BARAJ HAZNELERİ

Baraj Hazne Tasarımı

 Amacı: İhtiyaç duyulmadığı zamanlarda
fazla gelen suları depolayarak ihtiyaç
duyulan zamanlarda kullanabilmek
amacıyla yapılırlar.
 İçme
Baraj
Suyu
Haznesi

Baraj
Sulama
Alanı
Nehir
Regülatör
(Bağlama)

Taşkın
Sulama
Seddeleri
Kanalı

Sulama
Alanı
 Hazne Tasarımında Kullanılan
Veriler
 Nehir akımı(günlük, aylık, yıllık,
mevsimlik,..)
 Yağış
 Buharlaşma
 Sızma
 Katı madde debisi (veya verimi)
 Havza alanı
 Hacim-Alan-Kot Eğrisi
 Buharlaşma
1200 mm

250 mm

A Tipi Buharlaşma Tavası

Göl yüzeyinden buharlaşma için, rüzgar etkisi, tavada kullanılan

galvanizli sacın ısı transferi etkisinden dolayı Buharlaşma Tavası
ölçümleri ortalama % 70 azaltılarak kullanılır.
(Amerikada bu oranın % 68 - %88 arasında değiştiği tahmin
edilmektedir)
 Yağış
200 mm

300 mm
Akış
Havza Sınırı
 Hacim-Kot-Alan Eğrisi
Kot (m) Alan (km²) Hacim (106 m³)
340 0 0
350 20 100
360 50 350
370 100 750
380 180 1400
390 370 2750

390
380
370
360

350

350
360
370
380
390
 Hacim-Kot-Alan Eğrisi

Kot (m) Alan (km²) Ara Hacimler (106 m³) Hacim (106
m³)
340 0 0 0
350 20 (20+0)/2 (350-340) =100 100
360 50 (50+20)/2 (360-350) =350 450
370 100 (100+50)/2 (370-360)=750 1200
380 180 (180+100)/2 (380-370)=1400 2600
390 370 (370+180)/2 (390-380)=2750 5350
 Kot (m) Alan (km²) Hacim (106 m³)
340 0 0
350 20 100
360 50 350
370 100 750
380 180 1400
390 370 2750

Alan (km²)
400 350 300 250 200 150 100 50 0
400 400

390 390

380 380

Kot (m)
Kot (m)

370 370

360 360

350 350

340 340
0 500 1000 1500 2000 2500 3000
Hacim (milyon m³)
 Haznenin Kısımları
Taşkın Kontrol Hacmi

Aktif Hacim BARAJ

Ölü Hacim
 Haznenin Kısımları
Max. Göl kotu Emniyet
Savağı
SURŞARJ HACMİ

Max. İşletme Kotu TAŞKIN KONTROL HACMİ Dolusavak

AKTİF HACİM
Dipsavak

Min. İşletme kotu

ÖLÜ HACİM
BARAJ

Toplam Hacim = Ölü Hacim + Aktif Hacim + Taşkın Kontrol Hacmi + (Surşarj Hacmi)
 Haznenin Kısımları
 Ölü Hacim: Barajın ekonomik ömrü boyunca akarsuyun
getirdiği katı maddeyle dolması beklenen hacim
 Aktif Hacim: Barajın kullanım amacına göre suyun
depolandığı hacim.
 Taşkın Kontrol Hacmi: Taşkın hidrografının baraja ve
varsa, barajın mansabındaki yerleşim birimlerine ve
arazilere zarar vermeden ötelenmesi için taşkın olmadığı
durumlarda boş tutulan hacim.
 Surşarj Hacmi: Katastrofal taşkınların baraja zarar
vermeden mansaba aktarılması için bırakılan hacim.
 Q (nehir akım ı) (m ilyon m ³)

0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1936
1938
1940
1942
1944
1946
1948
1950
1952
1954
1956
1958
1960
1962
Zaman (yıl)
1964
1966
1968
1970
1972
1974
1976
1978
1980
1982
1984
 Q (nehir akımı) (milyon m³)

0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1936
1938
1940
1942
1944
1946
1948
1950
1952
1954
1956
1958
1960
1962
Zaman (yıl)
1964
1966
1968
1970
1972
1974
1976
1978
1980
1982
(2069 milyon m³/yil)
Yıllık Ortalama akım

1984
 Q (nehir akımı) (milyon m³)

0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1936
1938
1940
1942
1944
1946
1948
1950
1952
1954
1956
1958
1960
1962
Zaman (yıl)
1964
1966
%80 verim (1655 milyon m³/yıl)

1968
1970
1972
1974
1976
1978
1980
1982
(2069 milyon m³/yıl)
Yıllık Ortalama akım

1984
 Q (nehir akımı) (milyon m³)

0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1936
1938
1940
1942
1944
1946
1948
1950
1952
1954
1956
1958
1960
1962
Zaman (yıl)
1964
1966
%60 verim (1241 milyon m³/yıl)

1968
1970
1972
1974
1976
1978
1980
1982
(2069 milyon m³/yil)
Yıllık Ortalama akım

1984
 Q (nehir akımı) (milyon m³)

0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1936
1938
1940
1942
1944
1946
1948
1950
1952
1954
1956
1958
1960
1962
Zaman (yıl)
1964
1966
%80 verim (1655 milyon m³/yıl)

1968
1970
1972
1974
1976
1978
1980
1982
1984
 Q (nehir akımı) (milyon m³)

0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1936
1938
1940
1942
1944
1946
1948
1950
1952
1954
1956
1958
1960
1962
Zaman (yıl)
1964
1966
%80 verim (1655 milyon m³/yıl)

1968
1970
1972
1974
1976
1978
1980
1982
1984
 Hacim – Verim Eğrisi
 Verim: Belirli bir zaman periyodunda barajın
yapılış amacına uygun olarak hazneden
çekilecek su miktarı. Genelde ortalama akımın
yüzdesi cinsinde ifade edilir. Örneğin, yıllık
verimin %70 olması demek, yıllık ortalama
akımın %70’i kadar bir su miktarı yıllık olarak
hazneden çekilecek demektir.
 Zaman periyodu, barajın yapılış amacına ve
planlama kademesine bağlı olarak yıl, ay veya
gün olabilir. Güvenilir verim (firm verim), en
kurak zaman periyodunda (kritik periyot, kurak
dönem) hazneden çekilebilecek su miktarıdır.
Hacim – Verim Eğrisi
Hacim - Verim İlişkisi

100
90
80
70

V e r i m (% )
60
50
40
30
20
10
0 C
0 C1 200 2 400 600 800 1000 1200 1400
Hacim (milyon m³)
 Hacim - Verim İlişkisi

100
90
80
70
Verim (% )

60
50
40
30
20
10
0 C2
C1
0 200 400 600 800 1000 1200 1400
Hacim (milyon m³)
Kritik Periyot (Kurak Dönem)
Kritik Periyot
 A Y L A R Yıllık Eksik
Ort. Fark Fark.
YIL Ekm. Kas. Arl. Ocak Şub. Mart Nis. May. Haz. Tem. Ağs. Eyl. Yıllık Akım Hc.Top.
1945 212 214 438 952 583 630 781 541 397 289 210 188 5435 4749 686 0
1946 195 311 339 651 824 709 1283 907 489 294 228 195 6425 4749 1676 0
1947 181 156 242 444 545 600 856 530 354 247 183 163 4501 4749 -248 248
1948 154 164 241 453 377 603 834 568 322 193 184 179 4272 4749 -477 725
1949 192 246 721 595 536 751 528 428 247 256 166 161 4827 4749 78 0
1950 225 192 185 278 327 523 542 411 354 228 196 187 3648 4749 -1101 1101
1951 200 234 271 350 453 751 741 611 393 314 218 188 4724 4749 -25 1126
1952 176 168 147 303 424 452 1019 735 400 263 225 186 4498 4749 -251 1376
1953 216 152 272 467 752 1286 925 657 395 292 241 208 5863 4749 1114 0
1954 188 165 194 129 224 313 841 639 354 198 199 180 3624 4749 -1125 1125
1955 205 156 216 120 166 484 488 448 239 176 170 163 3031 4749 -1718 2843
1956 164 178 434 142 143 433 774 510 406 215 196 167 3762 4749 -987 3829
1957 212 266 370 275 270 818 1231 817 487 396 249 228 5619 4749 870 0
1958 224 172 196 508 390 747 751 445 312 314 235 201 4495 4749 -254 254
1959 172 136 314 239 265 395 409 305 266 202 175 167 3045 4749 -1704 1958
1960 218 228 273 325 383 428 1111 708 409 303 244 210 4840 4749 91 0
1961 183 208 250 201 264 533 638 475 298 178 172 161 3561 4749 -1188 1188
1962 232 188 181 447 1007 901 1232 1037 528 378 258 238 6627 4749 1878 0
1963 247 445 922 406 811 1029 1101 733 457 301 259 219 6930 4749 2181 0
1964 196 170 176 567 453 618 1157 624 362 378 237 216 5154 4749 405 0
1965 181 172 287 223 261 662 749 478 293 187 177 162 3832 4749 -917 917
1966 151 170 111 292 184 334 461 177 150 147 134 135 2446 4749 -2303 3220
1967 191 154 151 179 188 377 486 356 271 173 158 152 2836 4749 -1913 5132
1968 204 243 457 340 528 423 780 495 314 205 191 180 4360 4749 -389 5521
1969 221 385 639 476 643 665 1570 1038 525 329 277 249 7017 4749 2268 0
1970 172 200 410 611 317 469 534 438 325 227 195 165 4063 4749 -686 686
1971 152 183 390 678 310 612 639 567 396 242 197 172 4538 4749 -211 897
1972 160 180 202 460 530 831 669 394 332 262 203 193 4416 4749 -333 1229
1973 158 167 367 540 386 474 556 446 313 205 170 162 3944 4749 -805 2034
1974 193 336 330 208 376 866 883 677 413 278 225 188 4973 4749 224 0
1975 220 157 188 754 569 1107 982 618 394 286 209 193 5677 4749 928 0
1976 206 233 384 334 343 759 1294 926 423 293 214 199 5608 4749 859 0
1977 134 163 379 658 307 685 240 274 211 154 149 141 3495 4749 -1254 1254
1978 184 260 473 516 371 784 815 691 371 252 192 169 5078 4749 329 0
1979 161 165 99 356 446 685 647 470 291 202 158 144 3824 4749 -925 925
1980 211 193 255 193 295 451 1112 942 496 341 242 204 4935 4749 186 0
1981 185 174 288 510 430 668 600 463 322 208 179 177 4204 4749 -545 545
1982 223 302 547 249 388 889 1163 900 457 315 249 232 5914 4749 1165 0
1983 188 176 674 334 425 594 952 737 357 273 220 205 5135 4749 386 0
1984 181 282 498 296 256 611 697 539 332 207 206 176 4281 4749 -468 468
1985 166 160 680 457 1037 531 765 481 324 172 174 166 5113 4749 364 0
1986 209 273 372 1154 423 969 989 682 426 304 252 235 6288 4749 1539 0
1987 249 399 579 551 553 981 1503 939 451 314 269 227 7015 4749 2266 0
1988 166 270 321 484 1121 2061 1053 789 414 215 195 180 7269 4749 2520 0
1989 199 160 269 505 526 1179 902 707 494 374 251 226 5792 4749 1043 0
1990 193 248 240 552 632 477 963 540 339 245 208 172 4809 4749 60 0
1991 165 178 173 229 249 355 301 287 214 158 151 144 2604 4749 -2145 2145
1992 208 154 251 156 359 893 552 476 318 212 195 175 3949 4749 -800 2945
1993 164 154 231 207 269 510 509 411 272 192 159 160 3238 4749 -1511 4455
1994 207 251 134 312 397 1038 1459 868 484 297 238 222 5907 4749 1158 0
ORT. 192 213.8 335 413 446.3 699 841.3 598.7 364 254 205.6 186 4749
Maksimum = 5521
 Baraj Hazneleri Planlaması
 Akarsu Debisi – İhtiyaç Debisi ilişkisine göre aktif
hacim’in belirlenmesi
 Barajın ekonomik ömrü boyunca haznede birikecek katı
madde miktarının belirlenmesi (Ölü Hacim)
 Gelebilecek taşkın hidrografına göre, taşkın ötelemesi ile
Taşkın Kontrol Hacmi’nin belirlenmesi
 Gölde oluşacak dalgalara göre Hava Payı’nın
belirlenmesi
 Giren akım, ihtiyaç debisi, sızma ve buharlaşma
kayıplarına göre hazne işletme çalışması yapılarak
İşletme Politikası’nın belirlenmesi
 KAYNAK

Prof. Dr. Cevat ERKEK ve Prof. Dr. Necati AĞIRALİOĞLU<Su Kaynakları

Mühendisliği>
Prof. Dr. Recep YURTAL <Ders Notları>