Samenstelling van de Bodem

De bodem is in het algemeen een 3 fasen systeem waarin veel componenten voorkomen.
De 3 fasen zijn :
de vaste fase (minerale en organische bestanddelen)
de vloeibare fase (water waarin opgeloste zouten voorkomen) in de poriën
de gasfase (bodemlucht) in de poriën
Als de bodem beschouwd wordt als de standplaats voor de plant, dan blijkt de simultane
aanwezigheid van alle 3 fasen nodig te zijn voor de groei van de plant. In afwezigheid van de
gasfase (zwamp) is alleen een zeer specifieke begroeiing mogelijk. In afwezigheid van de
vloeibare fase (woestijn of bevroren toestand) is de groei van hogere planten (tijdelijk)
onmogelijk .
De minerale en organische bestanddelen vormen een bouwwerk waartussen poriën voorkomen.
Deze poriën kunnen , afhankelijk van de omstandigheden, voor een groter of geringer gedeelte
met lucht of water gevuld zijn.

De vaste fase (mineraal/ anorganisch)

Bodems kunnen op verscheidene manieren ingedeeld worden. Veelal worden bodems op basis
van hun textuur of korrelgrootteverdeling, soms op grond van hun structuur of mineralogie of
chemische of fysische eigenschappen ingedeeld.
De minerale delen bestaan uit korrels van diverse afmetingen en samenstelling. De korrelgrootte-
verdeling (bodemtextuur) is van groot belang ; veel eigenschappen van de bodem worden er door
bepaald, zoals de doorlatendheid, de vochtcapaciteit, aeratie, opslag vermogen van nutriënten ,
compactie gevoeligheid e.a.
Allereerst wordt in een bodem onderscheid gemaakt tussen materiaal kleiner en groter dan 2mm.
In de bodemkunde wordt de fractie groter dan 2mm verder onderverdeeld in grind(0,2-7,5 cm
diameter), stenen(7,5-25cm) en keien(>25cm) .
De fractie kleiner dan 2 mm noemt met de fijn aarde en is van belang voor de diverse fysische
en chemische eigenschappen van de bodem. De fractie wordt verder onder verdeeld in 3 sub-
fracties :
a.de kleifractie ( <2µm )
b.de silt fractie ( 2 -50µm)
c.de zand fractie (50 -2000µm)
De bodem bestaat bijna nooit uit één korrelgrootte-fractie, maar uit een mengsel van diverse
fracties. Met deze verschillende fracties en hun procentuele verdeling zijn nu verschillende
textuurklassen op te bouwen. De textuur kan men aflezen in een textuur driehoek ( zie fig 1),
nadat in het laboratorium de verschillende fracties bepaald zijn. In het veld schat men de textuur,
door grond door de vingers uit te smeren.
De structuur

De vaste bestanddelen van de bodem (mineraal/organisch) komen in de meeste gevallen niet

willekeurig voor, doch zijn veelal gerangschikt in aggregaten oftewel structuurelementen. Dit
zijn stukken van de bodem die een bepaalde mate van samenhang (grade) vertonen en begrensd
worden door natuurlijke zwaktezones, waarlangs het bodemateriaal in brokstukken uiteen zal
vallen of scheuren ingeval van uitdroging.
Drie aspecten van de bodemstructuur worden i.h.a. beschouwd;
-vorm en rangschikking
-mate van ontwikkeling en duurzaamheid
-grootte

De grade is van belang voor de structuurstabiliteit en geeft een indicatie omtrent de weerstand
tegen compactie, verdichting en vertrapping. Indien compactie optreedt , heeft dit ongunstige
gevolgen voor:- de infiltratiecapaciteit kans op overlandflow, met als gevolg erosie
-de luchtcapaciteit en vochtcapaciteit van de bodem
-de bewortelbaarheid

De structuurstabiliteit en daarmee de levensduur van de structuurelementen is afhankelijk zowel

van de aanwezigheid van verscheidene organische en anorganische stoffen (kittende stoffen),
welke de primaire deeltjes aan elkaar doen kleven . Vooral de hoeveelheid organische stof en de
textuur zijn van belang.