Kraanbanen (3): NEN-EN 1991-3 vs.

NEN-EN 1991-3 NB
Dit artikel is de derde uit een reeks over kraanbanen. Er bestaan veel vragen over de hantering van de norm(en). Inmiddels
wordt (met sponsorhulp) gewerkt aan een boek over hallenbouw, met daarin speciale aandacht voor de berekening van
kraanbanen.

Kraanbaancombinaties
De belastingsfactoren voor kraanbanen vallen in de categorie veranderlijke der 2 cranes if they operate together in order
belastingen[1]. Iedere kraanbelasting wordt gezien als een separaat (veranderlijk) to lift heavy loads and if that is more unfa-
belastinggeval. Indien voor kraanbelastingen combinaties worden opgesteld, vourable’. Met andere woorden, indien twee
zal een deel van de kraanbelastingen vermenigvuldigd moeten worden met de kranen samen één last heffen, dient men
combinatie(waarde)factor Ψ0. Voor kraanbelastingen geldt Ψ0 = 1. Hierdoor zal echter de belasting van beide kranen tegelij-
men, bij het combineren van belastingen, kranen altijd voor de volle 100% mee kertijd te beschouwen.
moeten nemen in de combinatie. NEN-EN 1991-3 stelt daarom een maximum
aan het aantal te rekenen kranen. Gebouw met een enkele beuk
Voor horizontale belastingen geldt dat in het
ir. B. van de Kaa en ir. H. Hes vraagt enige toelichting. Hier wordt gesteld geval van een gebouw met een enkele beuk,
Bram van de Kaa en Hans Hes zijn senior project engineer ‘Under consideration of conditions for crane er twee kranen boven elkaar gerekend moe-
bij Tata Steel in IJmuiden. Bram van de Kaa is ook werk- runways and for single-bay buildings’. De ten worden die tegelijkertijd een horizontale
zaam als civiel specialist bij ReEvolution in Den Haag. regels voor gelijktijdigheid van kranen, vin- belasting uitoefenen. Volgens afbeelding 1
den hun oorsprong in DIN 4132, Sec. 3.2.3.2. moet dan worden gerekend met één maatge-
In het geval van grootschalige werkplaatsen In dit artikel treft men ook de oorspronkelij- vende kraan boven (bijv. kraan 3) en één
zouden alle kranen gelijktijdig gerekend ke tekst. Een betere vertaling is: ‘Taking into maatgevende kraan onder (bijv. kraan 2).
moeten worden. Kranen zijn echter niet per- account the conditions given for crane run-
manent op één locatie in een hal aanwezig, ways and for single bay buildings specified Gebouw met twee beuken
vandaar dat door de normopstellers van within the same table’. Hetgeen in Neder- In het geval van een gebouw met twee beu-
NEN-EN 1991-3 een combinatietabel is land vertaald kan worden als ‘de voorwaar- ken stelt NEN-EN 1991-3 NB dat er vier kra-
opgenomen. Deze tabel licht toe hoe meer- den voor kraanbanen en voor gebouwen met nen moeten worden gerekend. Wederom
dere kraanbelastingen gecombineerd dienen één beuk dienen in acht te worden genomen’. geldt dat de maatgevende bovenste en onder-
te worden en beperkt tevens het maximaal ste kraan voor iedere kraanbaan moet wor-
aantal te rekenen kranen. In Nederland geldt Verticale belastingen den bepaald, vervolgens dienen alle vier in
de NB van NEN-EN 1991-3, die een correc- NEN-EN 1991-3 NB geeft aan dat bij meer- één combinatie te worden bekeken (afb. 2).
tie doorvoert in de aantallen te combineren beukige gebouwen voor de verticale belasting
kraanbelastingen. Vooral de interpretatie met zes kranen gerekend moet worden bij Gebouw met drie beuken
van NEN-EN 1991-3 NB, met betrekking tot kraanbaan-ondersteunende constructiebere- Analoog aan de voorgaande situaties geldt
de te combineren horizontale belasting uit keningen. De toelichting vermeldt wat de hier ook dat per kraanbaan de maatgevende
kranen, roept veel vragen op bij Tata Steel meest ongunstige stand van zes kranen zou kraan dient te worden bepaald. Aansluitend
IJmuiden. In overleg met Frans Bijlaard en kunnen zijn: kraanpositie conform een enkel- rekent men maximaal twee kranen per beuk.
Jaap Wardenier van de TU Delft is daarom beukig gebouw plus twee extra kranen in een Gezien het feit dat er maximaal op vier kra-
dit artikel tot stand gekomen om een en andere beuk of zes kranen verdeeld over ver- nen dient te worden gerekend, moet men bij
ander nader toe te lichten. schillende beuken. Deze toelichting verklaart meerbeukige gebouwen op zoek gaan naar de
de interpretatie van NEN-EN 1991-3 NB ten maatgevende kraanbelasting, zie afbeelding 3.
NEN-EN 1991-3 vs. NEN-EN 1991-3 NB opzichte van NEN-EN 1991-3. In NEN-EN
Tabel 2.3 uit NEN-EN 1991-3 (tabel 1) 1991-3 wordt echter niét omschreven op wel- Windbelasting en kraanbelastingen
beschrijft de gelijktijdigheid van kranen per ke afstand de kranen van elkaar moet worden Bij de verificatie van de constructieve veilig-
kraanbaan, voor hallen met één beuk of gerekend. Men moet daarom uitgaan van de heid van dit soort hallen, moet ook de wind-
meerdere. In NEN-EN 1991-3 NB, wordt meest ongunstige situatie: waarbij de kranen belasting meegenomen worden conform
deze tabel vervangen door tabel NB.1-2.3 buffer tegen buffer staan. NEN-EN 1991-3 Annex A, A.1 (7). Indien
(tabel 2). In NEN-EN 1991-3 NB ontbreekt men deze in de belastingscombinaties
de afbeelding boven de kolommen. Tevens is Horizontale belastingen uit kranen betrekt en als maatgevend doorrekent, dan
de dubbele kolom voor meerbeukige gebou- Per kraanbaan dienen de overige veranderlijke belastingen
wen teruggebracht naar een enkele kolom, NEN-EN 1991-3 NB stelt, afwijkend op met hun combinatie(waarde)factor (Ψ0) te
waarbij het aantal te rekenen kranen is NEN-EN 1991-3, dat bij een gebouw met één worden vermenigvuldigd. Doordat kranen
gesommeerd. Tevens wordt in enkele velden beuk, per kraanbaan er maximaal één kraan een Ψ0 waarde van 1,00 hebben (NEN-EN
een opmerking toegevoegd aan het aantal te horizontaal hoeft te worden gerekend. Voor 1991-3, Annex A, A 2.3 en NEN-EN 1991-3
hanteren kranen. De meeste opmerkingen de dimensionering van kikkers, rails, rem- NB Annex A, A2.3 (1)), worden alle kranen
spreken voor zich. De laatste opmerking in liggers en kraanbaanliggers is dit maatge- maximaal (dus ook horizontaal) belast mee-
tabel NB.1-2.3 uit NEN-EN 1991-3 NB vend. De toelichting in de tabel stelt ‘Consi- genomen in de combinatie. •

60 augustus 2016 | BOUWEN MET STAAL 252

Tabel 1. Tabel 2.3 uit NEN-EN 1991-3. Literatuur
Cranes to each runway Cranes in each shop bay Cranes in multi-bay buildings 1. B. van de Kaa en H. Hes, ‘Belastingsfactor: a survival
approach’, Bouwen met Staal 251 (06 | 2016), p. 52-53.
2. DIN 4132 (Craneways; steel structures; principles for
calculation, design and construction), 1981.
3. NEN-EN 1991-3 (Eurocode 1: Belastingen op construc-
ties - Deel 3: Belastingen veroorzaakt door kranen en
Vertical crane action 3 4 4 2 machines), 2006 + NB, 2013.
Horizontal crane action 2 2 2 2

Tabel 2. Tabel NB.1-2.3 uit NEN-EN 1991-3 NB.

For crane runway For crane supporting structure
Single-bay buildings Multi-bay buildings
Vertical crane action 3 4 6
kraan 3
Remark: Remark: kraan 1

The most unfavourable The most unfavourable kraan 4

position of the 4 cranes position of 6 cranes might kraan 2

might be: 3 cranes behind be: crane position as in a

Horizontal crane action 1 2
Remark:
Consider 2 cranes if they
operate together in order to
lift heavy loads and if that is
more unfavourable
each other and 1 on a
further runway or 2 cranes
behind each other and 2
on a further runway or 2
cranes behind each other
and 2 above each other on 2
further runways
Remark:
2 cranes per bay operating
above each other
single-bay building plus 2
additional cranes in another
bay or 6 cranes distributed
over several bays
kraan 3
4
kraan 2
Remark:
Under consideration of
conditions for crane runways
and for single-bay buildings
1. Enkele beuk, vier kranen.

kraan 3 kraan 7
kraan 3 kraan 1 kraan 11
kraan 7 kraan 5
kraan 1 kraan 5 kraan 9

kraan 4 kraan 8
kraan 4 kraan 8 kraan 2 kraan 12
kraan 2 kraan 6 kraan 10
kraan 6

kraan 7
kraan 1
kraan 9
kraan 3
kraan 4
kraan 5 kraan 12
kraan 6
kraan 8
kraan 2

2. Twee beuken, acht kranen.

kraan 7
kraan 1
kraan 9

kraan 6

3. Drie beuken, twaalf kranen.

BOUWEN MET STAAL 252 | augustus 2016 61