojtjen e Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore nga ndryshimi klimatik por duke siguruar se
zbutja e klimës dhe përshtatja ndaj saj nuk kryhet në dëm të integritetit apo autenticitetit;
 Kërkimin dhe bashkërendimin e financimit dhe mbështetjes së formave të tjera për zbatimin e planit të
menaxhimit;
 Bashkërendimin e planifikimit dhe menaxhimit me autoritetet përgjegjëse për Pronën e Trashëgimisë
Botërore në Maqedoni.

DRAFT Gusht 2017
67
Varësia
Komiteti i Menaxhimit ikrijuar bashkërisht nga Ministri i Mjedisit dhe Ministri i Kulturës. Komiteti raporton pranë të dy
Ministrave dhe pranë Komisionit Kombëtar të UNESCO-s.
Anëtarësimi
Komiteti i Menaxhimit përbëhet nga 15 anëtarë të përhershëm me të drejtëvote si më poshtë:
1. Kryetarin e Bashkisë së Pogradecit (Bashkë Drejtues);
2. Drejtorin e Përgjithshëm të Njësisë për Politikat Mjedisore dhe Zbatimin, Ministria e Mjedisit (Bashkë Drejtues);
3. Drejtorin e Përgjithshëm të Agjencisë Kombëtare të Zonave të Mbrojtura (AKZM);
4. Drejtorin e Përgjithshëm të Drejtorisë së Përgjithshme të Trashëgimisë Kulturore;
5. Drejtorin e Drejtorisë së Administrimit të Ujërave në Ministrinë e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të
Ujërave (MBZHRAU);
6. Drejtorin e Drejtorisë së Peshkimit në MBZHRAU;
7. Përfaqësuesin e Ministrisë së Punëve të Jashtme (Sekretari i Përgjithshëm i UNESCO-s);
8. Drejtorin e Institutit të Monumenteve të Kulturës;
9. Drejtorin e Drejtorisë Rajonale të Kulturës Kombëtare në Korçë;
10. Përfaqësuesin e Institutit të Arkeologjisë (Qendra për Studimet Albanologjike);
11. Përfaqësuesin e Agjencisë Kombëtare për Planifikimin e Territorit;
12. Drejtuesin i Agjencisë Rajonale të Zonave të Mbrojtura (ADZM) në Korçë;
13. Përfaqësuesin e OJQ-ve;
14. Përfaqësuesin e nismës së qytetarëve vendas;
15. Përfaqësuesin e Bashkisë së Pogradecit të ngarkuar me çështjet mjedisore.
Një përfaqësues nga administrata e pjesës maqedonase të Pronës së Trashëgimisë Botërore ftohet në të gjithë takimet
si një kontribues pa të drejtën e votimit.
 Anëtarësimi në KM (Komitetin e Menaxhimit) të PMP/rajonit të Liqenit të Ohrit miratohet me anë të Urdhrit
të Ministrit të Mjedisit, në përputhje me kuadrin kombëtar ligjor;
 Anëtarët e KM emërohen përmes letrave të dërguara nga Ministri i Mjedisit, në bazë të anëtarësimit siç
është miratuar me anë të Urdhrit të Ministrit të Mjedisit për përbërjen e Komitetit të Menaxhimit të RLO-
së;
 Do te përgatitet një rregullore e detajuar për funksionimin e KM të rajonit të Liqenit të Ohrit;
 Kryetari dhe anëtarët (me miratimin e Kryetarit) mund të ftojnë persona të paanëtarësuar që të ndjekin
takimet ose të jenë në rolin e vëzhguesve ose në rolin e kontribuesve pa të drejtën e votës.
Mandati dhe kompetencat
 Me nënshkrimin e marrëveshjes për partneritet, organizatat anëtare të Komitetit të Menaxhimit

angazhohen për të mbështetur zbatimin e suplementit të planit të menaxhimit dhe integrimit të tij në planet
dhe përgjegjësitë e tyre ekzistuese;
 Komiteti i Menaxhimit vepron në bazë të kompetencave të dhëna nga kuadri kombëtar ligjor për
menaxhimin e përditshëm të Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit dhe të pronës së Trashëgimisë Botërore të
rajonit të Liqenit të Ohrit;
 Komiteti i Menaxhimit drejton përcaktimin e përgjegjësive për zbatimin e suplementit të planit të
menaxhimit të Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe bashkërendimin e punës së organizatave
anëtare;
 Komiteti i Menaxhimit, përmes Kryetarit të tij ka të drejtën t’i shkruajë Ministrit të Mjedisit dhe Ministrit të
Kulturës, si edhe Ministrave të tjerë nëse e sheh të arsyeshme, për trajtimin e çështjeve të veçanta për
zonën;
 Komiteti i Menaxhimit mund të marrë vendime në lidhje me përdorimin e financave që disponon nga
buxheti shtetëror si edhe nga donatorët;
 Nëse është e mundur, Komiteti i Menaxhimit konsultohet në mënyrë statutore për të gjitha vlerësimet e
ndikimit mbi mjedisin, vlerësimet strategjike të mjedisit, projektet dhe planet zyrtare që ndikojnë në rajonin
e Liqenit të Ohrit. Kjo sidoqoftë kërkon ndryshime ndaj legjislacionit dhe rregulloreve aktuale;
DRAFT Gusht 2017
68
 Komiteti i Menaxhimit mund të këshillojë për veprimet emergjente që mund të ndërmerren nëse cenohet
statusi i pronës së Trashëgimisë Botërore;
 Vendimarrësit marrin parasysh dhe përdorin rekomandimet e Komitetit të Menaxhimit në mënyrë që të
respektojnë kërkesat e Konventës së Trashëgimisë Botërore.
Grupet e punës
 Komiteti i Menaxhimit mund të krijojë grupet e punës për të trajtuar aspektet e veçanta të zbatimit të planit
të menaxhimit. Përbërja e grupeve të punës mund të përfshijë anëtarë dhe ekspertë dhe aktorë të ftuar, siç
është rënë dakord nga Komiteti;
 Rezultatet dhe rekomandimet e grupeve të punës paraqiten zyrtarisht në takimin e Komitetit të
Menaxhimit.
Sekretariati
Agjencia Rajonale për Zonat e Mbrojtura (Korçë) merr përsipër rolin e Sekretariatit të Komitetit.Funksionimi
 Komiteti mblidhetnë intervale të rregullta dy herë në vit;
 Takimet e jashtëzakonshme mund të mbahen në bazë të kërkesës prej 50 % të anëtarëve ose në rast të
situatave të emergjencave që mund të shfaqen në zonë;
 Takimet e KM kryhen në zonën e Bashkisë së Pogradecit;
 Kërkesat për pjesëmarrje në KM janë mbi bazën e rezultatit 50 % + 1 anëtar votues;
 Vendimarrja gjithashtu kërkon pëlqimin e të gjithë anëtarëve. Nëse nuk ka asnjë konsensus, atëherë
vendimet merren nga shumica e anëtarëve;
 Nëse marrja e vendimit është e pamundur pas 3 raundeve të votimit, çështja (et) dërgohet tek Drejtori i
Përgjithshëm i AKZM-së dhe Drejtori i Përgjithshëm të IMK-së;
 Anëtarët e Komitetit deklarojnë konfliktet e interesit në lidhje me çdo çështje të diskutuar dhe tërhiqen nga
votimi për këto arsye.
Përfaqësimi
Përfaqësimi formal i Komitetit të Menaxhimit në takimet dhe ndërveprimet jashtë bëhet ose nga bashkë-kryetarët ose
nga Anëtarët siç është rënë dakord nga Komiteti.
Axhenda për takimet
Takimet gjashtë-mujore kryhen sipas axhendës së mëposhtme bazë
1. Fjala e mirëseardhjes nga Kryetarët;
2. Miratimi i axhendës (përfshirë çështjet që shtohen në seksionin ‘çdo lloj biznesi tjetër’);
3. Miratimi i procesverbaleve të takimit pararendës;
4. Përmbledhja e marrëveshjeve dhe veprimeve nga takimi i fundit;
5. Shqyrtimi i raportit për aktivitetet gjatë gjashtë muajve të kaluar (raporti i paraqitur nga Sekretariati);
6. Marrëveshja për veprimet në bazë të raportit;
7. Prezantimet dhe diskutimet për çështje të veçanta;
8. Kërkesat për ndryshime për planin e menaxhimit;
9. Mobilizimi i burimeve të kërkuara për të zbatuar planin e menaxhimit;Çdo lloj veprimtarie tjetër(vizita në zonë sipas
kërkesës) Data dhe vendi i takimit të radhës.
Bashkëpunimi ndërkufitar
Bashkërendimi me pjesën maqedonase të pronës së Trashëgimisë Botërore kryhet në një sërë mënyrash.
 Përfaqësimi formal nga Komiteti i Menaxhimit në Komitetin e Menaxhimit të Ujërave Ndërkufitare për
Liqenin e Ohrit dhe organet e tjera përkatëse;
 Ftesa për homologët maqedonas për ndjekjen dhe kontributin sipas rastit në takimet e Komitetit të
Menaxhimit;
 Komunikimi i vazhdueshëm i vendimeve dhe dokumentave ndaj homologëve të Maqedonisë;
 Ftesa për homologët maqedonas për ndjekjen dhe pejsëmarrjen në të gjitha ngjarjet dhe veprimtaritë
përkatëse.
Komunikimi, transparenca dhe qeverisja e mirë
 Përmbyllja e takimeve të Komitetit të Menaxhimit. Kryetari mund të ftojë aktorët kur është e arsyeshme,
në varësi të çështjeve për diskutim;
 Komiteti i Menaxhimit mund të kryejë aktivitete për konsultime me publikun ose takime të hapura në rastet
e rishikimit dhe/ose përditësimit të Planit të Menaxhimit ose për të trajtuar çështje të veçanta;
DRAFT Gusht 2017
69
 Ekspertët dhe aktorët e zonës ftohen për t’u bashkuar me grupet e punës sipas interesit/ekspertizës së tyre.
 Sekretariati i Komitetit të Menaxhimit mund të përgatisë deklarata për shtyp dhe përmbledhje të
informacionit mbi takimet;
 Sekretariati i Komitetit të Menaxhimit bashkërendon përfaqësimin publik të Komitetit të Menaxhimit dhe
të zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore në ngjarjet, ekspozitat etj;
 Sekretariati i Komitetit të Menaxhimit është në dispozicion të kërkesave për informacion, ankesa dhe
shqetësime;
 Informacioni i Komitetit të Menaxhimit postohet në faqet e internetit të Bashkisë së Pogradecit, MM, AKZM-
së dhe ADZM-së.
5.3 Planifikimi, monitorimi dhe raportimi

5.3.1 Monitorimi
Monitorimi kryhet në bazë tëobjektivavetë veçanta të përcaktuara për realizimin e objektivave të suplementit të planit
të menaxhimit.
5.3.2 Raportimi
Raportet gjashtë mujore
Një muaj përpara çdo takimi të Komitetit të Menaxhimit, Sekretariati kërkon nga të gjitha agjencitë përgjegjëse, një
progres raport për realizimin e objektivave përkatëse. Sekretariati përpilon një raport të përgjithshsëm në bazë të këtij
informacioni, i cili dorëzohet pranë komitetit së bashku me axhendën.
Raporti përpilohet në bazë të periudhës së kaluar gjashtë mujore dhe përfshin:
 Përcaktimin e secilit objektiv dhe qëllim, përmbledhjen e aktiviteteve dhe progresit gjatë gjashtë muajve të
mëparshëm dhe përcaktimin e progresit të synuar;
 Renditjen e ngjarjeve dhe aktiviteteve të tjera të zhvilluara;
 Përmbledhjen e çështjeve kryesore që janë parashtruar nga anëtarët dhe aktorët.
Raportet gjithashtu dorëzohen pranë Komisionit Kombëtar Shqiptar për UNESCO-n.
Procesverbalet e takimeve
Procesverbalet mbahen nga Sekretariati dhe dorëzohen pranë të gjithë anëtarëve, pranë Komisionit Kombëtar Shqiptar
për UNESCO-n dhe pranë autoriteteve homologe të Maqedonisë.
Raportet e UNESCO-s
 Cikli standart i raportimit të UNESCO-s është 6 vjeçar (ose edhe më shpesh sipas kërkesës);
 Raportet përgatiten për Komisionin Kombëtar Shqiptar për UNESCO-n sipas kërkesës;
 Sekretariati organizon mbajtjen e këtyre raporteve sipas kërkesës.
Raportet e projektit dhe të donatorëve
Autoritetet përgjegjëse në raportet e tyre i referohen aktiviteteve në Pronën e Trashëgimisë Botërore, Suplementit të
Planit të Menaxhimit dhe Punës së Komitetit të Menaxhimit.
5.4 Burimet për menaxhimin
5.4.1 Burimet financiare
Synimi i përgjithshëm është që menaxhimi i Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore të jetë i përballueshëm për
nga kostot dhe i qendrueshëm në nivelin kombëtar. Kjo realizohet duke grupuar shumicën e aktiviteteve në planin e
menaxhimit në planet e rregullta të punës dhe buxhetet e autoriteteve dhe agjencive përgjegjëse.
Investimet kryesore
Në periudhën afatshkurtër dhe afatmesme, kërkohen investime të shumta për trajtimin e kërcënimeve kryesore ndaj
vlerave të zonës.
 Objektivi 1.1. Trajtimi i plotë i të gjitha ujërave tëndotura dhe të përdorura;
 Objektivi 1.2. Pastrimi dhe dekontaminimi i Memelishtit dhe zonave të tjera minerare;
 Objektivi 1.3. Restaurimi në gjendje pothuajse natyrore i Drilonit dhe kompleksit ligatinor;
 Objektivi 1.4. Përdorimi i një sistemi funksional të grumbullimit të mbetjeve dhe asgjësimit të mbetjeve të
ngurta;
 Objektivi 1.5. Peshkimi i qendrueshëm ekologjikisht dhe ekonomikisht në Liqenin e Ohrit;
 Objektivi 1.6. Kryerja e monitorimit të duhur për kushtet e liqenit dhe kërcënimet me të cilat përballet;
 Objektivi 2.1. Mbrojtja dhe konservimi i zonave dhe strukturave historike të rëndësisë kulturore;
 Objektivi 2.2. Ruajtja e karakterit tradicional të fshatrave dhe qyteteve historike (të Linit dhe të Pogradecit);
DRAFT Gusht 2017
70
 Objektivi 4.2. Vënia në dispozicion e infrastrukturës dhe informacionit bazë për vizitorët për të mundësuar
turizmin me bazë natyrën ose kulturën.
Këto aktivitete mund të kërkojnë përdorimin e buxhetit ekzistues shtetëror dhe vendor, veçanërisht:
a) Përdorimin e burimeve nga projektet ekzistuese përkatëse psh. projekti i KfW për periudhën 2016-2019,
dhe projekti i GIZ-it për Biodiversitetin e tre liqeneve (deri në fund të vitit 2018) dhe Iniciativa e Basenit të
Drinit;
b) Zhvillimin e projekteve të reja.
Kostot e vazhdueshme
Menaxhimi i Zgjerimit të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore përfshin disa shpenzime të vazhdueshme të cilat kërkohen
nga partnerët kryesorë të zbatimit. Këto përfshijnë:
 Kostot operacionale të Sekretariatit. Sekretariati kërkon personel shtesë dhe përdorim të burimeve për
mbikqyrjen e përditshme të menaxhimit;
 Kostot operacionale të Komitetit të Menaxhimit. Këto mbahen në minimum, por secili takim kërkon një vend
akomodimi dhe transportin e disa prej pjesëmarrësve;
 Promocioni publicitar dhe ndërgjegjësimi. Burimet kërkohen për ruajtjen e profilit të pronës së Trashëgimisë
Botërore, duke e përfaqësuar atë në takime dhe ngjarje;
 Monitorimi dhe raportimi. Matja e progresit të synuar kërkon disa investime të vazhdueshme (për shembull
sondazhet për vizitorët, monitorimin e peshkimit, etj..);
 Kostot e mbështetjes, këshillimit, përkrahjes së vazhdueshme që kërkohen për sigurimin e zbatimit të planit
të menaxhimit;
 Zhvillimi dhe menaxhimi i projektit. Kostot që kanë të bëjnë me negocimin dhe përgatitjen e propozimeve
për projekte dhe zbatimin dhe raportimin për projektet e mbështetura nga donatorët.
5.4.2 Burimet njerëzore
Autoritetet përgjegjëse përdorin aq sa të mundin burimet njerëzore ekzistuese për të zbatuar planin e menaxhimit.
Megjithatë, partnerët kryesorë të zbatimit emërojnë secili një anëtar të stafit me përgjegjësinë e veçantë për menaxhimin
e pronës së Trashëgimisë Botërore.
Agjencia Rajonale për Zonat e Mbrojtura emëron një Oficer të Trashëgimisë Botërore, i cili raporton tek shefi i ADZM-së,
me përgjegjësinë e detyrave të përditshme të Sekretariatit dhe menaxhimit dhe bashkërendimit. Ky individ gjithashtu
mund të marrë përsipër përgjegjësinë për detyra të ngjashme në lidhje me Rezervën e Biosferës së Ohrit dhe Prespës.
Bashkia e Pogradecit emëron një zyrtar Oficer të Trashëgimisë Botërore, me përgjegjësinë e sigurimit të integrimit të
objektivave të Trashëgimisë Botërore me planet dhe aktivitetet e bashkisë.
Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare emëron një zyrtar oficer me përgjegjësinë për sigurimin e bashkërendimit dhe
zbatimit të programeve të trashëgimisë kulturore, duke përfshirë raportimin ndaj Drejtorit Rajonal i cili ia dërgon atë
Drejtorit të Përgjithshsëm të Ministrisë së Kulturës dhe Institutit të Monumenteve të Kulturës. Anëtarë të tjerë të stafit
të drejtorisë Rajonale mund të përfshihen në zbatimin e programeve dhe projekteve të trashëgimisë kulturore të këtij
dokumenti të planifikimit.
5.4.3 Pajisjet dhe infrastruktura
Duhet të ketë një përdorim mëtë mirëtë zyrave dhe infrastrukturës administrative ekzistuesetë ADZM-së dhe
BashkisësëPogradec. Zyrtarët Oficerët e trashëgimisë botërore kanë nevojë për përdorimin e mjeteve të transportit dhe
pajisjeve bazë për kryerjen e punës së tyre.

DRAFT Gusht 2017
71
6 Planet e veprimit
Faqet në vijim tregojnë planet e veprimit për secilin objektiv të menaxhimit
Prioritetet:
Prioriteti 1. Veprimet kryesore për ruajtjen e Pronës së Trashëgimisë Botërore, me anë të të cilave mobilizohen
dhe/ose mbështeten sigurimet e burimeve të parat në mënyrën më të shpejtë të mundshme. Burimet ekzistuese
vihen në dispozicion të këtyre veprimeve..
Prioriteti 2.Veprimet e rëndësishme për ruajtjen e Pronës së Trashëgimisë Botërore, me anë të të cilave kërkohen
burimet.
Prioriteti 3. Veprimet e dëshiruara të cilat kanë përparësi kur sigurohen burimet për veprimet e prioritetit 1 dhe
2.

DRAFT Gusht 2017
72
Programi 1: Mbrojtja dhe menaxhimi i Liqenit të Ohrit (kontrollimi dhe ulja e ndotjes, menaxhimi i peshkimit)
1.1 Trajtimi i plotë i të gjitha ujërave të ndotura dhe të përdorura.

Objektivi 1.1 Trajtimi i plotë i të gjitha ujërave të zeza dhe të përdorura.
MASA TREGUESI PRIORITETI PERIUDH PËRGJEGJËSIA PARTNERËT
A
KOHORE
1.1.1 Përfundimi i shtrirjes së sistemit të kanalizimeve në zonën Të gjitha fshatrat e 1 2017-8 Bashkia Pogradec Inspektoriati Shteteror i
përreth Pogradecit. lidhura Mjedisit dhe Pyjeve
(IShMP)
1.1.2 Përfundimi i fazës së përmirësimit të impjantit për trajtimin e Te gjitha 1 2017-8 Bashkia Pogradec IShMP
ujërave të ndotura në Zagoracan ku përfshihet edhe pastrimin nga ujëratendotura të
nutrientët. trajtuara plotësisht
1.1.3 Krijimi i një sistemi të kanalizimeve të ujërave të ndotura për Sistemi i kanalizimeve 1 2018- Bashkia e Pogradecit IShMP
fshatin Lin. i instaluar 2020
1.1.4 Sigurimi i standarteve të larta të trajtimit të ujërave të Të gjitha zonat kanë 1 2017 e në Bashkia Pogradeci IShMP
ndotura nga zhvillimet, ndërtimet e reja dhe nga turizmi. trajtimin e duhur vijim.
1.1.5 Sigurimi i standarteve të larta të trajtimit të ujrave të ndotura Të gjitha zonat kanë 2 2017- Bashkia Pogradeci IShMP
dhe ujërave të përdorura nga zhvillimet dhe ndërtimet dhe nga trajtimin e duhur 2020
turizmi.
1.2 Pastrimi dhe dekontaminimi i Memelishtit dhe zonave të tjera minerare.

Objektivi 1.2 Pastrimi dhe dekontaminimi i Memelishti t dhe zonave të tjera minerare.
MASA TREGUESI PRIORITE PERIUDHA PËRGJEGJËSIA PARTNERËT
TI KOHORE
1.2.1 Kryerja e sondazhit për studimin bazë të ndotjes nga kromi, Rezultate te 1 2017 Bashkia e Pogradecit; Ministria e Mjedisit.
kadmiumi dhe plumbi në sedimentimet përtej bregut në disponueshme ADZM-ja Ministria e Energjisë.
Memelisht.
1.2.2 Parandalimi i rrjedhjes së ujërave sipërfaqësore dhe erozioni Prita fizike të 1 2017 Bashkia e Pogradecit; Ministria e Mjedisit.
nga vendgrumbullimet e mbetjeve në Memelisht. instaluara/të Ministria e Energjisë.
mirëmbajtura
1.2.3 Përgatitja dhe rishikimi i planit të përgjithshëm dhe i buxhetit Plani i dakortësuar 1 2017 Bashkia e Pogradecit; Ministria e Mjedisit.
për dekontaminimin dhe pastrimin. Ministria e Energjisë.
1.2.4 Zgjidhja e çështjeve ligjore dhe kontraktuale me Të 1 2017 Bashkia Pogradec; IShMP
pronarët/menaxherët aktualë të zonës. drejtatemenaxhimit të Ministria e Energjisë;
Personat e kontraktuar

DRAFT Gusht 2017
73
rifituara nga
autoritetet
1.2.5 Kërkimi i financimit nga qeveria dhe donatorët për të paguar Financimi i siguruar 1 2018 Bashkia Pogradec; Agjencitë qeveritare.
për dekontaminimin dhe pastrimin. Ministria e Energjisë; Agjencitë donatore.
1.2.6 Negocimi i një marrëveshjeje me investuesit për të këmbyer Investuesit privatë të 2 2018 Bashkia Pogradec; Agjencia për Planifikimin
përdorimin/pronësinë e truallit për mbështetjen e indetifikuar Ministria e Energjisë Territorial.
dekontaminimit.
1.2.7 Përfundimi i aktiviteteve të pastrimit dhe dekontaminimit. Materialii 1 2020 Bashkia e Pogradecit; Investuesit privatë.
kontaminuar i larguar Ministria e Energjisë Kompanitë e kontraktuara.
plotësisht
1.2.8 Lejimi për rehabilitimin e duhur të zonës së Memelishtit. Lejet e ndërtimit të 3 2025 Bashkia e Pogradecit; Investuesit privatë.
miratuara MZHU;
1.2.9 Paraqitja e masave për kontrollin e erozionit (pyllëzimi i Vijat ujore të 3 2025 Ministria e Energjisë Bashkia Pogradec
shpateve dhe pritat e dherave në përrenj) për të parandaluar rrezikuara kanë prita
ndotjen nga minierat e vjetra të pozicionuara mbi pellgun për kalimin e dherave
ujëmbledhës.
1.3 Restaurimi në gjendje pothuajse natyrore i burimit të Drilonit dhe kompleksit ligatinor.
Objektivi 1.3 Restaurimi në gjendje pothuajse natyrore i burimit të Drilonit dhe kompleksit të tij ligatinor.
MASA TREGUESI PRIORITETI PERIUDHA PËRGJEGJËSIA PARTNERËT
KOHORE
1.3.1 Kryerja e një inspektimi dhe sondazhi zyrtar për të gjithë Raporti i sondazhit të 1 2017 Bashkia Pogradec; Zotëruesit e fermave të
fermat e peshkut në zonë. detajuar ADZM-ja; MBZHRAU; peshkut; AKPT
IShMP
1.3.2 Përgatitja e një rregulloreje të veçantë për zhvillimin në zonën Rregulloreja e hartuar 1 2017 BashkiaPogradec; ADZM-ja
e Drilonit që do t’i bashkangjitet Planit Vendor të Pogradecit. dhe gjithë zotëruesit e MZHU, AKPT
njoftuar
1.3.3 Dhënia e njoftimit për mbylljen e të gjitha fermave të Njoftimi formal i të 1 2017 Bashkia Pogradec; AKPT; IShMP
paautorizuara të peshkut. gjithë zotëruesve ADZM-ja; MBZHRAU
1.3.4 Heqja e plotë e të gjitha fermave të lajmëruara të peshkut dhe Të gjitha burimeve e 1 2020 MZHRAU; ADZM-ja; AKPT
restaurimi i burimeve në mënyrë ekologjike. restauruara Bashkia e Pogradecit
1.3.5 Përgatitja e udhëzuesve teknikë dhe rregulloreve për fermat Udhëzuesi i publikuar 2 2018 MBZHRAU IShMP, AKPT
e peshkut të ndërtuara larg rrjedhës për në liqen (pellgje dhe liqene
të izoluara në zona të tjera) si një alternativë për pronarët e
fermave.
1.3.6 Largimi i 70% të biomasës (bimësisë) nga ligatina e Drilonit. Zona e restauruar 3 2025 ADZM-ja Bashkia e Pogradecit

DRAFT Gusht 2017
74
1.4 Përdorimi i një sistemi funksional të grumbullimit dhe asgjësimit të mbetjeve të ngurta
Objektivi 1.4 Përdorimi i një sistemi funksional të grumbullimit dhe asgjësimit të mbetjeve të ngurta
KOHORE
1.4.1. Finalizimi i planit të menaxhimit të mbetjeve të ngurta. Plani i publikuar 1 2017 Bashkia Pogradec IShMP; MT
1.4.2 Krijimi i vendgrumbullimit zyrtar të mbetjeve në Maliq me Zona e përcaktuar, e 1 2017 Bashkia Pogradec IShMP; MT
standarte të larta. lincesuar dhe e pajisur
1.4.3 Pastrimi dhe rehabilitimi i vendgrumbullimeve ekzistuese të Të gjitha zonat e 1 2020 Bashkia Pogradec IShMP; MT
mbetjeve të ngurta. pastruara
1.4.4 Krijimi i një sistemi për grumbullimin e mbetjeve të ngurta Sistemi operativ dhe 1 2017 Bashkia Pogradec IShMP; MT
(kosha dhe shërbimet e grumbullimit). efektiv
1.4.5 Krijimi i një programi të riciklimit të mbetjeve në Pogradec. Sistemi operativ dhe 2 2019 Bashkia Pogradec Bizneset lokale
efektiv.
1.4.6 Organizimi i një fushate për ndërgjegjësimin për mbetjet e Banorët vendas dhe 2 2017 Bashkia Pogradec ADZM
ngurta. bizneset te
ndërgjegjesuar
1.4.7 Organizimi i një fushate pastrimi vullnetar të bregut. Vija bregore e pastruar 2 2018 e në Bashkia Pogradec; OJQ e zonës
çdo vit në pranverë vijim ADZM Korce
1.4.8 Vendosja e pritave fizike (pritat e dherave/rrjetat) në vijat Të gjitha vijat ujore të 3 2022 e në Bashkia e Pogradecit IShMP
ujore të cilat derdhen në liqen. rrezikuara të pajisura vijim ADZM Korce
1.5 Peshkimi i qendrueshëm ekologjikisht dhe ekonomikisht në Liqenin e Ohrit

Objektivi 1.5 Peshkimi i qendrueshëm ekologjikisht dhe ekonomikisht në Liqenin e Ohrit
KOHORE
1.5.1 Krijimi i zonave ku ndalohet peshkimi të cilat arrijnë deri në 30% e liqenit i markuar 1 2019 ADZM-ja; MM Bashkia e Pogradecit;
30% në zonën e liqenit në Shqipëri. dhe i shpallur si i Shoqata e Peshkatarëve;
mbyllur për peshkim Inspektroriati i Ujërave dhe
i Peshkimit
1.5.2 Shqyrtimi, përditësimi dhe zbatimi i kufizimeve aktuale për Përshtatja e 1 2019 ADZM-ja; MM Bashkia Pogradec;
peshkimin (sezonet, përmasat e rrjetave, thellësia e peshkimit). rregulloreve ndaj MBZHRAU; Inspektoriati i
kërkesave të shumimit Ujërave dhe i Peshkimit
për llojet kryesore.
1.5.3 Rritja e kapacitetit të Inspektoriatit të Peshkimit (stafi, barkat, 2 inspektorë të 1 2017 MBZHRAU; Inspektoriati Shoqata e Peshkatarëve;
pajisjet, trajnimi). përhershëm të i Ujërave dhe i Peshkimit ADZM-ja
punësuar dhe
DRAFT Gusht 2017
75
tëpajisur me mjetet e
duhura.
1.5.4 Rritja e përpjekjeve për kontrollimin (frekuenca dhe Patrullime dhe 1 2017 MBZHRAU; Inspektoriati Shoqata e Peshkatarëve;
kohëzgjatja e patrullimeve dhe inspektimeve). inspektime të kryera i Ujërave dhe i Peshkimit ADZM-ja
ditën/natën.
1.5.5 Rishikimi i sistemit të licencave për peshkimin (në bazë të Funksionimi i sistemit 1 2022 MBZHRAU; Inspektoriati Shoqata e Peshkatarëve;
barkave të regjistruara sesa në bazë të peshkatarëve të regjistruar). të ri të licencave. i Ujërave dhe i Peshkimit ADZM-ja
1.5.6 Përgatitja e rregulloreve të rishikuara dhe kufizimeve (duke Miratimi i rregulloreve 1 2022 MBZHRAU; Inspektoriati Shoqata e Peshkatarëve;
përfshirë edhe numrin e barkave të licensuara). të reja. i Ujërave dhe i Peshkimit ADZM-ja
1.5.7 Identifikimi i mundësive alternative të punësimit për Përdorimi i synuar i 1 2020 Bashkia Pogradec Bizneset e zonës
peshkatarët (shih gjithashtu programin 5). alternativave nga
peshkatarët.
1.5.8 Financimi i një studimi fizibiliteti për krijimin e një koncesioni Botimi i studimit. 3 2022 MBZHRAU; Inspektoriati Shoqata e Peshkatarëve;
të vetëm për peshkimin (në bazë të modelit maqedonas). i Ujërave dhe i Peshkimit ADZM-ja.
Autoriteti maqedonas i
menaxhimit të peshkimit
1.6 Kryerja e monitorimit të duhur për kushtet e liqenit dhe kërcënimet me të cilat ai përballet
Objektivi 1.6 Kryerja e monitoritmit të duhur për kushtet e liqenit dhe kërcënimet me të cilat ai
përballet
KOHORE
1.6.1 Përcaktimi i përgjegjësisë për monitorimin e vazhdueshëm të Njoftimi zyrtar nga 1 2017 MM; AKM; AKZM. MBZHRAU; Inspektoriati i
ujit të Liqenit nga ADZM-ja. AKZM-ja/MM. Ujërave dhe i Peshkimit.
1.6.2 Krijimi i një marrëveshjeje për partneritetin e monitorimit Marrëveshja e MZHU 1 2017 MM; AKM; AKZM; MBZHRAU; Inspektoriati i
dhe analizave të ujit (gjatë Punimeve për Trajtimin e Ujërave të me IHO (Instituti Instituti Hidrobiologjik i Ujërave dhe i Peshkimit.
Zeza në Pogradec ose Institutin Hidrobiologjik të Ohrit në stacionin Hidrobiologjik i Ohrit). Ohrit;
e analizimeve në Stenje (Maqedoni). Bashkia e Pogradecit.
1.6.3 Kryerja e analizave çdo 3 muaj për temperaturën, pH, sasinë Kryerja e analizave dhe 1 2017 e në ADZM; AKM; laboratori MBZHRAU; Inspektoriati i
e fosforit, BoD5 në katër zonat. nxjerrja e rezultateve. vijim për punimet e trajtimit të Ujërave dhe i Peshkimit.
ujërave të zeza Pogradec
1.6.4 Kryerja e analizave të përvitshme për metalet e rënda. Kryerja e analizave dhe 1 2017 e në ADZM; AKM MBZHRAU; Inspektoriati i
nxjerrja e rezultateve. vijim Ujërave dhe i Peshkimit.
1.6.5 Mbledhja e statistikave të përvitshme për shumimin e Mbledhja e 1 2017 e në ADZM; rezervati i Linit MBZHRAU; Inspektoriati i
peshkut dhe lëshimin e tij nga rezervati i Linit. rezultateve vjetore vijim Ujërave dhe i Peshkimit.
dhe publikimi i tyre.

DRAFT Gusht 2017
76
1.6.6 Krijimi i një sistemi për mbledhjen e të dhënave për Mbledhja e 1 2017 e në ADZM; MBZHRAU; Institucionet kërkimore;
përpjekjet e peshkimit dhe efikasitetin. rezultateve vjetore vijim Inspektoriati i Ujërave Organizatat e ekspertizës
dhe publikimi i tyre. dhe i Peshkimit.
1.6.7 Krijimi i një programi të vëzhgimeve sistematike të peshkut Mbledhja e 1 2017 e në ADZM; MBZHRAU; Institucionet kërkimore;
(llojet, sasia, dendësia, përmasat) në mënyrë që të vlerësohet rezultateve vjetore vijim Inspektoriati i Ujërave Organizatat e ekspertizës
gjendja e popullatave të llojeve endemike dhe të zakonshme. dhe publikimi i tyre. dhe i Peshkimit.
1.6.8 Kryerja e një vëzhgimi të përvitshëm të shpendëve ujorë që Mbledhja e 2 2017 e në ADZM OJQ-të Ornitologjike;
dimërojnë në Liqenin e Ohrit. rezultateve vjetore vijim Insitucionet Kërkimore;
dhe publikimi i tyre. Homologët në Maqedoni
1.6.9 Kryerja e numërimeve të përvitshme e mbeturinave përgjatë Mbledhja e 2 2017 e në ADZM Bashkia e Pogradecit
bregut të liqenit gjatë operacionit të përvitshëm të pastrimit (shih rezultateve vjetore vijim
Veprimi 1.4.7). dhe publikimi i tyre.

DRAFT Gusht 2017
77
Programi 2: Mbrojtja dhe ruajtja e atributeve kulturore të VJU-së dhe vlerave të tjera dhe e trashëgimisë
2.1 Mbrojtja dhe konservimi i zonave dhe strukturave historike të rëndësisë kulturore
Objektivi 2.1 Mbrojtja dhe konservimi i zonave dhe strukturave historike të rëndësisë kulturore
KOHORE
2.1.1 Marrja e masave të menjëhershme për sigurinë dhe Marrja e masave të 1 2018 MK; DRKK Komuniteti i Linit
mbrojtjen e zonës së kishës paleo-kristiane në Lin. përmirësuara të
sigurisë dhe
patrullimit.
2.1.2 Përgatitja dhe zbatimi i një plani afatgjatë për ruajtjen fizike, Përfundimi dhe 1 2020 MK; DRKK; Komuniteti i Linit
paraqitjen dhe menaxhimin e rrënojave të kishës paleo-kristiane miratimi i planit nga të Bashkia e Pogradecit
dhe mjedisin e tyre rrethues në Lin. gjithë aktorët kryesorë
(përfshirë komunitetin
e zonës).
2.1.3 Shpallja e siteve të njohura me rrënojat e vendbanimeve dhe Marrja e masave 1 2022 MK; DRKK Instituti i Arkeologjisë
mjedisin e tyre rrethues sipas legjislacionit dhe rregulloreve ligjore për mbrojtjen
përkatëse të mbrojtjes së trashëgimsë kulturore.
2.1.4 Nxitja dhe mbështetja e kërkimit dhe eksplorimit në sitet Programi i 2 2017 e në MK; DRKK Institucionet kërkimore
kulturore të zonës, veçanërisht sitet me rrënojat e vendbanimeve vazhdueshëm i vijim
në zonën e bregut. eksplorimit dhe
kërkimi. Publikimi i
rezultateve.
2.1.5 Përgatitja e hartës udhëzuese për Bashkinë e Pogradecit për Krijimi dhe miratimi i 2 2020 MK; DRKK; Instituti Instituti i Arkeologjisë
vendodhjet ku duhet të kryhen gërmimet eksploruese përpara se hartës treguese Arkeologjik (QSA)
të bëhet ndonjë ndërtim. si një udhëzues zyrtar. Agjencia e Shërbimit
Arkeologjik (ASHA)
Bashkia e Pogradecit
2.1.6 Përgatitja dhe zbatimi i një plani afatgjatë për ruajtjen fizike, Përfundimi dhe 2 2021 e në MK; IMK, DRKK Bashkia Pogradec;
paraqitjen dhe menaxhimin e Kështjellës së Pogradecit. miratimi i planit nga të vijim Komuniteti i Pogradecit
gjithë aktorët kryesorë
(përfshirë komunitetin
të zonës).

DRAFT Gusht 2017
78
2.2 Ruajtja e karakterit tradicional të fshatrave dhe qyteteve historike
Objektivi 2.2 Ruajtja e karakterit tradicional të fshatit historik të Linit dhe qytetit të Pogradecit
KOHORE
2.2.1 Shpallja e Fshatit të Linit dhe mjedisit të tij si një peizazh Shpallja zyrtare e 1 2020 MK; IMK; DRKK; Bashkia Komuniteti i Linit
kulturor sipas instrumentit të duhur ligjor me rregulloret Fshatit të Vjetër si një e Pogradecit
përkatëse. sit kulturor/peizazhor.
2.2.2 Marrja e masave të ruajtjes në pritje të shpalljes. Dërgimi i njoftimit nga 1 2018 IMK DRKK, Bashkia e Pogradecit
IMK në Bashkinë e
Pogradecit dhe tek
aktorët e tjerë
përkatës.
2.2.3 Përfundimi i masave restaururese të planifikuara për Restaurimi i një numri 2 2017 e në MK; IMK; DRKK; Bashkia Komuniteti i Pogradecit
Qendrën Historike të Pogradecit. të ndërtesave. vijim e Pogradecit
2.2.4 Sigurimi i udhëzuesve dhe mbështetjes teknike për Restaurimi i një numri 2 2018 e në MK; IMK; DRKK; Bashkia Komuniteti i Linit
restaurimin e ndjeshëm të shtëpive në Fshatin Lin. të ndërtesave. vijim. e Pogradecit
2.2.5 Përgatitja dhe miratimi i udhëzimeve për rehabilitimin e Botimi dhe miratimi 2 2018 MK; IMK; DRKK; Bashkia Arkitektët dhe ndërtuesit e
ndërtesave historike, që do të miratohen nga autoritetet vendore zyrtar i udhëzimeve. e Pogradecit zonës
të planifikimit dhe arkitektët.
2.2.6 Përgatitja dhe miratimi i udhëzimeve vendore për Botimi dhe miratimi 2 2019 MK; IMK; DRKK; Arkitektët dhe ndërtuesit e
projektimin e ndërtesave të reja në përputhje me peizazhin dhe zyrtar i udhëzimeve. zonës
vlerat e mjedisit, që do të miratohen nga autoritetet lokale të
planifikimit dhe arkitektët.
2.3 Kultura dhe traditat e zonës të cilat mbështesin vlerat e Trashëgimisë Botërore të ruajtura.
Objektivi 2.3 Kultura dhe traditat e zonës të cilat mbështesin vlerat e Trashëgimisë Botërore të ruajtura .
KOHORE
2.3.1 Vazhdimësia për promovimin dhe mbështetjen e panaireve Rritja e numrit të 1 2017 e në MK; DRKK; Bashkia e Projektet; Shkollat dhe
lokale, festivaleve dhe ngjarjeve kulturore. ngjarjeve. Ndjekja vijim Pogradecit; OJQ-të e kolegjet
masive e ngjarjeve. zonës
2.3.2.Përfundimi dhe publikimi i inventarit të trashëgimisë së Botimi dhe 1 2020 MK; DRKK; OJQ-të le Komunitetet e zonës
luajtshme kulturore të zonës. shpërndarja e zonës
inventarit. Ngjarje të
nismave lokale.
2.3.3 Nisma për një projekt për mbledhjen e gojëdhënat dhe Botimi i mbledhjes së 2 2019 MK; DRKK; OJQ-të e Komunitetet e zonës
regjistrimin e historisë. gojëdhënave. zonës Shkollat dhe kolegjet
DRAFT Gusht 2017
79
2.3.4 Mundësimi i trajnimeve dhe përçimit të njohurive për Numri i të rinjve që 2 2020 e në MK; DRKK; Bashkia e Arkitektët dhe ndërtuesit e
teknikat tradicionale të ndërtimit përmes trajnimeve dhe stazheve. punojnë në projektet e vijim Pogradecit; OJQ-të lokale zonës.
restaurimit. Shkollat dhe kolegjet
2.3.5 Përvetësimi i praktikave tradicionale, arteve dhe shprehive 3 2020 e në Autoritetet arsimore; Komunitetet e zonës; OJQ-
nga shkollat dhe kolegjet e zonës. vijim Bashkia e Pogradecit; të;
Shkollat dhe kolegjet Artizanët

DRAFT Gusht 2017
80
Programi 3. Integrimi i zhvillimit lokal me vlerat e Trashëgimisë Botërore
3.2. 3.1. Rregulloret dhe udhëzimet për zonat zhvillimore dhe ndërtimore të miratuara dhe të zbatuara.
Objective 3.3. 3.1. Rregulloret dhe udhëzimet për zonat zhvillimore dhe ndërtimore të miratuara dhe të
zbatuara

KOHORE
3.1.1 Rënia dakord për një hartë të integruar të zonimit dhe Miratimi dhe botimi i 1 2017 Bashkia e Pogradecit; AKPT
rregulloreve në bazë të planit të menaxhimit të PMP, Suplementit hartave të zonimit dhe ADZM; MK
të Trashëgimisë Botërore dhe Planit Lokal të Pogradecit. rregulloreve
3.1.2 Vënia në dispozicion e hartave dhe detajeve për të gjithë Pajisja e të gjitha 1 2017 Bashkia e Pogradecit ADZM; MK
kufijtë dhe zonat e Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit, Zgjerimit agjencive dhe aktorëve
të Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe Planit Vendor të me harta.
Pogradecit. Hartat të disponueshme
online.
3.1.3 Sigurimi i shqyrtimeve të plota të kërkesave ligjore për Nënshtrimi i të gjithë 1 2017 e në Bashkia Pogradecit; MM MK; Të gjithë mbështetësit
Vlerësimet Strategjike të Mjedisit dhe Vlerësimet për Ndikimin projekteve dhe vijim (përmes AKM/ISHMP); e zhvillimeve
ndaj Mjedisit. propozimeve përkatëse MZHU
ndaj vlerësimit
profesional.
3.1.4 Përgatitja dhe miratimi i një ‘manuali projektimi’ për Projektimi me standarte 2 2018-20 Bashkia Pogradeci; Ekspertët e arkitekturës
infrastrukturën publike, soditjen e ndërtesave dhe të natyrës, të larta i të gjithë MK; IMK, MZHU dhe projektimeve dhe
sinjalistikën rrugre, etj. udhëkalimeve në institucionet kërkimore
peizazh dhe i
infrastrukturës publike.
3.1.5 Integrimi i dispozitave të Konventës Europiane për Kryerja e vlerësimit të 2 2018 MK; MM;MPJ Bashkia Pogradec;
Peizazhin në të gjitha instrumentat ligjore dhe të planifikimit peizazhit. Komunitetet le zonës
përmes një vlerësimi të peizazhit dhe planit të ruajtjes. Botimi i planit të
menaxhimit të peizazhit
dhe i udhëzuesit.
3.1.6 Sigurimi se dokumentat e tjera për përgatijen e planeve Integrimi i planeve 2 2017 e në Bashkia Pogradec, AKPT MM, MK
vendore përfshijnë kërkesat për ruajtjen e vlerave të vendore zyrtare që kanë vijim
Trashëgimisë Botërore. ndikim në zonë me
kërkesat e Trashëgimisë
Botërore.

DRAFT Gusht 2017
81
3.1.7 Shqyrtimi i të gjithë projektve të vlerësimeve të ndikimit
Integrimi i projekteve të 2 2017e në MK; Bashkia e Të gjithë menaxhuesit e
dhe planeve të propozuara për zonën për të siguruar respektimin
ardhshme që kanë vijim Pogradecit; MM (përmes projekteve dhe donatorët
e mbrojtjes së VJU-së dhe atributeve përkatëse, respektimin e
ndikim në zonë me AKZM); MK.
rregulloreve dhe standarteve të larta të projektimit. kërkesat e Trashëgimisë
Botërore.
3.2 Strukturat dhe ndërtesat e paligjshme të shembura (të eliminuara)
Objektivi 3.2 Strukturat dhe ndërtesat e paligjshme të shembura (të eliminuara)

KOHORE
3.2.1 Vendosja në hartë e të gjitha srukturave të paligjshme ose Vendosja në hartë dhe 1 2017 Bashkia e Pogradecit; AKPT
të paautorizuara në zonën e Trashëgimisë Botërore dhe zonave detajet e të gjitha MZHU.
të tjera kryesore. strukturave.
3.2.2 Përgatitja e dokumentave ligjore për të mundësuar Përgatitja e 1 2017 Bashkia e Pogradecit; AKPT
shembjen. dokumentave ligjore MZHU.
3.2.3 Shembja e strukturave në Zonën e Trashëgimisë Botërore Shembja e të gjitha 1 2018 Bashkia e Pogradecit; AKPT
dhe zonave të tjera kryesore. strukturave. MZHU.
3.2.4 Kërkesa për ndryshime rehabilituese të (ose shembje) Nënshtrimi i të gjitha 1 2018 Bashkia e Pogradecit; AKPT
strukturave brenda zonave të autorizuara zhvillimore. strukturave ndaj a) MZHU.
Modifikimit për të
përmbushur rregulloret
e projektimit që janë
miratuar më parë ose
b) Shembjes
3.3 Menaxhimi i trafikut, transportit dhe rrugëve duke i vënë theksin mbrojtjes së mjedisit dhe sigurisë
Objektivi 3.3 Menaxhimi i trafikut, transportit dhe rrugëve duke i vënë theksin mbrojtjes së mjedisit
dhe sigurisë
KOHORE
3.3.1 Krijimi i zonave të kalimit të sigurt (aty ku nuk janë të Vendosja e pikave të 1 2018 MT; Bashkia e Pogradecit
pranishme) pranë ndërtesave, vendeve të pushimit dhe vendeve kalimit.
të çlodhjes.
3.3.2 Përcaktimi i kufijve të shpejtësisë dhe ulja e trafikut pranë Vendosja e kufijve dhe 1 2018 MT; Bashkia e
ndërtesave, vendeve të pushimit dhe vendeve çlodhëse. ulja e trafikut (pengesat Pogradecit.

DRAFT Gusht 2017
82
në tokë për uljen e
shpejtësisë) etj.
3.3.3 Monitorimi i trafikut rrugor në rrugën gjatë bregut. Vendosja e matësave të 1 2017 e në MT; Bashkia e
trafikut vijim. Pogradecit.
3.3.4 Nxitja e sipërmarrësve të zonës për të investuar në Funksionimi i sistemit të 2 2018 MT; Bashkia e Investuesit e zonës
shërbimet e transportit publik të zonës. trasportit publik të Pogradecit.
zonës
3.3.5 Kërkimi për investitorë që të vënë në funksionim një Vënia në dispozicion e 3 2019 MT; Bashkia e Investuesit e zonës;
shërbim trageti për lëvizjen ndërmjet Tushemishtit, Pogradecit, transportit ujor Pogradecit. Peshkatarët
Linit.
3.3.6 Kërkimi për një investitor që të restaurojë hekurudhën Hapja e hekurudhës 3 2020 MT; Bashkia e Investuesit e zonës
përgjatë bregut si një atraksion turistik. përgjatë bregut Pogradecit.
Programi 4: Publiku gëzon Trashëgiminë Botërore

4.1 Drejtimi i zhvillimit dhe menaxhimit të turizmit dhe rekreacionit në Rajonin e Liqenit të Ohrit në nivelet kombëtare dhe ndërkufitare përmes një
strategjie të integruar.
Objektivi 4.1 Drejtimi i zhvillimit dhe menaxhimit të turizmit dhe rekreacionit në Rajonin e Liqenit të
Ohrit në nivelet kombëtare dhe ndërkufitare përmes një strategjie të integruar.
KOHORE
4.1.1 Përgatitja e një strategjie të përgjithshme gjithëpërfshirëse Miratimi i një plani të 1 2017 Bashkia e Pogradecit; MM; MK; Autoritetet në
dhe sistemit të zonimit për rajonin e Liqenit të Ohrit. integruar MZHETTS Maqedoni; Organizatat dhe
projektet donatore
4.1.2. Sigurimi i miratimit të strategjisë nga të gjitha organizatat Miratimi i strategjisë nga 1 2018 Bashkia e Pogradecit; MM; MK; Sektori vendor
përkatëse. të gjithë aktorët MZHETTS dhe kombëtar i turizmit
kryesorë
4.1.3 Sigurimi për respektimin e strategjisë nga të gjitha planet Organizimi dhe 1 2018 e në Bashkia e Pogradecit; MM; MK; Sektori vendor
dhe projektet. pozicionimi i të gjitha vijim. MZHETTS dhe kombëtar i turizmit
zhvillimeve dhe
aktiviteteve turistike në
mënyrë të arsyeshme.
4.2 Vënia në dispozicion e infrastrukturës dhe informacionit bazë për vizitorët për të mundësuar turizmin me bazë natyrën ose kulturën.
Objektivi 4.2 Vënia në dispozicion e infrastrukturës dhe informacionit bazë për vizitorët për të
mundësuar turizmin me bazë natyrën ose kulturën.
VEPRIMI TREGUESI PRIORITETI PERIUDHA PËRGJEGJËSIA PARTNERËT
KOHORE
DRAFT Gusht 2017
83
4.2.1Instalimi i infrastrukturës bazë në të gjitha sitet dhe Instalimet në bazë të 1 2017-22 MM; AKZM; MK; Bashkia Pronarët dhe rojtarët e
atraksionet turistike. Planit të Turizmit me e Pogradecit zonës;
Infrastrukturë të MZHETTS
Pasofistikuar (Soft
Tourism) dhe manuali i
projektimit (shih 3.1.5).
4.2.2 Projektimi dhe instalimi i një sistemi standart të sinjalistikës Projektimi dhe instalimi i 1 2020 Bashkia e Pogradecit; MT MM; MK; MZHETTS
për atraksionet dhe udhëkalimet e vizitorëve. sistemit të sinjlistikës.
4.2.3 Krijimi i një manuali dhe harte të përgjithshme për vizitorët Botimi dhe shpërndarja 1 2018 Bashkia e Pogradecit; MZHETTS
e zonës. e manualit. MM; MK
4.2.4 Krijimi i një rrjeti për udhët ku nuk kalojnë automjete Prania e një sërë 1 2020 MM; AKZM; Bashkia e Pronarët e tokave në zonë;
(ngjitjet, çiklizmi, shëtitjet me kalë) me distanca dhe vështirësi të udhëkalimesh me Pogradecit. komunitetet e zonës
ndryshme në rajonin e Liqenit të Ohrit. distanca dhe vështirësi
të ndryshme.
4.2.5 Krijimi i një qendre për informacionin e vizitorëve në Ndërtimi i qendrës bazë 2 2018 Bashkia e Pogradecit. MZHETTS
Pogradec. (në godinën ekzistuese).
4.2.6 Krijimi i pikave për informacionin e vizitorëve në Qendrën (Pa praninë e stafit) 2 2018 Bashkia e Pogradecit; MZHETTS
Historike të Pogradecit, Lin dhe Tushemisht. krijimi i pikave të MM përmes AKZM-së;
informacionit. MK
4.2.7 Krijimi i një faqeje në internet për infromacionin për Përdorimi dhe 2 2018 Bashkia e Pogradecit MZHETTS; MM ; AKZM; MK
vizitorët e zonës. funksionimi i faqes së
internetit.
4.2.8 Zhvillimi i një mjeti dhe plani të menaxhimit për vizitorët, Plani i monitorimit për 2 2024 Bashkia e Pogradecit;
siç propozohet në raportin për infrastrukturën e turizmit me vizitorët në Shqipëri MM; MK
infrastrukturë të pasofistikuar. (mund të zbatohet edhe
në pjesën e
Maqedonisë); Numri i
operatorëve turistikë të
certifikuar & licensuar;
Të dhënat e monitorimit
për vizitorët psh. shifrat
në sitet e lejueshme,
sondazhi mbi opinionet
e vizitorëve.

DRAFT Gusht 2017
84
4.5 4.3 Sektori privat i nxitur dhe i mbështetur për kryerjen e një sërë veprimtarive me bazë natyrën dhe kulturën, atraksioneve dhe shërbimeve
përkatëse për vizitorët
Objektivi 4.6 4.3 Sektori privat i nxitur dhe i mbështetur për kryerjen e një sërë veprimtarive me
bazë natyrën dhe kulturën, atraksioneve dhe shërbimeve përkatëse për vizitorët

KOHORE
4.3.1 Sigurimi i udhëzuesve dhe mbështetjes për krijimin e Vënia në dispozion e 2 2017 e në Bashkia e Pogradecit MZHETTS
mjeteve, shërbimeve dhe aktiviteteve të investitorëve këshillimit dhe vijim
nëpërputhje me strategjinë e turizmit dhe planet e menaxhimit udhëzuesve për
për zonën. investuesit dhe
sipërmarrësit.
Vënia në dispozicion e
kredive për ndërmarrjet
mikro.
4.3.2 Përgatitja e një projekti të veçantë për të mbështeur Sigurimi i këshillimit, 2 2018 e në Bashkia e Pogradecit MZHETTS
bizneset e bujtinave dhe akomodimeve në shtëpi. mbështetjes dhe vijim
trajnimit.
Rritja e numrit të
ndërmarrjeve të
akomodimit në shtëpi.
4.3.3 Nxitja dhe mbështetja e ofruesve të zonës për mallra dhe Sigurimi i këshillimit, 3 2018 e në Bashkia e Pogradecit Bizneset e zonës
shërbime. mbështetjes dhe vijim
trajnimit. Lidhja e
marrëveshjeve me
hotelet dhe restorantet
e zonës.
4.3.4 Nxitja dhe mbështetja e trajnimit për sektorin e turizmit në Vënia në dispozicion e 3 2020 e në Bashkia e Pogradecit; Autoritetet kombëtare dhe
rajonin e Liqenit të Ohrit. kurseve në zonë vijim Shkollat dhe kolegjet e vendore të arsimit dhe
(sigurimi i shërbimeve, zonës formimit; projektet e
mikpritja, kateringu, asistuara nga donatorët
guidat, gjuha angleze,
marketingu).
4.3.5 Mbështetja e krijimit të Shoqatës vendore të Turizmit. Krijimi dhe vënia në 3 2020 Bashkia e Pogradecit MZHETTS
funksion e shoqatës së
turizmit.

DRAFT Gusht 2017
85
Bashkërendimi dhe
marketingu i përbashkët
ndërmjet ofruesve të
shërbimit.
4.4 Marka dhe imazhi i përbashkët për promovimin edhe marketingun e rajonit të Liqenit të Ohrit
Objektivi 4.4 Marka dhe imazhi i përbashkët për promovimin edhe marketingun e rajonit të Liqenit të Ohrit
KOHORE
4.4.1 Rënia dakord për një imazh dhe logo të përbashkët për Rënia dakord për logon 1 2018 Bashkia e Pogradecit; MZHETTS
rajonin e Liqenit të Ohrit. formale (dhe sloganin MM; MK
nëse kërkohet).
Nëse është e mundur të
ndahet me Maqedoninë.
4.4.2 Përgatitja e një imazhi dhe stili të qendrueshëm për Botimi i një “manuali të 2 2018 Bashkia e Pogradecit; MZHETTS
produktet me të cilat promovohet zona. markës”. MM; AKZM; MK
4.4.3 Krijimi i një sistemi të njohjes (duke përdorur Markën e Miratimi dhe lejimi për 3 2020 Bashkia e Pogradecit; MZHETTS
Liqenit të Ohrit) të ofruesve të shërbimit me cilësi të lartë (psh. përdorimin e logos nga MM; MK
emërtimet ekologjike për akomodimin ose restorantet, ofruesit ofruesit e cilësisë së
e shërbimeve turistike, etj.). lartë.
4.7 4.5 Turizmi i monitoruar dhe me standarte të larta për shëndetin, sigurinë dhe dhe ndikimin mbi mjedisit dhe shoqërinë
.
Objektivi 4.8 4.5 Turizmi i monitoruar dhe me standarte të larta për shëndetin, sigurinë dhe dhe
ndikimin mbi mjedisit dhe shoqërinë
.
KOHORE
4.5.1 Krijimi i një sistemi bazë për mbledhjen e informacionit nga Raporti vjetor për 1 2018 e në Bashkia e Pogradecit; Ofruesit e shërbimit
ofruesit e akomodimit dhe shërbimeve. turizmin në zonë dhe vijim MZHETTS
vizitat.
4.5.2 Kryerja e sondazheve të përvitshme për vizitorët në zonat Raportet vjetore nga të 2 2018 e në Bashkia e Pogradecit; Universitetet dhe kolegjet;
kryesore. gjithë menaxherët vijim Shoqata e Turizmit; Menaxherët e zonës
kryesorë të zonës. MM;AKZM; ADZM;MK
4.5.3 Monitorimi i ndikimit të vizitave në sitet më të njohura për Identifikimi dhe 1 2018 e në ADZM; Inspektoriati i Menaxherët e zonës
vizitorët mbi mjedisn dhe kërkesa për përcaktimin e kufizimeve monitorimi i treguesve vijim Mjedisit; Bashkia e
dhe veprimeve rehabilituese. të ndikimit. Pogradecit
DRAFT Gusht 2017
86
4.5.4 Monitorimi i opinioneve për atraksionet dhe shërbimet e Vlerësimi i përvitshëm i 3 2018 e në Bashkia e Pogradecit; MZHETTS
zonës në Trip Advisor dhe faqe të tjera të internetit. klasifikimeve në Trip vijim Shoqata e Turizmit
Advisor.
4.5.5 Inspektimi i akomodimit, restoranteve dhe atraksioneve Regjistrimet e të gjitha 1 2018 e në MZHETTS; Bashkia e Menaxherët dhe pronarët e
nëse janë në përputhje me rregulloret për mjetet, shëndetin dhe inspektimeve të vijim Pogradecit zonës
higjenën, sigurinë dhe mbrojtjen. vazhdueshme;
Incidentet negative
minimale.

DRAFT Gusht 2017
87
Programi 5 Menaxhimi i Zonës Buferike të Trashëgimisë Botërore (ekosistemet, përdorimi i tokës dhe mënyra e jetesës).
5.1 Humbja e sipërfaqeve pyjore e ndaluar dhe menaxhimi i pyjeve është i qendrueshëm
Objektivi 5.1 Humbja e sipërfaqeve pyjore e ndaluar dhe menaxhimi i pyjeve është i qendrueshëm
KOHORE
5.1.1 Përgatitja e planeve të reja të menaxhimit për pyjet e zonës Përfundimi i planeve. 1 2020 Bashkia e Pogradecit; Komunitetet e zonës
të integruara me ruajtjen dhe prodhimin (përfshirë drutë e ADZM
zjarrit).
5.1.2 Krijimi i një programi për pyllëzimin e tokës së degraduar Nënshtrimi i zonës ndaj 1 2022 Bashkia e Pogradecit; Komunitetet e zonës
dhe tokës së rrezikuar nga erozioni në pellgun ujëmblòedhës të pyllëzimit. ADZM
Ohrit.
5.1.3 Kryerja e vlerësimeve të vazhdueshme të kërkesës dhe Vlerësimi i detajuar 1 2018 Bashkia e Pogradecit; Komunitetet e zonës
ofertës për dru zjarri. dhe përfundimi i planit. ADZM
5.1.4 Krijimi i një sistemi për prerjen e menaxhuar të drurëve të Rregullimi i furnizimit 1 2020 Bashkia e Pogradecit; Komunitetet e zonës
zjarrit në bazë të fitimeve të qendrueshme maksimale për PMP të përvitshëm nga PMP ADZM
(për të plotësuar 20% të kërkesave të zonës). për të përmbushur
20% të kërkesës së
2016.
5.1.5 Bashkëpunimi dhe këshillimi me Bashkinë e Pogradecit për Përmbushja e 80% të 1 2020 Bashkia e Pogradecit; Komunitetet e zonës
të gjetur furnizime të qendrueshme alternative me dru zjarri kërkesës së zonës nga ADZM
jashtë PMP. jashtë PMP.
5.1.6 Rritja e kontrollit të prerjes së drurëve në mënyrë të Ulja e furnizimit me dru 1 2017 e në Bashkia e Pogradecit; Komunitetet e zonës; Policia
paligjshme. zjarri të paligjshme. vijim ADZM e zonës
5.1.7 Mbjellja e pemëve dhe pyllëzimi në zonën e bregut duke Përdorimi i llojeve 2 2022 Bashkia e Pogradecit; Komunitetet e zonës
përdorur vetëm llojet vendase (siç përcaktohet në rregulloret e vendase në të gjithë ADZM
Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit). mjedisin dhe për
pemët dekorative.
5.1.8 Ulja e kërekesës për dru zjarri duke promovuar lëndët Ulja e kërkesës së 2 2018 Bashkia e Pogradecit; Komunitetet e zonës
djegëse alternative, energjinë diellore dhe ndërtimet që përdorin përgjitshme për dru onwards
me efikasitet energjinë. zjarri.
5.2 Bujqësia në rajonin e Liqenit të Ohrit është ekonomikisht dhe ekologjikisht e qendrueshme, dhe mbështetjetesën në zonë
Objektivi 5.2 Bujqësia në rajonin e Liqenit të Ohrit është ekonomikisht dhe ekologjikisht e
qendrueshme, dhe mbështetjetesën në zonë
KOHORE

DRAFT Gusht 2017
88
5.2.1 Krijimi i një sistemi të ri të licencimit të kullotjes në Peizazhin Zvogëlimi i sipërfaqes 1 2020 ADZM; MBZHRAU Barinjtë
e Mbrojtur të Pogradecit (duke u përqendruar në kullotat alpine me kullotje të
dhe subalpine). tepruar.
5.2.2 Sigurimi i mbështetjes këshilluese për kultivimin e drithërave Rritja në prodhim. 2 2020 MBZHRAU Fermerët e zonës
të njohura të zonës, bimëve aromatike dhe mjekësore.
5.2.3 Promovimi i krijimit të bujqësisë organike (bio), veçanërisht Rritja e sipërfaqes për 2 2020 e në MBZHRAU Fermerët e zonës
në zonat e Linit dhe në Zonën e Burimeve të Drilonit. bujqësinë organike. vijim
5.2.5 Ndihmesa për fermerët nëpërmjet marketingut dhe Rritja e shitjeve në 2 2020 e në Bashkia e Pogradecit ; Fermerët dhe tregjet e
kontrollit të cilësisë së prodhimeve të zonës. zonë. vijim MBZHRAU zonës
5.2.6 Puna me fermerët, bizneset e zonës, hotelet dhe restorante Rritja e shitjeve në 2 2020 e në Bashkia e Pogradecit; Fermerët dhe bizneset e
për të promovuar varietetet dhe produktet e zonës. zonë. vijim MBZHRAU zonës
5.2.7 Mbështetja dhe inkurajimi i prodhimit dhe marketingut të Rritja e prodhimit dhe 2 2020 e në Bashkia e Pogradecit; Prodhuesit e zonës
mjaltit të zonës. shitjeve në zonë vijim MBZHRAU
5.2.8 Sigurimi i regjistrimit të produkteve të zonës si PDO Regjistrimi i 3 2022 MBZHRAU Prodhuesit dhe fermerët e
(Çertifikimi i Produktit të Origjinës), PGI (Treguesi i Mbrojtur produkteve të zonës. zonës
Gjeografik) ose TSG (Garantimi i Specialitetit Tradicional).
5.3 Mundësi në rritje për punësim në Zonën Buferike

.
Objektivi 5.3 Mundësi në rritje për punësim në Zonën Buferike
.
KOHORE
5.3.1 Sigurimi i një shërbimi këshillimi dhe trajnimi për Rritja në numër dhe 1 2020 Bashkia Pogradec Bizneset e zonës; OJQ-të e
ndërmarrjet e vogla. qendrueshmëria e zonës
bizneseve të zonës.
5.3.2 Promovimi i produkteve të zonës përmes panaireve, Rritja e shitjeve. 2 2020 e në Bashkia Pogradec Bizneset e zonës; OJQ-të e
tregjeve, shitjeve online dhe marketingut të bashkërenduar. vijim zonës
5.3.3 Krijimi i një shoqate për bizneset e vogla për të gjithë Përmirësimi i 3 2020 Bashkia Pogradec Bizneset e zonës; OJQ-të e
Rezervën e Biosferës së Ohrit dhe Prespës. bashkëpunimit dhe zonës
koordinimit të
biznesit.
5.3.4 Kryerja e një studimi të detajuar të tregut dhe plani i biznesit Përmirësimi i 3 2020 Bashkia Pogradec Bizneset e zonës; OJQ-të e
për prodhimin artizanal. qendrueshmërisë së zonës
prodhimit artizanal.
5.3.5 Përcaktimi i burimeve të kredive të vogla për ndërmarrjet e Vënia në dispozicion 3 2022 Bankat; Bashkia Bizneset e zonës; OJQ-të e
vogla. e marrjes së kredive. Pogradec zonës
DRAFT Gusht 2017
89
5.3.6 Krijimi i një shkolle trajnimi për shërbimet turistike Përmirësimi i 3 2022 Bashkia Pogradec; Bizneset e zonës; OJQ-të e
(mikpritja, shërbimi ushqimor, guidat, etj.) në Pogradec. punësimit në zonë në Autoritetet arsimore zonës
sektorin e turizmit.
5.3.7 Sigurimi i mbështetjes shtetërore për qenrueshmërinë e Rritja e numrit të 3 2025 e në Pushteti Qendror Bizneset e zonës; OJQ-të e
ndërmarrjeve të zonës përmes incentivave të taksave dhe ndërrmarjeve në vijim Kombëtar; zonës
mjeteve të tjera. zonë. Bashkia Pogradec

DRAFT Gusht 2017
90
Programi 6. Zbatimi i planeve të menaxhimit në zonë
Shih Pjesën 6 të Planit të Menaxhimit për detaje të strukturave dhe mekanizmave të qeverisjes.
6.1 Qeverisje bashkëpunuese dhe planifikim i integruar i zonës i vendsour në mënyrë efektive
Objektivi 6.1 Qeverisje bashkëpunuese dhe planifikim i integruar i zonës i vendsour në mënyrë
efektive
Shih Seksionin 6.2
KOHORE
6.1.1 Krijimi i Komitetit të Menaxhimit (KM) për Zgjerimin e Krijimi formal i 1 2017 MM MK; Bashkia e Pogradecit
Pasurisë së Trashëgimisë Botërore dhe Peizazhit të Mbrojtur të komitetit dhe
Pogradecit. emërimi i anëtarëve.
6.1.2 Pérfundimi dhe miratimi i planit të menaxhimit përmes Miratimi nga të gjithë 1 2017 Të gjitha organizatat e
procedurave administrative të duhura. organizatat e përfaqësuara në KM.
anëtarësuara në KM.
6.1.3 Organizimi i takimeve të komitetit të menaxhimit çdo 6 Procesverbalet e 1 2017 e në Sekretariati i KM-së Të gjitha organizatat e
muaj. takimeve. vijim përfaqësuara në KM.
6.1.4 Krijimi i grupeve të punës me praninë e aktorëve të shumtë Krijimi i grupeve 1 2017 e në Sekretariati i KM-së Të gjitha organizatat e
në Komitetin e Menaxhimit për çështje të veçanta. përmes anëtarësimit vijim përfaqësuara në KM.
me përfaqësues.
6.1.5 Vënia në dispozicion të publikut e planeve, vendimeve dhe Publikimi dhe vënia 1 2017 e në Sekretariati i KM-së Të gjitha organizatat e
raporteve nga Komiteti i Menaxhimit. në dispozicion e vijim përfaqësuara në KM.
rezultateve për
konsultim (përmes
shtypit, faqeve të
internetit, etj.).
6.1.6 Integrimi i objektivave të planit të menaxhimit me veprimet Njohja e të gjitha 1 2017 e në Sekretariati i KM-së Të gjitha organizatat e
e planeve partnere, projekteve dhe buxheteve. planeve përkatëse vijim përfaqësuara në KM.
dhe integrimi i
objektivave të planit
të menaxhimit.
6.2 Burime financiare te disponueshme për mbështetjen e zbatimit të planit
Objective 6.2 Burime financiare te disponueshme për mbështetjen e zbatimit të planit

DRAFT Gusht 2017
91
KOHORE
6.2.1 Përgatitja e një plani të qendrueshmërisë financiare (plani i Përfundimi dhe rënia 1 2019 MM përmes AKZM-zë UNESCO; Donatorët
biznesit) në bazë të planit të menaxhimit. dakord për planin e dhe ADZM-së; MK;
biznesit. Bashkia e Pogradecit, KM
6.2.2 Sigurimi i burimeve financiare për të gjitha veprimet e Financimi i 1 2020 MM; MK; Bashkia e Ministritë e tjera; Donatorët
prioritetit 1. veprimeve. Pogradecit; KM
6.2.3 Sigurimi i burimeve financiare për të gjitha veprimet e Financimi i 2 2022 MM; AKZM; MK; KM; Ministritë e tjera; Donatorët
prioritetit 2. veprimeve. Bashkia e Pogradecit.
6.2.4 Sigurimi i burimeve financiare për të gjitha veprimet e Financimi i 3 2025 MM; AKZM; MK; KM; Ministritë e tjera; Donatorët
prioritetit 3. veprimeve. Bashkia e Pogradecit.
6.3 Kapacitete individuale dhe organizative të zhvilluara për zbatimin e planit të menaxhimit
Objektivi 6.6 6.3 Kapacitete individuale dhe organizative të zhvilluara për zbatimin e planit të
menaxhimit

KOHORE
6.3.1 Sigurimi i trajnimit dhe orientimi ndaj planit të menaxhimit Përfundimi 1 2017 Sekretariati IKM-së; MM; Komisioni Kombëtar i
dhe zbatimit të tij. aktiviteteve trajnuese MK; Bashkia e Pogradecit UNESCO-s; UNESCO
dhe orientuese.
6.3.2 Integrimi i zbatimit të planit të menaxhimit, synimeve dhe Të gjitha planet 1 2017 e në Sekretariati i KM-së; MM; Të gjitha organizatat e
monitorimit me procedurat e organizuara për të gjithë partnerët integrojnë objektivat vijim MK; Bashkia e Pogradecit përfaqësuara në KM
kryesorë. e TB.
6.3.3 Rritja e personelit të agjencive kryesore për të mbështetur Oficerët e 1 2018 Sekretariati i KM-së;
zbatimin e planit të menaxhimit. Trashëgimisë ADZM, DRKK; Bashkia e
Botërore të emëruar Pogradecit.
në ADZM, Drejtorinë
Rajonale të Kulturës
dhe Bashkinë e
Pogradecit.
6.3.4 Sigurimi i pajisjeve bazë për personelin përgjegjës për Oficerët e 1 2018 Sekretariati i KM-së; Donatorët
zbatimin. Trashëgimisë ADZM, DRKK; Bashkia e
Botërore kanë akses Pogradecit.
ndaj pajisjeve të
DRAFT Gusht 2017
92
zyrës, pajisjeve në
terren dhe
transportit.
6.3.5 Puna me projektet dhe donatorët për të siguruar trajnim të Personeli përkatës ka 2 2017 e në Sekretariati i KM-së; Donatorët
vazhdueshëm përkatës sipas nevojave të planit të menaxhimit. akses për të paktën vijim ADZM; MM; MK; Bashkia Ekipet e menaxhimit të
10 ditë trajnim çdo e Pogradecit projektit
vit.
6.3.6 Sigurimi i informacionit për mundësitë për trajnim dhe I gjithë personeli 2 2017 e në Sekretariati i KM-së; Ofruesit e trajnimit;
formim ndaj të gjithë partnerëve të zbatimit. përkatës ka akses në vijim ADZM; MM; MK; Bashkia donatorët; Ekipet e
internet. e Pogradecit menaxhimit të projektit
Përçimi i mundësive
trajnuese.
6.3.7 Krijimi dhe ruajtja e ‘komunitetit të praktikës’(KP) online për Krijimi dhe vënia në 3 2020 e në Sekretariati i KM-së Donatorët
të gjithë stafin teknik për nxënien dhe shkëmbimin e përvojës. funksion e KP-së. vijim Ekipet e menaxhimit të
projektit
6.3.8 Përcaktimi i programeve të shkëmbimit për nxitjen e të Numri i personelit të 3 2020 e në Sekretariati i KM-së Komisioni Kombëtar i
nxënit nga zona dhe përvoja të tjera (psh. veprimtaritë e angazhuar në vijim UNESCO-s; Donatorët:
binjakëzimit, krijimi i rrjeteve, etj.). shkëmbime. Ekipet e menaxhimit të
projektit
6.4 Zbatimi i planit të menaxhimit i monitoruar dhe i raportuar dhe plane të miratuara dhe të rishikuara
Objektivi 6.4 Zbatimi i planit të menaxhimit i monitoruar dhe i raportuar dhe plane të miratuara dhe
të rishikuara
KOHORE
6.4.1 Nxjerrja e raporteve gjashtë mujore në bazë të planit të Nxjerrja e raporteve 1 2017 Sekretariati i KM-së Të gjithë anëtarët e KM-së
veprimit dhe progresit ndaj objektivave dhe synimeve të gjithëpërfshirëse (gjashtë
menaxhimit. sipas kërkesës. mujor)
6.4.2 Nxjerrja e raporteve të kërkuara për të gjithë projektet dhe Nxjerrja e raporteve 1 2017 e në Zbatuesit e projektit Partnerët e projektit;
donatorët. gjithëpërfshirëse vijim. Donatorët
sipas kërkesës.
6.4.3 Përgatitja e raporteve të veçanta për trajtimin e çështjeve Nxjerrja e raporteve 1 2017 e në Sekretariati i KM-së Të gjithë anëtarët e KM-së
emergjente sipas rastit. gjithëpërfshirëse vijim.
sipas kërkesës.

DRAFT Gusht 2017
93
6.4.4 Reporti ndaj UNESCO-s sipas kërkesës. Nxjerrja e raporteve 1 20107 e në Sekretariati i KM-së Të gjithë anëtarët e KM-së;
gjithëpërfshirëse vijim. Komisioni Kombëtar i
sipas kërkesës. UNESCO-s
6.4.5 Përshtatja e planit të menaxhimit për të trajtuar mësimet e Përditësimi i 1 2017 e në Sekretariati i KM-së Të gjithë anëtarët e KM-së;
nxjerra nga menaxhimi dhe çështjet e reja dhe prioritetet. përvitshëm i planit të vijim. Komisioni Kombëtar i
menaxhimit. UNESCO-s
6.5 Vendimmarrësit, liderët dhe aktorët në zonë të ndërgjegjësuar dhe të angazhuar për mbështetjen e statusit të Trashëgimisë Botërore e
Objektivi 6.5 Vendimmarrësit, liderët dhe aktorët në zonë të ndërgjegjësuar dhe të angazhuar për
mbështetjen e statusit të Trashëgimisë Botërore.
KOHORE
6.5.1 Organizimi i një dite të hapjes dhe veprimtarive të tjera për Ndërgjegjësimi për 1 2017 Bashkia e Pogradecit; MM; MK; Komisioni
Pronën e Trashëgimisë Botërore. statusin e ADZM; DRKK Kombëtar i UNESCO-s; OJQ-
Trashëgimisë të e zonës
Botërore.
6.5.2 Organizimi i ngjarjeve/ditëve festive të përvitshme që lidhen Ndërgjegjësimi për 1 2017 Bashkia e Pogradecit; OJQ-të e zonës; MK; MM
me Liqenin (Dita e Liqenit të Ohrit, Festivali i Verës, fushata për statusin e onwards ADZM; DRKK
pastrimin e bregut të Liqenit). Trashëgimisë
Botërore.
6.5.3 Kryerja e veprimtarive të veçanta informuese dhe Autoritetet e reja 1 As Komisioni Kombëtar i OJQ-të; UNESCO
ndërgjegjësuese për personelin e ri sipas ndryshimeve politike janë të required UNESCO-s; KM
dhe të personelit. ndërgjegjshme për
statusin e
Trashëgimisë
Botërore, detyrimet
dhe planet.
6.5.4 Sigurimi se të gjitha materialet dhe veprimtaritë e turizmit Statusi i Trashëgimisë 1 2017 e në Bashkia e Pogradecit; Operatorët Turistikë;
në zonë i referohen dhe njohin statusin e Trashëgimisë Botërore Botërore është i vijim ADZM; DRKK Ofruesit e shërbimit
të Zonës dhe VJU-së, atributeve të saj si edhe vlerave të tjera. dukshëm në të gjitha
materialet.
6.5.5 Sigurimi se të gjitha projektet dhe planet sektoriale që Statusi i trashëgimisë 1 2017 e në Bashkia e Pogradecit; Të gjitha ministritë dhe
ndikojnë në zonë i referohen dhe njohin statusin e Trashëgimisë botërore njihet dhe vijim MM; MK departamentet; OJQ-të dhe
Botërore të Zonës dhe VJU-së, atributeve të saj si edhe vlerave të mbështetet nga të projektet
tjera. gjitha projektet.

DRAFT Gusht 2017
94
6.5.6 Kryerja e sondazheve të përvitshme ndërgjegjësuese pas Rritja e 1 2017 e në Bashkia e Pogradecit; Institucionet kërkimore
sondazhit të studimit bazë më 2017. ndërgjegjësimit dhe vijim MM; MK
mbështetjes.
6.5.7 Përgatitja e projekteve në bazë të çështjeve dhe fushatave Ulja e kërcënimeve 2 2017 e në Bashkia e Pogradecit; OJQ-të e zonës; MK; MM
ndërgjegjësuese që lidhen me kërcënimet dhe sfidat e veçanta dhe ndikimeve. vijim ADZM
qëprekin zonën (ndotja, prerja e paligjshme e drurëve, zhvillimi
me cilësi të ulët, etj.).
6.5.8 Nxitja dhe mbështetja e iniciativave të drejtuara nga Dokumentimi dhe 2 2018 e në MK; DRKK OJQ-të e zonës
komuniteti për të mundësuar njohjen e kulturës së zonës dhe ruajtja e traditave të vijim
trashëgiminë e luajtshme. zonës.
6.5.9 Integrimi i ndërgjegjësimit për Trashëgiminë Botërore në Të gjithë nxënësit e 3 2020 e në Autoritetet arsimore Bashkia e Pogradecit; ADZM
programet dhe aktivitetet shkollore të zonës. shkollës të vijim
ndërgjegjshëm për
rëndësinë e zonës.

DRAFT Gusht 2017
95
7 Shtojcat
Shtojca 1. Kuadret e Planifikimit të Meanxhimit
A. Kërkesa ligjore për planet e menaxhimit në Shqipëri
Legjislacioni për Planet e Menaxhimit për Zonat e Mbrojtura në Shqipëri

LIGJI PËR ZONAT E MBROJTURA NR.81/2017, datë 04.05.2017
PLANET E MENAXHIMIT
Neni 42
Hartimi dhe miratimi i planit të menaxhimit të zonës së mbrojtur
1. Ministria, në bashkëpunim me ministritë e linjës, me bashkitë, me publikun e interesuar, shoqërinë civile
dhe me pronarët privatë, pronat e të cilëve shtrihen brenda territorit të zonës së mbrojtur, miraton për
secilën zonë të mbrojtur planin e menaxhimit të saj, të hartuar nga AKZM-ja.
2. Objektivat dhe kërkesat e politikave, planeve dhe programeve sektoriale që lidhen me to merren parasysh
gjatë hartimit të planeve të menaxhimit të zonave të mbrojtura dhe integrohen në vendimmarrjet kombëtare,
rajonale e vendore që prekin zonat e mbrojtura.
3. Në planet e menaxhimit të zonës së mbrojtur mjedisore përfshihen të paktën:
a) objektivat e menaxhimit të zonës së mbrojtur;
b) mekanizmat dhe autoriteti drejtues;
c) proceset dhe kategoritë e veprimtarive që janë kërcënuese për zonën e mbrojtur, përfshirë edhe zonat
rrethuese;
ç) masat rregullatore ose administrative që nevojiten për të shmangur ose pakësuar kërcënimet e
identifikuara;
d) veprimtaritë e lejuara brenda zonës së mbrojtur;
dh)veprimtaritë e duhura për zonat përreth, duke përfshirë ato në zonat buferike;
e) kushtet për zhvillimin e shërbimeve të tjera;
ë) të dhënat për pronësinë e mëparshme të truallit dhe të drejtat për të përdorur elementet e diversitetit
biologjik brenda tij, duke përfshirë veprimtaritë tradicionale për jetesën e popullatës të bashkësisë vendore;
f) kushtet për të zhvilluar veprimtari tradicionale për jetesë të zonës ose të elementeve të diversitetit biologjik
brenda saj, nëse ato nuk bien ndesh me objektivat e administrimit të zonës së mbrojtur;
g) kushtet për të ndarë përfitimet nga krijimi dhe administrimi i zonës së mbrojtur, veçanërisht me bashkësitë
dhe popullatat vendore;
gj) kushtet për kërkim shkencor, inventarizim dhe monitorim;
h) burimet financiare, përfshirë ato që sjellin fitim;
i) masat për informimin e publikut dhe përfshirjen e tyre në qeverisjen e zonës;
j) kushte të tjera të veçanta për zonën në fjalë.
4. Struktura e planit të menaxhimit, përmbajtja dhe kriteret e rishikimit të tij miratohen me udhëzim të
ministrit. Planet e menaxhimit të zonës së mbrojtur mjedisore janë 10-vjeçare.
5. Në planin e menaxhimit, sipas nënzonave të administrimit, caktohen qartë dhe në mënyrë të detajuar
veprimtaritë e ndaluara, ato që mund të ushtrohen pasi të pajisen me leje mjedisi apo që duan miratim të
administratës së zonës.
Neni 43
Zbatimi i planit të menaxhimit
1. Plani i menaxhimit është dokumenti bazë për ruajtjen e zhvillimin e zonës dhe zbatohet nga administrata
e zonës së mbrojtur. Ai është i detyrueshëm për pronarët privatë, pronat e të cilëve janë përfshirë në zonën

DRAFT Gusht 2017
96
e mbrojtur, për subjektet që ushtrojnë veprimtari të miratuar në zonë, për komunitetin lokal, si dhe për çdo
person fizik a juridik, vendas apo të huaj, veprimtaria e të cilit mund të ushtrojë ndikim në zonë.
2. Zbatimi i elementeve të planeve të menaxhimit mund të realizohet nga persona fizikë/juridikë, publikë ose
privatë, vendas ose të huaj, shoqëria civile, duke zbatuar rregullat dhe procedurat e legjislacionit, në bazë të
kritereve teknike të miratuara me udhëzim të ministrit, referuar pikës 4, të nenit 42, të këtij ligji.
3. Procesi i zbatimit të planit të menaxhimit synon harmonizimin maksimal të kërkesave ligjore për ruajtjen e
zonave të mbrojtura me interesat e bashkësive dhe të popullatave vendore për të përfituar në vijimësi prej
tyre.
Neni 44
Skedimi dhe shënimi i zonave të mbrojtura
1. Forma e sinjalistikës së një zone të mbrojtur mjedisore dhe mënyra e shënimit të zonave të mbrojtura në
terren e në harta miratohen me urdhër të ministrit.
2. Ministria njofton organet përkatëse gjeodezike dhe kartografike për çdo shpallje, ndryshim ose heqje të
statusit të çdo zone të mbrojtur mjedisore.
Neni 45
Portali qendror i zonave të mbrojtura
1. Zonat e mbrojtura mjedisore regjistrohen në portalin dhe Bazën e të Dhënave Kombëtare të Zonave të
Mbrojtura, që hartohet dhe administrohet nga ministria. Rregullat për hartimin, përmbajtjen, administrimin,
përditësimin dhe formatin e tij miratohen me udhëzim të ministrit, bazuar në ligjin nr. 10 325, datë 23.9.2010,
“Për bazat e të dhënave shtetërore”.
2. Regjistri Kombëtar është i aksesueshëm për publikun nëpërmjet faqes zyrtare të internetit të ministrisë.
Neni 46
Pyjet, kullotat, ujërat dhe pasuritë e tjera natyrore brenda zonave të mbrojtura
1. Pyjet në zonat e mbrojtura mjedisore përjashtohen nga klasifikimi si pyje prodhuese.
2. Të gjitha ndërhyrjet e nevojshme për rigjenerimin dhe shëndetësimin e ekosistemeve të ndryshme
realizohen vetëm në rast se janë parashikuar në planin e menaxhimit ose vijnë si pasojë e emergjencave
natyrore, sipas projektit teknik dhe me miratim të AKZM-së.
3. Ndërhyrjet e nevojshme për rigjenerimin dhe shëndetësimin kryhen nga banorët e zonave të mbrojtura,
me qëllim përballimin e nevojave të tyre për ngrohje, në bazë të miratimit paraprak nga AdZM-ja të projektit
teknik e të listës emërore të banorëve të zonës, të konfirmuar nga administratori i njësisë së qeverisjes
vendore.
4. Menaxhimi i pyllit dhe i pasurive pyjore, i ujërave e pasurive ujore, si dhe i pasurive të tjera, pronë publike
dhe private, që ndodhen brenda një zone të mbrojtur, bëhen nga administrata e ruajtjes së zonës dhe në
përputhje me planin e menaxhimit të zonës. Administrata i ushtron këto veprimtari drejtpërdrejt, nëpërmjet
komunitetit lokal dhe/ose një subjekti të autorizuar prej saj.
5. Kur këto pasuri janë pronë private, ato menaxhohen e përdoren nga pronari ose përdoruesi i ligjshëm
vetëm në përputhje me planin e menaxhimit të zonës dhe me miratimin paraprak të administratës së ruajtjes
së zonës.
Ndryshimi Nr 9868 për Ligjin për Zonat e Mbrojtura datë 4.2.2008, përfshin dispozitat për zonimin e
territorit të zonës së mbrojtur si më poshtë:
1. Territori i zonës së mbrojtur ndahet në nënzona, sipas rëndësisë së habitateve dhe të ekosistemeve që
bëjnë pjesë në to.
2. Zonimi i brendshëm mund të përmbajë zonën qendrore, zonën e rekreacionit, zonën e përdorimit
tradicional, zonën e zhvillimit të qendrueshëm dhe nënzona të tjera që i përshtaten territorit.
Ministri përgjegjës për mjedisin përcakton, me udhëzim, kërkesat dhe mënyrat e zonimit të territorit të një
zone të mbrojtur.
3. Zonimi përputh shkallën e mbrojtjes me veçoritë e nënzonës, duke mbajtur parasysh natyrën e zonës, llojet
e veprimtarive njerëzore që zhvillohen në të dhe ndikimin e tyre në natyrë.
DRAFT Gusht 2017
97
4. Vendimi i Këshillit të Ministrave, që shpall zonën e mbrojtur, përcakton emërtimin, sipërfaqen dhe shkallën
e mbrojtjes së nënzonave të saj
Ligji i ri për zonat e mbrojtura (Nr. 81/2017) përcakton dispozitat e mëposhtme në lidhje me zonimin e
menaxhimit të zonave të mbrojtura:
KREU VI
ZONIMI DHE NËNZONIMI
Neni 47
Zonimi i territorit të zonës së mbrojtur
1. Për të rritur efektshmërinë e menaxhimit dhe mbrojtjes, territori i zonës së mbrojtur ndahet në nënzona,
sipas rëndësisë së habitateve dhe të ekosistemeve që bëjnë pjesë në të.
2. Zonimi i brendshëm mund të përmbajë zonën qendrore, zonën e rekreacionit dhe të përdorimit tradicional
dhe zonën e zhvillimit të qëndrueshëm dhe është pjesë e vendimit të Këshillit të Ministrave që shpall zonën
e mbrojtur. Sistemi i zonimit të territorit të një zone të mbrojtur përdoret për kategoritë: “Park kombëtar”,
“Rezervat natyror i menaxhuar/Park natyror” dhe “Peizazh i mbrojtur”.
3. Kriteret dhe mënyra e zonimit të territorit të një zone të mbrojtur mjedisore miratohen me vendim të
Këshillit të Ministrave.
4. Zonimi përputh objektivat e mbrojtjes me veçoritë e nënzonës, duke mbajtur parasysh natyrën e zonës,
llojet e veprimtarive njerëzore që zhvillohen në të dhe ndikimin e tyre në natyrë.
5. Në vendimin e Këshillit të Ministrave, që shpall zonën e mbrojtur mjedisore, përcaktohen emërtimi,
sipërfaqja dhe shkalla e mbrojtjes së nënzonave të saj.
B. Kërkesat për planet e menaxhimit për Pronat e Trashëgimisë Botërore.
Statusi i Trashëgimisë Botërore dhe planet e menaxhimit

Paragrafët 108 – 112 të Udhëzimeve Operacionale për Zbatimin e Konventës së Trashëgimisë Botërore (2013)
parashikojnë si më poshtë:
108. çdo pronë e nominuar përmban një plan të përshtatshëm të menaxhimit ose sistem tjetër të
dokumentuar të menaxhimit, i cili përcakton se si duhet ruajtur Vlera e Jashtëzakonshme Universale e një
prone, mundësisht përmes mjeteve gjithëpërfshirëse.
109. Qëllimi i një sistemi të menaxhimit është të sigurojë mbrojtjen efikase të pronës së nominuar për brezat
aktualë dhe të ardhshëm.
110. Sistemi efikas i menaxhimit varet nga lloji, karakteristikat dhe nevojat e pronës së nominuar dhe
kontekstit të saj kulturor dhe natyror. Sistemet e menaxhimit mund të variojnë sipas pikëpamjeve të
ndryshme kulturore, burimeve të disponueshme dhe faktorëve të tjerë. Ato mund të përmbajnë praktika
tradicionale, instrumenta ekzistuese të planifikimit urban ose rajonal, dhe mekanizma të tjera të kontrollit të
planifikimit, si formale ashtu edhe joformale. Vlerësimet e ndikimeve për ndërhyrjet e propozuara janë
thelbësore për pronat e Trashëgimisë Botërore.
111. Për njohjen e diversitetit të përmendur më lart, elementët e përbashkët të një sistemi të menaxhimit
efikas mund të përfshijnë:
a) një kuptim të plotë të përbashkët të pronës nga të gjithë aktorët;
b) një cikël të planifikimit, zbatimit, monitorimit, vlerësimit dhe reagimit
c) monitorimin dhe vlerësimin e ndikimeve të prirjeve, ndryshimeve, dhe ndërhyrjeve të propozuara;
d) përfshirjen e partnerëve dhe aktorëve;
e) dhënien e burimeve të nevojshme;
f) ndërtimin e kapaciteteve; dhe
g) një përshkrim të besueshëm, transparent se si funksionon sistemi i menaxhimit.

DRAFT Gusht 2017
98
112. Menaxhimi efikas përfshin një cikël të veprimeve afatshkurtra, afatmesme dhe afatgjata për të mbrojtur,
ruajtur dhe paraqitur pronën e nominuar. Një qasje e integruar për planifikimin dhe menaxhimin është
thelbësore për të drejtuar evoluimin e pronave gjatë kohës dhe për të siguruar ruajtjen e të gjithë aspekteve
të Vlerës së Jashtëzakonshme Universale. Kjo qasje shkon përtej pronës dhe përfshin zonën(at) buferike, si
edhe mjedisin më të gjerë.

DRAFT Gusht 2017
99
C. Përmbledhje e Ligjit për Trashëgiminë Kulturore
Ligji i ndryshuar “Për Trashëgiminë Kulturore” përcakton përkufizimin, inventarizimin, restaurimin,

mirëmbajtjen dhe ruajtjen e pronave të luajtshme dhe të paluajtshme të trashëgimisë kulturore në Shqipëri.
Ai mbron objektet e luajtshme dhe të paluajtshme të cilat kanë vlerë historike, kulturore, teknologjike,
etnografike. Akti gjithashtu mbulon shprehjet e luajtshme të trashëgimisë kulturore, që nga proceset e
prodhimit të produkteve tradicionale së bashku me instrumentat e përdorura për këtë qëllim, deri në
përdorimin gjuhësor, artet skenike, ritet tradicionale, regjistrimet e shprehjeve kulturore tradicionale në
formë gojëdhënash ose në formë të shkruar. Aktorët kryesorë për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore janë:
Ministria e Kulturës dhe institucionet kombëtare qendrore dhe rajonale në varësi të saj (19), Qendra për
Studimet Albanologjike, Drejtoria e Përgjithshsme e Arkivave Shtetërore, Universitetet dhe organet e
pushtetit vendor, në përputhje me rolet dhe kompetencat e tyre përkatëse. Ligji identifikon katër shkallë
mbrojtjeje të trashëgimisë e paluajtshme: nën vrojtim, në mbrojtje paraprake, monument kulture të
kategorisë II, monument kulture të kategorisë I. Statusi ‘nën vrojtim’ është i përhershëm, ndërsa statusi në
mbrojtje paraprake vepron si një formë e mbrojtjes së përkohshme të domosdoshme për të përgatitur
dokumentacionin për arritjen e një prej statuseve të tjera të mbrojtjes. Monumentet e kategorisë II mbrohen
kryesisht për vlerat e tyre arkitekturore në pamjen e tyre të jashtme, ndërsa monumentet e kategorisë I
mbrohen në tërësinë e përmbajtjes dhe pamjes së tyre.
Detyrat për mbrojtjen janë përgjegjësi e Ministrisë së Kulturës përmes institucioneve të saj shtetërore
qendrore dhe rajonale: Instituti i Monumenteve të Kulturës, Agjencia e Shërbimit Arkeologjik, gjashtë
drejtoritë rajonale të kulturës kombëtare dhe tre Zyrat për Menaxhimin dhe Koordinimin e Parqeve
Arkeologjike. Megjithatë, ligji parashikon bashkëpunimin me administratat rajonale dhe vendore, format që
duhet të ketë ky bashkëpunim përcaktohen nga –ministri i Kulturës. Mekanizmat janë në përdorim për
sigurimin e fondeve për ruajtjen/restaurimin e trashëgimisë dhe përqindjet variojnë në varësi të
përshkallëzimit të mbrojtjes dhe llojit të punimeve.
Neni 17 i Ligjit parashikon krijimin e një Këshilli Kombëtar të Restaurimeve, me urdhër të Ministrit të Kulturës
(KKR) i cili ka të drejtën të japë leje për restaurimin e objekteve ose monumenteve të trashëgimisë kulturore.
KKR është një organ kolegjial vendimarrës i cili ka në përbërje përfaqësues të institucioneve të specializuara
shtetërore dhe personalitete të fushës. Punimet e restaurimit, konservimit dhe rehabilitimit, të cilat kryhen
nga subjektet e licensuara për këtë qëllim, mbikqyren dhe kolaudohen nga institucionet shtetërore, të
specializuara dhe të ngarkuara me ligj për mbrojtjen, ruajtjen dhe studimin e objekteve të trashëgimisë
kulturore. Këshilli Kombëtar i Arkeologjisë (KKA) është organi i dytë kolegjial vendimarrës i krijuar më 2008
dhe i kryesuar nga Ministri i Kulturës. KKA miraton në parim kriteret e kërkimit, dokumentacionin dhe
arkivimin e të dhënave dhe materialeve arkeologjike në lidhje me zhvillimet, përcakton kriteret për ushtrimin
e profesionit të arkeologut, miraton lejet ose organet dhe individët e përfshirë në gërmimet arkeologjike dhe
aktivitetet arkeologjike në përgjithësi, si edhe miraton të gjithë projektet e ndërhyrjes në zonat arkeologjike,
në përputhje me nenin 30 të Ligjit Nr.9048, datë 7.4.2003 "Për Trashëgiminë Kulturore", si të ndryshuar.
Sipas nenit 47 dhe 48 të Ligjit: në rastet e ndërtimeve të mëdha në territore në pronësi shtetërore ose private,
si rrugë, autostrada, aeroporte, porte, vepra industriale, qendra të reja banimi, investitorët janë të detyruar
që, gjatë procesit të projektimit dhe zbatimit të projektit, të marrin miratimin me shkrim të Këshillit Kombëtar
të Restaurimeve dhe të Këshillit Kombëtar të Arkeologjisë. Specialistët kryejnë kontrollin e zonës dhe
përgatisin dokumentacionin përkatës. Kur zona përmban vlera të rëndësishme arkeologjike, etnografike ose
gjurmë të arkitekturës së lashtë ose tradicionale, projekti duhet të ndryshojë (propozimet për ndryshime
bëhen nga institucionet të cilat kanë kryer inspektimin.) Për rrjedhojë, kur, pas fillimit të punimeve zbulohen
rastësisht gjurmë ose objekte me vlera arkeologjike-etnologjike, punimet ndërpriten menjëherë. Drejtuesit
dhe investitorët e punimeve njoftojnë, brenda tri ditëve, organet e qeverisjes vendore, Institutin e
Arkeologjisë dhe Institutin e Monumenteve të Kulturës, të cilët bëjnë kontrollin përkatës, relatojnë për vlerat
e gjetura dhe bëjnë propozimet përkatëse për vazhdimësinë ose jo të punimeve. Nëse gjetjet janë me vlera
të rëndësishme, punimet e filluara mund të pësojnë ndryshime ose të ndërpriten përfundimisht.
Prjekt-ligji i ri "Për Trashëgiminë Kulturore dhe Muzetë", është një iniciativë legjislative e Ministrisë së
Kulturës, dhe synon përmirësimin e sistemit të menaxhimit të trashëgimisë kulturore si edhe procedurat dhe
organet përkatëse ligjore.

DRAFT Gusht 2017
100
Kjo reformë Ligjore do të fuqizojë autoritetin e zonave kulturore për të parashikuar më mirë veprimet dhe
për të kontrolluar integritetin e këtyre zonave. Nga një pikëpamje strategjike, projekti synon të paraqesë një
kuadër të ri ligjor i cili do të fuqizojë administratën e zonës për t’u kujdesur më me efikasitet për veprimtaritë.
Ky projekt përmban një sërë konceptesh të reja, përkufizimesh dhe qasjesh: një prej tyre është koncepti i
Peizazhit Kulturor. Në lidhje me peizazhin ky projekt sjell inovacione të shumta në fushën e menaxhimit të
këtyre vlerave. Krahas konceptit të Peizazhit Kulturor, siç është përkufizuar nga Konventa e Firences dhe
Komiteti i Trashëgimisë Botërore, objektet e trashëgimisë kulturore konsiderohen si përfaqësuese të veprave
të kombinuara të natyrës dhe të njeriut. Çështjet në lidhje me trashëgiminë mikse kulturore dhe natyrore dhe
lidhjet e pandashme ndërmjet komuniteteve dhe mjedisit të tyre natyror i janë nënshtruar një sërë
diskutimesh publike gjatë procesit të hartimit të Ligjit. Krerët që trajtojnë çështjet e peizazhit në projekt-ligj
përmbajnë idenë se mbrojtja e peizazheve kulturore mund të kontribojë në politikat dhe praktikat që lidhen
me planifikimin e qendrueshëm territorial dhe përdorimin e tokës dhe mund të mirëmbajnë dhe rrisin vlerat
natyrore në peizazh. Mbrojtja e peizazheve kulturore tradicionale është e dobishme për mirëmbajtjen dhe
ruajtjen e diversitetit të trashëgimisë.
Koncepti i peizazhit kulturor tashmëështë paraqitur në një sërë aktesh nën-ligjore të miratuara kohët e fundit
(ose gjatë procesit të hartimit) nga Këshilli i Ministrave që përqendrohen në mbrojtjen e vlerave të
jashtëzakonshme universale të objekteve të trashëgimisë botërore në Shqipëri. Rregullorja e re e miratuar
për mbrojtjen, ruajtjen dhe menaxhimin e integruar të qendrës historike të Beratit, tërësisht në përputhje me
rekomandimet e ICOMOS/UNESCO, përmban dhe trajton komponentët e peizazhit (kulturor dhe natyror) dhe
mjedisit.
Për këtë qëllim, MK, pas një analizimi të detajuar të llojshmërisë së komponentëve (trashëgimia, peizazhi,
mjedisi) pjesë e vlerës së jashtëzakonshme universale, ka përgatitur projekt-rregulloren e re për mbrojtjen,
ruajtjen dhe menaxhimin e integruar të qendrës historike të Gjirokastrës (së bashku me qendrën historike të
Beratit të nominuar si pronë e trashëgimisë botërore në një sërë)..
D. Ligji për Planifikimin dhe Zhvillimin Territorial
Delegimi i përgjegjësive për planifikimin territorial

Ky Ligj siguron bazën për të gjithë planifikimin e përdorimit të tokës në Shqipëri. Përgjegjësitë e planifikimit
territorial janë ndarë në nivele qendrore dhe vendore. Në nivelin qendror, organet përgjegjëse të planifikimit
përfshijnë: (i) Këshillin e Ministrave, (ii) Këshillin Kombëtar të Territorit (‘KKT’), (iii) ministrin përgjegjës për
planifikimin dhe zhvillimin territorial; ndërsa në nivelin vendor, kompetencat e planifikimit i përkasin qarqeve
(dmth. Këshillit të Qarkut) dhe bashkive (dmth. Këshillit Bashkiak si edhe Kryetarit të Bashkisë). Në lidhje me
zhvillimin territorial, KKT dhe kryetarët e bashkive emërohen si organe kompetente. Kompetencat e KKT
përfshijnë miratimin e lejeve të zhvillimit dhe ndërtimit për një numër zhvillimesh të shumta që lidhen me
zonat ose objektet e interesit kombëtar dhe publik ose investimet strategjike. Ligji i ri për planifikimin dhe
zhvillimin territorial parashikon tre lloje lejesh: leja e zhvillimit përbën një dokument i cili përcakton kushtet
sipas të cilave kryhet zhvillimi i tokës/pjesës së tokës. Lejet e zhvillimit konsiderohen si një bazë mbi të cilën
nxirren edhe lejet e ndërtimit. Së dyti, leja e ndërtimit është dokumenti sipas të cilit kryehet çdo ndërtim i ri,
rinovim, restaurim ose shembje e objekteve ekzistuese, instalime ose ndërtime të përkohshme, përveç
veprave të ndërtimit të cila kryhen në bazë të një deklarate paraprake. Së treti, deklarata paraprake për
kryerjen e veprave ndërtimore është një vetë-deklarim që i paraqitet organit përkatës të planifikimit për të
relatuar për performancën e punimeve të ndërtimit, që konsiderohen si shtesa të papërfillshme në çdo objekt,
ose që kanë një natyrë të përkohshme për të cilën nuk ka asnjë detyrim ligjor për dhënien e lejes së ndërtimit.

DRAFT Gusht 2017
101
Shtojca 2. Përgatitja e suplementit të planit të menaxhimit
A. Veprimtaritë kryesore gjatë përgatitjes së suplementit të planit të menaxhimit
Emri i Veprimtarisë Data Vendi
Seminari i Parë i Planifikimit të Menaxhimit Mars 25- Hoteli Grand, Korçë
26, 2015
Seminari i Dytë i Planifikimit të Menaxhimit Qershor Instituti i
3-4, Monumenteve të
2015 Kulturës, Tiranë
Seminari i Analizimit SWOT për rajonin e Liqenit të Ohrit Gusht Hoteli “1 Maji”,
21, 2015 Pogradec
Seminari i Tretë i Planifikimit të Menaxhimit me Trajnimin Tematik Dhjetor Hoteli Enkelana,
7-10, Pogradec
2015
Misioni në Terrenin Kufitar Mars 28- Rajoni i Liqenit të
30, 2016 Ohrit, Shqipëri
Kursi i dytë i Trajnimit Tematik: Menaxhimi Bashkëpunues dhe i Integruar Mars 31 Hoteli Neli Resort,
i Peizazhit të Mbrojtur dhe të Trashëgimisë - Prill 1, gadishulli i Linit
2016
Takimi i Parë i Grupit Teknik të Punës Prill 12, Ministria e Mjedisit,
2016 Tiranë
Takimi i Dytë i Grupit Teknik të Punës Prill 21, Ministria e Kulturës,
2016 Tiranë
Misioni i Vlerësimit të Infrastrukturës për Turizmin me Infrastrukturë të Maj 7-9 Rajoni i Liqenit të
Pasofistikuar (Soft Tourism) 2016 Ohrit, Shqipëri
Kursi i Tretë i Trajnimit Tematik: Promovimi i Trashëgimisë Natyrore, Maj 10- Pogradec,
Kulturore dhe Botërore në rajonin e Liqenit të Ohrit 11, 2016 Tushemisht, shqipëri
Seminari i Katërt i Planifikimit të Menaxhimit Maj 12- Hoteli Millennium,
13, 2016 Tushemisht, Bashkia
e Pogradecit
Takimi i Tretë i Grupit Teknik të Punës Maj 19, Agjencia Kombëtare
2016 e Planifikimit, Tiranë
Semiari i Pestë i Planifikimit të Menaxhimit Qershor Hoteli Lychnidas,
22-23, Hudenisht, Bashkia e
2016 Pogradecit
Takimi i Katërt i Grupit Teknik të Punës Qershor Ministria e Mjedisit,
24, 2016 Tiranë
Takimi i Pestë i Grupit Teknik të Punës Korrrik Hoteli MonarC,
12, 2016 Tiranë
Takimi i Gjashtë i Grupit Teknik të Punës Shtator Tiranë
2016
Kursi i Katërt i Trajnimit Tematik: Menaxhimi i Natyrës për Zgjerimin e Dhjetor Hoteli Millennium,
Propozuar të Pronës së Trashëgimisë Botërore: Trashëgimia Natyrore dhe 6-7, Tushemisht,
Kulturore e Rajonit të Liqenit të Ohrit 2016 Pogradec
Takimi i Shtatë i Grupit Teknik të Punës Dhjetor Ministria e Mjedisit
21, 2016
Takimi i Tetë i Grupit Teknik të Punës Mars 6, Hoteli MonarC,
2017 Tiranë
Kursi i Pestë i Trajnimit Tematik: Trashëgimia në mbështetje të Prill 25- Pogradec dhe
mundësive të zhvillimit të qendrueshëm në Rajonin e Liqenit të Ohrit 27, 2017 Tushemisht
Takimi i Nëntë i Grupit Teknik të Punës Maj 3, Ministria e Kulturës,
2017 Tiranë
Takimi i Dhjetë i Grupit Teknik të Punës Korrik Hoteli MonarC,
14, 2017 Tiranë

DRAFT Gusht 2017
102
B. Personat e përfshirë në procesin e planifikimit të menaxhimit
Emri Pozicionit/Titulli Institucioni/Organizata/Përkatësia
Pjesëmarrësit
Adriatik Dokollari Peshkatar Organizata e Menaxhimit, Pogradec
Agron Islami Specialist Instituti i Monumenteve të Kulturës, Shqipëri, Tiranë
Albert Jonka Rojtar pyjesh Administrata Rajonale e Zonave të Mbrojtura, Korçë
Alfred Dishnica Specialist Sektori i Projekteve për Komunitetin & Zhvillimin e Turizmit, Bashkia e
Pogradecit
Amanda Cici Specialiste Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore, Korçë
Ana Aleksova Asistente për Zyra për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore, Ministria e Kulturës,
Trashëgiminë Botërore Shkup, FYR e Maqedonisë
Andrea Goertler Këshilltar Projekti për Ruajtjen dhe Përdorimin e Qendrueshëm të Biodiversitetit
në Liqenet e Prespës, Ohrit dhe Shkodrës/Skadar, GIZ Zyra Tiranë
Anila Boshnjaku Eksperte e Çështjeve
Socio-economike
Anna-Lena Stazhiere Projekti për Ruajtjen dhe Përdorimin e Qendrueshëm të Biodiversitetit
Klassen në Liqenet e Prespës, Ohrit dhe Shkodrës/Skadar, GIZ Zyra Tiranë
Antonio Baleski Ekspert me përvojë Sektori i Turizmit dhe Zhvillimit Ekonomik Vendor, Bashkia e Ohrit, FYR
e Maqedonisë
Ardit Konomi Prefekt Prefektura e Korçës
Arian Merolli Drejtor Sektori i Projekteve për Komunitetin & Zhvillimin e Turizmit, Bashkia e
Pogradecit
Arjan Gusho Ekspert i Jashtëm Sektori i Planifikimit Urban, Bashkia e Pogradecit
Arsen Selimi Drejtor Sektori i Shërbimit Rajonal Pyjor, Korçë
Arta Dollani Drejtoreshë Instituti i Monumenteve të Kulturës “Gani Strazimiri”, Tiranë
Athinta Krushova Specialiste e Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore, Korçë
Trashëgimisë së
Luajtshme Kulturore
Avni Mara Drejtor Qendra Kombëtare për Mjedisin, Turizmin dhe Zhvillimin e
Qendrueshëm, Pogradec
Avni Myrte Inspektor i Mjedisit Bashkia e Pogradecit
Bajana Çeveli Drejtoreshë Ekzekutive Shoqata e Grave me Probleme Shoqërore, Pogradec
Bendis Pustina Ekspert Sektori i Trashëgimisë së Luajtshme Kulturore, Ministria e Kulturës,
Tiranë
Blerina Qose Anëtare Shoqata ‘’Unë, Gruaja’’, Pogradec
Blerta Specialiste Sektori i Politikave dhe Planifikimit të Turizmit, Ministria e Ekonomisë,
Rrumbullaku Tiranë
Boik Tico Specialist Ministria e Kulturës, Tiranë
Çelnike Shegani Specialiste Rezervati i Shumimit të Peshkut në Lin, Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit
Rural dhe Administrimit të Ujrave
Dash Kurti Specialist VETAR, Pogradec
Dea Duka Specialiste Sektori i Planifikimit Urban, Bashkia e Pogradecit
Dejan Panovski Anëtar, FYR e Sekretariati Dypalësh, Komiteti i Menaxhimit të Pellgut Ujëmbledhës të
Maqedonisë Liqenit të Ohrit
Desareda Mero Lektore Universiteti "Fan S. Noli," Korçë
Dorian Leka Drejtor Sektori i Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, Bashkia e Pogradecit
Eda Kurti Specialiste Sektori për Projektet, Projektet për Komunitetin dhe Departamenti i
Zhvillimit të Turizmit, Bashkia e Pogradecit
Edit Vardhami Specialiste Ministria e Mjedisit
Efigjeni Galo Specialiste Sektori i Menaxhimit, Administrata Rajonale e Zonave të Mbrojtura,
Korçë
Elvana Ramaj Përgjegjëse Sektorii Biodiversitetit dhe Zonave të Mbrojtura, Ministria e Mjedisit
Endri Perra Peshkatar Organizata e Menaxhimit të Peshkimit, Pogradec
Enkelana Anëtare Qendra Kombëtare për Mjedisin, Turizmin dhe Zhvillimin e
Elmasllari Qendrueshëm, Pogradec

DRAFT Gusht 2017
103
Ermir Pashollari Kryetar i Stafit Bashkia e Pogradecit
Ermira Koçu Specialiste Projekti për Ruajtjen dhe Përdorimin e Qendrueshëm të Biodiversitetit
në Liqenet e Prespës, Ohrit dhe Shkodrës/Skadar, GIZ Zyra Tiranë
Ernest Shtepani Përgjegjës Sektori i Planifikimit Kombëtar, Ministria e Zhvillimit Urban, Tiranë
Ernold Shaho Specialist Sekretariati Dypalësh, Komiteti i Menaxhimit të Pellgut Ujëmbledhës të
Liqenit të Ohrit
Esra Trepci Specialiste Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territoreve, Tiranë
Fadil Gjuta Inspektor i Peshkimit Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave
Flamur Cerra Specialist Sektori i Menaxhimit dhe Administrimit të Kullotave dhe Pyjeve,
Departamenti i Pyjeve, Pogradec
Florenc Cenolli Specialist Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore, Korçë
Fiona Mali Përgjegjëse Sektori i Planifikimit Vendor, Agjencia Kombëtare e Planifikimit të
Territoreve
Gani Bego Specialist Sektori i Menaxhimit, Administrata Rajonale e Zonave të Mbrojtura,
Korçë
Genti Olldashi Specialist, arkeologjia Instituti i Arkeologjisë, Tiranë (Pogradec)
nënujore
Gjergji Koki Drejtor Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore, Korçë
Goran Patcev Konservues Instituti për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore dhe Muzeve - Ohër,
FYR e Maqedonisë
Holta Çopani Specialiste Sektori për Projektet, Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura,
Tiranë
Ilir Kostallari Specialist Sektori i Projekteve për Komunitetin dhe Zhvillimin e Turizmit, Bashkia
e Pogradecit
Inva Bega Specialiste Bashkia e Pogradecit
Johan Koroveshi Specialist i Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore, Korçë
Trashëgimisë së
Luajtshme Kulturore
Joli Mitrojorgji Specialiste Instituti i Monumenteve të Kulturës “Gani Strazimiri”, Tiranë
Jorida Labaj Specialiste e Ministria e Ekonomisë, Tiranë
Marketingut
Jorida Muço Specialiste Sektori i Administrimit të Tokës, Ministria e Zhvillimit Urban, Tiranë
Jula Selmani Përgjegjëse Sektori për Projektet, Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura,
Tiranë
Julian Kodne Specialist Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura, Tiranë
Kalterina Shulla Specialiste Ministria e Zhvillimit Urban, Tiranë
Kasiha Bandhyli Specialiste Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore, Korçë
Kejdi Ahmetaj Specialiste Sektori për Projektet, Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura,
Tiranë
Kliti Kallamata Arkitekt Bashkia e Pogradecit
Kostika Bardhyli Specialiste Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore, Korçë
Kozeta Angjeliu Restauruese Instituti i Monumenteve të Kulturës “Gani Strazimiri”, Tiranë
Kristi Shumka Student Universiteti "Fan S. Noli," Korçë
Landi Fezollari Specialist Bashkia e Pogradecit
Leonard Manellari Inspektor i Peshkimit Inspektoriati i Peshkimit, Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe
Administrimit të Ujraver
Llazi Kërxhalli Anëtar Forumi i OJQ-ve të Rrethit të Korçës, Korçë
Ljupco Smilev Këshilltar Komisioni Kombëtar për UNESCO-n, Ministria e Kulturës, Shkup, FYR e
Maqedonisë
Manjola Vako Anëtare Shoqata e Mjedisit "Kadmi & Harmonia," Pogradec
Mariela Këshilltare Bashkia e Pogradecit
Stefanllari
Marsela Plyku Përgjegjëse Sektori i Arkitekturës së Lashtë/të Mesjetës, Instituti i Monumenteve
Demaj të Kulturës “Gani Strazimiri”, Tirana
Mihallaq Qirjo Drejtor Administrata Rajonale e Zonave të Mbrojtura, Korçë

DRAFT Gusht 2017
104
Mihallaq Shegani Peshkatar Organizata e Menaxhimit të Peshkimit, Pogradec
Milovan Drejtor Muzeu i Institucionit Kombëtar “D-r Nikola Nezlobinski“ Struga, FYR e
Shutinoski Maqedonisë
Mirian Berberi Specialist i Pyjeve Sektori i Pyjeve, Pogradec
Nertila Sadedini Eksperte e Konservimit
të Natyrës
Odeta Çato Koordinatore Projekti EIMS, UNDP, Tiranë
Ols Lafe Ekspert i Trashëgimisë Zyra e Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Tiranë
Kulturore
Olsi Duma Përgjegjës Sektori i Monitorimit, Administrata Rajonale e Zonave të Mbrojtura,
Korçë
Orest Tanellari Specialist Bashkia e Pogradecit
Pajtim Myrtollari Specialist Komisioni i Ndihmës Ekonomike, Strehimit dhe Politikave Shoqërore,
Bashkia e Korçës
Paskalino Ziko Zëvendës Kryetar i Bashkia e Pogradecit
Bashkisë
Pëllumb Abeshi Drejtor Drejtoria e Përgjithshme e Politikave të Mjedisit dhe Jetesimit të
Prioriteteve, Ministria e Mjedisit
Përparim Kuqo Specialist Komuna e Buçimasit
Pirro Anastasi Specialist Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territoreve, Tiranë
Rexhep Halili Restaurues, Arkeolog Instituti i Monumenteve të Kulturës “Gani Strazimiri”, Tiranë
Rezana Pengu Lektore Universiteti "Fan S. Noli," Korçë
Ruzhdi Hymetllari President Shoqata Pylli i Gjelbër, Pogradec
Sandri Kyçyku Anëtar, Shqipëri Sekretariati Dypalësh, Komiteti i Menaxhimit të Pellgut Ujëmbledhës të
Liqenit të Ohrit
Sara Shumka Studente Universiteti "Fan S. Noli," Korçë
Sazan Gurin Profesor Universiteti Shtetëror i Tiranës
Shpresa Blaceri Drejtoreshë "Gruaja Intelektuale”, Pogradec
Shpresa Harasani Specialiste Sektori i Zonave të Mbrojtura, Ministria e Mjedisit, Tiranë, Shqipëri
Shpresa Mezini Specialiste Sektori i Koordinimit të Projekteve dhe Integrimit Europian, Ministria e
Mjedisit
Silvamina Përgjegjëse Sektori i Zonave të Mbrojtura, Ministria e Mjedisit, Tiranë, Shqipëri
Alshabani
Sonila Kora Eksperte Arkeloge Ministria e Kulturës, Tiranë
Spase Shumka Ekspert i Ruajtjes të Universiteti Bujqësor i Tiranës, Tiranë
Natyrës
Vasil Male Përgjegjës Sektori i Menaxhimit, Administrata Rajonale e Zonave të Mbrojtura,
Korçë
Venera Domi Sekretare e Komisioni Kombëtar Shqiptar për UNESCO-n, Ministria e Punëve të
Përgjithshme Jashtme, Tiranë
Viola Cici Drejtoreshë Sektori i Projekteve për Komunitetin dhe Zhvillimin e Turizmit, Bashkia
e Pogradecit
Viola Prifti Kandidate për PhD Universiteti "Fan S. Noli," Korçë
Zamir Dedej Drejtor i Përgjithshëm Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura, Tiranë
Zhulieta Harasani Drejtoreshë e Departamenti i Përgjithshëm i Planifikimit Strategjik për Trashëgiminë
Përgjithshme Kulturore dhe Diversitetin, Ministria e Kulturës, Tiranë
Zoran Pavlov Përgjegjës Sektori për Dokumentacionin, Bashkëpunimin Ndërkombëtar dhe
Çështjet Administrative, Zyra e Mbrojtjes së Trashëgimisë Kulturore,
Ministria e Kulturës, Shkup, FYR e Maqedonisë
Personat e Burimeve
Alexandra Fiebig Drejtuese e Projektit UNESCO WHC (KTB)
Alma Gerxhani Drejtoreshë Manderina Promotions, Tirana
Boris Erg Drejtor IUCN ECARO
Christopher Graz Ekspert ICOMOS
Jane Thompson Ekspert ICCROM
DRAFT Gusht 2017
105
Jonathan Karkut Ekspert ICOMOS
Lazjon Petri Ndërmjetësues Vendor
Luisa De Marco Eksperte ICOMOS
Mike Appleton Ekspert i Planifikimit të IUCN WCPA
Menaxhimit
Oliver Avramoski Drejtues i Projektit IUCN ECARO
Sinisa Sesum Përgjegjëse Zyra Antenna në Sarajevo, UNESCO
Stephanie Gentle Stazhiere IUCN
Tomaz Pezold Oficer i Programit IUCN ECARO
Sonila Lechwacki Oficere e Projektit IUCN, Zyra e Projektit Tiranë
Silvia Çala Specialiste Manderina Promotions, Tirana

DRAFT Gusht 2017
106
C. Raportet dhe studimet kryesore të përgatitura gjatë procesit të planifikimit të menaxhimit
Raporti për Vlerësimin e Studimit Bazë të Atributeve Natyrore të rajonit të Liqenit të Ohrit – Shqipëri; nga Prof.
Dr. Spase Shumka, Shtator 2015.
Për Vlerësimin Socio-Ekonomik të Studimit Bazë të rajonit të Liqenit të Ohrit; nga Prof. Dr. Anila Boshnjaku,
Shtatorr 2015.
Vlerësimi i Studimit Bazë i rajonit të Liqenit të Ohrit – Shqipëri: Raporti për Marrëveshjet Institucionale dhe
Instrumentat e Politikës për Menaxhimin e Burimeve Natyrore në rajonin e Liqenit të Ohrit – Shqipëri; nga
Odeta Çato, Shtator 2015.
Vlerësimi i Studimit Bazë për rajonin e Liqenit të Ohrit – Shqipëri; Raporti i IUCN – ICOMOS, Janar 2016 .
Misioni i IUCN-it për programin e ndërtimit të kapaciteteve në kuadër të projektit ‘‘Drejt Qeverisjes së
Konsoliduar të Trashëgimisë së Përbashkët Ndërkufitare Natyrore dhe Kulturore të Rajonit të Liqenit të
Ohrit’’ 10 Nëntor – 14 Nëntor 2015. Raporti dhe Rekomandimet. Përpiluar nga Appleton dhe Lazjon Petri.
Raporti i Vlerësimit të Studimit Bazë të rajonit të Liqenit të Ohrit – Shqipëri: Bibliografia e vlerave dhe
trashëgimisë kulturore, aspekteve bujqësore dhe turistike të rajonit të Liqenit të Ohrit: përgatitur nga Luisa
de Marco, Maxim Makartsev dhe Claudia Spinello në emër të ICOMOS;
Dokumenti i Strategjisë i cili identifikon mundësitë e zhvillimit të qendrueshëm; Raporti i IUCN – ICOMOS;
PëRMBLEDHJA EKZEKUTIVE: Dokumenti i Strategjisë i cili identifikon mundësitë e zhvillimit të qendrueshëm;
Raporti i IUCN – ICOMOS;
Shqyrtimet dhe propozimet me synim lidhjen e trashëgimisë me turizmin e qendrueshëm në rajonin e Liqenit të
Ohrit, për përfitimin e banorëve dhe vizitorëve; përgatitur nga ICOMOS;
Kontributi për identifikimin e kufijve për zgjerimin e propozuar në Shqipëri të pronës së Trashëgimisë Botërore
“Trashëgimia Natyrore dhe Kulturore e rajonit të Ohrit”: RAPORTI I MISIONIT NË TERREN: përgatitur nga
Avramoski, O, Appleton, R.M., de Marco, L., Qirjo, M., Halili, R., Merolli, A., Bego, G., dhe Olldashi, G. prill
2016 Instituti i Arkeologjisë, Pogradec.
Raporti për vlerësimin e infrastrukturës së turizmit të pasofistikuar(soft) (Shënimet nga misioni dhe
rekomandimet paraprake); përgatitur nga Christophe Graz dhe Jonathan Karkut (ICOMOS) dhe Tomasz
Pezold (IUCN) me kontributet e Ardiana Micit dhe Gani Begos, qershor 2016.

DRAFT Gusht 2017
107
Shtojca 3. Aktorët
Aktorët Kompetenca/mandati Zyrtar (ose jozyrtar) ( nëse Interesi i veçantë për

ekziston) menaxhimin e zonës së
RLO-së.
QEVERIA KOMBËTARE
Ministria e Mjedisit Përgjegjëse për strategjitë kombëtare, politikat, kuadrin Zonat e mbrojtura,
kombëtar ligjor dhe planet për mbrojtjen e natyrës dhe politikat e vlerave
biodiversitetit natyrore dhe të
biodiversitetit, dhe
raportimi
Ministria e Kulturës MK në ndjekje të politikës qeveritare kryesore dhe Menaxhimi afatgjatë i
programit të Këshillit të Ministrave, ushtron autoritetin e vlerave të trashëgimisë
saj qeveritar në fushat e mëposhtme: harton politikat në kulturore që ndodhen
fushën e kulturës; trashëgimisë së luajtshme dhe të në liqen dhe përreth tij,
paluajtshme kulturore; si edhe tolerancës fetare dhe trashëgimisë së
dialogut kulturor. luajtshme dhe të
paluajtshme.
Ministria e Bujqësisë, Administrimi i Programit të Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural; Administrimi i peshkimit
Zhvillimit Rural dhe Menaxhimi dhe mbrojtja e burimeve të peshkimit, dhe akuakulturës në
Aministrimit të burimeve ujore. zonën e RLO-së. Planet
Ujërave Administrimi dhe mirëmbajtja e sistemeve të kullimit dhe për administrimin e
ujitjes. ujërave dhe programi
për zonën.
Ministria e Zhvillimit Përpunimi i politikave dhe kuadrit kombëtar ligjor në Planifikimi territorial
Urban (MZHU) lidhje me planifikimin dhe zhvillimin territorial. dhe zhvillimi i RLO-së si
pjesë e Planifikimit
Urban të Bashkisë së
Pogradecit për zonën e
Bashkisë së Pogradecit.
Ministria e Zhvillimit Promovon zhvillimin e turizmit, Zhvillimi i turizmit në
Ekonomik, Turizmit, Përgatit strategjitë e turizmit dhe planet e veprimit për zonën e Liqenit të
Tregëtisë dhe zonat kryesore turistike. Pogradecit si edhe
Sipërmarrjes Siguron mbështetje për pushtetin vendor për zbatimin e sipërmarrja ekonomike.
politikave dhe strategjive të turizmit.
Ministria e Investon për mjetet e menaxhimit të mbetjeve, furnizimit Politikat e trajtimit të
Transportit dhe me ujë dhe kanalizimeve. mbetjeve dhe ujrave si
Infrastrukturës Investon për zhvillimin e infrastrukturës dhe rrugëve edhe infrastrukturës së
kombëtare. rrugëve dhe transportit
në RLO.
Ministria e Monitoron cilësinë e ujit të pijshëm Monitorimi i të dhënave
Shëndetësisë Siguron të dhëna për cilësinë e ajrit dhe të ujitidhe për cilësinë e ujit për
politikat e kontrollit të parazitëve larje dhe ujit të pijshëm.
Ministria e Energjisë Harton legjislacionin në sektorin e minierave. Monitorimi i
Nxjerr lejet për veprimtaritë minerare përmes Agjencisë veprimtarive ekzistuese
Kombëtare të Burimeve Natyrore pasi ka kryer studimet minerare në RLO nga
e fizibilitetit dhe ka hartuar një plan tre deri pesë vjeçar AKBN. Planet për
për zonën minerare zhvillimin dhe
Mbikqyrja dhe monitorimi i veprimtarive minerare, përmirësimin e
Marrja e masave administrative përmes inspektoriatit të infrastrukturës së
tyre IQT energjisë në Rlo.
Agjencia Kombëtare Menaxhimi i zonave të mbrojtura dhe administrimi i Administrimi i Peizazhit
e Zonave të përditshëm të Mbrojtur të
Mbrojtura Pogradecit përmes
ADZM-së së qarkut të
Korçës.
DRAFT Gusht 2017
108
Agjencia Kombëtare Përgatitja e raportit për Gjendjen e Mjedisit dhe Monitorimi i
e Mjedisit përfshirja në procesin e monitorimit në Shqipëri, duke biodiversitetit, cilësisë
përfshirë procedurat e lejeve mjedisore së ujit dhe veprimtarive
të peshkimit në RLO.
Instituti i Mbrojtja, restaurimi dhe valorizimi i monumenteve Restaurimi dhe
Monumenteve të kulturore dhe historike. IMK përcakton gjithashtu kriteret prezantimi i vlerave të
Kulturës e restaurimit për vendin dhe ndërhyn për monumentet trashëgimisë kulturore
në të gjithë territorin e Shqipërisë. në RLO.
Inspektoriati Inspektimi dhe kontrolli i veprimtarive të cilat kanë Kontrollimi dhe
Shtetëror i Mjedisit ndikim mbi mjedisin. inspektimi i
dhe Pyjeve veprimtarive,
veçanërisht i
veprimtarive të
akuakulturës në RLO.
Agjencia e Asiston përpjekjet për planifikimin nga pushteti qendror Miratimi i planeve
Planifikimit të dhe vendor. territoriale dhe
Territoreve parashikimi i zbatimit në
RLO.
Inspektoriati Kontrollon përputhjen e zhvillimit dhe ndërtimit me Ndërhyn për shembjen
Kombëtar i instrumentat e miratuara për planifikimin e zonës. ose ndalimin e zhvillimit
Menaxhimit të të paligjshëm.
Territorit
AGJENCITË VENDORE TË MINISTRIVE KOMBËTARE
Agjencia Rajonale e Menaxhimi dhe kontrolli i përditshëm i Zonave të Menaxhimi i Peizazhit të
Zonave të Mbrojtura Mbrojtura, duke përfshirë disa detyra të monitorimit. Mbrojtur të Poradecit,
duke përfshirë
përpunimin e planit të
menaxhimit dhe
rishqyrtimin e tij dhe
zbatimin e tij në
praktikë.
Instituti i Arkeologjisë Instituti kryesues në fushën e kërkimit arkeologjik në Enti i vetëm arkeologjik
vend. Përgjegjës për të gjitha gërmimet shkencore dhe zyrtar në gjendje për të
sondazhet dhe pjesë e Qendrës për Studime kryer kërkime
Albanologjike. shkencore në RLO.
Agjencia Rajonale e Deklaratat e Mjedisit, zbatimi i lejeve mjedisore, Analizimet dhe
Mjedisit e qarkut të procedurat e VNM (Vlerësimi i Ndikimit mbi Mjedisin) procedurat për
Korçës veprimtaritë që kanë një
ndikim të mundshëm
mbi mjedisin dhe
administrimi i
dokumentave për VNM
dhe zbatimin e lejeve
mjedisore.
Agjencia Rajonale e Drejtoritë Rajonale të Bujqësisë, të krijuara me VKM. Kontrollimi dhe
Bujqësisë 95, datë 13 shkurt 2003 "Për Krijimin e Drejtorive monitorimi i
Rajonale të Bujqësisë". Detyrat e saj kryesore janë: veprimtarive bujqësore
Mbrojtja e shëndetit të kafshëve, bimëve dhe mbrojtja e në zonë, si psh. fermat,
shëndetit të njeriut nga sëmundjet që shkaktohen nga gjedhët, si edhe
kafshët dhe cilësia e ushqimit. përmirësimi i rrjetit të
Sigurimi i informacionit bujqësor. ujitjes dhe kullimit.
Mbështetja me asistencën teknike dhe teknologjinë e Promovimi i
fermerëve. veprimtarive të
Dhënia e garancisë për cilësinë e ushqimit dhe mbrojtjen bujqësisë bio dhe
e konsumatorit. organike në RLO.

DRAFT Gusht 2017
109
Sigurimi i mbështetjes për agro-industrinë, tregëtinë dhe
marketingun.
Sigurimi i informacionit statistikor në përputhje me
modelin e BE-së.
Drejtoria Rajonale e Një institucion qeveritar në varësi të Ministrisë së Inspekton, vendos gjoba
Kulturës Kombëtare Kulturës, përgjegjës për restaurimin, mbrojtjen dhe dhe monitoron nga afër
menaxhimin e vlerave të trashëgimisë kulturore të zonës. veprimtaritë e zhvillimit
dhe restaurimit në
zonën e RLO-së.
Inspektoriati i Inspektimi i veprimtarive në lidhje me peshkimin dhe Inspektimi dhe
Ujërave dhe akuakulturën; kontrollimi i
Peshkimit Menaxhon infrastrukturën e peshkimit, duke përfshirë veprimtarive që lidhen
portet dhe qendrat e peshkimit; me peshkimin dhe
Mbledh të dhënat e peshkimit; akuakulturën.
Përgatit programet e ripopullimit të kategorive të ujit;
Inspektoriati Siguron zbatimin e legjislacionit për mbrojtjen e mjedisit, Inspektimi dhe
Shtetëror i Rrethit të pyjeve dhe gjuetisë. kontrollimi i
Korçës për Mjedisin Vendos gjobat në raste të kundravajtjeve dhe mbledh veprimtarive që
dhe Pyjet gjobat. kërkojnë leje mjedisore.
Respektimi i kushteve të
lejes mjedisore për
veprimtaritë të cilat
kanë tashmë një leje
mjedisore. Monitorimi i
zbatimit të
moratoriumit 1 vjeçar
për përdorimin e pyjeve
për qëllime tregtare.
Kontrollimi i zbatimit të
moratoriumit 5 vjeçar
për gjuetinë për
periudhën 2016-2021.
Prefektura e Korçës Kontrollon respektimin ligjor të vendimeve të marra nga Kontrollon zbatimin e
bashkitë e rrethit të Korçës, aktualisht gjashtë: Pogradeci, legjislacionit kombëtar
Maliqi, Kolonja, Devolli, Pusteci dhe Korça. nga pushtetet vendore.
Bashkia e Pogradecit Miraton instrumentat e planifikimit; Përgjegjëse e
Nxjerr lejet e zhvillimit dhe ndërtimit në përputhje me drejtpërdrejtë për
zonimin e Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit; veprimtaritë e
Miraton rregulloret e planifikimit dhe ndërtimit në nivelin përditshme në RLO.
vendor;
Siguron dhe ruan shërbimet publike duke përfshirë
ujësjellës-kanalizimet, menaxhimin e integruar të
mbetjeve.
Njësitë Buçimas; Çërravë; ;Dardhas; Proptisht; Trebinjë; Raporton ndaj Bashkisë
administrative Udenisht; Velçan dhe zbaton veprat e
parashikuara nga
Bashkia.
ORGANET KËSHILLUESE
Komiteti i Sipas Urdhrit nr.102 datë 04 prill 2015 Agjencia Ndjekja e zbatimit të
Menaxhimit të Kombëtare e Administratës Rajonale të Zonave të Planit të Menaxhimit
Zonave të Mbrojtura Mbrojtura. për Peizazhin e Mbrojtur
Peizazhi i Pogradecit menaxhohet nga njësia e Korçës. të Pogradecit sipas
planit të menaxhimit të
miratuar më
31.12.2014.

DRAFT Gusht 2017
110
Shërben si mbështetje
për Sekretariatin për
takimet e Komitetit të
Menaxhimit duke
përgatitur axhendën,
procesverbalet dhe
çështjet organizative.
Sekretariati i
Krijuar me anë të Urdhrit të Ministrit nr. 564 datë 5 Ndjekja dhe koordinimi i
Përbashkët i Pellgutnëntor 2012, detyrat e tij kryesore janë të administrojë veprimtarive në nivelin
Ujëmbledhës tëdhe ruajë zonën e mbrojtur përmes mbikqyrjes së ndërkufitar në
Liqenit të Ohrit zbatimit të planit të menaxhimit, duke zbatuar bashkëpunim të
legjislacionin nga administratat e zonave të mbrojtura ngushtë me Ministrinë e
dhe ndërmarrjet që kryejnë veprimtari në zonë, duke Bujqësisë.
mirëmbajtur cilësinë e mjedisit, duke promovuar
zhvillimin (e qendrueshëm) ekologjik dhe duke zbatuar
kërkesat për përdorimin e qendrueshëm të burimeve
natyrore.
GRUPET E PËRDORUESVE VENDORË
INSTITUTI PËR Qëllimi kryesor i INCA-s është të ndërmjetësojë dhe Seminare për ndërtimin
RUAJTJEN E NATYRËS ndihmojë ndërtimin e kapaciteteve profesionale përmes e kapaciteteve për stafin
NË SHQIPËRI (INCA) trajnimit dhe qasjes gjithëpërfshirëse, mbrojtjes së e ADZM-së si edhe
mjedisit, ruajtjen e thesareve natyrore të mjedisit dhe veprimtaritë e rritjes së
zhvillimin rural në vend, mbrojtjen e florës dhe faunës, ndërgjegjësimit në RLO.
vlerësimin e biodiversitetit, menaxhimin e zonave të Kontributi për
mbrojtura, menaxhimin e basenit të lumit, rritjen e mbledhjen e të dhënave
ndërgjegjësimit të publikut dhe të politikëbërërsve dhe për florën dhe faunën e
vendimarrësve, dhe marrjen e masave të ruajtjes kur zonës.
është e mundur dhe e përshtatshme për të mbrojtur llojet
dhe habitatet e tyre kritike.
Mbrojtja dhe Ruajtja PPNEA merr pjesë dhe organizon shumë fushata Kontributi për Planin e
e Mjedisit Natyror të ndërgjegjësuese për mjedisin në Shqipëri si edhe merr Menaxhimit të Peizazhit
Shqipërisë (PPNEA) përsipër një sërë projektesh të ndryshme që të Mbrojtur. Sigurimi i të
përqendrohen në çështje të ndryshme mjedisore. PPNEA dhënave për
trajton në veçanti çështjet e ruajtjes dhe zhvillimit të inventarizimin dhe
qendrueshëm dhe fushat e tyre kryesore të interesit janë monitorimin e faunës së
menaxhimi i botës së egër dhe ruajtja e llojeve të egër. Monitorimi i
rrezikuara, projektet dhe iniciativat e qendrueshme zbatimit të
vendore dhe ruajtja e peizazhit. moratoriumit të gjuetisë
në RLO.
Shoqëria Trajton kryesisht shpendët e egër, të dhënat e tyre për Sigurimi i të dhënave për
Ornitologjike inventarizimin dhe monitorimin e popullatave të llojeve praninë e shpendëve të
Shqiptare (AOS) të shpendëve të pranishëm në Shqipëri si dhe egër në RLO dhe
veprimtaritë për rritjen e ndërgjegjësimit. monitorimi i tyre i
përvitshëm. Kontributi
për zbatimin e
moratoriumit të
gjuetisë.
ASPBM Mbrojtja dhe ruajtja e popullatës së faunës së egër në Monitorimi i të dhënave
vend dhe veprimtaritë përkatëse. kryesisht për shpendët e
egër, por gjithashtu
edhe për llojet e faunës
së egër. Monitorimi i
zbatimit të
moratoriumit të gjuetisë
në bashkëpunim me

DRAFT Gusht 2017
111
inspektoriatin shtetëror
dhe ADZM-në.
OJQ NTECSD Parimet e zhvillimit të qendrueshëm të mjedisit natyror Zbatimi i projekteve që
në nivelin vendor në zonën e qarkut të Pogradecit. lidhen me përdorimin e
qendrueshëm të
burimeve natyrore në
RLO.
UNË GRUAJA(ME, Forcimi i rolit të grave; pjesëmarrja në proceset Mundësimi i
THE WOMAN) demokratike; pjesëmarrja e grave në vendimarrje; veprimtarive dhe
monitorimi i proceseve elektorale. seminareve në zonë me
pjesëmarrjen aktive të
grave në zbatimin e
projektit të RLO-së si
edhe të kontekstit më të
gjerë.
GRUPET KULTURORE DHE FETARE
SHKOLLAT, UNIVERSITETET, MUZETË DHE ORGANIZATAT KËRKIMORE
Universiteti i Tiranës Përfshin Qendrën Kërkimore për Florën dhe Faunën e Monitorimi shkencor i
– Fakulteti i Shqipërisë çështjeve biologjike
Shkencave të Natyrës përkatëse.
Universiteti i Korçës Themeluar më 1992, ka programe në fushat e studimit: I vetmi universitet pranë
Shkencat Humane dhe Shoqërore; Edukimi dhe Filologjia, RLO-së me një theks mbi
Ekonomia, Bujqësia. zhvillimin bujqësor.
ORGANIZATAT E SEKTORIT PRIVAT (BIZNESET, GRUPET E BIZNESIT)
Bizneset private Rrisin numrin e turistëve dhe vizitorëve në zonë; Incentivat në lidhje me
(baret, restorantet Paguajnë taksa për shërbimet komunitare përfshirë veprimtaritë e zhvillimit
dhe hotelet, etj.) menaxhimin e mbetjeve; bio dhe organik në RLO.
Zgjerojnë veprimtarinë e tyre të biznesit. Përmirësimi i çdo mjeti
të ujërave të përdorura.
Pronarët lokalë Pretendojnë pronësinë e tokës; Angazhimi dhe
Përfitojnë nga zhvillimi i turizmit dhe infrastrukturës, pjesëmarrja aktive në
Ruajnë fitimet nga veprimtari të ndryshme. procesin e zhvillimit të
veprimtarive për eko-
turizmin si edhe
veprimtaritë në lidhje
me Peizazhin e Mbrojtur
të Pogradecit.

DRAFT Gusht 2017
112

Suplementi PM Ohrit Shqip-Final 10.8.2017-Clear PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Suplementi PM Ohrit Shqip-Final 10.8.2017-Clear PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

<KOPERTINA>

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Vlerat, Cilësitë dhe Veçoritë Kryesore Kërcënimet Kryesore

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

T ABELA 2 PROGRAMET , QËLLIMET DHE OBJEKTIVAT E MENAXHIMIT .

Programi 4. Publiku gëzon përfitime prej Trashëgimisë Botërore

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

5. Plani i partneritetit për qeverisje dhe menaxhim

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

1.2 Statusi i Trashëgimisë Botërore

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

1.4 Fusha e zbatimit dhe qëllimi i suplementit të planit të menaxhimit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Zonat e Peizazhit të Mbrojtur të Pogradecit

Jashtë zonimit 592.43 Zonat urbane dhe zonat ku praktikat

H ARTA 1 KUFIJTË DHE ZONAT E MENAXHIMIT TË PEIZAZHIT T OKËSOR/UJOR TË POGRADECIT

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Vendbanimi prehistorik i Vendimi Nr.1886 (10.6.1973) , Ministriae Arsimit dhe Kulturës;

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

1.4.3 Përgatitja e suplementit të Trashëgimisë Botërore të planit të menaxhimit

1.4.4 Funksioni, struktura dhe elementet e Suplementt të Planit të Menaxhimit

1.4.5 Planet dhe projektet që ndikojnënë zonë

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Plani i Menaxhimit të Bashkia Rajoni i Liqenit të Ohrit’

Draft Plani i Menaxhimit të Neni 5 i Bashkia Ohër; Qeveria Menaxhimi i zonës së

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

1.5 Aktorët kryesorë institucionalë

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Një listë më e gjerë e aktorëve vendorë përfshihet në Shtojcën 3.

2 Vlerësimi: vlerat, kërcënimet dhe mundësitë

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Kutia 2. Deklarata Retrospektive e VleravetëJashtëzakonshme Universale (miratuar në Seancën e 39 të Komitetit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

2.1.2 Vlerat natyrore

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

T ABELA 7 FAUNA & FLORA E LIQENIT TË O HRIT

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

T ABELA 8 E KSPOZE E STATUSIT TË RUAJTJES SË LLOJEVE NË RAJONIN E O HRIT

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Kytipar(atribut) shpreh vlerat që kontribuojnë në VJU, siç janë:

Kytipar shpreh vlerat e tjera të trashëgimisë, siç janë:

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Kytipar shpreh vlerat e tjera të trashëgimisë, siç janë:

Monumente të veçanta , ndërtesa ose struktura

Mbetjet e dëshmive të hershme të vendbanimeve në zonë

2.1.4 Ndërveprimi mes vlerave natyrore dhe kulturore

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

2.1.5 Vlera të tjera

Bujqësia dhe Pylltaria

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

Suplementi i Trashëgimisë Botërore i Planit të Menaxhimit për Peizazhin e Mbrojtur të Pogradecit

2.3 Presionet, kërcënimet dhe ndikimet qe duhen adresuar