L E S V O O R B E R E I D I N G

Academiejaar: 2010-2011

Departement Lerarenopleiding
Campus Ledeganck Datum: Lesuur: Volgnr. v.d. Les:
K.L. Ledeganckstraat 8 Tel. 09 243 93 50
19/11/2010 1
9000 Gent Fax 09 220 50 68
Pedagoog: P. Steenhout
Naam student: Derycke Ruben
Vakleraar: Mevr. P. Van Schandevyl
Afdeling: 3 BOSO Naam mentor:
School: Klas: Aantal
Leerplan: GO! Leerplan aardrijkskunde 2002-001
Leervak: Aardrijkskunde
Lesdoelstellingen:
De lln kunnen een cartografisch beeld van Rusland schetsen
De lln kunnen een natuurkundig beeld van Rusland schetsen
De lln kunnen de demografische ontwikkelingen van Rusland verwoorden
De lln kunnen de diversiteit in culturen in Rusland verwoorden
De lln kunnen Siberië omschrijven als een economisch belangrijk gebied voor Rusland
Onderwerp(en): Rusland
Beginsituatie:
Lesonderwerp: Rusland Blz. 2
TIMING
LESGANG EN DIDACTISCHE WERKVORMEN
MEDIA
Lesfasedoelstelling LEERINHOUDEN
ACTIVITEITEN
T M ACTIVITEITEN LEERKRACHT
LEERLINGEN

Lesfase 1: (Instap)
LK heeft laserpen bij zich
OLG
ppt

“Ik toon jullie enkele beelden. Wat kunnen jullie mij

daarover vertellen?”
 Rusland: onderwerp v/d les

DE LLN KUNNEN RUSLAND SITUEREN IN
EUROPA
DE LLN KUNNEN RUSLAND SITUEREN IN
DE WERELD
DE LLN KUNNEN DE AANGRENZENDE
ZEEËN VAN RUSLAND AANDUIDEN
Rusland is een groot land dat deels in
Europa en deels in Azië ligt
Rusland heeft in het noorden een
lange kustlijn met de Noordelijke
Ijszee en in het oosten met de Stille
Oceaan. In het uiterste zuidwesten
grenst het aan de Kaspische Zee, iets
verder naar het noorden aan de
Zwarte Zee en in noordwesten bij
Sint-Petersburg aan het oostelijke
puntje van de Oostzee.
Lesfase 2: Rusland,
cartografisch referentiekader
OLG + DOCEREN
Ppt: kaarten rusland
“We bekijken Rusland op de kaart van Europa. Waar
ligt Rusland tov van ons?”
“Is Rusland vergeleken met de rest van Europa
groot of klein?”
“Rusland ligt niet enkel in Europa, het grootste deel
ligt in Azië. Hier zie je een kaart die Rusland
helemaal weergeeft vergeleken met Europa. Kunnen
we besluiten dat Rusland een groot of een klein
land is?
(eventueel met globe uitleggen)+ atlas voor de
aangrenzende zeeën

DE LLN KUNNEN OP EEN KAART DE Daarnaast grenst het land aan twaalf
BUURLANDEN VAN RUSLAND AANDUIDEN. andere landen: Noorwegen, Finland, Ppt kaart rusland ussr
Estland, Letland, Litouwen, Polen,
Lesonderwerp: Rusland
Lesfasedoelstelling
DE LLN KUNNEN ADHV DE BEGRIPPEN de Sovjetunie, een communistische
GOS EN USSR DE AFNEMENDE MACHT staat. In 1991 viel dit uit elkaar, en
VAN RUSLAND OMSCHRIJVEN
Blz. 3
TIMING
LESGANG EN DIDACTISCHE WERKVORMEN
MEDIA
LEERINHOUDEN
ACTIVITEITEN
T M ACTIVITEITEN LEERKRACHT
LEERLINGEN
Wit-Rusland, Oekraïne, Georgië, “Rusland vormde vroeger een unie met andere
Azerbeidzjan, Kazachstan, China, landen, de USSR (LK legt uit, duid buurlanden en
Mongolië en Noord-Korea lidstaten aan)
Dit is in 1991 uiteengevallen. Als opvolger daarvan
Vroeger maakte Rusland deel uit van werd de GOS opgericht.
Zijn evenveel landen lid van het GOS als van de
USSR?
werd het GOS opgericht. Vroeger was “Is Rusland nog even machtig als vroeger, of
de USSR een machtige staat, met verliest het macht?”
Rusland als hoofdrol. Maar sinds (Baltische staten, Georgië)
1991 heeft Rusland macht verloren
(bvb Estland, Litouwen Letland bij EU) Aanvullen bordschema

Lesfase 3: Rusland, reliëf

OLG + DOCEREN

“We gaan Rusland qua reliëf indelen in enkele

zones”

Ppt Europees Rusland + volga

DE LLN KUNNEN DE VERSCHILLENDE
RELIËFGEBIEDEN IN RUSLAND OP EEN
KAART AANDUIDEN
DE LLN KUNNEN DE VERSCHILLENDE
RELIËFGEBIEDEN OMSCHRIJVEN
DE LLN
DE LLN KUNNEN RIVIEREN OPZOEKEN IN
DE ATLAS
De Russische vlakte is een golvende
vlakte , zelden boven de 200 m ..Hier
ontspringen grote rivieren zoals de
Dvina, de Volga (Kaspische Zee) en
de Dnjepr ( Zwarte Zee )
Het Oeralgebergte , grens tussen
Europa en Azië, scheidt de 2
“Wat zie je? Wat kun je zeggen over het reliëf?”
“Hier zie je de Volga, een belangrijke rivier in het
gebied. Is dit een kleine rivier?
Is dit een lange rivier? Zoek het op in je atlas
Aanvullen bordschema
Lesonderwerp: Rusland
Lesfasedoelstelling
DE LLN KUNNEN DE TYPISCHE KENMERKEN
VAN EEN RELIËFTYPE UIT EEN
AFBEELDING AFLEIDEN
Blz. 4
TIMING
LESGANG EN DIDACTISCHE WERKVORMEN
MEDIA
LEERINHOUDEN
ACTIVITEITEN
T M ACTIVITEITEN LEERKRACHT
LEERLINGEN
belangrijke vlaktegebieden van elkaar, Ppt Oeral
de Russische en de Westsiberische
Vlakte. “Dit is een foto van het Oeralgebergte. Het vormt de
grens tussen Europa en Azië. Het is ook de grens
tussen Europees Rusland en een ander gigantisch
Ten oosten van de Oeral ligt de gebied: Siberië”
grotendeels verlaten, boomloze
Ppt Westsiberische vlakte
vlakke Westsiberische vlakte. Deze
strekt zicht uit tot aan de rivier de “Wat zie je hier? Wat kun je zeggen over het reliëf?
Jenissej in het oosten (1900 km). Het Zijn er verschillen met het vorige gebied?
wordt wel omschreven als het
grootste ononderbroken laagland van Aanvullen bordschema
de wereld en omvat een gebied van
ongeveer 2,6 tot 2,7 miljoen vierkante
kilometer. Er zijn weinig
hoogteverschillen.
De belangrijkste rivieren binnen het
gebied zijn de Ob,Irtysj en Jenissej.
Jaarlijks zijn er overstromingen door
de grote dooi van de sneeuw die de
rivieren niet kunnen verwerken .Er
worden zo ook vele grote moerassen
gevormd
Het beeld van het Middensiberisch
bergland wordt bepaald door de veelal
uitgestrekte, sterk verdeelde plateaus
en bergketens die stijgen tot Ppt Middensiberisch plateau
gemiddeld 500 tot 700 meter hoogte
“Wat zie je hier? Wat kun je zeggen over het reliëf?
en gedeeltelijk uitstijgen tot iets over Zijn er verschillen met het vorige gebied?
de 1000 meter. Het gebied wordt
afgebakend door de Jenissej in het Aanvullen bordschema
Lesonderwerp: Rusland Blz. 5
TIMING
LESGANG EN DIDACTISCHE WERKVORMEN
MEDIA
Lesfasedoelstelling LEERINHOUDEN
ACTIVITEITEN
T M ACTIVITEITEN LEERKRACHT
LEERLINGEN
westen en de Lena in het oosten.

Het Oostsiberisch bergland zit

ingeklemd tussen de Lena in het
westen, de Noordelijke Ijszee in het Ppt Oostsiberisch bergland
noorden en de Grote Oceaan in het
oosten. Het bestaat uit een aantal “Wat zie je hier? Wat kun je zeggen over het reliëf?
hoge en minder hoge bergketens. De Zijn er verschillen met het vorige gebied?
belangrijkste rivieren zijn de Jana en
de Aldan Aanvullen bordschema

De zuidgrens (Kaukasus) en de
zuidoostgrens van Rusland wordt
gevormd door bergketens , die een Ppt Kaukasus
scheiding vormen met de buurlanden .
“Wat zie je hier? Wat kun je zeggen over het reliëf?
De zuidelijke bergketens gaan over in Zijn er verschillen met het vorige gebied?
oostelijke bergketens via het Altaj
gebergte en het Stanovoj gebergte . Aanvullen bordschema
De hoogte daalt geleidelijk tot 2000 m
en zo vormen ze mee het
Oostsiberisch bergland .

SYNTHESE OP KAART

LK duidt lln aan om op de reliëfkaart de reliëfgebieden

van op het bordschema aan te duiden. Nadien wordt de
aanduiding weergegeven op ppt.
Lesonderwerp: Rusland
Lesfasedoelstelling
DE LLN KUNNEN GEGEVENS UIT EEN
KLIMAATKAART HALEN
DE LLN KUNNEN DE HOOFDKENMERKEN
VAN HET RUSSISCHE KLIMAAT
OMSCHRIJVEN
DE LLN KUNNEN DE VERSCHILLENDE
KLIMATEN IN RUSLAND OPZOEKEN IN EEN
ATLAS
DE LLN KUNNEN AANGEVEN OF RUSLAND
EERDER EEN DROOG OF NAT LAND IS
DE LLN KUNNEN DE VERSCHILLENDE
VEGETATIETYPES IN RUSLAND
OMSCHRIJVEN
DE LLN KUNNEN HET VERBAND
OMSCHRIJVEN TUSSEN VEGETATIE EN
TIMING
MEDIA
LEERINHOUDEN
T M
In Rusland kan het in de zomer héél
warm zijn en in de winter héél koud.
Dit komt door de sterke continentale
ligging. De zee heeft er nauwelijks
invloed.
Het grootste gedeelte van Rusland
heeft een landklimaat met koude
winters en warme zomers. De winter
loopt ongeveer van november tot april
en de zomer van juni tot september.
Temperaturen liggen in de zomer rond
de 23 graden terwijl het in de winter
gemiddeld -5 graden is.
In het uiterste noorden heerst een
poolklimaat, langs de zwarte zee een
mediterraan klimaat
In Rusland valt er relatief weinig
neerslag.
In Rusland komen toendra, taiga,
gemengd woud, steppe en
halfwoestijn voor. Taiga domineert
Een taiga wordt gekenmerkt door
uitgestrekte, koude en vochtige
naaldwouden
Blz. 6
LESGANG EN DIDACTISCHE WERKVORMEN
ACTIVITEITEN
ACTIVITEITEN LEERKRACHT
LEERLINGEN
Lesfase 4: Rusland, klimaat
OLG + DOCEREN
“Als je je een beeld moet vormen over het klimaat in
Rusland, aan wat denk je dan?
Ppt maximumtemperatuur
“Bekijk de kaart. Wat wordt er getoond?”
“Had je dit verwacht?”
“Welk seizoen is hiervoor verantwoordelijk?”
Ppt gemiddelde jaartemperatuur
“Bekijk de kaart. Wat wordt er getoond?”
“Had je dit verwacht?”
“Welk seizoen is er verantwoordelijk voor het grote
verschil met de vorige kaart?”
“Neem je atlas en neem een klimaatkaart. Welke
klimaten treft men aan in Rusland?”
“Is er hier een verband met de breedteligging?”
Ppt neerslag
“Bekijk de kaart. Wat wordt er getoond?”
“De gemiddelde neerslag in België is 900 mm. Is
Rusland droger of natter?”
“Waarmee zou dit te maken kunnen hebben?
Ppt vegetatie
“Bekijk de kaart. Wat wordt er getoond?”
“Bestaat er een verband tussen de klimaattypes en
de breedteligging?”
“Welke vegetatietype overheerst er?”
“Wat is taiga/toendra/steppe?”
Lesonderwerp: Rusland
Lesfasedoelstelling
BREEDTELIGGING IN RUSLAND.
DE LLN KUNNEN UIT EEN AFBEELDING
HET VEGETATIETYPE AFLEIDEN
DE LLN KUNNEN DE
BEVOLKINGSTOESTAND IN RUSLAND
OMSCHRIJVEN
DE LLN KUNNEN HET VERBAND TUSSEN
BEVOLKING EN FYSISCHE
Blz. 7
TIMING
LESGANG EN DIDACTISCHE WERKVORMEN
MEDIA
LEERINHOUDEN
ACTIVITEITEN
T M ACTIVITEITEN LEERKRACHT
LEERLINGEN
Een toendra is een gebied zonder
bomen aan de rand van het
poolgebied. De begroeiing bestaat uit
grassen, mossen en dwergstruiken.
Een steppe is een boomloos
landschap waar alleen grassen
groeien
Ppt vegetatiefoto’s
“Welke vegetatietypes worden getoond op deze
foto’s?”
Aanvullen bordschema
Lesfase 5: Rusland, bevolking
OLG + DOCEREN
Rusland is dunbevolkt. Enkel Ppt kaart bevolkingsdichtheid
Europees Rusland is dichter bevolkt. “Wat wordt er getoond?”
Siberië is bijna ‘leeg’ “Kan je België lokaliseren? Is België dicht
bevolkt?”
“Wat ivm Rusland?”
Ppt nachtkaart
“Wat wordt er getoond denk je?”
“Een andere manier om bev dichtheid na te gaan is
Door de barre natuur in Siberië woont
een nachtkaart van de wereld gebruiken. Komen we
er bijna niemand.
Lesonderwerp: Rusland Blz. 8
TIMING
LESGANG EN DIDACTISCHE WERKVORMEN
MEDIA
Lesfasedoelstelling LEERINHOUDEN
ACTIVITEITEN
T M ACTIVITEITEN LEERKRACHT
LEERLINGEN
OMSTANDIGHEDEN IN SIBERIË UITLEGGEN tot dezelfde conclusie?”
“Hoe zou dat komen dat Rusland zo dun bevolkt
is?”

DE LLN KUNNEN DE DEMOGRAFISCHE Ppt bevolkingspiramide

GROEI UIT EEN GRAFIEK AFLEIDEN
DE LLN KUNNEN DE DEMOGRAFISCHE
AFNAME VERKLAREN
Rusland kent een verouderde
bevolking
Mannen worden opvallend minder oud
dan vrouwen (slechtere
leefomstandigheden en alcoholisme)
“Wat wordt er getoond?”
“Zijn er dingen die je direct kan afleiden?”
“Heeft Rusland een jonge of oude bevolking?”
“Zijn er opmerkelijke verschillen tussen mannen en
vrouwen?”

Ppt bevolkinsgrafiek
“Wat wordt er getoond?”
Door de val van de USSR in 1991 zijn “Wat valt je op?”
de leefomstandigheden verslechterd, “Zou je daar een verklaring voor hebben? Wat was
en dit laat zich zien in de er terug gebeurd omstreeks 1991?”
bevolkingsgroei, die is sinds 1991
steeds negatief

DE LLN KUNNEN DE DIVERSITEIT IN

BEVOLKING IN RUSLAND OMSCHRIJVEN
Rusland is een zeer diverse natie. Er
zijn zo’n 160 verschillende volkeren
en culturen. De Russen maken het
grootste deel ervan uit.
Ppt
“Wat wordt er getoond?”
“Is Rusland een heterogene natie?”
“Er zijn meer dan 150 verschillende volkeren. Had je
dit verwacht?”
“Welk volk is het best vertegenwoordigd?”

Aanvullen bordschema

Lesfase 6: Rusland, economie

Lesonderwerp: Rusland
Lesfasedoelstelling
DE LLN KUNNEN DE IN RUSLAND
AANWEZIGE DELFSTOFFEN UIT EEN KAART
AFLEIDEN
DE LLN KUNNEN DE AANWEZIGE
DELFSTOFFEN OPSOMMEN
DE LLN KUNNEN DE BELANGRIJKSTE
INDUSTRIETAKKEN IN RUSLAND
VERWOORDEN
DE LLN KUNNEN HET BELANG VAN
SIBERIË VOOR RUSLAND OMSCHRIJVEN
DE LLN KUNNEN DE LINK VERWOORDEN
TUSSEN MACHT EN
GRONDSTOFFEN/ENERGIE
TIMING
MEDIA
LEERINHOUDEN
T M
Rusland en met name Siberië
beschikt over grote voorraden
delfstoffen.. Ze vormen de basis voor
de zware industrie en worden ze veel
geëxporteerd. De belangrijkste
delfstoffen zijn steenkool, aardolie,
aardgas, ijzererts, bauxiet, koper,
lood, zink, goud en andere
edelmetalen.
De meest kostbare mineralen liggen
in Siberië
Siberië bezit nog een enorm
potentieel
Rusland is dankzij zijn
energievoorraden een machtige
speler op wereldvlak aan het worden
Blz. 9
LESGANG EN DIDACTISCHE WERKVORMEN
ACTIVITEITEN
ACTIVITEITEN LEERKRACHT
LEERLINGEN
Ppt kaart delfstoffen
“Bekijk de kaart. Is Rusland rijk aan delfstoffen?”
“Wat wordt er zoal gevonden?”
“Waar bevinden het overgrote deel van die
delfstoffen zich?”
Ppt diagram Russische industrie
“Hier wordt aangegeven hoe belangrijk een
bepaalde industrietak is. Welke zijn de
belangrijkste?
“Klopt het met onze bevindingen op de vorige
kaart?”
Rusland is dus voornamelijk een
grondstoffenleverancier, energieleverancier en de
zware industrie is heel belangrijk.
Ppt kaart aardgas
“Wat wordt hier getoond?”
“Waar bevinden zich de grootste bekkens?”
“Wat betekent prospective region?”
“zijn er dus nog mogelijkheden in Siberië?
(analoog aardolie)
Ppt gazprom/Lukoil/cartoon
Lk komt tot synthese. adhv de afbeeldingen
Aanvullen bordschema
Lesfase 7: Doorgeefvragen
Lesonderwerp: Rusland Blz. 10
TIMING
LESGANG EN DIDACTISCHE WERKVORMEN
MEDIA
Lesfasedoelstelling LEERINHOUDEN
ACTIVITEITEN
T M ACTIVITEITEN LEERKRACHT
LEERLINGEN

DE LLN KUNNEN ZELF VRAGEN EN OVER LK verdeelt lln in groepjes van drie of vier.
EEN LES/LESINHOUD OPSTELLEN
LK geeft elke lln een werkblad. Elke leerling bedenkt een
onderwerp waarover een vraag moet worden bedacht.

Daarna wordt het blad doorgegeven aan de volgende leerling.

Deze bedenkt een vraag bij het ingevulde onderwerp.

Weer wordt het blad doorgegeven. De derde leerling vult het

antwoord in.

Tenslotte wordt het blad teruggegeven aan de eigenaar. De

oplossingen (vragen en antwoorden) worden in het drietal
besproken.

Als er goede vragen inzitten, kan de LK eventueel beloven enkele

ervan te gebruiken in een toets of examen.

BORDSCHIKKING

Rusland

Staatkundig Natuurkundig Bevolking Economie

USSR (1991) Reliëf:Russische vlakte, Westsiberische vlakte, -Dunbevolkt Veel grondstoffen

GOS Middensiberisch plateau, Oostsiberisch gebergte, Zware industrie
Kaukasus -Verouderde Olie en gas
bevolking
Klimaat:continentaal  Macht!
-Bevolkingsafname
Vegetatie: toendra, taiga, loofwoud, steppe,
halfwoestijn -Divers
Lesonderwerp: Rusland Blz. 11

MEDIA & BRONNEN

Lesonderwerp: Rusland Blz. 12
Lesonderwerp: Rusland Blz. 13