1

2
Ano ang ginagawa ng
ama rito?

3
 Sumusunod ba o
sumusuway ang anak?

4
 Paano makatutulong o
makapagpapalala ang ganitong
pagpapalaki sa anak?

5
Taliwas ito sa tula ni
Michael Coroza

6
Sino Si Michael M. Coroza?

7
 Edukasyon

• Bachelor of Arts Major in Philosophy sa Unibersidad ng

Santo Tomas (1990),

• Master of Arts in Filipino Literature sa Pamantasang

Ateneo De Manila (2001),

• at Doctor of Philosophy in Filipino sa Unibersidad ng

Pilipinas sa Diliman (2010)

8
 Sa Kasalukuyan

• Nagtuturo sa Kagawarang ng Filipino ng Pamantasang

Ateneo de Manila

• Associate Fellow ng UST Center for Creative Writing ang

Literary Studies

9
Pagkilalang Natanggap

• Don Carlos Palanca Memorial Awards para sa tula,

sanaysay, at maikling kuwentong pambata

• Pambansang Gawad Francisco Balagtas mula sa KWF

para sa ambag sa wika at panitikang Filipino

• SEA Write Award mula sa Hari ng Thailand

10
 Organisasyong
Kinabibilangan

• Linangan sa Imahen Retorika at Anyo (LIRA)

• Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL)

• Filipinas Institute of Translation (FIT)

11
 Pagtula

• Nagsusulat sa Filipino

• Dalubhasa sa sining ng tugma at sukat at ibang anyo ng

tula mula kanluran at Filipinas

• Nangingibabaw ang paggamit ng tunog ng mga salita

kung kahit nasa malayang taludturan at hindi
nagtutugma't sukat ang tula

12
Pagkat Lalaki Ka
Ni Michael M. Coroza

13
I.

Pagkat lalaki ka, Anak,

matuto kang umiyak.

Mapait langgasin ng luha ang gunita

o ang bagong sugat ng huling pagkadapa

subalit malinis at subok ang bisa

ng luha sa pagtanggal ng mga mikrobyo

sa isip, puso at buong pagkatao.

Pagkat ikaw ay lalaki,

matuto kang magsisi.

Dagok sa dangal ang pag-amin sa kasalanan

ngunit sadyang walang may monopolyo ng katwiran,

hayaan mong ikaw ay usigin, husgahan,

sa ganyan mo mahahanap ang angkop na sangkap

upang ang iyong pagkatao’y maganap.

14
II.

Minana mo, Anak,

Ngunit, Anak, dumadaloy rin

ang laksang pribilehiyo

sa iyong katauhan

na pinagpasasaan
ang mapagmalupit

ng mga nagtindig
nilang lohika’t pangalan

ng Tore ng Babel,
na nandarahas, gumagahis,

Piramide, Koliseo,
nagpipiit sa iyong ina’t

Ziggurat, Templo,
sa lahat ng ina’t babae sa daigdig.

at mga imperyo.

Iluha mo, Anak,

Iyo rin ang luwalhating

ang kanilang nakaraan.

tinatamasa nila
Pagsisihan mo, Anak,

sa mga maskuladong
ang kanilang kamalian.

pahina ng historya.

15
III.

Ang babaeng kakambal

at altar ng lupang

nagluwal, kumakandili’t

nagpalaki sa lahat

at siya ring hantungan,

aangkin sa labí

ng lahat sa wakas

ay binaha-bahagi,

inari, inararo,

ginawang pundasyon

ng lahat ng edipisyo

subalit nasadlak

sa mantsa ng dugo

sa kumot ang halaga,

ang silbi sa kasaysaya’y

winalang-saysay at binura.

16
IV.

Pagkat ikaw ay lalaki,

matuto kang pumatay.

Kitlin mo sa iyong ugat

ang huwad na malay.

Sa akademya mo na lang

ipatistis ang laman

at dugo ng huwad

na malay mong pinaslang.

Durugin mo’t ilibing

ang mga kalansay

pagkat lalaki kang

magbabago ng kulay. 17
Sino ang
Kausap?
Anak na lalaki

18
Paggamit ng apostrophe
Pagkat lalaki ka, Anak,

19
 Sino ang
Persona
(nagsasalita)
?
Ama / Tatay

20
 Paano nasabing ang
ama ang nagsasalita?

nagpipiit sa iyong ina’t

sa lahat ng ina’t babae sa daigdig.

21
 Ano ang
Dramatikong
Sitwasyon?
Nagbibigay
ngpangaral ang ama
sa anak

22
I.

Pagkat lalaki ka, Anak,

matuto kang umiyak.

Mapait langgasin ng luha ang gunita

o ang bagong sugat ng huling pagkadapa

subalit malinis at subok ang bisa

ng luha sa pagtanggal ng mga mikrobyo

sa isip, puso at buong pagkatao.

Pag-iyak = magkahalong sakit at paggaling ng

sarili

23
Pagkat ikaw ay lalaki,

matuto kang magsisi.

Dagok sa dangal ang pag-amin sa kasalanan

ngunit sadyang walang may monopolyo ng katwiran,

hayaan mong ikaw ay usigin, husgahan,

sa ganyan mo mahahanap ang angkop na sangkap

upang ang iyong pagkatao’y maganap.

Hindi madaling gawin ang pag-ako ng pagkakamali

Matututuhan na maaaring magkamali at may mga magtuturo ng wasto sa mali

24
 Lakas
At
Kapangyarihan
Likas nga bang taglay ng
lalaki at naipapasa
lamang sa kalalakihan?

25
II.

Minana mo, Anak,

Mula sa mga naunang
ang laksang pribilehiyo
sibilisasyon hanggang
na pinagpasasaan
sa kasalukuyan ay
ng mga nagtindig
walang nabago sa
ng Tore ng Babel,
katayuan ng kalalakihan

Piramide, Koliseo,

Ziggurat, Templo,

at mga imperyo.

Iyo rin ang luwalhating

Nadidiktahan ng kalalakihan
tinatamasa nila
ang takbo at ang nilalaman
sa mga maskuladong
ng kasaysayan
pahina ng historya.

26
Nakatindig na
edipisyo
Manipestasyon ng
kapangyarihan

27
28
Ngunit, Anak, dumadaloy rin
Naririyan ang
sa iyong katauhan
minanang
ang mapagmalupit
kasaysayan at hindi
nilang lohika’t pangalan
ito naging patas
na nandarahas, gumagahis,
kailanman sa
nagpipiit sa iyong ina’t
kabilang kasarian
sa lahat ng ina’t babae sa daigdig.

Iluha mo, Anak,

ang kanilang nakaraan.

Pagsisihan mo, Anak,

ang kanilang kamalian.

29
III.

Ang babaeng kakambal

at altar ng lupang

nagluwal, kumakandili’t

nagpalaki sa lahat

at siya ring hantungan,

aangkin sa labí

ng lahat sa wakas

ay binaha-bahagi,

inari, inararo,

ginawang pundasyon

ng lahat ng edipisyo

subalit nasadlak
I

sa mantsa ng dugo

sa kumot ang halaga,

ang silbi sa kasaysaya’y

winalang-saysay at binura.

30
III.

Ang babaeng kakambal

at altar ng lupang

nagluwal, kumakandili’t

nagpalaki sa lahat

at siya ring hantungan,

aangkin sa labí

ng lahat sa wakas

ay binaha-bahagi,

inari, inararo,

ginawang pundasyon

ng lahat ng edipisyo

subalit nasadlak
I

sa mantsa ng dugo

sa kumot ang halaga,

ang silbi sa kasaysaya’y

winalang-saysay at binura.

31
 subalit nasadlak

Pagwasak sa lupa
sa mantsa ng dugo

sa kumot ang halaga

32
Tayo ngayo’y nabubuhay

na may huwad na malay

na moral, lohikal, at legal

na nagpapairal ng lisyang katarungan:

Tinanggap ang nakagisnang katotohanan hinggil sa

pagkakaiba ng mga kasarian

33
 Sa pedestal ng ating

mga pagpapahalaga,
Valuing of people towards
walang gantimpala
childbirth: Tungkulin
sa sakit ng panganganak,
lamang ito ng babae
wala ring pabuya

sa pagod ng pagmumulat

ang babaeng matapos

magbigay ng sarili

sa anak ay naiiwang

basyong walang silbi.

34
IV.

Pagkat ikaw ay lalaki,

matuto kang pumatay.

Kitlin mo sa iyong ugat

ang huwad na malay.

Nais ng ama rito na matutuhan ng anak na maging

patas ang pananaw sa mga kasarian.

35
Sa akademya mo na lang
Pag-aralan, suriing mabuti
ipatistis ang laman
ang sanhi at dulot,

at dugo ng huwad
at pag-iral at paninirang
na malay mong pinaslang. nagagawa

36
Durugin mo’t ilibing

ang mga kalansay

pagkat lalaki kang

magbabago ng kulay.

huling hiling ng ama ang

pagbaon sa limot sa
huwad na malay
37
Lalaking Filipino

38
Pagluha

39
?
=

40