Francais

BAB 1 PENGENALAN KEPADA PERNIAGAAN
FRANCAIS
Objektif Bab 1
1.1 Pengenalan 1
1.2 Definisi dan Konsep Francais 2
1.3 Konsep Perniagaan Francais 2
1.4 Sejarah dan Perkembangan Francais 4
1.5 Jenis-Jenis Perniagaan Francais 6
1.6 Bentuk/Pendekatan Francais 7
1.7 Perbezaan Francais dengan Multi-Level Marketing (MLM)
dan Pelesenan 8
17.1 Perbezaan antara Francais dan MLM 8
17.2 Perbezaan antara Francais dan Pelesanan 9
1.8 Kelebihan dan Kelemahan Perniagaan Francais 9
1.8.1 Kelebihan Perniagaan Francais 9
1.8.2 Kelemahan Perniagaan Francais 12
1.9 Kesimpulan 14
Soalan Penilaian Kendiri 15
Jawapan Soalan dalam Teks 15
BAB 2 INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA
Objektif Bab 19
2.1 Pengenalan 19
2.2 Perkembangan Industri Francais di Malaysia 19
2.3 Konsep Home-Grown Francaisor 20
2.4 Agensi-Agensi dalam Pembangunan Francais di
Malaysia 22
2.4.1 Kementerian Pembangunan Usahawan dan
Koperasi (MeCD) 22
2.4.2 Perbadanan Nasional Berhad (PNS) 24
2.4.3 Persatuan Francais Malaysia (MFA) 25
vi
2.4.4 Pendaftar Francais atau ROF (Registrar of
Franchise) 26
2.4.5 Perbadanan Usahawan Nasional Berhad
(PUNB) 26
2.4.6 Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan
Industri (MITI) 27
2.5 Skim Pembiayaan 28
2.5.1 Skim Pembiayaan Francais oleh PNS 28
2.5.2 Lain-Lain Skim Bantuan Kewangan dan
Pembiayaan Francais 29
2.6 Kesimpulan 35
BAB 3 SISTEM PERNIAGAAN FRANCAIS
FRANCAISOR
Objektif Bab 39
3.1 Pengenalan 39
3.2 Persoalan Awal dan Kajian 40
3.3 Asas Pembangunan Perniagaan Francais 41
3.4 Konsep-Konsep Perniagaan yang Boleh Difrancaiskan 43
3.4.1 Sistem Perniagaan Terbukti Berjaya 43
3.4.2 Konsep Perniagaan Mudah Direplikasi 44
3.5 Penentuan Yuran Francais dan Kadar Royalti 45
3.6 Carta Pert 49
3.7 Merekrut, Memilih dan Mengurus Francaisi 52
3.7.1 Merekrut Prospektif Francaisi 53
3.7.2 Memilih Francaisi 54
3.7.3 Mengurus Francaisi 56
3.8 Kesimpulan 57
BAB 4 PERSEDIAAN FRANCAISOR
Objektif Bab 65
4.1 Pengenalan 65
4.2 Rancangan Perniagaan Francaisor 66
4.3 Pakej Pengambilan Francaisi 67
4.4 Pakej Manual Operasi dan Promosi 68
4.5 Pemilihan Lokasi dan Tapak Lokasi 69
4.5.1 Faktor-Faktor yang Perlu Dipertimbangkan 70
4.6 Dokumen Penzahiran 72
4.7 Perjanjian Francais 76
vii
4.8 Kesimpulan 77
BAB 5 STRATEGI KEWILAYAHAN
Objektif Bab 83
5.1 Pengenalan 83
5.2 Komponen-Komponen dalam Strategi Kewilayahan 83
5.3 Francais Multiunit 84
5.3.1 Tiga Versi dalam Kaedah Francais Multiunit 84
5.4 Hak untuk Berkembang 90
5.5 Wilayah Eksklusif 91
5.6 Kesimpulan 93
BAB 6 PERSIAPAN SEBAGAI FRANCAISI
Objektif Bab 97
6.1 Pengenalan 97
6.2 Membuat Penilaian Diri 97
6.3 Membuat Pilihan 100
6.4 Memulakan Perniagaan Francais 102
6.5 Kesimpulan 104
BAB 7 FRANCAIS DAN PERUNDANGAN
Objektif Bab 107
7.1 Pengenalan 107
7.2 Tafsiran dan Pendaftaran Francais (ROF) 109
7.3 Kewajipan dan Tanggungjawab Francaisor-Francaisi 112
7.4 Tempoh dan Penamatan Perjanjian Francais 115
7.5 Jaminan Perlindungan Terhadap Maklumat Rahsia 116
7.6 Fungsi Lembaga Penasihat Francais 116
7.7 Penguatkuasaan Akta 117
7.8 Kesimpulan 118
viii
BAB 8 TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR
Objektif Bab 121
8.1 Pengenalan 121
8.2 Tanggungjawab Francaisor 121
8.3 Servis Permulaan 122
8.3.1 Merekrut Francaisi oleh Francaisor 122
8.3.2 Pakej Latihan 122
8.4 Latihan Berterusan 123
8.4.1 Pemantauan dan Pengawalan 123
8.4.2 Latihan dan Sokongan Khidmat Nasihat 124
8.4.3 Organisasi Ibu Pejabat 124
8.4.4 Penyelidikan dan Pembangunan [Research and
Development (R&D)] 124
8.4.5 Pengiklanan dan Promosi 125
8.4.6 Komunikasi 125
8.5 Kesimpulan 125
BAB 9 HUBUNGAN FRANCAISOR DAN
FRANCAISI
Objektif Bab 127
9.1 Pengenalan 127
9.2 Hubungan Francaisor dan Francaisi 127
9.3 Konflik Francaisor-Francaisi 129
9.4 Penyelesaian Konflik Francaisor-Francaisi 129
9.5 Kesimpulan 131
BAB 10 PERKHIDMATAN SOKONGAN
FRANCAISOR
Objektif Bab 133
10.1 Pengenalan 133
10.2 Sokongan Terhadap Francaisi 134
10.2.1 Profitability 134
10.2.2 Self-Employment 135
10.2.3 Striving to be Successful 135
10.2.4 Opportunity for Growth 136
10.3 Komunikasi 136
10.4 Peranan Wakil-Wakil Lapangan 139
10.5 Latihan untuk Francaisi 140
ix
10.6 Kesimpulan 142
BAB 11 TANGGUNGJAWAB SOSIAL DAN
ETIKA PERNIAGAAN
Objektif Bab 147
11.1 Pengenalan 147
11.2 Faktor Etika dalam Membuat Keputusan 147
11.3 Francais dan Tanggungjawab Sosial 150
11.4 Isu-Isu Hubungan dalam Perniagaan Francais 154
11.4.1 Aspek-Aspek Negatif dalam Francais 154
11.4.2 Hubungan Francaisor-Francaisi 155
11.5 Kesimpulan 156
BAB 12 FRANCAIS ANTARABANGSA
Objektif Bab 159
12.1 Pengenalan 159
12.2 Francais Antarabangsa 159
12.3 Mengenal Pasti Potensi Pasaran Antarabangsa 160
12.3.1 Kajian Makro 161
12.3.2 Kajian Mendalam 163
12.4 Isu Budaya Pasaran Antarabangsa 163
12.5 Memenuhi Keadaan Tempatan 164
12.5.1 Produk 165
12.5.2 Pemasaran 166
12.6 Polisi Francais 166
12.6.1 Aspek Undang-Undang 167
12.6.2 Operasi Francais 167
12.7 Kesimpulan 168
BIBLIOGRAFI 171
LAMPIRAN A : Jawapan Soalan Penilaian Kendiri 173
LAMPIRAN B : Tajuk-Tajuk Utama dalam Format Perjanjian Francais 181
LAMPIRAN C : Bahagian-Bahagian Seksyen dalam Akta Francais 1998 185
x
xi
PRAKATA
Perniagaan francais diakui oleh banyak pihak sebagai platform untuk
seseorang menjadi usahawan. Dengan membayar yuran francais, royalti dan
lain-lain bayaran yang telah ditetapkan, bakal-bakal francaisi memperoleh hak
untuk menggunakan jenama, kaedah dan sistem sesebuah perniagaan yang
telah terbukti kukuh di pasaran. Lantaran itu, Kerajaan di bawah Kementerian
Pembangunan Usahawan dan Koperasi (MeCD) telah menerima dan mengakui
pendekatan ini sebagai langkah penting untuk melahirkan lebih ramai
Masyarakat Perdagangan dan Perindustrian Bumiputera (MPBB).
Serentak dengan itu, Perbadanan Nasional Berhad (PNS) yang merupakan
agensi pelaksana industri francais di Malaysia telah meletakkan sasaran
untuk melahirkan 50 francaisor tempatan dan 1000 francaisi dalam tempoh
Rancangan Malaysia Kesembilan 2006-2010 (RMK-9). Bagi mencapai matlamat
tersebut, PNS bersama-sama dengan pihak Kementerian dan juga Persatuan
Francais Malaysia (MFA) telah dan sedang melaksanakan promosi di seluruh
negara melalui penganjuran seminar, bengkel dan latihan.
Di peringkat pendidikan tinggi, penawaran kursus perniagaan francais kepada
para pelajar dilihat sebagai sumbangan kecil ke arah meuaruarkan industri
francais sebagai jalan keluar kepada para pelajar daripada
kerja makan gaji kepada bekerja sendiri. Justeru, penghasilan modul ini boleh
dianggap sebagai satu bentuk sumbangan yang boleh diberikan untuk
membantu pelajar memahami dengan lebih jelas tentang industri francais itu
sendiri. Ini termasuklah memberi pendedahan tentang konsep francais yang
sebenar, kebaikan dan keburukan serta peranan francaisor dan francaisi
dalam membentuk hubungan menang-menang. Sehubungan itu, pada
pandangan penulis, modul ini sangat bermanfaat kepada para pelajar kerana
ia diolah dengan bahasa yang mudah dan penuh dengan maklumat yang
berkaitan. Para penulis berharap, para pelajar dapat memanfaatkan ilmu yang
diperoleh demi pembangunan kerjaya pelajar dalam bidang perniagaan dan
keusahawanan. Modul ini tentunya mempunyai kelemahan-kelemahan yang
tersendiri. Oleh itu, segala pandangan dan komen yang bernas dialu-alukan
untuk tujuan penambahbaikan.
Sekian terima kasih.
Mohamad Yusop Mohd. Jani
Hoe Chee Hee
Muhammad Shukri Bakar
Rosli Mohd. Saad
xii
xiii
PENGHARGAAN
Para penulis memanjatkan kesyukuran ke hadrat Allah SWT kerana dengan
keizinan- Nya, modul ini dapat disiapkan dalam tempoh yang telah ditetapkan.
Para penulis juga ingin mengucapkan jutaan terima kasih kepada bekas Ketua
Jabatan Keusahawanan, Fakulti Pengurusan Perniagaan, Prof. Dr. Rosli
Mahmood kerana memberi kepercayaan yang tinggi kepada kami dalam
merealisasikan penghasilan modul ini. Sungguhpun terdapat beberapa orang
lagi pensyarah yang berpengetahuan dalam bidang francais namun keyakinan
yang ditunjukkan oleh beliau terhadap kami sangat -sangat dihargai. Terima
kasih juga kami ucapkan kepada semua pihak yang terlibat khususnya pihak
Penerbit UUM kerana membaca dan membuat teguran terhadap beberapa
kesilapan yang tidak disengajakan. Penghargaan juga ditujukan kepada Pusat
Pendidikan Profesional dan Lanjutan (PACE) kerana memberi ruang kepada
kami untuk menyumbang sedikit ilmu bagi manfaat pelajar. Tidak ketinggalan,
ucapan terima kasih kami ucapkan kepada semua ahli keluarga yang begitu
memahami tugas yang telah diamanahkan.

Hoe Chee Hee
Rosli Mohd. Saad
xiv
xv
KATA KUNCI
Terdapat beberapa lambang yang akan anda lihat di dalam modul ini.
Lambang tersebut memberi maksud tertentu seperti yang dinyatakan di
bawah. Lambang ini disediakan bagi membimbing dan melengkapkan proses
pengajaran dan pembelajaran anda.
Soalan Dalam Teks (SDT) atau soalan latihan yang merujuk kepada
perbincangan dalam teks yang dipelajari. Contoh jawapan disediakan di akhir
setiap bab. Soalan Penilaian Kendiri (SPK) atau soalan ulang kaji
merujuk kepada perbincangan keseluruhan bab. Skema
jawapan disediakan di akhir modul kursus.
Anda boleh menyemak jawapan latihan anda dengan contoh/skema jawapan
yang disediakan di akhir bab atau modul kursus. Anda dinasihatkan membuat
latihan terlebih dahulu sebelum menyemak jawapan tersebut. Anda
dikehendaki berfikir sejenak tentang situasi di sekeliling anda atau
mengimbas kembali bab yang lepas. Pelbagai soalan yang berkaitan dengan
bab tersebut akan dikemukakan.
xvi
xvii
MATLAMAT DAN OBJEKTIF MODUL
MATLAMAT:
Modul ini disediakan dengan tujuan untuk memberi pendedahan kepada
pelajar-pelajar Pendidikan Jarak Jauh (PJJ) di bawah pengendalian Pusat
Pendidikan Profesional dan Lanjutan (PACE) tentang pengurusan perniagaan
francais. Melalui pendedahan ini, para penulis berharap para pelajar akan
mendapat gambaran yang lebih jelas tentang perniagaan francais dan
menawarkan ruang serta peluang yang boleh dimanfaatkan untuk
pembangunan kerjaya pelajar sejurus selepas menamatkan pengajian mereka
kelak. Bagi memastikan para pelajar mendapat pemahaman yang lebih jelas,
modul ini turut melampirkan Soalan Dalam Teks (SDT) dan Soalan Penilaian
Kendiri (SPK) di akhir setiap bab sebagai aktiviti tambahan.
OBJEKTIF:
Secara umumnya, objektif modul ini disediakan bertujuan untuk:
1.Memahami definisi perniagaan francais dan mengenal pasti jenis-jenis
perniagaan francais.
2.Mengenal pasti peranan francaisor dan francaisi dalam mengendalikan
perniagaan francais mengikut entiti masingmasing.
3.Membincangkan kelebihan dan kekurangan perniagaan francais kepada
francaisor dan francaisi.
4.Memahami tentang kepentingan menjaga hubungan antara francaisor dan
francaisi dalam mewujudkan hubungan menangmenang.
5.Mengenal pasti kaedah-kaedah mengembangkan perniagaan francais ke
peringkat antarabangsa.
xviii
xix
SINOPSIS MODUL
Terdapat 12 bab kesemuanya dalam modul ini. Bab 1 dan 2 mendedahkan
pelajar tentang konsep asas perniagaan francais dan perkembangan industri
tersebut di Malaysia. Manakala, Bab 3, 4 dan 5 pula membincangkan tentang
peranan serta persediaan francaisor dalam membangunkan sistem
perniagaan yang berdaya maju. Memandangkan pelaburan dalam perniagaan
francais melibatkan sejumlah modal yang besar maka persediaan bakal-bakal
francaisi sebelum, semasa dan selepas menceburi perniagaan francais amat
penting. Penerangan berhubung perkara tersebut dibincangkan dalam Bab 6.
Bab 7 membincangkan secara terperinci tentang Akta Francais 1998 dan
seksyen-seksyen yang berkaitan bagi melindungi francaisor dan francaisi
daripada teraniaya oleh tindakan-tindakan tidak bertanggungjawab oleh
kedua-dua belah pihak. Bab 8 pula membincangkan tentang bentukbentuk
bantuan dan sokongan yang berterusan yang diberikan oleh
francaisor terhadap francaisi-francaisi baru dan sedia ada.
Sementara itu, Bab 9 dan Bab 10 menyentuh tentang hubungan antara
francaisor dan francaisi khususnya yang melibatkan aspek komunikasi antara
kedua belah pihak. Sementara Bab 11 membincangkan isu-isu yang berkaitan
dengan persoalan etika dalam perniagaan francais dan bab terakhir
membincangkan tentang pengembangan perniagaan francais ke peringkat
antarabangsa.
Hoe Chee Hee
Rosli Mohd. Saad
xx
xxi
SENARAI JADUAL
Jadual 1.1 Proses Pemberian Hak 3
Jadual 1.2 Senarai Perniagaan Francais Generasi Pertama di Amerika Syarikat
5
Jadual 1.3 Perbezaan Francais dan MLM 9
Jadual 2.1 Maklumat-Maklumat Pembiayaan 28
Jadual 3.1 Yuran Francais, Kadar Royalti dan Kadar
Promosi dalam Industri Makanan dan Minuman 47
Jadual 4.1 Rancangan Perniagaan Francaisor 66
Jadual 4.2 Maklumat-Maklumat Penting dalam Dokumen Penzahiran 73
Jadual 4.3 Seksyen -Seksyen dalam Perjanjian Francais 77 Jadual 11.1 Tahap
Tanggungjawab Sosial 152
SENARAI RAJAH
Rajah 3.1 Fasa-Fasa Pembangunan Sebelum Sistem
Difrancaiskan 50
Rajah 5.1 Struktur Subfrancais 88
xxii
1
BAB 1
PENGENALAN KEPADA
PERNIAGAAN FRANCAIS
S
BAB 2
INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA
OBJEKTIF BAB
Selepas mengikuti bab ini, anda seharusnya boleh:
6.Menjelaskan perkembangan industri francais di Malaysia.
7.Memahami program pembangunan francais.
8.Memahami konsep home-grown francaisor.
9.Menyenaraikan pihak-pihak yang terlibat serta peranan dan aktiviti mereka
dalam usaha membangunkan industri francais di Malaysia.
10. Memahami skim pembiayaan francais.
2.1 PENGENALAN
Walaupun sistem perniagaan francais telah lama berkembang di Amerika
Syarikat dan beberapa negara di Eropah, industri perniagaan francais hanya
mendapat perhatian serius pihak kerajaan dan masyarakat Malaysia hanya
pada awal tahun 1990-an. Secara umumnya, perniagaan francais telah
bermula di Malaysia dari tahun 1940-an menerusi syarikat-syarikat seperti
Singer yang mengedar mesin jahit dan barangan elektrik, Bata yang mengedar
kasut dan beberapa syarikat pengedar minyak, motosikal dan kereta. Kaedah
efektif pemasaran produk dan pengembangan perniagaan ini menjadi
bertambah popular dengan kemasukan rangkaian restoran- restoran makanan
segera seperti A&W, KFC dan McDonald’s di sekitar tahun 1970-an dan awal
1980-an. Francais makanan segera buat seketika mendominasi pasaran di
Malaysia, tetapi kini industri francais telah berkembang pesat dalam pelbagai
sektor seperti pakaian, aksesori, pusat kecantikan, pengedaran kereta dan
motosikal, pusat pembelajaran dan lain-lain lagi. Seterusnya setelah melihat
pada potensi perkembangan industri ini, kerajaan pada 1992, telah
melancarkan Program Pembangunan Francais. Dengan pelancaran program
ini perniagaan francais telah berkembang dengan pesatnya di Malaysia.
2.2 PERKEMBANGAN INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA
Di Malaysia, kerajaan telah mengenal pasti perniagaan francais sebagai satu
antara mekanisme yang paling cepat dan berkesan dalam
20
membangunkan usahawan-usahawan tempatan dan telah menjadikan
Program Pembangunan Francais sebagai satu antara program utama untuk
membangunkan usahawan Golongan Menengah Bumiputera dan Masyarakat
Perdagangan dan Perindustrian Bumiputera (MPPB). Sejak penubuhan
Program Pembangunan Francais ini pada tahun 1993 dan diikuti dengan
penubuhan Persatuan Francais Malaysia pada tahun 1994, senario industri
francais di Malaysia telah menampakkan perkembangan yang lebih pesat.
Pelbagai program dan aktiviti telah dijalankan bagi memberi kesedaran
kepada masyarakat usahawan mengenai potensi perniagaan francais di
negara ini. Ekoran daripada itu lebih banyak produk dan perkhidmatan telah
menggunakan pendekatan sistem francais. Sehubungan itu, Akta Francais
Malaysia 1998 telah digubal dan dikuatkuasakan bagi mengawal selia industri
yang sedang berkembang pesat ini.
Negara melihat pelbagai sektor perniagaan seperti barangan kemas, kedai
gambar, kedai buku dan lain-lain lagi jenis perniagaan. Setakat bulan Mei
tahun 2006 sebanyak 262 francaisor telah berjaya dilahirkan dan diluluskan
pendaftaran mereka dengan Pendaftar Francais Malaysia. Dari segi
pertumbuhan industri francais, pada masa ini Malaysia menduduki tangga
yang kedua di kalangan negara Asia (selepas Jepun) dan tangga yang ke-21 di
dunia. Perkembangan ini merupakan sesuatu yang membanggakan
memandangkan industri francais di Malaysia masih agak baru berbanding
negara-negara lain. Kerajaan telah mensasarkan
untuk melahirkan seramai 50 lagi francaisor dan juga 1,000 francaisi tempatan
baru untuk tempoh Rancangan Malaysia Kesembilan.
2.3 KONSEP HOME-GROWN FRANCAISOR
Konsep home-grown francaisor di Malaysia sebenarnya ialah satu usaha
terancang yang diterajui oleh kerajaan dengan kerjasama pelbagai pihak bagi
membantu usahawan- usahawan tempatan memfrancaiskan perniagaan
mereka. Usaha ini ialah sebahagian daripada pelaksanaan Dasar
Pembangunan Nasional dalam program MPPB iaitu meramaikan penglibatan
kaum bumiputera dalam bidang perdagangan dan perindustrian. Antara
bidang perdagangan dan perindustrian yang digalakkan penceburannya oleh
kerajaan ialah perniagaan francais. Bagaimanapun, bukan semua jenis
perniagaan yang berdaya maju sesuai dan berpotensi untuk difrancaiskan.
Justeru, hanya perniagaan yang mempunyai nilai sesuai untuk dikembangkan
melalui sistem francais dikenal pasti. Perniagaan itu kemudiannya akan
dimantapkan dan diperkasa bagi membolehkan mereka memfrancaiskan
model atau sistem perniagaan kepada francaisi lain. Diharapkan usaha ini
dapat melahirkan lebih ramai francaisor tempatan yang berdaya maju, mampu
berkembang
21
dan bersaing bukan sahaja di pasaran tempatan malah mampu meneroka ke
pasaran global.
Walaupun kerajaan giat berusaha untuk menggalakkan lebih banyak
homegrown francaisor, tetapi ia masih lagi berada di tahap yang kurang
memberangsangkan. Proses membangun dan melahirkan francaisor domestik
ini memerlukan usaha yang gigih serta komitmen yang tinggi daripada
pegawai-pegawai pelaksana kerajaan, usahawan sendiri dan lainlain pihak
yang berkenaan. Bagi pihak usahawan, mereka seharusnya
mampu menghasilkan produk yang inovatif di samping berkeupayaan untuk
membina jenama, pakej pengiklanan dan promosi, teknologi pemprosesan,
pembangunan sistem pengurusan dan khidmat penasihatan dan perundingan.
Francais tempatan terbesar setakat ini ialah Edaran Otomobil Nasional (EON)
yang ditubuhkan pada tahun 1986 dan kini mempunyai lebih 250 outlet yang
difrancaiskan dengan jualan pada tahun 2003 mencecah RM3.8 bilion.
Usaha membangunkan home-grown franchisor juga mula menampakkan hasil
dan ada antara mereka yang telah berjaya menembusi pasaran luar. Syarikat
-syarikat ini termasuklah Marrybrown, Secret Recipe, Langkawi Crystal,
England Optical, Sugar Bun, Royal Selangor, Nelson’s dan
Bonia. Marrybrown umpamanya, bermula pada tahun 1981 telah
berkembang dengan lebih 100 outlet di Malaysia, Singapura, Brunei,
China, India dan UAE. Manakala Secret Recipe yang berkonsepkan
gabungan kedai kek dan kafe telah berjaya meluaskan rangkaiannya
dengan memiliki lebih 105 outlet di Malaysia, di samping berkembang di
Singapura, Indonesia dan Thailand. Disebabkan masih baru, home-grown
franchisor Malaysia perlu belajar daripada pengalaman francaisor luar yg
telah terbukti mempunyai model perniagaan dan trek rekod yang
cemerlang. Pada masa kini terdapat 321 syarikat sistem francais di
Malaysia dengan 197 home-grown dan 124 syarikat francais dari luar negara.
Lima sektor francais paling banyak di Malaysia ialah makanan (22
peratus), pakaian (11 peratus), peruncitan (21 peratus), penjagaan
kesihatan dan kecantikan, (20 peratus) serta perhotelan (17 peratus).
Kerajaan memberi galakan kepada syarikat francais tempatan berpotensi
untuk berkembang melalui penerokaan pasaran antarabangsa
terutamanya di pasaran Asia Tenggara, China, India dan Timur Tengah.
Kerajaan melalui Perbadanan Nasional Berhad (PNS) sebuah badan yang
diletakkan di bawah Bahagian Francais dan Vendor di Kementerian
Pembangunan Usahawan dan Koperasi telah mensasarkan untuk melahirkan
50 home-grown franchisor yang setiapnya mampu memfrancaiskan kepada
sebanyak 40 francaisi, menjadikan sebayak 2,000 francaisi baru dibangunkan.
PNS juga telah diperuntukkan sejumlah wang untuk menyertai perniagaan
francais dengan membeli sehingga 40
22
peratus pegangan ekuiti mana-mana syarikat francais tempatan berpotensi
yang ingin berkembang.
SOALAN DALAM TEKS
11. Nyatakan secara ringkas konsep home-grown franchisor di Malaysia.
Semak jawapan anda di akhir bab ini.
12. 4 AGENSI-AGENSI DALAM PEMBANGUNAN FRANCAIS DI
MALAYSIA
2.4.1 Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi (MeCD)
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi ialah peneraju utama ke
arah melaksana dan menjayakan Program Pembangunan Francais di
Malaysia. Program yang ditubuhkan pada tahun 1993 ini pada mulanya berada
di bawah tanggungjawab Unit Penyelarasan Pelaksanaan di Jabatan Perdana
Menteri, kemudiannya dipindahkan di bawah Bahagian Francais dan Vendor
di Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi. Bagi memastikan
program ini berjaya mencapai sasarannya beberapa program dan aktiviti
dengan kerjasama Persatuan Francais Malaysia dan agensi-agensi sokongan
lain telah dirancang dan dilaksanakan secara berterusan. Antaranya ialah:
1. Membangun dan mendaftarkan perniagaan francais
Mengenal pasti perniagaan tempatan sedia ada mahupun perniagaan baru
yang berpotensi untuk dibangunkan sebagai perniagaan francais.
Kementerian melalui agensinya akan mengadakan perundingan dengan
pemilik perniagaan dan menyediakan bantuan yang diperlukan dari segi
kewangan, khidmat nasihat dan rangkaian pasaran. Agensi terbabit akan
menjalankan perniagaan tersebut sehingga berjaya dan seterusnya
didaftarkan dan diambil alih oleh usahawan tempatan untuk difrancaiskan.
Usaha ini akan membolehkan perniagaan dibangunkan sebagai perniagaan
francais walaupun pemilik atau usahawan tidak bersedia untuk
memfrancaiskan perniagaan mereka pada awalnya.
23
2. Program latihan
Mengadakan siri-siri latihan dan bimbingan dengan kerjasama Persatuan
Francais Malaysia, institusi-institusi pendidikan tinggi seperti UUM (Universiti
Utara Malaysia) dan UiTM (Universiti Teknologi Mara) serta agensi-agensi
kerajaan yang terlibat. Latihan secara berkala ini termasuklah Kursus Asas
Francaisi dan Kursus Asas Francaisor. Selain itu, di bawah program latihan
dan bimbingan ini penekanan khusus juga diberikan kepada kemahiran
perancangan dan pengurusan perniagaan, teknikal dan operasi perniagaan,
pembangunan perundingan kepada juruperunding francais dan kemahiran
membina jaringan serta hubungan manusia.
3. Program promosi
Menganjurkan seminar dan ekspo francais di peringkat negeri di seluruh
negara bagi mempromosi perniagaan francais. Di peringkat nasional pula,
pihak Kementerian dengan kerjasama Persatuan Francais Malaysia dan lain-
lain agensi yang berkaitan menganjurkan Franchise International Malaysia
(FIM). Kementerian dan agensi-agensi yang berkaitan serta sektor swasta juga
akan turut menyertai seminar dan ekspo di peringkat antarabangsa bagi
mempromosi produk-produk perniagaan francais tempatan ke peringkat
global.
4. Kemudahan pembiayaan
Kementerian telah menyediakan banyak skim kemudahan kewangan kepada
usahawan-usahawan yang terlibat dalam perniagaan francais sama ada
sebagai francaisi atau sebagai francaisor. Usahawan boleh mendapat
pelbagai kemudahan pinjaman dan pembiayaan yang dikeluarkan oleh PNS.
Syarat-syarat permohonan dipermudahkan dan lebih banyak panel bank
dilantik bagi membolehkan lebih ramai usahawan mendapat kemudahan ini
dengan tempoh permohonan yang dipercepatkan.
13. Merangka dan melaksanakan strategi pembangunan industri francais
Strategi-strategi berkenaan merangkumi aspek-aspek penting pelaksanaan
Program Pembangunan Francais iaitu:
(i) Membangunkan produk francais tempatan dan memfrancaiskan perniagaan
tersebut dengan menggalakkan pertukaran perniagaan-perniagaan yang
dipunyai dan diuruskan sendiri oleh usahawan kepada perniagaan francais.
24
14. Mengenal pasti produk francais luar negara yang berpotensi dan
berdaya maju untuk difrancaiskan kepada usahawan-usahawan tempatan.
15.Meningkatkan pengetahuan dan kesedaran orang ramai mengenai
16.Meningkatkan bilangan juruperunding francais yang pakar dalam bidang
berkenaan.
17. Menguatkuasakan pelaksanaan Akta Francais 1998 dengan tegas dan
berkesan. Akta ini digubal dengan tujuan membolehkan kerajaan mengawal
selia pelaksanaan perniagaan berkonsepkan francais di Malaysia,
mewujudkan sistem pendaftaran perniagaan francais yang teratur,
mengumpul maklumat mengenai syarikat-syarikat yang menjalankan
perniagaan francais dan membendung amalan tidak sihat dalam perniagaan
francais.
18.Mengadakan kajian dan penyelidikan mengenai perniagaan francais di
Malaysia di samping mewujudkan satu pangkalan data yang kemas kini bagi
tujuan perancangan pembangunan perniagaan francais negara.
19. Membantu memantapkan keberkesanan Persatuan Francais Malaysia.
SOALAN DALAM TEKS
20. Senaraikan beberapa perancangan dan aktiviti yang dilakukan oleh
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi dengan kerjasama
pihakpihak lain dalam usaha menggalakkan perniagaan
francais di Malaysia.
2.4.2 Perbadanan Nasional Berhad (PNS)
PNS yang diletakkan di bawah Bahagian Francais dan Vendor, Kementerian
Pembangunan Usahawan dan Koperasi, telah diberi mandat sebagai agensi
utama untuk mengatur perancangan pembangunan dan pelaksanaan bagi
memperkasakan industri francais negara secara lebih komprehensif. PNS
telah memperkenalkan beberapa strategi utama dalam pembangunan francais
iaitu program pakej khas,
25
latihan, promosi, pembiayaan, pembangunan produk, jaringan strategik
serta pembangunan dan penyelidikan. Bermula 2 Mac 2007, PNS dengan
kerjasama Malaysian Institute of Management (MIM) dan Majlis Francais
Australia telah mengadakan Program Persijilan Pengurus Francais
Profesional atau Certified Professional Franchise Manager (CPFM). Program
ini bertujuan untuk meningkatkan kemahiran pengurusan francais dalam
menguruskan perniagaan francais. Melalui program ini, para pengurus akan
didedahkan kepada konsep-konsep dan liku-liku dalam mengurus dan
menjayakan perniagaan francais. Tambahan lagi, program ini dapat
membantu para francaisi dan francaisor menimba ilmu dalam pengurusan
pengetahuan dan kemahiran mengendalikan perniagaan francais.
2.4.3 Persatuan Francais Malaysia (MFA)
Malaysian Franchise Association atau ringkasnya MFA telah ditubuhkan pada
tahun 1994 untuk membantu usaha kerajaan dalam menggalak dan
menambahkan bilangan usahawan yang terlibat dalam bidang francais. MFA
bertindak sebagai pusat sumber maklumat kepada francaisor, francaisi, pihak
media dan seterusnya orang ramai. MFA meletakkan para francaisor, bakal
francaisor, master francaisi, bakal master francaisi, beberapa agensi kerajaan
dan pihak berkuasa, bank, firma perakaunan, firma guaman, jururunding
francais, pembekal dan vendor di bawah satu bumbung. MFA juga bertindak
sebagai forum untuk ahli-ahli bertukartukar maklumat dan berkongsi
pengalaman melalui pelaksanaan pelbagai program dan aktivitinya. Tidak
menghairankan jika kerajaan mengiktiraf MFA sebagai wakil pihak industri
francais di Malaysia dalam sebarang perbincangan dan konsultansi
bersangkutan dengan pembangunan dan perkembangan francais negara.
Selain itu, MFA juga melaksanakan program Klinik Francais yang bertujuan
memberi khidmat kaunseling serta menjalankan timbang tara dalam sebarang
konflik dalam kalangan ahli. Kebanyakan kes yang melibatkan konflik akan
dilaporkan sama ada kepada Kementerian Pembangunan Usahawan dan
Koperasi sendiri atau kepada pihak MFA. Bagi mengelak perselisihan faham
ini daripada berlarutan ke peringkat arbitrasi dan mahkamah, MFA dengan
kerjasama Kementerian akan mengambil inisiatif untuk bertindak sebagai
mediator. MFA juga menganjurkan beberapa siri program latihan secara
komprehensif dan berterusan. Program-program ini boleh dimanfaatkan
bukan sahaja dalam kalangan ahli-ahli MFA, terutamanya para francaisor dan
francaisi, bahkan juga oleh kumpulan sasar yang lain seperti bakal francaisor,
bakal francaisi, pegawai-pegawai kerajaan dan kakitangan sektor swasta,
golongan pesara dan kalangan siswazah.
26
Di samping itu, MFA juga mengambil inisiatif untuk melaksanakan program
Penjodohan Francais sebagai susulan kepada kursus-kursus
yang diadakan. Di bawah program penjodohan ini, bakal-bakal francaisi akan
dipertemukan dengan francaisor atau bakal francaisor yang bersesuaian bagi
membolehkan perbincangan lanjut dilakukan antara mereka. MFA sebagai
orang tengah akan bertindak sebagai fasilitator dan penasihat.
Dari semasa ke semasa MFA juga menganjurkan Karnival Jualan
Francais untuk memperkenalkan dan seterusnya mempromosi industri
francais kepada orang ramai. Program ini juga dapat memberi peluang
kepada ahli-ahli MFA untuk memperkenal dan mempromosikan produk
keluaran mereka di samping mengeratkan lagi jalinan perhubungan dan
kerjasama dalam kalangan ahli MFA. MFA pada tahun 2006 telah
dilantik sebagai pengerusi Konfederasi Francais Asia Pasifik atau APFC
(Asia Pacific Franchise Confederation) untuk penggal dua tahun. APFC
merupakan sebuah badan francais yang menyatukan 38 buah negara ahli
dari serata Asia. Pelantikan ini akan membuka peluang kepada MFA
untuk membantu negara merealisasikan hasrat Malaysia menjadi sebuah
hab francais serantau.
2.4.4 Pendaftar Francais atau ROF (Registrar of Franchise) Pendaftar Francais
atau Registrar of Franchise ialah pihak yang berkuasa bagi proses
pendaftaran perniagaan francais di Malaysia. Mengikut undang-undang,
seperti yang termaktub di dalam Akta Francais 1998 dan mula berkuat kuasa
pada 8 Oktober 1999 setiap perniagaan berbentuk francais yang hendak
beroperasi di Malaysia mestilah didaftarkan dengan Pendaftar Francais.
Kerajaan melalui Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi telah
meletakkan Ketua Setiausaha Kementerian Pembangunan Usahawan dan
Koperasi untuk menjalankan fungsi sebagai Pendaftar Francais.
2.4.5 Perbadanan Usahawan Nasional Berhad (PUNB)
PUNB telah ditubuhkan pada 17 Julai 1991 di bawah Akta Syarikat 1965 dan ia
merupakan milik penuh Yayasan Pelaburan Bumiputera, badan penyelaras
bagi aktiviti pelaburan untuk agensi kerajaan, syarikat dan individu
bumiputera. Operasi perniagaan PUNB tertumpu
kepada penawaran pakej pembangunan keusahawanan bersepadu untuk
membantu usahawan bumiputera dalam bidang Peruncitan dan Perusahaan
Kecil dan Sederhana (PKS). Melalui program Prosper (Projek Usahawan
Bumiputera dalam Bidang Peruncitan) yang merupakan satu skim khas yang
diperkenalkan pada 2 Ogos 2000 PUNB
27
telah berjaya meningkatkan penyertaan usahawan bumiputera dalam bidang
peruncitan dan pada masa kini matlamatnya telah diperluaskan juga dalam
bidang pemborongan.
Skop yang menjadi tumpuan program Prosper ialah dalam bidang perniagaan
francais dan bukan francais. PUNB telah mengambil inisiatif mewujudkan
program “kedai konsep” seperti Kedai Leaderpac Tayar dan Servis, Kedai
Serbaneka 24 jam dan kedai basikal yang difrancaiskan di seluruh Malaysia.
Sehingga kini, PUNB telah membangunkan 12 kedai konsep dengan 80 outlet
di bawah skim Prosper. Selain itu, beberapa bidang baru yang mula diterokai
pengusaha bumiputera di bawah skim Prosper ialah bengkel automotif yang
bersistematik, dobi, pembekalan bahan binaan, buku dan peralatan tulis.
PUNB memperuntukkan pembiayaan perniagaan melalui empat skim iaitu
Skim Peruncitan Prosper, Skim PKS, Skim Pemborongan Prosper dan Skim
Prosper Siswazah. Skim-skim ini menawarkan dua bentuk pembiayaan iaitu
Musyarakah Mutanaqisah dan Qadr Al-Hassan.
Musyarakah Mutanaqisah ialah pembiayaan dengan pulangan berjadual untuk
pembiayaan minimum RM150,000 bagi setiap perniagaan, manakala Qadr Al-
Hassan pula ialah skim pembiayaan tanpa cagaran. Pembiayaan Qadr Al-
Hassan hanya memerlukan peminjam membayar balik pinjaman pokok tanpa
dikenakan faedah dengan pembiayaan maksimum RM200,000 yang perlu
dibayar dalam tempoh maksimum tujuh tahun. Untuk pembiayaan dalam
pemborongan runcit Prosper pula, peniaga boleh membuat pinjaman lebih
daripada RM1 juta.
2.4.6 Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri (MITI)
Ministry of International Trade and Industry atau MITI telah bekerjasama
dengan Kementerian Pembangunan Usahawan serta Koperasi serta Persatuan
Francais Malaysia untuk mempromosi home-grown franchisor Malaysia ke
pasaran luar negara melalui misi perdagangan antarabangsa.
SOALAN DALAM TEKS
21. Terangkan peranan Perbadanan Nasional Berhad dalam
pembangunan dan penggalakan perniagaan francais di Malaysia.
28
2.5 SKIM PEMBIAYAAN
Kekurangan modal ialah halangan yang sering menjadi rintihan usahawan dan
bakal usahawan francais apabila ingin memula atau mengembangkan
perniagaan mereka. Tanpa atau kekurangan pengalaman dalam dunia
perniagaan, tiada trek rekod kejayaan dan harta tetap sebagai sandaran,
institusi kewangan agak keberatan untuk menghulurkan pinjaman kepada
usahawan baru atau bakal-bakal usahawan yang hanya berbekalkan
semangat.
2.5.1 Skim Pembiayaan Francais oleh PNS
Pelbagai skim bantuan kewangan telah disediakan kerajaan untuk
menggalakkan lebih ramai lagi usahawan menceburkan diri dalam perniagaan
francais. Salah satu daripada skim itu ialah Skim Pembiayaan Francais yang
dikeluarkan oleh PNS. Skim ini menawarkan pinjaman dengan pakej
pembiayaan yang menarik khusus kepada usahawan yang terlibat dalam
Jadual 2.1: Maklumat-Maklumat Pembiayaan
Kriteria kelayakan
Mesti dimiliki dan dikawal oleh warganegara Malaysia
dengan aset bersih atau dana pemegang saham tidak
melebihi RM1.5 juta.
Jumlah pinjaman kredit sedia ada bagi seorang peminjam
tidak harus melebihi RM7.5 juta. Peminjam mesti
mempunyai rekod kredit yang baik dari segi pinjaman
dengan sebarang institusi kewangan atau agensi lain.
Had pinjaman
maksimum
RM7.5 juta
Kadar faedah Kadar faedah yang dikenakan oleh institusi kewangan tidak
boleh melebihi KPA + 1.5%, sementara kos sebenar
peminjam akan dikurangkan melalui pembayaran faedah
subsidi. KPUK melalui Credit Guarantee Corporation (CGC)
akan membayar perbezaan ke atas kadar faedah pinjaman
mengikut kaedah seperti berikut:
Tempoh
Pinjaman
Kadar
Faedah
Kadar
Subsidi
Kos bagi
Peminjam
(Anggaran
KPA 10.5%)
Tahun
1&2
BLR+1.5 % 6% 6%
29
Tahun 3 BLR+ 1.5% 4% 8%
Tahun 4 BLR+ 1.5% 2% 10%
Tahun 5 BLR+ 1.5% - 12%
Cagaran/ Jaminan
Peratusan lindungan jaminan:
Tanpa cagaran sehingga 80% dan Bercagar
sehingga 90%.
Yuran jaminan
Jumlah
Kemudahan
Kredit
Tanpa
Cagaran
Bercagar
Pinjaman
sehingga RM1
juta
0.75% 0.5%
Pinjaman
Melebihi RM1
juta
1.0% 0.5%
Institusi kewangan yang terlibat
Malayan Banking Bhd.
Bumiputra-Commerce Bank Bhd.
Prosedur permohonan Francaisor mesti berdaftar dengan
Kementerian Pembangunan Usahawan &
Koperasi (KPUK) sebelum francaisi boleh
membuat permohonan melalui skim ini.
KPUK akan memastikan kesahihan
francaisor serta perhubungan yang sah
antara francaisor dan francaisi. KPUK akan
mengumpulkan permohonan pinjaman dan
kertas kerja serta menyerahkannya kepada
institusi kewangan untuk tindakan
selanjutnya. Sebaik sahaja menerima
permohonan jaminan dari institusi
kewangan, CGC akan memproses dan
mengeluarkan surat jaminan.
2.5.2 Lain-Lain Skim Bantuan Kewangan dan Pembiayaan Francais
(a) Skim Francais Belia
Skim Francais Belia di bawah PNS bertujuan untuk menggalakkan golongan
belia dan remaja melibatkan diri dalam perniagaan francais. Skim ini
menyediakan kemudahan pinjaman untuk memulakan perniagaan francais
dengan margin pembiayaan sehingga 90 peratus daripada kos projek.
Tempoh bayaran balik sehingga lima tahun dengan kadar faedah sebanyak
enam peratus setahun. Kriteria kelayakan ialah bumiputera yang berumur
antara 21 ke 40 tahun yang memiliki syarikat berbentuk sendirian berhad
dengan pegangan ekuiti 100 peratus dan
30
mampu untuk membiaya sendiri 10 peratus daripada keseluruhan kos projek.
(c) Skim Francais Eksekutif
Skim Francais Eksekutif di bawah PNS, bermatlamat untuk menggalakkan
lebih ramai kakitangan sektor awam atau swasta menyertai perniagaan
francais. Skim ini memberi tumpuan dan keutamaan kepada kakitangan yang
mengambil pilihan pemberhentian secara sukarela atau memilih untuk
berpencen atau bersara awal. Kriteria kelayakan ialah bumiputera berumur
lebih 25 tahun yang memiliki pegangan 100 peratus syarikat sendirian berhad.
Mempunyai kelulusan akademik sekurangkurangnya pada peringkat diploma
dan berkemampuan untuk
menyumbang 205 daripada keseluruhan kos projek. Saiz pinjaman ialah
RM50,000 hingga RM1 juta dengan margin pinjaman sehingga 80 peratus kos
projek. Kadar faedah yang dikenakan ialah enam peratus setahun dengan
tempoh pembayaran selama lima tahun.
Skim Pra-Francais di bawah PNS untuk membantu usahawan
bumiputera menjadi francaisor atau master francaisi baru. Kriteria kelayakan
ialah:
22. Sebuah perniagaan Sdn. Bhd. dengan 51 peratus ekuiti dipegang
Bumiputera yang sedang beroperasi tetapi masih belum berdaftar dengan
Pendaftar Francais (ROF).
23. Telah merekodkan keuntungan dan mempunyai tabungan pemegang
saham yang positif untuk penyata tahunan kewangan terkini yang telah
diaudit.
24.Memiliki sekurang-kurangnya satu outlet yang telah beroperasi sekurang-
kurangnya dalam jangka masa setahun.
25.Mampu menyediakan satu Rancangan Perniagaan dan mencadangkan
tempoh masa tertentu untuk mendaftar dengan ROF.
26. Seterusnya dalam jangka masa dua tahun bermula daripada
pembiayaan diberi (bayaran pertama) syarikat memohon untuk didaftarkan
dengan ROF.
27.Bidang perniagaan mestilah jenis yang boleh difrancaiskan dan mengikut
hukum syariah.
28. Margin pinjaman ialah empat kali gearing ratio, dengan saiz pinjaman
antara RM50,000 dan RM2 juta, faedah enam peratus dikenakan dengan
tempoh bayaran balik sehingga
10 tahun.
(c) Program Francais Wanita
31
Program Francais Wanita diadakan bagi melahirkan usahawan-usahawan
wanita bumiputera yang berkaliber, mempunyai daya saing yang tinggi dan
berkeyakinan untuk berkerjaya dalam bidang perniagaan francais. Antara
faedah program ini ialah:
29. Peserta akan berpeluang untuk memperoleh pengetahuan berguna
dalam bidang pengurusan dan pentadbiran sesebuah perniagaan francais.
30. Peserta juga akan didedah dengan operasi sebenar bidang
perniagaan seperti berurusan dengan pembekal, pelanggan, membuat
pemasaran dan lain-lain perkara yang melibatkan urusan perniagaan.
31. Peserta akan diberi latihan dan motivasi yang
membolehkan mereka membina keyakinan untuk
dilantik sebagai francaisi bagi produk francais terpilih
yang disenaraikan.
32.Selepas latihan peserta juga akan dibimbing untuk menyediakan satu
Rancangan Perniagaan bagi memohon bantuan kewangan sehingga 90
peratus daripada keperluan dari institusi-institusi kewangan yang menyertai
program ini.
Secara keseluruhannya Program Francais Wanita ini meliputi tiga aspek iaitu
latihan dan bimbingan, dana pembiayaan bagi memulakan perniagaan dan
aspek pemantauan perniagaan. Aspek latihan dan bimbingan mengandungi
tiga fasa yang mengambil masa meliputi enam minggu dan dipecahkan
seperti berikut:
1. Aspek latihan dan bimbingan
33. Kursus intensif sepenuh masa (satu minggu) - Kursus ini meliputi
pelbagai perkara, daripada pengetahuan mengenai pengurusan dan
pentadbiran perniagaan sehingga motivasi ke arah pembentukan sifat
keusahawanan. Mereka juga diterapkan dengan asas-asas perniagaan
francais, penilaian perniagaan francais dan pembangunan perancangan
34. Sangkut kerja industri (empat minggu) - Peserta akan menjalani kerja
praktikal di outlet francaisor yang dipilih bagi memperoleh pendedahan
berguna mengenai operasi perniagaan tersebut, justeru dapat membantu
mereka
menyediakan rancangan perniagaan.
32
35.Runding cara/suai padan (satu minggu) - Peserta akan dipadankan dengan
mentor iaitu francaisor yang sesuai bagi membimbing dan menyediakan
sebuah rancangan perniagaan untuk permohonan bantuan pembiayaan
kewangan dari institusi kewangan yang telah disenaraikan. Sepanjang
program, peserta akan disediakan dengan kemudahan tempat tinggal dan
makan minum untuk minggu pertama dan terakhir sahaja.
2. Aspek dana pembiayaan
Peserta boleh mengemukakan rancangan perniagaan bagi permohonan
bantuan kewangan daripada agensi-agensi yang terlibat iaitu PNS, MARA,
SME Bank atau mana-mana skim jaminan di bawah Credit Guarantee
Corporation (CGC).
3. Aspek pemantauan
Bagi mereka yang sudah berjaya memulakan perniagaan sebagai francaisi,
perkembangan perniagaan mereka akan dipantau selama sekurangkurangnya
dua tahun bagi memastikan usahawan mampu meneruskan
perniagaan mereka.
Syarat-syarat penyertaan dalam program ini ialah:
36. Wanita bumiputera yang berumur 21 tahun ke atas.
37. Keutamaan diberikan kepada mereka yang pernah mengikuti
sebarang seminar.
38.Kursus atau ekspo keusahawanan atau yang telah lulus ujian kesesuaian
keusahawanan (Ujian Psikometrik) yang dianjurkan oleh Kementerian
Pembangunan Usahawan dan Koperasi atau agensi-agensi di bawahnya.
39. Lulus temu duga yang dijalankan oleh PNS.
40. Sanggup menyertai latihan sepenuh masa dan seterusnya bekerja
sepenuh masa dalam perniagaan francais tersebut (usahawan sepenuh
masa).
41.Mempunyai sikap dan nilai yang diperlukan untuk berjaya sebagai
usahawan.
42. Mempunyai modal sekurang-kurangnya 10 peratus untuk memulakan
perniagaan.
(d) Program Francais Siswazah
Program ini bertujuan untuk melahirkan usahawan francais dalam kalangan
siswazah. Peserta di bawah program ini dikehendaki menjalani
33
latihan dan bimbingan seperti yang dilaksanakan kepada program francais
wanita. Di samping itu, mereka juga dibantu dari aspek pembiayaan dana
serta pemantauan perniagaan.
Syarat-syarat penyertaan di bawah program ini ialah:
43. Siswazah bumiputera yang mempunyai kelayakan minimum Diploma
dan berumur tidak lebih daripada 35 tahun.
44. Keutamaan akan diberikan kepada mereka yang pernah mengikuti
sebarang seminar, kursus atau ekspo keusahawanan atau yang telah lulus
ujian Kesesuaian Keusahawanan (Ujian Psikometrik) yang dianjurkan oleh
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi atau agensi-agensi di
bawahnya.
45. Lulus temu duga yang dijalankan oleh PNS.
46.Sanggup menyertai latihan program ini sepenuh masa dan seterusnya
bekerja sepenuh masa dalam perniagaan francais (menjadi usahawan
sepenuh masa).
47. Mempunyai modal sekurang-kurangnya 10 peratus untuk memulakan
perniagaan.
(e) Skim Pelaburan Ekuiti Francais PNS
Objektif skim ini adalah untuk membangun dan menambah Usahawan
Menengah Bumiputera dalam perniagaan francais melalui pelaburan ekuiti
oleh PNS sebagai agensi pelaksana. Tempoh pembiayaan maksimum ialah
empat tahun bagi Saham Biasa dan lima tahun untuk Saham Keutamaan. PNS
akan melabur dalam bentuk kombinasi Saham Biasa dan/atau Saham
Keutamaan. PNS akan membiayai paling maksimum ialah dengan memegang
49 peratus ekuiti dalam syarikat sasaran atau lima sehingga 10 juta,
bergantung kepada yang lebih rendah. Syarat Kelayakan:
48. Skim pelaburan Syarikat Mezanin (untuk syarikat bumiputera dalam

bidang francais):
(i) Lima puluh satu peratus ekuiti dimiliki bumiputera. (ii) Lima puluh satu
peratus dari Lembaga Pengarah dan kakitangan pengurusan terdiri daripada
bumiputera.
(iii) Mempunyai rekod keuntungan selepas cukai bagi dua tahun berturut-
turut.
(iv) Keuntungan minimum selepas cukai sebanyak RM500,000 bagi tahun
kewangan yang terakhir.
34
49. Skim pelaburan Francais Smart Partnership (untuk membolehkan
bumiputera memegang saham dalam syarikat
bukan bumiputera dan juga membuka peluang bukan bumiputera dan PNS
berkongsi dalam perniagaan francais.
50. Rekod keuntungan selepas cukai bagi dua tahun berturut-turut.
51. Keuntungan minimum selepas cukai sebanyak RM500,000 bagi tahun
kewangan yang terakhir.
52.Bumiputera menyumbang lima peratus kos pelaburan dan terlibat dengan
pengurusan.
• Skim Budding (membolehkan syarikat bumiputera francaisor dan francaisi
induk yang berpotensi memasuki perniagaan francais).
53. Lima puluh satu peratus dari Lembaga Pengarah dan kakitangan
pengurusan terdiri daripada bumiputera.
54. Syarikat sasaran mestilah mempunyai sekurangkurangnya satu
prototaip perniagaan yang sudah
beroperasi selama sekurang-kurangnya enam bulan.
55.Jumlah pelaburan PNS tidak melebihi empat kali ganda daripada dana
pemegang saham sasaran.
Semua syarikat yang hendak memohon bantuan pembiayaan daripada PNS
dikehendaki berdaftar dengan Pendaftar Francais (ROF) dan menjadi ahli
dalam Persatuan Francais Malaysia (MFA).
• SME Bank (Small and Medium-sized Enterprise Bank atau Bank
Perusahaan Kecil dan Sederhana Malaysia Berhad) dan Skim
SME Franchise.
SME Bank di bawah produknya SME Franchise juga menawarkan pembiayaan
kepada francaisi, francaisor serta bakal francaisi dan bakal francaisor di
Malaysia. SME Bank mengklasifikasikan bantuan kewangannya kepada
perniagaan bersaiz mikro, kecil dan sederhana. Sebagai contoh, bagi
membantu bakal francaisor, SME Bank di bawah skim SME Franchise dengan
kerjasama PNS akan menilai potensi perniagaan seseorang usahawan untuk
dijadikan perniagaan francais. Sekiranya berpotensi untuk difrancaiskan, SME
Bank dan PNS akan membantu mempercepatkan proses keperluan kewangan
dan pembangunan perniagaan tersebut. Kriteria utama ialah daya maju idea
perniagaan dan keupayaan perniagaan tersebut dijalankan secara francais.
35
Had pembiayaan bagi bakal francaisor atau francaisor berpotensi ialah
sehingga RM5 juta, manakala mereka yang dikategorikan sebagai francaisor
atau francaisor utama boleh dibiayai sehingga RM10 juta. Tempoh
pembayaran maksimum pula ialah sehingga 15 tahun dan bagi pembiayaan
berbentuk modal kerja pula, tempoh pembayaran dibolehkan sehingga lima
tahun. Selain itu, SME Bank juga memberikan tempoh pernafasan sehingga
maksimum tiga tahun. Kaedah pembayaran balik boleh dilakukan secara
bulanan, suku tahunan, progresif, tetap atau bertingkat dengan yuran
pemprosesan yang dikenakan ialah sebanyak 0.25 peratus daripada jumlah
pinjaman yang diluluskan.
Selain daripada menawarkan kemudahan pembiayaan, SME Bank dengan
rangkaian rakan-rakan kongsi strategiknya seperti PNS, MARA, CIMB
Bank (Commerce International Merchant Bank Berhad), SMIDEC (Small and
Medium Industries Development Corporation), CGC (Credit Guarantee
Corporation ) dan PUNB (Perbadanan Usahawan Nasional Berhad) juga
menawarkan beberapa jenis perkhidmatan sokongan dalam
pembangunan perniagaan francais. Antara perkhidmatan sokongan di bawah
skim SME Franchise ialah khidmat nasihat perniagaan, pembangunan
keusahawanan dan perkongsian maklumat. Di bawah khidmat nasihat
perniagaan misalnya, usahawan francais dibimbing dari aspek penilaian idea
perniagaan, perancangan perniagaan, analisis kewangan, mengenal pasti
peluang pasaran, kemahiran teknikal, kajian prestasi perniagaan, pengawasan
dan pemulihan perniagaan.
SOALAN DALAM TEKS
56. Senaraikan beberapa skim pembiayaan yang disediakan oleh
kerajaan bagi membantu usahawan francais di Malaysia.
2.6 KESIMPULAN
Industri francais di Malaysia berkembang selaras dengan aktifnya peranan
yang dimainkan oleh pelbagai agensi. Sungguhpun industri ini masih baru di
Malaysia namun sumbangannya kepada pembangunan ekonomi negara tidak
dapat dinafikan. Serentak dengan itu, beberapa program
36
francais untuk beberapa kumpulan sasaran serta peruntukan dana telah dan
sedang dibangunkan.
SOALAN PENILAIAN KENDIRI
57. Nyatakan peranan yang dimainkan oleh Persatuan Francais Malaysia
dalam membantu kerajaan mempromosi dan menggalakkan perniagaan
francais di Malaysia.
Semak jawapan anda di akhir modul kursus ini.
JAWAPAN SOALAN DALAM TEKS
58. Konsep home-grown franchisor di Malaysia ialah satu usaha
terancang yang diterajui oleh kerajaan dengan kerjasama pelbagai pihak bagi
membantu usahawan-usahawan tempatan memfrancaiskan perniagaan
mereka. Usaha ini merupakan sebahagian daripada pelaksanaan Dasar
Pembangunan Nasional dalam program MPPB iaitu meramaikan penglibatan
kaum bumiputera dalam bidang perdagangan dan perindustrian. Walau
bagaimanapun, bukan semua jenis perniagaan yang berdaya maju sesuai dan
berpotensi untuk difrancaiskan. Justeru, hanya perniagaan yang sesuai untuk
dikembangkan melalui sistem francais dikenal pasti dan diperkasa.
Diharapkan usaha ini dapat melahirkan lebih ramai francaisor tempatan yang
berdaya maju, mampu berkembang dan bersaing bukan sahaja di pasaran
tempatan malah mampu juga meneroka ke pasaran global.
59. Antara perancangan dan aktiviti yang dilakukan oleh Kementerian
Pembangunan Usahawan dan Koperasi dengan kerjasama pelbagai pihak lain
dalam usaha menggalakkan perniagaan francais di Malaysia ialah:
(i) Membangun dan mendaftarkan perniagaan francais.
(ii) Program latihan. (iii) Program promosi.
(iv) Kemudahan pembiayaan.
37
60. Merangka dan melaksanakan strategi pembangunan industri
francais.
38
3. Peranan yang dimainkan oleh Perbadanan Nasional Berhad
(PNS) sebagai agensi utama ialah mengatur perancangan pembangunan dan
menjalankan program pelaksanaan bagi membangun dan memperkasakan
industri francais negara. PNS telah memperkenalkan beberapa strategi utama
dalam pembangunan francais iaitu program pakej khas, program latihan dan
promosi, skim pembiayaan, pembangunan produk, jaringan strategik serta
pembangunan dan penyelidikan dalam industri francais.
61. Antara skim pembiayaan yang disediakan oleh kerajaan ialah:
(i) Skim Pembiayaan Francais PNS. (ii) Skim Francais Belia.
(iii) Skim Francais Eksekutif. (iv) Skim Pra-Francais.
(v) Skim Pelaburan Ekuiti Francais PNS. (vi) Skim SME Franchise oleh SME
Bank. (vii) Skim-skim pembiayaan di bawah Program Francais Siswazah dan
Program Francais Wanita.
39
40
BAB 3
SISTEM PERNIAGAAN
FRANCAIS FRANCAISOR
OBJEKTIF BAB
62. Mengenal pasti persoalan-persoalan awal sebelum sesebuah
perniagaan itu difrancaiskan.
63. Menjelaskan perkara-perkara asas dalam membangunkan sesebuah
sistem perniagaan francais oleh francaisor.
64. Memahami asas kepada penentuan yuran francais dan kadar royalti.
65. Membincangkan proses-proses penting sebelum sesebuah sistem
perniagaan difrancaiskan.
66. Menerangkan aspek-aspek yang berkaitan tentang merekrut, memilih
dan menguruskan francaisi-francaisi.
3.1 PENGENALAN
Membangunkan sesebuah sistem perniagaan francais oleh bakal-bakal
francaisor memerlukan perancangan. Francaisor yang tidak bersedia dari segi
perancangan dan pembangunan sistem akan mendapati tahap
kebolehpercayaan terhadap operasi perniagaan mereka ialah rendah.
Menawarkan satu sistem yang boleh mempengaruhi kepercayaan prospektif
francaisi bukanlah satu tugas yang mudah. Hal ini disebabkan oleh bakal-
bakal francaisor perlu membuktikan terlebih dahulu sebab prospektif francaisi
perlu memilih sistem perniagaan yang ditawarkan. Pembangunan sistem yang
terancang dan bersistematik mencerminkan kesungguhan sesebuah syarikat
dalam perniagaan. McDonald’s Corporation misalnya berjaya dalam industri
makanan dan minuman (F&B) ketika ini kerana sistem yang dibangunkan
begitu sistematik dan telah melalui proses penyelidikan dan pembangunan
(R&D) yang konsisten. Sungguhpun perbelanjaan pembangunan sistem dan
produk baru menelan belanja yang besar tetapi ia membuahkan hasil iaitu
bilangan francaisi McDonald’s di serata dunia bertambah dari sehari ke
sehari. Di Amerika Syarikat contohnya, bilangan francaisi McDonald’s
bertambah sebanyak 30 peratus pada tahun 2000 berbanding 2,456
41
francaisi pada tahun 1960. Peningkatan peratusan bilangan francaisi
menunjukkan bahawa mereka berasa yakin dengan sistem yang mampu
memberikan tingkat keuntungan yang maksimum.
Sungguhpun begitu, bukan semua perniagaan yang ada di dunia ini sesuai
difrancaiskan walaupun syarikat itu mempunyai sistem perniagaan yang
baik. Perkhidmatan merawat pesakit psychiatric misalnya memerlukan
pengetahuan yang khusus dan mendalam seperti seorang psychiatrist. Bagi
francaisi yang berminat, mereka perlu memiliki pengetahuan atau
sekurang-kurangnya memiliki latar belakang dalam bidang tersebut.
Namun, bilangannya tentu sedikit kerana tidak ramai yang memiliki
kemahiran tersebut. Perniagaan yang berteknologi tinggi pula
memerlukan prospektif francaisi mengetahui aspek-aspek “know-how” dan
ia tentunya berteraskan pengetahuan teknikal. Lebih senang sekiranya
perniagaan yang hendak difrancaiskan itu mudah dipelajari dan
dipraktikkan dalam masa yang singkat dan menjana tingkat keuntungan
yang tinggi. Justeru, menentukan jenis perniagaan yang hendak
difrancaiskan dan sejauh mana ia boleh diterima baik oleh bakal-bakal
francaisi penting dan memerlukan kajian secara menyeluruh.
3.2 PERSOALAN AWAL DAN KAJIAN
Setiap pengusaha yang berhasrat memfrancaiskan perniagaan mereka perlu
memikirkan beberapa persoalan awal dan mencari jawapan kepada persoalan-
persoalan tersebut. Antara persoalan awal yang perlu diberikan perhatian oleh
bakal-bakal francaisor ialah seperti berikut:
67. Adakah produk atau perkhidmatan yang hendak
difrancaiskan itu telah dikenali ramai atau mempunyai permintaan di pasaran?
Jika produk atau perkhidmatan itu mempunyai permintaan, adakah jangkaan
permintaan itu berterusan? Bakal-bakal francaisor juga perlu melihat dari
sudut keunikan, harga dan tahap persaingan dengan produk-produk lain di
pasaran.
68. Adakah produk dan perkhidmatan yang ditawarkan itu mempunyai
pelanggan yang khusus? Siapakah yang akan membeli produk atau
menggunakan perkhidmatan tersebut? Mengapa mereka membeli dan
menggunakannya dan di mana mereka berada? Adakah bilangan mereka
ramai dan bagaimana perkhidmatan itu boleh ditawarkan?
69.Adakah aspek-aspek penting “know-how” pengendalian produk atau
perkhidmatan tersebut mudah untuk
dipindahkan kepada francaisi menerusi latihan dan manual
42
operasi? Bakal-bakal francaisor perlu mengkaji sejauh mana bakal-bakal
francaisi mudah mengadaptasikan produk atau perkhidmatan yang baru
dalam tempoh yang singkat dan tidak terlalu teknikal.
70.Selain aspek penawaran produk dan perkhidmatan, bakalbakal francaisor
perlu menilai sejauh mana kedua-dua pihak
bakal mendapat manfaat daripada perniagaan ini dan nisbah keuntungan yang
hendak dicapai. Bagi seorang usahawan, matlamat akhir mereka menceburi
bidang perniagaan francais adalah untuk mencapai tingkat keuntungan yang
maksimum. Adakah produk, perkhidmatan, imej, jenama, kualiti dan harga
yang ditawarkan akan memberikan pulangan yang maksimum kepada bakal-
bakal francaisi?
Cuba anda fikirkan, apakah perkara-perkara lain yang perlu diberikan
perhatian oleh bakal-bakal francaisor sebelum mereka memfrancaiskan
sistem mereka kepada prospektif francaisi?
3.3 ASAS PEMBANGUNAN PERNIAGAAN FRANCAIS Menurut Awalan (1999),
sebelum sesebuah perniagaan itu difrancaiskan, terdapat 16 perkara yang
perlu diberikan perhatian dan pertimbangan oleh pihak francaisor iaitu:
71. Membangunkan konsep perniagaan dan pelan perniagaan dengan
mengambil kira semua aspek kekuatan sedia ada, potensi dan risiko secara
realitik.
72. Menyediakan modal yang secukupnya bagi memastikan keupayaan
francaisor untuk membangunkan infrastruktur asas yang sempurna dan
perkhidmatan sokongan yang komprehensif dan berterusan.
73.Memiliki identiti dan tanda dagangan yang berdaftar serta diterima pakai
secara meluas sama ada di papan-papan tanda, logo, brosur, slogan, jenama
produk dan sebagainya.
74.Membentuk satu pasukan pengurusan yang kukuh, terdiri daripada
gandingan eksekutif dan pengarah yang mampu menguasai kepakaran bukan
sahaja dalam aspek operasi perniagaan dan pemasaran, bahkan juga mahir
dalam soalsoal
perundangan dan sistem francais.
43
75. Membangunkan manual operasi yang mencakupi semua perincian
tentang cara mengoperasikan perniagaan tersebut.
76.Menyediakan program latihan yang komprehensif dan berterusan,
termasuk latihan yang perlu dijalankan di lokasi atau premis perniagaan milik
francaisi.
77. Mempunyai kakitangan sokongan yang sentiasa mampu dan bersedia
untuk berkomunikasi, mengadakan lawatan, mengawal selia dan memberi
khidmat nasihat kepada francaisi bila-bila masa yang diperlukan.
78. Membangunkan kedai-kedai contoh yang dijadikan asas dan sandaran
kepada kejayaan sesuatu program francais perniagaan berkenaan. Kedai-
kedai contoh ini mestilah teruji kejayaan operasinya dan dipastikan mendapat
sambutan dan keuntungan sewajarnya dalam satu jangka masa yang
munasabah.
79.Menyediakan dokumen penzahiran yang lengkap dengan profil syarikat,
latar belakang kewangan dan maklumat-maklumat lain yang berkaitan dengan
penawaran francais, termasuk aspek undang-undang bagi membolehkan
setiap bakal francaisi meneliti terlebih dahulu tentang perincian produk atau
perkhidmatan francais yang ditawarkan.
80. Mempunyai sistem pemilihan francaisi yang efektif
bagi membolehkan francaisor mengenal pasti latar belakang peribadi,
kewangan dan pengalaman pengurusan yang dimiliki oleh francaisi.
81.Menyediakan sistem atau prosedur pemilihan lokasi dan penentuan premis
perniagaan francais yang
sempurna.
82. Mempunyai hubungan baik dengan pembekal/vendor, institusi kewangan,
pemilik/pemaju hartanah dan pihakpihak yang mempunyai hubungan
langsung dalam
memastikan kejayaan sesuatu rancangan pengembangan perniagaan
francais.
83. Mempunyai keupayaan untuk menjalankan penyelidikan
dan pembangunan (R&D) yang berterusan.
44
84. Mempunyai mekanisme dan saluran komunikasi yang berkesan bagi
menyelesaikan segala masalah yang dihadapi oleh francaisi.
85. Membina kekuatan pengiklanan dan promosi baik di peringkat nasional
ataupun di peringkat wilayah atau kawasan tertentu.
Jika diperhatikan kesemua perkara-perkara asas tersebut, jelas menunjukkan
bahawa untuk menjadi francaisor yang benar-benar bersedia bukanlah satu
perkara yang boleh diambil mudah. Persediaan yang kurang sempurna akan
memberikan impak negatif kepada penglibatan francaisi dalam perniagaan
yang diceburi mereka.
3.4 KONSEP-KONSEP PERNIAGAAN YANG BOLEH DIFRANCAISKAN
Seperti yang telah dinyatakan pada bahagian pengenalan, tidak semua jenis
perniagaan yang terdapat dalam sistem ekonomi itu sesuai difrancaiskan.
Walau bagaimanapun, secara umumnya, terdapat dua faktor yang
membuatkan sesebuah konsep perniagaan itu sesuai difrancaiskan.
86. Sesebuah sistem perniagaan itu telah terbukti berjaya dengan
menawarkan produk atau perkhidmatan kepada pelanggan akhir.
87. Sistem operasi francaisor itu dapat dipindahkan dalam bentuk
manual dan mudah difahami serta mampu menarik minat sebilangan besar
prospektif francaisi untuk menyertainya. Kedua-dua faktor di atas
mencerminkan bahawa sistem perniagaan yang ditawarkan memberikan nilai
yang tinggi kepada sesebuah perniagaan itu. Penjelasan lanjut tentang faktor-
faktor di atas dinyatakan seperti berikut.
3.4.1 Sistem Perniagaan Terbukti Berjaya
Sebelum menceburi industri francais, bakal-bakal francaisor hendaklah
memastikan bahawa sistem yang ingin dijual kepada prospektif francaisi ialah
sistem yang mampu memberikan pulangan yang tinggi kepada mereka. Dalam
konteks ini, francaisor bukan sahaja menawarkan produk atau perkhidmatan
yang baik dan berkualiti kepada pengguna akhir tetapi perkhidmatan yang
ditawarkan itu hendaklah memenuhi kehendak sebenar pelanggan. Francaisor
perlu memastikan bahawa perkhidmatan
45
yang berkualiti itu lebih baik daripada tawaran yang boleh dibuat oleh
francaisi jika mereka membuka perniagaan sendiri. Jika perkhidmatan yang
ditawarkan itu sama kualitinya ataupun kurang, ia tidak membawa apa-apa
perbezaan dan nilai. Ini kerana, nilai dan kualiti produk atau perkhidmatan
yang dijadikan asas terhadap sistem yang ingin ditawarkan oleh bakal-bakal
francaisor rendah dan tidak memenuhi objektif francaisi.
Francaisor juga perlu membuktikan bahawa sistem operasi, proses dan
prosedur yang diamalkan boleh dipindahkan secara manual dan mudah
dipelajari oleh prospektif francaisi semasa latihan diadakan. Memahami
prosedur dan proses dengan baik dan cekap menggambarkan bahawa
francaisor benar-benar bersedia menawarkan satu sistem yang tersusun
kepada bakal-bakal francaisinya.
Selain itu, francaisor juga perlu memastikan bahawa produk, proses dan
prosedur yang digunakan perlu dipatenkan supaya ia tidak mudah ditiru oleh
pesaing serta dilindungi oleh undang-undang. Dengan cara ini, francaisor
dapat menarik minat francaisi membeli sistem yang ditawarkan jika mereka
bercadang menjual produk atau menggunakan tanda nama francaisor. Oleh
kerana sesuatu tanda nama itu telah dipatenkan maka ia tidak mudah ditiru
oleh pihak lain. Sebagai contoh, francaisi yang berminat menggunakan tanda
nama dan penggunaan produk JF Beauty dalam bidang kecantikan boleh
mendaftar sebagai francaisi dan bersedia dengan modal yang secukupnya.
Walau bagaimanapun, terdapat kes-kes iaitu pesaing cuba menyerupai
perniagaan francaisor. Misalnya Restoran KLG seakan-akan menyerupai
perniagaan Kentucky Fried Chicken (KFC).
3.4.2 Konsep Perniagaan Mudah Direplikasi

Selain daripada menawarkan sistem perniagaan yang bernilai kepada
prospektif francaisi, francaisor juga perlu memastikan bahawa konsep
perniagaan yang ditawarkan itu boleh direplikasi dengan mudah secara
bertulis (manual). Sebagai contoh, perniagaan restoran Kenny Rogers telah
memanualkan cara-cara memanggang ayam dengan menggunakan peralatan
Rottisserie. Apabila ia dimanualkan, proses-proses memanggang ayam
termasuk darjah kepanasan peralatan, tempoh memanggang, jenis kayu yang
digunakan, rasa dan warna ayam yang dipanggang telah diseragamkan.
Dengan menggunakan prosedurprosedur tersebut, ia dapat dipraktikkan di
semua outlet Kenny Rogers. Francaisi-francaisi juga akan menggunakan
prosedur yang sama seperti outlet-outlet Kenny Rogers yang lain. Begitu juga
dengan peraturan dan
46
prosedur melayani pelanggan. Para pelanggan mendapat perkhidmatan yang
serupa di semua outlet Kenny Rogers apabila mereka menikmati hidangan
makanan tersebut.
Perlu ditegaskan bahawa kebanyakan prospektif francaisi yang berminat
menceburi perniagaan secara francais ialah mereka yang tidak begitu
berpengalaman dalam bidang perniagaan. Jika mereka memiliki pengalaman
dalam bidang perniagaan sekalipun, mereka mungkin tidak berpengalaman
dalam sistem atau operasi perniagaan itu sendiri. Justeru, keupayaan
francaisor memindahkan operasi perniagaan, peraturan dan prosedur secara
manual yang mudah difahami dan dipelajari oleh bakalbakal francaisi sangat
penting bagi menarik lebih ramai menyertai bidang francais.
3.5 PENENTUAN YURAN FRANCAIS DAN KADAR ROYALTI
Dalam sistem perniagaan francais, dua jenis bayaran utama yang perlu dibuat
oleh bakal-bakal francaisi ialah yuran francais dan bayaran royalti. Yuran
francais ialah sejumlah bayaran yang dibayar oleh bakal francaisi kepada
francaisor semasa perjanjian francais ditandatangani. Pembayaran ini dibuat
sekali sahaja dan dibayar sepenuhnya pada hari tersebut. Jumlah yuran
francais yang dikenakan oleh pihak francaisor
berbeza-beza mengikut jenis perniagaan. Jadual 3.1 menunjukkan perbezaan
yuran francais, kadar royalti dan kadar promosi yang dikenakan oleh
francaisor-francaisor dalam industri makanan.
Royalti pula ialah kadar yang mesti dibayar oleh bakal francaisi kepada
francaisor pada setiap bulan daripada tingkat jualan kasar yang diperoleh
oleh francaisi tersebut. Misalnya, jualan kasar Syarikat XYZ pada bulan
tersebut ialah RM200,000 dan royalti yang dikenakan ialah sebanyak lima
peratus. Oleh itu, syarikat XYZ mesti membayar sebanyak RM10,000 kepada
francaisor pada bulan tersebut.
Jumlah yang dibayar berbeza pada setiap bulan bergantung kepada jualan
kasar yang diperoleh. Kebiasaannya, bayaran royalti itu akan dibahagikan
sama rata antara francaisor (50 peratus) dan master francaisi (50 peratus).
Dengan memperoleh bayaran royalti setiap bulan, francaisor atau master
francaisi dapat menguruskan francaisi dengan lebih sistematik dan latihan
yang berterusan dapat direncanakan.
Pada pendapat anda mengapa francaisor mengenakan yuran francais dan
royalti kepada francaisi?
47
BENAR, kedua-dua bayaran ini ialah satu bentuk pengiktirafan dan pampasan
atas usaha pihak francaisor membangunkan sistem perniagaan mereka.
Membangunkan sistem perniagaan yang berdaya tinggi sehingga tanda
dagang (trademark) itu dikenali oleh orang ramai bukanlah satu proses yang
mudah dan ia mengambil masa yang lama untuk dibangunkan. Siapa yang
tidak mengenali nama-nama utama dalam industri makanan segera di negara
ini seperti KFC, McDonald, Pizza Hut, Kenny Rogers, Starbuck, Secret Recipe,
1901, Marrybrown dan banyak lagi. Kewujudan dan kekuatan jenama syarikat-
syarikat tersebut tidak berlaku dalam sekelip mata tetapi dibangunkan dengan
perbelanjaan yang tinggi melalui aktiviti pengiklanan dan promosi. Terdapat
beberapa faktor yang mempengaruhi perbezaan yuran francais oleh
francaisor. Antara faktor tersebut ialah:
88. Kekukuhan nilai perniagaan sama ada jenama, produk, jenis
perniagaan, proses pengeluaran, sistem yang dipraktikkan, tanggapan
pelanggan terhadap kualiti, harga dan nama baik perniagaan itu sendiri.
Francaisor juga berhak mengenakan yuran yang tinggi jika operasi
perniagaan francaisor telah lama berada di pasaran dan sentiasa mendapat
sambutan setiap kali pengenalan produk baru atau promosi baru diadakan.
89. Hak kewilayahan eksklusif yang diberikan oleh francaisor kepada
prospektif francaisi. Lagi luas kawasan geografi yang diberikan maka lebih
tinggi lagi yuran yang dikenakan. Contohnya, francaisi XYZ mendapat hak
eksklusif menjalankan perniagaan Kenny Rogers di Pulau Pinang. Hanya
seorang francaisi sahaja yang dibenarkan membuka outlet atau cawangan
Kenny Rogers di pulau tersebut. Hasrat francaisi-francaisi lain yang berminat
menceburi perniagaan yang sama terhad. Secara tidak langsung, francaisi
XYZ akan dapat menguasai sejumlah besar pasaran di negeri tersebut. Oleh
kerana francaisi XYZ telah mendapat hak eksklusif itu maka yuran
francais yang dikenakan lebih tinggi berbanding francaisifrancaisi dari
kawasan lain.
48
Jadual 3.1: Yuran Francais, Kadar Royalti dan Kadar Promosi dalam Industri
Makanan dan Minuman
Bil. Francaisor Yuran Francais
(RM)
Kadar Royalti
(%)
Kadar
Promosi
(%)
90. McDonald’s USD45,000 5 5
91. Marrybrown 60,000 4 3
92. 1901 15,000 – 50,000 Tiada maklumat Tiada maklumat
93. Chelos 30,000 4 1
94. Daily Fresh 5,000 – 15,000 2 3
95. Nelson’s 12,000 nil nil
96. Secret Recipe 50,000 5 Tiada
maklumat
97. D’Tandoor 60,000 5 1,200/bulan
98. Durian Shoppe 60,000 5 2
Sumber: Direktori Francaisor Tempatan 2003 dan Franchise International
Malaysia 2006.
99. Jenis perkhidmatan yang ditawarkan oleh francaisor turut mempengaruhi
saiz yuran yang dikenakan. Antara perkhidmatan yang biasa ditawarkan oleh
francaisor kepada francaisi ialah perkhidmatan mencari dan menentukan
lokasi, menyediakan kelengkapan outlet, latihan dan pemantauan, perasmian
outlet baru secara besar-besaran dan lain-lain perkhidmatan sokongan.
100. Tempoh kontrak atau perjanjian francais yang ditandatangani oleh
pihak francaisi bagi menjalankan perniagaan tersebut.
Menurut Seksyen 25, Akta Francais 1998, tempoh francais tidak boleh kurang
daripada lima tahun. Jika sekiranya tempoh francais itu dipanjangkan
sehingga 20 tahun, francaisor berhak mengenakan yuran yang lebih tinggi.
Contohnya, tempoh perjanjian francais Kenny Rogers ialah selama 18 tahun.
Jenis bayaran kedua yang dikenakan ialah royalti. Kadar yang biasa
dikenakan ialah antara dua hingga lima peratus. Seperti yang telah dijelaskan
tadi, bayaran royalti ini ialah bayaran yang mesti dibayar oleh prospektif
francaisi pada setiap bulan berdasarkan tingkat untung kasar. Walaupun
royalti bukan merupakan sumber utama keuntungan francaisor tetapi
francaisor boleh menggunakannya untuk mengekal atau membuat
penambahbaikan terhadap pembangunan sistem sedia ada. Ini termasuklah
meningkatkan persepsi tanda nama, menganjurkan latihanlatihan,
perkhidmatan sokongan, membangunkan produk baru dan
memantau perjalanan perniagaan francaisi.
49
Kutipan royalti boleh dilaburkan kembali dalam bentuk membangunkan
produk baru. McDonald’s misalnya membelanjakan kira-kira $3 juta dalam
tahun 1960-an bagi merangka kaedah terbaik memasak French Fried dan
termasuk jenis kentang yang digunakan. Hari ini kita mendapati bahawa
makanan ini telah menyumbang jutaan ringgit dalam perniagaan McDonald’s.
Walau bagaimanapun, terdapat perbezaan dalam kadar royalti yang
dikenakan. Jika dilihat daripada Jadual 3.1, McDonald’s mengenakan lima
peratus royalti berbanding empat peratus oleh Marrybrown dan dua peratus
oleh Daily Fresh.
Seperti yang dinyatakan di atas, kadar royalti yang dikenakan oleh pihak
francaisor ialah berdasarkan tingkat jualan kasar francaisi dan bukannya
tingkat keuntungan bersih. Jika francaisor mengenakan kadar royalti
berdasarkan tingkat keuntungan bersih, francaisi boleh memanipulasikan
angka. Jumlah keuntungan boleh dikurangkan dengan cara menambah jumlah
perbelanjaan. Misalnya, kos utiliti, kos bahan mentah, kos buruh dan
seumpamanya boleh dimanipulasikan.
Jika tingkat keuntungan francaisi rendah maka jumlah royalti yang boleh
dikutip oleh pihak francaisor menjadi lebih kecil dan ini tentu merugikan pihak
francaisor itu sendiri. Sebaliknya, jika royalti dikenakan berdasarkan kepada
jumlah jualan kasar, francaisi tidak boleh memanipulasikan angka kerana
jualan kasar tidak melibatkan kos-kos untuk perbelanjaan. Tambahan pula,
francaisor akan menjadi lebih bermotivasi untuk membantu perkembangan
perniagaan francaisi jika kutipan royalti yang diperoleh itu tinggi.
Antara faktor yang mempengaruhi kadar royalti termasuklah margin
keuntungan yang biasa diperoleh oleh sesuatu industri, jenis produk yang
dijual, keupayaan dan kebolehan francaisi dalam sesebuah perniagaan,
bantuan yang dihulurkan, kos pemantauan dan sebagainya. Francaisi yang
mampu menyumbang sesuatu yang bermanfaat kepada francaisor, secara
relatifnya dikenakan kadar royalti yang lebih rendah. Umpamanya, seorang
francaisi yang sangat mahir dalam selok-belok pasaran tempatan dan
membantu francaisor dengan menyalurkan maklumat-maklumat tambahan
bagi penembusan pasaran akan dikenakan royalti yang secara relatifnya lebih
rendah berbanding francaisi yang lain. Sebaliknya, jika francaisor
memberikan sumbangan yang besar kepada pembangunan sistem,
pembangunan jenama, pembangunan produk baru, perkhidmatan-
perkhidmatan sokongan serta tempoh francaisor beroperasi, kebiasaannya
kadar yang tinggi dikenakan.
Kadar royalti juga bergantung kepada tingkat jualan yang boleh dicapai oleh
sesebuah outlet di sesuatu lokasi. Jika lokasi yang dipilih itu sangat strategik
dan dijangka tinggi tingkat jualannya, maka pihak francaisor
50
wajar mengenakan kadar yang sesuai dan berpatutan. Sungguhpun begitu,
francaisor perlulah membuat pertimbangan yang sewajarnya sebelum
memutuskan jumlah kadar yang patut dikenakan kepada prospektif
francaisinya. Jika kadar yang dikenakan terlalu tinggi, keadaan ini mungkin
akan membebankan francaisi dan mengurangkan tingkat keuntungan yang
boleh dicapai. Begitu juga sebaliknya jika kadar terlalu rendah, motivasi
francaisor untuk memberikan bantuan dan sokongan kepada perkembangan
perniagaan francaisi menjadi kurang.
Dari segi pembayaran royalti kepada pihak francaisor, ia dibayar mengikut
perjanjian yang telah ditandatangani. Kebiasaannya, bayaran royalti dilakukan
pada setiap bulan tetapi bagi sesetengah syarikat, francaisi mereka
dikehendaki membuat pembayaran pada setiap minggu, bulan atau setiap tiga
bulan sekali. Terdapat kebaikan dan kelemahan daripada kaedah pembayaran
yang dirancangkan. Misalnya, kalau pembayaran dilakukan pada setiap
minggu, sekurang-kurangnya francaisor mempunyai aliran tunai yang lebih
baik. Sebaliknya, francaisi pula yang menghadapi masalah aliran tunai.
Begitu juga jika pembayaran dilakukan setiap tiga bulan sekali.
Sekurangkurangnya, kutipan royalti bagi tempoh tiga bulan pertama terjamin
dan
francaisor tidak perlu terlalu risau dengan bayaran seterusnya kerana mereka
mendapat bayaran lebih awal. Keadaan ini mungkin tidak begitu
praktikal kerana francaisi sukar membuat anggaran tentang tingkat jualan
yang boleh dicapai pada tiga bulan pertama itu.
SOALAN DALAM TEKS
101. Apakah faktor-faktor yang mempengaruhi perbezaan dalam
menentukan kadar royalti?
102. Bincangkan secara ringkas, mengapa bayaran royalti berdasarkan
jumlah jualan kasar dan bukan tingkat keuntungan sebenar?
3.6 CARTA PERT
Dalam sistem perniagaan francais, bakal francaisor mempunyai
tanggungjawab untuk memastikan bahawa sistem perniagaan yang
51
hendak difrancaiskan itu memberi manfaat kepada kedua-dua belah pihak.
Justeru, peranan francaisor dalam hal ini sangat penting dan tidak keterlaluan
jika dikatakan kejayaan yang bakal dikecapi oleh bakal francaisi ialah hasil
daripada keberkesanan sistem yang dibangunkan. Sehubungan itu, terdapat
enam fasa utama yang mesti dilaksanakan oleh francaisor sebelum sistem
perniagaan itu difrancaiskan. Keenam-enam fasa tersebut dikenali sebagai
Carta PERT (Project Evaluation Review Technique) seperti yang ditunjukkan
dalam Gambar Rajah 3.1.
Rajah 3.1: Fasa-Fasa Pembangunan Sebelum Sistem Difrancaiskan PERT
Chart Outline
Phase 1
Phase 2
Phase 3
Phase 4
Phase 5
Phase 6
Research and Analysis
Organizational Development (Internal and External)
Marketing to Franchisees
Franchisee Selection
Site (Building and Training)
Startup and Feedback
Sumber: Justis, R.T., & Judd, J. (2003). Franchising.
(a) Fasa 1: Kajian dan Analisis
Bagi membolehkan produk atau perkhidmatan yang hendak ditawarkan itu
diterima di pasaran, francaisor hendaklah membuat beberapa kajian awal
tentang industri, tahap persaingan, kekuatan dan kelemahan pesaing dan
sejauh mana penembusan pasaran itu dapat dilakukan. Francaisor juga perlu
menganalisis tingkat permintaan semasa dan masa depan serta mengenal
pasti segmen pasaran, sasaran pasaran dan objektif pemposisian pasaran.
Selain itu, kajian dan analisis tentang kemajuan dan perkembangan outlet
contoh perlu diberi perhatian terutama dari sudut jualan, pengurusan,
promosi, proses operasi dan sebagainya. Bakal-bakal francaisi akan
menjadikan outlet contoh ini sebagai motivasi untuk mereka menyertai
perniagaan secara francais. Aspek-aspek perundangan juga perlu diberikan
perhatian seperti penjenamaan produk dan lain-lain harta intelek.
52
(b) Fasa 2: Pembangunan Organisasi (Dalaman dan Luaran)
Dalam fasa kedua ini, francaisor perlu memberikan fokus kepada faktorfaktor
dalaman yang mempengaruhi kelancaran perniagaan francais. Ini termasuklah
penyediaan dokumen yang melibatkan hal-hal perundangan dan operasi,
dokumen penzahiran, perjanjian francais, manual operasi,
manual latihan, perhubungan kontrak, hak harta intelek dan sebagainya.
Selain itu, fokus juga perlu diberikan kepada faktor-faktor luaran
pembangunan organisasi seperti pelan pemasaran, strategi pemilihan
francaisi, analisis lokasi dan kajian kebolehlaksanaan terhadap pemilihan
lokasi dan prospektif francaisi.
(c) Fasa 3: Pasaran Francaisi
Dalam fasa ketiga, francaisor perlu menentukan pendekatan terbaik untuk
mencari francaisi paling ideal yang benar-benar memenuhi kriteria yang
ditetapkan. Dalam konteks ini, francaisor boleh menyediakan profil francaisi
yang berkelayakan dan menyenaraikan mereka mengikut keutamaan dari segi
modal, minat, pengalaman, tingkah laku, jantina dan sebagainya. Francaisor
boleh mendapatkan maklumat tentang prospektif francaisi semasa pameran
perdagangan, seminar, ekspo, iklan di radio, televisyen dan akhbar-akhbar
tempatan. Pekerja-pekerja francaisor yang bertugas semasa aktiviti promosi
perlu dibekalkan dengan maklumat yang terperinci, setara dan terkini tentang
sejarah dan perkembangan perniagaan sedia ada.
(d) Fasa 4: Memilih Prospektif Francaisi
Proses memilih bakal-bakal francaisi yang mempunyai bakat, minat, modal
yang mencukupi, berpengalaman dan komited dengan sesuatu yang hendak
dilakukan bukanlah satu perkara yang mudah dan tidak boleh diambil ringan.
Pemilihan yang silap dan tidak memenuhi kriteria yang ditetapkan akan hanya
memberi kesan buruk kepada perniagaan francaisor pada masa hadapan.
Sehubungan itu, penetapan piawai dan kriteria perlu dirangka sebelum proses
merekrut, memilih dan mengurus bakal-bakal francaisi ini dilaksanakan.
(e) Fasa 5: Pemilihan Lokasi dan Latihan
Bagi sesetengah francaisor, pemilihan lokasi termasuk corak luaran dan
dalaman sesebuah outlet ditentukan oleh mereka. Hal ini disebabkan mereka
melihat faktor lokasi yang strategik dan bersesuaian merupakan faktor utama
yang mempengaruhi kejayaan sesebuah perniagaan. McDonald’s misalnya
sangat mengutamakan pemilihan lokasi yang
53
strategik yang kebiasaannya lokasi ini menjanjikan jumlah jualan yang tinggi.
Pemilihan sesuatu lokasi yang strategik dipengaruhi oleh beberapa faktor.
Antaranya ialah faktor demografi seperti bilangan penduduk, jantina, umur
dan tingkat pendapatan. Kemudahan meletakkan kenderaan dan aksesibiliti
ke lokasi itu juga sangat mempengaruhi kejayaan sesebuah perniagaan.
Francaisor juga boleh menggunakan kesempatan dengan masa yang ada
sementara menunggu outlet yang dibina atau diubahsuai itu siap dengan
mengadakan latihan kepada francaisi- francaisi baru. Antara bentukbentuk
latihan yang boleh dikendalikan ialah latihan untuk pekerjapekerja baru,
pengurusan inventori dan persiapan untuk pembukaan
rasmi outlet.
(f) Fasa 6: Memula dan Maklum Balas
Apabila semua persiapan yang dirancang telah dapat dilaksanakan, francaisor
dan francaisi akan bekerjasama untuk memeriahkan hari perasmian atau
pembukaan outlet baru. Pembukaan rasmi ini biasanya dilakukan secara
besar-besaran dan orang kenamaan dijemput untuk menjadi perasmi majlis.
Manakala, para wartawan turut dijemput untuk hadir ke majlis tersebut.
Dengan cara ini, satu bentuk promosi secara percuma dapat diadakan.
Aktiviti promosi tidak terhenti di situ sahaja sebaliknya francaisor dan
francaisi perlu mendapatkan maklum balas daripada orang ramai atau
daripada pengguna sendiri dari semasa ke semasa supaya
kelemahankelemahan yang ada dapat diperbaiki manakala kekuatan-kekuatan
yang sedia ada dipertingkatkan.
Secara umumnya, jika francaisor dapat mengaplikasikan keenam-enam fasa
yang dinyatakan di atas, hubungan antara francaisor dan francaisi itu akan
dapat dipertahankan kerana komitmen yang ditunjukkan oleh francaisor akan
dihargai oleh bakal- bakal francaisi. Sebagai balasannya, francaisi akan terus
berusaha untuk menjadi francaisi yang baik dan bertanggungjawab,
seterusnya ini akan menjamin kelangsungan sesebuah perniagaan itu.
3.7 MEREKRUT, MEMILIH DAN MENGURUS FRANCAISI
Apabila francaisor mengambil keputusan memfrancaiskan perniagaannya,
maka bermulalah usaha ke arah merekrut dan memilih bakal-bakal francaisi
yang berpotensi. Kejayaan perniagaan francais banyak bergantung kepada
sejauh mana francaisi yang direkrut dan dipilih itu membantu ke arah
kejayaan. Francaisi yang berwawasan,
54
komited dan memiliki ciri-ciri keusahawanan akan memberikan kelebihan
daya saing kepada perniagaan francaisor. Sehubungan itu, proses merekrut
dan memilih francaisi yang paling ideal untuk perniagaan francaisor ialah satu
proses yang kritikal dan mencabar.
3.7.1 Merekrut Prospektif Francaisi
Dua perkara utama yang perlu diberi perhatian oleh pihak francaisor sebelum
merekrut francaisi ialah:
103. Memahami persoalan sebab seseorang itu berminat membeli sistem
francais yang ditawarkan dan perkhidmatan yang boleh ditawarkan kepada
mereka.
104. Membangunkan sebuah pasukan profesional francais yang berupaya
merekrut sebilangan besar francaisifrancaisi yang berpotensi.
1. Mengapa seseorang berminat membeli sistem francais dan apa yang boleh
ditawarkan kepada mereka?
Keinginan seseorang membeli sistem francais yang ditawarkan ialah kerana
mereka berminat menjadi seorang usahawan dengan menjadikan sistem
perniagaan yang telah terbukti berjaya sebagai asas perniagaan mereka.
Dengan berbuat demikian, mereka mengharapkan akan memperoleh
keuntungan seperti yang dinikmati oleh francaisor. Oleh itu, bagi menarik
minat bakal-bakal francaisi, francaisor hendaklah bersedia menawarkan suatu
sistem perniagaan yang terbukti berjaya (valuable operating system) dan
boleh memberikan pulangan dan keuntungan yang tinggi.
Bagi membuktikan bahawa francaisor komited membantu prospektif francaisi
menjadi seorang usahawan yang berjaya maka francaisor seharusnya
bersedia meyakinkan mereka tentang cara-cara untuk berjaya sebagai
francaisi. Semasa pameran atau ekspo diadakan, wakil-wakil francaisor boleh
menerangkan dengan terperinci tentang sistem operasi perniagaan
francaisor, produk atau perkhidmatan yang ditawarkan, kaedah memperoleh
keuntungan, yuran-yuran yang ditetapkan serta peluang-peluang memperoleh
pembiayaan. Ini boleh dilakukan dengan cara menyediakan brosur, pamflet
atau penerangan lanjutan selepas ekspo. Wakil-wakil francaisor boleh
mendapatkan sekurang-kurangnya maklumat latar belakang serta nombor
telefon prospektif untuk
dihubungi. Follow-up dan penerangan selepas ekspo sangat penting lantaran
masa yang terhad untuk pertanyaan dan penjelasan.
55
2. Membentuk pasukan profesional francais
Menawarkan sistem perniagaan yang terbukti berjaya sahaja tidak memadai
untuk merekrut francaisi. Pengurusan francaisor seharusnya memiliki satu
kumpulan pasukan profesional yang faham cara untuk menjual sistem
francais mereka kepada prospektif francaisi. Kumpulan ini mesti dibekalkan
dengan dokumen -dokumen yang bersesuaian serta pengetahuan yang luas
tentang sistem yang ditawarkan. Pasukan profesional ini juga perlu diberikan
insentif sebagai satu bentuk motivasi untuk menarik lebih ramai prospektif
francaisi.
3.7.2 Memilih Francaisi
Kajian menunjukkan bahawa kebanyakan kegagalan perniagaan francaisor
ialah kerana salah memilih francaisi. Memilih francaisi bukan sahaja kerana
mereka berminat dengan sistem operasi perniagaan yang ditawarkan
sebaliknya mengenal pasti faktor-faktor yang tepat sebagai seorang francaisi
yang berpotensi lebih penting. Faktor-faktor tersebut termasuklah latar
belakang prospektif francaisi, kemahiran yang dimiliki, keupayaan kewangan
serta sikap yang ditunjukkan semasa proses temu duga.
Memilih francaisi yang berpotensi bukanlah satu tugas yang mudah
berbanding proses memilih seorang pekerja. Ini kerana perniagaan francais
melibatkan kontrak dan undang-undang untuk tempoh yang agak lama dan
mereka tidak boleh diberhentikan sewenang-wenangnya. Manakala pekerja
pula boleh diberhentikan atau diberikan tawaran pemberhentian secara
sukarela jika ekonomi tidak menunjukkan perkembangan yang
memberangsangkan.
Justeru, memilih francaisi yang berpotensi lebih sukar dan memerlukan
masa yang lama kerana ia turut melibatkan proses pemantauan. Sebagai
contoh, McDonald’s mensyaratkan bakal-bakal francaisi menjalani
latihan di outlet-outlet McDonald’s selama enam hingga 12 bulan sebelum
dipilih sebagai francaisi. Bakal-bakal francaisi tidak dibayar sebarang
elaun atau gaji dan perlu menjalani latihan seperti yang dilalui oleh
pekerja-pekerja baru. Dengan cara ini, pihak pengurusan dapat
menentukan francaisi antara bakal-bakal francaisi itu yang benar-benar
mempunyai daya tahan sebenar. Dalam konteks perniagaan francais di
Malaysia, tidak menghairankan bahawa McDonald’s hanya memiliki dua
orang francaisi sahaja ketika ini walaupun pulangan keuntungan yang
boleh diperoleh meyakinkan.
56
Sehubungan itu, Shane (2005) mencadangkan beberapa kriteria yang boleh
digunakan untuk memilih francaisi-francaisi yang benar-benar berpotensi.
Antara kriteria yang dicadangkan ialah:
1. Pengalaman industri
Bakal -bakal francaisi yang memiliki pengalaman luas dalam industri yang
sama memberikan sinergi kepada sesebuah perniagaan francais. Kajian juga
menunjukkan bahawa bakal-bakal francaisi yang berpengalaman dalam
sesebuah industri memberikan kelebihan kepada sesebuah sistem perniagaan
yang baru kerana bakal -bakal francaisi boleh menawarkan kemahiran-
kemahiran pengurusan selain membantu dalam memahami keadaan serta
struktur pasaran dengan lebih baik.
2. Pengalaman memulakan perniagaan
Walaupun kajian menunjukkan bahawa kebanyakan francaisor tidak
berminat memilih francaisi yang berpengalaman dalam bidang perniagaan
lantaran kesukaran menerima dan mendengar arahan daripada francaisor
tetapi pengalaman menguruskan perniagaan ialah satu kelebihan kepada
francaisor itu sendiri. Ini kerana mereka yang berpengalaman dalam bidang
perniagaan mempunyai daya tahan yang lebih tinggi terutama ketika
menghadapi saat-saat getir dalam perniagaan berbanding mereka yang tidak
pernah merasai pengalaman dalam menguruskan perniagaan.
3. Kemampunan kewangan
Kos operasi untuk sebuah outlet francais lebih mahal berbanding
menubuhkan perniagaan sendiri. Ini kerana francaisi perlu membayar yuran
francais, yuran promosi, royalti, sewa bangunan, gaji pekerja dan sebagainya.
Perniagaan McDonald’s misalnya memerlukan modal pelaburan antara RM1.5
juta sehingga RM3.5 juta untuk sebuah outlet. Kemampuan kewangan dan
keupayaan mendapatkan pinjaman dari institusi kewangan turut diambil kira
dalam memilih francaisi.
4. Ciri-ciri psikologi
Bakal-bakal francaisi yang memiliki ciri-ciri psikologi yang positif merupakan
satu kelebihan kepada perniagaan francaisor. Ciri-ciri ini hanya boleh dikenal
pasti semasa ujian keusahawanan serta proses temu duga diadakan. Memiliki
ciri-ciri seperti kesabaran, ketabahan dan kematangan sangat penting
terutama ketika berurusan dengan pelanggan, pekerja dan pihak atasan.
57
3.7.3 Mengurus Francaisi
Dalam usaha membentuk hubungan yang baik dengan francaisi, francaisor
perlu memainkan peranan dengan lebih berkesan supaya konflik dapat
dielakkan. Sama seperti memilih francaisi, menguruskan francaisi juga
bukanlah satu tugas yang mudah. Shane juga mencadangkan empat perkara
yang perlu dilakukan oleh francaisor dalam konteks ini. Antaranya ialah
meminimumkan konflik, menjana nilai, berkomunikasi dengan berkesan dan
pengawasan berkala.
1. Meminimumkan konflik
Tidak ada perhubungan yang tidak wujudnya konflik. Dalam sistem
perniagaan francais, objektif francaisor ialah memaksimumkan jumlah jualan
dalam rangkaian perniagaan francais mereka manakala francaisi pula ingin
memaksimumkan tingkat keuntungan yang boleh diperoleh. Konflik boleh
berlaku jika objektif yang ingin dicapai oleh kedua-dua belah pihak tidak
mencapai sasaran. Justeru, untuk meminimumkan konflik, pihak francaisor
perlulah mengenal pasti faktor-faktor atau sumber-sumber yang boleh
membawa kepada berlakunya konflik. Tindakan pembetulan perlu dilakukan
supaya tidak berpanjangan dan menjejaskan hubungan.
2. Menjana nilai
Sungguhpun objektif francaisi untuk mendapatkan keuntungan yang
maksimum tidak tercapai tetapi usaha-usaha ke arah menjana nilai perniagaan
itu sendiri perlulah diteruskan. Usaha francaisor memperkenalkan produk
atau perkhidmatan baru, tembusi pasaran baru, membuat promosi secara
berkala, mengukuhkan tanda nama selain memberikan sokongan yang
berterusan kepada francaisi akan tetap diterima oleh francaisi sebagai
sesuatu yang positif.
3. Keberkesanan komunikasi
Konflik boleh dielakkan sekiranya francaisi mendapat maklumat yang tepat
dan jelas serta tidak ada maklumat lain yang disembunyikan. Jika
francaisi dikenakan sebarang bayaran, pihak francaisor perlu menyatakan
dengan tepat dalam perjanjian francais. Francaisor juga perlu menyatakan
dengan jelas tentang tanggungjawab dan peranan masing- masing supaya
tidak wujudnya rasa tertindas di pihak francaisi. Keadaan ini hanya berlaku
jika saluran dan kaedah komunikasi itu sendiri dilaksanakan secara berkesan
dan jujur.
58
4. Pengawasan berkala
Pengawasan tentang syarat-syarat, peraturan serta terma -terma francais
yang dinyatakan dalam perjanjian francais perlu diawasi secara berkala.
Keadaan ini membolehkan francaisor mengenal pasti sejauh mana francaisi
mengikuti perjanjian tersebut dan tindakan yang boleh diambil sekiranya
perjanjian itu tidak diikuti. Pihak francaisor juga boleh menghantar wakil-wakil
mereka untuk membuat pemantauan di lapangan atau membuat audit setiap
tiga bulan sekali terutama yang melibatkan pengaplikasian manual operasi
dan kewangan.
SOALAN DALAM TEKS
105. Apa yang dimaksudkan dengan Carta PERT? Bincangkan secara
ringkas fasa-fasa yang terkandung dalam carta tersebut.
106. Bincangkan secara ringkas, kriteria-kriteria memilih francaisi yang
berpotensi seperti yang dicadangkan oleh Shane.
107. Jelaskan secara ringkas cara-cara menguruskan francaisi.
3.8 KESIMPULAN
Bab ini menawarkan maklumat tentang perkara-perkara asas yang perlu diberi
perhatian oleh francaisor sebelum sesebuah perniagaan francais itu
difrancaiskan. Selain itu, proses-proses penting dalam carta PERT turut
diberikan penjelasan iaitu bermula dari peringkat kajian sehinggalah ke
peringkat maklum balas. Bab ini juga menerangkan tentang konsepkonsep
perniagaan yang boleh difrancaiskan serta bagaimana yuran
francais dan kadar royalti ditentukan. Kejayaan sesebuah sistem perniagaan
francais banyak dibantu oleh keupayaan francaisi-francaisi melaksanakan
tugas dan tanggungjawab mereka. Oleh itu, kaedah merekrut, memilih dan
mengurus francaisi turut disentuh dalam bab ini.
59
108. Manakah pernyataan berikut KURANG TEPAT menggambarkan Carta
PERT?
A. Terdapat enam proses dalam carta tersebut.
B. Memilih kawasan pasaran ditentukan di fasa lima.
C. Fasa tiga ialah peringkat merekrut prospektif francaisi. D. Proses
menyediakan dokumen-dokumen perjanjian dilakukan di fasa satu.
109. Pernyataan-pernyataan di bawah menerangkan asas-asas
menubuhkan sesebuah perniagaan francais KECUALI A. Membangunkan
konsep perniagaan.
B. Membangunkan kedai-kedai contoh. C. Menubuhkan pasukan profesional.
D. Membangunkan manual operasi.
110. Francaisi yang memiliki _________________________
memberikan kelebihan kepada sesebuah sistem perniagaan yang
baru kerana membantu dalam memahami struktur pasaran dengan lebih baik.
A. Pengalaman industri.
B. Keupayaan kewangan.
C. Rangkaian kerja.
D. Kemahiran teknologi.
111. Perbezaan yuran francais dan kadar royalti ialah berdasarkan faktor-
faktor berikut:
(i) Kekuatan tanda nama.
(ii) Keluasan wilayah eksklusif. (iii) Tempoh perjanjian.
(iv) Bilangan latihan dan perkhidmatan yang diberikan.
(v) Bilangan francaisi yang menyertai sistem tersebut. A. i, ii dan iii
B. i, ii, iii, dan iv C. ii, iii, iv dan v D. i, ii, iii, iv dan v
60
5. Berikut ialah jenis-jenis perniagaan yang sesuai difrancaiskan KECUALI
112. Bioteknologi.
113. Cuci pakaian.
114. Pakaian.
115. Makanan dan minuman.
116. Pernyataan-pernyataan di bawah TEPAT menunjukkan seseorang
berminat menjadi francaisi, KECUALI
A. Memperoleh keuntungan maksimum. B. Menjadi usahawan dengan mudah.
C. Bangga menjadi francaisi kepada jenama terkenal. D. Modal untuk
pelaburan awal rendah.
117. Kaedah-kaedah berikut sesuai untuk merekrut francaisi
KECUALI
A. Menggunakan perkhidmatan broker francais.
B. Pengiklanan melalui media, brosur, pamflet.
C. Menunggu jika terdapat permohonan.
D. Ekspo dan perdagangan antarabangsa.
118. Manakah perniagaan francais di bawah yang tidak mempunyai
francaisi-francaisi dalam kalangan rakyat tempatan?
A. Secret Recipe
B. Kentucky Fried Chicken C. Marrybrown
D. Kenny Rogers
119. Berikut BENAR tentang kaedah-kaedah menguruskan francaisi.
(i) Mengelakkan rasa tidak puas hati dalam kalangan francaisi.
(ii) Memberikan penjelasan dan penerangan yang tepat tentang maklumat-
maklumat francais.
(iii) Francaisor melakukan promosi dan R&D secara berterusan.
(iv) Mengenakan denda jika francaisi gagal mengikuti peraturan dan terma.
A. i dan ii B. i, ii, dan iii
61
C. ii, iii dan iv
D. Semua di atas
120. Franchise International Malaysia (FIM) merupakan persidangan
francais peringkat antarabangsa yang dianjurkan di Malaysia saban tahun.
Manakah agensi di bawah yang tidak terlibat sebagai penganjur persidangan
tersebut?
A. Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani.
B. Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi (MeCD).
C. Malaysian Franchise Association (MFA). D. Perbadanan Nasional Berhad
(PNS). Semak jawapan anda di akhir modul ini.
121. Faktor-faktor yang mempengaruhi perbezaan dalam menentukan

keadaan royalti ialah:
(i) Margin keuntungan yang diperoleh oleh sesuatu industri, jenis produk yang
dijual dan bantuan yang dihulurkan.
(ii) Francaisi yang mampu menyumbang sesuatu yang bermanfaat kepada
francaisor.
(iii) Tingkat jualan yang boleh dicapai oleh sesebuah outlet di sesuatu lokasi.
Jika lokasi yang dipilih itu sangat strategik dan dijangka tingkat jualannya
ialah tinggi maka pihak francaisor wajar mengenakan kadar yang sesuai dan
berpatutan.
122. Kadar royalti yang dikenakan oleh pihak francaisor ialah berdasarkan
tingkat jualan kasar francaisi dan bukannya tingkat keuntungan bersih. Jika
francaisor mengenakan kadar royalti berdasarkan tingkat keuntungan bersih,
francaisi boleh memanipulasikan angka. Jumlah keuntungan boleh
dikurangkan dengan cara menambahkan jumlah perbelanjaan. Misalnya, kos
utiliti, kos bahan mentah, kos buruh dan seumpamanya boleh
dimanipulasikan.
123. PERT ialah singkatan daripada Project Evaluation Review Technique.
Carta PERT merupakan satu carta yang
62
menunjukkan proses-proses sebelum, semasa dan selepas penjualan
sesebuah sistem francais.
Fasa-fasa yang terkandung dalam carta tersebut ialah: Fasa 1: Kajian dan
analisis - Francaisor menganalisis tingkat permintaan semasa dan masa
depan serta mengenal pasti segmen pasaran, sasaran pasaran dan objektif
pemposisian pasaran.
Fasa 2: Pembangunan organisasi (dalaman dan luaran) - Francaisor
memfokus kepada faktor-faktor dalaman yang mempengaruhi kelancaran
perniagaan francais seperti penyediaan dokumen yang melibatkan hal-hal
perundangan dan operasi, dokumen penzahiran, perjanjian francais, manual
operasi, manual latihan, perhubungan kontrak, hak harta intelek dan
sebagainya.
Fasa 3: Pasaran francaisi - Francaisor menentukan pendekatan terbaik untuk
mencari francaisi paling ideal yang benar-benar memenuhi kriteria yang
ditetapkan.
Fasa 4: Memilih prospektif francaisi - Bakal-bakal francaisi yang mempunyai
bakat, minat, modal yang mencukupi, berpengalaman dan komited dengan
perkara yang hendak dilakukan merupakan pilihan francaisor.
Fasa 5: Pemilihan lokasi dan latihan – Francaisor memilih tapak lokasi
termasuk menentukan corak luaran dan dalaman sesebuah outlet. Faktor
lokasi yang strategik dan bersesuaian merupakan faktor utama yang
mempengaruhi kejayaan sesebuah perniagaan.
Fasa 6: Memula dan maklum balas - Francaisor dan francaisi perlu
mendapatkan maklum balas daripada orang ramai atau daripada pengguna
sendiri dari semasa ke semasa supaya kelemahan-kelemahan yang ada dapat
diperbaiki manakala kekuatan-kekuatan yang sedia ada dipertingkatkan.
124. Kriteria-kriteria memilih francaisi yang berpotensi seperti yang
dicadangkan oleh Shane (2005), ialah seperti berikut:
(i) Pengalaman industri - Bakal-bakal francaisi yang memiliki pengalaman
yang luas dalam industri yang sama memberikan sinergi kepada sesebuah
63
125. Pengalaman memulakan perniagaan - Mereka yang berpengalaman
dalam bidang perniagaan mempunyai daya tahan yang lebih tinggi terutama
ketika menghadapi saat-saat getir dalam perniagaan berbanding mereka yang
tidak pernah merasai pengalaman dalam menguruskan perniagaan.
126. Kemampunan kewangan - Kos operasi untuk sebuah outlet francais
lebih mahal berbanding menubuhkan perniagaan sendiri. Ini kerana francaisi
perlu membayar yuran francais, yuran promosi, royalti, sewa bangunan, gaji
pekerja dan sebagainya. Kemampuan kewangan dan keupayaan mendapatkan
pinjaman dari institusi kewangan turut diambil kira dalam memilih francaisi.
127. Ciri-ciri psikologi - Memiliki ciri-ciri seperti
kesabaran, ketabahan dan kematangan sangat penting terutama ketika
berurusan dengan pelanggan, pekerja dan pihak atasan.
5. Bagi mengekalkan hubungan yang berkekalan antara francaisor dan
francaisi, pihak francaisor perlu menunjukkan kematangan dan kebolehan
francaisor menguruskan francaisi-francaisi di bawah mereka. Antara kaedah
yang boleh digunakan ialah:
128. Meminimumkan konflik - Konflik boleh berlaku jika objektif yang
ingin dicapai oleh kedua-dua belah pihak tidak mencapai sasaran. Justeru,
untuk meminimumkan konflik, pihak francaisor perlulah mengenal pasti
faktor-faktor atau sumber-sumber yang boleh membawa kepada berlakunya
konflik. Tindakan pembetulan perlu dilakukan supaya tidak berpanjangan dan
menjejaskan hubungan.
129. Menjana nilai - Usaha-usaha ke arah menjana nilai perniagaan itu
sendiri perlulah diteruskan. Francaisor
boleh memperkenalkan produk atau perkhidmatan
baru, tembusi pasaran baru, membuat promosi secara
berkala dan mengukuhkan tanda nama.
130. Keberkesanan komunikasi - Konflik boleh dielakkan sekiranya
francaisi mendapat maklumat yang tepat dan jelas serta tidak ada sebarang
maklumat lain yang disembunyikan. Francaisor perlu menyatakan dengan
tepat maklumat dalam perjanjian francais.
64
131. Pengawasan berkala - Pihak francaisor boleh membuat pemantauan
di lapangan atau membuat audit setiap tiga bulan sekali terutama yang
melibatkan pengaplikasian manual operasi dan kewangan.
65
66
BAB 4
PERSEDIAAN FRANCAISOR
OBJEKTIF BAB
132. Mengenal pasti format rancangan perniagaan francaisor.
133. Memahami pakej pengambilan francaisi.
134. Memahami dengan jelas tentang pakej operasi dan promosi
135. Mengenal pasti dengan jelas dokumen penzahiran.
136. Meneliti perjanjian francais yang dimeterai.
4.1 PENGENALAN
Seseorang usahawan yang ingin menceburi perniagaan francais, mereka
terlebih dahulu perlu memahami tentang konsep perniagaan francais itu
sendiri. Dengan pemahaman yang mendalam mengenai konsep perniagaan
francais, pelan perniagaan dapat dibangunkan dan memenuhi keperluan
francaisor atau francaisi. Bagi tujuan pembangunan perniagaan francais ia
perlu melalui proses dan prosedur yang teliti serta teratur. Satu kajian yang
terperinci terhadap aspek kewangan, teknikal, pasaran dan potensi produk
atau perkhidmatan perlu dilakukan. Beberapa persoalan berikut perlu
disenaraikan terlebih dahulu:
137. Adakah produk atau perkhidmatan yang ditawarkan mempunyai
permintaan yang secukupnya? Apakah imej dan kredibiliti jenama?
138. Apakah keunikan produk atau perkhidmatan memungkinkan
peningkatan daya saing pasaran? Siapakah sasaran yang telah dikenal pasti?
139. Apakah kemungkinan masalah operasi dan bagaimana ia boleh
diatasi?
140. Apakah strategi pemasaran yang hendak dilaksanakan?
141. Apakah bentuk pakej kewangan? Bagaimana dan dari mana sumber
kewangan diperoleh?
142. Apakah faktor-faktor lain yang berkaitan seperti latihan,
kemahiran dan sebagainya?
67
Syarikat yang bercadang menjadi francaisor perlu menyediakan satu pelan
perniagaan yang komprehensif. Pelan perniagaan ini merupakan satu
panduan yang jelas berhubung dengan operasi francais dan juga fungsi yang
dimainkan oleh organisasi. Terdapat tiga komponen utama yang
perlu diberi perhatian dalam pembangunan pelan perniagaan francais iaitu
rancangan perniagaan francaisor, pakej pemilihan francaisi, pakej manual
operasi dan promosi.
4.2 RANCANGAN PERNIAGAAN FRANCAISOR Merupakan satu dokumen
lengkap berhubung dengan cadangan francaisor menjalankan perniagaan
francais. Dokumen bertulis ini menerangkan segala aspek perniagaan
francaisor termasuk profil syarikat, aspek pemasaran, aspek pengurusan
yang dicadangkan oleh francaisor dan francaisi, kewangan dan perakaunan
serta aspek perundangan. Kandungan rancangan perniagaan francaisor ialah
seperti Jadual 4.1. Jadual 4.1: Rancangan Perniagaan Francaisor
I. Ringkasan Eksekutif
A. Nama Syarikat
B. Jenis Perniagaan
C. Maklumat Syarikat
143. Pengurusan
144. Jadual Pembentukan & Pesaing
145. Keperluan Kewangan
146. Penyata kewangan
147. Pembayaran Pinjaman
148. Pengurusan A. Ibu Pejabat

1. Struktur Organisasi
2. Polisi Syarikat
3. Personel (Upah & Gaji) B. Francaisi
1. Struktur Organisasi
2. Polisi Syarikat
3. Personel (Upah & Gaji)
IV. Kewangan & Akaun A. Ibu Pejabat
1. Kos Permulaan
68
2. Kedudukan Kewangan
3. Proforma Penyata Pendapatan
4. Proforma Kunci Kira-Kira
5. Anggaran Aliran Tunai
6. Analisa Titik Pulang Modal
7. Analisa Ratio
8. Peruntukan untuk Pembayaran Cukai B. Francaisi
1. Kos Permulaan
2. Kedudukan Kewangan
3. Proforma Penyata Pendapatan
4. Proforma Kunci Kira-Kira
5. Anggaran Aliran tunai
6. Analisa Titik Pulang Modal
7. Analisa Ratio
8. Peruntukan untuk Pembayaran Cukai V. Aspek Perundangan
A. Struktur Perniagaan
B. Kontrak, Lesen, Tanda Niaga C. Insurans; Jenis dan Kos
D. Dokumen Penzahiran
E. Perjanjian Francais
F. Syarat Francaisor Francaisi
VI. Lampiran
A. Plan Bangunan
B. Reka Bentuk Susun Atur
149. Graf
150. Kertas Kerja
151. Gambar Rajah
152. Susun Atur
153. Carta
Sumber: Justis, R.T., & Judd, R.J. (2003).
4.3 PAKEJ PENGAMBILAN FRANCAISI
Komponen kedua dalam rancangan perniagaan francais merupakan pakej
pengambilan atau pemilihan francaisi. Ia termasuk penyediaan dokumen
penzahiran yang lengkap berhubung dengan penawaran francais,
pengiklanan, pemilihan dan perjanjian serta kontrak francais dari aspek
perundangan. Dalam pakej pemilihan francaisi, francaisor perlu menerangkan
secara terperinci tentang produk atau perkhidmatan yang akan ditawarkan
kepada bakal francaisi. Selain itu, ia juga perlu menerangkan secara terperinci
perkara-perkara yang berhubung dengan tanggungjawab dan kehendak
kedua-dua pihak iaitu francaisor dan francaisi. Empat aspek utama yang perlu
diberi penekanan ialah:
154. Objektif francaisor.
155. Modal permulaan dan jumlah pelaburan yang diperlukan
daripada bakal francaisi.
69
156. Personel dan kelayakan yang diperlukan daripada bakal francaisi.
157. Faedah yang akan diperoleh dan tanggungjawab sesebuah francaisi.
Dokumen penzahiran ini biasanya diberikan kepada bakal francaisi pada
penemuan pertama antara francaisor dan bakal francaisi.
SOALAN DALAM TEKS
158. Apakah tiga komponen utama yang perlu dititikberatkan dalam
rancangan pembangunan francais? Terangkan secara ringkas setiap
komponen yang terlibat.
4.4 PAKEJ MANUAL OPERASI DAN PROMOSI
Komponen ketiga dalam rancangan pembangunan francais merupakan pakej
manual operasi dan promosi. Secara amnya ia mengandungi manual operasi,
kewangan dan perakaunan, pakej pengiklanan dan promosi, manual jualan,
pakej sokongan antara francaisor dan francaisi serta manual latihan.
Manual Operasi merupakan dokumen lengkap yang menerangkan secara
terperinci cara untuk menjalankan perniagaan tersebut. Ia merupakan
panduan kepada francaisi cara untuk mengendalikan operasi harian
perniagaan. Sebagai contoh manual operasi bagi perniagaan restoran
makanan segera seperti McDonald’s, ia meliputi segala aspek dari rancangan
penyediaan menu, penyediaan mesin -mesin yang diperlukan untuk
beroperasi, prosedur keselamatan, prosedur register tunai, prosedur
penyediaan dan pengendalian makanan, kawalan inventori, belian dan
analisis.
Tujuan manual operasi disediakan ialah:
159. Untuk memaklumkan maklumat kepada bakal francaisi berhubung
dengan pendekatan dan sistem yang diguna pakai oleh francaisor.
70
160. Untuk membentuk pengetahuan dan nilai yang perlu ada kepada
bakal francaisi terhadap prosedur dan pendekatan dalam sistem francais.
161. Untuk membentuk skil yang bersesuaian bagi menjalankan operasi
francais kepada bakal francaisi.
Dengan adanya manual operasi ini bakal francaisi akan memperoleh
pengetahuan dalam segala aspek perniagaan francais dan menyesuaikannya
bagi memastikan kejayaan operasi perniagaan. Francaisi juga harus
mengetahui sistem perakaunan bagi menjalankan perniagaan francais.
Francaisor perlu menyediakan sistem perakaunan bagi merekodkan kawalan
kewangan dan francaisi harus mengetahui dan memahami sistem perakaunan
tersebut dan dibantu oleh francaisor sebagai mentor dalam memastikan
francaisi dapat mengawal kewangan dengan berkesan.
Pengiklanan dan promosi amat penting dalam sistem perniagaan francais.
Francaisor harus berkeupayaan menjalankan penyelidikan dan pembangunan
(R&D) yang berterusan serta mempunyai mekanisme dan saluran komunikasi
yang berkesan serta membina kekuatan pengiklanan dan promosi yang baik
di peringkat nasional, wilayah atau kawasan tertentu. Francaisor
bertanggungjawab menjalankan iklan perniagaan. Kedua-dua francaisor dan
francaisi mempunyai tanggungjawab masingmasing dalam menjalankan
pengiklanan, promosi jualan dan
perhubungan awam untuk meningkatkan lagi imej francais. Francaisor juga
harus mempunyai kakitangan sokongan yang sentiasa mampu dan bersedia
untuk berkomunikasi, mengadakan lawatan, mengawal selia dan memberi
khidmat nasihat kepada francaisi apabila diperlukan. Francaisor juga perlu
menyediakan manual latihan yang lengkap bukan sahaja untuk melatih bakal
francaisi malah untuk kakitangan lain yang terlibat dalam perniagaan.
Pembangunan latihan yang komprehensif dan berterusan amat diperlukan
bagi meningkatkan pengetahuan dan skil kakitangan seperti yang dikehendaki
oleh francaisor. Bidang latihan yang perlu diberi perhatian termasuklah
pembentukan skil, bidang perkeranian, perkhidmatan kaunter termasuk sikap,
di samping menyediakan latihan pengurusan perniagaan dan lain-lain latihan
berkaitan. Latihan boleh dijalankan di lokasi atau premis perniagaan milik
francaisi.
4.5 PEMILIHAN LOKASI DAN TAPAK LOKASI

Lokasi merujuk kepada tempat sesebuah perniagaan akan dijalankan.
Dalam mempertimbangkan kawasan bagi menjalankan perniagaan
71
francais ia merupakan faktor yang harus diberi perhatian serius dan melalui
kajian yang menyeluruh sebelum keputusan pemilihan kawasan yang sesuai
dibuat. Kejayaan sesebuah perniagaan francais bukan sahaja bergantung
kepada perhubungan yang baik antara francaisor francaisi, malah pemilihan
lokasi yang tepat juga memainkan peranan penting. Jika perniagaan francais
mempunyai lokasi yang strategik, peluang untuk berjaya lebih baik, walaupun
francaisi kekurangan pengetahuan dan skil menjalankan perniagaan francais.
Pemilihan lokasi merupakan perkara penting dan menjadi tanggungjawab
bersama francaisor francaisi.
4.5.1 Faktor-Faktor yang Perlu Dipertimbangkan
Sebelum membuat pemilihan lokasi yang sesuai, francaisor terlebih dahulu
perlu mempertimbangkan sama ada untuk mengembangkan perniagaan
francais dengan cara satu unit francais atau multi unit francais? Adakah
francaisor mempunyai kedudukan kewangan yang kukuh untuk memasuki
kontrak pajakan tapak lokasi bagi membolehkan francaisi menjalankan
perniagaan? Jika tidak, adakah francaisi dikehendaki membeli hartanah atau
bangunan untuk menjalankan perniagaan tersebut? Adakah perlu dibuat
perjanjian perkongsian modal antara francaisor francaisi? Jika perniagaan
dijalankan di pusat membelibelah, adakah francaisor bertanggungjawab
dalam perjanjian pajakan?
Selain itu, faktor-faktor seperti kepadatan penduduk, pendapatan, kesibukan
dan lain-lain juga memainkan peranan dalam proses pemilihan lokasi dan
tapak lokasi.
(a) Overhed dan Pengedaran
Dua faktor utama yang perlu dipertimbangkan oleh francaisor dalam
pemilihan lokasi perniagaan francais ialah kos overhed dan pengedaran.
Francaisor perlu terlebih dahulu mengenal pasti tahap sokongan operasi yang
perlu disediakan bagi menjalankan perniagaan di lokasi yang terpilih. Ia
meliputi sumber bahan mentah, kawalan inventori, gudang serta kos dan
profit margin bagi setiap produk atau perkhidmatan yang ditawarkan di
samping lain-lain kos yang terlibat secara tidak langsung seperti pendaftaran,
tanda nama perniagaan, hak cipta dan kos-kos pengedaran.
(b) Geografi
Faktor geografi juga memainkan peranan penting dalam pemilihan lokasi.
Francaisor seharusnya membuat kajian sama ada produk atau perkhidmatan
yang hendak ditawarkan mendapat permintaan atau mempunyai pelanggan
tetap. Francaisor harus mengetahui jenis pelanggan yang menggunakan
produk atau perkhidmatan yang
72
ditawarkan. Francaisor juga harus mengenali dan mengetahui penduduk yang
terdapat di persekitaran perniagaan mereka. Antara persoalan lain yang perlu
dijawab ialah seperti berikut:
162. Adakah mereka merupakan penduduk setempat atau hanya bekerja
di pejabat-pejabat di persekitaran perniagaan?
163. Adakah mereka terdiri daripada wanita atau lelaki, muda, tua atau
pertengahan umur?
164. Adakah mereka datang berseorangan, berpasangan atau
berkeluarga?
165. Di manakah kedudukan mereka dalam sosioekonomi?
Dalam proses pemilihan lokasi, ciri-ciri pelanggan perlu diambil kira bagi
memudahkan penilaian terhadap peluang pasaran dan jenis pelanggan. Faktor
demografik, iaitu gaya hidup seperti kehidupan yang mewah, kedudukan
kewangan, sukan, kesihatan, hobi dan lain-lain juga mempengaruhi kejayaan
sesebuah perniagaan francais. Di samping itu, francaisor juga perlu membuat
kajian berkaitan dengan persaingan dan juga kos hartanah di lokasi yang
terlibat jika francaisor terlibat dalam program hartanah. Secara
keseluruhannya, objektif utama dalam pemilihan lokasi dan tapak lokasi ialah
bagi membuat ramalan jumlah jualan di lokasi yang dipilih.
(c) Model Lokasi
Asas utama dalam mengenal pasti lokasi bagi mengembangkan francais
ialah berasaskan model lokasi yang melibatkan tiga faktor utama iaitu:
166. Kawasan geografi yang dipilih bagi pembangunan perniagaan
francais.
167. Bilangan francaisi yang akan dibangunkan di sesebuah kawasan
geografi terpilih.
168. Pemilihan tapak lokasi bergantung kepada kriteria individu.
(d) Tapak Lokasi
Pada kebiasaannya, pemilihan tapak lokasi dicadangkan oleh bakal francaisi
dengan bantuan francaisor. Tanggungjawab francaisor ialah memberi
kelulusan terhadap cadangan yang dibuat oleh bakal francaisi. Pemilihan
terakhir tapak lokasi bergantung kepada:
169. Hartanah – Kawasan perniagaan yang strategik, kelulusan undang-
undang tempatan, pembangunan dan kemudahan
serta kesibukan.
73
170. Sistem operasi yang akan dijalankan dan ramalan jualan – Titik
pulang modal, ROI (Return on Investment) bagi tempoh lima tahun kewangan.
171. Pasaran – Merujuk kepada bakal pelanggan berasaskan demografi
dan profil serta kehendak dan kemahuan pelanggan.
Francaisi bertanggungjawab sepenuhnya dalam membuat pemilihan tapak
lokasi bagi menjalankan perniagaan francais tersebut. Oleh itu, bakal francaisi
seharusnya terlibat secara langsung dalam membuat keputusan berhubung
dengan pemilihan tapak. Bagi memastikan pilihan yang tepat, kajian
menyeluruh perlu dijalankan oleh bakal francaisi.
SOALAN DALAM TEKS
172. Apakah faktor-faktor yang perlu dilihat oleh bakal francaisor dalam
menentukan lokasi yang sesuai bagi menjalankan perniagaan francais?
173. Dalam pemilihan tapak lokasi apakah kriteriakriteria asas yang perlu
dilihat bagi memastikan
kejayaan sesuatu perniagaan francais? Semak jawapan anda di akhir bab ini.
4.6 DOKUMEN PENZAHIRAN
Menurut Seksyen 4, Akta Francais 1998, dokumen penzahiran diertikan
sebagai apa-apa dokumen penzahiran yang ditetapkan oleh Menteri bagi
tujuan penawaran sesuatu francais kepada francaisi. Dengan adanya
dokumen penzahiran ini, bakal-bakal francaisi boleh meneliti tentang
maklumat -maklumat yang diberi sebelum sebarang komitmen dibuat.
Penelitian ini perlu bagi mengelakkan bakal-bakal francaisi daripada
terperdaya dengan francaisor yang tidak bertanggungjawab. Menurut Awalan
(1999), kebanyakan usahawan francais terlalu ghairah menceburi perniagaan
francais ini sehinggakan mereka tidak meneliti dan menjalankan kajian
terhadap maklumat yang diperoleh. Antara maklumat-maklumat yang
dinyatakan dalam dokumen penzahiran tersebut ialah seperti dalam Jadual
4.2.
74
Jadual 4.2: Maklumat-Maklumat Penting dalam Dokumen Penzahiran
Bil. Tajuk Maklumat Penting
1.
Latar Belakang
174. Nama francaisor.
175. Tarikh penubuhan syarikat.
176. Alamat perniagaan francaisor.
177. Cap dagangan francaisor.
178. Perniagaan francaisor.
179. Sejarah perniagaan francaisi (nama, alamat dan bilangan yang
sedang beroperasi dan ditutup).
180. Pengalaman perniagaan francaisor.
181. Tarikh francaisor menawarkan francais. 2. Butiran Kakitangan • Carta
organisasi.
182. Nama, jawatan dan pengalaman kerja ahli-ahli lembaga pengarah dan
eksekutif-eksekutif kanan francaisor.
183. Maklumat mengenai syarikat pengurusan (jika ada) yang
mengendalikan francais berkenaan bagi pihak francaisor.
3. Tindakan Mahkamah/ Prosiding
184. Tindakan mahkamah/prosiding yang pernah atau sedang dikenakan
terhadap francaisor.
4. Kebankrapan • Sama ada francaisor pernah atau sedang mengalami
sebarang prosiding
kebankrapan.
5. Yuran Francais dan Yuran Permulaan yang Lain
185. Jenis dan jumlah yuran yang dikenakan
kepada francaisi.
186. Masa pembayaran yang perlu dibuat.
187. Sama ada yuran berkenaan boleh dikembalikan.
6. Obligasi Kewangan yang Lain
Bagi setiap jenis, nyatakan jumlah, masa pembayaran perlu dibuat, sama ada
boleh dikembalikan.
188. Yuran pengiklanan dan promosi.
189. Yuran latihan.
190. Yuran perkhidmatan/pengurusan.
191. Sewa pajak.
192. Semua jenis yuran yang lain.
75
193. Pelaburan Awal Francaisi • Hartanah.
• Peralatan.
• Perkakasan.
• Aset tetap.
• Kos pembinaan dan pengubahsuaian.
• Inventori permulaan.
• Deposit.
• Segala perbelanjaan lain.
194. Obligasi francaisi untuk
membeli bahan atau
menyewa bahan/peralatan
tertentu daripada francaisor/
sumber yang ditetapkan.
195. Sama ada francaisi disyaratkan membeli peralatan/bahan mentah
tertentu daripada francaisor.
196. Sama ada francaisi disyaratkan membeli peralatan/bahan mentah
tertentu daripada pembekal yang ditetapkan.
197. Sekiranya perlu, nyatakan syarat-syarat dan jenis
produk/perkhidmatan yang berkenaan.
198. Nyatakan asas pendapatan kepada
francaisor/pembekal hasil daripada
penjualan produk/perkhidmatan
berkenaan.
199. Obligasi francaisi untuk membeli atau menyewa bahan/peralatan
tertentu Mengikut spesifikasi yang ditetapkan.
• Sama ada francaisi disyaratkan membeli atau menyewa
produk/perkhidmatan tertentu mengikut spesifikasi yang ditetapkan oleh
francaisor.
• Sama ada pengubahsuaian kepada spesifikasi dibenarkan.
• Sekiranya dibenarkan, nyatakan prosedur pengubahsuaian.
200. Kemudahan Kewangan • Sama ada francaisor atau ejennya
menyediakan kemudahan kewangan.
• Sama ada francaisor membekal/menjual peralatan tertentu.
• Sama ada francaisor mengenakan sebarang bayaran terhadap kemudahan
yang disediakan.
201. Tanggungjawab Francaisor • Tanggungjawab francaisor sebelum
operasi.
• Tanggungjawab francaisor semasa operasi
• Tanggungjawab francaisor dalam menentukan pemilihan tapak perniagaan.
• Tempoh masa antara upacara menandatangani dan mula operasi.
202.
• Latihan:
- Latihan awal.
- Tempat, tempoh dan kandungan latihan.
- Yuran latihan dan perbelanjaan yang perlu ditanggung oleh francaisi.
- Latihan tambahan yang diberikan.
203. Hak Kewilayahan • Sama ada hak kewilayahan diberikan.
204. Sama ada francaisor boleh beroperasi dalam wilayah yang
dikhaskan, menggunakan jenama yang sama berlainan.
205. Keadaan-keadaan yang membolehkan sempadan wilayah diubah.
13. Cap Dagangan dan Harta Intelektual
206. Hak francaisi untuk menggunakan cap dagangan dan mana-mana
harta intelektual.
207. Butir-butir tentang cap dagangan dan hak terhadap harta intelek yang
didaftarkan di bawah mana-mana undang-undang berkaitan pendaftarannya.
14. Paten dan Hak Cipta • Peraturan / undang-undang mengenai paten dan hak
cipta.
15. Keperluan penumpuan francaisi kepada perniagaan
208. Sama ada francaisi disyaratkan menumpukan sepenuh masa kepada
perniagaan francaisnya.
16. Larangan penjualan perkhidmatan/produk tertentu oleh francaisi
209. Sama ada terdapat jenis produk/ perkhidmatan yang tertentu yang
dilarang dari dijual oleh francaisi.
17. Pembaharuan, penamatan, pembelian balik, pengubahsuaian
210. Tempoh perjanjian awal.
211. Syarat-syarat pembaharuan perjanjian.
212. Penamatan oleh francaisi.
213. Penamatan oleh francaisor.
214. Tanggungjawab francaisor dan francaisi selepas penamatan.
215. Pengubahsuaian oleh francaisor dan francaisi.
216. Kematian dan ketidakupayaan.
77
217. Maklumat Mengenai Perniagaan Francais
• Bilangan francaisi yang beroperasi pada tahun fiskal terakhir.
• Alamat francaisi-francaisi yang sedang beroperasi
• Sama ada terdapat francaisi yang ditamatkan dalam tahun fiskal terakhir.
218. Penyata Kewangan • Penyata kewangan yang telah diaudit bagi tiga
tahun kewangan yang terakhir.
• Penyata unjuran kewangan untuk tiga tahun.
219. Anugerah/Pengiktirafan
yang diterima
21. Perakuan
Sumber: Awalan Abdul Aziz. (1999).
4.7 PERJANJIAN FRANCAIS
Penyediaan dokumen perjanjian francais oleh francaisor merupakan satu lagi
tanggungjawab yang perlu dilaksanakan. Penyediaan dokumen tersebut
bukanlah satu tugas mudah kerana ia memperincikan beberapa perkara
penting yang perlu dipatuhi oleh kedua-dua pihak. Selain itu, kos penyediaan
dokumen mahal dan kos itu ditanggung oleh francaisor. Walau
bagaimanapun, francaisor berhak mengambil sebahagian daripada wang yang
telah dibayar oleh francaisi jika francaisi membatalkan perjanjian francais
untuk menampung kos penyediaan perjanjian tersebut.
Seksyen 18 (5) dalam Akta Francais 1998 menyatakan sekiranya francaisi
menamatkan perjanjian francais dalam tempoh bertenang (cooling off period)
di bawah subseksyen (4), suatu amaun untuk menampung perbelanjaan
munasabah yang dilakukan oleh pemberi francais (francaisor) untuk
menyediakan perjanjian boleh disimpan oleh pemberi francais daripada yuran
permulaan yang dibayar di bawah seksyen 19. Dalam bahagian tiga Akta
Francais 1998, terdapat 11 Seksyen yang menyentuh tentang perkara-perkara
utama dalam perjanjian francais. Antaranya termasuklah perkara-perkara yang
terkandung dalam Jadual 4.3.
78
Jadual 4.3: Seksyen-Seksyen dalam Perjanjian Francais
Seksyen 18 Kehendak perjanjian francais
Seksyen 19 Pembayaran yuran francais
Seksyen 20 Larangan terhadap diskriminasi
Seksyen 21 Pembayaran yuran francais atau royalti
Seksyen 22 Kumpulan wang promosi
Seksyen 23 Yuran promosi
Seksyen 24 Pendaftaran cap dagangan atau cap perkhidmatan
Seksyen 25 Tempoh francais
Seksyen 26 Maklumat rahsia
Seksyen 27 Larangan terhadap perniagaan serupa
Seksyen 28 Penepian tidak sah
Sumber: Akta Francais 1998 (Akta 590).
Sekiranya terdapat percanggahan maklumat atau ketidakselarasan dalam
dokumen penzahiran dan maklumat dalam perjanjian francais maka maklumat
dalam perjanjian francais akan dikira sebagai mengatasi maklumat dalam
dokumen penzahiran. Lampiran B memperincikan tajuk-tajuk utama dalam
format perjanjian francais.
4.8 KESIMPULAN
Perbincangan lalu penting kepada usahawan atau perniagaan yang hendak
menceburi perniagaan francais untuk mereka mengenal pasti dan memahami
konsep perniagaan francais, jenis dan bentuk perniagaan francais, dokumen
penzahiran dan butir-butir terkandung dalam perjanjian perniagaan francais.
Pemilihan tapak lokasi dan lokasi yang strategik lebih berpotensi dan boleh
membantu francaisi untuk lebih berjaya. Memahami dokumen penzahiran dan
perjanjian perniagaan francais yang dimeterai dapat melicinkan lagi
pelaksanaan perniagaan francais dan hubungan baik antara francaisor dan
francaisi dalam mencapai matlamat situasi menang-menang.
220. Bincangkan apakah yang dimaksudkan dengan dokumen
penzahiran?
Semak jawapan anda di akhir modul ini.
79
221. Tiga komponen utama dalam rancangan pembangunan francais
ialah:
(a) Rancangan perniagaan francaisor - Ia merupakan dokumen lengkap
berhubung dengan cadangan francaisor menjalankan perniagaan francais.
Kandungan bertulis ini menerangkan segala aspek perniagaan francaisor
termasuk profil syarikat, aspek pemasaran, aspek pengurusan yang
dicadangkan di pihak francaisor dan francaisi, kewangan dan perakaunan
serta aspek perundangan.
(b) Pakej pemilihan francaisi - Ia termasuk dokumen penzahiran yang lengkap
berhubung dengan penawaran francais, pengiklanan dan pemilihan perjanjian
serta kontrak francais dari sudut undang-undang. Dalam pakej pemilihan
francaisi, francaisor menyertakan secara terperinci tentang produk atau
perkhidmatan yang akan ditawarkan kepada bakal francaisi. Selain itu,
perkaraperkara yang berhubung dengan tanggungjawab dan
kehendak kedua-dua pihak juga diterangkan secara terperinci. Empat aspek
utama yang perlu diberi
penekanan ialah:
222. Objektif francaisor.
223. Modal permulaan dan jumlah pelaburan yang diperlukan daripada
bakal francaisi.
224. Personel dan kelayakan yang diperlukan daripada bakal francaisi.
225. Faedah yang akan diperoleh dan tanggungjawab sesebuah francaisi.
(c) Pakej manual operasi dan promosi - Manual operasi dan promosi
merupakan dokumen lengkap yang menerangkan secara terperinci cara untuk
menjalankan perniagaan tersebut. Ia merupakan panduan kepada francaisi
mengendalikan operasi harian perniagaan. Ia mengandungi manual operasi,
kewangan dan perakaunan, pakej pengiklanan dan promosi, manual jualan,
pakej sokongan antara francaisor dan francaisi serta manual
latihan.
80
Ia juga meliputi segala aspek daripada rancangan
penyediaan menu, penyediaan mesin-mesin yang
diperlukan untuk beroperasi, prosedur keselamatan,
prosedur register tunai, prosedur penyediaan dan
pengendalian makanan, kawalan inventori, belian dan
analisis.
226. Faktor-faktor yang perlu dipertimbangkan dalam pemilihan lokasi
ialah:
(a) Lokasi
Dalam pemilihan lokasi yang sesuai, francaisor harus menimbangkan dengan
teliti kesesuaian lokasi cadangan. Ini melibatkan rancangan pengembangan
francais itu sendiri termasuk kedudukan kewangan francaisor. Sama ada
perlu membeli bangunan bagi menjalankan perniagaan tersebut atau terlibat
dengan perjanjian pajakan. Selain itu, faktor-faktor demografi juga perlu
dititikberatkan seperti kepadatan penduduk, tahap pendapatan, sosial
ekonomi, kesibukan sesuatu tempat dan lain-lain yang memainkan peranan
dalam proses pemilihan lokasi yang baik.
(b) Overhed dan pengedaran
Dua faktor utama yang perlu dipertimbangkan oleh francaisor pemilihan
lokasi perniagaan francais ialah kos overhed dan pengedaran. Francaisor
perlu terlebih dahulu mengenal pasti tahap sokongan operasi yang perlu
disediakan bagi menjalankan perniagaan di lokasi yang terpilih. Ia meliputi
sumber bahan mentah, kawalan inventori, gudang serta kos dan profit margin
bagi setiap produk atau perkhidmatan yang ditawarkan di samping lain-lain
kos yang terlibat secara tidak langsung seperti pendaftaran, tanda nama
perniagaan, hak cipta dan kos-kos pengedaran.
(c) Geografi
Faktor geografi juga memainkan peranan penting dalam pemilihan lokasi.
Francaisor seharusnya membuat kajian sama ada produk atau perkhidmatan
yang ditawarkan mendapat permintaan atau mempunyai pelanggan tetap.
Francaisor harus
mengetahui jenis pelanggan yang menggunakan produk atau perkhidmatan
yang ditawarkan. Francaisor juga harus mengenali dan mengetahui penduduk
yang terdapat di persekitaran
81
perniagaan mereka. Dalam proses pemilihan lokasi, karakter pelanggan perlu
diambil kira bagi memudahkan penilaian terhadap peluang pasaran dan jenis
pelanggan. Faktor demografi, iaitu gaya hidup seperti kehidupan yang mewah,
kedudukan kewangan, sukan, kesihatan, hobi dan lain-lain juga
mempengaruhi kejayaan sesebuah perniagaan francais. Di samping itu,
francaisor juga perlu membuat kajian berkaitan dengan persaingan dan juga
kos hartanah di lokasi yang terlibat jika francaisor terlibat dalam program
hartanah. Secara keseluruhannya, objektif utama dalam pemilihan lokasi dan
tapak lokasi ialah bagi membuat ramalan jumlah jualan yang boleh dibuat di
lokasi yang dipilih. Pembangunan di sesebuah lokasi juga memainkan
peranan yang penting bagi penubuhan perniagaan francais. Bagi
mengembangkan perniagaan francais, francaisor seharusnya mempunyai
kaedah yang logik bagi mempertimbangkan kawasan geografi yang sesuai.
(d) Model lokasi
Asas utama dalam mengenal pasti lokasi bagi mengembangkan francais ialah
berasaskan kepada model lokasi yang melibatkan tiga faktor utama iaitu:
227. Kawasan geografi yang dipilih bagi pembangunan perniagaan
francais.
228. Bilangan francaisi yang akan dibangunkan di sesebuah kawasan
geografi terpilih.
229. Pemilihan lokasi bergantung kepada kriteria individu.
3. Pada kebiasaan, pemilihan tapak lokasi dicadangkan oleh bakal francaisi
dengan bantuan francaisor. Tanggungjawab francaisor ialah memberi
kelulusan terhadap cadangan yang dibuat oleh bakal francaisi. Pemilihan
terakhir tapak lokasi bergantung kepada:
230. Hartanah – Kawasan perniagaan yang strategik, kelulusan undang-
undang tempatan, pembangunan dan kemudahan serta kesibukan.
231. Sistem operasi yang akan dijalankan dan ramalan jualan – Titik
pulang modal, ROI bagi tempoh lima tahun kewangan.
232. Pasaran – Merujuk kepada bakal pelanggan berasaskan demografi
serta profil dan kehendak
dan kemahuan pelanggan.
82
Francaisi bertanggungjawab sepenuhnya dalam membuat pemilihan tapak
lokasi bagi menjalankan perniagaan francais tersebut. Oleh itu, bakal francaisi
seharusnya terlibat secara langsung dalam membuat keputusan berhubung
dengan pemilihan tapak. Bagi memastikan pilihan yang tepat, kajian
menyeluruh perlu dijalankan oleh bakal francaisi.
83
84
BAB 5
STRATEGI KEWILAYAHAN
OBJEKTIF BAB
233. Menjelaskan strategi kewilayahan yang perlu pertimbangkan oleh
francaisor.
234. Memahami strategi pilihan francais multiunit yang terdiri daripada
master francais, pembangunan kawasan dan subfrancais.
235. Memahami penawaran pilihan kepada francaisi hak untuk
mengembangkan di wilayahnya sendiri.
236. Menerangkan strategi francais wilayah eksklusif.
5.1 PENGENALAN
Untuk menjadi seorang francaisor yang berjaya, selain daripada memiliki
sistem pengurusan perniagaan francais yang baik dan cekap, anda perlu
menentukan strategi yang betul tentang cara untuk mengurus wilayah
geografi. Seperti yang telah anda pelajari, perniagaan francais selalunya
berkembang selaras dan seiring dengan pertumbuhan jualan serta
keuntungan yang berpunca daripada pertambahan outlet-outlet baru kepada
sistem perniagaan tersebut, bukannya pembesaran operasi di lokasi
perniagaan yang sedia ada. Oleh itu, menentukan cara untuk berkembang
secara geografi atau wilayah ialah faktor yang kritikal kepada kejayaan
sesebuah francais. Jika anda mengguna pakai strategi kewilayahan yang
salah, sudah pasti anda akan menempah kegagalan sedangkan anda tahu
yang perniagaan francais anda berpotensi untuk berjaya. Walau
bagaimanapun, strategi kewilayahan yang betul agak sukar ditentukan.
5.2 KOMPONEN-KOMPONEN DALAM STRATEGI KEWILAYAHAN

Secara umumnya terdapat tiga komponen dalam melaksanakan strategi
kewilayahan yang berkesan. Komponen pertama melibatkan sama ada untuk
memilih mengembangkan francais melalui kaedah multiunit yang
mengandungi tiga versi iaitu master francais, perjanjian pembangunan
85
kawasan, subfrancais (semua mekanisme ini dapat menambahkan lebih
daripada satu outlet pada satu-satu masa) atau memberi hak kepada para
francaisi membuka satu outlet masing-masing. Komponen kedua dalam
pelaksanaan strategi kewilayahan yang berkesan melibatkan penentuan sama
ada hendak membenarkan francaisi-francaisi anda berkembang di wilayah
mereka masing-masing. Komponen ketiga pula melibatkan wilayah yang
ditawarkan kepada francaisi anda. Ini bermakna anda memberikan hak
wilayah eksklusif kepada beliau untuk mengoperasikan perniagaan tanpa ada
persaingan daripada francaisi-francaisi anda yang lain. Anda semestinya
perlu menentukan saiz wilayah eksklusif itu. Selain itu, strategi kewilayahan
juga harus selari dengan strategi dan polisi-polisi lain yang telah dirangka
oleh perniagaan anda.
SOALAN DALAM TEKS
237. Nyatakan secara ringkas tiga komponen dalam melaksanakan
strategi kewilayahan yang berkesan. Semak jawapan anda di akhir bab ini.
5.3 FRANCAIS MULTIUNIT
Satu cara yang selalu dilakukan oleh ramai francaisor bila memfrancaiskan
perniagaan mereka ialah dengan memilih salah satu daripada kaedah yang
dinamakan francais multiunit. Multiunit ialah penjualan hak oleh seseorang
francaisor kepada seseorang francaisi untuk
membolehkannya membuka lebih daripada satu outlet dalam sistem
perniagaan francais. Kaedah francais multiunit boleh diklasifikasikan kepada
tiga versi, iaitu versi master francais, versi pembangunan kawasan dan versi
subfrancais. Francaisor boleh memilih mana-mana versi dalam kaedah
multiunit ini mengikut kesesuaian mereka.
5.3.1 Tiga Versi dalam Kaedah Francais Multiunit
(a) Master Francais
Versi master francais ialah keadaan seseorang francaisor yang memberi hak
kepada master francaisi untuk mengutip sebahagian yuran dan royalti sebagai
balasan kepada beliau merekrut, melatih dan membantu para francaisi. Master
francaisi selalunya diberi hak oleh francaisor untuk
86
beroperasi di sesuatu wilayah yang luas seperti negeri atau negara. Dalam
wilayah yang diberikan, master francaisi berhak untuk mewujudkan
subfrancais dan boleh juga memilih untuk mengembangkan perniagaan
dengan membuka sendiri outlet-outlet yang dimiliki sepenuhnya oleh mereka.
Sebagai contohnya; McDonald’s Corporation selaku francaisor telah melantik
Golden Arches Restaurant Sdn. Bhd. (GARSB) sebagai master francaisinya di
Malaysia. Dalam kes ini, GARSB memilih untuk
membuka sendiri restoran-restoran McDonald’snya di Semenanjung Malaysia
dan pada masa yang sama mensubfrancaiskan restoran-restoran McDonald’s
di Sabah dan Sarawak. Melantik master francaisi sebenarnya memberi banyak
kebaikan kepada francaisor. Kelebihan paling penting ialah memungkinkan
perkembangan perniagaan milik francaisor dilakukan dengan cepat tanpa
melibatkan masa dan kos pengurusan yang banyak bagi pihak francaisor
kerana kerja-kerja merekrut, melatih dan membantu para francaisi akan
dilaksanakan oleh master francaisi. Master francais juga boleh mengurangkan
konflik antara francaisor dan para francaisi. Seperti yang kita sedia maklum,
konflik paling asas yang berlaku antara francaisor dengan francaisi ialah
pertembungan kepentingan antara mereka berkenaan dengan bilangan outlet
yang dibenarkan dibuka di sesuatu kawasan. Bagi francaisor, mereka lebih
berorientasi memaksimumkan jualan bagi keseluruhan sistem perniagaan,
oleh itu akan cuba menambah bilangan outlet sebanyak mungkin, manakala
bagi pihak francaisi pula, mereka lebih cenderung untuk memaksimumkan
keuntungan bagi setiap outlet yang dioperasikan, oleh itu mengharapkan
tiada persaingan dengan pertambahan outlet. Seperti francaisor, master
francaisi juga berorientasikan jualan, justeru matlamatnya lebih selari dengan
francaisor. Oleh itu, dengan menggunakan master francaisi, francaisor boleh
mengelak daripada berkonflik secara langsung dengan para francaisi
berhubung masalah ketepuan pasaran disebabkan pertambahan bilangan
outlet di sesuatu wilayah atau kawasan.
Menggunakan master francaisi juga memudahkan francaisor mendapatkan

kembali hak outlet-outlet yang telah difrancaiskan kerana tugas berunding
dan membincangkan urusan dan terma-terma pengambilalihan semula outlet
boleh sahaja dilepaskan kepada master francaisi kerana beliaulah orang yang
merunding pemberian hak tersebut pada awal dahulu. Keskes
pengambilalihan semula hak terhadap outlet ini berlaku kerana francaisor
sering menggunakan strategi mengembang dan memesatkan merangkaian
francaisnya walaupun kekurangan modal dan sumber manusia pada awalnya.
Setelah perniagaan francaisor telah mula kukuh
dan stabil mereka akan cuba berkembang dengan membina rangkaian outlet
milik sendiri.
87
Akhir sekali, kaedah master francais menyediakan cara yang berkesan bagi
francaisor untuk mendapatkan rakan niaga yang memiliki maklumat pasaran
yang kurang difahami terutamanya apabila memasuki pasaran luar negara.
Kebiasaannya francaisor kurang memahami budaya, ekonomi atau sistem
perundangan negara asing yang ingin diterokainya. Francaisor juga mungkin
kurang bijak dalam proses memilih bakal francaisi di samping melakukan
pengubahsuaian sistem atau produk supaya bertepatan dengan persekitaran
negara asing itu. Jadi dengan menggunakan master francaisi di negara
tersebut masalah-masalah ini dapat diatasi.
Walaupun terdapat banyak kelebihan dengan menggunakan pendekatan
master francais, terdapat beberapa kekurangan dalam penggunaan kaedah
ini. Master francais dikatakan sedikit bermasalah jika dilaksanakan oleh
francaisor- francaisor baru walaupun golongan inilah yang sepatutnya
mengguna pakai kaedah ini. Mengikut kajian, francaisor-francaisor baru yang
menggunakan kaedah ini mengalami kadar kegagalan yang lebih tinggi
berbanding mereka yang menggunakan kaedah memfrancais yang lain.
Kenapa?
Pertamanya, dengan menggunakan kaedah master francais, francaisor asal
akan kehilangan hak untuk mempengaruhi gelagat dan tingkah laku yang
dikehendaki terhadap para francaisinya. Kehilangan hak mempengaruhi
francaisi secara terus ini berlaku kerana master francaisilah sekarang lebih
rapat, lebih bertanggungjawab dan berada dalam posisi yang lebih baik untuk
mempengaruhi gelagat dan budaya kerja para francaisi supaya selari dengan
sistem dan peraturan.
Keduanya, kaedah master francais ini menggandakan kadar kesilapan dalam
pemilihan francaisi. Seperti yang kita sedia maklum, untuk berkembang
dengan jayanya, perniagaan francais perlu memilih para francaisi yang baik,
gigih, berdisiplin dan berdaya maju daripada ramai manusia-manusia yang
francaisor sendiri belum pernah kenal selama ini. Bayangkan apa yang akan
terjadi kepada perniagaan jika francaisor awalawal lagi telah tersilap dengan
memilih seorang master francaisi yang tidak cekap, tidak amanah dan
sebagainya? Bahana daripada kesilapan ini besar kemungkinan akan
berganda apabila master francaisi tersebut memilih francaisi-francaisi yang
lain pula.
Akhir sekali, agak sukar untuk membangunkan satu perancangan dan insentif
yang baik kepada seseorang master francaisi. Bayangkan, menandatangani
perjanjian dengan master francaisi, anda terlebih dahulu perlu mengenal pasti
kuota dan jumlah unit francais perlu dibuka dan dibantu oleh master francaisi
dalam satu-satu wilayah pada satu tempoh jangka masa. Usaha untuk
merangka dan memenuhi “jadual
88
pembangunan francais” ini memerlukan satu analisis pasaran yang
menyeluruh terutamanya apabila perniagaan milik francaisor ini masih baru
dan pada masa yang sama sedang berusaha untuk memasuki sebuah pasaran
yang juga baru. Tanpa mengetahui terlebih dahulu ciri- ciri pasaran dengan
mendalam di sesebuah wilayah agak sukar bagi francaisor untuk menetapkan
kuota dan sasaran jumlah unit-unit francais baru yang perlu dibangunkan,
apatah lagi untuk menentukan insentif dan ganjaran yang bakal diperoleh oleh
seseorang master francaisi.
Versi seterusnya dalam kaedah francais multiunit ialah francaisor dan
francaisi menandatangani perjanjian pembangunan kawasan. Perjanjian
pembangunan kawasan sebenarnya ialah satu perjanjian yang memberikan
hak kepada francaisi untuk membangunkan satu kawasan atau wilayah yang
boleh menampung lebih daripada satu outlet. Sebagai contoh, seorang
francaisor boleh menawarkan kepada seorang francaisinya yang beroperasi di
sesebuah kawasan hak untuk membuka kawasan sekiranya menguntungkan
beberapa outlet lagi di kawasan tersebut. Francaisi ini juga selalunya
diberikan hak atau kebenaran untuk menarik dan melantik francaisi-francaisi
baru di kawasan atau wilayah tersebut.
Terdapat dua pendekatan dalam pelaksanaan pembangunan kawasan, iaitu:
238. Francaisi yang diberikan hak pembangunan kawasan akan diberikan
hak eksklusif iaitu beliau dikehendaki menjalankan sepenuhnya perniagaan
secara sendirian tanpa membabitkan subfrancais. Francaisi pembangunan
kawasan juga selalunya disyaratkan mematuhi jadual pembangunan outlet
(memperbanyakkan outlet dari semasa ke semasa) seperti yang ditetapkan
oleh francaisor. Contoh francaisi berbentuk pembangunan kawasan ini ialah
pembangunan rangkaian restoran KFC (Kentucky Fried Chicken) yang
beroperasi di Malaysia.
239. Francaisi pembangunan kawasan jenis kedua pula ialah mereka yang
diberikan hak eksklusif dan dibenarkan melantik subfrancais. Contohnya
Fastway Global Ltd. sebagai francaisor membenarkan Kurier Nasional Sdn.
Bhd. untuk melantik subfrancais-subfrancais yang lain dari semasa ke
semasa.
89
Satu kelebihan menggunakan kaedah perjanjian pembangunan kawasan ini
ialah francaisor dapat mengurangkan beban beliau untuk menarik dan
melantik francaisi baru ke dalam sistem perniagaannya. Semua urusan untuk
menarik dan melantik francaisi baru di kawasan ini akan dilakukan oleh
francaisi pembangunan kawasan tadi.
(c) Subfrancais
Versi seterusnya dalam francais multiunit ialah subfrancais iaitu kaedah
francaisor memberi hak kepada seseorang yang dikenali sebagai
subfrancaisor untuk melantik francaisi-francaisi bagi menjalankan perniagaan
di outlet-outlet atau lokasi yang ditetapkan. Melalui kaedah ini, subfrancaisor
dipertanggungjawabkan memberi latihan kepada francaisi, memberi sokongan
memulakan operasi dan seterusnya mengutip royalti daripada para francaisi.
Rajah 5.1 menunjukkan struktur kaedah subfrancais.
Rajah 5.1: Struktur Subfrancais
PELANG
FRANCAISOR
SUBFRANCAISOR
FRANCAISI FRANCAISI FRANCAISI FRANCAISI
PELANGGAN PELANGGAN PELANGGAN PELANGGAN
Bagi menentukan sama ada penggunaan strategi subfrancais sesuai untuk
mengembangkan perniagaan francais anda atau tidak, anda harus memahami
kelebihan dan kelemahan kaedah ini. Antara kelebihan
subfrancais ialah ia boleh meningkatkan pertumbuhan dan pengembangan
perniagaan francais anda dengan cepat. Perkara ini berlaku kerana, dengan
mempertanggungjawabkan kepada subfrancaisor tugas-tugas untuk
menambah bilangan francaisi, membantu serta memantau operasi francaisi-
francaisi dan seterusnya memungut royalti, francaisor sebenarnya berpeluang
mengembangkan perniagaan dengan sumber manusia dan modal yang kecil,
lebih kecil berbanding jika beliau berkembang tanpa mensubfrancaiskan
perniagaannya.
Walau bagaimanapun, harus disedari oleh seseorang francaisor bahawa
kaedah subfrancais ini boleh mewujudkan subfrancaisor yang agak berkuasa
dan lebih berpengaruh daripada francaisor sendiri. Ini berlaku
90
kerana subfrancaisorlah yang sebenarnya mengawal dengan rapat ramai
francaisi-francaisi di bawah seliaannya secara langsung. Oleh sebab itu, tidak
menjadi kesalahan jika dikatakan bahawa subfrancaisorlah yang
bertanggungjawab menyumbang sebahagian besar hasil perniagaan melalui
jualan yang dilakukan oleh francaisi-francaisi di bawah seliaannya. Jadi,
sebarang rundingan antara francaisor dengan subfrancaisor akan
menyukarkan dari sudut francaisor kerana subfrancaisor memiliki kuasa dan
pengaruh yang agak besar.
Usaha pengembangan perniagaan francais melalui kaedah subfrancais juga
memerlukan francaisor merancang satu “jadual pembangunan francais” yang
mantap melalui persetujuan bersama antara beliau dan subfrancaisornya.
Tugas merancang jadual pembangunan ini agak sukar kerana francaisor perlu
terlebih dahulu mengenal pasti kuota dan jumlah unit francais yang perlu
dibuka dan dibantu oleh subfrancaisor dalam satu-satu wilayah pada satu
tempoh jangka masa. Dari perspektif francaisor, beliau mungkin inginkan
perniagaannya berkembang cepat dengan mempertanggungjawabkan
subfrancaisornya untuk melantik seberapa ramai francaisi yang boleh.
Manakala bagi seorang subfrancaisor pula, beliau mungkin tidak berupaya
melakukannya dengan cepat seperti yang diingini oleh francaisor. Keadaan ini
semestinya akan menimbulkan kesulitan kepada kedua-dua belah pihak untuk
mencapai persetujuan.
Kelemahan terakhir versi subfrancais ialah kesukaran bagi francaisor untuk

mendapatkan seorang subfrancaisor yang baik. Menjadi seorang
subfrancaisor yang berwibawa memerlukan kepakaran dan pengalaman
dalam selok- belok perniagaan francais. Selain itu, seorang subfrancaisor
memerlukan modal yang agak banyak. Justeru, mencari seorang
subfrancaisor yang layak memerlukan masa, kesabaran dan kebijaksanaan
yang tinggi.
SOALAN DALAM TEKS
240. Nyatakan secara ringkas tiga versi multiunit dalam melaksanakan
strategi kewilayahan yang berkesan. Semak jawapan anda di akhir bab ini.
91
5.4 HAK UNTUK BERKEMBANG
Kebanyakan francaisor menawarkan kepada francaisi-francaisi dalam sistem
beliau hak untuk berkembang di wilayah masing-masing. Lebih wajar
memberikan peluang kepada francaisi sedia ada untuk berkembang daripada
francaisor melantik seorang francaisi baru. Sebagai contoh, lebih 60 peratus
outlet-outlet baru dalam sistem francais McDonald’s ditubuhkan melalui cara
ini.
Secara umumnya, seseorang francaisi akan merasa lebih bermotivasi jika
mengetahui bahawa beliau berhak membuka outlet baru di wilayahnya jika
pada pandangan beliau ia berpotensi dilakukan. Dari perspektif seorang
francaisor dengan memberi hak untuk berkembang kepada francaisi sedia
ada, beliau akan mendapat kelebihan kerana perniagaannya boleh
berkembang tanpa perlu melibatkan kos, masa dan tenaga untuk melantik,
memilih dan melatih francaisi-francaisi baru. Semua kos dan usaha-usaha ini
akan ditanggung dan dilaksanakan oleh francaisi. Selain itu, francaisi sedia
ada sudah berpengalaman dan selalunya tidak terlalu bergantung kepada
bantuan francaisor berbanding dengan kes apabila pelantikan francaisi baru
dilakukan. Oleh itu, jika francaisi sedia ada merasakan perlu untuknya
menambah outlet, francaisor tidak perlu berbelanja lebih untuk menampung
kos melatih dan membimbing seperti yang perlu dilakukan terhadap francaisi
baru.
Pemberian hak untuk berkembang juga boleh mengurangkan risiko
‘pencerobohan wilayah ’ yang mungkin berpotensi menimbulkan konflik
dalam sesebuah sistem francais. Pencerobohan wilayah berlaku apabila
francaisor menambah outletnya sendiri atau melantik francaisi baru untuk
beroperasi berhampiran atau terlalu berdekatan dengan wilayah francaisinya
yang sedia ada. Keadaan ini akan menyebabkan jualan francaisi yang sedia
ada merosot. Oleh itu, dengan memiliki hak untuk berkembang, francaisi yang
sedia ada akan merasa lebih selamat. Walaupun francaisi sedia ada
sebolehnya tidak mahu ada penambahan outlet baru, seandainya keadaan
pasaran menunjukkan peningkatan, francaisi sedia ada lebih bersedia
menambah outlet barunya sendiri daripada membiarkan francaisor melantik
francaisi yang lain. Ini kerana, dalam perkiraan beliau, sekiranya outlet yang
baru dibuka itu sederhana sambutannya, beliau masih boleh bertahan apabila
mengambil kira prestasi baik outlet asalnya.
Untuk mengelak daripada berlaku konflik, kebanyakan francaisor lebih suka

mengambil pendekatan ini, iaitu memberikan hak berkembang kepada
francaisi sedia ada untuk menambah outlet daripada melantik francaisi baru.
Sememangnya, lebih bijak memberi hak berkembang kepada francaisi sedia
ada yang cekap daripada melantik francaisi baru
92
yang belum terbukti prestasinya. Malah pemberian hak untuk berkembang ini
boleh dijadikan satu faktor pendorong yang kuat ke arah pencapaian
cemerlang seseorang francaisi sedia ada.
5.5 WILAYAH EKSKLUSIF
Kebiasaannya dalam perjanjian francais, francaisor selalunya memberi hak
wilayah eksklusif atau sebuah lokasi geografi yang telah dikenal pasti kepada
hanya seorang francaisi untuk beroperasi. Hak wilayah eksklusif bermaksud
francaisor bersetuju untuk tidak menambah outlet francaisnya sendiri
ataupun melantik mana-mana francaisi baru dalam sistem perniagaan beliau
di sesuatu wilayah yang sudah ada francaisi yang beroperasi. Hak wilayah
eksklusif memberi keselesaan kepada francaisi untuk menjalankan
perniagaan dengan mengetahui hanya beliau sahaja yang akan menjadi
peserta tunggal untuk mengeksploitasi peluangpeluang yang terdapat di
pasaran wilayah tersebut.
Mengapa memberikan hak wilayah eksklusif kepada francaisi merupakan satu
strategi yang baik? Pertama, hak wilayah eksklusif akan membuat francaisi
gembira kerana mereka tidak mahu terdapat banyak outlet daripada sistem
francais yang sama di sesuatu kawasan. Keadaan yang terdapat banyak
outlet yang menawarkan produk yang sama akan
menyebabkan terlebih penawaran dan mengakibatkan pasaran menjadi tepu.
Kedua, hak wilayah eksklusif meniadakan persaingan antara francaisi sedia
ada dengan mana-mana francaisi lain daripada francaisor yang sama di
sesuatu kawasan. Oleh itu, francaisi tidak perlu bimbang dengan persaingan
dari dalam sistem francais sendiri, justeru membolehkan beliau menumpukan
masa dan tenaga untuk berhadapan dengan pesaingan dari luar sistem
sahaja. Ketiga, dari perspektif seorang francaisor, dengan memberi hak
wilayah eksklusif, francaisi akan lebih tertarik dengan sistem perniagaan yang
ingin dikembangkannya. Keadaan ini membolehkan beliau menarik lebih
ramai francaisi yang berdaya maju dan benar-benar bertekad memenuhi
permintaan pasaran di sesuatu wilayah atau kawasan yang dikhaskan untuk
mereka.
Walau bagaimanapun, sebagai francaisor beliau harus membuat keputusan
tentang saiz wilayah eksklusif yang hendak diberi kepada francaisi.
Keputusan tentang saiz wilayah eksklusif ini bergantung kepada bidang atau
industri perniagaan francais. Sebagai contoh, dalam industri makanan segera
di sesebuah bandar raya yang padat penduduknya francaisor mungkin
menawarkan saiz eksklusif yang lebih kecil keluasannya. Dalam kes sebegini,
mungkin memadai wilayah eksklusif itu menjangkau satu kawasan yang boleh
menampung hanya lima hingga sepuluh blok bangunan tinggi.
Bagaimanapun, bagi francais perniagaan
93
dalam industri perabot misalnya, lebih adil bagi francaisi sekiranya francaisor
menawarkan wilayah eksklusif yang menjangkau satu kawasan yang lebih
luas.
Memutuskan saiz wilayah eksklusif merupakan satu perkara yang agak sukar
dan bergantung kepada perspektif anda berada. Daripada pandangan
francaisor, saiz yang kecil akan menguntungkannya kerana lebih banyak
francaisi boleh dilantik. Francaisor sering berpandangan bahawa kadar
persaingan yang sengit antara francaisi-francaisinya akan menguntungkan
semua kerana pengguna akan lebih menyedari kehadiran produk yang
ditawarkan. Keadaan ini akan menyebabkan pasaran dapat diteroka
sepenuhnya. Francaisor juga berpendapat bahawa satu saiz eksklusif yang
besar akan menyebabkan francaisi merasa terlampau selesa dan kurang
berusaha untuk meningkatkan jualan. Saiz wilayah eksklusif yang besar juga
akan menjadikan ramai pelanggan tidak dapat dilayan dan seterusnya
mengakibatkan perniagaan membazir peluang. Kewujudan peluang-peluang
ini seterusnya akan menggalakkan kemasukan francais pesaing dan sudah
tentulah keadaan ini akhirnya akan merugikan keduadua pihak iaitu francaisor
dan francaisinya. Sebagai contoh, dalam kes seorang francaisor memberikan
hak eksklusif perniagaan aksesori wanitanya kepada seorang francaisi di satu
lokasi di bandar raya Ipoh. Selang beberapa ketika, pesaing dengan produk
yang sama dari rangkaian lain datang membuka lima atau enam outlet di
bandar raya tersebut. Dalam keadaan sebegini, francaisor awal dengan hanya
seorang francaisi dan sebuah outlet terpaksa berdepan dengan pesaing yang
mempunyai kelebihan ekonomi bidangan dari pelbagai aspek seperti bekalan,
promosi, pengiklanan dan pengangkutan. Selain itu, pesaing juga mempunyai
lebih banyak outlet untuk menarik pelanggan.
Dari perspektif francaisi pula, seperti yang dibincangkan sebelum ini, sudah
tentu beliau menginginkan satu kawasan eksklusif yang lebih luas untuk
meningkatkan jualan dan keuntungan outletnya. Bagi beliau, keadaan ideal
untuk beroperasi ialah keupayaan mengeksploitasi satu
kawasan yang luas dengan pasaran yang kurang persaingan bersama dengan
permintaan besar dan kuasa beli pengguna yang tinggi.
Satu perkara lagi yang harus difikirkan ialah kaedah yang akan digunakan
untuk mengukur keluasan saiz sesebuah kawasan eksklusif. Kaedah
pengukuran wilayah eksklusif sebenarnya banyak bergantung kepada jenis
perniagaan francais tersebut. Selalunya saiz wilayah eksklusif ditentukan
dengan melihat kepada keluasan kawasan, bilangan penduduk di sesuatu
kawasan dan juga kuasa beli atau pendapatan penduduk. Sebagai contoh,
dalam francais kelas tuisyen, lebih wajar menentukan saiz eksklusif dengan
mengambil kira jumlah pelajar di sesuatu kawasan daripada melihat keluasan
kawasan tersebut.
94
Dalam membincangkan wilayah eksklusif, harus diingat bahawa terdapat juga
perjanjian francais iaitu francaisor tidak menawarkan hak eksklusif kepada
francaisinya. Ini bermakna dalam keadaan tertentu francaisor sendiri atau
francaisi boleh menjalankan operasi perniagaan di wilayah atau kawasan yang
telah sedia ada francaisinya. Dalam keadaan ini juga, francaisi dibenarkan
untuk beroperasi dalam kes-kes tertentu di luar kawasannya. Perjanjian
francais tanpa kawasan eksklusif ini sering berlaku dalam industri
perkhidmatan. Sebagai contoh, jika francaisi sedia ada ditugaskan untuk
melaksanakan sesuatu perkhidmatan, beliau tidak berupaya
melaksanakannya kerana kesuntukan masa dan tenaga atau sedang sibuk
dengan tugasan sedia ada, maka francaisor boleh melantik francaisi- francaisi
dalam rangkaiannya untuk melaksanakan tugasan tersebut.
Begitu juga dengan kes- kes yang menyebabkan francaisor terpaksa
menghormati kehendak dan kemahuan pelanggan setia. Contohnya, seorang
pelanggan atau sesuatu organisasi telah lama menggunakan perkhidmatan
penyenggaraan dan pencucian bangunan milik francaisor yang dilaksanakan
dengan baik oleh seseorang francaisi yang cekap. Setelah sekian lama,
kepercayaan dan hubungan baik telah terbina dan terjalin dengan kukuh
antara francaisi tersebut dengan pelanggannya. Apabila pelanggan tersebut
berpindah rumah atau bangunan pejabat di luar kawasan francaisi dan masih
inginkan perkhidmatan daripada francaisi yang sama, sudah tentu francaisor
akan membenarkan francaisinya untuk beroperasi di luar kawasannya. Jika
tidak beliau mungkin akan kehilangan pelanggan setia.
SOALAN DALAM TEKS
241. Terangkan secara ringkas maksud wilayah eksklusif. Semak jawapan
anda di akhir bab ini.
5.6 KESIMPULAN
Kita telah membincangkan tiga komponen dalam strategi kewilayahan bagi
seseorang francaisor. Pertamanya ialah penggunaan kaedah francais
multiunit. Kaedah memfrancais secara multiunit boleh diklasifikasikan kepada
tiga jenis iaitu master francais, pembangunan kawasan dan subfrancais atau
memberi hak kepada francaisi untuk mengembangkan
95
perniagaan di wilayah masing-masing. Terpulanglah kepada seseorang
francaisor untuk memilih kaedah yang difikirkan sesuai. Keduanya, seseorang
francaisor perlu memutuskan sama ada membenarkan francaisi-francaisinya
hak untuk berkembang di wilayah masing-masing. Komponen ketiga ialah
perbincangan mengenai pemberian hak wilayah eksklusif oleh francaisor
kepada francaisinya.
242. Nyatakan dua pendekatan dalam pelaksanaan pembangunan
kawasan.
243. Secara umumnya terdapat tiga komponen dalam melaksanakan

strategi kewilayahan yang berkesan. Komponen pertama melibatkan sama
ada untuk memilih mengembangkan francais melalui kaedah multiunit yang
mengandungi tiga versi iaitu master francais, perjanjian pembangunan
kawasan, subfrancais (semua mekanisme ini dapat menambahkan lebih
daripada satu outlet pada satu-satu masa) atau memberi hak kepada para
francaisi membuka satu outlet masing-masing.
Komponen kedua dalam pelaksanaan strategi kewilayahan yang berkesan
melibatkan penentuan sama ada hendak membenarkan francaisi-francaisi
anda berkembang di wilayah mereka masingmasing. Komponen ketiga pula
melibatkan wilayah yang ditawarkan kepada francaisi anda. Ini bermakna anda
memberikan hak wilayah eksklusif kepada beliau untuk mengoperasikan
perniagaan tanpa ada persaingan daripada francaisi-francaisi anda yang lain.
Anda semestinya perlu menentukan saiz wilayah eksklusif itu. Selain itu,
strategi kewilayahan juga harus selari dengan strategi dan polisi-polisi lain
yang telah dirangka oleh perniagaan anda.
96
244. Tiga versi multiunit dalam melaksanakan strategi kewilayahan yang
berkesan ialah:
Multiunit yang pertama ialah versi master francais. Ia merupakan keadaan
seseorang francaisor yang memberi hak kepada master francaisi untuk
mengutip sebahagian yuran dan royalti sebagai balasan kepada merekrut,
melatih dan membantu para francaisi. Master francaisi selalunya diberi hak
oleh francaisor untuk beroperasi di sesuatu wilayah yang luas seperti negeri
atau negara. Dalam wilayah yang diberikan, master francaisi berhak untuk
mewujudkan subfrancais dan boleh juga memilih untuk mengembangkan
perniagaan dengan membuka sendiri outlet-outlet yang dimiliki sepenuhnya
oleh mereka. Sebagai contohnya; McDonald’s Corporation selaku francaisor
telah melantik Golden Arches Restaurant Sdn. Bhd. (GARSB) sebagai master
francaisinya di Malaysia. Dalam kes ini, GARSB memilih untuk membuka
sendiri restoran-restoran McDonald’snya di Semenanjung Malaysia dan pada
masa yang sama mensubfrancaiskan restoran-restoran McDonald’s di Sabah
dan Sarawak.
Versi kedua ialah francaisor dan francaisi menandatangani perjanjian
pembangunan kawasan. Perjanjian pembangunan kawasan sebenarnya ialah
satu perjanjian yang memberikan hak kepada francaisi untuk membangunkan
satu kawasan atau wilayah yang boleh menampung lebih daripada satu outlet.
Sebagai contoh, seorang francaisor boleh menawarkan kepada seorang
francaisinya yang beroperasi di sesebuah kawasan hak untuk membuka
kawasan sekiranya menguntungkan beberapa outlet lagi di kawasan tersebut.
Francaisi ini juga selalunya diberikan hak atau kebenaran untuk menarik dan
melantik francaisi-francaisi
baru di kawasan atau wilayah tersebut.
Versi seterusnya dalam francais multiunit ialah subfrancais iaitu kaedah
francaisor memberi hak kepada seseorang yang dikenali sebagai
subfrancaisor untuk melantik francaisi-francaisi bagi menjalankan perniagaan
di outlet -outlet atau lokasi yang ditetapkan. Melalui kaedah ini, subfrancaisor
dipertanggungjawabkan memberi latihan kepada francaisi, memberi sokongan
memulakan operasi dan seterusnya mengutip royalti daripada para francaisi.
245. Hak wilayah eksklusif bermaksud francaisor bersetuju untuk tidak
menambah outlet francaisnya sendiri ataupun melantik francaisi-francaisi
baru dalam sistem perniagaan beliau di sesuatu
97
wilayah yang sudah ada francaisi yang beroperasi. Hak wilayah eksklusif
memberi keselesaan kepada francaisi untuk menjalankan perniagaan dengan
mengetahui hanya beliau sahaja yang akan menjadi peserta tunggal untuk
mengeksploitasi peluang-peluang yang terdapat di pasaran wilayah tersebut.
98
BAB 6
PERSIAPAN SEBAGAI FRANCAISI
OBJEKTIF BAB
246. Memahami proses membuat penilaian diri.
247. Mengenal pasti pilihan terhadap perniagaan francais yang hendak
diceburi.
248. Mengenal pasti langkah-langkah hendak memulakan perniagaan
francais.
6.1 PENGENALAN
Individu yang ingin menceburkan diri dalam bidang perniagaan francais
haruslah membuat persiapan dan persediaan yang rapi untuk memastikan
perniagaan yang akan dimulakan itu tidak menghadapi sebarang kesulitan
dan seterusnya berjaya mencapai kejayaan. Seperti perniagaan lain, sebelum
memulakan perniagaan francais usahawan perlu memberi perhatian kepada
beberapa perkara yang dianggap penting bagi menjamin kejayaan perniagaan.
6.2 MEMBUAT PENILAIAN DIRI
Langkah pertama bagi seorang usahawan yang ingin bergiat dalam bidang
francais ialah membuat penilaian terhadap dirinya sendiri. Mereka seharusnya
benar-benar bersedia dengan ketahanan fizikal dan mental apabila perlu
mengorbankan masa yang panjang, tenaga yang banyak dan penumpuan
pemikiran terutamanya pada fasa awal permulaan
perniagaan. Bakal francaisi juga perlu bersedia menambah
kemahirankemahiran berkaitan secara berterusan, mampu menangani
tekanan,
bersedia untuk bekerja kuat dan berkeinginan untuk berjaya. Sedikit sebanyak
mereka perlu memiliki kematangan dan pengalaman mengurus, ciri-ciri
kepimpinan dan keupayaan bekerja dengan orang lain. Secara ringkasnya
mereka harus menilai kekuatan dan kelemahan diri, minat, kemampuan dan
keupayaan untuk menjalankan sebuah perniagaan sendiri. Menurut Awalan
(1999), lebih 50 peratus daripada kegagalan perniagaan francais disebabkan
oleh kegagalan francaisi untuk membuat penilaian terhadap kesesuaian dan
kesediaan mereka melibatkan diri
99
dalam perniagaan tersebut. Beliau seterusnya menggariskan beberapa
keadaan yang mendorong ke arah berlakunya kegagalan perniagaan lantaran
ketidaksesuaian dan ketidaksediaan francaisi apabila hendak menjalankan
perniagaan francais, antaranya:
249. Francaisi yang sebelumnya telah menjalankan perniagaan secara
persendirian dalam sektor perniagaan yang sama mempunyai potensi besar
menimbulkan masalah kepada francaisor dan sering kali berlagak pandai
serta tidak reseptif.
250. Francaisi yang hanya bertindak sebagai pemilik atau pelabur dan
tidak mengusahakan sendiri perniagaan sering kali menghadapi masalah
dengan francaisor, terutamanya dalam soal membuat keputusan terhadap hal-
hal yang berkaitan dengan operasi.
251. Francaisi yang mempunyai latar belakang makan gaji berpotensi
untuk menjadi francaisi yang terlalu bergantung dan tidak mampu berdikari,
sehingga hal-hal berkaitan pengurusan operasi harian pun memerlukan
bantuan francaisor.
252. Campur tangan keterlaluan daripada ahli keluarga dan rakan-rakan
juga memungkinkan francaisi bersikap negatif dan pesimis terhadap
perniagaan dan francaisor.
253. Francaisi yang sebenarnya menjalankan perniagaan dengan modal
orang lain, tanpa diketahui oleh francaisor, sering kali menghadapi masalah
menentukan hala tuju dan membuat keputusan terhadap masa depan
perniagaan.
Seterusnya Awalan (1999) mencadangkan kepada bakal-bakal francaisi untuk
menjawab secara ikhlas beberapa persoalan sebelum menceburkan diri dalam
perniagaan francais:
254. Adakah anda memahami apa yang dimaksudkan dengan perniagaan
francais, kebaikan dan keburukannya serta tugas dan tanggungjawab yang
perlu dipikul?
255. Adakah anda telah bersedia secara fizikal dan mental untuk bekerja
sendiri sepenuh masa? Jika ya, berapa jam sehari dan berapa hari seminggu?
256. Adakah anda mempunyai sumber kewangan yang benarbenar
mencukupi untuk memulakan perniagaan francais
tersebut, sebagaimana yang disyaratkan?
257. Adakah anda bersedia menanggung risiko, termasuk menyediakan
aset-aset berkaitan untuk dicagarkan kepada
perniagaan?
100
258. Adakah anda seorang yang mampu patuh kepada sistem yang telah
ditetapkan?
259. Adakah anda mampu memimpin dan menguruskan pekerja
bawahan?
260. Adakah anda seorang yang mudah bergaul, senang didekati dan
berfikiran terbuka?
261. Adakah keluarga anda akan memberi sokongan penuh terhadap
perniagaan yang diceburi?
262. Setakat manakah keluarga dan rakan-rakan (termasuk pemegang
saham minoriti, jika ada) akan mempengaruhi keputusan perniagaan anda?
263. Akhirnya, apakah yang anda jangkakan untuk diperoleh dengan
menceburi perniagaan ini, adakah keuntungan yang
cepat atau pelaburan jangka panjang ataupun sekadar
kepuasan?
Justis dan Judd (2003) pula mencadangkan bakal-bakal francaisi menilai dan
mengukur diri mereka terlebih dahulu dengan menggunakan Borang Penilaian
Diri Francaisi. Borang ini mengkehendaki bakal francaisi secara jujur
meletakkan skor antara 1 hingga 5 kepada nilai atau ciri-ciri peribadi tertentu
yang dimiliki oleh beliau. Di akhir penilaian itu seseorang bakal francaisi
boleh mengetahui secara kasar sama ada beliau berkemampuan untuk
menjadi seorang francaisi yang berjaya atau sebaliknya.
SOALAN DALAM TEKS
264. Apakah langkah pertama yang harus dilakukan oleh seseorang bakal
francaisi sebelum memilih untuk menceburi perniagaan francais?
265. Nyatakan dua sebab menurut Awalan (1999), yang menyumbang
kepada kegagalan seseorang francaisi dalam perniagaannya.
266. Nyatakan empat perkara yang disenaraikan oleh Justis dan Judd
(2003), di bawah faktor ‘pengalaman pengurusan’ di dalam Borang Penilaian
Diri Francaisi.
101
6.3 MEMBUAT PILIHAN
Langkah kedua yang harus dilakukan oleh seseorang bakal francaisi ialah
membuat pilihan terhadap jenis perniagaan francais yang hendak diceburi.
Menurut Awalan (1999), walaupun keyakinan, minat dan berkecenderungan
yang tinggi menjadi keutamaan, faktor yang paling penting ialah sama ada
jenis perniagaan francais yang hendak diceburi itu boleh meraih keuntungan
ataupun tidak. Bakal- bakal francaisi digesa supaya membuat kajian sendiri
tentang potensi pasaran bagi produk atau perkhidmatan perniagaan francais
yang dipilih itu tanpa bergantung semata-mata kepada maklumat yang
disediakan oleh francaisor. Beberapa persoalan seperti yang disenaraikan
perlu diberi pertimbangan yang wajar sebelum seseorang memulakan langkah
sebagai seorang francaisi:
BORANG PENILAIAN DIRI FRANCAISI Arahan: Tandakan di dalam petak skor

yang paling tepat menggambarkan nilai-nilai atau ciri-ciri peribadi anda.
Tahap Skor
5 = Sangat tinggi; 4 = Tinggi; 3 = Sederhana; 2 = Rendah;
1 = Sangat rendah
TAHAP KERJA
Kehendak dan Kemahuan (Skor 1 hingga 5)
Tenaga yang Sanggup Disumbang (Skor 1 hingga 5)
Daya Tahan (Skor 1 hingga 5)
TAHAP KEMATANGAN
Dorongan Diri (Skor 1 hingga 5)
Keyakinan Diri (Skor 1 hingga 5)
Penggunaan Pemikiran Logik (Skor 1 hingga 5)
Ketenangan dan Kewaspadaan (Skor 1 hingga 5)
PENGALAMAN PENGURUSAN
Memotivasi Pekerja (Skor 1 hingga 5)
Kebolehan Menyelesai Masalah (Skor 1 hingga 5)
Kemahiran Mengurus Perniagaan dan Organisasi (Skor 1 hingga 5)
Kebolehan Mengguna dan Mengagih Sumber (Skor 1 hingga 5)
CIRI-CIRI DIRI
Kebolehan Merancang Matlamat (Skor 1 hingga 5)
Penglibatan untuk Jangka Masa yang Panjang (Skor 1 hingga 5)
102
Mengambil Inisiatif (Skor 1 hingga 5)
Memikul Tanggungjawab (Skor 1 hingga 5)
HUBUNGAN DENGAN ORANG LAIN
Kebolehan Mengguna Maklum Balas (Skor 1 hingga 5)
Komunikasi (Skor 1 hingga 5)
Menyesuaikan Diri (Skor 1 hingga 5)
Etika Diri (Skor 1 hingga 5)
MENGURUS DIRI
Bagaimana apabila berdepan dengan kegagalan? (Skor 1 hingga 5)
Bagaimana apabila berdepan dengan situasi ketidakpastian? (Skor 1 hingga
5)
Lokus Kawalan Dalaman (Skor 1 hingga 5)
DIRI SEBAGAI FRANCAISI
Tahap Motivasi untuk Menjadi Francaisi (Skor 1 hingga 5)
Keupayaan Menerima Beban Kerja (Skor 1 hingga 5)
Keupayaan Memotivasi Orang Lain (Skor 1 hingga 5)
Jumlah Skor ____________; Komen __________________________.
Bolehkah saya menjadi seorang francaisi? _________. Kenapa?
__________________.
Skor: 105–125, Teruskan hasrat anda sekarang; 95–104, Masih berpeluang
menjadi francaisi; 85-94, Fikirkan semula; 75-84, Berhatihati; Bawah 75,
Fikirkan kerjaya lain.
267. Adakah produk atau perkhidmatan yang ditawarkan francaisor itu
merupakan produk atau perkhidmatan baru? Adakah produk atau
perkhidmatan itu mempunyai kelebihan ketara dan reputasi yang baik
berbanding pesaingnya?
268. Adakah perniagaan francais yang hendak dimasuki itu telah terbukti
benar-benar berjaya dan berdaya tahan?
269. Adakah kitaran hayat produk perniagaan francais itu sedang berada
di fasa perkembangan atau penurunan dan adakah perniagaan francais itu
sedang menguasai pasaran yang sedang berkembang?
270. Adakah sambutan terhadap produk atau perkhidmatan yang
ditawarkan hanya berdasarkan trend atau cita rasa
semasa yang mungkin tidak berpanjangan?
103
271. Sekiranya perniagaan francais itu baru diimport dari negara luar,
adakah ia akan dapat menerima sambutan yang sama seperti di negara asal?
272. Adakah terdapat di pasaran, lain-lain produk yang setanding dari segi
harga dan kualiti yang boleh menjadi alternatif kepada produk perniagaan
francais yang ingin dimasuki? Bakal-bakal francaisi juga dinasihatkan supaya
mendapat pandangan peguam dan akauntan untuk mengkaji dokumen-
dokumen penawaran yang disediakan oleh francaisor. Awalan (1999) juga
mengingatkan
kepada bakal francaisi agar berunding dengan francaisor tentang
perkaraperkara yang dirasakan tidak menyebelahi mereka dan sentiasa
bersedia
untuk mengatakan ‘ tidak’ kepada syarat-syarat yang nyata meragu atau
merugikan mereka.
Selain itu, wajar juga untuk bakal francaisi memeriksa sama ada francaisor
memiliki sistem dan pakej perniagaan yang mantap. Perkara ini boleh
diketahui dengan bakal francaisi melapangkan sedikit masa untuk bertanya
sambil menyelidik pandangan francaisi- francaisi lain dalam perniagaan
francais yang sama, sama ada mereka berpuas hati dengan sistem dan pakej
francais yang mereka masuki. Walau bagaimanapun, satu perkara yang harus
diingat ialah risiko kegagalan dalam perniagaan masih tetap ada walaupun
francaisi-francaisi lain dalam sistem yang sama telah beroleh kejayaan.
Francaisor-francaisor yang sedang beroperasi dalam pasaran masa kini
masing-masing mempunyai fasa atau tahap -tahap tertentu dalam
perkembangan, kemajuan dan kematangan perniagaan mereka. Ada yang
masih baru dan kurang dari lima tahun tempoh memulakan perniagaan dan
hanya mempunyai satu hingga sepuluh orang francaisi yang beroperasi di
bawah mereka. Ada francaisor yang telah beroperasi dalam tempoh yang
lebih lama dan mempunyai lebih ramai francaisi. Tidak kurang juga yang telah
beroperasi selama berpuluh-puluh tahun dan memiliki beratus-ratus francaisi
yang beroperasi dalam perniagaan mereka. Pokoknya di sini ialah lebih lama
mereka beroperasi bersama dengan lebih ramai francaisi, proses menilai
francaisor akan menjadi lebih mudah kerana bakal -bakal francaisi boleh
bertanya dan mendapat maklumat serta testimoni daripada ramai francaisi
berkenaan dengan reputasi, kualiti sokongan, kebaikan atau kelemahan
francaisor.
6.4 MEMULAKAN PERNIAGAAN FRANCAIS Seterusnya, menurut Awalan
(1999), setelah persetujuan dicapai, keputusan dibuat, perjanjian francais
ditandatangani dan yuran berkaitan dibayar, bermulalah kehidupan baru
seseorang francaisi. Menurut beliau
104
lagi, bagi memastikan perniagaan yang dimulakan teratur, francaisor
selalunya akan mengemukakan pakej perkhidmatan sokongan yang terdiri
daripada dua peringkat iaitu pakej sokongan sebelum perniagaan dibuka dan
pakej sokongan selepas perniagaan dibuka. Pakej sokongan sebelum
perniagaan dibuka selalunya mengikut urutan berikut:
273. Program latihan yang bermatlamatkan membina hubungan francais
menyediakan francaisi untuk perniagaan (termasuk aspek-aspek pengurusan,
pemasaran, pengendalian produk/perkhidmatan, latihan dan motivasi
kakitangan, kaedah laporan dan perakaunan serta penggunaan peralatan
tertentu) dan mempertahan serta memantapkan sistem francais.
274. Pemilihan lokasi dan premis perniagaan iaitu meskipun francaisor
mempunyai hak muktamad dalam hal ini, namun cadangan dan pandangan
francaisi selalunya diberi pertimbangan sewajarnya.
275. Pengubahsuaian premis dan pemasangan peralatan.
276. Pemesanan inventori pembukaan dan penyediaan sistem simpan
kira.
277. Pemilihan kakitangan.
278. Pembukaan rasmi.
Sementara pakej sokongan selepas pembukaan pula selalunya terdiri
daripada:
(i) Pemeriksaan dan penilaian prestasi secara berkala bagi
tujuan memastikan francaisi mematuhi spesifikasi dan piawaian kualiti,
mengenal pasti masalah dan menawarkan bantuan pengurusan yang
berkaitan.
279. Program latihan berterusan kepada para francaisi bagi memastikan
kualiti perkhidmatan yang berpanjangan. Program latihan ini boleh
merangkumi sama ada bimbingan kepada pekerja baru, jika ada, ataupun bagi
pengendalian produk atau sistem baru.
280. Pembangunan dan penyelidikan [Research&Development (R&D)];
Francaisor seharusnya mempunyai modal dan keupayaan yang mencukupi
untuk menjalankan R&D bagi penambahbaikan produk dan sistem.
281. Program pengiklanan dan promosi yang bersesuaian dan mencukupi.
282. Menjalankan obligasi-obligasi kepada francaisi berdasarkan
perjanjian francais.
105
SOALAN DALAM TEKS
283. Nyatakan perkara-perkara yang harus ada pada pakej sokongan
peringkat pertama iaitu pakej sokongan sebelum perniagaan dimulakan
menurut Awalan (1999).
284. Nyatakan perkara-perkara yang harus ada di dalam pakej sokongan
selepas perniagaan dibuka.
6.5 KESIMPULAN
Persediaan bakal-bakal francaisi sebelum menceburi bidang perniagaan
francais sangat penting diberi pertimbangan yang sewajarnya. Ini disebabkan
pelaburan yang akan dikeluarkan untuk perniagaan tersebut tinggi dan setiap
ringgit yang dibelanjakan perlu memberikan pulangan yang sepatutnya.
Justeru, bakal-bakal francaisi dicadangkan supaya membuat penilaian
terhadap diri sendiri dari sudut fizikal, mental, kewangan dan sebagainya. Ini
bagi memastikan bahawa mereka benarbenar bersedia menceburi perniagaan
tersebut dan memberi komitmen yang berterusan.
285. Apakah langkah-langkah yang perlu dilakukan oleh seseorang
francaisi sebelum memulakan perniagaannya?
286. Langkah pertama bagi seorang usahawan yang ingin bergiat dalam
bidang francais ialah membuat penilaian terhadap dirinya sendiri. Mereka
seharusnya benar-benar bersedia dengan
106
ketahanan fizikal dan mental apabila perlu mengorbankan masa yang panjang,
tenaga yang banyak dan penumpuan pemikiran terutamanya pada fasa awal
permulaan perniagaan. Bakal francaisi juga perlu bersedia menambah
kemahiran-kemahiran berkaitan secara berterusan, mampu menangani
tekanan, bersedia untuk bekerja kuat dan berkeinginan untuk berjaya. Sedikit
sebanyak mereka perlu memiliki kematangan dan pengalaman mengurus, ciri-
ciri kepimpinan dan keupayaan bekerja dengan orang lain.
287. Menurut Awalan (1999), dua sebab yang menyumbang berlakunya
kegagalan perniagaan francais ialah:
288. Francaisi yang sebelumnya telah menjalankan perniagaan secara
persendirian dalam sektor perniagaan yang sama mempunyai potensi besar
menimbulkan masalah kepada francaisor dan sering kali berlagak pandai
serta tidak reseptif.
289. Francaisi yang hanya bertindak sebagai pemilik atau pelabur dan
tidak mengusahakan sendiri perniagaan sering kali menghadapi masalah
dengan francaisor, terutamanya dalam soal membuat keputusan terhadap hal-
hal yang berkaitan dengan operasi.
3. Empat perkara yang disenaraikan oleh Justis dan Judd (2003), di bawah
faktor ‘pengalaman pengurusan’ di dalam Borang Penilaian Diri Francaisi
ialah:
290. Memotivasi pekerja.
291. Kebolehan menyelesai masalah.
292. Kemahiran mengurus perniagaan dan organisasi.
293. Kebolehan mengguna dan mengagih sumber.
294. Pakej sokongan sebelum perniagaan dibuka selalunya mengikut
urutan berikut:
(i) Program latihan yang bermatlamatkan membina hubungan francais,
menyediakan francaisi untuk perniagaan (termasuk aspek-aspek pengurusan,
pemasaran, pengendalian produk/perkhidmatan, latihan dan motivasi
kakitangan, kaedah laporan dan perakaunan dan penggunaan peralatan
tertentu) dan mempertahan serta memantapkan sistem francais. (ii) Pemilihan
lokasi dan premis perniagaan iaitu meskipun francaisor mempunyai hak
muktamad
107
dalam hal ini, namun cadangan dan pandangan
francaisi selalunya diberi pertimbangan sewajarnya.
295. Pengubahsuaian premis dan pemasangan peralatan.
296. Pemesanan inventori pembukaan dan penyediaan sistem simpan
kira.
297. Pemilihan kakitangan.
298. Pembukaan rasmi.
299. Pakej sokongan selepas pembukaan pula selalunya terdiri daripada:
(i) Pemeriksaan dan penilaian prestasi secara berkala bagi tujuan memastikan
francaisi mematuhi spesifikasi dan piawaian kualiti, mengenal pasti masalah
dan menawarkan bantuan pengurusan yang berkaitan.
(ii) Program latihan berterusan kepada para francaisi bagi memastikan kualiti
perkhidmatan yang berpanjangan. Program latihan ini boleh merangkumi
sama ada bimbingan kepada pekerja baru, jika ada, ataupun
bagi pengendalian produk atau sistem baru.
(iii) Penyelidikan dan Pembangunan (R&D). Francaisor seharusnya
mempunyai modal dan keupayaan yang mencukupi untuk menjalankan R&D
bagi penambahbaikan produk dan sistem.
(iv) Program pengiklanan dan promosi yang bersesuaian dan mencukupi.
300. Menjalankan obligasi-obligasi kepada francaisi berdasarkan
perjanjian francais.
108
BAB 7
FRANCAIS DAN PERUNDANGAN
OBJEKTIF BAB
301. Menerangkan bahagian-bahagian seksyen dalam Akta Francais 1998.
302. Memahami tafsiran francais dan keperluan mendaftarkan perniagaan
francais.
303. Membincangkan peranan dan tanggungjawab pemberi dan
pemegang francais.
304. Memahami keperluan melindungi maklumat rahsia dalam perniagaan
francais.
305. Mengenal pasti fungsi Lembaga Penasihat Francais serta
penguatkuasaan.
7.1 PENGENALAN
Bab ini akan membincangkan secara khusus tentang Akta Francais 1998,
seksyen-seksyen yang berkaitan dengan pendaftaran francais, francaisor,
francaisi, broker francais dan lembaga penasihat francais secara ringkas.
Akta Francais 1998 kebiasaannya dicetak dalam dua bahasa iaitu bahasa
Melayu dan bahasa Inggeris. Menyentuh tentang seksyen-seksyen yang
dinyatakan di dalam buku akta tersebut, sebahagian besarnya boleh difahami
secara terus tentang maksud sebenar seksyen tersebut. Tidak dinafikan
terdapat juga beberapa seksyen yang memerlukan penjelasan akan maksud
yang hendak disampaikan. Oleh kerana tidak semua daripada kita memahami
bahasa perundangan dengan baik, maka penulis akan cuba membuat
interpretasi tentang maksud sebenar seksyenseksyen yang dinyatakan itu.
Secara umumnya, Akta Francais 1998 disediakan bertujuan untuk
membolehkan proses pendaftaran francais dilakukan dengan teratur dan
sistematik. Kerajaan juga menaruh harapan yang besar agar industri francais
di negara ini berkembang dan membangunkan lebih ramai usahawan-
usahawan baru terutamanya dalam bidang perniagaan francais. Ini selaras
dengan strategi ekonomi Dasar Pembangunan Nasional iaitu mewujudkan
lebih ramai bilangan Masyarakat Perdagangan dan
109
Perindustrian Bumiputera (MPPB). Sebaik sahaja akta ini diwartakan sebagai
satu undang- undang, pemain-pemain utama dalam industri francais di negara
ini seperti francaisor, francaisi mahupun broker
francais mempunyai tanggungjawab besar untuk mematuhi
peraturanperaturan yang telah ditetapkan.
Sungguhpun terdapat kritikan yang menyatakan bahawa Akta Francais 1998
akan hanya memperlahankan perkembangan industri francais di negara ini
kerana masalah birokrasi namun ia dilihat oleh banyak pihak sebagai satu
kaedah untuk mengelakkan kes-kes penipuan dan diskriminasi dalam proses
penawaran francais. Menurut Awalan (1999), berdasarkan latar belakang dan
perkembangan pembangunan francais di negara ini, pewujudan dan
penguatkuasaan akta ini ialah sesuatu yang sangat perlu berdasarkan asas-
asas berikut:
306. Pembangunan francais di Malaysia terutamanya pembangunan
perniagaan francais tempatan secara
relatifnya masih baru dan boleh dikatakan masih di peringkat ‘infancy’. Oleh
yang demikian, pewujudan akta ini akan dapat membantu memberi garis
panduan kepada bakal-bakal francaisor, francaisi induk dan francaisi tentang
perkara- perkara asas yang perlu diteliti dan dipenuhi sebelum menceburi
bidang perniagaan ini.
307. Berdasarkan pengalaman pihak Kementerian Pembangunan
Usahawan dan Koperasi (MeCD) terdapat banyak kes-kes salah laku yang
cenderung kepada unsur-unsur penipuan, percubaan memperdaya dan
elemen diskriminasi berlaku dalam proses penawaran francais. Akta francais
juga berperanan mencegah pengedaran dokumen penzahiran yang
mengandungi maklumat yang mengelirukan dan tidak tepat atau
meninggalkan mana-mana maklumat yang penting kepada bakal-bakal
francaisi.
308. Menggalakkan amalan-amalan murni perniagaan seperti jujur (bona

fide), tanggungjawab untuk berhati-hati dan tanggungjawab pengamanahan di
samping mengandungi sistem dan hak-hak cipta milik francaisor daripada
ditiru.
Secara umumnya, Akta Francais 1998 boleh dibahagikan kepada lapan
bahagian utama yang merangkumi enam puluh satu (61) seksyen seperti yang
ditunjukkan dalam Lampiran C. Walau bagaimanapun, perbincangan untuk
bab ini hanya memfokuskan kepada lima perkara utama iaitu bahagian yang
berkaitan dengan tafsiran, pendaftaran,
francaisor dan francaisi, lembaga penasihat francais dan penguatkuasaan.
110
7.2 TAFSIRAN DAN PENDAFTARAN FRANCAIS (ROF) Sebelum kita
membincangkan akta ini dengan perkara yang berkaitan dengan pendaftaran,
wajar jika kita mengetahui terlebih dahulu tafsiran sebenar perniagaan
francais. Dalam Seksyen 4 Akta Francais 1998, francais ertinya kontrak atau
perjanjian, sama ada secara nyata atau tersirat, sama ada secara lisan atau
bertulis, antara dua orang atau lebih yang dengannya:
309. Pemberi francais memberi pemegang francais hak untuk
mengendalikan perniagaan mengikut sistem francais yang ditentukan oleh
pemberi francais selama tempoh yang ditentukan oleh pemberi francais.
310. Pemberi francais memberi pemegang francais hak untuk
menggunakan cap, atau rahsia perdagangan, atau apa-apa maklumat sulit
atau harta intelektual, yang dipunyai oleh pemberi francais atau berhubungan
dengan pemberi francais, dan termasuk keadaan apabila pemberi francais,
yang merupakan pengguna berdaftar, atau dilesenkan oleh orang lain untuk
menggunakan, apa-apa harta intelektual, memberikan apa-apa hak yang
dimilikinya untuk membenarkan pemegang francais menggunakan harta
intelektual itu.
311. Pemberi francais memiliki hak untuk melaksanakan kawalan
berterusan sepanjang tempoh francais terhadap pengendalian perniagaan
pemegang francais mengikut sistem francais.
312. Pemberi francais mempunyai tanggungjawab untuk memberikan
bantuan kepada pemegang francais dalam
mengendalikan perniagaannya termasuklah apa-apa bantuan seperti
peruntukan atau pembekalan bahan dan perkhidmatan, latihan, pemasaran
dan bantuan perniagaan atau teknik.
313. Sebagai balasan kepada pemberian hak-hak itu, pemegang francais
dikehendaki membayar fi atau bentuk balasan yang lain.
314. Pemegang francais mengendalikan perniagaan secara berasingan
daripada pemberi francais, dan hubungan pemegang francais dengan pemberi
francais tidak boleh pada bila-bila masa dianggap sebagai suatu perkongsian,
kontrak perkhidmatan atau agensi.
111
Berdasarkan definisi francais seperti yang dinyatakan dalam seksyen
tersebut, bolehlah disimpulkan bahawa terdapat enam ciri utama yang
mendasari erti francais itu sendiri. Enam ciri utama tersebut ialah:
315. Francaisor (pemberi francais) memberi hak kepada francaisi
(pemegang francais) untuk mengendalikan perniagaan.
316. Francaisor memberi hak kepada francaisi menggunakan harta
intelektual.
317. Francaisor mempunyai hak untuk melaksanakan kawalan berterusan.
318. Francaisor mempunyai tanggungjawab memberi bantuan.
319. Francaisi perlu membayar yuran francais, royalti dan lainlain
fi.
320. Francaisor dan francaisi ialah dua entiti perniagaan yang berasingan
dan bukan perkongsian.
Jika sekiranya francaisor gagal memenuhi keenam-enam ciri tersebut atau
mana-mana gabungan daripada ciri-ciri yang dinyatakan maka syarikat yang
menawarkan sistem francais kepada francaisi di anggap melanggar undang-
undang yang telah ditetapkan. Misalnya, kegagalan francaisor memberikan
bantuan sama ada dari segi latihan, khidmat nasihat atau melakukan
diskriminasi kepada francaisi-francaisi maka tindakan perundangan boleh
diambil terhadap francaisor. Dewasa ini, terdapat sesetengah syarikat yang
mendakwa bahawa mereka mengamalkan sistem francais tetapi hanya
berminat mengutip yuran dengan royalti francais sahaja dengan mengabaikan
ciri-ciri yang lain. Mereka juga tidak mendaftar dengan Pendaftar Francais
(ROF) tetapi menjadi ahli kepada Persatuan Francais Malaysia (MFA).
Dalam konteks ini, siapakah yang berperanan sebagai Pendaftar? Seksyen
5(1) menyatakan bahawa Menteri (dalam kes ini Menteri Pembangunan
Usahawan dan Koperasi atau ringkasnya MeCD) boleh melantik seorang
pegawai awam sebagai Pendaftar Francais dan apa-apa bilangan Timbalan
Pendaftar Francais, Penolong Pendaftar Francais dan pegawai-pegawai lain
yang perlu bagi maksud-maksud akta ini. Sehubungan itu, Seksyen 6(1)
mengehendaki seseorang pemberi francais mendaftarkan francaisnya dengan
Pendaftar sebelum beliau boleh membuat tawaran untuk menjual francais
mereka kepada mana-mana individu atau syarikat yang berminat menjadi
francaisi. Semasa proses pendaftaran, Seksyen 7(1) menghendaki pemberi
francais mengemukakan beberapa dokumen. Antara dokumen penting yang
perlu
dikemukakan kepada Pendaftar ialah:
112
(i) Dokumen penzahiran yang lengkap dengan kesemua butir
yang perlu telah diisi.
321. Suatu sampel perjanjian francais.
322. Manual pengendalian francais.
323. Manual latihan francais.
324. Suatu salinan terbaru akaun teraudit, penyata kewangan dan laporan.
325. Apa-apa maklumat atau dokumen tambahan lain yang dikehendaki
oleh Pendaftar bagi maksud menentukan permohonan itu.
Sementara itu, Seksyen 7(1)(e) menyatakan mana-mana pemberi francais yang
mengemukakan permohonan hendaklah menyerahkan satu salinan terbaru
akaun teraudit selama tiga tahun. Walaupun tidak dinyatakan secara jelas
tempoh tersebut tetapi ia difahami sebagai tempoh biasa jika seseorang ingin
melihat rekod pencapaian pada peringkat awal penubuhan sesebuah
perniagaan. Dalam erti kata lain, mana-mana pemberi francais yang hendak
menawarkan perniagaan francais mereka hendaklah beroperasi di negara ini
untuk tempoh sekurang-kurangnya tiga tahun sebelum boleh mendaftarkan
perniagaan francais mereka kepada Pendaftar Francais.
Pada pendapat anda, adakah pemberi francais dari luar negara turut terikat
dengan peraturan tersebut? BENAR, pemberi francais tidak terkecuali dengan
peraturan tersebut. Jika ada dakwaan yang menyatakan bahawa Akta Francais
1998 boleh memperlahankan perkembangan industri francais di negara ini,
dakwaan tersebut mempunyai justifikasinya. Dalam konteks ini, pemberi
francais sama ada home grown atau dari luar negara terikat dengan peraturan
tersebut. Kewajaran kepada peraturan ini ialah bagi memastikan bahawa
sistem perniagaan yang hendak ditawarkan kepada penduduk tempatan itu
benar-benar berdaya maju. Anggapan yang menyatakan bahawa kejayaan
perniagaan pemberi francais di negara mereka boleh berjaya di negara ini
atau di negara lain tidak semestinya benar. Sehubungan itu, pemberi francais
hendaklah memiliki sekurang-kurangnya sebuah outlet prototype supaya
dapat dijadikan contoh kepada kejayaan perniagaan itu dalam konteks
sebenarnya.
Sungguhpun begitu, dalam Seksyen 8(1) Pendaftar boleh melulus atau

menolak permohonan yang diterima dan jika permohonan ditolak, sebab-
sebab penolakan itu hendaklah dinyatakan. Jika pendaftaran francais itu
diluluskan, pendaftaran itu hendaklah berkuat kuasa pada tarikh yang
dinyatakan dalam notis bertulis yang diberikan oleh Pendaftar dan tarikh itu
hendaklah selepas tarikh pemfailan ke semua maklumat atau dokumen yang
dikehendaki. Ini dinyatakan dalam Seksyen 9 Akta
Francais 1998.
113
Seksyen 12(1) memperuntukkan bahawa jika Pendaftar bercadang untuk
menggantung, menamatkan, melarang atau menolak penjualan atau
pendaftaran sesuatu francais, Pendaftar hendaklah memberi pemohon atau
pemberi francais notis bertulis tentang niatnya untuk berbuat demikian,
dengan menyatakan jenis tindakan dan alasan yang dicadangkan dan
hendaklah memberi pemohon atau pemberi francais peluang untuk membuat
representasi bertulis tentang perkara itu dalam tempoh 14 hari dari tarikh
penyampaian notis itu.
Seksyen 12(2) pula menyatakan selepas habis tempoh 14 hari dan setelah
memberi pertimbangan representasi yang dibuat oleh pemohon
atau pemberi francais, Pendaftar hendaklah memutuskan sama ada akan
meneruskan tindakan yang dicadangkan atau mengambil tindakan
selanjutnya. Walau bagaimanapun, Seksyen 17 memperuntukkan bahawa
pemohon atau pemberi francais yang terkilan dengan keputusan yang diambil
oleh pihak Pendaftar, boleh mengemukakan rayuan kepada Menteri mengikut
cara yang ditetapkan dalam tempoh satu bulan dari tarikh keputusan itu
diberitahu kepada pemohon atau pemberi francais dan segala keputusan
Menteri tentang rayuan yang dikemukakan ialah muktamad.
SOALAN DALAM TEKS
326. Jelaskan justifikasi mewujudkan Akta Francais 1998.
327. Nyatakan enam ciri utama tafsiran francais mengikut Seksyen 4 Akta
Francais 1998.
328. Mengapa Pendaftar Francais memerlukan sekurang-kurangnya tiga
tahun akaun teraudit semasa proses pendaftaran francais.
7.3 KEWAJIPAN DAN TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR - FRANCAISI
Seperti yang diketahui bahawa francaisor atau pemberi francais mempunyai
tanggungjawab yang besar dalam membentuk hubungan yang berterusan
dengan penerima francais atau francaisi. Sebelum francaisi menandatangani
sebarang perjanjian, francaisor perlu
114
mengemukakan surat perjanjian dan dokumen francais yang mengandungi
butiran-butiran terperinci tentang perniagaan francais yang hendak
dijalankan. Sehubungan itu, Seksyen 15(1) mewajibkan francaisor supaya
mengemukakan perjanjian francais dan dokumen penzahiran kepada francaisi
sekurang-kurangnya sepuluh hari sebelum francaisi menandatangani
perjanjian dengan francaisor. Seksyen 18(2) pula memerihalkan 13 perkara
penting yang perlu ditunjukkan dalam perjanjian francais. Antara perkara
yang dinyatakan dalam perjanjian tersebut ialah:
329. Nama dan perihal keluaran serta perniagaan di bawah francais.
330. Hak wilayah yang diberikan kepada pemegang francais.
331. Fi francais, fi promosi, royalti atau apa-apa jenis bayaran berkaitan
yang boleh dikenakan atas pemegang francais, jika ada.
332. Kewajipan pemberi francais.
333. Kewajipan pemegang francais.
Jika sekiranya perjanjian francais telah ditandatangani, satu tempoh
bertenang tidak boleh kurang daripada tujuh hari bekerja hendaklah diberikan
kepada pemegang francais untuk memikirkan kembali keputusan yang telah
dibuat. Francaisi mempunyai hak sama ada hendak meneruskan perjanjian
ataupun tidak. Ini dinyatakan dengan jelas dalam Seksyen 18(4). Walau
bagaimanapun, Seksyen 18(5) memberi kebenaran kepada francaisor untuk
mengambil sebahagian yuran yang telah dibayar oleh francaisi jika francaisi
mengambil keputusan untuk membatalkan perjanjian tersebut. Penyimpanan
sebahagian daripada fi atau yuran yang telah dibayar bertujuan untuk
menampung perbelanjaan menyediakan dokumen perjanjian dan selebihnya
hendaklah dipulangkan
kembali kepada francaisi.
Seksyen 20 berkaitan dengan larangan terhadap diskriminasi. Francais
menjadi tidak adil dan melanggar akta jika mana-mana pemberi francais atau
francaisor mendiskriminasikan dengan cara tidak munasabah dan dengan
ketara antara pemegang-pemegang francais. Diskriminasi boleh dalam bentuk
bayaran yang ditawarkan, royalti, barangan, perkhidmatan, kelengkapan, sewa
atau perkhidmatan pengiklanan. Ia dianggap sebagai satu bentuk diskriminasi
sekiranya diskriminasi itu boleh menyebabkan persaingan yang
memudaratkan mana-mana pemegang francais yang bersaing dengan
pemegang francais yang menerima faedah daripada diskriminasi itu. Dengan
lain perkataan, francaisor tidak boleh memberikan layanan yang berlebihan
kepada francaisi yang mempunyai hubungan yang lebih baik. Contohnya,
penghantaran barangan atau stok barang yang lebih cepat kepada francaisi
pilihan berbanding francaisifrancaisi di tempat lain.
115
Walau bagaimanapun, terdapat pengecualian kepada Seksyen 20 jika ia
memenuhi beberapa pengelasan yang difikirkan munasabah seperti yang
dinyatakan di bawah:
334. Berdasarkan kepada francais yang diberikan pada masa yang
berlainan dan diskriminasi itu berhubung dengan munasabahnya dengan
perbezaan masa itu;
335. Berhubung dengan satu program atau lebih bagi
membuatkan francais tersedia kepada orang yang tidak cukup modal, latihan,
pengalaman perniagaan atau pendidikan atau kurang kelayakan yang lain;
336. Berhubung dengan usaha Kerajaan atau mana-mana agensinya
untuk menggalakkan kepelbagaian dalam keluaran atau bidang perkhidmatan
atau format atau reka bentuk perniagaan;
337. Berhubung dengan usaha oleh seorang pemegang francais atau
lebih untuk membaiki kekurangan dalam pengendalian perniagaan yang
difrancaiskan; atau keingkaran dalam perjanjian francais, atau
338. berdasarkan pada perbezaan-perbezaan lain yang munasabah
dengan mengambil kira maksud-maksud akta ini dan tidaklah dibuat
sewenang-wenangnya.
Selain itu, terdapat beberapa lagi kewajipan yang perlu dipenuhi oleh pemberi
dan pemegang francais. Antaranya Seksyen 30(1) hingga (4) menyatakan
bahawa:
(1) Pemberi francais hendaklah memberikan notis bertulis mengenai
kemungkiran kontrak oleh pemegang francais dan memberikan pemegang
francais masa untuk memulihkan kemungkiran itu.
(2) Pemegang francais hendaklah membayar fi francais, royalti, fi promosi
atau apa-apa bayaran lain yang diperuntukkan dalam perjanjian francais.
(3) Pemberi francais hendaklah memberikan bantuan kepada pemegang
francais untuk mengendalikan perniagaannya, seperti peruntukan atau
pembekalan bahan dan perkhidmatan, latihan, pemasaran dan bantuan
perniagaan atau teknik.
(4) Pemberi francais dan pemegang francais hendaklah
melindungi kepentingan pengguna pada setiap masa.
116
7.4 TEMPOH DAN PENAMATAN PERJANJIAN FRANCAIS
Seksyen 25 menyatakan dengan jelas bahawa tempoh francais tidak boleh
kurang daripada lima tahun. Bagi sesetengah syarikat, perjanjian francais
ditandatangani untuk tempoh yang agak lama seperti 10 tahun, 15 tahun atau
20 tahun. Semakin lama tempoh yang diberikan semakin tinggi yuran francais
yang dikenakan kepada pemegang francais. Perjanjian francais yang
ditandatangani tidak boleh ditamatkan sebelum tarikh habis tempoh kecuali
dengan sebab-sebab yang baik. Ini dinyatakan dalam Seksyen 31 (1). Sebab
yang baik hendaklah termasuk:
339. Kegagalan pemegang francais untuk mematuhi apa-apa terma
perjanjian francais atau mana-mana perjanjian lain yang berkaitan yang dibuat
antara pemberi francais dengan pemegang francais; dan
340. Kegagalan pemegang francais untuk memulihkan kemungkiran yang
telah dilakukannya atau mana-mana pekerjanya dalam tempoh yang
dinyatakan dalam notis bertulis yang diberikan oleh pemberi francais, yang
tidak boleh kurang daripada 14 hari bagi pemulihan kemungkiran itu.
Walau bagaimanapun, Seksyen 33 menyatakan tempoh francais boleh
ditamatkan sebelum habis tempoh minimum lima tahun dalam hal keadaan
yang berikut:
341. Jika kedua-dua pihak dalam perjanjian francais itu bersetuju dengan
penamatan; atau
342. Jika mahkamah memutuskan bahawa terdapat syarat-syarat tertentu
dalam perjanjian francais itu yang mewajarkan perjanjian itu ditamatkan lebih
awal daripada tempoh minimum.
Sebaliknya, Seksyen 34(1) memperuntukkan pada bila-bila masa sebelum
habis tempoh francais, pemegang francais hendaklah mengikut pilihannya
memberikan notis kepada pemberi francais untuk melanjutkan tempoh
francais itu. Jika sekiranya pemberi francais bersetuju melanjutkan tempoh
perjanjian tersebut, Seksyen 34(2) menyatakan bahawa perjanjian yang
dilanjutkan itu hendaklah mengandungi syaratsyarat yang serupa atau tidak
kurang menguntungkan daripada syaratsyarat dalam perjanjian francais yang
sebelumnya. Dengan lain perkataan, syarat-syarat yang telah dipersetujui
dalam tempoh lima tahun pertama hendaklah sama tanpa menokok tambah
syarat-syarat yang baru. Jika pemberi francais bercadang hendak menambah
syarat-syarat baru seperti
mengenakan royalti dari empat peratus kepada lima peratus maka
117
perjanjian lama hendaklah dibatalkan keseluruhannya dan merangka
perjanjian yang baru. Perjanjian baru ini seolah-olah kedua-dua pihak tidak
pernah berhubungan atau menandatangani sebarang perjanjian sebelum itu.
7.5 JAMINAN PERLINDUNGAN TERHADAP MAKLUMAT RAHSIA
Akta Francais 1998 juga memberi perlindungan kepada maklumatmaklumat
rahsia pemberi francais atau francaisor seperti resepi masakan
dan prosedur operasi syarikat. Ini dinyatakan dalam Seksyen 26 iaitu
pemegang francais atau francaisi hendaklah memberikan jaminan bertulis
kepada pemberi francais bahawa pemegang francais dan pekerjapekerjanya
tidak akan menzahirkan kepada orang lain sebarang maklumat
yang terkandung dalam manual pengendalian atau yang diperoleh semasa
menjalani latihan yang dianjurkan oleh pemberi francais dalam tempoh
perjanjian francais itu dan selama dua tahun selepas perjanjian francais itu
habis tempoh atau ditamatkan lebih awal.
Di samping itu, francaisi juga hendaklah memberikan jaminan secara bertulis
kepada francaisor bahawa francaisi dan pekerja-pekerjanya tidak akan
menjalankan pekerjaan lain yang serupa dengan perniagaan yang
difrancaiskan dan dikendalikan oleh pemegang francais semasa tempoh
perjanjian francais itu dan selama dua tahun selepas perjanjian itu habis
tempoh atau ditamatkan lebih awal. Ini dinyatakan dalam Seksyen 27(1).
Dalam konteks ini, bekas francaisi atau bekas pekerja- pekerja mereka tidak
boleh menjalankan sebarang aktiviti perniagaan yang serupa dengan yang
pernah mereka jalankan selama tempoh dua tahun selepas tamat perjanjian.
7.6 FUNGSI LEMBAGA PENASIHAT FRANCAIS
Siapakah yang menganggotai Lembaga Penasihat Francais? Seksyen 35(2)
menyatakan bahawa ahli Lembaga Penasihat Francais hendaklah bilangannya
tidak melebih 15 orang, yang boleh dilantik oleh Menteri dari semasa ke
semasa. Anggota-anggota yang dilantik hendaklah orang yang mempunyai
pengetahuan yang luas dalam perkara-perkara yang berhubungan dengan
francais. Anggota-anggota yang dilantik boleh menerima apa-apa saraan yang
ditetapkan bagi perkhidmatan mereka. Apakah tujuan dan fungsi lembaga ini
ditubuhkan? BENAR, Seksyen 36(1) menyatakan fungsi Lembaga Penasihat
Francais ialah menasihati Menteri dan Pendaftar mengenai perkara-perkara
yang berhubungan dengan francais, pentadbiran serta penguatkuasaan
undang-undang yang berhubungan dengan francais. Walau bagaimanapun,
Menteri dan
118
Pendaftar tidaklah terikat untuk bertindak atas nasihat atau laporan Lembaga
Penasihat Francais. Ini dinyatakan dalam Seksyen 36 (2) dalam Akta tersebut.
7.7 PENGUATKUASAAN AKTA
Jika diteliti seksyen-seksyen yang berkaitan dengan penguatkuasaan tentang
kesalahan-kesalahan dan penipuan yang berlaku dalam industri francais di
Malaysia, Akta ini memperuntukkan kuasa yang cukup untuk menyiasat,
menggeledah dengan waran, penggeledahan dan penyitaan tanpa waran serta
pendakwaan. Namun begitu, sejauh mana kuasa ini digunakan sehingga kes-
kes terlibat dibawa ke peringkat mahkamah masih belum dapat dipastikan.
Apa yang diketahui setakat ini, kebanyakan kes-kes pertikaian diselesaikan
oleh mediator atau orang tengah. Walau bagaimanapun, marilah kita lihat
beberapa seksyen yang berkaitan dengan hal-hal penguatkuasaan.
Siapakah yang diberi kuasa untuk menguatkuasakan Akta ini? Seksyen 42(1)
menyatakan bahawa Menteri boleh secara bertulis memberi kuasa kepada
Pendaftar atau mana-mana Timbalan Pendaftar, Penolong Pendaftar atau
pegawai awam untuk menjalankan kuasa penguatkuasaan di bawah Akta ini.
Apakah bentuk-bentuk penguatkuasaan yang boleh dijalankan oleh pegawai-
pegawai yang dilantik? Seksyen 43(1) dan (2) menyatakan bahawa pegawai
yang diberi kuasa boleh menyiasat aktivitiaktiviti pemberi francais, broker
francais atau pemegang francais bagi
maksud menentukan sama ada mereka mematuhi Akta ini. Dalam hal ini,
pegawai boleh mengeluarkan perintah kepada pihak-pihak yang berkenaan
untuk membantu melaksanakan penyiasatannya dan memastikan pematuhan
kepada Akta tersebut. Sebagai tambahan di bawah subseksyen (1) dan (2),
seseorang pegawai yang diberi kuasa boleh menjalankan siasatan atau mana
-mana kuasa yang berhubungan dengan penyiasatan polis dalam kes-kes
boleh tangkap yang diberikan di bawah Kanun Tatacara Jenayah.
Seksyen 44(1) pula memberikan kuasa kepada pegawai yang dilantik untuk
melakukan penggeledahan dengan waran. Jika terdapat sebabsebab yang
munasabah untuk mempercayai bahawa suatu kesalahan di bawah Akta ini
sedang atau telah dilakukan di mana-mana premis, Majistret boleh
mengeluarkan waran untuk memasuki premis itu pada bila-bila masa yang
munasabah sama ada pada waktu siang atau malam, dengan atau tanpa
bantuan dan jika perlu dengan kekerasan. Seksyen
44(2) pula menambah bahawa pegawai yang diberi kuasa, boleh menggeledah
dan menyita dokumen-dokumen serta barang-barang berikut:
119
343. Salinan apa-apa buku, akaun atau dokumen lain, termasuklah data
berkomputer, yang mengandungi atau yang disyaki dengan munasabah
mengandungi maklumat tentang apa-apa kesalahan yang disyaki telah
dilakukan sedemikian.
344. Apa-apa cap, papan tanda, kad, surat, risalah atau peranti atau benda
lain yang menggambarkan atau membayangkan bahawa orang itu ialah
pemberi francais, broker francais atau pemegang francais.
345. Apa-apa dokumen atau barang lain yang dengan munasabahnya
dipercayai memberikan keterangan mengenai perlakuan kesalahan itu.
Berhubung dengan Seksyen 44(1) di atas, pegawai yang diberi kuasa masih
boleh melakukan penggeledahan dan penyitaan tanpa waran. Seksyen 45
memperuntukkan bahawa jika terdapat sebab muhasabah untuk mempercayai
bahawa oleh sebab kelewatan dalam memperoleh suatu waran geledah maka
penyiasatan akan terjejas atau keterangan mengenai pelakuan sesuatu
kesalahan berkemungkinan diusik, dipindahkan, dirosakkan atau
dimusnahkan, pegawai boleh masuk ke dalam premis untuk melakukan
siasatan.
7.8 KESIMPULAN
Secara umumnya, Akta Francais 1998 diwujudkan untuk melindungi
kepentingan pihak-pihak yang terlibat dalam industri francais di negara ini. Ia
mengandungi lapan bahagian utama yang merangkumi enam puluh satu (61)
seksyen kesemuanya. Antara seksyen-seksyen yang disentuh dalam
perbincangan di atas ialah yang berkenaan tafsiran serta pentingnya pihak-
pihak yang terlibat mendaftarkan francais mereka dengan Pendaftar francais.
Selain itu, bab ini juga menyentuh tentang peranan yang perlu dimainkan oleh
kedua-dua pihak iaitu pemberi francais (francaisor) dan pemegang francais
(francaisi). Oleh kerana hubungan francaisor dan francaisi melibatkan
penggunaan hak harta intelektual, maka seksyen yang berkaitan dengan
jaminan melindungi maklumat-maklumat rahsia turut disentuh. Akhir sekali,
bab ini turut melihat tentang fungsi Lembaga Penasihat Francais serta
penguatkuasaan terhadap akta ini.
120
346. Pemberi francais dan pemegang francais ialah dua entiti yang
__________.
347. Pemberi francais membenarkan pemegang francais mengunakan hak
harta intelektual manakala pemegang francais perlu membayar
______________.
348. Seseorang pemberi francais dikehendaki mendaftarkan perniagaan
francaisnya sebelum apa-apa tawaran dibuat kepada orang ramai. Ini
dinyatakan dalam seksyen ________.
349. Seksyen 15 (1) mewajibkan francaisor supaya mengemukakan
perjanjian francais dan dokumen penzahiran kepada francaisi sekurang-
kurangnya ______________sebelum francaisi menandatangani perjanjian
dengan francaisor.
350. Satu tempoh bertenang tidak boleh kurang daripada
______________hendaklah diberikan kepada pemegang francais untuk
memikirkan kembali keputusan perjanjian yang telah dibuat.
351. Seksyen ____________ menyatakan francais menjadi tidak adil dan
melanggar Akta jika mana-mana pemberi francais atau francaisor
mendiskriminasikan dengan cara tidak munasabah dan dengan ketara antara
pemegang-pemegang francais.
352. Francaisi hendaklah memberikan jaminan bertulis kepada pemberi
francais bahawa pemegang francais dan pekerjapekerjanya tidak akan
menzahirkan kepada mana-mana orang
apa-apa maklumat yang terkandung dalam manual pengendalian atau yang
diperoleh semasa menjalani latihan yang dianjurkan oleh pemberi francais
semasa ________________ dan selepas
_____________ perjanjian francais itu habis tempoh atau ditamatkan lebih
awal.
353. Anggota Lembaga Penasihat Francais bilangannya tidak melebih
_______________, yang boleh dilantik oleh ____________ dari semasa ke
semasa.
354. Kuasa kepada pegawai yang dilantik untuk melakukan
penggeledahan dengan waran dinyatakan dalam Seksyen
_____________.
355. Seksyen 45 memperuntukkan pegawai yang diberi kuasa boleh
melakukan _______________________________.
121
1. Justifikasi mewujudkan Akta Francais 1998:
356. Pembangunan perniagaan francais tempatan secara relatifnya masih
baru dan boleh dikatakan masih di peringkat ‘infancy’.
357. Terdapat banyak kes-kes salah laku yang cenderung kepada unsur-
unsur penipuan, percubaan memperdaya dan elemen diskriminasi berlaku
dalam proses penawaran francais.
358. Menggalakkan amalan-amalan murni perniagaan seperti jujur (bona
fide), tanggungjawab untuk berhatihati dan tanggungjawab pengamanahan di
samping mengandungi sistem dan hak-hak cipta milik francaisor daripada
ditiru.
359. Enam ciri utama francais mengikut Seksyen 4 Akta Francais 1998
ialah:
(i) Francaisor (pemberi francais) memberi hak kepada francaisi (pemegang
francais) untuk mengendalikan perniagaan;
(ii) Francaisor memberi hak kepada francaisi menggunakan harta intelektual;
(iii) Francaisor mempunyai hak untuk melaksanakan kawalan berterusan;
(iv) Francaisor mempunyai tanggungjawab memberi bantuan;
(v) Francaisi perlu membayar yuran francais, royalti dan lain-lain fi; dan
(vi) Francaisor dan francaisi ialah dua entiti perniagaan yang berasingan dan
bukan perkongsian.
360. Pendaftar francais memerlukan sekurang-kurangnya tiga tahun
akaun teraudit semasa proses pendaftaran francais kerana:
(i) Kewajaran kepada peraturan ini ialah kerana bagi memastikan bahawa
sistem perniagaan yang hendak ditawarkan kepada penduduk tempatan itu
benarbenar berdaya maju.
(ii) Menunjukkan kedudukan dan kekukuhan sesebuah syarikat perniagaan
yang beroperasi secara francais. (iii) Dapat mengelak daripada sebarang
penipuan oleh pihak pemberi francais.
122
BAB 8
TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR
OBJEKTIF BAB
361. Memahami tanggungjawab francaisor.
362. Mengenal pasti pakej latihan, sokongan khidmat nasihat dan
penyelidikan dan pembangunan.
8.1 PENGENALAN
Dalam sistem perniagaan francais, francaisor bukan sahaja memberi
kebenaran kepada francaisi menggunakan sistem dan harta intelek mereka
sebaliknya francaisor mempunyai tanggungjawab yang lebih besar daripada
itu. Antara tanggungjawab yang dimaksudkan ialah memberi latihan dan
membuat pemantauan secara berterusan agar francaisi dapat menjalankan
tugas mereka dengan lebih berkesan. Francaisi yang tidak dipantau secara
berkesan boleh memberi kesan negatif kepada imej dan nama baik francaisor
itu sendiri.
8.2 TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR
Pertalian francais melibatkan penyediaan satu pakej servis oleh pihak
francaisor kepada francaisinya. Servis yang pertama ialah penubuhan
perniagaan dan bukti bahawa perniagaan tersebut boleh dioperasikan dengan
jayanya. Servis ini akan melibatkan francaisor dalam menanggung risiko
terhadap sumber-sumbernya dalam membuka dan menguruskan sesebuah
perniagaan yang baru bagi pihak francaisi. Servis yang diberikan oleh
francaisor boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu:
363. Program pemilihan, latihan dan sokongan kepada francaisi dalam
aktiviti pembukaan perniagaan francais yang baru.
364. Servis yang disediakan secara berterusan oleh pihak
francaisor sepanjang jangka hayat perjanjian francais.
Kedua-dua jenis servis penting. Program pada peringkat awal atau permulaan
francais akan dapat menukarkan seseorang francaisi yang tidak mempunyai
pengalaman perniagaan sebelum ini kepada seorang ahli perniagaan yang
terlatih dan berupaya untuk mengurus sesebuah perniagaan francais.
123
Pakej servis yang diberikan secara berterusan oleh pihak francaisor adalah
untuk memastikan francaisi dapat mengekalkan pengendalian perniagaannya
dengan jayanya. Ini melibatkan pemberian dan mengemas kini teknik-teknik
pengurusan, teknologi, pemasaran, promosi dan pengiklanan, serta
penyelidikan dan pembangunan demi untuk kebaikan francaisi.
8.3 SERVIS PERMULAAN
Servis ini akan merangkumi langkah-langkah yang diambil oleh francaisor
dari merekrut francaisi sehingga hari pembukaan outlet francais itu.
SOALAN DALAM TEKS
365. Kenapa proses merekrut francaisi merupakan satu perkara yang
penting?
8.3.1 Merekrut Francaisi oleh Francaisor
Walaupun perkhidmatan mungkin tidak dianggap sebagai sesuatu servis yang
disediakan oleh pihak francaisor, ia merupakan satu langkah yang penting
untuk pihak francaisor memastikan bahawa francaisi yang dipilih itu telah
membuat satu keputusan yang tepat baginya. Francaisor perlu memastikan
bahawa francaisi diberikan bantuan dan memikirkan secara masak-masak
semasa menimbang dan menilai sama ada beliau sesuai atau tidak untuk
menjadi francaisi perniagaan tersebut. Francaisor perlu mengambil kira dan
menguji kemahiran, sikap dan keupayaan bakal francaisi sebelum membuat
keputusan sama ada calon itu sesuai atau tidak. Dengan menyediakan servis
pemilihan ini, seseorang francaisor bukan hanya dapat memastikan bahawa
francaisi yang dipilih itu merupakan seseorang yang bermotivasi tinggi,
komited dan sesuai untuk rangkaian francais tersebut, bahkan ini juga dapat
menentukan pertumbuhan yang sihat untuk rangkaian francais tersebut.
8.3.2 Pakej Latihan
Latihan francais pada amnya merangkumi dua aspek. Dalam aspek pertama,
seseorang francaisi perlu diberikan latihan kemahiran perniagaan asas. Ini
akan meliputi simpan kira-kira, perakaunan, sistem
124
dan cara membuat laporan, pemilihan kakitangan, pengurusan dan
pengawalan staf, prosedur perniagaan, sistem dokumentasi bagi tujuan
mengawal operasi dan latihan asas perniagaan yang akan membolehkan
francaisi itu menjalankan analisis asas sama ada perniagaannya sudah
bertambah maju atau tidak, menghadapi masalah dan cara untuk
mengatasinya. Skop latihan asas pada peringkat awal ini terhad demi untuk
menyediakan francaisi dengan kemahiran perniagaan asas yang diperlukan
untuk mereka menjalankan perniagaan francais.
SOALAN DALAM TEKS
366. Nyatakan jenis servis berterusan yang disediakan oleh francaisor.
8.4 LATIHAN BERTERUSAN
Pakej latihan kedua yang disediakan oleh francaisor merupakan latihan
berterusan apabila francaisi sudah dapat menjalankan dan menguruskan
francaisnya. Francaisor akan menyediakan perkhidmatan sokongan,
khidmat nasihat dan bertindak sebagai pusat sumber untuk
francaisifrancaisinya. Dalam pada itu, francaisor perlu mewujudkan satu
pertalian francaisor-francaisi yang baik dan erat demi untuk membangun dan
memperbaiki rangkaian francais mereka secara bersama. Jenis servis
berterusan yang disediakan oleh francaisor termasuk yang berikut:
367. Pemantauan dan pengawalan
368. Latihan
369. Organisasi ibu pejabat
370. Kajian pasaran
371. Promosi dan pengiklanan
372. Komunikasi
8.4.1 Pemantauan dan Pengawalan
Perjanjian francais yang ditandatangani oleh kedua-dua pihak sepatutnya
mempunyai sistem pemantauan dan membuat laporan. Ini bukan hanya untuk
memastikan bahawa francaisi telah membayar yuran atau royalti, bahkan demi
untuk memberikan maklumat kepada francaisor tentang
125
prestasi francaisi. Jika francaisor mendapati francaisinya masih tidak dapat
menjalankan francais itu secara persendirian, pihak francaisor boleh
memberikan bantuan dan sokongan terus kepada francaisi tersebut.
Struktur sokongan francaisor dibahagikan kepada pengurusan pusat dan
pasukan pengurusan kawasan. Selain daripada mendapat sokongan dan
khidmat nasihat daripada pengurusan pusat, seseorang francaisi juga boleh
merujuk kepada pasukan pengurusan kawasan yang ditugaskan untuk
memberi segala bantuan dan tunjuk ajar yang diperlukan oleh francaisi di
bawah penyeliaannya. Francaisi perlu dimaklumkan bahawa ia boleh merujuk
kepada pihak francaisor pada bila-bila masa. Ini kerana sepatutnya yang
termaktub dalam perjanjian francais, francaisi perlu mengetahui bahawa
francaisor sedia memberi bantuan dan sokongan jika ia menghadapi apa-apa
masalah atau kesulitan. Pasukan pengurusan kawasan perlu menjalinkan satu
pertalian perhubungan yang erat menerusi telefon dan juga lawatan secara
peribadi ke premis francaisi.
8.4.2 Latihan dan Sokongan Khidmat Nasihat
Selepas francaisi menjalani latihan awal di pejabat pusat dan sudah boleh
menjalankan outlet francais secara bersendirian, francaisi tersebut masih
perlu menjalani latihan dan pembangunan berterusan yang disediakan oleh
pihak francaisor. Latihan semula akan diberikan kepada francais yang masih
belum dapat menjalankan outlet francais secara sempurna. Francaisi mungkin
memerlukan bantuan francaisor dalam melatih kakitangannya yang masih
belum arif atau biasa dengan sistem pengendalian dan operasi perniagaan
secara francais. Kakitangan baru francaisi mungkin masih kurang keyakinan
diri untuk menjalankan tugas mereka dalam pengurusan outlet francais.
8.4.3 Organisasi Ibu Pejabat
Segala aktiviti perniagaan francais akan diketuai oleh organisasi ibu pejabat.
Organisasi ini sepatutnya mempunyai pakar-pakar tertentu dalam setiap
bidang yang biasanya francaisi akan memerlukan bantuan. Pakar pengurusan
dan perakaunan, pemasaran, perhubungan awam, kawalan kualiti produk dan
lain-lain bidang berkaitan dengan jenis perniagaan francais itu.
8.4.4 Penyelidikan dan Pembangunan [Research and Development (R&D)]
Francaisor perlu mempunyai kemudahan untuk membuat R&D terhadap
produk, jenama dan sistem serta proses berkaitan dengan imej pasaran
126
yang telah diketengahkan oleh francaisor. Pihak francaisor perlu senantiasa
mencari inovasi baru dan memperkenalkan idea-idea dan kaedah baru untuk
memperbaiki prestasi dan meningkatkan kadar keuntungan rangkain
perniagaan francais itu.
Kemudahan R&D perlu mereka dan mencuba barisan produk baru di samping
mengenal perkhidmatan baru atau memperbaiki perkhidmatan yang sedia ada.
Produk dan perkhidmatan baru yang diperkenalkan mesti secocok dengan
sistem perniagaan yang sedia ada dan sebaik-baiknya ia perlu menjalani ujian
pasaran sebelum ia diserap sebagai sebahagian daripada sistem francaisor.
8.4.5 Pengiklanan dan Promosi
Dalam kebanyakan sistem perniagaan francais, pihak francaisor yang
memikul tanggungjawab terhadap aktiviti pengiklanan dan promosi untuk
seluruh rangkaian francais. Kos pengiklanan dan promosi dikongsi bersama
oleh ke semua francaisi melalui sumbangan mereka seperti yang ditetapkan
dalam perjanjian francais. Program pengiklanan dan promosi yang disusun
oleh francaisor sudah pasti akan cuba mengeksploitasikan sepenuhnya imej
korporat rangkaian francais tersebut ke seluruh sudut negara supaya ia
dikenali sebagai pembekal produk dan servis.
8.4.6 Komunikasi
Sistem komunikasi yang baik dan efektif merupakan satu keperluan asas
untuk menjayakan perniagaan francais. Peranan komunikasi diterangkan
dengan lebih lanjut dalam Bab 9, hubungan francaisor dan francaisi.
8.5 KESIMPULAN
Untuk menjalankan sesuatu rangkaian perniagaan francais yang berjaya,
seseorang francaisor perlu mewujudkan satu sistem perniagaan francais yang
telah diuji dan dapat memenuhi keperluan pengguna. Dengan adanya sistem
francais yang berjaya dan menguntungkan, maka ini sudah pasti akan
menarik orang ramai untuk menjadi bakal francaisi. Bakal francaisi akan
tertarik dengan pakej francais yang akan disediakan oleh pihak francaisor.
Pakej francais ini meliputi program servis permulaan dan latihan berterusan.
Maka boleh dikatakan bahawa pakej program sokongan permulaan dan yang
berterusan yang disediakan oleh francaisor merupakan faktor penting yang
akan menarik minat bakal francaisi kepada sistem francais tersebut.
127
373. Bincangkan pakej latihan dan sokongan yang disediakan oleh
seseorang francaisor kepada francaisinya.
374. Proses pemilihan francaisi penting kerana francaisor perlu memilih
bakal francaisi yang betul-betul sesuai dan mempunyai minat untuk menjadi
seseorang francaisi. Francaisor perlu menentukan tahap kelayakan,
kemahiran, sikap dan keupayaan bakal francaisi sebelum membuat keputusan
sama ada calon itu sesuai atau tidak.
375. Latihan berterusan yang disediakan oleh pihak francaisor
termasuk yang berikut:
376. Pemantauan dan pengawalan
377. Latihan
378. Organisasi ibu pejabat
379. Kajian pasaran
380. Promosi dan pengiklanan
381. Komunikasi
128
BAB 9
HUBUNGAN FRANCAISOR
DAN FRANCAISI
OBJEKTIF BAB
382. Memahami hubungan francaisor dan francaisi.
383. Memahami punca berlaku konflik antara francaisor dan francaisi.
384. Memahami cara penyelesaian konflik francaisor-francaisi.
9.1 PENGENALAN
Hubungan antara francaisor dan francaisi boleh dianalogikan seperti hidup di
alam perkahwinan. Konflik rumah tangga menjadi lumrah dan sesuatu yang
tidak dapat dielakkan. Namun begitu, ia tetap dianggap sebagai bahan
pemanis agar hubungan yang lebih erat dapat diteruskan. Konflik rumah
tangga yang berpanjangan dan tiada kesudahan tidak akan memberikan
sebarang manfaat sebaliknya membawa kerugian kedua-dua belah pihak.
Begitu juga halnya dengan hubungan antara francaisor dan francaisi. Kedua-
dua belah pihak perlu lebih faham memahami antara satu sama lain agar
konflik yang timbul dapat diuruskan sebaik mungkin. Dalam bab ini, persoalan
yang berkait dengan hubungan francaisor dan francaisi akan dibincangkan.
9.2 HUBUNGAN FRANCAISOR DAN FRANCAISI
Apabila seseorang individu menandatangani perjanjian francais dengan
seorang francaisor, maka hubungan perniagaan francaisor-francaisi menjadi
satu entiti yang formal. Perhubungan francaisor-francaisi ini berlandaskan
kepada perkara yang termeterai dalam perjanjian francais. Walaupun
perjanjian mewujudkan satu perkongsian dan perhubungan yang formal, ia
secara jelas membezakan entiti francaisor dan francaisi dari segi
tanggungjawab dan hak masing-masing. Walaupun demikian, satu kontrak
francais merupakan satu pertalian menang-menang antara francaisor dan
francaisi. Pertalian ini diibaratkan sebagai satu perkahwinan untuk jangka
masa panjang dan memerlukan kerjasama
129
kedua-dua pihak. Francaisi dan francaisornya sudah pasti akan cuba
menjayakan perniagaan mereka sebaik mungkin bagi mendapatkan manafaat
bersama.
Pertalian francaisor- francaisi ini perlu dijalinkan dengan penuh keikhlasan
daripada kedua-dua pihak oleh kerana jika mereka tidak membuat demikian,
pertalian mungkin tidak akan bertahan lama. Ini terutamanya jikalau terdapat
ketidakpuasan daripada mana-mana pihak, biasanya daripada pihak francaisi,
ini mungkin akan menimbulkan masalah ketegangan antara francaisi dan
francaisor. Pihak francaisor perlu ingat bahawa ia hanya akan mendapat
keuntungan apabila francaisinya sudah dapat menjalankan outlet francaisnya
dengan baik. Untuk memastikan kejayaan sesuatu kontrak francais, beberapa
isu perlu
diambil berat oleh francaisor dan francaisi.
385. Kedua-dua pihak perlu menghormati prinsip asas iaitu sistem
pemasaran francais berlandaskan, hubungan menang-menang dan atas
kesefahaman inilah yang akan menentukan kejayaan perniagaan francais
tersebut.
386. Penghormatan oleh francaisi terhadap pencapaian dan bimbingan
yang disediakan oleh francaisor. Akan tetapi ia tidak bermaksud bahawa
pihak francaisi tidak berhak untuk menyuarakan sebarang kemusykilan
sepanjang hayat kontrak francais tersebut. Francaisi perlu menghormati
jenama, sistem, tatacara dan hak intelek yang dipunyai oleh francaisor.
387. Sebaliknya, francaisor juga perlu memberi penghormatan kepada
pencapaian francaisi dan sumbangannya terhadap sistem perniagaan francais
demi untuk menjamin kejayaan dan manfaat bersama.
SOALAN DALAM TEKS
388. Nyatakan sebab-sebab yang akan menyebabkan ketegangan berlaku
antara francaisi dan francaisor. Semak jawapan anda di akhir bab ini.
130
9.3 KONFLIK FRANCAISOR-FRANCAISI
Apabila francaisi dan francaisor memeterai kontrak francais, ia tidak
semestinya bermaksud bahawa kesemuanya akan dapat bergerak dengan
licin dan tanpa menghadapi sebarang masalah. Jikalau kedua-dua pihak tidak
memainkan peranan masing-masing atau tidak mencuba dengan sedaya
upaya bagi menjayakan pertalian ini, sudah pasti pertalian ini akan
menghadapi pelbagai ancaman. Terdapat beberapa sebab yang akan
menyebabkan ketegangan berlaku antara francaisi dan francaisor.
389. Francaisi tidak sesuai untuk menjalankan sesuatu francais.
390. Francaisi tidak mempunyai sikap yang bersesuaian untuk francais
tersebut.
391. Francaisi merasa hampa kerana perkara yang diharapkan tidak sama
dengan realiti.
392. Sistem francaisor masih muda dan tidak melalui ujian yang
diperlukan sebelum ia dapat difrancaiskan.
393. Pemikiran, rancangan dan tindakan antara francaisor dan francaisi
tidak sehala.
394. Kegagalan dalam sistem komunikasi antara kedua-dua pihak.
395. Francaisor gagal menunaikan perjanjian pakej francais.
396. Bayaran royalti, yuran pengurusan, pengiklanan, promosi dan lain-
lain bayaran yang dikenakan oleh francaisor tidak disenangi atau dipersetujui
oleh francaisi.
397. Lokasi yang dipilih oleh francaisor kurang sesuai.
398. Sumbangan idea dan cadangan daripada francaisi tidak diambil kira
oleh francaisor.
9.4 PENYELESAIAN KONFLIK FRANCAISOR-FRANCAISI
Selepas menandatangani sesuatu kontrak francais, kedua-dua pihak
sepatutnya mematuhi segala peraturan tema perjanjian. Akan tetapi, rasa
tidak puas hati atau perbezaan pendapat mungkin berlaku dan ini
lamakelamaan akan menyebabkan konflik tercetus antara mereka berdua.
Walaupun konflik tidak dapat dielakkan, apa yang penting ialah komitmen
pihak francaisor untuk menubuhkan satu mekanisme bagi menguruskan
perkara ini. Prosedur dan kaedah perlu diwujudkan supaya sebarang konflik
yang timbul dapat diurus dan sebaik-baiknya diselesaikan supaya kesan
buruk terhadap sistem francais itu dapat dikurangkan pada tahap yang
minimum. Justeru, kedua-dua pihak francaisor dan francaisi perlu mengambil
langkah-langkah persediaan seperti berikut:
131
399. Perbezaan pendapat dan konflik antara francaisi dan francaisor ialah
sesuatu yang tidak dapat dielakkan. Oleh yang demikian, kedua-dua pihak
perlu menerima konflik secara minda terbuka dan perancangan awal perlu
diadakan untuk mengurus dan mengawal konflik tersebut.
400. Terlebih dahulu, francaisor dan francaisi perlu bersetuju tentang cara
dan proses penyelesaian konflik.
401. Mengenal pasti konflik sebaik sahaja ia timbul atau disedari berlaku.
Lagi awal ia dikenal pasti dan diselesaikan lebih baik untuk kedua-dua pihak.
402. Kedua-dua pihak perlu peka dan sensitif kepada isu yang
dibangkitkan oleh mana-mana pihak.
403. Sebarang masalah atau ketidakpuasan perlu diketengahkan kepada
pihak yang berkenaan. Amalan mengelakkan sebarang masalah atau konflik
yang dirasakan oleh mana-mana pihak perlu ditukarkan kepada sikap yang
lebih positif dan membina.
404. Isu atau faktor yang menyumbang kepada konflik yang dihadapi
perlu dijelaskan kepada pihak yang berkenaan, supaya kedua-dua pihak dapat
menentukan masalah sebenar yang dihadapi.
405. Langkah seterusnya ialah menentukan fakta sebenar dan elakkan
daripada membuat anggapan yang tidak berasas.
406. Akhir sekali, proses penyelesaian konflik bermula dengan mencari
penemuan dan persetujuan demi untuk meneruskan talian perhubungan yang
sudah diwujudkan selepas kontrak francais sudah ditandatangani sekian
lama.
Jika langkah-langkah penyelesaian tersebut di atas tidak dapat mengatasi
konflik yang wujud antara francaisor dengan francaisi, cara pengantara boleh
digunakan. Proses pengantaraan kurang formal. Kedua-dua pihak francaisor
dan francaisi melantik seorang pengantara untuk menyelesaikan masalah
mereka. Kos yang terlibat dengan cara penyelesaian ini lebih murah dan
ditanggung bersama oleh kedua-dua pihak. Walau bagaimanapun, kejayaan
proses ini bergantung kepada kedua-dua pihak memberikan komitmen
sepenuhnya, berkompromi dan bekerjasama. Kedua-dua pihak boleh merujuk
kepada Persatuan Francais Malaysia untuk mendapat bantuan bagi
menyelesaikan konflik mereka secara perantaraan.
Jika cara penyelesaian yang disebutkan di atas tidak dapat menyelesaikan
masalah atau konflik antara francaisor dan francaisi, kaedah terakhir ialah
132
arbitrasi. Kaedah arbitrasi biasanya dinyatakan dalam kontrak francais
sebagai satu langkah persediaan untuk menghadapi kemungkinan berlakunya
konflik yang serius dan perhubung francaisor-francaisi yang tegang. Proses
penyelesaian konflik menerusi arbitrasi melibatkan kos yang lebih mahal dan
lebih pedih kepada kedua- dua pihak. Ia boleh dikatakan agar luar biasa untuk
kedua-dua pihak mengekalkan pertalian francais mereka pada waktu yang
sama mereka sedang melalui proses arbitrasi.
9.5 KESIMPULAN
Pertalian antara francaisor dan francaisinya diibaratkan sebagai satu
perkahwinan untuk jangka masa panjang dan memerlukan kerjasama kedua-
dua pihak. Akan tetapi, konflik antara kedua-dua pihak boleh berlaku dan ini
sudah pasti akan menjejaskan perjalanan dan pengurusan perniagaan
francais berkenaan. Oleh yang demikian, penting untuk kedua-dua pihak cuba
menjalinkan satu pertalian yang erat demi untuk kepentingan bersama.
407. Nyatakan dua jenis langkah penyelesaian konflik francaisorfrancaisi
yang boleh digunakan.
408. Terdapat beberapa sebab yang akan menyebabkan ketegangan
berlaku antara francaisi dan francaisor iaitu:
(i) Francaisi tidak sesuai untuk menjalankan sesuatu francais.
(ii) Francaisi tidak mempunyai sikap yang bersesuaian untuk francais
tersebut.
(iii) Francaisi merasa hampa kerana perkara yang diharapkan tidak sama
dengan realiti.
(iv) Sistem francaisor masih muda dan tidak melalui ujian yang diperlukan
sebelum ia dapat difrancaiskan.
133
409. Pemikiran, rancangan dan tindakan antara francaisor dan francaisi
tidak sehala.
410. Kegagalan dalam sistem komunikasi antara kedua-dua pihak.
411. Francaisor gagal menunaikan perjanjian pakej francais.
412. Bayaran royalti, yuran pengurusan, pengiklanan, promosi dan lain-
lain bayaran yang dikenakan
oleh francaisor tidak disenangi atau dipersetujui oleh francaisi.
413. Lokasi yang dipilih oleh francaisor kurang sesuai.
414. Sumbangan idea dan cadangan daripada
francaisi tidak diambil kira oleh francaisor.
134
BAB 10
PERKHIDMATAN SOKONGAN
FRANCAISOR
OBJEKTIF BAB
1. Mengenal pasti bentuk-bentuk sokongan yang diberikan oleh
pihak francaisor kepada francaisi-francaisi.
415. Membincangkan kepentingan komunikasi dalam konteks perniagaan
francais.
416. Memahami peranan wakil-wakil lapangan sebagai penghubung antara
417. Membincangkan bentuk-bentuk latihan yang sesuai dalam konteks
418. Menganalisis sebab-sebab francaisi mengambil pendekatan
bertentangan dengan peraturan yang ditetapkan oleh francaisor.
10.1 PENGENALAN
Semasa proses memilih bakal- bakal francaisi, ada antara calon-calon yang
hadir dalam proses pemilihan tersebut tidak mempunyai pengalaman dalam
selok-belok perniagaan. Ada juga antara mereka yang berminat dengan
perniagaan yang hendak diceburi tetapi tidak pernah menjalankan perniagaan
yang serupa sebelum itu. Walau bagaimanapun, bakal-bakal francaisi tidak
perlu berasa runsing kerana pihak francaisor bertanggungjawab memberikan
perkhidmatan sokongan kepada bakalbakal francaisi. Dengan sokongan yang
diberikan, bakal-bakal francaisi
akan dapat menguruskan perniagaan mereka dengan lebih yakin dan akhirnya
membawa kepada kedua-dua pihak memperoleh kejayaan dalam perniagaan
yang dijalankan. Antara bentuk sokongan yang diberikan oleh pihak
francaisor sebelum dan selepas memulakan perniagaan ialah sokongan ke
arah memperoleh keuntungan, latihan, komunikasi, melantik wakil-wakil
lapangan, mencari lokasi strategik dan persediaan perasmian outlet baru.
135
10.2 SOKONGAN TERHADAP FRANCAISI
10.2.1 Profitability
Objektif utama seseorang peniaga atau usahawan yang menceburi bidang
perniagaan ialah peluang untuk mendapatkan keuntungan yang maksimum.
Dengan keuntungan yang diperoleh itu, para pengusaha akan melaburkan
kembali keuntungan yang diperoleh untuk memastikan kelangsungan
perniagaan dapat diteruskan. Keuntungan yang diperoleh juga merupakan
satu bentuk motivasi kepada pengusaha untuk bekerja dengan lebih gigih
lagi. Sebaliknya, jika perniagaan yang dijalankan itu menampakkan bibit-bibit
kegagalan, sesuatu perlu dilakukan supaya kadar kegagalan dapat
diminimumkan. Bagi francaisi-francaisi yang baru berkecimpung dalam dunia
perniagaan, risiko kegagalan lebih tinggi lantaran kekurangan pengalaman
terutama dalam menguruskan operasi perniagaan dan kawalan terhadap
aspek kewangan. Jika tidak dikawal, situasi ini akan menyebabkan keyakinan
francaisi untuk meneruskan perjuangan dalam perniagaan menjadi semakin
rendah.
Sehubungan itu, menjadi tugas dan tanggungjawab francaisor untuk
mengembalikan atau mengekalkan motivasi dan keyakinan francaisi untuk
terus berjuang dalam perniagaan yang diceburinya. Tegasnya, francaisor
mesti membantu francaisi-francaisi mereka untuk memperoleh keuntungan
dalam perniagaan. Sungguhpun kedua-dua francaisor dan francaisi ialah dua
entiti perniagaan yang berasingan, namun konsep menang-menang dalam
perniagaan francais sangat penting dilaksanakan. Jika jualan yang dicatatkan
oleh francaisi mereka menunjukkan trend yang semakin meningkat, ini
bermakna peluang francaisor untuk memperoleh pendapatan dalam bentuk
royalti ialah tinggi. Ini kerana semakin tinggi tingkat jualan yang dicatatkan
semakin tinggi jumlah
royalti yang akan dikutip.
Sebaliknya, jika prestasi perniagaan francaisi menunjukkan trend yang
menurun ini akan membebankan francaisor. Bukan sahaja francaisor tidak
dapat mengutip royalti yang tinggi malah jenama dan sistem perniagaan
francaisor akan terjejas dan mendapat gambaran buruk pada kaca mata
pengguna. Oleh itu, pekerja- pekerja sokongan francaisor perlulah berperanan
dengan lebih aktif lagi bagi membantu francaisi mereka mengekalkan tingkat
jualan. Antara sokongan yang boleh diberikan ialah menawarkan latihan yang
berterusan, motivasi, pemantauan, kawalan terhadap aspek kewangan dan
idea-idea bagi penambahbaikan perniagaan.
136
10.2.2 Self-Employment
Salah satu perkara yang menarik bagi seseorang terjun ke dunia perniagaan
ialah peluang menjadi bos kepada sesebuah perniagaan atau self-
employment. Keengganan mereka untuk bekerja makan gaji mungkin
disebabkan oleh faktor -faktor seperti konflik dengan pihak atasan, tidak suka
menerima arahan dan mematuhi prosedur syarikat, persepsi bahawa diri
mereka tidak dihargai oleh pihak syarikat ataupun diberhentikan atas sebab
kemelesetan ekonomi atau secara sukarela. Menjadi bos kepada perniagaan
sendiri bermakna seseorang itu mempunyai kuasa untuk mengarah,
mengawal dan membuat keputusan-keputusan perniagaan atas pertimbangan
sendiri. Dalam konteks ini, perniagaan francais memberi peluang kepada
bakal-bakal francaisi untuk bekerja sendiri dan menimba pengalaman tentang
cara untuk berjaya dalam bidang perniagaan melalui
proses trial and error.
Francaisi juga berpeluang melihat cara francaisor mengendalikan perniagaan
mereka sehingga berjaya. Oleh itu, pekerja-pekerja sokongan francaisor
perlulah menunjukkan teladan yang baik dengan melaksanakan kaedah,
prosedur, program dan amalan-amalan positif dalam perniagaan dengan betul
supaya francaisi-francaisi dapat mempelajari sesuatu yang berguna untuk
kejayaan masa depan perniagaan mereka. Jika pekerjapekerja sokongan
francaisor tidak menunjukkan komitmen untuk
membantu ke arah kejayaan perniagaan francaisi atau membantu mereka
dalam menyelesaikan masalah yang timbul, ini akan melemahkan semangat
francaisi untuk terus mengekalkan momentum dalam perniagaan.
10.2.3 Striving to be Successful
Seperti yang telah dinyatakan tadi pekerja-pekerja sokongan francaisor
mestilah komited membantu francaisi-francaisi mencipta kejayaan dalam
perniagaan. Bukanlah sesuatu yang mustahil jika bantuan, galakan dan
motivasi yang diberikan sepanjang masa kepada francaisi akan membolehkan
perniagaan mereka berkembang dari segi saiz dan keuntungan. Justeru,
wakil-wakil francaisor atau pekerja-pekerja sokongan mereka perlu
mempunyai hubungan yang lebih intim dan beriltizam dengan berusaha
memberikan segala bentuk bantuan dan sokongan yang berterusan seperti
galakan, motivasi, arahan, penghargaan dan pujian di samping berkomunikasi
secara positif dalam hal-hal yang melibatkan penambahbaikan dan penjanaan
idea-idea perniagaan. Sikap pilih kasih francaisor terhadap francaisi- francaisi
mereka perlulah dielakkan. Francaisi yang berasa mereka ditindas akan
mengambil pendekatan-pendekatan di luar perancangan polisi syarikat seperti
137
membeli bahan mentah atau barang-barang jualan dengan pembekal lain.
Keadaan ini akan meruncingkan lagi hubungan antara kedua-dua belah pihak.
10.2.4 Opportunity for Growth
Kejayaan sistem perniagaan francais bergantung kepada keupayaan
sesebuah perniagaan itu berkembang. Mengembangkan perniagaan francais
juga merupakan matlamat utama francaisi dalam dunia perniagaan mereka.
Sehubungan itu, peranan francaisor dalam memahami matlamat dan
kecenderungan francaisi- francaisi mereka untuk mengembangkan
perniagaan sangat penting. Dalam hal ini, pihak francaisor boleh membantu
dalam bentuk melakukan Penyelidikan dan Pembangunan [Research and
Development (R&D)] untuk menghasilkan produk atau perkhidmatan baru.
Melalui pendekatan ini, penembusan pasaran baru dapat dilakukan di
samping mengekalkan produk atau perkhidmatan sedia ada. Pihak francaisor
juga boleh melakukan promosi yang lebih agresif dengan menggunakan
aplikasi dan teknik-teknik promosi terkini. Usaha penambahbaikan secara
berterusan oleh pihak francaisor akan memberikan keyakinan kepada
francaisi tentang keuntungan masa depan yang lebih positif terutama dalam
konteks mengembangkan perniagaan sedia ada.
10.3 KOMUNIKASI
Hubungan antara francaisor dan francaisi ibarat orang yang berkahwin dan
ikatan yang disatukan melalui proses akad dan nikah perlulah dipelihara
sehingga ke akhir hayat. Bezanya dalam industri francais, hubungan diikat
sebaik sahaja perjanjian francais ditandatangani. Menurut seksyen 25 Akta
Francais 1998, tempoh minimum bagi satusatu perjanjian ialah lima tahun dan
terdapat perjanjian yang mempunyai tempoh yang lebih lama seperti 10 tahun,
15 tahun dan 20 tahun. Sungguhpun tempoh minimum perjanjian francais
ialah lima tahun sahaja, ia bukanlah satu tempoh yang singkat kerana dalam
tempoh tersebut pelbagai perkara sama ada positif mahupun negatif boleh
berlaku. Jika aspek negatif yang lebih banyak terbit daripada hubungan
tersebut, keadaan perniagaan akan menjadi lebih rencam dan ada
kemungkinan kedua-dua pihak akan cuba menyalahi antara satu sama lain.
Kerencaman dalam hubungan antara francaisor dan francaisi ini boleh
dimenifestasikan melalui pembatalan perjanjian sebelum tempoh sebenar
tamat atau pihak francaisi tidak lagi mengikut sistem yang telah
138
ditetapkan. Perkembangan yang tidak sihat dalam amalan perniagaan francais
seperti ini disebabkan oleh faktor komunikasi yang tidak terjalin dengan baik
dan ikhlas.
Komunikasi yang positif dan berkesan ialah prasyarat dalam kejayaan
sesebuah perniagaan francais. Ketidakcekapan dalam berkomunikasi akan
memberi kesan mendalam kepada hubungan francaisor dan francaisi selain
menjejaskan perjalanan sesebuah perniagaan. Dalam konteks ini, komunikasi
yang efektif perlu dirangka dengan cermat dan terancang terutama yang
melibatkan proses penyampaian maklumat dan laporan. Kecekapan
komunikasi juga akan memastikan kelangsungan sesebuah perniagaan dan
seterusnya meningkatkan pertumbuhan dan pembangunan perniagaan
francais itu sendiri.
Pada pendapat anda, apakah kaedah-kaedah
komunikasi yang digunakan untuk memastikan
hubungan francaisor dan francaisi menjadi lebih
efisien?
BENAR, hubungan melalui telefon, laman Internet, e-mel, faks, buletin dan
kekerapan bermesyuarat antara francaisi dan francaisor ialah antara beberapa
pendekatan yang boleh digunakan untuk mewujudkan rangkaian komunikasi
yang berkesan. Berikut dijelaskan beberapa kaedah atau pendekatan
komunikasi yang efektif.
(a) Hubungan Melalui Telefon
Saluran komunikasi yang paling efektif dewasa ini ialah hubungan melalui
telefon. Telefon bimbit misalnya mudah untuk diakses kerana telefon bimbit
sentiasa bersama dengan orang yang ingin dihubungi tidak kira tempat
mereka berada walaupun ia melangkaui sempadan geografi. Jika francaisi
mempunyai sebarang masalah, mereka boleh menghubungi francaisor atau
wakil francaisor dengan mudah pada bila -bila masa selagi tidak mengganggu
urusan peribadi mereka. Komunikasi verbal antara satu sama lain ialah mode
yang efektif kerana setiap persoalan yang ingin ditanya atau masalah yang
dihadapi dapat dinyatakan secara terus dan mungkin jawapan boleh diberikan
pada masa yang sama. Keadaan ini akan mewujudkan hubungan yang lebih
intim berbanding jika maklumat yang ingin disampaikan melalui perantaraan
orang ketiga. Bagi pihak francaisor pula, mereka boleh menyampaikan
maklumat terkini atau aktiviti-aktiviti yang akan dijalankan dengan lebih
pantas dan jelas.
139
(b) Internet – Laman Web
Perkembangan sains dan teknologi dewasa ini memberikan kesan yang
signifikan kepada mempermudahkan urusan perniagaan. Pembangunan
laman web syarikat (francaisor) boleh dimanfaatkan oleh bakal-bakal francaisi
apabila maklumat-maklumat terkini sama ada yang berbentuk laporan, fakta,
aktiviti, gambar, audio-visual dan sebagainya dapat disampaikan dengan lebih
cepat dan pantas pada kos yang berpatutan. Melalui Internet, francaisor boleh
berkomunikasi secara langsung dengan francaisi-francaisi mereka secara
serentak. Kecanggihan teknologi ini membantu dalam mempertingkatkan
hubungan francaisor-francaisi. Selain itu, francaisor boleh memasukkan
maklumat- maklumat terkini seperti perubahan dalam manual operasi,
maklumat terkini tentang produk-produk baru serta aktiviti-aktiviti promosi
yang telah, sedang dan akan dijalankan. Manakala francaisi pula dapat
mengekses maklumat tersebut dengan mudah dan pengetahuan mereka
sentiasa dikemaskinikan.
(c) E-mel dan Faksimili

Lanjutan daripada penggunaan teknologi itu tadi, francaisor-francaisi
boleh berkomunikasi melalui e-mel yang menyalurkan dengan lebih
pantas maklumat-maklumat secara bertulis, bergambar atau file attachment.
Melalui e-mel, francaisor dapat menyalurkan maklumat setiap hari kepada
francaisi-francaisi mereka selain memberikan kata-kata semangat,
perangsang dan dorongan untuk terus maju dalam perniagaan. Penggunaan
mesin faksimili juga membantu untuk mempercepatkan proses penyaluran
maklumat. Merupakan sesuatu yang menjengkelkan dewasa ini sekiranya
pengusaha atau francaisor-francaisi tidak mempunyai kemudahan-
kemudahan ini dalam urusan perniagaan mereka.
(d) Lawatan Peribadi
Lawatan peribadi atau personal visits oleh Ketua Pegawai Eksekutif, pengarah
syarikat, pengurus kewangan atau Pengarah Kawasan (Regional Director) ke
outlet-outlet francaisi merupakan satu sentuhan komunikasi
yang paling berkesan. Sebagai francaisi, mereka akan berasa sangat bangga
kerana perhatian dan sokongan yang diberikan oleh pihak atasan terhadap
usaha yang mereka lakukan. Lawatan peribadi ini akan merangsang
usahawan francais untuk terus bersemangat menguruskan perniagaan
mereka dengan bersungguh-sungguh. Bagi pihak atasan pula, mereka akan
menyelami masalah atau perkara-perkara yang berbangkit
140
dengan lebih jelas dan melihat sendiri masalah-masalah yang dihadapi oleh
francaisi-francaisi mereka tanpa mengharapkan laporan-laporan bulanan
sahaja.
10.4 PERANAN WAKIL-WAKIL LAPANGAN Selain daripada menggunakan
saluran komunikasi yang telah dibincangkan di atas, francaisor boleh
menggunakan wakil-wakil
lapangan (the field representatives) sebagai platform untuk membentuk
hubungan yang lebih baik antara francaisor dan francaisi. Wakil- wakil
lapangan boleh berperanan sebagai mata, telinga dan mulut bagi pihak
francaisor terhadap perkembangan dan aktiviti perniagaan francaisi.
Sehubungan itu, fungsi wakil-wakil lapangan bukan sekadar melakukan
lawatan berkala sahaja sebaliknya lebih daripada itu. Antara fungsi utama
wakil-wakil lapangan ialah:
419. Mewakili francaisor dalam membentuk hubungan yang lebih rapat
dan mesra.
420. Bertindak sebagai perunding kepada francaisi seperti menawarkan
kemahiran-kemahiran menyelesaikan masalah dan khidmat nasihat tentang
cara untuk terus berjaya dalam perniagaan.
421. Menawarkan latihan kepada francaisi dan pekerjapekerja mereka.
422. Memimpin francaisi dalam aspek pengurusan seperti menguruskan
rekod-rekod kewangan, kawalan operasi dan membuat keputusan.
423. Menjadi pendorong kepada francaisi.
Bagi sesetengah syarikat, mewujudkan jawatan wakil-wakil lapangan di
anggap sebagai beban kerana kos bayaran upah dan kos latihan. Justeru,
mereka mengharapkan perjanjian yang telah ditandatangani sebagai pengikat
hubungan antara francaisor -francaisi. Akibatnya, francaisi bagi syarikat ini
tidak mendapat bantuan, sokongan, latihan dan motivasi yang sewajarnya
daripada pihak francaisor. Keadaan ini akan menyebabkan francaisi mencari
alternatif sendiri untuk memastikan kelangsungan perniagaan yang
dijalankan. Antara alternatif yang mungkin diambil ialah melakukan promosi
sendiri, menokok tambah resepi dan seumpamanya. Tindakan ini dilakukan
lantaran tidak ada wakil yang melakukan pemantauan terhadap aktiviti
perniagaan francaisi dan memberikan latihan serta khidmat perundingan yang
sewajarnya.
141
10.5 LATIHAN UNTUK FRANCAISI
Latihan ialah aspek yang paling penting bagi pembangunan dan
perkembangan perniagaan francaisor. Ia merupakan satu proses membentuk
tingkah laku, kemahiran dan pengetahuan yang tinggi dalam kalangan
pekerja. Dalam konteks perniagaan francais, latihan dilihat sebagai satu
elemen yang tidak boleh dipandang ringan memandangkan bakal francaisi
yang berminat dengan sesebuah perniagaan francais tidak mempunyai
pengalaman yang luas dalam dunia perniagaan sebenar. Latihan mencakupi
tiga komponen utama iaitu:
424. Membentuk unit latihan dengan menentukan individu yang
mengetuai unit tersebut serta fungsinya.
425. Menubuh dan menentukan lokasi latihan.
426. Membangunkan program latihan termasuk membentuk falsafah,
matlamat pembelajaran, kemahiran-kemahiran yang ingin dicapai serta
kaedah-kaedah yang akan digunakan dalam latihan tersebut.
Secara umumnya, latihan untuk bakal-bakal francaisi dibahagikan kepada tiga
bentuk latihan utama iaitu:
427. Pre-opening training.
428. Grand-opening training.
429. Post-opening training. 1. Pre-opening training
Pre-opening training merupakan latihan yang diwajibkan kepada
francaisifrancaisi baru sebelum perniagaan mereka beroperasi. Latihan dalam
bilik darjah serta pengalaman secara hands-on bersama francaisor lebih
menekankan perkara-perkara yang berkaitan dengan perancangan perniagaan
francais, pengambilan pekerja, pembelian, pengiklanan, pengurusan
perniagaan, kawalan tunai dan inventori serta kaedah pengeluaran dan
operasi.
Francaisi-francaisi juga dilatih untuk memahami manual operasi dan manual
latihan yang dapat membantu mereka mengendalikan perniagaan dengan
lebih berkesan. Kebiasaannya, latihan pada peringkat ini mengambil masa
sekurang-kurangnya seminggu dan bergantung kepada program latihan yang
telah ditetapkan. Semasa dalam latihan, francaisifrancaisi juga berpeluang
berinteraksi antara satu sama lain dan masingmasing
dapat berkongsi pengalaman, kekuatan dan kelemahan serta
jangkaan dan harapan.
142
430. Grand-opening training
Bagi syarikat-syarikat besar yang komited tentang pentingnya hubungan yang
baik antara francaisor dan francaisi, persiapan rapi untuk majlis perasmian
secara besar-besaran untuk pembukaan satu-satu outlet sangat penting
kerana ia memberikan imej yang baik kepada jenama serta produk yang
ditawarkan. Kebiasaannya, latihan-latihan ini dikendalikan di outlet-outlet
sebenar dan mengambil masa sekurang-kurangnya seminggu atau beberapa
minggu dan melibatkan pekerja-pekerja yang telah dilantik oleh pihak
pengurusan. Antara bentuk latihan yang diberikan ialah prosedur operasi
yang mencakupi aspek perkhidmatan/pengeluaran, kewangan, pemasaran dan
operasi. Sementara itu, peranan wakil-wakil francaisor sangat penting supaya
latihan yang diberikan dapat dilaksanakan dengan jayanya. Bermula
daripada tarikh perasmian, wakil-wakil francaisor akan berada di outlet
sekurang-kurangnya seminggu untuk memantau perjalanan operasi serta
membantu mengurangkan masalah-masalah yang timbul pada peringkat
permulaan operasi. Ini juga menunjukkan bahawa francaisor benar-benar
komited untuk membantu francaisi di samping mewujudkan rasa setia,
semangat serta membentuk pasukan kerja yang mantap.
431. Post-opening training
Francaisor yang bertanggungjawab akan memberikan latihan kepada
francaisi-francaisi mereka secara berterusan dan dari semasa ke semasa.
Latihan pada tahap ini boleh dilakukan dalam bentuk berkala sama ada
sebulan sekali, tiga bulan sekali atau enam bulan sekali. Latihan yang
diadakan bertujuan untuk memastikan francaisi dan pekerja-pekerjanya
mendapat latihan yang terkini berkenaan dengan produk, sistem, kawalan
kualiti, kewangan, kaedah perakaunan dan pemasaran.
Selain itu, pihak francaisor juga boleh mengadakan latihan yang lebih kerap
kepada mana-mana francaisi yang difikirkan memerlukan latihan yang lebih
kerana mereka kurang berpengalaman dalam bidang-bidang tertentu seperti
perakaunan dan perkhidmatan. Anual dinner atau jamuan makan malam yang
diadakan sekali setahun juga merupakan satu kaedah untuk merapatkan
hubungan antara francaisi selain daripada mengumumkan polisi-polisi baru
syarikat. Pihak francaisor juga boleh mengadakan seminar dan bengkel untuk
membincangkan pelbagai masalah yang spesifik dan mencari alternatif
kepada masalah yang dihadapi.
143
SOALAN DALAM TEKS
432. Jelaskan empat perkara yang diutamakan dalam konteks sokongan
terhadap francaisi?
433. Komunikasi ialah angkubah paling penting untuk memelihara
hubungan dengan francaisi.
Jelaskan secara ringkas, empat bentuk komunikasi yang dicadangkan.
434. Bincangkan kepentingan latihan. Jelaskan secara ringkas bentuk-
bentuk latihan dalam konteks perniagaan francais.
10.6 KESIMPULAN
Secara umumnya, bab ini membincangkan persoalan yang berkaitan dengan
bentuk-bentuk sokongan yang diberikan oleh pihak francaisor kepada bakal
-bakal francaisi mereka. Perkara yang paling utama sekali ialah tentang sejauh
mana pihak francaisor dapat membantu bakal-bakal francaisi memperoleh
keuntungan dan kejayaan dalam perniagaan mereka. Kejayaan tidak akan
tercapai sekiranya hubungan antara francaisor dan francaisi tidak
menunjukkan keintiman lantaran kurangnya komunikasi antara kedua -dua
belah pihak. Peranan wakil-wakil lapangan serta latihan-latihan yang
berterusan penting agar francaisi tidak berasakan diri mereka keseorangan
dalam sistem perniagaan francais.
435. __________________ ialah bentuk sokongan francaisor untuk
membolehkan francaisi mendapatkan keuntungan yang maksimum.
436. “Francaisi berkuasa untuk mengarah, mengawal dan membuat
keputusan-keputusan perniagaan atas pertimbangan sendiri”
____________________ ialah salah satu bentuk sokongan yang diberikan oleh
pemegang francais.
437. _____________________ ialah satu bentuk dorongan francaisor ke
arah memperkembangkan perniagaan francaisi.
144
438. Jika francaisi mempunyai sebarang masalah, mereka boleh
menghubungi francaisor atau wakil francaisor dengan mudah pada bila-bila
masa selagi tidak mengganggu urusan peribadi. Ini merupakan satu bentuk
komunikasi menggunakan
_______________.
439. ___________________ merupakan satu sentuhan komunikasi yang
paling berkesan dan francaisi berasa sangat bangga kerana
perhatian dan sokongan yang diberikan oleh pihak atasan terhadap usaha
yang mereka lakukan.
440. _____________________ berperanan sebagai mata, telinga dan mulut
bagi pihak francaisor terhadap perkembangan dan aktiviti perniagaan
francaisi.
441. ___________________ ialah satu proses membentuk tingkah laku,
kemahiran dan pengetahuan yang tinggi dalam kalangan pekerja.
442. Latihan peringkat ___________________ merupakan latihan yang
diwajibkan kepada francaisi-francaisi baru sebelum perniagaan mereka
beroperasi. Latihan ini juga dikendalikan dalam bilik darjah serta pengalaman
secara hands-on bersama francaisor. Ia menekankan perkara-perkara yang
berkaitan dengan perancangan perniagaan francais, pengambilan pekerja,
pembelian, pengiklanan, pengurusan perniagaan, kawalan tunai dan inventori
serta kaedah pengeluaran dan operasi.
443. Wakil-wakil francaisor akan berada di outlet sekurang-kurangnya
seminggu untuk memantau perjalanan operasi serta membantu
mengurangkan masalah-masalah yang timbul pada peringkat permulaan
operasi. Ini merupakan satu bentuk latihan di peringkat
_______________________.
444. _____________________ ialah latihan dalam bentuk berkala sama ada
sebulan sekali, tiga bulan sekali atau enam bulan sekali. Semak jawapan anda
di akhir modul ini.
445. Empat perkara yang diutamakan dalam konteks sokongan terhadap

francais ialah:
(i) Profitability – Membantu usahawan francais mendapatkan keuntungan
yang maksimum.
145
446. Self-employment – Membantu usahawan menjadi bos kepada
sesebuah perniagaan.
447. Striving to be successful – Francaisor memberi galakan dan motivasi
bagi membolehkan perniagaan francaisi berjaya.
448. Opportunity for growth – Peranan francaisor dalam memahami
matlamat dan kecenderungan francaisifrancaisi untuk mengembangkan
perniagaan.
2. Empat bentuk komunikasi yang dicadangkan ialah:
449. Hubungan melalui telefon - Mudah untuk diakses kerana telefon
bimbit sentiasa bersama dengan orang yang ingin dihubungi tidak kira tempat
mereka berada walaupun ia melangkaui sempadan geografi.
450. Internet laman web - Maklumat-maklumat terkini sama ada yang
berbentuk laporan, fakta, aktiviti, gambar, audio visual dan sebagainya dapat
disampaikan dengan lebih cepat dan pantas pada kos yang berpatutan.
451. E-mel dan faksimili - Francaisor-francaisi boleh berkomunikasi
melalui e-mel maklumat-maklumat secara bertulis, bergambar atau file
attachment dapat disalurkan dengan lebih pantas. Penggunaan mesin
faksimili juga membantu untuk mempercepatkan
proses penyaluran maklumat.
452. Lawatan peribadi - Personal visits oleh ketua pegawai eksekutif,
pengarah syarikat, pengurus kewangan atau pengarah kawasan ke outlet-
outlet francaisi merupakan satu sentuhan komunikasi yang paling berkesan.
Sebagai francaisi, mereka akan berasa sangat bangga kerana perhatian dan
sokongan yang diberikan oleh pihak atasan terhadap usaha yang mereka
lakukan.
Lawatan peribadi ini akan merangsang usahawan francais untuk terus
bersemangat menguruskan perniagaan mereka dengan bersungguh-sungguh.
146
453. Bentuk-bentuk latihan dalam konteks perniagaan francais ialah:
(i) Pre-opening training merupakan latihan yang diwajibkan kepada francaisi-
francaisi baru sebelum perniagaan mereka beroperasi.
(ii) Grand-opening training merupakan persiapan rapi untuk majlis perasmian
secara besar-besaran untuk pembukaan satu-satu outlet dan latihan ini
sangat penting kerana ia memberikan imej yang baik kepada jenama serta
produk yang ditawarkan.
(iii) Post-opening training ialah latihan dalam bentuk berkala sama ada
sebulan sekali, tiga bulan sekali atau enam bulan sekali. Latihan yang
diadakan bertujuan untuk memastikan francaisi dan pekerja-pekerjanya
mendapat latihan yang terkini berkenaan dengan produk, sistem, kawalan
kualiti, kewangan, kaedah perakaunan dan pemasaran.
147
148
BAB 11
TANGGUNGJAWAB SOSIAL DAN
ETIKA PERNIAGAAN
OBJEKTIF BAB
454. Mengenal pasti faktor-faktor etika dalam membuat keputusan.
455. Memahami dengan jelas tentang francais dan tanggungjawab sosial.
456. Membincangkan hubungan dengan isu-isu francais.
11.1 PENGENALAN
Etika sering dikaitkan dengan persoalan untuk menentukan sama ada sesuatu
tindakan itu baik atau buruk, betul atau salah, bermoral atau tidak bermoral
dan adil atau tidak adil. Etika juga diertikan dengan norma atau ‘standard’
tingkah laku yang menjadi panduan moral seseorang untuk dipilih bagi
bertingkah laku atau berinteraksi dengan orang lain (Cooper, 1998). Menurut
Justis & Judd (2003) dalam buku Franchising telah mendefinisikan etika
perniagaan ialah sesuatu yang melibatkan tingkah laku, jangkaan dan nilai-
nilai moral yang dihadapi oleh sesuatu sistem francais dan pengurusan
seperti juga yang dihadapi oleh pemilik organisasi francaisi dan pengurusan
dalam membuat keputusan atau menentukan kewangan, operasi dan
pemasaran sesuatu produk atau perkhidmatan mereka.
Namun, apabila bercakap tentang etika, setiap individu memberikan
pandangan yang berbeza tentang persoalan berhubung dengan etika
perniagaan. Sesetengah individu berpendapat ia berkait dengan tingkah laku
dalam mematuhi peraturan yang ditetapkan dalam perniagaan. Jika persoalan
ini diajukan kepada individu lain mereka mungkin berpendapat ia lebih
tertumpu kepada soal betul atau salah dalam pengendalian perniagaan.
11.2 FAKTOR ETIKA DALAM MEMBUAT KEPUTUSAN Beberapa ahli falsafah
Barat telah membangunkan pelbagai teori moral untuk menggambarkan
tingkah laku dan nilai moral seseorang individu.
149
Tingkah laku dan nilai yang dipegang ini akan menentukan pilihan dalam
membuat sebarang keputusan terutama dalam hal-hal yang berkaitan dengan
etika dalam perniagaan. Seseorang akan memilih satu tindakan atau
keputusan berdasarkan sebab dan rasional masing-masing. Francaisor dan
francaisi juga tidak terkecuali dengan falsafah moral untuk dijadikan panduan
dalam membuat keputusan yang beretika. Penilaian terhadap moral boleh
membantu mereka dalam mengenal pasti nilai-nilai yang boleh menjadi
petunjuk untuk membuat keputusan dan membawa produk atau perkhidmatan
kepada pasaran.
Tiga faktor daripada teori moral dikenal pasti boleh dijadikan panduan kepada
francaisor dan francaisi dalam membuat keputusan mereka iaitu:
457. Berdasarkan tindakan betul dan melihat kepada akibat (ethical
consequentialism).
458. Berdasarkan hak dan niat (ethical formalism).
459. Berdasarkan keadilan.
Selain faktor-faktor etika di atas, francaisor atau francaisi juga boleh
menjadikan falsafah etika Islam sebagai panduan kualitatif untuk membuat
keputusan dalam perniagaan francais yang diceburi. Falsafah etika Islam
berasaskan tiga perkara pokok iaitu akidah, syariah dan akhlak. Sumbernya
ialah al-Quran dan sunnah. Secara umum, falsafah etika Islam antaranya
menggariskan faktor-faktor berikut:
460. Keadilan
461. Kejujuran
462. Ihsan
463. Keseimbangan
Keadilan dilihat sebagai kesaksamaan dalam membuat sesuatu keputusan.
Francaisor perlulah melayan semua francaisi ataupun pelanggan secara adil.
Pembahagian kawasan operasi hendaklah diberikan seimbang kepada semua
francaisi. Yuran francais juga perlulah selaras tanpa mengira rakan, saudara
atau francaisi yang disukai. Begitu juga dalam pengurusan dalaman, keadilan
juga perlu dijadikan panduan dalam pengurusan dari segi pengagihan beban
tugas dan hukuman terhadap kesalahan yang dilakukan oleh pekerja.
Keseimbangan pula dilihat daripada kepentingan duniawi dan ukhrawi, rohani
dan jasmani. Francaisor ataupun francaisi dalam mengambil keputusan tidak
hanya melihat kepada perkara duniawi dan jasmani sahaja tetapi perlulah
mengambil kira hal- hal rohani dan ukhrawi. Manusia tidak ada yang kekal.
Hubungan manusia tidak hanya sesama manusia sahaja tetapi juga hubungan
dengan Allah (SWT) dan alam sejagat perlulah diambil kira.
150
Kejujuran bererti ketulusan seseorang yang bermula daripada niat atau tujuan
yang baik kemudiannya melihat kepada setiap tindakan yang diambil juga
perlulah baik. Islam amat menekankan faktor etika ini bukan
hanya dalam pengurusan perniagaan sahaja tetapi juga secara universal.
Setiap muslim dituntut berlaku jujur dalam keadaan apa pun atau pekerjaan
yang dilakukan.
Ihsan ialah kebajikan, mengasihani, simpati, belas kasihan, memberi
pertolongan atau lain-lain tindakan yang baik diambil atau dilakukan. Dalam
membuat keputusan, francaisor atau francaisi perlu memberi pertimbangan
kepada tindakan membuat ihsan dan kebaikan. Ini boleh membantu mereka
menjaga kepentingan dan kebajikan semua pihak yang berurusan. Perniagaan
francais memerlukan hubungan dan jaringan berterusan. Kerjasama semua
pihak turut diperlukan. Justeru memiliki etika ihsan atau melaksanakan
kebajikan merupakan satu kelebihan.
SOALAN DALAM TEKS
Isikan tempat kosong:
464. Menurut Cooper (1998), etika juga didefinisikan sebagai
___________________tingkah laku yang menjadi panduan moral seseorang
untuk dipilih bagi bertingkah laku atau berinteraksi dengan orang lain.
465. Etika Pengurusan Islam menggariskan keadilan, kejujuran,
keseimbangan dan ihsan iaitu faktorfaktor ini boleh dijadikan panduan dalam
membuat keputusan. Sila padankan faktor-faktor tersebut dengan situasi di
bawah:
(a) Francaisi melaporkan penyata kewangan dengan jelas kepada francaisor.
_______________________________
(b) Francaisor mengagihkan lokasi perniagaan kepada francaisi di bawahnya
mengikut jumlah populasi dan kekuatan kuasa beli.
________________________________
151
466. Francaisor dan francaisi sentiasa memikirkan untuk mengagihkan
keuntungan perniagaan kepada pekerjapekerja. 3. Falsafah atau teori etika
Islam berlandaskan
_________________________dan__________
________
11.3 FRANCAIS DAN TANGGUNGJAWAB SOSIAL
Setiap bidang perniagaan mempunyai tanggungjawab sosial yang perlu
dipenuhi. Keuntungan tidak seharusnya menjadi pokok utama sebaliknya
haruslah berusaha bagi memenuhi kehendak dan kemahuan dalam sesebuah
sistem sosial. Dengan peredaran masa dan zaman yang semakin maju,
sesuatu perniagaan sama ada kecil atau besar ataupun perniagaan francais,
mereka mempunyai tanggungjawab sosial yang perlu dipenuhi di samping
menentukan harga, hubungan sesama pekerja, kualiti produk atau
perkhidmatan yang disediakan serta penggunaan bahan mentah. Sesebuah
perniagaan tidak akan wujud tanpa kewujudan masyarakat. Dengan
kewujudan masyarakat sekitar, ia akan mewujudkan permintaan terhadap
sesuatu produk atau perkhidmatan. Bagi perniagaan francais, tanggungjawab
asas yang perlu bagi memastikan perniagaan dapat berjalan dan berkembang
dalam sistem ekonomi dan sosial, antaranya ialah memperoleh kadar
keuntungan yang minimum dan mencukupi untuk beroperasi, menyediakan
produk atau perkhidmatan yang dapat
memenuhi permintaan dan kehendak pelanggan serta menyediakan peluang
pekerjaan kepada masyarakat setempat.
Kewujudan sesebuah perniagaan dalam sebuah komuniti atau masyarakat
disebabkan oleh komuniti tersebut memerlukan produk atau perkhidmatan
yang disediakan oleh sesuatu perniagaan. Jika sesuatu perniagaan dapat
menyediakan produk atau perkhidmatan yang berkualiti dan memuaskan,
harga yang berpatutan dan sentiasa memenuhi kehendak dan keperluan
komuniti, perniagaan tersebut akan dapat bertahan dan terus wujud.
Tanggungjawab sosial merupakan sesuatu yang kompleks dan ia meliputi
pelbagai aspek dalam sesebuah komuniti. Ia melibatkan persoalan tentang
apakah tanggungjawab atau kewajipan
152
yang harus dilakukan oleh sesebuah perniagaan terhadap komuniti atau
masyarakat setempat? Menurut Robert T. Justis dan Richard J. Judd (2003)
dalam buku ‘Franchising’, tanggungjawab sosial merangkumi tiga aspek
utama iaitu kewajipan sosial, tanggungjawab sosial dan kepekaan sosial.
1. Kewajiban sosial
Sesuatu perniagaan atau organisasi dikatakan memenuhi kewajipan sosial
apabila ia mematuhi undang-undang dan peraturan yang telah ditetapkan,
memberikan maklumat tentang mereka jika diperlukan dan akan memberi
sumbangan jika mereka dapat melihat dengan jelas akan kebaikannya kepada
organisasi atau perniagaan.
2. Tanggungjawab sosial
Sesuatu perniagaan atau organisasi sentiasa berusaha bagi memastikan
amalan perniagaan yang dijalankan dapat memenuhi budaya masyarakat
setempat. Mereka juga sentiasa memperbaiki dan meningkatkan lagi sistem
perniagaan bersesuaian dengan kehendak komuniti. Maklumat tentang
perniagaan mereka dapat diperoleh dengan lebih mudah oleh sesiapa sahaja
yang memerlukannya. Mereka memainkan peranan dalam pembangunan
sesebuah komuniti dan tidak menimbulkan masalah kepada komuniti
tersebut.
3. Kepakaran sosial
Komuniti bebas memperoleh sebarang maklumat berhubung dengan amalan
perniagaan yang dijalankan oleh sesuatu perniagaan atau organisasi tanpa
sebarang halangan atau sekatan. Syarikat secara telus menyediakan segala
maklumat yang diinginkan oleh masyarakat umum dan juga sanggup
menerima sebarang input dari luar sama ada secara formal atau tidak formal
dalam membuat keputusan mereka.
Syarikat juga harus peka terhadap segala cadangan serta penilaian
masyarakat terhadap aktiviti–aktiviti lama ataupun baru yang akan dijalankan.
Jadual 11.1 menunjukkan tahap tanggungjawab sosial secara umumnya
dalam skala 10 – 1.
153
Jadual 11.1: Tahap Tanggungjawab Sosial
Tahap/Skala Tanggungjawab Sosial
10
Memberi sokongan yang kuat kepada semua aktiviti sosial
setempat, menggalakkan pekerja dalam penglibatan aktiviti
sosial dan perhubungan awam. Menjadi model dalam
kepimpinan masyarakat.
9 Meningkatkan kepentingan pemegang syer di luar jangkauan
kepentingan ekonomi serta peningkatan dalam perniagaan.
8 Mengekalkan tahap pengeluaran syarikat ke tahap yang
maksimum serta meningkatkan keadilan sosial sama ada dalam
dan luar perniagaan.
7 Membuat penetapan harga produk atau servis pada kadar yang
berpatutan bagi kepentingan perniagaan untuk jangka masa
panjang.
6 Menyediakan jaminan pekerjaan kepada pekerja pada tahap yang
mampu diberikan oleh syarikat.
5 Peka kepada hak-hak pekerja dan menyediakan produk yang
selamat di persekitaran tempat kerja yang selamat.
4 Mengekalkan tahap kualiti yang tinggi bagi setiap produk atau
servis yang disediakan.
3 Tidak memandang rendah terhadap persekitaran
2 Menyediakan persekitaran pekerjaan yang selamat.
1 Mematuhi undang-undang.
Sumber: Justis, R.T., & Judd, R.J. (2003).
Selain itu, tanggungjawab sosial boleh juga dijalankan oleh sesuatu
perniagaan atau sistem francais dengan memberi penumpuan terhadap
produk atau perkhidmatan yang ditawarkan, tidak mengabaikan pengurusan
sumber manusia, menjalankan perniagaan secara adil dan melibatkan diri
dalam aktiviti komuniti di samping menjaga kepentingan alam sekitar.
1. Produk atau perkhidmatan yang ditawarkan
Sesuatu perniagaan atau francais hendaklah memastikan produk yang
dikeluarkan selamat digunakan dan tidak memberi pencemaran dalam operasi
pengeluaran. Mereka hendaklah menitikberatkan nilai kesihatan termasuk
soal-soal pembungkusan dan label.
154
2. Pengurusan sumber manusia
Memastikan persekitaran pekerja dalam keadaan selamat dan terjamin
semasa menjalankan operasi. Majikan perlu menyediakan latihan yang
bersesuaian dan program pembangunan kerjaya bagi membuka peluang ke
tahap yang lebih tinggi. Majikan juga perlu menyediakan program bagi
menghadapi tekanan di tempat kerja, khidmat nasihat kerjaya dan
menyediakan pusat penjagaan kanak-kanak serta lain-lain aktiviti yang
memberi manfaat kepada pekerja.
3. Mengamalkan perniagaan yang adil
Ini merujuk kepada peluang pekerjaan dan peningkatan kerjaya yang sama
rata terutama kepada golongan wanita dan golongan kurang upaya serta
membuka ruang kepada golongan wanita untuk menjadi francaisi.
4. Penglibatan dalam komuniti
Perniagaan francais harus memberi sokongan dan terlibat secara langsung
atau tidak langsung dalam program kemasyarakatan seperti program
kesenian, program yang berkaitan dengan kanak-kanak ataupun program
rekreasi setempat. Melibatkan diri dalam projek-projek yang dijalankan oleh
komuniti seperti menjalankan kempen pungutan derma kecemasan dan
sebagainya. Melibatkan diri secara aktif dalam aktivitiaktiviti pertolongan
cemas bagi membantu mereka yang mengalami malapetaka seperti
menyediakan program bantuan yang melibatkan pekerja-pekerja syarikat
secara langsung atau memberi sumbangan produk keluaran syarikat ataupun
secara tunai.
467. Menjaga kepentingan alam sekitar dan penggunaan tenaga
Menjaga tahap pencemaran alam sekitar dalam operasi pengeluaran dan
pemasaran serta penggunaan tenaga yang minimum. Mengamalkan kitar
semula yang betul di samping menjaga bahan buangan yang teratur.
SOALAN DALAM TEKS
468. Senaraikan lima tanggungjawab sosial yang boleh dilakukan oleh
155
11.4 ISU–ISU HUBUNGAN DALAM PERNIAGAAN FRANCAIS
Setiap bidang perniagaan tidak terkecuali daripada isu masing- masing begitu
juga dengan perniagaan francais yang menekankan dari aspek perhubungan
francaisor–francaisi. Dua persoalan utama yang sering dikaitkan dengan
francais yang perlu dilihat dengan teliti ialah berkaitan dengan aspek-aspek
negatif dalam francais dan hubungan francaisor francaisi.
11.4.1 Aspek-Aspek Negatif dalam Francais
Robert Al Purvin merupakan seorang peguam dan seorang pakar dalam
undang-undang francais. Beliau juga merupakan Pengerusi Lembaga
Pemegang Amanah ‘The Association of franchisees and dealers’ telah
menggariskan beberapa aspek berhubung dengan perniagaan francais
melalui bukunya yang bertajuk “The Franchisees Fraud’ yang perlu diberi
pertimbangan antaranya:
1. Apakah pelaburan di bidang francais selamat?
Kajian sering menunjukkan peratusan pelaburan bidang francais lebih
menguntungkan daripada kegagalan dibandingkan dengan perniagaan
persendirian. Namun, fakta yang diberikan sering kali dimanipulasikan bagi
memperdaya dan menarik minat bakal francaisi. Sepatutnya bakal francaisi
diberikan statistik yang lebih relevan seperti bilangan francaisi dalam
rangkaian tersebut yang telah gagal dan bagaimana francaisor mendefinisi
kegagalan dan apakah faktor-faktor yang menyebabkan kegagalan tersebut?
469. Apakah francaisi di anggap sebagai “rakan-kongsi” kepada
francaisor?
Semasa pemilihan dan pelantikan, francaisor selalunya menyatakan mereka
memerlukan ‘rakan-kongsi’ untuk mengembangkan perniagaan dan
menawarkan sistem francais kaedah terbaik untuk merealisasikan hasrat
tersebut. Permasalahan yang timbul ialah dari segi perjanjian francais yang
dibuat tidak menggambarkan situasi tersebut dan dilihat sebagai berat
sebelah memihak kepada francaisor.
470. Sejauh manakah francaisor mempunyai sistem perniagaan yang
terbukti berjaya?
Faktor utama yang mendorong francaisi dalam perniagaan francais ialah
kejayaan sistem tersebut dan memberi jaminan terhadap pelaburan yang
berisiko rendah. Yang menjadi persoalan di sini, masih terdapat
156
francaisor yang masih melalui proses “try and error” disebabkan mereka
sendiri kurang pengalaman dalam soal-soal seperti pemilihan lokasi,
perlindungan harta intelektual, pengurusan stok dan pengawalan kos serta
strategi pengiklanan dan promosi.
471. Sejauh manakah program latihan yang disediakan mampu memindah
‘know-how’ kepada francaisi?
Kejayaan yang dicapai oleh francaisor tidak cukup untuk menjamin kejayaan
yang akan dicapai oleh francaisi. Persoalan di sini sejauh manakah mereka
menterjemahkan pemindahan pengetahuan mereka kepada francaisi.
Mampukah francaisor menyediakan program latihan yang berkesan untuk
menduplikasikan sistem perniagaan francais mereka kepada francaisi.
472. Sejauh manakah komitmen francaisor menyediakan perkhidmatan
sokongan yang berterusan?
Salah satu faktor kelemahan dalam sistem francais ialah dalam aspek
penyediaan perkhidmatan sokongan yang berterusan. Kebanyakan francaisor
mempunyai kombinasi kedua-dua jenis outlet milik syarikat dan outlet milik
francaisi. Dalam keadaan ini, kemungkinan francaisor akan mengutamakan
outlet milik syarikat yang mempunyai kepentingan langsung daripada outlet
yang dimiliki oleh francaisi dalam menyediakan perkhidmatan sokongan.
11.4.2 Hubungan Francaisor–Francaisi
Pemantapan perhubungan antara francaisor dan francaisi merupakan faktor
yang kritikal untuk dipertahankan dan dipelihara demi memastikan kejayaan
perniagaan francais. Francaisor dan francaisi perlu melalui kisah suka dan
duka bersama dan ia boleh dikaitkan melalui analogi perkahwinan.
Perkahwinan biasanya bermula dengan berkenalan, merisik, bertunang dan
seterusnya ijab dan kabul. Namun perkara yang lebih penting selepas itu
adalah untuk menjalin persefahaman bagi menjamin kerukunan rumah tangga
yang berkekalan. Begitu juga dengan perniagaan francais yang saling
bergantung antara satu sama lain. Aspek-aspek kemanusiaan seperti unsur-
unsur perasaan, kasih sayang, kepercayaan, keyakinan dan motivasi tidak
harus dipandang rendah kerana ia boleh memberi kesan terhadap
perhubungan francaisor – francaisi. Perjanjian francais merupakan ikatan dan
ia merupakan komponen utama dalam hubungan perkongsian francaisor-
francais. Ia mendefinisikan hak dan tanggungjawab atau hak kedua-dua pihak
yang
157
akan memberi satu jaminan akan wujudnya persefahaman dan kesejahteraan
hubungan dalam jangka masa panjang.
Kegagalan dalam bidang perniagaan merupakan satu perkara yang paling
ditakuti oleh mana-mana usahawan sama ada yang menceburi bidang francais
atau menjalankan perniagaan secara sendirian. Bezanya ialah kejayaan dan
kegagalan dalam sistem francais berkait rapat dengan sejauh manakah
pelaksanaan tanggungjawab oleh kedua-dua pihak. Jika sesebuah perniagaan
yang dijalankan oleh seseorang usahawan menemui kegagalan, kegagalan ini
boleh dipersalahkan kepada usahawan tersebut atau faktor- faktor lain yang
berkaitan dengan usahawan tersebut. Sebaliknya, bagi usahawan francais,
kebiasaannya francaisi akan menunding jari ke arah francaisor terhadap
kegagalannya dan beranggapan francaisor yang menyebabkan kegagalan
tersebut dengan pelbagai alasan.
Dari aspek keuntungan, berdasarkan kepada perhubungan yang berteraskan

‘menang-menang’, keuntungan yang maksimum akan diperoleh apabila
kedua-dua pihak berjaya menjalinkan hubungan yang erat dan saling
memahami antara satu sama lain. Francaisor akan memperoleh keuntungan
jika francaisi-francaisinya meraih keuntungan. Begitu juga sebaliknya,
francaisi tidak mungkin mendapat sokongan untuk terus membuat
keuntungan jika francaisor gagal meraih keuntungan. Oleh itu, mekanisme
pemantapan dan pemeliharaan persefahaman antara kedua-dua belah pihak
ialah sesuatu yang sangat penting.
Sehubungan itu, francaisor harus sentiasa mengadakan pertemuan dan
mesyuarat yang melibatkan semua francaisi dengan mempunyai agenda serta
objektif yang jelas bagi mencapai matlamat. Francaisi pula harus
menggunakan kesempatan ini untuk dijadikan forum bagi membincangkan
sebarang masalah dan mengemukakan sebarang
cadangan untuk dilaksanakan bersama.
11.5 KESIMPULAN
Pelajaran dalam bab ini mendedahkan kita tentang faktor-faktor etika yang
boleh dijadikan panduan kepada pengurusan dan perniagaan francais dalam
membuat keputusan. Faktor- faktor etika ini boleh dilihat daripada dua sudut
iaitu, falsafah barat yang menekankan kepada teori
‘consequentialism’, ‘formalism’ dan ‘justice’, sementara sudut falsafah Islam
melihat kepada faktor-faktor keadilan, kejujuran, keseimbangan dan
ihsan. Semua bidang perniagaan mempunyai tanggungjawab sosial kepada
masyarakat atau komuniti, begitu juga dengan perniagaan francais.
Perniagaan francais mempunyai tanggungjawab sosial yang
158
boleh dilihat dari sudut kewajipan sosial, tanggungjawab sosial dan maklum
balas sosial. Beberapa aspek negatif perniagaan francais turut dibincangkan
di samping isu-isu berkaitan hubungan francaisor dan francaisi yang
umumnya dipersoalkan. Sehubungan itu, perniagaan francais perlu
mengambil kira soal etika dan tanggungjawab sosial dalam membuat
sebarang keputusan bagi merealisasikan matlamat keusahawanan dapat
dicapai.
A. Soalan Objektif:
473. Antara faktor etika dalam membuat keputusan mengikut falsafah atau
teori Barat berikut, yang manakah BUKAN menjadi panduan kepada
francaisor dan francaisi?
A. Berdasarkan hak dan niat.
B. Berdasarkan tindakan betul dan niat. C. Berdasarkan keadilan.
D. Berdasarkan tindakan betul dan akibat.
474. Faktor etika dalam membuat keputusan mengikut falsafah atau teori
Islam ialah bersumberkan al-Quran dan sunnah dan berasaskan tiga perkara
pokok berikut, KECUALI
__________________________. A. Akhlak.
B. Ukhwah. C. Syariah. D. Akidah.
B. Soalan Esei:
475. Nyata dan bincangkan tiga aspek negatif dalam perniagaan francais.
159
476. Norma atau standard
477. (i) Kejayaan.
478. Keadilan.
479. Ihsan.
480. Al-Quran dan sunnah.
481. (i) Produk dan perkhidmatan yang ditawarkan. (ii) Pengurusan
sumber manusia.
(iii) Mengamalkan perniagaan yang adil. (iv) Penglibatan dalam komuniti.
(v) Menjaga kepentingan alam sekitar dan penggunaan tenaga.
160
BAB 12
FRANCAIS ANTARABANGSA
OBJEKTIF BAB
482. Memahami perniagaan francais antarabangsa.
483. Mengenal pasti potensi francais antarabangsa.
484. Mengkaji keadaan makro pasaran antarabangsa.
485. Memahami isu budaya pasaran tempatan dan bagaimana memenuhi
keperluan tempatan.
486. Memahami operasi francais antarabangsa, aspek perundangan dan
jenis francais antarabangsa.
12.1 PENGENALAN
Francais diakui sebagai medium untuk mengembangkan perniagaan ke
peringkat antarabangsa. John Naisbit pengarang buku Megatrends mengakui
akan hakikat ini dengan menyatakan bahawa francais ialah satu bentuk
pemasaran yang cukup efektif untuk pengembangan perniagaan. Melalui
francais, sesebuah syarikat dapat memperkenalkan produk atau perkhidmatan
mereka ke negara-negara luar pada kos yang jauh lebih murah dan efektif iaitu
kos pengoperasian ditanggung oleh rakyat negara tersebut. Selain itu, yuran
dan royalti francais dapat dikutip dan digunakan semula untuk tujuan
pengukuhan jenama dan sebagainya. Pada bab ini, perbincangan akan
menjurus kepada potensi pasaran francais antarabangsa.
12.2 FRANCAIS ANTARABANGSA
Setelah sesebuah perniagaan francais dapat dijalankan dengan jayanya di
pasaran tempatan, langkah seterusnya adalah untuk mengembangkan ke
pasaran luar negara dan mendapatkan francaisi antarabangsa. Secara amnya,
bentuk atau rangka francais yang digunakan untuk pasaran antarabangsa
sama dengan yang digunakan untuk pasaran tempatan. Justeru, proses
pengembangan model francais tempatan yang berjaya tidaklah susah sangat.
161
Akan tetapi, pengembangan ke pasaran luaran melibatkan beberapa implikasi.
Jika seseorang francaisor merancang untuk mengembangkan ke pasaran
antarabangsa, ia perlu dirancang dengan teliti. Jika berlaku sebarang
kesilapan di pasaran antarabangsa, kesan kesilapan ini mungkin lebih. Bab ini
akan membincangkan tiga aspek berkaitan dengan francais antarabangsa.
Bahagian pertama menumpukan kepada persediaan yang perlu disusun dan
dirancang dengan rapi oleh pihak francaisor supaya dapat memasuki pasaran
antarabangsa dengan jayanya. Sebelum memasuki sesuatu pasaran
antarabangsa, francaisor perlu menjalankan kajian yang mendalam terhadap
pasaran tersebut. Francaisor perlu mendapatkan kefahaman yang menyeluruh
mengenai pasaran yang ingin ditembusi. Ini meliputi kefahaman persekitaran
perniagaan, aspek perundangan, sosioekonomi, budaya dan adat resam
negara berkenaan. Bahagian kedua bab ini membincangkan produk
francaisor, yang mungkin perlu diubahsuai untuk memenuhi keperluan dan
cita rasa pengguna negara yang dimasuki. Strategi pemasaran, komunikasi,
polisi pengembangan dan perkara yang lain perlu mengambil kira harapan
pengguna di pasaran tersebut. Peletakan harga juga merupakan perkara
penting dan perlu ditentukan dengan cekap.
Bahagian ketiga bab ini meninjau aspek perundangan yang perlu diteliti oleh
seseorang francaisor. Ini untuk melindungi perniagaan francais
apabila berkembang ke sesebuah negara asing. Setiap negara mempunyai
rangka perundangan yang tersendiri. Francaisor perlu memastikan bahawa
produk, jenama dan hak-hak wilayah terpelihara. Pengeluaran pendapatan
kewangan dari negara asing juga merupakan satu aspek penting yang perlu
diberikan perhatian.
12.3 MENGENAL PASTI POTENSI PASARAN
ANTARABANGSA
Kini terdapat lebih dari 200 buah negara di seluruh dunia. Bagaimanakah
seseorang francaisor mengenal pasti negara pertama yang sesuai untuk
ditembusi? Walau bagaimanapun, jika sesebuah francais yang sudah sekian
lama beroperasi di sesebuah negara tertentu, tambahan lagi jika francais
tersebut sudah berjaya, ia sudah pasti akan menarik perhatian dan pertanyaan
daripada pihak luar. Jadi, bukan sukar untuk membuat keputusan mengenal
pasti negara pertama untuk ditembusi. Pada amnya, kesedaran pengiklanan
dan pemasaran yang dijalankan untuk pasaran tempatan atau asal juga ada
kesan terhadap pasaran di negara yang berjiran dengan pasaran tempatan. Ini
benar pada zaman sekarang dengan adanya pengiklanan televisyen satelit
dan Internet.
162
Walau bagaimanapun, strategi pengembangan antarabangsa memerlukan
persediaan dan kajian yang mendalam sebelum seseorang francaisor boleh
mengenal pasti pelantikan francaisi di pasaran antarabangsa. Sebahagian
besar daripada kerja-kerja persediaan merupakan kajian pasaran berkenaan.
Setiap negara atau pasaran antarabangsa berbeza satu sama lain. Justeru,
jika seseorang francaisor dapat memahami dengan lebih mendalam sebelum
meneroka sesuatu pasaran antarabangsa, kadar kejayaannya adalah lebih
tinggi berbanding dengan seseorang francaisor yang tidak menjalankan
persediaan awal. Persediaan ini boleh dibahagikan kepada dua bahagian
utama, iaitu kajian makro dan kajian yang mendalam. Kajian makro perlu
dijalankan oleh francaisor sendiri untuk membolehkan beliau mengenal dan
merasai potensi pasaran di negara yang ditujukan dan juga untuk menilai
sama ada francaisnya sesuai untuk dibangunkan di sana.
Keputusan untuk memasuki sesuatu pasaran atau tidak, tidak boleh hanya
bergantung kepada kajian makro. Kajian mendalam yang boleh dijalankan
bersama dengan bakal francaisi di pasaran antarabangsa berkenaan perlu
dijalankan juga. Tujuan kajian mendalam ini adalah untuk memahami viabiliti
projek atau unit francais di lokasi yang telah dikenal pasti.
12.3.1 Kajian Makro
Kajian makro ini dijalankan sekali sahaja bertujuan untuk menyenaraikan
negara- negara yang patut diberikan tumpuan oleh francaisor. Pada amnya,
kajian makro meliputi parameter berikut:
1. Demografi negeri
Parameter ini untuk menentukan saiz pasaran dan meliputi:
487. Jumlah populasi.
488. Tahap pendidikan.
489. Kadar pengangguran.
2. Politik, sosioekonomi
Untuk mengenal pasti potensi pasaran pada jangka masa panjang. Ini
meliputi:
490. Kuasa pembelian.
491. Pendapatan kasar domestik.
163
492. Kadar inflasi.
493. Kadar faedah pinjaman bank.
494. Infrastruktur.
495. Komunikasi.
496. Kestabilan politik.
3. Rangka perundangan
Ini untuk memastikan perlindungan perundangan dan meliputi:
497. Sistem perundangan negara.
498. Perundangan syarikat.
499. Kadar pendakwaan.
500. Hak pemeliharaan intelektual.
501. Perundangan peleraian.
4. Persekitaran pelaburan
Ini untuk meninjau sama ada projek boleh dilaksanakan. Ia meliputi:
502. Kadar pertukaran asing.
503. Had pelaburan asing.
504. Undang-undang pemindahan dana.
505. Kadar percukaian.
Data untuk kebanyakan parameter tersebut di atas mudah didapati dari agensi
Bangsa-Bangsa Bersatu, pihak berkuasa Bank Dunia atau badanbadan
penyelidikan. Pada zaman sekarang, keperluan maklumat
mengenai pasaran antarabangsa boleh didapati terus dari Internet. Setelah
mendapatkan data dan parameter tersebut, francaisor yang ingin
mengembangkan francaisnya ke pasaran antarabangsa kemudian perlu
menganalisis dan menentukan kedudukan terhadap kriteria yang telah
disenaraikan. Dengan cara ini, francaisor akan dapat memilih negara yang
boleh menawarkan peluang terbaik untuk kemasukan perniagaan francais itu.
164
SOALAN DALAM TEKS
506. Sebelum memasuki pasaran antarabangsa, seseorang francaicor
perlu menjalankan kajian makro terhadap negara tersebut. Nyatakan
parameter yang termasuk dalam kajian makro sebegini.
12.3.2 Kajian Mendalam
Selepas menjalankan kajian makro untuk menilai potensi sesebuah negara
dan seterusnya membuat keputusan sama ada untuk memasuki pasaran
tersebut atau tidak. Francaisor yang membuat keputusan untuk memasuki
pasaran tersebut, perlu mengenal pasti senarai bakal francaisi bagi tujuan
pemilihan francaisi yang sesuai untuk menjalankan perniagaan di negara
tersebut. Pemilihan mutakhir francaisi dijalankan selepas menjalankan kajian
mendalam. Dengan adanya kajian mendalam ini, francaisor dapat
menyakinkan bakal francaisi tentang keupayaan francais ini untuk berjaya. Ini
juga bertujuan untuk mendorong francaisi yang terpilih tentang komitmennya
terhadap kejayaan francais ini.
Untuk menjalankan kajian mendalam ini, francaisor memerlukan suatu kaedah
kajian yang bersesuaian untuk menilai potensi pasaran dan lokasi yang dipilih
itu. Kaedah kajian ini boleh direka oleh francaisor sendiri atau ia boleh dijana
melalui agensi penyelidikan pasaran yang bertauliah.
12.4 ISU BUDAYA PASARAN ANTARABANGSA
Selain daripada potensi pasaran sesebuah negara dan permintaan produk
francais yang berkenaan, aspek sosiobudaya yang berbeza dari sesebuah
negara ke negara yang lain, perlu diambil kira.
Rakyat setiap negara sensitif tentang budaya dan norma sosial mereka dan
jikalau terdapat sebarang tindakan yang mengancam kedudukan yang sedia
ada, ini mungkin akan menghalang atau menjejaskan peluang kemasukan
francais tersebut. Justeru, budaya dan sejarah negara yang dipertimbangkan
untuk kemasukan francais perlu difahami dengan sepenuhnya. Francaisor
juga perlu menghormati sensitiviti negara
165
berkenaan selagi mereka berada di sana. Hanya seorang rakyat atau orang
tempatan yang dapat memahami secara menyeluruh tentang isu sensitif ini.
Oleh yang demikian, bantuan daripada orang yang arif mengenai isu sensitif
perlu didapati.
Produk yang ditawarkan mungkin perlu diubahsuaikan. Sebagai contoh,
McDonald’s hanya menggunakan barangan halal untuk memenuhi keperluan
orang Islam di Malaysia seperti juga di India, McDonald’s tidak menggunakan
daging lembu dalam burgernya oleh kerana sensitiviti rakyatnya yang
beragama Hindu.
Dalam aspek pengiklanan, pihak francaisor perlu mereka strategi yang
mengambil kira norma dan nilai orang tempatan. Selain strategi pemasaran,
keadaan tempatan juga mempengaruhi norma pekerjaan, status jawatan,
kadar perkhidmatan dan pembayaran gaji. Sangat penting untuk bakal
francaisor mengambil kira sentimen agama sebelum membuat sebarang
keputusan mengenai tawaran produk dan perkhidmatan. Jika perkara ini
diabaikan, tindakan seperti pemulauan atau demonstrasi terhadap premis
francais mungkin berlaku. Satu perkara lagi adalah untuk meninjau sentimen
rakyat terhadap negara asal francais tersebut. Jika terdapat sentimen
kebencian yang keterlaluan terhadap negara asal francais itu, maka francaisor
sebaik-baiknya mengelak daripada memasuki pasaran tersebut. Firma
perdagangan asing sering menjadi sasaran jika tercetusnya kekacauan,
mogok atau perasaan tidak puas hati dalam kalangan rakyat tempatan. Ini
akan menyebabkan kerugian perniagaan, aset atau nyawa manusia.
12.5 MEMENUHI KEADAAN TEMPATAN
Dalam perniagaan berbentuk francais, seseorang francaisi akan cuba
memaksimumkan pendapatan daripada francaisnya. Walaupun francais yang
diperoleh itu berasal dari luar negara, francaisi menghadapi persaingan
tempatan. Untuk memenangi persaingan ini, francaisi perlu berlawan dengan
strategi yang berdasarkan keadaan tempatan. Ini akan menjamin
pembangunan francais tersebut, tertakluk kepada pemantauan dan
pengawalan rapi oleh pihak francaisor.
Dalam perihal menempati keadaan tempatan, dua perkara penting yang perlu
diberi perhatian ialah produk dan strategi pemasaran. Francaisor mungkin
perlu mengubahsuai polisi francaisnya supaya dapat menawarkan satu pakej
francais yang istimewa kepada bakal francaisi setelah mengambil kira
keadaan tempatan. Selain itu, persaingan daripada francaisor yang lain sama
ada francaisor tempatan atau asing juga perlu diambil kira.
166
SOALAN DALAM TEKS
507. Apakah perkara kedua penting yang perlu diberi perhatian oleh
francaisor dalam perihal menepati keadaan tempatan.
12.5.1 Produk
Pengubahsuaian produk kepada keadaan tempatan merupakan satu strategi
yang mungkin akan menukar identiti rangkaian francais. Oleh yang demikian,
francaisor perlu berhati-hati dan hanya membenarkan penukaran tertentu
sahaja. Contohnya dalam perniagaan restoran, menu sesebuah rangkaian
francais merupakan bahagian utama yang menonjolkan identiti restoran
tersebut. Cara pengubahsuaian yang sering dilakukan oleh francaisi tempatan
dalam sesuatu rangkaian francais ialah dengan memperkenalkan produk atau
bahan yang lain daripada menu asal. Ruang sedemikian untuk francaisi
tempatan bertindak akan menentukan sama ada francais mereka berjaya dan
menguntungkan atau tidak. Jadi, sudah menjadi kebiasaan untuk francaisi di
negara asing menggunakan strategi ini.
Francaisor perlu memahami bahawa pengubahsuaian produk kepada keadaan
tempatan merupakan isu sama ada francaisi berkenaan dapat bertahan atau
tidak. Francaisi tempatan perlu mencari jalan untuk menambahkan
pendapatannya. Untuk memastikan bahawa tindakan francaisi tempatan tidak
mengkompromikan format asal perniagaan francais, pihak francaisor perlu
membenarkan pengubahsuaian ini secara terkawal.
Cara yang terbaik untuk mengawal di samping menggalakkan inisiatif
sebegini ialah dengan mewujudkan satu proses formal yang akan mengiktiraf
atau meluluskan perubahan kepada produk yang ditawarkan. Permohonan
untuk perubahan sebegini boleh dikumpulkan oleh pihak francaisor dan
kemudiannya dianalisis sama ada kebaikan, potensi dan secocok dengan
objektif korporat strategi jenama rangkaian francais tersebut. Malahan, jika
cadangan mengenai pengubahsuaian itu akan membawa banyak faedah dan
kebaikan, pihak francaisor boleh menyerap perubahan ini kepada seluruh
rangkaian francaisnya. Francaisor juga
167
boleh memperkenalkan sistem ganjaran yang akan memberikan hadiah
kepada francaisi yang telah menyumbangkan idea-idea, cadangan perubahan
produk atau taktik pemasaran dan pengiklanan.
12.5.2 Pemasaran
Pengubahsuaian kepada strategi pemasaran lebih mirip kepada tindakan
taktikal tempatan. Seseorang francaisor perlu mewujudkan struktur operasi
secara tempatan yang akan membenarkan dan menggalakkan tindakan
taktikal tempatan. Selagi integriti format francais dikekalkan, pihak francaisi
patut dibenarkan membuat keputusan taktikal mengenai harga, pengiklanan
tempatan dan aktiviti pemasaran.
Isu penetapan harga juga merupakan satu keputusan yang sensitif.
Kadangkala pihak francaisor terlalu tegas dan tidak bertolak -ansur dalam
meletakkan harga yang seragam terhadap seluruh rangkaian francaisnya. Ini
mungkin menimbulkan rasa tidak puas hati atau sekali gus menyebabkan
pemberontakan daripada golongan francaisi yang seterusnya akan
menyebabkan kejatuhan rangkaian francais tersebut. Oleh yang demikian,
pihak francaisor perlu bertindak secara proaktif dalam isu ini dengan
mengadakan kajian tentang sistem penentuan harga yang juga mengambil
kira strategi harga pesaing. Dengan cara ini, pihak francaisor yang
bekerjasama dengan francaisinya akan dapat bertindak balas dengan lebih
cepat kepada perubahan atau strategi pemasaran yang diperkenalkan oleh
pihak pesaing.
Pengiklanan di negara tertentu mungkin perlu diubahsuai dan/atau
diterjemahkan kepada bahasa tempatan. Penterjemahan ini perlu dilakukan
oleh orang tempatan yang memahami maksud dan bahasa
tempatan. Ini akan mengelakkan daripada berlakunya penterjemahan yang
kurang tepat ataupun mungkin menyinggung perasaan orang tempatan. Cara
yang paling selamat ialah dengan mengupah agensi pengiklanan tempatan
untuk mereka satu program pengiklanan yang berkesan.
12.6 POLISI FRANCAIS
Format francais sesebuah perniagaan mungkin perlu diubahsuai sebelum
mereka dibenarkan memasuki negara -negara tertentu. Ia mungkin perlu
menyediakan satu bentuk perniagaan yang serasi dan bersesuaian dengan
persaingan tempatan atau untuk memenuhi keperluan peraturan dan
perundangan tempatan, terutama sekali undang-undang percukaian.
Pengubahsuaian yang ternyata ialah pada peletakan harga produk francais
itu. Francaisor mungkin perlu membuat pelaburan hartanah untuk
168
mendapatkan lokasi yang baik. Ini mungkin memerlukan pelaburan yang
tinggi terutamanya di negara-negara yang nilai hartanahnya mahal.
Isu pembayaran royalti mungkin berbeza dari satu negara kepada satu negara
yang lain. Kadar royalti tidak boleh terlalu tinggi oleh kerana ia mungkin
menyebabkan produk francais berkenaan tidak dapat bersaing dengan produk
tempatan. Struktur kos pengendalian francais di negara asing perlu dikaji
dengan teliti bersama -sama dengan struktur royalti pesaing oleh pihak
francaisor sebelum ia menentukan kadar royalti yang akan dikenakan
terhadap francaisi.
Dari segi isu pembekalan bahan dan perlengkapan, mungkin tidak prakmatik
untuk pihak francaisor membekal keperluan ini. Sumber tempatan untuk
bekalan dan kelengkapan mungkin lebih mudah dan murah. Kos
pengangkutan dan juga cukai kastam dan pengimportan yang perlu dibayar
oleh francaisor akan mendorong francaisor supaya menggunakan bahan-
bahan dan juga kontraktor tempatan untuk membangunkan premis
Pemberian kuasa dan kebebasan kepada pihak francaisi untuk mencari dan
menggunakan tenaga tempatan akan memudahkan proses pembangunan
francais di negara berkenaan. Reka bentuk premis francais tempatan mungkin
perlu diubahsuai untuk memenuhi keadaan tempatan. Ini perlu mengambil
kira budaya, agama, adat resam, cita rasa dan keperluan pelanggan tempatan.
12.6.1 Aspek Undang-Undang
Dalam perniagaan francaisi antarabangsa, kefahaman sistem perundangan
negara tempatan berkenaan akan dapat membantu dan memberi banyak
manfaat kepada pihak francaisor. Dengan memahami rangka undang-undang
tempatan, seseorang francaisor akan dapat merangka polisi francais yang
bersesuaian untuk melindungi hak intelek francaisor, perlindungan jenama
dan juga pembayaran cukai jika berlakunya pertikaian antara francaisor dan
francaisi.
12.6.2 Operasi Francais
Terdapat beberapa cara untuk seseorang francaisor menjalankan perniagaan
francaisnya di negara asing.
169
508. Operasi francais yang dijalankan oleh francaisor sendiri
Menerusi cara ini, seseorang francaisor tidak melantik seseorang francaisi di
negara yang berkenaan, tetapi francaisor sendiri akan mengendalikan operasi
francaisnya.
509. Francais terus
Menerusi cara ini seseorang francaisor akan melantik seseorang francaisi
di negara tersebut menerusi satu perjanjian francais yang ditandatangani oleh
kedua-dua pihak.
3. Usaha sama
Bentuk francais ini melibatkan perkongsian antara francaisor dan seorang
rakyat tempatan untuk sama-sama melabur dan menjalankan sistem francais
berkenaan.
4. Master Francais
Seseorang francaisor boleh melantik seseorang subfrancaisor yang ada hak
eksklusif wilayah terhadap keseluruhan sesebuah negara. Subfrancaisor yang
dilantik boleh membuka dan mengurus outlet francais secara sendiri ataupun
boleh melantik subfrancaisi atau menjalankan kedua-dua cara ini sekali.
SOALAN DALAM TEKS
510. Nyatakan empat cara seseorang francaisor boleh menjalankan
perniagaan francaisnya di negara asing.
12.7 KESIMPULAN
Selepas sesebuah perniagaan francais tempatan sudah dapat dijalankan
dengan jayanya di pasaran tempatan, seseorang francaisor seharusnya akan
berfikir tentang pengembangan francaisnya ke pasaran antarabangsa.
Sebelum memasuki pasaran antarabangsa, seseorang
170
francaisor perlu menjalankan kajian makro dan juga kajian secara mendalam
terhadap negara tersebut. Di samping itu, francaisor tersebut perlu
mengambil kira keadaan sosioekonomi, budaya, adat resam, cita rasa, bahasa
dan sistem perundangan yang berbeza. Justeru, francaisor tersebut perlu
menyesuaikan format francaisnya kepada keadaan negara asing dan ini
termasuk produk, strategi pemasaran dan aspek operasi perniagaan francais.
511. Apakah itu francais antarabangsa?
512. Apakah potensi perniagaan francais di pasaran antarabangsa?
513. Pada amnya, kajian makro meliputi parameter berikut:
(i) Demografi negeri.
(ii) Politik, sosioekonomi. (iii) Rangka perundangan. (iv) Persekitaran
pelaburan.
514. Dalam perihal menempati keadaan tempatan, dua perkara penting
yang perlu diberi perhatian ialah produk dan strategi pemasaran.
515. Terdapat beberapa cara untuk seseorang francaisor menjalankan
perniagaan francaisnya di negara asing.
(i) Operasi francais yang dijalankan oleh francaisor sendiri. Menerusi cara ini,
seseorang francaisor tidak melantik seseorang francaisi di negara yang
berkenaan, tetapi francaisor sendiri akan mengendalikan operasi francaisnya.
(ii) Francais terus. Menerusi cara ini, seseorang francaisor akan melantik
seseorang francaisi di negara tersebut
171
menerusi satu perjanjian francais yang ditandatangani
oleh kedua-dua pihak.
516. Usaha sama. Bentuk francais ini melibatkan perkongsian antara
francaisor dan seorang rakyat tempatan untuk sama-sama melabur dan
menjalankan sistem francais berkenaan.
517. Master Francais Seseorang francaisor boleh melantik seseorang
subfrancaisor yang ada hak eksklusif wilayah terhadap keseluruhan sesebuah
negara. Subfrancaisor yang dilantik boleh membuka dan mengurus outlet
francais secara sendiri ataupun boleh melantik subfrancaisi atau menjalankan
kedua-dua
cara ini sekali.
172
BIBLIOGRAFI
Awalan Abdul Aziz. (1999). Perniagaan francais di Malaysia: Perspektif dan
panduan. Persatuan Francais Malaysia.
Adnan Alias, & Zainab Ahmad. (2002). Kesediaan francaisor dan francaisi.
Persatuan Francais Malaysia (MFA).
Akta Francais 1998 (Akta 590). International Law Book Services.
Dun, & Bradstreet. (1981). The Dun and Bradstreet failure. New York: pp.
12-13.
Justis, R.T., & Judd, J. (2003). Franchising. Thomson - Custom Publishing.
Miranda, G. (2002). Franchising: A Guide to a successful franchise business.
Leeds Publications.
Mendelsohn, M. (2004). The guide to franchising (7th ed.). Thomson.
Shane, S.A. (2005). From ice cream to the Internet: Using franchising to drive
the growth and profits of your company. Pearson Prentice Hall.
Spinelli, S., Rosenberg R.M., & Birley, S. (2004). Franchising pathway to
wealth creation. Pearson Prentice Hall.
173
174
LAMPIRAN A
JAWAPAN SOALAN PENILAIAN KENDIRI
BAB 1
518. Sejarah perniagaan francais dipercayai bermula di Eropah dan ia
mula berkembang dengan pesatnya ke Amerika Syarikat pada pertengahan
abad ke-19. Pada tahun 1851, Isaac Singer iaitu pengasas Singer Sewing
Machine Company telah mula memberi lesen hak pengedaran produk Singer
kepada syarikat-syarikat individu sebagai ejen pengedaran mesin-mesin
keluaran Singer di kawasan pasaran yang eksklusif. Beliau juga mula
memperkenalkan cara pengedaran yang baru iaitu pengedar-pengedar yang
dilantik mempunyai hak penjualan yang eksklusif di kawasan pemasaran
mereka tanpa diganggu oleh pengedar-pengedar lain dan mereka dikehendaki
membayar royalti atau yuran untuk memperoleh hak tersebut. Sistem
perniagaan francais yang lebih moden telah diperkenalkan pada tahun 1898
dan berkembang ke Amerika Syarikat apabila syarikat pengeluar kenderaan
terbesar di Amerika Syarikat iaitu General Motors melantik wakil-wakil penjual
bebas bagi mengedar kenderaan milik mereka. Kejayaan yang diperoleh oleh
syarikat General Motor telah menjadi ikutan syarikatsyarikat lain seperti
Rexall dengan rangkaian kedai ubatnya pada
tahun 1902, Howard Johnson pada tahun 1926 dengan rangkaian

minuman ringan berjenama Coca-Cola yang menjadi pemangkin kepada
kewujudan syarikat-syarikat lain seperti Pepsi dan Seven-Up.
Perkembangan sistem perniagaan francais dapat dilihat dengan pesatnya di
Amerika Syarikat melibatkan pelbagai bidang perniagaan seperti perniagaan
peruncitan, hotel dan motel, serta syarikat-syarikat minyak. Antara tahun 40-
an hingga 50- an ia menunjukkan perkembangan yang pesat dalam industri
francais dengan kewujudan berbagai-bagai syarikat yang menawarkan produk
atau perkhidmatan yang menggunakan sistem francais untuk meluaskan
pasaran produk atau perkhidmatan kepasaran. Antara perniagaan yang paling
banyak menggunakan sistem francais pada masa tersebut ialah pengendali
restoran-restoran makanan segera yang mendapat pasaran meluas. Peranan
Ray Kroc dengan rangkaian restoran Mc Donald’s sehingga ke hari ini telah
menjadikan Amerika Syarikat salah satu daripada negara yang paling aktif
menjalankan sistem perniagaan francais dengan jumlah syarikat yang terlibat
dianggarkan sejumlah 2,200 syarikat
175
dan jumlah outlet sebanyak 550,000. Antara perniagaanperniagaan francais
yang terdapat di Malaysia ialah seperti, Mc
Donalds, Kentucky Fried Chicken, Pizza Hut, Dunkin’s Donut dan Nelson.
519. Perbezaan antara sistem francais dengan ‘Multi Level Marketing’
dapat digambarkan seperti berikut:
ASPEK FRANCAIS MULTI-LEVEL
MARKETING
Struktur Modal Besar Kecil
Plan Pemasaran Ditentukan oleh francaisor. Berbentuk piramid.
Jualan Premis tetap. Jualan langsung dari pintu ke
pintu.
Peningkatan
Perniagaan
Ditentukan oleh kekuatan
perniagaan francaisi sendiri.
Mempromosi keahlian untuk
mencapai peringkat tertinggi
dalam struktur piramid.
Keahlian Melalui beberapa proses
dan syarat yang ditentukan
oleh francaisor.
Boleh mendaftar dan keluar
daripada ahli pada bila-bila
masa yang dikehendaki.
Manakala perbezaan antara francais dan pelesenan pula dapat dilihat dengan
jelas dari segi tanggungjawab. Dalam sistem francais, francaisor
bertanggungjawab sepenuhnya terhadap francaisi. Mereka bukan sahaja
mempunyai kuasa terhadap kawal selia operasi francaisi bahkan
bertanggungjawab sepenuhnya bagi memastikan francaisi menjalankan
perniagaan seperti yang telah ditetapkan terlebih dahulu. Selain itu, francaisor
juga terlibat secara langsung dalam mempromosikan produk bersama
francaisi. Ini berbeza dengan licensing iaitu pemberi lesen hanya berminat
kepada bayaran royalti yang diterima di samping membuat kawal selia
penggunaan lesen yang betul seperti yang dikeluarkan. Mereka tidak terlibat
dan tidak mempengaruhi operasi perniagaan penerima lesen. Penerima lesen
bertanggungjawab sepenuhnya terhadap perniagaan yang mereka jalankan
termasuklah mengadakan promosi bagi meningkatkan jualan mereka.
520. Sistem francais boleh dibahagikan kepada tiga bentuk atau
pendekatan perhubungan utama iaitu:
176
(a) Francais Unit
Francais unit merupakan satu perhubungan atau keadaan francaisor memberi
hak kepada francaisi untuk memasarkan produk di satu lokasi atau kawasan
yang tertentu. Francaisor bersetuju tidak akan melantik francaisi lain untuk
memasarkan produknya di lokasi tersebut atau syarikat yang dimiliki oleh
francaisor untuk menjalankan perniagaan. Dalam erti kata lain dalam sistem
francais, unit hanya wujud satu francaisi sahaja untuk memasarkan produk
sesuatu francaisor. Di samping itu, francaisi tersebut dilarang sama sekali
untuk mempraktikkan subfrancais. Walau bagaimanapun, ia digalakkan untuk
membuka lebih daripada satu outlet di lokasi yang berbeza.
(b) Francaisi Kawasan
Dalam francaisi kawasan, francaisi diberi hak untuk menubuhkan beberapa
lagi outlet di bawahnya di kawasan yang telah ditetapkan kepadanya.
Kebiasaannya francaisi kawasan dikehendaki mematuhi jadual pembangunan
outlet yang telah ditetapkan. Kegagalan untuk memenuhi jadual
berkemungkinan akan mengakibatkan hak dipindahkan kepada francaisi lain.
(c) Francaisi Induk
Francaisi induk mendapat hak francais daripada francaisor luar negara dan
diberi hak untuk menjalankan perniagaan dalam negaranya. Francaisi ini juga
diberi hak untuk melantik francaisi atau subfrancaisi dalam negara itu sama
ada dalam bentuk francaisi unit atau francaisi kawasan. Mereka juga boleh
memilih untuk tidak mewujudkan subfrancaisi sebaliknya mengembangkan
sendiri perniagaan.
BAB 2
521. MFA bertindak sebagai pusat sumber maklumat kepada francaisor,
francaisi, pihak media dan seterusnya orang ramai. MFA berperanan
membuka peluang menemukan para francaisor, bakal francaisor, master
francaisi, bakal master francaisi, beberapa agensi kerajaan dan pihak
berkuasa, bank, firma perakaunan, firma guaman, jururunding francais,
pembekal dan vendor. MFA juga bertindak sebagai forum untuk ahli-ahli
bertukar maklumat dan berkongsi pengalaman melalui pelaksanaan pelbagai
program dan aktivitinya. Antara program anjuran MFA ialah Klinik Francais,
Program Latihan Francais, Penjodohan Francais dan Karnival Jualan
Francais.
177
BAB 3
522. D 6. D
523. C 7. C
524. A 8. B
525. B 9. B
526. A 10. A
BAB 4
527. Menurut Seksyen 4, Akta Francais 1998, dokumen penzahiran
diertikan sebagai apa-apa dokumen penzahiran yang ditetapkan oleh Menteri
bagi tujuan penawaran sesuatu francais kepada francaisi. Dengan adanya
dokumen penzahiran ini, bakal-bakal francaisi boleh meneliti tentang
maklumat-maklumat yang diberi sebelum sebarang komitmen dibuat.
Penelitian ini bagi mengelakkan bakal-bakal francaisi daripada terperdaya
dengan francaisor yang tidak bertanggungjawab. Menurut Awalan (1999),
kebanyakan usahawan francais terlalu ghairah menceburi perniagaan francais
ini sehinggakan mereka tidak meneliti dan menjalankan kajian terhadap
maklumat yang diperoleh.
BAB 5
528. Terdapat dua pendekatan dalam pelaksanaan pembangunan
kawasan, iaitu:
Francaisi yang diberikan hak pembangunan kawasan akan diberikan hak
eksklusif iaitu beliau dikehendaki menjalankan sepenuhnya perniagaan
secara sendirian tanpa membabitkan subfrancais. Francaisi pembangunan
kawasan juga selalunya disyaratkan mematuhi jadual pembangunan outlet
(memperbanyakkan outlet dari semasa ke semasa) seperti yang ditetapkan
oleh francaisor. Contoh francaisi berbentuk pembangunan kawasan ini ialah
pembangunan rangkaian restoran KFC yang beroperasi di Malaysia. Francaisi
pembangunan kawasan jenis kedua pula ialah mereka yang diberikan hak
eksklusif dan dibenarkan melantik subfrancais. Contohnya Fastway Global
Ltd. sebagai francaisor membenarkan Kurier Nasional Sdn. Bhd. untuk
melantik subfrancais-subfrancais yang lain dari semasa ke semasa.
178
BAB 6
529. Langkah pertama bagi seorang usahawan yang ingin bergiat dalam
bidang francais ialah membuat penilaian terhadap dirinya sendiri. Langkah
kedua yang harus dilakukan oleh seseorang bakal francaisi ialah membuat
pilihan terhadap jenis perniagaan francais yang hendak diceburi. Bakal-bakal
francaisi juga dinasihatkan supaya mendapat pandangan peguam dan
akauntan untuk mengkaji dokumen-dokumen penawaran yang disediakan
oleh francaisor. Selain itu, wajar juga untuk bakal francaisi memeriksa sama
ada francaisor memiliki sistem dan pakej perniagaan yang mantap.
BAB 7
530. Berasingan
531. Yuran dan royalti
532. Seksyen 6 (1)
533. 10 hari
534. Tujuh hari bekerja
535. Seksyen 20
536. Tempoh perjanjian francais, selama dua tahun
537. Lima belas (15) orang, Menteri
538. Seksyen 44 (1)
539. Penggeledahan dan penyitaan tanpa waran
BAB 8
1. Latihan francais pada amnya merangkumi dua aspek. Dalam
aspek pertama, seseorang francaisi akan diberikan latihan kemahiran
perniagaan asas. Ini akan meliputi simpan kira- kira, perakaunan, sistem dan
cara membuat laporan, pemilihan kakitangan, pengurusan dan pengawalan
staf, prosedur perniagaan, sistem dokumentasi bagi tujuan mengawal operasi
dan latihan asas perniagaan yang akan membolehkan francaisi itu untuk
menjalankan analisis asas sama ada perniagaannya sudah bertambah maju
atau tidak, menghadapi masalah dan cara untuk mengatasinya.
Pakej latihan kedua yang disediakan oleh francaisor merupakan latihan
berterusan apabila francaisi sudah dapat menjalankan dan menguruskan
francaisnya. Francaisor akan menyediakan perkhidmatan sokongan, khidmat
nasihat dan bertindak sebagai pusat sumber untuk francaisi-francaisinya.
179
BAB 9
540. Antara jenis langkah penyelesaian konflik francaisor-francaisi yang
boleh digunakan ialah seperti berikut:
(i) Kedua-dua pihak perlu menerima konflik secara minda terbuka dan
perancangan awal perlu diadakan untuk mengurus dan mengawal konflik
tersebut.
(ii) Terlebih dahulu, francaisor dan francaisi perlu bersetuju tentang cara dan
proses penyelesaian konflik.
(iii) Mengenal pasti konflik sebaik sahaja ia timbul atau disedari berlaku. Lagi
awal ia dikenal pasti dan diselesaikan lebih baik untuk kedua-dua pihak.
(iv) Kedua-dua pihak perlu peka dan sensitif kepada isu yang dibangkitkan
oleh mana-mana pihak.
(v) Sebarang masalah atau ketidakpuasan perlu diketengahkan kepada pihak
yang berkenaan. Amalan mengelakkan sebarang masalah atau konflik yang
dirasakan oleh mana-mana pihak perlu ditukarkan kepada sikap yang lebih
positif dan membina.
(vi) Isu atau faktor yang menyumbang kepada konflik yang dihadapi perlu
dijelaskan kepada pihak yang berkenaan, supaya kedua-dua pihak dapat
menentukan masalah sebenar yang dihadapi.
(vii) Langkah seterusnya ialah menentukan fakta sebenar dan elakkan
daripada membuat anggapan yang tidak berasas.
(viii) Akhir sekali, proses penyelesaian konflik bermula dengan mencari
penemuan dan persetujuan demi untuk meneruskan talian perhubungan yang
sudah diwujudkan selepas kontrak francais sudah ditandatangani begitu
sekian lama.
(ix) Jika langkah-langkah penyelesaian tersebut di atas tidak dapat mengatasi
konflik yang wujud antara francaisor dengan francaisi, cara pengantara boleh
digunakan.
(x) Jika cara penyelesaian yang disebutkan di atas tidak dapat menyelesaikan
masalah atau konflik antara
francaisor dan francaisi, kaedah terakhir ialah
arbitrasi.
180
BAB 10
541. Profitability
542. Self-employment
543. Opportunity for growth
544. Hubungan melalui telefon
545. Lawatan peribadi
546. Wakil-wakil lapangan
547. Latihan
548. Pre-opening training
549. Grand-opening training
550. Post-opening training BAB 11
A. Soalan Objektif:
551. B
552. B
B. Soalan Esei:
1. Tiga aspek agresif dalam perniagaan francais ialah:
(a) Apakah pelaburan di bidang francais selamat?
Kajian sering menunjukkan peratusan pelaburan bidang francais lebih
menguntungkan daripada kegagalan dibandingkan dengan perniagaan
persendirian. Namun, fakta yang diberikan sering kali dimanipulasikan bagi
memperdaya dan menarik minat bakal francaisi. Sepatutnya bakal francaisi
diberikan statistik yang lebih relevan seperti bilangan francaisi dalam
rangkaian tersebut yang telah gagal dan bagaimana francaisor mendefinisi
kegagalan dan apakah faktor-faktor yang menyebabkan kegagalan tersebut?
553. Apakah francaisi di anggap sebagai “rakan-kongsi” kepada
francaisor?
Semasa pemilihan dan pelantikan, francaisor selalunya menyatakan mereka
memerlukan ‘rakan kongsi’ untuk mengembangkan perniagaan dan
menawarkan sistem francais sebagai kaedah terbaik untuk merealisasikan
hasrat tersebut. Permasalahan yang timbul ialah dari segi
181
perjanjian francais yang dibuat tidak menggambarkan situasi tersebut dan
dilihat sebagai berat sebelah memihak kepada francaisor.
554. Sejauh manakah francaisor mempunyai sistem perniagaan yang
terbukti berjaya?
Faktor utama yang mendorong francaisi dalam perniagaan francais ialah
kejayaan sistem tersebut dan memberi jaminan terhadap pelaburan yang
berisiko rendah. Yang menjadi persoalan di sini, masih terdapat francaisor
yang masih melalui proses “try and error” disebabkan mereka sendiri kurang
pengalaman dalam soal-soal seperti pemilihan lokasi, pelindungan harta
intelektual, pengurusan stok dan pengawalan kos serta strategi pengiklanan
dan promosi.
BAB 12
555. Perniagaan francais antarabangsa ialah sistem perniagaan francais
yang bukan hanya beroperasi di pasaran tempatan, tetapi francais ini juga
beroperasi di negara luar. Contoh-contoh francais antarabangsa yang terkenal
ialah seperti KFC, McDonald’s dan Pizza. Francais ini kebanyakannya berasal
dari Amerika Syarikat.
Terdapat beberapa francais dari Malaysia yang telah berjaya untuk
mengembangkan pasaran ke negara luar seperti Nelsons, Marrybrown Fried
Chicken, SmartReader, England Optic dan D’ Tandoor.
556. Potensi syarikat francais Malaysia untuk mengembangkan pasaran
ke pasaran luar negara amatlah cerah. Ini kerana terdapat banyak sistem
perniagaan francais Malaysia yang diminati oleh francaisi luar negara. Sistem
perniagaan dan produk halal yang diamalkan oleh francais Malaysia bukan
hanya mendapat sambutan yang baik dari negara Islam seperti dari UAE,
Kuwait, Saudi Arabia tetapi juga dari negara seperti Thailand, China,
Singapore, Brunei, Indonesia, Filipina dan Australia.
Malaysia juga mempunyai keistimewaan dari segi lokasi, iaitu kedudukan
strategiknya yang boleh dikatakan terletak di tengah-tengah ASEAN. Jumlah
populasi ASEAN melebihi 500 juta orang penduduk. Ini satu saiz pasaran yang
agak besar dan merupakan potensi yang baik untuk syarikat francais
Malaysia.
182
LAMPIRAN B
TAJUK-TAJUK UTAMA DALAM FORMAT
PERJANJIAN FRANCAIS
[Sebagaimana yang Diterima-pakai dalam Undang-Undang Kecil Pendaftaran
dan Etika Persatuan Francais Malaysia Bil. 1/94 (Garis Panduan Keahlian)]
557. PENGENALAN
558. TAFSIRAN
559. PELANTIKAN DAN PEMBERIAN HAK FRANCAIS
560. TERMA FRANCAIS
5 LOKASI / WILAYAH
561. TANGGUNGJAWAB-TANGGUNGJAWAB FRANCAISOR
562. 1 Membenarkan Francaisi Menjalankan Perniagaan Menggunakan
Tanda Perniagaan, Logo, Sistem dan Sebagainya.
563. 2 Latihan (Pengurusan, Operasi dan Sebagainya)
564. 3 Pembukaan Bisnes
565. 4 Membenarkan Francaisi Menjalankan Bisnes
566. 5 Manual Operasi
567. 6 Iklan dan Promosi
568. 7 Manual Latihan
569. 8 Bantuan Jualan
570. 9 Khidmat Perunding
571. 10 Bekalan Bahan Mentah
572. 11 Tiada Diskriminasi Sesama Francaisi
573. 12 Pampasan
574. 13 Insuran
575. 14 Bantuan dan Maklumat
576. 15 Perlindungan Nama Perniagaan
577. 16 Perkhidmatan Tambahan
578. 17 Had Kredit
579. TANGGUNGJAWAB-TANGGUNGJAWAB FRANCAISI
580. 1 Permulaan Bisnes
581. 2 Komitmen Terhadap Bisnes
183
7.3 Latihan
7.4 Perbelanjaan Latihan
7.5 Pengambilan Pekerja
7.6 Latihan Pekerja
7.7 Kepatuhan kepada Kaedah Perniagaan
7.8 Promosi
7.9 Pembayaran
7.10 Lokasi / Wilayah Eksklusif
7.11 Penzahiran
7.12 Penyampaian Maklumat
7.13 Perlindungan Nama Perniagaan
7.14 Maklumat Sulit
7.15 Mendapatkan Lesen dan Permit
7.16 Kerjasama
7.17 Laporan Berkala
7.18 Akaun
7.19 Akauntan dan Juruaudit
7.20 Pemeriksaan dan Penilaian
7.21 Notis Kemungkiran
7.22 Perlindungan Nama Baik
7.23 Lain-Lain Bisnes
7.24 Persaingan
7.25 Kelakuan Baik
7.26 Undang-Undang
7.27 Bayaran kepada Pembekal
7.28 Penyelenggaraan Hartanah / Peralatan
7.29 Pampasan
7.30 Serah Hak, Pindah milik dan Penyewaan
7.31 Harga
7.32 Insuran
7.33 Ganjaran Kakitangan
7.34 Pakaian dan Rupa Diri Pekerja
7.35 Jaminan
582. PENAMATAN
583. 1 Masa
584. 2 Kemungkiran Syarat Utama
585. 3 Kebankrapan
586. 4 Perbuatan Prejudis
587. 5 Notis
588. AKIBAT-AKIBAT PENAMATAN
589. 1 Prosedur Penamatan
590. 2 Pengambilalihan Perniagaan
591. 3 Kesan Kewangan
184
9.4 Notis Kemungkiran
9.5 Persaingan
592. PELBAGAI
593. 1 Jaminan
594. 2 Kematian atau Ketidakupayaan
10.3 Penjualan Bisnes
10.4 Kadar Faedah
10.5 Penerimaan Pembayaran
10.6 Force Majeure
10.7 Pembaharuan, Tambahan dan Modifikasi
10.8 Manual Operasi
10.9 Perakuan Francaisi
10.10 Pemisahan
10.11 Keseluruhan Perjanjian
10.12 Melangkaui Perjanjian Awal
10.13 Budi Bicara
10.14 Pertukaran Alamat
10.15 Notis-Notis
10.16 Kepala Perjanjian
10.17 Perkongsian yang Tidak Dibenarkan
10.18 Hak Francaisor untuk Menyerah Hak
10.19 Undang-Undang dan Bidang Kuasa
10.20 Pengecualian
10.21 Kos
10.22 Cawangan Baru
10.23 Cukai
11 PENYAKSIAN
Sumber: Awalan Abdul Aziz (1999). Perniagaan Francais di Malaysia:
Perspektif dan Panduan. Kuala Lumpur: Persatuan Francais Malaysia.
185
186
LAMPIRAN C
Bahagian-Bahagian Seksyen dalam Akta Francais 1998
BAHAGIAN SEKSYEN
BAHAGIAN I
PERMULAAN
595. Tajuk ringkas
596. Permulaan kuat kuasa
597. Pemakaian
598. Tafsiran
BAHAGIAN II PELANTIKAN PENDAFTAR FRANCAIS, PENDAFTARAN, DSB
599. Pelantikan Pendaftar, Timbalan Pendaftar, dan sebagainya
600. Pendaftaran
601. Permohonan bagi pendaftaran
602. Kelulusan atau penolakan permohonan bagi pendaftaran.
603. Tarikh pendaftaran francais mula berkuat kuasa
604. Tempoh berkuat kuasa
605. Pindaan pada dokumen penzahiran
606. Notis tentang penggantungan, penamatan, dan sebagainya
607. Pembatalan daripada daftar
608. Pendaftaran broker francais
609. Amalan wajib
610. Laporan tahunan
611. Rayuan terhadap keputusan pendaftaran
BAHAGIAN III
PERJANJIAN FRANCAIS
612. Kehendak perjanjian francais
613. Pembayaran fi francais, dan sebagainya
614. Larangan terhadap diskriminasi
615. Pembayaran fi francais atau royalti
616. Kumpulan wang promosi
617. Fi promosi, dan sebagainya
618. Pendaftaran cap dagangan atau cap perkhidmatan
619. Tempoh francais
620. Maklumat rahsia
621. Larangan terhadap perniagaan serupa
622. Penepian tidak sah
623. Kelakuan pihak

624. Kewajipan pemberi francais dan pemegang francais
625. Penamatan perjanjian francais
626. Tidak membaharui perjanjian francais
627. Penamatan awal tempoh francais
628. Pelanjutan tempoh francais
187
BAHAGIAN V
LEMBAGA PENASIHAT
FRANCAIS
629. Lembaga Penasihat Francais
630. Fungsi Lembaga Penasihat Francais
BAHAGIAN VI KESALAHAN DAN PENALTI
631. Kesalahan bagi fraud, perdayaan, dan sebagainya
632. Menghalang pegawai
633. Penalti am
634. Kesalahan oleh pertubuhan perbadanan
635. Pengkompaunan kesalahan
BAHAGIAN VII PENGUATKUASAAN
636. Pegawai diberi kuasa
637. Kuasa untuk menyiasat
638. Penggeledahan dengan waran
639. Penggeledahan dan penyitaan tanpa waran
640. Pemeriksaan seorang wanita
641. Akses kepada data berkomputer
642. Senarai benda disita
643. Kuasa untuk menghendaki kehadiran orang yang tahu tentang kes
644. Pemeriksaan orang yang tahu tentang kes
645. Kuasa tambahan
646. Pendakwaan
BAHAGIAN VIII
PELBAGAI
647. Penjualan francais kepada bukan warganegara tertakluk kepada
kelulusan Pendaftar
648. Penjualan francais oleh orang asing di Malaysia
649. Pendaftaran pemegang francais pemberi francais asing
650. Pemeriksaan awam dokumen penzahiran
651. Iklan
652. Kuasa untuk mengecualikan
653. Perlindungan pegawai
654. Peraturan-peraturan
655. Kecualian dan peralihan
Sumber: Akta Francais 1998 (Akta 590). Percetakan Nasional Malaysia Berhad.

Francais

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Francais

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Francais

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BAB 1 PENGENALAN KEPADA PERNIAGAAN

Mohamad Yusop Mohd. Jani

48. Skim pelaburan Syarikat Mezanin (untuk syarikat bumiputera dalam

3.4.2 Konsep Perniagaan Mudah Direplikasi

121. Faktor-faktor yang mempengaruhi perbezaan dalam menentukan

148. Pengurusan A. Ibu Pejabat

4.5 PEMILIHAN LOKASI DAN TAPAK LOKASI

5.2 KOMPONEN-KOMPONEN DALAM STRATEGI KEWILAYAHAN

Menggunakan master francaisi juga memudahkan francaisor mendapatkan

Kelemahan terakhir versi subfrancais ialah kesukaran bagi francaisor untuk

Untuk mengelak daripada berlaku konflik, kebanyakan francaisor lebih suka

243. Secara umumnya terdapat tiga komponen dalam melaksanakan

BORANG PENILAIAN DIRI FRANCAISI Arahan: Tandakan di dalam petak skor

308. Menggalakkan amalan-amalan murni perniagaan seperti jujur (bona

Sungguhpun begitu, dalam Seksyen 8(1) Pendaftar boleh melulus atau

(c) E-mel dan Faksimili

445. Empat perkara yang diutamakan dalam konteks sokongan terhadap

Dari aspek keuntungan, berdasarkan kepada perhubungan yang berteraskan

tahun 1902, Howard Johnson pada tahun 1926 dengan rangkaian

623. Kelakuan pihak

You might also like