Οδυσσέας Γκιλής. ΑΚΑΔΗΜΙΑ. ΛΥΚΕΙΟΝ. ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. 2020,

1
Οδυσσέας Γκιλής
Επιμέλεια
ΑΚΑΔΗΜΙΑ
ΛΥΚΕΙΟΝ
ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ
ΠΟΙΚΙΛΗ ΣΤΟΑ
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΝ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΕΙΟΝ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΝ
ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΡΙΟΝ
ΣΧΟΛΗ
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα
Θεσσαλονίκη 2020
2
3
Περιεχόμενα
ΑΚΑΔΗΜΙΑ............................................................................................................................8
Λεξικόν Δημητράκου. Τόμος Α. Σελ. 135..................................................................................8
Oxford Englsh Dictionary Academian Obs................................................................................9
Χρονολογική κατάταξη αποσπασμάτων.................................................................................12
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα.........................................................................................23
Λύκειον τὸ Γυμνάσιον..........................................................................................................433
Oxford English dictionary......................................................................................................433
lyceum..................................................................................................................................433
Λεξικόν Δημητράκου τόμος Θ΄.σελ. 4395-6.........................................................................433
Το αρχαίο Λύκειο που δίδαξε ο Αριστοτέλης. 13-1-2018.....................................................434
Χρονολογική κατάταξη αποσπασμάτων...............................................................................436
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα.....................................................................................447
ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ......................................................................................................................547
Oxford English dictionary gymnasium..................................................................................547
Λεξικόν Δημητρακοτ τόμος Δ΄. Σελ. 17123...........................................................................548
Χρονολογική κατάταξη αποσπασμάτων...............................................................................549
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα.....................................................................................563
ΠΟΙΚΙΛΗ ΣΤΟΑ....................................................................................................................1235
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΝ................................................................................................................1248
Λεξικόν Δημητράκου, τόμος ΙΕ¨. Σελ. 7706........................................................................1248
Διδασκαλείον.....................................................................................................................1361
Λεξικόν Δημητράκου τόμος Δ΄.σελ. 1981- 1982.................................................................1361
ΠΑΙΔΑΓΩΓΕΙΟΝ....................................................................................................................1793
ΣΧΟΛΗ, ενδεικτικά..............................................................................................................1800
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ.......................................................................................................................1804
Διογένης Λαέρτιος. 180-240 μ. Χ. Βίοι φιλοσόφων. Book 1, sec. 14, line

5...οὗ οἵ τε ἄλλοι Σωκρατικοὶ καὶ Πλάτων ὁ τὴν ἀρχαίαν Ἀκαδήμειαν
συστησάμενος· οὗ Σπεύσιππος καὶ Ξενοκράτης, οὗ Πολέμων, οὗ
Κράντωρ καὶ Κράτης, οὗ Ἀρκεσίλαος ὁ τὴν μέσην Ἀκαδήμειαν
εἰσηγησάμενος· οὗ Λακύδης ὁ τὴν νέαν Ἀκαδήμειαν φιλοσοφήσας·
4
Βικιπαίδεια. Η Ακαδημία ιδρύθηκε στην Αθήνα γύρω στο 387 π.Χ. από
τον Πλάτωνα, μετά το πρώτο ταξίδι του (398-390 π.Χ.) στη Σικελία.
Βρισκόταν σε ένα άλσος της Ακαδήμειας, προαστίου των Αθηνών
αφιερωμένου στον Αθηναίο ήρωα Ακάδημο, από το όνομα του οποίου
και προήλθε η ονομασία της. Ο χώρος θεωρείτο ιερός, επειδή κατά τον
μύθο ο Θησέας είχε κρύψει εκεί την Ελένη[1] και από σεβασμό για την
μακρά παράδοση και την ταύτισή του με τους Διόσκουρους, οι
Σπαρτιάτες δεν τον κατέστρεψαν όταν εισέβαλαν το 413 π.Χ.[2] στην
Αττική.
Γενικά
Η Ακαδημία συνέχισε να λειτουργεί σε όλη την ελληνιστική περίοδο,
για να διακοπεί η λειτουργία της για τέσσερα χρόνια κατά τον Πρώτο
Μιθριδατικό Πόλεμο και την φυγή του Φίλωνα της Λάρισας το 88 π.Χ.
στη Ρώμη. Έκλεισε οριστικά το 529, μετά από σχεδόν 10 αιώνες
συνεχούς παρουσίας, καταργούμενη από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα
Ιουστινιανό.
Ιστορία της Ακαδημίας
Το Γυμνάσιο
Ο Διογένης Λαέρτιος διαιρεί την ιστορία της Ακαδημίας σε τρεις
περιόδους: την Παλιά, τη Μέση, επικεφαλής της οποίας ορίζει τον
Αρκεσίλαο και τη Νέα, με πρώτο τον Λακύδη.
Από την ίδρυσή της και μέχρι τις αρχές του πρώτου αιώνα π.Χ. η
Ακαδημία λειτουργούσε χωρίς προβλήματα, ωστόσο όταν άρχισε το 88
π.Χ. ο Πρώτος Μιθριδατικός Πόλεμος, ο Φίλων ο Λαρισαίος
εγκατέλειψε την Αθήνα και κατέφυγε στη Ρώμη, όπου φαίνεται να
παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του. Το 86 π.Χ. ο Λεύκιος Κορνήλιος
Σύλλας πολιόρκησε την Αθήνα, προκαλώντας μεγάλη καταστροφή. [3]
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας «έβαλε τα χέρια του πάνω στα ιερά
άλση και λεηλάτησε την Ακαδημία που ήταν τοποθετημένη στα πιο
δασώδη προάστια της πόλης, καθώς και το Λύκειο».
Η καταστροφή της Ακαδημίας φαίνεται να ήταν τόσο σοβαρή, ώστε η
ανακατασκευή και επαναλειτουργία της ήταν σχεδόν αδύνατη. Όταν ο
Αντίοχος ο Ασκαλωνίτης επέστρεψε στην Αθήνα από την Αλεξάνδρεια
το 84 π.Χ., άρχισε πάλι τη λειτουργία της, όχι όμως στην Ακαδημία
αλλά στο Λύκειο. Ο Κικέρων, που υπήρξε και μαθητής του Φίλωνα,
περιγράφει μια επίσκεψη στο χώρο της Ακαδημίας ένα απόγευμα, που
ήταν «ήσυχη και έρημη εκείνη την ώρα της ημέρας».[4]
5
Στους επόμενους αιώνες συνεχίστηκε η παρουσία της Ακαδημίας η

οποία κατά καιρούς υπολειτουργούσε, παρήκμαζε, αλλά και
ανανεωνόταν.
Τελικά η Ακαδημία έκλεισε το 529 από τον Ιουστινιανό. Σύμφωνα με
τον Αγαθία, τα εναπομείναντα μέλη της, μεταξύ των οποίων και ο
Σιμπλίκιος, αναζήτησαν προστασία στην αυλή του Χοσρόη Α΄ στην
Περσία. Μαζί τους μετέφεραν παπύρους λογοτεχνικών, φιλοσοφικών και
σε μικρότερο βαθμό επιστημονικών συγγραμμάτων. Με τη συνθήκη
ειρήνης Περσίας και Βυζαντίου το 532 τέθηκε υπό εγγύηση η προσωπική
τους ασφάλεια.
Κατάλογος των σχολαρχών της Ακαδημίας
Μέχρι σήμερα δεν σημειώνονται από μελετητές και ερευνητές αναφορές
σε σχολάρχες της Ακαδημίας για τις χρονικές περιόδους 66-119, 136-
159, 181-230, 266-359 και μετά το θάνατο του Πρίσκου από το 396 μέχρι
το 430.
Παλαιά Ακαδημία
Πλάτων Αθηναίος (387-347 π.Χ.)
Σπεύσιππος Αθηναίος (347-339 π.Χ.)
Ξενοκράτης Χαλκηδόνιος (339-314 π.Χ.)
Πολέμων (314-270 π.Χ.)
Κράτης (φιλόσοφος) Αθηναίος (270-267 π.Χ.)
Μέση Ακαδημία (Σκεπτική)
Αρκεσίλαος (265-241 π.Χ.)
Λακύδης Κυρηναίος (241-215 π.Χ)
Τηλεκλής και Εύανδρος (215-; π.Χ.)
Ηγησίνους Περγαμηνός (160;-155 π.X.)
Καρνεάδης Κυρηναίος (155-129 π.Χ.)
Νέα Ακαδημία
Κράτης Ταρσεύς (129-127 π.Χ.)
Κλειτόμαχος Καρχηδόνιος (127-110 π.Χ.)
Φίλων Λαρισαίος (110-88 π.Χ.)
6
Αντίοχος ο Ασκαλωνίτης (84-68 π.Χ.)

Άριστος ο Ασκαλωνίτης (68-51 π.Χ.)
Θεόμνηστος της Ναυκράτου (51-44 π.Χ.)
Αμμώνιος (ακαδημαϊκός) (55 μ.Χ.-65 μ.Χ.)
Καλοζείδωρος; Ταύριος (120-135)
Αττικός ο Πλατωνικός (160-180)
Θεόδοτος (230)
Κάσσιος Λογγίνος (250-267)
Εύβουλος ο Εφέσιος (265)
Πρίσκος (350)
Πλούταρχος (Αθηνών) (431)
Συριανός Αλεξάνδρειας (432-450)
Πρόκλος (450-485)
Μαρίνος (Νεαπόλεως) (485-;)
Ισίδωρος (Αλεξάνδρειας) (;-490)
Ηγίας
Ζηνόδοτος
Δαμάσκιος (;-529), τελευταίος επικεφαλής.
Το έργο της Ακαδημίας
Στην Ακαδημία υπήρχαν διάφοροι επιστημονικοί τομείς με αντικείμενα
μελέτης τη φιλοσοφία, τα μαθηματικά, τις φυσικές και τις πολιτικές
επιστήμες. Στο υπέρθυρο της Ακαδημίας αναγραφόταν η φράση
«Μηδείς ἀγεωμέτρητος εἰσίτω μοι τῇ θύρᾳ», δηλαδή να μην
εισέρχεται κανένας που δεν γνωρίζει Γεωμετρία. Ο Πλάτων θεωρούσε
ότι η γεωμετρία και τα μαθηματικά ήταν ο μόνος και ασφαλής δρόμος
για να προσεγγίσει κανείς τον κόσμο των ιδεών και τον Θεό.[5] Κατά μιαν
άλλη ερμηνεία η λέξη "αγεωμέτρητος" είχε ευρύτερη έννοια,
αποδίδοντας την έλλειψη μέτρου ή σωφροσύνης.
Μαθηματικό έργο
7
Επιστήμονες με μαθηματικό προσανατολισμό που θήτευσαν στην

Ακαδημία ήταν ο Αριστοτέλης, ο Θεόδωρος ο Κυρηναίος, ο Λεωδάμας
ο Θάσιος, ο Θεαίτητος ο Αθηναίος, ο Εύδοξος ο Κνίδιος, ο Δεινόστρατος
και ο αδελφός του Μέναιχμος από την Προκόννησο της Θράκης, ο
Ευκλείδης, ο Πρόκλος και πολλοί άλλοι.
Η κύρια συνεισφορά της Ακαδημίας στα μαθηματικά συνίσταται στο ότι
συγκέντρωσε τις μέχρι τότε μαθηματικές γνώσεις, που προέρχονταν
κυρίως από τους Πυθαγορείους και τη Σχολή της Χίου, τις ταξινόμησε,
τις εμπλούτισε, τις επέκτεινε και τις έθεσε σε ένα λογικό αποδεικτικό
σύστημα. Ακόμη τελειοποίησε τις αποδεικτικές μεθόδους και ανέπτυξε
τη μαθηματική λογική.[6]
Σύνθεση όλων αυτών ήταν τα Στοιχεία του Ευκλείδη, που αν και
γράφτηκαν στην Αλεξάνδρεια, είναι αποκλειστικό έργο της Ακαδημίας.
[7]
Ο Πρόκλος στο έργο του "Σχόλια στο 1ο βιβλίο των Στοιχείων"
αναφέρει σχετικά ότι "το σύστημα που επέλεξε ο Ευκλείδης για τα
Στοιχεία ήταν Πλατωνικό [σύμφωνο με τις επιταγές του Πλάτωνα] και
αφού είχε αποδεχθεί την Πλατωνική φιλοσοφία έθεσε σαν σκοπό της
συγγραφής των Στοιχείων την κατασκευή των Πλατωνικών στερεών". [8]
Ο αρχαιολογικός χώρος της Ακαδημίας
Ο σημερινός επισκέπτης της Αθήνας μπορεί να επισκεφτεί τον
αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας, που βρίσκεται εκατέρωθεν της οδού
Κρατύλου στην περιοχή Κολωνού και Ακαδημίας Πλάτωνος. Εκεί
βρίσκονται τα σημαντικά μνημεία, κάποια προγενέστερα της
Ακαδημίας, όπως η ιερά οικία γεωμετρικών χρόνων, το Γυμνάσιο του
πρώτου π.Χ. έως πρώτου μ.Χ αιώνα, όπου αθλούνταν οι μαθητές-
φοιτητές, η πρωτοελλαδική αψιδωτή οικία και το περίστυλο κτίριο του
4ου π.Χ. αιώνα. Στο μικρό πάρκο που περιβάλλεται από τις οδούς
Μοναστηρίου, Τηλεφάνους, Κρέοντος και Πλάτωνος εγκαινιάστηκε στα
τέλη Νοεμβρίου 2015 και λειτουργεί το Ψηφιακό Μουσείο της
Ακαδημίας Πλάτωνος, που προετοιμάζει τον επισκέπτη για τη γνωριμία
του με τον Πλάτωνα και το έργο του.
Παραπομπές
Βίοι Παράλληλοι: Θησέας 31.1

Βιβλίο H΄ Θουκυδίδης
Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Σύλλας 13
8
Κικέρων Περί ορίων (De finibus Terminus)

Σ. Χ. Γκουντουβάς (2015), σελ.31
Σ. Χ. Γκουντουβάς (2015), σελ.31-34
Σ. Χ. Γκουντουβάς (2015), σελ.17
Πρόκλου Eucl. pol, II, 14, p.66
Βιβλιογραφία
Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος, Μαθήματα Ζ΄ περιόδου, εκδ. Εστία, 1981
Πρόκλος ο Διάδοχος, "Σχόλια στο 1ο βιβλίο των Στοιχείων του
Ευκλείδη", Λειψία 1897
Σωτήρης Χ. Γκουντουβάς, "Γεωμετρικές Διαδρομές", εκδόσεις
Κορφιάτη, Αθήνα 2015
ΑΚΑΔΗΜΙΑ
Λεξικόν Δημητράκου. Τόμος Α. Σελ. 135

9
Oxford Englsh Dictionary Academian Obs.
1.1 A disciple of Plato.
1534 Ld. Berners Golden Boke of M. Aurel. (1546) ij. Peripaticiens,

Academiens and Epicuriens.
2.2 A member of an Academy; an academic or academician.
1599 Marston Sc. of Villanie ii. vi. 201 Then straight comes Friscus,
that neat Gentleman, That newe discarded Academian. 1611 Speed
Hist. Gt. Brit. (1632) ix. xix. 931 Reuerence of the man‥moued so the
affection of the Oxford Academians. 1661 K. W. Conf. Charact. (1860)
69 The cook, and the bedmaker‥are the necessary evils of an accademian.
1691 Wood Ath. Oxon. I. col. 22 He went to Loraine‥reading the Hebrew
Lecture to the Academians of that place.
Oxford English Dictionary Academy
Also 5 achadomye, 6 achademya.
[a. Fr. académie, ad. L. acadēmīa, a. Gr. ἀκαδηµία, more properly

ἀκαδήµεια adj., f. Ἀκάδηµος name of a man; cf. Horace's silvas
Academi, the ‘groves of Academus’.]
1.1 Proper name of a garden near Athens where Plato taught.
1474 Caxton The Chesse 86 Plato‥chose his mansion and dwellyng in

achadomye. 1603 Holland Plutarch 275 The Academy, a little pingle or
plot of ground, was the habitation of Plato. 1807 Robinson Archæol.
Graeca i. i. 16 Academy‥was a large enclosure of ground which was
once the property of a citizen at Athens named Academus‥Some
however say that it received its name from an ancient hero.
10
2.2 The philosophical school or system of Plato.
1677 Gale Crt. of Gentiles II. iii. 132 From the Philosophers Scholes,
specially from Plato’s Academie. 1751 Chambers Cycl. s.v. The
ancient Academy doubted of everything, and went so far as to make it a
doubt, whether or no they ought to doubt. 1871 Farrar Witness of Hist.
iii. 100 Without eloquence she silenced the subtle dialectics of the
Academy.
3. a.3.a A place where the arts and sciences are taught; an institution for
the study of higher learning; in the general sense including a university,
but in popular usage restricted to an educational institution claiming to
hold a rank between a university or college and a school. In England the
word has been abused, and is now in discredit in this sense. Since the
18th cent. (chiefly Sc.), an institution of higher secondary education;
more recently in Scotland, applied to many state secondary schools.
1549 Compl. of Scotl. (1872) 13 Thir tua princis be chance entrit in the
achademya, to heir ane lesson of philosophie. c 1588 Greene Friar
Bacon ii. 37 Joying that our Academy yields A man suppos'd the wonder
of the world. 1758 Johnson Idler No. 33 27 The fashionable Academies
of our metropolis. 1785 in A. Warder Burgh Laws Dundee (1872) 196
The Dean reported to the assessors that the Town Council proposed to
institute an Academy in the town. 1838 Dickens Nich. Nick. iii. 20 At
Mr. Wackford Squeers's Academy, Dotheboys Hall, at the delightful
village of Dotheboys, near Greta Bridge in Yorkshire. 1849 Macaulay
Hist. Eng. I. 532 He had been master of an Academy which the
Dissenters had set up at Islington. 1868 Rep. Schools Inquiry Comm.
VI. 38 All these four schools have been converted from ancient grammar
schools into ‘Academies’. This is a term which has apparently a peculiar
force in Scotland, and seems frequently to imply that at some period a
proprietary element has been added to the ancient burgh institution.
1876 Grant Burgh Schools Scotl. ii. ii. 115 The oldest Academy in
Scotland is that of Perth. 1960 3rd Statistical Acct. Scotl.
(Aberdeenshire) 482 The status and designation of ‘Academy’ was
granted to Ellon Secondary School, and that of ‘Rector’ to the
headmaster, only a few years ago. 1980 Logophile III. iii. 18/1
Although there are Rectors of some episcopal churches in Scotland, a
Rector is normally the (non-clergyman) headmaster of an Academy
11
(senior secondary school, usually founded over 100 years ago).
b.3.b fig. The arts, or circle of knowledge, taught in an Academy, or a

treatise comprehending them. Obs.
1636 Healey tr. Theophrastus' Char. 10 Whatsoever belongeth to the

womens Academie, as paintings, preservings, needle-workes, and such-
like. a 1667 Cowley Elegy on Littleton Wks. 1711 III. 50 He that had
only talk'd with him, might find A little Academy in his Mind. 1675 A.
Browne (title) Ars pictoria: or an Academy treating of Drawing, Painting,
etc. 1754 H. Walpole Lett. to H. Mann 257 (1834) III. 74 That living
Academy of love-lore my Lady Vane.
4.4 Hence, a place of training.
1570 Sir H. Gilbert Qu. Elizabethes Achademy 12 Wherby your

Maiesties and Successors courtes shalbe for euer‥becomen a most noble
Achademy of chiuallrie, pollicy and philosophie. 1677 R. Gilpin
Dæmon. Sacra (1867) 67 Evil company is sin's nursery & Satan's
Academy. 1761 Hume Hist. Eng. II. xli. 425 The assemblies of the
zealots in private houses which‥had become so many Academies of
fanaticism. 1847 L. Hunt Men, Women, & Bks. II. xii. 310 The graces
and good qualities which she retained‥rendered her house a sort of
Academy of good breeding.
5.5 A place of training in some special art, as a Riding Academy, the

Royal Military Academy, etc.
1734 tr. Rollin's Anc. Hist. IV. x. 411 They called the places‥
Gymnasia, which answers very near to our Academies. 1751 Chambers
Cycl. s.v., Academy is particularly understood of a riding-school. 1882
Daily News 5 May 2/1 The Professor of Chemistry and Physics at the
Royal Military Academy at Woolwich‥The Officer who was placed in
charge of the Academy.
6.6 A society or institution for the cultivation and promotion of literature,

of arts and sciences, or of some particular art or science, as the French
Academy, the Imperial Academy of St. Petersburg, the Royal Academy
of Painting, Sculpture and Architecture, which latter is commonly called
in England ‘the Academy.’ Familiarly the name is extended to the
12
Annual exhibition of the Society.
1691 Ray Creation (1704) ii. 390 Several Creatures dissected by the
Royal Academy of Sciences at Paris. 1769 Sir J. Reynolds Disc. at
Opening of Royal Academy An Academy, in which the polite Arts may
be regularly cultivated, is at last opened among us by Royal Munificence.
1858 Max Müller Chips (1880) III. i. 34 After the model of the literary
Academies in Italy, Academies were founded at the small courts of
Germany. 1873 Black Pr. of Thule (1875) xii. 190 We were at the
Academy all the morning, and mamma is not a bit tired.
7.7 attrib., as in Academy-board, Academy Dinner, Academy-figure,

Academy Lectures, etc. An Academy-figure is usually drawn half-life-
size in crayon or pencil from a nude model. Academy award: an award of
the Academy of Motion Picture Arts and Sciences (Hollywood, U.S.A.)
for success in a field connected with cinematographic entertainment;
Academy blue (see quot. 1926).
1941 Schulberg What makes Sammy Run? x. 190, I know we're going
to knock them for a row of Academy Awards. 1950 Amer. Speech
XXV. 3 Johnny Belinda, an Academy award motion picture of 1948.
1926 A. S. Jennings Paint & Colour Mixing (ed. 7) xxviii. 301

Academy Blue, a mixture of French ultramarine and viridian, ground
only in oil and used by artists.
1859 Gullick & Timbs Painting 217 Academy board is a thin

millboard, on which most of the studies made at the Academy are
painted.
1769 Sir J. Reynolds Disc. i, I have seen also Academy figures by

Annibale Caracci‥drawn with all the peculiarities of an individual model.
1859 Gullick & Timbs Painting 313 When a painter introduces a figure
wanting in repose or in its parts inharmonious‥it is at once called
‘Academic,’ or an ‘Academy Figure.’
Χρονολογική κατάταξη αποσπασμάτων

13
 1. Αριστοφάνης κωμικός. Nubes {0019.003} (5-4 B.C.) Line

1005
 νῦν, (1003) οὐδ’ ἑλκόμενος περὶ πραγματίου
γλισχραντιλογεξεπιτρίπτου, ἀλλ’ εἰς Ἀκαδήμειαν κατιὼν ὑπὸ
ταῖς μορίαις ἀποθρέξει (1005) στεφανωσάμενος καλάμῳ
λευκῷ μετὰ σώφρονος ἡλικιώτου, σμίλακος ὄζων καὶ
ἀπραγμοσύνης καὶ λεύκης

 2. Ξενοφών. Ελληνικά {0032.001} (5-4 B.C.) Book 2 ch. 2 sec. 8

line 3
 (8) ἑτέρου Λακεδαιμονίων βασιλέως Παυσανίου. ἐπεὶ δ’ ἅπαν-
τες ἡθροίσθησαν, ἀναλαβὼν αὐτοὺς πρὸς τὴν πόλιν ἐστρα-
τοπέδευσεν ἐν τῇ Ἀκαδημείᾳ [τῷ καλουμένῳ γυμνασίῳ].
(9) Λύσανδρος δὲ ἀφικόμενος εἰς Αἴγιναν ἀπέδωκε τὴν πόλιν
Αἰγινήταις, ὅσους ἐδύνατο πλείστους αὐτῶν ἁθροίσας, ὡς δ’

 3. Ξενοφών. Ελληνικά {0032.001} (5-4 B.C.) Book 6 ch. 5 sec.

49 line 4
 ἀντιλεγόντων οὐκ ἠνείχοντο ἀκούοντες, ἐψηφίσαντο δὲ βοη-
θεῖν πανδημεί, καὶ Ἰφικράτην στρατηγὸν εἵλοντο. ἐπεὶ δὲ
τὰ ἱερὰ ἐγένετο καὶ παρήγγειλεν ἐν Ἀκαδημείᾳ δειπνοποιεῖ-
σθαι, πολλοὺς ἔφασαν προτέρους αὐτοῦ Ἰφικράτους ἐξελθεῖν. (5)
ἐκ δὲ τούτου ἡγεῖτο μὲν ὁ Ἰφικράτης, οἱ δ’ ἠκολούθουν,

 4. Ξενοφών. Hipparchicus {0032.012} (5-4 B.C.) Ch. 3 sec. 1 line

5
 ὅπως τὰς πομπὰς ἐν ταῖς ἑορταῖς ἀξιοθεάτους ποιήσει, ἔτι
δὲ καὶ τἆλλα ὅσα ἐπιδεικνύναι δεῖ τῇ πόλει ὅπως ᾗ δυνατὸν
κάλλιστα ἐπιδείξει, τά τε ἐν Ἀκαδημείᾳ καὶ τὰ ἐν Λυκείῳ (5)
καὶ τὰ Φαληροῖ καὶ τὰ ἐν τῷ ἱπποδρόμῳ. καὶ ταῦτα μὲν
ἄλλα ὑπομνήματα· ὡς δὲ τούτων ἕκαστα κάλλιστ’ ἂν

 5. Ξενοφών. Hipparchicus {0032.012} (5-4 B.C.) Ch. 3 sec. 14

line 2
 φυλάρχων ἐλαύνειν, τὸν δ’ αὐτὸν τρόπον ἐκείνοις ἱππεύειν,
(14) οὐκ ἄξιον ἱππαρχίας. ὅταν γε μὴν ἐν τῷ ἐπικρότῳ ἐν
Ἀκαδημείᾳ ἱππεύειν δέῃ, ἔχω τάδε παραινέσαι· εἰς μὲν τὸ
μὴ ἀποκρούεσθαι ἀπὸ τῶν ἵππων, ὑπτίους ἀναπεπτωκότας
14
ἐλαύνειν, εἰς δὲ τὸ μὴ πίπτειν, τοὺς ἵππους ὑπολαμβάνειν

 6. Πλάτων. . Lysis {0059.020} (5-4 B.C.) Stephanus p.203 sec. a

line 1
 (a) Ἐπορευόμην μὲν ἐξ Ἀκαδημείας εὐθὺ Λυκείου τὴν ἔξω
τείχους ὑπ’ αὐτὸ τὸ τεῖχος· ἐπειδὴ δ’ ἐγενόμην κατὰ τὴν
πυλίδα ᾗ ἡ Πάνοπος κρήνη, ἐνταῦθα συνέτυχον Ἱπποθάλει τε
τῷ Ἱερωνύμου καὶ Κτησίππῳ τῷ Παιανιεῖ καὶ ἄλλοις μετὰ

 7. Πλάτων. . Lysis {0059.020} (5-4 B.C.) Stephanus p.203 sec. b

line 2
 Ἱπποθάλης ἰδών, Ὦ Σώκρατες, ἔφη, ποῖ δὴ πορεύῃ καὶ
(b) πόθεν;
Ἐξ Ἀκαδημείας, ἦν δ’ ἐγώ, πορεύομαι εὐθὺ Λυκείου.
Δεῦρο δή, ἦ δ’ ὅς, εὐθὺ ἡμῶν. οὐ παραβάλλεις; ἄξιον
μέντοι.

 8. LYSIAS Orat. Περὶ τῆς δημεύσεως τῶν τοῦ Νικίου ἀδελφοῦ

ἐπίλογος {0540.018} (5-4 B.C.) Sec. 10 line 3
 (10) καθόδου αἰτίοις γεγενημένοις χάριν ᾔδει. καὶ ἀρχὴν
μὲν οὐδεμίαν ἦρξεν ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ· ἐπειδὴ δὲ τάχιστα
ἦλθον εἰς τὴν Ἀκαδήμειαν Λακεδαιμόνιοι καὶ Παυσανίας,
λαβὼν τὸν Νικηράτου καὶ ἡμᾶς παῖδας ὄντας, ἐκεῖνον μὲν
κατέθηκεν ἐπὶ τοῖς γόνασι τοῖς Παυσανίου, ἡμᾶς δὲ πα- (5)

 9. PLUTARCHUS BioGr. et Phil. Sulla {0007.033} (A.D. 1-2)

Ch. 12 sec. 3 line 5
 αὑτῶν βρίθεσι καὶ πυρπολεῖσθαι βαλλόμενα
συνεχῶς ὑπὸ τῶν πολεμίων, ἐπεχείρησε τοῖς
ἱεροῖς ἄλσεσι, καὶ τήν τε Ἀκαδήμειαν ἔκειρε (5)
δενδροφορωτάτην προαστείων οὖσαν καὶ τὸ Λύ-
κειον. ἐπεὶ δὲ καὶ χρημάτων ἔδει πολλῶν

 10. Αρποκρατίων . Lexicon in decem oratores Atticos {1389.001}

(A.D. 1/2?) Alphabetic letter alpha lemma 56 line 1
 φόρῳ. Πλάτων δ’ ἐν τῷ περὶ ἀνδρείας φησὶν “οὐδὲν ἐρῶ πρὸς
ταῦτά
γ’ ἔχων εἰπεῖν, μή με εἴπῃς Αἰξωνέα εἶναι.” (5)
15
(56) Ἀκαδήμεια: τρία ὑπῆρχον γυμνάσια, Λύκειον ,

Κυνόσαργες, Ἀκαδήμεια. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ καθιερώσαντος αὐτὸ
Ἀκαδήμου.
(57) Ἀκαμαντίς: Δημοσθένης ἐν τῷ πρὸς Βοιωτὸν περὶ τοῦ
ὀνόματος


ταῦτά
Κυνόσαργες, Ἀκα-
δήμεια. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ καθιερώσαντος αὐτὸ Ἀκαδήμου.
ὀνόματος
“ἐν Ἀκαμαντίδι φυλῇ γεγονώς.” μία αὕτη τῶν ιʹ φυλῶν, ἀπὸ Ἀκά-


 γ’ ἔχων εἰπεῖν, μή με εἴπῃς Αἰξωνέα εἶναι.” (5)
Κυνόσαργες, Ἀκαδήμεια. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ καθιερώσαντος αὐτὸ
Ἀκαδήμου.
ὀνόματος


(A.D. 1/2?) Alphabetic letter eta lemma 19 line 1
 γου, εἰ γνήσιος. ὅτι γὰρ αἰτεῖσθαι ἔλεγον τὸ κίχρασθαι, Μένανδρος
οὐ πῦρ γὰρ αἰτῶν, οὐδὲ λοπάδ’ αἰτούμενος.
(19) Ἡφαιστία: Ὑπερείδης ἐν τῷ ὑπὲρ Ἀκαδήμου. ὅτι δύο πόλεις
ἦσαν τῆς Λήμνου, Μύρινά τε καὶ Ἡφαιστία, δηλοῖ καὶ Διονύσιος ὁ
Χαλκιδεὺς ἐν γʹ Κτίσεων.

 17. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 3 ch. 4 sec. a line 2

 ἀπεψηφίσαντο αὐτοῦ, καὶ ᾤκτειραν, καὶ ἀφῆκαν;3.4.(a) Καλοῦ
τοῦ νικηφόρου· ἦ που εἰς Λύκειον ὤσατο ἂν
16
ἐκεῖθεν, καὶ εἰς Ἀκαδημίαν αὖθις, καὶ τὰς ἄλλας διατριβὰς

φαιδρός, ὥσπερ οἱ ἐκ χειμερίου θαλάττης σεσωσμένοι.
(b) Καὶ πῶς ἂν ἠνέσχετο φιλοσοφία σπάνιον τὸ πρὸς

 18. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 11 ch. 6 sec. e line 3

 (e) ἐμοὶ δὲ σαφῶς ὁ Ἀπόλλων ἐκ Δελφῶν περὶ τοῦ Διὸς
ἀποκρινάσθω, ἢ ὁ Ζεὺς αὐτός· ὑπὲρ αὐτοῦ τίς; ἐξ
Ἀκαδημίας ὑποφήτης τοῦ θεοῦ, ἀνὴρ Ἀττικός, μαντι-
κός· ἀποκρίνεται δὲ ὧδε.11.7.(a) Τῇ τοῦ ἀνθρώπου ψυχῇ δύο
ὀργάνων ὄντων πρὸς

 19. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 11 ch. 9 sec. c line 1

 ἐφορᾷ τὸν ἐν γῇ τόπον ἀθρόως, ὁ δὲ ἀνθρώπινος κατὰ
τὴν πορείαν αὐτοῦ, ἄλλοτε ἄλλα μέρη τοῦ ὅλου ἐπι-
(c) πορευομένου. Τοῦτον μὲν δὴ ὁ ἐξ Ἀκαδημίας ἡμῖν
ἄγγελος δίδωσιν πατέρα καὶ γεννητὴν τοῦ ξύμπαντος·
τούτου ὄνομα μὲν οὐ λέγει, οὐ γὰρ οἶδεν· οὐδὲ χρόαν

 20. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 15 ch. 8 sec. g line 2

 μώττων, καὶ μὴ ἀνεὶς τὸν κάματον, μήτε νύκτωρ, (5)
(g) μήτε μεθ’ ἡμέραν. Ἀντίθες καὶ Ἐπικούρῳ πολλούς,
Ἕλληνι Ἕλληνας· ἐκ μὲν Ἀκαδημίας Πλάτωνα, ἐκ δὲ
στρατοπέδου Ξενοφῶντα, ἐκ δὲ τοῦ Πόντου Διογένην. 15.9.
(a) Οὐκοῦν ὁ μὲν ὑπὲρ ἀνδρὸς φίλου, φυγάδος καὶ

 21. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 15 ch. 9 sec. b line 1

 νόμενος τῷ τυράννῳ, καὶ ἐκπίπτων, καὶ κινδυνεύων, ἵνα
μὴ προδῷ τὸ φιλοσοφίας ἦθος· ἐξῆν δέ που αὐτῷ ἐν (5)
(b) Ἀκαδημίᾳ θεωρεῖν, καὶ ἀληθείας ἐμπίμπλασθαι. Ξενο-
φῶντα δὲ καλεῖ μὲν Πρόξενος, παραπέμπει δὲ ὁ
Ἀπόλλων, συνεκπέμπει δὲ ὁ Σωκράτης ἐκ τῆς πολλῆς

 22. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 16 ch. 5 sec. h line 2

 τωνος ἐπὶ Σικελίαν δρόμοι καὶ πόνοι, καὶ περὶ Δίωνα
(h) σπουδή, κατὰ τὴν ἀκμὴν ἐγίγνοντο τῆς ἡλικίας· γηρά-
σαντα δ’ αὐτὸν ὑπεδέξατο Ἀκαδημία, καὶ βαθεῖα σχολή,
καὶ λόγοι καλοί, καὶ θεωρία ἄπταιστος, ἐν πολλῇ καὶ
17
ἀμφιλαφεῖ ἀληθείᾳ κατατιθέμενον τὸ τοῦ βίου τέλος.

 23. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 18 ch. 4 sec. f line 3

 (f) νυσίοις οἱ κωμῳδοί. Ἔλεγε δὲ ταῦτα μόνον οὐκ ἐν
μέσοις τοῖς Ἕλλησιν, ἀλλὰ καὶ οἴκοι καὶ δημοσίᾳ, ἐν
συμποσίοις, ἐν Ἀκαδημίᾳ, ἐν Πειραιεῖ, ἐν ὁδῷ ὑπὸ
(g) πλατάνῳ, ἐν Λυκίῳ. Καὶ τὰ μὲν ἄλλα ἅπαντα ἀπο-
ποιεῖται εἰδέναι, καὶ τοὺς περὶ ἀρετῆς λόγους, καὶ τὰς


 (b) τερον. Οὐ χαλεπὸν τὸ ἔργον· οὐ γὰρ Σωκράτους μό-
νον· οὐδὲ φιλοσόφου μόνον. Ἤδη καὶ Σπαρτιάτης
ἀνὴρ οὐκ ἐν Λυκίῳ τραφείς, οὐδὲ ἐν Ἀκαδημίᾳ γυμ-
νασάμενος, οὐδὲ ἐν φιλοσοφίᾳ πεπαιδευμένος, ἐντυχὼν
μειρακίῳ βαρβαρικῷ μέν, ἀλλ’ ἄκρως καλῷ καὶ ἀν- (5)

 25. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 21 ch. 8 sec. h line 5

 ταχέως ἔβλεπεν, καὶ πάντα ἔβλεπεν· οὐκ ἐλάνθανεν δὲ
αὐτὸν κάλλος, οὐκ ἐν παλαίστρᾳ καταδεδυκός, οὐκ ἐν
Ἀκαδημίᾳ πλανώμενον, οὐκ ἐν συμποσίοις εὐωχού- (5)
μενον· ἀλλ’ οἷς θηρευτὴς δεινός, διὰ σωμάτων ἀνθρω-
πίνων διετέλει μεμνημένος κάλλους ἀληθινοῦ.


 (a) Πῶς οὖν ἀρετὴ μετέχουσα θεωρίας καὶ πράξεως
(b) οὐκ ἔστιν τέχνη; Ταύτῃ μοι λέγοντι ἐφέπου. Λέξω
δὲ οὐκ ἐμαυτοῦ λόγον, ἀλλὰ ἐξ Ἀκαδημίας ὁρμηθέντα,
καὶ ἐπιχώριον τῆς Πλάτωνος μούσης τὲ καὶ ἑστίας·
(c) ἀπεδέξατο δὲ αὐτὸν καὶ Ἀριστοτέλης αὐτῷ.


 (b) Ἔχε, τίνες μὲν Ἀθηνῶν; Σωκράτης ἀγωνιούμενος πρὸς
(c) Μέλητον, καὶ πρὸς τὰ δεσμὰ καὶ τὸ φάρμακον. Ἐκ
δὲ Ἀκαδημίας Πλάτων ἀγωνιούμενος πρὸς τυράννου
ὀργήν, καὶ θάλατταν πολλήν, καὶ κινδύνους μεγάλους.
(d) Ἡκέτω καὶ ἄλλος ἀγωνιστὴς Ἀττικός, ἀγωνιούμενος

18

 Ἐπιμενίδην καὶ τὰ τῶν ποιητῶν αἰνίγματα τοῖς μύ-
θοις ἐῶμεν, ἐπὶ δὲ τοὺς φιλοσόφους τὴν γνώμην τρέ-
ψομεν, τουτουσὶ τοὺς ἐκ Λυκίου καὶ Ἀκαδημίας τῆς
καλῆς; οὐ γὰρ μυθολόγοι, οὐδ’ αἰνιγματώδεις, οὐδὲ (5)
τερατείαν ἀσπαζόμενοι, ἀλλ’ ἐν δημοτικῇ λέξει τὲ καὶ

 29. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 38 ch. 4 sec. i line 2

 (h) νέου ὄντος κομιδῇ. Τί ταῦτά σοι ἐθέλει, ὦ Σώκρατες;
(i) Εἰ βούλει, σὲ μὲν ἐῶ, τὸν δὲ ποιητὴν τῶν λόγων
τουτονὶ τὸν ἐξ Ἀκαδημίας φίλον μέτειμι· ὁ δ’ ἡμῖν
δεομένοις μάλα ἀποκρινέσθω, εἰ καὶ θείᾳ μοίρᾳ γέ-
νοιντ’ ἂν ἀγαθοὶ ἄνδρες, αὐτὸ τοῦτο, ἄνδρες ἀγαθοί·

 30. CLEMENS ALEXANDRINUS Theol. Protrepticus

{0555.001} (A.D. 2-3) Ch. 3 sec. 44 subsec. 2 line 5
 τὸν Ἔρωτα τοῦτον ἐν τοῖς πρεσβυτάτοις τῶν θεῶν εἶναι
λεγόμενον ἐτίμα πρότερον οὐδὲ εἷς πρὶν ἢ Χάρμον μειράκιόν
τι ἑλεῖν καὶ βωμὸν ἱδρύσασθαι ἐν Ἀκαδημίᾳ χαριστήριον (5)
ἐπιτελοῦς γενομένης ἐπιθυμίας· καὶ τῆς νόσου τὴν ἀσέλγειαν
Ἔρωτα κεκλήκασι, θεοποιοῦντες ἀκόλαστον ἐπιθυμίαν.

 31. GREGORIUS NAZIANZENUS Theol. In laudem Heronis

philosophi (orat. 25) {2022.038} (A.D. 4) Vol. 35 p.1205 line 4
 τὴν σκηνὴν, ἡμῶν δὲ τὴν ἀλήθειαν καὶ τὸ ὕψος φιλο-
σοφεῖ.
(1205) Ϛʹ. Διὰ τοῦτο Περιπάτους μὲν, καὶ Ἀκαδημίας, (4)
καὶ τὴν σεμνὴν Στοὰν, καὶ τὸ αὐτόματον Ἐπικούρου (5)
μετὰ τῶν ἀτόμων καὶ τῆς ἡδονῆς, ἐρίῳ στέψας,

 32. GREGORIUS NAZIANZENUS Theol. Carmina moralia

{2022.060} (A.D. 4) Column 695 line 8
 Ψυχῆς, νοός τε καὶ πλάνης αἰσθήσεων·
Ἐξ ὧν Στοαί τε καὶ προσώπων ὀφρύες,
Ἀκαδημίαι τε καὶ πλοκαὶ Πυῤῥωνίων,
Σκέψεις, ἐφέξεις, τεχνικῶν ληρήματα·
Ἀσυνθέτους μὲν ταῦτα, πάντας δ’ ἐξ ἴσου (10)

19
 33. Συνέσιος Epistulae {2006.001} (A.D. 4-5) Epistle 54 line 13

 σύνεσίν γε τῶν Ἀριστοτέλους καὶ Πλάτωνος), ἀνα-
στρέφονται δὲ ἐν ἡμῖν ὥσπερ ἐν ἡμιόνοις ἡμίθεοι, διότι
τεθέανται τὴν ἀκαδήμειάν τε καὶ τὸ Λύκειον καὶ τὴν
ἐν ᾗ Ζήνων ἐφιλοσόφει Ποικίλην , νῦν οὐκέτ’ οὖσαν
Ποικίλην · ὁ γὰρ ἀνθύπατος τὰς σανίδας ἀφείλετο, (15)

Η στοά ήταν τόπος διδασκαλίας του φιλόσοφου Ζήνωνος, από
όπου και η διδασκαλία του πήρε την ονομασία στωική...

 λείπεται γνώρισμα τοῦ πάλαι ποτὲ ζῴου, οὕτως ἐνθένδε (10)
φιλοσοφίας ἐξῳκισμένης λείπεται περινοστοῦντα θαυ-
μάζειν τὴν ἀκαδήμειάν τε καὶ τὸ Λύκειον καὶ νὴ
Δία τὴν Ποικίλην Στοάν, τὴν ἐπώνυμον τῆς Χρυσίππου
φιλοσοφίας, νῦν οὐκέτ’ οὖσαν Ποικίλην . ὁ γὰρ ἀνθύ-

 35. Ιωάννης Χρυσόστομος. Adversus oppugnatores vitae

monasticae (li1-3) {2062.003} (A.D. 4-5) Vol. 47 p.339 line 15
 καὶ ἐν τρυφῇ διῆγε, καὶ μετὰ πολλοῦ τοῦ πλούτου καὶ
τῶν δορυφόρων καὶ τῆς ἄλλης φαντασίας διετέλεσε ζῶν·
ὁ δὲ ἐν τῷ τῆς Ἀκαδημίας κήπῳ διέτριβεν ἄρδων τε καὶ (15)
φυτεύων καὶ ἐλαίας ἐσθίων, καὶ εὐτελῆ παρατιθέμενος
τράπεζαν, καὶ πάσης ἐκείνης τῆς φαντασίας ἐκτὸς ὤν.

 36. Ιωάννης Χρυσόστομος. In Acta apostolorum (homiliae 1-55)

{2062.154} (A.D. 4-5) Vol. 60 p.47 line 24
 τερον διακείμενοι, πρὸς γόητας, πρὸς πλάνους, πρὸς
σοφιστῶν, πρὸς ῥητόρων, πρὸς φιλοσόφων πλῆθος, τῶν
κατασαπέντων ἐν Ἀκαδημίᾳ καὶ Περιπάτοις, ἐνίσταντό τε καὶ
ἀπεμάχοντο. Καὶ ὁ περὶ (25)
λίμνας ἠσχολημένος οὕτως αὐτῶν ἐκράτησεν, ὡς

 37. Γεώργιος Μοναχός. Chronicon breve (li1-6) (redactio

recentior) {3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.128 line 36
 τὰς δόξας. Καὶ γὰρ Ἀριστοτέλης ὁ τάλας ἔτι ζῶντι
Πλάτωνι προφανῶς τε καὶ ἀναισχύντως ἀντιπα- (35)
ρετάξατο καὶ τὸν τῆς Ἀκαδημίας ἀνεδέξατο πό-
λεμον· καὶ οὔτε τὴν διδασκαλίαν ἐτίμησεν, ἧς
20
φιλοτίμως ἀπέλαυσεν, οὔτε τοῦ πολυθρυλλήτου

 38. Φώτιος Lexicon (Ε—Ω) {4040.030} (A.D. 9) Alphabetic letter

mu p.275 line 6
 ἔπαθλον ἐδίδοτο τοῖς νικῶσι τὰ Παναθήναια· ἦσαν
δὲ πρῶται ιβʹ τὸν ἀριθμόν· αἱ μεταφυτευθεῖσαι ἐκ (5)
τῆς ἀκροπόλεως εἰς Ἀκαδημίαν· ἤτοι ἀπὸ τοῦ μόρου
καὶ τοῦ φόνου τοῦ Ἁλιρροθίου ὀνομασθεῖσαι οὕτως·
ἢ ὅτι ἐνέμοντο καὶ ἐμερίζοντο τὸ ἔλαιον τὸ ἐξ

 39. Anna COMNENA Hist. Alexias {2703.001} (A.D. 11-12)

Book 8 ch. 6 sec. 5 line 12
 ἐποικίλλετό τε καὶ διὰ παντοίας μεθόδου διέλυε τὰ συμ- (10)
πίπτοντα δεινά, οὐδ’ ἂν Δημοσθένης ἄλλος ἢ καὶ ὁ ἅπας
τῶν ῥητόρων χορός, οὐδ’ ἂν ἡ Ἀκαδημία πᾶσα καὶ ἡ Στοὰ
εἰς ταὐτὸν συνεληλυθέτην καὶ προὔργου παντὸς τὰς Ἀλε-
ξίου πράξεις ἐποιήσαντο, τούτων ἐφικέσθαι ἐξίσχυσαν.


 Μοῦσαι τὰ ἐκείνῳ κατωρθωμένα πρὸς ἀξίαν ὑμνήσειαν;
Ἐγὼ δ’ ἂν φαίην, οὐδ’ ἂν αὐτὸς Πλάτων οὐδ’ ἂν ξύμπασα
Στοὰ καὶ ἀκαδημία εἰς ταὐτὸ ξυνεληλυθυῖαι προσῆκον τῆς
ἐκείνου ψυχῆς ἐφιλοσόφησαν. Μήπω γὰρ παυσαμένων τῶν
χειμώνων ἐκείνων καὶ τῶν πολυπλόκων πολέμων μηδὲ τοῦ (20)


 Νικαίας πρόεδρος, ἀνὴρ τά τε θεῖα σοφὸς καὶ τὰ θύραθεν,
αὐχῶν ἐπὶ ταῖς διαλέξεσι μᾶλλον ἢ οἱ περὶ τὴν Στοὰν καὶ
ἀκαδημίαν ἐνδιατρίβοντες, καὶ αὐτὸς δὴ ὁ τῆς Φιλιππουπό-
λεως τῷ ἀρχιερατικῷ ἐγκαθιδρυμένος θρόνῳ. Ἐπὶ πᾶσι δὲ
καὶ πρὸ πάντων τὸν ἐμὸν καίσαρα Νικηφόρον ὁ αὐτοκράτωρ (15)

 42. EUSTATHIUS Thessalonicensis Philol. et Scr. Eccl.

Epitaphium in Nicolaum Hagiotheodoritam metropolitam
Atheniensem {4083.008} (A.D. 12) p.44 line 10
21
 ἐκείνης Ἑρμῆν, οὐδὲν ἂν ἐκώλυε τὸ τῆς παλαιᾶς μακαριότητος

ἐκεῖ θαῦμα ἐμπολιτεύσασθαι τοῦ λόγου τὸ πλήσμιον. νῦν δὲ ἡ
μὲν Στοὰ ἐκείνη καὶ τὸ τῆς Ἀκαδημαϊκῆς διατριβῆς σεμνὸν
καὶ (10)
ὁ τοῦ Περιπάτου θρῦλος ἔργα χρόνου καὶ οἴχονται, ὁ δὲ περὶ ἕνα
τοῦτον λόγος οὐδὲν ἧττον ἢ περὶ ἐκείνους τοὺς πάλαι τὰς

 43. Νικηφόρος Γρηγοράς. . Epistulae {4145.002} (A.D. 13-14)

Epistle 3 line 55
 τὸν θεόν, ἐξαίροντες ἀπὸ τῶν πολλῶν διὰ τοῦ
στερητικοῦ α. παραπλησίως δὲ καὶ οἱ ἀπὸ τῶν δογμάτων τῆς
Ἀκαδημίας ὁρμώμενοι καὶ τοῦ Πλάτωνος ἓν μὲν ἔλεγον καὶ αὐτοὶ
τὸν (55)
θεόν, ἀκίνητον δὲ τὸν νοῦν καὶ ἐφεξῆς αὐτοκίνητον μὲν τὴν ψυχήν,
ἑτεροκίνητον δὲ τὸ σῶμα· ἀνάγκη γὰρ ἑτεροκινήτων ὄντων εἶναι

καὶ


Epistle 11 line 132
 ὅτι τε τὰ κράτιστα τῶν καλῶν ἐξελέξω, καὶ ὅτι μηδενὸς
ὁδηγήσαντος, (130)
μήτ’ ἐξ Ὀλυμπίων ἀλείπτου καὶ ἀθλοθέτου τινός, μήτε Πλάτωνος
ἐξ
Ἀκαδημίας καὶ Στοᾶς, μήτε μὴν Ἀριστοτέλους ἐκ Λυκείου καὶ
Περιπάτου. καὶ σὺ γὰρ ὥσπερ ἱερωσύνῃ τῇ ἀληθείᾳ τιμήσας τὴν
γλῶτταν ἐκ πρώτης ἀκμῆς, ἀκάματον ἔστησας φύλακα ταύτῃ τὴν


Epistle 46 line 72
 νάματα θερμὰ ῥηγνύντες ἐπὶ τούτοις ἔπειτα ἀπηλλάττοντο.
τοῦτ’ (70)
ἐκεῖνο ποιεῖν ἄντικρυς νῦν καὶ αὐτὸς οὐκ ὀκνῶ· ἀλλὰ συχνὰ παρὰ
τὴν σὴν Ἀκαδημίαν καὶ τὸν Περίπατον ἔρχομαι τουτονὶ καὶ
συνου-
σιῶν ἐκείνων ἔστιν ἃ διὰ μνήμης ἄγω. κἄπειτ’ ἐπειδὴ τὴν ἑορτήν
σε
τῶν ἐμῶν ὀφθαλμῶν καὶ τῆς ἀκοῆς οὐχ εὑρίσκω ἔνδακρυς καὶ
συγχύ-

22

Epistle 73 line 21
 ὠφεληθῆναι τὰ μέγιστα ἐξεγένετο, τοὺς μὲν τοῖς ἐν Αἰγύπτῳ
σοφοῖς
ξυμβαλόντας, τοὺς δὲ ἢ βίβλοις ἐκείνων ἐγκεκυφότας ἢ Στοᾶς
καὶ (20)
Ἀκαδημίας ὁμιλητὰς γεγονότας, ἀλλὰ ξένῃ φύσεως ἀνὴρ ἐκεῖνος
δυνάμει χρησάμενος, τέρας ἔδοξε τοῖς ἔπειτα σοφοῖς οὐ μικρόν,
ἐμοὶ
δὲ καὶ μῦθος ἄλλως ἀττικίζων ἀκούοντι κατεφαίνετο [[πρότερον]]


Epistle 99 line 5
 ξυνηθροικὼς καὶ ὥσπερ ἐς ξυνωμοσίαν ἐλάσας μέγαν εἶναι θεὸν
ἐδί-
δασκε λέγειν Κλεόδημον· οἳ δὴ καὶ ὀψὲ τοῦ χρόνου τῆς ξένης
ἐκείνης
Ἀκαδημίας ἀπολυόμενοι, καθάπερ τινὲς αὐτοφυεῖς τῆς
Κλεοδήμου (5)
σοφίας αἱρεσιῶται, ᾖδον ἀνά τε Λιβύην καὶ Αἴγυπτον σκιδνάμενοι
μέγαν θεὸν τὸν Κλεόδημον. κἄπειτα ἦσαν μισθοὶ τελεσιουργοὶ τῷ


Epistle 108 line 141
 τος καὶ τὰ πολλὰ διὰ τῆς πρὸς θεὸν ἐγγύτητος εὐμήχανος, γραφαῖς
συχνοτέραις παραμυθεῖσθαι τὴν ἡμῶν μὴ κατόκνει μικροψυχίαν,
ἀλλὰ (140)
καὶ τὴν σῴζουσαν εἴσαγε βουλὴν ἐκ τῆς σῆς Ἀκαδημίας καὶ ταῖς
σαῖς ἱεραῖς εὐχαῖς καθ’ ὅσον ἐφικτόν, τὸν ἡμέτερον ἴθυνε βίον, ἵνα
μὴ
ἀεὶ πρὸς τὸ χεῖρον ἡ τούτου βλέπῃ μεταβολή, ἀλλὰ γηρᾷ μὲν τὰ


Epistle 130 line 37
 μέγα πρὸς κτῆσιν ἐπαίνων καθίσταται παγκοσμίων. καὶ νῦν
ὑφ’ (35)
ἡδονῆς σκιρτῶσι δήμων πλήθη, σκιρτῶσι πύλαι πόλεων, σκιρτῶσιν
αἱ σαὶ Στοαὶ καὶ Ἀκαδημίαι καὶ λόγοι καὶ σεμνοὶ Μουσῶν χοροί,
οὓςαὐτὸς νεκρουμένους ἀνέρρωσας, ψυχὴν ἐνθεὶς καὶ πνοὴν
23
καινοτέρανκαθάπερ ἰατρὸς παντὸς ὑπέρτερος Ἀσκληπιοῦ.


Epistle 132 line 7
 ἀρετῆς καὶ παιδείας ταῖς διανοίαις ἐμπολιτεύεται. ἦ γὰρ ἂν
συχνοὶ (5)καὶ ἄλλοι ἐπ’ ἄλλοις ἰόντες, παρὰ τὰς σὰς διημέρευον
θύρας, καὶ οἶονΣωκρατικήν τινα Στοὰν καὶ νέαν Ἀκαδημίαν τὸν
σὸν ἀπέφαινον οἶκον,καὶ πᾶσιν εὐχὴ μία τις ἦν {{αὕτη}}, ζῆν ἐπὶ
μήκιστόν σε, ἵν’ εἴηςἀρχέτυπον πάντων καλῶν ἐν τῷ βίῳ, καὶ εἴπερ
ποτέ, μάλιστα νῦν,
Διογένης Λαέρτιος Βίοι φιλοσόφων. Book 1, sec. 14, line 5
Φιλοσοφίας δὲ δύο γεγόνασιν ἀρχαί, ἥ τε ἀπὸ Ἀναξιμάνδρου

καὶ ἡ ἀπὸ Πυθαγόρου· τοῦ μὲν Θαλοῦ διακηκοότος, Πυθαγόρου
δὲ Φερεκύδης καθηγήσατο. καὶ ἐκαλεῖτο ἡ μὲν Ἰωνική, ὅτι
Θαλῆς Ἴων ὤν, Μιλήσιος γάρ, καθηγήσατο Ἀναξιμάνδρου· ἡ
δὲ Ἰταλικὴ ἀπὸ Πυθαγόρου, ὅτι τὰ πλεῖστα κατὰ τὴν Ἰταλίαν
ἐφιλοσόφησεν. καταλήγει δὲ ἡ μὲν εἰς Κλειτόμαχον καὶ Χρύσιπ-
πον καὶ Θεόφραστον [ἡ Ἰωνική]· ἡ δὲ Ἰταλικὴ εἰς Ἐπίκουρον.
Θαλοῦ μὲν γὰρ Ἀναξίμανδρος, οὗ Ἀναξιμένης, οὗ Ἀναξαγόρας,
οὗ Ἀρχέλαος, οὗ Σωκράτης ὁ τὴν ἠθικὴν εἰσαγωγών· οὗ οἵ τε
ἄλλοι Σωκρατικοὶ καὶ Πλάτων ὁ τὴν ἀρχαίαν Ἀκαδήμειαν
οὗ Καρνεάδης, οὗ Κλειτόμαχος. καὶ ὧδε μὲν εἰς Κλειτόμαχον. Εἰς δὲ
Χρύσιππον οὕτω καταλήγει· Σωκράτους Ἀντισθένης, οὗ Διογένης ὁ
κύων, οὗ Κράτης ὁ Θηβαῖος, οὗ Ζήνων ὁ Κιτιεύς, οὗ Κλεάνθης, οὗ
Χρύσιππος. εἰς δὲ Θεόφραστον οὕτως· Πλάτωνος Ἀριστοτέλης, οὗ
Θεόφραστος. καὶ ἡ μὲν Ἰωνικὴ τοῦτον καταλήγει τὸν τρόπον.
καὶ ἡ ἀπὸ Πυθαγόρου· τοῦ μὲν Θαλοῦ διακηκοότος, Πυθαγόρου

24

οὗ Καρνεάδης, οὗ Κλειτόμαχος. καὶ ὧδε μὲν εἰς Κλειτόμαχον.
Εἰς δὲ Χρύσιππον οὕτω καταλήγει· Σωκράτους Ἀντισθένης,
οὗ Διογένης ὁ κύων, οὗ Κράτης ὁ Θηβαῖος, οὗ Ζήνων ὁ Κιτιεύς,
οὗ Κλεάνθης, οὗ Χρύσιππος. εἰς δὲ Θεόφραστον οὕτως· Πλά-
τωνος Ἀριστοτέλης, οὗ Θεόφραστος. καὶ ἡ μὲν Ἰωνικὴ τοῦτον
καταλήγει τὸν τρόπον.

οὗ Καρνεάδης, οὗ Κλειτόμαχος. καὶ ὧδε μὲν εἰς Κλειτόμαχον.
Εἰς δὲ Χρύσιππον οὕτω καταλήγει· Σωκράτους Ἀντισθένης,
οὗ Διογένης ὁ κύων, οὗ Κράτης ὁ Θηβαῖος, οὗ Ζήνων ὁ Κιτιεύς,
οὗ Κλεάνθης, οὗ Χρύσιππος. εἰς δὲ Θεόφραστον οὕτως· Πλά-
τωνος Ἀριστοτέλης, οὗ Θεόφραστος. καὶ ἡ μὲν Ἰωνικὴ τοῦτον
καταλήγει τὸν τρόπον.
Ἡ δὲ Ἰταλικὴ οὕτω· Φερεκύδους Πυθαγόρας, οὗ Τηλαύγης
ὁ υἱός, οὗ Ξενοφάνης, οὗ Παρμενίδης, οὗ Ζήνων ὁ Ἐλεάτης,
οὗ Λεύκιππος, οὗ Δημόκριτος, οὗ πολλοὶ μέν, ἐπ' ὀνόματος δὲ
Ναυσιφάνης καὶ Ναυκύδης, ὧν Ἐπίκουρος.
25
Διογένης Λαέρτιος Βίοι φιλοσόφων.

Book 1, sec. 17, line 3
καταληπτῶν· ἐφεκτικοὶ δὲ ὅσοι ἐπέχουσι περὶ αὐτῶν ὡς ἀκατα-

λήπτων. καὶ οἱ μὲν αὐτῶν κατέλιπον ὑπομνήματα, οἱ δ' ὅλως
οὐ συνέγραψαν, ὥσπερ κατά τινας Σωκράτης, Στίλπων, Φίλιππος,
Μενέδημος, Πύρρων, Θεόδωρος, Καρνεάδης, Βρύσων· κατά τινας
Πυθαγόρας, Ἀρίστων ὁ Χῖος, πλὴν ἐπιστολῶν ὀλίγων· οἱ δὲ ἀνὰ
ἓν σύγγραμμα· Μέλισσος, Παρμενίδης, Ἀναξαγόρας· πολλὰ δὲ
Ζήνων, πλείω Ξενοφάνης, πλείω Δημόκριτος, πλείω Ἀριστοτέλης,
πλείω Ἐπίκουρος, πλείω Χρύσιππος.
Τῶν δὲ φιλοσόφων οἱ μὲν ἀπὸ πόλεων προσηγορεύθησαν, ὡς οἱ
Ἠλιακοὶ καὶ Μεγαρικοὶ καὶ Ἐρετρικοὶ καὶ Κυρηναϊκοί· οἱ δὲ
ἀπὸ τόπων, ὡς οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ καὶ Στωϊκοί. καὶ ἀπὸ συμπτω-
μάτων δέ, ὡς οἱ Περιπατητικοί, καὶ ἀπὸ σκωμμάτων, ὡς οἱ
Κυνικοί· οἱ δὲ ἀπὸ διαθέσεων, ὡς οἱ Εὐδαιμονικοί· τινὲς ἀπὸ
οἰήσεως, ὡς οἱ Φιλαλήθεις καὶ Ἐλεγκτικοὶ καὶ Ἀναλογητικοί·
ἔνιοι δ' ἀπὸ τῶν διδασκάλων, ὡς οἱ Σωκρατικοὶ καὶ Ἐπικούρειοι,
καὶ τὰ ὅμοια· καὶ οἱ μὲν ἀπὸ τῆς περὶ φύσιν πραγματείας φυσικοί·
οἱ δ' ἀπὸ τῆς περὶ τὰ ἤθη σχολῆς ἠθικοί· διαλεκτικοὶ δὲ ὅσοι περὶ
τὴν τῶν λόγων τερθρείαν καταγίνονται.
ἔνιοι δ' ἀπὸ τῶν διδασκάλων, ὡς οἱ Σωκρατικοὶ καὶ Ἐπικούρειοι,

καὶ τὰ ὅμοια· καὶ οἱ μὲν ἀπὸ τῆς περὶ φύσιν πραγματείας φυσικοί·
οἱ δ' ἀπὸ τῆς περὶ τὰ ἤθη σχολῆς ἠθικοί· διαλεκτικοὶ δὲ ὅσοι περὶ
τὴν τῶν λόγων τερθρείαν καταγίνονται.
Μέρη δὲ φιλοσοφίας τρία, φυσικόν, ἠθικόν, διαλεκτικόν· φυσι-
κὸν μὲν τὸ περὶ κόσμου καὶ τῶν ἐν αὐτῷ· ἠθικὸν δὲ τὸ περὶ βίου
καὶ τῶν πρὸς ἡμᾶς· διαλεκτικὸν δὲ τὸ ἀμφοτέρων τοὺς λόγους
πρεσβεῦον. καὶ μέχρι μὲν Ἀρχελάου τὸ φυσικὸν ἦν εἶδος· ἀπὸ
δὲ Σωκράτους, ὡς προείρηται, τὸ ἠθικόν· ἀπὸ δὲ Ζήνωνος τοῦ
Ἐλεάτου, τὸ διαλεκτικόν. τοῦ δὲ ἠθικοῦ γεγόνασιν αἱρέσεις
δέκα· Ἀκαδημαϊκή, Κυρηναϊκή, Ἠλιακή, Μεγαρική, Κυνική,
Ἐρετρική, Διαλεκτική, Περιπατητική, Στωϊκή, Ἐπικούρειος.
Ἀκαδημαϊκῆς μὲν οὖν τῆς ἀρχαίας προέστη Πλάτων, τῆς μέσης
Ἀρκεσίλαος, τῆς νέας Λακύδης· Κυρηναϊκῆς Ἀρίστιππος ὁ Κυρη-
ναῖος, Ἠλιακῆς Φαίδων ὁ Ἠλεῖος, Μεγαρικῆς Εὐκλείδης Μεγα-
ρεύς, Κυνικῆς Ἀντισθένης Ἀθηναῖος, Ἐρετρικῆς Μενέδημος
26
Ἐρετριεύς, Διαλεκτικῆς Κλειτόμαχος Καρχηδόνιος, Περιπατητι-

κῆς Ἀριστοτέλης Σταγειρίτης, Στωϊκῆς Ζήνων Κιτιεύς· ἡ δὲ
Ἐπικούρειος ἀπ' αὐτοῦ κέκληται Ἐπικούρου.
Ἱππόβοτος δ' ἐν τῷ Περὶ αἱρέσεων ἐννέα φησὶν αἱρέσεις καὶ
ἀγωγὰς εἶναι· πρώτην Μεγαρικήν, δευτέραν Ἐρετρικήν, τρίτην
Ἀρκεσίλαος, τῆς νέας Λακύδης· Κυρηναϊκῆς Ἀρίστιππος ὁ Κυρη-

ναῖος, Ἠλιακῆς Φαίδων ὁ Ἠλεῖος, Μεγαρικῆς Εὐκλείδης Μεγα-
ρεύς, Κυνικῆς Ἀντισθένης Ἀθηναῖος, Ἐρετρικῆς Μενέδημος
Ἐρετριεύς, Διαλεκτικῆς Κλειτόμαχος Καρχηδόνιος, Περιπατητι-
κῆς Ἀριστοτέλης Σταγειρίτης, Στωϊκῆς Ζήνων Κιτιεύς· ἡ δὲ
Ἐπικούρειος ἀπ' αὐτοῦ κέκληται Ἐπικούρου.
Ἱππόβοτος δ' ἐν τῷ Περὶ αἱρέσεων ἐννέα φησὶν αἱρέσεις καὶ
ἀγωγὰς εἶναι· πρώτην Μεγαρικήν, δευτέραν Ἐρετρικήν, τρίτην
Κυρηναϊκήν, τετάρτην Ἐπικούρειον, πέμπτην Ἀννικέρειον, ἕκτην
Θεοδώρειον, ἑβδόμην Ζηνώνειον τὴν καὶ Στωϊκήν, ὀγδόην Ἀκαδη-
μαϊκὴν τὴν ἀρχαίαν, ἐνάτην Περιπατητικήν· οὔτε δὲ Κυνικήν,
οὔτε Ἠλιακήν, οὔτε Διαλεκτικήν. τὴν μὲν γὰρ Πυρρώνειον
οὐδ' οἱ πλείους προσποιοῦνται διὰ τὴν ἀσάφειαν· ἔνιοι δὲ κατά
τι μὲν αἵρεσιν εἶναί φασιν αὐτήν, κατά τι δὲ οὔ. δοκεῖ δὲ αἵρεσις
εἶναι. αἵρεσιν μὲν γὰρ λέγομεν τὴν λόγῳ τινὶ κατὰ τὸ φαινόμενον
ἀκολουθοῦσαν ἢ δοκοῦσαν ἀκολουθεῖν· καθ' ὃ εὐλόγως ἂν αἵρεσιν
τὴν Σκεπτικὴν καλοῖμεν. εἰ δὲ αἵρεσιν νοοῖμεν πρόσκλισιν δό-
γμασιν ἀκολουθίαν ἔχουσιν, οὐκέτ' ἂν προσαγορεύοιτο αἵρεσις·
οὐ γὰρ ἔχει δόγματα. αἵδε μὲν ἀρχαὶ καὶ διαδοχαὶ καὶ τοσαῦτα
μέρη καὶ τόσαι φιλοσοφίας αἱρέσεις.
Κέρκωψ Ἡσιόδῳ ζῶντι, τελευτήσαντι δὲ ὁ προειρημένος Ξενο-

φάνης· καὶ Πινδάρῳ Ἀμφιμένης ὁ Κῷος· Θάλητι δὲ Φερεκύδης
καὶ Βίαντι Σάλαρος Πριηνεύς· Πιττακῷ Ἀντιμενίδας καὶ Ἀλ-
καῖος, Ἀναξαγόρᾳ Σωσίβιος, καὶ Σιμωνίδῃ Τιμοκρέων.
Τῶν δὲ διαδεξαμένων αὐτὸν τῶν λεγομένων Σωκρατικῶν οἱ
κορυφαιότατοι μὲν Πλάτων, Ξενοφῶν, Ἀντισθένης· τῶν δὲ φερο-
μένων δέκα οἱ διασημότατοι τέσσαρες, Αἰσχίνης, Φαίδων, Εὐ-
κλείδης, Ἀρίστιππος. λεκτέον δὴ πρῶτον περὶ Ξενοφῶντος, εἶτα
περὶ Ἀντισθένους ἐν τοῖς κυνικοῖς, ἔπειτα περὶ τῶν Σωκρατικῶν,
εἶθ' οὕτω περὶ Πλάτωνος, ἐπεὶ κατάρχει τῶν δέκα αἱρέσεων καὶ
τὴν πρώτην Ἀκαδήμειαν αὐτὸς συνεστήσατο. ἡ μὲν οὖν ἀκο-
27
λουθία τοῦτον ἐχέτω τὸν τρόπον.

Γέγονε δὲ καὶ ἕτερος Σωκράτης, ἱστορικός, περιήγησιν Ἄργους
γεγραφώς· καὶ ἄλλος περιπατητικός, Βιθυνός· καὶ ἕτερος ἐπι-
γραμμάτων ποιητής· καὶ ὁ Κῷος, ἐπικλήσεις θεῶν γεγραφώς.

Διογένης Λαέρτιος Βίοι φιλοσόφων.

ἦν. γνώριμος δ' αὐτοῦ φέρεται εἷς, Ἀριστοτέλης ὁ Μῦθος ἐπι-

κληθείς.
Πάντων μέντοι τῶν Σωκρατικῶν διαλόγων Παναίτιος (Fowler
49) ἀληθεῖς εἶναι δοκεῖ τοὺς Πλάτωνος, Ξενοφῶντος, Ἀντι-
σθένους, Αἰσχίνου· διστάζει δὲ περὶ τῶν Φαίδωνος καὶ Εὐκλείδου,
τοὺς δὲ ἄλλους ἀναιρεῖ πάντας.
Γεγόνασι δ' Αἰσχίναι ὀκτώ· πρῶτος αὐτὸς οὗτος· δεύτερος
δ' ὁ τὰς τέχνας γεγραφὼς τὰς ῥητορικάς· τρίτος ὁ ῥήτωρ ὁ κατὰ
Δημοσθένην· τέταρτος Ἀρκάς, μαθητὴς Ἰσοκράτους· πέμπτος
Μυτιληναῖος, ὃν καὶ ῥητορομάστιγα ἐκάλουν· ἕκτος Νεαπολίτης,
φιλόσοφος Ἀκαδημαϊκός, Μελανθίου τοῦ Ῥοδίου μαθητὴς καὶ
παιδικά· ἕβδομος Μιλήσιος, πολιτικὸς συγγραφεύς· ὄγδοος ἀν-
δριαντοποιός.

εἰς Πλάτωνα ἀναφέρουσιν. ὀργισθεὶς πρὸς Αἰσχίνην μετ' οὐ

πολύ, “οὐ διαλλαχθησόμεθα, οὐ παυσόμεθα,” εἶπε, “ληροῦντες,
ἀλλ' ἀναμενεῖς ἕως ἂν ἐπὶ τῆς κύλικος ἡμᾶς διαλλάξῃ τις;” καὶ
ὅς, “ἄσμενος,” ἔφη. “μνημόνευε τοίνυν,” εἶπεν ὁ Ἀρίστιππος,
“ὅτι σοι πρότερος πρεσβύτης ὢν προσῆλθον.” καὶ ὁ Αἰσχίνης,
“εὖγε, νὴ τὴν Ἥραν, εὐλόγως εἶπας, ἐπεὶ πολλῷ μου βελτίων
ὑπάρχεις· ἐγὼ μὲν γὰρ ἔχθρας, σὺ δὲ φιλίας ἄρχεις.” καὶ ταῦτα
μὲν εἰς αὐτὸν ἀναφέρεται.
Γεγόνασι δ' Ἀρίστιπποι τέσσαρες· περὶ οὗ τε ὁ λόγος, καὶ
δεύτερος ὁ τὰ περὶ Ἀρκαδίας γεγραφώς· τρίτος ὁ μητροδίδακτος,
θυγατριδοῦς τοῦ πρώτου· τέταρτος ὁ ἐκ τῆς νεωτέρας Ἀκαδημείας.
Τοῦ δὴ Κυρηναϊκοῦ φιλοσόφου φέρεται βιβλία τρία μὲν ἱστορίας
τῶν κατὰ Λιβύην, ἀπεσταλμένα Διονυσίῳ· ἓν δὲ ἐν ᾧ διάλογοι
πέντε καὶ εἴκοσιν, οἱ μὲν Ἀτθίδι οἱ δὲ Δωρίδι διαλέκτῳ γεγραμ-
μένοι, οἵδε·
28

ΜΕΝΕΔΗΜΟΣ
[Μενέδημος] Οὗτος τῶν ἀπὸ Φαίδωνος, Κλεισθένους τοῦ τῶν

Θεοπροπιδῶν καλουμένων υἱός, ἀνδρὸς εὐγενοῦς μέν, ἀρχιτέ-
κτονος δὲ καὶ πένητος· οἱ δὲ καὶ σκηνογράφον αὐτὸν εἶναί φασι καὶ
μαθεῖν ἑκάτερα τὸν Μενέδημον· ὅθεν γράψαντος αὐτοῦ ψήφισμά
τι καθήψατό τις Ἀλεξίνειος, εἰπὼν ὡς οὔτε σκηνὴν οὔτε ψήφισμα
προσήκει τῷ σοφῷ γράφειν. πεμφθεὶς δὲ φρουρὸς ὁ Μενέδημος
ὑπὸ τῶν Ἐρετριέων εἰς Μέγαρα ἀνῆλθεν εἰς Ἀκαδήμειαν πρὸς
Πλάτωνα, καὶ θηραθεὶς κατέλιπε τὴν στρατείαν.
Ἀσκληπιάδου δὲ τοῦ Φλιασίου περισπάσαντος αὐτὸν ἐγένετο
ἐν Μεγάροις παρὰ Στίλπωνα, οὗπερ ἀμφότεροι διήκουσαν· κἀντεῦ-
θεν πλεύσαντες εἰς Ἦλιν Ἀγχιπύλῳ καὶ Μόσχῳ τοῖς ἀπὸ
Φαίδωνος παρέβαλον. καὶ μέχρι μὲν τούτων, ὡς προείρηται ἐν
τῷ περὶ Φαίδωνος, Ἠλιακοὶ προσηγορεύοντο· Ἐρετρικοὶ δ'
ἐκλήθησαν ἀπὸ τῆς πατρίδος τοῦ περὶ οὗ ὁ λόγος.
ἄλλα ἔφη καὶ δὴ καί, “φιλόσοφος μέντοι οὗτος, ἀνὴρ δὲ καὶ τῶν
ὄντων καὶ τῶν γενησομένων κάκιστος.”
Ἐτελεύτα δὲ κατὰ τὸν Ἡρακλείδην τέταρτον καὶ ἑβδομηκοστὸν
ἔτος βιούς. καὶ εἰς αὐτὸν ἡμῶν ἐστιν οὕτως ἔχον (App. Anth.
V. 40)·
ἔκλυον, Μενέδημε, τεὸν μόρον, ὡς ἑκὼν ἀπέσβης
ἐν ἡμέρῃσιν ἑπτὰ μηδὲν ἐσθίων.
κᾆτ' ἔργον ἔρεξας Ἐρετρικόν, ἀλλ' ὅμως ἄνανδρον·
ἀψυχίη γὰρ ἡγεμὼν ἔπειγέ σε.
Καὶ οὗτοι μὲν οἱ Σωκρατικοὶ καὶ οἱ ἀπ' αὐτῶν, μετιτέον δὲ
ἐπὶ Πλάτωνα τὸν τῆς Ἀκαδημείας κατάρξαντα, καὶ τοὺς ἀπ'
αὐτοῦ, ὁπόσοι γεγόνασιν ἐλλόγιμοι.

ΠΛΑΤΩΝ
Πλάτων, Ἀρίστωνος καὶ Περικτιόνης – ἢ Πωτώνης – Ἀθηναῖος,

29
ἥτις τὸ γένος ἀνέφερεν εἰς Σόλωνα. τούτου γὰρ ἦν ἀδελφὸς

Δρωπίδης, οὗ Κριτίας, οὗ Κάλλαισχρος, οὗ Κριτίας ὁ τῶν τριά-
κοντα καὶ Γλαύκων, οὗ Χαρμίδης καὶ Περικτιόνη, ἧς καὶ
Ἀρίστωνος Πλάτων, ἕκτος ἀπὸ Σόλωνος. ὁ δὲ Σόλων εἰς Νηλέα
καὶ Ποσειδῶνα ἀνέφερε τὸ γένος. φασὶ δὲ καὶ τὸν πατέρα αὐτοῦ
ἀνάγειν εἰς Κόδρον τὸν Μελάνθου, οἵτινες ἀπὸ Ποσειδῶνος ἱστο-
ροῦνται κατὰ Θράσυλλον (FHG III. 505).
ὀνομασθῆναι· ἢ ὅτι πλατὺς ἦν τὸ μέτωπον, ὥς φησι Νεάνθης

(FGrH 84 F 21). εἰσὶ δ' οἳ καὶ παλαῖσαί φασιν αὐτὸν Ἰσθμοῖ,
καθὰ καὶ Δικαίαρχος ἐν πρώτῳ Περὶ βίων (Wehrli I, fg. 40), καὶ
γραφικῆς ἐπιμεληθῆναι καὶ ποιήματα γράψαι, πρῶτον μὲν δι-
θυράμβους, ἔπειτα καὶ μέλη καὶ τραγῳδίας. ἰσχνόφωνός τε, φασίν,
ἦν, ὡς καὶ Τιμόθεός φησιν ὁ Ἀθηναῖος ἐν τῷ Περὶ βίων (FHG
IV. 523). λέγεται δ' ὅτι Σωκράτης ὄναρ εἶδε κύκνου νεοττὸν ἐν
τοῖς γόνασιν ἔχειν, ὃν καὶ παραχρῆμα πτεροφυήσαντα ἀναπτῆναι
ἡδὺ κλάγξαντα· καὶ μεθ' ἡμέραν Πλάτωνα αὐτῷ συστῆναι, τὸν
δὲ τοῦτον εἰπεῖν εἶναι τὸν ὄρνιν.
Ἐφιλοσόφει δὲ τὴν ἀρχὴν ἐν Ἀκαδημείᾳ, εἶτα ἐν τῷ κήπῳ
τῷ παρὰ τὸν Κολωνόν, ὥς φησιν Ἀλέξανδρος ἐν Διαδοχαῖς
(FGrH 273 F 89), καθ' Ἡράκλειτον. ἔπειτα μέντοι μέλλων
ἀγωνιεῖσθαι τραγῳδίᾳ πρὸ τοῦ Διονυσιακοῦ θεάτρου Σωκράτους
ἀκούσας κατέφλεξε τὰ ποιήματα εἰπών·
Ἥφαιστε, πρόμολ' ὧδε· Πλάτων νύ τι σεῖο χατίζει.
τοὐντεῦθεν δὴ γεγονώς, φασίν, εἴκοσιν ἔτη διήκουσε Σωκράτους·
ἐκείνου δ' ἀπελθόντος προσεῖχε Κρατύλῳ τε τῷ Ἡρακλειτείῳ
καὶ Ἑρμογένει τῷ τὰ Παρμενίδου φιλοσοφοῦντι. εἶτα γενόμενος
ὀκτὼ καὶ εἴκοσιν ἐτῶν, καθά φησιν Ἑρμόδωρος (Zeller, p. 18),
εἰς Μέγαρα πρὸς Εὐκλείδην σὺν καὶ ἄλλοις τισὶ Σωκρατικοῖς
μαθηματικόν· κἀκεῖθεν εἰς Ἰταλίαν πρὸς τοὺς Πυθαγορικοὺς

Φιλόλαον καὶ Εὔρυτον. ἔνθεν τε εἰς Αἴγυπτον παρὰ τοὺς προ-
φήτας· οὗ φασι καὶ Εὐριπίδην αὐτῷ συνακολουθῆσαι καὶ αὐτόθι
νοσήσαντα πρὸς τῶν ἱερέων ἀπολυθῆναι τῇ διὰ θαλάττης θερα-
πείᾳ· ὅθεν που καὶ εἰπεῖν (I. T. 1193)·
θάλασσα κλύζει πάντα τἀνθρώπων κακά.
ἀλλὰ καθ' Ὅμηρον φάναι πάντας ἀνθρώπους Αἰγυπτίους ἰατροὺς
εἶναι. διέγνω δὴ ὁ Πλάτων καὶ τοῖς Μάγοις συμμῖξαι· διὰ δὲ
30
τοὺς τῆς Ἀσίας πολέμους ἀπέστη. ἐπανελθὼν δὲ εἰς Ἀθήνας

διέτριβεν ἐν Ἀκαδημείᾳ. τὸ δ' ἐστὶ Γυμνάσιον προάστειον ἀλσῶ-
δες ἀπό τινος ἥρωος ὀνομασθὲν Ἑκαδήμου, καθὰ καὶ Εὔπολις ἐν
Ἀστρατεύτοις φησίν (Kock I. 265)·
ἐν εὐσκίοις δρόμοισιν Ἑκαδήμου θεοῦ.
ἀλλὰ καὶ ὁ Τίμων εἰς τὸν Πλάτωνα λέγων φησί (Diels 30)·
τῶν πάντων δ' ἡγεῖτο πλατίστακος, ἀλλ' ἀγορητὴς
ἡδυεπής, τέττιξιν ἰσογράφος, οἵ θ' Ἑκαδήμου
δένδρει ἐφεζόμενοι ὄπα λειριόεσσαν ἱεῖσιν.
πρότερον γὰρ διὰ τοῦ ε Ἑκαδημία ἐκαλεῖτο. ὁ δ' οὖν φιλόσοφος
καὶ Ἰσοκράτει φίλος ἦν. καὶ αὐτῶν Πραξιφάνης ἀνέγραψε
διατριβήν τινα περὶ ποιητῶν γενομένην ἐν ἀγρῷ παρὰ Πλάτωνι
κατὰ παιδιάν, φιλόσοφον εἶναι τὸν ἐπιβάντα, ἀπέλυσαν. ἔνιοι

δέ φασι παραχθῆναι αὐτὸν εἰς τὴν ἐκκλησίαν καὶ τηρούμενον μηδ'
ὁτιοῦν φθέγξασθαι, ἑτοίμως δὲ ἐκδέξασθαι τὸ συμβαῖνον· οἱ δὲ
ἀποκτεῖναι μὲν αὐτὸν οὐ διέγνωσαν, πωλεῖν δὲ ἔκριναν τῷ τρόπῳ
τῶν αἰχμαλώτων.
Λυτροῦται δὴ αὐτὸν κατὰ τύχην παρὼν Ἀννίκερις ὁ Κυρη-
ναῖος εἴκοσι μνῶν – οἱ δὲ τριάκοντα – καὶ ἀναπέμπει Ἀθήναζε
πρὸς τοὺς ἑταίρους. οἱ δ' εὐθὺς τἀργύριον ἐξέπεμψαν· ὅπερ οὐ
προσήκατο εἰπὼν μὴ μόνους ἐκείνους ἀξίους εἶναι Πλάτωνος
κήδεσθαι. ἔνιοι δὲ καὶ Δίωνα ἀποστεῖλαί φασι τὸ ἀργύριον καὶ
τὸν μὴ προσέσθαι, ἀλλὰ καὶ κηπίδιον αὐτῷ τὸ ἐν Ἀκαδημείᾳ
πρίασθαι. τὸν μέντοι Πόλλιν λόγος ὑπό τε Χαβρίου ἡττηθῆναι
καὶ μετὰ ταῦτα ἐν Ἑλίκῃ καταποντωθῆναι τοῦ δαιμονίου μηνί-
σαντος διὰ τὸν φιλόσοφον, ὡς καὶ Φαβωρῖνός φησιν ἐν πρώτῳ
τῶν Ἀπομνημονευμάτων (FHG III. 578). οὐ μὴν ἡσύχαζεν ὁ
Διονύσιος· μαθὼν δὲ ἐπέστειλε Πλάτωνι μὴ κακῶς ἀγορεύειν
αὐτόν. καὶ ὃς ἀντεπέστειλε μὴ τοσαύτην αὐτῷ Σχολὴν εἶναι ὥστε
Διονυσίου μεμνῆσθαι.
Καὶ πρῶτος τῶν φιλοσόφων ἀντεῖπε πρὸς τὸν λόγον τὸν

Λυσίου τοῦ Κεφάλου ἐκθέμενος αὐτὸν κατὰ λέξιν ἐν τῷ Φαίδρῳ.
καὶ πρῶτος ἐθεώρησε τῆς γραμματικῆς τὴν δύναμιν. πρῶτός τε
ἀντειρηκὼς σχεδὸν ἅπασι τοῖς πρὸ αὐτοῦ, ζητεῖται διὰ τί μὴ
ἐμνημόνευσε Δημοκρίτου. τούτου φησὶ Νεάνθης ὁ Κυζικηνὸς
31
(FGrH 84 F 22) εἰς Ὀλύμπια ἀνιόντος τοὺς Ἕλληνας ἅπαντας

ἐπιστραφῆναι εἰς αὐτόν· ὅτε καὶ Δίωνι συνέμιξε μέλλοντι στρα-
τεύειν ἐπὶ Διονύσιον. ἐν δὲ τῷ πρώτῳ τῶν Ἀπομνημονευμάτων
Φαβωρίνου (FHG III. 578) φέρεται ὅτι Μιθριδάτης ὁ Πέρσης
ἀνδριάντα Πλάτωνος ἀνέθετο εἰς τὴν Ἀκαδήμειαν καὶ ἐπέγραψε·
“Μιθραδάτης Ῥοδοβάτου Πέρσης Μούσαις εἰκόνα ἀνέθηκε
Πλάτωνος, ἣν Σιλανίων ἐποίησε.”
Φησὶ δ' Ἡρακλείδης (FHG III. 171) ὅτι νέος ὢν οὕτως ἦν
αἰδήμων καὶ κόσμιος ὥστε μηδέποτε ὀφθῆναι γελῶν ὑπεράγαν·
τοιοῦτος δ' ὢν ὅμως ἐσκώφθη καὶ αὐτὸς ὑπὸ τῶν κωμικῶν.
Θεόπομπος γοῦν ἐν Ἡδυχάρει φησὶν οὕτως (Kock I. 737)·
ἓν γάρ ἐστιν οὐδὲ ἕν,
τὼ δὲ δύο μόλις ἕν ἐστιν, ὥς φησι Πλάτων.
ἀλλὰ καὶ Ἀναξανδρίδης ἐν Θησεῖ (Kock II. 142)·
ὅτε τὰς μορίας ἔτρωγεν ὥσπερ καὶ Πλάτων.
Νόμοις φησὶν οὕτως (II. 663e)· “καλὸν μὲν ἡ ἀλήθεια, ὦ ξένε,

καὶ μόνιμον· ἔοικε μὴν οὐ ῥᾴδιον εἶναι πείθειν.” ἀλλὰ καὶ
ἠξίου μνημόσυνον αὑτοῦ λείπεσθαι ἢ ἐν φίλοις ἢ ἐν βιβλίοις·
ἐξετόπιζε καὶ αὐτὸς τὰ πλεῖστα, καθά τινες φασί.
Καὶ ἐτελεύτα μὲν ὃν εἴπομεν τρόπον Φιλίππου βασιλεύοντος
ἔτος τρισκαιδέκατον, καθὰ καὶ Φαβωρῖνός φησιν Ἀπομνημονευ-
μάτων τρίτῳ (FHG III. 579). ὑφ' οὗ καὶ ἐπιτιμηθῆναί φησιν
αὐτὸν Θεόπομπος (FGrH 115 F 294). Μυρωνιανὸς δ' ἐν Ὁμοίοις
(FHG IV. 454) φησὶ Φίλωνα παροιμίας μνημονεύειν περὶ τῶν
Πλάτωνος φθειρῶν, ὡς οὕτως αὐτοῦ τελευτήσαντος. καὶ ἐτάφη
ἐν τῇ Ἀκαδημείᾳ, ἔνθα τὸν πλεῖστον χρόνον διετέλεσε φιλοσοφῶν.
ὅθεν καὶ Ἀκαδημαϊκὴ προσηγορεύθη ἡ ἀπ' αὐτοῦ αἵρεσις. καὶ
παρεπέμφθη πανδημεὶ πρὸς τῶν αὐτόθι διαθέμενος τοῦτον τὸν
τρόπον.
“Τάδε κατέλιπε Πλάτων καὶ διέθετο· τὸ ἐν Ἰφιστιαδῶν
χωρίον, ᾧ γείτων βορρᾶθεν ἡ ὁδὸς ἡ ἐκ τοῦ Κηφισιᾶσιν ἱεροῦ,
νοτόθεν τὸ Ἡράκλειον τὸ ἐν Ἰφιστιαδῶν, πρὸς ἡλίου δὲ ἀνιόντος
Ἀρχέστρατος Φρεάρριος, πρὸς ἡλίου δὲ δυομένου Φίλιππος Χολ-
λιδεύς· καὶ μὴ ἐξέστω τοῦτο μηδενὶ μήτε ἀποδόσθαι μήτε
ἀλλάξασθαι, ἀλλ' ἔστω Ἀδειμάντου τοῦ παιδίου εἰς τὸ δυνατόν·

32
καὶ μόνιμον· ἔοικε μὴν οὐ ῥᾴδιον εἶναι πείθειν.” ἀλλὰ καὶ

ἠξίου μνημόσυνον αὑτοῦ λείπεσθαι ἢ ἐν φίλοις ἢ ἐν βιβλίοις·
ἐξετόπιζε καὶ αὐτὸς τὰ πλεῖστα, καθά τινες φασί.
Καὶ ἐτελεύτα μὲν ὃν εἴπομεν τρόπον Φιλίππου βασιλεύοντος
ἔτος τρισκαιδέκατον, καθὰ καὶ Φαβωρῖνός φησιν Ἀπομνημονευ-
μάτων τρίτῳ (FHG III. 579). ὑφ' οὗ καὶ ἐπιτιμηθῆναί φησιν
αὐτὸν Θεόπομπος (FGrH 115 F 294). Μυρωνιανὸς δ' ἐν Ὁμοίοις
(FHG IV. 454) φησὶ Φίλωνα παροιμίας μνημονεύειν περὶ τῶν
Πλάτωνος φθειρῶν, ὡς οὕτως αὐτοῦ τελευτήσαντος. καὶ ἐτάφη
ἐν τῇ Ἀκαδημείᾳ, ἔνθα τὸν πλεῖστον χρόνον διετέλεσε φιλοσοφῶν.
ὅθεν καὶ Ἀκαδημαϊκὴ προσηγορεύθη ἡ ἀπ' αὐτοῦ αἵρεσις. καὶ
παρεπέμφθη πανδημεὶ πρὸς τῶν αὐτόθι διαθέμενος τοῦτον τὸν
τρόπον.
“Τάδε κατέλιπε Πλάτων καὶ διέθετο· τὸ ἐν Ἰφιστιαδῶν
χωρίον, ᾧ γείτων βορρᾶθεν ἡ ὁδὸς ἡ ἐκ τοῦ Κηφισιᾶσιν ἱεροῦ,
νοτόθεν τὸ Ἡράκλειον τὸ ἐν Ἰφιστιαδῶν, πρὸς ἡλίου δὲ ἀνιόντος
Ἀρχέστρατος Φρεάρριος, πρὸς ἡλίου δὲ δυομένου Φίλιππος Χολ-
λιδεύς· καὶ μὴ ἐξέστω τοῦτο μηδενὶ μήτε ἀποδόσθαι μήτε
ἀλλάξασθαι, ἀλλ' ἔστω Ἀδειμάντου τοῦ παιδίου εἰς τὸ δυνατόν·
καὶ τὸ ἐν Εἰρεσιδῶν χωρίον, ὃ παρὰ Καλλιμάχου ἐπριάμην
ΣΠΕΥΣΙΠΠΟΣ
Τὰ μὲν περὶ Πλάτωνος τοσαῦτα ἦν ἐς τὸ δυνατὸν ἡμῖν συναγα-

γεῖν, φιλοπόνως διειλήσασι τὰ λεγόμενα περὶ τἀνδρός. διεδέξατο
δ' αὐτὸν Σπεύσιππος Εὐρυμέδοντος Ἀθηναῖος, τῶν μὲν δήμων
Μυρρινούσιος, υἱὸς δὲ τῆς ἀδελφῆς αὐτοῦ Πωτώνης. καὶ ἐσχο-
λάρχησεν ἔτη ὀκτώ, ἀρξάμενος ἀπὸ τῆς ὀγδόης καὶ ἑκατοστῆς
Ὀλυμπιάδος· Χαρίτων τ' ἀγάλματ' ἀνέθηκεν ἐν τῷ μουσείῳ τῷ
ὑπὸ Πλάτωνος ἐν Ἀκαδημείᾳ ἱδρυθέντι. καὶ ἔμεινε μὲν ἐπὶ τῶν
αὐτῶν Πλάτωνι δογμάτων. οὐ μὴν τό γ' ἦθος διέμεινε τοιοῦτος·
καὶ γὰρ ὀργίλος καὶ ἡδονῶν ἥττων ἦν. φασὶ γοῦν αὐτὸν ὑπὸ
θυμοῦ τὸ κυνίδιον εἰς τὸ φρέαρ ῥῖψαι καὶ ὑφ' ἡδονῆς ἐλθεῖν εἰς
Μακεδονίαν ἐπὶ τὸν Κασσάνδρου γάμον.
Ἐλέγοντο δὲ αὐτοῦ καὶ αἱ Πλάτωνος ἀκούειν μαθήτριαι,
Λασθένειά τε ἡ Μαντινικὴ καὶ Ἀξιοθέα ἡ Φλιασία. ὅτε καὶ
Διονύσιος πρὸς αὐτὸν γράφων τωθαστικῶς φησι· “καὶ ἐκ τῆς
Ἀρκαδικῆς σου μαθητρίας ἔστι καταμαθεῖν τὴν σοφίαν. καὶ
Πλάτων μὲν ἀτελεῖς φόρων τοὺς παρ' αὐτὸν φοιτῶντας ἐποίει·
33
σὺ δὲ δασμολογεῖς καὶ παρ' ἑκόντων καὶ ἀκόντων λαμβάνεις.”

οὗτος πρῶτος, καθά φησι Διόδωρος ἐν Ἀπομνημονευμάτων
πρώτῳ, ἐν τοῖς μαθήμασιν ἐθεάσατο τὸ κοινὸν καὶ συνῳκείωσε
καθ' ὅσον ἦν δυνατὸν ἀλλήλοις (Test. 4 Lang)· καὶ πρῶτος παρὰ
Ἰσοκράτους τὰ καλούμενα ἀπόρρητα ἐξήνεγκεν, ὥς φησι Καινεύς
(FGrH 338 F 18). καὶ πρῶτος εὗρεν ᾧ τὰ φορμία τῶν φρυγάνων
εὔογκα ποιοῦσιν.
Ἤδη δὲ ὑπὸ παραλύσεως καὶ τὸ σῶμα διέφθαρτο, καὶ πρὸς
Ξενοκράτην διεπέμπετο παρακαλῶν αὐτὸν ἐλθεῖν καὶ τὴν Σχολὴν
διαδέξασθαι. φασὶ δὲ αὐτὸν ἐπ' ἀμαξίου φερόμενον εἰς τὴν
Ἀκαδήμειαν συναντῆσαι Διογένει καὶ Χαῖρε εἰπεῖν· τὸν δὲ φάναι,
“ἀλλὰ μὴ σύ γε, ὅστις ὑπομένεις ζῆν τοιοῦτος ὤν.” καὶ τέλος
ὑπὸ ἀθυμίας ἑκὼν τὸν βίον μετήλλαξε γηραιὸς ὤν. καὶ ἔστιν
ἡμῶν εἰς αὐτόν (A. Pal. VII. 101)·
ἀλλ' εἰ μὴ Σπεύσιππον ἐμάνθανον ὧδε θανεῖσθαι,
οὐκ ἂν ἔπεισέ μέ τις τόδε λέξαι,
ὡς ἦν οὐχὶ Πλάτωνι πρὸς αἵματος· οὐ γὰρ ἀθυμῶν
κάτθανεν ἂν διά τι σφόδρα μικρόν.
Πλούταρχος δέ φησιν ἐν τῷ Λυσάνδρου βίῳ καὶ Σύλλα φθειρσὶν
ἐκζέσαι αὐτόν. ἦν δὲ καὶ τὸ σῶμα διακεχυμένος, ὥς φησι
Τιμόθεος ἐν τῷ Περὶ βίων (FHG IV. 523).
ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ
Ξενοκράτης Ἀγαθήνορος Χαλκηδόνιος· οὗτος ἐκ νέου Πλάτωνος

ἤκουσεν, ἀλλὰ καὶ εἰς Σικελίαν αὐτῷ συναπεδήμησεν. ἦν δὲ τὴν
φύσιν νωθρός, ὥστε λέγειν τὸν Πλάτωνα συγκρίνοντα αὐτὸν
Ἀριστοτέλει, “τῷ μὲν μύωπος δεῖ, τῷ δὲ χαλινοῦ·” καὶ “ἐφ'
οἷον ἵππον οἷον ὄνον ἀλείφω.” σεμνὸς δὲ τά τ' ἄλλα Ξενοκράτης
καὶ σκυθρωπὸς ἀεί, ὥστε αὐτῷ λέγειν συνεχὲς τὸν Πλάτωνα,
“Ξενόκρατες, θῦε ταῖς Χάρισι.” διῆγέ τ' ἐν Ἀκαδημείᾳ τὰ
πλεῖστα· καὶ εἴ ποτε μέλλοι ἐς ἄστυ ἀνιέναι, φασὶ τοὺς θορυβώ-
δεις πάντας καὶ προυνίκους ὑποστέλλειν αὐτοῦ τῇ παρόδῳ. καί
ποτε καὶ Φρύνην τὴν ἑταίραν ἐθελῆσαι πειρᾶσαι αὐτόν, καὶ δῆθεν
διωκομένην ὑπό τινων καταφυγεῖν εἰς τὸ οἰκίδιον. τὸν δὲ ἕνεκα
34
τοῦ ἀνθρωπίνου εἰσδέξασθαι, καὶ ἑνὸς ὄντος κλινιδίου δεομένῃ

μεταδοῦναι τῆς κατακλίσεως· καὶ τέλος πολλὰ ἐκλιπαροῦσαν
ἄπρακτον ἀναστῆναι. λέγειν τε πρὸς τοὺς πυνθανομένους ὡς οὐκ
ἀπ' ἀνδρός, ἀλλ' ἀπ' ἀνδριάντος ἀνασταίη. ἔνιοι δὲ Λαΐδα φασὶ
παρακατακλῖναι αὐτῷ τοὺς μαθητάς· τὸν δὲ οὕτως εἶναι ἐγκρατῆ
ὥστε καὶ τομὰς καὶ καύσεις πολλάκις ὑπομεῖναι περὶ τὸ αἰδοῖον.

ΠΟΛΕΜΩΝ
Πολέμων Φιλοστράτου μὲν ἦν υἱός, Ἀθηναῖος τῶν δήμων

Οἴηθεν. νέος δ' ὢν ἀκόλαστός τε καὶ διακεχυμένος ἦν οὕτως
ὥστε καὶ περιφέρειν ἀργύριον πρὸς τὰς ἑτοίμους λύσεις τῶν
ἐπιθυμιῶν· ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς στενωποῖς διέκρυπτεν. καὶ ἐν
Ἀκαδημείᾳ πρὸς κίονί τινι τριώβολον εὑρέθη προσπεπλασμένον
αὐτοῦ διὰ [τὴν] ὁμοίαν τῇ προειρημένῃ πρόφασιν. καί ποτε
συνθέμενος τοῖς νέοις μεθύων καὶ ἐστεφανωμένος εἰς τὴν Ξενο-
κράτους ᾖξε σχολήν· ὁ δὲ οὐδὲν διατραπεὶς εἶρε τὸν λόγον ὁμοίως·
ἦν δὲ περὶ σωφροσύνης. ἀκούων δὴ τὸ μειράκιον κατ' ὀλίγον
ἐθηράθη καὶ οὕτως ἐγένετο φιλόπονος ὡς ὑπερβάλλεσθαι τοὺς
ἄλλους καὶ αὐτὸν διαδέξασθαι τὴν σχολήν, ἀρξάμενον ἀπὸ τῆς
ἕκτης καὶ δεκάτης καὶ ἑκατοστῆς Ὀλυμπιάδος.
Φησὶ δὲ Ἀντίγονος ὁ Καρύστιος ἐν τοῖς Βίοις (Wil. Ant. v.
Kar., p. 63) τὸν πατέρα αὐτοῦ πρῶτόν τε εἶναι τῶν πολιτῶν καὶ
ἁρματοτροφῆσαι. φυγεῖν δὲ τὸν Πολέμωνα καὶ δίκην κακώσεως
Ὀλυμπιάδος, καθά φησιν Ἀπολλόδωρος ἐν τρίτῳ Χρονικῶν

(FGrH 244 F 14), ἀπέλιπε βιβλία τὰ μὲν φιλοσοφούμενα, τὰ δὲ
περὶ κωμῳδίας, τὰ δὲ λόγους δημηγορικοὺς καὶ πρεσβευτικούς.
ἀλλὰ καὶ μαθητὰς ἐλλογίμους· ὧν Ἀρκεσίλαον περὶ οὗ λέξομεν
– διήκουσε γὰρ καὶ τούτου – καὶ Βίωνα τὸν Βορυσθενίτην ὕστερον
δὲ Θεοδώρειον ἀπὸ τῆς αἱρέσεως ἐπικαλούμενον, περὶ οὗ καὶ
αὐτοῦ λέξομεν ἐχομένως Ἀρκεσιλάου.
Γεγόνασι δὲ Κράτητες δέκα· πρῶτος ὁ τῆς ἀρχαίας κωμῳδίας
ποιητής, δεύτερος ῥήτωρ Τραλλιανὸς Ἰσοκράτειος, τρίτος ταφρω-
ρύχος Ἀλεξάνδρῳ συνών, τέταρτος ὁ κύων περὶ οὗ λέξομεν,
35
πέμπτος φιλόσοφος περιπατητικός, ἕκτος Ἀκαδημαϊκὸς ὁ προειρη-

μένος, ἕβδομος Μαλλώτης γραμματικός, ὄγδοος γεωμετρικὰ
γεγραφώς, ἔνατος ἐπιγραμμάτων ποιητής, δέκατος Ταρσεὺς φιλό-
σοφος Ἀκαδημαϊκός.

Ἦν δὲ καὶ δεινὸς ὀνοματοποιῆσαι. τραγῳδὸν γοῦν ἀπελέκητον

εἶπεν ἔχειν φωνὴν καὶ φλοιοῦ μεστήν· καί τινος ποιητοῦ σκίφης
μεστοὺς εἶναι τοὺς στίχους· καὶ τὰς Θεοφράστου θέσεις ὀστρέῳ
γεγράφθαι. θαυμάζεται δὲ αὐτοῦ μάλιστα βιβλίον τὸ Περὶ
πένθους. καὶ κατέστρεψε πρὸ Πολέμωνος καὶ Κράτητος, ὑδρω-
πικῇ διαθέσει νοσήσας. καὶ ἔστιν εἰς αὐτὸν ἡμῶν (App. Anth.
II. 381)·
ἐπέκλυσε καὶ σέ, Κράντορ, ἡ νόσων κακίστη,
χοὔτω κατῆλθες μέλαν Πλουτέως ἄβυσσον.
καὶ σὺ μὲν ἐκεῖθι χαίρεις, σῶν λόγων δὲ χήρη
ἕστηκεν Ἀκαδήμεια καὶ Σόλοι, πατρίς σευ.

ΑΡΚΕΣΙΛΑΟΣ
Ἀρκεσίλαος Σεύθου (ἢ Σκύθου, ὡς Ἀπολλόδωρος ἐν τῷ τρίτῳ

Χρονικῶν [FGrH 244 F 15]), Πιταναῖος τῆς Αἰολίδος. οὗτός
ἐστιν ὁ τῆς μέσης Ἀκαδημείας κατάρξας, πρῶτος ἐπισχὼν τὰς
ἀποφάσεις διὰ τὰς ἐναντιότητας τῶν λόγων. πρῶτος δὲ καὶ εἰς
ἑκάτερον ἐπεχείρησε, καὶ πρῶτος τὸν λόγον ἐκίνησε τὸν ὑπὸ
Πλάτωνος παραδεδομένον καὶ ἐποίησε δι' ἐρωτήσεως καὶ ἀπο-
κρίσεως ἐριστικώτερον. παρέβαλε δὲ Κράντορι τοῦτον τὸν τρό-
πον. τέταρτος ἀδελφὸς ἦν ὧν εἶχε δύο μὲν ὁμοπατρίους, δύο δὲ
ἀποφάσεις διὰ τὰς ἐναντιότητας τῶν λόγων. πρῶτος δὲ καὶ εἰς

ἑκάτερον ἐπεχείρησε, καὶ πρῶτος τὸν λόγον ἐκίνησε τὸν ὑπὸ
Πλάτωνος παραδεδομένον καὶ ἐποίησε δι' ἐρωτήσεως καὶ ἀπο-
κρίσεως ἐριστικώτερον. παρέβαλε δὲ Κράντορι τοῦτον τὸν τρό-
36
πον. τέταρτος ἀδελφὸς ἦν ὧν εἶχε δύο μὲν ὁμοπατρίους, δύο δὲ

ὁμομητρίους· καὶ τῶν μὲν ὁμομητρίων πρεσβύτερον Πυλάδην,
τῶν δὲ ὁμοπατρίων Μοιρέαν, ὃς ἦν αὐτῷ ἐπίτροπος. ἤκουσε δὴ
κατ' ἀρχὰς μὲν Αὐτολύκου τοῦ μαθηματικοῦ πολίτου τυγχάνον-
τος, πρὶν ἀπαίρειν εἰς Ἀθήνας, μεθ' οὗ καὶ εἰς Σάρδεις ἀπεδή-
μησεν· ἔπειτα Ξάνθου τοῦ Ἀθηναίου μουσικοῦ· μεθ' ὃν Θεοφράστου
διήκουσεν. ἔπειτα μετῆλθεν εἰς Ἀκαδήμειαν πρὸς Κράντορα·
Μοιρέας μὲν γὰρ ὁ προειρημένος ἀδελφὸς ἦγεν αὐτὸν ἐπὶ ῥητορι-
κήν· ὁ δὲ φιλοσοφίας ἤρα, καὶ αὐτοῦ Κράντωρ ἐρωτικῶς διατεθεὶς
ἐπύθετο τὰ ἐξ Ἀνδρομέδας Εὐριπίδου προενεγκάμενος (129 N29)·
ἄλλων βασιλέων προσεφώνει.

Πολλῶν δὲ καὶ τὸν Ἀντίγονον θεραπευόντων καὶ ὁπότε ἥκοι
ἀπαντώντων αὐτὸς ἡσύχαζε, μὴ βουλόμενος προεμπίπτειν εἰς
γνῶσιν. φίλος τε ἦν μάλιστα Ἱεροκλεῖ τῷ τὴν Μουνιχίαν ἔχοντι
καὶ τὸν Πειραιᾶ· ἔν τε ταῖς ἑορταῖς κατῄει πρὸς αὐτὸν ἑκάστοτε.
καὶ δὴ καὶ πολλὰ ἐκείνου συμπείθοντος ὥστ' ἀσπάσασθαι τὸν
Ἀντίγονον, οὐκ ἐπείσθη, ἀλλ' ἕως πυλῶν ἐλθὼν ἀνέστρεψε. μετά
τε τὴν Ἀντιγόνου ναυμαχίαν πολλῶν προσιόντων καὶ ἐπιστόλια
παρακλητικὰ γραφόντων αὐτὸς ἐσιώπησεν. ἀλλ' οὖν ὅμως ὑπὲρ
τῆς πατρίδος ἐπρέσβευσεν εἰς Δημητριάδα πρὸς Ἀντίγονον καὶ
οὐκ ἐπέτυχε. τὸ πᾶν δὴ διέτριβεν ἐν τῇ Ἀκαδημείᾳ τὸν πολιτισμὸν
ἐκτοπίζων.
Καί ποτε δὴ καὶ Ἀθήνησιν ἐν τῷ Πειραιεῖ πρὸς τὰς θέσεις
λέγων ἐχρόνισεν, οἰκείως ἔχων πρὸς Ἱεροκλέα· ἐφ' ᾧ καὶ πρός
τινων διεβάλλετο. πολυτελής τε ἄγαν ὤν – καὶ τί γὰρ ἄλλο ἢ
ἕτερος Ἀρίστιππος; – ἐπὶ τὰ δεῖπνα πρὸς τοὺς ὁμοιοτρόπους μέν,
πλὴν ἀλλ' ἀπήντα. καὶ Θεοδότῃ τε καὶ Φίλᾳ ταῖς Ἠλείαις
ἑταίραις συνῴκει φανερῶς καὶ πρὸς τοὺς διασύροντας προεφέρετο
τὰς Ἀριστίππου χρείας. φιλομειράκιός τε ἦν καὶ καταφερής·
ὅθεν οἱ περὶ Ἀρίστωνα (SVF I. 77 sq., fg. 345) τὸν Χῖον στωικοὶ
ἐπεκάλουν αὐτῷ, φθορέα τῶν νέων καὶ κιναιδολόγον καὶ θρασὺν
νέους ὄντας ἔφη χρῆσθαι, τῇ δὲ φρονήσει γηράσκοντας ἀκμάζειν.

τοσοῦτον διαφέρειν τὴν φρόνησιν τῶν ἄλλων ἀρετῶν ὅσον τὴν
ὅρασιν τῶν ἄλλων αἰσθήσεων. μὴ δεῖν ἔφασκεν ὀνειδίζειν τὸ
γῆρας, εἰς ὅ, ἔφη, πάντες εὐχόμεθα ἐλθεῖν. πρὸς τὸν βάσκανον
ἐσκυθρωπακότα, “οὐκ οἶδα,” ἔφη, “πότερον σοὶ κακὸν γέγονεν
37
ἢ ἄλλῳ ἀγαθόν.” τὴν δυσγένειαν πονηρὸν ἔλεγεν εἶναι σύνοικον

τῇ παρρησίᾳ (Eur. Hipp. 424)·
δουλοῖ γὰρ ἄνδρα, κἂν θρασύσπλαγχνός τις ᾖ.
τοὺς φίλους ὁποῖοι ἂν ὦσι συντηρεῖν, ἵνα μὴ δοκοίημεν πονηροῖς
κεχρῆσθαι ἢ χρηστοὺς παρῃτῆσθαι.
Οὗτος τὴν ἀρχὴν μὲν παρῃτεῖτο τὰ Ἀκαδημαϊκά, καθ' ὃν
χρόνον ἤκουε Κράτητος· εἶτ' ἐπανείλετο τὴν κυνικὴν ἀγωγήν,
λαβὼν τρίβωνα καὶ πήραν. καὶ τί γὰρ ἄλλο μετεσκεύασεν αὐτὸν
πρὸς ἀπάθειαν; ἔπειτα ἐπὶ τὰ Θεοδώρεια μετῆλθε διακούσας
Θεοδώρου τοῦ ἀθέου κατὰ πᾶν εἶδος λόγου σοφιστεύοντος· μεθ'
ὃν Θεοφράστου διήκουσε τοῦ περιπατητικοῦ. ἦν δὲ καὶ θεατρικὸς
καὶ πολὺς ἐν τῷ γελοίῳ διαφορῆσαι, φορτικοῖς ὀνόμασι κατὰ τῶν
πραγμάτων χρώμενος. διὰ δὴ οὖν τὸ παντὶ εἴδει κεκρᾶσθαι λόγου
φασὶ λέγειν ἐπ' αὐτοῦ τὸν Ἐρατοσθένην (cf. FGrH 241 T 10;
deficit F), ὡς πρῶτος Βίων φιλοσοφίαν ἀνθινὰ ἐνέδυσεν. εὐφυὴς
γὰρ ἦν καὶ παρῳδῆσαι· οἷά ἐστιν αὐτοῦ καὶ ταῦτα (Wachsmuth I)·
οἰκήσεις ἔνθα γίνεσθαι ἓξ μηνῶν τὴν νύκτι καὶ ἓξ τὴν ἡμέραν.

πέμπτος Σολεύς, Αἰθιοπικὰ γεγραφώς· ἕκτος ῥητορικός, οὗ
φέρεται ἐννέα βιβλία Μουσῶν ἐπιγραφόμενα· ἕβδομος μελικὸς
ποιητής· ὄγδοος Μιλήσιος ἀνδριαντοποιός, οὗ μέμνηται καὶ Πολέ-
μων (FHG III. 135)· ἔνατος ποιητὴς τραγῳδίας τῶν Ταρσικῶν
λεγομένων· δέκατος ἀγαλματοποιὸς Κλαζομένιος ἢ Χῖος, οὗ
μέμνηται καὶ Ἱππῶναξ (Bergk 95).

ΛΑΚΥΔΗΣ
Λακύδης Ἀλεξάνδρου Κυρηναῖος. οὗτός ἐστιν ὁ τῆς νέας

Ἀκαδημείας κατάρξας καὶ Ἀρκεσίλαον διαδεξάμενος, ἀνὴρ σεμνό-
τατος καὶ οὐκ ὀλίγους ἐσχηκὼς ζηλωτάς· φιλόπονός τε ἐκ νέου
καὶ πένης μέν, εὔχαρις δ' ἄλλως καὶ εὐόμιλος. τοῦτόν φασι καὶ
περὶ οἰκονομίαν γλυκύτατα ἐσχηκέναι· ἐπειδὰν γάρ τι προέλοι τοῦ
ταμείου, σφραγισάμενος πάλιν εἴσω τὸν δακτύλιον διὰ τῆς ὀπῆς
ἐρρίπτει, ὡς μηδέποτ' αὐτοῦ περιαιρεθείη τι καὶ βασταχθείη τῶν
ἀποκειμένων, μαθόντα δὴ τοῦτο τὰ θεραπόντια ἀπεσφράγιζε καὶ
ὅσα ἐβούλετο ἐβάσταζεν· ἔπειτα τὸν δακτύλιον τὸν αὐτὸν τρόπον
διὰ τῆς ὀπῆς ἐνίει εἰς τὴν Στοάν· καὶ τοῦτο ποιοῦντα οὐδεπώποτε
38
ἐφωράθη.
Ὁ γοῦν Λακύδης ἐσχόλαζεν ἐν Ἀκαδημείᾳ ἐν τῷ
Ἀκαδημείας κατάρξας καὶ Ἀρκεσίλαον διαδεξάμενος, ἀνὴρ σεμνό-

τατος καὶ οὐκ ὀλίγους ἐσχηκὼς ζηλωτάς· φιλόπονός τε ἐκ νέου
καὶ πένης μέν, εὔχαρις δ' ἄλλως καὶ εὐόμιλος. τοῦτόν φασι καὶ
περὶ οἰκονομίαν γλυκύτατα ἐσχηκέναι· ἐπειδὰν γάρ τι προέλοι τοῦ
ταμείου, σφραγισάμενος πάλιν εἴσω τὸν δακτύλιον διὰ τῆς ὀπῆς
ἐρρίπτει, ὡς μηδέποτ' αὐτοῦ περιαιρεθείη τι καὶ βασταχθείη τῶν
ἀποκειμένων, μαθόντα δὴ τοῦτο τὰ θεραπόντια ἀπεσφράγιζε καὶ
ὅσα ἐβούλετο ἐβάσταζεν· ἔπειτα τὸν δακτύλιον τὸν αὐτὸν τρόπον
διὰ τῆς ὀπῆς ἐνίει εἰς τὴν Στοάν· καὶ τοῦτο ποιοῦντα οὐδεπώποτε
ἐφωράθη.
Ὁ γοῦν Λακύδης ἐσχόλαζεν ἐν Ἀκαδημείᾳ ἐν τῷ κατα-
σκευασθέντι κήπῳ ὑπὸ Ἀττάλου τοῦ βασιλέως, καὶ Λακύδειον
ἀπ' αὐτοῦ προσηγορεύετο. καὶ μόνος τῶν ἀπ' αἰῶνος ζῶν
παρέδωκε τὴν Σχολὴν Τηλεκλεῖ καὶ Εὐάνδρῳ τοῖς Φωκαεῦσι.
παρὰ δ' Εὐάνδρου διεδέξατο Ἡγησίνους Περγαμηνός, ἀφ' οὗ
Καρνεάδης. χάριεν δ' εἰς τὸν Λακύδην ἀναφέρεται· Ἀττάλου γὰρ
αὐτὸν μεταπεμπομένου φασὶν εἰπεῖν τὰς εἰκόνας πόρρωθεν δεῖν
θεωρεῖσθαι. ὀψὲ δὲ αὐτῷ γεωμετροῦντι λέγει τις, “εἶτα νῦν
καιρός;” καὶ ὅς· “εἶτα μηδὲ νῦν;”
Βικιπαίδεια. Η Στοά του Αττάλου βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο

της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας, περίπου 250 μ. ανατολικά του Δίπυλου
φράσσοντας σχεδόν τον Έσω Κεραμεικό κατά διεύθυνση Βορρά - Νότο,
αποτελώντας έτσι το ανατολικό όριο της αρχαίας αγοράς. Χτίστηκε γύρω
στο 150 π.Χ., από τον Άτταλο Β΄, Βασιλέα της Περγάμου, όπως
δηλώνεται σε επιγραφή της έξω κιονοστοιχίας, η οποία διατηρείται
αποσπασματικά «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΤΤΑΛΟΣ ΑΤΤΑΛΟΥ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ
ΑΠΟΛΩΝΙΔΟΣ», κατόπιν δωρεάς του προς την Αθήνα της οποίας και
αποτελούσε το μεγαλύτερο σε μήκος αυτοτελές σκεπαστό οικοδόμημά
της, ομοίως και το μεγαλύτερο στον ελλαδικό χώρο κατά την
αρχαιότητα. Η ανέγερση του αρχαίου κτιρίου της Στοάς ξεκίνησε το 159
π.Χ. και ολοκληρώθηκε μετά από 11 χρόνια, το 148 π.Χ. [1] Το σημερινό
κτίριο της Στοάς αποτελεί ανακατασκευή του αρχαίου, ανεγέρθηκε
μεταξύ 1953-1956 από την Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών και
στεγάζει το Μουσείο της Αρχαίας Αγοράς.
39
ΚΛΕΙΤΟΜΑΧΟΣ
Κλειτόμαχος Καρχηδόνιος. οὗτος ἐκαλεῖτο μὲν Ἀσδρούβας καὶ

τῇ ἰδίᾳ φωνῇ κατὰ τὴν πατρίδα ἐφιλοσόφει. ἐλθὼν δ' εἰς Ἀθή-
νας ἤδη τετταράκοντ' ἔτη γεγονὼς ἤκουσε Καρνεάδου· κἀκεῖνος
ἀποδεξάμενος αὐτοῦ τὸ φιλόπονον γράμματά τ' ἐποίησε μαθεῖν
καὶ συνήσκει τὸν ἄνδρα. ὁ δὲ ἐς τοσοῦτον ἤλασεν ἐπιμελείας,
ὥστε ὑπὲρ τὰ τετρακόσια βιβλία συνέγραψε. καὶ διεδέξατο
τὸν Καρνεάδην καὶ τὰ αὐτοῦ μάλιστα διὰ τῶν συγγραμμάτων
ἐφώτισεν. ἀνὴρ ἐν ταῖς τρισὶν αἱρέσεσι διατρίψας, ἔν τε τῇ
Ἀκαδημαϊκῇ καὶ περιπατητικῇ καὶ Στωικῇ.
Καθόλου δὲ τοὺς Ἀκαδημαϊκοὺς ὁ Τίμων οὕτω διασύρει
(Diels 35)·
οὐδ' Ἀκαδημαϊκῶν πλατυρημοσύνης ἀναλίστου.
Ἡμεῖς δὲ τοὺς Ἀκαδημαϊκοὺς τοὺς ἀπὸ Πλάτωνος διελη-
λυθότες ἔλθωμεν ἐπὶ τοὺς ἀπὸ Πλάτωνος περιπατητικούς, ὧν
ἦρξεν Ἀριστοτέλης.

τῇ ἰδίᾳ φωνῇ κατὰ τὴν πατρίδα ἐφιλοσόφει. ἐλθὼν δ' εἰς Ἀθή-
(Diels 35)·

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
40
Ἀριστοτέλης Νικομάχου καὶ Φαιστίδος Σταγειρίτης. ὁ δὲ

Νικόμαχος ἦν ἀπὸ Νικομάχου τοῦ Μαχάονος τοῦ Ἀσκληπιοῦ,
καθά φησιν Ἕρμιππος ἐν τῷ Περὶ Ἀριστοτέλους (FHG III. 45)·
καὶ συνεβίου Ἀμύντᾳ τῷ Μακεδόνων βασιλεῖ ἰατροῦ καὶ φίλου
χρείᾳ. οὗτος γνησιώτατος τῶν Πλάτωνος μαθητῶν, τραυλὸς τὴν
φωνήν, ὥς φησι Τιμόθεος ὁ Ἀθηναῖος ἐν τῷ Περὶ βίων (FHG

(Diels 35)·

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Ἀριστοτέλης Νικομάχου καὶ Φαιστίδος Σταγειρίτης. ὁ δὲ

Νικόμαχος ἦν ἀπὸ Νικομάχου τοῦ Μαχάονος τοῦ Ἀσκληπιοῦ,
καθά φησιν Ἕρμιππος ἐν τῷ Περὶ Ἀριστοτέλους (FHG III. 45)·
καὶ συνεβίου Ἀμύντᾳ τῷ Μακεδόνων βασιλεῖ ἰατροῦ καὶ φίλου
IV. 523)· ἀλλὰ καὶ ἰσχνοσκελής, φασίν, ἦν καὶ μικρόμματος

41
IV. 523)· ἀλλὰ καὶ ἰσχνοσκελής, φασίν, ἦν καὶ μικρόμματος

ἐσθῆτί τ' ἐπισήμῳ χρώμενος καὶ δακτυλίοις καὶ κουρᾷ. ἔσχε δὲ
καὶ υἱὸν Νικόμαχον ἐξ Ἑρπυλλίδος τῆς παλλακῆς, ὥς φησι
Τιμόθεος (cf. FHG I. 211).
Ἀπέστη δὲ Πλάτωνος ἔτι περιόντος· ὥστε φασὶν ἐκεῖνον εἰπεῖν,
“Ἀριστοτέλης ἡμᾶς ἀπελάκτισε καθαπερεὶ τὰ πωλάρια γεν-
νηθέντα τὴν μητέρα.” φησὶ δ' Ἕρμιππος ἐν τοῖς Βίοις (FHG
III. 45) ὅτι πρεσβεύοντος αὐτοῦ πρὸς Φίλιππον ὑπὲρ Ἀθηναίων
σχολάρχης ἐγένετο τῆς ἐν Ἀκαδημείᾳ σχολῆς Ξενοκράτης· ἐλ-
θόντα δὴ αὐτὸν καὶ θεασάμενον ὑπ' ἄλλῳ τὴν σχολήν, ἑλέσθαι
Περίπατον τὸν ἐν Λυκείῳ καὶ μέχρι μὲν ἀλείμματος ἀνακάμπτοντα
τοῖς μαθηταῖς συμφιλοσοφεῖν· ὅθεν περιπατητικὸν προσαγορευθῆ-
ναι. οἱ δ', ὅτι ἐκ νόσου περιπατοῦντι Ἀλεξάνδρῳ συμπαρὼν
διελέγετο ἄττα.
Ἐπειδὴ δὲ πλείους ἐγίνοντο ἤδη, καὶ ἐκάθισεν εἰπών·
αἰσχρὸν σιωπᾶν, Ξενοκράτη δ' ἐᾶν λέγειν.
καὶ πρὸς θέσιν συνεγύμναζε τοὺς μαθητάς, ἅμα καὶ ῥητορικῶς
ἐπασκῶν. ἔπειτα μέντοι ἀπῆρε πρὸς Ἑρμίαν τὸν εὐνοῦχον,
Ἀταρνέως ὄντα τύραννον· ὃν οἱ μέν φασι παιδικὰ γενέσθαι αὐτοῦ,
σθένην καταστρέψαι ἐν Καλαυρίᾳ, ἐπὶ Φιλοκλέους. λέγεται δὲ

διὰ τὴν Καλλισθένους πρὸς Ἀλέξανδρον σύστασιν προσκροῦσαι
τῷ βασιλεῖ· κἀκεῖνον ἐπὶ τῷ τοῦτον λυπῆσαι Ἀναξιμένην μὲν
αὐξῆσαι, πέμψαι δὲ καὶ Ξενοκράτει δῶρα.
Ἀπέσκωψε δ' εἰς αὐτὸν ἐπίγραμμα καὶ Θεόκριτος ὁ Χῖος
(FHG II. 86), οὑτωσὶ ποιήσας, ὥς φησιν Ἀμβρύων ἐν τῷ Περὶ
Θεοκρίτου (App. Anth. II. 46)·
Ἑρμίου εὐνούχου ἠδ' Εὐβούλου ἅμα δούλου
σῆμα κενὸν κενόφρων τεῦξεν Ἀριστοτέλης,
ὃς διὰ τὴν ἀκρατῆ γαστρὸς φύσιν εἵλετο ναίειν
ἀντ' Ἀκαδημείας Βορβόρου ἐν προχοαῖς.
ἀλλὰ καὶ Τίμων αὐτοῦ καθήψατο εἰπών (Diels 36)·
οὐδ' ἄρ' Ἀριστοτέλους εἰκαιοσύνης ἀλεγεινῆς.
Καὶ οὗτος μὲν ὁ βίος τοῦ φιλοσόφου. ἡμεῖς δὲ καὶ διαθήκαις
αὐτοῦ περιετύχομεν οὕτω πως ἐχούσαις·
“Ἔσται μὲν εὖ· ἐὰν δέ τι συμβαίνῃ, τάδε διέθετο Ἀριστοτέλης·
ἐπίτροπον μὲν εἶναι πάντων καὶ διὰ παντὸς Ἀντίπατρον· ἕως δ'
ἂν Νικάνωρ καταλάβῃ, ἐπιμελεῖσθαι Ἀριστομένην, Τίμαρχον,
Ἵππαρχον, Διοτέλην, Θεόφραστον ἐὰν βούληται καὶ ἐνδέχηται
αὐτῷ, τῶν τε παιδίων καὶ Ἑρπυλλίδος καὶ τῶν καταλελειμ-
μένων. καὶ ὅταν ὥρα ᾖ τῇ παιδί, ἐκδόσθαι αὐτὴν Νικάνορι·
42
[Περὶ διαβολῆς αʹ,]

Περὶ γενέσεως αʹ,
Περὶ ζῴων φρονήσεως καὶ ἤθους αʹ,
Περὶ κινήσεως αʹ βʹ,
Περὶ ὄψεως αʹ βʹ γʹ δʹ,
Πρὸς ὅρους αʹ βʹ,
Περὶ τοῦ δεδόσθαι αʹ,
Περὶ μείζονος καὶ ἐλάττονος αʹ,
Περὶ τῶν μουσικῶν αʹ,
Περὶ τῆς θείας εὐδαιμονίας αʹ,
Πρὸς τοὺς ἐξ Ἀκαδημείας αʹ,
Προτρεπτικὸς αʹ,
Πῶς ἂν ἄριστα πόλεις οἰκοῖντο αʹ,
Ὑπομνήματα αʹ,
Περὶ ῥύακος τοῦ ἐν Σικελίᾳ αʹ,
Περὶ τῶν ὁμολογουμένων αʹ,
καὶ τοὺς εἰς σύστασιν αὐτῷ τῶν νέων πορευομένους παρακαλῶν

ἐπ' ἀρετὴν καὶ σωφροσύνην παρώρμα πρὸς τὰ βέλτιστα, παρά-
δειγμα τὸν ἴδιον βίον ἐκθεὶς ἅπασιν ἀκόλουθον ὄντα τοῖς λόγοις
οἷς διελέγετο, τύχῃ ἀγαθῇ δεδόχθαι τῷ δήμῳ, ἐπαινέσαι μὲν
Ζήνωνα Μνασέου Κιτιέα καὶ στεφανῶσαι χρυσῷ στεφάνῳ κατὰ
τὸν νόμον ἀρετῆς ἕνεκεν καὶ σωφροσύνης, οἰκοδομῆσαι δὲ αὐτῷ
καὶ τάφον ἐπὶ τοῦ Κεραμεικοῦ δημοσίᾳ· τῆς δὲ ποιήσεως τοῦ
στεφάνου καὶ τῆς οἰκοδομῆς τοῦ τάφου χειροτονῆσαι τὸν δῆμον
ἤδη τοὺς ἐπιμελησομένους πέντε ἄνδρας ἐξ Ἀθηναίων. ἐγγράψαι
δὲ τὸ ψήφισμα τὸν γραμματέα τοῦ δήμου ἐν στήλαις δύο καὶ
ἐξεῖναι αὐτῶν θεῖναι τὴν μὲν ἐν Ἀκαδημείᾳ, τὴν δὲ ἐν Λυκείῳ. τὸ
δὲ ἀνάλωμα τὸ εἰς τὰς στήλας γινόμενον μερίσαι τὸν ἐπὶ τῆς
διοικήσεως ὅπως ἅπαντες ἴδωσιν ὅτι ὁ δῆμος ὁ τῶν Ἀθηναίων
τοὺς ἀγαθοὺς καὶ ζῶντας τιμᾷ καὶ τελευτήσαντας. ἐπὶ δὲ
τὴν οἰκοδομὴν κεχειροτόνηνται Θράσων Ἀνακαιεύς, Φιλοκλῆς
Πειραιεύς, Φαῖδρος Ἀναφλύστιος, Μέδων Ἀχαρνεύς, Σμίκυθος
Συπαληττεύς[, Δίων Παιανιεύς].”
Καὶ τὸ ψήφισμα μὲν ὧδε ἔχει.
43
Φησὶ δ' Ἀντίγονος ὁ Καρύστιος (Wil. Ant. v. Kar., p. 116)

οὐκ ἀρνεῖσθαι αὐτὸν εἶναι Κιτιέα. τῶν γὰρ εἰς τὴν ἐπισκευὴν
τοῦ λουτρῶνος συμβαλλομένων εἷς ὢν καὶ ἀναγραφόμενος ἐν τῇ
Τίμων φησὶ περὶ αὐτοῦ (Diels 40),

καί τις Ἀρίστωνος γέννης ἄπο αἱμύλον ἕλκων.
Παραβαλὼν δὲ Πολέμωνι, φησὶ Διοκλῆς ὁ Μάγνης, μετέθετο,
Ζήνωνος ἀρρωστίᾳ μακρᾷ περιπεσόντος. μάλιστα δὲ προσεῖχε
Στωικῷ δόγματι τῷ τὸν σοφὸν ἀδόξαστον εἶναι. πρὸς ὃ Περσαῖος
ἐναντιούμενος διδύμων ἀδελφῶν τὸν ἕτερον ἐποίησεν αὐτῷ παρα-
καταθήκην δοῦναι, ἔπειτα τὸν ἕτερον ἀπολαβεῖν· καὶ οὕτως
ἀπορούμενον διήλεγξεν. ἀπετείνετο δὲ πρὸς Ἀρκεσίλαον· ὅτε
θεασάμενος ταῦρον τερατώδη μήτραν ἔχοντα, “οἴμοι,” ἔφη,
“δέδοται Ἀρκεσιλάῳ ἐπιχείρημα κατὰ τῆς ἐναργείας.”
Πρὸς δὲ τὸν φάμενον Ἀκαδημαϊκὸν οὐδὲν καταλαμβάνειν,
“ἆρ' οὐδὲ τὸν πλησίον σου καθήμενον ὁρᾷς;” εἶπεν· ἀρνησα-
μένου δέ,
τίς δέ σ' ἐτύφλωσεν (ἔφη), τίς ἀφείλετο λαμπάδος αὐγάς;
Βιβλία δ' αὐτοῦ φέρεται τάδε·
Ἐν μέντοι ταῖς οἰνώσεσιν ἡσύχαζε παραφερόμενος τοῖς σκέ-

λεσιν, ὥστε εἰπεῖν τὴν δούλην, “Χρυσίππου μόνα τὰ σκέλη
μεθύει.” οὕτω δ' ἦν φρονηματίας ὥστ' ἐρομένου τινός, “τίνι
συστήσω τὸν υἱόν;”, εἰπεῖν, “ἐμοί· καὶ γὰρ εἰ ὑπελάμβανον
εἶναί τιν' ἐμοῦ βελτίονα, παρ' αὐτῷ ἂν ἐγὼ ἐφιλοσόφουν.” ὅθεν
φασὶν ἐπ' αὐτοῦ λεχθῆναι (Od. κ 495),
οἶος πέπνυται, τοὶ δὲ σκιαὶ ἀΐσσουσι·
καί,
εἰ μὴ γὰρ ἦν Χρύσιππος, οὐκ ἂν ἦν στοά.
Τέλος δ' Ἀρκεσιλάῳ καὶ Λακύδῃ, καθά φησι Σωτίων ἐν τῷ
ὀγδόῳ, παραγενόμενος ἐν Ἀκαδημείᾳ συνεφιλοσόφησε· δι' ἣν
αἰτίαν καὶ κατὰ τῆς συνηθείας καὶ ὑπὲρ αὐτῆς ἐπεχείρησε, καὶ
περὶ μεγεθῶν καὶ πληθῶν τῇ τῶν Ἀκαδημαϊκῶν συστάσει χρησά-
μενος.
Τοῦτον ἐν τῷ Ὠιδείῳ σχολάζοντά φησιν Ἕρμιππος (FHG III.
48) ἐπὶ θυσίαν ὑπὸ τῶν μαθητῶν κληθῆναι· ἔνθα προσενεγκάμενον
γλυκὺν ἄκρατον καὶ ἰλιγγιάσαντα πεμπταῖον ἀπελθεῖν ἐξ ἀνθρώ-
44
πων, τρία καὶ ἑβδομήκοντα βιώσαντ' ἔτη, κατὰ τὴν τρίτην καὶ
τετταρακοστὴν καὶ ἑκατοστὴν Ὀλυμπιάδα, καθά φησιν Ἀπολ-
λόδωρος ἐν Χρονικοῖς (FGrH 244 F 46). καὶ ἔστιν ἡμῶν εἰς
αὐτόν (A. Pal. VII. 706)·
μεθύει.” οὕτω δ' ἦν φρονηματίας ὥστ' ἐρομένου τινός, “τίνι

συστήσω τὸν υἱόν;”, εἰπεῖν, “ἐμοί· καὶ γὰρ εἰ ὑπελάμβανον
εἶναί τιν' ἐμοῦ βελτίονα, παρ' αὐτῷ ἂν ἐγὼ ἐφιλοσόφουν.” ὅθεν
φασὶν ἐπ' αὐτοῦ λεχθῆναι (Od. κ 495),
οἶος πέπνυται, τοὶ δὲ σκιαὶ ἀΐσσουσι·
καί,
εἰ μὴ γὰρ ἦν Χρύσιππος, οὐκ ἂν ἦν στοά.
Τέλος δ' Ἀρκεσιλάῳ καὶ Λακύδῃ, καθά φησι Σωτίων ἐν τῷ
ὀγδόῳ, παραγενόμενος ἐν Ἀκαδημείᾳ συνεφιλοσόφησε· δι' ἣν
αἰτίαν καὶ κατὰ τῆς συνηθείας καὶ ὑπὲρ αὐτῆς ἐπεχείρησε, καὶ
περὶ μεγεθῶν καὶ πληθῶν τῇ τῶν Ἀκαδημαϊκῶν συστάσει χρησά-
μενος.
Τοῦτον ἐν τῷ Ὠιδείῳ σχολάζοντά φησιν Ἕρμιππος (FHG III.
48) ἐπὶ θυσίαν ὑπὸ τῶν μαθητῶν κληθῆναι· ἔνθα προσενεγκάμενον
γλυκὺν ἄκρατον καὶ ἰλιγγιάσαντα πεμπταῖον ἀπελθεῖν ἐξ ἀνθρώ-
πων, τρία καὶ ἑβδομήκοντα βιώσαντ' ἔτη, κατὰ τὴν τρίτην καὶ
τετταρακοστὴν καὶ ἑκατοστὴν Ὀλυμπιάδα, καθά φησιν Ἀπολ-
λόδωρος ἐν Χρονικοῖς (FGrH 244 F 46). καὶ ἔστιν ἡμῶν εἰς
αὐτόν (A. Pal. VII. 706)·

ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ
Ἐπίκουρος Νεοκλέους καὶ Χαιρεστράτης, Ἀθηναῖος, τῶν δήμων

Γαργήττιος, γένους τοῦ τῶν Φιλαϊδῶν, ὥς φησι Μητρόδωρος ἐν
τῷ Περὶ εὐγενείας (fg. 4 Körte). τοῦτόν φασιν ἄλλοι τε καὶ
Ἡρακλείδης ἐν τῇ Σωτίωνος ἐπιτομῇ (FHG III. 170) κληρουχη-
σάντων Ἀθηναίων τὴν Σάμον ἐκεῖθι τραφῆναι· ὀκτωκαιδεκέτη
δ' ἐλθεῖν εἰς Ἀθήνας, Ξενοκράτους μὲν ἐν Ἀκαδημείᾳ, Ἀριστο-
45
τέλους δ' ἐν Χαλκίδι διατρίβοντος. τελευτήσαντος δὲ Ἀλεξάνδρου

τοῦ Μακεδόνος καὶ τῶν Ἀθηναίων ἐκπεσόντων ὑπὸ Περδίκκου
μετελθεῖν εἰς Κολοφῶνα πρὸς τὸν πατέρα· χρόνον δέ τινα διατρί-
ψαντα αὐτόθι καὶ μαθητὰς ἀθροίσαντα πάλιν ἐπανελθεῖν εἰς
Ἀθήνας ἐπὶ Ἀναξικράτους· καὶ μέχρι μέν τινος κατ' ἐπιμιξίαν
τοῖς ἄλλοις φιλοσοφεῖν, ἔπειτα ἰδίᾳ ἀποφαίνεσθαι τὴν ἀπ'
αὐτοῦ κληθεῖσαν αἵρεσιν συστήσαντα. ἐφάψασθαι δὲ φιλοσοφίας
αὐτός φησιν (fg. 179 Us.) ἔτη γεγονὼς τεσσαρεσκαίδεκα. Ἀπολ-
λόδωρος δ' ὁ Ἐπικούρειος ἐν τῷ πρώτῳ περὶ τοῦ Ἐπικούρου
βίου φησὶν ἐλθεῖν αὐτὸν ἐπὶ φιλοσοφίαν καταγνόντα τῶν
Πλούταρχος , Theseus Ch. 32, sec. 3, line 3
καὶ δούλοις, τούς τε πολλοὺς διετάραττε καὶ διέβαλλεν,

ὡς ὄναρ ἐλευθερίας ὁρῶντας, ἔργῳ δ' ἀπεστερημένους
πατρίδων καὶ ἱερῶν, ὅπως ἀντὶ πολλῶν καὶ ἀγαθῶν καὶ
γνησίων βασιλέων πρὸς ἕνα δεσπότην ἔπηλυν καὶ ξένον
ἀποβλέπωσι. ταῦτα δ' αὐτοῦ πραγματευομένου, μεγάλην
ῥοπὴν ὁ πόλεμος τῷ νεωτερισμῷ προσέθηκε τῶν Τυνδα-
ριδῶν ἐπελθόντων· οἱ δὲ καὶ ὅλως φασὶν ὑπὸ τούτου
πεισθέντας ἐπελθεῖν. τὸ μὲν οὖν πρῶτον οὐδὲν ἠδίκουν,
ἀλλ' ἀπῄτουν τὴν ἀδελφήν. ἀποκριναμένων δὲ τῶν ἐν
ἄστει μήτ' ἔχειν μήτε γινώσκειν ὅπου καταλέλειπται,
πρὸς πόλεμον ἐτράποντο. φράζει δ' αὐτοῖς Ἀκάδημος,
ᾐσθημένος ᾧ δή τινι τρόπῳ, τὴν ἐν Ἀφίδναις κρύψιν
αὐτῆς. ὅθεν ἐκείνῳ τε τιμαὶ ζῶντι παρὰ τῶν Τυνδαρι-
δῶν ἐγένοντο, καὶ πολλάκις ὕστερον εἰς τὴν Ἀττικὴν
ἐμβαλόντες Λακεδαιμόνιοι καὶ πᾶσαν ὁμοῦ τὴν χώραν
τέμνοντες, τῆς Ἀκαδημείας ἀπείχοντο διὰ τὸν Ἀκάδημον.
ὁ δὲ Δικαίαρχος (fr. 66 Wehrli) Ἐχεδήμου φησὶ καὶ
Μαράθου συστρατευσάντων τότε τοῖς Τυνδαρίδαις ἐξ
Ἀρκαδίας, ἀφ' οὗ μὲν Ἐχεδημίαν προσαγορευθῆναι τὴν
νῦν Ἀκαδήμειαν, ἀφ' οὗ δὲ Μαραθῶνα τὸν δῆμον, ἐπι-
δόντος ἑαυτὸν ἑκουσίως κατά τι λόγιον σφαγιάσασθαι
ῥοπὴν ὁ πόλεμος τῷ νεωτερισμῷ προσέθηκε τῶν Τυνδα-

ριδῶν ἐπελθόντων· οἱ δὲ καὶ ὅλως φασὶν ὑπὸ τούτου
πεισθέντας ἐπελθεῖν. τὸ μὲν οὖν πρῶτον οὐδὲν ἠδίκουν,
ἀλλ' ἀπῄτουν τὴν ἀδελφήν. ἀποκριναμένων δὲ τῶν ἐν
ἄστει μήτ' ἔχειν μήτε γινώσκειν ὅπου καταλέλειπται,
46
πρὸς πόλεμον ἐτράποντο. φράζει δ' αὐτοῖς Ἀκάδημος,

ᾐσθημένος ᾧ δή τινι τρόπῳ, τὴν ἐν Ἀφίδναις κρύψιν
αὐτῆς. ὅθεν ἐκείνῳ τε τιμαὶ ζῶντι παρὰ τῶν Τυνδαρι-
δῶν ἐγένοντο, καὶ πολλάκις ὕστερον εἰς τὴν Ἀττικὴν
ἐμβαλόντες Λακεδαιμόνιοι καὶ πᾶσαν ὁμοῦ τὴν χώραν
τέμνοντες, τῆς Ἀκαδημείας ἀπείχοντο διὰ τὸν Ἀκάδημον.
ὁ δὲ Δικαίαρχος (fr. 66 Wehrli) Ἐχεδήμου φησὶ καὶ
Μαράθου συστρατευσάντων τότε τοῖς Τυνδαρίδαις ἐξ
Ἀρκαδίας, ἀφ' οὗ μὲν Ἐχεδημίαν προσαγορευθῆναι τὴν
νῦν Ἀκαδήμειαν, ἀφ' οὗ δὲ Μαραθῶνα τὸν δῆμον, ἐπι-
δόντος ἑαυτὸν ἑκουσίως κατά τι λόγιον σφαγιάσασθαι
πρὸ τῆς παρατάξεως. ἐλθόντες οὖν ἐπὶ τὰς Ἀφίδνας καὶ
μάχῃ κρατήσαντες, ἐξεῖλον τὸ χωρίον. ἐνταῦθά φασι καὶ
Ἁλυκὸν πεσεῖν τὸν Σκείρωνος υἱόν, συστρατευόμενον τότε
τοῖς Διοσκούροις, ἀφ' οὗ καὶ τόπον τῆς Μεγαρικῆς Ἁλυ-
κὸν καλεῖσθαι τοῦ σώματος ἐνταφέντος. Ἡρέας (FGrH
Πλούταρχος , Solon Ch. 1, sec. 7, line 3
ρὸς ἔτι ζῶσαν φλόγα’ (Eur. Bacch. 8), τὴν ἐρωτικὴν

μνήμην καὶ χάριν. ὅτι δὲ πρὸς τοὺς καλοὺς οὐκ ἦν ἐχυρὸς
ὁ Σόλων οὐδ' ἔρωτι θαρραλέος ἀνταναστῆναι ‘πύκτης
ὅπως ἐς χεῖρας’ (Soph. Trach. 441), ἔκ τε τῶν ποιη-
μάτων αὐτοῦ λαβεῖν ἔστι, καὶ νόμον ἔγραψε διαγορεύοντα
δούλῳ μὴ ξηραλοιφεῖν μηδὲ παιδεραστεῖν, εἰς τὴν τῶν
καλῶν μερίδα καὶ σεμνῶν ἐπιτηδευμάτων τιθέμενος τὸ
πρᾶγμα, καὶ τρόπον τινὰ τοὺς ἀξίους προκαλούμενος ὧν
τοὺς ἀναξίους ἀπήλαυνε. λέγεται δὲ καὶ Πεισίστρατος
ἐραστὴς Χάρμου γενέσθαι, καὶ τὸ ἄγαλμα τοῦ Ἔρωτος
ἐν Ἀκαδημείᾳ καθιερῶσαι, ὅπου τὸ πῦρ ἀνάπτουσιν οἱ
τὴν ἱερὰν λαμπάδα διαθέοντες.
Ὁ δ' οὖν Σόλων, τὴν οὐσίαν τοῦ πατρὸς ἐλατ-
τώσαντος εἰς φιλανθρωπίας τινάς, ὥς φησιν Ἕρμιππος
(FHG III 38), καὶ χάριτας, οὐκ ἂν ἀπορήσας τῶν βου-
λομένων ἐπαρκεῖν, αἰδούμενος δὲ λαμβάνειν παρ' ἑτέρων
ἐξ οἰκίας γεγονὼς εἰθισμένης ἑτέροις βοηθεῖν, ὥρμησε
νέος ὢν ἔτι πρὸς ἐμπορίαν. καίτοι φασὶν ἔνιοι πολυ-
πειρίας ἕνεκα μᾶλλον καὶ ἱστορίας ἢ χρηματισμοῦ πλα-
νηθῆναι τὸν Σόλωνα. σοφίας μὲν γὰρ ἦν ὁμολογουμένως
ἐραστής, ὅς γε καὶ πρεσβύτερος ὢν ἔλεγε (fr. 22 D.)
47
Πλούταρχος , Cato Maior Ch. 22, sec. 1, line 3
ἐνιαυτὸν ἀπεδίδοντο. πολλοὺς δὲ καὶ κατεῖχεν ὁ Κάτων,

ὅσην ὁ πλείστην διδοὺς ἐωνεῖτο τιμὴν ὑπολογιζόμενος.
προτρέπων δὲ τὸν υἱὸν ἐπὶ ταῦτα, φησὶν οὐκ ἀνδρός,
ἀλλὰ χήρας γυναικὸς εἶναι τὸ μειῶσαί τι τῶν ὑπαρχόν-
των. ἐκεῖνο δ' ἤδη σφοδρότερον τοῦ Κάτωνος, ὅτι θαυ-
μαστὸν ἄνδρα καὶ θεῖον εἰπεῖν ἐτόλμησε πρὸς δόξαν, ὃς
ἀπολείπει πλέον ἐν τοῖς λόγοις ὃ προσέθηκεν οὗ παρέ-
λαβεν.
Ἤδη δὲ γέροντος αὐτοῦ γεγονότος, πρέσβεις Ἀθή-
νηθεν ἧκον εἰς Ῥώμην οἱ περὶ Καρνεάδην τὸν Ἀκαδη-
μαϊκὸν καὶ Διογένη τὸν Στωικὸν φιλόσοφοι, καταδίκην
τινὰ παραιτησόμενοι τοῦ δήμου τῶν Ἀθηναίων, ἣν ἐρή-
μην ὦφλον Ὠρωπίων μὲν διωξάντων, Σικυωνίων δὲ
καταψηφισαμένων, τίμημα ταλάντων πεντακοσίων ἔχου-
σαν. εὐθὺς οὖν οἱ φιλολογώτατοι τῶν νεανίσκων ἐπὶ
τοὺς ἄνδρας ἵεντο καὶ συνῆσαν, ἀκροώμενοι καὶ θαυ-
μάζοντες αὐτούς. μάλιστα δ' ἡ Καρνεάδου χάρις, ἧς
δύναμίς τ' ἦν πλείστη καὶ δόξα τῆς δυνάμεως οὐκ
ἀποδέουσα, μεγάλων ἐπιλαμβανομένη καὶ φιλανθρώπων
ἀκροατηρίων ὡς πνεῦμα τὴν πόλιν ἠχῆς ἐνέπλησε, καὶ
λόγος κατεῖχεν, ὡς ἀνὴρ Ἕλλην εἰς ἔκπληξιν ὑπερφυὴς
Πλούταρχος , Philopoemen Ch. 1, sec. 3, line 3
καὶ τὴν ἑαυτοῦ φυγών, ἧκεν εἰς Μεγάλην πόλιν οὐχ ἥκιστα
διὰ Φιλοποίμενος πατέρα Κραῦγιν, ἄνδρα πάντων ἕνεκα
λαμπρόν, ἰδίᾳ δὲ πρὸς ἐκεῖνον οἰκείως ἔχοντα. ζῶντος
μὲν οὖν αὐτοῦ πάντων ἐτύγχανε, τελευτήσαντος δὲ τὴν
ἀμοιβὴν τῆς φιλοξενίας ἀποδιδούς, ἔθρεψεν αὐτοῦ τὸν υἱὸν
ὀρφανὸν ὄντα, καθάπερ φησὶν Ὅμηρος (Il. 9, 442 sq.
478 sqq.) ὑπὸ τοῦ Φοίνικος τὸν Ἀχιλλέα τραφῆναι, γενναίαν
τινὰ καὶ βασιλικὴν τοῦ ἤθους εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς πλάσιν καὶ
αὔξησιν λαμβάνοντος. ἤδη δὲ τοῦ Φιλοποίμενος ἀντίπαιδος
ὄντος Ἔκδηλος καὶ Δημοφάνης οἱ Μεγαλοπολῖται διεδέ-
ξαντο τὴν ἐπιμέλειαν, Ἀρκεσιλάῳ συνήθεις ἐν Ἀκαδημείᾳ
γεγονότες, καὶ φιλοσοφίαν μάλιστα τῶν καθ' ἑαυτοὺς ἐπὶ
πολιτείαν καὶ πράξεις προαγαγόντες. οὗτοι καὶ τὴν ἑαυ-
τῶν πατρίδα τυραννίδος ἀπήλλαξαν, τοὺς ἀποκτενοῦντας
Ἀριστόδημον κρύφα παρασκευάσαντες, καὶ Νικοκλέα τὸν
48
Σικυωνίων τύραννον Ἀράτῳ συνεξέβαλον, καὶ Κυρη-

ναίοις δεηθεῖσι, τεταραγμένων τῶν κατὰ τὴν πόλιν καὶ
νοσούντων, πλεύσαντες εὐνομίαν ἔθεντο καὶ διεκόσμησαν
ἄριστα τὴν πόλιν. αὐτοί γε μὴν ἐν τοῖς ἄλλοις ἔργοις καὶ
τὴν Φιλοποίμενος ἐποιοῦντο παίδευσιν, ὡς κοινὸν ὄφελος
τῇ Ἑλλάδι τὸν ἄνδρα τοῦτον ὑπὸ φιλοσοφίας ἀπεργασά
Πλούταρχος , Sulla Ch. 12, sec. 3, line 5
Ῥώμην καὶ δεδιὼς τὸν ἐκεῖ νεωτερισμόν, πολ-

λοῖς μὲν κινδύνοις, πολλαῖς δὲ μάχαις, μεγά-
λαις δὲ δαπάναις κατέσπευδε τὸν πόλεμον, ᾧ
γε δίχα τῆς ἄλλης παρασκευῆς ἡ περὶ τὰ
μηχανήματα πραγματεία ζεύγεσι μυρίοις ὀρικοῖς
ἐχορηγεῖτο, καθ' ἡμέραν ἐνεργοῖς οὖσι πρὸς τὴν
ὑπηρεσίαν. ἐπιλειπούσης δὲ τῆς ὕλης διὰ τὸ
κόπτεσθαι πολλὰ τῶν ἔργων περικλώμενα τοῖς
αὑτῶν βρίθεσι καὶ πυρπολεῖσθαι βαλλόμενα
ἱεροῖς ἄλσεσι, καὶ τήν τε Ἀκαδήμειαν ἔκειρε
δενδροφορωτάτην προαστείων οὖσαν καὶ τὸ Λύκειον . ἐπεὶ δὲ καὶ
χρημάτων ἔδει πολλῶν
πρὸς τὸν πόλεμον, ἐκίνει τὰ τῆς Ἑλλάδος ἄσυλα,
τοῦτο μὲν ἐξ Ἐπιδαύρου, τοῦτο δὲ ἐξ Ὀλυμπίας,
τὰ κάλλιστα καὶ πολυτελέστατα τῶν ἀναθη-
μάτων μεταπεμπόμενος. ἔγραψε δὲ καὶ τοῖς
Ἀμφικτύοσιν εἰς Δελφοὺς ὅτι τὰ χρήματα τοῦ
θεοῦ βέλτιον εἴη κομισθῆναι πρὸς αὐτόν· ἢ γὰρ
φυλάξειν ἀσφαλέστερον ἢ καὶ ἀποχρησάμενος
ἀποδώσειν οὐκ ἐλάττω· καὶ τῶν φίλων ἀπέστειλε
Πλούταρχος , Cimon Ch. 13, sec. 7, line 4
νότιον τεῖχος κατεσκεύασεν, ἀπ' ἐκείνης εὐπορήσας τῆς

στρατείας. λέγεται δὲ καὶ τῶν μακρῶν τειχῶν, ἃ σκέλη
καλοῦσι, συντελεσθῆναι μὲν ὕστερον τὴν οἰκοδομίαν, τὴν
δὲ πρώτην θεμελίωσιν, εἰς τόπους ἑλώδεις καὶ διαβρό-
χους τῶν ἔργων ἐμπεσόντων, ἐρεισθῆναι διὰ Κίμωνος
ἀσφαλῶς, χάλικι πολλῇ καὶ λίθοις βαρέσι τῶν ἑλῶν
πιεσθέντων, ἐκείνου χρήματα πορίζοντος καὶ διδόντος.
πρῶτος δὲ ταῖς λεγομέναις ἐλευθερίοις καὶ γλαφυραῖς
διατριβαῖς, αἳ μικρὸν ὕστερον ὑπερφυῶς ἠγαπήθησαν,
ἐκαλλώπισε τὸ ἄστυ, τὴν μὲν ἀγορὰν πλατάνοις κατα-
49
φυτεύσας, τὴν δ' Ἀκαδήμειαν ἐξ ἀνύδρου καὶ αὐχμηρᾶς

κατάρρυτον ἀποδείξας ἄλσος, ἠσκημένον ὑπ' αὐτοῦ δρό-
μοις καθαροῖς καὶ συσκίοις περιπάτοις.
Ἐπεὶ δὲ τῶν Περσῶν τινες οὐκ ἐβούλοντο τὴν
Χερρόνησον ἐκλιπεῖν, ἀλλὰ καὶ τοὺς Θρᾷκας ἄνωθεν
ἐπεκαλοῦντο, καταφρονοῦντες τοῦ Κίμωνος, μετ' ὀλίγων
παντάπασι τριήρων Ἀθήνηθεν ἐκπεπλευκότος, ὁρμήσας
ἐπ' αὐτοὺς τέτταρσι μὲν ναυσὶ τρισκαίδεκα τὰς ἐκείνων
ἔλαβεν, ἐξελάσας δὲ τοὺς Πέρσας καὶ κρατήσας τῶν
Θρᾳκῶν πᾶσαν ᾠκειώσατο τῇ πόλει τὴν Χερρόνησον.
ἐκ δὲ τούτου Θασίους μὲν ἀποστάντας Ἀθηναίων
Πλούταρχος , Lucullus Ch. 42, sec. 3, line 3
ἀνειμένων πᾶσι τῶν βιβλιοθηκῶν, καὶ τῶν περὶ αὐτὰς

περιπάτων καὶ σχολαστηρίων ἀκωλύτως ὑποδεχομένων
τοὺς Ἕλληνας, ὥσπερ εἰς Μουσῶν τι καταγώγιον ἐκεῖσε
φοιτῶντας καὶ συνδιημερεύοντας ἀλλήλοις, ἀπὸ τῶν ἄλ-
λων χρειῶν ἀσμένως ἀποτρέχοντας. πολλάκις δὲ καὶ
συνεσχόλαζεν αὐτὸς ἐμβάλλων εἰς τοὺς Περιπάτους τοῖς
φιλολόγοις, καὶ τοῖς πολιτικοῖς συνέπραττεν ὅτου δέ-
οιντο· καὶ ὅλως ἑστία καὶ πρυτανεῖον Ἑλληνικὸν ὁ οἶκος
ἦν αὐτοῦ τοῖς ἀφικνουμένοις εἰς τὴν Ῥώμην. φιλοσοφίαν
δὲ πᾶσαν μὲν ἠσπάζετο καὶ πρὸς πᾶσαν εὐμενὴς ἦν καὶ
οἰκεῖος, ἴδιον δὲ τῆς Ἀκαδημείας ἐξ ἀρχῆς ἔρωτα καὶ
ζῆλον ἔσχεν, οὐ τῆς νέας λεγομένης, καίπερ ἀνθούσης
τότε τοῖς Καρνεάδου λόγοις διὰ Φίλωνος, ἀλλὰ τῆς πα-
λαιᾶς, πιθανὸν ἄνδρα καὶ δεινὸν εἰπεῖν τότε προστάτην
ἐχούσης τὸν Ἀσκαλωνίτην Ἀντίοχον, ὃν πάσῃ σπουδῇ
ποιησάμενος φίλον ὁ Λεύκολλος καὶ συμβιωτὴν ἀντε-
τάττετο τοῖς Φίλωνος ἀκροαταῖς, ὧν καὶ Κικέρων ἦν
καὶ σύγγραμμά γε πάγκαλον ἐποίησεν εἰς τὴν αἵρεσιν,
ἐν ᾧ τὸν ὑπὲρ τῆς καταλήψεως λόγον Λευκόλλῳ περι-
τέθεικεν, αὑτῷ δὲ τὸν ἐναντίον· Λεύκολλος δ' ἀναγέ-
γραπται τὸ βιβλίον.
Πλούταρχος , Comparatio Cimonis et Luculli Ch. 1, sec. 3, line 7
καὶ τῶν στρατηγιῶν καὶ τῶν τροπαίων ἔπαθλον ποιού-

μενος εὐωχίας καὶ πότους, ὥσπερ Πλάτων (res publ.
363c) ἐπισκώπτει τοὺς περὶ τὸν Ὀρφέα, τοῖς εὖ βεβιω-
50
κόσι φάσκοντας ἀποκεῖσθαι γέρας ἐν Ἅιδου μέθην αἰώ-

νιον. Σχολὴ μὲν οὖν καὶ ἡσυχία καὶ διατριβὴ περὶ λόγους
ἡδονήν τινα καὶ θεωρίαν ἔχοντας εὐπρεπέστατον ἀνδρὶ
πρεσβύτῃ καὶ πεπαυμένῳ πολέμων καὶ πολιτείας παρα-
μύθιον· τὸ δ' ἐφ' ἡδονὴν ὡς τέλος καταστρέψαντα τὰς
καλὰς πράξεις ἤδη λοιπὸν Ἀφροδίσια τῶν πολέμων καὶ
στρατηγιῶν ἄγοντα παίζειν καὶ τρυφᾶν οὐκ ἄξιον τῆς
καλῆς Ἀκαδημείας, οὐδὲ τὸν Ξενοκράτη ζηλοῦντος, ἀλλ'
ἐγκεκλικότος πρὸς τὸν Ἐπίκουρον. ὃ καὶ θαυμαστόν
ἐστιν· ὑπεναντίως γὰρ ἡ νεότης τοῦ μὲν ἐπίψογος καὶ
ἀκόλαστος γεγονέναι δοκεῖ, τοῦ δὲ πεπαιδευμένη καὶ
σώφρων. βελτίων οὖν ᾧ πρὸς τὸ βέλτιον ἡ μεταβολή·
χρηστοτέρα γὰρ ἡ φύσις ἐν ᾗ γηρᾷ μὲν τὸ χεῖρον, ἐπα-
κμάζει δὲ τὸ ἄμεινον.

Πλούταρχος , Phocion Ch. 4, sec. 2, line 6
καὶ πρὸς μὲν τὸ αἰσχρὸν εὐλαβείας, πρὸς δὲ τὸ δίκαιον εὐτονίας

συνηρμο-
σμένης ὁμοίως· ὥστε λεπτοῦ πάνυ λόγου δεῖσθαι καθάπερ ὀργάνου πρὸς
διάκρισιν καὶ ἀνεύρεσιν τῶν διαφερόντων.
Τὸ μὲν οὖν Κάτωνος ὡμολόγηται γένος ἐκ λαμπρῶν ὑπάρχειν, ὡς λε-
χθήσεται (Cat. c. 1)· Φωκίωνα δὲ τεκμαίρομαι μὴ παντάπασιν εἶναι
γένους
ἀτίμου καὶ καταπεπτωκότος. εἰ γὰρ ἦν, ὥς φησιν Ἰδομενεύς (FGrH 338
F 15), δοιδυκοποιοῦ πατρός, οὐκ ἂν ἐν τῷ λόγῳ Γλαύκιππος ὁ Ὑπερείδου
μυ-
ρία συνειλοχὼς καὶ εἰρηκὼς κατ' αὐτοῦ κακὰ τὴν δυσγένειαν παρῆκεν,
οὐδ'
ἂν οὕτως ἐλευθερίου [βίου] καὶ σώφρονος [καὶ] παιδείας μετέσχεν, ὥστε
τῆς Πλάτωνος ἔτι μειράκιον ὤν, ὕστερον δὲ τῆς Ξενοκράτους διατριβῆς

ἐν
Ἀκαδημείᾳ μετασχεῖν, καὶ τῶν ἀρίστων ἐξ ἀρχῆς ἐπιτηδευμάτων ζηλω-
τὴς γενέσθαι. Φωκίωνα γὰρ οὔτε γελάσαντά τις οὔτε κλαύσαντα ῥᾳδίως
Ἀθηναίων εἶδεν, οὐδ' ἐν βαλανείῳ δημοσιεύοντι λουσάμενον, ὡς
ἱστόρηκε
Δοῦρις (FGrH 76 F 50), οὐδ' ἐκτὸς ἔχοντα τὴν χεῖρα τῆς περιβολῆς, ὅτε
τύχοι περιβεβλημένος. ἐπεὶ κατά γε τὴν χώραν καὶ τὰς στρατείας ἀνυ-
πόδητος ἀεὶ καὶ γυμνὸς ἐβάδιζεν, εἰ μὴ ψῦχος ὑπερβάλλον εἴη καὶ δυς-
καρτέρητον, ὥστε καὶ παίζοντας ἤδη τοὺς συστρατευομένους σύμβο-
λον μεγάλου ποιεῖσθαι χειμῶνος ἐνδεδυμένον Φωκίωνα.
51
Τῷ δ' ἤθει προσηνέστατος ὢν καὶ φιλανθρωπότατος, ἀπὸ τοῦ προς-

ώπου δυσξύμβολος ἐφαίνετο καὶ σκυθρωπός, ὥστε μὴ ῥᾳδίως ἄν τινα
μόνον ἐντυχεῖν αὐτῷ τῶν ἀσυνήθων. διὸ καὶ Χάρητί ποτε πρὸς τὰς ὀφρῦς
Πλούταρχος , Phocion Ch. 14, sec. 7, line 2
ὕποπτος ὢν πᾶσιν ἐπλανᾶτο, χρηματιζόμενος ἀπὸ τῶν συμμάχων καὶ

καταφρονούμενος ὑπὸ τῶν πολεμίων, ὁ δὲ δῆμος ὑπὸ τῶν ῥητόρων
παροξυνόμενος ἠγανάκτει καὶ μετενόει τοῖς Βυζαντίοις πέμψας τὴν βοή-
θειαν, ἀναστὰς ὁ Φωκίων εἶπεν, ὅτι δεῖ μὴ τοῖς ἀπιστοῦσιν ὀργίζεσθαι
τῶν συμμάχων, ἀλλὰ τοῖς ἀπιστουμένοις τῶν στρατηγῶν· “οὗτοι γὰρ
ὑμᾶς ποιοῦσι φοβεροὺς καὶ τοῖς χωρὶς ὑμῶν σῴζεσθαι μὴ δυναμένοις.”
κινηθεὶς οὖν ὁ δῆμος ὑπὸ τοῦ λόγου καὶ μεταπεσών, ἐκέλευεν αὐτὸν
ἐκεῖνον ἑτέραν προσλαβόντα δύναμιν βοηθεῖν τοῖς συμμάχοις εἰς τὸν
Ἑλλήσποντον· ὃ μεγίστην ῥοπὴν ἐποίησε πρὸς τὸ σωθῆναι τὸ Βυζάντιον.
ἦν μὲν γὰρ ἤδη μεγάλη δόξα τοῦ Φωκίωνος· ἐπεὶ δὲ καὶ Λέων, ἀνὴρ
Βυζαντίων πρῶτος ἀρετῇ καὶ τῷ Φωκίωνι γεγονὼς ἐν Ἀκαδημείᾳ συν-
ήθης, ἀνεδέξατο τὴν πίστιν ὑπὲρ αὐτοῦ πρὸς τὴν πόλιν, οὐκ εἴασαν ἔξω
στρατοπεδεῦσαι βουλόμενον, ἀλλ' ἀνοίξαντες τὰς πύλας ἐδέξαντο καὶ
κατέμειξαν ἑαυτοῖς τοὺς Ἀθηναίους, οὐ μόνον ἀνεγκλήτους ταῖς διαίταις
καὶ σώφρονας, ἀλλὰ καὶ προθυμοτάτους ἐν τοῖς ἀγῶσι διὰ τὴν πίστιν
γενομένους. οὕτω μὲν ὁ Φίλιππος ἐξέπεσε τοῦ Ἑλλησπόντου τότε καὶ
κατεφρονήθη, δοκῶν ἄμαχός τις εἶναι καὶ ἀνανταγώνιστος, ὁ δὲ Φωκίων
καὶ ναῦς τινας εἷλεν αὐτοῦ, καὶ φρουρουμένας πόλεις ἀνέλαβε, καὶ
πολλαχόθι τῆς χώρας ἀποβάσεις ποιούμενος ἐπόρθει καὶ κατέτρεχε,
μέχρι οὗ τραύματα λαβὼν ὑπὸ τῶν προσβοηθούντων ἀπέπλευσε.
Τῶν δὲ Μεγαρέων ἐπικαλουμένων κρύφα, φοβούμενος ὁ Φωκίων
Πλούταρχος , Cicero Ch. 3, sec. 1, line 2
προθυμότερον ἐπὶ ποιητικήν, καί τι καὶ διασῴζεται ποιη-

μάτιον ἔτι παιδὸς αὐτοῦ Πόντιος Γλαῦκος, ἐν τετραμέ-
τρῳ πεποιημένον. προϊὼν δὲ τῷ χρόνῳ καὶ ποικιλώτερον
ἁπτόμενος τῆς περὶ ταῦτα μούσης, ἔδοξεν οὐ μόνον ῥή-
τωρ, ἀλλὰ καὶ ποιητὴς ἄριστος εἶναι Ῥωμαίων. ἡ μὲν οὖν
ἐπὶ τῇ ῥητορικῇ δόξα μέχρι νῦν διαμένει, καίπερ οὐ μι-
κρᾶς γεγενημένης περὶ τοὺς λόγους καινοτομίας, τὴν δὲ
ποιητικὴν αὐτοῦ, πολλῶν εὐφυῶν ἐπιγενομένων, παντά-
πασιν ἀκλεῆ καὶ ἄτιμον ἔρρειν συμβέβηκεν.
Ἀπαλλαγεὶς δὲ τῶν ἐν παισὶ διατριβῶν, Φίλωνος
52
ἤκουσε τοῦ ἐξ Ἀκαδημείας, ὃν μάλιστα Ῥωμαῖοι τῶν

Κλειτομάχου συνήθων καὶ διὰ τὸν λόγον ἐθαύμασαν καὶ
διὰ τὸν τρόπον ἠγάπησαν. ἅμα δὲ τοῖς περὶ Μούκιον ἀν-
δράσι πολιτικοῖς καὶ πρωτεύουσι τῆς βουλῆς συνών, εἰς
ἐμπειρίαν τῶν νόμων ὠφελεῖτο, καί τινα χρόνον καὶ στρα-
τείας μετέσχεν ὑπὸ Σύλλᾳ περὶ τὸν Μαρσικὸν πόλεμον.
εἶθ' ὁρῶν εἰς στάσιν, ἐκ δὲ τῆς στάσεως εἰς ἄκρατον ἐμ-
πίπτοντα τὰ πράγματα μοναρχίαν, ἐπὶ τὸν σχολαστὴν καὶ
θεωρητικὸν ἀνελθὼν βίον Ἕλλησί τε συνῆν φιλολόγοις καὶ
προσεῖχε τοῖς μαθήμασιν, ἄχρι οὗ Σύλλας ἐκράτησε καὶ
κατάστασίν τινα λαμβάνειν ἔδοξεν ἡ πόλις. ἐν δὲ τῷ
λόγον ὡς τοῦ σώματος αὐτῷ θεραπείας δεομένου. καὶ γὰρ

ἦν ὄντως τὴν ἕξιν ἰσχνὸς καὶ ἄσαρκος, ἀρρωστίᾳ τοῦ στο-
μάχου μικρὰ καὶ γλίσχρα μόλις ὀψὲ τῆς ὥρας προσφερό-
μενος· ἡ δὲ φωνὴ πολλὴ μὲν καὶ ἀγαθή, σκληρὰ δὲ καὶ
ἄπλαστος, ὑπὸ δὲ τοῦ λόγου σφοδρότητα καὶ πάθος ἔχον-
τος ἀεὶ διὰ τῶν ἄνω τόνων ἐλαυνομένη, φόβον παρεῖχεν
ὑπὲρ τοῦ σώματος.
Ἀφικόμενος δ' εἰς Ἀθήνας Ἀντιόχου τοῦ Ἀσκαλωνίτου
διήκουσε, τῇ μὲν εὐροίᾳ τῶν λόγων αὐτοῦ καὶ τῇ χάριτι
κηλούμενος, ἃ δ' ἐν τοῖς δόγμασιν ἐνεωτέριζεν, οὐκ ἐπαι-
νῶν. ἤδη γὰρ ἐξίστατο τῆς νέας λεγομένης Ἀκαδημείας
ὁ Ἀντίοχος καὶ τὴν Καρνεάδου στάσιν ἐγκατέλειπεν, εἴτε
καμπτόμενος ὑπὸ τῆς ἐναργείας καὶ τῶν αἰσθήσεων, εἴθ',
ὥς φασιν ἔνιοι, φιλοτιμίᾳ τινὶ καὶ διαφορᾷ πρὸς τοὺς Κλει-
τομάχου καὶ Φίλωνος συνήθεις τὸν Στωικὸν ἐκ μεταβολῆς
θεραπεύων λόγον ἐν τοῖς πλείστοις. ὁ δὲ Κικέρων ἐκεῖν'
ἠγάπα κἀκείνοις προσεῖχε μᾶλλον, διανοούμενος, εἰ παν-
τάπασιν ἐκπέσοι τοῦ τὰ κοινὰ πράσσειν, δεῦρο μετενεγ-
κάμενος τὸν βίον ἐκ τῆς ἀγορᾶς καὶ τῆς πολιτείας ἐν ἡσυ-
χίᾳ μετὰ φιλοσοφίας καταζῆν. ἐπεὶ δ' αὐτῷ Σύλλας τε
προσηγγέλθη τεθνηκώς, καὶ τὸ σῶμα τοῖς γυμνασίοις
Πλούταρχος , Comparatio Demosthenis et Ciceronis Ch. 1, sec. 3, line 3
νους καὶ Κικέρωνος ἱστορουμένων εἰς τὴν ἡμετέραν ἀφῖ-

κται γνῶσιν, ταῦτ' ἐστίν. ἀφεικὼς δὲ τὸ συγκρίνειν τὴν ἐν
τοῖς λόγοις ἕξιν αὐτῶν, ἐκεῖνό μοι δοκῶ μὴ παρήσειν ἄρ-
53
ρητον, ὅτι Δημοσθένης μὲν εἰς τὸ ῥητορικὸν ἐνέτεινε πᾶν

ὅσον εἶχεν ἐκ φύσεως ἢ ἀσκήσεως λόγιον, ὑπερβαλλόμε-
νος ἐναργείᾳ μὲν καὶ δεινότητι τοὺς ἐπὶ τῶν ἀγώνων καὶ
τῶν δικῶν συνεξεταζομένους, ὄγκῳ δὲ καὶ μεγαλοπρε-
πείᾳ τοὺς ἐπιδεικτικούς, ἀκριβείᾳ δὲ καὶ τέχνῃ τοὺς
σοφιστάς· Κικέρων δὲ καὶ πολυμαθὴς καὶ ποικίλος τῇ
περὶ τοὺς λόγους σπουδῇ γενόμενος, συντάξεις μὲν ἰδίας
φιλοσόφους ἀπολέλοιπεν οὐκ ὀλίγας εἰς τὸν Ἀκαδημαϊκὸν τρόπον, οὐ
μὴν ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν πρὸς τὰς δίκας καὶ τοὺς
ἀγῶνας γραφομένων λόγων δῆλός ἐστιν ἐμπειρίαν τινὰ
γραμμάτων παρενδείκνυσθαι βουλόμενος. ἔστι δέ τις καὶ
τοῦ ἤθους ἐν τοῖς λόγοις ἑκατέρου δίοψις. ὁ μὲν γὰρ
Δημοσθενικὸς ἔξω παντὸς ὡραϊσμοῦ καὶ παιδιᾶς εἰς δει-
νότητα καὶ σπουδὴν συνηγμένος οὐκ ἐλλυχνίων ὄδωδεν, ὥς-
περ ὁ Πυθέας ἔσκωπτεν, ἀλλ' ὑδροποσίας καὶ φροντίδων καὶ
τῆς λεγομένης πικρίας τοῦ τρόπου καὶ στυγνότητος· Κικέ-
ρων δὲ πολλαχοῦ τῷ σκωπτικῷ πρὸς τὸ βωμολόχον
Πλούταρχος , Antonius Ch. 80, sec. 3, line 5
θαυμάζοιτο τιμώμενος ὑπ' αὐτοῦ διαπρεπῶς. εἰς δὲ τὸ

Γυμνάσιον εἰσελθὼν καὶ ἀναβὰς ἐπὶ βῆμά τι πεποιημένον,
ἐκπεπληγμένων ὑπὸ δέους τῶν ἀνθρώπων καὶ προς-
πιπτόντων, ἀναστῆναι κελεύσας ἔφη πάσης αἰτίας τὸν
δῆμον ἀφιέναι, πρῶτον μὲν διὰ τὸν κτίστην Ἀλέξανδρον,
δεύτερον δὲ τῆς πόλεως θαυμάζων τὸ κάλλος καὶ τὸ
μέγεθος, τρίτον δ' Ἀρείῳ τῷ ἑταίρῳ χαριζόμενος. ταύτης
δὴ τῆς τιμῆς ἔτυχε παρὰ Καίσαρος Ἄρειος, καὶ τῶν
ἄλλων ἐξῃτήσατο συχνούς· ὧν ἦν καὶ Φιλόστρατος, ἀνὴρ
εἰπεῖν μὲν ἐξ ἐπιδρομῆς τῶν τότε σοφιστῶν ἱκανώτατος,
εἰσποιῶν δὲ μὴ προσηκόντως ἑαυτὸν τῇ Ἀκαδημείᾳ· διὸ
καὶ Καῖσαρ αὐτοῦ βδελυττόμενος τὸν τρόπον, οὐ προσίετο
τὰς δεήσεις. ὁ δὲ πώγωνα πολιὸν καθεὶς καὶ φαιὸν ἱμάτιον
περιβαλόμενος, ἐξόπισθεν Ἀρείῳ παρηκολούθει, τοῦτον
ἀεὶ τὸν στίχον ἀναφθεγγόμενος (fr. adesp. 422 N.29)·
Πλούταρχος , Dion Ch. 1, sec. 1, line 4

ΔΙΩΝ ΚΑΙ ΒΡΟΥΤΟΣ

54
Ἆρά γ', ὥσπερ ὁ Σιμωνίδης φησίν (fg. 36 D.), ὦ Σόσσιε Σενεκίων,

τοῖς Κορινθίοις οὐ μηνίειν τὸ Ἴλιον ἐπιστρατεύσασι μετὰ τῶν Ἀχαιῶν,
ὅτι
κἀκείνοις οἱ περὶ Γλαῦκον ἐξ ἀρχῆς Κορίνθιοι γεγονότες συνεμάχουν
προ-
θύμως, οὕτως εἰκὸς τῇ Ἀκαδημείᾳ μήτε Ῥωμαίους μήθ' Ἕλληνας
ἐγκαλεῖν,
ἴσον φερομένους ἐκ τῆς γραφῆς ταύτης, ἣ τόν τε Βρούτου περιέχει βίον
καὶ τὸν Δίωνος; ὧν ὁ μὲν αὐτῷ Πλάτωνι πλησιάσας, ὁ δὲ τοῖς λόγοις
ἐντρα-
φεὶς τοῖς Πλάτωνος, ὥσπερ ἐκ μιᾶς ὥρμησαν ἀμφότεροι παλαίστρας ἐπὶ
τοὺς μεγίστους ἀγῶνας. καὶ τὸ μὲν ὅμοια πολλὰ καὶ ἀδελφὰ πράξαντας
μαρτυρῆσαι τῷ καθηγεμόνι τῆς ἀρετῆς, ὅτι δεῖ φρονήσει καὶ δικαιοσύνῃ
δύναμιν ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ τύχην συνελθεῖν, ἵνα κάλλος ἅμα καὶ μέγεθος αἱ
πολιτικαὶ πράξεις λάβωσιν, οὐ θαυμαστόν ἐστιν. ὡς γὰρ Ἱππόμαχος
ὁ ἀλείπτης ἔλεγε τοὺς γεγυμνασμένους παρ' αὐτῷ κἂν κρέας ἐξ ἀγορᾶς
ἰδὼν φέροντας ἐπιγνῶναι πόρρωθεν, οὕτω τὸν λόγον ἐστὶν εἰκὸς τῶν πε-
παιδευμένων ὁμοίως ἕπεσθαι ταῖς πράξεσιν, ἐμμέλειάν τινα καὶ ῥυθμὸν
Οὐκέτ' οὖν καθ' ἕνα καὶ λαθραίως, ἀλλὰ πάντες ἀναφανδὸν ἐλοι-
δόρουν τὸν Δίωνα, λέγοντες ὡς οὐ λέληθε κατεπᾴδων καὶ
καταφαρμάσσων
τῷ Πλάτωνος λόγῳ Διονύσιον, ὅπως ἀφέντος ἑκουσίως αὐτοῦ καὶ προ-
εμένου τὴν ἀρχὴν ὑπολαβὼν εἰς τοὺς Ἀριστομάχης περιστήσῃ παῖδας,
ὧν θεῖός ἐστιν. ἔνιοι δὲ προσεποιοῦντο δυσχεραίνειν, εἰ πρότερον μὲν
Ἀθηναῖοι ναυτικαῖς καὶ πεζικαῖς δυνάμεσι μεγάλαις δεῦρο πλεύσαντες
ἀπώλοντο καὶ διεφθάρησαν πρότερον ἢ λαβεῖν Συρακούσας, νυνὶ δὲ δι'
ἑνὸς σοφιστοῦ καταλύσουσι τὴν Διονυσίου τυραννίδα, συμπείσαντες
αὐτὸν
ἐκ τῶν μυρίων δορυφόρων ἀποδράντα, καὶ καταλιπόντα τὰς τετρακοσίας
τριήρεις καὶ τοὺς μυρίους ἱππεῖς καὶ τοὺς πολλάκις τοσούτους ὁπλίτας,
ἐν Ἀκαδημείᾳ τὸ σιωπώμενον ἀγαθὸν ζητεῖν καὶ διὰ γεωμετρίας εὐδαί-
μονα γενέσθαι, τὴν ἐν ἀρχῇ καὶ χρήμασι καὶ τρυφαῖς εὐδαιμονίαν Δίωνι
καὶ τοῖς Δίωνος ἀδελφιδοῖς προέμενον.
Ἐκ τούτων ὑποψίας πρῶτον, εἶτα καὶ φανερωτέρας ὀργῆς καὶ διαφο-
ρᾶς γενομένης, ἐκομίσθη τις ἐπιστολὴ κρύφα πρὸς Διονύσιον, ἣν ἐγεγρά-
φει Δίων πρὸς τοὺς Καρχηδονίων ἐπιμελητάς, κελεύων ὅταν Διονυσίῳ
περὶ
τῆς εἰρήνης διαλέγωνται, μὴ χωρὶς αὐτοῦ ποιήσασθαι τὴν ἔντευξιν, ὡς
55
πάντα θησομένους ἀμεταπτώτως δι' αὐτοῦ. ταύτην ἀναγνοὺς Διονύσιος

Φιλίστῳ καὶ μετ' ἐκείνου βουλευσάμενος, ὥς φησι Τίμαιος (FGrH 566
F 113), ὑπῆλθε τὸν Δίωνα πεπλασμέναις διαλύσεσι· καὶ μέτρια σκηψά-
μενος διαλλάττεσθαί τε φήσας μόνον τ' ἀπαγαγὼν ὑπὸ τὴν ἀκρόπολιν
ἀκροᾶσθαι δὲ τῶν λόγων καὶ κοινωνεῖν τῆς περὶ φιλοσοφίαν πραγματείας
σπουδάζοντος μὲν ὑπερφυῶς, αἰδουμένου δὲ τοὺς ἀποτρέποντας ὡς δια-

φθαρησομένου. ἐν τούτῳ δὲ πολέμου τινὸς ἐμπεσόντος, ἀποπέμπει τὸν
Πλάτωνα, συνθέμενος εἰς ὥραν ἔτους μεταπέμψασθαι Δίωνα. καὶ τοῦτο
μὲν εὐθὺς ἐψεύσατο, τὰς δὲ προσόδους τῶν κτημάτων ἀπέπεμψεν αὐτῷ,
ἀξιῶν Πλάτωνα συγγνῶναι περὶ τοῦ χρόνου διὰ τὸν πόλεμον· εἰρήνης
γὰρ
γενομένης τάχιστα μεταπέμψεσθαι τὸν Δίωνα, καὶ ἀξιοῦν αὐτὸν ἡσυχίαν
ἄγειν καὶ μηδὲν νεωτερίζειν μηδὲ βλασφημεῖν κατ' αὐτοῦ πρὸς τοὺς
Ἕλληνας.
Ταῦτ' ἐπειρᾶτο ποιεῖν Πλάτων, καὶ Δίωνα τρέψας ἐπὶ φιλοσοφίαν
ἐν Ἀκαδημείᾳ συνεῖχεν. ᾤκει μὲν οὖν ἐν ἄστει παρὰ Καλλίππῳ τινὶ τῶν
γνωρίμων, ἀγρὸν δὲ διαγωγῆς χάριν ἐκτήσατο, καὶ τοῦτον ὕστερον εἰς
Σικελίαν πλέων Σπευσίππῳ δωρεὰν ἔδωκεν· ᾧ μάλιστα τῶν Ἀθήνησι
φίλων ἐχρῆτο καὶ συνδιῃτᾶτο, βουλομένου τοῦ Πλάτωνος ὁμιλίᾳ χάριν
ἐχούσῃ καὶ παιδιᾶς ἐμμελοῦς κατὰ καιρὸν ἁπτομένῃ κεραννύμενον
ἐφηδύ-
νεσθαι τοῦ Δίωνος τὸ ἦθος. τοιοῦτος δέ τις ὁ Σπεύσιππος ἦν· ᾗ καὶ ‘σκῶ-
ψαι ἀγαθὸν’ αὐτὸν ἐν τοῖς Σίλλοις ὁ Τίμων προσηγόρευσεν (fg. 13 W.).
αὐτῷ δὲ Πλάτωνι χορηγοῦντι παίδων χορῷ τόν τε χορὸν ἤσκησεν ὁ
Δίων,
καὶ τὸ δαπάνημα πᾶν ἐτέλεσε παρ' ἑαυτοῦ, συγχωροῦντος τοῦ Πλάτωνος
τὴν τοιαύτην φιλοτιμίαν πρὸς τοὺς Ἀθηναίους, ὡς ἐκείνῳ μᾶλλον εὔνοιαν
ἢ δόξαν αὐτῷ φέρουσαν. ἐπεφοίτα δὲ καὶ ταῖς ἄλλαις πόλεσιν ὁ Δίων,
οἰκίαν κήπῳ διαιτώμενον εἰς τοὺς μισθοφόρους μετέστησε, πάλαι

μισοῦν-
τας αὐτὸν καὶ ζητοῦντας ἀνελεῖν ὡς πείθοντα Διονύσιον ἀφεῖναι τὴν
τυραννίδα καὶ ζῆν ἀδορυφόρητον.
56
Ἐν τοιούτῳ δὲ κινδύνῳ γενομένου τοῦ Πλάτωνος, οἱ περὶ Ἀρχύταν

πυθόμενοι ταχὺ πέμπουσι πρεσβείαν καὶ τριακόντορον, ἀπαιτοῦντες τὸν
ἄνδρα παρὰ Διονυσίου καὶ λέγοντες, ὡς αὐτοὺς λαβὼν ἀναδόχους τῆς
ἀσφαλείας πλεύσειεν εἰς Συρακούσας. ἀπολεγομένου δὲ τοῦ Διονυσίου
τὴν
ἔχθραν ἑστιάσεσι καὶ φιλοφροσύναις περὶ τὴν προπομπήν, ἓν δέ τι προ-
αχθέντος πρὸς αὐτὸν τοιοῦτον εἰπεῖν· “ἦ που Πλάτων πολλὰ καὶ δεινὰ
κατηγορήσεις ἡμῶν πρὸς τοὺς συμφιλοσοφοῦντας,” ὑπομειδιάσας
ἐκεῖνος
ἀπεκρίνατο· “μὴ τοσαύτη λόγων ἐν Ἀκαδημείᾳ γένοιτο σπάνις, ὥστε
σοῦ τινα μνημονεῦσαι”. τοιαύτην μὲν τὴν ἀποστολὴν τοῦ Πλάτωνος
γενέσθαι λέγουσιν· οὐ μέντοι τὰ Πλάτωνος αὐτοῦ πάνυ τούτοις συνᾴδει.
Δίων δὲ καὶ τούτοις ἐχαλέπαινε, καὶ μετ' ὀλίγον χρόνον ἐξεπολεμώ-
θη παντάπασι πυθόμενος τὸ περὶ τὴν γυναῖκα, περὶ οὗ καὶ Πλάτων ᾐνί-
ξατο γράφων πρὸς Διονύσιον (ep. 13, 362e). ἦν δὲ τοιοῦτον. μετὰ τὴν ἐκ-
βολὴν τοῦ Δίωνος ἀποπέμπων Πλάτωνα Διονύσιος ἐκέλευσεν αὐτοῦ δι'
ἀπορρήτων πυθέσθαι, μή τι κωλύοι τὴν γυναῖκα πρὸς γάμον ἑτέρῳ δοθῆ-
ναι· καὶ γὰρ ἦν λόγος, εἴτ' ἀληθὴς εἴτε συντεθεὶς ὑπὸ τῶν Δίωνα μισούν-
των, ὡς οὐ καθ' ἡδονὴν ὁ γάμος εἴη Δίωνι γεγονὼς οὐδ' εὐάρμοστος ἡ
πρὸς τὴν γυναῖκα συμβίωσις. ὡς οὖν ἧκεν ὁ Πλάτων Ἀθήναζε καὶ τῷ
εμάνθανον τὴν διάνοιαν αὐτῶν. καὶ τὸ μὲν πρῶτον ἐφοβοῦντο τὴν

παρρη-
σίαν, ὡς διάπειραν οὖσαν ὑπὸ τοῦ τυράννου, χρόνῳ δ' ἐπίστευσαν. ὁ γὰρ
αὐτὸς ἦν παρὰ πάντων λόγος, δεομένων καὶ παρακελευομένων ἐλθεῖν
Δίωνα μὴ ναῦς ἔχοντα μηδ' ὁπλίτας μηδ' ἵππους, ἀλλ' αὐτὸν εἰς ὑπηρετι-
κὸν ἐμβάντα χρῆσαι τὸ σῶμα καὶ τοὔνομα Σικελιώταις ἐπὶ τὸν
Διονύσιον.
ταῦτα τῶν περὶ Σπεύσιππον ἀγγελλόντων, ἐπιρρωσθεὶς ἐξενολόγει κρύφα
καὶ δι' ἑτέρων, ἐπικρυπτόμενος τὴν διάνοιαν. συνέπραττον δὲ καὶ τῶν

πολι-
τικῶν πολλοὶ καὶ τῶν φιλοσόφων, ὅ τε Κύπριος Εὔδημος, εἰς ὃν Ἀριστο-
τέλης ἀποθανόντα τὸν περὶ ψυχῆς διάλογον ἐποίησε (fg. 37 R.), καὶ
Τιμωνί-
δης ὁ Λευκάδιος. συνέστησαν δὲ καὶ Μιλτᾶν αὐτῷ τὸν Θεσσαλόν, ἄνδρα
μάντιν καὶ μετεσχηκότα τῆς ἐν Ἀκαδημείᾳ διατριβῆς. τῶν δ' ὑπὸ τοῦ
τυράννου πεφυγαδευμένων, οὐ μεῖον ἢ χιλίων ὄντων, πέντε καὶ εἴκοσι
μόνοι τῆς στρατείας ἐκοινώνησαν, οἱ δ' ἄλλοι προὔδοσαν
ἀποδειλιάσαντες.
57
Ὁρμητήριον δ' ἦν ἡ Ζακυνθίων νῆσος, εἰς ἣν οἱ στρατιῶται συνελέγη-

σαν, ὀκτακοσίων ἐλάττους γενόμενοι, γνώριμοι δὲ πάντες ἐκ πολλῶν καὶ
μεγάλων στρατειῶν καὶ τοῖς σώμασιν ἠσκημένοι διαφερόντως, ἐμπειρίᾳ
δὲ καὶ τόλμῃ πολὺ πάντων κράτιστοι καὶ δυνάμενοι πλῆθος, ὅσον ἤλπιζεν
ἕξειν ἐν Σικελίᾳ Δίων, ὑπεκκαῦσαι καὶ συνεξορμῆσαι πρὸς ἀλκήν.

Οὗτοι τὸ μὲν πρῶτον ἀκούσαντες ἐπὶ Διονύσιον καὶ Σικελίαν
αἴρεσθαι τὸν στόλον, ἐξεπλάγησαν καὶ κατέγνωσαν ὡς ὀργῆς τινος παρα-
φροσύνῃ καὶ μανίᾳ τοῦ Δίωνος ἢ χρηστῶν ἐλπίδων ἀπορίᾳ ῥιπτοῦντος
τες ἑαυτοὺς τῷ Δίωνι παρέδωκαν, ἀδικεῖν ὁμολογοῦντες καὶ δεόμενοι

βελτίονος ἐκείνου τυχεῖν, ἢ γεγόνασιν αὐτοὶ περὶ ἐκεῖνον· πρέπειν δὲ
Δίωνι, τὴν ἄλλην ἅπασαν ἀρετὴν ἀσύγκριτον ἔχοντι, καὶ πρὸς ὀργὴν
κρείττονι φανῆναι τῶν ἠγνωμονηκότων, οἳ περὶ οὗ πρότερον ἐστασίασαν
πρὸς αὐτόν, νῦν ἥκουσιν ἡττᾶσθαι τῆς ἀρετῆς ὁμολογοῦντες. ταῦτα τῶν
περὶ τὸν Ἡρακλείδην δεομένων, οἱ μὲν φίλοι παρεκελεύοντο τῷ Δίωνι μὴ
φείδεσθαι κακῶν καὶ βασκάνων ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ τοῖς στρατιώταις

χαρίσασθαι τὸν Ἡρακλείδην, καὶ τοῦ πολιτεύματος ἐξελεῖν δημοκοπίαν,
ἐπιμανὲς νόσημα τυραννίδος οὐκ ἔλαττον. ὁ δὲ Δίων παραμυθούμενος
αὐτοὺς ἔλεγεν, ὡς τοῖς μὲν ἄλλοις στρατηγοῖς πρὸς ὅπλα καὶ πόλεμον
ἡ πλείστη τῆς ἀσκήσεώς ἐστιν, αὐτῷ δὲ πολὺν χρόνον ἐν Ἀκαδημείᾳ με-
μελέτηται θυμοῦ περιεῖναι καὶ φθόνου καὶ φιλονικίας ἁπάσης· ὧν ἐπίδει-
ξίς ἐστιν οὐχ ἡ πρὸς φίλους καὶ χρηστοὺς μετριότης, ἀλλ' εἴ τις ἀδικού-
μενος εὐπαραίτητος εἴη καὶ πρᾷος τοῖς ἁμαρτάνουσι· βούλεσθαι δ'
Ἡρακλείδου μὴ τοσοῦτον δυνάμει καὶ φρονήσει κρατῶν ὅσον χρηστότητι
καὶ δικαιοσύνῃ φανῆναι. τὸ γὰρ ἀληθῶς βέλτιον ἐν τούτοις· αἱ δὲ τοῦ

πολέμου κατορθώσεις, εἰ καὶ ἀνθρώπων μηδένα, τήν γε τύχην διαμφισβη-
τοῦσαν ἔχουσιν. εἰ δ' Ἡρακλείδης ἄπιστος καὶ κακὸς διὰ φθόνον, οὔ τοι
καὶ Δίωνα δεῖ θυμῷ διαφθεῖραι τὴν ἀρετήν· τὸ γὰρ ἀντιτιμωρεῖσθαι τοῦ
προαδικεῖν νόμῳ δικαιότερον ὡρίσθαι, φύσει γινόμενον ἀπὸ μιᾶς ἀσθε-
νείας. ἀνθρώπου δὲ κακίαν, εἰ καὶ χαλεπόν ἐστιν, οὐχ οὕτως ἄγριον εἶναι

58
τὴν ἄκραν ἐπὶ τοῖς Συρακοσίοις ποιησάμενος.

Οὕτω δὲ τῶν πραγμάτων αὐτῷ προκεχωρηκότων, οὐδὲν ἀπολαῦ-
σαι πρότερον ἠξίωσε τῆς παρούσης εὐτυχίας, ἢ τὸ καὶ φίλοις χάριτας καὶ
συμμάχοις δωρεάς, μάλιστα δὲ τοῖς ἐν ἄστει συνήθεσι καὶ ξένοις
ἀπονεῖμαί
τινα φιλανθρωπίας καὶ τιμῆς μερίδα, τῇ μεγαλοψυχίᾳ τὴν δύναμιν ὑπερ-
βαλλόμενος. ἑαυτὸν δὲ λιτῶς καὶ σωφρόνως ἐκ τῶν τυχόντων διῴκει,
θαυμαζόμενος ὅτι μὴ μόνον Σικελίας τε καὶ Καρχηδόνος, ἀλλὰ καὶ τῆς
Ἑλλάδος ὅλης ἀποβλεπούσης πρὸς αὐτὸν εὐημεροῦντα, καὶ μηδὲν οὕτω
μέγα τῶν τότε νομιζόντων, μηδ' ἐπιφανεστέρας περὶ ἄλλον ἡγεμόνα
τόλμης
καὶ τύχης γεγονέναι δοκούσης, οὕτω παρεῖχεν ἑαυτὸν ἐσθῆτι καὶ θερα-
πείᾳ καὶ τραπέζῃ μέτριον, ὥσπερ ἐν Ἀκαδημείᾳ συσσιτῶν μετὰ
Πλάτωνος,
οὐκ ἐν ξεναγοῖς καὶ μισθοφόροις διαιτώμενος, οἷς αἱ καθ' ἑκάστην
ἡμέραν
πλησμοναὶ καὶ ἀπολαύσεις παραμυθία τῶν πόνων καὶ τῶν κινδύνων
εἰσίν.
ἀλλ' ἐκείνῳ μὲν Πλάτων ἔγραφεν (ep. 4, 320d), ὡς πρὸς ἕνα νῦν τῆς
οἰκου-
μένης τοῦτον ἅπαντες ἀποβλέπουσιν· αὐτὸς δ' ἐκεῖνος ὡς ἔοικεν ἀφεώρα
πρὸς ἓν χωρίον μιᾶς πόλεως τὴν Ἀκαδήμειαν, καὶ τοὺς αὐτόθι καὶ
θεατὰς
καὶ δικαστὰς ἐγίνωσκεν οὔτε πρᾶξιν οὔτε τόλμαν οὔτε νίκην τινὰ
θαυμάζον-
τας, ἀλλὰ μόνον εἰ κοσμίως καὶ σωφρόνως τῇ τύχῃ χρῆται καὶ παρέχει
μέτριον ἑαυτὸν ἐν πράγμασι μεγάλοις ἀποσκοποῦντας. τοῦ μέντοι περὶ
τὰς ὁμιλίας ὄγκου καὶ τοῦ πρὸς τὸν δῆμον ἀτενοῦς ἐφιλονίκει μηδὲν ὑφ-
ελεῖν μηδὲ χαλάσαι, καίτοι τῶν πραγμάτων αὐτῷ χάριτος ἐνδεῶν ὄντων
Πλούταρχος , Brutus Ch. 2, sec. 3, line 1
ελθεῖν. Ποσειδώνιος δ' ὁ φιλόσοφος (FGrH 87 F 40) τοὺς μὲν ἐνηλίκους

φησὶν ἀπολέσθαι τοῦ Βρούτου παῖδας, ὡς ἱστόρηται (Popl. 6, 4), τρίτον
δὲ λειφθῆναι νήπιον, ἀφ' οὗ τὸ γένος ὡρμῆσθαι· καὶ τῶν γε καθ' αὑτὸν
ἐν τῆς οἰκίας γεγονότων ἐπιφανῶν ἀνδρῶν ἀναφέρειν ἐνίους πρὸς τὸν ἀν-
δριάντα τοῦ Βρούτου τὴν ὁμοιότητα τῆς ἰδέας. περὶ μὲν οὖν τούτων
τοσαῦτα.
Σερβιλίας δὲ τῆς Βρούτου μητρὸς ἀδελφὸς ἦν Κάτων ὁ φιλόσοφος,
59
ὃν μάλιστα Ῥωμαίων ἐζήλωσεν οὗτος, θεῖον ὄντα καὶ πενθερὸν ὕστερον

γενόμενον. τῶν δ' Ἑλληνικῶν φιλοσόφων οὐδενὸς μὲν ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν
ἀνήκοος ἦν οὐδ' ἀλλότριος, διαφερόντως δ' ἐσπουδάκει πρὸς τοὺς ἀπὸ
Πλάτωνος· καὶ τὴν νέαν καὶ μέσην λεγομένην Ἀκαδήμειαν οὐ πάνυ
προς-
ιέμενος, ἐξήρτητο τῆς παλαιᾶς, καὶ διετέλει θαυμάζων μὲν Ἀντίοχον
τὸν Ἀσκαλωνίτην, φίλον δὲ καὶ συμβιωτὴν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ πεποιη-
μένος Ἄριστον, ἄνδρα τῇ μὲν ἐν λόγοις ἕξει πολλῶν φιλοσόφων
λειπόμενον,
εὐταξίᾳ δὲ καὶ πρᾳότητι τοῖς πρώτοις ἐνάμιλλον. ὁ δ' Ἔμπυλος, οὗ καὶ
αὐτὸς ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς καὶ οἱ φίλοι μέμνηνται πολλάκις ὡς
συμβιοῦντος
αὐτῷ, ῥήτωρ [μὲν] ἦν, καὶ καταλέλοιπε μικρὸν μέν, οὐ φαῦλον δὲ σύγ-
γραμμα περὶ τῆς Καίσαρος ἀναιρέσεως, ὃ Βροῦτος ἐπιγέγραπται (FGrH
191 T 1). Ῥωμαϊστὶ μὲν οὖν ἤσκητο πρὸς τὰς διεξόδους καὶ τοὺς
ἀγῶνας ἱκανῶς ὁ Βροῦτος, Ἑλληνιστὶ δὲ τὴν ἀποφθεγματικὴν
Πλούταρχος , Brutus Ch. 24, sec. 1, line 3
... ὁ Βροῦτος “ἀλλ' οὐκ ἐμοί γ'” εἶπε “πρὸς Πορκίαν ἔπεισι φάναι
τὰ τοῦ Ἕκτορος (Il. 6, 490 sq.)·
ἀλλ' εἰς οἶκον ἰοῦσα τὰ σαυτῆς ἔργα κόμιζε,
ἱστόν τ' ἠλακάτην τε καὶ ἀμφιπόλοισι κέλευε·

σώματος γὰρ ἀπολείπεται φύσει τῶν ἴσων ἀνδραγαθημάτων, γνώμῃ
δ' ὑπὲρ τῆς πατρίδος ὥσπερ ἡμεῖς ἀριστεύσει.” ταῦτα μὲν ὁ τῆς Πορκίας
υἱὸς ἱστόρηκε Βύβλος (HRR II 51).
Ἀναχθεὶς δ' ὁ Βροῦτος ἐκεῖθεν ἐπ' Ἀθηνῶν ἔπλει. δεξαμένου δὲ
τοῦ δήμου προθύμως αὐτὸν εὐφημίαις καὶ ψηφίσμασι, διῃτᾶτο μὲν παρὰ
ξένῳ τινί, Θεομνήστου δ' ἀκροώμενος τοῦ Ἀκαδημιακοῦ καὶ Κρατίππου
τοῦ Περιπατητικοῦ καὶ συμφιλοσοφῶν, ἐδόκει παντάπασιν ἀργεῖν καὶ
σχολάζειν. ἔπραττε δὲ τὰ πρὸς τὸν πόλεμον ἀνυπόπτως. καὶ γὰρ εἰς
Μακεδονίαν ἔπεμψεν Ἡρόστρατον, οἰκειούμενος τοὺς ἐπὶ τῶν ἐκεῖ
στρατο-
πέδων, καὶ τοὺς σχολάζοντας ἀπὸ Ῥώμης ἐν ἄστει νέους ἀνελάμβανε καὶ
συνεῖχεν. ὧν ἦν καὶ Κικέρωνος υἱός, ὃν ἐπαινεῖ διαφερόντως καί φησιν,
(cf. Cic. ad Brut. 9, 3 [2, 3] 6), εἴτ' ἐγρήγορεν εἴτ' ἐνυπνιάζεται, θαυμά-
ζειν οὕτω γενναῖον ὄντα καὶ μισοτύραννον. ἀρξάμενος δὲ τῶν
πραγμάτων
ἀναφανδὸν ἅπτεσθαι, καὶ πυθόμενος πλοῖα Ῥωμαϊκὰ μεστὰ χρημάτων ἐξ
Ἀσίας προσφέρεσθαι καὶ στρατηγὸν ἐπιπλεῖν Ἀπουλήιον, ἄνδρα χα-
ρίεντα καὶ γνώριμον, ἀπήντησεν αὐτῷ περὶ Κάρυστον. ἐντυχὼν δὲ καὶ
60
Πλούταρχος , Aratus Ch. 5, sec. 1, line 4
παρακεκινδυνευμένον, ὑποπτεύων δὲ τοῖς βασιλεῦσιν αὐτὸν

διαλέγεσθαι φίλοις οὖσι καὶ ξένοις πατρῴοις.
Καὶ γὰρ ἀληθῶς ὁ Ἄρατος ἐπεχείρησε τὴν ὁδὸν ἐκεί-
νην βαδίζειν. ὡς δ' Ἀντίγονος μὲν ὑπισχνούμενος ἠμέλει
καὶ παρῆγε τὸν χρόνον, αἱ δ' ἀπ' Αἰγύπτου καὶ παρὰ
Πτολεμαίου μακρὰν ἦσαν ἐλπίδες, ἔγνω δι' αὑτοῦ κατα-
λύειν τὸν τύραννον.
Πρώτοις δὲ κοινοῦται τὴν γνώμην Ἀριστομάχῳ καὶ
Ἐκδήλῳ. τούτων ὁ μὲν ἐκ Σικυῶνος ἦν φυγάς, ὁ δ'
Ἔκδηλος Ἀρκὰς ἐκ Μεγάλης πόλεως, ἀνὴρ φιλόσοφος καὶ
πρακτικός, Ἀρκεσιλάου τοῦ Ἀκαδημιακοῦ γεγονὼς ἐν
ἄστει συνήθης. δεξαμένων δὲ τούτων προθύμως, διελέγετο
τοῖς ἄλλοις φυγάσιν, ὧν ὀλίγοι μὲν αἰσχυνθέντες ἐγκαταλι-
πεῖν τὴν ἐλπίδα μετεῖχον τῶν πραττομένων, οἱ δὲ πολλοὶ
καὶ τὸν Ἄρατον ἐπειρῶντο κατακωλύειν ὡς ἀπειρίᾳ πραγ-
μάτων θρασυνόμενον. βουλευομένου δ' αὐτοῦ χωρίον τι τῆς
Σικυωνίας καταλαβεῖν, ὅθεν ὡρμημένος διαπολεμήσει
πρὸς τὸν τύραννον, ἧκεν εἰς Ἄργος ἀνὴρ Σικυώνιος ἐκ τῆς
εἱρκτῆς ἀποδεδρακώς· ἦν δὲ τῶν φυγάδων ἑνὸς Ξενο-
κλέους ἀδελφός· καὶ τῷ Ἀράτῳ προσαχθεὶς ὑπὸ τοῦ
Ξενοκλέους, ἔλεγε τοῦ τείχους, καθ' ὃν ὑπερβὰς αὐτὸς
Πλούταρχος , Aratus Ch. 34, sec. 4, line 5
Διογένης ἔπεμψεν ἐπιστολὴν εἰς Κόρινθον, ἐξίστασθαι τῆς

πόλεως κελεύων τοὺς Ἀχαιούς, ἐπειδήπερ Ἄρατος
ἀπέθανεν· ἔτυχε δὲ τῶν γραμμάτων κομισθέντων παρὼν
αὐτὸς ἐν Κορίνθῳ, καὶ διατριβὴν οἱ τοῦ Διογένους καὶ
γέλωτα πολὺν παρασχόντες ἀπηλλάγησαν. αὐτὸς δ' ὁ
βασιλεὺς ἐκ Μακεδονίας ναῦν ἔπεμψεν, ἐφ' ἧς κομι-
σθήσεται πρὸς αὐτὸν ὁ Ἄρατος δεδεμένος. πᾶσαν δ'
Ἀθηναῖοι κουφότητα κολακείας τῆς πρὸς Μακεδόνας
ὑπερβάλλοντες, ἐστεφανηφόρησαν ὅτε πρῶτον ἠγγέλθη
τεθνηκώς. διὸ καὶ πρὸς ὀργὴν εὐθὺς ἐκστρατεύσας ἐπ'
αὐτούς, ἄχρι τῆς Ἀκαδημείας προῆλθεν· εἶτα πεισθεὶς
οὐδὲν ἠδίκησεν. οἱ δ' Ἀθηναῖοι συμφρονήσαντες αὐτοῦ
τὴν ἀρετήν, ἐπεὶ Δημητρίου τελευτήσαντος ὥρμησαν ἐπὶ
τὴν ἐλευθερίαν, ἐκεῖνον ἐκάλουν. ὁ δέ, καίπερ ἑτέρου μὲν
61
ἄρχοντος τότε τῶν Ἀχαιῶν, αὐτὸς δὲ δι' ἀρρωστίαν τινὰ

μακρὰν κλινήρης ὑπάρχων, ὅμως ἐν φορείῳ κομιζόμενος
ὑπήντησε τῇ πόλει πρὸς τὴν χρείαν, καὶ τὸν ἐπὶ τῆς
φρουρᾶς Διογένη συνέπεισεν ἀποδοῦναι τόν τε Πειραιᾶ
καὶ τὴν Μουνυχίαν καὶ τὴν Σαλαμῖνα καὶ τὸ Σούνιον τοῖς
Ἀθηναίοις ἐπὶ πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν ταλάντοις, ὧν
αὐτὸς ὁ Ἄρατος εἴκοσι τῇ πόλει συνεβάλετο. προσεχώρησαν
Πλούταρχος , Quomodo adolescens poetas audire debeat (14d-37b)

Stephanus p.33, sec. C, line 2
λύπην μάχεσθαι διανοούμενος. αἰτίαν μέντοι λόγον

ἔχουσαν εἴρηκεν

οὔτε τι γὰρ κλαίων ἰήσομαι οὔτε κάκιον
θήσω τερπωλὰς καὶ θαλίας ἐφέπων.

εἰ γὰρ ἐκεῖνος οὐδὲν ἐνόμιζεν ποιήσειν κάκιον τερ-
πωλὰς καὶ θαλίας ἐφέπων, πῶς ἡμῖν τὰ παρόντα
χεῖρον ἕξει φιλοσοφοῦσι καὶ πολιτευομένοις καὶ
προιοῦσιν εἰς ἀγορὰν καὶ καταβαίνουσιν εἰς Ἀκα-
δήμειαν καὶ γεωργίαν ἐφέπουσιν; ὅθεν οὐδ' αἱ
παραδιορθώσεις φαύλως ἔχουσιν αἷς καὶ Κλεάνθης
ἐχρήσατο καὶ Ἀντισθένης, ὁ μὲν εὖ μάλα τοὺς
Ἀθηναίους ἰδὼν θορυβήσαντας ἐν τῷ θεάτρῳ
Πλούταρχος , Quomodo adulator ab amico internoscatur (48e-74e)

Stephanus p.52, sec. F, line 6
χάριτος, ἐν δὲ Λακεδαίμονι κειρόμενος ἐν χρῷ καὶ

τριβωνοφορῶν καὶ ψυχρολουτῶν, ἐν δὲ Θρᾴκῃ πολε-
μῶν καὶ πίνων, ἐπεὶ δὲ πρὸς Τισσαφέρνην ἀφίκετο,
τρυφῇ καὶ ἁβρότητι καὶ ἀλαζονείᾳ χρώμενος, ἐδη-
μαγώγει καὶ καθωμίλει τῷ συναφομοιοῦν καὶ συν-
οικειοῦν ἑαυτὸν ἅπασιν. οὐ μὴν τοιοῦτος Ἐπα-
μεινώνδας οὐδ' Ἀγησίλαος, ἀλλὰ πλείστοις ὁμιλή-
σαντες ἀνθρώποις καὶ πόλεσι καὶ βίοις τὸ προσῆκον
ἦθος αὑτοῖς πανταχοῦ καὶ στολῇ καὶ διαίτῃ καὶ
λόγῳ καὶ βίῳ διεφύλαττον. οὕτω καὶ Πλάτων ἐν
Συρακούσαις οἷος ἐν Ἀκαδημείᾳ, καὶ πρὸς Διονύ-
62
σιον οἷος πρὸς Δίωνα.

Τὰς δὲ τοῦ κόλακος ὥσπερ πολύποδος τροπὰς
ῥᾷστα φωράσειεν ἄν τις αὐτὸς ἐπὶ πολλὰ δοκῶν
τρέπεσθαι, καὶ ψέγων μὲν ὃν ἐπῄνει πρότερον βίον,
οἷς δ' ἤχθετο πράγμασιν ἢ διαίταις ἢ λόγοις ὡς
ἀρέσκοντας ἐξαίφνης προσιέμενος. ὄψεται γὰρ
αὐτὸν οὐδαμοῦ βέβαιον οὐδ' ἴδιον οὐδ' οἰκείῳ πάθει
φιλοῦντα καὶ μισοῦντα καὶ χαίροντα καὶ λυπού-
μενον, ἀλλὰ δίκην κατόπτρου παθῶν ὀθνείων καὶ
Πλούταρχος , Quomodo adulator ab amico internoscatur (48e-74e)

Stephanus p.70, sec. A, line 7
ἐξῆγεν ἀληθινὸν ἐξελεγχομένου καὶ τὴν καρδίαν

ἔστρεφε. τοιαῦτα τὰ Κύρου πρὸς Κυαξάρην καὶ
τὰ πρὸς Δίωνα Πλάτωνος, ὅτε λαμπρότατος ἦν
καὶ πάντας εἰς ἑαυτὸν ἀνθρώπους ἐπέστρεφε διὰ τὸ
κάλλος τῶν πράξεων καὶ τὸ μέγεθος, παρακελευο-
μένου φυλάττεσθαι καὶ δεδιέναι τὴν “αὐθάδειαν,
ὡς ἐρημίᾳ ξύνοικον.” ἔγραφε δὲ καὶ Σπεύσιππος
αὐτῷ μὴ μέγα φρονεῖν εἰ πολὺς αὐτοῦ λόγος ἐστὶν
ἐν παιδαρίοις καὶ γυναίοις, ἀλλ' ὁρᾶν ὅπως ὁσιότητι
καὶ δικαιοσύνῃ καὶ νόμοις ἀρίστοις κοσμήσας
Σικελίαν “εὐκλεᾶ θήσει” τὴν Ἀκαδήμειαν. Εὖ-
κτος δὲ καὶ Εὐλαῖος, ἑταῖροι Περσέως, εὐτυχοῦντι
μὲν ἀεὶ πρὸς χάριν ὁμιλοῦντες καὶ συνεπινεύοντες
ὥσπερ οἱ λοιποὶ παρηκολούθουν· ἐπεὶ δὲ Ῥωμαίοις
συμβαλὼν περὶ Πύδναν ἔπταισε καὶ ἔφυγε, προς-
πεσόντες ἐπετίμων πικρῶς καὶ ἀνεμίμνῃσκον ὧν ἐξ-
ήμαρτεν ἢ παρεῖδεν, ἕκαστον ἐξονειδίζοντες, ἄχρι οὗ
διαλγήσας ὁ ἄνθρωπος ὑπὸ λύπης καὶ ὀργῆς ἀμφο-
τέρους τῷ ξιφιδίῳ παίων ἀνεῖλεν.
Πλούταρχος , Consolatio ad Apollonium [Sp.] (101f-122a)

Stephanus p.102, sec. D, line 8
ὑμνοῦσι τὴν ἄγριον καὶ σκληρὰν ἀπάθειαν, ἔξω καὶ

τοῦ δυνατοῦ καὶ τοῦ συμφέροντος οὖσαν· ἀφ-
αιρήσεται γὰρ ἡμῶν αὕτη τὴν ἐκ τοῦ φιλεῖσθαι
καὶ φιλεῖν εὔνοιαν, ἣν παντὸς μᾶλλον διασῴζειν
ἀναγκαῖον. τὸ δὲ πέρα τοῦ μέτρου παρεκφέρεσθαι
63
καὶ συναύξειν τὰ πένθη παρὰ φύσιν εἶναί φημι καὶ

ὑπὸ τῆς ἐν ἡμῖν φαύλης γίγνεσθαι δόξης. διὸ
καὶ τοῦτο μὲν ἐατέον ὡς βλαβερὸν καὶ φαῦλον
καὶ σπουδαίοις ἀνδράσιν ἥκιστα πρέπον, τὴν δὲ
μετριοπάθειαν οὐκ ἀποδοκιμαστέον. “μὴ γὰρ
νοσοῖμεν” φησὶν ὁ ἀκαδημαϊκὸς Κράντωρ, “νοσή-
σασι δὲ παρείη τις αἴσθησις, εἴτ' οὖν τέμνοιτό τι
τῶν ἡμετέρων εἴτ' ἀποσπῷτο.” τὸ γὰρ ἀνώδυνον
τοῦτ' οὐκ ἄνευ μεγάλων ἐγγίγνεται μισθῶν τῷ
ἀνθρώπῳ· τεθηριῶσθαι γὰρ εἰκὸς ἐκεῖ μὲν σῶμα
τοιοῦτον ἐνταῦθα δὲ ψυχήν.
Οὔτ' οὖν ἀπαθεῖς ἐπὶ τῶν τοιούτων συμ-
φορῶν ὁ λόγος ἀξιοῖ γίγνεσθαι τοὺς εὖ φρονοῦντας
οὔτε δυσπαθεῖς· τὸ μὲν γὰρ ἄτεγκτον καὶ θηριῶδες,
Πλούταρχος , De tuenda sanitate praecepta (122b-137e)

Stephanus p.127, sec. B, line 1
ἐπιθυμίας οὐδὲ δυσπειθεῖς οὐδ' ἀσυνήθεις οὐδὲ

δυσεκβιάστους, ἀλλὰ δεῖ θαρρεῖν πρὸς τὰς ὀρέξεις
ἐκφερομένας καὶ ἐπιπηδώσας ταῖς ἀπολαύσεσιν,
ὡς ἐλαφρὸν καὶ παιδικὸν ἐχούσας τὸ μεμψιμοιροῦν
καὶ κλαυθμυριζόμενον, εἶτα παυομένας ἀρθείσης
τῆς τραπέζης καὶ μηδὲν ἐγκαλούσας μηδ' ἀδικου-
μένας, ἀλλὰ τοὐναντίον καθαρὰς καὶ ἱλαρὰς καὶ
οὐ βαρείας οὐδὲ ναυτιώδεις περιμενούσας τὴν
αὔριον. ὥσπερ ἀμέλει καὶ Τιμόθεος εἶπε τῇ
προτεραίᾳ δεδειπνηκὼς ἐν Ἀκαδημείᾳ παρὰ Πλά-
τωνι μουσικὸν καὶ λιτὸν δεῖπνον, ὡς οἱ παρὰ
Πλάτωνι δειπνήσαντες καὶ εἰς αὔριον ἡδέως
γίγνονται. λέγεται δὲ καὶ Ἀλέξανδρος εἰπεῖν
τοὺς τῆς Ἄδας ὀψοποιοὺς ἀποπεμψάμενος ὡς
ἔχει βελτίονας ἄγειν ἀεὶ σὺν αὑτῷ, πρὸς μὲν τὸ
ἄριστον τὴν νυκτοπορίαν, πρὸς δὲ τὸ δεῖπνον τὴν
ὀλιγαριστίαν.
Οὐκ ἀγνοῶ δ' ὅτι καὶ διὰ κόπους πυρέττου-
σιν ἄνθρωποι καὶ δι' ἐγκαύσεις καὶ διὰ περιψύξεις.
ἀλλ' ὥσπερ αἱ τῶν ἀνθέων ὀσμαὶ καθ' ἑαυτὰς
Πλούταρχος , Regum et imperatorum apophthegmata [Sp.?] (172b-208a)

64

ΕΥΔΑΜΙΔΑΣ
Εὐδαμίδας ἰδὼν ἐν Ἀκαδημείᾳ Ξενοκράτην πρεσβύ-

τερον ἤδη μετὰ τῶν μαθητῶν φιλοσοφοῦντα καὶ πυθό-
μενος ὅτι τὴν ἀρετὴν ζητεῖ, ‘πότ' οὖν’ εἶπεν ‘αὐτῇ χρή-
σεται;’
Πάλιν ἀκούσας φιλοσόφου διαλεχθέντος ὅτι μόνος
ἀγαθὸς στρατηγὸς ὁ σοφός ἐστιν, ‘ὁ μὲν λόγος’ ἔφη
’θαυμαστός, ὁ δὲ λέγων οὐ περισεσάλπισται.’

Πλούταρχος , Apophthegmata Laconica [Sp.?] (208b-242d)


ΕΥΔΑΜΙΔΑΣ Ο ΑΡΧΙΔΑΜΟΥ
Εὐδαμίδας ὁ Ἀρχιδάμου, ἀδελφὸς δ' Ἄγιδος, ἰδὼν

ἐν Ἀκαδημείᾳ Ξενοκράτην πρεσβύτερον ἤδη μετὰ τῶν
γνωρίμων φιλοσοφοῦντα, ἐπύθετο τίς ὁ πρεσβύτης· φα-
μένου δέ τινος ὅτι σοφὸς ἀνὴρ καὶ τῶν ζητούντων τὴν
ἀρετήν, ‘καὶ πότε’ ἔφη ‘χρήσεται αὐτῇ, ἐὰν ἔτι ζητῇ;’
Ἀκούσας δὲ φιλοσόφου διαλεχθέντος ὅτι μόνος ἀγα-
θὸς στρατηγὸς ὁ σοφός ἐστιν, ‘ὁ μὲν λόγος’ ἔφη ‘θαυ-
μαστός· ὁ δὲ λέγων ἄπιστος· οὐ γὰρ περισεσάλπιγκται.’
Τὴν θέσιν δὲ Ξενοκράτους εἰρηκότος καὶ καταπαυο-
μένου, παρῆν ὁ Εὐδαμίδας· ὡς δ' εἶπέ τις τῶν μετ' αὐτοῦ
’ὅτε πάρεσμεν ἡμεῖς, τότε πέπαυται·’ ‘καλῶς γε’ ἔφη
’εἴπερ ἤδη ἔλεξε ταῦτα ἃ ἔχρῃζε·’ τοῦ δ' εἰπόντος ‘καλὸν


65
ΠΑΝΘΟΙΔΑΣ
Πανθοίδας πρεσβεύων εἰς τὴν Ἀσίαν, ἐπιδεικνύν-

των αὐτῷ τινων τεῖχος μέγα καὶ ὑψηλόν, εἶπε ‘νὴ τοὺς
θεούς, ὦ ξένοι, καλὴ γυναικωνῖτις.’
Ἐν Ἀκαδημείᾳ δὲ τῶν φιλοσόφων διαλεγομένων
πολλὰ καὶ σπουδαῖα, ἐπερωτώντων δὲ τὸν Πανθοίδαν
μετὰ ταῦτα τί δοκοῦσιν αὐτῷ οἱ λόγοι εἶναι, ‘τί δ' ἄλλο’
ἔφη ‘ἢ σπουδαῖοι; ὄφελος δ' οὐδέν, μὴ χρωμένων ὑμῶν
αὐτοῖς.’

Πλούταρχος , De Alexandri magni fortuna aut virtute (326d-345b)

Φιλίππου τοῦ πατρὸς ἀφορμὰς ἔχων διέβαινεν ἐπὶ

Πέρσας. ἀλλὰ τοῖς μὲν γράφουσιν, ὡς Ἀλέξανδρος ἔφη
ποτὲ τὴν Ἰλιάδα καὶ τὴν Ὀδύσσειαν ἀκολουθεῖν αὐτῷ
τῆς στρατείας ἐφόδιον, πιστεύομεν, Ὅμηρον σεμνύνοντες·
ἂν δέ τις φῇ τὴν Ἰλιάδα καὶ τὴν Ὀδύσσειαν παραμύθια
πόνου καὶ διατριβὴν ἕπεσθαι σχολῆς γλυκείας, | ἐφόδιον
δ' ἀληθῶς γεγονέναι τὸν ἐκ φιλοσοφίας λόγον καὶ τοὺς
περὶ ἀφοβίας καὶ ἀνδρείας ἔτι δὲ σωφροσύνης καὶ μεγαλο-
ψυχίας ὑπομνηματισμούς, καταφρονοῦμεν· ὅτι δηλαδὴ
περὶ συλλογισμῶν οὐδὲν οὐδὲ περὶ ἀξιωμάτων ἔγραψεν,
οὐδ' ἐν Λυκείῳ Περίπατον συνέσχεν οὐδ' ἐν Ἀκαδημείᾳ
θέσεις εἶπεν· τούτοις γὰρ ὁρίζουσι φιλοσοφίαν οἱ
λόγον αὐτὴν οὐκ ἔργον νομίζοντες. καίτοι γ' οὐδὲ Πυθα-
γόρας ἔγραψεν οὐδὲν οὐδὲ Σωκράτης οὐδ' Ἀρκεσίλαος
οὐδὲ Καρνεάδης, οἱ δοκιμώτατοι τῶν φιλοσόφων· καὶ
οὐκ ἠσχολοῦντο περὶ πολέμους ἐκεῖνοι τηλικούτους, οὐδὲ
βασιλεῖς βαρβάρους ἡμεροῦντες οὐδὲ πόλεις Ἑλληνίδας
ἐγκτίζοντες ἀγρίοις ἔθνεσιν οὐδ' ἄθεσμα καὶ ἀνήκοα
φῦλα νόμους διδάσκοντες καὶ εἰρήνην τὴν γῆν ἐπῄεσαν,
ἀλλὰ καὶ σχολάζοντες τὸ γράφειν παρίεσαν τοῖς σοφισταῖς.
πόθεν οὖν ἐπιστεύθησαν ἐκεῖνοι φιλοσοφεῖν;
Πλούταρχος , De E apud Delphos (384d-394c)

τιθεμένους καὶ πολὺ μάλιστα τῶν καλῶν καὶ τιμίων τοῦτον

66
ἡγεμόνα ποιουμένους καὶ κύριον εἰκὸς ἡσυχίαν ἄγειν, ἀλλ'

ἀπάρξασθαι τῷ θεῷ τῆς φίλης μαθηματικῆς, αὐτὸ μὲν
ἐφ' ἑαυτοῦ μήτε δυνάμει μήτε μορφῇ μήτε τῷ ῥήματι τὸ
Ε τῶν ἄλλων στοιχείων διαφέρειν ἡγουμένους, ὡς δὲ
μεγάλου πρὸς τὰ ὅλα καὶ κυρίου σημεῖον ἀριθμοῦ προτε-
τιμῆσθαι τῆς πεμπάδος, ἀφ' οὗ τὸ ἀριθμεῖν οἱ σοφοὶ
πεμπάζειν ὠνόμαζον.’ ταῦτα δὲ πρὸς ἡμᾶς ἔλεγεν οὐ
παίζων ὁ Εὔστροφος, ἀλλ' ἐπεὶ τηνικαῦτα προσεκείμην
τοῖς μαθήμασιν ἐμπαθῶς, τάχα δὴ μέλλων εἰς πάντα
τιμήσειν τό ‘μηδὲν ἄγαν’ ἐν Ἀκαδημείᾳ γενόμενος.
Εἶπον οὖν κάλλιστα τὸν Εὔστροφον τῷ ἀριθμῷ
λύειν τὴν ἀπορίαν. ‘ἐπεὶ γάρ’ ἔφην ‘εἰς τὸ ἄρτιον νενεμη-
μένου παντὸς ἀριθμοῦ καὶ τὸ περιττὸν | ἡ μὲν μονὰς
ἀμφοτέρων ἐπίκοινός ἐστι τῇ δυνάμει (διὸ καὶ προστι-
θεμένη τὸν μὲν περιττὸν ἀριθμὸν ἄρτιον ποιεῖ τὸν δ' ἄρτιον
περιττόν), ἀρχὴν δὲ τοῦ μὲν ἀρτίου τὰ δύο τοῦ δὲ περιττοῦ
τὰ τρία ποιοῦνται, τὰ δὲ πέντε γεννᾶται τούτων πρὸς
ἀλλήλους μιγνυμένων, εἰκότως ἔσχηκε τιμὴν ὁ πρῶτος
ἐκ πρώτων ἀποτελούμενος καὶ γάμος ἐπωνόμασται τῇ
τοῦ ἀρτίου πρὸς τὸ θῆλυ περιττοῦ δ' αὖ πρὸς τὸ ἄρρεν
Πλούταρχος , De Pythiae oraculis (394d-409d)

καὶ μουσικὴν Ἔρως δύναμιν οὐκ ἐντίθησιν, ἐνυπάρχουσαν

δὲ κινεῖ καὶ ἀναθερμαίνει λανθάνουσαν καὶ ἀργοῦσαν. ἢ
μηδένα νῦν ἐρᾶν, ὦ ξένε, λέγωμεν, ἀλλὰ φροῦδον οἴχε-
σθαι τὸν ἔρωτα, ὅτι μέτροις οὐδεὶς οὐδ' ᾠδαῖς ‘ῥίμφα
παιδείους’ ὡς Πίνδαρος ἔφη (Isth. II 3) ‘τοξεύει μελι-
γήρεας ὕμνους;’ | ἀλλ' ἄτοπον· ἔρωτες γὰρ ἔτι πολλοὶ τῶν
ἀνθρώπων ἐπιστρέφονται, ψυχαῖς δ' ὁμιλοῦντες οὐκ
εὐφυῶς οὐδ' ἑτοίμως πρὸς μουσικὴν ἐχούσαις ἄναυλοι μὲν
καὶ ἄλυροι λάλοι δ' οὐδὲν ἧττόν εἰσι καὶ διάπυροι τῶν
παλαιῶν· ἔτι δ' οὐδ' ὅσιον εἰπεῖν ἢ καλὸν ὡς ἀνέραστος
ἦν ἡ Ἀκαδήμεια καὶ ὁ Σωκράτους καὶ Πλάτωνος χορός,
ὧν λόγοις μὲν ἐρωτικοῖς ἐντυχεῖν ἔστι, ποιήματα δ' οὐκ
ἀπολελοίπασι. τί δ' ἀπολείπει τοῦ λέγοντος ἐρωτικὴν μό-
νην γεγονέναι Σαπφὼ γυναικῶν ὁ μαντικὴν φάσκων
μόνην γεγονέναι Σίβυλλαν καὶ Ἀριστονίκαν καὶ ὅσαι διὰ
μέτρων ἐθεμίστευσαν; ‘ὁ μὲν γὰρ οἶνος’ ὡς ἔλεγε Χαιρή-
μων (fr. 16) ‘τοῖς τρόποις κεράννυται τῶν πινόντων’· ὁ
δὲ μαντικὸς ἐνθουσιασμός, ὥσπερ ὁ ἐρωτικός, χρῆται τῇ
ὑποκειμένῃ δυνάμει καὶ κινεῖ τῶν δεξαμένων ἕκαστον καθ'
67
ὃ πέφυκεν.’
Πλούταρχος , De defectu oraculorum (409e-438d)

ἔταξε καὶ συνήρμοσε δι' ἀναλογίας καὶ μεσότητος· εἶθ'

ἑκάστῃ λόγον ἐγκαταστήσας ὥσπερ ἁρμοστὴν καὶ φύ-
λακα κόσμους ἐποίησε τοσούτους, ὅσα γένη τῶν πρώτων
σωμάτων ὑπῆρχε. ταῦτα μὲν οὖν τῇ Πλάτωνος ἀνακείσθω
χάριτι δι' Ἀμμώνιον· ἐγὼ δὲ περὶ μὲν ἀριθμοῦ κόσμων
οὐκ ἄν ποτε διισχυρισαίμην ὅτι τοσοῦτοι, τὴν δὲ πλείονας
μὲν ἑνὸς οὐ μὴν ἀπείρους ἀλλ' ὡρισμένους πλήθει τιθεμέ-
νην δόξαν οὐδετέρας ἐκείνων ἀλογωτέραν ἡγοῦμαι, τὸ
φύσει τῆς ὕλης σκεδαστὸν καὶ μεριστὸν ὁρῶν οὔτ' ἐφ'
ἑνὸς μένον οὔτ' εἰς ἄπειρον ὑπὸ τοῦ λόγου βαδίζειν
ἐώμενον. | εἰ δ' ἀλλαχόθι που κἀνταῦθα τῆς Ἀκαδημείας
ὑπομιμνήσκοντες ἑαυτοὺς τὸ ἄγαν τῆς πίστεως ἀφαιρῶ-
μεν καὶ τὴν ἀσφάλειαν ὥσπερ ἐν χωρίῳ σφαλερῷ τῷ περὶ
τῆς ἀπειρίας λόγῳ μόνον διασῴζωμεν.’
Ἐμοῦ δὲ ταῦτ' εἰπόντος ὁ Δημήτριος ‘ὀρθῶς’ ἔφη
’Λαμπρίας παραινεῖ. ‘πολλαῖς γὰρ οἱ θεοὶ μορφαῖς’ οὐ
’σοφισμάτων’ ὡς Εὐριπίδης (fr. 972) φησίν, ἀλλὰ πραγ-
μάτων ‘σφάλλουσιν ἡμᾶς’, ὅταν ὡς ἐπιστάμενοι τολμῶ-
μεν ἀποφαίνεσθαι περὶ τηλικούτων. ‘ἀλλ' ἀνοιστέος ὁ
λόγος’, ὡς αὑτὸς ἀνήρ (fr. 970) φησιν, ἐπὶ τὴν ἐξ ἀρχῆς
ὑπόθεσιν. τὸ γὰρ ἀφισταμένων καὶ ἀπολειπόντων τὰ
Πλούταρχος , De tranquillitate animi (464e-477f)

Stephanus p.467, sec. E, line 3
τους; ἀρχὴν παραγγέλλων διήμαρτες; ἐν ἀγρῷ διάξεις

ἐπιμελόμενος τῶν ἰδίων. ἀλλὰ φιλίαν μνώμενος ἡγεμόνος
ἀπώσθης; ἀκινδύνως καὶ ἀπραγμόνως βιώσῃ. πάλιν ἐν
πράγμασιν ἀσχολίας ἔχουσι καὶ φροντίδας γέγονας;
’οὐδὲ θερμὸν ὕδωρ τόσον γε τεύξει μαλθακὰ γυῖα’

κατὰ Πίνδαρον (Nem. 4, 4), ὡς δόξα ποιεῖ καὶ τὸ τιμᾶσθαι
μετά τινος δυνάμεως ‘πόνον ἡδὺν κάματόν τ' εὐκάματον’
(Eur. Bacch. 66). ἀλλά τις ἀπήντηκεν ἐκ διαβολῆς ἢ φθό-
νου δυσημερία καὶ σκορακισμός; ἐπὶ τὰς Μούσας οὔριον
τὸ πνεῦμα καὶ τὴν Ἀκαδήμειαν, ὥσπερ Πλάτωνι χειμα-
68
σθέντι περὶ τὴν Διονυσίου φιλίαν.

Διὸ καὶ τοῦτο πρὸς εὐθυμίαν μέγα, τὸ τοὺς ἐνδόξους
ἀποθεωρεῖν, εἰ μηδὲν ὑπὸ τῶν αὐτῶν πεπόνθασιν. οἷον
ἀπαιδία τὸ λυποῦν ἐστι; τοὺς Ῥωμαίων ὅρα βασιλεῖς, ὧν
οὐδεὶς υἱῷ τὴν ἀρχὴν ἀπέλιπε. πενίᾳ δυσφορεῖς παρούσῃ;
καὶ τίς ἂν ἐβούλου μᾶλλον εἶναι Βοιωτῶν ἢ Ἐπαμεινώνδας;
τίς δὲ Ῥωμαίων ἢ Φαβρίκιος; ‘ἀλλὰ διέφθαρταί μου τὸ
γύναιον.’ οὐκ ἀνέγνωκας οὖν τὸ ἐπίγραμμα τὸ ἐν Δελφοῖς

Πλούταρχος , De cupiditate divitiarum (523c-528b)

θαυμάζειν ἢ τὸν πλοῦτον μαθόντες μηδ' ἐπ' ἄλλῳ τινὶ

ζῆν ἢ τῷ πολλὰ κεκτῆσθαι κώλυσιν τοῦ ἰδίου βίου τὸν
ἐκείνων ποιοῦνται, καὶ νομίζουσιν αὑτῶν ἀφαιρεῖσθαι τὸν
χρόνον, ὅσον ἐκείνοις προστίθησι. διὸ καὶ ζώντων μὲν ἔτι
τῶν πατέρων λανθάνοντες ἁμωσγέπως παρακλέπτουσι τῆς
ἡδονῆς καὶ ἀπολαύουσιν ὥσπερ ἀλλοτρίων, μεταδιδόντες
φίλοις ἀναλίσκοντες εἰς ἐπιθυμίας ἔτι ἀκούοντες ἔτι μαν-
θάνοντες. ὅταν δ' ἀποθανόντων τὰς κλεῖς παραλάβωσι
καὶ τὰς σφραγῖδας, ἕτερον βίου σχῆμ' αὐτοῖς ἐστι καὶ
πρόσωπον ἀγέλαστον αὐστηρὸν ἀνέντευκτον· οὐ κολοφὼν
οὐ σφαῖρα οὐ τραχηλισμὸς οὐκ Ἀκαδήμεια οὐ Λύκειον ,
ἀλλ' οἰκετῶν ἀνάκρισις καὶ γραμματείων ἐπίσκεψις καὶ
πρὸς οἰκονόμους ἢ χρεώστας διαλογισμὸς καὶ ἀσχολία καὶ
φροντὶς ἀφαιρουμένη τὸ ἄριστον καὶ συνελαύνουσα νυκτὸς
εἰς τὸ βαλανεῖον,
’γυμνάσια δ' οἷσιν ἐνετράφη Δίρκης θ' ὕδωρ’ (Eur. Phoen. 368)
Πλούταρχος , De sera numinis vindicta (548a-568a)

ἄτακτον. ὥστ' οὐχ ὁρῶ, τί χρήσιμον ἔνεστι τοῖς ὀψὲ δὴ

τούτοις ἀλεῖν λεγομένοις μύλοις τῶν θεῶν καὶ ποιοῦσι
τὴν δίκην ἀμαυρὰν καὶ τὸν φόβον ἐξίτηλον τῆς κακίας.’
Ῥηθέντων οὖν τούτων κἀμοῦ πρὸς αὐτοῖς ὄντος ὁ
Τίμων ‘πότερον’ εἶπεν ‘ἐπιθῶ καὶ αὐτὸς ἤδη τῷ λόγῳ τὸν
κολοφῶνα τῆς ἀπορίας, ἢ πρὸς ταῦτ' ἐάσω πρότερον αὐτὸν
διαγωνίσασθαι;’ ‘τί γάρ’ ἔφην ἐγώ ‘δεῖ τὸ τρίτον ἐπενεγ-
κεῖν κῦμα καὶ προσκατακλύσαι τὸν λόγον, εἰ τὰ πρῶτα μὴ
69
δυνατὸς ἔσται διώσασθαι μηδ' ἀποφυγεῖν ἐγκλήματα;

πρῶτον οὖν ὥσπερ ἀφ' ἑστίας ἀρχόμενοι πατρῴας τῆς
πρὸς τὸ θεῖον εὐλαβείας τῶν ἐν Ἀκαδημείᾳ φιλοσόφων τὸ
μὲν ὡς εἰδότες τι περὶ τούτων λέγειν ἀφοσιωσόμεθα.
πλέον γάρ ἐστι τοῦ περὶ μουσικῶν ἀμούσους καὶ πολεμι-
κῶν ἀστρατεύτους διαλέγεσθαι τὸ τὰ θεῖα καὶ τὰ δαιμόνια
πράγματα διασκοπεῖν ἀνθρώπους ὄντας, οἷον ἀτέχνους
τεχνιτῶν διάνοιαν ἀπὸ δόξης καὶ ὑπονοίας κατὰ τὸ εἰκὸς
μετιόντας. οὐ γὰρ ἰατροῦ μὲν ἰδιώτην ὄντα συμβαλεῖν
λογισμόν, ὡς πρότερον οὐκ ἔτεμεν ἀλλ' ὕστερον οὐδ'
ἐχθὲς ἔκαυσεν ἀλλὰ σήμερον, ἔργον ἐστί, περὶ θεῶν δὲ
θνητὸν ῥᾴδιον ἢ βέβαιον εἰπεῖν ἄλλο πλὴν ὅτι τὸν καιρὸν
εἰδὼς ἄριστα τῆς περὶ τὴν κακίαν ἰατρείας | ὡς φάρμακον
Πλούταρχος , De exilio (599a-607f) Stephanus p.603, sec. B, line 10
ὁ δὲ Ναυσίθοος τὴν εὐρύχωρον Ὑπέρειαν καταλιπὼν διὰ

τὸ γειτνιᾶν τοὺς Κύκλωπας αὐτῇ καὶ μεταστὰς εἰς νῆσον
’ἑκὰς ἀνδρῶν ἀλφηστάων’ (ζ 8) καὶ κατοικῶν ἀνεπίμικτος
ἀνθρώπων ‘ἀπάνευθε πολυκλύστῳ ἐνὶ πόντῳ’ (ζ 204) τὸν
ἥδιστον παρεσκεύασε βίον τοῖς ἑαυτοῦ πολίταις. τὰς δὲ
Κυκλάδας πρότερον μὲν οἱ Μίνω παῖδες, ὕστερον δ' οἱ
Κόδρου καὶ Νείλεω κατῴκησαν, ἐν αἷς τὰ νῦν οἱ ἀνόητοι
φυγάδες οἴονται κολάζεσθαι. καίτοι ποία φυγαδικὴ
νῆσος οὐκ ἔστι πλατυτέρα τῆς Σκιλλουντίας χώρας, ἐν
ᾗ Ξενοφῶν μετὰ τὴν στρατείαν τὸ λιπαρὸν εἶδε γῆρας;
ἡ δ' Ἀκαδήμεια, τρισχιλίων δραχμῶν χωρίδιον ἐωνη-
μένον, οἰκητήριον ἦν Πλάτωνος καὶ Ξενοκράτους καὶ
Πολέμωνος αὐτόθι σχολαζόντων καὶ καταβιούντων τὸν
ἅπαντα χρόνον πλὴν μίαν ἡμέραν, ἐν ᾗ Ξενοκράτης καθ'
ἕκαστον ἔτος εἰς ἄστυ κατῄει Διονυσίων καινοῖς τραγῳ-
δοῖς ἐπικοσμῶν, ὡς ἔφασαν, τὴν ἑορτήν. Ἀριστοτέλην δὲ
καὶ λελοιδόρηκε Θεόκριτος ὁ Χῖος (FHG. II p. 86), ὅτι
τὴν παρὰ Φιλίππῳ καὶ Ἀλεξάνδρῳ δίαιταν ἀγαπήσας

’εἵλετο ναίειν
ἀντ' Ἀκαδημείας Βορβόρου ἐν προχοαῖς.’
Πλούταρχος , De exilio (599a-607f) Stephanus p.603, sec. C, line 9
ἡ δ' Ἀκαδήμεια, τρισχιλίων δραχμῶν χωρίδιον ἐωνη-

μένον, οἰκητήριον ἦν Πλάτωνος καὶ Ξενοκράτους καὶ
70
Πολέμωνος αὐτόθι σχολαζόντων καὶ καταβιούντων τὸν

ἅπαντα χρόνον πλὴν μίαν ἡμέραν, ἐν ᾗ Ξενοκράτης καθ'
ἕκαστον ἔτος εἰς ἄστυ κατῄει Διονυσίων καινοῖς τραγῳ-
δοῖς ἐπικοσμῶν, ὡς ἔφασαν, τὴν ἑορτήν. Ἀριστοτέλην δὲ
καὶ λελοιδόρηκε Θεόκριτος ὁ Χῖος (FHG. II p. 86), ὅτι
τὴν παρὰ Φιλίππῳ καὶ Ἀλεξάνδρῳ δίαιταν ἀγαπήσας

’εἵλετο ναίειν
ἀντ' Ἀκαδημείας Βορβόρου ἐν προχοαῖς.’

ἔστι γὰρ ποταμὸς περὶ Πέλλην, ὃν Μακεδόνες Βόρβορον
καλοῦσι. τὰς δὲ νήσους ὥσπερ ἐπίτηδες ὑμνῶν καὶ συν-
ιστὰς ἡμῖν ὁ ποιητής (Ξ 230)

’Λῆμνον δ' εἰσαφίκανε, πόλιν θείοιο Θόαντος·’
Πλούταρχος , De exilio (599a-607f) Stephanus p.605, sec. A, line 8
τερον. τὸ δ' ‘Ἡροδότου Ἁλικαρνασσέως ἱστορίης ἀπό-

δεξις ἥδε’ πολλοὶ μεταγράφουσιν ‘Ἡροδότου Θουρίου’·
μετῴκησε γὰρ εἰς Θουρίους καὶ τῆς ἀποικίας ἐκείνης
μετέσχε. τὸ δ' ἱερὸν | καὶ δαιμόνιον ἐν μούσαις πνεῦμα,
’Φρυγίας κοσμήτορα μάχας,’ Ὅμηρον οὐ τοῦτο πεποίηκε
πολλαῖς ἀμφισβητήσιμον πόλεσιν, ὅτι μὴ μιᾶς ἐστιν
ἐγκωμιαστής; καὶ ξενίου Διὸς πολλαὶ τιμαὶ καὶ μεγάλαι.
εἰ δὲ φήσει τις ὅτι δόξαν οὗτοι καὶ τιμὰς ἐθήρευον,
ἐπὶ τοὺς σοφοὺς ἐλθὲ καὶ τὰς σοφὰς Ἀθήνησι σχολὰς καὶ
διατριβάς· ἀναπέμπασαι τὰς ἐν Λυκείῳ τὰς ἐν Ἀκαδη-
μείᾳ τὴν Στοὰν τὸ Παλλάδιον τὸ Ὠιδεῖον. εἰ τὴν Περι-
πατητικὴν ἀσπάζῃ μάλιστα καὶ τεθαύμακας, Ἀριστοτέλης
ἦν ἐκ Σταγίρων, Θεόφραστος ἐξ Ἐρέσου, Στράτων ἐκ
Λαμψάκου, Λύκων ἐκ Τρωάδος, Ἀρίστων ἐκ Κέω, Κρι-
τόλαος Φασηλίτης· εἰ τὴν Στωικήν, Ζήνων Κιτιεύς,
Κλεάνθης Ἄσσιος, Χρύσιππος Σολεύς, Διογένης Βαβυ-
λώνιος, Ἀντίπατρος Ταρσεύς, ὁ δ' Ἀθηναῖος Ἀρχέδημος
εἰς τὴν Πάρθων μεταστὰς ἐν Βαβυλῶνι Στωικὴν δια-
δοχὴν ἀπέλιπε. τίς οὖν τούτους ἐδίωξεν; οὐδείς· ἀλλ' αὐ-
τοὶ διώκοντες ἡσυχίαν, ἧς οὐ πάνυ μέτεστιν οἴκοι τοῖς
ἡντιναοῦν δόξαν ἢ δύναμιν ἔχουσι, τὰ μὲν ἄλλα λόγοις
Πλούταρχος , Quaestiones convivales (612c-748d)

71
πάτριοι λόγοι καὶ τὸν νάρθηκα τῷ θεῷ συγκαθιεροῦσιν,

ὡς ἢ μηδενὸς δέον μνημονεύειν τῶν ἐν οἴνῳ πλημμελη-
θέντων ἢ παντελῶς ἐλαφρᾶς καὶ παιδικῆς νουθεσίας δεο-
μένων. ἐπεὶ δὲ καὶ σοὶ δοκεῖ τῶν μὲν ἀτόπων ἡ λήθη τῷ
ὄντι σοφὴ κατ' Εὐριπίδην (Or. 213) εἶναι, τὸ δ' ὅλως
ἀμνημονεῖν τῶν ἐν οἴνῳ μὴ μόνον τῷ φιλοποιῷ λεγομένῳ
μάχεσθαι τῆς τραπέζης, ἀλλὰ καὶ τῶν φιλοσόφων τοὺς
ἐλλογιμωτάτους ἀντιμαρτυροῦντας ἔχειν, Πλάτωνα καὶ
Ξενοφῶντα καὶ Ἀριστοτέλην καὶ Σπεύσιππον Ἐπίκουρόν
τε καὶ Πρύτανιν καὶ Ἱερώνυμον καὶ Δίωνα τὸν ἐξ Ἀκα-
δημίας, ὡς ἄξιόν τινος σπουδῆς πεποιημένους ἔργον
ἀναγράψασθαι λόγους παρὰ πότον γενομένους, ᾠήθης τε
δεῖν ἡμᾶς τῶν σποράδην πολλάκις ἔν τε Ῥώμῃ μεθ' ὑμῶν
καὶ παρ' ἡμῖν ἐν τῇ Ἑλλάδι παρούσης ἅμα τραπέζης καὶ
κύλικος φιλολογηθέντων συναγαγεῖν τὰ ἐπιτήδεια, πρὸς
τοῦτο γενόμενος τρία μὲν ἤδη σοι πέπομφα τῶν βιβλίων,
ἑκάστου δέκα προβλήματα περιέχοντος, πέμψω δὲ καὶ
τὰ λοιπὰ ταχέως, ἂν ταῦτα δόξῃ μὴ παντελῶς ἄμουσα
μηδ' ἀπροσδιόνυσ' εἶναι.



’ὡς ἀν' ἐχινόποδας καὶ ἀνὰ τρηχεῖαν ὄνωνιν
φύονται μαλακῶν ἄνθεα λευκοΐων.’

ὅσαι δ' ἄνευ σπουδῆς ἐπεισκωμάζουσιν τοῖς συμποσίοις
παιδιαί, ταύτας ἐπιμελῶς διακελεύσεται τοῖς συμπόταις
εὐλαβεῖσθαι, μὴ λάθωσιν ὕβριν ... καθάπερ ὑοσκύαμον
ἐμβαλόντες οἴνῳ τοῖς λεγομένοις προστάγμασιν ἐξυβρί-
ζουσιν, προστάττοντες ᾄδειν ψελλοῖς ἢ κτενίζεσθαι φα-
λακροῖς ἢ ἀσκωλιάζειν χωλοῖς. ὥσπερ Ἀγαπήστορι τῷ
Ἀκαδημαϊκῷ λεπτὸν ἔχοντι καὶ κατεφθινηκὸς τὸ σκέλος
ἐπηρεάζοντες οἱ ξυμπόται πάντας ἐκέλευσαν ἐπὶ τοῦ
δεξιοῦ ποδὸς ἑστῶτας ἐκπιεῖν τὸ ποτήριον ἢ ζημίαν κατα-
βαλεῖν· τοῦ δὲ προστάσσειν περιελθόντος εἰς αὐτόν, ἐκέ-
λευσε πάντας οὕτως πιεῖν, ὡς ἂν αὐτὸν ἴδωσιν· καὶ κερα-
μίου στενοῦ κομισθέντος εἰς τοῦτο τὸν ἀσθενῆ πόδα καθ-
εὶς ἐξέπιε τὸ ποτήριον, οἱ δ' ἄλλοι πάντες, ὡς ἐφαίνετο
72
πειρωμένοις ἀδύνατον, ἀπέτισαν τὴν ζημίαν. | χαρίεις

οὖν Ἀγαπήστωρ, καὶ ποιητέον εὐκόλους οὕτω καὶ ἱλαρὰς
τὰς ἀμύνας· ... προστάγμασιν ἐθιστέον χρῆσθαι πρὸς
ἡδονὴν καὶ ὠφέλειαν, τὰ οἰκεῖα καὶ δυνατὰ καὶ κοσμοῦντα

τοῦδε παρ' Αἰγαίωνι θεῷ τελέοντες ἀγῶνα,

θήσουσιν νίκης σύμβολον Ἰσθμιάδος,
ζήλῳ τῶν Νεμέηθε· πίτυν δ' ἀποτιμήσουσιν,
ἣ πρὶν ἀγωνιστὰς ἔστεφε τοὺς Ἐφύρῃ.’

ἔτι δ' οἶμαι Προκλέους ἐντετυχηκέναι γραφῇ (FHG II
342) περὶ τῶν Ἰσθμίων ἱστοροῦντος, ὅτι τὸν πρῶτον
ἀγῶν' ἔθεσαν περὶ στεφάνου πιτυΐνου· ὕστερον δέ, τοῦ
ἀγῶνος ἱεροῦ γενομένου, ἐκ τῆς Νεμεακῆς πανηγύρεως
μετήνεγκαν ἐνταῦθα τὸν τοῦ σελίνου στέφανον. ὁ δὲ
Προκλῆς οὗτος ἦν εἷς τῶν ἐν Ἀκαδημίᾳ Ξενοκράτει
συσχολασάντων.’



ΒΙΒΛΙΟΝ ΕΚΤΟΝ
Τιμόθεον τὸν Κόνωνος, ὦ Σόσσιε Σενεκίων, ὡς

ἐκ τῶν πολυτελῶν καὶ στρατηγικῶν δείπνων ἀναλαβὼν
ὁ Πλάτων ἐδείπνισεν ἐν Ἀκαδημίᾳ μουσικῶς καὶ ἀφελῶς
’ταῖς ἀφλεγμάντοις’ ὥς φησιν ὁ Ἴων (PLG II p. 257)
’τραπέζαις’, αἷς ὕπνοι τε καθαροὶ καὶ βραχυόνειροι φαν-
τασίαι, τοῦ σώματος εὐδίαν καὶ γαλήνην ἔχοντος, ἕπονται,
μεθ' ἡμέραν [οὖν] ὁ Τιμόθεος αἰσθόμενος τῆς διαφορᾶς ἔφη
τοὺς παρὰ Πλάτωνι δειπνήσαντας καὶ τῇ ὑστεραίᾳ καλῶς
γίνεσθαι. μέγα γὰρ ὡς ἀληθῶς εὐημερίας ἐφόδιον εὐ-
κρασία σώματος ἀβαπτίστου καὶ ἐλαφροῦ καὶ παρεστῶτος
ἀνυπόπτως ἐπὶ πᾶσαν ἐνέργειαν. ἀλλ' ἕτερον οὐκ ἔλαττον
73
ὑπῆρχε τοῦτο τοῖς παρὰ Πλάτωνι δειπνήσασιν, ἡ τῶν

λαληθέντων παρὰ πότον ἀναθεώρησις· αἱ μὲν γὰρ τῶν

παθῶν καὶ τὸν ἀγωνιστὴν ἐπεισαγούσης. ἐμνήσθησαν δὲ

καὶ τῆς Ἀλεξάνδρου τοῦ βασιλέως τελευτῆς καὶ τῆς Διο-
γένους τοῦ Κυνὸς ἡμέρᾳ μιᾷ γενομένης. καὶ τὸν μὲν
Ἄτταλον ἐν τοῖς ἑαυτοῦ γενεθλίοις τὸν βασιλέα τελευτῆσαι
συνεφωνεῖτο· Πομπήιον δὲ Μᾶγνον οἱ μὲν ἐν τοῖς γενε-
θλίοις ἔφασαν, οἱ δὲ πρὸ μιᾶς ἡμέρας τῶν γενεθλίων ἀπο-
θανεῖν περὶ Αἴγυπτον. ἧκεν δὲ καὶ Πίνδαρος ἐπὶ μνήμην ἐν
Πυθίοις γενόμενος, πολλῶν καὶ καλῶν ὕμνων τῷ θεῷ
χορηγός.
Ὁ δὲ Φλῶρος οὐδὲ Καρνεάδην ἀπαξιοῦν ἔφη μνή-
μης ἐν τοῖς Πλάτωνος γενεθλίοις, ἄνδρα τῆς Ἀκαδημίας
εὐκλεέστατον ὀργιαστήν· Ἀπόλλωνος γὰρ ἀμφοτέρους
ἑορτῇ γενέσθαι, τὸν μὲν [γὰρ] Θαργηλίοις Ἀθήνησιν, τὸν
δὲ Κάρνεια Κυρηναίων ἀγόντων· ‘ἑβδόμῃ δ' ἀμφοτέρας
ἑορτάζουσιν, καὶ τὸν θεὸν ὡς ταύτῃ γενόμενον ὑμεῖς’
εἶπεν ‘οἱ προφῆται καὶ ἱερεῖς Ἑβδομαγενῆ καλεῖτε. διὸ
τοὺς Ἀπόλλωνι τὴν Πλάτωνος τέκνωσιν ἀνατιθέντας οὐκ
ἂν οἶμαί τινα φάναι καταισχύνειν τὸν θεόν, ἐπὶ μείζονα
πάθη καὶ νοσήματα τοῦτον ἡμῖν διὰ Σωκράτους ἰατρὸν
ὥσπερ ἑτέρου Χείρωνος ἀπειργασμένον.’ ἅμα δὲ τῆς λεγο
Πλούταρχος , Quaestiones convivales (612c-748d) Stephanus p.741, sec.

C, line 11
Πότερόν ἐστι πιθανώτερον τὸ ἀρτίους εἶναι τοὺς σύμπαντας

ἀστέρας ἢ περιττούς
ὅρκοις δ' ἄνδρας ἐξαπατητέον;’ καὶ ὁ Γλαυκίας ‘ἐγὼ

μέν’ ἔφη ‘κατὰ Πολυκράτους ἀκήκοα τοῦ τυράννου λεγό-
μενον τὸν λόγον τοῦτον· εἰκὸς δὲ καὶ καθ' ἑτέρων λέγε-
σθαι· σὺ δὲ πρὸς τί τοῦτ' ἐρωτᾷς;’ ‘ὅτι νὴ Δί'’ ὁ Σῶ-
σπις ἔφη ‘τοὺς μὲν παῖδας ἀστραγάλοις ὁρῶ τοὺς δ' Ἀκα-
74
δημαϊκοὺς λόγοις ἀρτιάζοντας· οὐδὲν γὰρ οἱ τοιοῦτοι στοχα-

σμοὶ διαφέρουσιν τῶν ἐρωτώντων, πότερον ἄρτια τῇ χειρὶ
συνειληφότες ἢ περιττὰ προτείνουσιν.’ ἐπαναστὰς οὖν ὁ
Πρωτογένης καί με καλέσας ἐξ ὀνόματος ‘τί παθόντες’
εἶπεν ‘τοὺς ῥήτορας τούτους τρυφᾶν ἐῶμεν, ἑτέρων κατα-
γελῶντας, αὐτοὺς δὲ μηδὲν ἐρωτωμένους μηδὲ συμβολὰς
λόγων τιθέντας; εἰ μὴ νὴ Δία φήσουσι μηδὲν αὐτοῖς μετ-
εῖναι τῆς ἐν οἴνῳ κοινωνίας, Δημοσθένους ἐπαινέταις
καὶ ζηλωταῖς οὖσιν, ἀνδρὸς ἐν ἅπαντι τῷ βίῳ μηδέποτε
πιόντος οἶνον.’ ‘οὐκ αἴτιον’ ἔφην ἐγώ ‘τοῦτο τούτων, ἀλλ'
ἡμεῖς οὐδὲν αὐτοὺς ἠρωτήκαμεν· εἰ δὲ μή τι σὺ χρησιμώ
Πλούταρχος , Amatorius (748e-771e) Stephanus p.763, sec. E, line 11
τῆς ἔχειν ἀδηρίτως τὸ πρωτεῖον, οὕτως αἱ τρεῖς στάσεις

αἱ περὶ θεῶν, διχοφρονοῦσαι καὶ ψῆφον ἄλλην ἄλλη φέ-
ρουσαι καὶ μὴ δεχόμεναι ῥᾳδίως τὸν ἐξ ἑτέρας, περὶ ἑνὸς
βεβαίως ὁμογνωμονοῦσι καὶ κοινῇ τὸν Ἔρωτα συνεγ-
γράφουσιν εἰς θεοὺς ποιητῶν οἱ κράτιστοι καὶ νομο-
θετῶν καὶ φιλοσόφων ‘ἀθρόᾳ φωνᾷ μέγ' ἐπαινέοντες’
ὥσπερ ἔφη τὸν Πιττακὸν ὁ Ἀλκαῖος αἱρεῖσθαι τοὺς Μυ-
τιληναίους τύραννον. Ἡμῖν δὲ βασιλεὺς καὶ ἄρχων καὶ
ἁρμοστὴς ὁ Ἔρως ὑφ' Ἡσιόδου καὶ Πλάτωνος καὶ Σό-
λωνος ἀπὸ τοῦ Ἑλικῶνος εἰς τὴν Ἀκαδημίαν ἐστεφανω-
μένος κατάγεται καὶ κεκοσμημένος εἰσελαύνει πολλαῖς
συνωρίσι φιλίας καὶ κοινωνίας, οὐχ οἵαν Εὐριπίδης
(fr. 595) φησὶν ‘ἀχαλκεύτοισιν ἐζεῦχθαι πέδαις’, ψυχρὰν
οὗτός γε καὶ βαρεῖαν ἐν χρείᾳ περιβαλὼν ὑπ' αἰσχύνης
ἀνάγκην, ἀλλ' ὑποπτέρου φερομένης ἐπὶ τὰ κάλλιστα
τῶν ὄντων καὶ θειότατα, περὶ ὧν ἑτέροις εἴρηται βέλτιον.’
Εἰπόντος δὲ ταῦτα τοῦ πατρός, ὁ Σώκλαρος |
’ὁρᾷς’ εἶπεν ‘ὅτι δεύτερον ἤδη τοῖς αὐτοῖς περιπεσὼν
οὐκ οἶδ' ὅπως βίᾳ σαυτὸν ἀπάγεις καὶ ἀποστρέφεις, οὐ
δικαίως χρεωκοπῶν, εἴ γε δεῖ τὸ φαινόμενον εἰπεῖν, ἱερὸν
Πλούταρχος , An seni Πολιτεία gerenda sit (783b-797f)

ἄθηλος ἵππῳ πῶλος ὣς ἅμα τρέχει

75
κατὰ Σιμωνίδην, ὡς Ἀριστείδης Κλεισθένει καὶ

Κίμων Ἀριστείδῃ καὶ Φωκίων Χαβρίᾳ καὶ Κάτων
Μαξίμῳ Φαβίῳ καὶ Σύλλᾳ Πομπήιος καὶ Φιλο-
ποίμενι Πολύβιος· νέοι γὰρ ὄντες πρεσβυτέροις
ἐπιβάλλοντες, εἶθ' οἷον παραβλαστάνοντες καὶ συν-
εξανιστάμενοι ταῖς ἐκείνων πολιτείαις καὶ πρά-
ξεσιν, ἐμπειρίαν καὶ συνήθειαν ἐκτῶντο πρὸς τὰ
κοινὰ μετὰ δόξης καὶ δυνάμεως.
Ὁ μὲν οὖν Ἀκαδημαϊκὸς Αἰσχίνης, σοφι-
στῶν τινων λεγόντων ὅτι προσποιεῖται γεγονέναι
Καρνεάδου μὴ γεγονὼς μαθητής, “ἀλλὰ τότε γ',”
εἶπεν, “ἐγὼ Καρνεάδου διήκουον, ὅτε τὴν ῥαχίαν
καὶ τὸν ψόφον ἀφεικὼς ὁ λόγος αὐτοῦ διὰ τὸ γῆρας
εἰς τὸ χρήσιμον συνῆκτο καὶ κοινωνικόν”· τῆς δὲ
πρεσβυτικῆς πολιτείας οὐ τῷ λόγῳ μόνον ἀλλὰ καὶ
ταῖς πράξεσιν ἀπηλλαγμένης πανηγυρισμοῦ καὶ
δοξοκοπίας, ὥσπερ τὴν ἶριν λέγουσιν ὅταν παλαιὰ
γενομένη τὸ βρομῶδες ἀποπνεύσῃ καὶ θολερὸν
εὐωδέστερον τὸ ἀρωματικὸν ἴσχειν, οὕτως οὐδέν
Πλούταρχος , De facie in orbe lunae (920b-945e)

ψαύσῃ μόνον, ὥς φατε, καὶ θίγῃ, δι' ὅλου τρεπόμενος

ἐκφωτίζεται. ταὐτὸν οὖν τοῦτο καὶ τοῖς εἰς βάθη τινὰ
καὶ φάραγγας συνωθοῦσιν ἐν τῇ σελήνῃ τὸν ἀέρα κἂν
καλῶς ἔοικε βοηθεῖν, ὑμᾶς τε διεξελέγχει τοὺς ἐξ ἀέρος
καὶ πυρὸς οὐκ οἶδ' ὅπως μιγνύντας αὐτῆς καὶ συναρμό-
ζοντας τὴν σφαῖραν. οὐ γὰρ οἷόν τε λείπεσθαι σκιὰν ἐπὶ
τῆς ἐπιφανείας, ὅταν ὁ ἥλιος ἐπιλάμπῃ τῷ φωτὶ πᾶν
ὁπόσον καὶ ἡμεῖς ἀποτεμνόμεθα τῇ ὄψει τῆς σελήνης.’
Καὶ ὁ Φαρνάκης ἔτι μου λέγοντος ‘τοῦτ' ἐκεῖνο πά-
λιν’ εἶπεν ‘ἐφ' ἡμᾶς ἀφῖκται τὸ περίακτον ἐκ τῆς Ἀκα-
δημείας, ἐν τῷ πρὸς ἑτέρους λέγειν διατρίβοντας ἑκάστο-
τε μὴ παρέχειν ἔλεγχον ὧν αὐτοὶ λέγουσιν, ἀλλ' ἀπολο-
γουμένοις ἀεὶ χρῆσθαι, μὴ κατηγοροῦσιν, ἂν ἐντυγχά-
νωσιν. ἐμὲ δ' οὖν οὐκ ἐξάξεσθε τήμερον εἰς τὸ διδόναι
λόγον ὧν ἐπικαλεῖτε τοῖς Στωικοῖς, πρὶν εὐθύνας λαβεῖν
παρ' ὑμῶν ἄνω τὰ κάτω τοῦ κόσμου ποιούντων.’ καὶ ὁ
Λεύκιος γελάσας ‘μόνον’ εἶπεν ‘ὦ τάν, μὴ κρίσιν ἡμῖν
ἀσεβείας ἐπαγγείλῃς, | ὥσπερ Ἀρίσταρχον ᾤετο δεῖν
Κλεάνθης τὸν Σάμιον ἀσεβείας προσκαλεῖσθαι τοὺς Ἕλ-
76
ληνας ὡς κινοῦντα τοῦ κόσμου τὴν ἑστίαν, ὅτι τὰ φαι-

νόμενα σῴζειν ἁνὴρ ἐπειρᾶτο μένειν τὸν οὐρανὸν ὑποτι
Πλούταρχος , De Stoicorum repugnantiis (1033a-1057b)

οὐκ ὀλίγων δ' ἀδηλότερον.’ τίς οὖν μᾶλλον ἐν τῷ σχολα-

στικῷ βίῳ τούτῳ κατεγήρασεν ἢ Χρύσιππος καὶ Κλεάνθης
καὶ Διογένης καὶ Ζήνων καὶ Ἀντίπατρος, οἵ γε καὶ τὰς
αὑτῶν κατέλιπον πατρίδας, οὐδὲν ἐγκαλοῦντες ἀλλ' ὅπως
καθ' ἡσυχίαν ἐν τῷ Ὠιδείῳ καὶ ἐπὶ Ζωστῆρος σχολά-
ζοντες καὶ φιλολογοῦντες διάγωσιν; Ἀριστοκρέων γοῦν ὁ
Χρυσίππου μαθητὴς καὶ οἰκεῖος εἰκόνα χαλκῆν ἀναστηλώ-
σας ἐπέγραψε τόδε τὸ ἐλεγεῖον

‘τὸν νέον Χρύσιππον Ἀριστοκρέων ἀνέθηκε,
τῶν Ἀκαδημιακῶν στραγγαλίδων κοπίδα.’

τοῦτ' οὖν ὁ Χρύσιππος, ὁ γέρων, ὁ φιλόσοφος, ὁ τὸν βασι-
λικὸν καὶ πολιτικὸν ἐπαινῶν βίον, τὸν δὲ σχολαστικὸν οὐ-
δὲν οἰόμενος τοῦ ἡδονικοῦ διαφέρειν. ὅσοι γε μὴν ἄλλοι
πολιτείᾳ προσίασιν, ἔτι μᾶλλον ἐναντιοῦνται τοῖς αὑτῶν
δόγμασι· καὶ γὰρ ἄρχουσι καὶ δικάζουσι καὶ συμβου-
λεύουσι καὶ νομοθετοῦσι καὶ κολάζουσι καὶ τιμῶσιν, ὡς
πόλεων μὲν οὐσῶν ἐν αἷς πολιτεύονται, βουλευτῶν δὲ καὶ
δικαστῶν ἀεὶ τῶν λαγχανόντων, στρατηγῶν δὲ τῶν χειρο-
τονουμένων, νόμων δὲ τῶν Κλεισθένους καὶ Λυκούργου

εσκεύακεν ἐρρωμένως καὶ μετὰ σπουδῆς καὶ φιλοτιμίας

τοσαύτης, ὥστε μὴ παντὸς εἶναι καταμαθεῖν τὸ ἀρέσκον,
αὐτοὶ δήπου λέγουσι, τὴν δεινότητα θαυμάζοντες τοῦ ἀν-
δρὸς καὶ τὸν Καρνεάδην οὐθὲν οἰόμενοι λέγειν ἴδιον, ἀλλ'
ἐξ ὧν ἐπεχείρησε Χρύσιππος εἰς τοὐναντίον, ὁρμώμενον
ἐπιτίθεσθαι τοῖς λόγοις αὐτοῦ καὶ πολλάκις παραφθέγγε-
σθαι· ‘δαιμόνιε, φθίσει σε τὸ σὸν μένος’ (Ζ 407), ὡς
μεγάλας ἀφορμὰς καθ' ἑαυτοῦ διδόντα τοῖς κινεῖν τὰ δόγ-
ματα καὶ διαβάλλειν βουλομένοις. ἐπὶ δὲ τοῖς κατὰ Συνη-
θείας ἐκδοθεῖσιν οὕτω κομῶσι καὶ μεγαληγοροῦσιν, ὥστε
77
τοὺς πάντων ὁμοῦ τῶν Ἀκαδημαϊκῶν λόγους εἰς ταὐτὸ

συμφορηθέντας οὐκ ἀξίους εἶναι παραβαλεῖν οἷς Χρύ-
σιππος ἔγραψεν εἰς διαβολὴν τῶν αἰσθήσεων. καὶ τοῦτο
μὲν ἀπειρίας τῶν λεγόντων ἢ φιλαυτίας σημεῖόν ἐστιν·
ἐκεῖνο δ' ἀληθές, ὅτι βουληθεὶς αὖθις συνειπεῖν τῇ συνη-
θείᾳ καὶ ταῖς αἰσθήσεσιν ἐνδεέστερος γέγονεν αὑτοῦ καὶ
τὸ σύνταγμα τοῦ συντάγματος μαλακώτερον. ὥστ' αὐτὸν
ἑαυτῷ μάχεσθαι, κελεύοντα μὲν ἀεὶ τὰ ἐναντία μὴ μετὰ
συνηγορίας ἀλλὰ μετ' ἐνδείξεως τοῦ ὅτι ψευδῆ ἐστι παρα-
τίθεσθαι, τῶν δ' αὑτοῦ δογμάτων κατήγορον ὄντα δεινό-
τερον ἢ συνήγορον, καὶ φυλάττεσθαι μὲν ἑτέροις παραι

φαντασίας καὶ περισπώσας ἐπὶ τἀναντία τὴν διάνοιαν, ὅτε

τοὺς προστιθεμένους τῇ ἑτέρᾳ καὶ μὴ ἐπέχοντας ἁμαρτά-
νειν λέγουσιν, ἂν μὲν ἀδήλοις εἴκωσι, προπίπτοντας, ἂν δὲ
ψευδέσι, διαψευδομένους, ἂν δὲ κοινῶς ἀκαταλήπτοις, δο-
ξάζοντας; καίτοι δεῖ, τριῶν ὄντων, ἢ μὴ πᾶσαν εἶναι φαν-
τασίαν εἱμαρμένης ἔργον ἢ πᾶσαν παραδοχὴν φαντασίας
καὶ συγκατάθεσιν ἀναμάρτητον ἢ μηδ' αὐτὴν τὴν εἱμαρ-
μένην ἀνεπίληπτον· | οὐκ οἶδα γὰρ ὅπως ἀνέγκλητός ἐστι
τοιαύτας ποιοῦσα φαντασίας, αἷς τὸ μὴ μάχεσθαι μηδ'
ἀντιβαίνειν ἀλλ' ἕπεσθαι καὶ εἴκειν ἐγκλητόν ἐστι. καὶ
μὴν ἔν γε τοῖς πρὸς τοὺς Ἀκαδημαϊκοὺς ἀγῶσιν ὁ πλεῖστος
λόγος αὐτῷ τε Χρυσίππῳ καὶ Ἀντιπάτρῳ περὶ τίνος γέ-
γονε; περὶ τοῦ ‘μήτε πράττειν μήθ' ὁρμᾶν ἀσυγκαταθέ-
τως, ἀλλὰ πλάσματα λέγειν καὶ κενὰς ὑποθέσεις τοὺς
ἀξιοῦντας οἰκείας φαντασίας γενομένης εὐθὺς ὁρμᾶν μὴ
εἴξαντας μηδὲ συγκαταθεμένους.’ αὖθις δέ φησι Χρύσιπ-
πος καὶ τὸν θεὸν ψευδεῖς ἐμποιεῖν φαντασίας καὶ τὸν σο-
φόν, οὐ συγκατατιθεμένων οὐδ' εἰκόντων δεομένους ἡμῶν,
ἀλλὰ πραττόντων μόνον καὶ ὁρμώντων ἐπὶ τὸ φαινόμενον·
ἡμᾶς δὲ φαύλους ὄντας ὑπ' ἀσθενείας συγκατατίθεσθαι
ταῖς τοιαύταις φαντασίαις. ἡ δὲ τούτων τῶν λόγων ταραχὴ
Πλούταρχος , De communibus notitiis adversus Stoicos (1058e-1086b)

78
{ΕΤΑΙΡΟΣ.} Σοὶ μὲν εἰκός, ὦ Διαδούμενε, μὴ πάνυ

μέλειν, εἴ τινι δοκεῖτε παρὰ τὰς κοινὰς φιλοσοφεῖν ἐννοίας,
ὁμολογοῦντί γε καὶ τῶν αἰσθήσεων περιφρονεῖν, ἀφ' ὧν σχε-
δὸν αἱ πλεῖσται γεγόνασιν ἔννοιαι, τήν [γε] περὶ τὰ φαι-
νόμενα πίστιν ἕδραν ἔχουσαι καὶ ἀσφάλειαν· ἐμὲ δὲ πολ-
λῆς, ὥς γ' ἐμαυτῷ φαίνομαι, | καὶ ἀτόπου μεστὸν ἥκοντα
ταραχῆς εἴτε τισὶ λόγοις εἴτ' ἐπῳδαῖς εἴτ' ἄλλον ἐπί-
στασαι τρόπον παρηγορίας οὐκ ἂν φθάνοις ἰατρεύων· οὕτω
σοι διασέσεισμαι καὶ γέγονα μετέωρος ὑπὸ Στωικῶν ἀν-
δρῶν τὰ μὲν ἄλλα βελτίστων καὶ νὴ Δία συνήθων καὶ
φίλων, πικρῶς δ' ἄγαν ἐγκειμένων τῇ Ἀκαδημείᾳ καὶ
ἀπεχθῶς. οἵ γε πρὸς μικρὰ καὶ μετ' αἰδοῦς τὰ παρ' ἐμοῦ
λεχθέντα σεμνῶς, οὐ γὰρ ψεύσομαι, καὶ πράως ἠντίασαν,
τοὺς δὲ πρεσβυτέρους μετ' ὀργῆς σοφιστὰς καὶ λυμεῶ-
νας τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ δογμάτων ὁδῷ βαδιζόντων
ἀνατροπέας καὶ πολλὰ τούτων ἀτοπώτερα λέγοντες καὶ
νομίζοντες τέλος ἐπὶ τὰς ἐννοίας ἐρρύησαν, ὡς δή τινα σύγ-
χυσιν καὶ ἀναδασμὸν αὐταῖς ἐπάγοντας τοὺς ἐκ τῆς Ἀκα-
δημείας. εἶτά τις εἶπεν αὐτῶν ὡς οὐκ ἀπὸ τύχης ἀλλ' ἐκ
προνοίας θεῶν νομίζοι μετ' Ἀρκεσίλαον καὶ πρὸ Καρνεά-
δου γεγονέναι Χρύσιππον, ὧν ὁ μὲν ὑπῆρξε τῆς εἰς τὴν

σοι διασέσεισμαι καὶ γέγονα μετέωρος ὑπὸ Στωικῶν ἀν-

δρῶν τὰ μὲν ἄλλα βελτίστων καὶ νὴ Δία συνήθων καὶ
φίλων, πικρῶς δ' ἄγαν ἐγκειμένων τῇ Ἀκαδημείᾳ καὶ
ἀπεχθῶς. οἵ γε πρὸς μικρὰ καὶ μετ' αἰδοῦς τὰ παρ' ἐμοῦ
συνήθειαν ὕβρεως καὶ παρανομίας ὁ δ' ἤνθησε μάλιστα
τῶν Ἀκαδημαϊκῶν. Χρύσιππος γοῦν ἐν μέσῳ γενόμενος
79
ταῖς πρὸς Ἀρκεσίλαον ἀντιγραφαῖς καὶ τὴν Καρνεάδου δει-

νότητα ἐνέφραξε, πολλὰ μὲν τῇ αἰσθήσει καταλιπὼν ὥσπερ
εἰς πολιορκίαν βοηθήματα, τὸν δὲ περὶ τὰς προλήψεις καὶ
τὰς ἐννοίας τάραχον ἀφελὼν παντάπασι [καὶ] διαρθρώσας
ἑκάστην καὶ θέμενος εἰς τὸ οἰκεῖον· ὥστε καὶ τοὺς αὖθις
ἐκκρούειν τὰ πράγματα καὶ παραβιάζεσθαι βουλομένους


συνήθειαν ὕβρεως καὶ παρανομίας ὁ δ' ἤνθησε μάλιστα
τῶν Ἀκαδημαϊκῶν. Χρύσιππος γοῦν ἐν μέσῳ γενόμενος
ταῖς πρὸς Ἀρκεσίλαον ἀντιγραφαῖς καὶ τὴν Καρνεάδου δει-
νότητα ἐνέφραξε, πολλὰ μὲν τῇ αἰσθήσει καταλιπὼν ὥσπερ
εἰς πολιορκίαν βοηθήματα, τὸν δὲ περὶ τὰς προλήψεις καὶ
τὰς ἐννοίας τάραχον ἀφελὼν παντάπασι [καὶ] διαρθρώσας
ἑκάστην καὶ θέμενος εἰς τὸ οἰκεῖον· ὥστε καὶ τοὺς αὖθις
ἐκκρούειν τὰ πράγματα καὶ παραβιάζεσθαι βουλομένους
μηδὲν περαίνειν ἀλλ' ἐλέγχεσθαι κακουργοῦντας καὶ σοφι-
ζομένους. ὑπὸ τοιούτων ἐγὼ λόγων διακεκαυμένος ἕωθεν
σβεστηρίων δέομαι, καθάπερ τινὰ φλεγμονὴν ἀφαιρούντων
τὴν ἀπορίαν τῆς ψυχῆς.

πρόληψιν; τὸν μέν γε πολύποδά φασι τὰς πλεκτάνας αὑτοῦ

περιβιβρώσκειν ὥρᾳ χειμῶνος, ἡ δὲ Χρυσίππου διαλεκτικὴ
τὰ κυριώτατα μέρη καὶ τὰς ἀρχὰς αὑτῆς ἀναιροῦσα καὶ
περικόπτουσα τίνα τῶν ἄλλων ἐννοιῶν ἀπολέλοιπεν ἀνύπο-
πτον; οὐ γὰρ οἷόν τε δήπου [καὶ] τὰ ἐποικοδομούμενα [μὴ]
βέβαια κεῖσθαι καὶ πάγια, τῶν πρώτων μὴ μενόντων ἀπο-
80
ρίας δὲ καὶ ταραχὰς ἐχόντων τηλικαύτας. ἀλλ' ὥσπερ οἱ

πηλὸν ἢ κονιορτὸν ἐπὶ τοῦ σώματος ἔχοντες τὸν ἁπτό-
μενον αὐτῶν καὶ προσαναχρωννύμενον οὐ κινεῖν ἀλλὰ προς-
βάλλειν τὸ τραχῦνον δοκοῦσιν, οὕτως ἐκεῖνοι τοὺς Ἀκαδη-
μαϊκοὺς αἰτιῶνται καὶ νομίζουσι τὰς αἰτίας παρέχειν ὧν
ἀναπεπλησμένους ἀποδεικνύουσιν αὐτούς· ἐπεὶ τάς γε κοι-
νὰς ἐννοίας τίνες μᾶλλον διαστρέφουσιν; | εἰ δὲ βούλει, τὸ
κατηγορεῖν ἐκείνων ἀφέντες, ὑπὲρ ὧν ἐγκαλοῦσιν ἡμῖν
ἀπολογησώμεθα.

οὖσαν καὶ διάχυσιν τῶν ὑπ' αὐτῆς ἀνοιγομένων καὶ λυο-

μένων λόγων ἢ ἀριθμῶν. ἀλλὰ τοῦ γε κόσμου πάλιν τὸ
πῦρ ὃ σπέρμα λέγουσιν εἶναι καὶ μετὰ τὴν ἐκπύρωσιν εἰς
σπέρμα μετέβαλε τὸν κόσμον, ἐκ βραχυτέρου σώματος
καὶ ὄγκου χύσιν ἔχοντα πολλὴν καὶ τοῦ κενοῦ προσεπι-
λαμβάνοντα χώραν ἄπλετον ἐπινεμομένην τῇ αὐξήσει,
γεννωμένου δ' αὖθις ὑποχωρεῖν τὸ μέγεθος καὶ συνολι-
σθάνειν, δυομένης καὶ συναγομένης περὶ τὴν γένεσιν εἰς
ἑαυτὴν τῆς ὕλης.
Ἀκοῦσαι τοίνυν ἔστιν αὐτῶν καὶ γράμμασιν ἐντυ-
χεῖν πολλοῖς πρὸς τοὺς Ἀκαδημαϊκοὺς διαφερομένων καὶ
βοώντων, ὡς πάντα πράγματα συγχέουσι ταῖς ἀπαραλ-
λαξίαις, ἐπὶ δυοῖν οὐσιῶν ἕνα ποιὸν εἶναι βιαζόμενοι. καί-
τοι τοῦτο μὲν οὐκ ἔστιν ὅστις ἀνθρώπων οὐ διανοεῖται,
καὶ τοὐναντίον οἴεται θαυμαστὸν εἶναι καὶ παράδοξον, εἰ
μήτε φάττα φάττῃ μήτε μελίττῃ μέλιττα μήτε πυρῷ πυ-
ρὸς ἢ σύκῳ, τὸ τοῦ λόγου, σῦκον ἐν τῷ παντὶ χρόνῳ γέγο-
νεν ἀπαράλλακτον· ἐκεῖνα δ' ὄντως παρὰ τὴν ἔννοιάν ἐστιν,
ἃ λέγουσιν οὗτοι καὶ πλάττουσιν, ἐπὶ μιᾶς οὐσίας δύ'
ἰδίως γενέσθαι ποιοὺς καὶ τὴν αὐτὴν οὐσίαν ἕνα ποιὸν
ἰδίως ἔχουσαν ἐπιόντος ἑτέρου δέχεσθαι καὶ διαφυλάττειν

ὕδατος ἐκχεομένου μηδέποτε πᾶν ἐκχυθήσεσθαι πῶς οὐ

παρὰ τὴν ἔννοιάν ἐστιν, ἢ πῶς οὐχ ἑπόμενον οἷς οὗτοι
λέγουσι; | τὴν γὰρ κατὰ τὸ πρότερον διὰ τῶν εἰς ἄπειρον
μεριστῶν κίνησιν οὐκ ἄν τις νοήσειε τὸ πᾶν διανύουσαν,
81
ἀλλ' ἀεί τι μεριστὸν ὑπολείπουσα ποιήσει πᾶσαν μὲν ἔκχυ-

σιν πᾶσαν δ' ὀλίσθησιν καὶ ῥύσιν ὑγροῦ καὶ φορὰν στερεοῦ
καὶ βάρους μεθειμένου πτῶσιν ἀσυντέλεστον.
Παρίημι δὲ πολλὰς ἀτοπίας αὐτῶν τῶν παρὰ τὴν
ἔννοιαν ἐφαπτόμενος. ὁ τοίνυν περὶ αὐξήσεως λόγος ἐστὶ
μὲν ἀρχαῖος· ἠρώτηται γάρ, ὥς φησι Χρύσιππος, ὑπ'
Ἐπιχάρμου· τῶν δ' ἐν Ἀκαδημείᾳ οἰομένων μὴ πάνυ
ῥᾴδιον μηδ' αὐτόθεν ἕτοιμον εἶναι τὴν ἀπορίαν, πολλὰ
κατῃτιᾶσθαι ... κατεβόησαν ὡς τὰς προλήψεις ἀναιρούν-
των καὶ παρὰ τὰς ἐννοίας φυλάττουσιν, ἀλλὰ καὶ τὴν
αἴσθησιν προσδιαστρέφουσιν. ὁ μὲν γὰρ λόγος ἁπλοῦς ἐστι
καὶ τὰ λήμματα συγχωροῦσιν οὗτοι· τὰς ἐν μέρει πάσας
οὐσίας ῥεῖν καὶ φέρεσθαι, τὰ μὲν ἐξ αὑτῶν μεθιείσας τὰ
δέ ποθεν ἐπιόντα προσδεχομένας· οἷς δὲ πρόσεισι καὶ
ἄπεισιν ἀριθμοῖς ἢ πλήθεσι, ταὐτὰ μὴ διαμένειν ἀλλ'
ἕτερα γίνεσθαι, ταῖς εἰρημέναις προσόδοις καὶ ἀφόδοις
ἐξαλλαγὴν τῆς οὐσίας λαμβανούσης·
Πλούταρχος , Adversus Colotem (1107d-1127e)

κορίζεσθαι καὶ Κωλωτάριον, ὦ Σατορνῖνε, βιβλίον ἐξ-

έδωκεν ἐπιγράψας ‘Περὶ τοῦ ὅτι κατὰ τὰ τῶν ἄλλων
φιλοσόφων δόγματα οὐδὲ ζῆν ἔστιν’. ἐκεῖνο μὲν οὖν Πτο-
λεμαίῳ τῷ βασιλεῖ προσπεφώνηται· ἃ δ' ἡμῖν ἐπῆλθεν
εἰπεῖν πρὸς τὸν Κωλώτην, ἡδέως ἂν οἶμαί σε γεγραμμένα
διελθεῖν, φιλόκαλον καὶ φιλάρχαιον ὄντα καὶ τὸ μεμνῆ-
σθαι καὶ διὰ χειρῶν ἔχειν ὡς μάλιστα δυνατόν ἐστι τοὺς
λόγους τῶν παλαιῶν βασιλικωτάτην διατριβὴν ἡγούμενον.
Ἔναγχος οὖν ἀναγινωσκομένου τοῦ συγγράμματος
εἷς τῶν ἑταίρων, Ἀριστόδημος ὁ Αἰγιεύς (οἶσθα γὰρ τὸν
ἄνδρα τῶν ἐξ Ἀκαδημείας οὐ ναρθηκοφόρον ἀλλ' ἐμμα-
νέστατον ὀργιαστὴν Πλάτωνος), οὐκ οἶδ' ὅπως παρὰ τὸ
εἰωθὸς ἐγκαρτερήσας σιωπῇ καὶ παρασχὼν ἑαυτὸν ἀκρο-
ατὴν ἄχρι τέλους κόσμιον, ὡς τέλος ἔσχεν ἡ ἀνάγνωσις,
’εἶεν’ ἔφη, ‘τίνα τούτῳ μαχούμενον ἀνίσταμεν ὑπὲρ τῶν
φιλοσόφων; οὐ γὰρ ἄγαμαι τὸ τοῦ Νέστορος ἑλέσθαι
δέον ἐκ τῶν ἐννέα τὸν ἄριστον ἐπὶ τῇ τύχῃ ποιουμένου καὶ
διακληροῦντος.’ ‘ἀλλ' ὁρᾷς’ ἔφην ‘ὅτι κἀκεῖνος ἐπὶ τὸν
κλῆρον ἑαυτὸν ἔταξεν, ὥστε τοῦ φρονιμωτάτου βραβεύον-
τος γενέσθαι τὸν κατάλογον, | ‘ἐκ δ' ἔθορε κλῆρος κυ-
νέης, ὃν ἄρ' ἤθελον αὐτοί, Αἴαντος’ (Η 182
82

τὸν βίον ἀναιρῶν οὐδὲ τὰ πράγματα δῆλός ἐστι. –

Γενόμενος δ' οὖν ὁ Κωλώτης ἀπὸ τῶν παλαιῶν
τρέπεται πρὸς τοὺς καθ' ἑαυτὸν φιλοσόφους, οὐδενὸς
τιθεὶς ὄνομα· καίτοι καλῶς εἶχε καὶ τούτους ἐλέγχειν
ἐπ' ὀνόματος ἢ μηδὲ τοὺς παλαιούς. ὁ δὲ τὸν Σωκράτην
καὶ τὸν Πλάτωνα καὶ τὸν Παρμενίδην τοσαυτάκις θέμενος
ὑπὸ τὸ γραφεῖον δῆλός ἐστιν ἀποδειλιάσας πρὸς τοὺς ζῶν-
τας, οὐ μετριάσας ὑπ' αἰδοῦς, ἣν τοῖς κρείττοσιν οὐκ
ἔνειμε. βούλεται δὲ προτέρους μέν, ὡς ὑπονοῶ, τοὺς Κυρη-
ναϊκοὺς ἐλέγχειν, δευτέρους δὲ τοὺς περὶ Ἀρκεσίλαον
Ἀκαδημαϊκούς. οὗτοι γὰρ ἦσαν οἱ περὶ πάντων ἐπέχοντες·
ἐκεῖνοι δὲ τὰ πάθη καὶ τὰς φαντασίας ἐν αὑτοῖς τιθέντες
οὐκ ᾤοντο τὴν ἀπὸ τούτων πίστιν εἶναι διαρκῆ πρὸς τὰς
ὑπὲρ τῶν πραγμάτων καταβεβαιώσεις, ἀλλ' ὥσπερ ἐν
πολιορκίᾳ τῶν ἐκτὸς ἀποστάντες εἰς τὰ πάθη κατέκλεισαν
αὑτούς, τό ‘φαίνεται’ τιθέμενοι τὸ δ' ‘ἐστί’ μηκέτι
προσαποφαινόμενοι περὶ τῶν ἐκτός. διό φησιν αὐτοὺς ὁ
Κωλώτης μὴ δύνασθαι ζῆν μηδὲ χρῆσθαι τοῖς πράγμασιν·
εἶτα κωμῳδῶν ‘οὗτοι’ φησίν ‘ἄνθρωπον εἶναι καὶ ἵππον
καὶ τοῖχον οὐ λέγουσιν, αὑτοὺς δὲ τοιχοῦσθαι καὶ ἱπποῦ-
σθαι καὶ ἀνθρωποῦσθαι’, πρῶτον αὐτὸς ὥσπερ

μηδὲν γὰρ αὐτὸν ἴδιον λέγοντά φησιν ὑπόληψιν ἐμποιεῖν

καινοτομίας καὶ δόξαν ἀνθρώποις ἀγραμμάτοις, ἅτε δὴ
πολυγράμματος αὐτὸς ὢν καὶ μεμουσωμένος. ὁ δ' Ἀρκε-
σίλαος τοσοῦτον ἀπέδει τοῦ καινοτομίας τινὰ δόξαν ἀγα-
πᾶν καὶ ὑποποιεῖσθαί τι τῶν παλαιῶν, ὥστ' ἐγκαλεῖν τοὺς
τότε σοφιστάς, ὅτι προστρίβεται Σωκράτει | καὶ Πλά-
τωνι καὶ Παρμενίδῃ καὶ Ἡρακλείτῳ τὰ περὶ τῆς ἐποχῆς
δόγματα καὶ τῆς ἀκαταληψίας οὐδὲν δεομένοις, ἀλλ' οἷον
ἀναγωγὴν καὶ βεβαίωσιν αὐτῶν εἰς ἄνδρας ἐνδόξους ποιού-
μενος. ὑπὲρ μὲν οὖν τούτου Κωλώτῃ χάρις καὶ παντὶ τῷ
τὸν Ἀκαδημαϊκὸν λόγον ἄνωθεν ἥκειν εἰς Ἀρκεσίλαον
ἀποφαίνοντι. τὴν δὲ περὶ πάντων ἐποχὴν οὐδ' οἱ πολλὰ
83
πραγματευσάμενοι καὶ κατατείναντες εἰς τοῦτο συγ-

γράμματα καὶ λόγους ἐκίνησαν· ἀλλ' ἐκ τῆς Στοᾶς αὐτῇ
τελευτῶντες ὥσπερ Γοργόνα τὴν ἀπραξίαν ἐπάγοντες ἀπ-
ηγόρευσαν, ὡς πάντα πειρῶσι καὶ στρέφουσιν αὐτοῖς οὐχ
ὑπήκουσεν ἡ ὁρμὴ γενέσθαι συγκατάθεσις οὐδὲ τῆς ῥοπῆς
ἀρχὴν ἐδέξατο τὴν πρόσθεσιν, ἀλλ' ἐξ ἑαυτῆς ἀγωγὸς ἐπὶ
τὰς πράξεις ἐφάνη, μὴ δεομένη τοῦ προστίθεσθαι. νόμιμοι
γὰρ οἱ πρὸς ἐκείνους ἀγῶνές εἰσι, καί ‘ὁπποῖόν κ' εἴπῃσθα
ἔπος, τοῖόν κ' ἐπακούσαις (Υ 250)‘· Κωλώτῃ δ' οἶμαι

σφάγας ὄρους ἀποτειχίσας, δι' ὧν ὁ νότος εἰς τὸ πεδίον

ὑπερέβαλλε· Σωκράτης δὲ μετὰ τὴν καταδίκην φυγῆς
αὐτῷ μεμηχανημένης ὑπὸ τῶν φίλων οὐκ ἐχρήσατο, τοὺς
νόμους βεβαιῶν, ἀλλ' ἀδίκως ἀποθανεῖν εἵλετο μᾶλλον
ἢ σωθῆναι παρανόμως· Μέλισσος δὲ τῆς πατρίδος στρα-
τηγῶν Ἀθηναίους κατεναυμάχησε· Πλάτων δὲ καλοὺς
μὲν ἐν γράμμασι λόγους περὶ νόμων καὶ πολιτείας ἀπέ-
λιπε, πολὺ δὲ κρείττονας ἐνεποίησε τοῖς ἑταίροις, ἀφ' ὧν
Σικελία διὰ Δίωνος ἠλευθεροῦτο καὶ Θρᾴκη διὰ Πύθωνος
καὶ Ἡρακλείδου Κότυν ἀνελόντων, Ἀθηναίων δὲ Χαβρίαι
στρατηγοὶ καὶ Φωκίωνες ἐξ Ἀκαδημείας ἀνέβαινον. Ἐπί-
κουρος μὲν γὰρ εἰς Ἀσίαν ἐξέπεμπε τοὺς Τιμοκράτει
λοιδορησομένους, [καὶ] τῆς βασιλικῆς ἐξελῶν αὐλῆς τὸν
ἄνθρωπον, ὅτι Μητροδώρῳ προσέκρουσεν ἀδελφὸς ὤν,
καὶ ταῦτ' ἐν τοῖς βιβλίοις γέγραπται τοῖς ἐκείνων· Πλά-
των δὲ τῶν ἑταίρων ἐξαπέστειλεν Ἀρκάσι μὲν Ἀριστώ-
νυμον διακοσμήσοντα τὴν πολιτείαν, Ἠλείοις δὲ Φορμίωνα,
Μενέδημον δὲ Πυρραίοις. Εὔδοξος δὲ Κνιδίοις καὶ Ἀρι-
στοτέλης Σταγειρίταις, Πλάτωνος ὄντες συνήθεις, νόμους
ἔγραψαν· παρὰ δὲ Ξενοκράτους Ἀλέξανδρος ὑποθήκας
ᾔτησε περὶ βασιλείας· ὁ δὲ πεμφθεὶς πρὸς Ἀλέξανδρον
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές Book 1, Kaibel paragraph 2, line 31
μετὰ καὶ τῶν ἄλλων ὅσοι τι ἐφθέγγοντο Οὐλπιανὸς

ὁ Τύριος, ὃς διὰ τὰς συνεχεῖς ζητήσεις, ἃς ἀνὰ πᾶσαν
ὥραν ποιεῖται ἐν ταῖς ἀγυιαῖς, περιπάτοις, βιβλιοπω-
λείοις, βαλανείοις, ἔσχεν ὄνομα τοῦ κυρίου διασημό-
84
τερον Κειτούκειτος. οὗτος ὁ ἀνὴρ νόμον εἶχεν ἴδιον

μηδενὸς ἀποτρώγειν πρὶν εἰπεῖν ‘κεῖται ἢ οὐ κεῖται;’
οἷον εἰ κεῖται ὥρα ἐπὶ τοῦ τῆς ἡμέρας μορίου, εἰ ὁ
μέθυσος ἐπὶ ἀνδρός, εἰ ἡ μήτρα κεῖται ἐπὶ τοῦ ἐδω-
δίμου βρώματος, εἰ σύαγρος κεῖται τὸ σύνθετον ἐπὶ
τοῦ συός. ἰατρῶν δὲ παρῆσαν Δάφνος Ἐφέσιος, ἱερὸς
τὴν τέχνην καὶ κατὰ τὰ ἤθη, τῶν Ἀκαδημαικῶν λόγων
οὐ παρέργως ἁπτόμενος, Γαληνός τε ὁ Περγαμηνός,
ὃς τοσαῦτ' ἐκδέδωκε συγγράμματα φιλόσοφά τε καὶ
ἰατρικὰ ὡς πάντας ὑπερβαλεῖν τοὺς πρὸ αὐτοῦ, καὶ
κατὰ τὴν ἑρμηνείαν οὐδενὸς ὢν τῶν ἀρχαίων ἀδυνα-
τώτερος, Ῥουφῖνός τε ὁ Νικαεύς. μουσικὸς δὲ παρῆν
Ἀλκείδης ὁ Ἀλεξανδρεύς. καὶ ἦν ὁ κατάλογος οὗτος
στρατιωτικός, φησί (p. 4 e), μᾶλλον ἢ συμποτικός.
δραματουργεῖ δὲ τὸν διάλογον ὁ Ἀθήναιος ζήλῳ
Πλατωνικῷ (cf. Plat. Phaed. init.)· οὕτως γοῦν ἄρχεται·
’αὐτός, ὦ Ἀθήναιε, μετειληφὼς τῆς καλῆς ἐκείνης
Χίου κεράμιον.
τοῦ γάρ τις ἄλλου πρὸς θεῶν ἂν οὕνεκα
εὔξαιτο πλουτεῖν εὐπορεῖν τε χρημάτων
ἢ τοῦ δύνασθαι παραβοηθεῖν τοῖς φίλοις
σπείρειν τε καρπὸν Χάριτος, ἡδίστης θεῶν;
τοῦ μὲν πιεῖν γὰρ καὶ φαγεῖν τὰς ἡδονὰς
ἔχομεν ὁμοίας· οὐδὲ τοῖς λαμπροῖσι γὰρ
δείπνοις τὸ πεινῆν παύεται,
Ἀντιφάνης φησίν (II 111 K).
ὅτι Ξενοκράτης ὁ Χαλκηδόνιος καὶ Σπεύσιππος
ὁ Ἀκαδημαικὸς καὶ Ἀριστοτέλης βασιλικοὺς νόμους
ἔγραψε.
ἀλλὰ μὴν καὶ ὁ Ἀκραγαντῖνος Τελλίας, φιλόξενος
ὢν καὶ πάντας πολυωρῶν, πεντακοσίοις ἱππεῦσιν ἐκ
Γέλας ποτὲ καταλύσασιν ὡς αὐτὸν χειμῶνος ὥρᾳ ἔδω-
κεν ἑκάστῳ χιτῶνα καὶ ἱμάτιον.
ὁ τρεχέδειπνος, φησί, σοφιστής.
Κλέαρχός φησι (FHG II 308) Χάρμον τὸν Συρα-
κούσιον εὐτρεπίσθαι στιχίδια καὶ παροιμίας εἰς ἕκα-
στον τῶν ἐν τοῖς δείπνοις παρατιθεμένων· εἰς μὲν τὸν
ἰχθύν·
85
fr. 190 K). ἦν δὲ τραγικὸς ποιητὴς ὁ Ἀστυδάμας.

ὅτι [ὁ] Θεόπομπος ὁ Χῖος τὴν ἄμπελον ἱστορεῖ
(FHG I 328) εὑρεθῆναι ἐν Ὀλυμπίᾳ παρὰ τὸν Ἀλφειόν·
καὶ ὅτι τῆς Ἠλείας τόπος ἐστὶν ἀπέχων ὀκτὼ στάδια,
ἐν ᾧ οἱ ἐγχώριοι κατακλείοντες τοῖς Διονυσίοις χαλ-
κοῦς λέβητας τρεῖς κενοὺς παρόντων τῶν ἐπιδημούν-
των ἀποσφραγίζονται καὶ ὕστερον ἀνοίγοντες εὑρί-
σκουσιν οἴνου πεπληρωμένους. Ἑλλάνικος δέ φησιν
(FHG I 67) ἐν τῇ Πλινθίνῃ πόλει Αἰγύπτου πρώτῃ
εὑρεθῆναι τὴν ἄμπελον. διὸ καὶ Δίων ὁ ἐξ Ἀκαδη-
μίας φιλοίνους καὶ φιλοπότας τοὺς Αἰγυπτίους γενέ-
σθαι· εὑρεθῆναί τε βοήθημα παρ' αὐτοῖς ὥστε τοὺς
διὰ πενίαν ἀποροῦντας οἴνου τὸν ἐκ τῶν κριθῶν γε-
νόμενον πίνειν· καὶ οὕτως ἥδεσθαι τοὺς τοῦτον προς-
φερομένους ὡς καὶ ᾄδειν καὶ ὀρχεῖσθαι καὶ πάντα
ποιεῖν ὅσα τοὺς ἐξοίνους γινομένους. Ἀριστοτέλης
δέ φησιν (p. 118 R) ὅτι οἱ μὲν ὑπ' οἴνου μεθυσθέντες
ἐπὶ πρόσωπον φέρονται, οἱ δὲ τὸν κρίθινον πεπω-
κότες ἐξυπτιάζονται τὴν κεφαλήν· ὁ μὲν γὰρ οἶνος
καρηβαρικός, ὁ δὲ κρίθινος καρωτικός.
καὶ νιγλάρους θρηνεῖν, ἐν οἷσι Λάμπρος ἐν-

απέθνῃσκεν,
ἄνθρωπος ὢν ὑδατοπότης, μινυρὸς ὑπερσοφιστής,
Μουσῶν σκελετός, ἀηδόνων ἠπίαλος, ὕμνος Ἅιδου.
Μάχων δ' ὁ κωμικὸς ὑδροπότου Μοσχίωνος μέμνηται
(VI 246 b).
Ἀριστοτέλης δ' ἐν τῷ περὶ μέθης
φησὶν (fr. 90 R) ὅτι ἁλμυράς τινες προσφερόμενοι τροφὰς
ἄδιψοι διέμειναν· ὧν ἦν Ἀρχωνίδης ὁ Ἀργεῖος. Μάγων
δὲ ὁ Καρχηδόνιος τρὶς τὴν ἄνυδρον διῆλθεν ἄλφιτα
ξηρὰ σιτούμενος καὶ μὴ πίνων. Πολέμων δ' ὁ Ἀκαδημαι-
κὸς ἀρξάμενος ἀπὸ τριάκοντα ἐτῶν ὑδροπότησε μέχρι
θανάτου, ὡς ἔφη Ἀντίγονος ὁ Καρύστιος (p. 66 Wil).
Διοκλῆ τε τὸν Πεπαρήθιόν φησι Δημήτριος ὁ Σκή-
ψιος (fr. 72 Gaede) μέχρι τέλους ψυχρὸν ὕδωρ πεπωκέναι.
86
αὐτὸς δὲ περὶ αὑτοῦ μάρτυς ἀξιόχρεως Δημοσθένης ὁ

ῥήτωρ (6, 30) φάσκων χρόνον τινὰ ὕδωρ μόνον πεπω-
κέναι. καὶ Πυθέας γοῦν φησιν (fr. 4 Tur)· ‘ἀλλὰ τοὺς
νῦν δημαγωγοὺς ὁρᾶτε [Δημοσθένη καὶ Δημάδην] ὡς
ἐναντίως τοῖς βίοις διάκεινται. ὃ μὲν γὰρ ὑδροποτῶν
καὶ μεριμνῶν τὰς νύκτας, ὥς φασιν,
τί Πλάτων
καὶ Σπεύσιππος καὶ Μενέδημος;
πρὸς τίσι νυνὶ διατρίβουσιν;
ποία φροντίς, ποῖος δὲ λόγος
διερευνᾶται παρὰ τούτοισιν;
τάδε μοι πινυτῶς, εἴ τι κατειδὼς
ἥκεις, λέξον, πρὸς Γᾶς .....
{Β.} ἀλλ' οἶδα λέγειν περὶ τῶνδε σαφῶς.
Παναθηναίοις γὰρ ἰδὼν ἀγέλην
μειρακίων . . . . . .
ἐν γυμνασίοις Ἀκαδημείας
ἤκουσα λόγων ἀφάτων, ἀτόπων.
περὶ γὰρ φύσεως ἀφοριζόμενοι
διεχώριζον ζῴων τε βίον
δένδρων τε φύσιν λαχάνων τε γένη.
κᾆτ' ἐν τούτοις τὴν κολοκύντην
ἐξήταζον τίνος ἐστὶ γένους.
{Α.} καὶ τί ποτ' ἄρ' ὡρίσαντο καὶ τίνος γένους
εἶναι τὸ φυτόν; δήλωσον, εἰ κάτοισθά τι.
{Β.} πρώτιστα μὲν οὖν πάντες ἄναυδοι
κούροις ἐν πρυτανείῳ ἄριστον προτιθῶνται, ἐπὶ τῶν

τραπεζῶν τιθέναι ‘τυρὸν καὶ φυστὴν δρυπεπεῖς τ'
ἐλάας καὶ πράσα’, ὑπόμνησιν ποιουμένους τῆς ἀρχαίας
ἀγωγῆς. Σόλων δὲ τοῖς ἐν πρυτανείῳ σιτουμένοις
μᾶζαν παρέχειν κελεύει, ἄρτον δὲ ταῖς ἑορταῖς προς-
παρατιθέναι, μιμούμενος τὸν Ὅμηρον. καὶ γὰρ ἐκεῖ-
νος τοὺς ἀριστεῖς συνάγων πρὸς τὸν Ἀγαμέμνονα
’φύρετο δ' ἄλφιτα’ φησίν. Χρύσιππός τ' ἐν τε-
τάρτῳ περὶ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἡδονῆς φησιν· ‘ἐν
Ἀθήναις δὲ ἱστοροῦσιν οὐ πάνυ ἀρχαίων δυεῖν γινο-
87
μένων δείπνων ἐν Λυκείῳ τε καὶ Ἀκαδημείᾳ, τοῦ

μὲν εἰς τὴν Ἀκαδήμειαν εἰσενέγκαντος ὀψοποιοῦ λο-
πάδα πρὸς ἑτέραν τινὰ χρείαν τὸν κέραμον κατᾶξαι
πάντα τοὺς ἱεροποιοὺς ὡς [μακρόθεν] οὐκ ἀστείας
παρεισδύσεως γινομένης, δέοντος ἀπέχεσθαι τούτων
τῶν μακρόθεν· τὸν δ' ἐν τῷ Λυκείῳ κρέας [ταρι-
χηρὸν] εἰς τάριχος διασκευάσαντα μαστιγωθῆναι ὡς
παρασοφιζόμενον πονηρῶς.’ Πλάτων δ' ἐν βʹ Πολι-
τείας οὕτως ἑστιᾷ τοὺς αὑτοῦ νεοπολίτας, γράφων
(p. 372c)· ‘ἄνευ ὄψου, ἔφη, ὡς ἔοικας, ποιεῖς τοὺς ἄν-
δρας ἑστιωμένους. ἀληθῆ, ἦν δ' ἐγώ, λέγεις·
τραπεζῶν τιθέναι ‘τυρὸν καὶ φυστὴν δρυπεπεῖς τ'

ἐλάας καὶ πράσα’, ὑπόμνησιν ποιουμένους τῆς ἀρχαίας
ἀγωγῆς. Σόλων δὲ τοῖς ἐν πρυτανείῳ σιτουμένοις
μᾶζαν παρέχειν κελεύει, ἄρτον δὲ ταῖς ἑορταῖς προς-
παρατιθέναι, μιμούμενος τὸν Ὅμηρον. καὶ γὰρ ἐκεῖ-
νος τοὺς ἀριστεῖς συνάγων πρὸς τὸν Ἀγαμέμνονα
’φύρετο δ' ἄλφιτα’ φησίν. Χρύσιππός τ' ἐν τε-
τάρτῳ περὶ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἡδονῆς φησιν· ‘ἐν
Ἀθήναις δὲ ἱστοροῦσιν οὐ πάνυ ἀρχαίων δυεῖν γινο-
μένων δείπνων ἐν Λυκείῳ τε καὶ Ἀκαδημείᾳ, τοῦ
μὲν εἰς τὴν Ἀκαδήμειαν εἰσενέγκαντος ὀψοποιοῦ λο-
πάδα πρὸς ἑτέραν τινὰ χρείαν τὸν κέραμον κατᾶξαι
πάντα τοὺς ἱεροποιοὺς ὡς [μακρόθεν] οὐκ ἀστείας
παρεισδύσεως γινομένης, δέοντος ἀπέχεσθαι τούτων
τῶν μακρόθεν· τὸν δ' ἐν τῷ Λυκείῳ κρέας [ταρι-
χηρὸν] εἰς τάριχος διασκευάσαντα μαστιγωθῆναι ὡς
παρασοφιζόμενον πονηρῶς.’ Πλάτων δ' ἐν βʹ Πολι-
τείας οὕτως ἑστιᾷ τοὺς αὑτοῦ νεοπολίτας, γράφων
(p. 372c)· ‘ἄνευ ὄψου, ἔφη, ὡς ἔοικας, ποιεῖς τοὺς ἄν-
δρας ἑστιωμένους. ἀληθῆ, ἦν δ' ἐγώ, λέγεις· ἐπελα-
θόμην ὅτι καὶ ὄψον ἕξουσιν, ἅλας τε δηλονότι καὶ
σύνοδον χρήματα, μὰ Δί' οὐχ ἵνα ἀκολασταίνωσι

συνιόντες, ἀλλ' ἵνα τὰ κατὰ τὸν τοῦ συμποσίου νόμον
88
σωφρόνως καὶ πεπαιδευμένως διεξάγωσι. συνεδείπνουν

δ' ὁσημέραι οἱ περὶ Πρύτανιν σώφρονα καὶ σωτήρια
τῶν πόλεων σύνδειπνα. πρὸς γοῦν τοιοῦτο συμπόσιόν
φησιν ὁ Δημοσθένης ἀνενηνέχθαι τὴν Ἐλατείας
κατάληψιν (18, 169)· ‘ἑσπέρα μὲν γὰρ ἦν, ἧκε δὲ ἀγγέλ-
λων τις ὡς τοὺς πρυτάνεις ὡς Ἐλάτεια κατείληπται.’
καὶ τοῖς φιλοσόφοις δὲ ἐπιμελὲς ἦν συνάγουσι τοὺς
νέους μετ' αὐτῶν πρός τινα τεταγμένον νόμον εὐω-
χεῖσθαι. τοῦ γοῦν Ξενοκράτους ἐν Ἀκαδημείᾳ καὶ
πάλιν Ἀριστοτέλους (fr. 167 R) συμποτικοί τινες ἦσαν
νόμοι. τὰ δ' ἐν Σπάρτῃ φιδίτια καὶ τὰ παρὰ τοῖς
Κρησὶν ἀνδρεῖα μετὰ πάσης ἐπιμελείας αἱ πόλεις συν-
ῆγον. διὸ καί τις οὐ κακῶς ἔφη (P. L. II 73 B)·
οὐ χρὴ συμποσίοιο φίλους ἀπέχεσθαι ἑταίρους
δηρόν· ἀνάμνησις δὲ πέλει χαριεστάτη αὕτη.
καλουμένης κωμῳδίας ἀναγνοὺς δράματα τῶν ὀκτα-

κοσίων καὶ τούτων ἐκλογὰς ποιησάμενος οὐ περιέτυχον
τῷ Ἀσωτοδιδασκάλῳ, ἀλλ' οὐδ' ἀναγραφῆς ἀξιωθέν
τινι σύνοιδα· οὔτε γὰρ Καλλίμαχος οὔτε Ἀριστοφάνης
αὐτὸ ἀνέγραψαν, ἀλλ' οὐδ' οἱ τὰς ἐν Περγάμῳ ἀνα-
γραφὰς ποιησάμενοι) – ὁ δὲ Σωτίων φησὶν ἐν τῷ
δράματι Ξανθίαν τινὰ οἰκέτην πεποιῆσθαι προτρεπό-
μενον ἐπὶ ἡδυπάθειαν ὁμοδούλους ἑαυτοῦ καὶ λέγοντα
(II 306 K)·
τί ταῦτα ληρεῖς, φληναφῶν ἄνω κάτω
Λύκειον , Ἀκαδήμειαν, Ὠιδείου πύλας,
λήρους σοφιστῶν; οὐδὲ ἓν τούτων καλόν.
πίνωμεν, ἐμπίνωμεν, ὦ Σίκων, Σίκων,
χαίρωμεν, ἕως ἔνεστι τὴν ψυχὴν τρέφειν.
τύρβαζε, Μάνη· γαστρὸς οὐδὲν ἥδιον.
αὕτη πατήρ σοι καὶ πάλιν μήτηρ μόνη.
ἀρεταὶ δὲ πρεσβεῖαί τε καὶ στρατηγίαι
κόμποι κενὰ ψοφοῦντες ἀντ' ὀνειράτων.
ψύξει σε δαίμων τῷ πεπρωμένῳ χρόνῳ·
ἕξεις δ' ὅσ' ἂν φάγῃς τε καὶ πίῃς μόνα·
σποδὸς δὲ τἄλλα, Περικλέης, Κόδρος, Κίμων.

89
ἔνθ' οὔτε ποιμὴν ἀξιοῖ νέμειν βοτὰ

οὔτ' ἀσχέδωρος νεμόμενος καπρώζεται.
ὅτι δὲ Αἰσχύλος διατρίψας ἐν Σικελίᾳ πολλαῖς κέχρηται
φωναῖς Σικελικαῖς οὐδὲν θαυμαστόν.
περιεφέροντο καὶ 8ΕΡΙΦΟΙ πολλάκις ποικίλως
ἐσκευασμένοι· ἄλλοι δὲ καὶ πολὺ τοῦ ὀποῦ ἔχοντες,
οἵτινες οὐ τὴν τυχοῦσαν ἡδονὴν παρεῖχον ἡμῖν. καὶ
γὰρ τὸ τοῦ αἰγὸς κρέας τροφιμώτατόν ἐστι. Κλειτό-
μαχος γοῦν ὁ Καρχηδόνιος οὐδενὸς δεύτερος τῶν
ἀπὸ τῆς νέας Ἀκαδημείας κατὰ τὴν θεωρίαν ὢν Θη-
βαῖόν τινα ἀθλητὴν ὑπερβαλεῖν ἰσχύι φησὶ τοὺς καθ'
ἑαυτὸν κρέασιν αἰγείοις χρώμενον. εὔτονοι γὰρ καὶ
γλίσχροι οἱ χυμοὶ καὶ πολὺν χρόνον ὑπομένειν ἐν τοῖς
ὄγκοις δυνάμενοι. ἐσκώπτετο δὲ ὁ ἀθλητὴς διὰ τὴν
ἀπὸ τῶν ἱδρώτων δυσωδίαν. τὰ δ' ὕεια καὶ ἄρνεια
κρέα ἀδιαπόνητα ταῖς ἕξεσιν ὑπάρχοντα ῥᾷστα φθεί-
ρεται διὰ τὴν πιμελήν.
τέρψις μὲν οὐκ ἔνεστι, πολυτέλεια δέ.

Ψευδομένῳ (II 392 K)·
τὰ περιττὰ μισῶ. τοῖς ὑπερβάλλουσι γὰρ
δαπάνη πρόσεστιν, ἡδονὴ δ' οὐδ' ἡτισοῦν.
ἐν δὲ Συντρόφοις (II 376 K)·
ὡς ἡδὺ πᾶν τὸ μέτριον· οὔθ' ὑπεργέμων
ἀπέρχομαι νῦν οὔτε κενός, ἀλλ' ἡδέως
ἔχων ἐμαυτοῦ. Μνησίθεος γάρ φησι δεῖν
φεύγειν ἁπάντων τὰς ὑπερβολὰς ἀεί.
Ἀρίστων δ' ὁ φιλόσοφος ἐν Ἐρωτικῶν Ὁμοίων δευ-
τέρῳ Πολέμωνά φησι τὸν Ἀκαδημαικὸν παραινεῖν
τοῖς ἐπὶ δεῖπνον πορευομένοις φροντίζειν ὅπως ἡδὺν
πότον ποιῶνται μὴ μόνον εἰς τὸ παρόν, ἀλλὰ καὶ εἰς
τὴν αὔριον. Τιμόθεος δ' ὁ Κόνωνος ἐκ τῶν πολυ-
τελῶν καὶ στρατηγικῶν δείπνων παραληφθεὶς ὑπὸ
Πλάτωνος εἰς τὸ ἐν Ἀκαδημείᾳ συμπόσιον καὶ ἑστια-
θεὶς ἀφελῶς καὶ μουσικῶς ἔφη ὡς οἱ παρὰ Πλάτωνι
δειπνοῦντες καὶ τῇ ὑστεραίᾳ καλῶς γίνονται. ὁ δ'
Ἡγήσανδρος ἐν τοῖς ὑπομνήμασιν ἔφη (FHG IV 420)
ὡς καὶ τῇ ὑστεραίᾳ ὁ Τιμόθεος ἀπαντήσας τῷ Πλά-
τωνι εἶπεν· ‘ὑμεῖς, ὦ Πλάτων, εὖ δειπνεῖτε μᾶλλον
90
ἀδελφὸν αὐτοῦ Διονυσόδωρον προπηλακίζων καὶ καλῶν

ὀψιμαθεῖς ἔτι τε ἐριστὰς [ὀνομάζων] ὀνειδίζει αὐτοῖς καὶ
τὴν ἐκ Χίου τῆς πατρίδος φυγήν (p. 271 c), ἀφ' ἧς ἐν Θου-
ρίοις κατῳκίσθησαν. ἐν δὲ τῷ περὶ Ἀνδρείας (Lach. p. 179c)
Μελησίαν τὸν Θουκυδίδου τοῦ ἀντιπολιτευσαμένου Πε-
ρικλεῖ καὶ Λυσίμαχον τὸν Ἀριστείδου τοῦ δικαίου, τῆς
τῶν πατέρων ἀρετῆς ἀναξίους εἶναι φάσκων. ἃ δὲ
περὶ Ἀλκιβιάδου εἴρηκεν ἐν τῷ Συμποσίῳ οὐδ' εἰς φῶς
λέγεσθαί ἐστιν ἄξιον, ἔν τε τῷ προτέρῳ τῶν εἰς αὐτὸν
διαλόγων· ὁ γὰρ δεύτερος ὑπό τινων Ξενοφῶντος εἶναι
λέγεται, ὡς καὶ ἡ Ἀλκυὼν Λέοντος τοῦ Ἀκαδημαικοῦ,
ὥς φησι Νικίας ὁ Νικαεύς. τὰ μὲν οὖν κατὰ Ἀλκι-
βιάδου λεχθέντα σιωπῶ· ὅτι δὲ τὸν Ἀθηναίων δῆμον
εἰκαῖον εἴρηκε κριτὴν [ἔτι τε πρόκωπον], Λακεδαιμονίους
δὲ ἐπαινῶν ἐπαινεῖ καὶ τοὺς πάντων Ἑλλήνων ἐχθροὺς
Πέρσας (p. 121 sqq). καὶ τὸν ἀδελφὸν δὲ τοῦ Ἀλκιβιάδου
Κλεινίαν μαινόμενόν τε ἀποφαίνει καὶ τοὺς υἱοὺς αὐ-
τοῦ ἠλιθίους (p. 118e) Μειδίαν τε ὀρτυγοκόπον (p. 120a),
καὶ τὸν τῶν Ἀθηναίων δῆμον εὐπρόσωπον μὲν εἶναι, δεῖν
δ' αὐτὸν ἀποδύσαντας θεωρεῖν (p. 132a)· ὀφθήσεται γάρ,
φησί, περίβλεπτον ἀξίωμα περικείμενος κάλλους οὐκ
δανείσας τῇ πατρίδι ἀργύριον ἐπὶ ἐνεχύρῳ τῇ ἀκρο-

πόλει [καὶ] ἀφυστερησάσης τυραννεῖν ἐβουλεύετο, ἕως
συνδραμόντες ἐπ' αὐτὸν οἱ Λαμψακηνοὶ καὶ τὰ χρήματα
ἀποδόντες ἐξέβαλον. Τίμαιος δ' ὁ Κυζικηνός, ὡς ὁ
αὐτὸς Δημοχάρης φησίν (l. s), χρήματα καὶ σῖτον ἐπιδοὺς
τοῖς πολίταις καὶ διὰ ταῦτα πιστευθεὶς εἶναι χρηστὸς
παρὰ τοῖς Κυζικηνοῖς, μικρὸν ἐπισχὼν χρόνον ἐπέθετο
τῇ πολιτείᾳ δι' Ἀριδαίου. κριθεὶς δὲ καὶ ἁλοὺς καὶ
ἀδοξήσας ἐν μὲν τῇ πόλει ἐπέμενε παλαιὸς καταγεγη-
ρακώς, ἀτίμως δὲ καὶ ἀδόξως διαζῶν. τοιοῦτοι δ' εἰσὶ
καὶ νῦν τῶν Ἀκαδημαικῶν τινες, ἀνοσίως καὶ ἀδόξως
βιοῦντες. χρημάτων γὰρ ἐξ ἀσεβείας καὶ παρὰ φύσιν
κυριεύσαντες διὰ γοητείαν νῦν εἰσιν περίβλεπτοι· ὥσπερ
καὶ Χαίρων ὁ Πελληνεύς, ὃς οὐ μόνῳ Πλάτωνι ἐσχό-
λακεν, ἀλλὰ καὶ Ξενοκράτει. καὶ οὗτος οὖν τῆς πα-
91
τρίδος πικρῶς τυραννήσας οὐ μόνον τοὺς ἀρίστους

τῶν πολιτῶν ἐξήλασεν, ἀλλὰ καὶ τοῖς τούτων δούλοις
τὰ χρήματα τῶν δεσποτῶν χαρισάμενος καὶ τὰς ἐκεί-
νων γυναῖκας συνῴκισεν πρὸς γάμου κοινωνίαν, ταῦτ'
ὠφεληθεὶς ἐκ τῆς καλῆς Πολιτείας καὶ τῶν παρανόμων
Νόμων.
νων γυναῖκας συνῴκισεν πρὸς γάμου κοινωνίαν, ταῦτ'

ὠφεληθεὶς ἐκ τῆς καλῆς Πολιτείας καὶ τῶν παρανόμων
Νόμων.
διὸ καὶ Ἔφιππος ὁ κωμῳδιοποιὸς ἐν Ναυάγῳ
Πλάτωνά τε αὐτὸν καὶ τῶν γνωρίμων τινὰς κεκωμῴ-
δηκεν ὡς καὶ ἐπ' ἀργυρίῳ συκοφαντοῦντας, ἐμφαίνων
ὅτι καὶ πολυτελῶς ἠσκοῦντο καὶ ὅτι τῆς εὐμορφίας
τῶν καθ' ἡμᾶς ἀσελγῶν πλείονα πρόνοιαν ἐποιοῦντο·
λέγει δ' οὕτως (II 257 K)·
ἔπειτ' ἀναστὰς εὔστοχος νεανίας
τῶν ἐξ Ἀκαδημίας τις ὑπὸ Πλάτωνα καὶ
Βρυσωνοθρασυμαχειοληψικερμάτων,
πληγεὶς ἀνάγκῃ ληψολιγομίσθῳ τέχνῃ
συνών τις, οὐκ ἄσκεπτα δυνάμενος λέγειν,
εὖ μὲν μαχαίρᾳ ξύστ' ἔχων τριχώματα,
εὖ δ' ὑποκαθιεὶς ἄτομα πώγωνος βάθη,
εὖ δ' ἐν πεδίλῳ πόδα τιθεὶς ὑπὸ ξυρὸν
κνήμης ἱμάντων ἰσομέτροις ἑλίγμασιν,
ὄγκῳ τε χλανίδος εὖ τεθωρακισμένος,
σχῆμ' ἀξιόχρεων ἐπικαθεὶς βακτηρίᾳ,
ἀλλότριον, οὐκ οἰκεῖον, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ,
ὁ δεσπότης, καὶ τὴν τέχνην μὲν οὐ πάνυ

ἐξέμαθε, τὴν δ' ἀρτηρίαν συνήρπασεν.
Ἀντιφάνης δ' ἐν Ἀνταίῳ περὶ τῆς τῶν φιλοσόφων
τρυφερότητος διαλεγόμενός φησιν (II 23 K)·
{Α.} ὦ 'τάν, κατανοεῖς τίς ποτ' ἐστὶν οὑτοσὶ
ὁ γέρων; {Β.} ἀπὸ τῆς μὲν ὄψεως Ἑλληνικός·
λευκὴ χλανίς, φαιὸς χιτωνίσκος καλός,
πιλίδιον ἁπαλόν, εὔρυθμος βακτηρία,
92
βεβαία τράπεζα – τί μακρὰ δεῖ λέγειν; ὅλως

αὐτὴν ὁρᾶν γὰρ τὴν Ἀκαδημίαν δοκῶ.
Ἀριστόξενος δ' ὁ μουσικὸς ἐν τῷ Ἀρχύτα
Βίῳ (FHG II 276) ἀφικέσθαι φησὶ παρὰ Διονυσίου τοῦ
νεωτέρου πρεσβευτὰς πρὸς τὴν Ταραντίνων πόλιν, ἐν οἷς
εἶναι καὶ 8ΠΟΛΥΑΡΧΟΝ τὸν ἡδυπαθῆ ἐπικαλούμενον, ἄν-
δρα περὶ τὰς σωματικὰς ἡδονὰς ἐσπουδακότα καὶ οὐ
μόνον τῷ ἔργῳ ἀλλὰ καὶ τῷ λόγῳ. ὄντα δὲ γνώριμον τῷ
Ἀρχύτᾳ καὶ φιλοσοφίας οὐ παντελῶς ἀλλότριον ἀπαν-
τᾶν εἰς τὰ τεμένη καὶ συμπεριπατεῖν τοῖς περὶ τὸν
Ἀρχύταν ἀκροώμενον τῶν λόγων. ἐμπεσούσης δέ ποτε
ἀπορίας καὶ σκέψεως περί τε τῶν ἐπιθυμιῶν καὶ τὸ
διὸ καὶ ἐν τῇ Πολιτείᾳ ἔφη τὸν Ἔρωτα θεὸν εἶναι

συνεργὸν ὑπάρχοντα πρὸς τὴν τῆς πόλεως σωτηρίαν.
ὅτι δὲ καὶ οἱ τούτου πρεσβύτεροι κατὰ φιλοσοφίαν
σεμνόν τινα τὸν Ἔρωτα καὶ παντὸς αἰσχροῦ κεχωρι-
σμένον ᾔδεσαν δῆλον ἐκ τοῦ κατὰ τὰ γυμνάσια αὐτὸν
συνιδρῦσθαι Ἑρμῇ καὶ Ἡρακλεῖ, τῷ μὲν λόγου, τῷ δ'
ἀλκῆς προεστῶτι· ὧν ἑνωθέντων φιλία τε καὶ ὁμόνοια
γεννᾶται, δι' ὧν ἡ καλλίστη ἐλευθερία τοῖς ταῦτα
μετιοῦσιν συναύξεται. Ἀθηναῖοι δὲ τοσοῦτον ἀπέσχον
τοῦ συνουσίας τινὸς διαλαβεῖν προεστάναι τὸν Ἔρωτα
ὥστε τῆς Ἀκαδημίας ἐκδήλως τῇ Ἀθηνᾷ καθιερωμένης
αὐτόθι τὸν Ἔρωτα ἱδρυσάμενοι συνθύουσιν αὐτῷ.
Θεσπιεῖς τε τὰ Ἐρωτίδεια τιμῶσιν καθάπερ Ἀθηναῖοι
τὰ Παναθήναια καὶ τὠλύμπια Ἠλεῖοι Ῥόδιοί τε τὰ
Ἁλίεια. καὶ ἐν ταῖς δημοτελέσι δὲ σπονδαῖς ὡς ἐπίπαν
ὁ Ἔρως τιμᾶται. Λακεδαιμόνιοι δὲ πρὸ τῶν παρατάξεων
Ἔρωτι προθύονται, ὡς ἐν τῇ τῶν παραταττομένων
φιλίᾳ κειμένης τῆς σωτηρίας τε καὶ νίκης. καὶ Κρῆτες
δ' ἐν ταῖς παρατάξεσι τοὺς καλλίστους τῶν πολιτῶν
κοσμήσαντες διὰ τούτων θύουσι τῷ Ἔρωτι, ὡς Σωσι-
κράτης ἱστορεῖ (FHG IV 501). ὁ δὲ παρὰ Θηβαίοις ἱερὸς
Τελετῶν (FHG III 8), ἑκὼν αὑτὸν ἐπέδωκεν [ὁ Κρατῖνος]

ὑπὲρ τῆς θρεψαμένης· ᾧ καὶ ἐπαπέθανεν ὁ ἐραστὴς
93
Ἀριστόδημος, λύσιν τ' ἔλαβε τὸ δεινόν. διὰ τοὺς τοιού-

τους οὖν ἔρωτας οἱ τύραννοι (πολέμιοι γὰρ αὐτοῖς
αὗται αἱ φιλίαι) τὸ παράπαν ἐκώλυον τοὺς παιδικοὺς
ἔρωτας, πανταχόθεν αὐτοὺς ἐκκόπτοντες. εἰσὶ δὲ οἳ
καὶ τὰς παλαίστρας ὥσπερ ἀντιτειχίσματα ταῖς ἰδίαις
ἀκροπόλεσιν ἐνεπίμπρασάν τε καὶ κατέσκαψαν· ὡς
ἐποίησε Πολυκράτης ὁ Σαμίων τύραννος.
παρὰ δὲ Σπαρτιάταις, ὡς Ἅγνων φησὶν ὁ Ἀκαδημαικός,
πρὸ τῶν γάμων ταῖς παρθένοις ὡς παιδικοῖς νόμος
ἐστὶν ὁμιλεῖν. καὶ γὰρ ὁ νομοθέτης Σόλων ἔφη (fr. 25)·
μηρῶν ἱμείρων καὶ γλυκεροῦ στόματος.
Αἰσχύλος τε καὶ Σοφοκλῆς ἀναφανδὸν ἔφασαν, ὃ
μὲν Μυρμιδόσιν (fr. 135 N)·
σέβας δὲ μηρῶν ἁγνὸν οὐκ ἐπῃδέσω,
ὦ δυσχάριστε τῶν πυκνῶν φιλημάτων,
νίδα, ὡς Ἀθηνᾶς πειραν εἶδος ἔχουσαν, καλήν φησι

γεγονέναι, ἥτις καὶ τῇ θεῷ εἴκαστο τὴν μορφήν. στε-
φανόπωλις δ' ἦν· καὶ αὐτὴν ἐξέδωκε πρὸς γάμου κοι-
νωνίαν ὁ Πεισίστρατος Ἱππάρχῳ τῷ υἱῷ, ὡς Ἀντικλείδης
ἱστορεῖ ἐν ηʹ Νόστων (i364)· ‘ἐξέδωκεν δὲ καὶ
Ἱππάρχῳ τῷ υἱεῖ τὴν παραιβατήσασαν αὑτῷ γυναῖκα
Φύην τὴν Σωκράτους θυγατέρα, καὶ Χάρμου τοῦ πολε-
μαρχήσαντος θυγατέρα ἔλαβεν Ἱππίᾳ περικαλλεστάτην
οὖσαν τῷ μετ' αὐτὸν τυραννεύσαντι. συνέβη δέ, ὥς
φησι, τὸν Χάρμον ἐραστὴν τοῦ Ἱππίου γενέσθαι καὶ
τὸν πρὸς Ἀκαδημίᾳ Ἔρωτα ἱδρύσασθαι πρῶτον, ἐφ' οὗ
ἐπιγέγραπται·
ποικιλομήχαν' Ἔρως, σοὶ τόνδ' ἱδρύσατο βωμὸν
Χάρμος ἐπὶ σκιεροῖς τέρμασι γυμνασίου.’
Ἡσίοδος δ' ἐν τρίτῳ Μελαμποδίας (fr. 195 Rz) τὴν ἐν
Εὐβοίᾳ Χαλκίδα καλλιγύναικα εἶπεν. εὐπρεπεῖς γὰρ
αὐτόθι γίγνονται γυναῖκες, ὡς καὶ Θεόφραστος (fr. 110)
εἴρηκεν. καὶ Νυμφόδωρος δ' ἐν τῷ τῆς Ἀσίας Πε-
ρίπλῳ (FHG II 378) καλλίονάς φησι γίνεσθαι γυναῖκας
τῶν πανταχοῦ γυναικῶν ἐν Τενέδῳ τῇ Τρωικῇ νήσῳ.
οἶδα δὲ καὶ περὶ κάλλους γυναικῶν ἀγῶνά ποτε
94
τρίδας ἰδεῖν ἔστι.’

καὶ ὁ Μυρτίλος· ‘τοῦτο δὲ ποῦ εἴρηκεν ὁ
Φύλαρχος; κατανέγνων γὰρ αὐτοῦ πᾶσαν τὴν Ἱστορίαν.’
εἰπόντος δ' ‘ἐν τῇ τρίτῃ καὶ εἰκοστῇ’, ὁ Μυρτίλος
ἔφη· εἶτ' οὐκ ἐγὼ δικαίως πάντας ὑμᾶς τοὺς φιλοσό-
φους μισῶ μισοφιλολόγους ὄντας; οὓς οὐ μόνον Λυσί-
μαχος ὁ βασιλεὺς ἐξεκήρυξε τῆς ἰδίας βασιλείας ἀπε-
λαύνων, ὡς ὁ Καρύστιός φησιν ἐν Ἱστορικοῖς Ὑπο-
μνήμασιν (FHG IV 358), ἀλλὰ καὶ Ἀθηναῖοι. Ἄλεξις
γοῦν ἐν Ἵππῳ φησίν (II 327 K)·
τοῦτ' ἔστιν Ἀκαδήμεια, τοῦτο Ξενοκράτης;
πόλλ' ἀγαθὰ δοῖεν οἱ θεοὶ Δημητρίῳ
καὶ τοῖς νομοθέταις, διότι τοὺς τὰς τῶν λόγων,
ὥς φασι, δυνάμεις παραδιδόντας τοῖς νέοις
ἐς κόρακας ἐρρίφασιν ἐκ τῆς Ἀττικῆς.
καὶ Σοφοκλῆς δέ τις ψηφίσματι ἐξήλασε πάντας φιλο-
σόφους τῆς Ἀττικῆς, καθ' οὗ λόγον ἔγραψε Φίλων ὁ
Ἀριστοτέλους γνώριμος, ἀπολογίαν ὑπὲρ τοῦ Σοφο-
κλέους Δημοχάρους πεποιηκότος (p. 341 Tur) τοῦ Δη-
μοσθένους ἀνεψιοῦ. καὶ Ῥωμαῖοι δ' οἱ πάντα ἄριστοι
ἐξέβαλον τοὺς σοφιστὰς τῆς Ῥώμης ὡς διαφθείροντας
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές (epitome) Vol. 2,1, p.38, line 21
ἕκαστον αὐτοῖς παρατιθέντα μεγαλείως δέ.

ὅτι εὐτράπεζοι οἱ Θετταλοί· Ἔριφος· τάδ' οὐ Κόρινθος οὔτε Λαίς,
ὦ Σύρε, οὐδ' εὐτραπέζων Θετταλῶν χείρ. ἄλλος δέ τίς φησιν τοὺς Ἀθη-
ναίους, ὅταν τοῖς Διοσκούροις ἐν πρυτανείῳ ἄριστον προτιθῶνται, ἐπὶ
τῶν
τραπεζῶν τιθέναι τυρὸν καὶ φυστὴν δρυπεπεῖς τ' ἐλάας καὶ πράσα, ὑπό-
μνησιν ποιουμένους τῆς ἀρχαίας ἀγωγῆς. Σόλων δὲ τοῖς ἐν πρυτανείῳ
σιτουμένοις μᾶζαν παρέχειν κελεύει, ἄρτον δὲ ταῖς ἑορταῖς
προσπαρατιθέναι,
μιμούμενος τὸν Ὅμηρον. καὶ γὰρ ἐκεῖνος τοὺς ἀριστεῖς συνάγων πρὸς
τὸν
Ἀγαμέμνονα, φύρετο δ' ἄλφιτα, φησίν. Χρύσιππος δέ φησιν· ἐν Ἀθήναις
ἱστοροῦσιν οὐ πάνυ ἀρχαίων δυεῖν γινομένων δείπνων ἐν Λυκείῳ τε καὶ
Ἀκαδημίᾳ, τοῦ μὲν εἰς τὴν Ἀκαδημίαν εἰσενέγκαντος ὀψοποιοῦ λοπάδα
πρὸς ἑτέραν τινὰ χρείαν, τὸν κέραμον κατᾶξαι πάντας τοὺς ἱεροποίους ὡς
95
μακρόθεν οὐκ ἀστείας παρεισδύσεως γινομένης, δέοντος ἀπέχεσθαι

τούτων
μακρόθεν· τὸν δ' ἐν τῷ Λυκείῳ κρέας ταριχηρὸν εἰς τάριχος
διασκευάσαντα
μαστιγωθῆναι ὡς παρασοφιζόμενον πονηρῶς. Πλάτων δ' ἐν δευτέρῳ
Πολιτείας
οὕτως ἑστίᾳ τοὺς αὐτοῦ νεοπολίτας, γράφων· ἄνευ ὄψου, ὡς ἔοικας,
ποιεῖς
τοὺς ἄνδρας ἑστιωμένους. ἀληθῆ, ἦν δ' ἐγώ, λέγεις· ἐπελαθόμην, ὅτι καὶ
ὄψον ἕξουσιν, ἅλας τε δηλονότι καὶ ἐλαίας καὶ τυρὸν καὶ βολβοὺς καὶ
λάχανά γε οἷα ἐν ἀγροῖς ἑψήματα ἑψήσονται. καὶ τραγήματά που παρα-
θήσομεν αὐτοῖς τῶν τε σύκων καὶ ἐρεβίνθων καὶ κυάμων, καὶ μύρτα καὶ
φηγοὺς σποδιοῦσι πρὸς τὸ πῦρ μετρίως ὑποπίνοντες. καὶ οὕτως διάγοντες
δεῖπνα καὶ τὰ δημοτικὰ προσέταξαν, ἔτι δὲ τοὺς θιάσους καὶ τὰ φρατρικὰ

καὶ ὀργεωνικὰ λεγόμενα. πολλῶν γοῦν εἰσι φιλοσόφων ἐν ἄστει σύνοδοι
Διογενιστῶν, Ἀντιπατριστῶν, Παναιτιστῶν, κατέλιπε δὲ καὶ Θεόφραστος
εἰς τὴν τοιαύτην σύνοδον χρήματα, οὐχ ἵν' ἀκολασταίνωσι συνιόντες,
ἀλλ'
ἵνα τοὺς κατὰ τὸ συμπόσιον λόγους σωφρόνως καὶ πεπαιδευμένως
διεξάγωσι.
συνεδείπνουν δ' ὁσημέραι οἱ περὶ Πρύτανιν σώφρονα καὶ σωτήρια τῶν
πόλεων
σύνδειπνα. πρὸς γοῦν τὸ τοιοῦτον συμπόσιόν φησιν ὁ Δημοσθένης
ἀνενηνέχ-
θαι τὴν Ἐλατείας κατάληψιν· ἐσπέρα μὲν γὰρ ἦν, ἧκε δ' ἀγγέλλων τις
ὡς τοὺς πρυτάνεις ὡς Ἐλάτεια κατείληπται. καὶ τοῖς φιλοσόφοις δὲ ἐπι-
μελὲς ἦν συνάγουσι τοὺς νέους μετ' αὐτῶν πρός τινα τεταγμένον νόμον
εὐωχεῖσθαι. Ξενοκράτους γοῦν ἐν Ἀκαδημίᾳ καὶ πάλιν Ἀριστοτέλους
συμπο-
τικοί τινες ἦσαν νόμοι. τὰ δ' ἐν Σπάρτῃ φειδίτια καὶ τὰ παρὰ Κρησὶν
ἀνδρεῖα μετὰ πάσης ἐπιμελείας αἱ πόλεις συνῆγον. Ἀντίπατρος δὲ ὁ φιλό-
σοφος συμπόσιόν ποτε συνάγων συνέταξε τοῖς ἐρχομένοις ὡς περὶ
σοφισμάτων
ἐροῦσι. Ζήνων δ' ἐπεί τις τῶν παρόντων ὀψοφάγων ἀπέσυρεν ἅμα τῷ
παρα-
τεθῆναι τὸ ἐπάνω τοῦ ἰχθύος, στρέψας καὶ αὐτὸς τὸν ἰχθῦν ἀπέσυρεν ἐπι-
λέγων· Ἰνὼ δὲ τἀπὶ θάτερ' ἐξειργάζετο. Σωκράτης δ' ἰδών τινα ἀμέτρως
τῇ ἐποψήσει χρώμενον, ὦ πάροντες, ἔφη, τίς ὑμῶν τῷ μὲν ἄρτῳ ὡς ὄψῳ
96
χρῆται, τῷ δ' ὄψῳ ὡς ἄρτῳ; ὅτι Ὁμῆρος ἀφορίζει ἐν τοῖς αὐτοῦ συμπο-
σίοις χρόνους, πρόσωπα, αἰτίας. τοῦτο δ' ὀρθῶς ἀπεμάξατο Ξενοφῶν καὶ
πλεῖστα καὶ ἡσθείς. ταῦτ' ἔχω ὅσσ' ἔμαθον καὶ ἐφρόντισα καὶ μετὰ
τούτων
ἔσθλ' ἔπαθον· τὰ δὲ λοιπὰ καὶ ἡδέα πάντα λέλειπται. Κλέαρχος δέ φησιν
Ἀρχεστράτου διδάσκαλον γενέσθαι Τερψίωνα, ὃν καὶ πρῶτον
γαστρολογίαν
γράψαντα διακελεύεσθαι τοῖς μαθηταῖς τίνων ἀφεκτέον. ὅτι Βακχίδας τὸν
αὐτὸν Σαρδαναπάλῳ ζήσας βίον ἀποθανὼν ἐπὶ τοῦ τάφου

ἐπιγεγραμμένον
ἔχει· πιὲν φαγὲν καὶ πάντα τᾷ ψυχᾷ δῶμεν· κἀγὼ γὰρ ἕστακ' ἀντὶ
Βακχίδα λίθος. καὶ ἄλλος δὲ τὰ ὅμοια ληρεῖ τις. πῖνε καὶ παῖζε· θνητὸς
ὁ βίος, ὀλίγος οὑπὶ γῇ χρόνος· θάνατος δ' ὁ θάνατός ἐστιν, ἂν ἅπαξ τις
ἀποθάνῃ. καὶ δοῦλος δὲ παρὰ τινὶ κωμικῷ πεποίηται προτρεπόμενος ἐπὶ
ἠδυπάθειαν ὁμοδούλους ἑαυτοῦ καὶ λέγων· τί ταῦτα ληρεῖς φληναφῶν
ἄνω
κάτω Λύκειον , Ἀκαδημίαν, Ὠιδείου πύλας, λήρους σοφιστῶν; οὐδὲ ἓν
τούτων καλόν. πίνωμεν, ἐμπίνωμεν, χαίρωμεν, ἕως ἔνεστι τὴν ψυχὴν
τρέφειν.
γαστρὸς οὐδὲν ἥδιον, αὕτη πατήρ σοι καὶ πάλιν μήτηρ μόνη. ἀρεταὶ δὲ
πρεσβεῖαι τε καὶ στρατηγίαι κόμποι κενοὶ ψοφοῦσι ἀντ' ὀνειράτων. ψύξει
σε δαίμων τῷ πεπρωμένῳ χρόνῳ· ἕξεις δ' ὅσ' ἂν φάγῃς τε καὶ πίῃς μόνα·
σποδοὶ τἄλλα, Περικλέης, Κόδροι, Κίμων. ὅτι παγκάλως ὁ Τίμων ἔφη·
πάντων πρωτίστα κακῶν ἐπιθυμί' ἐστί.
Μάχων ὁ κωμῳδιοποιός φησιν· ὁ κρουματοποιὸς Δωρίων εἰς Μύλων
ἐλθὼν
κατάλυσιν οὐδαμοῦ μισθωσίμην δυνάμενος εὑρεῖν ἐν τεμένει καθίσας, ὃ
πρὸ
τῶν πυλῶν ἦν κατὰ τύχην ἱδρυμένον, ἰδών τ' ἐπιθύοντα τὸν νεωκόρον,
πρὸς
τῆς Ἀθηνᾶς καὶ θεῶν, τίνος, φράσον, ἔστιν ὁ νεώς, βέλτιστε, φησίν, οὑ
ἡνίκα Πυθαγόρης τὸ περικλεὲς εὕρατο γράμμα, κλεινὸς ἐφ' ᾧ κλεινὴν

ἤγαγε
βουθυσίην. ἦν δὲ καὶ ὀλιγοπότης καὶ εὐτελέστατα διεβίου, ὡς καὶ
97
πολλάκις
μέλιτι μόνῳ ἀρκεῖσθαι. τὰ παραπλήσια δ' ἱστορεῖται καὶ περὶ Ἀρι-
στείδου καὶ Ἐπαμεινώνδου καὶ Φωκίωνος καὶ Φορμίωνος τῶν
στρατηγῶν.
Μαίνιος δὲ Κουρίων ὁ Ῥωμαίων στρατηγὸς ἐπὶ γογγυλίσι διεβίω πάντα
τὸν χρόνον· καὶ Σαβίνων αὐτῷ πολὺ χρυσίον προσπεμπόντων οὐκ ἔφη
δεῖσθαι χρυσίου, ἕως ἂν τοιαῦτα δειπνῇ. τοῖς ὑπερβάλλουσι δαπάνη
πρόσεστι, ἡδονὴ δ' οὐδ' ἡτισοῦν, φησὶν Ἄλεξις. καὶ πάλιν· ὡς ἡδὺ πᾶν τὸ
μέτριον· οὔθ' ὑπεργέμων ἀπέρχομαι νῦν οὔτε κενός, ἀλλ' ἡδέως ἔχων
ἐμαυτοῦ. καὶ Μνησίθεος· δεῖ φεύγειν ἁπάντων τὰς ὑπερβολὰς ἀεί.
Πολέμων
δὲ ὁ Ἀκαδημαικὸς παρῄνει τοῖς ἐπὶ δεῖπνον πορευομένοις φροντίζειν
ὅπως
ἡδὺν πότον ποιῶνται μὴ μόνον εἰς τὸ παρόν, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν αὔριον.
Τιμόθεος δ' ὁ Κόνωνος ἐκ τῶν πολυτελῶν καὶ στρατηγικῶν δείπνων
παρα-
ληφθεὶς ὑπὸ Πλάτωνος εἰς τὸ ἐν Ἀκαδημίᾳ συμπόσιον καὶ ἑστιαθεὶς
ἀφελῶς
καὶ μουσικῶς ἔφη ὡς οἱ παρὰ Πλάτωνι δειπνοῦντες καὶ τῇ ὑστεραίᾳ
καλῶς
γίνονται. καὶ Πλάτωνι δὲ τηνικαῦτα ἀπαντήσας, ὥς φησιν Ἡγήσανδρος,
εἶπεν· ὑμεῖς, ὦ Πλάτων, εὖ δειπνεῖτε μᾶλλον εἰς τὴν ὑστεραίαν ἢ τὴν
παροῦσαν ἡμέραν. Πύῤῥων δ' ὁ Ἠλεῖος τῶν γνωρίμων τινὸς αὐτὸν
ὑποδε-
ξαμένου πολυτελῶς, εἰς τὸ λοιπόν, εἶπεν, οὐχ ἥξω πρὸς σέ, ἂν οὕτως
ὑποδέχῃ, ἵνα μήτε ἐγὼ σὲ ἀηδῶς ὁρῶ καταδαπανώμενον οὐκ ἀναγκαίως
μήτε σὺ θλιβόμενος κακοπαθῇς. Ἀντίγονος δὲ τὴν τοῦ παρὰ Μενεδήμῳ
αὐτὸν ἐν Ὠρεῷ λαβὼν ἀπέκτεινεν. Κάλλιππος δ' ὁ Ἀθηναῖος μαθητὴς

καὶ
αὐτὸς ἑταῖρος Δίωνος καὶ συμμαθητὴς γενόμενος καὶ συναποδημήσας
αὐτῷ
εἰς Συρακούσας ὁρῶν ἤδη τὸν Δίωνα ἐξιδιοποιούμενον τὴν μοναρχίαν
ἀπο-
κτείνας αὐτὸν καὶ αὐτὸς τυραννεῖν ἐπιχειρήσας ἀπεσφάγη. Εὐάγων δ' ὁ
Λαμψακηνὸς δανείσας τῇ πατρίδι ἀργύριον ἐπὶ ἐνεχύρῳ τῇ ἀκροπόλει
καὶ
ἀφυστερήσας τυραννεῖν ἐβούλετο, ἕως συνδραμόντες ἐπ' αὐτὸν οἱ
Λαμψακηνοὶ
καὶ τὰ χρήματα ἀποδόντες ἐξέβαλον. Τίμαιος δ' ὁ Κυζικηνὸς χρήματα
καὶ σῖτον ἐπιδοὺς τοῖς πολίταις καὶ πιστευθεὶς εἶναι χρηστός, μικρὸν
98
ἐπισχὼν
χρόνον ἐπέθετο τῇ πατρίδι δι' Ἀριδαίου. κριθεὶς δὲ καὶ ἁλοὺς καὶ
ἀδοξήσας
ἐν μὲν τῇ πόλει ἐπέμενε παλαιὸς καὶ γεγηρακώς, ἀτίμως δὲ διαζῶν.
τοιοῦτοι
δ' εἰσὶ καὶ νῦν τῶν Ἀκαδημαικῶν τινες, ἀνοσίως καὶ ἀδόξως βιοῦντες.
χρημάτων γὰρ ἐξ ἀσεβείας καὶ παρὰ φύσιν κυριεύσαντες διὰ γοητείαν
νῦν
εἰσιν περίβλεπτοι. καὶ Ξενοκράτης δὲ τῆς πατρίδος πικρῶς τυραννήσας
οὐ
μόνον τοὺς ἀρίστους τῶν πολιτῶν ἐξήλασεν, ἀλλὰ καὶ τοῖς τούτων
δούλοις
τὰ κτήματα τῶν δεσποτῶν χαρισάμενος καὶ τὰς ἐκείνων γυναῖκας συνῴ-
κισεν πρὸς γάμου κοινωνίαν, ταῦτ' ὠφεληθεὶς ἐκ τῆς καλῆς Πολιτείας καὶ
τῶν παρανόμων Νόμων.

ἄνθρωπος εἶναί μοι, φησί, Κυρηναῖος δοκεῖς· κἀκεῖ γάρ τις, κατὰ τὸν
Ἄλεξιν, ἂν ἐπὶ δεῖπνον ἕνα καλῇ, πάρεισιν ὀκτωκαίδεκ' ἄλλοι καὶ δέκα
ἅρματα καὶ συνωρίδες πεντεκαίδεκα· τούτοις δὲ δεῖ σε τὰ ἐπιτήδει' ἐμ-
βαλεῖν, ὡς ἦν κράτιστον μηδὲ καλέσαι μηδένα.
Ἡδονῆς καὶ τῆς Ἀρετῆς εἰσῆγεν. ὁ δ' Ἀρίστιππος ἐπὶ τῆς Λαίδος ἔλεγεν·
ἔχω καὶ οὐκ ἔχομαι. καὶ παρὰ Διονυσίῳ δὲ διηνέχθη τισὶ περὶ ἐκλογῆς
τριῶν γυναικῶν. καὶ μύροις ἐλούετο καὶ ἔφασκεν ὅτι ἐν βακχεύμασιν
οὖσα
ἥ γε σώφρων οὐ διαφθαρήσεται. τοῦτον κωμῳδῶν Ἄλεξις παράγει
οἰκέτην
μαθητοῦ αὐτοῦ λέγοντα ὡς ἄρα φοιτήσας σοφιστῇ εὐφυεῖ, μᾶλλον δὲ
πάντων πρωτεύοντι ἀκολασίᾳ τὴν τέχνην μὲν οὐ πάνυ ἐξέμαθε, τὴν δ' ἀρ-
τηρίαν συνήρπασεν. Ἀντιφάνης δὲ περὶ τῆς τῶν φιλοσόφων
τρυφερότητος
διαλεγόμενός φησιν· ὦ 'τάν, κατανοεῖς τίς ποτ' ἐστὶν οὑτοσὶν ὁ γέρων;
ἀπὸ τῆς μὲν ὄψεως Ἑλληνικός· λευκὴ χλανίς, φαιὸς χιτωνίσκος καλός,
πιλίδιον ἁπαλόν, εὔρυθμος βακτηρία, βαιὰ τράπεζα – τί μακρὰ δεῖ λέγειν;
ὅλως αὐτὴν ὁρᾶν τὴν Ἀκαδημίαν δοκῶ.

ὅτι Πολύαρχος ὁ ἡδυπαθὴς ἐπικαλούμενος, ἐμπεσούσης ποτὲ ἀπορίας
καὶ
99
σκέψεως περί τε τῶν ἐπιθυμιῶν καὶ τὸ σύνολον περὶ τῶν σωματικῶν

ἡδονῶν,
ἔφη· ἐμοὶ μέν, ὦ ἄνδρες, πολλάκις ἤδη πέφηνε ἐπισκοποῦντι κομιδῇ τὸ
τῶν ἀρετῶν τούτων κατασκεύασμα καὶ πολὺ τῆς φύσεως ἀφεστηκὸς
εἶναι.
ἡ γὰρ φύσις ὅταν φθέγγηται τὴν ἑαυτῆς φωνήν, ἀκολουθεῖν κελεύει ταῖς
ἡδοναῖς καὶ τοῦτό φησιν εἶναι νοῦν ἔχοντος. τεκμήριον δὲ τὸ πάντας ἀν-
θρώπους, ὅταν ἐξουσίας ἐπιλάβωνται μέγεθος ἀξιόχρεων ἐχούσης, ἐπὶ
τὰς
σωματικὰς ἡδονὰς καταφέρεσθαι, τὰ δ' ἄλλα ἐν παρέργῳ τίθεσθαι χώρᾳ.
εἶτα προφέρει τοὺς Περσῶν καὶ Λυδῶν καὶ Μήδων καὶ Σύρων βασιλεῖς,
οἷς
οὐδὲν γένος ἡδονῆς ἀζήτητον γέγονεν, ἀλλὰ καὶ δῶρα παρὰ τοῖς Πέρσαις
ἁρπασάντων Κιῤῥαίων τὴν Πελάγοντος τοῦ Φωκέως Μεγιστώ. δεκάτῳ

δὲ
ἔτει ἑάλω καὶ ἡ Κίῤῥα. Δοῦρις δέ φησι πρῶτον γενέσθαι πόλεμον δύο
γυναικῶν Ὀλυμπιάδος καὶ Εὐριδίκης· ἐν ᾧ τὴν μὲν βακχικώτερον μετὰ
τυμπάνων προελθεῖν, τὴν δ' Εὐριδίκην Μακεδονικῶς ὡπλισμένην
προησκη-
μένην τὰ πολεμικά. εἴη καὶ ἐρᾶν καὶ Ἔρωτι χαρίζεσθαι κατὰ καιρόν,
φησὶ
Πίνδαρος. Ζήνων δὲ ὁ Κιττιεὺς ᾤετο τὸν Ἔρωτα θεὸν φιλίας καὶ
ὁμονοίας
καὶ ἐλευθερίας παρασκευαστικόν, ἄλλου δ' οὐδενός. διὸ καὶ συνεργόν
που
τοῦτόν φησι πρὸς πόλεως σωτηρίαν. καὶ οἱ ἄλλοι δὲ σοφοὶ σεμνὸν τὸν
ἔρωτα
καὶ παντὸς αἰσχροῦ κεχωρισμένον ᾔδεσαν. καὶ κατὰ τὰ γυμνάσια Ἑρμῇ
καὶ Ἡρακλεῖ συνίδρυον, τῷ μὲν λόγου, τῷ δ' ἀλκῆς προεστῶτι· ὧν
ἑνωθέντων
φιλία καὶ ὁμόνοια γεννᾶται. Ἀθηναῖοι δὲ τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνᾷ
καθιερω-
μένης αὐτόθι τὸν Ἔρωτα ἱδρυσάμενοι συνθύουσιν αὐτῷ. Θεσπιεῖς τε τὰ
Ἐρωτίδια τιμῶσι καθάπερ Ἀθήναια ἢ Ὀλύμπια. Λακεδαιμόνιοι δὲ πρὸ
τῶν παρὰ τάξεως Ἔρωτι προθύονται, ὡς ἐν τῇ τῶν παραταττομένων
φιλίᾳ
κειμένης τῆς νίκης. Κρῆτες δ' ἐν ταῖς παρατάξεσι τοὺς καλλίστους τῶν
πολιτῶν κοσμήσαντες διὰ τούτων θύουσι τῷ Ἔρωτι. ὁ δὲ παρὰ Θηβαίοις
ἱερὸς λόχος καλούμενος συνέστηκεν ἐξ ἐραστῶν καὶ ἐρωμένων. φησί που
100
Ἄλεξις· καί μοι δοκοῦσιν ἀγνοεῖν οἱ ζωγράφοι τὸν Ἔρωτα,

συντομώτερον
δ' εἰπεῖν, ὅσοι τοῦ δαίμονος τούτου ποιοῦσιν εἰκόνας. ἔστι γὰρ οὔτε
θῆλυς
οὔτ' ἄρσην, πάλιν οὔτε θεὸς οὔτ' ἄνθρωπος, οὔτ' ἀβέλτερος οὔτ' αὖθις
ἔμφρων, ἀλλὰ συνηνεγμένος πανταχόθεν ἑνὶ τύπῳ πόλλ' εἴδη φέρων. ἡ
τόλμα
Δημοσθένης ., In Timocratem Sec. 114, line 1
ὁ Σόλων, ὦ ἄνδρες δικασταί, ᾧ οὐδ' ἂν αὐτὸς Τιμοκράτης

φήσειεν ὅμοιος νομοθέτης εἶναι, οὐχ ὅπως ἀσφαλῶς κακουρ-
γήσουσι φαίνεται παρασκευάζων τοῖς τοιούτοις, ἀλλ' ὅπως
ἢ μὴ ἀδικήσουσιν ἢ δώσουσι δίκην ἀξίαν, καὶ νόμον εἰσή-
νεγκεν, εἰ μέν τις μεθ' ἡμέραν ὑπὲρ πεντήκοντα δραχμὰς
κλέπτοι, ἀπαγωγὴν πρὸς τοὺς ἕνδεκ' εἶναι, εἰ δέ τις νύκτωρ
ὁτιοῦν κλέπτοι, τοῦτον ἐξεῖναι καὶ ἀποκτεῖναι καὶ τρῶσαι
διώκοντα καὶ ἀπαγαγεῖν τοῖς ἕνδεκα, εἰ βούλοιτο. τῷ δ'
ἁλόντι ὧν αἱ ἀπαγωγαί εἰσιν, οὐκ ἐγγυητὰς καταστήσαντι
ἔκτισιν εἶναι τῶν κλεμμάτων, ἀλλὰ θάνατον τὴν ζημίαν.
καὶ εἴ τίς γ' ἐκ Λυκείου ἢ ἐξ Ἀκαδημείας ἢ ἐκ Κυνοσάργους
ἱμάτιον ἢ ληκύθιον ἢ ἄλλο τι φαυλότατον, ἢ εἰ τῶν σκευῶν
τι τῶν ἐκ τῶν γυμνασίων ὑφέλοιτο ἢ ἐκ τῶν λιμένων, ὑπὲρ
δέκα δραχμάς, καὶ τούτοις θάνατον ἐνομοθέτησεν εἶναι τὴν
ζημίαν. εἰ δέ τις ἰδίαν δίκην κλοπῆς ἁλοίη, ὑπάρχειν μὲν
αὐτῷ διπλάσιον ἀποτεῖσαι τὸ τιμηθέν, προστιμῆσαι δ' ἐξεῖναι
τῷ δικαστηρίῳ πρὸς τῷ ἀργυρίῳ δεσμὸν τῷ κλέπτῃ, πένθ'
ἡμέρας καὶ νύκτας ἴσας, ὅπως ὁρῷεν ἅπαντες αὐτὸν δεδε-
μένον. καὶ τούτων ὀλίγῳ πρότερον ἠκούσατε τῶν νόμων.
ᾤετο γὰρ δεῖν τόν γε τὰ αἴσχρ' ἔργ' ἐργαζόμενον μὴ ἃ
ὑφείλετο μόνον ἀποδόντ' ἀπηλλάχθαι (πολλοὶ γὰρ [ἂν] αὐτῷ
Αριστοφάνης κωμικός. , Nubes Line 1005
μήλῳ βληθεὶς ὑπὸ πορνιδίου τῆς εὐκλείας ἀποθραυσθῇς,

μηδ' ἀντειπεῖν τῷ πατρὶ μηδὲν μηδ' Ἰαπετὸν καλέσαντα
μνησικακῆσαι τὴν ἡλικίαν ἐξ ἧς ἐνεοττοτροφήθης.
{Ητ.} εἰ ταῦτ', ὦ μειράκιον, πείσει τούτῳ, νὴ τὸν Διόνυσον
τοῖς Ἱπποκράτους υἱέσιν εἴξεις καί σε καλοῦσι βλιτομάμ-
μαν.
{Κρ.} ἀλλ' οὖν λιπαρός γε καὶ εὐανθὴς ἐν γυμνασίοις διατρίψεις,
101
οὐ στωμύλλων κατὰ τὴν ἀγορὰν τριβολεκτράπελ', οἷάπερ οἱ

νῦν,
οὐδ' ἑλκόμενος περὶ πραγματίου γλισχραντιλογεξεπιτρίπτου,
ἀλλ' εἰς Ἀκαδήμειαν κατιὼν ὑπὸ ταῖς μορίαις ἀποθρέξει
στεφανωσάμενος καλάμῳ λευκῷ μετὰ σώφρονος ἡλικιώτου,
σμίλακος ὄζων καὶ ἀπραγμοσύνης καὶ λεύκης φυλλο-
βολούσης,
ἦρος ἐν ὥρᾳ, χαίρων ὁπόταν πλάτανος πτελέᾳ ψιθυρίζῃ.
ἢν ταῦτα ποῇς ἁγὼ φράζω
καὶ πρὸς τούτοις προσέχῃς τὸν νοῦν
ἕξεις αἰεὶ
στῆθος λιπαρόν, χροιὰν λαμπράν,
ὤμους μεγάλους, γλῶτταν βαιάν,
πυγὴν μεγάλην, πόσθην μικράν·
Hyperides Orat., In Demosthenem Frag. .6, column 26, line 24
ὑπὲρ τοῦ ὑοῦ ἔλαβ̣[εν

τὸ θεωρικὸν ἀπ̣[οδη-
μοῦντος, πέντ[ε δρα-
χμῶν ἕνεκεν [ἱκε-
τεύων ὑμᾶς τάλαν-
τον ὦφλεν ἐν τῶι
δικαστηρίωι τούτων
⸏κατηγορούντων·
καὶ Ἀριστόμαχος ἐ-
πιστάτης γενόμε-
νος τῆς Ἀκαδημείας,
ὅτι σκαφεῖον ἐκ τῆς
παλαίστρας μετενεγ-
κὼν εἰς τὸν κῆπον
τὸν αὑτοῦ πλησίον
ὄντα ἐχρῆτο καὶ ἐφη
(desunt v. XXIV)
Hyperides Orat., Frag. .3t, line 1
ΥΠΕΡ ΑΚΑΔΗΜοΥ.
102
Ἡφαιστία (oppidum Lemni). Ὑπ. ἐν τῷ ὑπὲρ Ἀκα-

δήμου. – Harp.
ΚΑΤ' ΑΝΤΙΟΥ ΟΡΦΑΝΙΚΟΣ.
ἀσήμαντα τὰ ὑφ' ἡμῶν λεγόμενα ἀσφράγιστα· ση-

μεῖα γὰρ ἔλεγον τὰς σφραγῖδας· Ὑπ. ἐν τῷ κατ' Ἀν-
τίου. – Harp.
’Ὑπερείδης δ' ἐν τῷ κατ'’ Ἀντίου τὰ ἐν ταῖς βασά-
νοις εἰρημένα ὑπὸ τῶν βασανιζομένων καὶ ἀναγραφέντα
8βασάνους ὠνόμασε. – Harp. s v. βάσανος.
σεσημασμένων ἀντὶ τοῦ ἐσφραγισμένων Δημοσθένης
Hyperides Orat., Frag. .3, line 2
θεῶν καταλυομέναις βοηθήσαντας πλείστης ἐπιμελείας

καὶ κηδεμονίας ὑπὸ τοῦ δαιμονίου τυγχάνειν.] – – –
ΚΑΤ' ΑΘΗΝΟΓΕΝΟΥΣ Βʹ.
τὰ τῶν φωρῶν κρείττω. Ὑπ. ἐν τῷ κατ' Ἀθ. βʹ. παρ-

οιμία ἐστὶ λεγομένη κατὰ τῶν πλείω φερομένων ὧν ἠδί-
κησαν. – Harp. et Mich. Apost. prov. cent. XVI, 13 (L.).
ἀπρόσκλητον τὴν οὐ προσκεκλημένην Ὑπ. ἐν τῷ κατ'
Ἀθ. βʹ. – Harp.
ΥΠΕΡ ΑΚΑΔΗΜΟΥ.
Ἡφαιστία (oppidum Lemni). Ὑπ. ἐν τῷ ὑπὲρ Ἀκα-

δήμου. – Harp.
ΚΑΤ' ΑΝΤΙΟΥ ΟΡΦΑΝΙΚΟΣ.
ἀσήμαντα τὰ ὑφ' ἡμῶν λεγόμενα ἀσφράγιστα· ση-

μεῖα γὰρ ἔλεγον τὰς σφραγῖδας· Ὑπ. ἐν τῷ κατ' Ἀν-
τίου. – Harp.
’Ὑπερείδης δ' ἐν τῷ κατ'’ Ἀντίου τὰ ἐν ταῖς βασά-
νοις εἰρημένα ὑπὸ τῶν βασανιζομένων καὶ ἀναγραφέντα
103
8βασάνους ὠνόμασε. – Harp. s v. βάσανος.

σεσημασμένων ἀντὶ τοῦ ἐσφραγισμένων Δημοσθένης
ἐν τῷ περὶ τοῦ ὀνόματος, ‘Ὑπερείδης ἐν τῷ κατ'’ Ἀντίου
ὀρφανικῷ. – Harp.
Ξενοφών. , Ελληνικά Book 2, ch. 2, sec. 8, line 3
δέκα τριήρεις ἔχοντα Ἐτεόνικον, ὃς τὰ ἐκεῖ πάντα πρὸς

Λακεδαιμονίους μετέστησεν. εὐθὺς δὲ καὶ ἡ ἄλλη Ἑλλὰς
ἀφειστήκει Ἀθηναίων μετὰ τὴν ναυμαχίαν πλὴν Σαμίων·
οὗτοι δὲ σφαγὰς τῶν γνωρίμων ποιήσαντες κατεῖχον τὴν
πόλιν. Λύσανδρος δὲ μετὰ ταῦτα ἔπεμψε πρὸς Ἆγίν τε
εἰς Δεκέλειαν καὶ εἰς Λακεδαίμονα ὅτι προσπλεῖ σὺν δια-
κοσίαις ναυσί. Λακεδαιμόνιοι δ' ἐξῇσαν πανδημεὶ καὶ οἱ
ἄλλοι Πελοποννήσιοι πλὴν Ἀργείων, παραγγείλαντος τοῦ
ἑτέρου Λακεδαιμονίων βασιλέως Παυσανίου. ἐπεὶ δ' ἅπαν-
τες ἡθροίσθησαν, ἀναλαβὼν αὐτοὺς πρὸς τὴν πόλιν ἐστρα-
τοπέδευσεν ἐν τῇ Ἀκαδημείᾳ [τῷ καλουμένῳ γυμνασίῳ].
Λύσανδρος δὲ ἀφικόμενος εἰς Αἴγιναν ἀπέδωκε τὴν πόλιν
Αἰγινήταις, ὅσους ἐδύνατο πλείστους αὐτῶν ἁθροίσας, ὡς δ'
αὔτως καὶ Μηλίοις καὶ τοῖς ἄλλοις ὅσοι τῆς αὑτῶν ἐστέ-
ροντο. μετὰ δὲ τοῦτο δῃώσας Σαλαμῖνα ὡρμίσατο πρὸς
τὸν Πειραιᾶ ναυσὶ πεντήκοντα καὶ ἑκατόν, καὶ τὰ πλοῖα
εἶργε τοῦ εἴσπλου.
Οἱ δ' Ἀθηναῖοι πολιορκούμενοι κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατ-
ταν ἠπόρουν τί χρὴ ποιεῖν, οὔτε νεῶν οὔτε συμμάχων αὐτοῖς
ὄντων οὔτε σίτου· ἐνόμιζον δὲ οὐδεμίαν εἶναι σωτηρίανεἰ
μὴ παθεῖν ἃ οὐ τιμωρούμενοι ἐποίησαν, ἀλλὰ διὰ τὴν ὕβριν
συναγορεύοντες βοηθῆσαι ἀνδράσιν ἀγαθοῖς, ἦ που ὑμῖν γε

τοῖς ἔργῳ δυναμένοις βοηθῆσαι γενναῖα ἂν ταῦτα φανείη, εἰ
πολλάκις καὶ φίλοι καὶ πολέμιοι γενόμενοι Λακεδαιμονίοις
μὴ ὧν ἐβλάβητε μᾶλλον ἢ ὧν εὖ ἐπάθετε μνησθείητε καὶ
χάριν ἀποδοίητε αὐτοῖς μὴ ὑπὲρ ὑμῶν αὐτῶν μόνον, ἀλλὰ
καὶ ὑπὲρ πάσης τῆς Ἑλλάδος, ὅτι ἄνδρες ἀγαθοὶ ὑπὲρ αὐτῆς
ἐγένοντο.
Μετὰ ταῦτα ἐβουλεύοντο οἱ Ἀθηναῖοι, καὶ τῶν μὲν
ἀντιλεγόντων οὐκ ἠνείχοντο ἀκούοντες, ἐψηφίσαντο δὲ βοη-
θεῖν πανδημεί, καὶ Ἰφικράτην στρατηγὸν εἵλοντο. ἐπεὶ δὲ
104
τὰ ἱερὰ ἐγένετο καὶ παρήγγειλεν ἐν Ἀκαδημείᾳ δειπνοποιεῖ-

σθαι, πολλοὺς ἔφασαν προτέρους αὐτοῦ Ἰφικράτους ἐξελθεῖν.
ἐκ δὲ τούτου ἡγεῖτο μὲν ὁ Ἰφικράτης, οἱ δ' ἠκολούθουν,
νομίζοντες ἐπὶ καλόν τι ἔργον ἡγήσεσθαι. ἐπεὶ δὲ ἀφικό-
μενος εἰς Κόρινθον διέτριβέ τινας ἡμέρας, εὐθὺς μὲν ἐπὶ
ταύτῃ τῇ διατριβῇ πρῶτον ἔψεγον αὐτόν· ὡς δ' ἐξήγαγέ
ποτε, προθύμως μὲν ἠκολούθουν ὅποι ἡγοῖτο, προθύμως δ',
εἰ πρὸς τεῖχος προσάγοι, προσέβαλλον. τῶν δ' ἐν τῇ
Λακεδαίμονι πολεμίων Ἀρκάδες μὲν καὶ Ἀργεῖοι καὶ Ἠλεῖοι
πολλοὶ ἀπεληλύθεσαν, ἅτε ὅμοροι οἰκοῦντες, οἱ μὲν ἄγοντες
οἱ δὲ φέροντες ὅ τι ἡρπάκεσαν. οἱ δὲ Θηβαῖοι καὶ οἱ ἄλλοι
Ξενοφών. , Hipparchicus Ch. 3, sec. 1, line 5
ὅτι αἰσχρὸν λιπεῖν τὴν τάξιν. ἄτακτοι δ' ὄντες ἀλλήλους

μὲν ταράττουσι καὶ ἐν στεναῖς ὁδοῖς καὶ ἐν διαβάσεσι, τοῖς
δὲ πολεμίοις οὐδεὶς ἑκὼν ἑαυτὸν τάττει μάχεσθαι. καὶ
ταῦτα μὲν δὴ πάντα ὑπάρχειν δεῖ ἐκπεπονημένα πᾶσι τοῖς
ἱππεῦσιν, εἰ μέλλουσιν ἀπροφάσιστοι ἔσεσθαι συνεργοὶ τῷ
ἡγουμένῳ.
Τῶνδέ γε μὴν αὐτῷ ἤδη μέλειν δεῖ τῷ ἱππάρχῳ· πρῶτον
μὲν ὅπως καλλιερήσει τοῖς θεοῖς ὑπὲρ τοῦ ἱππικοῦ, ἔπειτα
ὅπως τὰς πομπὰς ἐν ταῖς ἑορταῖς ἀξιοθεάτους ποιήσει, ἔτι
κάλλιστα ἐπιδείξει, τά τε ἐν Ἀκαδημείᾳ καὶ τὰ ἐν Λυκείῳ
ἄλλα ὑπομνήματα· ὡς δὲ τούτων ἕκαστα κάλλιστ' ἂν
πράττοιτο, νῦν αὐτὰ ταῦτα λέξω.
Τὰς μὲν οὖν πομπὰς οἴομαι ἂν καὶ τοῖς θεοῖς κεχαρισμε-
νωτάτας καὶ τοῖς θεαταῖς εἶναι εἰ, ὅσων ἱερὰ καὶ ἀγάλματα
ἐν τῇ ἀγορᾷ ἐστι, ταῦτα ἀρξάμενοι ἀπὸ τῶν Ἑρμῶν κύκλῳ
[περὶ τὴν ἀγορὰν καὶ τὰ ἱερὰ] περιελαύνοιεν τιμῶντες τοὺς
θεούς. καὶ ἐν τοῖς Διονυσίοις δὲ οἱ χοροὶ προσεπιχαρί-
ζονται ἄλλοις τε θεοῖς καὶ τοῖς δώδεκα χορεύοντες. ἐπειδὰν
δὲ πάλιν πρὸς τοῖς Ἑρμαῖς γένωνται περιεληλακότες, ἐν
Ξενοφών. , Hipparchicus Ch. 3, sec. 14, line 2
προσελαύνειν ἀλλήλοις γοργόν, τό τε διελάσαντας τὸν ἱππό-

δρομον ἀντίους πάλιν στῆναι ἀλλήλοις σεμνόν, καὶ τὸ ὑπὸ
σάλπιγγος αὖ τὸ δεύτερον θᾶττον ἐπελαύνειν καλόν. στάν-
105
τας δὲ ἤδη τὸ τρίτον αὖ ὑπὸ τῆς σάλπιγγος χρὴ τάχιστα

ἀλλήλοις ἐπελαύνειν, καὶ διελάσαντας εἰς κατάλυσιν ἤδη
ἐπὶ φάλαγγος ἅπαντας καταστάντας, ὥσπερ εἰώθατε, πρὸς
τὴν βουλὴν προσελαύνειν. ταῦτά μοι δοκεῖ πολεμικώτερά
τε φαίνεσθαι ἂν καὶ καινότερα. τὸ δὲ βραδύτερον μὲν τῶν
φυλάρχων ἐλαύνειν, τὸν δ' αὐτὸν τρόπον ἐκείνοις ἱππεύειν,
οὐκ ἄξιον ἱππαρχίας. ὅταν γε μὴν ἐν τῷ ἐπικρότῳ ἐν
Ἀκαδημέᾳ ἱππεύειν δέῃ, ἔχω τάδε παραινέσαι· εἰς μὲν τὸ
μὴ ἀποκρούεσθαι ἀπὸ τῶν ἵππων, ὑπτίους ἀναπεπτωκότας
ἐλαύνειν, εἰς δὲ τὸ μὴ πίπτειν, τοὺς ἵππους ὑπολαμβάνειν
ἐν ταῖς ἀναστροφαῖς. τὰ μέντοι ὀρθὰ ταχὺ ἐλαύνειν χρή·
οὕτω γὰρ τὸ ἀσφαλὲς καὶ τὸ καλὸν θεάσεται ἡ βουλή.
Ἔν γε μὴν ταῖς πορείαις ἀεὶ δεῖ τὸν ἵππαρχον προνοεῖν
ὅπως ἀναπαύῃ μὲν τῶν ἵππων τὰς ἕδρας, ἀναπαύῃ δὲ τοὺς
ἱππέας τῷ βαδίζειν, μέτριον μὲν ὀχοῦντα, μέτριον δὲ πεζο-
ποροῦντα. τοῦ δὲ μετρίου ἐννοῶν οὐκ ἂν ἁμαρτάνοις· αὐτὸς
γὰρ μέτρον ἕκαστος τοῦ μὴ λαθεῖν ὑπερπονοῦντας. ὅταν
Γαληνός ιατρός De optima doctrina Kühn vol. 1, p.40, line 3
στική, καὶ ἀστρονομία καὶ γραμματικὴ καὶ νομική· πρόσθες δ' εἰ βούλει
ταύταις
πλαστικήν τε καὶ γραφικήν· εἰ γὰρ καὶ διὰ τῶν χειρῶν ἐνεργοῦσιν, ἀλλ'
οὐκ
ἰσχύος νεανικῆς δεῖται τὸ ἔργον αὐτῶν. ἐκ τούτων οὖν τινα τῶν τεχνῶν
ἀνα-
λαμβάνειν τε καὶ ἀσκεῖν χρὴ τὸν νέον, ὅτῳ μὴ παντάπασιν ἡ ψυχὴ
βοσκημα-
τώδης ἐστί, καὶ μᾶλλόν γε τὴν ἀρίστην ἐν ταύταις, ἥτις ὡς ἡμεῖς φαμεν
ἐστὶν ἰατρική. τοῦτο δ' αὐτὸ δεικτέον ἐφεξῆς. ...

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ.
Τὴν εἰς ἑκάτερα ἐπιχείρησιν ἀρίστην εἶναι

διδασκαλίαν ὁ Φαβωρῖνός φησιν. Ὀνομάζουσι δ' οὕτως
οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ καθ' ἣν τοῖς ἀντικειμένοις συναγο-
ρεύουσιν. Οἱ μὲν οὖν παλαιότεροι τελευτᾶν αὐτὴν εἰς
ἐποχὴν ὑπολαμβάνουσιν, ἐποχὴν καλοῦντες τὴν ὡς ἂν
εἴποι τις ἀοριστίαν, ὅπερ ἐστὶ περὶ μηδενὸς πράγμα-
τος ὁρίσασθαι μηδ' ἀποφήνασθαι βεβαίως. οἱ νεώτεροι
106
δ' – οὐ γὰρ μόνος ὁ Φαβωρῖνος – ἐνίοτε μὲν εἰς

τοσοῦτον προάγουσι τὴν ἐποχήν, ὡς μηδὲ τὸν ἥλιον
ὁμολογεῖν εἶναι καταληπτόν, ἐνίοτε δ' εἰς τοσοῦ‖τον
τὴν κρίσιν, ὡς καὶ τοῖς μαθηταῖς ἐπιτρέπειν αὐτὴν
ἄνευ τοῦ διδαχθῆναι πρότερον ἐπιστημονικὸν κριτή-
ριον. οὐδὲ γὰρ ἄλλο τί ἐστιν, ὃ Φαβωρῖνος εἴρηκεν
ρεύουσιν. Οἱ μὲν οὖν παλαιότεροι τελευτᾶν αὐτὴν εἰς

ἐποχὴν ὑπολαμβάνουσιν, ἐποχὴν καλοῦντες τὴν ὡς ἂν
εἴποι τις ἀοριστίαν, ὅπερ ἐστὶ περὶ μηδενὸς πράγμα-
τος ὁρίσασθαι μηδ' ἀποφήνασθαι βεβαίως. οἱ νεώτεροι
δ' – οὐ γὰρ μόνος ὁ Φαβωρῖνος – ἐνίοτε μὲν εἰς
ἐν τῷ ‘Περὶ τῆς Ἀκαδημαϊκῆς διαθέσεως’, ὃ ‘Πλού-
ταρχος’ ἐπιγέγραπται. λέγει δὲ ταὐτὸν ἐν τῷ ‘Πρὸς
Ἐπίκτητον’, ἐν ᾧ δῆθέν ἐστιν Ὀνήσιμος ὁ Πλουτάρ-
χου δοῦλος Ἐπικτήτῳ διαλεγόμενος. καὶ μέντοι κἀν
τῷ μετὰ ταῦτα γραφέντι βιβλίῳ, τῷ ‘Ἀλκιβιάδῃ’ τοὺς
Ἀκαδημαϊκοὺς ἐπαινεῖ συναγορεύοντας μὲν ἑκατέρῳ
τῶν ἀντικειμένων ἀλλήλοις λόγων, ἐπιτρέποντας δὲ
τοῖς μαθηταῖς αἱρεῖσθαι τοὺς ἀληθεστέρους. Ἀλλ' ἐν
τούτῳ μὲν εἴρηκε πιθανὸν ἑαυτῷ φαίνεσθαι, μηδὲν
εἶναι καταληπτόν, ἐν δὲ τῷ Πλουτάρχῳ συγχωρεῖν
ἔοικεν εἶναί τι βεβαίως γνωστόν – ἄμεινον γὰρ οὕτως

ἐν τῷ ‘Περὶ τῆς Ἀκαδημαϊκῆς διαθέσεως’, ὃ ‘Πλού-
ταρχος’ ἐπιγέγραπται. λέγει δὲ ταὐτὸν ἐν τῷ ‘Πρὸς
Ἐπίκτητον’, ἐν ᾧ δῆθέν ἐστιν Ὀνήσιμος ὁ Πλουτάρ-
107
χου δοῦλος Ἐπικτήτῳ διαλεγόμενος. καὶ μέντοι κἀν

τῷ μετὰ ταῦτα γραφέντι βιβλίῳ, τῷ ‘Ἀλκιβιάδῃ’ τοὺς
Ἀκαδημαϊκοὺς ἐπαινεῖ συναγορεύοντας μὲν ἑκατέρῳ
τῶν ἀντικειμένων ἀλλήλοις λόγων, ἐπιτρέποντας δὲ
τοῖς μαθηταῖς αἱρεῖσθαι τοὺς ἀληθεστέρους. Ἀλλ' ἐν
τούτῳ μὲν εἴρηκε πιθανὸν ἑαυτῷ φαίνεσθαι, μηδὲν
εἶναι καταληπτόν, ἐν δὲ τῷ Πλουτάρχῳ συγχωρεῖν
ἔοικεν εἶναί τι βεβαίως γνωστόν – ἄμεινον γὰρ οὕτως
ὀνομάζειν τὸ καταληπτὸν ἀποχωροῦντας ὀνόματος στωι-
κοῦ – . Καὶ ἔγωγ' ἐθαύμαζον νὴ τοὺς θεούς, ὅπως ὁ
Φαβωρῖνος εἰς τὴν τῶν Ἀττικῶν φωνὴν εἰωθὼς μετα-
λαμβάνειν ἕκαστα τῶν ὀνομάτων οὐ παύεται λέγων
οὔτε τὸ καταληπτὸν οὔτε τὴν κατάληψιν οὔτε τὴν κατα
ληπτικὴν φαντασίαν ἀνύπαρκτον.

Ἐγὼ δ' οὔτ' ἄλλο τι τὸ καταληπτὸν
ἡγοῦμαι σημαίνειν παρὰ τὸ βεβαίως γνωστὸν οὔτ' ἄλλο
τι τὸ καταλαμβάνεσθαι τοῦ βεβαίως γιγνώσκειν, ἀνά-
λογον δ' αὐτοῖς λέγεσθαι τήν τε κατάληψιν καὶ τὴν
καταληπτικὴν φαντασίαν. Ἐπειδὴ γὰρ ἔνια μὲν οἰό-
μεθα βλέπειν ἢ ἀκούειν ἢ ὅλως αἰσθάνεσθαι, καθάπερ ἐν ὀνείροις καὶ
μανίαις, ἔνια δ' οὐκ οἰόμεθα μόνον ἀλλὰ καὶ κατ' ἀλήθειαν ὁρῶμεν ἢ
ὅλως αἰσθανόμεθα, ταυτὶ μὲν τὰ δεύτερα πάντες ἄνθρωποι πλὴν
Ἀκαδημαϊκῶν τε καὶ Πυρρωνείων εἰς βεβαίαν γνῶσιν ἥκειν
νομίζουσιν, ἃ δ' ὄναρ ἢ παραπαιόντων ἡ ψυχὴ φαν-
τάζεται, ψευδῆ πάνθ' ὑπάρχειν. Εἰ μὲν δὴ ‖ συγχω-
ροῦσιν αὐτὸ τοῦθ' οὕτως ἔχειν, ἐξαλειψάτωσαν ἐν οἷς
γράφουσι, μήτε τοῦ μαινομένου τὸν σωφρονοῦντα μήτε
τοῦ νοσοῦντος τὸν ὑγιαίνοντα μήτε τοῦ κοιμωμένου
τὸν ἐγρηγορότα πιστότερον ὑπάρχειν εἰς τὴν τῶν
πραγμάτων γνῶσιν. εἰ δ' οὐδὲν μᾶλλον ἐκείνοις ἐστὶν
αὐτὰ ἢ τοῖς ἐναντίως διακειμένοις γνωστά, συγκέχυται
μὲν δήπου τὰ τῆς ἀληθείας κριτήρια· οὔτ' αὐτὸς ὁ
διδάσκαλος ὁ Ἀκαδημαϊκὸς οὔθ' ὁ μαθητὴς αὐτοῦ δυ
μαϊκῶν τε καὶ Πυρρωνείων εἰς βεβαίαν γνῶσιν ἥκειν

νομίζουσιν, ἃ δ' ὄναρ ἢ παραπαιόντων ἡ ψυχὴ φαν-
108
τάζεται, ψευδῆ πάνθ' ὑπάρχειν. Εἰ μὲν δὴ ‖ συγχω-

ροῦσιν αὐτὸ τοῦθ' οὕτως ἔχειν, ἐξαλειψάτωσαν ἐν οἷς
γράφουσι, μήτε τοῦ μαινομένου τὸν σωφρονοῦντα μήτε
τοῦ νοσοῦντος τὸν ὑγιαίνοντα μήτε τοῦ κοιμωμένου
διδάσκαλος ὁ Ἀκαδημαϊκὸς οὔθ' ὁ μαθητὴς αὐτοῦ δυ-
νήσεται κρῖναι τοὺς εἰς ἑκάτερα [τῶν ἀντικειμένων]
εἰρημένους λόγους.
[ἔτι δ' οὐ δεησόμεθα τὴν ἀρχὴν ἡμεῖς τοιούτων διδα-
σκάλων, δυνάμενοί γε καὶ αὐτοὶ τὰ γεγραμμένα τοῖς ἀπὸ
τῶν αἱρέσεων ἀντιδιῃρημένων ἀναγιγνώσκειν καὶ οὐδὲν
ἧττον τῶν Ἀκαδημαϊκῶν εἰδέναι, ἐὰν ἀσαφὲς αὐτῶν τι ᾖ,
τὸ μὲν παρὰ [τῷ Χρυσίππῳ] τοῖς Στωικοῖς διδασκάλοις,
[ἀσφαλέστερον ὀνομάζειν ἐστί] τὸ δὲ παρὰ [Θεοφράστῳ
καὶ Ἀριστοτέλει] τοῖς Περιπατητικοῖς. οὕτω δὲ κἀπὶ τῶν
ἄλλων, ὥστ' οὐδὲν ἄν τι λείποιτο πρὸς διδασκαλίαν τοῖς

διδάσκαλος ὁ Ἀκαδημαϊκὸς οὔθ' ὁ μαθητὴς αὐτοῦ δυ-
νήσεται κρῖναι τοὺς εἰς ἑκάτερα [τῶν ἀντικειμένων]
εἰρημένους λόγους.
[ἔτι δ' οὐ δεησόμεθα τὴν ἀρχὴν ἡμεῖς τοιούτων διδα-
σκάλων, δυνάμενοί γε καὶ αὐτοὶ τὰ γεγραμμένα τοῖς ἀπὸ
τῶν αἱρέσεων ἀντιδιῃρημένων ἀναγιγνώσκειν καὶ οὐδὲν
ἧττον τῶν Ἀκαδημαϊκῶν εἰδέναι, ἐὰν ἀσαφὲς αὐτῶν τι ᾖ,
τὸ μὲν παρὰ [τῷ Χρυσίππῳ] τοῖς Στωικοῖς διδασκάλοις,
[ἀσφαλέστερον ὀνομάζειν ἐστί] τὸ δὲ παρὰ [Θεοφράστῳ
καὶ Ἀριστοτέλει] τοῖς Περιπατητικοῖς. οὕτω δὲ κἀπὶ τῶν
ἄλλων, ὥστ' οὐδὲν ἄν τι λείποιτο πρὸς διδασκαλίαν τοῖς
Ἀκαδημαϊκοῖς, ὅσον ἐπὶ τῷ Φαβωρίνου λόγῳ.]
Τοῖς μὲν γὰρ πρεσβυτέροις αὐτὸ δὴ τοῦτ' ἦν δί-
δαγμα, τὸ μηδὲν εἶναι κριτήριον ἀνθρώπῳ δεδόμενον
ὑπὸ τῆς φύσεως, ‖ ᾧ παραβάλλων ἕκαστον τῶν ὄντων
109
ἀκριβῶς διαγνώσεται. διὸ μηδ' ἀποφήνασθαι περὶ μη-

δενὸς ἠξίουν ἀλλὰ περὶ πάντων ἐπέχειν.
δογμάτων διδασκάλους.]
Εἰ δ' οὐκ ἔγραψέ τις ‖ ὑπὲρ τῆς διαφορᾶς αὐτῶν
[οὔτ' ἐγύμνασεν], ὅμοιόν τι ποιεῖ τέκτονι κελεύοντι
τῷ μαθητῇ μετρῆσαί τε καὶ στῆσαι καὶ ἀποτεῖναι καὶ
κύκλον γράψαι χωρὶς τοῦ πῆχυν δοῦναι καὶ ζυγὸν καὶ
κανόνα καὶ καρκίνον.
[ἀλλ' ἴσως φησὶ μηδὲν εἶναι τοιοῦτον ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ
δόγμασι. μὴ τοίνυν ἔτι προσποιοῦ γιγνώσκειν τι μηδ'
ἀποφάναι μηδ' ἀποδίδρασκε τὴν ὑπὸ τῶν πρεσβυτέρων
Ἀκαδημαϊκῶν εἰσαγομένην ἐποχήν, μηδὲ σεμνύνου γραμ-
ματικοῦ ποιῶν ἔργον, ἅπερ εἰρήκασιν οἱ πρόσθεν ἐκμεμε-
λετηκώς. ὅτι δ' αὐτῶν ὑγιές ἐστιν οὐδέν, εὔδηλον ἐννόῳ.
οὐδὲ γὰρ διδασκάλου τό γε τοιοῦτόν ἐστιν ἀλλ' ἀδολεσχία
τις ἢ λῆρος.]
Πόθεν οὖν ἐλπὶς ὑπολείπεται τῆς τῶν ἀληθῶν
εὑρέσεως; ᾧ γὰρ οὐδὲν ὑπάρχει κριτήριον ἀληθῶν καὶ
ψευδῶν, ἀνέλπιστος ἡ γνῶσις αὐτῶν.
[ἐγχείρησον δὲ διδάξαι μόνον σοφιστὰς μηδὲν ἡμῖν ὑπάρ-
χειν κριτήριον σύμφυτον, ὥστε γε μετὰ τοῦτο τολμηρῶς ...
...... ἡμῖν μέντοι ἴσως φᾶσιν, αἴσθησίν τε καὶ νόησιν
[ἐγχείρησον δὲ διδάξαι μόνον σοφιστὰς μηδὲν ἡμῖν ὑπάρ-

χειν κριτήριον σύμφυτον, ὥστε γε μετὰ τοῦτο τολμηρῶς ...
...... ἡμῖν μέντοι ἴσως φᾶσιν, αἴσθησίν τε καὶ νόησιν
ἐναργῆ κριτήρια τοῦ ἀληθοῦς εἶναι συγχωρήσειεν ἄν τις ἐν
λογικαῖς ‖ κυλινδεῖσθαι βουλόμενος ἐλπίσι ματαίαις.]
Ὅσοι δ' ἀνῃρήκασιν ὅλην τὴν ἐλπίδα, καθάπερ
ἐκεῖνος, μάτην ἐφλυάρουν. Εὔδηλος οὖν ἐστιν ὁ Φα-
βωρῖνος αἰδούμενος μὲν ἀνατρέπειν πάντα καὶ ἀγνοεῖν
ὑπάρχον ὁμολογεῖν, ὃ δῆθεν ὑπάρχειν οἱ πρόσθεν ἔλε-
γον Ἀκαδημαϊκοί τε καὶ Πυρρώνειοι, προσποιούμενος
δ' ἐπιτρέπειν τὴν κρίσιν τοῖς μαθηταῖς, ἣν οὐδ' ἑαυ-
110
τοῖς ἐπέτρεψαν οἱ πρὸ αὐτοῦ.

Ὅτι μὲν οὖν ἡ τοιαύτη διδασκαλία τῶν
μανθανόντων ὁτιοῦν, οἵαν ἐννοεῖται Φαβωρῖνος, οὐ
μόνον οὐκ ἔστιν ἀρίστη τῶν ἄλλων, ἀλλ' οὐδὲ διδα-
σκαλία, τὴν ἀρχὴν ἐναργῶς οἶμαι δεδιδάχθαι· οἵας δ'
οἱ λοιποὶ πάντες, διδασκαλίαι μέν εἰσιν, εἰ δ' ἄρισται,
σκοπῶμεν, ἐξ ἀρχῆς ἀπὸ τῶν αὐτῶν αὖθις ἀρξάμενοι.
Φαίνεται γὰρ ἡμῖν ἐναργῶς τοῦτο, κἂν ὅτι μάλιστ'
αὐτοῖς ἄπιστον ἐργάζεσθαι σπουδάζωσιν οἱ σοφισταί,
Γαληνός ιατρός In Platonis Timaeum commentarii Frag. . (e cod. Paris.

Gr. 2838) Frag. .18, line 39
τὸ συγγενὲς διὰ τῆς ἐκτὸς ἐπιφανείας, ἀκολουθεῖν δὲ αὐτῷ τὸν

κατὰ τὰς ἔνδον κοιλότητας ἀέρα, τούτῳ δὲ πάλιν ἕπεσθαι τὸν ἄχρι
τοῦ στόματος, ᾧ τὸν ἐκτὸς ἀκολουθεῖν περιωθούμενον ὑπὸ τοῦ ἐξιόν-
τος διὰ τὸ κενὴν χώραν μηδεμίαν εἶναι τὴν ὑποδεξομένην τὸ φερό-
μενον ἐκ τοῦ σώματος ἔξω, καὶ κατὰ τοῦτο πάλιν ὠθούμενον τὸν
πλησίον ἀέρα καὶ αὐτὸν αὖθις ὠθεῖν τὸν συνεχῆ, κἀκεῖνον ὁμοίως τὸν
μεθ' ἑαυτόν, ἄχρις ἂν ἐν τῇ περιώσει ταύτῃ πάλιν εἰς τὸ κενούμενον
τοῦ σώματος ὁ ἀναπληρώσων ἀὴρ αὐτὸ παραγένηται. γίνεται τοίνυν
ἡ τοιαύτη κίνησις οὐκ ἀκριβὴς κύκλος ἐπὶ τὰ αὐτὰ διὰ παντὸς περι-
φερόμενος, ἀλλ', ὡς αὐτὸς εἶπεν, ἔνθα καὶ ἔνθα, καὶ κατὰ τοῦτο
διήνεγκεν ἡ τοῦ Πλάτωνος δόξα τῆς Ἑστιαίου τοῦ ἐξ Ἀκαδημίας,
οὐχ ὡς Ἐρασίστρατος ἔγραψεν· ἐκείνη μὲν γὰρ κατὰ κύκλον ἀκριβῆ
διὰ παντὸς περιφέρεσθαι τὸν ἀέρα ἐπὶ τὰ αὐτὰ καὶ ὡσαύτως βούλεται,
αὕτη δὲ οὐ κατὰ κύκλον ἀεὶ τὸν αὐτόν, ἀλλ', ὡς ἄν τις εἴποι, κατὰ
δύο ἡμικύκλια ἐναντίως ἀλλήλοις κινούμενα.
Γαληνός ιατρός De animi cuiuslibet peccatorum dignotione et curatione

(= De animi cuiuslibet peccatorum dignotione et medela)
Kühn vol. 5, p.60, line 11
τὴν δ' αὐτὴν ἐπιστήμην ἔχει καὶ περὶ τῶν ἐφεξῆς τούτοις | διδασκο-
μένων σφαιρικῶν θεωρημάτων, ὥσπερ γε καὶ τῶν κατ' αὐτὰ ἀναλυο-
μένων ἁπάντων, ἔτι τε τῶν κωνικῶν καὶ τῶν γνωμονικῶν. ἐὰν οὖν
ἀμφιβάληται βραχὺ καὶ μὴ βεβαίαν ἐν αὐτοῖς ἔχῃ συγκατάθεσιν, ἣν
κατάληψιν ὀνομάζουσί τινες, ἁμάρτημα εἶναι τοῦτο συγχωρήσειεν ἄν τις
ὡς γεωμετρικοῦ δηλονότι τἀνθρώπου. τοῦ μέντοι κατὰ τὸν βίον ἁμαρ-
τάνοντος ἐν τοῖς περὶ ἀγαθῶν τε καὶ κακῶν γνώσεώς τε καὶ κτήσεως
111
καὶ φυγῆς αἱ μοχθηραὶ δόξαι συνίστανται καὶ ἡ ψευδὴς συγκατάθεσις

ἢ προπετὴς ἢ ἀσθενής. ἐνταῦθα οὖν ἤδη κίνδυνος ὡς μικρὸν [ἅμα]
ἁμάρτημα μέγιστον βλάπτει, ἐὰν ψευδῶς συγκαταθώμεθα τῇ περὶ
τῶν ἀγαθῶν τε καὶ κακῶν δόξῃ. κατὰ μὲν τοὺς Ἀκαδημαϊκούς
τε καὶ Πυρρωνείους οὐ συγχωροῦντας ὧν ζητοῦμεν ἀπόδειξιν ἐπι-
στημονικὴν ἔχειν ἡμᾶς, ἅπασα συγκατάθεσις ἐξ ἀνάγκης μέν ἐστι προ-
πετής, ἐνδέχεται δὲ αὐτὴν εἶναι καὶ ψευδῆ, καὶ τὰς τῶν ἀποφαινο-
μένων φιλοσόφων ὑπὲρ ἀγαθῶν τε καὶ κακῶν ἀλλήλαις μαχομένας
δόξας οὐκ ἐγχωρεῖν φασιν ἁπά|σας ἀληθεῖς εἶναι, δύνασθαί γε μὴν
ἴσως εἶναι ψευδεῖς ἁπάσας, ὡς μήθ' ἡδονὴν τὸ ἀγαθὸν εἶναι μήτ'
ἀοχλησίαν μήτ' ἀρετὴν ἢ τὴν κατ' αὐτὴν ἐνέργειαν ἢ ὅλως ὁτιοῦν
ἄλλο τῶν εἰρημένων τοῖς φιλοσόφοις.
Γαληνός ιατρός De animi cuiuslibet peccatorum dignotione et curatione

(= De animi cuiuslibet peccatorum dignotione et medela)
γνῶναι κἀκ τοῦ κατὰ γνώμην ἕκαστον αὐτῶν ἀνατείνεσθαι παρὰ τοῖς
φοιτηταῖς ἅπαντάς τε διαβάλλειν τοὺς ἄλλους ὡς ἐσφαλμένους. ἐγὼ
δ' εἰ συνάγοιμ' αὐτοὺς εἰς ταὐτόν, οὐχ ὑπομένουσιν, | ἀλλὰ τὴν
αἰδῶ τινος καταπροτείνονται καὶ φάσκουσι μὴ δύνασθαι φθέγξασθαι
παρόντων ἀνθρώπων πλειόνων· καίτοι τινὲς αὐτῶν ἀκροατὰς ἔχουσιν
ἑκάστης ἡμέρας ὁ μὲν εἴκοσιν, ὁ δὲ τριάκοντα καί ποτε καὶ πλείονας,
οὐκ αἰσχυνόμενοι λέγειν ἐπ' αὐτοῖς. ἀλλ' ὅταν ἐγὼ μὲν τρεῖς ἢ τέτ-
ταρας ἀξιώσω παρεῖναι τῷ συλλόγῳ Πλατωνικοὺς καὶ τρεῖς ἢ έτταρας
Ἐπικουρείους ἴσους τε τὸν ἀριθμὸν ἄλλους Στωϊκούς τε καὶ
εριπατητικοὺς ἢ τρεῖς πρὸς τούτοις ἢ τέτταρας Ἀκαδημαϊκοὺς ἢ
Σκεπτικούς, ὡς γίνεσθαι πάντας ἐκ φιλοσοφίας ἀνθρώπους εἴκοσιν
ἄλλους τε πρὸς αὐτοῖς τοσούτους τῶν γεγυμνα-
σμένων μὲν ἐν μαθήμασι τὴν λογικὴν δύναμιν, ἀγνοούντων δὲ τοὺς
κατὰ φιλοσοφίαν λόγους, οὐδεὶς αὐτῶν ὑπομένει τηνικαῦτα τὸ τοιοῦ-
τον συνέδριον.
εἰ δέ γέ ποτ' ἀναγκασθέντες ὑπὸ τῶν ἐλευθέρων μὲν αἱρέσεως,
γεγυμνασμένων δὲ ἐν λόγοις ὑπομείνειαν ἀπαντῆσαι τοιούτοις
συνεδρίοις, φιλονεικούντων μὲν αὐτῶν ἐπὶ τούτοις, ἑλιττόντων
δὲ τοὺς αὐτοὺς λόγους πολλάκις μὲν ἧκεν ἐν τούτοις καὶ γεω-
μετρικός, | ἧκον δὲ καὶ τῶν ἰατρῶν ἔνιοι καὶ ἄλλοι τινὲς τῶν φιλο-
λόγων ἀνδρῶν καὶ πεπαιδευμένων ἐν τοῖς μαθήμασιν οὔτε δὴ τέ
Γαληνός ιατρός In Hippocratis librum de officina medici commentarii iii
Vol. 18b, p.658, line 8

112
λαι δυνάμεις παρά τε τὴν αἴσθησιν καὶ τὴν γνώμην ὑπὸ

τῆς φύσεως ἡμῖν δεδομέναι, διαγνωστικαὶ τῶν ἐκτὸς ὑποκει-
μένων· ὡς γὰρ οὐκ εἰρηκὼς ἁπάσας, οὕτως ἐπήνεγκε,
γιγνωσκόμενα πᾶσίν ἐστι γνῶναι. διὰ τί τοίνυν αὐτὸν οὕ-
τως εἰπεῖν νομίζω καὶ δὴ φράσω, προειπών τι πρότερον
ἀναγκαῖον εἰς τὰ μέλλοντα λεχθήσεσθαι, πολλοῖς ἤδη καὶ
τῶν παλαιῶν εἰρημένον, οἷς ἀρέσκει μηδεμίαν εἶναι δόξαν,
ἣν οἱ τὰς αἱρέσεις συνιστάμενοι φιλόσοφοι δοκοῦσιν εὑρηκέ-
ναι, πάντα δὲ τὰ εἰρημένα τῷ πρόσθεν χρόνῳ πολλάκις
ἅμα τῇ τῶν ἄλλων γνώμῃ διέφθαρται. μὴ μέντοι δοκεῖ
τὴν Πυῤῥωνείαν αἵρεσιν ἢ Ἀκαδημικὴν ἢ Στωϊκὴν ἢ Πε-
ριπατητικὴν ἤ τινα ἄλλην ὕστερον Ἱπποκράτους γεγονυῖαν,
τῇ τῶν πραγμάτων αὐτῶν ἐξαπτόμενος δόξῃ. αὐτοὶ οὖν οἱ
τοῦ Πύῤῥωνος εἰς παλαιοτάτους ἄνδρας ἀνάγουσι τὴν ἑαυ-
τῶν προαίρεσιν. εἰκὸς οὖν καθ' Ἱπποκράτην, μᾶλλον δὲ
οὐκ εἰκὸς, ἀλλ' ἀναγκαῖον ἀμφισβητεῖν ἀλλήλοις
τοὺς τότε περὶ τῶν φυσικῶν κριτηρίων, τοὺς μὲν μηδὲν εἶ-
ναι λέγοντας τοιοῦτον, καθάπερ ὕστερον οἱ Πυῤῥώνειοι,
τοὺς δὲ τὴν αἴσθησιν μόνην ἐνίους δὲ ταύτην μὲν ἀτι-
μᾶσθαι νομίζειν καὶ ἀληθὲς εἶναι τὸ περιφερόμενον δὴ τοῦτο,
νοῦς ὁρῇ καὶ νοῦς ἀκούει, τὰ δ' ἄλλα κωφὰ καὶ τυφλά.
Πλάτων. ., Lysis Stephanus p.203, sec. a, line 1
σαντες χαίρειν εἴ τίς τι ἐρεῖ, κοινῇ ἡμῶν αὐτῶν καὶ τῶν

μειρακίων ἐπιμέλειαν ποιησώμεθα.
{ΛΥ.} Ἐμοὶ μὲν ἀρέσκει, ὦ Σώκρατες, ἃ λέγεις· καὶ ἐθέλω,
ὅσῳπερ γεραίτατός εἰμι, τοσούτῳ προθυμότατα μανθάνειν
μετὰ τῶν νεανίσκων. ἀλλά μοι οὑτωσὶ ποίησον· αὔριον
ἕωθεν ἀφίκου οἴκαδε καὶ μὴ ἄλλως ποιήσῃς, ἵνα βουλευ-
σώμεθα περὶ αὐτῶν τούτων, τὸ δὲ νῦν εἶναι τὴν συνουσίαν
διαλύσωμεν.
{ΣΩ.} Ἀλλὰ ποιήσω, ὦ Λυσίμαχε, ταῦτα, καὶ ἥξω παρὰ
σὲ αὔριον, ἐὰν θεὸς ἐθέλῃ.
Ἐπορευόμην μὲν ἐξ Ἀκαδημείας εὐθὺ Λυκείου τὴν ἔξω
τείχους ὑπ' αὐτὸ τὸ τεῖχος· ἐπειδὴ δ' ἐγενόμην κατὰ τὴν
τούτων νεανίσκοις ἁθρόοις συνεστῶσι. καί με προσιόντα ὁ
Ἱπποθάλης ἰδών, Ὦ Σώκρατες, ἔφη, ποῖ δὴ πορεύῃ καὶ
113
πόθεν;
Ἐξ Ἀκαδημείας, ἦν δ' ἐγώ, πορεύομαι εὐθὺ Λυκείου.
Δεῦρο δή, ἦ δ' ὅς, εὐθὺ ἡμῶν. οὐ παραβάλλεις; ἄξιον
μέντοι.
Πλάτων. ., Lysis
Stephanus p.203, sec. b, line 2
πόθεν;
μέντοι.
Ποῖ, ἔφην ἐγώ, λέγεις, καὶ παρὰ τίνας τοὺς ὑμᾶς;
Δεῦρο, ἔφη, δείξας μοι ἐν τῷ καταντικρὺ τοῦ τείχους περί-
βολόν τέ τινα καὶ θύραν ἀνεῳγμένην. διατρίβομεν δέ, ἦ δ'
ὅς, αὐτόθι ἡμεῖς τε αὐτοὶ καὶ ἄλλοι πάνυ πολλοὶ καὶ καλοί.
Ἔστιν δὲ δὴ τί τοῦτο, καὶ τίς ἡ διατριβή;
Πλάτων. ., Spuria Stephanus p.367, sec. a, line 1
τὴν πρώτην γένεσιν τὸ νήπιον κλάει, τοῦ ζῆν ἀπὸ λύπης

ἀρχόμενον; οὐ λείπεται γοῦν οὐδεμιᾶς ἀλγηδόνος, ἀλλ' ἢ
δι' ἔνδειαν ἢ περιψυγμὸν ἢ θάλπος ἢ πληγὴν ὀδυνᾶται,
λαλῆσαι μὲν οὔπω δυνάμενον ἃ πάσχει, κλαυθμυριζόμενον
δὲ καὶ ταύτην τῆς δυσαρεστήσεως μίαν ἔχον φωνήν. ὁπόταν
δὲ εἰς τὴν ἑπταετίαν ἀφίκηται πολλοὺς πόνους διαντλῆσαν,
ἐπέστησαν παιδαγωγοὶ καὶ γραμματισταὶ καὶ παιδοτρίβαι
τυραννοῦντες· αὐξανομένου δὲ κριτικοί, γεωμέτραι, τακτικοί,
πολὺ πλῆθος δεσποτῶν. ἐπειδὰν δὲ εἰς τοὺς ἐφήβους
ἐγγραφῇ, κοσμητὴς καὶ φόβος χειρῶν, ἔπειτα Λύκειον καὶ
Ἀκαδήμεια καὶ γυμνασιαρχία καὶ ῥάβδοι καὶ κακῶν ἀμετρίαι·
114
καὶ πᾶς ὁ τοῦ μειρακίσκου πόνος ἐστὶν ὑπὸ σωφρονιστὰς

καὶ τὴν ἐπὶ τοὺς νέους αἵρεσιν τῆς ἐξ Ἀρείου πάγου βουλῆς.
ἐπειδὰν δὲ ἀπολυθῇ τούτων, φροντίδες ἄντικρυς ὑπέδυσαν
καὶ διαλογισμοὶ τίνα τὴν τοῦ βίου ὁδὸν ἐνστήσονται, καὶ
τοῖς ὕστερον χαλεποῖς ἐφάνη τὰ πρῶτα παιδικὰ καὶ νηπίων
ὡς ἀληθῶς φόβητρα· στρατεῖαί τε γὰρ καὶ τραύματα καὶ
συνεχεῖς ἀγῶνες. εἶτα λαθὸν ὑπῆλθεν τὸ γῆρας, εἰς ὃ πᾶν
συρρεῖ τὸ τῆς φύσεως ἐπίκηρον καὶ δυσαλθές. κἂν μή τις
θᾶττον ὡς χρέος ἀποδιδῷ τὸ ζῆν, ὡς ὀβολοστάτις ἡ φύσις
ἐπιστᾶσα ἐνεχυράζει τοῦ μὲν ὄψιν, τοῦ δὲ ἀκοήν, πολλάκις
Διόδωρος Σικελός Ιστορική βιβλιοθήκη (li1-20)

Book 13, ch. 73, sec. 1, line 2
Βοιωτοὶ καθ' αὑτοὺς προνενικηκότες ἐπὶ Δηλίῳ τοὺς

Ἀθηναίους, δεινὸν ἡγοῦντο τῶν ἡττημένων φανῆ-
ναι καταδεέστεροι· οἱ δ' Ἀθηναῖοι θεατὰς ἔχοντες
τῆς ἀρετῆς τοὺς ἐπὶ τῶν τειχῶν ἐφεστῶτας καὶ κατὰ
ἄνδρα γνωριζόμενοι, πᾶν ὑπέμενον ὑπὲρ τῆς νίκης.
τέλος δὲ βιασάμενοι τοὺς ἀντιτεταγμένους, συχνοὺς
μὲν αὐτῶν ἀνεῖλον, τοὺς δ' ἄλλους κατεδίωξαν
μέχρι τῆς τῶν πεζῶν φάλαγγος. μετὰ δὲ ταῦτα
οὗτοι μὲν ἐπιπορευομένων τῶν πεζῶν ἀνεχώρησαν εἰς
τὴν πόλιν, Ἆγις δὲ τότε μὲν οὐ κρίνας πολιορ-
κεῖν ἐν Ἀκαδημίᾳ κατεστρατοπέδευσε, τῇ δ' ὑστε-
ραίᾳ τῶν Ἀθηναίων στησάντων τρόπαιον ἐξέταξε
τὴν δύναμιν καὶ προεκαλεῖτο τοὺς ἐν τῇ πόλει περὶ
τοῦ τροπαίου διαγωνίσασθαι. τῶν δ' Ἀθηναίων
ἐξαγαγόντων τοὺς στρατιώτας καὶ παρὰ τὸ τεῖχος
παραταττομένων, τὸ μὲν πρῶτον 8οἱ Λακεδαιμόνιοι
πρὸς μάχην ὥρμησαν, ἀπὸ δὲ τῶν τειχῶν πολλοῦ
πλήθους βελῶν ἐπ' αὐτοὺς ῥιφέντος ἀπήγαγον τὴν
δύναμιν ἀπὸ τῆς πόλεως· μετὰ δὲ ταῦτα τὸ λοι-
πὸν τῆς Ἀττικῆς δῃώσαντες εἰς Πελοπόννησον
ἀπηλλάγησαν.

Ὅτι Μάρκος Αἰμίλιος ἀποπλεύσας εἰς Ἄβυ-

δον πρὸς Φίλιππον τὰ δεδογμένα τῇ συγκλήτῳ
115
περὶ τῶν συμμάχων ἀπήγγειλεν αὐτῷ. ὁ δὲ

ἔφησεν, ἐὰν μὲν ἐμμένωσι ταῖς ὁμολογίαις Ῥω-
μαῖοι, ποιήσειν αὐτοὺς ὀρθῶς, ἐὰν δὲ ἐπεμβαίνωσι,
τοὺς θεοὺς ἐπιμαρτυρόμενος ἀμυνεῖσθαι τοὺς ἀδί-
κου πολέμου κατάρχοντας.
(Const. Exc. 4, p. 361.)
Ὅτι Φίλιππος ὁ Μακεδὼν ἐπὶ τὰς Ἀθήνας
ἐλθὼν κατεστρατοπέδευσεν ἐπὶ τὸ Κυνόσαργες.
μετὰ δὲ ταῦτα τὴν Ἀκαδημίαν ἐνέπρησε καὶ τοὺς
τάφους κατέσκαψεν, ἔτι δὲ τὰ τεμένη τῶν θεῶν
ἐλυμήνατο. χαρισάμενος δὲ τῷ θυμῷ, καθάπερ εἰς
Ἀθήνας ἀλλ' οὐκ εἰς τὸ θεῖον ἐξαμαρτάνων, ὑπὸ
μὲν τῶν ἀνθρώπων καὶ πάλαι βλασφημούμενος
τότε τελέως ἐμισήθη, ὑπὸ δὲ θεῶν ταχὺ τῆς προς-
ηκούσης ἐπιτιμήσεως ἔτυχε, διὰ μὲν τὴν ἰδίαν
ἀβουλίαν τοῖς ὅλοις σφαλείς, διὰ δὲ τὴν Ῥωμαίων
ἐπιείκειαν τυχὼν συγγνώμης.
Λουκιανός ., Amores ec. 31, line 7
ἐπειδήπερ εὐπρεπὲς ἄρρενας ὑπὲρ θηλειῶν λέγειν,

εἴπωμεν καὶ ἄνδρες ὑπὲρ ἀνδρῶν. σὺ δὲ ἵλεως,
Ἀφροδίτη, γενοῦ· καὶ γὰρ ἡμεῖς τὸν σὸν Ἔρωτα
τιμῶμεν.
Ἐγὼ μὲν οὖν ἐνόμιζον ἄχρι παιδιᾶς ἱλαρὰν
τὴν ἔριν ἡμῶν προκόψαι, ἐπεὶ δὲ οἱ παρὰ τούτου
λόγοι καὶ φιλοσοφεῖν ὑπὲρ γυναικῶν ἐπενοήθησαν,
ἀσμένως τὴν ἀφορμὴν ἥρπακα· μόνος γὰρ ὁ ἄρρην
ἔρως κοινὸν ἡδονῆς καὶ ἀρετῆς ἐστιν ἔργον. εὐξαί-
μην γάρ, εἴπερ ἦν ἐν δυνατῷ, τὴν ἐπήκοόν ποτε
τῶν Σωκρατικῶν λόγων πλατάνιστον, Ἀκαδημίας
καὶ Λυκείου δένδρον εὐτυχέστερον, ἐγγὺς ἡμῶν
ἑστάναι πεφυκυῖαν, ἔνθ' ἡ Φαίδρου προσανάκλισις
ἦν, ὥσπερ ὁ ἱερὸς εἶπεν ἀνὴρ πλείστων ἁψάμενος
χαρίτων· αὐτὴ τάχα ἂν ὥσπερ ἡ ἐν Δωδώνῃ φηγὸς
ἐκ τῶν ὀροδάμνων ἱερὰν ἀπορρήξασα φωνὴν τοὺς
παιδικοὺς εὐφήμησεν ἔρωτας ἔτι τοῦ καλοῦ μεμνη-
μένη Φαίδρου. πλὴν ἐπεὶ τοῦτ' ἀμήχανον,
ἦ γὰρ πολλὰ μεταξὺ
οὔρεά τε σκιόεντα θάλασσά τε ἠχήεσσα,
ξένοι τε ἐπ' ἀλλοτρίας γῆς ἀπειλήμμεθα καὶ
116
Λουκιανός ., Demosthenis encomium Sec. 23, line 5
λόγον ἐπεχείρησας ἰάσασθαι, τὰ δ' ἤδη κατανάλωται

παλαιαῖς ἐτῶν περιόδοις· ὡς ταύταις ταῖς
ἀπορίαις ἕωλά σοι τὰ ἰάματα.
Ταὔτ' οὖν, ἔφη, σοὶ τόδε ἴαμα· χρὴ μέντοι
καθάπερ ὁδὸν θαρραλεωτάτην εἶναι τὴν συνηθεστά-
την.
Τὴν ἐναντίαν γάρ, εἶπον, προὐθέμην, ᾗ φασιν
Ἀννίκεριν τὸν Κυρηναῖον φιλοτιμηθῆναι πρὸς
Πλάτωνά τε καὶ τοὺς ἑταίρους· τὸν μέν γε τὴν
Κυρηναίων ἁρματηλασίαν ἐπιδεικνύντα πολλοὺς
περὶ τὴν Ἀκαδημίαν ἐξελαύνειν δρόμους ἐπὶ τῆς
αὐτῆς ἁρματοτροχιᾶς ἅπαντας μηδὲν παραβάντας,
ὥσθ' ἑνὸς δρόμου σημεῖα κατὰ τῆς γῆς ὑπολείπεσθαι·
τοὐμὸν δέ γε τὴν ἐναντίαν σπεύδει, τὰς ἁρματο-
τροχιὰς ἀλεείνειν, οὐ μάλα ῥᾴδιον ὄν, οἶμαι,
καινουργεῖν ὁδοὺς τῶν τετριμμένων ἐκτρεπόμενον.
Ἀλλά τοι τὸ Παύσωνος, ἔφη, σοφόν.
Ποῖον; ἔφην· οὐ γὰρ ἀκήκοα.
Παύσωνι τῷ ζωγράφῳ φασὶν ἐκδοθῆναι
γράψαι ἵππον ἀλινδούμενον· τὸν δὲ γράψαι τρέ-
χοντα καὶ πολὺν κονιορτὸν περὶ τὸν ἵππον.
Λουκιανός Demonax Sec. 14, line 6
φιλοσοφῶ; καὶ ἀπιὼν ἤδη παρ' αὐτοῦ μάλα ἡδὺ

ἐγέλασεν· τοῦ δὲ ἐρωτήσαντος, ἐφ' ὅτῳ γελᾷ,
ἐκεῖνος ἔφη, Γελοῖόν μοι εἶναι ἔδοξεν, εἰ σὺ ἀπὸ
τοῦ πώγωνος ἀξιοῖς κρίνεσθαι τοὺς φιλοσοφοῦντας
αὐτὸς πώγωνα οὐκ ἔχων.
Τοῦ δὲ Σιδωνίου ποτὲ σοφιστοῦ Ἀθήνησιν
εὐδοκιμοῦντος καὶ λέγοντος ὑπὲρ αὑτοῦ ἔπαινόν
τινα τοιοῦτον, ὅτι πάσης φιλοσοφίας πεπείραται
– οὐ χεῖρον δὲ αὐτὰ εἰπεῖν ἃ ἔλεγεν· Ἐὰν Ἀριστο-
τέλης με καλῇ ἐπὶ τὸ Λύκειον , ἕψομαι· ἂν Πλάτων
ἐπὶ τὴν Ἀκαδημίαν, ἀφίξομαι· ἂν Ζήνων, ἐν τῇ
Ποικίλῃ διατρίψω· ἂν Πυθαγόρας καλῇ, σιωπή-
σομαι. ἀναστὰς οὖν ἐκ μέσων τῶν ἀκροωμένων,
117
Οὗτος, ἔφη προσειπὼν τὸ ὄνομα, καλεῖ σε

Πυθαγόρας.
Πύθωνος δέ τινος τῶν ἐν Μακεδονίᾳ εὐπαρύ-
φων νεανίσκου ὡραίου ἐρεσχηλοῦντος αὐτὸν καὶ
προτείνοντος ἐρώτημά τι σοφιστικὸν καὶ κε-
λεύοντος εἰπεῖν τοῦ συλλογισμοῦ τὴν λύσιν, Ἕν,
ἔφη, οἶδα, τέκνον, ὅτι περαίνει. ἀγανακτήσαντος
δὲ ἐκείνου ἐπὶ τῷ τῆς ἀμφιβολίας σκώμματι καὶ
Λουκιανός Macrobii Sec. 20, line 5
τῆσαι τὸν βίον. Κλεάνθης δὲ ὁ Ζήνωνος μαθητὴς

καὶ διάδοχος ἐννέα καὶ ἐνενήκοντα οὗτος γεγονὼς
ἔτη φῦμα ἔσχεν ἐπὶ τοῦ χείλους καὶ ἀποκαρτερῶν
ἐπελθόντων αὐτῷ παρ' ἑταίρων τινῶν γραμμάτων
προσενεγκάμενος τροφὴν καὶ πράξας περὶ ὧν
ἠξίουν οἱ φίλοι, ἀποσχόμενος αὖθις τροφῆς ἐξέ-
λιπε τὸν βίον. Ξενοφάνης δὲ ὁ Δεξίνου μὲν
υἱός, Ἀρχελάου δὲ τοῦ φυσικοῦ μαθητὴς ἐβίωσεν
ἔτη ἓν καὶ ἐνενήκοντα· Ξενοκράτης δὲ Πλάτωνος
μαθητὴς γενόμενος τέσσαρα καὶ ὀγδοήκοντα·
Καρνεάδης δὲ ὁ τῆς νεωτέρας Ἀκαδημίας ἀρχηγὸς
ἔτη πέντε καὶ ὀγδοήκοντα· Χρύσιππος ἓν καὶ
ὀγδοήκοντα· Διογένης δὲ ὁ Σελευκεὺς ἀπὸ Τίγριος
Στωϊκὸς φιλόσοφος ὀκτὼ καὶ ὀγδοήκοντα· Ποσει-
δώνιος Ἀπαμεὺς τῆς Συρίας, νόμῳ δὲ Ῥόδιος,
φιλόσοφός τε ἅμα καὶ ἱστορίας συγγραφεὺς τές-
σαρα καὶ ὀγδοήκοντα· Κριτόλαος ὁ Περιπατη-
τικὸς ὑπὲρ δύο καὶ ὀγδοήκοντα. Πλάτων δὲ
ὁ ἱερώτατος ἓν καὶ ὀγδοήκοντα. Ἀθηνόδωρος
Σάνδωνος Ταρσεὺς Στωϊκός, ὃς καὶ διδάσκαλος
ἐγένετο Καίσαρος Σεβαστοῦ θεοῦ, ὑφ' οὗ ἡ
Λουκιανός Verae historiae Ch. 2, sec. 18, line 10
ἀναπλασθείσῃ ὑπ' αὐτοῦ πόλει οἰκεῖν χρώμενος τῇ πολιτείᾳ καὶ

τοῖς νόμοις οἷς συνέγραψεν. οἱ μέντοι ἀμφ' Ἀρίστιππόν τε ὄντες
Ἐπίκουρον τὰ πρῶτα παρ' αὐτοῖς ἐφέροντο ἡδεῖς τε ὄντες
καὶ κεχαρισμένοι καὶ συμποτικώτατοι. παρῆν δὲ καὶ Αἴσωπος
ὁ Φρύξ· τούτῳ δὲ ὅσα καὶ γελωτοποιῷ χρῶνται. Διογένης μέν
γε ὁ Σινωπεὺς τοσοῦτον μετέβαλεν τοῦ τρόπου, ὥστε γῆμαι μὲν
ἑταίραν τὴν Λαΐδα, ὀρχεῖσθαι δὲ πολλάκις ὑπὸ μέθης ἀνιστάμενον
118
καὶ παροινεῖν. τῶν δὲ Στωϊκῶν οὐδεὶς παρῆν· ἔτι γὰρ ἐλέγοντο

ἀναβαίνειν τὸν τῆς ἀρετῆς ὄρθιον λόφον. ἠκούομεν δὲ καὶ περὶ
Χρυσίππου ὅτι οὐ πρότερον αὐτῷ ἐπιβῆναι τῆς νήσου θέμις, πρὶν
τὸ τέταρτον ἑαυτὸν ἐλλεβορίσῃ. τοὺς δὲ Ἀκαδημαϊκοὺς ἔλεγον
ἐθέλειν μὲν ἐλθεῖν, ἐπέχειν δὲ ἔτι καὶ διασκέπτεσθαι· μηδὲ γὰρ
αὐτὸ τοῦτό πω καταλαμβάνειν, εἰ καὶ νῆσός τις τοιαύτη ἐστίν.
ἄλλως τε τὴν ἐπὶ τοῦ Ῥαδαμάνθυος, οἶμαι, κρίσιν ἐδεδοίκεσαν,
ἅτε καὶ τὸ κριτήριον αὐτοὶ ἀνῃρηκότες. πολλοὺς δὲ αὐτῶν
ἔφασκον ὁρμηθέντας ἀκολουθεῖν τοῖς ἀφικνουμένοις ὑπὸ νωθείας
ἀπολείπεσθαι μὴ καταλαμβάνοντας καὶ ἀναστρέφειν ἐκ μέσης
τῆς ὁδοῦ.
καὶ Διομήδη τὸν Θρᾷκα καὶ τοὺς περὶ Σκείρωνα καὶ Πιτυο-
κάμπτην. ὡς δὲ ταῦτα ἤκουσεν ὁ Ῥαδάμανθυς, ἐκτάσσει τοὺς
ἥρωας ἐπὶ τῆς ἠϊόνος· ἡγεῖτο δὲ Θησεύς τε καὶ Ἀχιλλεὺς καὶ Αἴας
ὁ Τελαμώνιος ἤδη σωφρονῶν· καὶ συμμίξαντες ἐμάχοντο, καὶ
ἐνίκησαν οἱ ἥρωες, Ἀχιλλέως τὰ πλεῖστα κατορθώσαντος. ἠρί-
στευσε δὲ καὶ Σωκράτης ἐπὶ τῷ δεξιῷ ταχθείς, πολὺ μᾶλλον ἢ
ὅτε ζῶν ἐπὶ Δηλίῳ ἐμάχετο. προσιόντων γὰρ τεττάρων πολε-
μίων οὐκ ἔφυγε καὶ τὸ πρόσωπον ἄτρεπτος ἦν· ἐφ' οἷς καὶ
ὕστερον ἐξῃρέθη αὐτῷ ἀριστεῖον, καλός τε καὶ μέγας παράδεισος
ἐν τῷ προαστείῳ, ἔνθα καὶ συγκαλῶν τοὺς ἑταίρους διελέγετο,
ΝεκρΑκαδημίαν τὸν τόπον προσαγορεύσας. συλλαβόντες οὖν τοὺς
νενικημένους καὶ δήσαντες ἀπέπεμψαν ἔτι μᾶλλον κολασθη-
σομένους. ἔγραψεν δὲ καὶ ταύτην τὴν μάχην Ὅμηρος καὶ ἀπιόντι
μοι ἔδωκεν τὰ βιβλία κομίζειν τοῖς παρ' ἡμῖν ἀνθρώποις· ἀλλ'
ὕστερον καὶ ταῦτα μετὰ τῶν ἄλλων ἀπωλέσαμεν. ἦν δὲ ἡ ἀρχὴ
τοῦ ποιήματος αὕτη,
Λουκιανός Icaromenippus Sec. 21, line 22
πολλοῖς γέροντας ἄνδρας βαθεῖ πώγωνι καὶ

ἀρετῇ ἐνασχημονοῦντας. οἱ δὲ οὐδὲν ἀνιᾶσι δια-
σπαράττοντές με τῷ λόγῳ καὶ πάντα τρόπον
ὑβρίζοντες, ὥστε νὴ τὴν Νύκτα πολλάκις ἐβου-
λευσάμην μετοικῆσαι ὅτι πορρωτάτω, ἵν' αὐτῶν
τὴν περίεργον ἂν γλῶτταν διέφυγον.
“Μέμνησο οὖν ταῦτά τε ἀπαγγεῖλαι τῷ Διὶ καὶ
προσθεῖναι δ' ὅτι μὴ δυνατόν ἐστί μοι κατὰ
119
χώραν μένειν, ἢν μὴ τοὺς φυσικοὺς ἐκεῖνος

ἐπιτρίψῃ καὶ τοὺς διαλεκτικοὺς ἐπιστομίσῃ καὶ
τὴν Στοὰν κατασκάψῃ καὶ τὴν Ἀκαδημίαν
καταφλέξῃ καὶ παύσῃ τὰς ἐν τοῖς περιπάτοις
διατριβάς· οὕτω γὰρ ἂν εἰρήνην ἀγάγοιμι καὶ
παυσαίμην ὁσημέραι παρ' αὐτῶν γεωμετρουμένη.”
“Ἔσται ταῦτα,” ἦν δ' ἐγώ, καὶ ἅμα πρὸς
τὸ ἄναντες ἔτεινον τὴν ἐπὶ τοῦ οὐρανοῦ,
ἔνθα μὲν οὔτε βοῶν οὔτ' ἀνδρῶν φαίνετο ἔργα·
μετ' ὀλίγον γὰρ καὶ ἡ σελήνη βραχεῖά μοι καθεω-
ρᾶτο καὶ τὴν γῆν ἤδη ἀπέκρυπτον.
Λαβὼν δὲ τὸν ἥλιον ἐν δεξιᾷ διὰ τῶν ἀστέρων
πετόμενος τριταῖος ἐπλησίασα τῷ οὐρανῷ, καὶ
ἀκριβῶς ἐξετάζων οὐ πάντα ὑπισχνεῖτο,

ἀλλ' ἕτερον μὲν ἔδωκε πατήρ, ἕτερον δ' ἀνένευσε·
τὰς μὲν γὰρ δικαίας τῶν εὐχῶν προσίετο ἄνω διὰ
τοῦ στομίου καὶ ἐπὶ τὰ δεξιὰ κατετίθει φέρων,
τὰς δὲ ἀνοσίους ἀπράκτους αὖθις ἀπέπεμπεν ἀπο-
φυσῶν κάτω, ἵνα μηδὲ πλησίον γένοιντο τοῦ
οὐρανοῦ. ἐπὶ μιᾶς δέ τινος εὐχῆς καὶ ἀποροῦντα
αὐτὸν ἐθεασάμην· δύο γὰρ ἀνδρῶν τἀναντία εὐχο-
μένων καὶ τὰς ἴσας θυσίας ὑπισχνουμένων οὐκ
εἶχεν ὁποτέρῳ μᾶλλον ἐπινεύσειεν αὐτῶν, ὥστε δὴ
τὸ Ἀκαδημαϊκὸν ἐκεῖνο ἐπεπόνθει καὶ οὐδέν τι
ἀποφήνασθαι δυνατὸς ἦν, ἀλλ' ὥσπερ ὁ Πύρρων
ἐπεῖχεν ἔτι καὶ διεσκέπτετο.
Ἐπεὶ δὲ ἱκανῶς ἐχρημάτισε ταῖς εὐχαῖς, ἐπὶ τὸν
ἑξῆς μεταβὰς θρόνον καὶ τὴν δευτέραν θυρίδα
κατακύψας τοῖς ὅρκοις ἐσχόλαζε καὶ τοῖς ὀμνύ-
ουσι. χρηματίσας δὲ καὶ τούτοις καὶ τὸν Ἐπικού-
ρειον Ἑρμόδωρον ἐπιτρίψας μετεκαθέζετο ἐπὶ τὸν
ἑξῆς θρόνον κληδόσι καὶ φήμαις καὶ οἰωνοῖς
προσέξων. εἶτ' ἐκεῖθεν ἐπὶ τὴν τῶν θυσιῶν
θυρίδα μετῄει, δι' ἧς ὁ καπνὸς
ὑπὸ τῆς Σελήνης καὶ ὧν ἐκείνη μέμφεται προ-

τραπεὶς ἔγνων μηκέτ' ἐπὶ πλέον παρατεῖναι τὴν
120
διάσκεψιν.
“Γένος γάρ τι ἀνθρώπων ἐστὶν οὐ πρὸ πολλοῦ
τῷ βίῳ ἐπιπολάσαν ἀργὸν φιλόνεικον κενόδοξον
ὀξύχολον ὑπόλιχνον ὑπόμωρον τετυφωμένον
ὕβρεως ἀνάπλεων καὶ ἵνα καθ' Ὅμηρον εἴπω
’ἐτώσιον ἄχθος ἀρούρης.’ οὗτοι τοίνυν εἰς
συστήματα διαιρεθέντες καὶ διαφόρους λόγων
λαβυρίνθους ἐπινοήσαντες οἱ μὲν Στωϊκοὺς
ὠνομάκασιν ἑαυτούς, οἱ δὲ Ἀκαδημαϊκούς, οἱ δὲ
Ἐπικουρείους, οἱ δὲ Περιπατητικοὺς καὶ ἄλλα
πολλῷ γελοιότερα τούτων· ἔπειτα δὲ ὄνομα σεμνὸν
τὴν ἀρετὴν περιθέμενοι καὶ τὰς ὀφρῦς ἐπάραντες
καὶ τὰ μέτωπα ῥυτιδώσαντες καὶ τοὺς πώγωνας
ἐπισπασάμενοι περιέρχονται ἐπιπλάστῳ σχήματι
κατάπτυστα ἤθη περιστέλλοντες, ἐμφερεῖς μά-
λιστα τοῖς τραγικοῖς ἐκείνοις ὑποκριταῖς, ὧν ἢν
ἀφέλῃ τις τὰ προσωπεῖα καὶ τὴν χρυσόπαστον
ἐκείνην στολήν, τὸ καταλειπόμενόν ἐστι γελοῖον
ἀνθρώπιον ἑπτὰ δραχμῶν ἐς τὸν ἀγῶνα
Λουκιανός Revivescentes sive piscator Sec. 13, line 5
τῶν κλοιῶν παχύτερα. ταῦτα ἰδὼν ἐπὶ πόδα

ἂν εὐθὺς ἀνέστρεφον, οἰκτείρας δηλαδὴ τοὺς
κακοδαίμονας ἐκείνους ἑλκομένους πρὸς αὐτῆς οὐ
τῆς ῥινὸς ἀλλὰ τοῦ πώγωνος καὶ κατὰ τὸν Ἰξίονα
εἰδώλῳ ἀντὶ τῆς Ἥρας συνόντας.
{ΠΛΑΤΩΝ}
Τοῦτο μὲν ὀρθῶς ἔλεξας· οὐ γὰρ πρόδηλος
οὐδὲ πᾶσι γνώριμος ἡ θύρα. πλὴν ἀλλὰ οὐδὲν
δεήσει βαδίζειν ἐπὶ τὴν οἰκίαν· ἐνταῦθα γὰρ ἐν
Κεραμεικῷ ὑπομενοῦμεν αὐτήν. ἡ δὲ ἤδη που
ἀφίξεται ἐπανιοῦσα ἐξ Ἀκαδημίας, ὡς περι-
πατήσειε καὶ ἐν τῇ Ποικίλῃ· τοῦτο γὰρ ὁσημέραι
ποιεῖν ἔθος αὐτῇ· μᾶλλον δὲ ἤδη πρόσεισιν. ὁρᾷς
τὴν κόσμιον, τὴν ἀπὸ τοῦ σχήματος, τὴν προς-
ηνῆ τὸ βλέμμα, τὴν ἐπὶ συννοίας ἠρέμα βαδί-
ζουσαν;

121
γὰρ ὁ Πυθαγόρας ἦν.

{ΣΤΩΙΚΟΣ}
Ληρεῖτε· ἀμείνους ἡμεῖς οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς.
{ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΣ}
Οὐ μὲν οὖν, ἀλλ' ἔν γε τοῖς χρήμασι πρῶτοι ἂν
ἡμεῖς εἴημεν οἱ ἐκ τοῦ Περιπάτου.
{ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ}
Ἡμῖν τοῖς Ἐπικουρείοις τοὺς πλακοῦντας δότε
καὶ τὰς παλάθας· περὶ δὲ τῶν μνῶν περιμενοῦ-
μεν, κἂν ὑστάτους δέῃ λαβεῖν.
{ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟΣ}
Ποῦ τὰ δύο τάλαντα; δείξομεν γὰρ οἱ Ἀκαδη-
μαϊκοὶ ὅσον τῶν ἄλλων ἐσμὲν ἐριστικώτεροι.
{ΣΤΩΙΚΟΣ}
Οὐχ ἡμῶν γε τῶν Στωϊκῶν παρόντων.
{ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ}
Παύσασθε φιλονεικοῦντες· ὑμεῖς δὲ οἱ Κυνικοὶ
μήτε ὠθεῖτε ἀλλήλους μήτε τοῖς ξύλοις παίετε·
ἐπ' ἄλλα γὰρ ἴστε κεκλημένοι. καὶ νῦν ἔγωγε ἡ
Φιλοσοφία καὶ Ἀρετὴ αὕτη καὶ Ἀλήθεια δικά-
σομεν οἵτινες οἱ ὀρθῶς φιλοσοφοῦντές εἰσιν. εἶτα
ἥκετε, μὴ καὶ ὑπερήμεροι γένησθε τῆς προ-

θεσμίας. σφὼ δέ, σὺ καὶ ὁ Ἔλεγχος, ὦ Παρ-
ρησιάδη, ἐν κύκλῳ ἐπὶ πάντας αὐτοὺς ἰόντες ἢ
στεφανοῦτε ἢ ἐγκάετε, ὡς ἔφην.
{ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ}
Ἔσται ταῦτα, ὦ Φιλοσοφία. χαίρετε, ὦ βέλ-
τιστοι ἀνδρῶν. ἡμεῖς δὲ κατίωμεν, ὦ Ἔλεγχε,
καὶ τελῶμεν τὰ παρηγγελμένα.
{ΕΛΕΓΧΟΣ}
Ποῖ δὲ καὶ πρῶτον ἀπιέναι δεήσει; μῶν εἰς τὴν
Ἀκαδημίαν ἢ εἰς τὴν Στοὰν ἢ ἀπὸ τοῦ Λυκείου
ποιησώμεθα τὴν ἀρχήν;
Οὐδὲν διοίσει τοῦτο. πλὴν οἶδά γε ἐγὼ ὡς
122
ὅποι ποτ' ἂν ἀπέλθωμεν, ὀλίγων μὲν τῶν στε-

φάνων, πολλῶν δὲ τῶν καυτηρίων δεησόμεθα.
Λουκιανός Bis accusatus sive tribunalia

Sec. 8, line 8
δὲ κἂν ἐνίοις τισὶν χρηστοῖς ἐντύχῃς. ἀλλ' ἄπιτε

ἤδη, ὡς κἂν ὀλίγαι τήμερον ἐκδικασθῶσιν.
{ΕΡΜΗΣ}
Προΐωμεν, ὦ Δίκη, ταύτῃ εὐθὺ τοῦ Σουνίου
μικρὸν ὑπὸ τὸν Ὑμηττὸν ἐπὶ τὰ λαιὰ τῆς Πάρνη-
θος, ἔνθα αἱ δύο ἐκεῖναι ἄκραι· σὺ γὰρ ἔοικας
ἐκλελῆσθαι πάλαι τὴν ὁδόν. ἀλλὰ τί δακρύεις
καὶ σχετλιάζεις; μὴ δέδιθι· οὐδέθ' ὅμοια τὰ ἐν
τῷ βίῳ· τεθνᾶσιν ἐκεῖνοι πάντες οἱ Σκείρωνες καὶ
Πιτυοκάμπται καὶ Βουσίριδες καὶ Φαλάριδες οὓς
ἐδεδίεις τότε, νυνὶ δὲ Σοφία καὶ Ἀκαδήμεια καὶ
Στοὰ κατέχουσι πάντα καὶ πανταχοῦ σε ζητοῦσιν
καὶ περὶ σοῦ διαλέγονται, κεχηνότες εἴ ποθεν εἰς
αὐτοὺς καταπτοῖο πάλιν.
{ΔΙΚΗ}
Σὺ γοῦν μοι τἀληθές, ὦ Ἑρμῆ, ἂν εἴποις μόνος,
ἅτε συνὼν αὐτοῖς τὰ πολλὰ καὶ συνδιατρίβων ἔν
τε γυμνασίοις καὶ ἐν τῇ ἀγορᾷ – καὶ ἀγοραῖος γὰρ
εἶ καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις κηρύττεις – ὁποῖοι γεγέ-
νηνται καὶ εἰ δυνατή μοι παρ' αὐτοῖς ἡ μονή.
Λουκιανός Bis accusatus sive tribunalia Sec. 13, line 17
Ἕπου, μιαρέ, πρὸς τὸ δικαστήριον.

{ΑΛΛΟΣ}
Μὴ ἄγχε με.
{ΔΙΚΗ}
Οἶσθα ὃ δράσωμεν, ὦ Ἑρμῆ; τὰς μὲν ἄλλας
δίκας εἰς τὴν αὔριον ὑπερβαλώμεθα, τήμερον δὲ
κληρῶμεν τὰς τοιαύτας ὁπόσαι τέχναις ἢ βίοις ἢ
ἐπιστήμαις πρὸς ἄνδρας εἰσὶν ἐπηγγελμέναι. καί
μοι ταύτας ἀνάδος τῶν γραφῶν.
{ΕΡΜΗΣ}
Μέθη κατὰ τῆς Ἀκαδημείας περὶ Πολέ-
μωνος ἀνδραποδισμοῦ.
{ΔΙΚΗ}
Ἑπτὰ κλήρωσον.
123
{ΕΡΜΗΣ}
Ἡ Στοὰ κατὰ τῆς Ἡδονῆς ἀδικίας, ὅτι τὸν
ἐραστὴν αὐτῆς Διονύσιον ἀπεβουκόλησεν.
{ΔΙΚΗ}
Πέντε ἱκανοί.
{ΕΡΜΗΣ}
Περὶ Ἀριστίππου Τρυφὴ πρὸς Ἀρετήν.
Λουκιανός Bis accusatus sive tribunalia

Sec. 15, line 1
σει γὰρ οὐδὲν καὶ ἄνευ τοῦ ὀνόματος.

{ΔΙΚΗ}
Ἰδοῦ, καὶ τὰς ὑπερορίους ἤδη Ἀθήνησιν ἐν
Ἀρείῳ πάγῳ ἀποκληρώσομεν, ἃς ὑπὲρ τὸν Εὐφρά-
την καλῶς εἶχε δεδικάσθαι; πλὴν ἀλλὰ κλήρου
ἕνδεκα τοὺς αὐτοὺς ἑκατέρᾳ τῶν δικῶν.
{ΕΡΜΗΣ}
Εὖ γε, ὦ Δίκη, φείδῃ μὴ πολὺ ἀναλίσκεσθαι
τὸ δικαστικόν.
{ΔΙΚΗ}
Οἱ πρῶτοι καθιζέτωσαν τῇ Ἀκαδημείᾳ καὶ τῇ
Μέθῃ· σὺ δὲ τὸ ὕδωρ ἔγχει. προτέρα δὲ σὺ λέγε
ἡ Μέθη. τί σιγᾷ καὶ διανεύει; μάθε, ὦ Ἑρμῆ,
προσελθών.
{ΕΡΜΗΣ}
“Οὐ δύναμαι,” φησί, “τὸν ἀγῶνα εἰπεῖν ὑπὸ
τοῦ ἀκράτου τὴν γλῶτταν πεπεδημένη, μὴ γέλωτα
ὄφλω ἐν τῷ δικαστηρίῳ.” μόλις δὲ καὶ ἕστηκεν,
ὡς ὁρᾷς.
{ΔΙΚΗ}
Οὐκοῦν συνήγορον ἀναβιβασάσθω τῶν κοινῶν
Οὐκοῦν συνήγορον ἀναβιβασάσθω τῶν κοινῶν

124
τούτων τινά· πολλοὶ γὰρ οἱ κἂν ἐπὶ τριωβόλῳ

διαρραγῆναι ἕτοιμοι.
{ΕΡΜΗΣ}
Ἀλλ' οὐδὲ εἷς ἐθελήσει ἔν γε τῷ φανερῷ συνα-
γορεῦσαι Μέθῃ. πλὴν εὐγνώμονά γε ταῦτα ἔοικεν
ἀξιοῦν.
{ΔΙΚΗ}
Τὰ ποῖα;
{ΕΡΜΗΣ}
“Ἡ Ἀκαδήμεια πρὸς ἀμφοτέρους ἀεὶ παρε-
σκεύασται τοὺς λόγους καὶ τοῦτ' ἀσκεῖ τἀναντία
καλῶς δύνασθαι λέγειν. αὕτη τοίνυν,” φησίν,
“ὑπὲρ ἐμοῦ πρότερον εἰπάτω, εἶτα ὕστερον ὑπὲρ
ἑαυτῆς ἐρεῖ.”
{ΔΙΚΗ}
Καινὰ μὲν ταῦτα, εἰπὲ δὲ ὅμως, ὦ Ἀκαδήμεια,
τὸν λόγον ἑκάτερον, ἐπεί σοι ῥᾴδιον.
{ΑΚΑΔΗΜΕΙΑ}
Ἀκούετε, ὦ ἄνδρες δικασταί, πρότερα τὰ ὑπὲρ
τῆς Μέθης· ἐκείνης γὰρ τό γε νῦν ῥέον.
Ἠδίκηται ἡ ἀθλία τὰ μέγιστα ὑπὸ τῆς Ἀκαδη-

μείας ἐμοῦ, ἀνδράποδον ὃ μόνον εἶχεν εὔνουν καὶ
πιστὸν αὐτῇ, μηδὲν αἰσχρὸν ὧν προστάξειεν
οἰόμενον, ἀφαιρεθεῖσα τὸν Πολέμωνα ἐκεῖνον, ὃς
μεθ' ἡμέραν ἐκώμαζεν διὰ τῆς ἀγορᾶς μέσης,
ψαλτρίαν ἔχων καὶ κατᾳδόμενος ἕωθεν εἰς ἑσπέραν,
μεθύων ἀεὶ καὶ κραιπαλῶν καὶ τὴν κεφαλὴν τοῖς
στεφάνοις διηνθισμένος. καὶ ταῦτα ὅτι ἀληθῆ,
μάρτυρες Ἀθηναῖοι ἅπαντες, οἳ μηδὲ πώποτε
νήφοντα Πολέμωνα εἶδον. ἐπεὶ δὲ ὁ κακοδαίμων
ἐπὶ τὰς τῆς Ἀκαδημείας θύρας ἐκώμασεν, ὥσπερ
ἐπὶ πάντας εἰώθει, ἀνδραποδισαμένη αὐτὸν καὶ
ἀπὸ τῶν χειρῶν τῆς Μέθης ἁρπάσασα μετὰ βίας
καὶ πρὸς αὑτὴν ἀγαγοῦσα ὑδροποτεῖν τε κατη-
νάγκασεν καὶ νήφειν μετεδίδαξεν καὶ τοὺς στεφά-
νους περιέσπασεν καὶ δέον πίνειν κατακείμενον,
ῥημάτια σκολιὰ καὶ δύστηνα καὶ πολλῆς φροντίδος
ἀνάμεστα ἐπαίδευσεν· ὥστε ἀντὶ τοῦ τέως ἐπαν-
θοῦντος αὐτῷ ἐρυθήματος ὠχρὸς ὁ ἄθλιος καὶ
125
ῥικνὸς τὸ σῶμα γεγένηται, καὶ τὰς ᾠδὰς ἁπάσας

ἀπομαθὼν ἄσιτος ἐνίοτε καὶ διψαλέος εἰς μέσην
ἀπὸ τῶν χειρῶν τῆς Μέθης ἁρπάσασα μετὰ βίας

καὶ πρὸς αὑτὴν ἀγαγοῦσα ὑδροποτεῖν τε κατη-
νάγκασεν καὶ νήφειν μετεδίδαξεν καὶ τοὺς στεφά-
νους περιέσπασεν καὶ δέον πίνειν κατακείμενον,
ῥημάτια σκολιὰ καὶ δύστηνα καὶ πολλῆς φροντίδος
ἀνάμεστα ἐπαίδευσεν· ὥστε ἀντὶ τοῦ τέως ἐπαν-
θοῦντος αὐτῷ ἐρυθήματος ὠχρὸς ὁ ἄθλιος καὶ
ῥικνὸς τὸ σῶμα γεγένηται, καὶ τὰς ᾠδὰς ἁπάσας
ἀπομαθὼν ἄσιτος ἐνίοτε καὶ διψαλέος εἰς μέσην
ἑσπέραν κάθηται ληρῶν ὁποῖα πολλὰ ἡ Ἀκαδή-
μεια ἐγὼ ληρεῖν διδάσκω. τὸ δὲ μέγιστον, ὅτι
καὶ λοιδορεῖται τῇ Μέθῃ πρὸς ἐμοῦ ἐπαρθεὶς καὶ
μυρία κακὰ διέξεισι περὶ αὐτῆς.
Εἴρηται σχεδὸν τὰ ὑπὲρ τῆς Μέθης. ἤδη καὶ
ὑπὲρ ἐμαυτῆς ἐρῶ, καὶ τὸ ἀπὸ τούτου ἐμοὶ ῥευσάτω.
{ΔΙΚΗ} Τί ἄρα πρὸς ταῦτα ἐρεῖ; πλὴν ἀλλ' ἔγχει τὸ
ἴσον ἐν τῷ μέρει.
ἀνδραπόδου κόσμιον ἄνδρα καὶ σώφρονα καὶ

πολλοῦ ἄξιον τοῖς Ἕλλησιν ἀπέδειξα· καί μοι
αὐτός τε χάριν οἶδεν ἐπὶ τούτοις καὶ οἱ προσή-
κοντες ὑπὲρ αὐτοῦ.
Εἴρηκα· ὑμεῖς δὲ ἤδη σκοπεῖτε ποτέρᾳ ἡμῶν
ἄμεινον ἦν αὐτῷ συνεῖναι.
{ΔΙΚΗ}
Ἄγε δή, μὴ μέλλετε, ψηφοφορήσατε, ἀνάστητε·
καὶ ἄλλοις χρὴ δικάζειν.
{ΕΡΜΗΣ}
Πάσαις ἡ Ἀκαδήμεια κρατεῖ πλὴν μιᾶς.
{ΔΙΚΗ}
Παράδοξον οὐδέν, εἶνα τινα καὶ τῇ Μέθῃ
τιθέμενον. καθίσατε οἱ τῇ Στοᾷ πρὸς τὴν Ἡδονὴν
λαχόντες περὶ τοῦ ἐραστοῦ δικάζειν· ἐγκέχυται τὸ
126
ὕδωρ. ἡ κατάγραφος ἡ τὰ ποικίλα σὺ ἤδη λέγε.

{ΣΤΟΑ}
Οὐκ ἀγνοῶ μέν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὡς πρὸς
εὐπρόσωπόν μοι τὴν ἀντίδικον ὁ λόγος ἔσται,
ἀλλὰ καὶ ὑμῶν τοὺς πολλοὺς ὁρῶ πρὸς μὲν ἐκείνην
ἀποβλέποντας καὶ μειδιῶντας πρὸς αὐτήν,
ἀποβλέποντας καὶ μειδιῶντας πρὸς αὐτήν, ἐμοῦ

δὲ καταφρονοῦντας, ὅτι ἐν χρῷ κέκαρμαι καὶ
ἀρρενωπὸν βλέπω καὶ σκυθρωπὴ δοκῶ. ὅμως δέ,
ἢν ἐθελήσητε ἀκοῦσαί μου λεγούσης, θαρρῶ πολὺ
δικαιότερα ταύτης ἐρεῖν.
Τοῦτο γάρ τοι καὶ τὸ παρὸν ἔγκλημά ἐστιν, ὅτι
οὕτως ἑταιρικῶς ἐσκευασμένη τῷ ἐπαγωγῷ τῆς
ὄψεως ἐραστὴν ἐμὸν ἄνδρα τότε σώφρονα τὸν
Διονύσιον φενακίσασα πρὸς ἑαυτὴν περιέσπασεν,
καὶ ἥν γε οἱ πρὸ ὑμῶν δίκην ἐδίκασαν τῇ Ἀκα-
δημείᾳ καὶ τῇ Μέθῃ, ἀδελφὴ τῆς παρούσης δίκης
ἐστίν· ἐξετάζεται γὰρ ἐν τῷ παρόντι πότερα
χοίρων δίκην κάτω νενευκότας ἡδομένους χρὴ
βιοῦν μηδὲν μεγαλόφρον ἐπινοοῦντας ἢ ἐν δευτέρῳ
τοῦ καλῶς ἔχοντος ἡγησαμένους τὸ τερπνὸν ἐλευ-
θέρους ἐλευθέρως φιλοσοφεῖν, μήτε τὸ ἀλγεινὸν
ὡς ἄμαχον δεδιότας μήτε τὸ ἡδὺ ἀνδραποδωδῶς
προαιρουμένους καὶ τὴν εὐδαιμονίαν ζητοῦντας ἐν
τῷ μέλιτι καὶ ταῖς ἰσχάσιν. τὰ τοιαῦτα γὰρ
αὕτη δελέατα τοῖς ἀνοήτοις προτείνουσα καὶ
μορμολυττομένη τῷ πόνῳ προσάγεται αὐτῶν τοὺς
πρὸς αὐτῶν. ὅπερ ἐγὼ μὴ φέρων γράψασθαι μὲν

αὐτὴν μοιχείας οὐκ ἐδοκίμαζον, ἐν γειτόνων δὲ
οἰκοῦντι τῷ Διαλόγῳ προσελθὼν ἠξίουν κατα-
δεχθῆναι ὑπ' αὐτοῦ.
Ταῦτά ἐστιν ἃ τὴν Ῥητορικὴν ἐγὼ μεγάλα
ἠδίκηκα. καίτοι εἰ καὶ μηδὲν αὐτῇ τοιοῦτο ἐπέ-
πρακτο, καλῶς εἶχέ μοι ἀνδρὶ ἤδη τετταράκοντα
ἔτη σχεδὸν γεγονότι θορύβων μὲν ἐκείνων καὶ
127
δικῶν ἀπηλλάχθαι καὶ τοὺς ἄνδρας τοὺς δικαστὰς

ἀτρεμεῖν ἐᾶν, τυράννων κατηγορίας καὶ ἀριστέων
ἐπαίνους ἐκφυγόντα, εἰς δὲ τὴν Ἀκαδήμειαν ἢ εἰς
τὸ Λύκειον ἐλθόντα τῷ βελτίστῳ τούτῳ Διαλόγῳ
συμπεριπατεῖν ἠρέμα διαλεγομένους, τῶν ἐπαίνων
καὶ κρότων οὐ δεομένους.
Πολλὰ ἔχων εἰπεῖν ἤδη παύσομαι. ὑμεῖς δὲ
εὔορκον τὴν ψῆφον ἐνέγκατε.
Λουκιανός De parasito sive artem esse parasiticam Sec. 27, line 10
καθάπερ ἡ Ναυσικάα τῶν θεραπαινίδων.

Κοινῇ μὲν οὖν ἀμφοῖν διαφέρει καὶ τῆς ῥητο-
ρικῆς καὶ τῆς φιλοσοφίας, πρῶτον κατὰ τὴν
ὑπόστασιν· ἡ μὲν γὰρ ὑφέστηκεν, αἱ δὲ οὔ. οὔτε
γὰρ τὴν ῥητορικὴν ἕν τι καὶ τὸ αὐτὸ νομίζομεν,
ἀλλ' οἱ μὲν τέχνην, οἱ δὲ τοὐναντίον ἀτεχνίαν,
ἄλλοι δὲ κακοτεχνίαν, ἄλλοι δὲ ἄλλο τι. ὁμοίως
δὲ καὶ τὴν φιλοσοφίαν οὐ κατὰ τὰ αὐτὰ καὶ
ὡσαύτως ἔχουσαν, ἑτέρως μὲν γὰρ Ἐπικούρῳ
δοκεῖ τὰ πράγματα ἔχειν, ἑτέρως δὲ τοῖς ἀπὸ τῆς
Στοᾶς, ἑτέρως δὲ τοῖς ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας, ἑτέρως
δὲ τοῖς ἀπὸ τοῦ Περιπάτου, καὶ ἁπλῶς ἄλλος
ἄλλην ἀξιοῖ τὴν φιλοσοφίαν εἶναι· καὶ μέχρι γε
νῦν οὔτε οἱ αὐτοὶ γνώμης κρατοῦσιν οὔτε αὐτῶν
ἡ τέχνη μία φαίνεται. ἐξ ὧν δῆλον ὅ τι τεκμαί-
ρεσθαι καταλείπεται. ἀρχὴν γάρ φημι μηδὲ
εἶναι τέχνην ἧς οὐκ ἔστιν ὑπόστασις. ἐπεὶ τί δή
ποτε ἀριθμητικὴ μὲν μία ἐστὶ καὶ ἡ αὐτὴ καὶ
δὶς δύο παρά τε ἡμῖν καὶ παρὰ Πέρσαις τέσσαρά
ἐστιν καὶ συμφωνεῖ ταῦτα καὶ παρὰ Ἕλλησι καὶ
βαρβάροις, φιλοσοφίας δὲ πολλὰς καὶ διαφόρους
Λουκιανός Eunuchus Sec. 7, line 8
οὖν ἅτερος; ἆρα τὴν ἡσυχίαν ἤγαγεν, ἤ τι πρὸς

ταῦτα καὶ αὐτὸς ἀντειπεῖν ἐτόλμησεν;
{ΛΥΚΙΝΟΣ}
Τὰ μὲν πρῶτα ὑπ' αἰδοῦς καὶ δειλίας – οἰκεῖον
γὰρ αὐτοῖς τὸ τοιοῦτον – ἐπὶ πολὺ ἐσιώπα καὶ
ἠρυθρία καὶ ἰδίων φανερὸς ἦν, τέλος δὲ λεπτόν τι
128
καὶ γυναικεῖον ἐμφθεγξάμενος οὐ δίκαια ποιεῖν

ἔφη τὸν Διοκλέα φιλοσοφίας ἀποκλείοντα εὐνοῦχον
ὄντα, ἧς καὶ γυναιξὶ μετεῖναι· καὶ παρήγοντο
Ἀσπασία καὶ Διοτίμα καὶ Θαργηλία συνηγορή-
σουσαι αὐτῷ, καί τις Ἀκαδημαϊκὸς εὐνοῦχος ἐκ
Πελασγῶν τελῶν, ὀλίγον πρὸ ἡμῶν εὐδοκιμήσας ἐν
τοῖς Ἕλλησιν. ὁ Διοκλῆς δὲ κἀκεῖνον αὐτόν, εἰ
περιῆν καὶ τῶν ὁμοίων μετεποιεῖτο, εἶρξαι ἂν
οὐ καταπλαγεὶς αὐτοῦ τὴν παρὰ τοῖς πολλοῖς
δόξαν· καί τινας καὶ αὐτὸς ἀπεμνημόνευε λόγους
καὶ πρὸς ἐκεῖνον ὑπό τε Στωϊκῶν καὶ Κυνικῶν
μάλιστα εἰρημένους πρὸς τὸ γελοιότερον ἐπὶ τῷ
ἀτελεῖ τοῦ σώματος.
Λουκιανός Scytha Sec. 2, line 22
νος ἐπὶ τῷ μνήματι, ὅθεν ἔδειξεν ἡ Δειμαινέτη

προσελθόντα αὐτὸν ἐντείλασθαι ἐκεῖνα τὰ περὶ τοῦ
οἴνου· καὶ εὑρέθη κεῖθι ὁ Τόξαρις τεθαμμένος τῇ
τε ἐπιγραφῇ γνωσθείς, εἰ καὶ μὴ πᾶσα ἔτι ἐφαίνετο,
καὶ μάλιστα, ὅτι ἐπὶ τῇ στήλῃ Σκύθης ἀνὴρ
ἐγκεκόλαπτο, τῇ λαιᾷ μὲν τόξον ἔχων ἐντεταμένον,
τῇ δεξιᾷ δὲ βιβλίον, ὡς ἐδόκει. ἔτι καὶ νῦν ἴδοις
ἂν αὐτοῦ ὑπὲρ ἥμισυ καὶ τὸ τόξον ὅλον καὶ τὸ
βιβλίον· τὰ δὲ ἄνω τῆς στήλης καὶ τὸ πρόσωπον
ὁ χρόνος ἤδη ἐλυμήνατό που· ἔστιν δὲ οὐ πολὺ
ἀπὸ τοῦ Διπύλου, ἐν ἀριστερᾷ εἰς Ἀκαδημίαν
ἀπιόντων, οὐ μέγα τὸ χῶμα καὶ ἡ στήλη χαμαί·
πλὴν ἀλλ' ἔστεπταί γε ἀεί, καί φασι πυρεταίνοντάς
τινας ἤδη πεπαῦσθαι ἀπ' αὐτοῦ, καὶ μὰ τὸν
Δί' οὐδὲν ἄπιστον, ὃς ὅλην ποτὲ ἰάσατο τὴν
πόλιν.
Λουκιανός Dialogi meretricii Dialogue 10, sec. 2, line 13
Οὐκ οἶδα, ὦ Χελιδόνιον. ἀλλ' ὁ μηδέποτε

ἀπόκοιτός μου γενόμενος ἀφ' οὗ γυναικὶ ὁμιλεῖν
ἤρξατο – πρῶτον δὲ ὡμίλησέ μοι – τριῶν τούτων
ἑξῆς ἡμερῶν οὐδὲ προσῆλθε τῷ στενωπῷ· ἐπεὶ
δὲ ἠνιώμην – οὐκ οἶδα δὲ ὅπως τι ἔπαθον ἐπ'
αὐτῷ – ἔπεμψα τὴν Νεβρίδα περισκεψομένην αὐτὸν
129
ἢ ἐν ἀγορᾷ διατρίβοντα ἢ ἐν Ποικίλῃ· ἡ δὲ

περιπατοῦντα ἔφη ἰδοῦσα μετὰ τοῦ Ἀρισταινέτου
νεῦσαι πόρρω, ἐκεῖνον δὲ ἐρυθριάσαντα κάτω ὁρᾶν
καὶ μηκέτι παρενεγκεῖν τὸν ὀφθαλμόν. εἶτ' ἐβάδι-
ζον ἅμα ἐς τὴν Ἀκαδημίαν· ἡ δὲ ἄχρι τοῦ
Διπύλου ἀκολουθήσασα, ἐπεὶ μηδ' ὅλως ἐπε-
στράφη, ἐπανῆκεν οὐδὲν σαφὲς ἀπαγγεῖλαι ἔχουσα.
πῶς με οἴει διάγειν τὸ μετὰ ταῦτα οὐκ ἔχουσαν
εἰκάσαι ὅ τι μοι πέπονθεν ὁ μειρακίσκος; ἀλλὰ μὴ
ἐλύπησά τι αὐτόν, ἔλεγον, ἤ τινος ἄλλης ἠράσθη
μισήσας ἐμέ; ἀλλ' ὁ πατὴρ διεκώλυσεν αὐτόν;
πολλὰ τοιαῦτα ἡ ἀθλία ἔστρεφον. ἤδη δὲ περὶ
δείλην ὀψίαν ἧκέ μοι Δρόμων τὸ γραμμάτιον τουτὶ
παρ' αὐτοῦ κομίζων. ἀνάγνωθι λαβοῦσα, ὦ Χελι-
δόνιον· οἶσθα γὰρ δή που γράμματα.
Dicaearchus Phil., Frag. .66, line 3
Athenaeus XIII 557 b: Φίλιππος δ' ὁ Μακεδὼν οὐκ ἐπήγετο μὲν

εἰς τοὺς πολέμους γυναῖκας, ὥσπερ Δαρεῖος ὁ ὑπ' Ἀλεξάνδρου
καταλυθείς, ὃς
περὶ τῶν ὅλων πολεμῶν τριακοσίας ἑξήκοντα περιήγετο παλλακάς, ὡς
ἱστορεῖ
Δικαίαρχος ἐν τρίτῳ περὶ τοῦ τῆς Ἑλλάδος βίου. ὁ δὲ Φίλιππος αἰεὶ κατὰ
πόλε-
μον ἐγάμει.
Plutarch. Agesilaus 19: ὁ μὲν οὖν Ξενοφῶν ὄνομα τῆς Ἀγησι-
λάου θυγατρὸς οὐ γέγραφε, καὶ ὁ Δικαίαρχος ἐπηγανάκτησεν, ὡς μήτε
τὴν
Ἀγησιλάου θυγατέρα μήτε τὴν Ἐπαμεινώνδου μητέρα γινωσκόντων
ἡμῶν.
Plutarch. Theseus 32: ὁ δὲ Δικαίαρχος Ἐχέμου φησὶ καὶ Μαρά-
θου συστρατευσάντων τότε τοῖς Τυνδαρίδαις ἐξ Ἀρκαδίας ἀφ' οὗ μὲν
Ἐχεδη-
μίαν προσαγορευθῆναι τὴν νῦν Ἀκαδήμειαν, ἀφ' οὗ δὲ Μαραθῶνα τὸν
δῆμον,
ἐπιδόντος ἑαυτὸν ἑκουσίως κατά τι λόγιον σφαγιάσασθαι πρὸ τῆς
παρατάξεως.
Iosephus Contra Apionem I 220: καὶ γὰρ ἐθνῶν τινες καὶ τῶν
ἐνδοξοτάτων πόλεων ῥυπαίνειν τὴν εὐγένειαν καὶ τὰς πολιτείας
ἐπεχείρησαν λοι-
δορεῖν, Θεόπομπος μὲν τὴν Ἀθηναίων, τὴν δὲ Λακεδαιμονίων
130
Πολυκράτης, ὁ δὲ
τὸν Τριπολιτικὸν γράψας, οὐ γὰρ δὴ Θεόπομπός ἐστιν ὡς οἴονταί τινες,
καὶ τὴν
Θηβαίων πόλιν προσέλαβεν.
Photios Bibl. 37: ἀνεγνώσθη περὶ πολιτικῆς ὡς ἐν διαλόγῳ,
Μηνᾶν πατρίκιον καὶ Θωμᾶν ῥεφερενδάριον τὰ διαλεγόμενα εἰσάγων
πρόσωπα.
περιέχει δὲ ἡ πραγματεία λόγους ἕξ, ἐν οἷς καὶ ἕτερον εἶδος πολιτείας
παρὰ τὰ
τοῖς παλαιοῖς εἰρημένα εἰσάγει, ὃ καὶ καλεῖ Δικαιαρχικόν.
Αριστοτέλης Frag. . varia Category 1, treatise title 16, Frag. .n, line 5
ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ

(ἢ περὶ μέθης: cf. A. P. p. 120 – 21).
Plutarchus qu. conv. VI prol.: ἀλλὰ καὶ τῶν φιλοσόφων

τοὺς ἐλλογιμωτάτους ἀντιμαρτυροῦντας ἔχειν Πλάτωνα καὶ Ξενο-
φῶντα καὶ Ἀριστοτέλην καὶ Σπεύσιππον Ἐπίκουρόν τε καὶ
Πρύτανιν καὶ Ἱερώνυμον καὶ Δίωνα τὸν ἐξ ἀκαδημίας ὡς ἄξιόν
τινος σπουδῆς πεποιημένους ἔργον ἀναγράψασθαι λόγους παρὰ
πότον γενομένους.
Macrosaturn. 7, 3, 23: suadeo in conviviis ... quae-
stiones convivales (cf. 7, 4, 1: apta convivio fabulemur nec de
cibatu tantum ...) vel proponas vel ipse dissolvas. quod genus
veteres ita ludicrum non putarunt ut et Aristoteles de ipsis
aliqua conscripserit et Plutarchus et vester Apuleius.
Plutarchus non posse suav. vivi sec. Ep. 13: τί λέγεις,
ὦ Ἐπίκουρε; κιθαρῳδῶν καὶ αὐλητῶν ἕωθεν ἀκροασόμενος
εἰς τὸ θέατρον βαδίζεις, ἐν δὲ συμποσίῳ Θεοφράστου περὶ

ΝΟΜΟΣ ΣΥΣΣΙΤΙΚΟΣ
Athenaeus V, 2 p. 186b: καὶ τοῖς φιλοσόφοις δὲ ἐπιμελὲς

131
ἦν συνάγουσι τοὺς νέους μετ' αὐτῶν πρός τινα τεταγμένον νόμον

εὐωχεῖσθαι. τοῦ γοῦν Ξενοκράτους ἐν ἀκαδημείᾳ καὶ πάλιν
Ἀριστοτέλους συμποτικοί τινες ἦσαν νόμοι.
Epitom. Ath. I p. 3f: ὅτι Ξενοκράτης ὁ Χαλκηδόνιος καὶ
Σπεύσιππος ὁ ἀκαδημαικὸς καὶ Ἀριστοτέλης συμποτικοὺς (βα-
σιλικοὺς codd.) νόμους ἔγραψαν.
Proclus in Plat. rempubl. p. 350 Bas.: καὶ ἐν τῷ συς-
σιτικῷ τοῦτον αὐτὴν (τὴν πολιτείαν) προσαγορεύει τὸν τρόπον
καὶ ἐν τοῖς πολιτικοῖς ὡσαύτως καὶ Θεόφραστος ἐν νόμοις
καὶ ἄλλοθι πανταχοῦ.
Proclus in Plat. remp. p. 350 Bas.: καὶ μαρτυροῦνται

καὶ οὗτοι τὴν ἐπιγραφὴν (τῆς πολιτείας) ἀρχαιοτάτην οὖσαν·
καὶ γὰρ Ἀριστοτέλης ἐπιτεμνόμενος τὴν πραγματείαν ταύ-
την οὑτωσί φησιν “ἐπιτέμνεσθαι τὴν πολιτείαν”.

ΝΟΜΟΣ ΣΥΣΣΙΤΙΚΟΣ
Athenaeus V, 2 p. 186b: καὶ τοῖς φιλοσόφοις δὲ ἐπιμελὲς

ἦν συνάγουσι τοὺς νέους μετ' αὐτῶν πρός τινα τεταγμένον νόμον
εὐωχεῖσθαι. τοῦ γοῦν Ξενοκράτους ἐν ἀκαδημείᾳ καὶ πάλιν
Ἀριστοτέλους συμποτικοί τινες ἦσαν νόμοι.
Epitom. Ath. I p. 3f: ὅτι Ξενοκράτης ὁ Χαλκηδόνιος καὶ
Σπεύσιππος ὁ ἀκαδημαικὸς καὶ Ἀριστοτέλης συμποτικοὺς (βα-
σιλικοὺς codd.) νόμους ἔγραψαν.
Proclus in Plat. rempubl. p. 350 Bas.: καὶ ἐν τῷ συς-
σιτικῷ τοῦτον αὐτὴν (τὴν πολιτείαν) προσαγορεύει τὸν τρόπον
καὶ ἐν τοῖς πολιτικοῖς ὡσαύτως καὶ Θεόφραστος ἐν νόμοις
καὶ ἄλλοθι πανταχοῦ.
Αίλιος Ηρωδιανός Καθολική προσωδία Part+vol. 3,1, p.153, line 3
(v. 832). «Ῥωσικὸς σκόπελος». Χαλυβδικός μετὰ τοῦ δ. Λυκόφρων

»Χαλυβδικῷ κνώδοντι» (1109) καὶ ἡ χώρα Χαλυβική. Σινδικός. Τα-
ναγρικός. Ἡρόδοτος πέμπτῃ (c. 57) «Ταναγρικὴ μοῖρα» καὶ Μέναν-
δρος «Ταναγρικὴ γυνή». Χαιρωνικός. Ἀπολλόδωρος ἐν χρονικῶν
132
δευτέρῳ «κατὰ δὲ μάχην, ὥς φασι, τὴν Χαιρωνικήν». Χαονιτικός.

Λυκόφρων «φθογγὴν ἑδώλων Χαονιτικῶν ἄπο» (v. 1320). καὶ Χαονι-
κός. Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ «ὁ δὲ κόλπος Κιρραῖος καὶ τὸ πεδίον ἐν τῇ
Χαονικῇ». Ψυλλικός. Ἑκαταῖος περιηγήσει Λιβύης «ὁ Ψυλλικὸς κόλ-
πος μέγας καὶ βαθύς, τριῶν ἡμερέων πλόος». Ἀγριανικός, ὡς Χά-
ραξ ἐν δευτέρῳ χρονικῶν. Ληναϊκός, Σμυρναϊκός, Πειραϊκός
συστολῇ τοῦ α. Ἀκαδημαϊκός, Γαλαδραϊκός. Πολύβιος δὲ ἐν τῷ
ιγʹ Γαλαδρικόν φησι. τὸ δὲ ἄδικος οὐ κτητικόν. τὸ δὲ ἡλίκος καὶ
πηλίκος καὶ τηλίκος παρὰ ποιηταῖς καὶ ὁπηλίκος παροξύνονται·
οὐ γὰρ κτητικά.
Τὰ εἰς υκος ὑπερδισύλλαβα κύρια ἢ προσηγορικὰ μὴ ἔχοντα κατ'
ἰδίαν θηλυκὰ κτητικῆς ἐννοίας ἐχόμενα βαρύνεται, Ἴβυκος, Ἄμυκος,
Κώρυκος πόλις Κιλικίας. Παρθένιος προπεμπτικῷ. ἔνιοι δὲ τὴν πόλιν
Κωρύκειαν φασίν. ἔστι καὶ Κώρυκος ὄρος ἀρσενικῶς λεγόμενον πλησίον
Τέω τῆς Ἰωνίας καὶ Ἐρυθρῶν, ὡς Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ. καὶ λιμὴν ὁμώ-
νυμος καὶ νησίον ὁμώνυμον. Ἴνυκος πόλις Σικελίας. Ἄλυκος πόλις
Πελοποννήσου «εἰς Ἀσίνην Ἄλυκόν τε καὶ ἂμ πόλιν Ἑρμιονήων».
Σκυθίᾳ. ἑνδεκάτη Καρίας, ἥτις καὶ Πυθόπολις ἐκαλεῖτο. «Ἀντιόχῳ γὰρ

τῷ Σελεύκου τρεῖς γυναῖκες ἐπέστησαν ὄναρ, κτίσαι πόλιν ἐν Καρίᾳ
ἑκάστη λέγουσα. ὁ δὲ ὑπολαβὼν τὴν μητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τὴν
ἀδελφήν, κτίζει τρεῖς πόλεις ἀπὸ μὲν τῆς ἀδελφῆς Λαοδίκης Λαοδίκειαν,
ἀπὸ δὲ τῆς γυναικὸς Νύσης Νῦσαν, ἀπὸ δὲ τῆς μητρὸς Ἀντιοχίδος
Ἀντιόχειαν». δωδεκάτη ἐν τῇ Μαργιανῇ Παρθυαίων. Στράβων ἑνδεκάτῃ
(p. 516). τρισκαιδεκάτη ἡ Ταρσός. τεσσαρεσκαιδεκάτη Ἰσαυρίας ἡ Λαμ-
πωτὶς λεγομένη. Ἀσπαλάθεια πόλις Ταφίων. Νίκανδρος ἑτεροιουμέ-
νων πρώτῃ «Ἀσπαλάθεια βοήροτος». Ἀττάλεια πόλις Λυδίας. Ἁγνώ-
νεια πόλις Θρᾴκης πλησίον Ἀμφιπόλεως, Ἅγνωνος κτίσμα τοῦ
στρατηγοῦ
τῶν Ἀθηναίων. Αἰξώνεια πόλις Μαγνησίας. Ἀκαδήμεια Γυμνάσιον
Ἀθήνησιν ἀπὸ Ἀκαδήμου. γράφεται καὶ διὰ τοῦ ε Ἐκαδήμεια· οἱ δ' ὅτι
Ἔχεμος ὁ Ἀρκὰς συστρατεύσας τοῖς Διοσκούροις ὑποχείριον ἔσχε τὴν
Ἀττι-
κήν, ἐξ οὗ Ἐχεδήμειάν φασιν. μὴ βουλόμενοι δὲ σώζεσθαι τὸ ὄνομα
Ἀκα-
δήμειαν ἔφασαν. ἀκρώρεια ἄκρον ὄρους. Ἀλύζεια πόλις Ἀκαρνανίας
ἀπὸ τοῦ παιδὸς Ἰκαρίου κληθεῖσα Ἀλύζου. Ἀμάσεια πόλις Ποντική.
Ἄμφεια πόλις Μεσσήνης. Παυσανίας τετάρτῳ (5, 8). Ἁρπαλύκεια πό-
133
λις Φρυγίας κτίσμα Γορδιοτειχιτῶν. Βάλκεια πόλις περὶ τὴν Προποντίδα.

Βατίεια τόπος τῆς Τρωάδος ὑψηλὸς ἀπὸ Βατείας τινός, ὡς Ἑλλάνικος
ἐν πρώτῃ Τρωϊκῶν ἤ, ὡς Ἐπαφρόδιτός φησιν, ἀπὸ τοῦ πάτου τῶν ἵππων
ἤγουν τῆς ἀναστροφῆς τροπῇ τοῦ π εἰς β ἢ ἀπὸ τῶν βάτων. Ὅμηρος

στρατηγοῦ
Ἀττικήν, ἐξ οὗ Ἐχεδήμειάν φασιν. μὴ βουλόμενοι δὲ σώζεσθαι τὸ ὄνομα
Ἀκαδήμειαν ἔφασαν. ἀκρώρεια ἄκρον ὄρους. Ἀλύζεια πόλις Ἀκαρνανίας

ἤγουν τῆς ἀναστροφῆς τροπῇ τοῦ π εἰς β ἢ ἀπὸ τῶν βάτων. Ὅμηρος
(Β 813) «τὴν ἤτοι ἄνδρες Βατίειαν κικλήσκουσιν».
Αίλιος Ηρωδιανός Περὶ ὀρθογραφίας Part+vol. 3,2, p.471, line 11
αἴσθησις: αἰσθητήριον, αἰσθητός καὶ αἰσθάνομαι καὶ ὅσα ὅμοια διὰ

τῆς αι διφθόγγου. τὸ δὲ ἐσθής καὶ ἔσθημα διὰ τοῦ ε.
αἰσχίων: διὰ τοῦ ι γράφεται. τὰ γὰρ εἰς ων καθαρὰ συγκριτικὰ
οὐ παραλήγεται τὴν ει δίφθογγον κτλ.
αἶσχος: διὰ τῆς αι διφθόγγου.
ἀΐτης: διὰ τοῦ ι γράφεται. πάντα γὰρ διὰ τοῦ ιτης διὰ τοῦ ι
γράφεται κατὰ τὸν κανόνα τοῦ Ἀσκαλωνίτης.
ἀΐτιας: τὰς ἐρωτικάς· διὰ τοῦ ι. ὥσπερ γὰρ ἀπὸ τοῦ ὁ δεσπό-
134
της ἀρσενικοῦ γίνεται ἡ δεσπότις διὰ τοῦ ι, οὕτω καὶ ἀπὸ τοῦ ἀΐτης
ἡ ἀῖτις ἀΐτιδος καὶ ἐντεῦθεν ἀΐτιας.
Ἀκαδήμεια Γυμνάσιον Ἀθήνησιν. κέκληται ἀπὸ Ἀκαδήμου. γρά-
φεται καὶ διὰ τοῦ ε Ἐκαδήμεια.
ἀκακαλλίς καὶ κακαλίς.
ἀκαλαρείτης τὸ ρει δίφθογγος. δεῖ γὰρ γινώσκειν, ὅτι πάντα
τὰ παρὰ τὸ ῥέειν διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται οἷον εὐρείτης, βαθυ-
ρείτης. οὕτως οὖν ἀκαλαρείτης. σημαίνει τὸ ἡσύχως ῥέον.
Ἀκαμάντιον πόλις τῆς μεγάλης Φρυγίας. τὸ ἐθνικὸν Ἀκαμάντιος
ὡς Βυζάντιος, τὸ δὲ κτητικὸν τοῦ Ἀκάμαντος διὰ τῆς ει διφθόγγου.
ἀκέραιος: αι· παρὰ τὸ κέρας.
Aristoxenus Mus., Frag. .65b, line 2
παράσιτος Νηλέως ἦν.

EusePraep. evang. XV 2 (aus Aristocles): τίς δ' ἂν πεισθείη
τοῖς ὑπ' Ἀριστοξένου τοῦ μουσικοῦ λεγομένοις ἐν τῷ βίῳ τοῦ Πλάτωνος;
ἐν
γὰρ τῇ πλάνῃ καὶ τῇ ἀποδημίᾳ φησὶν ἐπανίστασθαι καὶ ἀντοικοδομεῖν
αὐτῷ
τινας Περίπατον ξένους ὄντας. οἴονται οὖν ἔνιοι ταῦτα περὶ
Ἀριστοτέλους
λέγειν αὐτόν, Ἀριστοξένου διὰ παντὸς εὐφημοῦντος Ἀριστοτέλην.
Vita Aristotelis Marc. Z. 48 p. 2 Gigon, cap. 9 p. 98 Düring:
οὐκ ἄρα ἀντῳκοδόμησεν Ἀριστοτέλης Πλάτωνι τὸ Λύκειον , ὡς Ἀρι-
στόξενος πρῶτος ἐσυκοφάντησε καὶ Ἀριστείδης ὕστερον ἠκολούθησεν.
– Z. 118 p. 4 Gigon, cap. 25 p. 101 Düring: οὐ γὰρ ὡς Ἀρι-
στόξενος καὶ Ἀριστείδης ὕστερον Πλάτωνος ζῶντος καὶ ἐν Ἀκαδημίᾳ
παιδεύοντος ἀντῳκοδόμησεν ὁ Ἀριστοτέλης τὸ Λύκειον .
Diogenes Laert. V 35: γεγόνασι δὲ Ἀριστοτέλεις ὀκτώ. .....
ἕβδομος παιδοτρίβης, οὗ μέμνηται Ἀριστόξενος ἐν τῷ Πλάτωνος βίῳ.
iIII 37 (cf. iIII 57): ἣν Πολιτείαν (sc. Πλάτωνος)
Ἀριστόξενός φησιν πᾶσαν σχεδὸν ἐν τοῖς Πρωταγόρου γεγράφθαι Ἀντι-
λογικοῖς.
Porphyrius De vita Pythag. 53: πρὸς δὲ τούτοις τὸν Πλάτωνα
καὶ Ἀριστοτέλη Σπεύσιππόν τε καὶ Ἀριστόξενον καὶ Ξενοκράτη, ὡς
φασὶν
οἱ Πυθαγόρειοι, τὰ μὲν κάρπιμα σφετερίσασθαι διὰ βραχείας ἐπισκευῆς,
τὰ
δὲ ἐπιπόλαια καὶ ἐλαφρὰ καὶ ὅσα πρὸς διασκευὴν καὶ χλευασμὸν
Hermodorus Phil., De Platone (fort. auctore Hermodoro Syracusano)

135
Frag. . Frag. A, column col Z, line 2
μείνας ὑπὸ Δίω̣νος παρακληθεὶς

ἦλθε πρὸς Διονύσιον κἀ̣κεῖ δια-
βληθεὶς ὡς συνερ̣γ[εῖν] θέλων
Δίωνι τὴ̣ν̣ τυ̣ρ̣αν̣ν[ίδ]α ἀ̣ν[̣ αι]ροῦντ̣ι̣
ἂ̣ν̣ ἀπώλετο, μόνο[ν δ]ὲ̣ δι[ὰ το]ῦ̣ θε[οῦ]
καὶ οὐ δι[ὰ το]ῦ ἀδυνα̣[τ]ῆ̣ς[αι αὐτὸ]ν
δ̣ε̣σ̣μ[̣ εύες]θαι [πελτά]στην [ἔ]λ̣αθε
δια[φυγών ]κε
Γ̣Α̣[ Διονύσιον γὰρ ἐρω-]
τῶ[ντα, εἰ ὁμοῦ ἠρ]εμο̣ῖντο, διαγω̣[γὴν]
τίν' ἐπα[ίροι, Ἀκ]α̣δήμειαν δ' ὑπ[ο-]
θέ̣μενο̣[ν, ἀντερ]ωτῆσαι λ̣έγετ[αι·]
τὴν ψ̣[υχήν; ὁ Πλ]άτων· τὸν δὲ [πρὸς]
αὐτὸν [ἀντειπεῖ]ν· ἐφ' ὃ πάρεστιν ἀ̣[να-]
γεγρα[φότι τὴν ἀ]π̣ολογίαν. Διαλε-
λεγμ[ένος δ' ἀνέπαυς]εν τὸν λόγο[ν. Ὁ]
δὲ Π[λάτων φεύγων ἐνέτυχ]ε [Δίωνι]
τότε [τὸν Ὀλυμπιάσιν ἀγῶνα θεω-]
ροῦντι, παρακ̣αλ[ῶν δ' ἐκεῖ τοὺς]
[ἐ]κ τῆς πανηγ̣ύρε[ως φίλους ἤγαγε]
πρὸς Δίωνα καὶ τοῦ [πράγματος δι']
Στράβων Γεωγραφικά. Book 9, ch. 1, sec. 17, line 17
ἔργον τινὲς δὲ Ἀγορακρίτου τοῦ Παρίου, καὶ μεγέθει

καὶ κάλλει σφόδρα κατωρθωμένον καὶ ἐνάμιλλον τοῖς
Φειδίου ἔργοις. οὕτω δὲ καὶ Δεκέλεια μὲν τὸ ὁρμητή-
ριον τῶν Πελοποννησίων κατὰ τὸν Δεκελεικὸν πόλε-
μον, Φυλὴ δὲ ὅθεν ἐπήγαγε τὸν δῆμον Θρασύβουλος
εἰς Πειραιᾶ κἀκεῖθεν εἰς ἄστυ. οὕτω δὲ καὶ ἐπ' ἄλλων
πλειόνων ἔστιν ἱστορεῖν πολλά· καὶ ἔτι τὸ Λεωκόριον
καὶ τὸ Θη[σεῖον μύθο]υς ἔχει, καὶ τὸ Λύκειον καὶ τὸ
Ὀλυμπικὸν ... ὸ τὸ Ὀλύμπιον, ὅπερ ἡμιτελὲς
κατέλιπε τελευτῶν ὁ ἀναθεὶς βασιλεύς· ὁμοίως δὲ καὶ ἡ
Ἀκαδημία καὶ οἱ κῆποι τῶν φιλοσόφων καὶ τὸ Ὠιδεῖον
καὶ ἡ ποικίλη Στοὰ καὶ τὰ ἱερὰ τὰ ἐν τῇ πό[λει πλεῖστα]
ἔχοντα τεχνιτῶν ἔργα... Η στοά ήταν τόπος διδασκαλίας του φιλόσοφου
Ζήνωνος, από όπου και η διδασκαλία του πήρε την ονομασία στωική...
Πολὺ δ' ἂν πλείων εἴη λόγος, εἰ τοὺς ἀρχηγέτας
τοῦ κτίσματος ἐξετάζοι τις ἀρξάμενος ἀπὸ Κέκροπος·
οὐδὲ γὰρ ὁμοίως λέγουσιν ἅπαντες. τοῦτο δὲ καὶ ἀπὸ
136
τῶν ὀνομάτων δῆλον· Ἀκτὴν μὲν γὰρ ἀπὸ Ἀκταίω-

νος φασίν, Ἀτθίδα δὲ καὶ Ἀττικὴν ἀπὸ Ἀτθίδος τῆς
Κραναοῦ, ἀφ' οὗ καὶ Κραναοὶ οἱ ἔνοικοι, Μοψοπίαν
δὲ ἀπὸ Μοψόπου, Ἰωνίαν δὲ ἀπὸ Ἴωνος τοῦ Ξούθου,
Ποσειδωνίαν δὲ καὶ Ἀθήνας ἀπὸ τῶν ἐπωνύμων θεῶν.
οὔτε δὲ Πλάκος ἢ Πλὰξ ἐκεῖ τι λέγεται, οὔθ' ὕλη ὑπέρ-

κειται καίτοι πρὸς τῇ Ἴδῃ. Ἀστύρων δ' ἡ Θήβη διέχει
εἰς ἑβδομήκοντα σταδίους, Ἀνδείρων δὲ ἑξήκοντα.
πάντα δὲ ταῦτά ἐστι τὰ ὀνόματα τόπων ἐρήμων ἢ
φαύλως οἰκουμένων ἢ ποταμῶν χειμάρρων· τεθρύλη-
ται δὲ διὰ τὰς παλαιὰς ἱστορίας.
Πόλεις δ' εἰσὶν ἀξιόλογοι Ἄσσος τε καὶ Ἀδραμύτ-
τιον. ἠτύχησε δὲ τὸ Ἀδραμύττιον ἐν τῷ Μιθριδατικῷ
πολέμῳ· τὴν γὰρ βουλὴν ἀπέσφαξε τῶν πολιτῶν Διό-
δωρος στρατηγὸς χαριζόμενος τῷ βασιλεῖ, προσποιού-
μενος δ' ἅμα τῶν τε ἐξ Ἀκαδημίας φιλοσόφων εἶναι
καὶ δίκας λέγειν καὶ σοφιστεύειν τὰ ῥητορικά· καὶ δὴ
καὶ συναπῆρεν εἰς τὸν Πόντον τῷ βασιλεῖ· καταλυ-
θέντος δὲ τοῦ βασιλέως ἔτισε δίκας τοῖς ἀδικηθεῖσιν·
ἐγκλημάτων γὰρ ἐπενεχθέντων ἅμα πολλῶν, ἀπεκαρ-
τέρησεν αἰσχρῶς οὐ φέρων τὴν δυσφημίαν ἐν τῇ ἡμε-
τέρᾳ πόλει. ἀνὴρ δὲ Ἀδραμυττηνὸς ῥήτωρ ἐπιφανὴς
γεγένηται Ξενοκλῆς, τοῦ μὲν Ἀσιανοῦ χαρακτῆρος,
ἀγωνιστὴς δὲ εἴ τις ἄλλος καὶ εἰρηκὼς ὑπὲρ τῆς Ἀσίας
ἐπὶ τῆς συγκλήτου καθ' ὃν καιρὸν αἰτίαν εἶχε Μιθρι-
δατισμοῦ.
τρὸς θεῶν Ἀνδειρηνῆς ἅγιον καὶ ἄντρον ὑπόνομον

μέχρι Παλαιᾶς. ἔστι δ' ἡ Παλαιὰ κατοικία τις οὕτω
καλουμένη, διέχουσα τῶν Ἀνδείρων ἑκατὸν καὶ τριά-
κοντα σταδίους· ἔδειξε δὲ τὴν ὑπονομὴν χίμαρος ἐμ-
πεσὼν εἰς τὸ στόμα καὶ ἀνευρεθεὶς τῇ ὑστεραίᾳ κατὰ
Ἄνδειρα ὑπὸ τοῦ ποιμένος κατὰ τύχην ἐπὶ θυσίαν
ἥκοντος. Ἀταρνεὺς δ' ἐστὶ τὸ τοῦ Ἑρμείου τυραννεῖον,
εἶτα Πιτάνη πόλις Αἰολική, δύο ἔχουσα λιμένας, καὶ
ὁ παραρρέων αὐτὴν ποταμὸς Εὔηνος, ἐξ οὗ τὸ ὑδρα-
137
γωγεῖον πεποίηται τοῖς Ἀδραμυττηνοῖς. ἐκ δὲ τῆς Πι-

τάνης ἐστὶν Ἀρκεσίλαος ὁ ἐκ τῆς Ἀκαδημίας, Ζήνωνος
τοῦ Κιτιέως συσχολαστὴς παρὰ Πολέμωνι. καλεῖται δὲ
καὶ ἐν τῇ Πιτάνῃ τις τόπος ἐπὶ θαλάττῃ Ἀταρνεὺς ὑπὸ
τῇ Πιτάνῃ κατὰ τὴν καλουμένην νῆσον Ἐλαιοῦσσαν.
φασὶ δ' ἐν τῇ Πιτάνῃ τὰς πλίνθους ἐπιπολάζειν ἐν τοῖς
ὕδασι, καθάπερ καὶ ἐν τῇ Τυρρηνίᾳ νησὶς πέπονθε·
κουφοτέρα γὰρ ἡ γῆ τοῦ ἐπισόγκου ὕδατός ἐστιν ὥστ'
ἐποχεῖσθαι. ἐν Ἰβηρίᾳ δέ φησιν ἰδεῖν Ποσειδώνιος ἐκ
τινος γῆς ἀργιλώδους, ᾗ τὰ ἀργυρώματα ἐκμάττεται,
πλίνθους πηγνυμένας καὶ ἐπιπλεούσας. μετὰ δὲ τὴν
Πιτάνην ὁ Κάικος εἰς τὸν Ἐλαΐτην καλούμενον
καταγνοὺς φυγήν. οἱ δὲ πρῶτον μὲν κατετοιχογράφη-

σαν αὐτοῦ τοιαῦτα “ἔργα νέων, βουλαὶ δὲ μέσων,
“πορδαὶ δὲ γερόντων.” ἐπεὶ δ' ἐκεῖνος ἐν παιδιᾶς μέρει
δεξάμενος ἐκέλευσε παρεπιγράψαι “βρονταὶ δὲ γερόν-
“των,” καταφρονήσας τις τοῦ ἐπιεικοῦς εὔλυτον τὸ
κοιλίδιον ἔχων προσέρρανε πολὺ τῇ θύρᾳ καὶ τῷ τοίχῳ
νύκτωρ παριὼν τὴν οἰκίαν· ὁ δὲ τῆς στάσεως κατηγο-
ρῶν ἐν ἐκκλησίᾳ “τὴν νόσον τῆς πόλεως” ἔφη “καὶ
“τὴν καχεξίαν πολλαχόθεν σκοπεῖν ἔξεστι, καὶ δὴ καὶ
“ἐκ τῶν διαχωρημάτων.” οὗτοι μὲν στωικοὶ ἄνδρες·
ἀκαδημαϊκὸς δὲ Νέστωρ ὁ καθ' ἡμᾶς, ὁ Μαρκέλλου
καθηγησάμενος τοῦ Ὀκταουίας παιδός, τῆς Καίσαρος
ἀδελφῆς. καὶ οὗτος δὲ προέστη τῆς πολιτείας διαδεξά-
μενος τὸν Ἀθηνόδωρον, καὶ διετέλεσε τιμώμενος παρά
τε τοῖς ἡγεμόσι καὶ ἐν τῇ πόλει.
Τῶν δ' ἄλλων φιλοσόφων “οὕς κεν ἐὺ γνοίην καί
“τ' οὔνομα μυθησαίμην,” Πλουτιάδης τε ἐγένετο καὶ
Διογένης τῶν περιπολιζόντων καὶ σχολὰς διατιθεμέ-
νων εὐφυῶς· ὁ δὲ Διογένης καὶ ποιήματα ὥσπερ ἀπε-
φοίβαζε τεθείσης ὑποθέσεως, τραγικὰ ὡς ἐπὶ πολύ·
γραμματικοὶ δὲ ὧν καὶ συγγράμματα ἔστιν,
τιμηθέντος ὑπὸ Ῥωμαίων, πάππος δὲ τοῦ βασιλεύσαν-

τος Καππαδόκων ὑστάτου καθ' ἡμᾶς, ἱερεὺς δὲ τῶν ἐν
138
Πόντῳ Κομάνων. Γαβινίῳ δὲ τότε συνδιέτριψεν ὡς

συστρατεύσων ἐπὶ Παρθυαίους, λαθὼν δὲ τοῦτον κο-
μίζεται διά τινων εἰς τὴν βασίλισσαν καὶ ἀναδείκνυται
βασιλεύς. ἐν τούτῳ τὸν Αὐλητὴν ἀφικόμενον εἰς Ῥώ-
μην δεξάμενος Πομπήιος Μάγνος συνίστησι τῇ συγ-
κλήτῳ καὶ διαπράττεται κάθοδον μὲν τούτῳ, τῶν δὲ
πρέσβεων τῶν πλείστων, ἑκατὸν ὄντων, ὄλεθρον τῶν
καταπρεσβευσάντων αὐτοῦ· τούτων δ' ἦν καὶ Δίων ὁ
Ἀκαδημαϊκὸς ἀρχιπρεσβευτὴς γεγονώς. καταχθεὶς οὖν
ὑπὸ Γαβινίου Πτολεμαῖος τόν τε Ἀρχέλαον ἀναιρεῖ καὶ
τὴν θυγατέρα, χρόνον δ' οὐ πολὺν τῇ βασιλείᾳ προς-
θεὶς τελευτᾷ νόσῳ, καταλιπὼν δύο μὲν υἱεῖς δύο δὲ
θυγατέρας, πρεσβυτάτην δὲ Κλεοπάτραν. οἱ μὲν οὖν
Ἀλεξανδρεῖς ἀπέδειξαν βασιλέας τόν τε πρεσβύτερον
τῶν παίδων καὶ τὴν Κλεοπάτραν, οἱ δὲ συνόντες τῷ
παιδὶ καταστασιάσαντες ἐξέβαλον τὴν Κλεοπάτραν,
καὶ ἀπῆρε μετὰ τῆς ἀδελφῆς εἰς τὴν Συρίαν. ἐν τούτῳ
Πομπήιος Μάγνος ἧκε φεύγων ἐκ Παλαιφαρσάλου
πρὸς τὸ Πηλούσιον καὶ τὸ Κάσιον ὄρος· τοῦτον μὲν
βάλετο φιλοσοφίαν, καὶ θυγάτηρ Ἀρήτη τοὔνομα, ἥπερ

διεδέξατο τὴν σχολήν, καὶ ὁ ταύτην πάλιν διαδεξάμε-
νος υἱὸς Ἀρίστιππος ὁ κληθεὶς Μητροδίδακτος, καὶ
Ἀννίκερις ὁ δοκῶν ἐπανορθῶσαι τὴν Κυρηναϊκὴν αἵ-
ρεσιν καὶ παραγαγεῖν ἀντ' αὐτῆς τὴν Ἀννικερείαν.
Κυρηναῖος δ' ἐστὶ καὶ Καλλίμαχος καὶ Ἐρατοσθένης,
ἀμφότεροι τετιμημένοι παρὰ τοῖς Αἰγυπτίων βασιλεῦ-
σιν, ὁ μὲν ποιητὴς ἅμα καὶ περὶ γραμματικὴν ἐσπου-
δακώς, ὁ δὲ καὶ ταῦτα καὶ περὶ φιλοσοφίαν καὶ τὰ μα-
θήματα εἴ τις ἄλλος διαφέρων. ἀλλὰ μὴν καὶ Καρνεά-
δης (οὗτος δὲ τῶν ἐξ Ἀκαδημίας ἄριστος φιλοσόφων
ὁμολογεῖται) καὶ ὁ Κρόνος δὲ Ἀπολλώνιος ἐκεῖθέν
ἐστιν, ὁ τοῦ διαλεκτικοῦ Διοδώρου διδάσκαλος τοῦ καὶ
αὐτοῦ Κρόνου προσαγορευθέντος, μετενεγκάντων τι-
νῶν τὸ τοῦ διδασκάλου ἐπίθετον ἐπὶ τὸν μαθητήν.
Μετὰ δὲ τὴν Ἀπολλωνίαν ἐστὶν ἡ λοιπὴ τῶν Κυρη-
ναίων παραλία μέχρι Καταβαθμοῦ σταδίων δισχιλίων
διακοσίων, οὐ πάνυ εὐπαράπλους· καὶ γὰρ λιμένες
ὀλίγοι καὶ ὕφορμοι καὶ κατοικίαι καὶ ὑδρεῖα. τῶν δὲ μά-
λιστα ὀνομαζομένων κατὰ τὸν παράπλουν τόπων τό τε
Ναύσταθμόν ἐστι καὶ τὸ Ζεφύριον πρόσορμον ἔχον καὶ
139
Anacreon Lyr., Epigrammata Book 6, epigram 144, line 3
ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ
Εὔχεο Τιμώνακτι θεῶν κήρυκα γενέσθαι

ἤπιον, ὅς μ' ἐρατοῖς ἀγλαΐην προθύροις
Ἑρμῇ τε κρείοντι καθέσσατο· τὸν δ' ἐθέλοντα
ἀστῶν καὶ ξείνων γυμνασίῳ δέχομαι.
[ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ]
Στροίβου παῖ, τόδ' ἄγαλμα, Λεώκρατες, εὖτ' ἀνέθηκας

Ἑρμῇ, καλλικόμους οὐκ ἔλαθες Χάριτας
οὐδ' Ἀκαδήμειαν πολυγαθέα, τῆς ἐν ἀγοστῷ
σὴν εὐεργεσίην τῷ προσιόντι λέγω.
Αίλιος Αριστείδης Πρὸς Πλάτωνα ὑπὲρ τῶν τεττάρων

Jebb p.249, line 23
Διονύσιον οὔτε τὸν Ἑρμοκράτους οὔτε τὸν Διονυσίου οὔτε

τῶν ἐν Σικελίᾳ μετ' ἐκείνου συνδιατριψάντων οὐδένα, ἀλλ'
εἰσὶν οἳ λέγουσιν, ἕτεροι δ' αὖ φασιν ἀληθῆ λέγειν τού-
τους ὡς ὅτε τὴν τρίτην ἀποδημίαν εἰς Σικελίαν ἀπεδή-
μησε, τότε τῶν ἑταίρων τινὲς αὐτοῦ καὶ τῶν εἰς τὰ μά-
λιστα ὡμιληκότων ὑπολειφθέντες οἴκοι νεώτερα ἐβουλεύ-
σαντο, καὶ τοὺς Ἀθηναίους ἐμιμήσαντο, μᾶλλον δὲ οὐ
τοὺς Ἀθηναίους, ἀλλὰ τοὺς Ἀθηναίων ὑπηκόους λέγω τοὺς
ἀφισταμένους. καίτοι τό γ' ἐκείνων ἐπαναστάσει προσεοι-
κὸς ἦν, οἱ δὲ διατριβάς τε ἀντικατασκευάζειν αὐτοῖς ἠξίουν
πλησίον τῆς ἐκείνου καὶ ᾠκοδόμουν ἐπὶ τῇ Ἀκαδημίᾳ, τό
τε σύμπαν ὑπερφρονεῖν ἐκέλευον ὅτου δὴ – οὐ γὰρ ἔγωγ'
ἂν ἐφεξῆς οὑτωσὶ προσθείην τοὔνομα – φάσκοντες γέ-
ροντά τε εἶναι πολλοῦ καὶ παραφρονεῖν ἤδη. ὥστε, ὦ φίλε
Πλάτων, ἀτεχνῶς τὸ τοῦ Περικλέους συνέβη σοι. καὶ
ὥσπερ ἀρτίως Μιλτιάδου καὶ Θεμιστοκλέους καὶ Κίμωνος,
ἑκάστου τε τῆς τύχης ἐφαίνου μετέχων, οὕτω σοι καὶ ὁ
τέταρτος λοιπὸς ἐνταῦθα ἀπήντηκε. σαφῶς γὰρ οὑτωσὶ τῷ
Περικλεῖ ταυτὸν ἔπαθες ἐπὶ τελευτῇ τοῦ βίου, καὶ προσέτι
ἐν τῷ γήρᾳ σύ γε, καὶ πολλῷ πρεσβύτερος τῆς ἐκείνου
τόθ' ἡλικίας τοιαῦθ' ὑβρισθεὶς, εἰ θέμις εἰπεῖν.
140
Αίλιος Αριστείδης Πρὸς Πλάτωνα ὑπὲρ τῶν τεττάρων

Jebb p.292, line 29
μεν καὶ ξενηλασίαν τοσαύτην τῶν Ἑλλήνων ποιησόμεθα,

ὅσην οὐδ' ἐν Λακεδαίμονί πω συμβᾶσαν ἀκούομεν; οὐ
οὐ πρὸς ἡμέρων ταῦτα καὶ δικαίων, ὥς φασιν οἱ πρῶτοι
τῶν Ἑλλήνων Ὅμηρος καὶ Πλάτων. καὶ ταῦτ' οὐχὶ Πλά-
τωνος λέγω καθαπτόμενος. πόθεν; μὴ μὲν οὖν ἔμοιγε κατ'
Αἰσχύλον μήτε παρασπιστὴς μήτ' ἐγγὺς εἴη ὅστις μὴ φίλος
τῷ ἀνδρὶ τούτῳ μηδὲ τιμᾷ τὰ πρέποντα· ἀλλ' ὥσπερ
ἔφη Λυσίας κοινὸν ἑαυτὸν εἶναι φίλον τῆς πόλεως, οὕτως
καὶ περὶ ἡμῶν χρὴ διανοεῖσθαι κοινούς τινας εἶναι τοῖς
Ἕλλησι φίλους, καὶ νῦν ὑπὲρ τῶν κοινῶν δικαίων ἀγωνί-
ζεσθαι. οὔτοι φιλαθηναίου γέ ἐστι τὴν Ἀκαδημίαν μόνην
ἀσπάζεσθαι τῆς Ἀττικῆς, τὴν δ' ἄλλην ἅπασαν ὥσπερ
ἐχθρὰν κρίνειν καὶ πολεμίαν· οὐδὲ γὰρ καταγελάστους
ἀποφήναντα τοὺς ἄλλους ἅπαντας οὕτω καὶ τότε χρὴ
Πλάτωνα θαυμάζειν ἀναμεῖναι. τοῦτο γὰρ οὐ Πλάτωνος
ἂν εἴη τιμὴ, ἀλλ' ἀτιμία τῶν ἄλλων μᾶλλον, σχεδὸν δέ
τι καὶ αὐτοῦ Πλάτωνος. τὸ γὰρ ἡγεῖσθαι χρηστοῦ τινος
ἄλλου κριθέντος μὴ εἶναι τούτῳ πλείονος ἀξίῳ δόξαι πῶς
οὐ τοιοῦτόν ἐστιν; ἀλλ' ὥσπερ Ὅμηρος ἐπαινεῖ λέγων

Alexis Comic., Frag. .
Frag. .25, line 2
ΑΣΩΤΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ

τύρβαζε, Μάνη. γαστρὸς οὐδὲν ἥδιον.
κόμποι κενοὶ ψοφοῦσιν ἀντ' ὀνειράτων.
141
ἕξεις δ' ὅσ' ἂν φάγῃς τε καὶ πίῃς μόνα,

Alexis Comic., Frag. .94, line 1
ΘΗΤΕΥΟΝΤΕΣ
ΙΠΠΕΥΣ

ἐς κόρακας ἔρρειν φασὶν ἐκ τῆς Ἀττικῆς.
τά τε κυμβία
ἆρ' ἦν πρόσωπ' ἔχοντα χρυσᾶ παρθένων;
{Β.} νὴ τὸν Δί' ἦν γάρ. {Α.} ὦ τάλαιν' ἐγὼ κακῶν.
καὶ θηρίκλειός τις κύλιξ, στέφανον κύκλῳ
ἔχουσα χρυσοῦν· οὐ γὰρ ἐπίτηκτόν τινα.
Alexis Comic., Frag. . Play Aso, Frag. .1, line 2

ΑΣΩΤΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ.
Τί ταῦτα ληρεῖς, φληναφῶν ἄνω κάτω

τύρβαζε, Μανῆ. γαστρὸς οὐδὲν ἥδιον.
Alexis Comic., Frag. . Play Hippeu, Frag. .1, line 1

142
ΙΠΠΕΥΣ.
Τοῦτ' ἔστιν Ἀκαδήμεια, τοῦτο Ξενοκράτης;

ἐς κόρακας ἔρρειν φασὶν ἐκ τῆς Ἀττικῆς.
Καὶ θηρίκλειός τις κύλιξ, στέφανον κύκλῳ
ἔχουσα χρυσοῦν· οὐ γὰρ ἐπίτηκτόν τινα.
Τά τε κυμβία
ἆρ' ἦν πρόσωπ' ἔχοντα χρυσᾶ παρθένων;
{Β.} νὴ τὸν Δί' ἦν γάρ. {Α.} ὦ τάλαιν' ἐγὼ κακῶν.
ΙΠΠΙΣΚΟΣ.
Antiphanes Comic., Frag. .33, line 6
ΑΝΤΑΙΟΣ
ὦ 'τάν, κατανοεῖς τίς ποτ' ἐστὶν οὑτοσὶ

ὁ γέρων; {Β.} ἀπὸ τῆς μὲν ὄψεως Ἑλληνικός·
λευκὴ χλανίς, φαιὸς χιτωνίσκος καλός,
πιλίδιον ἁπαλόν, εὔρυθμος βακτηρία,
βαιά τε πέζα· τί μακρὰ δεῖ λέγειν; ὅλως
αὐτὴν ὁρᾶν γὰρ τὴν Ἀκαδήμειαν δοκῶ.
Ephippus Comic., Frag. .14, line 2
ΝΑΥΑΓΟΣ
ἔπειτ' ἀναστὰς εὔστοχος νεανίας

τῶν ἐξ Ἀκαδημείας τις ὑπὸ Πλάτωνα καὶ
Βρυσωνοθρασυμαχειοληψικερμάτων
πληγεὶς ἀνάγκῃ, ληψιλογομίσθῳ τέχνῃ
143

εὖ δ' ἐν πεδίλῳ πόδα τιθεὶς ὑπὸ ξυρόν,
σχῆμ' ἀξιόχρεων ἐπικαθεὶς βακτηρίᾳ,
Ephippus Comic., Frag. . Play Nau, Frag. .1, line 2
κωβιός, ἀφύαι, βελόναι, κεστρεῖς.

Καὶ μετὰ δεῖπνον κόκκος
ἐρέβινθος κύαμος,
χόνδρος, τυρός,
μέλι, σησαμίδες, βράχος, βρυγμός,
μνοῦς, πυραμίδες, μῆλον, κάρυον,
γάλα, κανναβίδες, κόγχαι, χυλός,
Διὸς ἐγκέφαλος.
ΝΑΥΑΓΟΣ.
Ἔπειτ' ἀναστὰς εὔστοχος νεανίας,

τῶν ἐξ Ἀκαδημίας τις ὑπὸ Πλάτωνα καί
Βρυσωνοθρασυμαχειοληψικερμάτων
πληγεὶς ἀνάγκῃ, ληψιλογομίσθῳ τέχνῃ
εὖ δ' ἐν πεδίλῳ πόδα τιθεὶς ὑπὸ ξυρόν,
σχῆμ' ἀξιόχρεων ἐπικαθεὶς βακτηρίᾳ
Epicrates Comic., Frag. .11, line 11
τί Πλάτων
καὶ Σπεύσιππος καὶ Μενέδημος,
144

διερευνᾶται παρὰ τοῖσιν;
ἥκεις, λέξον πρὸς γᾶς.
{Β.} ἀλλ' οἶδα λέγειν περὶ τῶνδε σαφῶς·
μειρακίων
ἤκουσα λόγων ἀφάτων ἀτόπων·
{Β.} πρώτιστα μὲν οὖν πάντες ἀναυδεῖς
τότ' ἐπέστησαν, καὶ κύψαντες
Epicrates Comic., Frag. . Play EFI, Frag. .1, line 11
{Α.} Τί Πλάτων
τάδε μοι πινυτῶς, εἴ τι κατειδώς
ἥκεις, λέξον, πρὸς γᾶς
μειρακίων
ἐν γυμνασίοις Ἀκαδημίας
145
Eupolis Comic., Frag. .32, line 1
ΑΣΤΡΑΤΕΥΤΟΙ Η ΑΝΔΡΟΓΥΝΑΙ
Πείσανδρος εἰς Πακτωλὸν ἐστρατεύετο,

κἀνταῦθα τῆς στρατιᾶς κάκιστος ἦν ἀνήρ.
ἐν εὐσκίοις δρόμοισιν Ἀκαδήμου θεοῦ.
δοκῶ μοι νῦν ὁρᾶν ἀφαδίαν.
Ἀθηναίων εἰ βούλεταί τις ἐγγράφειν –
μήποτε θρέψω
παρὰ Περσεφόνῃ τοιόνδε ταὧν, ὃς τοὺς εὕδοντας ἐγείρει.
ἄνδρες ἑταῖροι, δεῦρο δὴ τὴν γνώμην προσίσχετε,
εἰ δυνατὸν καὶ μή τι μεῖζον πράττουσα τυγχάνει.
Eupolis Comic., Frag. . Play Ast, Frag. .3, line 1
Σὺ δ' αἰγιάζεις ἐνθαδὶ καθήμενος,

Καὶ ζῆν μαθόντι μηδὲ τάγυρι μουσικῆς.
Ἐγὼ τελῶ τὸν μισθὸν ὅντιν' ἂν χρῇ.
Ταύτην ἐγὼ 'ζήτουν πάλαι τὴν ἁρμογήν.
Τὴν πανδοκεύτριαν γὰρ ὁ γλάμων ἔχει.
Προσένεγκέ μοὐγγὺς τὸ στόμ' ὀσφρέσθαι τὸ σόν.
Σφυράδων πολλῶν ἀναμέστη.
ΑΣΤΡΑΤΕΥΤΟΙ Η ΑΝΔΡΟΓΥΝΑΙ.
Πείσανδρος εἰς Πακτωλὸν ἐστρατεύετο,

κἀνταῦθα τῆς στρατιᾶς κάκιστος ἦν ἀνήρ.
Ἐν εὐσκίοις δρόμοισιν Ἀκαδήμου θεοῦ.
Μήποτε θρέψω
παρὰ Περσεφόνῃ τοιόνδε ταὧν, ὃς τοὺς εὕδοντας ἐγείρει.
Ἄνδρες ἑταῖροι, δεῦρο δὴ τὴν γνώμην προσίσχετε,
εἰ δυνατὸν καὶ μήτι μεῖζον πράττουσα τυγχάνει.
Παυσανίας Ελλάδας περιήγησης. Book 1, ch. 29, sec. 2, line 3

146
σθαι. τάδε μὲν οὖν εἰρήσθω μοι τῶνδε ἕνεκα, γνῶναι

ὁπόσοις μέτεστι σπουδῆς τὰ ἐς τὰ δικαστήρια· τοῦ
δὲ Ἀρείου πάγου πλησίον δείκνυται ναῦς ποιηθεῖσα ἐς
τὴν τῶν Παναθηναίων πομπήν. καὶ ταύτην μὲν ἤδη
πού τις ὑπερεβάλετο· τὸ δὲ ἐν Δήλῳ πλοῖον οὐδένα
πω νικήσαντα οἶδα, καθῆκον ἐς ἐννέα ἐρέτας ἀπὸ τῶν
καταστρωμάτων.
Ἀθηναίοις δὲ καὶ ἔξω πόλεως ἐν τοῖς δήμοις καὶ
κατὰ τὰς ὁδοὺς θεῶν ἐστιν ἱερὰ καὶ ἡρώων καὶ ἀνδρῶν
τάφοι· ἐγγυτάτω δὲ Ἀκαδημία, χωρίον ποτὲ ἀνδρὸς
ἰδιώτου, Γυμνάσιον δὲ ἐπ' ἐμοῦ. κατιοῦσι δ' ἐς αὐτὴν
περίβολός ἐστιν Ἀρτέμιδος καὶ ξόανα Ἀρίστης καὶ
Καλλίστης· ὡς μὲν ἐγὼ δοκῶ καὶ ὁμολογεῖ τὰ ἔπη τὰ
Πάμφω, τῆς Ἀρτέμιδός εἰσιν ἐπικλήσεις αὗται, λεγό-
μενον δὲ καὶ ἄλλον ἐς αὐτὰς λόγον εἰδὼς ὑπερβήσομαι.
καὶ ναὸς οὐ μέγας ἐστίν, ἐς ὃν τοῦ Διονύσου τοῦ
Ἐλευθερέως τὸ ἄγαλμα ἀνὰ πᾶν ἔτος κομίζουσιν ἐν
τεταγμέναις ἡμέραις. ἱερὰ μέν σφισι ταύτῃ τοσαῦτά
ἐστι, τάφοι δὲ Θρασυβούλου μὲν πρῶτον τοῦ Λύκου,
ἀνδρὸς τῶν τε ὕστερον καὶ ὅσοι πρὸ αὐτοῦ γεγόνασιν
μοι τὰ πλείω τοσάδε ἐς πίστιν ἀρκέσει τοῦ λόγου·

τυραννίδα γὰρ ἔπαυσε τῶν τριάκοντα καλουμένων σὺν
ἀνδράσιν ἑξήκοντα τὸ κατ' ἀρχὰς ὁρμηθεὶς ἐκ Θηβῶν,
καὶ Ἀθηναίους στασιάζοντας διαλλαγῆναι καὶ συνθεμέ-
νους ἔπεισε μεῖναι – , πρῶτος μέν ἐστιν οὗτος τάφος,
ἐπὶ δὲ αὐτῷ Περικλέους τε καὶ Χαβρίου καὶ Φορμίω-
νος. ἔστι δὲ καὶ πᾶσι μνῆμα Ἀθηναίοις ὁπόσοις ἀπο-
θανεῖν συνέπεσεν ἔν τε ναυμαχίαις καὶ ἐν μάχαις
πεζαῖς πλὴν ὅσοι Μαραθῶνι αὐτῶν ἠγωνίσαντο· τού-
τοις γὰρ κατὰ χώραν εἰσὶν οἱ τάφοι δι' ἀνδραγαθίαν,
οἱ δὲ ἄλλοι κατὰ τὴν ὁδὸν κεῖνται τὴν ἐς Ἀκαδημίαν,
καὶ σφῶν ἑστᾶσιν ἐπὶ τοῖς τάφοις στῆλαι τὰ ὀνόματα
καὶ τὸν δῆμον ἑκάστου λέγουσαι. πρῶτοι δὲ ἐτάφησαν
οὓς ἐν Θρᾴκῃ ποτὲ ἐπικρατοῦντας μέχρι Δραβησκοῦ
τῆς χώρας Ἠδωνοὶ φονεύουσιν ἀνέλπιστοι ἐπιθέμενοι·
λέγεται δὲ καὶ ὡς κεραυνοὶ πέσοιεν ἐς αὐτούς. στρα-
τηγοὶ δὲ ἄλλοι τε ἦσαν καὶ Λέαγρος, ᾧ μάλιστα ἐπε-
τέτραπτο ἡ δύναμις, καὶ Δεκελεὺς Σωφάνης, ὃς τὸν
Ἀργεῖόν ποτε πένταθλον Νεμείων ἀνῃρημένον νίκην
147
ἀπέκτεινεν Εὐρυβάτην βοηθοῦντα Αἰγινήταις. στρα-

τὸν δὲ ἔξω τῆς Ἑλλάδος Ἀθηναῖοι τρίτον τοῦτον
ἑξακισχιλίοις ἢ ὅσα Περικλῆς ὁ Ξανθίππου συνήγαγε,

κατεσκεύασε δὲ πομπεῖα τῇ θεῷ καὶ Νίκας χρυσᾶς καὶ
παρθένοις κόσμον ἑκατόν, ἐς δὲ πόλεμον ὅπλα καὶ
βέλη καὶ τετρακοσίας ναυμαχοῦσιν εἶναι τριήρεις· οἰκο-
δομήματα δὲ ἐπετέλεσε μὲν τὸ θέατρον ἑτέρων ὑπαρ-
ξαμένων, τὰ δὲ ἐπὶ τῆς αὐτοῦ πολιτείας ἃ ᾠκοδόμησεν
ἐν Πειραιεῖ νεώς εἰσιν οἶκοι καὶ τὸ πρὸς τῷ Λυκείῳ
καλουμένῳ Γυμνάσιον. ὅσα μὲν οὖν ἀργύρου πεποιη-
μένα ἦν καὶ χρυσοῦ, Λαχάρης καὶ ταῦτα ἐσύλησε τυ-
ραννήσας· τὰ δὲ οἰκοδομήματα καὶ ἐς ἡμᾶς ἔτι ἦν.
πρὸ δὲ τῆς ἐσόδου τῆς ἐς Ἀκαδημίαν ἐστὶ βωμὸς
Ἔρωτος ἔχων ἐπίγραμμα ὡς Χάρμος Ἀθηναίων πρῶτος
Ἔρωτι ἀναθείη. τὸν δὲ ἐν πόλει βωμὸν καλούμενον
Ἀντέρωτος ἀνάθημα εἶναι λέγουσι μετοίκων, ὅτι Μέλης
Ἀθηναῖος μέτοικον ἄνδρα Τιμαγόραν ἐρασθέντα ἀτι-
μάζων ἀφεῖναι κατὰ τῆς πέτρας αὑτὸν ἐκέλευσεν ἐς τὸ
ὑψηλότατον αὐτῆς ἀνελθόντα· Τιμαγόρας δὲ ἄρα καὶ
ψυχῆς εἶχεν ἀφειδῶς καὶ πάντα ὁμοίως κελεύοντι
ἤθελε χαρίζεσθαι τῷ μειρακίῳ καὶ δὴ καὶ φέρων ἑαυ-
τὸν ἀφῆκε· Μέλητα δέ, ὡς ἀποθανόντα εἶδε Τιμαγόραν,
ἐς τοσοῦτο μετανοίας ἐλθεῖν ὡς πεσεῖν τε ἀπὸ τῆς

ἤθελε χαρίζεσθαι τῷ μειρακίῳ καὶ δὴ καὶ φέρων ἑαυ-
τὸν ἀφῆκε· Μέλητα δέ, ὡς ἀποθανόντα εἶδε Τιμαγόραν,
ἐς τοσοῦτο μετανοίας ἐλθεῖν ὡς πεσεῖν τε ἀπὸ τῆς
πέτρας τῆς αὐτῆς καὶ οὕτως ἀφεὶς αὑτὸν ἐτελεύτησε.
καὶ τὸ ἐντεῦθεν δαίμονα Ἀντέρωτα τὸν ἀλάστορα τὸν
Τιμαγόρου κατέστη τοῖς μετοίκοις νομίζειν. ἐν Ἀκα-
δημίᾳ δέ ἐστι Προμηθέως βωμός, καὶ θέουσιν ἀπ'
αὐτοῦ πρὸς τὴν πόλιν ἔχοντες καιομένας λαμπάδας·
τὸ δὲ ἀγώνισμα ὁμοῦ τῷ δρόμῳ φυλάξαι τὴν δᾷδα ἔτι
148
καιομένην ἐστίν, ἀποσβεσθείσης δὲ οὐδὲν ἔτι τῆς νίκης

τῷ πρώτῳ, δευτέρῳ δὲ ἀντ' αὐτοῦ μέτεστιν· εἰ δὲ μηδὲ
τούτῳ καίοιτο, ὁ τρίτος ἐστὶν ὁ κρατῶν· εἰ δὲ καὶ
πᾶσιν ἀποσβεσθείη, οὐδείς ἐστιν ὅτῳ καταλείπεται ἡ
νίκη. ἔστι δὲ Μουσῶν τε βωμὸς καὶ ἕτερος Ἑρμοῦ
καὶ ἔνδον Ἀθηνᾶς, τὸν δὲ Ἡρακλέους ἐποίησαν· καὶ
φυτόν ἐστιν ἐλαίας, δεύτερον τοῦτο λεγόμενον φα-
νῆναι.
αὐτοῦ πρὸς τὴν πόλιν ἔχοντες καιομένας λαμπάδας·

τὸ δὲ ἀγώνισμα ὁμοῦ τῷ δρόμῳ φυλάξαι τὴν δᾷδα ἔτι
καιομένην ἐστίν, ἀποσβεσθείσης δὲ οὐδὲν ἔτι τῆς νίκης
τῷ πρώτῳ, δευτέρῳ δὲ ἀντ' αὐτοῦ μέτεστιν· εἰ δὲ μηδὲ
τούτῳ καίοιτο, ὁ τρίτος ἐστὶν ὁ κρατῶν· εἰ δὲ καὶ
πᾶσιν ἀποσβεσθείη, οὐδείς ἐστιν ὅτῳ καταλείπεται ἡ
νίκη. ἔστι δὲ Μουσῶν τε βωμὸς καὶ ἕτερος Ἑρμοῦ
καὶ ἔνδον Ἀθηνᾶς, τὸν δὲ Ἡρακλέους ἐποίησαν· καὶ
φυτόν ἐστιν ἐλαίας, δεύτερον τοῦτο λεγόμενον φα-
νῆναι.
Ἀκαδημίας δὲ οὐ πόρρω Πλάτωνος μνῆμά ἐστιν, ᾧ
προεσήμαινεν ὁ θεὸς ἄριστον τὰ ἐς φιλοσοφίαν ἔσε-
σθαι· προεσήμαινε δὲ οὕτω. Σωκράτης τῇ προτέρᾳ
νυκτὶ ἢ Πλάτων ἔμελλεν ἔσεσθαί οἱ μαθητὴς ἐσπτῆναί
οἱ κύκνον ἐς τὸν κόλπον εἶδεν ὄνειρον· ἔστι δὲ κύκνῳ
τῷ ὄρνιθι μουσικῆς δόξα, ὅτι Λιγύων τῶν Ἠριδανοῦ
πέραν ὑπὲρ γῆς τῆς Κελτικῆς Κύκνον ἄνδρα μουσικὸν
γενέσθαι βασιλέα φασί, τελευτήσαντα δὲ Ἀπόλλωνος
γνώμῃ μεταβαλεῖν λέγουσιν αὐτὸν ἐς τὸν ὄρνιθα. ἐγὼ
δὲ βασιλεῦσαι μὲν πείθομαι Λίγυσιν ἄνδρα μουσικόν,
γενέσθαι δέ μοι ἄπιστον ὄρνιθα ἀπ' ἀνδρός.
Aëtius Doxogr., De placitis reliquiae (Stobaei excerpta)

Pa. 396, line 5
Λεύκιππος Δημόκριτος Ἐπί-

κουρος τὴν αἴσθησιν καὶ τὴν νόησιν
γίνεσθαι εἰδώλων ἔξωθεν προσιόντων.
μηδενὶ γὰρ ἐπιβάλλειν μηδετέραν χωρὶς
149
τοῦ προσπίπτοντος.
Οἱ ἄλλοι εἰδῶν ἢ σχημάτων ἑτε-
ροίωσιν ἐν πάσῃ τυπώσει, ἀπορροίαις
πάντα μᾶλλον ἢ εἰδώλοις.
Οἱ Στωικοὶ πᾶσαν αἴσθησιν εἶναι
συγκατάθεσιν καὶ κατάληψιν.
Οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ μὴ εἶναι τὰς
αἰσθήσεις μήτε καταλήψεις μήτε συγ-
καταθέσεις.
Οἱ Περιπατητικοὶ οὐκ ἄνευ μὲν
συγκαταθέσεως τὰς αἰσθήσεις, οὐ
μέντοι συγκαταθέσεις.

Pa. 396, line 17
Εἰ ἀληθεῖς αἱ αἰσθήσεις.
Πυθαγόρας Ἐμπεδοκλῆς Ξε-

νοφάνης Παρμενίδης Ζήνων Μέ-
λισσος Ἀναξαγόρας Δημόκριτος
Μητρόδωρος Πρωταγόρας Πλά-
των ψευδεῖς εἶναι τὰς αἰσθήσεις.
Οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας ὑγιεῖς
μέν, ὅτι δι' αὐτῶν οἴονται λαβεῖν
ἀληθινὰς φαντασίας, οὐ μὴν ἀκριβεῖς.
Ἀριστοτέλης τὴν αἴσθησιν μὴ
πλανᾶσθαι περὶ τὸ ἴδιον, περὶ δὲ τὸ
συμβεβηκός.
Οἱ Στωικοὶ τὰς μὲν αἰσθήσεις
ἀληθεῖς, τῶν δὲ φαντασιῶν τὰς μὲν
ἀληθεῖς, τὰς δὲ ψευδεῖς.
Ἐπίκουρος πᾶσαν αἴσθησιν καὶ
πᾶσαν φαντασίαν ἀληθῆ, τῶν δὲ δοξῶν

Pa. 398, line 24
ὄρεξις τοῦ ὁμοίου. τὰς δ' ἀλγηδόνας

τοῖς ἐναντίοις, ἠλλοτριῶσθαι γὰρ πρὸς
150
ἄλληλα ὅσα διαφέρει κατά τε τὴν σύγ-

κρισιν καὶ τὴν τῶν στοιχείων κρᾶσιν.
Ἀναξαγόρας πᾶσαν αἴσθησιν μετὰ
πόνου. Ἄλλοι ἐπιγίγνεσθαι ἤτοι ἡδο-
νὴν ἢ πόνους συμπεφυκέναι.
Οἱ Στωικοὶ τὸν σοφὸν αἰσθήσει
καταληπτικὸν ἀπὸ τοῦ εἴδους τεκμη-
ριωδῶς.
Οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ λόγῳ γνώριμον.
Ἐπίκουρος σοφῷ μόνῳ τὸν σο-
φόν Δημόκριτος καὶ τὰ νεκρὰ τῶν
σωμάτων αἰσθάνεσθαι.

Pa. 403, line 8
Περὶ ὁράσεως.
Λεύκιππος Δημόκριτος Ἐπί-

κουρος κατὰ εἰδώλων εἴσκρισιν οἴον-
ται τὸ ὁρατικὸν συμβαίνειν πάθος.
Καὶ κατά τινων ἀκτίνων ἔκκρισιν
μετὰ τὴν πρὸς τὸ ὑποκείμενον ἔνστασιν
πάλιν ὑποστρεφουσῶν πρὸς τὴν ὄψιν.
Τῶν Ἀκαδημαϊκῶν τινες κατά
τινων ἀκτίνων ἔκχυσιν μετὰ τὴν
πρὸς τὸ ὑποκείμενον ἔνστασιν πάλιν
ὑποστρεφουσῶν πρὸς τὴν ὄψιν.
Ποσειδώνιος γοῦν αὐτὴν σύμ-
φυσιν ὀνομάζει.
Ἐμπεδοκλῆς καὶ πρὸς τὸ διὰ
τῶν ἀκτίνων καὶ πρὸς τὸ διὰ τῶν
εἰδώλων ἐκδοχὰς παρέχεται. πλείους
δὲ πρὸς τὸ δεύτερον. τὰς γὰρ ἀπορ-
ροίας ἀποδέχεται.
Arius Didymus Doxogr., Liber de philosophorum sectis (epitome ap.

Stobaeum) Pagëcolumn 55,1, line 6t
Διαίρεσις ἠθικοῦ τόπου κατὰ τοὺς Ἀκαδημικούς.

151
Φίλων ἐγένετο Λαρισσαῖος, φιλόσοφος Ἀκαδημι-

κός, ἀκουστὴς Κλειτομάχου, τοῦ ἱκανὴν εἰσενεγκαμένου
προκοπὴν ἐν τοῖς λόγοις. Οὗτος ὁ Φίλων τά τε ἄλλα
πεπραγμάτευται δεξιῶς, καὶ διαίρεσιν τοῦ κατὰ φιλο-
σοφίαν λόγου, ἣν ἐγὼ προχειριοῦμαι, [περὶ ἧς ὁ λό-
γος]. Ἐοικέναι δέ φησι τὸν φιλόσοφον ἰατρῷ. Κα-
θάπερ οὖν ἔργον ἰατροῦ, πρῶτον μὲν πεῖσαι τὸν κά-
μνοντα παραδέξασθαι τὴν θεραπείαν, δεύτερον δὲ τοὺς
τῶν ἀντισυμβουλευόντων λόγους ὑφελέσθαι, οὕτω καὶ
τοῦ φιλοσόφου. Κεῖται τοίνυν ἑκάτερον τούτων ἐν τῷ

Stobaeum) Pagëcolumn 55,1, line 7
πτηνῶν φορᾶς τὸ εὐκίνητον τοῦ παθητικοῦ παρεικάσας.

Ἠθοποιΐα δ' ἐστὶν ἤθους ἐμποίησις. Ἠθικὴ δ' ἐστὶν
ἀρετὴ μεσότης παθῶν, ἢ ἕξις ὁρίζουσα τοῦ πάθους τὴν
ὑπερβολὴν καὶ τὴν ἔλλειψιν τῷ τῆς φρονήσεως λόγῳ·
ἢ ἕξις προαιρετικὴ τοῦ καλοῦ περὶ ἡδονὰς καὶ λύπας.
Ταῦτα μὲν οὖν αὐτάρκη περὶ τῶν ὅρων, πολλάκις γὰρ
οἱ περὶ αὐτῶν λόγοι παρεμπεσοῦνται. Χωρητέον δὲ
ἐπὶ τὴν διαίρεσιν τοῦ ἠθικοῦ τόπου, εὐθὺς ἀπ' αὐτοῦ
τοῦ κατὰ διαφορὰν ἐνδεικνυμένου.
Διαίρεσις ἠθικοῦ τόπου κατὰ τοὺς Ἀκαδημικούς.
Φίλων ἐγένετο Λαρισσαῖος, φιλόσοφος Ἀκαδημικός, ἀκουστὴς

Κλειτομάχου, τοῦ ἱκανὴν εἰσενεγκαμένου
προκοπὴν ἐν τοῖς λόγοις. Οὗτος ὁ Φίλων τά τε ἄλλα
πεπραγμάτευται δεξιῶς, καὶ διαίρεσιν τοῦ κατὰ φιλο-
σοφίαν λόγου, ἣν ἐγὼ προχειριοῦμαι, [περὶ ἧς ὁ λό-
γος]. Ἐοικέναι δέ φησι τὸν φιλόσοφον ἰατρῷ. Κα-
θάπερ οὖν ἔργον ἰατροῦ, πρῶτον μὲν πεῖσαι τὸν κά-
μνοντα παραδέξασθαι τὴν θεραπείαν, δεύτερον δὲ τοὺς
τῶν ἀντισυμβουλευόντων λόγους ὑφελέσθαι, οὕτω καὶ
τοῦ φιλοσόφου. Κεῖται τοίνυν ἑκάτερον τούτων ἐν τῷ
προσαγορευομένῳ προτρεπτικῷ λόγῳ, ἔστι γὰρ ὁ προ

152
Stobaeum) Pagëcolumn 56,1, line 19
εἰ μὲν ἀργοτέρως διεκείμην, ἀρκεσθεὶς ἂν αὐτῇ συνεῖ-

ρον ἤδη τὰ περὶ τῶν ἀρεσκόντων, τῇ τῆς ἑξαμερείας
ἐπικουφιζόμενος περιγραφῇ· ἡγούμενος δ' ἐμαυτῷ
πρέπειν πρὸ παντὸς τὴν οὐσίαν δεῖν ἐπισκοπεῖν οὗ τις
πραγματεύεται, κἄπειτα ποιότητα τὴν περὶ αὐτὴν καὶ
ποσότητα, καὶ τούτοις ἐφεξῆς τὸ πρὸς τί, νομίζω προς-
επιπονητέον τε εἶναι καὶ τὰ ἄλλων ἐπισκοπεῖν, κα-
θάπερ οὐ πάντων, οὕτω τῶν περὶ ταῦτα διενεγ-
κάντων.
Ἔστιν οὖν Εὐδώρου τοῦ Ἀλεξανδρέως, Ἀκαδη-
μικοῦ φιλοσόφου, διαίρεσις τοῦ κατὰ φιλοσοφίαν λόγου,
βιβλίον ἀξιόκτητον, ἐν ᾧ πᾶσαν ἐπεξελήλυθε προβλη-
ματικῶς τὴν ἐπιστήμην, ἧς ἐγὼ διαιρέσεως ἐκθήσομαι
τὸ τῆς ἠθικῆς οἰκεῖον. Ἔχει δ' οὕτως. Τριμεροῦς
ὄντος τοῦ κατὰ φιλοσοφίαν λόγου, τὸ μέν ἐστιν αὐτοῦ
ἠθικόν, τὸ δὲ φυσικόν, τὸ δὲ λογικόν. Τοῦ δὲ ἠθικοῦ
τὸ μὲν περὶ τὴν θεωρίαν τῆς καθ' ἕκαστον ἀξίας, τὸ δὲ
περὶ τὴν ὁρμήν, τὸ δὲ περὶ τὴν πρᾶξιν. Ταῦτ' ἐστὶ
γὰρ τριμερῆ τῆς ἠθικῆς εἴδη, πρῶτον μέν, τὸ θεάσα-
σθαι τὴν ἀξίαν τοῦ πράγματος ὅπερ αἱρεῖσθαι μέλλο-
μεν, οὐδὲ γὰρ οἷόν τε γενέσθαι τὴν ὁρμὴν εὔλογον, εἰ
Γαληνός ιατρός Περί φιλοσόφου ιστορίας Sec. 3, line 15
μετὰ ταῦτα ζηλωτὴν εἶναι τῆς αὑτοῦ προαιρέσεως πεποιηκὼς

Ἀναξαγόρου
καθηγητὴν γενέσθαι παρεσκεύασεν. οὗτος δὲ τὴν Μίλητον ἀπολελοιπὼς
ἧκεν εἰς τὰς Ἀθήνας καὶ Ἀρχέλαον τὸν Ἀθηναῖον πρῶτον εἰς φιλοσοφίαν
παρώρμησεν. οὗπερ Σωκράτης ἀκροατὴς καταστὰς πολλοῖς καὶ τῶν
ὕστερον γεγονότων καὶ τῶν κατ' αὐτὸν αἴτιος τοῦ φιλοσοφεῖν εἱλικρινῶς
γέγονε καὶ τοὺς ἐπιγενομένους σχεδὸν ἅπαντας ὡς εἰπεῖν φιλοσοφίας ἐπι-
θυμητὰς ἀπέφηνε. τῶν δὲ Σωκρατικῶν πολλῶν γεγονότων ἀναγκαῖόν
ἐστι νῦν μόνον ποιήσασθαι μνήμην τῶν διαδοχὴν καταλελοιπότων.
Πλάτων
τοίνυν μάλιστα διενηνοχὼς τῶν ἄλλων τῶν ἐπὶ φιλοσοφίαν ἐλθόντων,
ὡς ἂν φαίη τις, ἀνεπίφθονον τὴν Σωκρατικὴν μαρτυρίαν παρεσχηκὼς τῆς
ἀρχαίας λεγομένης ἀκαδημίας κατῆρξε [διαβεβοημένος]. Σπεύσιππος

153
μὲν οὖν χρόνον τινὰ βραχὺν ἐπὶ τῆς αὐτοῦ αἱρέσεως διαμεμενηκὼς,
ἀρθρι-
τικοῖς δὲ νοσήμασι περιπεσὼν Ξενοκράτην ἀντ' αὐτοῦ κατέστησε τῶν
Πλατωνικῶν δογμάτων ἐξηγητήν. μετὰ δὲ τοῦτον Πολέμων ἐπεὶ καὶ
ἦν αὐτὸς ἐπὶ τοὺς λόγους τοῦ Πλάτωνος καὶ Κράντορος γέγονε καθη-
γητής, εἰς ὃν κατέληξεν ἡ ἀρχαία ἀκαδημία. τοῦ δὲ Κράντορος
ἀκουστὴς
ἦν Ἀρκεσίλαος, ὃς τὴν μέσην ἀκαδημίαν ἐπινενόηκεν, ἥτις μέχρις
Ἡγησίνου ἐπιμεμένηκεν. τούτου δὲ Καρνεάδης κατέστη διάδοχος, ὃς
τῆς νέας ἀκαδημίας τὰς ἀρχὰς συνεώρακεν· ἧς Κλειτόμαχος μετέσχεν.
εἰσὶ δὲ πρὸς ταύταις πάσαις ἀκαδημίαι δύο νεώτεραι, ὧν τῆς μὲν
προτέρας
προέστη Φίλων, Ἀντίοχος δὲ τῆς ἐφεξῆς. ἡγοῦμαι δὲ τῶν Σωκρατικῶν
γέγονε καὶ τοὺς ἐπιγενομένους σχεδὸν ἅπαντας ὡς εἰπεῖν φιλοσοφίας ἐπι-

Πλάτων

ἀρθρι-
ἀκουστὴς
προτέρας
Ἀντισθένην πάνυ πολλῶν γενομένων οὐδενὸς ἥσσονα εἶναι
[καταδεέστερος δὲ],
ὃς τὴν Κυνικὴν εἰς τὸν βίον παρήγαγεν. οὗ Διογένης γέγονε ζηλωτὴς
προσομοιωθεὶς κατὰ τὰ ἐπιτηδεύματα. τούτου δὲ Ζήνων ὁ Κιτιεὺς ἀκή-
κοεν, ὃς τὴν Στωικὴν φιλοσοφίαν ἐξεῦρεν. οὗ μετειλήφει τῶν λόγων
Κλεάνθης. καὶ τούτου Χρύσιππος ἀκροώμενος τὴν ὁμοίαν ἀγωγὴν
154

Πλάτων

ἀρθρι-
ἀκουστὴς
προτέρας
μετελήλυθε. τοῦ δὲ Διογένης ὁ Βαβυλώνιος ἀκροατὴς γεγονὼς


ἀρθρι-
155
ἀκουστὴς
προτέρας
μετελήλυθε. τοῦ δὲ Διογένης ὁ Βαβυλώνιος ἀκροατὴς γεγονὼς Ἀντι-
πάτρου καθηγητὴς γέγονε. τούτου δὲ Ποσειδώνιος ἠκροᾶτο. Ἀρί-
στιππος δὲ Κυρηναῖος ὢν τῆς Σωκρατικῆς ἀκροάσεως μετέσχεν

ἀρθρι-
ἀκουστὴς
προτέρας
μετελήλυθε. τοῦ δὲ Διογένης ὁ Βαβυλώνιος ἀκροατὴς γεγονὼς Ἀντι-
156
πάτρου καθηγητὴς γέγονε. τούτου δὲ Ποσειδώνιος ἠκροᾶτο. Ἀρί-

στιππος δὲ Κυρηναῖος ὢν τῆς Σωκρατικῆς ἀκροάσεως μετέσχεν, ἀφ' οὗ
τὴν Κυρηναϊκὴν φιλοσοφίαν ἔγνωμεν. ἀλλ' οὐδὲ τῶν Μεγαρικῶν
Εὐκλείδην

πῶς τὴν φιλοσοφίαν ὥρισαν.
Ὡρίσθη δὲ τῶν φιλοσοφιῶν ἡ μὲν ἐξ ἀνδρὸς ὥσπερ ἡ κατ' Ἐπί-

κουρον· ἡ δὲ ἐκ τέλους [καὶ δόγματος] ὥσπερ ἡ Εὐδαιμονική·
ὁ γὰρ Ἀνάξαρχος τέλος τῆς κατ' αὐτὸν ἀγωγῆς τὴν εὐδαιμονίαν ἔλεγεν.
ἡ δὲ ἐξ ἐνεργείας ὡς ἡ Περιπατητική· τὸν γὰρ Ἀριστοτέλη κατὰ
τοὺς Περιπάτους συνουσίας πρὸς ὁμιλητὰς ποιούμενον τῆς ἐπωνυμίας
ταύτης
κατηξιωκέναι τὴν κατ' αὐτὸν φιλοσοφίαν. ἡ δὲ δι' ἔνστασιν ὡς ἡ Κυνική
[διαλεκτική]. ἡ δ' ἀπὸ τόπου ὡς ἡ Στωικὴ καὶ Ἀκαδημαϊκή. ἡ δὲ
ἀπὸ διαθέσεως ὡς ἡ Σκεπτική. ἡ δὲ ἐξ ἀνδρὸς καὶ πόλεως καὶ δόγματος
ὡς ἡ κατὰ Ἀρίστιππον Ἀριστιππικὴ μὲν ἀπὸ τοῦ εὑρηκότος, Κυρη-
ναϊκὴ δὲ ἀπὸ τῆς πόλεως, ἧς ἐκεῖνος μετεῖχεν, ἡδονικὴ δὲ ἀπὸ τοῦ τέλους
τῆς κατ' αὐτὸν φιλοσοφίας· τὸν γὰρ Ἀρίστιππον τῇ ἡδονῇ προσκεκλίσθαι

μᾶλλον.
[περὶ τοῦ λογικοῦ μέρους τῆς φιλοσοφίας. τὸ λογικὸν μέρος τῆς φιλο-
σοφίας τῶν ὕστερον γεγονότων τινὲς ὑπενόησαν προτετάχθαι ἡγούμενοι
δεῖν
τοὺς μέλλοντας ἀκριβῶς φιλοσοφεῖν μὴ πρότερον τοῖς ἄλλοις μέρεσιν
ἐπι-
χειρεῖν, πρὶν ἢ τί τῶν ὄντων ἕκαστόν ἐστι γιγνώσκειν.]

Lysias Orat., Περὶ τῆς δημεύσεως τῶν τοῦ Νικίου ἀδελφοῦ ἐπίλογος
Sec. 10, line 3
δημοκρατίᾳ ὡς κακόνοι ὄντες τῷ πλήθει ἀποστεροίμεθα

τῶν ὄντων; καὶ μὲν δή, ὦ ἄνδρες δικασταί, καὶ Διόγνη-
τος διαβληθεὶς μὲν ὑπὸ τῶν συκοφαντῶν φεύγων ᾤχετο,
μετ' ὀλίγων δὲ τῶν ἐκπεπτωκότων οὔτ' ἐπὶ τὴν πόλιν
157
ἐστρατεύσατο οὔτ' εἰς Δεκέλειαν ἀφίκετο· οὐδ' ἔστιν ὅτου

κακοῦ αἴτιος οὔτε φεύγων οὔτε κατελθὼν τῷ ὑμετέρῳ πλή-
θει γεγένηται, ἀλλ' εἰς τοῦτ' ἀρετῆς ἦλθεν ὥστε μᾶλλον
ὠργίζετο τοῖς εἰς ὑμᾶς ἡμαρτηκόσιν ἢ τοῖς αὐτῷ τῆς
καθόδου αἰτίοις γεγενημένοις χάριν ᾔδει. καὶ ἀρχὴν
μὲν οὐδεμίαν ἦρξεν ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ· ἐπειδὴ δὲ τάχιστα
ἦλθον εἰς τὴν Ἀκαδήμειαν Λακεδαιμόνιοι καὶ Παυσανίας,
λαβὼν τὸν Νικηράτου καὶ ἡμᾶς παῖδας ὄντας, ἐκεῖνον μὲν
κατέθηκεν ἐπὶ τοῖς γόνασι τοῖς Παυσανίου, ἡμᾶς δὲ πα-
ραστησάμενος ἔλεγε πρὸς ἐκεῖνον καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς
παρόντας ὅσα εἴημεν πεπονθότες καὶ οἵαις τύχαις κεχρη-
μένοι, καὶ ἠξίου Παυσανίαν βοηθῆσαι καὶ διὰ τὴν φιλίαν
καὶ διὰ τὴν ξενίαν τὴν ὑπάρχουσαν, καὶ τιμωρὸν γενέσθαι
τῶν εἰς ἡμᾶς ἡμαρτηκότων. ὅθεν Παυσανίας ἤρξατο εὔνους
εἶναι τῷ δήμῳ, παράδειγμα ποιούμενος πρὸς τοὺς ἄλλους
Λακεδαιμονίους τὰς ἡμετέρας συμφορὰς τῆς τῶν τριάκοντα
πονηρίας· δῆλον γὰρ ἅπασι τοῖς ἐλθοῦσι Πελοποννησίων
Πολύβιος Historiae Book 12, ch. 26c, sec. 1, line 5
θειοτάτους τοὺς ἐκ Συρακουσῶν, ὥστε μὴ κατα-

λιπεῖν ὑπερβολὴν τοῖς μειρακίοις τοῖς ἐν ταῖς δια-
τριβαῖς καὶ τοῖς (περι)πάτοις πρὸς τὰς παραδόξους
ἐπιχειρήσεις, ὅταν ἢ Θερσίτου λέγειν ἐγκώμιον ἢ
Πηνελόπης πρόθωνται ψόγον ἤ τινος ἑτέρου τῶν
τοιούτων.
Λοιπὸν ἐκ τούτων διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς παρα-
δοξολογίας οὐκ εἰς σύγκρισιν, ἀλλ' εἰς καταμώκησιν
ἄγει καὶ τοὺς ἄνδρας καὶ τὰς πράξεις ὧν βούλεται
προΐστασθαι, καὶ σχεδὸν εἰς τὸ παραπλήσιον ἐμ-
πίπτει τοῖς περὶ τοὺς ἐν Ἀκαδημείᾳ λόγους (πρὸς)
τὸν προχειρότατον λόγον ἠσκηκόσι. καὶ γὰρ ἐκεί-
νων τινὲς βουλόμενοι περί τε τῶν προφανῶς κατα-
ληπτῶν εἶναι δοκούντων καὶ περὶ τῶν ἀκαταλήπτων
εἰς ἀπορίαν ἄγειν τοὺς προσδιαλεγομένους τοιαύ-
ταις χρῶνται παραδοξολογίαις καὶ τοιαύτας εὐπο-
ροῦσι πιθανότητας ὥστε διαπορεῖν εἰ δυνατόν ἐστι
τοὺς ἐν Ἀθήναις ὄντας ὀσφραίνεσθαι τῶν ἑψομένων
ᾠῶν ἐν Ἐφέσῳ καὶ διστάζειν μή πως, καθ' ὃν και-
ρὸν ἐν Ἀκαδημείᾳ διαλέγονται περὶ τούτων,
158
Πολύβιος Historiae Book 12, ch. 26c, sec. 2, line 9
πίπτει τοῖς περὶ τοὺς ἐν Ἀκαδημείᾳ λόγους (πρὸς)

τὸν προχειρότατον λόγον ἠσκηκόσι. καὶ γὰρ ἐκεί-
νων τινὲς βουλόμενοι περί τε τῶν προφανῶς κατα-
ληπτῶν εἶναι δοκούντων καὶ περὶ τῶν ἀκαταλήπτων
εἰς ἀπορίαν ἄγειν τοὺς προσδιαλεγομένους τοιαύ-
ταις χρῶνται παραδοξολογίαις καὶ τοιαύτας εὐπο-
ροῦσι πιθανότητας ὥστε διαπορεῖν εἰ δυνατόν ἐστι
τοὺς ἐν Ἀθήναις ὄντας ὀσφραίνεσθαι τῶν ἑψομένων
ᾠῶν ἐν Ἐφέσῳ καὶ διστάζειν μή πως, καθ' ὃν και-
ρὸν ἐν Ἀκαδημείᾳ διαλέγονται περὶ τούτων, οὐχ
ὕπαρ, ἀλλ' ὄναρ ἐν οἴκῳ κατακείμενοι τούτους δια-
τίθενται τοὺς λόγους. ἐξ ὧν διὰ τὴν ὑπερβολὴν
τῆς παραδοξολογίας εἰς διαβολὴν ἤχασι τὴν ὅλην
αἵρεσιν, ὥστε καὶ τὰ καλῶς ἀπορούμενα παρὰ τοῖς
ἀνθρώποις εἰς ἀπιστίαν ἦχθαι. καὶ χωρὶς τῆς ἰδίας
ἀστοχίας καὶ τοῖς νέοις τοιοῦτον ἐντετόκασι ζῆλον,
ὥστε τῶν μὲν ἠθικῶν καὶ πραγματικῶν λόγων μηδὲ
τὴν τυχοῦσαν ἐπίνοιαν ποιεῖσθαι (συμβαίνει), δι'
ὧν ὄνησις τοῖς φιλοσοφοῦσι, περὶ δὲ τὰς ἀνωφελεῖς
καὶ παραδόξους εὑρεσιλογίας κενοδοξοῦντες
Πολύβιος Historiae Book 16, ch. 27, sec. 1, line 4
δῆμον ἐστεφάνωσαν ἀριστείων στεφάνῳ καὶ πᾶσι

Ῥοδίοις ἰσοπολιτείαν ἐψηφίσαντο διὰ τὸ κἀκείνους
αὐτοῖς χωρὶς τῶν ἄλλων τάς τε ναῦς ἀποκαταστῆσαι
τὰς αἰχμαλώτους γενομένας καὶ τοὺς ἄνδρας. οἱ μὲν
οὖν πρέσβεις οἱ παρὰ τῶν Ῥοδίων ταῦτα διαπράξαν-
τες ἀνήχθησαν εἰς τὴν Κέων ἐπὶ τὰς νήσους μετὰ
τοῦ στόλου. –
Ὅτι καθ' ὃν χρόνον οἱ τῶν Ῥωμαίων πρέσβεις
ἐν ταῖς Ἀθήναις ἐποιοῦντο τὴν διατριβήν, Νικάνορος
τοῦ παρὰ Φιλίππου κατατρέχοντος τὴν Ἀττικὴν ἕως
τῆς Ἀκαδημείας, προδιαπεμψάμενοι πρὸς αὐτὸν οἱ
Ῥωμαῖοι κήρυκα συνέμιξαν αὐτῷ καὶ παρεκάλεσαν
ἀναγγεῖλαι τῷ Φιλίππῳ διότι Ῥωμαῖοι παρακαλοῦσι
τὸν βασιλέα τῶν μὲν Ἑλλήνων μηδενὶ πολεμεῖν,
τῶν δὲ γεγονότων εἰς Ἄτταλον ἀδικημάτων δίκας
ὑπέχειν ἐν ἴσῳ κριτηρίῳ, καὶ διότι πράξαντι μὲν
ταῦτα τὴν εἰρήνην ἄγειν ἔξεστι πρὸς Ῥωμαίους, μὴ
159
βουλομένῳ δὲ πείθεσθαι τἀναντία συνεξακολουθή-

σειν ἔφασαν. ὁ μὲν οὖν Νικάνωρ ταῦτ' ἀκούσας
ἀπηλλάγη· τὸν αὐτὸν δὲ λόγον τοῦτον οἱ Ῥωμαῖοι
Σέξτος Εμπειρίκος Pyrrhoniae hypotyposes

Book 1, sec. p, line 36
κδʹ περὶ τοῦ ‘πάντα ἐστὶν ἀόριστα’

κεʹ περὶ τοῦ ‘πάντα ἐστὶν ἀκατάληπτα’
κϛʹ περὶ τοῦ ‘ἀκαταληπτῶ’ καὶ ‘οὐ καταλαμβάνω’
κζʹ περὶ τοῦ ‘παντὶ λόγῳ λόγον ἴσον ἀντικεῖσθαι’
κηʹ παραπήγματα περὶ τῶν σκεπτικῶν φωνῶν
κθʹ εἰ ἡ σκεπτικὴ ὁδός ἐστιν ἐπὶ τὴν Ἡρακλείτειον φιλο-
σοφίαν
λʹ εἰ διαφέρει ἡ Δημοκρίτειος αἵρεσις τῆς σκέψεως
λαʹ εἰ διαφέρει ἡ Κυρναϊκὴ τῆς σκέψεως
λβʹ εἰ διαφέρει ἡ Πρωταγόρειος τῆς σκέψεως
λγʹ εἰ διαφέρει τῶν Ἀκαδημιῶν ἡ σκέψις
λδʹ εἰ ἡ κατὰ τὴν ἰατρικὴν ἐμπειρία ἡ αὐτή ἐστι τῇ σκέψει
αʹ περὶ τῆς ἀνωτάτω διαφορᾶς τῶν φιλοσοφιῶν.
Τοῖς ζητοῦσί τι πρᾶγμα ἢ εὕρεσιν ἐπακολουθεῖν εἰκὸς ἢ

ἄρνησιν εὑρέσεως καὶ ἀκαταληψίας ὁμολογίαν ἢ ἐπιμονὴν
ζητήσεως. διόπερ ἴσως καὶ ἐπὶ τῶν κατὰ φιλοσοφίαν ζη-
τουμένων οἱ μὲν εὑρηκέναι τὸ ἀληθὲς ἔφασαν, οἱ δ' ἀπεφή-
ναντο μὴ δυνατὸν εἶναι τοῦτο καταληφθῆναι, οἱ δὲ ἔτι
ζητοῦσιν. καὶ εὑρηκέναι μὲν δοκοῦσιν οἱ ἰδίως καλούμενοι
δογματικοί, οἷον οἱ περὶ Ἀριστοτέλην καὶ Ἐπίκουρον καὶ
τοὺς Στωικοὺς καὶ ἄλλοι τινές, ὡς δὲ περὶ ἀκαταλήπτων
Σέξτος Εμπειρίκος Pyrrhoniae hypotyposes Book 1, sec. 4, line 1
αʹ περὶ τῆς ἀνωτάτω διαφορᾶς τῶν φιλοσοφιῶν.
Τοῖς ζητοῦσί τι πρᾶγμα ἢ εὕρεσιν ἐπακολουθεῖν εἰκὸς ἢ

160

ἀπεφήναντο οἱ περὶ Κλειτόμαχον καὶ Καρνεάδην καὶ ἄλ-
λοι Ἀκαδημαϊκοί, ζητοῦσι δὲ οἱ σκεπτικοί. ὅθεν εὐλόγως
δοκοῦσιν αἱ ἀνωτάτω φιλοσοφίαι τρεῖς εἶναι, δογματικὴ
Ἀκαδημαϊκὴ σκεπτική. περὶ μὲν οὖν τῶν ἄλλων ἑτέροις
ἁρμόσει λέγειν, περὶ δὲ τῆς σκεπτικῆς ἀγωγῆς ὑποτυπω-
τικῶς ἐπὶ τοῦ παρόντος ἡμεῖς ἐροῦμεν, ἐκεῖνο προειπόντες,
ὅτι περὶ οὐδενὸς τῶν λεχθησομένων διαβεβαιούμεθα ὡς
οὕτως ἔχοντος πάντως καθάπερ λέγομεν, ἀλλὰ κατὰ τὸ νῦν
φαινόμενον ἡμῖν ἱστορικῶς ἀπαγγέλλομεν περὶ ἑκάστου.

ἀπεφήναντο οἱ περὶ Κλειτόμαχον καὶ Καρνεάδην καὶ ἄλ-
λοι Ἀκαδημαϊκοί, ζητοῦσι δὲ οἱ σκεπτικοί. ὅθεν εὐλόγως
δοκοῦσιν αἱ ἀνωτάτω φιλοσοφίαι τρεῖς εἶναι, δογματικὴ
Ἀκαδημαϊκὴ σκεπτική. περὶ μὲν οὖν τῶν ἄλλων ἑτέροις
ἁρμόσει λέγειν, περὶ δὲ τῆς σκεπτικῆς ἀγωγῆς ὑποτυπω-
τικῶς ἐπὶ τοῦ παρόντος ἡμεῖς ἐροῦμεν, ἐκεῖνο προειπόντες,
ὅτι περὶ οὐδενὸς τῶν λεχθησομένων διαβεβαιούμεθα ὡς
οὕτως ἔχοντος πάντως καθάπερ λέγομεν, ἀλλὰ κατὰ τὸ νῦν
φαινόμενον ἡμῖν ἱστορικῶς ἀπαγγέλλομεν περὶ ἑκάστου.
Σέξτος Εμπειρίκος Pyrrhoniae hypotyposes Book 1, sec. 220, line t1
φύσιν ἃ τοῖς παρὰ φύσιν. καὶ ἤδη παρὰ τὰς

ἡλικίας καὶ κατὰ τὸ ὑπνοῦν ἢ ἐγρηγορέναι καὶ
καθ' ἕκαστον εἶδος τῶν διαθέσεων ὁ αὐτὸς λόγος.
γίνεται τοίνυν κατ' αὐτὸν τῶν ὄντων κριτήριον
ὁ ἄνθρωπος· πάντα γὰρ τὰ φαινόμενα τοῖς ἀνθρώ-
161
ποις καὶ ἔστιν, τὰ δὲ μηδενὶ τῶν ἀνθρώπων φαι-

νόμενα οὐδὲ ἔστιν. ὁρῶμεν οὖν ὅτι καὶ περὶ τοῦ τὴν
ὕλην ῥευστὴν εἶναι καὶ περὶ τοῦ τοὺς λόγους τῶν φαινο-
μένων πάντων ἐν αὐτῇ ὑποκεῖσθαι δογματίζει, ἀδήλων
ὄντων καὶ ἡμῖν ἐφεκτῶν.
λγʹ τίνι διαφέρει τῆς Ἀκαδημαϊκῆς φιλοσοφίας

ἡ σκέψις.
Φασὶ μέντοι τινὲς ὅτι ἡ Ἀκαδημαϊκὴ φιλοσοφία ἡ αὐτή

ἐστι τῇ σκέψει· διόπερ ἀκόλουθον ἂν εἴη καὶ περὶ τούτου
διεξελθεῖν. Ἀκαδημίαι δὲ γεγόνασιν, ὡς φασὶν οἱ
πλείους [ἢ], τρεῖς, μία μὲν καὶ ἀρχαιοτάτη ἡ τῶν
περὶ Πλάτωνα, δευτέρα δὲ καὶ μέση ἡ τῶν περὶ
Ἀρκεσίλαον τὸν ἀκουστὴν Πολέμωνος, τρίτη δὲ καὶ
νέα ἡ τῶν περὶ Καρνεάδην καὶ Κλειτόμαχον· ἔνιοι
δὲ καὶ τετάρτην προστιθέασι τὴν περὶ Φίλωνα καὶ
Χαρμίδαν, τινὲς δὲ καὶ πέμπτην καταλέγουσι τὴν
καθ' ἕκαστον εἶδος τῶν διαθέσεων ὁ αὐτὸς λόγος.

γίνεται τοίνυν κατ' αὐτὸν τῶν ὄντων κριτήριον

ἡ σκέψις.

162

περὶ [τὸν] Ἀντίοχον. ἀρξάμενοι τοίνυν ἀπὸ τῆς ἀρχαίας
ἴδωμεν τὴν πρὸς ἡμᾶς διαφορὰν τῶν εἰρημένων φιλο


ἡ σκέψις.

περὶ [τὸν] Ἀντίοχον. ἀρξάμενοι τοίνυν ἀπὸ τῆς ἀρχαίας
ἴδωμεν τὴν πρὸς ἡμᾶς διαφορὰν τῶν εἰρημένων φιλο-
σοφιῶν. τὸν Πλάτωνα οὖν οἱ μὲν δογματικὸν ἔφασαν
εἶναι, οἱ δὲ ἀπορητικόν, οἱ δὲ κατὰ μέν τι ἀπορη
της δὲ ἐπισκώπτην, ἐπεὶ τὴν παρ' Ὁμήρῳ ἀπάτην διέσυρεν.

ἐδογμάτιζε δὲ ὁ Ξενοφάνης παρὰ τὰς τῶν ἄλλων ἀνθρώ-
πων προλήψεις ἓν εἶναι τὸ πᾶν, καὶ τὸν θεὸν συμφυῆ
τοῖς πᾶσιν, εἶναι δὲ σφαιροειδῆ καὶ ἀπαθῆ καὶ
ἀμετάβλητον καὶ λογικόν· ὅθεν καὶ ῥᾴδιον τὴν Ξενο-
φάνους πρὸς ἡμᾶς διαφορὰν ἐπιδεικνύναι. πλὴν ἀλλ' ἐκ
163
τῶν εἰρημένων πρόδηλον, ὅτι κἂν περί τινων ἐπαπορῇ ὁ

Πλάτων, ἀλλ' ἐπεὶ ἔν τισι φαίνεται ἢ περὶ ὑπάρξεως ἀπο-
φαινόμενος πραγμάτων ἀδήλων ἢ προκρίνων ἄδηλα κατὰ
πίστιν, οὐκ ἂν εἴη σκεπτικός.
Οἱ δὲ ἀπὸ τῆς νέας Ἀκαδημίας, εἰ καὶ ἀκατάληπτα
εἶναι πάντα φασί, διαφέρουσι τῶν σκεπτικῶν ἴσως μὲν καὶ
κατ' αὐτὸ τὸ λέγειν πάντα εἶναι ἀκατάληπτα (διαβεβαιοῦνται
γὰρ περὶ τούτου, ὁ δὲ σκεπτικὸς ἐνδέχεσθαι καὶ καταληφθῆ-
ναί τινα προσδοκᾷ), διαφέρουσι δὲ ἡμῶν προδήλως ἐν τῇ
τῶν ἀγαθῶν καὶ τῶν κακῶν κρίσει. ἀγαθὸν γὰρ τί φασιν
εἶναι οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ καὶ κακὸν οὐχ ὡς ἡμεῖς, ἀλλὰ
μετὰ τοῦ πεπεῖσθαι ὅτι πιθανόν ἐστι μᾶλλον ὃ λέ-
γουσιν εἶναι ἀγαθὸν ὑπάρχειν ἢ τὸ ἐναντίον, καὶ
ἐπὶ τοῦ κακοῦ ὁμοίως, ἡμῶν ἀγαθόν τι ἢ κακὸν εἶναι
λεγόντων οὐδὲν μετὰ τοῦ πιθανὸν εἶναι νομίζειν ὅ φαμεν,
τῶν εἰρημένων πρόδηλον, ὅτι κἂν περί τινων ἐπαπορῇ ὁ

Πλάτων, ἀλλ' ἐπεὶ ἔν τισι φαίνεται ἢ περὶ ὑπάρξεως ἀπο-
φαινόμενος πραγμάτων ἀδήλων ἢ προκρίνων ἄδηλα κατὰ
πίστιν, οὐκ ἂν εἴη σκεπτικός.
Οἱ δὲ ἀπὸ τῆς νέας Ἀκαδημίας, εἰ καὶ ἀκατάληπτα
εἶναι πάντα φασί, διαφέρουσι τῶν σκεπτικῶν ἴσως μὲν καὶ
κατ' αὐτὸ τὸ λέγειν πάντα εἶναι ἀκατάληπτα (διαβεβαιοῦνται
γὰρ περὶ τούτου, ὁ δὲ σκεπτικὸς ἐνδέχεσθαι καὶ καταληφθῆ-
ναί τινα προσδοκᾷ), διαφέρουσι δὲ ἡμῶν προδήλως ἐν τῇ
τῶν ἀγαθῶν καὶ τῶν κακῶν κρίσει. ἀγαθὸν γὰρ τί φασιν
εἶναι οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ καὶ κακὸν οὐχ ὡς ἡμεῖς, ἀλλὰ
μετὰ τοῦ πεπεῖσθαι ὅτι πιθανόν ἐστι μᾶλλον ὃ λέ-
γουσιν εἶναι ἀγαθὸν ὑπάρχειν ἢ τὸ ἐναντίον, καὶ
ἐπὶ τοῦ κακοῦ ὁμοίως, ἡμῶν ἀγαθόν τι ἢ κακὸν εἶναι
λεγόντων οὐδὲν μετὰ τοῦ πιθανὸν εἶναι νομίζειν ὅ φαμεν,
ἀλλ' ἀδοξάστως ἑπομένων τῷ βίῳ, ἵνα μὴ ἀνενέργητοι ὦμεν.
τάς τε φαντασίας ἡμεῖς μὲν ἴσας λέγομεν εἶναι κατὰ
πίστιν ἢ ἀπιστίαν ὅσον ἐπὶ τῷ λόγῳ, ἐκεῖνοι δὲ τὰς μὲν
πιθανὰς εἶναί φασι τὰς δὲ ἀπιθάνους. καὶ τῶν πι-
θανῶν δὲ λέγουσι διαφοράς· τὰς μὲν γὰρ αὐτὸ μόνον
πιθανὰς ὑπάρχειν ἡγοῦνται, τὰς δὲ πιθανὰς

164
ὅτι τὸ χρῶμα τοῖόν ἐστι, καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον,

φαίνεται σχοινίον κατὰ τὴν φαντασίαν τὴν πιθα-
νὴν καὶ περιωδευμένην. ἡ δὲ καὶ ἀπερίσπαστος
φαντασία τοιάδε ἐστίν. λέγεται ὁ Ἡρακλῆς ἀπο-
θανοῦσαν τὴν Ἄλκηστιν αὖθις ἐξ Ἅιδου ἀναγα-
γεῖν καὶ δεῖξαι τῷ Ἀδμήτῳ, ὃς πιθανὴν μὲν
ἐλάμβανε φαντασίαν τῆς Ἀλκήστιδος καὶ περιω-
δευμένην· ἐπεὶ μέντοι ᾔδει ὅτι τέθνηκεν, περι-
εσπᾶτο αὐτοῦ ἡ διάνοια ἀπὸ τῆς συγκαταθέσεως
καὶ πρὸς ἀπιστίαν ἔκλινεν. .... προκρίνουσιν
οὖν οἱ ἐκ τῆς νέας Ἀκαδημίας τῆς μὲν πιθανῆς
ἁπλῶς τὴν πιθανὴν καὶ περιωδευμένην φαντασίαν,
ἀμφοτέρων δὲ τούτων τὴν πιθανὴν καὶ περιωδευ-
μένην καὶ ἀπερίσπαστον. εἰ δὲ καὶ πείθεσθαί τισιν οἵ
τε ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας καὶ οἱ ἀπὸ τῆς σκέψεως λέγουσι,
πρόδηλος καὶ ἡ κατὰ τοῦτο διαφορὰ τῶν φιλοσοφιῶν. τὸ
γὰρ πείθεσθαι λέγεται διαφόρως, τό τε μὴ ἀντιτείνειν ἀλλ'
ἁπλῶς ἕπεσθαι ἄνευ σφοδρᾶς προσκλίσεως καὶ προσπαθείας,
ὡς ὁ παῖς πείθεσθαι λέγεται τῷ παιδαγωγῷ· ἅπαξ δὲ τὸ
μετὰ αἱρέσεως καὶ οἱονεὶ συμπαθείας κατὰ τὸ σφόδρα βού-
λεσθαι συγκατατίθεσθαί τινι, ὡς ὁ ἄσωτος πείθεται τῷ
γὰρ πείθεσθαι λέγεται διαφόρως, τό τε μὴ ἀντιτείνειν ἀλλ'

ἁπλῶς ἕπεσθαι ἄνευ σφοδρᾶς προσκλίσεως καὶ προσπαθείας,
ὡς ὁ παῖς πείθεσθαι λέγεται τῷ παιδαγωγῷ· ἅπαξ δὲ τὸ
μετὰ αἱρέσεως καὶ οἱονεὶ συμπαθείας κατὰ τὸ σφόδρα βού-
λεσθαι συγκατατίθεσθαί τινι, ὡς ὁ ἄσωτος πείθεται τῷ
δαπανητικῶς βιοῦν ἀξιοῦντι. διόπερ ἐπειδὴ οἱ μὲν περὶ
Καρνεάδην καὶ Κλειτόμαχον μετὰ προσκλίσεως
σφοδρᾶς πείθεσθαί τε καὶ πιθανὸν εἶναί τί φασιν,
ἡμεῖς δὲ κατὰ τὸ ἁπλῶς εἴκειν ἄνευ προσπαθείας, καὶ κατὰ
τοῦτο ἂν αὐτῶν διαφέροιμεν. ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς πρὸς τὸ
τέλος διαφέρομεν τῆς νέας Ἀκαδημίας· οἱ μὲν γὰρ κατ'
αὐτὴν κοσμεῖσθαι λέγοντες ἄνδρες τῷ πιθανῷ προσχρῶν-
ται κατὰ τὸν βίον, ἡμεῖς δὲ τοῖς νόμοις καὶ τοῖς ἔθεσι
καὶ τοῖς φυσικοῖς πάθεσιν ἑπόμενοι βιοῦμεν ἀδοξάστως.
καὶ πλείω δ' ἂν εἴπομεν πρὸς τὴν διάκρισιν, εἰ μὴ τῆς
συντομίας ἐστοχαζόμεθα.
165
Ὁ μέντοι Ἀρκεσίλαος, ὃν τῆς μέσης Ἀκαδημίας ἐλέ-

γομεν εἶναι προστάτην καὶ ἀρχηγόν, πάνυ μοι δοκεῖ τοῖς
Πυρρωνείοις κοινωνεῖν λόγοις, ὡς μίαν εἶναι σχεδὸν τὴν κατ'
αὐτὸν ἀγωγὴν καὶ τὴν ἡμετέραν· οὔτε γὰρ περὶ ὑπάρξεως
ἢ ἀνυπαρξίας τινὸς ἀποφαινόμενος εὑρίσκεται,
ἀπορητικὸν εἶναι, τοῖς μέντοι γε εὐφυέσι τῶν ἑταίρων τὰ

Πλάτωνος παρεγχειρεῖν. ἔνθεν καὶ τὸν Ἀρίστωνα
εἰπεῖν περὶ αὐτοῦ
πρόσθε Πλάτων, ὄπιθεν Πύρρων, μέσσος Διόδωρος,
διὰ τὸ προσχρῆσθαι τῇ διαλεκτικῇ τῇ κατὰ τὸν Διόδωρον,
εἶναι δὲ ἄντικρυς Πλατωνικόν.
Οἱ δὲ περὶ Φίλωνά φασιν ὅσον μὲν ἐπὶ τῷ Στωικῷ
κριτηρίῳ, τουτέστι τῇ καταληπτικῇ φαντασίᾳ,
ἀκατάληπτα εἶναι τὰ πράγματα, ὅσον δὲ ἐπὶ τῇ
φύσει τῶν πραγμάτων αὐτῶν, καταληπτά. ἀλλὰ καὶ
ὁ Ἀντίοχος τὴν Στοὰν μετήγαγεν εἰς τὴν Ἀκαδημίαν, ὡς
καὶ εἰρῆσθαι ἐπ' αὐτῷ ὅτι ἐν Ἀκαδημίᾳ φιλοσοφεῖ τὰ Στωικά·
ἐπεδείκνυε γὰρ ὅτι παρὰ Πλάτωνι κεῖται τὰ τῶν
Στωικῶν δόγματα. ὡς πρόδηλον εἶναι τὴν τῆς σκεπτικῆς
ἀγωγῆς διαφορὰν πρός τε τὴν τετάρτην καὶ τὴν πέμπτην
καλουμένην Ἀκαδημίαν.
Σέξτος Εμπειρίκος Adversus mathematicos Book 7, sec. 169, line 4
οἷον τοῦ τε ἀφ' οὗ γίνεται καὶ τοῦ ἐν ᾧ γίνεται, καὶ

τοῦ ἀφ' οὗ μὲν γίνεται ὡς τοῦ ἐκτὸς ὑποκειμένου αἰσθητοῦ,
τοῦ ἐν ᾧ δὲ γίνεται καθάπερ ἀνθρώπου. τοιαύτη δὲ οὖσα
δύο ἂν ἔχοι σχέσεις, μίαν μὲν ὡς πρὸς τὸ φανταστόν,
δευτέραν δὲ ὡς πρὸς τὸν φαντασιούμενον. κατὰ μὲν οὖν
τὴν πρὸς τὸ φανταστὸν σχέσιν ἢ ἀληθὴς γίνεται ἢ ψευ-
δής, καὶ ἀληθὴς μὲν ὅταν σύμφωνος ᾖ τῷ φανταστῷ,
ψευδὴς δὲ ὅταν διάφωνος. κατὰ δὲ τὴν πρὸς τὸν φαντα-
σιούμενον σχέσιν ἡ μέν ἐστι φαινομένη ἀληθὴς ἡ δὲ οὐ
φαινομένη ἀληθής, ὧν ἡ μὲν φαινομένη ἀληθὴς ἔμφασις
καλεῖται παρὰ τοῖς Ἀκαδημαϊκοῖς καὶ πιθανότης καὶ πι-
θανὴ φαντασία, ἡ δ' οὐ φαινομένη ἀληθὴς ἀπέμφασίς τε
166
προσαγορεύεται καὶ ἀπειθὴς καὶ ἀπίθανος φαντασία·

οὔτε γὰρ τὸ αὐτόθεν φαινόμενον ψευδὲς οὔτε τὸ ἀληθὲς
μέν, μὴ φαινόμενον δὲ ἡμῖν πείθειν ἡμᾶς πέφυκεν. τού-
των δὲ τῶν φαντασιῶν ἡ μὲν φανερῶς ψευδὴς καὶ μὴ
φαινομένη ἀληθὴς παραγράψιμός ἐστι καὶ οὐ κριτήριον,
ἐάν τε .... ἀπὸ ὑπάρχοντος μέν, διαφώνως δὲ τῷ ὑπάρχοντι
καὶ μὴ κατ' αὐτὸ τὸ ὑπάρχον, ὁποία ἦν ἡ ἀπὸ Ἠλέκτρας
προσπεσοῦσα τῷ Ὀρέστῃ, μίαν τῶν Ἐρινύων αὐτὴν δοξά-
ζοντι καὶ κεκραγότι
μένη ἀληθὴς καὶ ἱκανῶς ἐμφαινομένη κριτήριόν ἐστι τῆς

ἀληθείας κατὰ τοὺς περὶ τὸν Καρνεάδην. κριτήριον δὲ
οὖσα πλάτος εἶχεν ἱκανόν, καὶ ἐπιτεινομένης αὐτῆς ἄλλη
ἄλλης ἐν εἴδει πιθανωτέραν τε καὶ πληκτικωτέραν ἴσχει
φαντασίαν. τὸ δὲ πιθανὸν ὡς πρὸς τὸ παρὸν λέγεται
τριχῶς, καθ' ἕνα μὲν τρόπον τὸ ἀληθές τε ὂν καὶ φαινό-
μενον ἀληθές, καθ' ἕτερον δὲ τὸ ψευδὲς μὲν καθεστὼς
φαινόμενον δὲ ἀληθές, κατὰ δὲ τρίτον τὸ [ἀληθὲς] κοινὸν
ἀμφοτέρων. ὅθεν τὸ κριτήριον ἔσται μὲν ἡ φαινομένη
ἀληθὴς φαντασία, ἣν καὶ πιθανὴν προσηγόρευον οἱ ἀπὸ
τῆς Ἀκαδημίας, ἐμπίπτει δὲ ἔσθ' ὅτε καὶ ψευδής, ὥστε
ἀνάγκην ἔχειν καὶ τῇ κοινῇ ποτὲ τοῦ ἀληθοῦς καὶ ψευ-
δοῦς φαντασίᾳ χρῆσθαι. οὐ μέντοι διὰ τὴν σπάνιον ταύ-
της παρέμπτωσιν, λέγω δὲ τῆς μιμουμένης τὸ ἀληθές, ἀπι-
στητέον ἐστὶ τῇ ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ἀληθευούσῃ· τῷ γὰρ ὡς
ἐπὶ τὸ πολὺ τάς τε κρίσεις καὶ τὰς πράξεις κανονίζεσθαι
συμβέβηκεν.
Τὸ μὲν οὖν πρῶτον καὶ κοινὸν κριτήριον κατὰ τοὺς
περὶ τὸν Καρνεάδην ἐστὶ τοιοῦτον· ἐπεὶ δὲ οὐδέποτε
φαντασία μονοειδὴς ὑφίσταται ἀλλ' ἁλύσεως τρόπον ἄλλη
ἐξ ἄλλης ἤρτηται, δεύτερον προσγενήσεται κριτήριον ἡ πι
τασιῶν περιέλκῃ ἡμᾶς τῷ φαίνεσθαι ψευδής, ἀλλὰ πᾶσαι

συμφώνως φαίνωνται ἀληθεῖς, μᾶλλον πιστεύομεν. ὅτι
γὰρ οὗτός ἐστι Σωκράτης, πιστεύομεν ἐκ τοῦ πάντα αὐτῷ
προσεῖναι τὰ εἰωθότα, χρῶμα μέγεθος σχῆμα διάληψιν
τρίβωνα, τὸ ἐνθάδε εἶναι ὅπου οὐθείς ἐστιν αὐτῷ ἀπα-
ράλλακτος. καὶ ὃν τρόπον τινὲς τῶν ἰατρῶν τὸν κατ' ἀλή-
167
θειαν πυρέσσοντα οὐκ ἐξ ἑνὸς λαμβάνουσι συμπτώματος,

καθάπερ σφυγμοῦ σφοδρότητος ἢ δαψιλοῦς θερμασίας,
ἀλλ' ἐκ συνδρομῆς, οἷον θερμασίας ἅμα καὶ σφυγμοῦ καὶ
ἑλκώδους ἁφῆς καὶ ἐρυθήματος καὶ δίψους καὶ τῶν ἀνά-
λογον, οὕτω καὶ ὁ Ἀκαδημαϊκὸς τῇ συνδρομῇ τῶν φαν-
τασιῶν ποιεῖται τὴν κρίσιν τῆς ἀληθείας, μηδεμιᾶς τε τῶν
ἐν τῇ συνδρομῇ φαντασιῶν περισπώσης αὐτὸν ὡς ψευδοῦς
λέγει ἀληθὲς εἶναι τὸ προσπίπτον. καὶ ὅτι ἡ ἀπερίσπα-
στός ἐστι συνδρομὴ τοῦ πίστιν ἐμποιεῖν, φανερὸν ἀπὸ
Μενελάου· καταλιπὼν γὰρ ἐν τῇ νηὶ τὸ εἴδωλον τῆς
Ἑλένης, ὅπερ ἀπὸ Τροίας ἐπήγετο ὡς Ἑλένην, καὶ ἐπι-
βὰς τῆς Φάρου νήσου ὁρᾷ τὴν ἀληθῆ Ἑλένην, σπῶν τε
ἀπ' αὐτῆς ἀληθῆ φαντασίαν ὅμως οὐ πιστεύει τῇ τοιαύτῃ
φαντασίᾳ διὰ τὸ ὑπ' ἄλλης περισπᾶσθαι, καθ' ἣν ᾔδει
ἀπολελοιπὼς ἐν τῇ νηὶ τὴν Ἑλένην. τοιαύτη γοῦν ἐστὶ
καὶ πάλιν, ὡς προεῖπον, ὁρῶντές τι περιφανῶς συγκατατι-

θέμεθα ὅτι τοῦτο ἀληθές ἐστι, προδιεξοδεύσαντες ὅτι
ἀρτίους μὲν ἔχομεν τὰς αἰσθήσεις, ὕπαρ δὲ καὶ οὐ καθ' ὕ-
πνους βλέπομεν, συμπάρεστι δὲ καὶ διαυγὴς ἀὴρ καὶ ἀπό-
στημα σύμμετρον καὶ ἀκινησία τοῦ προσπίπτοντος, ὥστε
διὰ ταῦτα πιστὴν εἶναι τὴν φαντασίαν, χρόνον ἡμῶν
ἐσχηκότων αὐτάρκη πρὸς διέξοδον τῶν κατὰ τὸν τόπον
αὐτῆς θεωρουμένων. ὁ δ' αὐτὸς λόγος ἐστὶ καὶ περὶ τῆς
ἀπερισπάστου· προσίενται γὰρ αὐτὴν ὅταν μηδὲν ᾖ τὸ
ἀντιπεριέλκειν δυνάμενον, ὡς ἐπὶ Μενελάου προείρηται.
Ἀλλὰ καὶ τῆς Ἀκαδημαϊκῆς ἱστορίας ἄνωθεν ἀπὸ
Πλάτωνος ἀποδοθείσης, οὐκ ἔστιν ἀλλότριόν που καὶ τὴν
τῶν Κυρηναϊκῶν στάσιν ἐπελθεῖν· δοκεῖ γὰρ καὶ τῶν
ἀνδρῶν τούτων ἡ αἵρεσις ἀπὸ τῆς Σωκράτους ἀνεσχηκέναι
διατριβῆς, ἀφ' ἧσπερ ἀνέσχε καὶ ἡ τῶν περὶ Πλάτωνα δια-
δοχή. φασὶν οὖν οἱ Κυρηναϊκοὶ κριτήρια εἶναι τὰ πάθη
καὶ μόνα καταλαμβάνεσθαι καὶ ἀδιάψευστα τυγχάνειν,
τῶν δὲ πεποιηκότων τὰ πάθη μηδὲν εἶναι καταληπτὸν
μηδὲ ἀδιάψευστον. ὅτι μὲν γὰρ λευκαινόμεθα, φασί, καὶ
γλυκαζόμεθα, δυνατὸν λέγειν ἀδιαψεύστως καὶ ἀληθῶς καὶ
βεβαίως καὶ ἀνεξελέγκτως· ὅτι δὲ τὸ ἐμποιητικὸν τοῦ πάθους

168
πάθη, εὐδοκήσει δὲ κατὰ τὴν ἡδονήν.

Τοιαῦτα μὲν καὶ οἱ Κυρηναϊκοί, συστέλλοντες μᾶλλον
τὸ κριτήριον παρὰ τοὺς περὶ τὸν Πλάτωνα· ἐκεῖνοι μὲν
γὰρ σύνθετον αὐτὸ ἐποίουν ἔκ τε τῆς ἐναργείας καὶ τοῦ λό-
γου, οὗτοι δὲ ἐν μόναις αὐτὸ ταῖς ἐναργείαις καὶ τοῖς πάθεσιν
ὁρίζουσιν.
Οὐκ ἄποθεν δὲ τῆς τούτων δόξης ἐοίκασιν εἶναι καὶ
οἱ ἀποφαινόμενοι κριτήριον ὑπάρχειν τῆς ἀληθείας τὰς
αἰσθήσεις. ὅτι γὰρ ἐγένοντό τινες τὸ τοιοῦτο ἀξιοῦντες,
προῦπτον πεποίηκεν Ἀντίοχος ὁ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας, ἐν
δευτέρῳ τῶν Κανονικῶν ῥητῶς γράψας ταῦτα “ἄλ-
λος δέ τις, ἐν ἰατρικῇ μὲν οὐδενὸς δεύτερος, ἁπτό-
μενος δὲ καὶ φιλοσοφίας, ἐπείθετο τὰς μὲν αἰσθή-
σεις ὄντως καὶ ἀληθῶς ἀντιλήψεις εἶναι, λόγῳ δὲ
μηδὲν ὅλως ἡμᾶς καταλαμβάνειν”. ἔοικε γὰρ διὰ τού-
των ὁ Ἀντίοχος τὴν προειρημένην τιθέναι στάσιν καὶ Ἀσκλη-
πιάδην τὸν ἰατρὸν αἰνίττεσθαι, ἀναιροῦντα μὲν τὸ ἡγε-
μονικόν, κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον αὐτῷ γενόμενον. ἀλλὰ
περὶ μὲν τῆς τούτου φορᾶς ποικιλώτερον καὶ κατ' ἰδίαν ἐν
τοῖς ἰατρικοῖς ὑπομνήμασι διεξήλθομεν, ὥστε μὴ
ἀλλὰ καὶ ἐναπομεμαγμένην καὶ ἐναπεσφραγισμένην τυγχά-

νειν, ἵνα πάντα τεχνικῶς τὰ ἰδιώματα τῶν φανταστῶν
ἀναμάττηται. ὡς γὰρ οἱ γλυφεῖς πᾶσι τοῖς μέρεσι συμ-
βάλλουσι τῶν τελουμένων, καὶ ὃν τρόπον αἱ διὰ τῶν δα-
κτυλίων σφραγῖδες ἀεὶ πάντας ἐπ' ἀκριβὲς τοὺς χαρακτῆρας
ἐναπομάττονται τῷ κηρῷ, οὕτω καὶ οἱ κατάληψιν ποιού-
μενοι τῶν ὑποκειμένων πᾶσιν ὀφείλουσιν αὐτῶν τοῖς ἰδιώ-
μασιν ἐπιβάλλειν. τὸ δὲ “οἵα οὐκ ἂν γένοιτο ἀπὸ μὴ
ὑπάρχοντος” προσέθεσαν, ἐπεὶ οὐχ ὥσπερ οἱ ἀπὸ τῆς
Στοᾶς ἀδύνατον ὑπειλήφασι κατὰ πάντα ἀπαράλλακτόν
τινα εὑρεθήσεσθαι, οὕτω καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας.
ἐκεῖνοι μὲν γάρ φασιν ὅτι ὁ ἔχων τὴν καταληπτικὴν φαν-
τασίαν τεχνικῶς προσβάλλει τῇ ὑπούσῃ τῶν πραγμάτων
διαφορᾷ, ἐπείπερ καὶ εἶχέ τι τοιοῦτον ἰδίωμα ἡ τοιαύτη
φαντασία παρὰ τὰς ἄλλας φαντασίας καθάπερ οἱ κεράσται
παρὰ τοὺς ἄλλους ὄφεις· οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας τοὐ-
ναντίον φασὶ δύνασθαι τῇ καταληπτικῇ φαντασίᾳ ἀπα-
ράλλακτον εὑρεθήσεσθαι ψεῦδος.
169
ἐναπομάττονται τῷ κηρῷ, οὕτω καὶ οἱ κατάληψιν ποιού-

μενοι τῶν ὑποκειμένων πᾶσιν ὀφείλουσιν αὐτῶν τοῖς ἰδιώ-
μασιν ἐπιβάλλειν. τὸ δὲ “οἵα οὐκ ἂν γένοιτο ἀπὸ μὴ
ὑπάρχοντος” προσέθεσαν, ἐπεὶ οὐχ ὥσπερ οἱ ἀπὸ τῆς
Στοᾶς ἀδύνατον ὑπειλήφασι κατὰ πάντα ἀπαράλλακτόν
τινα εὑρεθήσεσθαι, οὕτω καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας.
ἐκεῖνοι μὲν γάρ φασιν ὅτι ὁ ἔχων τὴν καταληπτικὴν φαν-
τασίαν τεχνικῶς προσβάλλει τῇ ὑπούσῃ τῶν πραγμάτων
διαφορᾷ, ἐπείπερ καὶ εἶχέ τι τοιοῦτον ἰδίωμα ἡ τοιαύτη
φαντασία παρὰ τὰς ἄλλας φαντασίας καθάπερ οἱ κεράσται
παρὰ τοὺς ἄλλους ὄφεις· οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας τοὐ-
ναντίον φασὶ δύνασθαι τῇ καταληπτικῇ φαντασίᾳ ἀπα-
ράλλακτον εὑρεθήσεσθαι ψεῦδος.
Ἀλλὰ γὰρ οἱ μὲν ἀρχαιότεροι τῶν Στωικῶν κριτήριόν
φασιν εἶναι τῆς ἀληθείας τὴν καταληπτικὴν ταύτην φαν-
τασίαν, οἱ δὲ νεώτεροι προσετίθεσαν καὶ τὸ μηδὲν ἔχου-
σαν ἔνστημα. ἔσθ' ὅτε γὰρ καταληπτικὴ μὲν προσπίπτει
φαντασία, ἄπιστος δὲ διὰ τὴν ἔξωθεν περίστασιν. οἷον
ὅτε Ἀδμήτῳ ὁ Ἡρακλῆς τὴν Ἄλκηστιν γῆθεν ἀναγαγὼν
παρέστησε, τότε ὁ Ἄδμητος ἔσπασε μὲν καταληπτικὴν
φαντασίαν ἀπὸ τῆς Ἀλκήστιδος, ἠπίστει δ' αὐτῇ·
...μαρτυρίᾳ προσέχωμεν, πάλιν εἰς τοὐναντίον τῇ προ-

θέσει περιαγόμεθα· κατ' ἀνάγκην γὰρ τῶν περί τινος
συμφωνούντων πλείους εἰσὶν οἱ περὶ αὐτοῦ διαφωνοῦντες.
ὃ δὲ λέγω, σαφέστερον γενήσεται οἰκείου τεθέντος ἡμῖν
παραδείγματος. ἔστω γάρ, ὑποθέσεως χάριν, τῶν καθ' ἑκά-
στην αἵρεσιν φιλοσοφούντων πλείους εἶναι τοὺς κατὰ τὴν
Στωικὴν αἵρεσιν φιλοσοφοῦντας, λεγέτωσάν τε οὗτοι συμ-
φώνως Ζήνωνα μόνον εὑρηκέναι τἀληθές, ἕτερον δὲ μη-
δένα. οὐκοῦν ἀντιφθέγξονται αὐτοῖς οἱ ἀπὸ Ἐπικούρου,
ψεύδεσθαι δὲ αὐτοὺς ἐροῦσιν οἱ ἀπὸ Περιπάτου, ἀντε-
ροῦσι δὲ καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας καὶ καθόλου πάντες
οἱ ἀπὸ τῶν αἱρέσεων, ὥστε πάλιν τούτους τοὺς συμφώνως
Ζήνωνα προκεκρικότας, συγκρινομένους τοῖς συμφώνως
λέγουσι μὴ εἶναι Ζήνωνα κριτήριον, κατὰ πολὺ ἐλάσσους
170
εὑρίσκεσθαι. καὶ παρ' αὐτὸ τοῦτο· εἰ τοῖς συμφώνως περί

τινος ἀποφαινομένοις χρὴ πιστεύειν ὅταν ὦσι πολλοί,
οὐδένα ῥητέον τἀληθὲς εὑρηκέναι· παντὶ γὰρ τῷ ὑπό
τινων ἐπαινουμένῳ πολύς ἐστιν ὁ ἐκ τῶν ἄλλων αἱρέσεων
ἀντιφθεγγόμενος. τὸ δὲ πάντων συνεκτικώτατον· οἱ περί
τινος ὡς εὑρηκότος τἀληθὲς συμφωνοῦντες ἤτοι διάφορον
ἔχουσι διάθεσιν καθ' ἣν συμφωνοῦσιν,
ἐστιν ἡ φαντασία (ἀποτέλεσμα γὰρ ἦν), ἔσται τὸ αὐτὸ

ἕτερον ἑαυτοῦ (αἴτιόν τε ἅμα καὶ ἀποτέλεσμα)· ὧν ἑκά-
τερόν ἐστιν ἄλογον.
Ἠπορημένων δὴ τούτων μεταβάντες, καὶ ἐπὶ συγχω-
ρήσει τοῦ εἶναι τὴν φαντασίαν τοιαύτην ὁποίαν ποτὲ θέ-
λουσιν ὑπάρχειν οἱ δογματικοί, ἑτέρως ἀπορῶμεν. εἰ γὰρ
κριτήριον ἀπολειπτέον τὴν φαντασίαν, ἤτοι πᾶσαν ἀληθῆ
φαντασίαν λεκτέον εἶναι, καθὼς ἔλεγεν ὁ Πρωταγόρας,
ἢ πᾶσαν ψευδῆ, ὡς ἔφασκε Ξενιάδης ὁ Κορίνθιος, ἢ
τινὰ μὲν ἀληθῆ τινὰ δὲ ψευδῆ, ὡς οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς καὶ τῆς
Ἀκαδημίας, ἔτι δὲ τοῦ Περιπάτου. οὔτε δὲ πᾶσαν ἀληθῆ
λεκτέον εἶναι οὔτε ψευδῆ οὔτε τινὰ μὲν ἀληθῆ τινὰ δὲ
ψευδῆ, ὡς παραστήσομεν· οὐκ ἄρα κριτήριον εἶναι ῥητέον
τὴν φαντασίαν. πᾶσαν μὲν οὖν φαντασίαν οὐκ ἂν εἴποι
τις ἀληθῆ διὰ τὴν περιτροπήν, καθὼς ὅ τε Δημόκριτος
καὶ ὁ Πλάτων ἀντιλέγοντες τῷ Πρωταγόρᾳ ἐδίδα-
σκον· εἰ γὰρ πᾶσα φαντασία ἐστὶν ἀληθής, καὶ τὸ μὴ πᾶσαν
φαντασίαν εἶναι ἀληθῆ, κατὰ φαντασίαν ὑφιστάμενον,
ἔσται ἀληθές, καὶ οὕτω τὸ πᾶσαν φαντασίαν εἶναι ἀληθῆ
γενήσεται ψεῦδος. καὶ χωρὶς δὲ τῆς τοιαύτης
κρούονται, ἐπεί τοι μηδεμιᾶς οὔσης τῆς διαφορᾶς, ἀλλὰ

πασῶν ἐπ' ἴσης ἀπίστων οὐσῶν ἢ πιστῶν, οὔτε τέχνη
ποτ' ἂν οὔτε ἀτεχνία καθειστήκει, οὐκ ἔπαινος, οὐκ ἐπιτί-
μησις, οὐκ ἀπάτη· ἐνοεῖτο γὰρ ἡ μὲν τέχνη καὶ ἀποδοχὴ
καὶ τὸ ἀνεξαπάτητον κατὰ τὰς ἀληθεῖς φαντασίας, ἡ δὲ
ἀπάτη καὶ ἐπιτίμησις κατὰ τὰς ψευδεῖς. οὔτε οὖν πάσας
ἀληθεῖς εἶναι ῥητέον καὶ πιστὰς οὔτε πάσας ψευδεῖς καὶ
ἀπίστους.
171
Λείπεται ἄρα τὰς μὲν πιστὰς τὰς δὲ ἀπίστους ἀξιοῦν,

ὅπερ οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας ἔλεγον,
οἱ μὲν ἀπὸ τῆς Στοᾶς τὰς καταληπτικὰς φαντασίας ἀπο-
δεχόμενοι, οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας τὰς πιθανὰς εἶναι
δοκούσας. τοῦτο δὲ καὶ αὐτὸ σκεψαμένοις ἡμῖν ἀκριβῶς
εὐχῇ μᾶλλον ἔοικεν ἢ ἀληθείᾳ. ἦν γὰρ καταληπτικὴ φαν-
τασία, ἵνα τις ἀπὸ ταύτης ἄρχηται, ἡ ἀπὸ ὑπάρχοντος καὶ
κατ' αὐτὸ τὸ ὑπάρχον ἐναπομεμαγμένη καὶ ἐναπεσφρα-
γισμένη, ὁποία οὐκ ἂν γένοιτο ἀπὸ μὴ ὑπάρχοντος. τού-
των δὲ τὰ μὲν ἄλλα λέγουσιν οἱ περὶ τὸν Καρνεάδην
συγχωρήσειν τοῖς ἀπὸ τῆς Στοᾶς, τὸ δὲ “οἵα οὐκ ἂν γέ-
νοιτο ἀπὸ μὴ ὑπάρχοντος” ἀσυγχώρητον εἶναι.
ποτ' ἂν οὔτε ἀτεχνία καθειστήκει, οὐκ ἔπαινος, οὐκ ἐπιτί-

μησις, οὐκ ἀπάτη· ἐνοεῖτο γὰρ ἡ μὲν τέχνη καὶ ἀποδοχὴ
καὶ τὸ ἀνεξαπάτητον κατὰ τὰς ἀληθεῖς φαντασίας, ἡ δὲ
ἀπάτη καὶ ἐπιτίμησις κατὰ τὰς ψευδεῖς. οὔτε οὖν πάσας
ἀληθεῖς εἶναι ῥητέον καὶ πιστὰς οὔτε πάσας ψευδεῖς καὶ
ἀπίστους.
Λείπεται ἄρα τὰς μὲν πιστὰς τὰς δὲ ἀπίστους ἀξιοῦν,
ὅπερ οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας ἔλεγον,
οἱ μὲν ἀπὸ τῆς Στοᾶς τὰς καταληπτικὰς φαντασίας ἀπο-
δεχόμενοι, οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας τὰς πιθανὰς εἶναι
δοκούσας. τοῦτο δὲ καὶ αὐτὸ σκεψαμένοις ἡμῖν ἀκριβῶς
εὐχῇ μᾶλλον ἔοικεν ἢ ἀληθείᾳ. ἦν γὰρ καταληπτικὴ φαν-
τασία, ἵνα τις ἀπὸ ταύτης ἄρχηται, ἡ ἀπὸ ὑπάρχοντος καὶ
κατ' αὐτὸ τὸ ὑπάρχον ἐναπομεμαγμένη καὶ ἐναπεσφρα-
γισμένη, ὁποία οὐκ ἂν γένοιτο ἀπὸ μὴ ὑπάρχοντος. τού-
των δὲ τὰ μὲν ἄλλα λέγουσιν οἱ περὶ τὸν Καρνεάδην
συγχωρήσειν τοῖς ἀπὸ τῆς Στοᾶς, τὸ δὲ “οἵα οὐκ ἂν γέ-
νοιτο ἀπὸ μὴ ὑπάρχοντος” ἀσυγχώρητον εἶναι. γίνονται
γὰρ καὶ ἀπὸ μὴ ὑπαρχόντων φαντασίαι ὡς ἀπὸ ὑπαρχόν-
των. καὶ τεκμήριον τῆς ἀπαραλλαξίας τὸ ἐπ' ἴσης ταύτας
θής, ἡ δὲ ἀπὸ τῶν παίδων ψευδής. ἐπ' ἴσης οὖν κινου-

σῶν ἀμφοτέρων ὁμολογητέον ἀπαράλλακτον εἶναι τὴν ἑτέ-
ραν τῇ ἑτέρᾳ· καὶ εἰ ἡ ἀπὸ τῶν τόξων λέγεται κατα-
ληπτική, ὅτι ἡ ἀκόλουθος αὐτῇ πρᾶξις ἐπεζεύχθη τοῖς τόξοις
αὐτοῦ ὡς τόξοις χρησαμένου, λεγέσθω καὶ ἡ ἀπὸ τῶν
172
παίδων μὴ διαφέρειν ταύτης, παρόσον καὶ ταύτῃ τὸ ἀκό-

λουθον ἐπεζεύχθη ἔργον, τουτέστι τὸ τοὺς τοῦ ἐχθροῦ
παῖδας δεῖν ἀναιρεῖν. ἀλλὰ γὰρ αὕτη μὲν ἡ ἀπαραλλαξία
τῶν τε καταληπτικῶν καὶ τῶν ἀκαταλήπτων φαντασιῶν
κατὰ τὸ ἐναργὲς καὶ ἔντονον ἰδίωμα παρίσταται. οὐδὲν
δὲ ἧττον δείκνυται τοῖς ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας καὶ ἡ κατὰ
χαρακτῆρα καὶ [ἡ] κατὰ τύπον. καλοῦσι δὲ ἐπὶ τὰ φαι-
νόμενα τοὺς Στωικούς. ἐπὶ γὰρ τῶν ὁμοίων μὲν κατὰ
μορφήν, διαφερόντων δὲ κατὰ τὸ ὑποκείμενον, ἀμήχανόν
ἐστι διορίζειν τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν ἀπὸ τῆς ψευ-
δοῦς καὶ ἀκαταλήπτου· οἷον δυεῖν ᾠῶν ἄκρως ἀλλήλοις
ὁμοίων ἐναλλὰξ τῷ Στωικῷ δίδωμι πρὸς διάκρισιν, εἰ ἐπι-
βαλὼν ὁ σοφὸς ἰσχύσει λέγειν ἀδιαπτώτως, πότερον ἕν ἐστι
τὸ δεικνύμενον ᾠὸν ἢ ἄλλο καὶ ἄλλο. ὁ δ' αὐτὸς λόγος
ἐστὶ καὶ ἐπὶ διδύμων· λήψεται γὰρ ψευδῆ φαντασίαν ὁ
σπουδαῖος καὶ ὡς ἀπὸ ὑπάρχοντος καὶ κατ' αὐτὸ τὸ
τῷ αὐτῷ φωλεῷ δρακόντων. οὐ τοίνυν ἔχει τι ἰδίωμα ἡ

καταληπτικὴ φαντασία ᾧ διαφέρει τῶν ψευδῶν τε καὶ
ἀκαταλήπτων φαντασιῶν.
Πρὸς τούτοις, εἴ τι ἄλλο καταληπτικόν τινός ἐστι, καὶ
ἡ ὅρασις. οὐχὶ δέ γ' αὕτη καταληπτική τινός ἐστιν, ὡς πα-
ραστήσομεν· οὐκ ἄρα ἔστι τι καταληπτικόν τινος. ἡ γὰρ
ὅρασις λαμβάνειν μὲν δοκεῖ χρώματα καὶ μεγέθη καὶ σχή-
ματα καὶ κινήσεις, τούτων δὲ οὐδὲν λαμβάνει, καθάπερ
εὐθὺς ἀπὸ τῶν χρωμάτων ἀρξαμένοις ἡμῖν φανεῖται.
εἴπερ οὖν ἡ ὅρασις καταλαμβάνεταί τι χρῶμα, φασὶν οἱ
ἐξ Ἀκαδημίας, καὶ τὸ τοῦ ἀνθρώπου καταλήψεται· οὐ
καταλαμβάνεται δὲ τοῦτο· οὐδ' ἄλλο τοίνυν καταλήψεται
χρῶμα. καὶ ὅτι οὐ καταλαμβάνεται, πρόδηλον· μεταβάλ-
λει γὰρ κατὰ ὥρας ἐνεργείας φύσεις ἡλικίας περιστάσεις
νόσους ὑγείαν ὕπνον ἐγρήγορσιν, ὥστε τὸ μὲν οὕτως αὐτὸ
ποικίλλεσθαι γινώσκειν ἡμᾶς, τὸ δὲ τί ἐστι τὸ κατ' ἀλή-
θειαν ἀγνοεῖν. ταύτῃ τε εἰ τοῦτο μὴ ἔστι καταληπτόν,
οὐδ' ἄλλο τι γενήσεται γνώριμον. καὶ μὴν καὶ ἐπὶ σχή-
ματος τὸ αὐτὸ γένος τῆς ἀπορίας εὑρήσομεν· τὸ γὰρ
αὐτὸ λεῖον καὶ τραχὺ ὑποπίπτει ὡς ἐπὶ τῶν γραφῶν,
στρογγύλον τε καὶ τετράγωνον ὡς ἐπὶ πύργων,

173
Τὴν μὲν αἰτίαν, δι' ἣν μετὰ τὸ λογικὸν τῆς φιλοσο-

φίας μέρος εἰς ἐπίσκεψιν ἡμῖν ἄγεται τὸ φυσικόν, καίπερ
χρόνῳ τῶν ἄλλων προήκειν δοκοῦν, ἀνώτερον ὑπεμνήσα-
μεν· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον τῆς ζητή-
σεως πάλιν ἐνταῦθα συστησόμεθα, οὐκ ἐμβραδύνοντες τοῖς
κατὰ μέρος, ὁποῖόν τι πεποιήκασιν οἱ περὶ τὸν Κλειτόμαχον
καὶ ὁ λοιπὸς τῶν Ἀκαδημαϊκῶν χορός (εἰς ἀλλοτρίαν γὰρ ὕλην
ἐμβάντες καὶ ἐπὶ συγχωρήσει τῶν ἑτεροίως δογματιζομένων
ποιούμενοι τοὺς λόγους ἀμέτρως ἐμήκυναν τὴν ἀντίρρησιν),
ἀλλὰ τὰ κυριώτατα καὶ τὰ συνεκτικώτατα κινοῦντες, ἐν οἷς
ἠπορημένα ἕξομεν καὶ τὰ λοιπά. καθάπερ γὰρ ἐν ταῖς
πολιορκίαις οἱ τὸν θεμέλιον τοῦ τείχους ὑπορύξαντες τού-
τῳ συγκαταφερομένους ἔχουσι τοὺς πύργους, οὕτως οἱ ἐν
ταῖς φιλοσόφοις σκέψεσι τὰς πρώτας τῶν πραγμάτων ὑπο-
θέσεις χειρωσάμενοι δυνάμει τὴν παντὸς πράγματος κα-
τάληψιν ἠθετήκασιν. οὐκ ἀπιθάνως γοῦν τινες ἀπεικά-
ζουσι τοὺς μὲν εἰς τὰς κατὰ μέρος ζητήσεις
ὑπειλήφασι περὶ τὴν τῶν ἀγαθῶν τε καὶ κακῶν διάκρισιν

γίνεσθαι, καθὸ καὶ ὁ πρῶτος αὐτὴν δόξας κεκινηκέναι Σω-
κράτης παρήγγειλεν ὡς ἀναγκαιότατον ζητεῖν
ὅττι τοι ἐν μεγάροισι κακόν τ' ἀγαθόν τε τέτυκται,
δεήσει καὶ ἡμᾶς ἐν ἀρχαῖς εὐθὺς περὶ τῆς ἐν τούτοις δια-
φορᾶς σκοπεῖν.
αʹ τίς ἔστιν ἡ ὁλοσχερὴς τῶν κατὰ τὸν βίον πραγ-

μάτων διαφορά
Πάντες μὲν οἱ κατὰ τρόπον στοιχειοῦν δοκοῦντες τῶν

φιλοσόφων, καὶ ἐπιφανέστατα παρὰ πάντας οἵ τε ἀπὸ τῆς
ἀρχαίας Ἀκαδημίας καὶ οἱ ἀπὸ τοῦ Περιπάτου, ἔτι δὲ
τῆς Στοᾶς, εἰώθασι διαιρούμενοι λέγειν τῶν ὄντων τὰ
μὲν εἶναι ἀγαθά, τὰ δὲ κακά, τὰ δὲ μεταξὺ τούτων,
ἅπερ καὶ ἀδιάφορα λέγουσιν· ἰδιαίτερον δὲ παρὰ τοὺς ἄλ-
λους ὁ Ξενοκράτης καὶ ταῖς ἑνικαῖς πτώσεσι
χρώμενος ἔφασκε· “πᾶν τὸ ὂν ἢ ἀγαθόν ἐστιν ἢ κακόν
174
ἐστιν ἢ οὔτε ἀγαθόν ἐστιν οὔτε κακόν ἐστιν.” καὶ τῶν

λοιπῶν φιλοσόφων χωρὶς ἀποδείξεως τὴν τοιαύτην διαίρεσιν
προσιεμένων αὐτὸς ἐδόκει καὶ ἀπόδειξιν συμπαραλαμβάνειν.
εἰ γὰρ ἔστι τι κεχωρισμένον πρᾶγμα τῶν ἀγαθῶν καὶ
πασῶν καλλίονα λέγοντος, τὸν αὐτὸν τρόπον κατὰ

κοινὴν πρόληψιν δοξάζοντες εἶναί τι ἀγαθὸν καὶ κακὸν
οἵ τε ἰδιῶται καὶ οἱ φιλόσοφοι, ἀγαθὸν μὲν τὸ αἱροῦν
αὐτοὺς καὶ ὠφελοῦν, κακὸν δὲ τὸ ἐναντίως ἔχον, κατ' εἶδος
πρὸς ἀλλήλους πολεμοῦσιν·
ἄλλος γάρ τ' ἄλλοισιν ἀνὴρ ἐπιτέρπεται ἔργοις,
καὶ κατ' Ἀρχίλοχον
ἄλλος ἄλλῳ ἐπ' ἔργῳ καρδίην ἰαίνεται,
εἴγε ὁ μὲν δόξαν ἀσπάζεται, ὁ δὲ πλοῦτον, ἄλλος εὐεξίαν,
τὶς δὲ ἡδονήν. καὶ ἐπὶ τῶν φιλοσόφων ὁ αὐτὸς λόγος.
οἱ μὲν γὰρ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας καὶ τοῦ Περιπάτου
τρία γένη φασὶν εἶναι τῶν ἀγαθῶν, καὶ ἃ μὲν περὶ ψυχὴν
ὑπάρχειν, ἃ δὲ περὶ σῶμα, ἃ δὲ ἐκτὸς ψυχῆς τε καὶ σώμα-
τος, περὶ μὲν οὖν ψυχὴν τὰς ἀρετάς, περὶ δὲ τὸ σῶμα
ὑγίειαν καὶ εὐεξίαν καὶ εὐαισθησίαν καὶ κάλλος καὶ πᾶν
ὃ τῆς ὁμοίας ἐστὶν ἰδέας, ἐκτὸς δὲ ψυχῆς καὶ σώματος
πλοῦτον πατρίδα γονεῖς τέκνα φίλους, τὰ παραπλήσια.
οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Στοᾶς τρία μὲν γένη τῶν
ἀγαθῶν καὶ αὐτοὶ τυγχάνειν ἔλεξαν, οὐχ ὡσαύτως δέ·
τούτων γὰρ τὰ μὲν περὶ ψυχήν, τὰ δ' ἐκτός, τὰ δὲ οὔτε
περὶ ψυχὴν οὔτε ἐκτός, ἐξαιροῦντες τὸ γένος τῶν
πραϋγέλως Ὑγεία,
ποῖον ὑψηλὸν ἐπιφέρει·
τίς γὰρ πλούτου χάρις ἢ τοκήων
ἢ τᾶς ἰσοδαίμονος ἀνθρώπου βασιληΐδος ἀρχᾶς;
σέθεν δὲ χωρὶς οὔ τις εὐδαίμων ἔφυ.
Ἡρόφιλος δὲ ἐν τῷ διαιτητικῷ καὶ σοφίαν φησὶν
ἀνεπίδεικτον καὶ τέχνην ἄδηλον καὶ ἰσχὺν ἀναγώ-
νιστον καὶ πλοῦτον ἀχρεῖον καὶ λόγον ἀδύνατον
ὑγείας ἀπούσης. ἀλλ' οὗτοι μὲν οὕτως· ἀγαθὸν δ' εἶπαν
αὐτὴν ὑπάρχειν, οὐ μὴν καὶ πρῶτον, οἵ τε ἀπὸ τῆς Ἀκα-
175
δημίας καὶ οἱ ἀπὸ τοῦ Περιπάτου. δεῖν γὰρ ὑπέλαβον

ἑκάστῳ τῶν ἀγαθῶν τὴν οἰκείαν τάξιν τε καὶ ἀξίαν
ἀπονέμειν. ἔνθεν καὶ ὁ Κράντωρ εἰς ἔμ-
φασιν τοῦ λεγομένου βουλόμενος ἡμᾶς ἄγειν πάνυ χαρίεντι
συνεχρήσατο παραδείγματι. εἰ γὰρ νοήσαιμεν, φησί, κοι-
νόν τι τῶν Πανελλήνων θέατρον, εἰς τοῦτό τε ἕκα-
στον τῶν ἀγαθῶν παριὸν καὶ τῶν πρωτείων ἀντι-
ποιούμενον ἥκειν, εὐθὺς καὶ εἰς ἔννοιαν ἀναχθησό-
μεθα τῆς ἐν τοῖς ἀγαθοῖς διαφορᾶς. πρῶτον μὲν
γὰρ ὁ πλοῦτος παραπηδήσας ἐρεῖ· “ἐγώ, ἄνδρες Πα-
νέλληνες, κόσμον παρέχων πᾶσιν ἀνθρώποις καὶ τὰς
ἔστιν ἐπ' αὐτούς, ὅταν πρὸς τοῦτον ἀπολογούμενοι τὸν

ἔλεγχον φάσκωσιν ὅτι, ὥσπερ αἱ ἀκόναι τέμνειν μὲν οὐ
πεφύκασιν, ὀξύνουσαι δὲ τὴν μάχαιραν τέμνειν παρασκευά-
ζουσιν, οὕτω καὶ αὐτοὶ ἀδυνατοῦσι μὲν εἰπεῖν ὑπὸ τῆς
ἀηθείας, ἄλλους δὲ διὰ τέχνης προάγοντες λέγειν ποιοῦ-
σιν. οὐκ ᾔδεσαν γὰρ οἱ θαυμάσιοι τὴν ἀνομοιότητα ταύτης
τῆς εἰκόνος, εἴ γε ἡ μὲν ἀκόνη οὐχ ἣν εἶχε δύναμιν, ταύ-
την τῷ σιδήρῳ ἐμποιεῖν πέφυκεν, αὐτοὶ δὲ ἐπαγγέλλονται
ὡς προηγούμενον ἔργον, ἣν ἔχουσι τέχνην, ταύτην τῷ
πέλας περιποιήσειν.
Οἱ δὲ περὶ τὸν Κριτόλαον καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας,
ἐν οἷς ἐστι Κλειτόμαχος καὶ Χαρμίδας, εἰώθασι καὶ οὗ-
τοι τοιαῦτά τινα λέγειν, ὅτι τὰς μὲν τέχνας οὐκ ἐκβάλ-
λουσιν αἱ πόλεις, πάνυ τι βιωφελεῖς οὔσας ἐπιστάμεναι,
ὡς οὐδὲ τοὺς μὲν οἰκονομικοὺς τῶν οἴκων ἐκβάλλομεν
τοὺς δὲ βουκόλους ἐκ τῆς ἀγέλης, τὴν μέντοι ῥητορικὴν
πάντες πανταχόθεν ὡς πολεμιωτάτην ἐδίωξαν, ὥσπερ
ὁ μὲν Κρητικὸς νομοθέτης εἴρξας ἐπιβαίνειν τῆς νήσου
τοὺς ἐν λόγοις ἀλαζονευσαμένους, ὁ δὲ Σπαρτιάτης Λυ-
κοῦργος, ὡς ἂν ζηλωτὴς Θάλητος τοῦ Κρητὸς γενόμενος,
μὴν ἀλλ' οὐδὲ οἱ δημαγωγοῦντες ῥήτορες ἐπ' ἀγαθῷ τῶν

πόλεων προβαίνουσιν, ἀλλ' ὃν λόγον ἔχει φαρμακοπώλης
πρὸς ἰατρόν, τοῦτον ὁ δημαγωγὸς πρὸς τὸν πολιτικόν.
κακοδιδασκαλεῖ γὰρ τοὺς πολλοὺς τὰ κεχαρισμένα λέγων,
176
καὶ διαβολαῖς αὐτοὺς ἐξαλλοτριοῖ πρὸς τοὺς ἀρίστους.

λόγῳ μὲν γὰρ καὶ τῷ δοκεῖν ὑπὲρ τοῦ κοινῇ συμφέροντος
ὑπισχνεῖται πάντα ποιήσειν, ταῖς δὲ ἀληθείαις ἀπ' οὐ-
δενὸς ὑγιοῦς τροφὴν πορίζεται, ἐοικότως ταῖς τίτθαις, αἳ
μικρὸν τοῦ ψωμίσματος τοῖς παιδίοις διδοῦσαι τὸ ὅλον
καταπίνουσιν.
Τοσαῦτα μὲν οὖν καὶ τοῖς Ἀκαδημαϊκοῖς ἐν καταδρο-
μῆς μέρει λέγεται περὶ ῥητορικῆς, ὥστε εἰ μήτε τῷ
ἔχοντι μήτε τοῖς πέλας ἐστὶν ὠφέλιμος, οὐκ ἂν εἴη τέχνη.
ἀλλὰ πρὸς ταῦτα ἀπολογούμενοί τινες μέν φασιν ὅτι διτ-
τῆς οὔσης ῥητορικῆς, τῆς μὲν ἀστείας καὶ ἐν σοφοῖς τῆς
δὲ ἐν μέσοις ἀνθρώποις, τὴν κατηγορίαν γεγονέναι οὐ τῆς
ἀστείας ἀλλὰ τῆς τῶν μοχθηρῶν. τινὲς δὲ καὶ ὑποδείγ-
μασι χρῶνται· ὡς γὰρ ὁ τὸν πατέρα τύπτων παγκρα-
τιαστὴς οὐ διὰ τὴν παγκρατιαστικὴν τέχνην γίνεται πα-
τροτύπτης, ἀλλὰ διὰ τὴν τῶν τρόπων μοχθηρίαν, οὕτως
ὁ ῥητορικὴν ἐξασκήσας, εἶτα κατὰ πατρίδος αὐτῇ καὶ
Κλαύδιος Αιλιανός Varia historia Book 2, sec. 18, line 4
τῇ μὲν δεξιᾷ τῶν μαχαιρίων τῶν παρακειμένων ἓν

ἔλαβε, τῇ δὲ ἑτέρᾳ τὸν μέγιστον τῶν ἄρτων προσειλ-
κύσατο, καὶ ἐπιθεὶς ἐπ' αὐτὸν τῶν κρεῶν, εἶτα τέ-
μνων ἤσθιεν ἀφειδῶς. ἅπερ ἀκούσαντες οἱ μάγοι δύο
ταῦτα ἐμαντεύσαντο, εὐετηρίαν τὴν ἐξ ὡρῶν καὶ εὐ-
φορίαν τὴν παρὰ τὸν τῆς ἀρχῆς αὐτοῦ χρόνον καὶ
πολλοὺς φόνους. καὶ οὐ διεψεύσαντο.
Τιμόθεος ὁ Κώνωνος ὁ στρατηγὸς τῶν Ἀθη-
ναίων ἀποστάς ποτε τῶν δείπνων τῶν πολυτελῶν
καὶ τῶν ἑστιάσεων τῶν στρατηγικῶν ἐκείνων παρα-
ληφθεὶς ὑπὸ Πλάτωνος ἐς τὸ ἐν Ἀκαδημείᾳ συμ-
πόσιον καὶ ἑστιαθεὶς ἀφελῶς ἅμα καὶ μουσικῶς ἔφη
πρὸς τοὺς οἰκείους ἐπανελθὼν ὅτι ἄρα οἱ παρὰ Πλά-
τωνι δειπνοῦντες καὶ τῇ ὑστεραίᾳ καλῶς διάγουσιν.
ἐκ δὴ τούτου διέβαλλε Τιμόθεος τὰ πολυτελῆ δεῖπνα
καὶ φορτικὰ ὡς πάντως ἐς τὴν ὑστεραίαν οὐκ εὐφραί-
νοντα. λόγος δὲ καὶ ἐκεῖνος ἀδελφὸς τῷ προειρημένῳ
καὶ ταὐτὸν νοῶν, οὐ μὴν τὰ αὐτὰ λέγων περίεισιν,
ὅτι ἄρα τῇ ὑστεραίᾳ ὁ Τιμόθεος περιτυχὼν τῷ Πλά-
τωνι εἶπεν ‘ὑμεῖς, ὦ Πλάτων, εὖ δειπνεῖτε μᾶλλον
ἐς τὴν ὑστεραίαν ἢ ἐς τὴν παροῦσαν.’
177
αὐτῆς ἡμέρας ποτὲ καὶ κατὰ τὴν αὐτὴν ὥραν καὶ ἐν

Μεταποντίῳ ὤφθη ὑπὸ πολλῶν καὶ ἐν Κρότωνι
τῷ ἀγῶνι ἐξανιστάμενος, ἔνθα καὶ τῶν μηρῶν ὁ Πυ-
θαγόρας παρέφηνε τὸν ἕτερον χρυσοῦν. λέγει δὲ ὁ
αὐτὸς καὶ ὅτι ὑπὸ τοῦ Κόσα ποταμοῦ διαβαίνων προς-
ερρήθη· καὶ πολλούς φησιν ἀκηκοέναι τὴν πρός-
ρησιν ταύτην.
Ἀννίκερις ὁ Κυρηναῖος ἐπὶ ἱππείᾳ μέγα ἐφρόνει
καὶ ἁρμάτων ἐλάσει. καὶ οὖν ποτε καὶ ἐβουλήθη
Πλάτωνι ἐπιδείξασθαι τὴν τέχνην. ζεύξας οὖν τὸ
ἅρμα περιήλασεν ἐν Ἀκαδημείᾳ δρόμους παμπόλλους,
οὕτως ἀκριβῶς φυλάττων τοῦ δρόμου τὸν στοῖχον, ὡς
μὴ παραβαίνειν τὰς ἁρματοτροχίας, ἀλλ' ἀεὶ κατ'
αὐτῶν ἰέναι. οἱ μὲν οὖν ἄλλοι πάντες ὥσπερ εἰκὸς
ἐξεπλάγησαν, ὁ δὲ Πλάτων τὴν ὑπερβάλλουσαν αὐ-
τοῦ σπουδὴν διέβαλεν εἰπὼν ‘ἀδύνατόν ἐστι τὸν ἐς
μικρὰ οὕτω καὶ οὐδενὸς ἄξια τοσαύτην φροντίδα κα-
τατιθέμενον ὑπὲρ μεγάλων τινῶν σπουδάσαι· πᾶσαν
γὰρ αὐτῷ τὴν διάνοιαν ἐς ἐκεῖνα ἀποτεθεῖσαν ἀνάγκη
ὀλιγωρεῖν τῶν ὄντως θαυμάζεσθαι δικαίων.’
πολλάκις ἠκροᾶτο, καὶ κηλούμενος ἐκ τῶν λεγομένων

ἐπέλεγεν
εἰ μὴ ἐγὼ τάδε τόξα φαεινῷ ἐν πυρὶ θείην,
τοὺς αὐλοὺς αἰνιττόμενος, καὶ τρόπον τινὰ τὴν τέχνην
ἐκφαυλίζων παραβολῇ τῇ πρὸς φιλοσοφίαν.
Ὅτι Λάκωσι καὶ Ῥωμαίοις νόμος ἦν μὴ ἐξεῖναί
τινι ὀψωνεῖν μήτε ἃ βούλεται μήτε ὅσα βούλεται·
προσέταττον γὰρ διά τε τῶν ἄλλων σωφρονεῖν τοὺς
πολίτας καὶ διὰ τῆς τραπέζης οὐχ ἥκιστα.
Λόγος δέ τις διαρρεῖ καὶ οὗτος Ἀττικός, ὃς λέγει
πρότερον ἐν Ἀκαδημείᾳ μηδὲ γελάσαι ἐξουσίαν εἶναι·
ὕβρει γὰρ καὶ ῥᾳθυμίᾳ ἐπειρῶντο τὸ χωρίον ἄβατον
φυλάττειν.
Ἀριστοτέλης ὅτε ἀπέλιπε τὰς Ἀθήνας δέει τῆς
178
κρίσεως, πρὸς τὸν ἐρόμενον αὐτὸν ‘τίς ἐστιν ἡ τῶν

Ἀθηναίων πόλις;’ ἔφη παγκάλη· ἀλλ' ἐν αὐτῇ
ὄγχνη ἐπ' ὄγχνῃ γηράσκει, σῦκον δ' ἐπὶ σύκῳ,
τοὺς συκοφάντας λέγων. καὶ πρὸς τὸν ἐρόμενον διὰ
τί ἀπέλιπε τὰς Ἀθήνας, ἀπεκρίνατο ὅτι οὐ βούλεται
Ἀθηναίους δὶς ἐξαμαρτεῖν ἐς φιλοσοφίαν, τὸ περὶ
Σωκράτην πάθος αἰνιττόμενος καὶ τὸν καθ' ἑαυτὸν
Κλαύδιος Αιλιανός Varia historia

ὃ πρότερον αὐτὸς ἦν, τοῦτο ἐκεῖνον εἰργάσατο,

φυγάδα.
Συρακόσιοι δὲ ἐννέα τριήρεσι πρὸς ἑκατὸν καὶ
πεντήκοντα τὰς τῶν Καρχηδονίων παραταξάμενοι
κατὰ πολὺ ἐκράτησαν.
Πλάτων ὁ Ἀρίστωνος ἐν Ὀλυμπίᾳ συνεσκήνωσεν
ἀγνῶσιν ἀνθρώποις, καὶ αὐτὸς ὢν αὐτοῖς ἀγνώς.
οὕτως δὲ αὐτοὺς ἐχειρώσατο καὶ ἀνεδήσατο τῇ συνου-
σίᾳ, συνεστιώμενός τε αὐτοῖς ἀφελῶς καὶ συνδιη-
μερεύων ἐν πᾶσιν, ὡς ὑπερησθῆναι τοὺς ξένους τῇ
τοῦ ἀνδρὸς συντυχίᾳ. οὔτε δὲ Ἀκαδημείας ἐμέμνητο
οὔτε Σωκράτους· αὐτό γε μὴν τοῦτο ἐνεφάνισεν αὐ-
τοῖς, ὅτι καλεῖται Πλάτων. ἐπεὶ δὲ ἦλθον ἐς τὰς Ἀθή-
νας, ὑπεδέξατο αὐτοὺς εὖ μάλα φιλοφρόνως. καὶ οἱ
ξένοι ‘ἄγε’ εἶπον ‘ὦ Πλάτων, ἐπίδειξον ἡμῖν καὶ
τὸν ὁμώνυμόν σου, τὸν Σωκράτους ὁμιλητήν, καὶ ἐπὶ
τὴν Ἀκαδήμειαν ἥγησαι τὴν ἐκείνου, καὶ σύστησον
τῷ ἀνδρί, ἵνα τι καὶ αὐτοῦ ἀπολαύσωμεν.’ ὃ δὲ ἠρέμα
ὑπομειδιάσας, ὥσπερ οὖν καὶ εἰώθει, ‘ἀλλ' ἐγὼ’
φησίν ‘αὐτὸς ἐκεῖνός εἰμι.’ οἳ δὲ ἐξεπλάγησαν εἰ τὸν
ἄνδρα ἔχοντες μεθ' ἑαυτῶν τὸν τοσοῦτον ἠγνόησαν,
ἐδαπάνα, τὰ δὲ λοιπὰ ἐς τὴν ἀκολασίαν τὴν ἑαυτοῦ.

μύροις τε ἐρραίνετο αὐτῷ τὸ δάπεδον καὶ καθ' ἑκά-
στην ἔτους ὥραν τὰ ἐνακμάζοντα τῶν ἀνθῶν ὑπεσπεί-
ρετο αὐτῷ, ἵνα κατ' αὐτῶν βαδίζῃ. ἦν δὲ καὶ πρὸς
γυναῖκας ἀκόλαστος, καὶ νεανικοῖς ἔρωσιν ἐπεχείρει.
ἔμελε δὲ αὐτῷ καὶ καλῷ εἶναι εὐθετίζοντι τὴν τρίχα
καὶ ξανθιζομένῳ καὶ ὑπαλειφομένῳ τὸ πρόσωπον παιδ-
179
έρωτι. καὶ τοῖς ἄλλοις δὲ ἐχρίετο ἀλείμμασι, προς-

φιλοτιμούμενος τῇ ῥᾳθυμίᾳ.
Ὁ Πλάτων, νοσεροῦ χωρίου λεγομένου εἶναι τῆς
Ἀκαδημείας, καὶ συμβουλευόντων αὐτῷ τῶν ἰατρῶν
ἐς τὸ Λύκειον μετοικῆσαι, οὐκ ἠξίωσεν εἰπὼν ‘ἀλλ'
ἔγωγε οὐκ ἂν οὐδὲ ἐς τὰ τοῦ Ἄθω μετῴκησα ἂν ὑπὲρ
τοῦ μακροβιώτερος γενέσθαι.
Παρράσιος ὁ ζωγράφος ὅτι μὲν πορφυρίδα ἐφόρει
καὶ χρυσοῦν στέφανον περιέκειτο μαρτυροῦσι καὶ
ἄλλοι καὶ τὰ ἐπιγράμματα δὲ ἐπὶ πολλῶν εἰκόνων αὐ-
τοῦ· ἠγωνίσατο δέ ποτε ἐν Σάμῳ, συνέτυχε δὲ ἀν-
τιπάλῳ οὐ κατὰ πολὺ ἐνδεεστέρῳ αὐτοῦ εἶτα ἡττήθη.
τὸ δὲ ἐπίγραμμα ἦν αὐτῷ ὁ Αἴας ὑπὲρ τῶν ὅπλων
τῶν Ἀχιλλέως ἀγωνισάμενος πρὸς τὸν Ὀδυσσέα.
ἀκούοντος Διογένους· ὃ δὲ εἶπε ‘καὶ μὴν Μεσσήνιοι

καὶ οἱ βόες αὐτῶν ἀπολώλασι, καὶ ὑμεῖς αὐτῶν ἐστε
οἱ γείτονες.
Τῆς νυκτὸς ἤδη προηκούσης ἐπάνεισί ποτε ἀπὸ
δείπνου Σωκράτης. νεανίσκοι γοῦν ἀκόλαστοι προ-
μαθόντες ἐνελόχησαν ἐπανιόντα, δᾷδας ἔχοντες ἡμμέ-
νας καὶ Ἐριννύων πρόσωπα. ἔθος δὲ ἦν αὐτοῖς καὶ
ἄλλοις προσπαίζειν διὰ τὴν Σχολὴν τὴν ἐπὶ τὰ χείρω.
οὓς ἰδὼν ὁ Σωκράτης οὐ διεταράχθη, ἀλλ' ἐπιστὰς
ἠρώτα οἷα καὶ τοὺς ἄλλους ἢ ἐν Λυκείῳ ἢ ἐν Ἀκαδημείᾳ.
Ἑορτῆς οὔσης παρὰ τοῖς Ἀθηναίοις ἐφιλοτιμήσατο
Ἀλκιβιάδης δῶρα πολλὰ πέμψαι τῷ Σωκράτει. τῆς
οὖν Ξανθίππης καταπλαγείσης καὶ τὸν Σωκράτην λα-
βεῖν αὐτὰ ἀξιούσης, ὃ δὲ ἔφη ‘ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς τῇ φι-
λοτιμίᾳ τῇ τοῦ Ἀλκιβιάδου παραταξώμεθα μὴ λαβεῖν
τὰ πεμφθέντα ἀντιφιλοτιμησάμενοι.’ ἐπεὶ δέ τις ἔφη
πρὸς αὐτὸν ὅτι μέγα ἐστὶν ὧν ἐπιθυμεῖ τις τούτων
τυχεῖν, ὃ δὲ ‘ἀλλὰ μεῖζόν ἐστι τὸ μηδὲ ἐπιθυμεῖν τὴν
ἀρχήν.’
γόντων ἀνάγκην ἀπέκτειναν τοὺς δανειστάς.

Ἐστασίασάν ποτε πρὸς ἀλλήλους οἱ Χῖοι, ἀνδρειό-
180
τατα νοσήσαντες νόσον ταύτην βαρυτάτην. ἀνὴρ οὖν

ἐν αὐτοῖς πολιτικὸς τὴν φύσιν πρὸς τοὺς σπουδάζοντας
τῶν ἑταίρων πάντας ἐκβάλλειν τοὺς ἐναντίους ‘μηδα-
μῶς’ ἔφη· ‘ἀλλ' ἐπεὶ κεκρατήκαμεν, ὑπολειπώμεθά
τινας, ἵνα μὴ τοῦ χρόνου προϊόντος, οὐκ ἔχοντες ἀντι-
πάλους, ἡμῖν αὐτοῖς ἀρξώμεθα πολεμεῖν.’ καὶ εἰπὼν
ἔπεισε· καὶ γὰρ ἔδοξε καλῶς λέγειν, ἐπεὶ οὕτως
ἔλεγεν.
Ἀρκεσίλαον τὸν ἐξ Ἀκαδημείας Ἀνταγόρας ὁ ποιη-
τὴς ἐλοιδορεῖτο προσφθαρεὶς αὐτῷ, καὶ ταῦτα ἐν τῇ
ἀγορᾷ· ὃ δὲ σφόδρα μεγαλοφρόνως, ἔνθα ἑώρα μά-
λιστα συνεστῶτας πολλούς, ἐνταῦθα ἐπορεύετο δια-
λεγόμενος, ἵνα ὁ λοιδορῶν ἐν πλείοσιν ἀσχημονῇ.
οἱ γοῦν ἀκούοντες ἀπεστρέφοντο καὶ μανίαν ἐπεκά-
λουν τῷ Ἀνταγόρᾳ.
Κλαύδιος Αιλιανός . Frag. .86, line 5
De Clearcho Pontico.
καὶ Κλέαρχος ὁ Ποντικὸς νέος ὢν ἐς Ἀθήνας

ἀφίκετο ἀκοῦσαι Πλάτωνος. καὶ λέγων φιλοσοφίας
διψῆν ὀλίγα οἱ συγγενόμενος (ἦν γὰρ θεοῖς ἐχθρὸς)
ὄναρ ὁρᾷ ὅδε ὁ Κλέαρχος γυναῖκά τινα λέγουσαν πρὸς
αὐτὸν ‘ἄπιθι τῆς Ἀκαδημείας καὶ φεῦγε φιλοσοφίαν·
οὐ γάρ σοι θέμις ἐπαυρέσθαι αὐτῆς· ὁρᾷ γὰρ πρός
σε ἔχθιστον.’ ὧν ἀκούσας ἐπάνεισιν ἐς τὴν Ἡρα-
κλείαν. φθόνῳ δὲ ἐπικλυσθεὶς ἐκπλεῖ τῆς οἴκοθεν, καὶ
φυγὰς ἀλώμενος ἔρχεται πρὸς Μιθριδάτην, καὶ στρα-
τοπεδευόμενος παρ' αὐτῷ ἐπῃνεῖτο. οὐ μὴν μετὰ
μακρὸν ἐκπίπτουσιν οἱ Ἡρακλεῶται ἐς στάσιν βαρεῖαν,
εἶτα ἐπανελθεῖν ἐς φιλίαν καὶ συμβάσεις βουλόμενοι
προαιροῦνται ἔφορον τῆς αὖθις ὁμονοίας τὸν Κλέαρ-
χον. ἐπειδὴ δὲ κλητὸς παρεγένετο, καταλύσας ἔν
τινι τῶν σταθμῶν τῶν διὰ τῆς ὁδοῦ ὄναρ ὁρᾷ
Απολλόδωρος γραμματικός Frag. .32, line 2
Ἑρμῆν, κἀκεῖθεν σχεῖν τὸ λεχθὲν ἐπίθετον.

Eustath. ex Steph. Byz. v.:
Κυλλήνη, ὄρος Ἀρκαδίας, σταδίων ἐννέα παρὰ πό-
181
δας ὀγδοήκοντα, ἀπὸ Κυλλήνης Ναΐδος νύμφης.

Ἐν τούτῳ δέ φασι τῷ ὄρει τοὺς κοττύ-
φους λευκοὺς γίγνεσθαι, ἄλλοθι δὲ μηδαμῆ, καὶ φωνὰς
ποικίλας προΐεσθαι· θηρεύεσθαι δὲ πρὸς τὴν σελήνην·
τῆς δὲ ἡμέρας εἴ τις ἐπιχειροίη, σφόδρα δυσθηράτους
εἶναι.
Schol. Sophoclis Oed. Colon. 57: [Τιτὰν Προ-
μηθεὺς] Περὶ τοῦ τὸν Προμηθέα περὶ τὴν Ἀκαδημίαν
καὶ τὸν Κολωνὸν ἱδρῦσθαι, Ἀπολλόδωρος γράφει οὕτω
τῇ π[ερὶ θεῶν?]· «Συντιμᾶται δὲ καὶ ἐν Ἀκαδημίᾳ τῇ
Ἀθηνᾷ, καθάπερ ὁ Ἥφαιστος. Καὶ ἔστιν αὐτῷ πα-
λαιὸν ἵδρυμα, καὶ ναὸς ἐν τῷ τεμένει τῆς θεοῦ.
Δείκνυται δὲ καὶ βάσις ἀρχαία κατὰ τὴν εἴσοδον, ἐν ᾗ
τοῦ τε Προμηθέως ἐστὶ τύπος καὶ τοῦ Ἡφαίστου. Πε-
ποίηται δὲ, ὡς καὶ Λυσιμαχίδης φησὶν, ὁ μὲν Προ-
μηθεὺς πρῶτος καὶ πρεσβύτερος, ἐν δεξιᾷ σκῆπτρον
ἔχων, ὁ δὲ Ἥφαιστος, νέος καὶ δεύτερος· καὶ βωμὸς
ἀμφοῖν κοινός ἐστιν ἐν τῇ βάσει ἀποτετυπωμένος.»
Κυλλήνη, ὄρος Ἀρκαδίας, σταδίων ἐννέα παρὰ πό-

δας ὀγδοήκοντα, ἀπὸ Κυλλήνης Ναΐδος νύμφης.
Ἐν τούτῳ δέ φασι τῷ ὄρει τοὺς κοττύ-
φους λευκοὺς γίγνεσθαι, ἄλλοθι δὲ μηδαμῆ, καὶ φωνὰς
ποικίλας προΐεσθαι· θηρεύεσθαι δὲ πρὸς τὴν σελήνην·
τῆς δὲ ἡμέρας εἴ τις ἐπιχειροίη, σφόδρα δυσθηράτους
εἶναι.
Schol. Sophoclis Oed. Colon. 57: [Τιτὰν Προ-
μηθεὺς] Περὶ τοῦ τὸν Προμηθέα περὶ τὴν Ἀκαδημίαν
καὶ τὸν Κολωνὸν ἱδρῦσθαι, Ἀπολλόδωρος γράφει οὕτω
τῇ π[ερὶ θεῶν?]· «Συντιμᾶται δὲ καὶ ἐν Ἀκαδημίᾳ τῇ
Ἀθηνᾷ, καθάπερ ὁ Ἥφαιστος. Καὶ ἔστιν αὐτῷ πα-
λαιὸν ἵδρυμα, καὶ ναὸς ἐν τῷ τεμένει τῆς θεοῦ.
Δείκνυται δὲ καὶ βάσις ἀρχαία κατὰ τὴν εἴσοδον, ἐν ᾗ
τοῦ τε Προμηθέως ἐστὶ τύπος καὶ τοῦ Ἡφαίστου. Πε-
ποίηται δὲ, ὡς καὶ Λυσιμαχίδης φησὶν, ὁ μὲν Προ-
μηθεὺς πρῶτος καὶ πρεσβύτερος, ἐν δεξιᾷ σκῆπτρον
ἔχων, ὁ δὲ Ἥφαιστος, νέος καὶ δεύτερος· καὶ βωμὸς
ἀμφοῖν κοινός ἐστιν ἐν τῇ βάσει ἀποτετυπωμένος.»
Idem ibid. v. 58: [Χαλκόπους ὀδός.] Ὡς οὕτω τι-
νὸς καλουμένου τόπου ἐν τῷ ἱερῷ, χαλκόποδος ὀδοῦ.
182
Φησὶ δὲ Ἀπολλόδωρος δι' αὐτοῦ κατάβασιν εἶναι εἰς

ᾍδου. Καὶ Ἴστρος δὲ μνημονεύει τοῦ χαλκοῦ ὀδοῦ καὶ
Ἀστυδάμας. Καί τις τῶν χρησμοποιῶν φησι «Βοιω-
τοὶ δ' ἵπποιο ποτιστείχουσι Κολωνὸν, Ἔνθα λίθος τρικάρανος ἔχει καὶ
χάλκεος οὐδός.»
Idem ibid. v. 705: [Κύκλος λεύσσει νιν Μο-
ρίου Διός] Μόριον Δία εἶπε τὸν ἐπόπτην τῶν μορίων
ἐλαιῶν. Καὶ ἔστιν ὁ λεγόμενος Μόριος Ζεὺς [περὶ Ἀκαδημίαν], ὥς φησιν
Ἀπολλόδωρος· «Περὶ Ἀκαδημίαν
ἐστὶν ὅ, τε τοῦ Καταιβάτου Διὸς βωμὸς, ὃν καὶ Μό-
ριον καλοῦσι, τῶν ἐκεῖ μορίων παρὰ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς
ἱερὸν ἱδρυμένων.»
Schol. Apollonii I, 599: Ὄλυμποι δέ εἰσιν ἕξ·
Μακεδονίας, Θεσσαλίας, ἐν ᾧ καὶ Ὀλύμπιά φησιν
Ἀπολλόδωρος ἄγεσθαι, Μυσίας, Κιλικίας, Ἤλιδος,
Ἀρκαδίας.
Αππιανός Mithridatica Sec. 121, line 3
εἴργαστο ἐκ λίθου μεγάλου τε καὶ τετραγώνου, Περίκλειον

ἔργον, ὅτε τοῖς Ἀθηναίοις ἐπὶ Πελοποννησίους στρατηγῶν
καὶ τὴν ἐλπίδα τῆς νίκης ἐν τῷ Πειραιεῖ τιθέμενος μᾶλλον
αὐτὸν ἐκρατύνατο. Σύλλας δὲ καὶ τοιοῖσδε οὖσι τοῖς
τείχεσιν εὐθὺς ἐπῆγε τὰς κλίμακας καὶ πολλὰ μὲν ἔδρα,
πολλὰ δ' ἀντέπασχεν, ἰσχυρῶς τῶν Καππαδοκῶν αὐτὸν
ἀμυνομένων, ἔστε κάμνων ἐς Ἐλευσῖνα καὶ Μέγαρα
ἀνεχώρει καὶ μηχανὰς ἐπὶ τὸν Πειραιᾶ συνεπήγνυτο καὶ
χῶμα αὐτῷ προσχοῦν ἐπενόει. τέχναι μὲν δὴ καὶ παρασκευὴ
πᾶσα αὐτῷ καὶ σίδηρος καὶ καταπέλται καὶ εἴ τι τοιουτό-
τροπον ἄλλο, ἐκ Θηβῶν ἐκομίζετο, ὕλην δὲ τῆς Ἀκαδημίας
ἔκοπτε καὶ μηχανὰς εἰργάζετο μεγίστας τά τε μακρὰ
σκέλη καθῄρει, λίθους καὶ ξύλα καὶ γῆν ἐς τὸ χῶμα
μεταβάλλων. δύο δ' ἐκ τοῦ Πειραιῶς Ἀττικοὶ θερά-
ποντες, αἱρούμενοι τὰ Ῥωμαίων ἢ σφίσιν αὐτοῖς καταφυγήν,
εἴ τι γίγνοιτο, προορώμενοι, πεσσοῖς ἐκ μολύβδου
πεποιημένοις ἐγγράφοντες αἰεὶ τὸ γιγνόμενον ἐς τοὺς
Ῥωμαίους ἠφίεσαν ἀπὸ σφενδόνης. καὶ τοῦδε γιγνομένου
τε συνεχῶς καὶ ἐς γνῶσιν ἐλθόντος Σύλλας, τοῖς ἐσφεν-
183
δονημένοις προσέχων, εὗρε γεγραμμένον ὅτι “τῆς ἐπιούσης

ἐκ μετώπου πεζοὶ κατὰ τοὺς ἐργαζομένους ἐκδραμοῦνται
Κλήμης Αλεξανδρινός Protrepticus

Ch. 3, sec. 44, subsec. 2, line 5
τὸν χρησμόν· τοῦτον ἐπὶ τῆς πυρᾶς δοκιμάσεις.

Ὅθεν ἔπεισί μοι θαυμάζειν τίσι ποτὲ φαντασίαις
ἀπαχθέντες οἱ πρῶτοι πεπλανημένοι δεισιδαιμονίαν ἀνθρώ-
ποις κατήγγειλαν, δαίμονας ἀλιτηρίους νομοθετοῦντες σέβειν,
εἴτε Φορωνεὺς ἐκεῖνος ἦν εἴτε Μέροψ εἴτε ἄλλος τις, οἳ
νεὼς καὶ βωμοὺς ἀνέστησαν αὐτοῖς, πρὸς δὲ καὶ θυσίας
παραστῆσαι πρῶτοι μεμύθευνται. Καὶ γὰρ δὴ καὶ κατὰ
χρόνους ὕστερον ἀνέπλαττον θεούς, οἷς προσκυνοῖεν. Ἀμέλει
τὸν Ἔρωτα τοῦτον ἐν τοῖς πρεσβυτάτοις τῶν θεῶν εἶναι
λεγόμενον ἐτίμα πρότερον οὐδὲ εἷς πρὶν ἢ Χάρμον μειράκιόν
τι ἑλεῖν καὶ βωμὸν ἱδρύσασθαι ἐν Ἀκαδημίᾳ χαριστήριον
ἐπιτελοῦς γενομένης ἐπιθυμίας· καὶ τῆς νόσου τὴν ἀσέλγειαν
Ἔρωτα κεκλήκασι, θεοποιοῦντες ἀκόλαστον ἐπιθυμίαν.
Ἀθηναῖοι δὲ οὐδὲ τὸν Πᾶνα ᾔδεσαν ὅστις ἦν, πρὶν ἢ Φιλιπ-
πίδην εἰπεῖν αὐτοῖς. Εἰκότως ἄρα ἀρχήν ποθεν ἡ δεισιδαι-
μονία λαβοῦσα κακίας ἀνοήτου γέγονε πηγή· εἶτα δὲ μὴ
ἀνακοπεῖσα, ἀλλ' εἰς ἐπίδοσιν ἐλθοῦσα καὶ πολλὴ δὴ ῥυεῖσα,
δημιουργὸς πολλῶν καθίσταται δαιμόνων, ἑκατόμβας θύουσα
καὶ πανηγύρεις ἐπιτελοῦσα καὶ ἀγάλματα ἀνιστᾶσα καὶ
νεὼς ἀνοικοδομοῦσα, τοὺς δή – οὐ γὰρ οὐδὲ τούτους σιωπή-
σομαι, πρὸς δὲ καὶ αὐτοὺς ἐξελέγξω –
Κλήμης Αλεξανδρινός Στρωματεύς. Book 1, ch. 14, sec. 63, subsec. 5,

line 1
ἡ μὲν ἐν Μεταποντίῳ τῆς Ἰταλίας ἡ κατὰ Πυθαγόραν φιλοσοφία ἡ

Ἰταλικὴ κατεγήρασεν.
Ἀναξίμανδρος δὲ Πραξιάδου Μιλήσιος Θαλῆν διαδέχεται, τοῦτον
δὲ Ἀναξιμένης Εὐρυστράτου Μιλήσιος, μεθ' ὃν Ἀναξαγόρας Ἡγησι-
βούλου Κλαζομένιος. οὗτος μετήγαγεν ἀπὸ τῆς Ἰωνίας Ἀθήναζε τὴν
διατριβήν. τοῦτον διαδέχεται Ἀρχέλαος, οὗ Σωκράτης διήκουσεν.
ἐκ δ' ἄρα τῶν ἀπέκλινε λαοξόος, ἐννομολέσχης.
Ἑλλήνων ἐπαοιδός,
ὁ Τίμων φησὶν ἐν τοῖς Σίλλοις διὰ τὸ ἀποκεκλικέναι ἀπὸ τῶν φυσι-
κῶν ἐπὶ τὰ ἠθικά. Σωκράτους δὲ ἀκούσας Ἀντισθένης μὲν ἐκύνισε,
184
Πλάτων δὲ εἰς τὴν Ἀκαδημίαν ἀνεχώρησε. παρὰ Πλάτωνι Ἀριστο-

τέλης φιλοσοφήσας μετελθὼν εἰς τὸ Λύκειον κτίζει τὴν Περιπατη-
τικὴν αἵρεσιν. τοῦτον διαδέχεται Θεόφραστος, ὃν Στράτων, ὃν
Λύκων, εἶτα Κριτόλαος, εἶτα Διόδωρος. Σπεύσιππος δὲ Πλάτωνα
διαδέχεται, τοῦτον δὲ Ξενοκράτης, ὃν Πολέμων. Πολέμωνος δὲ
ἀκουσταὶ Κράτης τε καὶ Κράντωρ, εἰς οὓς ἡ ἀπὸ Πλάτωνος κατέ-
ληξεν ἀρχαία Ἀκαδημία. Κράντορος δὲ μετέσχεν Ἀρκεσίλαος, ἀφ' οὗ
μέχρι Ἡγησίνου ἤνθησεν Ἀκαδημία ἡ μέση. εἶτα Καρνεάδης διαδέχεται
Ἡγησίνουν καὶ οἱ ἐφεξῆς· Κράτητος δὲ Ζήνων ὁ Κιτιεὺς ὁ τῆς
Στωϊκῆς ἄρξας αἱρέσεως γίνεται μαθητής. τοῦτον διαδέχεται Κλε-
άνθης, ὃν Χρύσιππος καὶ οἱ μετ' αὐτόν.

line 4

Τῆς δὲ Ἐλεατικῆς ἀγωγῆς Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος κατάρχει,
ὅν φησι Τίμαιος κατὰ Ἱέρωνα τὸν Σικελίας δυνάστην καὶ Ἐπίχαρμον
τὸν ποιητὴν γεγονέναι, Ἀπολλόδωρος δὲ κατὰ τὴν τεσσαρακοστὴν
ὀλυμπιάδα γενόμενον παρατετακέναι ἄχρι τῶν Δαρείου τε καὶ Κύρου
χρόνων. Παρμενίδης τοίνυν Ξενοφάνους ἀκουστὴς γίνεται, τούτου
δὲ Ζήνων, εἶτα Λεύκιππος, εἶτα Δημόκριτος. Δημοκρίτου δὲ ἀκουσταὶ

line 2
γιστα καὶ κυριώτατα, οὐχ οἷόν τε ὄντα ὑπερβαίνειν. πρὸς τούτοις ἔτι
Παναίτιος τὸ ζῆν κατὰ τὰς δεδομένας ἡμῖν ἐκ φύσεως ἀφορμὰς τέλος
185
ἀπεφήνατο· ἐπὶ πᾶσί τε ὁ Ποσειδώνιος τὸ ζῆν θεωροῦντα τὴν τῶν

ὅλων ἀλήθειαν καὶ τάξιν καὶ συγκατασκευάζοντα αὐτὴν κατὰ τὸ δυ-
νατόν, κατὰ μηδὲν ἀγόμενον ὑπὸ τοῦ ἀλόγου μέρους τῆς ψυχῆς.
τινὲς δὲ τῶν νεωτέρων Στωϊκῶν οὕτως ἀπέδοσαν, τέλος εἶναι τὸ
ζῆν ἀκολούθως τῇ τοῦ ἀνθρώπου κατασκευῇ. τί δή σοι Ἀρίστωνα ἂν
καταλέγοιμι; τέλος οὗτος εἶναι τὴν ἀδιαφορίαν ἔφη, τὸ δὲ ἀδιάφορον
ἁπλῶς ἀδιάφορον ἀπολείπει· ἢ τὰ Ἡρίλλου εἰς μέσον παράγοιμι; τὸ
κατ' ἐπιστήμην ζῆν τέλος εἶναι τίθησιν Ἥριλλος. τοὺς γὰρ ἐκ τῆς
Ἀκαδημίας νεωτέρους ἀξιοῦσί τινες τέλος ἀποδιδόναι τὴν ἀσφαλῆ
πρὸς τὰς φαντασίας ἐποχήν. ναὶ μὴν Λύκων ὁ Περιπατητικὸς τὴν
ἀληθινὴν χαρὰν τῆς ψυχῆς τέλος ἔλεγεν εἶναι, ὡς Λεύκιμος τὴν
ἐπὶ τοῖς καλοῖς. Κριτόλαος δέ, ὁ καὶ αὐτὸς Περιπατητικός, τελειό-
τητα ἔλεγεν κατὰ φύσιν εὐροοῦντος βίου, τὴν ἐκ τῶν τριῶν γενῶν
συμπληρουμένην τριγενικὴν τελειότητα μηνύων.
Οὔκουν ἐπὶ τούτοις ἀρκουμένους καταπαυστέον, φιλοτιμητέον δὲ
ὡς ἔνι μάλιστα καὶ τὰ πρὸς τῶν φυσικῶν δογματιζόμενα περὶ τοῦ
προκειμένου παραθέσθαι. Ἀναξαγόραν μὲν γὰρ τὸν Κλαζομένιον τὴν
θεωρίαν φάναι τοῦ βίου τέλος εἶναι καὶ τὴν ἀπὸ ταύτης ἐλευθερίαν
λέγουσιν Ἡρακλειτόν τε τὸν Ἐφέσιον τὴν εὐαρέστησιν. Πυθαγόραν
Επίκτητος. Dissertationes ab Arriano digestae Book 1, ch. 5, sec. t, line 1
εʹ. Πρὸς τοὺς Ἀκαδημαικούς.
Ἄν τις, φησίν, ἐνίστηται πρὸς τὰ ἄγαν ἐκφανῆ,

πρὸς τοῦτον οὐ ῥᾴδιόν ἐστιν εὑρεῖν λόγον, δι' οὗ
μεταπείσει τις αὐτόν. τοῦτο δ' οὔτε παρὰ τὴν ἐκείνου
γίνεται δύναμιν οὔτε παρὰ τὴν τοῦ διδάσκοντος ἀσθέ-
νειαν, ἀλλ' ὅταν ἀπαχθεὶς ἀπολιθωθῇ, πῶς ἔτι χρήσηταί
τις αὐτῷ διὰ λόγου;
Ἀπολιθώσεις δ' εἰσὶ διτταί· ἡ μὲν τοῦ νοητικοῦ ἀπο-
λίθωσις, ἡ δὲ τοῦ ἐντρεπτικοῦ, ὅταν τις παρατεταγμένος
ᾖ μὴ ἐπινεύειν τοῖς ἐναργέσι μηδ' ἀπὸ τῶν μαχομένων
ἀφίστασθαι. οἱ δὲ πολλοὶ τὴν μὲν σωματικὴν ἀπονέκρω
Επίκτητος. Dissertationes ab Arriano digestae Book 1, ch. 27, sec. 2, line

4
ὁ δὲ Σωκράτης ἔλεγεν ἀνεξέταστον βίον μὴ ζῆν.

186
κζʹ. Ποσαχῶς αἱ φαντασίαι γίνονται καὶ τίνα

πρόχειρα πρὸς αὐτὰς βοηθήματα
παρασκευαστέον.
Τετραχῶς αἱ φαντασίαι γίνονται ἡμῖν· ἢ γὰρ ἔστι

τινὰ καὶ οὕτως φαίνεται ἢ οὐκ ὄντα οὐδὲ φαίνεται
ὅτι ἔστιν ἢ ἔστι καὶ οὐ φαίνεται ἢ οὐκ ἔστι καὶ φαί-
νεται. λοιπὸν ἐν πᾶσι τούτοις εὐστοχεῖν ἔργον ἐστὶ τοῦ
πεπαιδευμένου. ὅ τι δ' ἂν ᾖ τὸ θλῖβον, ἐκείνῳ δεῖ
προσάγειν τὴν βοήθειαν. εἰ σοφίσματα ἡμᾶς Πυρρώνεια
καὶ Ἀκαδημαικὰ τὰ θλίβοντά ἐστιν, ἐκείνοις προσάγω-
μεν τὴν βοήθειαν· εἰ αἱ τῶν πραγμάτων πιθανότητες,
καθ' ἃς φαίνεταί τινα ἀγαθὰ οὐκ ὄντα, ἐκεῖ τὴν βοή-
θειαν ζητῶμεν· εἰ ἔθος ἐστὶ τὸ θλῖβον, πρὸς ἐκεῖνο
τὴν βοήθειαν ἀνευρίσκειν πειρατέον. τί οὖν πρὸς ἔθος
ἔστιν εὑρίσκειν βοήθημα; τὸ ἐναντίον ἔθος. ἀκούεις
τῶν ἰδιωτῶν λεγόντων ‘τάλας ἐκεῖνος, ἀπέθανεν· ἀπώ-
λετο ὁ πατὴρ αὐτοῦ, ἡ μήτηρ· ἐξεκόπη, ἀλλὰ καὶ ἄωρος
καὶ ἐπὶ ξένης’. ἄκουσον τῶν ἐναντίων λόγων, ἀπόσπα-
σον σεαυτὸν τούτων τῶν φωνῶν, ἀντίθες τῷ ἔθει τὸ
ἐναντίον ἔθος. πρὸς τοὺς σοφιστικοὺς λόγους τὰ λογικὰ
Επίκτητος. Dissertationes ab Arriano digestae Book 1, ch. 27, sec. 15,

line 1
θρωπος μὴ ὑπομένειν ἀφαιρεῖσθαι τοῦ ἀγαθοῦ, μὴ ὑπο-

μένειν περιπίπτειν τῷ κακῷ. εἶτα τὸ τελευταῖον, ὅταν
μήτε τὰ πράγματα μεταθεῖναι δυνηθῶ μήτε τὸν ἐμπο-
δίζοντα ἐκτυφλῶσαι, κάθημαι καὶ στένω καὶ ὃν δύναμαι
λοιδορῶ, τὸν Δία καὶ τοὺς θεοὺς τοὺς ἄλλους· εἰ γὰρ
μὴ ἐπιστρέφονταί μου, τί ἐμοὶ καὶ αὐτοῖς; ‘ναί· ἀλλ'
ἀσεβὴς ἔσῃ’. τί οὖν μοι χεῖρον ἔσται, ὧν ἔστι μοι νῦν;
τὸ σύνολον ἐκείνου μεμνῆσθαι, ὅτι, ἐὰν μὴ ἐν τῷ αὐτῷ
ᾖ τὸ εὐσεβὲς καὶ συμφέρον, οὐ δύναται σωθῆναι τὸ εὐ-
σεβὲς ἔν τινι. ταῦτα οὐ δοκεῖ ἐπείγοντα;
Ἐρχέσθω καὶ ἀπαντάτω Πυρρώνειος καὶ Ἀκαδημαι-
κός. ἐγὼ μὲν γὰρ τὸ ἐμὸν μέρος οὐκ ἄγω Σχολὴν πρὸς
ταῦτα οὐδὲ δύναμαι συνηγορῆσαι τῇ συνηθείᾳ. εἰ καὶ
περὶ ἀγριδίου πραγμάτιον εἶχον, ἄλλον ἂν παρεκάλεσα
τὸν συνηγορήσοντα· τίνι οὖν ἀρκοῦμαι κατὰ τὸν τόπον;
πῶς μὲν αἴσθησις γίνεται, π[ρ]ότερον δι' ὅλων ἢ ἀπὸ
187
μέρους, ἴσως οὐκ οἶδα ἀπολογίσασθαι, ταράσσει δέ με

ἀμφότερα. ὅτι δ' ἐγὼ καὶ σὺ οὐκ ἐσμὲν οἱ αὐτοί, λίαν
ἀκριβῶς οἶδα. πόθεν τοῦτο; οὐδέποτε καταπίνειν τι
θέλων ἐκεῖ φέρω τὸν ψωμόν, ἀλλ' ὧδε· οὐδέποτ' ἄρτον
θέλων λαβεῖν τὸ σάρον ἔλαβον, ἀλλ' ἀεὶ ἐπὶ τὸν ἄρτον
Επίκτητος. Dissertationes ab Arriano digestae Book 2, ch. 20, sec. t, line

1
πλοῦτός ἐστιν ἐφ' ἡμῖν οὔθ' ὑγίεια οὔτε δόξα οὔτε ἄλλο
τι ἁπλῶς πλὴν ὀρθὴ χρῆσις φαντασιῶν. τοῦτο ἀκώλυτον
φύσει μόνον, τοῦτο ἀνεμπόδιστον. διὰ τί οὖν οὐκ ἀνύετε;
εἴπατέ μοι τὴν αἰτίαν. ἢ γὰρ παρ' ἐμὲ γίνεται ἢ παρ'
ὑμᾶς ἢ παρὰ τὴν φύσιν τοῦ πράγματος. αὐτὸ τὸ πρᾶγμα
ἐνδεχόμενον καὶ μόνον ἐφ' ἡμῖν. λοιπὸν οὖν ἢ παρ' ἐμέ
ἐστιν ἢ παρ' ὑμᾶς ἤ, ὅπερ ἀληθέστερον, παρ' ἀμφοτέρους.
τί οὖν; θέλετε ἀρξώμεθά ποτε τοιαύτην ἐπιβολὴν κομί-
ζειν ἐνταῦθα; τὰ μέχρι νῦν ἀφῶμεν. ἀρξώμεθα μόνον,
πιστεύσατέ μοι, καὶ ὄψεσθε.
κʹ. Πρὸς Ἐπικουρείους καὶ Ἀκαδημαικούς.
Τοῖς ὑγιέσι καὶ ἐναργέσιν ἐξ ἀνάγκης καὶ οἱ ἀντιλέ-

γοντες προσχρῶνται. καὶ σχεδὸν τοῦτο μέγιστον ἄν τις
ποιήσαιτο τεκμήριον τοῦ ἐναργές τι εἶναι, τὸ ἐπάναγκες
εὑρίσκεσθαι καὶ τῷ ἀντιλέγοντι συγχρήσασθαι αὐτῷ·
οἷον εἴ τις ἀντιλέγοι τῷ εἶναί τι καθολικὸν ἀληθές,
δῆλον ὅτι τὴν ἐναντίαν ἀπόφασιν οὗτος ὀφείλει ποι-
ήσασθαι· οὐδέν ἐστι καθολικὸν ἀληθές. ἀνδρά-
ποδον, οὐδὲ τοῦτο. τί γὰρ ἄλλο ἐστὶ τοῦτο ἢ οἷον εἴ
τι ἔστι καθολικόν, ψεῦδός ἐστιν; πάλιν ἄν τις
Επίκτητος. Dissertationes ab Arriano digestae Book 2, ch. 20, sec. 5, line

3
ήσασθαι· οὐδέν ἐστι καθολικὸν ἀληθές. ἀνδρά-

ποδον, οὐδὲ τοῦτο. τί γὰρ ἄλλο ἐστὶ τοῦτο ἢ οἷον εἴ
τι ἔστι καθολικόν, ψεῦδός ἐστιν; πάλιν ἄν τις
παρελθὼν λέγῃ ‘γίγνωσκε, ὅτι οὐδέν ἐστι γνωστόν, ἀλλὰ
πάντα ἀτέκμαρτα’ ἢ ἄλλος ὅτι ‘πίστευσόν μοι καὶ ὠφε-
188
ληθήσῃ· οὐδὲν δεῖ ἀνθρώπῳ πιστεύειν’ ἢ πάλιν ἄλλος

’μάθε παρ' ἐμοῦ, ἄνθρωπε, ὅτι οὐδὲν ἐνδέχεται μαθεῖν·
ἐγώ σοι λέγω τοῦτο καὶ διδάξω σε, ἐὰν θέλῃς’· τίνι
οὖν τούτων διαφέρουσιν οὗτοι – τίνες ποτέ; – οἱ
Ἀκαδημαικοὺς αὑτοὺς λέγοντες; ‘ὦ ἄνθρωποι, συγκα-
τάθεσθε ὅτι οὐδεὶς συγκατατίθεται· πιστεύσατε ἡμῖν
ὅτι οὐδεὶς πιστεύει οὐδενί.’
Οὕτως καὶ Ἐπίκουρος, ὅταν ἀναιρεῖν θέλῃ τὴν φυ-
σικὴν κοινωνίαν ἀνθρώποις πρὸς ἀλλήλους, αὐτῷ τῷ
ἀναιρουμένῳ συγχρῆται. τί γὰρ λέγει; ‘μὴ ἐξαπα-
τᾶσθε, ἄνθρωποι, μηδὲ παράγεσθε μηδὲ δια-
πίπτετε· οὐκ ἔστι φυσικὴ κοινωνία τοῖς λογι-
κοῖς πρὸς ἀλλήλους· πιστεύσατέ μοι. οἱ δὲ τὰ
ἕτερα λέγοντες ἐξαπατῶσιν ὑμᾶς καὶ παραλογί-
ζονται.’ τί οὖν σοι μέλει; ἄφες ἡμᾶς ἐξαπατηθῆναι. μή

line 4
λους ἡ μανία καὶ ὁ οἶνος. οὕτως ἰσχυρόν τι καὶ ἀνίκη-

τόν ἐστιν ἡ φύσις ἡ ἀνθρωπίνη. πῶς γὰρ δύναται ἄμ-
πελος μὴ ἀμπελικῶς κινεῖσθαι, ἀλλ' ἐλαικῶς, ἢ ἐλαία
πάλιν μὴ ἐλαικῶς, ἀλλ' ἀμπελικῶς; ἀμήχανον, ἀδιανό-
ητον. οὐ τοίνυν οὐδ' ἄνθρωπον οἷόν τε παντελῶς ἀπ-
ολέσαι τὰς κινήσεις τὰς ἀνθρωπικὰς καὶ οἱ ἀποκοπτόμε-
νοι τάς γε προθυμίας τὰς τῶν ἀνδρῶν ἀποκόψασθαι οὐ
δύνανται. οὕτως καὶ Ἐπίκουρος τὰ μὲν ἀνδρὸς πάντ'
ἀπεκόψατο καὶ τὰ οἰκοδεσπότου καὶ πολίτου καὶ φίλου,
τὰς δὲ προθυμίας τὰς ἀνθρωπικὰς οὐκ ἀπεκόψατο· οὐ
γὰρ ἠδύνατο, οὐ μᾶλλον ἢ οἱ ἀταλαίπωροι Ἀκαδημαικοὶ
τὰς αἰσθήσεις τὰς αὑτῶν ἀποβαλεῖν ἢ ἀποτυφλῶσαι δύ-
νανται καίτοι τοῦτο μάλιστα πάντων ἐσπουδακότες.
Τίς ἢ ἀτυχίας; λαβών τις παρὰ τῆς φύσεως μέτρα
καὶ κανόνας εἰς ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας οὐ προσφιλο-
τεχνεῖ τούτοις προσθεῖναι καὶ προσεξεργάσασθαι τὰ
λείποντα, ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον, εἴ τι καὶ ἔχει γνωριστι-
κὸν τῆς ἀληθείας, ἐξαιρεῖν πειρᾶται καὶ ἀπολλύειν. τί
λέγεις, φιλόσοφε; τὸ εὐσεβὲς καὶ τὸ ὅσιον ποῖόν τί σοι
φαίνεται; ‘ἂν θέλῃς, κατασκευάσω ὅτι ἀγαθόν.’ ναὶ
κατασκεύασον, ἵν' οἱ πολῖται ἡμῶν ἐπιστραφέντες τι
189
Επίκτητος. Dissertationes ab Arriano digestae

εργητικόν’ καὶ οὕτως ἂν ηὐχαριστοῦμεν τῷ θεῷ ἐφ'

οἷς δεῖ εὐχαριστεῖν.
Νῦν δ' ἡμεῖς οὐκ ἴσμεν, ὅτι καὶ αὐτοὶ ἄλλον τρόπον
ὅμοιοι τοῖς πολλοῖς γινόμεθα. ἄλλος φοβεῖται, μὴ οὐκ
ἄρξῃ· σύ, μὴ ἄρξῃς. μηδαμῶς, ἄνθρωπε. ἀλλ' ὡς κατα-
γελᾷς τοῦ φοβουμένου μὴ ἄρξαι, οὕτως καὶ σαυτοῦ κα-
ταγέλα. οὐδὲν γὰρ διαφέρει ἢ διψῆν πυρέσσοντα ἢ ὡς
λυσσώδη ὑδροφόβον εἶναι. ἢ πῶς ἔτι δυνήσῃ εἰπεῖν τὸ
τοῦ Σωκράτους ‘εἰ ταύτῃ φίλον τῷ θεῷ, ταύτῃ
γινέσθω’; δοκεῖς, Σωκράτης εἰ ἐπεθύμει ἐν Λυκείῳ ἢ
ἐν Ἀκαδημείᾳ σχολάζειν καὶ διαλέγεσθαι καθ' ἡμέραν
τοῖς νέοις, εὐκόλως ἂν ἐστρατεύσατο ὁσάκις ἐστρατεύ-
σατο; οὐχὶ δ' ὠδύρετ' ἂν καὶ ἔστενεν ‘τάλας ἐγώ, νῦν
ἐνθάδ' ἀτυχῶ ἄθλιος δυνάμενος ἐν Λυκείῳ ἡλιάζε-
σθαι’; τοῦτο γάρ σου τὸ ἔργον ἦν, ἡλιάζεσθαι; οὐχὶ
δὲ τὸ εὐροεῖν, τὸ ἀκώλυτον εἶναι, τὸ ἀπαραπόδιστον;
καὶ πῶς ἂν ἔτι ἦν Σωκράτης, εἰ ταῦτα ὠδύρετο; πῶς
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 3, ch. 4, sec. a, line 2
πείθων δὲ τοῖς διηγήμασιν, ἀποδεικνὺς δὲ τεκμηρίοις

καὶ πίστεσιν καὶ εἰκάσμασιν, ἀναβιβαζόμενος δὲ καὶ μάρ-
τυρας τῶν πλουσίων τινὰς καὶ ἀξιόχρεων ἐν Ἀθηναίοις
δικασταῖς, κἂν τοῖς ἐπιλόγοις ἱκετεύων καὶ ἀντιβολῶν
καὶ δεόμενος καί που καὶ δάκρυα ἐν καιρῷ ἀφιείς,
καὶ μετὰ τοῦτο τελευτῶν τὴν Ξανθίππην ἀναβιβασά-
μενος κωκύουσαν, καὶ τὰ παιδία κλαυμυριζόμενα, διὰ
τούτων ἁπάντων μετεχειρίσατο τοὺς δικαστάς, καὶ
ἀπεψηφίσαντο αὐτοῦ, καὶ ᾤκτειραν, καὶ ἀφῆκαν;
Καλοῦ τοῦ νικηφόρου· ἦ που εἰς Λύκειον ὤσατο ἂν
Καὶ πῶς ἂν ἠνέσχετο φιλοσοφία σπάνιον τὸ πρὸς
ἑαυτὴν τοῦτον τὸν ἄνδρα; οὐ μᾶλλον ἢ παιδοτρίβης
ἐκ σταδίου ἀγωνιστὴν μύρῳ κεχρισμένον, ἀνιδρωτὶ
καὶ ἀκονιτὶ στεφανωθέντα, ἄπληκτον, καὶ ἄτρωτον,
καὶ μηδὲν ἴχνος ἀρετῆς ἔχοντα. Τίνος δ' ἂν καὶ εἵνεκα
ἀπελογήσατο Σωκράτης ἐπ' ἐκείνων τῶν Ἀθηναίων;
190
ὡς ἐπὶ δικαστῶν; ἀλλὰ ἄδικοι· ὡς ἐπὶ φρονίμων; ἀλλὰ

ἀνόητοι· ὡς ἐπὶ ἀγαθῶν; ἀλλὰ μοχθηροί· ὡς ἐπὶ εὐμε-
νῶν; ἀλλὰ ὠργίζοντο· ὡς ἐπὶ ὁμοίων;
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 11, ch. 6, sec. e, line 3
ἓν Διός, ἢ Ἀπόλλωνος, οὐ λοξὰ χρησμῳδοῦν οὐδὲ ἀμ-

φίβολα· ἠρόμην ἂν τὸν θεόν, οὐ τὸν Κροίσου λέβητα,
τοῦ βασιλέων ἀνοητοτάτου καὶ μαγείρων δυστυχεστάτου,
ἀλλ' οὐδὲ θαλάττης μέτρα, οὐδὲ ἀριθμὸν ψάμμου·
ἠμέλησα δ' ἂν καὶ τῶν σεμνῶν τούτων ἐρωτημάτων·
’ἐπίασιν Μῆδοι, πῶς φυλάξομαι;’ κἂν ὁ θεὸς μὴ
συμβουλεύῃ, τὰς τριήρεις ἔχω· ‘ἐπιθυμῶ Σικελίας, πῶς
λάβω;’ κἂν γὰρ ὁ θεὸς μὴ κωλύῃ, ἡ Σικελία πολλή·
ἐμοὶ δὲ σαφῶς ὁ Ἀπόλλων ἐκ Δελφῶν περὶ τοῦ Διὸς
ἀποκρινάσθω, ἢ ὁ Ζεὺς αὐτός· ὑπὲρ αὐτοῦ τίς; ἐξ
Ἀκαδημίας ὑποφήτης τοῦ θεοῦ, ἀνὴρ Ἀττικός, μαντι-
κός· ἀποκρίνεται δὲ ὧδε.
Τῇ τοῦ ἀνθρώπου ψυχῇ δύο ὀργάνων ὄντων πρὸς
σύνεσιν, τοῦ μὲν ἁπλοῦ, ὃν καλοῦμεν νοῦν, τοῦ δὲ
ποικίλου καὶ πολυμεροῦς καὶ πολυτρόπου, ἃς αἰσθή-
σεις καλοῦμεν, συνῆπται μὲν αὐτῶν ἡ ἐργασία, κεχώ-
ρισται δὲ ἡ οὐσία· ὡς δὲ ταῦτα πρὸς ἄλληλα ἔχει,
οὕτω κἀκεῖνα ὧν ἐστι ταῦτα ὄργανα· καὶ διαφέρει
νοητὸν καὶ αἰσθητόν, ὅσον νοῦς αἰσθήσεως. Ἔστιν δὲ
τούτων κατὰ μὲν τὴν ὁμιλίαν θἄτερον γνωριμώτερον,
τὸ αἰσθητόν· τὰ δὲ νοητὰ ἄγνωστα μὲν ταῖς ὁμιλίαις,
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 11, ch. 9, sec. c, line 1
μὴ ἄλλοτε ἄλλα· ὥστε εἴη ἂν ἐντελέστατος, ὁ νοῶν

ἀεί, καὶ πάντα, καὶ ἅμα.
Εἰ δὲ βούλει, τῇδε εἴκαζέ μοι τὸ λεγόμενον· τὸν
μὲν θεῖον νοῦν τῷ ὁρᾶν, τὸν δὲ ἀνθρώπινον τῷ λέ-
γειν· ὀφθαλμοῦ μὲν γὰρ βολὴ ὀξύτατον, ἀθρόως σπῶσα
τὴν αἴσθησιν τοῦ ὁρωμένου· λόγου δὲ ἐνέργεια ἔοικεν
σχολαίῳ βαδίσματι. Μᾶλλον δὲ ταύτῃ εἰκαζέσθω· ὁ
μὲν θεῖος νοῦς κατὰ τὴν περιβολὴν τοῦ ἡλίου πάντα
ἐφορᾷ τὸν ἐν γῇ τόπον ἀθρόως, ὁ δὲ ἀνθρώπινος κατὰ
τὴν πορείαν αὐτοῦ, ἄλλοτε ἄλλα μέρη τοῦ ὅλου ἐπι-
191
πορευομένου. Τοῦτον μὲν δὴ ὁ ἐξ Ἀκαδημίας ἡμῖν

ἄγγελος δίδωσιν πατέρα καὶ γεννητὴν τοῦ ξύμπαντος·
τούτου ὄνομα μὲν οὐ λέγει, οὐ γὰρ οἶδεν· οὐδὲ χρόαν
λέγει, οὐ γὰρ εἶδεν· οὐδὲ μέγεθος λέγει, οὐ γὰρ ἥψατο·
φύσεις αὗται, σαρκῶν καὶ ὀφθαλμῶν συνέσεις. Τὸ δὲ
θεῖον αὐτὸ ἀόρατον ὀφθαλμοῖς, ἄρρητον φωνῇ, ἀναφὲς
σαρκί, ἀπευθὲς ἀκοῇ, μόνῳ δὲ τῷ τῆς ψυχῆς καλλίστῳ
καὶ καθαρωτάτῳ καὶ νοερωτάτῳ καὶ κουφοτάτῳ καὶ
πρεσβυτάτῳ ὁρατὸν δι' ὁμοιότητα, καὶ ἀκουστὸν διὰ
συγγένειαν, ὅλον ἀθρόον ἀθρόᾳ συνέσει παραγινόμενον.
Ὥσπερ οὖν εἴ τις ἐπιθυμεῖ ἰδεῖν τὸν ἥλιον, οὐχὶ ταῖς
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 15, ch. 8, sec. g, line 2
δὲ μηδὲ ὄναρ μετέχειν τοὺς πολλοὺς ἀπορίᾳ στρατη-

γῶν, τὸν δὲ ξύμπαντα βίον εἶναι μηδὲν σκωλήκων
διαφέροντα, δειλὸν καὶ ἀργὸν καὶ ἐπτηχότα; Σαρδα-
ναπάλλου μοι βίον λέγεις, Ἐπικούρου μοι βίον λέγεις.
Ἀντιθῶμεν αὐτοῖς, Κῦρον μὲν Σαρδαναπάλλῳ, τὸν
Πέρσην τῷ Ἀσσυρίῳ, ὅς, ἐξὸν αὐτῷ Σχολὴν ἄγειν καὶ
καθ' ἡσυχίαν βιοῦν, εἵλετο ἐλευθεροῦν τὸ Περσῶν
γένος, πονῶν καὶ στρατευόμενος καὶ διψῶν καὶ λι-
μώττων, καὶ μὴ ἀνεὶς τὸν κάματον, μήτε νύκτωρ,
μήτε μεθ' ἡμέραν. Ἀντίθες καὶ Ἐπικούρῳ πολλούς,
Ἕλληνι Ἕλληνας· ἐκ μὲν Ἀκαδημίας Πλάτωνα, ἐκ δὲ
στρατοπέδου Ξενοφῶντα, ἐκ δὲ τοῦ Πόντου Διογένην.
Οὐκοῦν ὁ μὲν ὑπὲρ ἀνδρὸς φίλου, φυγάδος καὶ
πένητος, μεγάλῃ καὶ ἰσχυρᾷ τυραννίδι ἀντετάξατο, γῆν
πολλὴν βαδίζων, καὶ πελάγη περαιούμενος, καὶ ἀπεχθα-
νόμενος τῷ τυράννῳ, καὶ ἐκπίπτων, καὶ κινδυνεύων, ἵνα
μὴ προδῷ τὸ φιλοσοφίας ἦθος· ἐξῆν δέ που αὐτῷ ἐν
Ἀκαδημίᾳ θεωρεῖν, καὶ ἀληθείας ἐμπίμπλασθαι. Ξενο-
σχολῆς καὶ θεωρίας, ἐπὶ στρατείαν, καὶ στρατηγίαν,
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 15, ch. 9, sec. b, line 1
γένος, πονῶν καὶ στρατευόμενος καὶ διψῶν καὶ λι-

μώττων, καὶ μὴ ἀνεὶς τὸν κάματον, μήτε νύκτωρ,
μήτε μεθ' ἡμέραν. Ἀντίθες καὶ Ἐπικούρῳ πολλούς,
Ἕλληνι Ἕλληνας· ἐκ μὲν Ἀκαδημίας Πλάτωνα, ἐκ δὲ
192
στρατοπέδου Ξενοφῶντα, ἐκ δὲ τοῦ Πόντου Διογένην.

Οὐκοῦν ὁ μὲν ὑπὲρ ἀνδρὸς φίλου, φυγάδος καὶ
πένητος, μεγάλῃ καὶ ἰσχυρᾷ τυραννίδι ἀντετάξατο, γῆν
πολλὴν βαδίζων, καὶ πελάγη περαιούμενος, καὶ ἀπεχθα-
νόμενος τῷ τυράννῳ, καὶ ἐκπίπτων, καὶ κινδυνεύων, ἵνα
μὴ προδῷ τὸ φιλοσοφίας ἦθος· ἐξῆν δέ που αὐτῷ ἐν
Ἀκαδημίᾳ θεωρεῖν, καὶ ἀληθείας ἐμπίμπλασθαι. Ξενο-
σχολῆς καὶ θεωρίας, ἐπὶ στρατείαν, καὶ στρατηγίαν,
καὶ σωτηρίαν Ἑλλήνων μυρίων. Τὰ δὲ Διογένους τί
χρὴ λέγειν; ὃς ἀφέμενος τῆς αὑτοῦ σχολῆς περιῄει
ἐπισκοπῶν τὰ τῶν πλησίον, οὐκ ἀργὸς οὐδὲ ἠμελη-
μένος ἐπιστάτης· ἀλλὰ κατὰ τὸν Ὀδυσσέα ἐκεῖνον,
ὅντινα μὲν βασιλῆα καὶ ἔξοχον ἄνδρα κιχείη,
τόν ῥ' ἀγανοῖς ἐπέεσσιν ἐρητύσασκε παραστάς·
ὃν δ' αὖ δήμου τ' ἄνδρα ἴδοι,
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 16, ch. 5, sec. h, line 2
ἑτέρου· ὁ μὲν ἐν πράξει ἐξασθενῶν, εὐχερὴς δέ τις

ὢν κατὰ τὴν ψυχὴν πρὸς θεωρίαν· ὁ δὲ ἐν μὲν θεω-
ρίᾳ καματηρὸς ὤν, πράττειν δὲ ἐρρωμένος. Διίστησιν
δὲ καὶ ἡλικία τοὺς ἄνδρας· νεότητος μὲν γὰρ ἡ πρᾶξις·
Ὅμηρος λέγει, κἀγὼ πείθομαι
νέῳ δέ τε παντ' ἐπέοικεν.
Νέος μὲν γὰρ ὢν ὁ φιλόσοφος πραττέτω, λεγέτω, πο-
λιτευέσθω, στρατευέσθω, ἀρχέτω. Καὶ γὰρ οἱ Πλά-
τωνος ἐπὶ Σικελίαν δρόμοι καὶ πόνοι, καὶ περὶ Δίωνα
σπουδή, κατὰ τὴν ἀκμὴν ἐγίγνοντο τῆς ἡλικίας· γηρά-
σαντα δ' αὐτὸν ὑπεδέξατο Ἀκαδημία, καὶ βαθεῖα σχολή,
καὶ λόγοι καλοί, καὶ θεωρία ἄπταιστος, ἐν πολλῇ καὶ
ἀμφιλαφεῖ ἀληθείᾳ κατατιθέμενον τὸ τοῦ βίου τέλος.
Καὶ Ξενοφῶντα νεανιευόμενον μὲν ἐν τοῖς ἔργοις
φιλῶ, γηράσκοντα δὲ ἐν τοῖς λόγοις ἐπαινῶ. Διίστησιν
δὲ ἤδη καὶ τύχη· τὸν μὲν γὰρ δυνάμει καὶ πράξει
ἀναγκαίᾳ περιέβαλλεν· τὸν δὲ σχολῇ καὶ ἡσυχίᾳ
προσηνεῖ· ὧν τὸν μὲν ἐπαινῶ ἐν τῷ ἀναγκαίῳ ἀνδρι-
ζόμενον· τὸν δὲ καὶ μακαρίζω μένοντα καὶ ἐπαινῶ·
μακαρίζω μὲν τῆς σχολῆς, ἐπαινῶ δὲ τῆς ἱστορίας.
Ἀλλὰ τὸν μὲν ἐκ τῆς Εὐρώπης ἐπὶ τὴν Ἀσίαν
193
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 18, ch. 4, sec. f, line 3
ἀριστεῦσιν οὐ στέφανον οὐδὲ εἰκόνας, τὰς Ἑλληνικὰς

φλυαρίας, δωρεῖται· ἀλλ' ἐξεῖναι φιλεῖν τῷ ἀρίστῳ,
εἰ δή τινα ἂν θέλῃ, τῶν καλῶν· ὢ τοῦ θαυμαστοῦ
γέρως. Αὐτὸς δὲ δὴ τὸν ἔρωτα, ἀναπλάττων ἐπ' αὐτῷ
μῦθον, οἷον καὶ εἶναι λέγει, αἰσχρὸν ἰδεῖν, καὶ πένητα,
ἐγγυτάτω τῆς ἑαυτοῦ τύχης, ἀνυπόδητον, χαμαιεύνην,
ἐπίβουλον, θηρευτικόν, φαρμακέα, σοφιστήν, γόητα·
ἀτεχνῶς οἷα εἰς αὐτὸν Σωκράτην ἔσκωπτον ἐν Διο-
νυσίοις οἱ κωμῳδοί. Ἔλεγε δὲ ταῦτα μόνον οὐκ ἐν
μέσοις τοῖς Ἕλλησιν, ἀλλὰ καὶ οἴκοι καὶ δημοσίᾳ, ἐν
συμποσίοις, ἐν Ἀκαδημίᾳ, ἐν Πειραιεῖ, ἐν ὁδῷ ὑπὸ
πλατάνῳ, ἐν Λυκίῳ. Καὶ τὰ μὲν ἄλλα ἅπαντα ἀπο-
ποιεῖται εἰδέναι, καὶ τοὺς περὶ ἀρετῆς λόγους, καὶ τὰς
περὶ θεῶν δόξας, καὶ τὰ ἄλλα ἅπαντα, ἐφ' οἷς οἱ σο-
φισταὶ ἐκόμων· τὴν δὲ ἐρωτικὴν τέχνην ὑποδύς, ταύ-
της καὶ ἐπιστήμων εἶναι, καὶ πραγματεύεσθαι περὶ
αὐτὴν ἔλεγεν.
Τί βούλεται τῷ Σωκράτει ταυτὶ τὰ κομψά, εἴτε
αἰνίγματα, εἴτε εἰρωνεύματα; ἀποκρινάσθω ἡμῖν ὑπὲρ
τοῦ Σωκράτους Πλάτων, ἢ Ξενοφῶν, ἢ Αἰσχίνης, ἤ
τις ἄλλος τῶν ὁμοφώνων αὐτῷ.
ράττει.
Καλὸν σῶμα ὁρᾷς ἀνθοῦν καὶ ἔγκαρπον· μὴ
χράνῃς, μὴ μιάνῃς, μὴ προσάψῃ τοῦ ἄνθους· ἐπαί-
νεσον, ὡς ὁδοιπόρος φυτόν ποτε·
τοῖον Ἀπόλλωνος παρὰ βωμῷ
φοίνικος νέον ἔρνος ἀνερχόμενον
εἰσενόησα· φεῖσαι τοῦ φυτοῦ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τοῦ
Διός, ἀνάμεινον τοὺς καρπούς, καὶ ἐρασθήσῃ δικαιό-
τερον. Οὐ χαλεπὸν τὸ ἔργον· οὐ γὰρ Σωκράτους μό-
νον· οὐδὲ φιλοσόφου μόνον. Ἤδη καὶ Σπαρτιάτης
ἀνὴρ οὐκ ἐν Λυκίῳ τραφείς, οὐδὲ ἐν Ἀκαδημίᾳ γυμ-
νασάμενος, οὐδὲ ἐν φιλοσοφίᾳ πεπαιδευμένος, ἐντυχὼν
μειρακίῳ βαρβαρικῷ μέν, ἀλλ' ἄκρως καλῷ καὶ ἀν-
θοῦντι ἄρτι, ἠράσθη μὲν αὐτοῦ· πῶς δ' οὐκ ἔμελλεν;
194
ἀλλ' οὐ περαιτέρω τῶν ὀφθαλμῶν. Ἐπαινῶ τῆς ἀρι-

στείας τὸν Ἀγησίλαον μᾶλλον, ἢ τὸν Λεωνίδην μαχί-
μων· ἀμαχώτερος γὰρ ὁ ἔρως ἦν τοῦ βαρβάρου· καὶ
τὰ τοῦ ἔρωτος βλήματα τιτρώσκει μᾶλλον ἢ τὰ Κα-
δούσια ἢ τὰ Μηδικά. Τοιγαροῦν ὁ Ξέρξης μὲν ἐπέβη
Λεωνίδου κειμένου, καὶ παρῆλθεν ἔσω Πυλῶν· Ἀγη-
σιλάῳ δὲ μέχρι τῶν ὀφθαλμῶν προσελθὼν ὁ ἔρως,
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 21, ch. 8, sec. h, line 5
ἐπαινεῖ τὴν τέχνην, ἀλλ' οὐκ ἐρᾷ τοῦ ἀγάλματος· καὶ

φυτὸν ἰδών, ἐπαινεῖ τοῦ καρποῦ, ἀλλ' οὐκ ἐρᾷ τοῦ
φυτοῦ· καὶ ποταμὸν ἐπαινεῖ τῆς πραότητος, ἀλλ' οὐκ
ἐρᾷ τοῦ ποταμοῦ· ἐν δὲ ἀνθρώπῳ ἐπειδὰν ἴδῃ κάλλος
ἔμπνουν καὶ νοερὸν καὶ ἀρετὴν προοιμιαζόμενον, καὶ
τὴν μνήμην ἐγείρει, καὶ ἐρᾷ νέου, φασὶ μὲν τοῦ ὁρω-
μένου, τὸ δὲ ἀληθὲς ἐρᾷ κάλλους ἀληθεστέρου. Διὰ
ταῦτα καὶ Σωκράτης ἑώρα τὰ καλὰ τῶν σωμάτων, καὶ
ταχέως ἔβλεπεν, καὶ πάντα ἔβλεπεν· οὐκ ἐλάνθανεν δὲ
αὐτὸν κάλλος, οὐκ ἐν παλαίστρᾳ καταδεδυκός, οὐκ ἐν
Ἀκαδημίᾳ πλανώμενον, οὐκ ἐν συμποσίοις εὐωχού-
μενον· ἀλλ' οἷς θηρευτὴς δεινός, διὰ σωμάτων ἀνθρω-
πίνων διετέλει μεμνημένος κάλλους ἀληθινοῦ.
ἐγὼ δὲ οὐδέτερον μὲν ἀφαιρῶ τῆς ἀρετῆς· ἀλλ' ἑκά-

τερον ἑκατέρῳ ἀνακεράσας, ἐπιμετρήσας τὶ ἐπὶ τούτοις
καὶ ἄλλο, τὸ ἐξ ἁπάντων ξυστὰν ἕτερον εἶναι φημὶ
ἑκάστου, ἀφ' ὧν συνέστη· οἷον εἴ τις τὸ τοῦ ἀνθρώπου
σῶμα πῦρ εἶναι λέγοι, ἢ γῆν, ἢ ἀέρα, ἢ, νὴ Δία, ὕδωρ·
εἴποιμι ἂν δήπου, ὡς οὔτε πῦρ ἐστιν τὸ σῶμα, οὔτε
γῆ, οὔτε ἀήρ, οὔτε ὕδωρ· τὸ γὰρ ἐξ ἁπάντων μιχθὲν
οὐκ ἔστιν ἕκαστον ἐκείνων, ἀφ' ὧν ἐμίχθη.
Πῶς οὖν ἀρετὴ μετέχουσα θεωρίας καὶ πράξεως
οὐκ ἔστιν τέχνη; Ταύτῃ μοι λέγοντι ἐφέπου. Λέξω
δὲ οὐκ ἐμαυτοῦ λόγον, ἀλλὰ ἐξ Ἀκαδημίας ὁρμηθέντα,
καὶ ἐπιχώριον τῆς Πλάτωνος μούσης τὲ καὶ ἑστίας·
ἀπεδέξατο δὲ αὐτὸν καὶ Ἀριστοτέλης αὐτῷ. Ἐγὼ δὲ
καὶ πορρωτέρω ἐπανάγω· ὑποπτεύω γὰρ ἐξ Ἰταλίας
Ἀθήναζε ἐλθεῖν τὸν λόγον, Πυθαγορείων τινῶν ἐμ-
195
πορίαν ταύτην καλὴν στειλαμένων εἰς τὴν ἀρχαίαν

Ἑλλάδα. Ὁ δ' οὖν λόγος ταύτῃ ἔχει. Ἡ τοῦ ἀνθρώ-
που ψυχὴ νενέμηται δίχα κατὰ πρώτην νομήν· καὶ τὸ
μὲν αὐτῆς ἐστιν λόγος, τὸ δὲ πάθος· τούτων δὲ ἑκά-
τερον πονηρῶς ἔχον, καὶ κινούμενον ἀτάκτως, συλ-
λήβδην καλεῖται ὀνόματι ἑνὶ τῷ αἰσχίστῳ, κακία προς
καὶ τὰς ἄνω καὶ κάτω ὁδούς, καὶ τὰ δεινὰ ἐκεῖνα πάντα,
ἠκρωτηρίασας τὴν ἀρετὴν τοῦ Ἡρακλέος. Ἢ Ὀλυμ-
πιάσιν μὲν καὶ Πυθοῖ οὐκ ἔνεστιν κότινον λαβεῖν,
οὐδὲ μήλων τυχεῖν, αὐτὸν ἐφ' ἑαυτοῦ κονισάμενον,
ἀλλὰ ἀνταγωνιστῶν δεῖ τῷ κηρύγματι· ἐν δὲ τῷ τοῦ
βίου σταδίῳ καὶ τῇ δεῦρο ἀγωνίᾳ τίς ἂν γένοιτο ἀντα-
γωνιστὴς ἀνδρὶ ἀγαθῷ, πλὴν τῆς πείρας τῶν δυσχερῶν;
Φέρε τοὺς ἀγωνιστὰς παρακαλῶμεν ἐπὶ τὸ στάδιον.
Ἔχε, τίνες μὲν Ἀθηνῶν; Σωκράτης ἀγωνιούμενος πρὸς
Μέλητον, καὶ πρὸς τὰ δεσμὰ καὶ τὸ φάρμακον. Ἐκ
δὲ Ἀκαδημίας Πλάτων ἀγωνιούμενος πρὸς τυράννου
ὀργήν, καὶ θάλατταν πολλήν, καὶ κινδύνους μεγάλους.
Ἡκέτω καὶ ἄλλος ἀγωνιστὴς Ἀττικός, ἀγωνιούμενος
πρὸς Τισσαφέρνην ἐπιορκοῦντα, καὶ Ἀριαῖον ἐπιβου-
λεύοντα, καὶ Μένωνα προδιδόντα, καὶ βασιλέα ἐπιτι-
θέμενον. Καὶ δεῖ μοι καὶ τὸν ἐκ τοῦ Πόντου ἀθλη-
τὴν ἀγωνίζεσθαι· καὶ οὗτος, ἀγῶνα ἰσχυρὸν, πρὸς ἀντα-
γωνιστὰς πικρούς, πενίαν καὶ ἀδοξίαν καὶ λιμὸν καὶ
κρύος· ἐγὼ δὲ αὐτοῦ καὶ τὰ γυμνάσια ἐπαινῶ·
αὐτόν μιν πληγῇσιν ἀεικελίῃσι δαμάσσας,
σπεῖρα κακ' ἀμφ' ὤμοισι βαλών,
πιθανώτερος λέγων ταῦτα ὁ Ἀριστέας μᾶλλον μὴ ὤνια

ἐξ ἀγορᾶς, ἢ Ξενοφάνης ἐκεῖνος, ἤ τις ἄλλος τῶν ἐξ-
ηγησαμένων τὰ ὄντα ὡς ἔχει· οὐ γάρ πω σαφῶς ἠπί-
σταντο οἱ ἄνθρωποι τὴν ψυχῆς περιπόλησιν, οὐδὲ
οἷστισιν ὀφθαλμοῖς ἕκαστα ὁρᾶν, ἀλλὰ ἀτεχνῶς ἀπο-
δημίας τινὸς ᾤοντο τῇ ψυχῇ δεῖν, εἰ μέλλει ὑπὲρ
ἑκάστου φράσειν τὰ ἀληθέστατα.
Βούλει τοίνυν Ἀριστέαν μὲν καὶ Μελησαγόραν καὶ
Ἐπιμενίδην καὶ τὰ τῶν ποιητῶν αἰνίγματα τοῖς μύ-
196
θοις ἐῶμεν, ἐπὶ δὲ τοὺς φιλοσόφους τὴν γνώμην τρέ-

ψομεν, τουτουσὶ τοὺς ἐκ Λυκίου καὶ Ἀκαδημίας τῆς
καλῆς; οὐ γὰρ μυθολόγοι, οὐδ' αἰνιγματώδεις, οὐδὲ
τερατείαν ἀσπαζόμενοι, ἀλλ' ἐν δημοτικῇ λέξει τὲ καὶ
διανοίᾳ εἰθισμένα μηνύοντες· προσείπωμεν δὲ αὐτῶν
τόν γε ἡγεμόνα πρῶτον ὧδέ πως· ‘Ὅτι μὲν ἐπιστήμην
τιμᾷς παντὸς μᾶλλον, ὦ Σώκρατες, ἀκούομέν σου πολ-
λάκις διατεινομένου, προξενοῦντος τοὺς νέους ἄλλον
ἄλλῳ διδασκάλῳ· ὅς γε καὶ εἰς Ἀσπασίας τῆς Μιλησίας
παρακελεύῃ Καλλίᾳ τὸν υἱὸν πέμπειν, εἰς γυναικὸς
ἄνδρα· καὶ αὐτὸς τηλικοῦτος ὢν παρ' ἐκείνην φοιτᾷς,
καὶ οὐδὲ αὕτη σοι ἀρκεῖ διδάσκαλος, ἀλλ' ἐρανίζῃ
Μάξιμος Διαλέξεις. Lecture 38, ch. 4, sec. i, line 2
ποις πρεσβύτερον εἶναι διδάσκαλον τὴν φύσιν· καὶ

τοῦτο εἶναι, ὅπερ οὑτωσὶ φαύλως ὑπεῖπάς που ἐν τοῖς
λόγοις,
θείᾳ μοίρᾳ δεδόσθαί μοι πρὸς
Ἀλκιβιάδην ὁμιλίαν,
καὶ πάλιν αὖ Φαῖδρον καλεῖς τὴν
θείαν κεφαλήν,
καὶ περὶ Ἰσοκράτους που κατεμαντεύσω ἐν τοῖς λόγοις
νέου ὄντος κομιδῇ. Τί ταῦτά σοι ἐθέλει, ὦ Σώκρατες;
Εἰ βούλει, σὲ μὲν ἐῶ, τὸν δὲ ποιητὴν τῶν λόγων
τουτονὶ τὸν ἐξ Ἀκαδημίας φίλον μέτειμι· ὁ δ' ἡμῖν
δεομένοις μάλα ἀποκρινέσθω, εἰ καὶ θείᾳ μοίρᾳ γέ-
νοιντ' ἂν ἀγαθοὶ ἄνδρες, αὐτὸ τοῦτο, ἄνδρες ἀγαθοί·
οὐ ποιηταὶ λέγω, ἵνα μοι προφέρῃς τὸν Ἡσίοδον, οὐδὲ
μάντεις, ἵνα μοι τὸν Μελησαγόραν λέγῃς, οὐδὲ κα-
θάρται, ἵνα μοι διηγήσῃ Ἐπιμενίδην· ἀλλὰ ἀφελὼν
ἑκάστου τὸ τῆς τέχνης ὄνομα, τὴν ἀρετὴν προσθείς,
ἣν ἂν ἄνθρωποι ἀγαθοὶ τὰ ἀνθρώπων ἔργα, οἶκον τὲ
οἰκονομεῖν δεξιῶς, καὶ ἐν πόλει πολιτεύεσθαι καλῶς,
περὶ ταύτης φαθί, εἰ γένοιτ' ἄν τινι ἄνευ τέχνης, θεός-
δοτος. Ἢ καὶ σὲ κατὰ χώραν ἐάσω·
Lysimachus Hist., Frag. .24, line 2
μένῳ ἐξ ἀκροπόλεως εἴς τινα τόπον καλούμενον Σκίρον

πορεύονται ἥ τε τῆς Ἀθηνᾶς ἱέρεια καὶ ὁ τοῦ Ποσει-
δῶνος ἱερεὺς καὶ ὁ τοῦ Ἡλίου· κομίζουσι δὲ τοῦτο Ἐτεο-
197
βουτάδαι. Σύμβολον δὲ τοῦτο γίνεται τοῦ δεῖν οἰκοδο-

μεῖν καὶ σκέπας ποιεῖν, ὡς τούτου τοῦ χρόνου ἀρίστου
ὄντος πρὸς οἰκοδομίαν. Καὶ Ἀθηνᾶν δὲ Σκιράδα τιμῶσιν
Ἀθηναῖοι, ἣν Φιλόχορος μὲν ἐν βʹ Ἀτθίδος ἀπὸ Σκίρου
τινὸς Ἐλευσινίου μάντεως κεκλῆσθαι, Πραξίων δὲ ἐν
βʹ Μεγαρικῶν ἀπὸ Σκίρωνος.
Schol. Soph. Oed. C. 56: Περὶ τοῦ τὸν Προμηθέα
περὶ τὴν Ἀκαδήμειαν καὶ τὸν Κολωνὸν ἱδρῦσθαι Ἀπολ-
λόδωρος γράφει οὕτως· «Συντιμᾶται δὲ καὶ ἐν τῇ
Ἀκαδημίᾳ τῇ Ἀθηνᾷ, καθάπερ ὁ Ἥφαιστος. Καὶ ἔστιν
αὐτοῦ παλαιὸν ἵδρυμα καὶ βωμὸς ἐν τῷ τεμένει τῆς
θεοῦ.» Δείκνυται δὲ καὶ βάσις ἀρχαία κατὰ τὴν εἴσο-
δον, ἐν ᾗ τοῦ τε Προμηθέως ἐστὶ τύπος καὶ τοῦ Ἡφαί-
στου. Πεποίηται δὲ, ὡς καὶ Λυσιμαχίδης φησὶν, ὁ μὲν
Προμηθεὺς πρῶτος καὶ πρεσβύτερος, ἐν δεξιᾷ σκῆπτρον
ἔχων, ὁ δὲ Ἥφαιστος νέος καὶ δεύτερος. Καὶ βωμὸς
ἀμφοῖν κοινός ἐστιν ἐν τῇ βάσει ἀποτετυπωμένος.
Lysimachus Hist., Frag. .24, line 4
δῶνος ἱερεὺς καὶ ὁ τοῦ Ἡλίου· κομίζουσι δὲ τοῦτο Ἐτεο-

βουτάδαι. Σύμβολον δὲ τοῦτο γίνεται τοῦ δεῖν οἰκοδο-
μεῖν καὶ σκέπας ποιεῖν, ὡς τούτου τοῦ χρόνου ἀρίστου
ὄντος πρὸς οἰκοδομίαν. Καὶ Ἀθηνᾶν δὲ Σκιράδα τιμῶσιν
Ἀθηναῖοι, ἣν Φιλόχορος μὲν ἐν βʹ Ἀτθίδος ἀπὸ Σκίρου
τινὸς Ἐλευσινίου μάντεως κεκλῆσθαι, Πραξίων δὲ ἐν
βʹ Μεγαρικῶν ἀπὸ Σκίρωνος.
Schol. Soph. Oed. C. 56: Περὶ τοῦ τὸν Προμηθέα
περὶ τὴν Ἀκαδήμειαν καὶ τὸν Κολωνὸν ἱδρῦσθαι Ἀπολ-
λόδωρος γράφει οὕτως· «Συντιμᾶται δὲ καὶ ἐν τῇ
Ἀκαδημίᾳ τῇ Ἀθηνᾷ, καθάπερ ὁ Ἥφαιστος. Καὶ ἔστιν
αὐτοῦ παλαιὸν ἵδρυμα καὶ βωμὸς ἐν τῷ τεμένει τῆς
θεοῦ.» Δείκνυται δὲ καὶ βάσις ἀρχαία κατὰ τὴν εἴσο-
δον, ἐν ᾗ τοῦ τε Προμηθέως ἐστὶ τύπος καὶ τοῦ Ἡφαί-
στου. Πεποίηται δὲ, ὡς καὶ Λυσιμαχίδης φησὶν, ὁ μὲν
Προμηθεὺς πρῶτος καὶ πρεσβύτερος, ἐν δεξιᾷ σκῆπτρον
ἔχων, ὁ δὲ Ἥφαιστος νέος καὶ δεύτερος. Καὶ βωμὸς
ἀμφοῖν κοινός ἐστιν ἐν τῇ βάσει ἀποτετυπωμένος.
Δίων Χρυσόστομος Orationes Oration 31, sec. 163, line 11
... Γυμνάσιον ἔλθωσιν, ἧττον ἀρρύθμως κινουμένους· ἔτι

198
πρὸς τούτοις τῆς ἐσθῆτος ὁ τρόπος, τὸ ἴσως ἄν τινι γελοῖον φανέν,

τῆς πορφύρας τὸ μέτρον· τὰ φανερώτερα ἤδη, τὸ μεθ' ἡσυχίας
θεωρεῖν, ὁ ποππυσμός· πάντα ταῦτα σεμνὴν τὴν πόλιν ποιεῖ, διὰ
ταῦτα τῶν ἄλλων διαφέρειν δοκεῖτε, ἐπὶ τούτοις ἅπασι θαυμά-
ζεσθε, ἀγαπᾶσθε· τῶν λιμένων, τῶν τειχῶν, τῶν νεωρίων μᾶλλον
ὑμᾶς κοσμεῖ τὸ ἐν τοῖς ἔθεσιν ἀρχαῖον καὶ Ἑλληνικόν, τὸ παρ'
ὑμῖν μὲν ὅταν τις γένηται, εὐθὺς αὐτὸν ἀποβάντα εἰδέναι, κἂν
τύχῃ βάρβαρος ὤν, ὅτι οὐ πάρεστιν εἴς τινα πόλιν τῆς Συρίας ἢ
τῆς Κιλικίας· παρ' ἄλλοις δὲ ἂν μή τις ἀκούσῃ τοῦ τόπου τὸ
ὄνομα, φέρε εἰπεῖν ὅτι καλεῖται Λύκειον ἢ Ἀκαδήμεια, μηθὲν
διαφέρειν.
τίνος οὖν χάριν ταῦτα παυόμενος ἤδη λέγω καὶ τί δηλῶσαι
βουλόμενος; ὅτι τοσούτῳ μᾶλλον ὑμᾶς φιλοτιμεῖσθαι δεῖ καὶ μηθὲν
παραπέμπειν τῶν γιγνομένων. κἂν οὕτως ἔχητε ἐν ἅπασιν οἷς
πράττετε, ἴσως οὐθὲν δόξετε κακίους εἶναι τῶν προγόνων. τὸ γὰρ
ἐν τοιαύτῃ καταστάσει διαφυλάττειν ἑαυτοὺς καὶ μένειν ἐπὶ τοῦ
τῆς ἀρετῆς σχήματος θαυμαστὸν ἔμοιγε δοκεῖ· καθάπερ οἶμαι
καὶ τῶν πλεόντων ἰδεῖν ἔστι χειμῶνος μὲν ἐπιπεσόντος ἢ σφοδροῦ
τοῦ πνεύματος μηδὲ τοὺς ἀσελγεστάτους αὐτῶν αἰσχρόν τι ποιοῦν-
τας, ἀλλὰ πρὸς μόνῳ τῷ πλεῖν ὄντας, ἐν δὲ τῇ γαλήνῃ καὶ τῶν
ὧν νέμεται τὸ στόμα καὶ διεφθαρμένον ἐστὶν ὑπὸ ἑλκῶν, οὐκ ἀγα-

νακτεῖν καὶ βοᾶν, μέλιτος γευόμενα;] περὶ μὲν οὖν τούτων ἐῶμεν.
ἐκεῖνο δ' ἐνθυμηθῆναι ἄξιον ἀπὸ τῶν εἰρημένων, ἐάν τις ἀνθρώ-
ποις ὁμιλῶν διηγῆται πρὸς αὐτοὺς ὅτι καὶ πρότερον ἄλλοις ὁμι-
λήσας πολὺ κρείττοσι, δήμοις ἢ βασιλεῦσιν ἢ τυράννοις, οὐκ ἀπέ-
τυχεν αὐτῶν, ἀλλ' ἔσχεν ὑπακούοντας καὶ πειθομένους, εἰ δίκαιός
ἐστιν ἀλαζὼν δοκεῖν, ὡς διὰ τοῦτο μεμνημένος ἐκείνων τῶν λόγων,
ἵνα θαυμάζοιτο καὶ δοκοίη μακάριος, ἢ μᾶλλον ἵνα πειθομένους
ἔχοι τοὺς ἀκούοντας, μιμούμενος τὴν τοῦ Νέστορος διδασκαλίαν.
καὶ γὰρ ἄτοπον, εἰ Σωκράτης μὲν τοὺς ἐν Λυκείῳ ῥηθέντας λό-
γους ὀλίγον μεταβὰς ἀπήγγελλε τοῖς ἐν Ἀκαδημίᾳ, καὶ τοὺς ἐν
Ἀκαδημίᾳ πάλιν εἰς τὸ Λύκειον ἐλθὼν οὐκ ὤκνει διαλέγεσθαι,
καὶ τοσοῦτος ἤδη χρόνος ἐστὶν ἐξ οὗ τὰς αὐτὰς διδάσκουσι τρα-
γῳδίας καὶ κωμῳδίας· ἡμεῖς δὲ ἄτοπον δόξομεν ποιεῖν, ἐπειδὴ
βούλεσθε ἀκροᾶσθαι λόγων τινῶν, τοὺς ῥηθέντας πρὸς τὸν αὐτο-
κράτορα νῦν ἀπαγγέλλοντες, ὡς οὐ διαφέρον εἰδέναι πότερον ὠφέ-
λιμοι καὶ χρήσιμοι καὶ ὑμῖν καὶ τοῖς ἄλλοις ἀνθρώποις ἅπασιν
ἐκεῖνοι ἢ φαῦλοι καὶ ἀνωφελεῖς. εὖ γὰρ ἴστε ὅτι τοῖς μὲν ἰδιώ-
ταις οἱ λεγόμενοι λόγοι πρὸς αὐτοὺς ἐκείνους τείνουσι καὶ ὀλίγους
199
τῶν ἄλλων· οἱ δὲ πρὸς τοὺς βασιλέας ταῖς δημοσίαις ἐοίκασιν

εὐχαῖς ἢ κατάραις. ὅθεν ἐγὼ τὸν Πέρσην οὔτε τἄλλα νομίζω
φρόνιμον οὔτε ὅτι τοὺς τυχόντας ἀνθρώπους πανταχῇ διέπεμπεν,
Ξενοκράτης. Testimonia, doctrina et Frag. .1, line 23
λ̣ί[δης] ο̣[ἱ] Κ̣ότυν ἀποκτ̣εί̣|ναντε[ς κ]αὶ διὰ τοῦθ' ὑπ'

[Ἀ]|[θη]ναί[ων] π̣ολιτογραφη[θέν]|[τες εἶ]τα δ̣ὲ χρυσῶι στ[ε-
φ]ά|[νωι τιμηθέντες], Αἴνιοι ... | οἱ δ[ὲ] νεανίσκοι ψη-
φ[ο]φορή|σαν[τ]ες ὅστις αὐτῶν ἡγή[ς]|σετα[ι], Ξενοκρά-
τη[ν] εἵλοντο̣ | τὸν [Κα]λχη̣δ̣όνιον, Ἀρι[ς]το‖τέλους
[μ]ὲν ἀποδεδημη|κότος εἰς Μα̣κ̣εδονίαν, Με|ν̣εδήμου δὲ τοῦ
Ηυρραίου | κ̣αὶ Ἡρακλείδου τοῦ Ἡρακλε|ώ̣του παρ' ὀλίγας
ψήφους ἡττηθέντων . [ὁ] μ̣ὲν οὖν [Ἡ]ρα|κλείδης ἀπῆ[ρ]εν
ε[ἰς τ]ὸ̣ν | Πόντον, ὁ δὲ̣ [Μενέδημ]ος ἕ|τερον περίπ̣α̣τον
καὶ [δι]α|τριβὴν κατε[ς]κευάσ̣ατο· | [οἱ δ'] ἐν | Ἀκαδη-
μείαι [λ]έ[γ]οντ[αι] | προκρῖνα[ς]ι [τὸν] Ξενοκρ[ά]-
την | ἀγασθέντε[ς] αὐτοῦ τ̣[ὴ]ν̣ | σωφροσύνην· ὁ γὰρ
200
Σ̣π[εύσιπ]|πος .. εἶχε τ.να.εμον̣.ν | ἀκρα̣[τέ]στερ[ος]

...ον καὶ | τῶ[ν] ἡδον[ῶν ἥ]ττ[ων ...] ‖ [...]
οντ[.......] ἐνταῦ[θ]α γὰρ ἦν Ἀν[τίπα]|τρος, το̣[ὺ]ς μὲν
ἄλλο[υς] αὐτῶι .......
τῶι τοσοῦτο μετήλ|[λ]αξε κατὰ τὸν βί[ο]ν, ὥστε | μηδέ-

ποτε ‘μήτε’ τὴν τοῦ προσώ|που φαντασίαν δια[λῦ]σαι |
καὶ σχέσιν ἀλλοι[ῶσαι] μ[ή]|τε τὸν τ[ό]νον τῆς [φω-
νῆς], | [ἀλ]λὰ ταὐτὰ [δ]ια[φ]υλάττ[ειν] | [κἂ]ν δυς[κο-
λ]ώτερον [ὄντα.]
δοκεῖ [δ]ὲ καὶ νεανίς|κο̣ς ἐκθαυμ[άς]α̣ι Ξενοκράτην | ἐξ
ὦν αὐ[τὸ]ν ὕμνει καὶ ἐ|μ̣ιμεῖτο π̣[άντο]θεν τὰ περὶ |
αὐτοῦ.
μά|λ[ις]τα Πλάτωνο̣[ς] οὐ [Σπε]ύ[σιπ]|πον δὲ καὶ
Ξεν[ο]κρά[την] ...
Χαί|[ρ]ων δ' ὁ [Πε]λ[λην]εὺς ἐν Ἀ|καδημείαι μ[ὲν] παρὰ
Πλά|τ[ωνι] καὶ Ξενοκράτει [οὐκ] | ἔμ[εινε]ν
ὁ δ' εἰρημένος | [τὴν Ξεν]οκράτ̣[ο]υ̣ς Σχολὴν | [προέλιπε]
μᾶλλο̣[ν]
καὶ παραγενόμενος Ἀθ̣[ήνα]|ζε πρῶτον μὲν Ξενοκρά|τους
ἤκουεν, ὕστερον δὲ μετὰ Πολέμωνος ἐσχόλα|ζεν.
[....] Ἐφε[σί]ους με[....]|[...]σου μ[αθη]τὰς αε[...]|
[.... τ]οῦ [Ξεν]οκρά[τους]
Ξενοκράτης Ἀγαθήνορος Χαλκηδόνιος· οὗτος ἐκ νέου Πλά-
τωνος ἤκουσεν, ἀλλὰ καὶ εἰς Σικελίαν αὐτῷ συναπεδή-
μησεν. ἦν δὲ τὴν φύσιν νωθρός, ὥστε λέγειν τὸν Πλάτωνα
ἤκουεν, ὕστερον δὲ μετὰ Πολέμωνος ἐσχόλα|ζεν.

[....] Ἐφε[σί]ους με[....]|[...]σου μ[αθη]τὰς αε[...]|
[.... τ]οῦ [Ξεν]οκρά[τους]
Ξενοκράτης Ἀγαθήνορος Χαλκηδόνιος· οὗτος ἐκ νέου Πλά-
τωνος ἤκουσεν, ἀλλὰ καὶ εἰς Σικελίαν αὐτῷ συναπεδή-
μησεν. ἦν δὲ τὴν φύσιν νωθρός, ὥστε λέγειν τὸν Πλάτωνα
συγκρίνοντα αὐτὸν Ἀριστοτέλει, “τῷ μὲν μύωπος δεῖ, τῷ
δὲ χαλινοῦ·” καὶ “ἐφ' οἷον ἵππον οἷον ὄνον ἀλείφω.” σεμ-
νὸς δὲ τά τ' ἄλλα Ξενοκράτης καὶ σκυθρωπὸς ἀεί, ὥστε
αὐτῷ λέγειν συνεχὲς τὸν Πλάτωνα, “Ξενόκρατες, θῦε ταῖς
201
Χάρισι.” διῆγέ τ' ἐν Ἀκαδημείᾳ τὰ πλεῖστα· καὶ εἴ ποτε

μέλλοι ἐς ἄστυ ἀνιέναι, φασὶ τοὺς θορυβώδεις πάντας καὶ
προυνίκους ὑποστέλλειν αὐτοῦ τῇ παρόδῳ. καί ποτε καὶ
Φρύνην τὴν ἑταίραν ἐθελῆσαι πειρᾶσαι αὐτόν, καὶ δῆθεν
διωκομένην ὑπό τινων καταφυγεῖν εἰς τὸ οἰκίδιον. τὸν δὲ
ἕνεκα τοῦ ἀνθρωπίνου εἰσδέξασθαι, καὶ ἑνὸς ὄντος κλινιδίου
δεομένῃ μεταδοῦναι τῆς κατακλίσεως· καὶ τέλος πολλὰ
ἐκλιπαροῦσαν ἄπρακτον ἀναστῆναι. λέγειν τε πρὸς τοὺς
πυνθανομένους ὡς οὐκ ἀπ' ἀνδρός, ἀλλ' ἀπ' ἀνδριάντος
ἀνασταίη. ἔνιοι δὲ Λαΐδα φασὶ παρακατακλῖναι αὐτῷ τοὺς
μαθητάς· τὸν δὲ οὕτως εἶναι ἐγκρατῆ ὥστε καὶ τομὰς καὶ
πέριξ ἐ|πεκράτης[ε, φίλους δ' ἐποιήσατο Κορίς]κ[ο]ν καὶ

Ἔ|ραστον καὶ Ἀριστοτέλ[ην καὶ Ξενοκράτην]· διὸ καὶ |
πάντ[ες οὗ]τοι παρὰ [τῷ Ἑρμίᾳ π]αρῆσαν· ὕστε|ρον [δέ,
ἐπεὶ] ἧκο[ν π]λ[είους κεκλη]μέν[οι], ἔδωκεν| αὐτ[οῖς
δ]ωρεὰ[ν] τὸ. [Ἀσσίων πόλισμα]?
Ἤδη δὲ ὑπὸ παραλύσεως καὶ τὸ σῶμα διέφθαρτο, καὶ
πρὸς Ξενοκράτην διεπέμπετο παρακαλῶν αὐτὸν ἐλθεῖν καὶ
τὴν Σχολὴν διαδέξασθαι.
φησὶ δ' Ἕρμιππος ἐν τοῖς Βίοις ὅτι πρεσβεύοντος αὐτοῦ
πρὸς Φίλιππον ὑπὲρ Ἀθηναίων σχολάρχης ἐγένετο τῆς ἐν
Ἀκαδημείᾳ σχολῆς Ξενοκράτης.
ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ σχολῇ νομοθετεῖν μιμούμενον Ξενοκράτην,
ὥστε κατὰ δέκα ἡμέρας ἄρχοντα ποιεῖν.
ἡ δ' Ἀκαδήμεια, τρισχιλίων δραχμῶν χωρίδιον ἐωνημένον,
οἰκητήριον ἦν Πλάτωνος καὶ Ξενοκράτους καὶ Πολέμωνος
αὐτόθι σχολαζόντων καὶ καταβιούντων τὸν ἅπαντα χρόνον,
πλὴν μίαν ἡμέραν, ἐν ᾗ Ξενοκράτης καθ' ἕκαστον ἔτος εἰς
ἄστυ κατῄει Διονυσίων καινοῖς τραγῳδοῖς ἐπικοσμῶν, ὡς
ἔφασαν, τὴν ἑορτήν.
Ξενοκράτης, Ἀγάθωνος ἢ Ἀγαθάνορος, Χαλκηδόνιος, μα-
θητὴς καὶ διάδοχος μετὰ Σπεύσιππον Πλάτωνος·
[τὸ δὲ τοὺς] | ἀρξα[μ]έ̣[νους] ἀ[πὸ τοῦ] | δύνασθ[αι

σιω]πᾶν, ὡς | παρὰ Ξενοκράτει, μο|νωτάτους καὶ λέγειν |
εἰδέναι – ταυτοῦ γὰρ ἑ|κάτερον εἶναι – τίνι προ[ς]|έχο[ν]-
τες, ὧ̣ πρὸς θεῶν, | πιστεύσωμεν, εἰ μὴ τῶι | Ξενοκράτει
202
οὕτως | ἐπ' Ἀντιπά[τ]ρου καὶ τῶν | συνέδρων διαλεχθῆ|-

να[ι, καθά]π[ερ ὁ] Φαληρεὺς σο[φιστὴς] ἐν τ]ῶι π[ερὶ
ῥητορικῆς φησι; μ]ᾶλλον | [δέ ...]
κεχειροτονημένους | [διαψη]φ̣ίσασθαι λέγειν αὐτὸν | [ἐν
πρώ]τοις καὶ διὰ τὴν ἡλι|[κίαν καὶ] διὰ τὴν περὶ τοὺς
λό|[γους ἄσκ]ησιν· τὸν δὲ Ξενο|[κράτην, ὡς] εἰώθει διαπε-|
[ραίνεσθαι] πρὸς θέσιν ἐν Ἀ|[καδημείαι], τὸν αὐτὸν
τρό|[πον διεξέρχ]εσθαι καὶ τὸ[ν] | [λόγον πρὸς τὸ]ν
Ἀντίπα|[τρον ὑπὲρ τῆς πόλεως, οὐ δε]ξαμέ|[νου δὲ ἀπο-
τυχεῖν. οὕ]τως λέ|γεται ...
νυνεὶ καὶ δημ[η]γοροῦ|σιν οὐ ῥήτορες μόνον, | ἀλλὰ καὶ
φιλόσοφοι, φο|βοῦμαι δὲ μὴ καὶ πλείου[ς] | ἐκείνων οὗτοι.
καὶ γ̣ὰ[ρ] | οἵους οἴονται κα[ὶ] ἀρ[ι]|θμοῦσιν ὡς ῥήτορας,
[ἔ]|νιοι φιλοσόφους ἀποφ[αί]|νουσιν. Ξενοκράτης | δ' εἴπερ
ἀληθεύει Δημή|τριος, καὶ διὰ τὸ μὴ ῥή|τωρ εἷναι καὶ Θεο-
φράς|[του γν]ώριμος ..ΛΠΕ.. ψεύδετ' αὐτοῦ φ[ανερ]ό̣ν, |
ἐπί τε τοῦ παρ' Ἀντιπά|[τρωι συνε]δρίου κατη̣[γο – ]
ἀληθεύει Δημή|τριος, καὶ διὰ τὸ μὴ ῥή|τωρ εἷναι καὶ Θεο-

φράς|[του γν]ώριμος ..ΛΠΕ.. ψεύδετ' αὐτοῦ φ[ανερ]ό̣ν, |
ἐπί τε τοῦ παρ' Ἀντιπά|[τρωι συνε]δρίου κατη̣[γο – ]
Ξενοκράτης δὲ καίπερ αὐστηρὸς ὢν τὸν τρόπον ὅμως ὑπὸ
δυσωπίας ἐκάμφθη, καὶ συνέστησε Πολυσπέρχοντι δι' ἐπι-
στολῆς ἄνθρωπον οὐ χρηστόν, ὡς τὸ ἔργον ἔδειξε· δεξιωσα-
μένου δ' αὐτὸν τοῦ Μαχεδόνος καὶ πυθομένου μή τινος ἔχοι
χρείαν, ᾔτησε τάλαντον· ὁ δ' ἐκείνῳ μὲν ἔδωκε Ξενοκράτει
δ' ἔγραψε, παραινῶν ἐπιμελέστερον τὸ λοιπὸν ἐξετάζειν οὓς
συνίστησιν.
ἐς κόρακας ἐρρίφασιν ἐκ τῆς Ἀττικῆς.
ὁ γοῦν Πλάτων ἔλεγε νουθετεῖν τῷ βίῳ τὸν Σπεύσιππον,
ὥσπερ ἀμέλει καὶ Πολέμωνα Ξενοκράτης ὀφθεὶς μόνον ἐν
τῇ διατριβῇ καὶ ἀποβλέψας πρὸς αὐτὸν ἐτρέψατο καὶ με-
τέθηκεν.
Πολέμων Φιλοστράτου μὲν ἦν υἱός, Ἀθηναῖος τῶν δήμων
Οἴηθεν. νέος δ' ὢν ἀκόλαστός τε καὶ διακεχυμένος ἦν οὕτως
203
πάντα ἐζηλωκέναι τὸν Ξενοκράτην· καὶ ἐρασθῆναι αὐτοῦ

φησιν Ἀρίστιππος ἐν τῷ τετάρτῳ Περὶ παλαιᾶς τρυφῆς.
ἀεὶ γοῦν ἐμέμνητο ὁ Πολέμων αὐτοῦ, τήν τ' ἀκακίαν καὶ
τὸν αὐχμὸν ἐνεδέδυτο τἀνδρὸς καὶ τὸ βάρος οἱονεὶ Δώριός
τις οἰκονομία.
Διὰ τοῦτο καὶ Πολέμωνος ἥψαντο οἱ λόγοι οἱ Ξενοκράτους
ὡς φιλοκάλου νεανίσκου· εἰσῆλθεν γὰρ ἔχων ἐναύσματα τῆς
περὶ τὸ καλὸν σπουδὴς, ἀλλαχοῦ δ' αὐτὸ ζητῶν.
Δημήτριος δέ φησιν ὁ Μάγνης καὶ Ξενοκράτους αὐτὸν (sc.
τὸν Ἐπίκουρον) ἀκοῦσαι.
Ξενοκράτης ὁ Χαλκηδόνιος καὶ Σπεύσιππος ὁ Ἀκαδημαικὸς
καὶ Ἀριστοτέλης βασιλικοὺς νόμους ἔγραψε.
τοῦ γοῦν Ξενοκράτους ἐν Ἀκαδημείᾳ καὶ πάλιν Ἀριστοτέ-
λους συμποτικοί τινες ἦσαν νόμοι.
καὶ Πλάτων ἕπεται τῷ Ἡσιόδῳ, καὶ Ξενοκράτης καὶ Λυ-
κοῦργος πρὸ τούτων· οἳ πάντες ᾤοντο δεῖν ἕνα κληρονόμον
καταλιπεῖν· καὶ τοῦτα ἦν τὸ ὑπὸ Ἡσιόδου λεγόμενον.
ἐμνήσθην δὲ τρίτην ἡμέραν διαλεγόμενος περὶ Ξενοκράτους,
καὶ ὅτι Ἀθηναῖοι τῷ ζῶντα τὸν κριὸν ἐκδείραντι δίκην
ἐπέθηκαν· οὐκ ἔστι δέ, οἶμαι, χείρων ὁ ζῶντα βασανίζων
τοῦ παραιρουμένου τὸ ζῆν καὶ φονεύοντος.
Ξενοκράτης. Testimonia, doctrina et Frag..50, line 1
ἀεὶ γοῦν ἐμέμνητο ὁ Πολέμων αὐτοῦ, τήν τ' ἀκακίαν καὶ

τὸν αὐχμὸν ἐνεδέδυτο τἀνδρὸς καὶ τὸ βάρος οἱονεὶ Δώριός
τις οἰκονομία.
Διὰ τοῦτο καὶ Πολέμωνος ἥψαντο οἱ λόγοι οἱ Ξενοκράτους
ὡς φιλοκάλου νεανίσκου· εἰσῆλθεν γὰρ ἔχων ἐναύσματα τῆς
περὶ τὸ καλὸν σπουδὴς, ἀλλαχοῦ δ' αὐτὸ ζητῶν.
Δημήτριος δέ φησιν ὁ Μάγνης καὶ Ξενοκράτους αὐτὸν (sc.
τὸν Ἐπίκουρον) ἀκοῦσαι.
Ξενοκράτης ὁ Χαλκηδόνιος καὶ Σπεύσιππος ὁ Ἀκαδημαικὸς
204

Εὐδαμίδας ἰδὼν ἐν Ἀκαδημείᾳ Ξενοκράτην πρεσβύτερον
ἤδη μετὰ τῶν μαθητῶν φιλοσοφοῦντα καὶ πυθόμενος ὅτι

τὴν ἀρετὴν ζητεῖ, ‘πότε οὖν’ εἶπεν ‘αὐτῇ χρήσεται;’
Εὐδαμίδας ὁ Ἀρχιδάμου, ἀδελφὸς δὲ Ἄγιδος, ἰδὼν Ξενο-
κράτην ἐν Ἀκαδημείᾳ πρεσβύτερον ἤδη μετὰ τῶν γνωρί-
μων φιλοσοφοῦντα, ἐπύθετο τίς ὁ πρεσβύτης· φαμένου δέ
τινος ὅτι σοφὸς ἀνὴρ καὶ τῶν ζητούντων τὴν ἀρετήν, ‘καὶ
πότε’ ἔφη ‘χρήσεται αὐτῇ, ἐὰν ἄρτι ζητῇ;’ .... Τὴν
θέσιν δὲ Ξενοκράτους εἰρηκότος καὶ καταπαυομένου, παρῆν
ὁ Εὐδαμίδας· ὡς δ' εἶπέ τις τῶν μετ' αὐτοῦ ‘ὅτε πάρεσμεν
ἡμεῖς, τότε πέπαυται·’ ‘καλῶς γε’ ἔφη ‘εἴπερ ἤδη ἔλεξε

205
τὴν ἀρετὴν ζητεῖ, ‘πότε οὖν’ εἶπεν ‘αὐτῇ χρήσεται;’

Εὐδαμίδας ὁ Ἀρχιδάμου, ἀδελφὸς δὲ Ἄγιδος, ἰδὼν Ξενο-
κράτην ἐν Ἀκαδημείᾳ πρεσβύτερον ἤδη μετὰ τῶν γνωρί-
μων φιλοσοφοῦντα, ἐπύθετο τίς ὁ πρεσβύτης· φαμένου δέ
τινος ὅτι σοφὸς ἀνὴρ καὶ τῶν ζητούντων τὴν ἀρετήν, ‘καὶ
πότε’ ἔφη ‘χρήσεται αὐτῇ, ἐὰν ἄρτι ζητῇ;’ .... Τὴν
θέσιν δὲ Ξενοκράτους εἰρηκότος καὶ καταπαυομένου, παρῆν
ὁ Εὐδαμίδας· ὡς δ' εἶπέ τις τῶν μετ' αὐτοῦ ‘ὅτε πάρεσμεν
ἡμεῖς, τότε πέπαυται·’ ‘καλῶς γε’ ἔφη ‘εἴπερ ἤδη ἔλεξε
ταῦτα ἃ ἔχρῃζε·’ τοῦ δ' εἰπόντος ‘καλὸν ἦν ἀκοῦσαι·’ ‘ᾗ
καὶ πρὸς δεδειπνηκότα μολόντες’ εἶπεν ‘ἠξιοῦμεν πάλιν
αὐτὸν δειπνεῖν;’
ρυθυμίας ἀφοσιούμενοι καὶ ἀποπιμπλάντες ἀλαστόρων· ἐνίων

δὲ μανικοὺς καὶ τυραννικοὺς ἔρωτας, οὐ δυναμένων οὐδὲ
βουλομένων σώμασι καὶ διὰ σωμάτων ὁμιλεῖν. ἀλλ' ὥσπερ
Ἡρακλῆς Οἰχαλίαν ἐπολιόρκει διὰ παρθένον, οὕτως ἰσχυροὶ
καὶ βίαιοι δαίμονες ἐξαιτούμενοι ψυχὴν ἀνθρωπίνην περιε-
χομένην σώματι λοιμούς τε πόλεσι καὶ γῆς ἀφορίας ἐπά-
γουσι καὶ πολέμους καὶ στάσεις ταράττουσιν, ἄχρι οὗ
λάβωσι καὶ τύχωσιν οὗ ἐρῶσιν.
Πάντες μὲν οἱ κατὰ [τὸν] τρόπον στοιχειοῦν δοκοῦντες
τῶν φιλοσόφων, καὶ ἐπιφανέστατα παρὰ πάντας οἵ τε ἀπὸ
τῆς ἀρχαίας Ἀκαδημίας καὶ οἱ ἀπὸ τοῦ Περιπάτου ἔτι δὲ
τῆς Στοᾶς, εἰώθασι διαιρούμενοι λέγειν τῶν ὄντων τὰ μὲν
εἶναι ἀγαθὰ τὰ δὲ κακὰ τὰ δὲ μεταξὺ τούτων, ἅπερ καὶ
ἀδιάφορα λέγουσιν· ἰδιαίτερον δὲ παρὰ τοὺς ἄλλους ὁ Ξε-
νοκράτης καὶ ταῖς ἑνικαῖς πτώσεσι χρώμενος ἔφασκε “πᾶν
τὸ ὂν ἢ ἀγαθόν ἐστιν ἢ κακόν ἐστιν ἢ οὔτε ἀγαθόν ἐστιν
οὔτε κακόν ἐστιν.” καὶ τῶν λοιπῶν φιλοσόφων χωρὶς ἀπο-
δείξεως τὴν τοιαύτην διαίρεσιν προσιεμένων αὐτὸς ἐδόκει
καὶ ἀπόδειξιν συμπαραλαμβάνειν. εἰ γὰρ ἔστι τι κεχω-
ρισμένον πρᾶγμα τῶν ἀγαθῶν καὶ κακῶν καὶ τῶν μήτε
ἀγαθῶν μήτε κακῶν, ἐκεῖνο ἤτοι ἀγαθόν ἐστιν ἢ οὐκ ἔστιν
θυμίαν καὶ ὅτι πολλὴν πρόνοιαν εἶχον περὶ ὑμῶν οὐκ

ἄλλου δέ τινος ἕνεκεν μᾶλλον ἢ τῆς ἐπὶ τοῖς καλοῖς φι-
206
λοτιμίας. Νομίζω γὰρ δίκαιον εἶναι τοὺς ὄντας τῇ ἀληθείᾳ

ἐπιεικεῖς καὶ πράττοντας τοιαῦτα τυγχάνειν δόξης τῆς
προσηκούσης. Ὅτι δὲ τὰ κυριώτατα τοῦ σώματος καὶ
τῷ ὄντι ἡ κεφαλὴ καὶ τὰ ἐν αὐτῇ περίεστιν, εὖ ἔχει. Τῶν
δὲ λοιπῶν τὴν προσήκουσαν ἐπιμέλειαν ποιοῦ μετά τε
ἰατρῶν καὶ αὐτὸς ἐπιβλέπων τὸ χρήσιμον. Ἀνδρίᾳ γὰρ καὶ
ῥώμῃ καὶ τάχει διενεγκεῖν δόξειεν ἂν χαρίεντος εἶναι.
Ἐγὼ δέ, καθάπερ καὶ σὺ οἶσθα, Πλάτωνα θαυμάσας δι'
ἐκεῖνον καὶ τὴν πόλιν ὑμῶν καὶ τὴν ἐν Ἀκαδημίᾳ διατρι-
βὴν ᾐδούμην καὶ διέμεινα πάντα τὸν χρόνον ἀνέγκλητον
ἐμαυτὸν ἐφ' ὅσον ἠδυνήθην πρὸς τὸ ἐκείνου ἦθος διατηρή-
σας. Ἐπεὶ δὲ κατὰ τὰ συμβαίνοντα ἐκεῖνος μὲν ἐχωρίσθη
τῆς ἐν ταὐτῷ ἡμῖν συνουσίας, τὰ δὲ νομιζόμενα συνετε-
λέσαμεν καὶ κοινῇ καὶ ἰδίᾳ τιμῶντες ἐκεῖνον, ἐχωριζόμεθα
κατὰ τὰς αἱρέσεις, ἃς ἕκαστος ἡμῶν ἐδοκίμαζεν. Ἐγὼ μὲν
οὖν ἀεί ποτε καὶ τῇ φύσει παντελῶς οἰκεῖος ὢν ἡσυχίας
καὶ σχολῆς ὑπῆρχον, ἀνυπεύθυνός τε ὢν ἄνθρωπος εἰς τὸ
δυνατὸν ᾑρούμην διαγενέσθαι. Καὶ γὰρ ἐφιλοσόφουν, ὅπως
ἐμαυτοῦ τε ὡς οἷόν τε ἦν καὶ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων
Zeno Phil., Testimonia et Frag..7-8, line 18
τῇ πόλει γενόμενος ἔν τε τοῖς λοιποῖς ἀνὴρ ἀγαθὸς ὢν διετέλεσε καὶ

τοὺς εἰς σύστασιν αὐτῷ τῶν νέων πορευομένους, παρακαλῶν ἐπ' ἀρε-
τὴν καὶ σωφροσύνην, παρώρμα πρὸς τὰ βέλτιστα, παράδειγμα τὸν
ἴδιον βίον ἐκθεὶς ἅπασιν, ἀκόλουθον ὄντα τοῖς λόγοις οἷς διελέγετο,
τύχῃ τῇ ἀγαθῇ δεδόχθαι τῷ δήμῳ ἐπαινέσαι μὲν Ζήνωνα Μνασέου
Κιτιέα καὶ στεφανῶσαι χρυσῷ στεφάνῳ κατὰ τὸν νόμον ἀρετῆς ἕνεκα
καὶ σωφροσύνης, οἰκοδομῆσαι δὲ αὐτῷ καὶ τάφον ἐπὶ τοῦ Κεραμεικοῦ
δημοσίᾳ. τῆς δὲ ποιήσεως τοῦ στεφάνου καὶ τῆς οἰκοδομῆς τοῦ τά-
φου χειροτονῆσαι τὸν δῆμον ἤδη τοὺς ἐπιμελησομένους πέντε ἄνδρας
ἐξ Ἀθηναίων. ἐγγράψαι δὲ τὸ ψήφισμα τὸν γραμματέα τοῦ δήμου
ἐν στήλαις δύο καὶ ἐξεῖναι αὐτῷ θεῖναι τὴν μὲν ἐν Ἀκαδημίᾳ, τὴν
δὲ ἐν Λυκείῳ. τὸ δ' ἀνάλωμα τὸ εἰς τὰς στήλας γινόμενον μερίσαι
τὸν ἐπὶ τῆς διοικήσεως, ὅπως ἅπαντες ἴδωσιν ὅτι ὁ δῆμος ὁ τῶν
Ἀθηναίων τοὺς ἀγαθοὺς καὶ ζῶντας τιμᾷ καὶ τελευτήσαντας.
ἐπὶ δὲ τὴν οἰκοδομὴν κεχειροτόνηται Θράσων Ἀνακαιεύς, Φιλο-
κλῆς Πειραιεύς, Φαῖδρος Ἀναφλύστιος, Μέδων Ἀχαρνεύς, Μίκυθος
Συπαληττεύς, Δίων Παιανιεύς.
Themistius Or. XXIII 295 D. Hard. τὰ δὲ ἀμφὶ Ζήνωνος ἀρί-
δηλά τέ ἐστι καὶ ᾀδόμενα ὑπὸ πολλῶν ὅτι αὐτὸν ἡ Σωκράτους ἀπο-
λογία ἐκ Φοινίκης εἰς τὴν Ποικίλην ἤγαγεν.
207
Zeno Phil., Testimonia et Frag..10, line 2
δὲ ἐν Λυκείῳ. τὸ δ' ἀνάλωμα τὸ εἰς τὰς στήλας γινόμενον μερίσαι

τὸν ἐπὶ τῆς διοικήσεως, ὅπως ἅπαντες ἴδωσιν ὅτι ὁ δῆμος ὁ τῶν
Ἀθηναίων τοὺς ἀγαθοὺς καὶ ζῶντας τιμᾷ καὶ τελευτήσαντας.
ἐπὶ δὲ τὴν οἰκοδομὴν κεχειροτόνηται Θράσων Ἀνακαιεύς, Φιλο-
κλῆς Πειραιεύς, Φαῖδρος Ἀναφλύστιος, Μέδων Ἀχαρνεύς, Μίκυθος
Συπαληττεύς, Δίων Παιανιεύς.
Themistius Or. XXIII 295 D. Hard. τὰ δὲ ἀμφὶ Ζήνωνος ἀρί-
δηλά τέ ἐστι καὶ ᾀδόμενα ὑπὸ πολλῶν ὅτι αὐτὸν ἡ Σωκράτους ἀπο-
λογία ἐκ Φοινίκης εἰς τὴν Ποικίλην ἤγαγεν.
Strabo XIII p. 614. ἐκ δὲ τῆς Πιτάνης ἐστὶν Ἀρκεσίλαος ὁ ἐκ
τῆς Ἀκαδημίας, Ζήνωνος τοῦ Κιτιέως συσχολαστὴς παρὰ Πολέμωνι.
Numenius Eusebii praep. evang. XIV 5, 11 (p. 729b). Πολέμω-
νος δὲ ἐγένοντο γνώριμοι Ἀρκεσίλαος καὶ Ζήνων. – – Ζήνωνα
μὲν οὖν μέμνημαι εἰπὼν Ξενοκράτει, εἶτα δὲ Πολέμωνι φοιτῆσαι, αὖ-
θις δὲ παρὰ Κράτητι κυνίσαι· νυνὶ δὲ αὐτῷ λελογίσθω ὅτι καὶ Στίλ-
πωνός τε μετέσχε καὶ τῶν λόγων τῶν Ἡρακλειτείων. ἐπεὶ γὰρ συμ-
φοιτῶντες παρὰ Πολέμωνι ἐφιλοτιμήθησαν ἀλλήλοις, συμπαρέλαβον
εἰς τὴν πρὸς ἀλλήλους μάχην ὁ μὲν Ἡράκλειτον καὶ Στίλπωνα ἅμα
καὶ Κράτητα, ὧν ὑπὸ μὲν Στίλπωνος ἐγένετο μαχητής, ὑπὸ δὲ Ἡρα-
κλείτου αὐστηρός, κυνικὸς δὲ ὑπὸ Κράτητος. ὁ δὲ Ἀρκεσίλαος etc.
ibid. 6, 9 (p. 732b). διαστάντες δ' οὖν εἰς τὸ φανερὸν ἔβαλλον
Zeno Phil., Testimonia et Frag..304, line 2
σκληροκήροις δέλτοις, αἳ μόλις μὲν γράφονται, διατηροῦσι δὲ τὰ γρα-

φέντα. Suid. s. v. δέλτος.
Diogenes Laërt. VII 18. Ἀρίστωνος δὲ τοῦ μαθητοῦ πολλὰ
διαλεγομένου οὐκ εὐφυῶς, ἔνια δὲ καὶ προπετῶς καὶ θρασέως “ἀδύ-
νατον, εἰπεῖν (scil. Zenonem), εἰ μή σε ὁ πατὴρ μεθύων ἐγέννησεν.”
ὅθεν αὐτὸν καὶ λάλον ἀπεκάλει, βραχυλόγος ὤν.
Diogenes Laërt. VII 23. Διονυσίου δὲ τοῦ Μεταθεμένου
εἰπόντος αὐτῷ, διὰ τί αὐτὸν μόνον οὐ διορθοῖ, ἔφη “οὐ γάρ σοι
πιστεύω.”
Stobaeus Floril. 36, 23 (Vol. I p. 696 Hense). τῶν τις ἐν
Ἀκαδημίᾳ νεανίσκων περὶ ἐπιτηδευμάτων διελέγετο ἀφρόνως· ὁ δὲ
Ζήνων “ἐὰν μὴ τὴν γλῶσσαν, ἔφη, εἰς νοῦν ἀποβρέξας διαλέγῃ, πολὺ
πλείω ἔτι καὶ ἐν τοῖς λόγοις πλημμελήσεις.” – Plutarchus vita Phoc.
c. 5. Ζήνων ἔλεγεν ὅτι δεῖ τὸν φιλόσοφον εἰς νοῦν ἀποβάπτοντα
προφέρεσθαι τὴν λέξιν.
208
ἀποβρέχων εἰς νοῦν.
Socraticorum Epistulae, Epistulae Epistle 27, sec. 2, line 4
εἴτε κατὰ γῆν ἐν εὐσεβῶν χώρῳ ὄντος εἴτε κατ' ἄ-

στρα (ὅπερ καὶ μάλα πείθομαι) Σωκράτους, μὴ πε-
ριίδῃς ἡμᾶς ἀπαιδεύτους εἰς τέλεον γενομένους, ἀλλ'
ἵνα ἥντινα προκοπὴν ἔσχομεν ἐπ' ἐκείνου τοῦ δαι-
μονίου ἀνθρώπου, ταύτην σὺ σώσας ἐπί τι ἀγάγῃς
τέλος.
ἐμοὶ γὰρ ἥδιον φιλοσοφίας οὐδὲν καὶ τῶν
ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων· ἐτιθηνήθην γὰρ ἐκ νέου ἔτι παιδὸς
Σωκρατικοῖς ὡς ἄν τις εἴποι βαυκαλήμασιν ἐν παντὶ
ἁρμοδίῳ καὶ ἱερῷ τόπῳ, τοῦτο μὲν ἐν τῇ ἀκαδημείᾳ,
τοῦτο δὲ ἐν Λυκείῳ τε καὶ Ἰλισσῷ ὑπὸ τῇ θείᾳ πλα-
τάνῳ ἱσταμένης μεσημβρίας, ἵνα Λυσίας ὁ Κεφάλου
τὰ περὶ ἔρωτος διωρθοῦτο. ἐν οὖν τοῖς τοιούτοις χω-
ρίοις περιάγων τε καὶ περιαγόμενος ἀρετῆς τῆς ἀφ'
ὑμῶν ἐπιμπλάμην καὶ ἦν ἐπίφθονος Ἀλκιβιάδῃ τε τῷ
Κλεινίου καί τισιν ἄλλοις τῶν νέων, οἳ μᾶλλον ἐβού-
λοντο ἐμοῦ προεδρίας ἀξιοῦσθαι παρ' ὑμῖν τοῖς σοφοῖς,
καὶ οὐδέποτέ με καταπροέδοτε, τῷ ὄντι ἐνεθίσαντες
φιλοσοφίᾳ, ἧς ἐδίψων εἰς τὸ πάμπαν.
καλοῖς φιλοτιμίας· νομίζω γὰρ δίκαιον εἶναι τοὺς ὄντας

τῇ ἀληθείᾳ ἐπιεικεῖς καὶ πράττοντας τοιαῦτα τυγχά-
νειν δόξης τῆς προσηκούσης· ὅτι δὲ τὰ καιριώτατα
τοῦ σώματος κάμνοντι, ἡ κεφαλὴ καὶ τὰ ἐν αὐτῇ
περίεστιν, εὖ ἔχει, τῶν δὲ λοιπῶν τὴν προσήκουσαν
ἐπιμέλειαν ποιοῦ μετὰ τῶν ἰατρῶν καὶ αὐτὸς ἐπιβλέ-
πων τὸ χρήσιμον· ἀνδρείᾳ γὰρ καὶ ῥώμῃ καὶ τάχει
διενεγκεῖν δόξειεν ἂν χαρίεντος εἶναι.
ἐγὼ δέ,
καθάπερ καὶ σὺ οἶσθα, Πλάτωνα θαυμάσας, δι' ἐκεῖ-
νον καὶ τὴν πόλιν ὑμῶν καὶ τὴν ἐν ἀκαδημείᾳ διατριβὴν ᾑρούμην, καὶ
διέμεινα πάντα τὸν χρόνον ἀνέγκλη-
τον ἐμαυτόν, ἐφ' ὅσον ἠδυνήθην, πρὸς τὸ ἐκείνου ἦθος
διατηρήσας. ἐπεὶ δὲ κατὰ τὰ συμβαίνοντα ἐκεῖνος
μὲν ἐχωρίσθη τῆς ἐν ταὐτῷ ἡμῖν συνουσίας, τὰ δὲ νο-
209
μιζόμενα συνετελέσαμεν καὶ κοινῇ καὶ ἰδίᾳ τιμῶντες

ἐκεῖνον, ἐχωριζόμεθα κατὰ τὰς αἱρέσεις, ἃς ἕκαστος
ἡμῶν ἐδοκίμαζεν.
στολὰς ἔπεμπε πρὸς σὲ νῦν, κελεύων ἐκείνων μεμνῆ-

σθαι, ἐγὼ δὲ καιρὸν τηρήσας τότε ἐπιστελῶ. πάνυ δὲ
πολλοῦ ἐτιμησάμην ἂν ἀπὸ μηχανῆς θεωρεῖν πότερον
ἐκεῖνο τὸ σχῆμα διατελεῖς ἔχων ἢ γέγονας ἡμῖν σε-
μνός τε καὶ αὐθάδης, ὅτι διαλέγεται περὶ σοῦ τὰ παιδία
ἐν ταῖς ὁδοῖς καὶ Πολύξενος ἐν τοῖς πορθμείοις καθή-
μενος καὶ οἱ ποιμένες ἐν τοῖς ὄρεσι. τουτὶ τὸ νεανι-
κόν ἐστι καὶ ἀγητόν; οὐ δήπου. ἀλλὰ νῦν δείξεις
οἷοι καὶ Δαναοῖσιν ἀριστῆες μετέασιν ἀδικίας
ἀνέχοντες, ὅθεν δὴ γίνεται πάντα τὰ καλά. καὶ τὴν
ἀκαδήμειαν κοσμήσεις, ὥστε κλέος αὐτῆς εἶναι ὅσοντ'
ἐπικίδναται ἠώς. ἐμοὶ δὲ χεῖρες μὲν καὶ πόδες φύ-
σονται πλείονες ἢ τῷ Γηρυόνῃ· τόν τε γὰρ Φιλιστίωνα
ἀποπέμψετε καὶ ἄλλον ὅντινα τρόπον δυνατόν ἐστι τὴν
δύναμίν μου αὐξήσετε. ἀπόπεμψον δέ μοι μίαν
Μοίριδος καὶ Ἐχεκράτους πυθόμενος τὰς παρὰ Διο-
νυσίῳ συνουσίας· πάνυ γὰρ ἀξιηκόους αὐτὰς οἴομαι
εἶναι ἀνδρὸς Φοίβου κοινώμασι βλαστόντος. ἐπίστελλε
δὲ καὶ εἴ που δεῖ ἐπιμελεῖσθαι τῶν ἐνθάδε ἢ ἰδίᾳ πρὸς
τὴν πόλιν ἢ καὶ εἴ ποθεν ἄλλοθεν συμπαρασκευασάμε-
νος, ὡς ἕτοιμοί εἰσιν οἵπερ συναπέστελλον ὑμᾶς.
Φλάβιος Φιλόστρατος. Vita Apollonii Ch. 1, sec. 13, line 10
εὐδοκιμῶν τὴν φωνήν.

Ἐπεὶ δὲ τεθνεῶτα τὸν πατέρα ἤκουσεν, ἔδραμεν
ἐς τὰ Τύανα, κἀκεῖνον μὲν ταῖς ἑαυτοῦ χερσὶν ἔθαψε
πρὸς τῷ τῆς μητρὸς σήματι, ἐτεθνήκει δὲ κἀκείνη
οὐ πάλαι, τὴν δὲ οὐσίαν λαμπρὰν οὖσαν διέλαχε
πρὸς τὸν ἀδελφὸν ἀκόλαστόν τε καὶ φιλοπότην ὄντα.
καὶ τῷ μὲν τρίτον τε καὶ εἰκοστὸν ἦν ἔτος καὶ ἡλικία
οἵα μὴ ἐπιτροπεύεσθαι, ὁ δ' αὖ εἴκοσι γεγόνει καὶ
οἱ νόμοι αὐτὸν ὑπεῖχον τοῖς ἐπιτρόποις. διατρίψας
οὖν ἐν Αἰγαῖς πάλιν καὶ τὸ ἱερὸν Λύκειόν τε ἀπο-
φήνας καὶ Ἀκαδημίαν, φιλοσοφίας γὰρ ἠχὼ πάσης
210
ἐν αὐτῷ ἦν, ἐπανῆλθεν ἐς τὰ Τύανα ἀνὴρ ἤδη καὶ

κύριος τῶν ἑαυτοῦ, εἰπόντος δὲ πρὸς αὐτόν τινος,
ὡς σωφρονίσαι τὸν ἀδελφὸν προσήκοι αὐτῷ καὶ με-
ταβαλεῖν τοῦ τρόπου, “τουτὶ μὲν θρασὺ” ἔφη “δόξει,
πρεσβύτερον γὰρ νέος πῶς ἂν σωφρονίζοιμι; ὡς δέ
μοι δυνατόν, ἰάσομαι αὐτὸν τουτωνὶ τῶν παθῶν·”
δίδωσι δὴ αὐτῷ τὴν ἡμίσειαν τῆς ἑαυτοῦ μοίρας,
τὸν μὲν πλειόνων δεῖσθαι φήσας, ἑαυτὸν δὲ ὀλίγων,
ἐφιστὰς δὲ αὐτὸν καὶ σοφῶς ὑπαγόμενος ἐς τὸ σω-
φρονίζοντι πείθεσθαι “ὁ μὲν πατὴρ” ἔφη “μεθέστη
ταύτης Δίωνι. Φύτων δὲ Ῥηγίου ἐκπεσὼν κατέφυγε

μὲν ἐπὶ Διονύσιον τὸν Σικελίας τύραννον, μειζόνων
δὲ ἀξιωθεὶς ἢ τὸν φεύγοντα εἰκὸς ξυνῆκε μὲν τοῦ
τυράννου καὶ ὅτι τοῦ Ῥηγίου ἐρῴη, Ῥηγίνοις δ' ἐπι-
στέλλων ταῦτα ἥλω, καὶ ὁ μὲν τύραννος ἑνὸς τῶν
μηχανημάτων ἀνάψας αὐτὸν ζῶντα προσήγαγε τοῖς
τείχεσιν, ὡς μὴ βάλοιεν οἱ Ῥηγῖνοι τὸ μηχάνημα
φειδοῖ τοῦ Φύτωνος, ὁ δὲ ἐβόα βάλλειν, σκοπὸς γὰρ
αὐτοῖς ἐλευθερίας εἶναι. Ἡρακλείδης δὲ καὶ Πύ-
θων οἱ Κότυν ἀποκτείναντες τὸν Θρᾷκα νεανία μὲν
ἤστην ἄμφω, τὰς δὲ Ἀκαδημίους διατριβὰς ἐπαι-
νοῦντες σοφώ τε ἐγενέσθην καὶ οὕτως ἐλευθέρω. τὰ
δὲ Καλλισθένους τοῦ Ὀλυνθίου τίς οὐκ οἶδεν; ὃς
ἐπὶ τῆς αὐτῆς ἡμέρας ἐπαινέσας τε καὶ διαβαλὼν
Μακεδόνας, ὅτε μέγιστοι δυνάμει ἦσαν, ἀπέθανεν
ἀηδὴς δόξας. Διογένης δὲ ὁ Σινωπεὺς καὶ Κράτης
ὁ Θηβαῖος ὁ μὲν εὐθὺ Χαιρωνείας ἥκων ἐπέπληξεν
ὑπὲρ Ἀθηναίων Φιλίππῳ περὶ ὧν Ἡρακλείδης εἶναι
φάσκων ἀπώλλυ ὅπλοις τοὺς ὑπὲρ ἐκείνων ὅπλα
ἠρμένους, ὁ δ' ἀνοικιεῖν Θήβας Ἀλεξάνδρου δι'
αὐτὸν φήσαντος οὐκ ἂν ἔφη δεηθῆναι πατρίδος,
Φλάβιος Φιλόστρατος. Vitae sophistarum Ch. 1, Olearius p.484, line 12
Σοφιστὰς δὲ οἱ παλαιοὶ ἐπωνόμαζον οὐ μόνον

τῶν ῥητόρων τοὺς ὑπερφωνοῦντάς τε καὶ λαμπρούς,
ἀλλὰ καὶ τῶν φιλοσόφων τοὺς ξὺν εὐροίᾳ ἑρμηνεύον-
211
τας, ὑπὲρ ὧν ἀνάγκη προτέρων λέγειν, ἐπειδὴ οὐκ

ὄντες σοφισταί, δοκοῦντες δὲ παρῆλθον ἐς τὴν ἐπω-
νυμίαν ταύτην.

αʹ. Εὔδοξος μὲν γὰρ ὁ Κνίδιος τοὺς ἐν Ἀκα-
δημίᾳ λόγους ἱκανῶς ἐκφροντίσας ὅμως ἐνεγράφη
τοῖς σοφισταῖς ἐπὶ τῷ κόσμῳ τῆς ἀπαγγελίας καὶ
τῷ σχεδιάζειν εὖ, καὶ ἠξιοῦτο τῆς τῶν σοφιστῶν
ἐπωνυμίας καθ' Ἑλλήσποντον καὶ Προποντίδα κατά
τε Μέμφιν καὶ τὴν ὑπὲρ Μέμφιν Αἴγυπτον, ἣν
Αἰθιοπία τε ὁρίζει καὶ τῶν ἐκείνῃ σοφῶν οἱ Γυμνοί.
βʹ. Λέων δὲ ὁ Βυζάντιος νέος μὲν ὢν ἐφοίτα
Πλάτωνι, ἐς δὲ ἄνδρας ἥκων σοφιστὴς προσερρήθη
πολυειδῶς ἔχων τοῦ λόγου καὶ πιθανῶς τῶν ἀπο-
κρίσεων. Φιλίππῳ μὲν γὰρ στρατεύοντι ἐπὶ Βυ-
ζαντίους προαπαντήσας “εἰπέ μοι, ὦ Φίλιππε,”
προσέβαλεν αὐτοῖς ἀθρόον γέλωτα ἐπὶ τῷ εἴδει,

ἐπειδὴ πίων ἐφαίνετο καὶ περιττὸς τὴν γαστέρα,
ταραχθεὶς δὲ οὐδὲν ὑπὸ τοῦ γέλωτος “τί”, ἔφη “ὦ
Ἀθηναῖοι, γελᾶτε; ἢ ὅτι παχὺς ἐγὼ καὶ τοσοῦτος;
ἔστι μοι καὶ γυνὴ πολλῷ παχυτέρα, καὶ ὁμονοοῦντας
μὲν ἡμᾶς χωρεῖ ἡ κλίνη, διαφερομένους δὲ οὐδὲ ἡ
οἰκία”, καὶ ἐς ἓν ἦλθεν ὁ τῶν Ἀθηναίων δῆμος
ἁρμοσθεὶς ὑπὸ τοῦ Λέοντος σοφῶς ἐπισχεδιάσαντος
τῷ καιρῷ.
γʹ. Δίας δὲ ὁ Ἐφέσιος τὸ μὲν πεῖσμα τῆς ἑαυτοῦ
φιλοσοφίας ἐξ Ἀκαδημίας ἐβέβλητο, σοφιστὴς δὲ
ἐνομίσθη διὰ τόδε· τὸν Φίλιππον ὁρῶν χαλεπὸν
ὄντα τοῖς Ἕλλησιν ἐπὶ τὴν Ἀσίαν στρατεύειν ἔπεισε,
καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διεξῆλθε λέγων, ὡς δέον
ἀκολουθεῖν στρατεύοντι, καλὸν γὰρ εἶναι καὶ τὸ
ἔξω δουλεύειν ἐπὶ τῷ οἴκοι ἐλευθεροῦσθαι.
δʹ. Καὶ Καρνεάδης δὲ ὁ Ἀθηναῖος ἐν σοφι-
σταῖς ἐγράφετο, φιλοσόφως μὲν γὰρ κατεσκεύαστο
τὴν γνώμην, τὴν δὲ ἰσχὺν τῶν λόγων ἐς τὴν ἄγαν
ἤλαυνε δεινότητα.

212
μεγαλοφρονέστατα ἀνθρώπων “ὦ βασιλεῦ”, εἶπεν

“ὑπὲρ μικρῶν μὴ παροξύνου, τὸ γὰρ ὑπὲρ τὰς
τριακοσίας μυριάδας ἀναλωθὲν ἐγὼ μὲν τῷ υἱῷ
ἐπιδίδωμι, ὁ δὲ υἱὸς τῇ πόλει ἐπιδίδωσι.” καὶ αἱ
διαθῆκαι δέ, ἐν αἷς τῷ Ἀθηναίων δήμῳ κατέλειπε
καθ' ἕκαστον ἔτος μνᾶν καθ' ἕνα, μεγαλοφροσύνην
κατηγοροῦσι τοῦ ἀνδρός, ᾗ καὶ ἐς τὰ ἄλλα ἐχρῆτο,
ἑκατὸν μὲν βοῦς τῇ θεῷ θύων ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ πολλά-
κις, ἑστιῶν δὲ τῇ θυσίᾳ τὸν Ἀθηναίων δῆμον κατὰ
φυλὰς καὶ γένη, ὁπότε δὲ ἥκοι Διονύσια καὶ κατίοι
ἐς Ἀκαδημίαν τὸ τοῦ Διονύσου ἕδος, ἐν Κεραμεικῷ
ποτίζων ἀστοὺς ὁμοίως καὶ ξένους κατακειμένους
ἐπὶ στιβάδων κιττοῦ.
Ἐπεὶ δὲ τῶν τοῦ Ἀττικοῦ διαθηκῶν ἐπεμνήσθην,
ἀνάγκη καὶ τὰς αἰτίας ἀναγράψαι, δι' ἃς προσέ-
κρουσεν Ἡρώδης Ἀθηναίοις· εἶχον μὲν γὰρ αἱ δια-
θῆκαι, ὡς εἶπον, ἔγραψε δὲ αὐτὰς ξυμβουλίᾳ
τῶν ἀμφ' ἑαυτὸν ἀπελευθέρων, οἳ χαλεπὴν ὁρῶντες
τὴν Ἡρώδου φύσιν ἀπελευθέροις τε καὶ δούλοις
ἀποστροφὴν ἐποιοῦντο τοῦ Ἀθηναίων δήμου, ὡς
ἄξιος, οὐδὲ αὖ διαβαλεῖν πάντα. ἦν μὲν γὰρ τῶν

Φιλάγρῳ πεφοιτηκότων, γνῶναι δὲ ἀμείνων ἢ ἑρ-
μηνεῦσαι, τάξιν τε γὰρ τὸ νοηθὲν εἶχε καὶ οὐθὲν
ἔξω καιροῦ ἐνοεῖτο, ἡ δὲ ἑρμηνεία διεσπάσθαι τε
ἐδόκει καὶ ῥυθμοῦ ἀφεστηκέναι. ἐδόκει δὲ ἐπιτηδειό-
τερος γεγονέναι τοῖς ἀρχομένοις τῶν νέων ἢ τοῖς
ἕξιν τινὰ ἤδη κεκτημένοις, τὰ γὰρ πράγματα γυμνὰ
ἐξέκειτο καὶ οὐ περιήμπισχεν αὐτὰ ἡ λέξις. ἑβδομη-
κοντούτης δὲ ἀποθανὼν Ἀθήνησιν ἐτάφη οὐκ ἀφα-
νῶς, κεῖται γὰρ πρὸς τοῖς ἐκ τῶν πολέμων ἐν δε-
ξιᾷ τῆς Ἀκαδημίανδε καθόδου.
κγʹ. Ἄγει με ὁ λόγος ἐπ' ἄνδρα ἐλλογιμώτατον
Δαμιανὸν τὸν ἐκ τῆς Ἐφέσου, ὅθεν ἐξῃρήσθων
Σώτηροί τε καὶ Σῶσοι καὶ Νίκανδροι καὶ Φαῖδροι
Κῦροί τε καὶ Φύλακες, ἀθύρματα γὰρ τῶν Ἑλλή-
νων μᾶλλον οὗτοι προσρηθεῖεν ἂν ἢ σοφισταὶ λόγου
213
ἄξιοι. Δαμιανῷ τοίνυν ἐλλογιμώτατον μὲν καὶ τὸ

ἄνω γένος καὶ πλείστου ἄξιοι τῇ Ἐφέσῳ, εὐδοκι-
μώτατοι δὲ καὶ οἱ ἀπ' αὐτοῦ φύντες, ξυγκλήτου
γὰρ βουλῆς ἀξιοῦνται πάντες ἐπ' εὐδοξίᾳ
εἴκοσιν ἔτη γεγονότι. αἱ μὲν δὴ προφάσεις, δι' ἃς ὁ

Φιλίσκος ἀφῃρέθη τὸ εἶναι ἀτελής, αἵδε ἐγένοντο,
μὴ ἀφαιρείσθω δὲ αὐτὸν τὰ περὶ τῷ βλέμματι καὶ
τῷ φθέγματι καὶ σχήματι ἐλαττώματα τὸ μὴ οὐ
κράτιστα ῥητόρων ἑλληνίσαι τε καὶ συνθεῖναι. ἡ δὲ
ἰδέα τοῦ λόγου λάλος μᾶλλον ἢ ἐναγώνιος, διεφαί-
νετο δὲ αὐτῆς καὶ καθαρὰ ὀνόματα καὶ καινοπρεπὴς
ἦχος. ἐτελεύτα μὲν οὖν ἐπὶ θυγατρὶ καὶ υἱῷ οὐδενὸς
ἀξίῳ, μέτρον δὲ αὐτῷ τοῦ βίου ἔτη ἑπτὰ καὶ ἑξή-
κοντα. κεκτημένος δὲ Ἀθήνησι χωρίον οὐκ ἀηδὲς
οὐκ ἐν αὐτῷ ἐτάφη, ἀλλ' ἐν τῇ Ἀκαδημίᾳ, οὗ τίθησι
τὸν ἀγῶνα ἐπὶ τοῖς ἐκ τῶν πολέμων θαπτομένοις ὁ
πολέμαρχος.
λαʹ. Αἰλιανὸς δὲ Ῥωμαῖος μὲν ἦν, ἠττίκιζε
δέ, ὥσπερ οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ Ἀθηναῖοι. ἐπαίνου μοι
δοκεῖ ἄξιος ὁ ἀνὴρ οὗτος, πρῶτον μέν, ἐπειδὴ καθα-
ρὰν φωνὴν ἐξεπόνησε πόλιν οἰκῶν ἑτέρᾳ φωνῇ
χρωμένην, ἔπειθ', ὅτι προσρηθεὶς σοφιστὴς ὑπὸ τῶν
χαριζομένων τὰ τοιαῦτα οὐκ ἐπίστευσεν, οὐδὲ ἐκο-
λάκευσε τὴν ἑαυτοῦ γνώμην, οὐδὲ ἐπήρθη ὑπὸ τοῦ
ὀνόματος οὕτω μεγάλου ὄντος, ἀλλ' ἑαυτὸν εὖ δια
Alciphron Rhet., Soph., Epistulae Book 2, epistle 11, sec. 1, line 4
Σιτάλκης Οἰνοπίωνι.
Εἰ πατρῴζεις, ὦ παῖ, καὶ τἀμὰ φρονεῖς, χαίρειν

τοὺς ἀλαζόνας ἐκείνους τοὺς ἀνυποδήτους καὶ ὠχριῶν-
τας, οἳ περὶ τὴν Ἀκαδήμειαν ἀλινδοῦνται, καὶ βιω-
φελὲς μὲν οὐδὲν οὔτε εἰδότας οὔτε πράττειν δυναμένους,
τὰ μετέωρα δὲ πολυπραγμονεῖν ἐπιτηδεύοντας, ἐάσας
214
ἔχου τῶν κατ' ἀγρὸν ἔργων, ἀφ' ὧν σοι διαπονοῦντι

μεστὴ μὲν ἡ σιπύη πανσπερμίας, οἱ δὲ ἀμφορεῖς οἴνου
γέμοντες, πλέα δὲ ἀγαθῶν τὰ σύμπαντα.
Θαῒς Εὐθυδήμῳ.
Ἐξ οὗ φιλοσοφεῖν ἐπενόησας, σεμνός τις ἐγένου

καὶ τὰς ὀφρῦς ὑπὲρ τοὺς κροτάφους ἐπῆρας. εἶτα
σχῆμα ἔχων καὶ βιβλίδιον μετὰ χεῖρας εἰς τὴν Ἀκαδή-
μειαν σοβεῖς, τὴν δὲ ἡμετέραν οἰκίαν ὡς οὐδὲ ἰδὼν
πρότερον παρέρχῃ. ἐμάνης Εὐθύδημε, ἢ οὐκ οἶδας
οἷός ἐστιν ὁ σοφιστὴς οὗτος ὁ ἐσκυθρωπακὼς καὶ τοὺς
θαυμαστοὺς τούτους διεξιὼν πρὸς ὑμᾶς λόγους. ἀλλ'
ἐμοὶ μὲν πράγματα πόσος ἐστὶν οἴει χρόνος ἐξ οὗ
παρέχει βουλόμενος ἐντυχεῖν; προσφθείρεται δὲ Ἑρ-
πυλλίδι τῇ Μεγάρας ἅβρᾳ. τότε μὲν οὖν αὐτὸν οὐ
προσιέμην, σὲ γὰρ περιβάλλουσα κοιμᾶσθαι μᾶλλον
ἐβουλόμην ἢ τὸ παρὰ πάντων σοφιστῶν χρυσίον ἔχειν.
ἐπεὶ δέ σε ἀποτρέπειν ἔοικε τῆς μεθ' ἡμῶν συνηθείας,
ὑποδέξομαι αὐτὸν καί, εἰ βούλει, τὸν διδάσκαλον του
ἐν τοσούτῳ ὄχλῳ Αἰγυπτίων χωρὶς Γλυκέρας ἐρημίαν

πολυάνθρωπον ὁρᾶν. ἥδιον γὰρ καὶ ἀκινδυνότερον
τὰς σὰς θεραπεύω μᾶλλον αὐλάς, ἢ τὰς ἁπάντων τῶν
σατραπῶν καὶ βασιλέων, ἵν' ἐπικίνδυνον μὲν τὸ
ἄγαν ἐλεύθερον, εὐκαταφρόνητον δὲ τὸ κολακεῦον,
ἄπιστον δὲ τὸ εὐτυχούμενον. ἐγὼ δὲ καὶ τὰς θηρι-
κλείους καὶ τὰ καρχήσια καὶ τὰς χρυσίδας καὶ πάντα
τὰ ἐν ταῖς αὐλαῖς ἐπίφθονα παρὰ τούτοις ἀγαθὰ φυ-
όμενα, τῶν κατ' ἔτος Χοῶν καὶ τῶν ἐν τοῖς θεά-
τροις Ληναίων καὶ τῆς χθιζῆς ὁμολογίας καὶ τῶν τοῦ
Λυκείου γυμνασίων καὶ τῆς ἱερᾶς Ἀκαδημείας οὐκ
ἀλλάττομαι, μὰ τὸν Διόνυσον καὶ τοὺς βακχικοὺς αὐ-
τοῦ κισσούς, οἷς στεφανωθῆναι μᾶλλον ἢ τοῖς Πτολε-
μαίου βούλομαι διαδήμασιν, ὁρώσης καὶ καθημένης ἐν
τῷ θεάτρῳ Γλυκέρας. ποῦ γὰρ ἐν Αἰγύπτῳ ὄψομαι
ἐκκλησίαν καὶ ψῆφον ἀναδιδομένην; ποῦ δὲ δημοκρα-
τικὸν ὄχλον οὕτως ἐλευθεριάζοντα; ποῦ δὲ θεσμοθέτας
ἐν ταῖς ἱεραῖς κόμαις κεκισσωμένους; ποῖον περισχοί-
215
νισμα; ποίαν αἵρεσιν; ποίους Χύτρους; Κεραμεικόν,

ἀγοράν, δικαστήρια, τὴν καλὴν ἀκρόπολιν, τὰς σεμνὰς
Aristophanes Gramm., Frag..64, line 2
“οὐ γὰρ πορφύρας τόσσος κόρος ὥστ' ἀμύνασθαι” καὶ Θου-

κυδίδου, “ἀξιούτω τοῖς ὁμοίοις ἡμᾶς ἀμύνασθαι.”
Schol. Od. ο, 397: ἀνακτορίησιν· ὁ μὲν Ἀρί-
σταρχος ταῖς δεσποτικαῖς, ὁ δὲ Ἀριστοφάνης ὧν ἕκαστος ἄρ-
χει [ὅθεν καὶ ὁ χειρῶναξ]. Recepit Eust. Od. p. 1785, 38:
ἀνακτορίας δὲ ὕας Ἀρίσταρχος μὲν τὰς δεσποτικάς φησιν,
Ἀριστοφάνης δὲ ὧν ἕκαστος βόσκων ἀνάσσει, ὅ ἐστιν ἄρχει.
Schol. Ar. Nu1150: Ἀπαιόλη] Ἀριστοφά-
νης δὲ ὀξύνεσθαί φησι τὴν ἐσχάτην.
Schol. Ar. Nu1007: ἀπραγμοσύνη δὲ
φυτόν, ὡς Ἀριστοφάνης ὁ γραμματικός, ἐν Ἀκαδημίᾳ φυόμενον.
Frag. m. Paris. §. 10: Καὶ γόμος, ὁ φόρτος.
Eust. Od. p. 1455, 33: Εὐριπίδης γὰρ ἐπὶ
συνετοῦ εἴρηκε τὸ δριμύ, ὡς λέγει Ἀριστοφάνης ὁ γραμ-
ματικός.
Eust. Od. p. 1827, 47: Καὶ γυμνασίου δέ, φα-
σίν, ἐπιστάτης ὁ ἐπιμελητής. ἐνταῦθα δὲ μνηστέον τοῦ γραμ-
ματικοῦ Ἀριστοφάνους, εἰπόντος οὕτω ῥητῶς· “ἐπιστάτης
ἐπὶ μόνου τοῦ χυτρόποδος δοκεῖ τοῖς πολλοῖς τάττεσθαι, καὶ
τοῦ μεταίτου, ὡς παρ' Ὁμήρῳ. ἀγνοοῦσι δὲ ὅτι καὶ ὁ παι-
δοτρίβης οὕτω καλεῖται. τὸ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων καθηγη
Heliodorus Scr. Erot., Aethiopica Book 1, ch. 17, sec. 5, line 6
γοντος τάς τε θύρας ὡς ὅτι πλεῖστον ἐψόφησε καὶ «ὢ

τῆς ἀτοπίας, διαδέδρακεν ἡμᾶς ὁ μοιχός» ἀνεβόησε, καὶ
»ὅρα, δέσποτα, μὴ καὶ τὰ δεύτερα σφαλῇς.» Ὁ δὲ «θάρ-
σει» ἔφη· «τὴν ἀλιτήριον καὶ ἣν μάλιστα ἐβουλόμην
ἔχω.» Καὶ συλλαβόμενος ἦγεν ὡς ἐπὶ τὴν πόλιν.
Ἡ
δὲ πάντα ἅμα τὰ περιεστῶτα, ὡς εἰκός, ἐννοήσασα, τὴν
ἀποτυχίαν τῶν προσδοκηθέντων, τὴν ἐπὶ τοῖς μέλλουσιν
ἀτιμίαν, τὴν ἐκ τῶν νόμων τιμωρίαν, ἀνιωμένη μὲν ἐφ'
οἷς ἡλίσκετο χαλεπαίνουσα δὲ ἐφ' οἷς ἠπάτητο, ἐπειδὴ
κατὰ τὸν βόθρον ἐγένετο τὸν ἐν Ἀκαδημίᾳ (πάντως
216
γινώσκεις, ἔνθα τοῖς ἥρωσιν οἱ πολέμαρχοι τὸ πάτριον

ἐναγίζουσιν), ἐνταῦθα ἀθρόον τοῦ πρεσβύτου σπαράξασα
τὰς χεῖρας ὦσεν ἑαυτὴν ἐπὶ κεφαλήν.
Καὶ ἡ μὲν
ἔκειτο κακὴ κακῶς· ὁ δὲ Ἀρίστιππος «ἔχω παρὰ σοῦ
καὶ πρὸ τῶν νόμων τὴν δίκην» εἰπών, τῷ τε δήμῳ πάντα
εἰς τὴν ἑξῆς ἀνεκοινοῦτο, καὶ μόλις συγγνώμης τυχὼν
τοὺς φίλους περιενόστει καὶ γνωρίμους, εἴ πῃ σοὶ κάθο-
δον λάβοι πρυτανευόμενος. Καὶ εἰ μέν τι πέπρακται
Erasistratus Med., Testimonia et Frag. .

Frag. .113, line 7
Ἐρασίστρατος οὖν οὐχ ἁπλῶς, ὥσπερ οὗτοι (Hippocrates et Plato) τὸ
ζητούμενον λαμβάνων, ἀλλὰ μετὰ κατασκευῆς λόγων οὐκ ὀλίγης, ἐκ μὲν
κεφαλῆς φησι τὸ ψυχικόν, ἐκ δὲ τῆς καρδίας τὸ ζωτικὸν ὁρμᾶσθαι
πνεῦμα.
Gal. In Platonis Timaeum commentarius CMG Supp. I p. 25, 21

Schröder
οὐκ οἶδα, τί δόξαν αὐτῷ τὴν τῆς περιώσεως δόξαν ἀντὶ τῆς ὁλκῆς εἵλετο
κατὰ τοῦτο
μόνον ἀποστὰς Ἱπποκράτους· ὅτι μὲν γὰρ τὸ τῆς ἀναπνοῆς, εἴτ' ἔργον εἴτε
πάθος χρὴ
καλεῖν, οὐ γίνεται κατὰ περίωσιν, Ἐρασίστρατος ἔδειξεν ἐλέγξας τὴν τοῦ
Ἑστιαίου
δόξαν.
γίνεται τοίνυν ἡ τοιαύτη κίνησις οὐκ ἀκριβὴς κύκλος ἐπὶ τὰ αὐτὰ διὰ
παντὸς
περιφερόμενος. ἀλλ' ὡς αὐτὸς εἶπεν, ἔνθα καὶ ἔνθα, καὶ κατὰ τοῦτο
διήνεγκεν ἡ τοῦ
Πλάτωνος δόξα τῆς ἐξ Ἀκαδημίας, οὐχ ὡς Ἐρασίστρατος ἔγραψεν.
Plutarchus Quaestiones convivales VII 1 698 A p. 211 Hubert
“ὁ δὲ φιλόσοφος (sc. Plato) οὑτωσὶ σαφῶς” ἔφη “γράψας διεξιέναι τὰ

ποτὰ διὰ
τοῦ πλεύμονος οὐδὲ τοῖς προθυμοτάτοις ἀμύνειν ἐπιχείρησιν ὑπὲρ αὑτοῦ
πιθανὴν
ἀπολέλοιπεν. τὸ γὰρ ἀγνόημα μέγα· πρῶτον μὲν ὅτι, τῆς ὑγρᾶς τροφῆς
217
πρὸς τὴν ξηρὰν

ἀναγκαίαν ἐχούσης τὴν ἀνάμιξιν, εἰκός ἐστιν ταὐτὸν ἀμφοτέραις ἀγγεῖον
ὑποκεῖσθαι τὸν στόμαχον εἰς τὴν κάτω κοιλίαν ἐκδιδόντα μαλακὸν καὶ
διάβροχον τὸ σιτίον· ἔπειτα τοῦ πλεύμονος μὴ λείου καὶ πυκνοῦ
παντάπασι γεγονότος, πῶς τὸ σὺν κυκεῶνι πινόμενον ἄλφιτον διέξεισι
καὶ οὐκ ἐνίσχεται; τουτὶ γὰρ Ἐρασίστρατος ὀρθῶς πρὸς αὐτὸν ἠπόρησεν.
Cornelius Alexander Polyhist., Frag..143b, line 2
Ἰσθμῷ, ἢ Γελῶος κατ' ἐνίους, ὥς φησιν Ἀλέξανδρος ἐν

Διαδοχαῖς.
Idem III, 4, de Platone: Καὶ ἐπαιδεύθη μὲν γράμ-
ματα παρὰ Διονυσίῳ, οὗ καὶ μνημονεύει ἐν τοῖς Ἀν-
τερασταῖς· ἐγυμνάσατο δὲ παρ' Ἀρίστωνι τῷ Ἀργείῳ
παλαιστῇ· ἀφ' οὗ καὶ Πλάτων διὰ τὴν εὐεξίαν μετω-
νομάσθη, πρότερον Ἀριστοκλῆς ἀπὸ τοῦ πάππου κα-
λούμενος [ὄνομα], καθά φησιν Ἀλέξανδρος ἐν Διαδο-
χαῖς.
Idem III, 5: Ἐφιλοσόφει δὲ τὴν ἀρχὴν ἐν Ἀκαδημίᾳ, εἶτα ἐν τῷ κήπῳ τῷ
παρὰ τὸν Κολωνὸν, ὥς
φησιν Ἀλέξανδρος ἐν Διαδοχαῖς καθ' Ἡράκλειτον.
Idem IV, 62: Καρνεάδης, Ἐπικώμου ἢ Φιλο-
κώμου, ὡς Ἀλέξανδρος ἐν Διαδοχαῖς, Κυρηναῖος.
Idem VII, 179: Χρύσιππος, Ἀπολλωνίου, Σο-
λεὺς ἢ Ταρσεὺς, ὡς Ἀλέξανδρος ἐν Διαδοχαῖς, μαθητὴς
Κλεάνθους.
Θεόφιλος Φιλόστρατος. Damascius et Stephanus Atheniensis Med.,

Commentarii in Hippocratis aphorismos Vol. 2, p.248, line 26
ρον συμβουλευτικόν. ἔχει δὲ ἑκάτερον οὕτως. Τὸ μὲν

πρῶτον ὁ βίος βραχὺς, ἡ δὲ τέχνη μακρὴ, ὁ δὲ καιρὸς
ὀξὺς καὶ τὰ ἑξῆς, τοῦτο ἀποφαντικόν· τὸ δὲ δεύτερον
ἔχει οὕτως· δεῖ δὲ οὐ μόνον ἑαυτὸν παρέχειν τὰ δέοντα
ποιέοντα καὶ τὰ ἑξῆς. τοῦτο δὲ συμβουλευτικόν. ἀλλ' εἰ
δοκεῖ ταῖς ὑποσχεθείσαις συνθήκαις ἀκολουθοῦντες, ἐπὶ
τὴν σαφήνειαν πρῶτον τραπῶμεν τῶν λέξεων, καὶ ἀρκτέον
ἀπὸ τοῦ πρώτου.
Ἰστέον τοιγαροῦν ὅτι τὸ τοῦ βίου ὄνομα πολλὰ ση-
μαίνει. λέγεται γὰρ βίος ὁ τόπος ἐν ᾧ τις διατρίβει.
οὕτω γὰρ Σωκράτην μὲν ἀκαδημαϊκὸν βίον μετιέναι φα-
218
μὲν, Πλάτωνα δὲ στωϊκόν· ἀλλὰ καὶ ἀμφίβια ζῶα κατὰ

τοῦτο τὸ σημαινόμενον λέγομεν. λέγεται βίος καὶ τὸ ἐπι-
τήδευμα ὅ τις μετέρχεται. οὕτω γοῦν φαμεν, τόνδε μὲν
τὸν ἄνθρωπον ἰατρικὸν βίον μετϊέναι, τόνδε δὲ γραμματι-
κόν. λέγεται βίος καὶ ἡ ἐνθένδε τῆς ψυχῆς μετανάστα-
σις. οὕτω γὰρ τὸ ἀποβιῶσαί φαμεν καὶ τῷ τέλει τοῦ
βίου χρήσασθαι. λέγεται βίος καὶ τὸ εἶδος τῆς ζωῆς
καθὸ λέγομεν τόνδε σεμνὸν καὶ κόσμιον βίον ἑλέσθαι ἢ
φιλόσοφον ἢ σώφρονα. λέγεται βίος καὶ ὁ χρόνος τῆς
ζωῆς καθό φαμεν τῶν ζώων τὰ μὲν μακρόβια,
Alexander Phil., In Aristotelis metaphysica commentaria Pa. 789, line 19
εἰ τὸ βῆτα μετὰ τοῦ α πεποίηκε τὴν βα συλλαβήν, τὸ γάμμα μετὰ τοῦ ε

ποιείτω τὴν γε καὶ τὸ δέλτα μετὰ τοῦ η ποιείτω τὴν δη, καὶ τὸ
ζ μετὰ τοῦ ἰῶτα τὴν ζι καὶ τὸ θῆτα μετὰ τοῦ ο τὴν θο, τὸ κάππα μετὰ
τοῦ ω τὴν κω, τὸ λάβδα μετὰ τοῦ υ τὴν λυ, καὶ οὐκ ἔσται ἄλλη τις συλ-
λαβὴ πλὴν τῆς βα καὶ γε καὶ δη καὶ ζι καὶ θο καὶ κω καὶ λυ. ἡ δὲ δε
συλλαβὴ ἢ πε ἢ ἄλλη τις οὐκ ἔσται· τοῦ γὰρ ε ἑνὸς ὄντος τῷ ἀριθμῷ
καὶ συνόντος τῷ γάμμα καὶ πεποιηκότος τὴν γε συλλαβὴν οὐκ ἂν καὶ
μετὰ τοῦ π συνέλθοι. εἰ δὴ ταῦτα ἀληθῆ, συμβαίνει μηδὲν εἶναι παρὰ
τὰ στοιχεῖα ἕτερον τῶν στοιχείων ὄν. νενοήσθω γὰρ ὅτι ἐν ὅλῳ τῷ
κόσμῳ κδʹ ἄνδρες εἰσὶ μόνοι, καὶ ἐν μὲν τῇ στοᾷ ἔστωσαν δύο ἀναλο-
γοῦντες τῇ βα συλλαβῇ, καὶ ἐν Ἀκαδημίᾳ δύο εἰκόνα φέροντες τῆς γε
συλλαβῆς, καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ὁμοίως, τί οὖν ἕτερον παρὰ τοὺς κδʹ
ἄνδρας
νοεῖν δυνάμεθα γενέσθαι; πάντως οὐδέν, ἀλλὰ πάλιν αὐτοὺς τοὺς κδʹ
ἄνδρας. ὡς οὖν ἐπὶ τούτων, οὕτω καὶ ἐπὶ τῶν τῆς φωνῆς στοιχείων
συμβαίνει, ἑνὸς τῷ ἀριθμῷ ὄντος τοῦ ἄλφα καὶ τοῦ βῆτα καὶ τῶν λοιπῶν,
καὶ οὐδὲν ἕτερον ἔσται παρὰ αὐτά, εἴτε συντεθειμένα σωρηδόν τις αὐτὰ
νοεῖ, εἴτε δύο δύο, εἴτε καὶ ἀπολελυμένα ἀπ' ἀλλήλων. καὶ πάλιν ὡς
ἐπὶ τούτων, οὕτω καὶ ἐπὶ τῶν στοιχείων τῶν ἰδεῶν ἔχειν ἀνάγκη· καὶ ἢ
οὐδὲν ἔσται παρὰ τὸ ἀρχικὸν ἓν καὶ τὴν ἀόριστον δυάδα, οὐκ
αὐτοάνθρωπος
Alexander Phil., De anima libri mantissa (= De anima liber alter) [Sp.]

Pa. 150, line 35
τούτου ἀρχή, ὃ καὶ πρῶτον οἰκεῖον καλοῦσιν. τοῦτο δὴ τὸ πρῶτον οἰκεῖον
ἐζήτηται, τί ποτέ ἐστι, παρὰ τοῖς φιλοσόφοις, καὶ οὐ ταὐτὸ πᾶσιν ἔδοξεν,
219
ἀλλὰ σχεδὸν κατὰ τὴν τοῦ ἐσχάτου ὀρεκτοῦ διαφορὰν καὶ ἡ περὶ τοῦ
πρώ-
του τοῖς περὶ αὐτοῦ λέγουσιν γίνεται. οἱ μὲν οὖν Στωϊκοὶ οὐ πάντες δέ,
λέγουσιν πρῶτον οἰκεῖον εἶναι τὸ ζῷον αὑτῷ (ἕκαστον γὰρ ζῷον εὐθὺς
γενόμενον πρός τε αὑτὸ οἰκειοῦσθαι, καὶ δὴ καὶ τὸν ἄνθρωπον· οἱ δὲ χα-
ριέστερον δοκοῦντες λέγειν αὐτῶν καὶ μᾶλλον διαρθροῦν περὶ τοῦδέ
φασιν
πρὸς τὴν σύστασιν καὶ τήρησιν ᾠκειῶσθαι εὐθὺς γενομένους ἡμᾶς τὴν
ἡμῶν αὐτῶν), τοῖς δὲ περὶ Ἐπίκουρον ἡδονὴ τὸ πρῶτον οἰκεῖον ἔδοξεν
εἶναι
ἁπλῶς, προϊόντων δὲ διαρθροῦσθαι ταύτην τὴν ἡδονήν φασιν, τοῖς δὲ ἀο-
χλησία, ὥσπερ τοῖς Μεγαρικοῖς, τοῖς δὲ Ἀκαδημαϊκοῖς ἡ ἀπροσπτωσία.
πρὸς ταύτην γάρ φασιν ἡμᾶς οἰκείως ἔχειν πρώτην, ὥστε μηδὲν
προσπταίειν.
καὶ καθόλου ἀκολούθους τοῖς τελικοῖς ὀρεκτοῖς καὶ τὰς ἀρχὰς ἕκαστοι,
ὡς
ἔφαμεν, ὑποτίθενται. κατὰ δὲ Ἀριστοτέλη οἱ μέν φασιν εἶναι πρῶτον οἰ-
κεῖον ἡμῖν ἡμᾶς αὐτούς. εἰ γὰρ τὸ φιλητὸν ὀρεκτόν ἐστι (φιλοῦμεν δὲ
οὐδένας πρὸ ἡμῶν αὐτῶν, οὐδὲ ᾠκειώμεθα πρός τι ἄλλο οὕτως· καὶ γὰρ
τῶν ἄλλων ἀντιποιούμεθα καὶ φιλοῦμέν τινα κατὰ τὴν ἐφ' ἡμᾶς ἀνα-
φοράν), εἴη ἂν τὸ πρῶτον οἰκεῖον ἕκαστος αὑτῷ κατὰ τοῦτο. ταύτης τῆς
δόξης οἱ περὶ Ξέναρχόν εἰσι καὶ Βοηθόν, τὴν ἀφορμὴν λαβόντες ἀπὸ τῶν
περὶ φιλίας εἰρημένων ἐν τῷ ὀγδόῳ τῶν Νικομαχείων
Alexander Phil., Ἀπορίαι καὶ λύσεις [Sp.] Pa. 1, line 23p
ζ. Πῶς οὐκ ἐναντία τὸ μέγα καὶ τὸ μικρόν, εἴ γε εἰς ἐναντία μὲν ἡ

μεταβολή, τὸ δὲ αὐξόμενον καὶ μειούμενον εἰς ταῦτα μεταβάλλει.
η. Πρὸς τὸ μὴ εἶναι τὸ εἶδος ἐν ὑποκειμένῳ.
θ. Πῶς οὐχὶ τῇ εὐεξίᾳ ἡ νόσος ἀντίκειται μᾶλλον τῆς καχεξίας.
ι. Πῶς εἰ τέσσαρα τὰ αἴτια, οὐκ ἔστιν καὶ ἐν τοῖς θείοις τὸ ὑποκεί-
μενον ὕλη.
ια. Πῶς εἴρηται ἐν τοῖς περὶ ψυχῆς· τὸ γὰρ ζῷον τὸ καθόλου ἤτοι
οὐδέν ἐστιν, ἢ ὕστερον.
ιβ. Πῶς οἷόν τε ἅμα τὸν αὐτὸν ἥδεσθαι καὶ λυπεῖσθαι, εἰ ἐναντία ταῦτα.
ιγ. Ὅτι μὴ ὁμοίως κατά τε τὰς ἄλλας αἱρέσεις καὶ κατ' Ἐπίκουρον εἰσά-
γεται τὰ χρώματα, ὡς ἔλεγεν Κηνσωρῖνος ὁ Ἀκαδημαικός.
ιδ. Ὅτι καθ' οὓς μόνον τὸ καλὸν ἀγαθόν ἐστιν, οὐδὲν οἱ θεοὶ τοῖς ἀν-
θρώποις παρέχουσιν ἀγαθόν.
ιε. Ὅτι εἰ ἡ αὐτὴ ὕλη καὶ ἐν τοῖς θείοις, ἔσται κἀκεῖνα φθαρτά.
220
ιϛ. Λέξεως ἐξήγησις εἰρημένης ἐν τῷ α Φυσικῆς ἀκροάσεως περὶ τοῦ τὰ

ἐναντία πως τὰς ἀρχὰς ποιεῖν πάντας.
Alexander Phil., Ἀπορίαι καὶ λύσεις [Sp.] Pa. 25, line 19
τῇ ἐνδείᾳ, ἡ δὲ ἡδονὴ ἐπὶ τῇ τῆς ἐνδείας θεραπείᾳ, διὸ καὶ ἔστ' ἂν μὲν
ᾖ δεόμενον θεραπείας, θεραπευόμενον ἥδεται, ἅμα δὲ δεῖται θεραπείας
καὶ
ἐστὶν ἐν λύπῃ. ὅτι γὰρ οὐκ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ ἥ τε λύπη καὶ ἡ ἡδονή,
δῆλον ἐκ τοῦ τοὺς πεινῶντας μέν, μὴ τρεφομένους δέ, λυπεῖσθαι μόνον,
καὶ ἐκ τοῦ τοὺς τρεφομένους μειοῦν τὴν λύπην. οὕτω τὸ μὲν εἶναι ἐνδεᾶ
λύπης μόνης αἴτιον, τὸ δ' ἀναπληροῦσθαι ἡδονῆς, καὶ οἱ ψωριῶντες καὶ
κνώμενοι οὐ διὰ τὸ κνῆσθαι λυποῦνται, ἀλλὰ διὰ τὸ ἔτι δεῖσθαι τοῦ κνῆ-
σθαι, ὥσπερ καὶ οἱ τρεφόμενοι ἐπὶ τῷ ἔτι εἶναι ἐνδεεῖς λυποῦνται, οὐκ ἐπὶ
τῷ τρέφεσθαι.
Ὅτι μὴ ὁμοίως κατά τε τὰς ἄλλας αἱρέσεις καὶ κατ' Ἐπίκου-

ρον εἰσάγεται τὰ χρώματα, ὡς ἔλεγεν Κηνσωρῖνος ὁ Ἀκαδημαικός.
Ὅτι μὴ ὁμοίως κατ' Ἐπίκουρον εἰσάγεται τὰ χρώματα, ὡς ἔλεγέν

τις παριστάμενος αὐτοῦ τῇ δόξῃ, καὶ κατὰ τὰς ἄλλας αἱρέσεις. ὁ μὲν γὰρ
ἐν τοῖς στοιχείοις, ἃ ἀρχὰς ὑποτίθεται τῶν ἁπάντων, οὐδὲν τούτων φησὶν
εἶναι, καθ' οὓς δὲ στοιχεῖα τὰ τέσσαρα, κατὰ τούτους ἐν τοῖς στοιχείοις
ἐστὶν καὶ ταῦτα. διὸ κατὰ μὲν τούτους ἐκ προϋπαρχόντων χρωμάτων γί-
νεταί τινα χρώματα, καθ' ὃν δὲ μὴ ἔστιν ἐν τοῖς στοιχείοις ταῦτα, ἐκ μὴ
προϋπαρχόντων ἡ γένεσις αὐτῶν. ὡς οὖν, εἰ ὑπέθετό τις ἄτομα εἶναι
σώματα ἀρχὰς τῶν ὄντων, μὴ μόνον ἔχοντα σχήματα καὶ μέγεθος καὶ
ἀντιτυπίαν, ἀλλὰ καὶ χρῶμα, οὐχ ὁμοίως κατά τε τοῦτον
Anonymi Commentarius In Platonis Theaetetum, Commentarius in

Platonis Theaetetum (fort. auctore Eudoro Alexandrino) (P. Berol. inv.
9782)
Sec. 6, line 31
σι δὲ τ[ούτους α]ἱ πε-

ριστάσει̣σ̣ [.....]ν, ὅ-
που ἀνά̣ν[̣ κη μό]νο̣ν
σώζεσθαι τὸν̣ ἕτ̣ε-
221
ρον αὐτῶν· κἂν μὴ γέ-

νωνται δὲ περιστά-
σεις, ἀλλ' α̣ὐ̣τοί γε οὕ-
τως διάκ[εινται] ὡ̣ς ἐ-
λεγχθησόμενοι. ὅθεν
καὶ ἐρω[τ]ῶσιν οἱ ἐξ Ἀ-
καδημε̣[ίας ο]ὕ[τ]ω[ς]· ἐ-
π' ἴση[ς] ο̣ὐ̣ [σώζεται] κ̣α-
τὰ τ[οὺς] Ἐπι̣κ̣ο[̣ υρείο]υς
ἡ δικαιοσύνη κ̣α[ὶ] κ̣α-
⸏τὰ τοὺς Στωικού[ς]. ἀ̣λ-
λὰ μὴν κατὰ τοὺς Ἐπι-
κουρείους οὐ σώζε-

9782) Sec. 54, line 41
ἢ εἰ̣ ἁπλῶς ἀκου-

σ̣τέον τὸ μηδὲν ἔ-
χειν σοφόν, οὐκ ἔ-
σται ταύτην τὴν
σοφίαν σοφός, ἣν
ἀνατίθησιν θεῷ,
ἢ ἣν οἱ ἄλλοι τοῖς
σοφισταῖς. ἐκ τοιού-
των λέξεών τι-
νες οἴονται Ἀκαδη-
μαϊκὸν τὸν Πλά-
τωνα ὡς οὐδὲν δο-
γματίζοντα. δείξει
μὲν οὖν ὁ λόγος καὶ
τοὺς ἄλλους Ἀκαδη-
μαϊκοὺς ὑπεξῃρη-
μένων πάνυ ὀλί-
γω̣[ν καὶ] δογματίζον-
τας κ̣αὶ̣ μίαν οὖσαν
Ἀκαδήμειαν κατὰ
τὸ κἀ̣[κ]είνους τὰ κυ
222

9782) Sec. 54, line 46
ἀνατίθησιν θεῷ,
ἢ ἣν οἱ ἄλλοι τοῖς
σοφισταῖς. ἐκ τοιού-
των λέξεών τι-
νες οἴονται Ἀκαδη-
μαϊκὸν τὸν Πλά-
τωνα ὡς οὐδὲν δο-
γματίζοντα. δείξει
μὲν οὖν ὁ λόγος καὶ
τοὺς ἄλλους Ἀκαδη-
μαϊκοὺς ὑπεξῃρη-
μένων πάνυ ὀλί-
γω̣[ν καὶ] δογματίζον-
τας κ̣αὶ̣ μίαν οὖσαν
Ἀκαδήμειαν κατὰ
τὸ κἀ̣[κ]είνους τὰ κυ-
ριώ̣τ̣α̣τα τῶν δο-
γμάτω̣ν ταὐτὰ ἔ-
χε̣[ι]ν τ̣ῶ̣ι Πλάτων[ι.]
ἤδη μ̣[έ]ντοι τὸν̣
Πλάτωνα ἔχειν

9782) Sec. 70, line 14
[θέ]ν̣τος καὶ τὰ λοιπὰ

[ἀν]ῃρῆσθαι. τὸν δὲ
[περ]ὶ τοῦ αὐξομένου
[λ]όγον ἐκείνησεν
[μ]ὲν πρῶτος Πυθα-
[γόρ]ας, ἐκείνησεν
[δὲ] καὶ Πλάτων, ὡς ἐν
[τοῖ]ς εἰς τὸ Συμπόσιον
[ὑπ]ε̣μνήσαμεν· ἐπι-
[χει]ροῦσι δὲ εἰς αὐτὸ
[καὶ] οἱ ἐξ Ἀκαδημείας
223
μ̣[α]ρτυρόμενοι μέν,
ὅτ̣ι ἀρέσκονται τῶι
εἶναι αὐξήσεις, διὰ δὲ
τὸ τοὺς Στωικοὺς κα-
τασκευάζειν τοῦτο
οὐ δεόμενον ἀποδεί-
ξεω[ς] διδάσκοντες,
ὅτι ἐάν τις τὰ ἐναργῆ
θέληι ἀποδεικνύ-
ναι, ἕτερος εἰς τὸ ἐναν̣
Antiochus Phil., Frag..12, line 4
(Plut. Cic. 4.1 ff., p. 862c)
Ἀφικόμενος [sc. Cicero] δ' εἰς Ἀθήνας Ἀντιόχου τοῦ Ἀσκαλωνίτου

διήκουσε, τῇ μὲν εὐροίᾳ τῶν λόγων αὐτοῦ καὶ τῇ χάριτι κηλούμενος, ἃ
δ' ἐν τοῖς δόγμασιν ἐνεωτέριζεν οὐκ ἐπαινῶν. ἤδη γὰρ ἐξίστατο τῆς νέας
λεγομένης Ἀκαδημείας ὁ Ἀντίοχος καὶ τὴν Καρνεάδου στάσιν ἐγκατέ-
λειπεν, εἴτε καμπτόμενος ὑπὸ τῆς ἐναργείας καὶ τῶν αἰσθήσεων, εἰθ' ὥς
φασιν ἔνιοι φιλοτιμίᾳ τινὶ καὶ διαφορᾷ πρὸς τοὺς Κλειτομάχου καὶ
Φίλωνος συνήθεις τὸν Στωϊκὸν ἐκ μεταβολῆς θεραπεύων λόγον ἐν τοῖς
πλείστοις. Ὁ δὲ Κικέρων ἐκεῖν' ἠγάπα ...
(Plut. Luc. 42.3, p. 519f – 520a)
Φιλοσοφίαν δὲ πᾶσαν μὲν ἠσπάζετο [sc. Lucullus] καὶ πρὸς πᾶσαν

εὐμενὴς ἦν καὶ οἰκεῖος, ἴδιον δὲ τῆς Ἀκαδημείας ἐξ ἀρχῆς ἔρωτα καὶ
ζῆλον ἔσχεν, οὐ τῆς νέας λεγομένης, καίπερ ἀνθούσης τότε τοῖς Καρ-
νεάδου λόγοις διὰ Φίλωνος, ἀλλὰ τῆς παλαιᾶς, πιθανὸν ἄνδρα καὶ δεινὸν
εἰπεῖν τότε προστάτην ἐχούσης τὸν Ἀσκαλωνίτην Ἀντίοχον, ὃν πάσῃ
σπουδῇ ποιησάμενος φίλον ὁ Λεύκολλος καὶ συμβιωτὴν ἀντέταττε τοῖς
Φίλωνος ἀκροαταῖς, ὧν καὶ Κικέρων ἦν.
Plut. Brut. 2.2 ff., p. 984e)

224
τῶν ... Ἑλληνικῶν φιλοσόφων οὐδενὸς μὲν ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν, ἀν-

ήκοος ἦν [sc. Brutus] οὐδ' ἀλλότριος, διαφερόντως δ' ἐσπουδάκει πρὸς
τοὺς ἀπὸ Πλάτωνος. καὶ τὴν νέαν καὶ μέσην λεγομένην Ἀκαδήμειαν
οὐ πάνυ προσιέμενος, ἐξήρτητο τῆς παλαιᾶς, καὶ διετέλει θαυμάζων μὲν
Ἀντίοχον τὸν Ἀσκαλωνίτην, φίλον δὲ καὶ συμβιωτὴν τὸν ἀδελφὸν
αὐτοῦ πεποιημένος Ἄριστον, ἄνδρα τῇ μὲν ἐν λόγοις ἕξει πολλῶν φιλο-
σόφων λειπόμενον, εὐταξίᾳ δὲ καὶ πρᾳότητι τοῖς πρώτοις ἐνάμιλλον.
(Plut. Luc. 28.8, p. 511b)
ταύτης τῆς μάχης [sc. apud Tigranocertam] Ἀντίοχος ὁ φιλό-

σοφος ἐν τῇ περὶ θεῶν γραφῇ μνησθεὶς οὔ φησιν ἄλλην ἐφεωρακέναι τοι-
αύτην τὸν ἤλιον.
(Sext. Emp. Pyrrh. Hyp. 1.220)
ἔνιοι δὲ καὶ τετάρτην [sc. Academiam] προστιθέασι τὴν περὶ Φίλωνα

καὶ Χαρμίδαν, τινὲς δὲ καὶ πέμπτην καταλέγουσι τὴν περὶ [τὸν]
Ἀντίοχον.
([Galen] de hist. philos. 226 K. = Diels, DoxoGr. fr. 3)
... τοῦ δὲ Κράντορος ἀκουστὴς ἦν Ἀρκεσίλαος, ὃς τὴν μέσην

Ἀκαδημίαν ἐπινενόηκεν, ἥτις μέχρις Ἡγησίνου ἐπιμεμένηκεν. τούτου δὲ
Καρ-
νεάδης κατέστη διάδοχος, ὃς τῆς νέας Ἀκαδημίας τὰς ἀρχὰς
συνεώρακεν·
ἧς Κλειτόμαχος μετέσχεν. εἰσὶ δὲ πρὸς ταύταις πάσαις Ἀκαδημίαι δύο
νεώτεραι, ὧν τῆς μὲν προτέρας προέστη Φίλων, Ἀντίοχος δὲ τῆς ἐφεξῆς.
(EusePr. ev. 14.4.16, p. 727a)
τινὲς δὲ καὶ πέμπτην [sc. Academiam] καταλέγουσι τὴν τῶν περὶ

τὸν Ἀντίοχον.
(Ainesidemos bei Phot. cod. 212, p. 170a 14 ff. Bekker)

225
οἱ δ' ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας, φησί [sc. Ainesidemos] μάλιστα τῆς νῦν,
καὶ Στωϊκαῖς συμφέρονται ἐνίοτε δόξαις. καὶ εἰ χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν,
Στωϊκοὶ φαίνονται μαχόμενοι Στωϊκοῖς. δεύτερον περὶ πολλῶν
(Ainesidemos bei Phot. cod. 212, p. 170a 14 ff. Bekker)
οἱ δ' ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας, φησί [sc. Ainesidemos] μάλιστα τῆς νῦν,
καὶ Στωϊκαῖς συμφέρονται ἐνίοτε δόξαις. καὶ εἰ χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν,
Στωϊκοὶ φαίνονται μαχόμενοι Στωϊκοῖς. δεύτερον περὶ πολλῶν δογμα-
τίζουσιν. ἀρετήν τε γὰρ καὶ ἀφροσύνην εἰσάγουσι, καὶ ἀγαθὸν καὶ κακὸν
ὑποτίθενται, καὶ ἀλήθειαν καὶ ψεῦδος, καὶ δὴ καὶ πιθανὸν καὶ ἀπίθανον,
καὶ ὂν καὶ μὴ ὄν, ἄλλα τε πολλὰ βεβαίως ὁρίζουσι, διαμφισβητεῖν δέ
φασι περὶ μόνης τῆς καταληπτικῆς φαντασίας. διὸ οἱ μὲν ἀπὸ Πύῤῥωνος
ἐν τῷ μηδὲν ὁρίζειν ἀνεπίληπτοι τὸ παράπαν διαμένουσιν, οἱ δ' ἐξ Ἀκα-
δημίας, φησίν, ὁμοίας τὰς εὐθύνας τοῖς ἄλλοις φιλοσόφοις ὑπέχουσι. τὸ
δὲ μέγιστον, οἱ μὲν περὶ παντὸς τοῦ προτεθέντος διαποροῦντες τό τε
σύστοιχον διατηροῦσιν καὶ ἑαυτοῖς οὐ μάχονται, οἱ δὲ μαχομένοις
ἑαυτοῖς
οὐ συνίσασι· τὸ γὰρ ἅμα τιθέναι τι καὶ αἴρειν ἀναμφιβόλως, ἅμα τε
φάναι κοινῶς ὑπάρχειν καταληπτά, μάχην ὁμολογουμένην εἰσάγει, ἐπεὶ
πῶς οἷόν τε γινώσκοντα τόδε μὲν εἶναι ἀληθὲς τόδε δὲ ψεῦδος ἔτι δια-
πορεῖν καὶ διστάσαι, καὶ οὐ σαφῶς τὸ μὲν ἑλέσθαι, τὸ δὲ περιστῆναι;
εἰ μὲν γὰρ ἀγνοεῖται ὅτι τόδε ἐστὶν ἀγαθὸν ἢ κακόν, ἢ τόδε μὲν ἀληθὲς,
τόδε δὲ ψεῦδος, καὶ τόδε μὲν ὄν, τόδε δὲ μὴ ὄν, πάντως ὁμολογητέον
ἕκαστον ἀκατάληπτον εἶναι.
... ὁ Ἀντίοχος τὴν Στοὰν μετήγαγεν εἰς τὴν Ἀκαδημίαν, ὡς καὶ

εἰρῆσθαι ἐπ' αὐτῷ ὅτι ἐν Ἀκαδημίᾳ φιλοσοφεῖ τὰ Στωικά· ἐπεδείκνυε
γὰρ ὅτι παρὰ Πλάτωνι κεῖται τὰ τῶν Στωϊκῶν δόγματα. ὡς πρόδηλον
εἶναι τὴν τῆς σκεπτικῆς ἀγωγῆς διαφορὰν πρός τε τὴν τετάρτην καὶ τὴν
πέμπτην καλουμένην Ἀκαδημίαν.
(Numen. bei EusePr. Ev. 14.9.3, p. 739 c/d = F 8 Leem.)

226
Φίλωνος ... γίνεται ἀκουστὴς Ἀντίοχος, ἑτέρας ἄρξας Ἀκαδη-

μίας. Μνησάρχῳ γοῦν τῷ Στωϊκῷ σχολάσας ἐναντία Φίλωνι τῷ καθ-
ηγητῇ ἐφρόνησε, μυρία τε ξένα προσῆψε τῇ Ἀκαδημίᾳ.
σύστοιχον διατηροῦσιν καὶ ἑαυτοῖς οὐ μάχονται, οἱ δὲ μαχομένοις

ἑαυτοῖς
οὐ συνίσασι· τὸ γὰρ ἅμα τιθέναι τι καὶ αἴρειν ἀναμφιβόλως, ἅμα τε
φάναι κοινῶς ὑπάρχειν καταληπτά, μάχην ὁμολογουμένην εἰσάγει, ἐπεὶ
πῶς οἷόν τε γινώσκοντα τόδε μὲν εἶναι ἀληθὲς τόδε δὲ ψεῦδος ἔτι δια-
πορεῖν καὶ διστάσαι, καὶ οὐ σαφῶς τὸ μὲν ἑλέσθαι, τὸ δὲ περιστῆναι;
εἰ μὲν γὰρ ἀγνοεῖται ὅτι τόδε ἐστὶν ἀγαθὸν ἢ κακόν, ἢ τόδε μὲν ἀληθὲς,
τόδε δὲ ψεῦδος, καὶ τόδε μὲν ὄν, τόδε δὲ μὴ ὄν, πάντως ὁμολογητέον
ἕκαστον ἀκατάληπτον εἶναι.



227

(Sext. Emp. adv. math. 7.162)
... φαντασίαν ῥητέον εἶναι πάθος τι περὶ τὸ ζῷον ἑαυτοῦ τε καὶ

τοῦ ἑτέρου παραστατικόν. οἷον προσβλέψαντές τινι, φησὶν ὁ Ἀντίοχος,
διατιθέμεθά πως τὴν ὄψιν, καὶ οὐχ οὕτως αὐτὴν διακειμένην ἴσχομεν ὡς
πρὶν τοῦ βλέψαι διακειμένην εἴχομεν.
(Sext. Emp. adv. Math. 7.201 f.)
Οὐκ ἄποθεν δὲ τῆς τούτων [sc. τῶν Κυρηναϊκῶν] δόξης ἐοίκασιν εἶναι
καὶ οἱ ἀποφαινόμενοι κριτήριον ὑπάρχειν τῆς ἀληθείας τὰς αἰσθήσεις.
ὅτι γὰρ ἐγένοντό τινες τὸ τοιοῦτο ἀξιοῦντες, προῦπτον πεποίηκεν Ἀντί-
οχος ὁ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας, ἐν δευτέρῳ τῶν Κανονικῶν ῥητῶς γράψας
ταῦτα «ἄλλος δέ τις, ἐν ἰατρικῇ μὲν οὐδενὸς δεύτερος, ἁπτόμενος δὲ καὶ
φιλοσοφίας, ἐπείθετο τὰς μὲν αἰσθήσεις ὄντως καὶ ἀληθῶς ἀντιλήψεις
εἶναι, λόγῳ δὲ μηδὲν ὅλως ἡμᾶς καταλαμβάνειν.» ἔοικε γὰρ διὰ τούτων
ὁ Ἀντίοχος τὴν προειρημένην τιθέναι στάσιν καὶ Ἀσκληπιάδην τὸν
ἰατρὸν αἰνίττεσθαι, ἀναιροῦντα μὲν τὸ ἡγεμονικόν, κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν
χρόνον αὐτῷ γενόμενον. ἀλλὰ περὶ μὲν τῆς τούτου φορᾶς ποικιλώτερον
καὶ κατ' ἰδίαν ἐν τοῖς ἰατρικοῖς ὑπομνήμασι διεξήλθομεν, ὥστε μὴ ἔχειν
ἀνάγκην παλινῳδεῖν.
Antipater Phil., Testimonia et Frag..19, line 2
ditori calumnianti geremus morem. Huius rei auctor satis mihi Chry-
sippus et Antipater et illi in quibus, si non tantum acuminis, at plus
litterarum, in quo est Aristophanes et Apollodorus, qui omnes verba ex
228
verbis ita declinari scribunt, ut verba litteras alia assumant, alia mit-
tant, alia commutent.
Diocles Magnes apud Diog. Laërt. VII 54. κριτήριον δὲ τῆς
ἀληθείας φασὶ τυγχάνειν τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν, τουτέστι τὴν
ἀπὸ ὑπάρχοντος, καθά φησι Χρύσιππος – – καὶ Ἀντίπατρος καὶ
Ἀπολλόδωρος.
Plutarchus Stoic. rep. 47, 12. καὶ μὴν ἔν γε τοῖς πρὸς τοὺς
Ἀκαδημαϊκοὺς ἀγῶσιν ὁ πλεῖστος αὐτῷ τε Χρυσίππῳ καὶ Ἀντιπάτρῳ
πόνος γέγονε περὶ τοῦ μήτε πράττειν μήτε ὁρμᾶν ἀσυγκαταθέτως,
ἀλλὰ πλάσματα λέγειν καὶ κενὰς ὑποθέσεις τοὺς ἀξιοῦντας οἰκείας
φαντασίας γενομένης εὐθὺς ὁρμᾶν μὴ εἴξαντας μηδὲ
Aristocles Phil., Frag..or vestigium f2, line 79
πλείους καὶ βελτίους εὑρεθεῖεν ἂν οὗτοί γε. Τὰ μὲν οὖν

ἄλλα προδήλως πέπλασται· δύο δὲ ταῦτα δοκεῖ πιστεύεσθαι δι'
ἃ ψέγουσί τινες αὐτόν· ἓν μὲν, ὅτι τὴν Ἑρμείου γήμειε φύσει
μὲν ἀδελφὴν, θετὴν δὲ θυγατέρα Πυθιάδα, κολακεύων αὐτόν·
Θεόκριτος γοῦν ὁ Χῖος ἐποίησεν ἐπίγραμμα τοιοῦτον· [Bergk
poet. lyr. II4 674.]
Ἑρμίου εὐνούχου τε καὶ Εὐβούλου τόδε δούλου
μνῆμα κενὸν κενόφρων τεῦξεν Ἀριστοτέλης·
ἀντ' Ἀκαδημείας Βορβόρου ἐν προχοαῖς.
ἕτερον δὲ, ὅτι ἠχαρίστησε Πλάτωνι. Περὶ μὲν οὖν
Ἑρμείου καὶ τῆς Ἀριστοτέλους πρὸς αὐτὸν φιλίας ἄλλοι τε
πολλοὶ συγγεγράφασι καὶ δὴ καὶ Ἀπελλικῶν, οὗ τοῖς βιβλίοις
ὁ ἐντυχὼν πεπαύσεται βλασφημῶν αὐτούς. Περὶ δὲ τοῦ
γάμου τοῦ Πυθιάδος ἀποχρώντως αὐτὸς ἐν ταῖς πρὸς Ἀντίπατρον
ἐπιστολαῖς ἀπολελόγηται. Τεθνεῶτος γὰρ Ἑρμείου διὰ τὴν πρὸς
ἐκεῖνον εὔνοιαν ἔγημεν αὐτὴν, ἄλλως μὲν σώφρονα καὶ ἀγαθὴν
οὖσαν, ἀτυχοῦσαν μέντοι διὰ τὰς καταλαβούσας συμφορὰς τὸν
ἀδελφὸν αὐτῆς.
Ariston Phil., Frag..24, line 2
ἅμα τῷ κροτάφῳ προσέβαλόν τινα καὶ κόσμον οἰκεῖον τῇ παρὰ τὸν οἶνον
δια-
γωγῇ, μηχανησάμενοι τὸν στέφανον. βέλτιον δὲ διὰ τὸ πάσας τὰς
αἰσθήσεις ἐν
τῇ κεφαλῇ εἶναι ταύτην στεφανοῦσθαι ἢ διὰ τὸ συμφέρειν ἐσκεπάσθαι
καὶ συν-
δεδέσθαι τοὺς κροτάφους πρὸς τὸν οἶνον.
229
Athenaeus II 38f: καλῶς οὖν Ἀρίστων ὁ Κεῖός φησιν

ἥδιστον ποτὸν εἶναι τὸν ἅμα μὲν γλυκύτητος, ἅμα δ' εὐωδίας κοινω-
νοῦντα. διὸ καὶ τὸ καλούμενον νέκταρ κατασκευάζειν τινὰς περὶ τὸν
Λυδίας Ὄλυμπον οἶνον καὶ κηρία συγκιρνάντας εἰς τ' αὐτὰ καὶ τὰ τῶν
ἀνθῶν εὐώδη.
Athenaeus X 419c: Ἀρίστων δ' ὁ φιλόσοφος ἐν Ἐρωτικῶν Ὁμοίων
δευτέρῳ Πολέμωνά φησι τὸν Ἀκαδημαικὸν παραινεῖν τοῖς ἐπὶ δεῖπνον
πορευ-
ομένοις φροντίζειν ὅπως ἡδὺν πότον ποιῶνται μὴ μόνον εἰς τὸ παρόν,
ἀλλὰ καὶ
εἰς τὴν αὔριον.
Plutarchus Praecepta gerendae rei publ. X 804d: εἰσβολαὶ δὲ
καὶ ὁδοὶ δύο τῆς πολιτείας εἰσίν, ἡ μὲν ταχεῖα καὶ λαμπρὰ πρὸς δόξαν, οὐ
μὴν
ἀκίνδυνος, ἡ δὲ πεζοτέρα καὶ βραδυτέρα, τὸ δὲ ἀσφαλὲς ἔχουσα μᾶλλον.
οἱ μὲν
γὰρ εὐθύς, ὥσπερ ἐξ ἄκρας πελαγίου πράξεως ἐπιφανοῦς καὶ μεγάλης,
ἐχούσης
δὲ τόλμαν, ἄραντες ἀφῆκαν ἐπὶ τὴν πολιτείαν, ἡγούμενοι λέγειν ὀρθῶς
τὸν Πίνδαρον ὡς
Ariston Phil., Testimonia et Frag..346, line 4
λοχλον καὶ φιλόδοξον. μάλιστα δὲ ἐπετίθεντο αὐτῷ παρὰ Ἱερωνύμῳ

τῷ Περιπατητικῷ, ὁπότε συνάγοι τοὺς φίλους ἐς τὴν Ἁλκυονέως τοῦ
Ἀντιγόνου υἱοῦ ἡμέραν, εἰς ἣν ἱκανὰ χρήματα ἀπέστειλεν ὁ Ἀντίγο-
νος πρὸς ἀπόλαυσιν. ἔνθα καὶ παραιτούμενος ἑκάστοτε τὰς ἐπικυλι-
κείους ἐξηγήσεις πρὸς Ἀρίδηλον προτείνοντά τι θεώρημα καὶ ἀξιοῦντα
εἰς αὐτὸ λέγειν εἶπεν· “ἀλλ' αὐτὸ τοῦτο μάλιστα φιλοσοφίας ἴδιον,
τὸ καιρὸν ἑκάστων ἐπίστασθαι.”
Diogenes Laërt. VII 162. ἀπετείνετο δὲ (ὁ Ἀρίστων) πρὸς
Ἀρκεσίλαον, ὅτε θεασάμενος ταῦρον τερατώδη μήτραν ἔχοντα “οἴμοι,
ἔφη, δέδοται Ἀρκεσιλάῳ ἐπιχείρημα κατὰ τῆς ἐναργείας.”
πρὸς δὲ τὸν φάμενον Ἀκαδημαϊκὸν οὐδὲν καταλαμβάνειν “ἆρ'
οὐδὲ τὸν πλησίον σου καθήμενον ὁρᾷς;” εἶπεν· ἀρνησαμένου δὲ·
“τίς σ' ἐκτύφλωσεν, ἔφη, τίς ἀφείλετο λαμπάδος αὐγάς;”
Diogenes Laërt. VII 162. μάλιστα δὲ προσεῖχε (scil. Aristo)
Στωικῷ δόγματι τῷ τὸν σοφὸν ἀδόξαστον εἶναι. πρὸς ὃ Περσαῖος
ἐναντιούμενος διδύμων ἀδελφῶν τὸν ἕτερον ἐποίησεν αὐτῷ παρακατα-
θήκην δοῦναι, ἔπειτα τὸν ἕτερον ἀπολαβεῖν· καὶ οὕτως ἀπορούμενον
διήλεγξεν.
230
Χρύσιππος. Frag. . logica et physica Frag. .1, line 35
Χρυσίππου βιβλίων, φησὶν οὕτως αὐτῇ τῇ λέξει· “εἰ γάρ τις ἀφέλοι
τῶν Χρυσίππου βιβλίων ὅσ' ἀλλότρια παρατέθειται, κενὸς αὐτῷ ὁ
χάρτης καταλελείψεται.” καὶ ταῦτα μὲν Ἀπολλόδωρος. ἡ δὲ παρε-
δρεύουσα πρεσβῦτις αὐτῷ, ὥς φησι Διοκλῆς, ἔλεγεν ὡς πεντακοσίους
γράφει στίχους ἡμερησίους. Ἑκάτων δέ φησιν ἐλθεῖν αὐτὸν ἐπὶ φιλο-
σοφίαν τῆς οὐσίας αὐτοῦ τῆς πατρῴας εἰς τὸ βασιλικὸν ἀναληφθείσης.
Ἦν δὲ καὶ τὸ σωμάτιον εὐτελής, ὡς δῆλον ἐκ τοῦ ἀνδριάντος τοῦ ἐν
Κεραμεικῷ, ὃς σχεδόν τι ὑποκέκρυπται τῷ πλησίον ἱππεῖ. ὅθεν
αὐτὸν ὁ Καρνεάδης Κρύψιππον ἔλεγεν (secuntur apophthegmata).
183. Τέλος δὲ Ἀρκεσιλάῳ καὶ Λακύδῃ, καθά φησι Σωτίων ἐν τῷ
ὀγδόῳ παραγενόμενος ἐν Ἀκαδημίᾳ συνεφιλοσόφησε· δι' ἣν αἰτίαν
καὶ κατὰ τῆς συνηθείας καὶ ὑπὲρ αὐτῆς ἐπεχείρησε· καὶ περὶ
μεγεθῶν καὶ πληθῶν τῇ τῶν Ἀκαδημαϊκῶν συστάσει χρη-
σάμενος.
Τοῦτον ἐν τῷ ᾠδείῳ σχολάζοντά φησιν Ἕρμιππος ἐπὶ θυσίαν
ὑπὸ τῶν μαθητῶν κληθῆναι· ἔνθα προσενεγκάμενον γλυκὺν ἄκρατον
καὶ ἰλιγγιάσαντα πεμπταῖον ἀπελθεῖν ἐξ ἀνθρώπων, τρία καὶ ἑβδομή-
κοντα βιώσαντα ἔτη, κατὰ τὴν τρίτην καὶ τετταρακοστὴν καὶ ἑκατοστὴν
Ὀλυμπιάδα, καθά φησιν Ἀπολλόδωρος ἐν Χρονικοῖς (sequitur Laërtii
epigramma). ἔνιοι δέ φασι γέλωτι συσχεθέντα αὐτὸν τελευτῆσαι· ὄνου
γὰρ τὰ σῦκα αὐτῷ φαγόντος, εἰπόντα τῇ γραῒ διδόναι ἄκρατον
χάρτης καταλελείψεται.” καὶ ταῦτα μὲν Ἀπολλόδωρος. ἡ δὲ παρε-

δρεύουσα πρεσβῦτις αὐτῷ, ὥς φησι Διοκλῆς, ἔλεγεν ὡς πεντακοσίους
γράφει στίχους ἡμερησίους. Ἑκάτων δέ φησιν ἐλθεῖν αὐτὸν ἐπὶ φιλο-
σοφίαν τῆς οὐσίας αὐτοῦ τῆς πατρῴας εἰς τὸ βασιλικὸν ἀναληφθείσης.
Ἦν δὲ καὶ τὸ σωμάτιον εὐτελής, ὡς δῆλον ἐκ τοῦ ἀνδριάντος τοῦ ἐν
Κεραμεικῷ, ὃς σχεδόν τι ὑποκέκρυπται τῷ πλησίον ἱππεῖ. ὅθεν
αὐτὸν ὁ Καρνεάδης Κρύψιππον ἔλεγεν (secuntur apophthegmata).
183. Τέλος δὲ Ἀρκεσιλάῳ καὶ Λακύδῃ, καθά φησι Σωτίων ἐν τῷ
ὀγδόῳ παραγενόμενος ἐν Ἀκαδημίᾳ συνεφιλοσόφησε· δι' ἣν αἰτίαν
καὶ κατὰ τῆς συνηθείας καὶ ὑπὲρ αὐτῆς ἐπεχείρησε· καὶ περὶ
μεγεθῶν καὶ πληθῶν τῇ τῶν Ἀκαδημαϊκῶν συστάσει χρη-
σάμενος.
Τοῦτον ἐν τῷ ᾠδείῳ σχολάζοντά φησιν Ἕρμιππος ἐπὶ θυσίαν
ὑπὸ τῶν μαθητῶν κληθῆναι· ἔνθα προσενεγκάμενον γλυκὺν ἄκρατον
231
καὶ ἰλιγγιάσαντα πεμπταῖον ἀπελθεῖν ἐξ ἀνθρώπων, τρία καὶ ἑβδομή-

κοντα βιώσαντα ἔτη, κατὰ τὴν τρίτην καὶ τετταρακοστὴν καὶ ἑκατοστὴν
Ὀλυμπιάδα, καθά φησιν Ἀπολλόδωρος ἐν Χρονικοῖς (sequitur Laërtii
epigramma). ἔνιοι δέ φασι γέλωτι συσχεθέντα αὐτὸν τελευτῆσαι· ὄνου
γὰρ τὰ σῦκα αὐτῷ φαγόντος, εἰπόντα τῇ γραῒ διδόναι ἄκρατον ἐπιῤ-
ῥοφῆσαι τῷ ὄνῳ, ὑπερκαγχάσαντα τελευτῆσαι.
Χρύσιππος. Frag. . logica et physica Frag. .3b, line 5
δος ὁπότε σχοίη χρείαν | οὐθένα (ἔ)πας(χεν) αὑτῷ| (ὑ)ποθεῖ(ν)αι· (πρό)ς

τε
τἀ|ναγκαῖα ἀνι(στά)μενος | (καθ)άπερ ὑγια(ίνων etc.
Pausanias I 17, 2. Ἐν δὲ τῷ γυμνασίῳ τῆς ἀγορᾶς ἀπέχοντι οὐ πολύ,
Πτολεμαίου δὲ ἀπὸ τοῦ κατασκευασαμένου καλουμένῳ, λίθου τέ εἰσιν
Ἑρμαῖ
θέας ἄξιοι – – καὶ ὅ τε Λίβυς Ἰόβας ἐνταῦθα κεῖται καὶ Χρύσιππος ὁ
Σολεύς.
Plut. de Stoic. repugn. cp. 2 p. 1033e. Ἀριστοκρέων γοῦν, ὁ
Χρυσίππου μαθητὴς καὶ οἰκεῖος εἰκόνα χαλκῆν ἀναστηλώσας ἐνέγραψε
τόδε τὸ ἐλεγεῖον.
τόνδε νέον Χρύσιππον Ἀριστοκρέων ἀνέθηκε τῶν Ἀκαδημιακῶν
στραγγαλίδων κοπίδα.
Quintilianus instit. orat. XII 7, 9. at si res familiaris amplius
aliquid ad usus necessarios exiget, secundum omnium sapientium leges
patietur sibi gratiam referri, cum et Socrati collatum sit ad victum et
Zenon, Cleanthes, Chrysippus mercedes a discipulis acceptaverint.
Ind. Stoic. Herc. col. XLI. λέγετ(αι) δ' εἶναι ταῦτα· ὡς οὐδεὶς
ἂν | ἐκεῖνον οὔτε ταχέως με|τ' ἄλλων εἶδεν ἢ τῶν ἀ|κροατῶν καὶ ζηλωτῶν|
καὶ σε....
Diog. Laërt. VII 183. οὕτω δ' ἦν φρονηματίας (ὁ Χρύσιππος)
ὥστ' ἐρομένου τινός· “τίνι συστήσω τὸν υἱόν” εἰπεῖν· “ἐμοί· εἰ γὰρ
ὑπελάμ-
βανον εἶναί τινα ἐμοῦ βελτίονα, παρ' αὐτῷ ἂν ἐγὼ ἐφιλοσόφουν.”
Χρύσιππος. Frag. . logica et physica

Frag. .65, line 45
τούτων φασὶν ἔχειν συμβεβηκός. ὧν πρῶτον μὲν τὸ ἀπὸ ὑπάρχοντος

232
γίνεσθαι – δεύτερον δὲ τὸ καὶ ἀπὸ ὑπάρχοντος εἶναι καὶ κατ' αὐτὸ τὸ

ὑπάρχον· ἔνιαι γὰρ πάλιν ἀπὸ ὑπάρχοντος μέν εἰσιν, οὐκ αὐτὸ δὲ τὸ
ὑπάρ-
χον ἰνδάλλονται, ὡς ἐπὶ τοῦ μεμηνότος Ὀρέστου μικρῷ πρότερον
ἐδείκνυμεν.
– οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ἐναπομεμαγμένην καὶ ἐναπεσφραγισμένην τυγ-
χάνειν, ἵνα πάντα τεχνικῶς τὰ ἰδιώματα τῶν φανταστῶν ἀναμάττηται.
οὕτω καὶ οἱ κατάληψιν ποιούμενοι τῶν ὑποκειμένων
πᾶσιν ὀφείλουσι τοῖς ἰδιώμασιν αὐτῶν ἐπιβάλλειν. τὸ δὲ “οἵα οὐκ ἂν
γένοιτο ἀπὸ μὴ ὑπάρχοντος“ προσέθεσαν, ἐπεὶ οὐχ ὥσπερ οἱ ἀπὸ τῆς
Στοᾶς ἀδύνατον ὑπειλήφασι κατὰ πάντα ἀπαράλλακτόν τινα εὑρε-
θήσεσθαι, οὕτω καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας. ἐκεῖνοι μὲν γάρ φασιν ὅτι ὁ
ἔχων τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν τεχνικῶς προσβάλλει τῇ ὑπούσῃ τῶν
πραγ-
μάτων διαφορᾷ, ἐπείπερ καὶ εἶχέ τι τοιοῦτον ἰδίωμα ἡ τοιαύτη φαντασία
παρὰ τὰς ἄλλας φαντασίας καθάπερ οἱ κεράσται παρὰ τοὺς ἄλλους ὄφεις·
οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας τοὐναντίον φασὶ δύνασθαι τῇ καταληπτικῇ

φαν-τασίᾳ ἀπαράλλακτον εὑρεθήσεσθαι ψεῦδος.
– οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ἐναπομεμαγμένην καὶ ἐναπεσφραγισμένην τυγ-

χάνειν, ἵνα πάντα τεχνικῶς τὰ ἰδιώματα τῶν φανταστῶν ἀναμάττηται.
οὕτω καὶ οἱ κατάληψιν ποιούμενοι τῶν ὑποκειμένων
πᾶσιν ὀφείλουσι τοῖς ἰδιώμασιν αὐτῶν ἐπιβάλλειν. τὸ δὲ “οἵα οὐκ ἂν
γένοιτο ἀπὸ μὴ ὑπάρχοντος“ προσέθεσαν, ἐπεὶ οὐχ ὥσπερ οἱ ἀπὸ τῆς
Στοᾶς ἀδύνατον ὑπειλήφασι κατὰ πάντα ἀπαράλλακτόν τινα εὑρε-
θήσεσθαι, οὕτω καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας. ἐκεῖνοι μὲν γάρ φασιν ὅτι ὁ
ἔχων τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν τεχνικῶς προσβάλλει τῇ ὑπούσῃ τῶν
πραγ-
μάτων διαφορᾷ, ἐπείπερ καὶ εἶχέ τι τοιοῦτον ἰδίωμα ἡ τοιαύτη φαντασία
παρὰ τὰς ἄλλας φαντασίας καθάπερ οἱ κεράσται παρὰ τοὺς ἄλλους ὄφεις·
οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας τοὐναντίον φασὶ δύνασθαι τῇ καταληπτικῇ

φαν-
τασίᾳ ἀπαράλλακτον εὑρεθήσεσθαι ψεῦδος.
Cicero Acad. Pr. II 47. Nam cum dicatis, inquiunt (scil. novi
Academici contra Stoicos disputantes), visa quaedam mitti a deo, velut
ea quae in somnis videantur, quaeque oraculis, auspiciis, extis declarentur
233
– – haec enim aiunt probari Stoicis, quos contra disputant – – quaerunt,
quonam modo, falsa visa quae sint, ea deus efficere possit pro-
babilia etc.
τασίας. 37. καὶ ἔοικε τῷ μὲν ζυγοστάτῃ ἢ τέκτονι ὁ ἄνθρωπος, ὑφ' οὗ

γίνεται ἡ κρίσις, τῷ δὲ ζυγῷ καὶ κανόνι ἡ αἴσθησις καὶ ἡ διάνοια, δι' ἧς
γίνεται τὰ τῆς κρίσεως, τῇ δὲ σχέσει τῶν προειρημένων ὀργάνων ἡ προς-
βολὴ τῆς φαντασίας, καθ' ἣν ὁ ἄνθρωπος ἐπιβάλλεται κρίνειν.
Origenes contra Celsum VII 37 Vol. II p. 187, 22 Kö. (p. 720 Del.)
dicit Celsum δογματίζειν παραπλησίως τοῖς ἀναιροῦσι νοητὰς οὐσίας
Στωϊ-
κοῖς περὶ τοῦ αἰσθήσεσιν καταλαμβάνεσθαι τὰ καταλαμβανόμενα
καὶ πᾶσαν κατάληψιν ἠρτῆσθαι τῶν αἰσθήσεων.
Plutarchus de Stoic. repugn. cp. 10 p. 1036c. Ἐπὶ δὲ τοῖς
κατὰ Συνηθείας ἐκδοθεῖσιν οὕτω κομῶσιν καὶ μεγαληγοροῦσιν,
ὥστε τοὺς πάντων ὁμοῦ τῶν Ἀκαδημαϊκῶν λόγους εἰς ταὐτὸ συμφο-
ρηθέντας, οὐκ ἀξίους εἶναι παραβαλεῖν οἷς Χρύσιππος ἔγραψεν εἰς
διαβολὴν τῶν αἰσθήσεων – – ἐκεῖνο δ' ἀληθές, ὅτι βουληθεὶς
αὖθις συνειπεῖν τῇ Συνηθείᾳ καὶ ταῖς αἰσθήσεσιν, ἐνδεέστερος
γέγονεν ἑαυτοῦ, καὶ τὸ σύνταγμα τοῦ συντάγματος μαλακώτερον. –
– p. 1036e. Ἡδέως ἂν οὖν πυθοίμην τῶν Στωϊκῶν, εἰ τὰ Μεγαρικὰ
ἐρωτήματα δυναμικώτερα νομίζουσιν εἶναι τῶν ὑπὸ Χρυσίππου κατὰ
τῆς Συνηθείας ἐν ἓξ βιβλίοις γεγραμμένων; p. 1037a. αὐτὸς δὲ
τοσαῦτα βιβλία γράφων κατὰ τῆς Συνηθείας, οἷς, εἴτι ἀνεῦρες,
προσέθηκας, ὑπερβαλέσθαι φιλοτιμούμενος τὸν Ἀρκεσίλαον – –
οὐδὲ γὰρ ψιλοῖς χρῆται τοῖς κατὰ τῆς συνηθείας ἐπιχειρήμασι,
possint percipi ab iis quae possint distinguere.

Cicero Acad. Pr. II 26.
Argumenti conclusio, quae est Graece ἀπόδειξις, ita definitur:
ratio, quae ex rebus perceptis ad id, quod non percipiebatur,
adducit. 27. quodsi omnia visa eius modi essent, qualia isti dicunt, ut
ea vel falsa esse possent, neque ea posset ulla ratio discernere, quo modo
quemquam aut conclusisse aliquid aut invenisse diceremus aut quae esset
conclusi argumenti fides?
Plutarchus de comm. not. cp. 36 p. 1077c. ἀκοῦσαι τοίνυν ἔστιν
αὐτῶν καὶ γράμμασιν ἐντυχεῖν πολλοῖς πρὸς τοὺς Ἀκαδημαϊκοὺς
234
διαφερο-
μένων καὶ βοώντων, ὡς πάντα πράγματα συγχέουσι ταῖς ἀπαραλλαξίαις,
ἐπὶ δυεῖν οὐσιῶν ἕνα ποιὸν εἶναι βιαζόμενοι· καίτοι τοῦτο μὲν οὐκ ἔστιν
ὅστις ἀνθρώπων οὐ διανοεῖται καὶ τοὐναντίον οἴεται θαυμαστὸν εἶναι καὶ
παράδοξον, εἰ μήτε φάττα φάττῃ μήτε μελίττῃ μέλιττα μήτε πυρῷ πυρὸς
ἢ
σύκῳ τὸ τοῦ λόγου σῦκον ἐν τῷ παντὶ χρόνῳ γέγονεν ἀπαράλλακτον.
Cicero Acad. Pr. II 85. Stoicum est quidem nec admodum cre-
dibile “nullum esse pilum omnibus rebus talem, qualis sit pilus
alius, nullum granum“.
Cicero Acad. Pr. II 54. cur id potius contenditis, quod rerum na-
tura non patitur, ut non in suo quidque genere sit tale, quale est, nec
τὰς ποιότητας. σφάλλονται δὲ ἀπὸ τοῦ ἡγεῖσθαι τὰ αἴτια τοῖς ἀποτελου-

μένοις ἀφ' ἑαυτῶν ὁμοούσια εἶναι καὶ ἀπὸ τοῦ κοινὸν λόγον τῆς αἰτίας
ἐπί
τε τῶν σωμάτων καὶ ἐπὶ τῶν ἀσωμάτων ὑποτίθεσθαι. πῶς δὲ καὶ πνευ-
ματικὴ ἡ οὐσία ἔσται τῶν σωματικῶν ποιοτήτων, αὐτοῦ τοῦ πνεύ-
ματος συνθέτου ὄντος καὶ ἐκ πλειόνων συνεστηκότος, μεριστοῦ τε
ὑπάρχοντος
καὶ ἐπίκτητον ἔχοντος τὴν ἕνωσιν, ὥστε οὐ κατ' οὐσίαν ἔχειν τὸ
συνηνῶσθαι
οὐδὲ πρώτως ἀφ' ἑαυτοῦ; πῶς οὖν ἂν τοῖς ἄλλοις τοῦτο παρέχοι τὸ συν-
έχεσθαι;
Simplicius in Aristot. categ. f. 55 A ed. Bas. Καὶ εἰ ὁ Ἀριστο-
τέλης μὲν καὶ τὰ ἑκτὰ καὶ τὰς ἐνεργείας περὶ ἡμᾶς ἀπολείπει, οἱ δὲ ἐξ
Ἀκαδημίας ἀμφότερα ἐκτός, οἱ δὲ Στωϊκοὶ τὰ μὲν ἑκτὰ περὶ ἡμᾶς, τὰ δὲ
ἐνεργήματα καὶ τὰ ποιήματα ἐκτός, συγχέαντες τὰς δύο δόξας,
συμφώνως
ἑαυτῷ ὁ Ἀριστοτέλης συνῆψε τῇ ποιότητι τὸ ποιόν, ὡς ὄντα ἀμφότερα
περὶ
ἡμᾶς. τῶν δὲ Στωϊκῶν τινες, τριχῶς τὸ ποιὸν ἀφοριζόμενοι, τὰ μὲν δύο
σημαινόμενα ἐπιπλέον τῆς ποιότητος λέγουσι· τὸ δὲ ἓν ἤτοι ἑνὸς μέρος
συν-
απαρτίζειν αὐτῇ φασι. λέγουσι γὰρ ποιὸν καθ' ἓν μὲν σημαινόμενον
πᾶν τὸ κατὰ διαφοράν, εἴτε κινούμενον εἴη εἴτε ἐχόμενον· καὶ εἴτε δυς-
αναλύτως εἴτε εὐαναλύτως ἔχει. κατὰ τοῦτο δὲ οὐ μόνον ὁ φρόνιμος καὶ
235
πὼς ἔχουσιν ἄτοπον μὲν ἴσως τὰ πὼς ἔχοντα τρίτα τίθεσθαι ἢ ὁπωσοῦν
τάξεως ἔχει, ἐπειδὴ περὶ τὴν ὕλην πὼς ἔχοντα πάντα. ἀλλὰ διαφορὰν τῶν
πὼς ἐχόντων φήσουσιν εἶναι καὶ ἄλλως πὼς ἔχειν τὴν ὕλην ὡδὶ καὶ
οὕτως, ἄλλως δὲ ἐν τοῖς πὼς ἔχουσι· καὶ ἔτι τὰ μὲν ποιὰ περὶ τὴν
ὕλην πὼς ἔχοντα, τὰ ἰδίως δὲ πὼς ἔχοντα περὶ τὰ ποιά. ἀλλὰ τῶν
ποιῶν αὐτῶν οὐδὲν ἢ ὕλης πὼς ἐχούσης ὄντων, πάλιν τὰ πὼς ἔχοντα ἐπὶ
τὴν ὕλην αὐτοῖς ἀνατρέχει καὶ περὶ τὴν ὕλην ἔσται. πῶς δὲ ἓν τὸ πὼς
ἔχον, πολλῆς διαφορᾶς ἐν αὐτοῖς οὔσης; πῶς γὰρ τὸ τρίπηχυ καὶ τὸ
λευκὸν εἰς ἕν, τοῦ μὲν ποσοῦ, τοῦ δὲ ποιοῦ ὄντος; πῶς δὲ τὸ “πότε” καὶ
τὸ “ποῦ”; πῶς δὲ ὅλως πὼς ἔχοντα τὸ χθὲς καὶ τὸ πέρυσι καὶ τὸ ἐν
Λυκείῳ καὶ ἐν Ἀκαδημίᾳ; καὶ ὅλως πῶς [δὲ] ὁ χρόνος πὼς ἔχων; οὔτε
γὰρ αὐτὸς οὔτε τὰ ἐν αὐτῷ [τῷ χρόνῳ] οὔτε ὁ τόπος οὔτε τὰ ἐν τῷ τόπῳ.
τὸ δὲ ποιεῖν πῶς
πὼς ἔχον; – – ἴσως δ' ἂν μόνον ἁρμόσειε ἐπὶ τοῦ κεῖσθαι τὸ πὼς
ἔχον καὶ ἐπὶ τοῦ ἔχειν. ἐπὶ δὲ τοῦ ἔχειν οὐ πὼς ἔχον ἀλλὰ ἔχον.
Simplicius in Aristot. categ. f. 94 E ed. Bas. τῶν δὲ ἀπὸ τῆς
Στοᾶς ἀξιούντων εἰς τὸ “πῶς ἔχειν” ἀναφέρειν τὸ “ἔχειν” ὁ Βοηθὸς
ἐναντιοῦται etc.
Plotinus Ennead. VI liI 3o. τὸ δὲ “πρός τι” εἰ μὲν μὴ ὑφ'
ἓν τοῖς ἄλλοις ἐτίθεσαν, ἕτερος λόγος ἦν ἂν ζητούντων, εἴ τινα διδόασιν
ὑπόστασιν ταῖς τοιαύταις σχέσεσι, πολλαχοῦ οὐ διδόντων· εἰ δ' ἐν γένει
ibid. 6. K. 698. ed. Bas. I 221. πρώτην – ὑπόθεσιν – – ὑπο-

τίθενται, τὴν καρδίαν ἁπάντων πρώτην γίγνεσθαι λέγοντες· δευτέραν
δ' ἐπὶ τῇδε, τἄλλα μόρια διαπλάττειν ἐκείνην, ὡς ἀπολλυμένου τοῦ
διαπλάσαντος αὐτὴν καὶ μηκέτ' ὄντος· εἶτ' ἐφεξῆς ὡς ἀκόλουθον ἐπι-
φέροντες, ὅτι καὶ τὸ βουλευόμενον ἡμῶν μέρος τῆς ψυχῆς ἐν ταύτῃ
καθέστηκεν· εἰ δὲ τὸ βουλευόμενον καὶ τὸ τῶν σιτίων, ὥς φασιν,
καὶ πομάτων καὶ ἀφροδισίων καὶ χρημάτων ἐπιθυμοῦν, καὶ δηλαδὴ
καὶ τὸ θυμούμενον καὶ φιλονεικοῦν etc.
Plutarchus de comm. not. cp. 44 p. 1083a. Ὁ τοίνυν περὶ
αὐξήσεως λόγος ἐστὶ μὲν ἀρχαῖος· ἠρώτηται γάρ, ὥς φησι Χρύ-
σιππος, ὑπὸ Ἐπιχάρμου· τῶν δ' ἐν Ἀκαδημείᾳ οἰομένων, μὴ πάνυ
ῥᾴδιον μηδ' αὐτόθεν ἕτοιμον εἶναι τὴν ἀπορίαν – – κατεβόησαν,
ὡς τὰς προλήψεις ἀναιρούντων. – – p. 1083c. Οὕτω δέ πως τού-
των λεγομένων καὶ τιθεμένων (praecedit Academicorum sententia περὶ
236
αὐξήσεως) τί ἀξιοῦσιν οἱ πρόδικοι τῆς ἐναργείας οὗτοι καὶ κανόνες

τῶν ἐννοιῶν; Ἕκαστον ἡμῶν δίδυμον εἶναι καὶ διφυᾶ καὶ
διττόν – – δύο σώματα ταὐτὸν ἔχοντα χρῶμα, ταὐτὸν δὲ
σχῆμα, ταὐτὸν δὲ βάρος καὶ τόπον τὸν αὐτόν, καὶ ταῦθ'
ὑπὸ μηδενὸς ἀνθρώπων ὁρώμενα πρότερον – – ὡς δύο
ἡμῶν ἕκαστός ἐστιν ὑποκείμενα, τὸ μὲν οὐσία, τὸ δὲ ποιό-
της· καὶ τὸ μὲν ἀεὶ ῥεῖ καὶ φέρεται, μήτ' αὐξόμενον μήτε
Χρύσιππος. Frag. . moralia Frag. .71, line 1
Plut. de Stoic. repugn. cp. 17 p. 1041e. Τὸν περὶ ἀγαθῶν

καὶ κακῶν λόγον ὃν αὐτὸς εἰσάγει καὶ δοκιμάζει “συμφωνότατον
εἶναί φησι τῷ βίῳ καὶ μάλιστα τῶν ἐμφύτων ἅπτεσθαι προ-
λήψεων.” Ταυτὶ γὰρ ἐν τῷ τρίτῳ τῶν Προτρεπτικῶν εἴρηκεν.
Stobaeus ecl. II 57, 19 W. Τῶν δ' ὄντων τὰ μὲν ἀγαθά, τὰ δὲ
κακά, τὰ δὲ ἀδιάφορα. Ἀγαθὰ μὲν τὰ τοιαῦτα· φρόνησιν, σωφροσύνην,
δικαιοσύνην, ἀνδρείαν καὶ πᾶν ὅ ἐστιν ἀρετὴ ἢ μετέχον ἀρετῆς· κακὰ δὲ
τὰ
τοιαῦτα· ἀφροσύνην, ἀκολασίαν, ἀδικίαν, δειλίαν καὶ πᾶν ὅ ἐστι κακία ἢ
μετέχον κακίας· ἀδιάφορα δὲ τὰ τοιαῦτα· ζωὴν θάνατον, δόξαν ἀδοξίαν,
ἡδονὴν πόνον, πλοῦτον πενίαν, ὑγίειαν νόσον, καὶ τὰ τούτοις ὅμοια.
Sextus adv. math XI 3. οἵ τε ἀπὸ τῆς ἀρχαίας Ἀκαδημίας καὶ οἱ
ἀπὸ τοῦ Περιπάτου ἔτι δὲ τῆς Στοᾶς εἰώθασι διαιρούμενοι λέγειν τῶν
ὄν-
των τὰ μὲν εἶναι ἀγαθὰ τὰ δὲ κακὰ τὰ δὲ μεταξὺ τούτων, ἅπερ καὶ ἀδιά-
φορα λέγουσι.
Χρύσιππος. Frag. . moralia Frag. .177, line 2
νόμος ἀπαγορευτικὸς τοῖς σοφοῖς τοῦ ποιεῖν ἃ εὐλαβοῦνται.

Clem. Al. Strom. VII 7 p. 853 Pott. ὧν μὲν οὖν καὶ ὀρέξεις
εἰσὶ καὶ ἐπιθυμίαι καὶ ὅλως εἰπεῖν αἱ ὁρμαὶ τούτων εἰσὶ καὶ αἱ εὐχαί·
διόπερ οὐδεὶς ἐπιθυμεῖ πόματος, ἀλλὰ τοῦ πιεῖν τὸ ποτόν· οὐδὲ μὴν
κληρο-
νομίας, ἀλλὰ τοῦ κληρονομῆσαι· οὑτωσὶ δὲ οὐδὲ γνώσεως ἀλλὰ τοῦ
γνῶναι·
οὐδὲ γὰρ πολιτείας ὀρθῆς, ἀλλὰ τοῦ πολιτεύεσθαι· τούτων οὖν αἱ εὐχαί,
ὧν
καὶ αἰτήσεις· καὶ τούτων αἱ αἰτήσεις ὧν καὶ ἐπιθυμίαι· τὸ δὲ εὔχεσθαι καὶ
ὀρέγεσθαι καταλλήλως γίγνεσθαι εἰς τὸ ἔχειν τὰ ἀγαθὰ καὶ τὰ
παρακείμενα
237
ὠφελήματα.
Plutarchus de Stoic. repugn. cp. 47 p. 1057a. Καὶ μὴν ἔν
γε τοῖς πρὸς τοὺς Ἀκαδημαϊκοὺς ἀγῶσιν ὁ πλεῖστος λόγος αὐ-
τῷ τε Χρυσίππῳ καὶ Ἀντιπάτρῳ περὶ τίνος γέγονε; περὶ τοῦ
“μήτε πράττειν μήτε ὁρμᾶν ἀσυγκαταθέτως, ἀλλὰ πλάσματα λέγειν
καὶ κενὰς ὑποθέσεις τοὺς ἀξιοῦντας, οἰκείας φαντασίας γενομένης,
εὐθὺς ὁρμᾶν μὴ εἴξαντας μηδὲ συγκαταθεμένους.” Αὖθις δέ φησι
Χρύσιππος, “καὶ τὸν θεὸν ψευδεῖς ἐμποιεῖν φαντασίας, καὶ τὸν
σοφόν, οὐ συγκατατιθεμένων οὐδ' εἰκόντων δεομένους ἡμῶν, ἀλλὰ
πραττόντων μόνον καὶ ὁρμώντων ἐπὶ τὸ φαινόμενον· ἡμᾶς δὲ φαύ-
λους ὄντας, ὑπ' ἀσθενείας συγκατατίθεσθαι ταῖς τοιαύταις φαντασίαις.”
– – p. 1057Ὁ γὰρ οὐ δεόμενος συγκατατιθεμένων ἀλλὰ πραττόν-
των μόνον, οἷς ἐνδίδωσι τὰς φαντασίας, εἴτε θεὸς εἴτε σοφός,
Χρύσιππος. Frag. . ad singulos libros relata Treatise XXVIII, Frag. .fr

3, line 3
τῇ φύσει ὅτι ἄνδρα σ' ἐποίησε καὶ οὐ γυναῖκα;” ἕτερον δέ τινα ἐπὶ ἵππου
ἰδὼν παραπλησίως ἔχοντα καὶ μεμυρισμένον καὶ τούτοις ἀκολούθως
ἠμφιες-
μένον, πρότερον μὲν ἔφησε ζητεῖν τί ἐστιν ὁ ἱππόπορνος, νῦν δὲ
εὑρηκέναι.
ἐν Ῥόδῳ δὲ νόμου ὄντος μὴ ξύρεσθαι οὐδὲ ὁ ἐπιληψόμενος οὐδείς ἐστι
διὰ
τὸ πάντας ξύρεσθαι. ἐν Βυζαντίῳ δὲ ζημίας ἐπικειμένης τῷ ἔχοντι κουρεῖ
ξυρὸν οὐδὲν ἧττον πάντες χρῶνται αὐτῷ.” καὶ ταῦτα μὲν ὁ θαυμάσιος εἴ-
ρηκε Χρύσιππος.
Athenaeus Deipnosoph. IV p. 137f. Χρύσιππός τ' ἐν τετάρ-
τῳ περὶ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἡδονῆς φησὶν “ἐν Ἀθήναις δὲ ἱστοροῦσιν
οὐ πάνυ ἀρχαίων δυοῖν γενομένων δείπνων, ἐν Λυκείῳ τε καὶ
Ἀκαδημείᾳ,
τοῦ μὲν εἰς τὴν Ἀκαδήμειαν εἰσενέγκαντος ὀψοποιοῦ λοπάδα πρὸς
ἑτέραν
τινὰ χρείαν τὸν κέραμον κατᾶξαι πάντα τοὺς ἱεροποιούς, ὡς μακρόθεν
οὐκ
ἀστείας παρεισδύσεως γινομένης, δέοντος ἀπέχεσθαι τούτων τῶν
μακρόθεν·
τὸν δ' ἐν τῷ Λυκείῳ κρέας ταριχηρὸν εἰς τάριχος διασκευάσαντα
μαστιγω-
θῆναι ὡς παρασοφιζόμενον πονηρῶς.”
Athenaeus Deipnosoph. IX p. 373a. καὶ Χρύσιππος δ' ὁ φι-
λόσοφος ἐν τῷ πέμπτῳ περὶ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἡδονῆς γράφει οὕτως
238
“καθάπερ τινὲς τὰς λευκὰς ὄρνιθας τῶν μελαινῶν ἡδίους εἶναι μᾶλλον.”
Athenaeus Deipnosoph. VIII 335Χρύσιππον δ', ἄνδρες φί-
λοι, τὸν τῆς Στοᾶς ἡγεμόνα κατὰ πολλὰ θαυμάζων ἔτι μᾶλλον ἐπαινῶ,
Χρύσιππος. Frag. . ad singulos libros relata Treatise XXVIII, Frag. .fr

3, line 4
ἰδὼν παραπλησίως ἔχοντα καὶ μεμυρισμένον καὶ τούτοις ἀκολούθως

ἠμφιες-
μένον, πρότερον μὲν ἔφησε ζητεῖν τί ἐστιν ὁ ἱππόπορνος, νῦν δὲ
εὑρηκέναι.
ἐν Ῥόδῳ δὲ νόμου ὄντος μὴ ξύρεσθαι οὐδὲ ὁ ἐπιληψόμενος οὐδείς ἐστι
διὰ
τὸ πάντας ξύρεσθαι. ἐν Βυζαντίῳ δὲ ζημίας ἐπικειμένης τῷ ἔχοντι κουρεῖ
ξυρὸν οὐδὲν ἧττον πάντες χρῶνται αὐτῷ.” καὶ ταῦτα μὲν ὁ θαυμάσιος εἴ-
ρηκε Χρύσιππος.
Athenaeus Deipnosoph. IV p. 137f. Χρύσιππός τ' ἐν τετάρ-
τῳ περὶ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἡδονῆς φησὶν “ἐν Ἀθήναις δὲ ἱστοροῦσιν
οὐ πάνυ ἀρχαίων δυοῖν γενομένων δείπνων, ἐν Λυκείῳ τε καὶ
Ἀκαδημείᾳ,
τοῦ μὲν εἰς τὴν Ἀκαδήμειαν εἰσενέγκαντος ὀψοποιοῦ λοπάδα πρὸς
ἑτέραν
τινὰ χρείαν τὸν κέραμον κατᾶξαι πάντα τοὺς ἱεροποιούς, ὡς μακρόθεν
οὐκ
ἀστείας παρεισδύσεως γινομένης, δέοντος ἀπέχεσθαι τούτων τῶν
μακρόθεν·
τὸν δ' ἐν τῷ Λυκείῳ κρέας ταριχηρὸν εἰς τάριχος διασκευάσαντα
μαστιγω-
θῆναι ὡς παρασοφιζόμενον πονηρῶς.”
Athenaeus Deipnosoph. IX p. 373a. καὶ Χρύσιππος δ' ὁ φι-
λόσοφος ἐν τῷ πέμπτῳ περὶ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἡδονῆς γράφει οὕτως
“καθάπερ τινὲς τὰς λευκὰς ὄρνιθας τῶν μελαινῶν ἡδίους εἶναι μᾶλλον.”
Athenaeus Deipnosoph. VIII 335Χρύσιππον δ', ἄνδρες φί-
λοι, τὸν τῆς Στοᾶς ἡγεμόνα κατὰ πολλὰ θαυμάζων ἔτι μᾶλλον ἐπαινῶ,
Clidemus Hist., Frag..24, line 10
ΝΟΣΤΟΙ.
239
Athenaeus XIII:
Στεφανόπωλις δὲ ἦν, καὶ αὐτὴν ἐξέδωκε πρὸς
γάμου κοινωνίαν ὁ Πεισίστρατος Ἱππάρχῳ τῷ υἱῷ, ὡς
Κλείδημος ἱστορεῖ ἐν ὀγδόῳ Νόστων· «Ἐξέδωκε δὲ καὶ
Ἱππάρχῳ τῷ υἱεῖ τὴν παραιβατήσασαν αὐτῷ γυναῖκα
Φύην, τὴν Σωκράτους θυγατέρα· καὶ Χάρμου τοῦ πο-
λεμαρχήσαντος θυγατέρα ἔλαβεν Ἱππίᾳ, περικαλλε-
στάτην οὖσαν, τῷ μετ' αὐτὸν τυραννεύσαντι.» Συνέβη
δὲ, ὥς φησι, τὸν Χάρμον ἐραστὴν τοῦ Ἱππίου γενέ-
σθαι καὶ τὸν πρὸς Ἀκαδημίᾳ Ἔρωτα ἱδρύσασθαι
πρῶτον, ἐφ' οὗ ἐπιγέγραπται·
Ποικιλομήχαν' Ἔρως, σοὶ τόνδ' ἱδρύσατο βωμὸν
Χάρμος ἐπὶ σκιεροῖς τέρμασι γυμνασίου.
FRAG. MENTUM INCERTAE SEDIS.
Hesych.: Προοικίαι. Παρὰ Κλειτοδήμῳ, ἐν ἴσῳ

τῷ δήμῳ.
Crantor Phil., Frag..8, line 13
ἐφ' ἡμῖν. Οὐ γὰρ ἔγωγε συμφέρομαι τοῖς τὴν ἄγριον

ὑμνοῦσι καὶ σκληρὰν ἀπάθειαν, ἔξω καὶ τοῦ δυνατοῦ
καὶ τοῦ συμφέροντος οὖσαν. Ἀφαιρήσεται γὰρ ἡμῶν
αὕτη τὴν ἐκ τοῦ φιλεῖσθαι καὶ φιλεῖν εὔνοιαν, ἣν
παντὸς μᾶλλον διασώζειν ἀναγκαῖον. Τὸ δὲ πέρα
τοῦ μέτρου παρεκφέρεσθαι καὶ συναύξειν τὰ πένθη,
παρὰ φύσιν εἶναί φημι, καὶ ὑπὸ τῆς ἐν ἡμῖν φαύ-
λης γίνεσθαι δόξης. Διὸ καὶ τοῦτο μὲν ἐατέον, ὡς
βλαβερὸν καὶ φαῦλον, καὶ σπουδαίοις ἀνδράσιν ἥκιστα
πρέπον· τὴν δὲ μετριοπάθειαν οὐκ ἀποδοκιμαστέον.
Μὴ γὰρ νοσοῖμεν, φησὶν ὁ Ἀκαδημαϊκὸς Κράντωρ,
νοσήσασι δὲ παρείη τις αἴσθησις, εἴτ' οὖν τέμνοιτό τι
τῶν ἡμετέρων, εἴτ' ἀποσπῷτο. Τὸ γὰρ ἀνώδυνον
τοῦτο οὐκ ἄνευ μεγάλων ἐγγίνεται μισθῶν τῷ ἀν-
θρώπῳ. Τεθηριῶσθαι γὰρ εἰκός, ἐκεῖ μὲν σῶμα τοιοῦ-
τον, ἐνταῦθα δὲ ψυχήν.
Τούτοις δὲ ἑπομένως καὶ ὁ Κράντωρ παραμυ-
θούμενος ἐπὶ τῇ τῶν τέκνων τελευτῇ τὸν Ἱπποκλέα
φησί· ταῦτα γὰρ πᾶσα ἡ ἀρχαία αὕτη φιλοσοφία λέ-
240
γει τε καὶ παρακελεύεται· ὧν εἰ δή τι ἄλλο μὴ ἀπο-

δεχόμεθα, τό γε πολλαχῇ εἶναι ἐργώδη καὶ δύσκολον
Crantor Phil., Frag..13, line 2
Εὐθύνοος κεῖται μοιριδίῳ θανάτῳ.

οὐκ ἦν γὰρ ζώειν καλὸν αὐτῷ, οὔτε γονεῦσι.
Τὸ γὰρ μὴ δι' αὑτὸν κακῶς πράττειν ὁ μὲν
Κράντωρ φησὶν οὐ μικρὸν εἶναι κούφισμα πρὸς τὰς
τύχας.
Πολλοῖς γὰρ καὶ σοφοῖς ἀνδράσιν, ὥς φησι
Κράντωρ, οὐ νῦν, ἀλλὰ πάλαι κέκλαυσται τἀνθρώ-
πινα, τιμωρίαν ἡγουμένοις εἶναι τὸν βίον, καὶ ἀρχὴν
τὸ γενέσθαι ἄνθρωπον συμφορὰν τὴν μεγίστην.
Ἀγαθὸν δ' εἶπαν αὐτὴν [τὴν ὑγείαν] ὑπάρχειν,
οὐ μὴν καὶ πρῶτον, οἵ τε ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας καὶ
οἱ ἀπὸ τοῦ Περιπάτου. Δεῖν γὰρ ὑπέλαβον ἑκάστῳ
τῶν ἀγαθῶν τὴν οἰκείαν τάξιν τε καὶ ἀξίαν ἀπονέμειν.
Ἔνθεν καὶ ὁ Κράντωρ εἰς ἔμφασιν τοῦ λεγομένου
βουλόμενος ἡμᾶς ἄγειν, πάνυ χαρίεντι συνεχρήσατο
παραδείγματι. Εἰ γὰρ νοήσαιμεν, φησί, κοινόν τι τῶν
Πανελλήνων θέατρον, εἰς τοῦτό τε ἕκαστον τῶν ἀγα-
θῶν παριὸν καὶ τῶν πρωτείων ἀντιποιούμενον ἥκειν,
εὐθὺς καὶ εἰς ἔννοιαν ἀναχθησόμεθα τῆς ἐν τοῖς ἀγα-
θοῖς διαφορᾶς. Πρῶτον μὲν γὰρ ὁ Πλοῦτος παραπη-
δήσας ἐρεῖ· ἐγώ, ὦ ἄνδρες Πανέλληνες,
Critolaus Phil., Frag..34, line 2
αὐτοῦ γελοῖ[ό]ς ἐστιν.

Sextus Empiricus Adv. mathematicos II 12: καθάπερ οὖν οὐκ
ἂν εἴποιμεν τὴν τοιχωρυχικὴν εἶναί τινα τέχνην παραινοῦσαν τὸ οὕτω
δεῖν τοῖχον
διορύττειν καὶ τὴν κλεπτικὴν τὸ «οὕτω καθήκειν κλέπτειν καὶ
βαλαντιοτομεῖν» –
ψευδῆ γάρ ἐστι ταῦτα καὶ οὔτε καθήκοντα οὔτε θεωρήματα – , οὕτως
οὐδὲ τὴν
ῥητορικὴν ὑποληπτέον ἔχειν τεχνικὴν ὑπόστασιν ἐπὶ τοιούτοις
παραγγέλμασι
σαλεύουσαν. ἀμέλει γέ τοι καὶ οἱ περὶ Κριτόλαον τὸν Περιπατητικὸν καὶ
πολὺ
241
πρότερον οἱ περὶ Πλάτωνα εἰς τοῦτο ἀπιδόντες ἐκάκισαν αὐτὴν ὡς

κακοτεχνίαν
μᾶλλον ἢ τέχνην καθεστηκυῖαν.
Sextus Empiricus Adv. mathematicos II 20: οἱ δὲ περὶ τὸν Κρι-
τόλαον καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας, ἐν οἷς ἐστὶ Κλειτόμαχος καὶ
Χαρμίδας, εἰώθασι
καὶ οὗτοι τοιαῦτά τινα λέγειν, ὅτι τὰς μὲν τέχνας οὐκ ἐκβάλλουσιν αἱ
πόλεις,
πάνυ τι βιωφελεῖς οὔσας ἐπιστάμεναι, ὡς οὐδὲ τοὺς μὲν οἰκονομικοὺς
τῶν οἴκων
ἐκβάλλομεν τοὺς δὲ βουκόλους ἐκ τῆς ἀγέλης, τὴν μέντοι ῥητορικὴν
πάντες παν-
ταχόθεν ὡς πολεμιωτάτην ἐδίωξαν, ὥσπερ ὁ μὲν Κρητικὸς νομοθέτης
εἴρξας
ἐπιβαίνειν τῆς νήσου τοὺς ἐν λόγοις ἀλαζονευσαμένους, ὁ δὲ Σπαρτιάτης
Λυ-
κοῦργος, ὡς ἂν ζηλωτὴς Θάλητος τοῦ Κρητὸς γενόμενος, τὸν αὐτὸν τοῖς
Σπαρ-
τιάταις νόμον εἰσηγήσατο. παρ' ἣν αἰτίαν πολλοῖς ὕστερον χρόνοις τὸν
ἐπὶ ξένης
ῥητορικὴν ἐκπονήσαντα νεανίαν ἐπανελθόντα ἐκόλασαν οἱ ἔφοροι, τὴν
αἰτίαν
προσθέντες τῆς καταδίκης ὡς δολεροὺς λόγους ἐπὶ παρακρούσει τᾶς
Σπάρτας
Didymus Gramm., In Demosthenem (P. Berol. 9780) Column 6, line 49
τ[ὸ]ς ἐγγέγ[ραφε τὸ τοιόνδε·] ⌊Τόνδε ποτ' οὐχ ὁ-⌋

σίως παραβ⌊ὰς μακάρων θέμιν ἁγνήν⌋ ⌊ἔ⌋-
κτεινεν ⌊Π⌋ε⌊ρσῶν τοξοφόρων βασιλεύς,⌋ ⌊οὐ φα⌋-
νερᾶς ⌊λόγ⌋χη⌊ς φονίοις ἐν ἀγῶσι κρατήσας,⌋
⸏ ἀλ⌊λ' ἀνδρ⌋ὸς π⌊ίστει χρησάμενος δολίου.⌋ [πρὸς ὅν]
φησι Βρ[ύ]ων [ἐν τῶι Περὶ Θεοκρίτου ἐπίγραμ-]
μά τι Θεόκριτον [τὸν Χῖον τοιόνδε ἀντιποιῆ-]
⸏σαι· Ἑρμίο⌊υ⌋ εὐ⌊νούχου τ⌋ε κ(αὶ) Ε⌊ὐβούλου τόδε⌋
δούλου σ̣ῆμα κ⌊ενὸν⌋ κενό⌊φρων θῆκεν Ἀριστο-⌋
τέλης· ὃς ⌊γα⌋στρὸς τιμ⌊ῶ⌋ν ἄνομ⌊ον φύσιν εἵλετο ναί-⌋
ειν ἀντ' ⌊Ἀ⌋καδημείας βορβ⌊όρου ἐν⌋ πρ⌊οχοαῖς.⌋
ἀλλὰ γ(ὰρ) [ἔ]τι διαλλάττουσι κ(αὶ) π[(ερὶ) τ(ὴν) σύλ]ληψιν αὐ-
τ̣ο̣ῦ̣ κ(αὶ) τὸν θάνατον· Ἕρμι[ππος] γ(ὰρ) ἐν τῶι Πε-
ρὶ Ἀριστοτέλους Β ἐν το[ῖς δεσμο]ῖς φη[σι]ν αὐ-
242
τὸν τελευτῆσαι· οἱ δ' ὑπ[ὸ βασιλ]έως βασα-

[νις]θέντα ἀ(να)σταυρωθῆνα[ι, καθ]άπερ προέκ-
κειται· ο[ἱ δ](ὲ) αὐτὸν ἔ[σχ]α̣τ[̣ α παθεῖ]ν μη[δ]ὲν
[τῶ]ν Φιλίππωι συνεγνωσμ(έν)ων [ὁμ]ολο[γ]ή-
σαντα, καθάπερ ὁ Καλλισθέν[η]ς. ἔτι δ' οἱ
μ(ὲν) ἐν τῆι Αἰολίδι Κατάνηι φα[σὶ]ν αὐτὸν
συλληφθῆναι, οἱ δ' ἑτέρωθι. δόξ[ειε] δ' ἂν ἐν
Diogenes Phil., Testimonia et Frag..7, line 3
σχολαστικῷ βίῳ τούτῳ κατεγήρασεν ἢ Χρύσιππος καὶ Κλεάνθης καὶ

Διογένης καὶ Ζήνων καὶ Ἀντίπατρος; οἵ γε καὶ τὰς αὑτῶν κατέλι-
πον πατρίδας οὐδὲν ἐγκαλοῦντες, ἀλλ' ὅπως καθ' ἡσυχίαν καὶ ἐπὶ
ζωστῆρος σχολάζοντες καὶ φιλολογοῦντες διάγωσιν.
Cicero Cato maior 23. num postea Zenonem, Cleanthem aut
eum, quem vos etiam vidistis Romae, Diogenem Stoicum, coëgit in
suis studiis obmutescere senectus? an in omnibus his studiorum agitatio
vitae aequalis fuit?
Plutarchus de vita Catonis 22. ἤδη δὲ αὐτοῦ γέροντος γεγο-
νότος πρέσβεις Ἀθήνηθεν ἦλθον εἰς Ῥώμην οἱ περὶ Καρνεάδην τὸν
Ἀκαδημαϊκὸν καὶ Διογένη τὸν Στωϊκὸν φιλόσοφον, καταδίκην τινὰ
παραιτησόμενοι τοῦ δήμου τῶν Ἀθηναίων, ἣν ἐρήμην ὦφλον Ὠρω-
πίων μὲν διωξάντων, Σικυωνίων δὲ καταψηφισαμένων, τίμημα ταλάν-
των πεντακοσίων ἔχουσαν. εὐθὺς οὖν οἱ φιλολογώτατοι τῶν νεα-
νίσκων ἐπὶ τοὺς ἄνδρας ἵεντο καὶ συνῆσαν ἀκροώμενοι καὶ θαυμάζοντες
αὐτούς.
Gellius Noct. Att. VI 14, 8. Animadversa eadem tripartita varie-
tas est in tribus philosophis, quos Athenienses Romam ad senatum lega-
verant impetratum, uti multam remitteret, quam fecerat is propter Oropi
vastationem. Ea multa fuerat talentum fere quingentum. Erant isti
philosophi Carneades ex Academia, Diogenes Stoicus, Critolaus Peri
Eudemus Phil., Frag..133, line 48
περὶ Πλάτωνα γενόμενος, πρῶτος τῶν καθόλου καλουμένων

θεωρημάτων τὸ
πλῆθος ηὔξησεν καὶ ταῖς τρισὶν ἀναλογίαις ἄλλας τρεῖς προσέθηκεν καὶ
τὰ περὶ
τὴν τομὴν ἀρχὴν λαβόντα παρὰ Πλάτωνος εἰς πλῆθος προήγαγεν καὶ
ταῖς ἀνα-
λύσεσιν ἐπ' αὐτῶν χρησάμενος. Ἀμύκλας δὲ ὁ Ἡρακλεώτης, εἷς τῶν
243
Πλάτωνος
ἑταίρων καὶ Μέναιχμος ἀκροατὴς ὢν Εὐδόξου καὶ Πλάτωνι δὲ
συγγεγονὼς καὶ ὁ
ἀδελφὸς αὐτοῦ Δεινόστρατος ἔτι τελεωτέραν ἐποίησαν τὴν ὅλην
γεωμετρίαν.
Θεύδιος δὲ ὁ Μάγνης ἔν τε τοῖς μαθήμασιν ἔδοξεν εἶναι διαφέρων καὶ
κατὰ τὴν
ἄλλην φιλοσοφίαν· καὶ γὰρ τὰ στοιχεῖα καλῶς συνέταξεν καὶ πολλὰ τῶν
ὁρικῶν [?]
καθολικώτερα ἐποίησεν. καὶ μέντοι καὶ ὁ Κυζικηνὸς Ἀθήναιος κατὰ τοὺς
αὐτοὺς
γεγονὼς χρόνους καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις μὲν μαθήμασι, μάλιστα δὲ κατὰ
γεωμετρίαν
ἐπιφανὴς ἐγένετο. διῆγον οὖν οὗτοι μετ' ἀλλήλων ἐν Ἀκαδημίᾳ κοινὰς
ποιούμενοι
τὰς ζητήσεις. Ἑρμότιμος δὲ ὁ Κολοφώνιος τὰ ὑπ' Εὐδόξου
προηυπορημένα καὶ
Θεαιτήτου προήγαγεν ἐπὶ πλέον καὶ τῶν στοιχείων πολλὰ ἀνεῦρε καὶ τῶν
τόπων
τινὰ συνέγραψεν. Φίλιππος δὲ ὁ Μενδαῖος, Πλάτωνος ὢν μαθητὴς καὶ
ὑπ' ἐκείνου
προτραπεὶς εἰς τὰ μαθήματα, καὶ τὰς ζητήσεις ἐποιεῖτο κατὰ τὰς
Πλάτωνος ὑφη-
γήσεις καὶ ταῦτα προύβαλλεν ἑαυτῷ, ὅσα ᾤετο τῇ Πλάτωνος φιλοσοφίᾳ
συντελεῖν.
οἱ μὲν οὖν τὰς ἱστορίας ἀναγράψαντες μέχρι τούτου προάγουσι τὴν τῆς
ἐπιστήμης
ταύτης τελείωσιν.
– – – – Prop. XXVI theor. XVII (ἐὰν δύο τρίγωνα δύο γωνίας δύο
γωνίαις ἴσας ἔχῃ ἑκατέραν ἑκατέρᾳ, ἔχῃ δὲ καὶ μίαν πλευρὰν μιᾷ πλευρᾷ
ἴσην, ἤτοι
τὴν πρὸς ταῖς ἴσαις γωνίαις ἢ τὴν ὑποτείνουσαν ὑπὸ μίαν τῶν ἴσων
γωνιῶν, καὶ
Φαβωρίνος. ., Frag..28,1, line 2
Phrynich., ecl. § 223, p. 318 Ruth. (p. 248 Lobeck) σύμ-

πτωμα πολλάκις εὗρον κείμενον παρὰ Φαβωρίνῳ ἐν τῷ Περὶ ἰδεῶν
λόγῳ, πόθεν δὲ λαβὼν ἔθηκεν, οὐκ οἷδα. χρὴ οὖν συντυχίαν λέγειν
ἢ λύσαντας οὕτω· συνέπεσεν αὐτῷ τόδε γενέσθαι. Δημοσθένης μέν-
τοι ἐν τῷ κατὰ Διονυσοδώρου ἅπαξ εἴρηκε τοὔνομα.
244
Philostr., vit. Soph. I, 8 (post verba quae sub titulo operis

protulimus) τοὺς γὰρ Πυρρωνείους ἐφεκτικοὺς ὄντας οὐκ ἀφαι-
ρεῖται (sc. Favorinus) καὶ τὸ δικάζειν δύνασθαι.
Galeni περὶ ἀρίστης διδασκαλίας.
Τὴν εἰς ἐκάτερα ἐπιχείρησιν ἀρίστην εἶναι διδασκαλίαν ὁ
Φαβωρῖνός φησιν. ὀνομάζουσι δ' οὕτως οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ καθ'
ἣν τοῖς ἀντικειμένοις συναγορεύουσιν. οἱ μὲν οὖν παλαιότεροι τελευ-
τᾶν αὐτὴν εἰς ἐποχὴν ὑπολαμβάνουσιν, ἐποχὴν καλοῦντες τὴν ὡς
ἂν εἴποι τις ἀοριστίαν, ὅπερ ἐστὶ περὶ μηδενὸς πράγματος ὁρίσασθαι
μηδ' ἀποφήνασθαι βεβαίως· οἱ νεώτεροι δέ, οὐ γὰρ μόνος ὁ Φαβω-
ρῖνος, ἐνίοτε μὲν εἰς τοσοῦτον προάγουσι τὴν ἐποχήν, ὡς μηδὲ τὸν
ἥλιον ὁμολογεῖν εἶναι καταληπτόν, ἐνίοτε δ' εἰς τοσοῦτον τὴν γνῶ-
σιν, ὡς καὶ τοῖς μαθηταῖς ἐπιτρέπειν αὐτὴν ἄνευ τοῦ διδαχθῆναι
πρότερον ἐπιστημονικὸν κριτήριον. οὐδὲ γὰρ ἄλλο τί ἐστιν ὃ Φα-
βωρῖνος εἴρηκεν ἐν τῷ ‘Περὶ τῆς Ἀκαδημαϊκῆς διαθέσεως’, ὃ
’Πλούταρχος’ ἐπιγέγραπται. λέγει δὲ ταὐτὸν ἐν τῷ ‘Πρὸς
Τὴν εἰς ἐκάτερα ἐπιχείρησιν ἀρίστην εἶναι διδασκαλίαν ὁ

Φαβωρῖνός φησιν. ὀνομάζουσι δ' οὕτως οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ καθ'
ἣν τοῖς ἀντικειμένοις συναγορεύουσιν. οἱ μὲν οὖν παλαιότεροι τελευ-
τᾶν αὐτὴν εἰς ἐποχὴν ὑπολαμβάνουσιν, ἐποχὴν καλοῦντες τὴν ὡς
ἂν εἴποι τις ἀοριστίαν, ὅπερ ἐστὶ περὶ μηδενὸς πράγματος ὁρίσασθαι
μηδ' ἀποφήνασθαι βεβαίως· οἱ νεώτεροι δέ, οὐ γὰρ μόνος ὁ Φαβω-
ρῖνος, ἐνίοτε μὲν εἰς τοσοῦτον προάγουσι τὴν ἐποχήν, ὡς μηδὲ τὸν
ἥλιον ὁμολογεῖν εἶναι καταληπτόν, ἐνίοτε δ' εἰς τοσοῦτον τὴν γνῶ-
σιν, ὡς καὶ τοῖς μαθηταῖς ἐπιτρέπειν αὐτὴν ἄνευ τοῦ διδαχθῆναι
πρότερον ἐπιστημονικὸν κριτήριον. οὐδὲ γὰρ ἄλλο τί ἐστιν ὃ Φα-
βωρῖνος εἴρηκεν ἐν τῷ ‘Περὶ τῆς Ἀκαδημαϊκῆς διαθέσεως’, ὃ
’Πλούταρχος’ ἐπιγέγραπται. λέγει δὲ ταὐτὸν ἐν τῷ ‘Πρὸς
Ἐπίκτητον’, ἐν ᾧ δῆθέν ἐστιν Ὀνήσιμος ὁ Πλουτάρχου δοῦλος
Ἐπικτήτῳ διαλεγόμενος. καὶ μέντοι κἀν τῷ μετὰ ταῦτα γραφέν-
τι βιβλίῳ, τῷ ‘Ἀλκιβιάδῃ’, καὶ τοὺς ἄλλους [τοὺς] Ἀκαδημαϊκοὺς
ἐπαινεῖ συναγορεύοντας μὲν ἑκατέρῳ τῶν ἀντικειμένων ἀλλήλοις
λόγων, ἐπιτρέποντας δὲ τοῖς μαθηταῖς αἱρεῖσθαι τοὺς ἀληθεστέ-
ρους. ἀλλ' ἐν τούτῳ μὲν εἴρηκε πιθανὸν ἑαυτῷ φαίνεσθαι μηδὲν
εἶναι καταληπτόν, ἐν δὲ τῷ Πλουτάρχῳ συγχωρεῖν ἔοικεν εἶναί
τι βεβαίως γνωστόν. ἄμεινον γὰρ οὕτως ὀνομάζειν τὸ καταληπτὸν
ἀποχωροῦντας ὀνόματος Στωικοῦ. καὶ ἔγωγ' ἐθαύμαζον νὴ τοὺς
245
σίας’ ἐπέγραψε, καὶ καθ' ὅλα γε αὐτὰ γενναίως ἀγωνίζεται πειρώ-

μενος ἐπιδεικνύναι τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν ἀνύπαρκτον.
Ἐγὼ δὲ οὔτ' ἄλλο τι τὸ καταληπτὸν ἡγοῦμαι σημαίνειν
παρὰ τὸ βεβαίως γνωστὸν οὔτ' ἄλλο τι τὸ καταλαμβάνεσθαι τοῦ
βεβαίως γιγνώσκειν, ἀνάλογον δ' αὐτοῖς λέγεσθαι τήν τε κατάληψιν
καὶ τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν. ἐπειδὴ γὰρ ἔνια μὲν οἰόμεθα
βλέπειν ἢ ἀκούειν ἢ ὅλως αἰσθάνεσθαι, καθάπερ ἐν ὀνείροις καὶ
μανίαις, ἔνια δ' οὐκ οἰόμεθα μόνον ἀλλὰ καὶ κατ' ἀλήθειαν ὁρῶμεν
ἢ ὅλως αἰσθανόμεθα, ταυτὶ μὲν τὰ δεύτερα πάντες ἄνθρωποι πλὴν
Ἀκαδημαϊκῶν τε καὶ Πυρρωνείων εἰς βεβαίαν γνῶσιν ἥκειν νομίζου-
σιν, ἃ δ' ὄναρ ἢ παραπαιόντων ἡ ψυχὴ φαντάζεται, ψευδῆ πάνθ'
ὑπάρχειν. εἰ μὲν δὴ συγχωροῦσιν αὐτὸ τοῦθ' οὕτως ἔχειν, ἐξαλει-
ψάτωσαν ἐν οἷς γράφουσιν μήτε τοῦ μαινομένου τὸν σωφρονοῦντα
μήτε τοῦ νοσοῦντος τὸν ὑγιαίνοντα μήτε τοῦ κοιμωμένου τὸν ἐγρη-
γορότα πιστότερον ὑπάρχειν εἰς τὴν τῶν πραγμάτων γνῶσιν. εἰ
δ' οὐδὲν μᾶλλον ἐκείνοις ἐστὶν ἢ τοῖς ἐναντίως διακειμένοις γνω-
στόν, συγκέχυται μὲν δήπου τὰ τῆς ἀληθείας κριτήρια καὶ οὐτ'
αὐτὸς ὁ διδάσκαλος ὁ Ἀκαδημαϊκὸς οὔθ' ὁ μαθητὴς αὐτοῦ δυνή-
σεται κρῖναι τοὺς εἰς ἑκάτερα τῶν ἀντικειμένων εἰρημένους λόγους.
ἔτι δὲ οὐ δεησόμεθα τὴν ἀρχὴν ἡμεῖς τοιούτων διδασκάλων,
περ ἂν ἀναμαρτήτους ἀποδείξωσι τὰς κατὰ μέρος ἐνεργείας· ἀλλ'

οὐχ οἱ τὴν ἐποχὴν εἰσάγοντες· οὗτοι γάρ εἰσιν οἱ καὶ ταῖς ἐναρ-
γέσιν αἰσθήσεσιν ἀπιστεῖν ἀνατιθέντες ἢ τῶν ὑπό του βεβαίως γιγ-
νωσκομένων καταφρονεῖν. ὁ γοῦν Καρνεάδης οὐδὲ τοῦτο τὸ πάντων
ἐναργέστατον συγχωρεῖ πιστεύειν, ὅτι τὰ τῷ αὐτῷ ἴσα μεγέθη καὶ
ἀλλήλοις ἴσα γίγνεται. καὶ μὲν οὖν λόγους, οἷς ἐπιχειρεῖ λύειν καὶ
ταῦτα καὶ ἄλλα πάμπολλα τῶν ἐναργῶς τι εἶναί σοι φαινομένων
τε καὶ πιστευομένων, ἔτι καὶ εἰς τόδε σωζομένους ἔχομεν· ἀπό-
κεινται γὰρ ἐν γράμμασιν ὑπὸ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ θησαυρισθέντες·
αἱ λύσεις δ' οὔθ' ὑπ' ἐκείνου οὔθ' ὑπ' ἄλλου τινὸς εἴρηνται τῶν μετ'
αὐτὸν Ἀκαδημαϊκῶν. ἆρ' οὖν, εἰ καὶ μηδὲν ἄλλο, τοῦτο γοῦν ἐδή-
λωσε μόνον ὅτι σοφίσματά εἰσιν οἱ λόγοι πάντες οὗτοι καὶ ζητητέον
τὴν λύσιν αὐτῶν ὑμῖν, ὦ μαθηταί; μοχθηρὸν μὲν γὰρ τοῦτο, με-
τριώτερον δ' ὅμως οὗ πεποιήκασιν οἱ γράψαντες μὲν αὐτούς, μὴ
δηλώσαντες δ' ἡμῖν ὁποῖοί τινές εἰσιν.
Ἡδέως δ' ἂν ἠρόμην, εἰ παρῆν ὁ Φαβωρῖνος, ἆρά γε κελεύει
246
με πείθεσθαι αὐτοῖς ἅπασι τοῖς λόγοις ἢ σκοπεῖσθαι πότερον

ἀληθεῖς εἰσιν ἢ ψευδεῖς. εἰ γὰρ δὴ σκοπεῖσθαι συνεχώρησεν, ἠρό-
μην [δ'] ἂν ἐπὶ τῷδε πάντως, εἰ φύσει πᾶσιν ἀνθρώποις ὑπάρχει
διακρίνειν ἀληθεῖς λόγους ψευδῶν ἢ μέθοδός ἐστι τῆς ἑκατέρων
γνώσεως. εἰ μὲν γὰρ φύσει, πῶς οὐχ ὁμολογοῦμεν ἀλλήλοις
ἀληθεῖς εἰσιν ἢ ψευδεῖς. εἰ γὰρ δὴ σκοπεῖσθαι συνεχώρησεν, ἠρό-

μην [δ'] ἂν ἐπὶ τῷδε πάντως, εἰ φύσει πᾶσιν ἀνθρώποις ὑπάρχει
διακρίνειν ἀληθεῖς λόγους ψευδῶν ἢ μέθοδός ἐστι τῆς ἑκατέρων
γνώσεως. εἰ μὲν γὰρ φύσει, πῶς οὐχ ὁμολογοῦμεν ἀλλήλοις ἅπαν-
τες οὐδ' ὡσαύτως ἀποφαινόμεθα περὶ τῶν αὐτῶν; εἰ δὲ μέθοδός
τίς ἐστιν, αὐτὴν μὲν ἂν πρώτην μαθεῖν ἐδεήθην, ἑξῆς δὲ ἐπιστα-
τοῦντος αὐτοῦ γυμνάσασθαι πολυειδῶς ἐπὶ παραδειγμάτων πλειόνων,
ὥσπερ οἱ παλαίειν μανθάνοντες ἢ σκυτοτομεῖν ἢ οἰκοδομεῖν ἢ ναυ-
πηγεῖν ἢ ῥητορεύειν ἢ ἀναγιγνώσκειν ἢ γράφειν ἢ ὅλως ὁτιοῦν ἐνερ-
γεῖν κατὰ τέχνην.
Εἰ μὲν οὖν ἔγραψέ τις τῶν Ἀκαδημαϊκῶν, οἷον μέν τι χρῆμά
ἐστιν ἀπόδειξις, οἷον δὲ σόφισμα καὶ ὡς χρὴ διαγιγνώσκειν αὐτὰ
καὶ ὡς χρὴ γυμνάζεσθαι κατὰ ταῦτα, προσηκόντως [ὡς] ὁ Φαβω-
ρῖνος ἐπιτρέπει τὴν κρίσιν τῶν εἰς ἑκάτερα ἐπιχειρουμένων τοῖς μα-
θηταῖς, πλὴν ὅτι περιττόν ἐστι, εἰ διδάσκει ὁ Ἀκαδημαϊκὸς ἕκα-
στον τῶν εἰρημένων, ἐχόντων γε ἡμῶν τοὺς ἰδίους τῶν δογμάτων
διδασκάλους· εἰ δ' οὔτ' ἔργαψέ τις ὑπὲρ τῆς διαφορᾶς αὐτῶν οὔτ'
ἐγύμνασεν, ὅμοιόν τι ποιεῖ τέκτονι κελεύοντι τῷ μαθητῇ μετρῆσαί
τε καὶ στῆσαι καὶ ἀποτεῖναι καὶ κύκλον γράψαι χωρὶς τοῦ πῆχυν
δοῦναι καὶ ζυγὸν καὶ κανόνα καὶ καρκίνον. ἀλλ' ἴσως φησὶ μηδὲν
εἶναι τοιοῦτον ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ δόγμασι. μὴ τοίνυν ἔτι προσποιοῦ
καὶ ὡς χρὴ γυμνάζεσθαι κατὰ ταῦτα, προσηκόντως [ὡς] ὁ Φαβω-

ρῖνος ἐπιτρέπει τὴν κρίσιν τῶν εἰς ἑκάτερα ἐπιχειρουμένων τοῖς μα-
θηταῖς, πλὴν ὅτι περιττόν ἐστι, εἰ διδάσκει ὁ Ἀκαδημαϊκὸς ἕκα-
στον τῶν εἰρημένων, ἐχόντων γε ἡμῶν τοὺς ἰδίους τῶν δογμάτων
διδασκάλους· εἰ δ' οὔτ' ἔργαψέ τις ὑπὲρ τῆς διαφορᾶς αὐτῶν οὔτ'
ἐγύμνασεν, ὅμοιόν τι ποιεῖ τέκτονι κελεύοντι τῷ μαθητῇ μετρῆσαί
τε καὶ στῆσαι καὶ ἀποτεῖναι καὶ κύκλον γράψαι χωρὶς τοῦ πῆχυν
247
δοῦναι καὶ ζυγὸν καὶ κανόνα καὶ καρκίνον. ἀλλ' ἴσως φησὶ μηδὲν
εἶναι τοιοῦτον ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ δόγμασι. μὴ τοίνυν ἔτι προσποιοῦ
γιγνώσκειν τι μηδ' ἀποφάναι μηδ' ἀποδίδρασκε τὴν ὑπὸ τῶν πρε-
σβυτέρων Ἀκαδημαϊκῶν εἰσαγομένην ἐποχήν, μηδὲ σεμνύνου γραμ-
ματικοῦ ποιῶν ἔργον, ἃ μὲν εἰρήκασιν οἱ πρόσθεν ἐκμεμελετηκώς,
ὅ τι δὲ αὐτῶν ὑγιές ἐστιν οὐδ' ὅλως ἐννοῶν· οὐδὲ γὰρ διδασκάλου
τό γε τοιοῦτόν ἐστιν, ἀλλ' ἀδολεσχία τις ἢ λῆρος.
Πόθεν οὖν ἐλπὶς ὑπολείπεται τῆς τῶν ἀληθῶν εὑρέσεως; ᾧ
γὰρ οὐδὲν ὑπάρχει κριτήριον ἀληθῶν καὶ ψευδῶν, ἀνέλπιστος ἡ
γνῶσις αὐτῶν. ἐνεχείρησε δ' οὗτος διδάξαι μόνον σοφιστὰς μη-
δὲν ἡμῖν ὑπάρχειν κριτήριον σύμφυτον, ὥστε γε μετὰ τοῦτο τολ-
μηρῶς ..... ἡμῖν μέντοι ἴσως, φᾶσιν αἴσθησίν τε καὶ νόησιν
ἐναργῆ κριτήρια τῆς ἀληθείας εἷναι, συγχωρήσειεν ἄν τις ἐν λογι-
κοῖς καλινδεῖσθαι, βουκολούμενος ἐλπίσι ματαίαις·
Πόθεν οὖν ἐλπὶς ὑπολείπεται τῆς τῶν ἀληθῶν εὑρέσεως; ᾧ

γὰρ οὐδὲν ὑπάρχει κριτήριον ἀληθῶν καὶ ψευδῶν, ἀνέλπιστος ἡ
γνῶσις αὐτῶν. ἐνεχείρησε δ' οὗτος διδάξαι μόνον σοφιστὰς μη-
δὲν ἡμῖν ὑπάρχειν κριτήριον σύμφυτον, ὥστε γε μετὰ τοῦτο τολ-
μηρῶς ..... ἡμῖν μέντοι ἴσως, φᾶσιν αἴσθησίν τε καὶ νόησιν
ἐναργῆ κριτήρια τῆς ἀληθείας εἷναι, συγχωρήσειεν ἄν τις ἐν λογι-
κοῖς καλινδεῖσθαι, βουκολούμενος ἐλπίσι ματαίαις· ὅσοι δ' ἀνῃ-
ρήκασιν ὅλην τὴν ἐλπίδα, καθάπερ οὗτος, μάτην ἐφλυάρουν. εὔδη-
λος οὖν ἐστιν ὁ Φαβωρῖνος αἰδούμενος μὲν ἀνατρέπειν πάντα καὶ
ἀγνοῶν ὑπάρχειν ὁμολογεῖν ὃ μὴ ὑπάρχειν οἱ πρόσθεν ἔλεγον Ἀκα-
δημαϊκοί τε καὶ Πυρρώνειοι, προσποιούμενος δ' ἐπιτρέπειν τὴν
κρίσιν τοῖς μαθηταῖς, ἣν οὐδ' ἑαυτοῖς ἐπέτρεψαν οἱ πρὸ αὐτοῦ.
Ὅτι μὲν οὖν ἡ τοιαύτη διδασκαλία τῶν μανθανόντων ὁτιοῦν,
οἵαν ἐννοεῖται Φαβωρῖνος, οὐ μόνον οὐκ ἔστιν ἀρίστη τῶν ἄλλων,
ἀλλ' οὐδὲ διδασκαλία, τὴν ἀρχὴν ἐναργῶς οἶμαι δεδιδάχθαι· ἃς
δ' οἱ λοιποὶ πάντες, διδασκαλίαι μέν εἰσιν, εἰ δ' ἄρισται σκοπῶμεν
ἐξ ἀρχῆς, ἀπὸ τῶν αὐτῶν αὖθις ἀρξάμενοι. φαίνεται γὰρ ἡμῖν ἐναρ-
γῶς τοῦτο, κἂν ὅτι μάλιστ' αὑτοῖς ἄπιστον ἐργάσασθαι σπουδάζω-
σιν οἱ σοφισταί, [μηδὲν] εἶναι κριτήριον φυσικόν· ὁ μὲν γὰρ καρκίνος
γράφει τὸν κύκλον, ὁ δὲ πῆχυς διακρίνει τὰ μήκη καθάπερ ὁ ζυγὸς
τὰ βάρη. ταῦτα δ' αὐτὸς κατεσκεύασεν ἅνθρωπος ἐκ τῶν φυσικῶν
Φαβωρίνος. ., Frag..31, line 3

248
Galen., de opt. gen. doc. c. 1 fin. (p. 179, 26 sqq.) ὥστε καὶ
τρία βιβλία γράψας, ἓν μὲν πρὸς Ἀδριανόν, ἕτερον δὲ πρὸς Δρύ-
σωνα καὶ τρίτον πρὸς Ἀρίσταρχον, ἅπαντα Περὶ τῆς καταληπτικῆς
φαντασίας ἐπέγραψε, καὶ καθ' ὅλα γ' αὐτὰ γενναίως ἀγωνίζεται
πειρώμενος ἐπιδεικνύναι τὴν καταληπτικὴν φαντασίαν ἀνύπαρκτον.
Galen., de opt. gen. doc. c. 1 (p. 179, 12 sq.) λέγει δὲ ταὐ-
τὸν ἐν τῷ Πρὸς Ἐπίκτητον, ἐν ᾧ δῆθέν ἐστιν Ὀνήσιμος ὁ Πλου-
τάρχου δοῦλος Ἐπικτήτῳ διαλεγόμενος.
Galen., de opt. gen. doc. c. 1 (p. 179, 14 sqq.) καὶ μέντοι
κἂν τῷ μετὰ ταῦτα γραφέντι βιβλίῳ, τῷ Ἀλκιβιάδῃ, καὶ τοὺς
ἄλλους Ἀκαδημαϊκοὺς ἐπαινεῖ συναγορεύοντας μὲν ἑκατέρῳ τῶν
ἀντικειμένων ἀλλήλοις λόγων, ἐπιτρέποντας δὲ τοῖς μαθηταῖς αἱρεῖ-
σθαι τοὺς ἀληθεστέρους. ἀλλ' ἐν τούτῳ μὲν εἴρηκε πιθανὸν ἑαυτῷ
φαίνεσθαι μηδὲν εἶναι καταληπτόν, ἐν δὲ τῷ Πλουτάρχῳ συγχω-
ρεῖν ἔοικεν εἶναί τι βεβαίως γνωστόν.
Galen., ic. 5 (p. 186, 9 sqq.) οὐχ ὡς ὁ θαυμαστὸς Φαβω-
ρῖνος, ὃς ἓν ὅλον γράψας βιβλίον, ἐν ᾧ δείκνυσι μηδὲ τὸν ἥλιον εἶναι
καταληπτόν, ὡς ἐπιλήσμοσιν ἡμῖν ἑτέρωθι διαλέγεται συγχωρῶν
τέ τι βεβαίως εἶναι γνωστὸν καὶ τοῦτ' ἐπιτρέπων αἱρεῖσθαι τοῖς
μαθηταῖς.
Φαβωρίνος. ., Frag..36, line 3
τωμόσατο Μέλητος Μελήτου Πιτθεὺς Σωκράτει Σωφρονίσκου

Ἀλωπεκῆθεν· ἀδικεῖ Σωκράτης, οὓς μὲν ἡ πόλις νομίζει θεοὺς
οὐ νομίζων, ἕτερα δὲ καινὰ δαιμόνια εἰσηγούμενος· ἀδικεῖ δὲ καὶ
τοὺς νέους διαφθείρων. τίμημα θάνατος».
Diog. L. III, 20 (de Platone) τὸν μέντοι Πόλλιν λόγος ὑπό
τε Χαβρίου ἡττηθῆναι καὶ μετὰ ταῦτα ἐν Ἡλίκῃ καταποντωθῆναι,
τοῦ δαιμονίου μηνίσαντος διὰ τὸν φιλόσοφον, ὡς καὶ Φαβωρῖνός
φησιν ἐν πρώτῳ τῶν Ἀπομνημονευμάτων.
Diog. L. III 25 (de Platone) ἐν δὲ τῷ πρώτῳ τῶν Ἀπομνη-
μονευμάτων Φαβωρίνου φέρεται ὅτι Μιθριδάτης ὁ Πέρσης ἀνδριάν-
τα Πλάτωνος ἀνέθετο εἰς τὴν Ἀκαδήμειαν καὶ ἐπέγραψε· «Μιθρι-
δάτης ὁ Ῥοδοβάτου Πέρσης Μούσαις εἰκόνα ἀνέθηκε Πλάτωνος,
ἣν Σιλανίων ἐποίησε».
Diog. L. V 76 (de Demetrio Phalereo) .... οὐκ εὐγενὴς ὤν.
ἦν γὰρ ἐκ τῆς Κόνωνος οἰκίας, ὡς Φαβωρῖνος ἐν πρώτῳ τῶν Ἀπομ-
νημονευμάτων φησίν· ἀλλ' ἀστῇ καὶ εὐγενεῖ συνῴκει Λαμίᾳ τῇ
ἐρωμένῃ, καθάπερ ὁ αὐτὸς ἐν τῷ πρώτῳ φησίν.
Diog. L. IX 20 (de Xenophane) δοκεῖ δὲ πεπρᾶσθαι ὑπὸ
.... καὶ λελύσθαι ὑπὸ τῶν Πυθαγορικῶν Παρμενίσκου καὶ Ὀρε-
249
στάδου, καθά φησι Φαβωρῖνος ἐν Ἀπομνημονευμάτων πρώτῳ.

Diog. L. IV 5 (de Speusippo) φησὶ δὲ καὶ Φαβωρῖνος ἐν
Αρποκρατίων. Lexicon in decem oratores Atticos Pa. 18, line 6
Ἔφορος δ' ἐν τῇ δʹ περὶ Θρᾳκίων πολισμάτων λέγων φησὶν “ἐχομένη

“δὲ τούτων Αἶνος πόλις, ἣν Ἕλληνες τὰ πρῶτα Ἀλωπεκοννήσιοι
“κατῴκισαν, ὕστερον δ' ἐκ Μυτιλήνης ἐπηγάγοντο καὶ Κύμης ἐποί-
“κους.”
Αἰξωνῆσιν: Ἰσαῖος ἐν τῷ πρὸς Μέδοντα περὶ χωρίου. Αἰξωνῆς
δῆμος φυλῆς τῆς Κεκροπίδος. ἐκωμῳδοῦντο δὲ ὡς βλάσφημοι, ἀφ'
οὗ καὶ τὸ κακῶς λέγειν αἰξωνεύεσθαι ἔλεγον· Μένανδρος ἐν Κανη-
φόρῳ. Πλάτων δ' ἐν τῷ περὶ ἀνδρείας φησὶν “οὐδὲν ἐρῶ πρὸς ταῦτά
γ' ἔχων εἰπεῖν, μή με εἴπῃς Αἰξωνέα εἶναι.”
Ἀκαδήμεια: τρία ὑπῆρχον γυμνάσια, Λύκειον , Κυνόσαργες, Ἀκα-
Ἀκαμαντίς: Δημοσθένης ἐν τῷ πρὸς Βοιωτὸν περὶ τοῦ ὀνόματος
μαντος τοῦ Θησέως.
Ἀκαρῆ: ἀντὶ τοῦ μικρὸν ἢ οὐδὲν παρ' Ἀντιφῶντι.
Ἀκινάκης: Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Τιμοκράτους. Περσικὸν
ξίφος ἐστί. καὶ Ἀναξιμένης ἐν αʹ τῶν περὶ Ἀλέξανδρον.
Ἄκη: πόλις αὕτη ἐν Φοινίκῃ· Δημοσθένης ἐν τῷ πρὸς Κάλλιπ-
πον. ἣν Νικάνωρ ὁ περὶ μετονομασιῶν γεγραφὼς καὶ Καλλίμαχος
ἐν τοῖς ὑπομνήμασι τὴν νῦν Πτολεμαΐδα καλουμένην φασὶν εἶναι·
Ἠρία: Λυκοῦργος ἐν τῷ κατ' Αὐτολύκου. ἠρία εἰσὶν οἱ τάφοι,

ὡς καὶ αὐτὸς ὁ ῥήτωρ δῆλον ποιεῖ. φασὶ δέ τινες κοινότερον μὲν
πάντας τοὺς τάφους οὕτως ὀνομάζεσθαι, κατ' ἐξαίρετον δὲ τοὺς μὴ
ἐν ὕψει τὰ οἰκοδομήματα ἔχοντας, ἀλλ' ὅταν τὰ σώματα εἰς γῆν
κατατεθῇ· ὠνομάσθαι δὲ παρὰ τὴν ἔραν.
Ἦσμεν: ἀντὶ τοῦ ᾔδειμεν. Ἀντιφῶν πρὸς τὴν Καλλίου ἔνδειξιν
ἀπολογίᾳ “ἡμεῖς μὲν οὖν οὔτε ναυτικὸν ᾖσμεν ὁπόσου δέοι.”
Ἠιτημένην: ἀντὶ τοῦ κεχρημένην Δημοσθένης ἐν τῷ κατ' Εὐέρ-
γου, εἰ γνήσιος. ὅτι γὰρ αἰτεῖσθαι ἔλεγον τὸ κίχρασθαι, Μένανδρος
οὐ πῦρ γὰρ αἰτῶν, οὐδὲ λοπάδ' αἰτούμενος.
Ἡφαιστία: Ὑπερείδης ἐν τῷ ὑπὲρ Ἀκαδήμου. ὅτι δύο πόλεις
ἦσαν τῆς Λήμνου, Μύρινά τε καὶ Ἡφαιστία, δηλοῖ καὶ Διονύσιος ὁ
250
Χαλκιδεὺς ἐν γʹ Κτίσεων.
Ἠιών: Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Ἀριστοκράτους. Ἠιὼν πόλις
Θρᾴκης, Μενδαίων ἀποικία, ὡς Θουκυδίδης· Θεόπομπος δ' ἐν τῇ δʹ
φησὶν ὡς Ἀθηναῖοι ἐκβαλόντες ἐξ Ἠιόνος Ἀμφιπολίτας κατέσκαψαν
τὸ χωρίον.
Hegesander Hist., Frag..34, line 3
βίζειν, τῶν ἐπὶ τῷ ἀκοντίζειν μέγα φρονούντων.»

Idem I: Ἡγήσανδρος δέ φησιν, οὐδὲ
ἔθος εἶναι ἐν Μακεδονίᾳ κατακλίνεσθαί τινα ἐν δείπνῳ,
εἰ μή τις ἔξω λίνων ὗν κεντήσειεν· ἕως δὲ τότε καθή-
μενοι ἐδείπνουν. Κάσανδρος γοῦν, πέντε καὶ τριάκοντα
ὢν ἐτῶν, ἐδείπνει παρὰ τῷ πατρὶ καθήμενος, οὐ δυνά-
μενος τὸ ἆθλον ἐκτελέσαι, καίπερ ἀνδρεῖος γεγονὼς καὶ
κυνηγὸς ἀγαθός.
Idem X: Τιμόθεος δ' ὁ Κόνωνος, ἐκ
τῶν πολυτελῶν καὶ στρατηγικῶν δείπνων παραληφθεὶς
ὑπὸ τοῦ Πλάτωνος εἰς τὸ ἐν Ἀκαδημείᾳ συμπόσιον,
καὶ ἑστιαθεὶς ἀφελῶς καὶ μουσικῶς, ἔφη, ὡς οἱ παρὰ
Πλάτωνι δειπνοῦντες καὶ τῇ ὑστεραίᾳ καλῶς γίνονται.
Ὁ δ' Ἡγήσανδρος ἐν τοῖς Ὑπομνήμασιν ἔφη, ὡς καὶ τῇ
ὑστεραίᾳ ὁ Τιμόθεος, ἀπαντήσας τῷ Πλάτωνι, εἶπεν·
»Ὑμεῖς, ὦ Πλάτων, εὖ δειπνεῖτε μᾶλλον εἰς τὴν ὑστε-
ραίαν ἢ εἰς τὴν παροῦσαν ἡμέραν.» Πύρρων δ' ὁ Ἠλεῖος,
τῶν γνωρίμων τινὸς αὐτὸν ὑποδεξαμένου πολυτελῶς,
ὡς αὐτὸς (ὁ αὐτὸς?) ἱστορεῖ, «Εἰς τὸ λοιπὸν, εἶπεν, οὐχ
ἥξω πρὸς σὲ, ἂν οὕτως ὑποδέχῃ· ἵνα μήτ' ἐγὼ σὲ ἀηδῶς
ὁρῶ καταδαπανώμενον οὐκ ἀναγκαίως,
Heraclides Criticus Perieg., Descriptio Graeciae (sub auctore Dicaearcho

vel Athenaeo) Frag. .1, sec. 1, line 15
τῶν οἰκιῶν εὐτελεῖς, ὀλίγαι δὲ χρήσιμαι. Ἀπιστηθείη

δ' ἂν ἐξαίφνης ὑπὸ τῶν ξένων θεωρουμένη, εἰ αὐτή
ἐστιν ἡ προσαγορευομένη τῶν Ἀθηναίων πόλις· μετ'
οὐ πολὺ δὲ πιστεύσειεν ἄν τις. Ὠδεῖον τῶν ἐν τῇ οἰ-
κουμένῃ κάλλιστον· θέατρον ἀξιόλογον, μέγα καὶ θαυ-
μαστόν· Ἀθηνᾶς ἱερὸν πολυτελὲς, ἀπόψιον, ἄξιον θεᾶς,
ὁ καλούμενος Παρθενὼν, ὑπερκείμενον τοῦ θεάτρου·
μεγάλην κατάπληξιν ποιεῖ τοῖς θεωροῦσιν· Ὀλύμπιον,
251
ἡμιτελὲς μὲν, κατάπληξιν δ' ἔχον τὴν τῆς οἰκοδομίας

ὑπογραφὴν, γενόμενον δ' ἂν βέλτιστον, εἴπερ συνετε-
λέσθη· γυμνάσια τρία, Ἀκαδημία, Λύκειον , Κυνόσαρ-
γες, πάντα κατάδενδρά τε καὶ τοῖς ἐδάφεσι ποώδη,
χόρτοι παντοθαλεῖς φιλοσόφων παντοδαπῶν, ψυχῆς
ἀπάται καὶ ἀναπαύσεις· σχολαὶ πολλαὶ, θέαι συνεχεῖς.
Τὰ γινόμενα ἐκ τῆς γῆς πάντα ἀτίμητα καὶ
πρῶτα τῇ γεύσει, μικρῷ δὲ σπανιώτερα. Ἀλλ' ἡ τῶν
ξένων ἑκάστοις συνοικειουμένη ταῖς ἐπιθυμίαις εὐάρ-
μοστος διατριβὴ περισπῶσα τὴν διάνοιαν ἐπὶ τὸ ἀρέ-
σκον λήθην τῆς δουλείας ἐργάζεται. Ἔστι δὲ ταῖς μὲν
θέαις (ἡ πόλις) καὶ σχολαῖς τοῖς δημοτικοῖς ἀνεπαίσθη-
τος [ὁ] λιμὸς, λήθην ἐμποιούσαις τῆς τῶν σίτων προς
Heraclides Lembus Hist., Frag..9, line 5
τρίτον περὶ ψυχῆς, τέταρτον περὶ εὐσεβείας, πέμπτον

Ἡλοθαλῆ τὸν Ἐπιχάρμου τοῦ Κώου πατέρα, ἕκτον
Κρότωνα καὶ ἄλλους· τὸν δὲ μυστικὸν λόγον Ἱππάσου
φασὶν εἶναι, γεγραμμένον ἐπὶ διαβολῇ Πυθαγόρου·
πολλοὺς δὲ καὶ ὑπὸ Ἄστωνος τοῦ Κροτωνιάτου γραφέν-
τας ἀνατεθῆναι Πυθαγόρᾳ.
Idem X, 1, de Epicuro: Τοῦτόν φασιν ἄλλοι τε
καὶ Ἡρακλείδης ἐν τῇ Σωτίωνος ἐπιτομῇ, κληρουχη-
σάντων Ἀθηναίων τὴν Σάμον, ἐκεῖ τραφῆναι, ὀκτωκαιδεκέτη δ' ἐλθεῖν εἰς
Ἀθήνας, Ξενοκράτους μὲν ἐν Ἀκαδημίᾳ, Ἀριστοτέλους δ' ἐν Χαλκίδι
διατρίβοντος. Τελευτήσαντος δ' Ἀλεξάνδρου τοῦ Μακεδόνος καὶ τῶν
Ἀθηναίων ἐκπεσόντων ὑπὸ Περδίκκου, μετελθεῖν εἰς
Κολοφῶνα πρὸς τὸν πατέρα· χρόνον δέ τινα διατρίψαντ'
αὐτόθι καὶ μαθητὰς ἀθροίσαντα πάλιν ἐπανελθεῖν εἰς
Ἀθήνας ἐπ' Ἀναξικράτους, καὶ μέχρι μέν τινος κατ'
ἐπιμιξίαν τοῖς ἄλλοις φιλοσοφεῖν, ἔπειτ' ἰδίᾳ πως τὴν
ἀπ' αὐτοῦ κληθεῖσαν αἵρεσιν συστήσασθαι.
Idem V, 79, de Demetrio Phalereo: Ἡρακλεί-
δης δ' ἐν τῇ Ἐπιτομῇ τῶν Σωτίωνος διαδοχῶν, τῷ
Φιλαδέλφῳ τὴν βασιλείαν θέλειν ἐκχωρῆσαι τὸν Πτο
Hermippus Gramm., Hist., Frag..45, line 3

252
κατιοῦσα ἐς τὸ ἄδυτον καὶ ἐπιστᾶσα ἑνὶ τῶν δρακόντων δηχθεῖσα

παραχρῆμα
ἀπέπνευσε. καὶ τὰ μὲν περὶ τοῦ θανάτου αὐτοῦ τοσαῦτα.
Diogenes Laertius IV 44: ἐτελεύτησε δέ (sc. Ἀρκεσίλαος),
ὥς φησιν Ἕρμιππος, ἄκρατον ἐμφορηθεὶς πολὺν καὶ παρακόψας, ἤδη
γεγονὼς
ἔτος πέμπτον καὶ ἑβδομηκοστόν, ἀποδεχθεὶς πρὸς Ἀθηναίων ὡς οὐδείς.
Diogenes Laertius V 1: Ἀριστοτέλης Νικομάχου καὶ Φαιστίδος
Σταγειρίτης. ὁ δὲ Νικόμαχος ἦν ἀπὸ Νικομάχου τοῦ Μαχάονος τοῦ
Ἀσκλη-
πιοῦ, καθά φησιν Ἕρμιππος ἐν τῷ περὶ Ἀριστοτέλους.
Diogenes Laertius V 2: φησὶ δ' Ἕρμιππος ἐν τοῖς Βίοις ὅτι
πρεσβεύοντος αὐτοῦ (sc. Ἀριστοτέλους) πρὸς Φίλιππον ὑπὲρ Ἀθηναίων
σχολάρχης ἐγένετο τῆς ἐν Ἀκαδημείᾳ σχολῆς Ξενοκράτης· ἐλθόντα δὴ
αὐτὸν
καὶ θεασάμενον ὑπ' ἄλλῳ τὴν σχολήν, ἑλέσθαι Περίπατον τὸν ἐν
Λυκείῳ καὶ
μέχρι μὲν ἀλείμματος ἀνακάμπτοντα τοῖς μαθηταῖς συμφιλοσοφεῖν, ὅθεν
Περιπατητικοὺς προσαγορευθῆναι (οἱ δ' ὅτι ἐκ νόσου περιπατοῦντι
Ἀλεξάνδρῳ
συμπαρὼν διελέγετο ἄττα). ἐπειδὴ δὲ πλείους ἐγίνοντο, ἤδη καὶ ἐκάθισεν
εἰπών·
αἰσχρὸν σιωπᾶν, Ξενοκράτη δ' ἐᾶν λέγειν.
καὶ πρὸς θέσιν συνεγύμναζε τοὺς μαθητάς, ἅμα καὶ ῥητορικῶς ἐπασκῶν.
(ἔπειτα μέντοι ἀπῆρε πρὸς Ἑρμίαν τὸν εὐνοῦχον, Ἀταρνέων ὄντα
τύραννον.)
Hermippus Gramm., Hist., Frag..89, line 5
τῶν ἀγάμων νεανίσκων· καὶ ἕκαστος ἧς ἐπιλάβοιτο ταύτην ἀπῆγεν

ἄπροικον.
διὸ καὶ Λύσανδρον ἐζημίωσαν, ὅτι καταλιπὼν τὴν προτέραν ἑτέραν
ἐβουλεύετο
περικαλλεστέραν ἀγαγέσθαι.
Athenaeus 619b: ᾔδοντο δὲ Ἀθήνησι καὶ οἱ Χαρώνδου νόμοι
παρ' οἶνον, ὡς Ἕρμιππός φησιν ἐν ἕκτῳ περὶ νομοθετῶν.
Academicorum Philosophorum Index Herculanensis ed. S.
Mekler p. 28 col. XI 1 ff.: Πελ]ληνέως [τ]οῦ Χαίρωνο[ς, ἐ]π̣ειδήπερ
οὐ[θὲν]
ἐνποδών ἐστι, παραθετέον ἃ κατεχώ[ρισε]ν Ἕρμιππος ἐν τῷ πε[ρὶ τ]ῶν
ἀπὸ φιλοσοφίας εἰς [τυραννίδ]ας καὶ δυναστεί[ας μεθες]τηκότων·
253
Χαί[ρ]ων
δ' ὁ [Πε]λ[λην]εὺς ἐν Ἀκαδημείαι μ[ὲν] παρὰ Πλάτ[ωνι] καὶ Ξενοκράτει
[οὐκ] ἔμ[εινε]ν, ἀ̣[λλ]ὰ ν̣[ε]νικ̣η̣κὼς [δὶς πά]λην ἄνδ[ρα]ς, ἀπτὼς .... τρὶς
.....τετα· [τρ]ὶς δὲ Πυθ̣[ίοις παλαίσα]ντα τὸν γεν̣[ναίοις ἄθλ]ο̣ις τ...
τ.....στέφανον? ..ον .....ιαισοε̣ισ..... ..... [Δικ]α̣ίαρχός φησιν
ἰό̣ντα. ἀλλ' ἀποδειξ̣άμενος διὰ τόλ̣μησ̣ ἔργα κα[κήθους?] ..... ατων ..........
νσοζω....... ἄρι]στος π[αλαιστή?]..... ῃ του.......α..ατ......
κατ]αφρονοῦν̣[τες?] ........ φη .. α περὶ.. ............ αν ...........
τες........κον ὑπεν̣[αντίον] ..ν ἐν τῶι π̣ρὸς ....... Ἀντιπάτ[ρ]ου
σ......ῃ δι[ὰ] Κορράγ̣ο̣[υ – αὐ]τὸ[ν δὲ] μετὰ τού[το]υ̣ κα[ὶ τῶ]ν ἐμ Πελ-
λοπονήσωι στρατιωτῶν κατασχ̣ό[ντ]α̣ τ̣ὴν πατρίδα τοὺς μὲν [πο]λίτας
ἐγβα-
λεῖν, το[ῖς] δού[λοις δὲ τὰ] κτήματά [τε τῶν] δ̣[εσπο]τ̣ῶν καὶ τὰς
γυν[αῖκας]
Hieronymus Phil., Frag..25, line 7
τῇ πατρίδι καὶ ἠναγκάσθη στῆναι ἐπ' οἰκήματος. ἀλλὰ τὸ θύριον

προστιθεὶς
μετεῖχε Σωκράτους, ἕως αὐτὸν λυτρώσασθαι τοὺς περὶ Ἀλκιβιάδην ἢ
Κρίτωνα
προύτρεψε. καὶ τουντεῦθεν ἐλευθερίως ἐφιλοσόφει. Ἱερώνυμος δ' ἐν τῷ
περὶ
ἐποχῆς καθαπτόμενος δοῦλον αὐτὸν εἴρηκε.
Plutarchus Quaestiones convivales I 612d: ἐπεὶ δὲ καὶ σοὶ
δοκεῖ τῶν μὲν ἀτόπων ἡ λήθη τῷ ὄντι σοφὴ κατ' Εὐριπίδην (Or. 213)
εἶναι,
τὸ δ' ὅλως ἀμνημονεῖν τῶν ἐν οἴνῳ μὴ μόνον τῷ φιλοποιῷ λεγομένῳ μά-
χεσθαι τῆς τραπέζης, ἀλλὰ καὶ τῶν φιλοσόφων τοὺς ἐλλογιμωτάτους
ἀντι-
μαρτυροῦντας ἔχειν, Πλάτωνα καὶ Ξενοφῶντα καὶ Ἀριστοτέλην καὶ
Σπεύσιππον Ἐπίκουρόν τε καὶ Πρύτανιν καὶ Ἱερώνυμον καὶ Δίωνα τὸν
ἐξ Ἀκαδημίας, ὡς ἀξιόν τινος σπουδῆς πεποιημένους ἔργον
ἀναγράψασθαι λόγους παρὰ πότον γενομένους, ᾠήθης τε δεῖν etc.
– Contra Epicuri beatitudinem 1096a: ποῖος γὰρ ἂν αὐ-
λὸς ἢ κιθάρα διηρμοσμένη πρὸς ᾠδὴν ἢ τίς χορὸς
εὐρύοπα κέλαδον ἀκροσόφων ἀγνύμενον
διὰ στομάτων ( Frag. m. adesp. 14, II 162 D2)
φθεγγόμενος οὕτως εὔφρανεν Ἐπίκουρον καὶ Μητρόδωρον ὡς
Ἀριστοτέλη
καὶ Θεόφραστον καὶ Δικαίαρχον καὶ Ἱερώνυμον οἱ περὶ χορῶν λόγοι καὶ
διδασκαλιῶν καὶ τὰ [δι'] αὐλῶν προβλήματα καὶ ῥυθμῶν καὶ ἁρμονιῶν;

254
etc. cf. Dicaearchus fr. 74.
Ister Hist., Frag..27, line 3
κασίαν. Καὶ τὸν ἱεροφάντην δὲ καὶ τὰς ἱεροφάντιδας

καὶ τὸν δᾳδοῦχον καὶ τὰς ἄλλας ἱερείας μυῤῥίνης
ἔχειν στέφανον· δι' ἃ καὶ τὴν Δήμητρα προσθέσθαι
ταύτην φησί.
Harpocrat.: Τριτομηνίς. ... Τὴν τρίτην τοῦ μη-
νὸς τριτομηνίδα ἐκάλουν. Δοκεῖ δὲ γενέθλιος τῆς
Ἀθηνᾶς. Ἴστρος δὲ καὶ Τριτογένειαν αὐτήν φησι διὰ
τοῦτο λέγεσθαι, τὴν αὐτὴν Σελήνην νομιζομένην.
Schol. Sophocl. Oed. Col. 697 (730): Ἴστρος
καὶ τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν (τῶν μορίων) δεδήλωκε, γρά-
φων οὕτως· Ἔνιοι κλάδον τὸν τῆς ἐν Ἀκαδημίᾳ
ἐλαίας, ἀπὸ τῆς ἐν ἀκροπόλει φυτευθῆναί φασιν.
Harpocrat.: Ἀνθεστηριών· ὄγδοος μὴν οὗτος
παρ' Ἀθηναίοις, ἱερὸς Διονύσου. Ἴστρος δὲ ἐν τοῖς
τῆς Συναγωγῆς κεκλῆσθαί φησιν αὐτὸν διὰ τὸ πλεῖστα
τῶν ἐκ τῆς γῆς ἀνθεῖν τότε.
Harpocrat.: Κοιρωνίδαι. ... Ἔστι δὲ γένος οἱ Κοι-
ρωνίδαι, περὶ ὧν Ἴστρος ἐν τῇ συναγωγῇ τῆς Ἀτθί-
δος φησίν. Ὠνομασμένον δ' ἂν εἴη ἀπὸ Κοίρωνος, ὃν
νόθον ἀδελφὸν εἶναί φασι τοῦ Κρόκωνος· παρ' ὃ καὶ
ἐντιμοτέρους εἶναι τοὺς Κροκωνίδας.
Νουμένιος ., Frag..24-28, line t
ἄλλα τοιαῦτα· εἴπερ ὁ Πλάτων ταυτὶ λαβὼν εἰς τὸ φανε-

ρὸν κατηγόρει, παρασχεῖν ἂν δοκεῖ μοι τοῖς Ἀθηναίοις
αἰτίαν πάλιν κακοῖς γενέσθαι ἀποκτείνασι καὶ αὐτὸν
ὥσπερ τὸν Σωκράτην. Ἐπεὶ δὲ ζῆν οὐκ ἂν προείλετο
μᾶλλον ἢ ἀληθεύειν, ἑώρα δὲ ζῆν τε καὶ ἀληθεύειν ἀσφα-
λῶς δυνησόμενος, ἔθηκεν ἐν μὲν τῷ σχήματι τῶν Ἀθη-
ναίων τὸν Εὐθύφρονα, ὄντα ἄνδρα ἀλαζόνα καὶ κοάλεμον
καὶ εἴ τις ἄλλος θεολογεῖ κακῶς, αὐτὸν δὲ τὸν Σωκρά-
την ἐπ' αὐτοῦ τε καὶ ἐν τῷ ἰδίῳ σχηματισμῷ ἐν ᾧπερ
εἰωθότως ἤλεγχεν ἑκάστῳ προσομιλῶν.
Περὶ τῆς τῶν Ἀκαδημαϊκῶν πρὸς Πλάτωνα διαστάσεως

255
(Eus., Pr. ev., XIV, 4, 16 – 59, p. 727 a – 729 b V.;

II, p. 268, 11 – 271, 6 Mras)
Τοιαύτη μέν τις ἡ αὐτοῦ Πλάτωνος ὑπῆρξε διαδοχή. Ὁποῖοι

δὲ γεγόνασιν οἵδε τὸν τρόπον, λαβὼν ἀνάγνωθι τὰς ὧδε ἐχούσας
Νουμηνίου τοῦ Πυθαγορείου φωνάς, ἃς τέθειται ἐν τῷ πρώτῳ ὧν
ἐπέγραψε Περὶ τῆς τῶν Ἀκαδημαϊκῶν πρὸς Πλάτωνα διαστάσεως·
Ἐπὶ μὲν τοίνυν Σπεύσιππον τὸν Πλάτωνος μὲν ἀδελφι-
δοῦν, Ξενοκράτη δὲ τὸν διάδοχον τὸν Σπευσίππου,
Πολέμωνα δὲ τὸν ἐκδεξάμενον τὴν Σχολὴν παρὰ Ξενο-
κράτους ἀεὶ τὸ ἦθος διετείνετο τῶν δογμάτων σχεδὸν
Νουμένιος ., Frag..24, line 4
ναίων τὸν Εὐθύφρονα, ὄντα ἄνδρα ἀλαζόνα καὶ κοάλεμον

καὶ εἴ τις ἄλλος θεολογεῖ κακῶς, αὐτὸν δὲ τὸν Σωκρά-
την ἐπ' αὐτοῦ τε καὶ ἐν τῷ ἰδίῳ σχηματισμῷ ἐν ᾧπερ
εἰωθότως ἤλεγχεν ἑκάστῳ προσομιλῶν.
Περὶ τῆς τῶν Ἀκαδημαϊκῶν πρὸς Πλάτωνα διαστάσεως
(Eus., Pr. ev., XIV, 4, 16 – 59, p. 727 a – 729 b V.;

II, p. 268, 11 – 271, 6 Mras)
Τοιαύτη μέν τις ἡ αὐτοῦ Πλάτωνος ὑπῆρξε διαδοχή. Ὁποῖοι

δὲ γεγόνασιν οἵδε τὸν τρόπον, λαβὼν ἀνάγνωθι τὰς ὧδε ἐχούσας
Νουμηνίου τοῦ Πυθαγορείου φωνάς, ἃς τέθειται ἐν τῷ πρώτῳ ὧν
ἐπέγραψε Περὶ τῆς τῶν Ἀκαδημαϊκῶν πρὸς Πλάτωνα διαστάσεως·
Ἐπὶ μὲν τοίνυν Σπεύσιππον τὸν Πλάτωνος μὲν ἀδελφι-
δοῦν, Ξενοκράτη δὲ τὸν διάδοχον τὸν Σπευσίππου,
Πολέμωνα δὲ τὸν ἐκδεξάμενον τὴν Σχολὴν παρὰ Ξενο-
κράτους ἀεὶ τὸ ἦθος διετείνετο τῶν δογμάτων σχεδὸν
δὴ ταὐτόν, ἕνεκά γε τῆς μήπω ἐποχῆς ταυτησὶ τῆς πο-
λυθρυλήτου τε καὶ εἰ δή τινων τοιούτων ἄλλων. Ἐπεὶ
εἴς γε τἄλλα πολλαχῇ παραλύοντες, τὰ δὲ στρεβλοῦντες,
οὐκ ἐνέμειναν τῇ πρώτῃ διαδοχῇ· ἀρξάμενοι δ' ἀπ' ἐκεί-
νου καὶ θᾶττον καὶ βράδιον διίσταντο προαιρέσει ἢ ἀγνοίᾳ,
τὰ δὲ δή τινι αἰτίᾳ ἄλλῃ οὐκ ἀφιλοτίμῳ ἴσως.
256
εἰρηκέναι), ὧδε οὖν καὶ αὐτὸς συνεδήσατο τὰ πράγματα,

οὔτ' εἰωθότως οὔτε δὴ εἰς τὸ φανερόν· διαγαγὼν δ' ἕκαστα
ὅπῃ ἐνόμιζεν, ἐπικρυψάμενος ἐν μέσῳ τοῦ δῆλα εἶναι
καὶ μὴ δῆλα, ἀσφαλῶς μὲν ἐγράψατο, αὐτὸς δ' αἰτίαν
παρέσχε τῆς μετ' αὐτὸν στάσεώς τε ἅμα καὶ διολκῆς τῆς
τῶν δογμάτων, οὐ φθόνῳ μὲν οὐδέ γε δυσνοίᾳ· ἀλλ' οὐ
βούλομαι ἐπ' ἀνδράσι πρεσβυτέροις εἰπεῖν ῥήματα οὐκ
ἐναίσιμα. Τοῦτο δὲ χρὴ μαθόντας ἡμᾶς ἐπανενεγκεῖν
ἐκεῖσε μᾶλλον τὴν γνώμην, καὶ ὥσπερ ἐξ ἀρχῆς προὐθέ-
μεθα χωρίζειν αὐτὸν Ἀριστοτέλους καὶ Ζήνωνος, οὕτω
καὶ νῦν τῆς Ἀκαδημίας, ἐὰν ὁ θεὸς ἀντιλάβηται, χωρί-
ζοντες ἐάσομεν αὐτὸν ἐφ' ἑαυτοῦ νῦν εἶναι Πυθαγόρειον·
ὡς νῦν μανικώτερον ἢ Πενθεῖ τινι προσῆκε διελκόμενος
πάσχει μὲν κατὰ μέλη, ὅλος δ' ἐξ ὅλου ἑαυτοῦ μετα-
τίθεταί τε καὶ ἀντιμετατίθεται οὐδαμῶς. Ὅπως οὖν ἀνὴρ
μεσεύων Πυθαγόρου καὶ Σωκράτους, τοῦ μὲν τὸ σεμνὸν
ὑπαγαγὼν μέχρι τοῦ φιλανθρώπου, τοῦ δὲ τὸ κομψὸν
τοῦτο καὶ παιγνιῆμον ἀναγαγὼν ἀπὸ τῆς εἰρωνείας εἰς
ἀξίωμα καὶ ὄγκον καὶ αὐτὸ τοῦτο κεράσας Σωκράτει
Πυθαγόραν,
οὖν ὕδραν τέμνων ἑαυτὸν καὶ τεμνόμενος ὑφ' ἑαυτοῦ,

ἀμφότερα ἀλλήλων δυσκρίτως καὶ τοῦ δέοντος ἀσκέπτως,
πλὴν τοῖς ἀκούουσιν ἤρκεσεν, ὁμοῦ τῇ ἀκροάσει εὐπρός-
ωπον ὄντα θεωμένοις· ἦν οὖν ἀκουόμενος καὶ βλεπό-
μενος ἥδιστος, ἐπεί γε προσειθίσθησαν ἀποδέχεσθαι
αὐτοῦ τοὺς λόγους ἰόντας ἀπὸ καλοῦ προσώπου τε καὶ
στόματος οὐκ ἄνευ τῆς ἐν τοῖς ὄμμασι φιλοφροσύνης.
Δεῖ δὲ ταῦτα ἀκοῦσαι μὴ ἁπλῶς, ἀλλ' ἔσχεν ὧδε ἐξ
ἀρχῆς· συμβαλὼν γὰρ ἐν παισὶ Θεοφράστῳ, ἀνδρὶ
πράῳ καὶ οὐκ ἀφυεῖ τὰ ἐρωτικά, διὰ τὸ καλὸς εἶναι ἔτι
ὢν ὡραῖος τυχὼν ἐραστοῦ Κράντορος τοῦ Ἀκαδημαϊκοῦ,
προσεχώρησε μὲν τούτῳ, οἷα δὲ τὴν φύσιν οὐκ ἀφυὴς
τρεχούσῃ χρησάμενος αὐτῇ ῥαδίᾳ γε θερμουργῶς ὑπὸ
φιλονεικίας, μετασχὼν μὲν Διοδώρου εἰς τὰ πεπανουρ-
γημένα πιθάνια ταῦτα τὰ κομψά, ὡμιληκὼς δὲ Πύρρωνι
257
(ὁ δὲ Πύρρων ἐκ Δημοκρίτου ὥρμητο ἁμόθεν γέ ποθεν),

οὕτως μὲν δὴ ἔνθεν κἄνθεν καταρτυθείς. πλὴν τῆς προς-
ρήσεως, ἐνέμεινε πυρρωνείως τῇ πάντων ἀναιρέσει. Μνα-
σέας γοῦν καὶ Φιλόμηλος καὶ Τίμων οἱ σκεπτικοὶ σκεπτι-
κὸν αὐτὸν προσονομάζουσιν, ὥσπερ καὶ αὐτοὶ ἦσαν,
ἀναιροῦντα καὶ αὐτὸν τὸ ἀληθὲς καὶ τὸ ψεῦδος καὶ τὸ
φιλονεικίας, μετασχὼν μὲν Διοδώρου εἰς τὰ πεπανουρ-

γημένα πιθάνια ταῦτα τὰ κομψά, ὡμιληκὼς δὲ Πύρρωνι
πιθανόν.
Λεχθεὶς οὖν ἂν αἰτίᾳ τῶν πυρρωνείων Πυρρώνειος,
αἰδοῖ τοῦ ἐραστοῦ ὑπέμεινε λέγεσθαι Ἀκαδημαϊκὸς ἔτι.
Ἦν μὲν τοίνυν Πυρρώνειος, πλὴν τοῦ ὀνόματος· Ἀκαδη-
μαϊκὸς δ' οὐκ ἦν, πλὴν τὸ λέγεσθαι. Οὐ γὰρ πείθομαι τοῦ
Κνιδίου Διοκλέους φάσκοντος ἐν ταῖς ἐπιγραφομέναις
’Διατριβαῖς’ Ἀρκεσίλαον φόβῳ τῶν Θεοδωρείων τε καὶ
Βίωνος τοῦ σοφιστοῦ ἐπεξιόντων τοῖς φιλοσοφοῦσι καὶ
οὐδὲν ὀκνούντων ἀπὸ παντὸς ἐλέγχειν, αὐτὸν ἐξευλα-
βηθέντα, ἵνα μὴ πράγματα ἔχῃ, μηδὲν μὲν δόγμα ὑπει-
πεῖν φαινόμενον, ὥσπερ δὲ τὸ μέλαν τὰς σηπίας προ-
βάλλεσθαι πρὸ ἑαυτοῦ τὴν ἐποχήν. Τοῦτ' οὖν ἐγὼ οὐ
πείθομαι. Οἱ δ' οὖν ἔνθεν ἀφορμηθέντες, ὅ τε Ἀρκεσίλαος

πιθανόν.
258
Λεχθεὶς οὖν ἂν αἰτίᾳ τῶν πυρρωνείων Πυρρώνειος,

αἰδοῖ τοῦ ἐραστοῦ ὑπέμεινε λέγεσθαι Ἀκαδημαϊκὸς ἔτι.
Ἦν μὲν τοίνυν Πυρρώνειος, πλὴν τοῦ ὀνόματος· Ἀκαδη-
μαϊκὸς δ' οὐκ ἦν, πλὴν τὸ λέγεσθαι. Οὐ γὰρ πείθομαι τοῦ
Κνιδίου Διοκλέους φάσκοντος ἐν ταῖς ἐπιγραφομέναις
’Διατριβαῖς’ Ἀρκεσίλαον φόβῳ τῶν Θεοδωρείων τε καὶ
Βίωνος τοῦ σοφιστοῦ ἐπεξιόντων τοῖς φιλοσοφοῦσι καὶ
οὐδὲν ὀκνούντων ἀπὸ παντὸς ἐλέγχειν, αὐτὸν ἐξευλα-
βηθέντα, ἵνα μὴ πράγματα ἔχῃ, μηδὲν μὲν δόγμα ὑπει-
πεῖν φαινόμενον, ὥσπερ δὲ τὸ μέλαν τὰς σηπίας προ-
βάλλεσθαι πρὸ ἑαυτοῦ τὴν ἐποχήν. Τοῦτ' οὖν ἐγὼ οὐ
πείθομαι. Οἱ δ' οὖν ἔνθεν ἀφορμηθέντες, ὅ τε Ἀρκεσίλαος
καὶ Ζήνων, ὑπὸ τοιούτων ἀρωγῶν, ἀμφοτέροις συμπολε-
μούντων λόγων, τῆς μὲν ἀρχῆς ὅθεν ἐκ Πολέμωνος ὡρμή
μούντων λόγων, τῆς μὲν ἀρχῆς ὅθεν ἐκ Πολέμωνος ὡρμή-

θησαν ἐπιλανθάνονται, διαστάντες δέ γε καὶ σφέας
αὐτοὺς ἀρτύναντες
σὺν δ' ἔβαλον ῥινούς, σὺν δ' ἔγχεα καὶ μένε' ἀνδρῶν
χαλκεοθωρήκων· ἀτὰρ ἀσπίδες ὀμφαλόεσσαι
ἔπληντ' ἀλλήλῃσι, πολὺς δ' ὀρυμαγδὸς ὀρώρει.
Ἀσπὶς ἄρ' ἀσπίδ' ἔρειδε, κόρυς κόρυν, ἄνερα δ' ἀνὴρ
ἐδνοπάλιζεν.
Ἔνθα δ' ἅμ' οἰμωγή τε καὶ εὐχωλὴ πέλεν ἀνδρῶν
ὀλλύντων τε καὶ ὀλλυμένων τῶν Στοϊκῶν· οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ γὰρ οὐκ
ἐβάλλοντο ὑπ' αὐτῶν, ἀγνοούμενοι ᾗ ἦσαν ἁλῶναι δυνατώτεροι.
Ἡλίσκοντο
δὲ τῆς βάσεως αὐτοῖς σεισθείσης, εἰ μήτε ἀρχὴν ἔχοιεν
μήτε μάχεσθαι ἀφορμήν. Ἡ μὲν δὴ ἀρχὴ ἦν τὸ μὴ πλα-
τωνικὰ λέγοντας αὐτοὺς ἐλέγξαι· τὸ δὲ μηδὲ ἔχειν τινὰ
ἀφορμὴν ἦν, εἴπερ μόνον ἕν τι μετέστρεψαν ἀπὸ τοῦ
ὅρου τοῦ περὶ τῆς καταληπτικῆς φαντασίας ἀφελόντες.
Ὅπερ νῦν μὲν οὐκ ἔστι μηνύειν μοι ἐν καιρῷ, μνησθή-
σομαι δ' αὐτοῦ αὖθις ἐπὰν κατὰ τοῦτο μάλιστα γενέσθαι
μέλλω. Διαστάντες δ' οὖν εἰς τὸ φανερὸν ἔβαλλον ἀλλή-
λους οὐχ οἱ δύο, ἀλλ' ὁ Ἀρκεσίλαος τὸν Ζήνωνα. Ὁ γὰρ
259
εἰ μή τι ἔπεστιν ἡ σφραγίς, αὐτὸν ἴσως ἐπιλελῆσθαι καὶ

μὴ σημήνασθαι, καὶ μὴν αὐτός τ' ἔφη σημηνάμενος
μνημονεύειν καὶ ἀπεδείκνυε καὶ περιῄει τῷ λόγῳ καὶ
ἐδεινολογεῖτο πρὸς αὐτούς, οἰόμενος παίζεσθαι, καὶ
προσώμνυεν. Οἱ δ' ὑπολαβόντες τὰς προσβολὰς ἐκείνου
αὐτοί γε ᾤοντο ὑπ' αὐτοῦ παίζεσθαι, ἐπεὶ σοφῷ γ' ὄντι
δεδόχθαι τῷ Λακύδῃ εἶναι ἀδοξάστῳ ὥστε καὶ ἀμνημο-
νεύτῳ· μνήμην γὰρ εἶναι δόξαν· ἔναγχος γοῦν τοῦ
χρόνου ἔφασαν ἀκοῦσαι ταῦτα αὐτοῦ πρὸς τοὺς φίλους.
Τοῦ δ' ἀναστρέφοντος αὐτοῖς τὰς ἐπιχειρήσεις καὶ λέ-
γοντος οὐκ ἀκαδημαϊκά, αὐτοὶ φοιτῶντες εἰς Στωϊκῶν
τινος τὰ λεκτέα ἑαυτοῖς ἀνεμάνθανον κἀκεῖθεν ἀρξάμενοι
ἀντεσοφίστευον καὶ ἦσαν ἀντίτεχνοι κλέπται ἀκαδη-
μαϊκοί· ὁ δὲ στωϊκῶς ἐνεκάλει· οἱ παῖδες δὲ τὰ ἐγκλή-
ματα παρέλυον αὐτῷ ὑπὸ ἀκαταληψίας οὐκ ἄνευ τωθας-
μῶν τινων. Διατριβαὶ οὗν ἦσαν πάντων ἐκεῖ καὶ λόγοι
καὶ ἀντιλογίαι· καὶ ἓν οὐδὲν ἐν τῷ μέσῳ κατελείπετο,
οὐκ ἀγγεῖον, οὐ τῶν ἐν ἀγγείῳ τιθεμένων, οὐχ ὅσα εἰς
οἰκίας κατασκευὴν ἄλλ' ἔστι συντελῆ.
ἐδεινολογεῖτο πρὸς αὐτούς, οἰόμενος παίζεσθαι, καὶ

προσώμνυεν. Οἱ δ' ὑπολαβόντες τὰς προσβολὰς ἐκείνου
αὐτοί γε ᾤοντο ὑπ' αὐτοῦ παίζεσθαι, ἐπεὶ σοφῷ γ' ὄντι
δεδόχθαι τῷ Λακύδῃ εἶναι ἀδοξάστῳ ὥστε καὶ ἀμνημο-
νεύτῳ· μνήμην γὰρ εἶναι δόξαν· ἔναγχος γοῦν τοῦ
χρόνου ἔφασαν ἀκοῦσαι ταῦτα αὐτοῦ πρὸς τοὺς φίλους.
Τοῦ δ' ἀναστρέφοντος αὐτοῖς τὰς ἐπιχειρήσεις καὶ λέ-
γοντος οὐκ ἀκαδημαϊκά, αὐτοὶ φοιτῶντες εἰς Στωϊκῶν
τινος τὰ λεκτέα ἑαυτοῖς ἀνεμάνθανον κἀκεῖθεν ἀρξάμενοι
ἀντεσοφίστευον καὶ ἦσαν ἀντίτεχνοι κλέπται ἀκαδη-
μαϊκοί· ὁ δὲ στωϊκῶς ἐνεκάλει· οἱ παῖδες δὲ τὰ ἐγκλή-
ματα παρέλυον αὐτῷ ὑπὸ ἀκαταληψίας οὐκ ἄνευ τωθας-
μῶν τινων. Διατριβαὶ οὗν ἦσαν πάντων ἐκεῖ καὶ λόγοι
καὶ ἀντιλογίαι· καὶ ἓν οὐδὲν ἐν τῷ μέσῳ κατελείπετο,
οὐκ ἀγγεῖον, οὐ τῶν ἐν ἀγγείῳ τιθεμένων, οὐχ ὅσα εἰς
οἰκίας κατασκευὴν ἄλλ' ἔστι συντελῆ.
Καὶ ὁ Λακύδης τέως μὲν ἠπόρει, μήτε λυσιτελοῦσαν
ἑαυτῷ θεωρῶν τὴν τοῖς ἑαυτοῦ δόγμασι βοήθειαν εἴ τε
260
μὴ ἐξελέγχοι πάντα ἀνατρέψεσθαι ἑαυτῷ δοκῶν, πεσὼν

εἰς τἀμήχανον τοὺς γείτονας ἐκεκράγει καὶ τοὺς θεούς,
καὶ ἰοὺ ἰοὺ καὶ φεῦ φεῦ καὶ νὴ τοὺς θεοὺς καὶ νὴ τὰς θεὰς
Καὶ ὁ Λακύδης τέως μὲν ἠπόρει, μήτε λυσιτελοῦσαν

ἑαυτῷ θεωρῶν τὴν τοῖς ἑαυτοῦ δόγμασι βοήθειαν εἴ τε
μὴ ἐξελέγχοι πάντα ἀνατρέψεσθαι ἑαυτῷ δοκῶν, πεσὼν
εἰς τἀμήχανον τοὺς γείτονας ἐκεκράγει καὶ τοὺς θεούς,
καὶ ἰοὺ ἰοὺ καὶ φεῦ φεῦ καὶ νὴ τοὺς θεοὺς καὶ νὴ τὰς θεὰς
ἄλλαι τε ὅσαι ἐν ἀπιστίαις δεινολογουμένων εἰσὶν ἄτεχνοι
πίστεις, ταῦτα πάντα ἐλέγετο βοῇ ἅμα καὶ ἀξιοπιστίᾳ.
Τελευτῶν δέ, ἐπεὶ μάχην εἶχεν ἀντιλεγομένην ἐπὶ τῆς
οἰκίας, αὐτὸς μὲν ἂν δήπουθεν ἐστωϊκεύετο πρὸς τοὺς
παῖδας, τῶν παίδων δὲ τὰ ἀκαδημαϊκὰ ἰσχυριζομένων,
ἵνα μηκέτι πράγματ' ἔχοι, οἰκουρὸς ἦν φίλος τοῦ ταμείου
προκαθήμενος. Οὐδὲν δ' εἰς οὐδὲν ὠφελῶν ὑπιδόμενος
οἷ τὸ σοφὸν αὐτῷ ἔρχεται, ἀπεκαλύψατο· ‘Ἄλλως’,
ἔφη, ‘ταῦτα, ὦ παῖδες, ἐν ταῖς διατριβαῖς λέγεται ἡμῖν,
ἄλλως δὲ ζῶμεν’.
Ταῦτα μὲν καὶ περὶ τοῦ Λακύδου. Τούτου δὲ γίγνονται
ἀκουσταὶ πολλοί, ὧν εἷς ἦν διαφανὴς ὁ Κυρηναῖος
Ἀρίστιππος, ἐκ πάντων δ' αὐτοῦ τῶν γνωρίμων τὴν
Σχολὴν αὐτοῦ διεδέξατο Εὔανδρος καὶ οἱ μετὰ τοῦτον.
Μεθ' οὓς Καρνεάδης ὑποδεξάμενος τὴν διατριβὴν τρίτην
ἵνα μηκέτι πράγματ' ἔχοι, οἰκουρὸς ἦν φίλος τοῦ ταμείου

προκαθήμενος. Οὐδὲν δ' εἰς οὐδὲν ὠφελῶν ὑπιδόμενος
οἷ τὸ σοφὸν αὐτῷ ἔρχεται, ἀπεκαλύψατο· ‘Ἄλλως’,
ἔφη, ‘ταῦτα, ὦ παῖδες, ἐν ταῖς διατριβαῖς λέγεται ἡμῖν,
ἄλλως δὲ ζῶμεν’.
Ταῦτα μὲν καὶ περὶ τοῦ Λακύδου. Τούτου δὲ γίγνονται
ἀκουσταὶ πολλοί, ὧν εἷς ἦν διαφανὴς ὁ Κυρηναῖος
Ἀρίστιππος, ἐκ πάντων δ' αὐτοῦ τῶν γνωρίμων τὴν
Σχολὴν αὐτοῦ διεδέξατο Εὔανδρος καὶ οἱ μετὰ τοῦτον.
Μεθ' οὓς Καρνεάδης ὑποδεξάμενος τὴν διατριβὴν τρίτην
συνεστήσατο Ἀκαδημίαν, λόγων μὲν οὖν ἀγωγῇ ἐχρήσατο
ᾗ καὶ ὁ Ἀρκεσίλαος· καὶ γὰρ αὐτὸς ἐπετήδευε τὴν εἰς
ἑκάτερα ἐπιχείρησιν καὶ πάντα ἀνεσκεύαζε τὰ ὑπὸ τῶν
261
ἄλλων λεγόμενα· μόνῳ δ' ἐν τῷ περὶ τῆς ἐποχῆς λόγῳ

πρὸς αὐτὸν διέστη, φὰς ἀδύνατον εἶναι ἄνθρωπον ὄντα
περὶ ἁπάντων ἐπέχειν· διαφορὰν δ' εἶναι ἀδήλου καὶ
ἀκαταλήπτου καὶ πάντα μὲν εἶναι ἀκατάληπτα, οὐ
πάντα δ' ἄδηλα. Μετεῖχε δ' οὗτος καὶ τῶν στωϊκῶν
λόγων, πρὸς οὓς καὶ ἐριστικῶς ἱστάμενος ἐπὶ πλέον
ηὐξήθη, τοῦ φαινομένου τοῖς πολλοῖς πιθανοῦ ἀλλ' οὐ
τῆς ἀληθείας στοχαζόμενος· ὅθεν καὶ πολλὴν παρέσχε
ἐθεράπευε καὶ τὰ δεδογμένα τῷ Κλειτομάχῳ ηὖξε καὶ

τοῖς Στωϊκοῖς ἐκορύσσετο νώροπι χαλκῷ.
Ὡς δὲ προϊόντος μὲν τοῦ χρόνου, ἐξιτήλου δ' ὑπὸ συνη-
θείας οὔσης αὐτῶν τῆς ἐποχῆς, οὐδὲν μὲν κατὰ ταὐτὰ
ἑαυτῷ ἐνόει, ἡ δὲ τῶν παθημάτων αὐτὸν ἀνέστρεφεν
ἐνάργειά τε καὶ ὁμολογία. Πολλὴν δῆτ' ἔχων ἤδη τὴν
διαίσθησιν ὑπερεπεθύμει εὖ ἴσθ' ὅτι τῶν ἐλεγξόντων
τυχεῖν, ἵνα μὴ ἐδόκει ‘μετὰ νῶτα βαλὼν’ αὐτὸς ἑκὼν
φεύγειν. Φίλωνος δὲ γίγνεται ἀκουστὴς Ἀντίοχος, ἑτέρας
ἄρξας Ἀκαδημίας. Μνησάρχῳ γοῦν τῷ Στωϊκῷ σχολάσας
ἐναντία Φίλωνι τῷ καθηγητῇ ἐφρόνησε μυρία τε ξένα
προσῆψε τῇ Ἀκαδημίᾳ.
Ταῦτα καὶ παραπλήσια τούτοις μυρία τῆς Πλάτωνος περὶ
διαδοχῆς μνημονεύεται.
Persaeus Phil., Frag..462, line 3
διὸ καί ποτε παρὰ πότον ὁ Μενέδημος ἐλέγξας αὐτὸν τοῖς λόγοις τά
τε ἄλλα ἔφη καὶ δή· “Φιλόσοφος μὲν [τοι] τοιοῦτος, ἀνὴρ δὲ καὶ τῶν
ὄντων καὶ τῶν γενησομένων κάκιστος.”
Diogenes Laërt. VII 162. μάλιστα δὲ προσεῖχε (scil. ὁ Ἀρί-
στων) στωϊκῷ δόγματι τῷ τὸν σοφὸν ἀδόξαστον εἶναι. πρὸς ὃ Περ-
σαῖος ἐναντιούμενος διδύμων ἀδελφῶν τὸν ἕτερον ἐποίησεν αὐτῷ
παρακαταθήκην δοῦναι, ἔπειτα τὸν ἕτερον ἀπολαβεῖν· καὶ οὕτως ἀπο-
ρούμενον διήλεγξεν.
Suidas s. v. Ἑρμαγόρας Ἀμφιπολίτης, φιλόσοφος, μαθη-
τὴς Περσαίου. διάλογοι αὐτοῦ· Μισοκύων ἢ περὶ ἀτυχημάτων.
Ἔκχυτον· ἔστι δὲ ᾠοσκοπία. Περὶ σοφιστείας πρὸς τοὺς Ἀκαδημαϊκούς.
262
Philolaus Phil., Testimonia Frag. .13, line 2
μονάδα καλοῦσι καὶ τὴν μονάδα ἕν.

LUC. de lapsu in sal. 5 εἰσὶ δὲ οἳ καὶ τὴν τετρακτὺν τὸν μέγιστον
ὅρκον αὐτῶν, ἣν τὸν ἐντελῆ αὐτοῖς ἀριθμὸν ἀποτελεῖν
οἴονται τὸν δέκα, ὑγιείας ἀρχὴν ἐκάλεσαν· ὧν καὶ Φ. ἐστί.
THEOLOG. Arithm. p. 74, 10 de Falco Φ. δὲ μετὰ
τὸ μαθηματικὸν μέγεθος τριχῆ διαστὰν ἐν τετράδι, ποιότητα καὶ χρῶσιν
ἐπιδειξα-
μένης τῆς φύσεως ἐν πεντάδι, ψύχωσιν δὲ ἐν ἑξάδι, νοῦν δὲ καὶ ὑγείαν
καὶ τὸ ὑπ'
αὐτοῦ λεγόμενον φῶς ἐν ἑβδομάδι, μετὰ ταῦτά φησιν ἔρωτα καὶ φιλίαν
καὶ μῆτιν
καὶ ἐπίνοιαν ἐπ' ὀγδοάδι συμβῆναι τοῖς οὖσιν.
– – p. 82, 10 ὅτι καὶ Σπεύσιππος, ὁ Πωτώνης μὲν υἱὸς τῆς τοῦ Πλά-
τωνος ἀδελφῆς, διάδοχος δὲ Ἀκαδημίας πρὸ Ξενοκράτου, ἐκ τῶν
ἐξαιρέτως σπου-
δασθεισῶν ἀεὶ Πυθαγορικῶν ἀκροάσεων, μάλιστα δὲ τῶν Φιλολάου
συγγραμμάτων,
βιβλίδιόν τι συντάξας γλαφυρὸν ἐπέγραψε μὲν αὐτὸ Περὶ Πυθαγορικῶν
ἀριθ-
μῶν [fr. 4 P. Lang Bonn 1911 S. 53ff.], ἀπ' ἀρχῆς δὲ μέχρι ἡμίσους περὶ
τῶν ἐν αὐτοῖς γραμμικῶν ἐμμελέστατα διεξελθὼν πολυγωνίων τε καὶ
παντοίων
τῶν ἐν ἀριθμοῖς ἐπιπέδων ἅμα καὶ στερεῶν, περί τε τῶν πέντε σχημάτων,
ἃ τοῖς
κοσμικοῖς ἀποδίδοται στοιχείοις, ἰδιότητός τε αὐτῶν καὶ πρὸς ἄλληλα
κοινό-
τητος, ἀναλογίας τε καὶ ἀνακολουθίας, μετὰ ταῦτα λοιπὸν θάτερον [τὸ]
τοῦ βιβλίου
ἥμισυ περὶ δεκάδος ἄντικρυς ποιεῖται, φυσικωτάτην αὐτὴν ἀποφαίνων
καὶ τελε-
στικωτάτην τῶν ὄντων, οἷον εἶδός τι τοῖς κοσμικοῖς ἀποτελέσμασι
τεχνικὸν ἀφ'
ἑαυτῆς (ἀλλ' οὐχ ἡμῶν νομισάντων ἢ ὡς ἔτυχε) θεμέλιον ὑπάρχουσαν καὶ
Σπεύσιππος Epistulae [Sp.] Epistle 32, sec. 1, line 6
φοῦ ἔργα, ἃ ἐκείνῳ ὑπὲρ τοῦ κοινοῦ πέπρακται, ἀλλὰ

καὶ πρὸς τὰς εὐεργεσίας, ὅπως μὴ καταδεέστεραι
263
αἱ παρὰ σοῦ πρὸς ἐκεῖνον γίνωνται. περὶ πλείστου

δὲ δεῖ σε ποιεῖσθαι σώφρονά τε εἶναι καὶ κατήκοον τοῦ
ἀδελφοῦ, ὄντος περὶ σὲ οἷόσπερ νῦν ἐστίν. ἔρρωσο.
Ἐνόμιζον ἐπιτήδειον εἶναί μοι μηδὲν τῶν καλῶς
ἐχόντων παραλιπεῖν καὶ διὰ τὴν Πλάτωνος ἐντολὴν
καὶ διὰ τὴν ὑπάρχουσαν ἐμοὶ καὶ σοὶ φιλίαν. καὶ
ᾤμην δεῖν γράψαι πρὸς σέ, πῶς διακείμενος τυγχάνω τὸ
σωμάτιον καὶ διότι νομίζω παραγενόμενόν σε εἰς ἀκα-
δήμειαν συνέχειν τὸν περίπατον. ταῦτα δὲ ὡς δίκαιά
ἐστι καὶ καλῶς ἔχοντα πειράσομαί σοι φράζειν. Πλά-
των, καθάπερ καὶ σὺ οἶσθα, οὐκ ἐν τῇ τυχούσῃ τιμῇ
τὴν ἐν τῇ ἀκαδημείᾳ διατριβὴν ἦγε, νομίζων εἶναί τι
καὶ πρὸς δόξαν ὀρθὴν καὶ πρὸς τὸν αὐτοῦ βίον καὶ τὴν
ὕστερον παρ' ἀνθρώποις μνείαν ἐσομένην.
καὶ
τούτων οὕτως ἐχόντων, διότι σε περὶ πλείονος ποιού-
μενος ἐτύγχανε, τελευτῶν τὸν βίον ἐμαρτύρησεν· ἐπέ-
σκηψε γὰρ πᾶσιν ἡμῖν τοῖς οἰκείοις ἄν τι πάθῃς πρὸς
ἑαυτὸν θεῖναί σε, νομίσας οὐκ ἀπαλλαγήσεσθαί σε τὸ
Σπεύσιππος Epistulae [Sp.] Epistle 32, sec. 1, line 9
δὲ δεῖ σε ποιεῖσθαι σώφρονά τε εἶναι καὶ κατήκοον τοῦ

ἀδελφοῦ, ὄντος περὶ σὲ οἷόσπερ νῦν ἐστίν. ἔρρωσο.
Ἐνόμιζον ἐπιτήδειον εἶναί μοι μηδὲν τῶν καλῶς
ἐχόντων παραλιπεῖν καὶ διὰ τὴν Πλάτωνος ἐντολὴν
καὶ διὰ τὴν ὑπάρχουσαν ἐμοὶ καὶ σοὶ φιλίαν. καὶ
ᾤμην δεῖν γράψαι πρὸς σέ, πῶς διακείμενος τυγχάνω τὸ
σωμάτιον καὶ διότι νομίζω παραγενόμενόν σε εἰς ἀκα-
δήμειαν συνέχειν τὸν περίπατον. ταῦτα δὲ ὡς δίκαιά
ἐστι καὶ καλῶς ἔχοντα πειράσομαί σοι φράζειν. Πλά-
των, καθάπερ καὶ σὺ οἶσθα, οὐκ ἐν τῇ τυχούσῃ τιμῇ
τὴν ἐν τῇ ἀκαδημείᾳ διατριβὴν ἦγε, νομίζων εἶναί τι
καὶ πρὸς δόξαν ὀρθὴν καὶ πρὸς τὸν αὐτοῦ βίον καὶ τὴν
ὕστερον παρ' ἀνθρώποις μνείαν ἐσομένην.
καὶ
τούτων οὕτως ἐχόντων, διότι σε περὶ πλείονος ποιού-
μενος ἐτύγχανε, τελευτῶν τὸν βίον ἐμαρτύρησεν· ἐπέ-
σκηψε γὰρ πᾶσιν ἡμῖν τοῖς οἰκείοις ἄν τι πάθῃς πρὸς
ἑαυτὸν θεῖναί σε, νομίσας οὐκ ἀπαλλαγήσεσθαί σε τὸ
παράπαν τῆς ἀκαδημείας. διὸ δὴ καὶ μάλιστά μοι
264
φαίνεταί σοι προσῆκον εἶναι καὶ ζῶντα καὶ τεθνηκότα

Πλάτωνα τιμᾶν· θεῶν γὰρ δὴ καὶ γονέων καὶ εὐεργε
Σπεύσιππος Frag..28, line 2
Athenaeus IX, 387 C (II, p. 344, 5 – 7)

Μνημονεύει δ' αὐτῶν (sc. τῶν φασιανῶν) καὶ Σπεύσιππος ἐν
δευτέρῳ Ὁμοίων. φασιανὸν δὲ οὗτοι κεκλήκασιν αὐτὸν καὶ οὐ
φασιανικόν.
Athenaeus IX, 391 D (II, p. 353, 15 – 16)
Καὶ Σπεύσιππος δ' ἐν δευτέρῳ Ὁμοίων χωρὶς τοῦ σ κῶπας αὐτοὺς
(sc. τοὺς σκῶπας) ὀνομάζει.
Hesychius, s.v. συβώτας (IV, p. 90, 48)
Συβώτας· Σπεύσιππος ὁ φιλόσοφος, ζῷόν τι.
[Iamblichus], Theologoumena Arithmeticae, pp. 82, 10 – 85, 23
Ὅτι καὶ Σπεύσιππος ὁ Πωτώνης μὲν υἱὸς τῆς τοῦ Πλάτωνος ἀδελφῆς,
διάδοχος δὲ Ἀκαδημίας πρὸ Ξενοκράτου, ἐκ τῶν ἐξαιρέτως σπουδασθει-
σῶν ἀεὶ Πυθαγορικῶν ἀκροάσεων, μάλιστα δὲ τῶν Φιλολάου συγγραμ-
μάτων, βιβλίδιόν τι συντάξας γλαφυρὸν ἐπέγραψε μὲν αὐτὸ Περὶ Πυθα-
γορικῶν ἀριθμῶν, ἀπ' ἀρχῆς δὲ μέχρι ἡμίσους περὶ τῶν ἐν αὐτοῖς γραμ-
μικῶν ἐμμελέστατα διεξελθὼν πολυγωνίων τε καὶ παντοίων τῶν ἐν
ἀριθμοῖς ἐπιπέδων ἅμα καὶ στερεῶν περί τε τῶν πέντε σχημάτων, ἃ τοῖς
κοσμικοῖς ἀποδίδοται στοιχείοις, ἰδιότητος αὐτῶν καὶ πρὸς ἄλληλα
κοινότητος, ἀναλογίας τε καὶ ἀντακολουθίας, μετὰ ταῦτα λοιπὸν θάτερον
τὸ τοῦ βιβλίου ἥμισυ περὶ δεκάδος ἄντικρυς ποιεῖται φυσικωτάτην αὐτὴν

ἀποφαίνων καὶ τελεστικωτάτην τῶν ὄντων, οἷον εἶδός τι τοῖς κοσμικοῖς
ἀποτελέσμασι τεχνικόν, ἐφ' ἑαυτῆς ἀλλ' οὐχ ἡμῶν νομισάντων ἢ ὡς
Teles Phil., Περὶ συγκρίσεως πενίας καὶ πλούτου (ap. Stobaeum)

Pa. 40, line 2
παροῦσι, τῶν ἀπόντων οὐκ ἐπιθυμῶν, τοῖς συμβεβηκόσιν οὐ δυσα-

ρεστῶν.’ καὶ εἴ τις βούλεται ἢ αὐτὸς ἐνδείας καὶ σπάνεως ἀπολυ-
θῆναι ἢ ἄλλον ἀπολῦσαι, μὴ χρήματα αὐτῷ ζητείτω. ὅμοιον γάρ,
φησὶν ὁ Βίων, ὡς εἴ τις τὸν ὑδρωπικὸν βουλόμενος παῦσαι τοῦ
δίψους, τὸν μὲν ὕδρωπα μὴ θεραπεύοι, κρήνας δὲ καὶ ποταμοὺς
αὐτῷ παρασκευάζοι. ἐκεῖνός τε γὰρ ἂν πρότερον πίνων διαρραγείη
ἢ παύσαιτο τοῦ δίψους, οὗτός τε οὐκ ἄν ποθ' ἱκανωθείη, ὅταν ᾖ
265
ἄπληστος καὶ δοξοκόπος καὶ δεισιδαίμων. διὸ καὶ εἰ βούλει τὸν

υἱόν σου τῆς ἐνδείας καὶ σπάνεως παῦσαι, μὴ πρὸς τὸν Πτολεμαῖον
πέμπε ὅπως χρήματα κτήσεται· εἰ δὲ μή, ἀλαζονείαν προσλαβὼν
ἀπελεύσεται, περανεῖς δὲ οὐδέν· ἀλλὰ [εἰς ἀκαδημίαν] πρὸς Κρά-
τητα· ἐκεῖνος ἠδύνατο ἐξ ἀπλήστων καὶ πολυτελῶν ἐλευθερίους
καὶ ἀφελεῖς κατασκευάζειν. καὶ Μητροκλῆς δὲ ἐκεῖνος ἔφη, ὡς
ἔοικεν, ὅτε μὲν παρὰ Θεοφράστῳ καὶ Ξενοκράτει σχολάζοι, πολλῶν
αὐτῷ ἐξ οἴκου ἀποστελλομένων φοβεῖσθαι μὴ τῷ λιμῷ ἀποθάνοι
καὶ ἀεὶ σπανίζειν καὶ ἐνδεὴς εἶναι, μεταβὰς δὲ ὕστερον πρὸς Κράτητα
κἂν ἄλλον προστρέφειν οὐδενὸς πεμπομένου. τότε μὲν γὰρ ἐξ ἀνάγ-
κης ἔδει ὑπόδημα ἔχειν, καὶ τοῦτο ἀκάττυτον [ἥλους οὐκ ἔχον],
εἶτα χλανίδα, παίδων ἀκολουθίαν, οἰκίαν μεγάλην, εἰς τὸ σύνδειπ-
νον ὅπως ἄρτοι καθαροί, ὄψον μὴ τὸ τυχόν, οἶνος ἡδύς, ὑποδοχὰς
τὰς ἐπιβαλλούσας, ἵνα πολυτελῶς· ἐλευθέριος γὰρ παρ' αὐτοῖς ἡ
Theocritus Soph., Frag. mentum Frag. .1, line 5
[δούλου Ἑρμίο⌊υ⌋ εὐ⌊νούχου τ⌋ε καὶ ⌊Εὐβούλου τόδε⌋

μνῆμα κ⌊ενὸν⌋ κενό⌊φρων θῆκεν Ἀριστο⌋τέλης·
ὃς διὰ τὴν ἀκρατῆ ⌊γα⌋στρὸς ⌊φύσιν εἵλετο ναί⌋ειν
ἀ⌊ντ' Ἀ⌋καδημείας Βορβ⌊όρου ἐν προχοαῖς⌋.
epigramma in Aristotelem
⊗ Ἑρμίου εὐνούχου τε καὶ Εὐβούλου τόδε δούλου

σῆμα κενὸν κενόφρων θῆκεν Ἀριστοτέλης,
ἀντ' Ἀκαδημείας Βορβόρου ἐν
Theophilus Apol., Ad Autolycum Book 3, sec. 7, line 8
κοινωνίαν; καὶ τί μοι λοιπὸν κατατρίβεσθαι περὶ αὐτῶν, ὅπου γε καὶ

περὶ τῶν θεῶν παρ' αὐτοῖς λεγομένων τὰ ὅμοια κατηγγέλκασιν;

Θεοὺς γὰρ φήσαντες εἶναι πάλιν εἰς οὐδὲν αὐτοὺς ἡγήσαντο. οἱ
μὲν γὰρ ἐξ ἀτόμων αὐτοὺς ἔφασαν συνεστάναι, ἢ δ' αὖ χωρεῖν εἰς
ἀτόμους, καὶ μηδὲν πλεῖον ἀνθρώπων δύνασθαι τοὺς θεούς φασιν.
Πλάτων δέ, θεοὺς εἰπὼν εἶναι, ὑλικοὺς αὐτοὺς βούλεται συνιστᾶν.
Πυθαγόρας δέ, τοσαῦτα μοχθήσας περὶ θεῶν καὶ τὴν ἄνω κάτω
266
πορείαν ποιησάμενος, ἔσχατον ὁρίζει φύσιν καὶ αὐτοματισμὸν εἶναί

φησιν τῶν πάντων· θεοὺς ἀνθρώπων μηδὲν φροντίζειν. ὁπόσα δὲ
Κλιτόμαχος ὁ Ἀκαδημαϊκὸς περὶ ἀθεότητος εἰσηγήσατο. τί δ' οὐχὶ
καὶ Κριτίας καὶ Πρωταγόρας ὁ Ἀβδηρίτης λέγων· “Εἴτε γάρ εἰσιν
θεοί, οὐ δύναμαι περὶ αὐτῶν λέγειν, οὔτε ὁποῖοί εἰσιν δηλῶσαι·
πολλὰ γάρ ἐστιν τὰ κωλύοντά με”; τὰ γὰρ περὶ Εὐημέρου τοῦ
ἀθεωτάτου περισσὸν ἡμῖν καὶ λέγειν. πολλὰ γὰρ περὶ θεῶν
τολμήσας φθέγξασθαι ἔσχατον καὶ τὸ ἐξόλου μὴ εἶναι θεούς, ἀλλὰ τὰ
πάντα αὐτοματισμῷ διοικεῖσθαι βούλεται. Πλάτων δέ, ὁ τοσαῦτα
εἰπὼν περὶ μοναρχίας θεοῦ καὶ ψυχῆς ἀνθρώπου, φάσκων ἀθάνατον
εἶναι τὴν ψυχήν, οὐκ αὐτὸς ὕστερον εὑρίσκεται ἐναντία ἑαυτῷ λέγων,
τὰς μὲν ψυχὰς μετέρχεσθαι εἰς ἑτέρους ἀνθρώπους, ἐνίων δὲ καὶ εἰς
Timaeus Hist., Testimonia Vol.-Jacobyʹ-T 3b,566,T, Frag. .19, line 174
καταφρονήσεως .... (25k) ἵνα δὲ

καὶ περὶ ταῦτα βεβαιωσώμεθα τὴν
ἀπόφασιν τὴν ὑπὲρ Τιμαίου, καθάπερ
καὶ τὴν ὑπὲρ τῆς ἀγνοίας, ἔτι δὲ τῆς
ἑκουσίου ψευδογραφίας, βραχέα προοι-
σόμεθα τῶν ὁμολογουμένων αὐτοῦ
λόγων ἐπ' ὀνόματος (F 22; 31; 94).
(26c) λοιπὸν ἐκ τούτων διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς παραδοξολογίας οὐκ εἰς
σύγκρισιν ἀλλ' εἰς καταμώκησιν ἄγει καὶ τοὺς ἄνδρας καὶ τὰς πράξεις ὧν
βούλεται προίστασθαι, καὶ σχεδὸν εἰς τὸ παραπλήσιον ἐμπίπτει τοῖς περὶ
τοὺς ἐν Ἀκαδημίαι λόγους τὸν προχειριστότατον λόγον ἠσκηκόσιν. (2)
καὶ
γὰρ ἐκείνων τινὲς βουλόμενοι περί τε τῶν προφανῶς καταληπτῶν εἶναι
δοκούν-
των καὶ περὶ τῶν ἀκαταλήπτων εἰς ἀπορίαν ἄγειν τοὺς
προσδιαλεγομένους,
τοιαύταις χρῶνται παραδοξολογίαις καὶ τοιαύτας εὐποροῦσι πιθανότητας,
ὥστε
διαπορεῖν εἰ δυνατόν ἐστι τοὺς ἐν Ἀθήναις ὄντας ὀσφραίνεσθαι τῶν
ἑψομένων
ὠῶν ἐν Ἐφέσωι .... (26d) τὸ δ' αὐτὸ καὶ Τιμαίωι συμβέβηκε, περὶ τὴν
ἱστορίαν καὶ τοῖς τούτου ζηλωταῖς. παραδοξολόγος γὰρ ὢν καὶ
φιλόνεικος
περὶ τὸ προτεθέν, τοὺς μὲν πολλοὺς καταπέπληκται ἀλόγως, ἠνάγκασε δ'
αὑτῶι προσέχειν διὰ τὴν ἐπίφασιν τῆς ἀληθινολογίας, τινὰς δὲ καὶ
προσκέ-
κληται καὶ μετ' ἀποδείξεως δοκεῖ πείσειν. (2) καὶ μάλιστα ταύτην
267
ἐνείργασται
τὴν δόξαν ἐκ τῶν περὶ τὰς ἀποικίας καὶ κτίσεις καὶ συγγενείας
ἀποφάσεων.
Timon Phil., Frag. . et tituli Frag. .809, line 1
Academici
οὐδ' Ἀκαδημιακῶν πλατυρημοσύνης ἀναλίστου
Πλωτίνος. Enneades Ennead 6, ch. 1, sec. 14, line 1
πρῶτον μὲν τὸ ἦν ποῦ τάξομεν; Ἔπειτα τὸ χθὲς ἔσται

»ἦν ὡρισμένον», ὥστε ἔσται ὡρισμένος χρόνος τὸ χθές·
τοῦτο δὲ ποσός τις χρόνος· ὥστε, εἰ χρόνος ποσόν, ποσὸν
ὡρισμένον ἕκαστον τούτων ἔσται. Εἰ δέ, ὅταν λέγωσι χθές,
τοῦτο λέγομεν, ὡς ἐν χρόνῳ παρεληλυθότι ὡρισμένῳ γέγονε
τόδε, ἔτι πλείω καὶ μᾶλλον λέγουσιν· ἔπειτα, εἰ δεῖ ἐπεισάγειν
ἄλλας κατηγορίας τῷ ἕτερον ἐν ἑτέρῳ ποιεῖν, ὡς ἐνταῦθα
τὸ ἐν χρόνῳ, ἄλλας πολλὰς ἀνευρήσομεν ἀπὸ τοῦ ποιεῖν
ἄλλο ἐν ἄλλῳ. Λεχθήσεται δὲ σαφέστερον ἐν τοῖς ἑξῆς
τοῖς περὶ τοῦ ποῦ.
Τὸ δὲ ποῦ, ἐν Λυκίῳ καὶ ἐν Ἀκαδημίᾳ. Ἡ μὲν οὖν
Ἀκαδημία καὶ τὸ Λύκιον πάντως τόποι καὶ μέρη τόπου,
ὥσπερ τὸ ἄνω καὶ τὸ κάτω καὶ τὸ ὡδὶ εἴδη ἢ μέρη·
διαφέρει δέ, ὅτι ἀφωρισμένως μᾶλλον. Εἰ οὖν τὸ ἄνω καὶ
τὸ κάτω καὶ τὸ μέσον τόποι, οἷον Δελφοὶ τὸ μέσον, καὶ
τὸ παρὰ τὸ μέσον, οἷον Ἀθῆναι καὶ Λύκιον δὴ καὶ τὰ
ἄλλα, τί δεῖ παρὰ τὸν τόπον ζητεῖν ἡμᾶς καὶ ταῦτα
λέγοντας τόπον ἐφ' ἑκάστου τούτων σημαίνειν; Εἰ δὲ ἄλλο
ἐν ἄλλῳ λέγομεν, οὐχ ἓν λέγομεν οὐδὲ ἁπλοῦν λέγομεν.
Ἔπειτα, εἰ τοῦτον ἐνταῦθα λέγομεν, σχέσιν τινὰ γεν-
νῶμεν τοῦδε ἐν τῷδε καὶ τοῦ δεξαμένου πρὸς ὃ ἐδέξατο·
Πλωτίνος. Enneades
Ennead 6, ch. 1, sec. 30, line 13
268
ὕλην πως ἔχοντα πάντα. Ἀλλὰ διαφορὰν τῶν πως ἐχόντων

φήσουσιν εἶναι καὶ ἄλλως πως ἔχειν τὴν ὕλην ὡδὶ καὶ
οὕτως, ἄλλως δὲ ἐν τοῖς πως ἔχουσι, καὶ ἔτι τὰ μὲν ποιὰ
περὶ τὴν ὕλην πως ἔχοντα, τὰ ἰδίως δέ πως ἔχοντα περὶ
τὰ ποιά. Ἀλλὰ τῶν ποιῶν αὐτῶν οὐδὲν ἢ ὕλης πως ἐχούσης
ὄντων πάλιν τά πως ἔχοντα ἐπὶ τὴν ὕλην αὐτοῖς ἀνατρέχει
καὶ περὶ τὴν ὕλην ἔσται. Πῶς δὲ ἓν τό πως ἔχον πολλῆς
διαφορᾶς ἐν αὐτοῖς οὔσης; Πῶς γὰρ τὸ τρίπηχυ καὶ τὸ
λευκὸν εἰς ἕν, τοῦ μὲν ποσοῦ, τοῦ δὲ ποιοῦ ὄντος; Πῶς δὲ
τὸ ποτὲ καὶ τὸ ποῦ; Πῶς δὲ ὅλως πως ἔχοντα τὸ χθὲς
καὶ τὸ πέρυσι καὶ τὸ ἐν Λυκίῳ καὶ Ἀκαδημίᾳ; Καὶ ὅλως
πῶς δὲ ὁ χρόνος πως ἔχων; Οὔτε γὰρ αὐτὸς οὔτε τὰ ἐν
αὐτῷ τῷ χρόνῳ, οὔτε τὰ ἐν τῷ τόπῳ οὔτε ὁ τόπος. Τὸ δὲ
ποιεῖν πῶς πως ἔχον; Ἐπεὶ οὐδ' ὁ ποιῶν πως ἔχων, ἀλλὰ
μᾶλλόν πως ποιῶν ἢ ὅλως οὔ πως, ἀλλὰ ποιῶν μόνον· καὶ
ὁ πάσχων οὔ πως ἔχων, ἀλλὰ μᾶλλόν πως πάσχων ἢ ὅλως
πάσχων [οὕτως]. Ἴσως δ' ἂν μόνον ἁρμόσει ἐπὶ τοῦ κεῖσθαι
τὸ «πὼς ἔχων» καὶ ἐπὶ τοῦ ἔχειν· ἐπὶ δὲ τοῦ ἔχειν οὐ
»πὼς ἔχων», ἀλλὰ «ἔχων». Τὸ δὲ πρός τι, εἰ μὲν μὴ ὑφ'
ἓν τοῖς ἄλλοις ἐτίθεσαν, ἕτερος λόγος ἦν ἂν ζητούντων εἴ
τινα διδόασιν ὑπόστασιν ταῖς τοιαύταις σχέσεσι, πολλαχοῦ
Θεμίστιος Εἰς Κωνστάντιον τὸν αὐτοκράτορα, ὅτι μάλιστα φιλόσοφος ὁ

βασιλεύς, ἢ χαριστήριος Harduin p.37, sec. d, line 7
διδάξαντα καὶ μαλάξαντα ἄνδρας λεόντων αὐθαδεστέ-

ρους ὀρρωδήσομεν οὕτω καλεῖν, ᾧ σεμνοτέρῳ ὀνόματι
καλλωπίζοντες;
Ὑμνοῦσι μὲν οὖν καὶ Σπαρτιᾶται ἀναίμακτόν τινα καὶ
ἄδακρυν νίκην, δι' ἧς Ἀρκάδων ἐκράτησαν μετὰ τὴν ἐν
Λεύκτροις συμφοράν. ταύτης δὲ οὐκ οἶδα ἣν ἄν τις φαίη
νίκην ἱεροπρεπεστέραν τε καὶ εὐαγεστέραν οὐδὲ φιλο-
σόφῳ μᾶλλον προσήκουσαν, ὁποίαν Πλάτων οὐκ ἐνίκησε
Διονύσιον οὐδὲ Δίων ὁ Ἱππαρίνου, ἑταῖρος ὢν Πλάτωνος
καὶ ἀκουστής, ἀλλὰ τριήρεις καὶ στρατιώτας συλλεξά-
μενος ἐξ Ἀκαδημίας, μόλις ἐξέωσε τὸν τύραννον τῆς πα-
τρίδος, καὶ ἦν θέαμα ἄπιστον τοῖς τότε Ἕλλησι, Διονύ-
σιος μετὰ τὴν τυραννίδα Συρακοσίων περιπατῶν ἐν τῷ
Κρανείῳ. ὁπόσον δέ ἐστιν ὑπ' ἀληθινοῦ φιλοσόφου λόγῳ
ἁλῶναι ᾔσθετο ἀκριβῶς ὁ καὶ τοὔνομα καὶ τὴν ψυχὴν
πάλαι στρατιώτης· μόνοι γὰρ οὗτοι νικῶσιν ἐπ' ὠφε-
269
λείᾳ τῶν ἡττωμένων. ποιεῖ οὖν αὐτὸν μετὰ τὴν νίκην

ὁ βασιλεὺς μακροβιώτερον Ἀργανθωνίου, χορηγὸν ἀπράγ-
μονος καὶ ῥᾳθύμου τρυφῆς, πάλαι ἂν ἴσως καὶ πρόπαλαι
διελόμενον ὑπὸ τῶν παρ' ἡλικίαν φροντίδων.
Οὕτω δὲ ἄρα βασιλέως προμηθεῖται τὸ δαιμόνιον κα
Θεμίστιος Εἰς τὸν αὐτοκράτορα Κωνστάντιον

Harduin p.60, sec. c, line 2
Παιανιεύς, καὶ ὁ τοῦ Θεοδώρου καὶ ὁ τοῦ Ὀλώρου. καὶ

τούτων μὲν δὴ τῶν ἀνδρῶν εἰ καὶ τὰ ἐν κοινῷ ἀγάλματα
ἐκινδύνευεν, ἀλλὰ τά γε ἴδια παρ' ἑκάστῳ καὶ ἄνευ νόμου
φυλακῆς τυγχάνει καὶ σωτηρίας, καὶ ἱκανὴ αὐτὴ διασῴ-
ζειν ἡ περιουσία τῆς ἀρετῆς. ὅσοι δὲ ὀπαδοί τε ἐκείνων
καὶ τὰ ἔργα αὐτῶν οὐκ ἐξαρκεῖ ἑαυτοῖς πρὸς διαμονήν,
τούτους βιάζεται θνητοὺς ὄντας ἀθανάτους ποιεῖν ἡ βασι-
λέως προμήθεια, πολλοὺς μὲν Ὁμήρου ὑποφήτας καὶ νεω-
κόρους, πολλοὺς δὲ Ἡσιόδου θεραπευτάς, Χρύσιππόν τε
αὐτὸν ἤδη καὶ Ζήνωνα καὶ Κλεάνθην, χορούς τε ὅλους
ἐκ Λυκείου καὶ Ἀκαδημίας, ἐν βραχεῖ τε εἰπεῖν στῖφος
ἀνάριθμον ἀρχαίας σοφίας, οὐ κοινῆς οὐδὲ ἐν μέσῳ κυλιν-
δουμένης, ἀλλὰ σπανίου τε καὶ ἀποθέτου, ἀμένηνόν τε
ἤδη καὶ ἐξίτηλον, ἐν τῷ χρόνῳ ἐν σκότῳ κατορωρυγμένον,
κινεῖ καὶ ἐγείρει ὥσπερ ἐξ Ἅιδου, καὶ τοιαῦτα ἕτερα
ὑμῖν καὶ ἀμείνω ἀγάλματα ἀνίστησι τῶν Μουσῶν.
Ἆρα ἀγνοεῖτε ὁπόσῳ ὑμῖν σεμνότερος καὶ βασιλικώ-
τερος ὅδε ὁ κόσμος τῶν περιστύλων τοῦ θεάτρου καὶ
τοῦ διοφανοῦς ἱπποδρόμου, καὶ ὅτι φρονοίητε ἂν ἐπ'
αὐτῷ μᾶλλον δικαίως ἢ ἐπὶ τοῖς λιμέσι τοῖς ἐντὸς πυλῶν,
δι' ὧν εἰσρεῖ καὶ ἐμπλέκεται ἡ θάλασσα τοῖς ἐν μέσαις
Θεμίστιος Φιλάδελφοι ἢ περὶ φιλανθρωπίας

μένοις, τοῖς ῥήμασι μόνοις διηλλαγμένα. καὶ γὰρ ὅτι πρὸς

τῶν ἀρχομένων ἐστὶν αὐτουργοὺς πρότερον γεγενῆσθαι
τοὺς βασιλέας, ἀκολακεύτῳ καὶ ἐπιπόνῳ τροφῇ τεθραμ-
μένους, γεωργήσαντας, λειτουργήσαντας, θυραυλήσαντας,
στρατευσαμένους, ἐναυξηθέντας τῇ δυσχερείᾳ τοῦ βίου
τοῦ ἀνθρωπίνου, ὡς Κῦρος, ὡς Δαρεῖος, ὡς Νομᾶς, ὡς
Ῥωμαίων οἱ δοκιμώτατοι, καὶ ὅτι χαλεπώτερον νόσημα
τῆς ἀρχῆς τοῖς συκοφάνταις ἐκκεῖσθαι τοὺς ὑπηκόους ἢ
τοῖς βαρβάροις, ὥσπερ, οἶμαι, σώμασι χαλεπώτερα τὰ ἔν-
270
δοθεν ἀρρωστήματα τῶν ἔξωθεν ἐμπιπτόντων· ταῦτα

ἅπαντα, ἅπερ εἶπον, ἐκ τῶν ἀδύτων τῆς Ἀκαδημίας.
Ἐγὼ σέ, ὦ βασιλεῦ, φημὶ δεῖν τὸν λόγον ἐκεῖνον προ-
τίθεσθαι, εἰς ὃν ὥσπερ κάτοπτρον ἑκάστης ἡμέρας ἀπο-
βλέπων καὶ ἀτενίζων, οὐ τὰς κόμας εὐπρεπέστερον δια-
θήσεις, ἀλλὰ τὴν Ῥωμαίων ἡγεμονίαν. οὐδέν σοι προς-
δεῖ τῶν Μάρκου παραγγελμάτων, οὐδ' εἴ τι χρηστὸν ὁ
δεῖνα τῶν ἀρχαίων αὐτοκρατόρων ῥῆμα προήκατο, ἀλλ'
οἴκοθεν τὸν Φοίνικα ἔχεις, οἴκοθεν τὸν ἐξηγητὴν τῶν τε
ῥητέων καὶ τῶν πρακτέων.
Θεμίστιος Ἐπιτάφιος ἐπὶ τῷ πατρί Harduin p.235, sec. c, line 9
δίτη δὲ παρῆν δᾳδουχοῦντι καὶ Χάριτες συνεθίγγανον τῆς

τελετῆς.
Τὸ μὲν οὖν πρόσωπον καὶ τὸ σχῆμα ὅλον μονονοὺ δῆθεν
ἐπῆν Ἀριστοτέλους τοῖς μυστηρίοις. ἅπαντα δὲ ὁμῶς
συνανεῴγνυτο τῶν σοφῶν τὰ ἀνάκτορα, καὶ συνεπώπτευσε
τὰ ἱερὰ καὶ ὅσα Πυθαγόρας ὁ Σάμιος ἐξ Αἰγύπτου
ἐκόμισεν εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ ὅσα ὕστερον ἐν τῇ ποικίλῃ
στοᾷ Ζήνων ὁ Κιτιεύς. τὰ μὲν γὰρ Πλάτωνος τοῦ μεγά-
λου ἀγχίθυρά τε ἀεὶ ἐπεδείκνυε καὶ ἐν τῷ αὐτῷ περι-
βόλῳ, καὶ οὐδὲ μετημφιέννυτο τὴν στολὴν μεταβαίνων
εἰς τὴν Ἀκαδημίαν ἐκ τοῦ Λυκείου, ἀλλὰ πολλάκις Ἀρι-
στοτέλει προθύσας εἰς τὴν Πλάτωνος ἔληγεν ἱερουργίαν.
χαλεπῶς δὲ εἶχεν ἀεὶ τοῖς διοικοδομεῖν ἐπιχειροῦσι καὶ
διαφράττειν ἀτεχνῶς ταυτὶ τὰ ἑρκία. εἶναι γὰρ δὴ τῆς
Πλάτωνος βακχείας τὴν Ἀριστοτέλους φιλοσοφίαν ἅμα
μὲν γενναῖον προτέλειον, ἅμα δὲ θριγκόν τε καὶ φυλακτή-
ριον. εὐβάτου τε γὰρ οὔσης ἔτι καὶ εὐεπιδρόμου τοῖς σοφι-
σταῖς, τειχίσαι τε Ἀριστοτέλη καὶ περιφράξασθαι παντα-
χόθεν καὶ ἀποκλεῖσαι τὰς ἐπιβουλὰς τῶν δογμάτων, τοὺς
δὲ πολλοὺς ὑπὸ ὄκνου τε καὶ ῥᾳθυμίας ἀφράκτους ἐθέλειν
Θεμίστιος Σοφιστής Harduin p.287, sec. b, line 9
σους Πλάτων, τῷ δὲ τὴν Ποικίλην ἀγαπῶντι, ὁπόσους

Ζήνων ὁ Κιτιεύς, ὅτῳ δὲ μέλει ὁ κῆπος, ὁπόσους Ἐπίκου-
ρος ὁ Νεοκλέους, καθάπερ Σόλωνος μὲν τῷ Ἀθηναίῳ, Λυ-
κούργου δὲ τῷ Σπαρτιάτῃ. ξυμβαίνει οὖν τὸν αὐτὸν ἄνδρα
πολλάκις τοῖς μὲν τῆς πόλεως νόμοις ἀθῷον εἶναι, τοῖς δὲ
271
Πλάτωνος ἁλίσκεσθαι ἢ τοῖς Ζήνωνος.

Τοιοῦτον τοίνυν ἐστὶ καὶ ὃ νῦν ἐμοὶ ἐπικαλοῦσι. τὸν γὰρ
σοφιστὴν καὶ ὁποῖόν τι παρανόμημα ὁ σοφιστὴς οἱ μὲν
ἡμέτεροι νόμοι οὔτε λέγουσιν οὔτε διώκουσιν, ἀλλὰ καὶ
ἔντιμον ὑπολαμβάνουσιν ἔστιν ᾗ καὶ οὐ πάντη ἀχρεῖον τῇ
πολιτείᾳ. ἡ δὲ Ἀκαδημία καὶ τὸ Λύκειον ἀποκλείει καὶ οὔ
φασι τοῖς ἀνακτόροις προσήκειν τὸν ἄνδρα ἐκεῖνον, ὃς
τοῦτο τὸ ὄνομα ἀγαπᾷ καὶ ἐξεργάζεται. δῆλον οὖν ὅτι καὶ
ὑμῖν τήμερον, ἐπειδὴ ξυνήκετε ἐμὴν χάριν, οὐ τοὺς Σόλωνος
ἢ Δράκοντος ἢ Κλεισθένους ἢ Λυκούργου, ἀλλὰ τοὺς ἐν-
τεῦθεν νόμους ἐξεταστέον καὶ τὰ σύμβολα ἐκεῖνα βασανι-
στέον καὶ τὰ γνωρίσματα ἃ διδόασι τοῦ πράγματος οὗτοι
οἱ νόμοι· καὶ εἰ μὲν δὴ τούτοις φανείην ἔνοχος καὶ ὑπεύθυ-
νος, κατέχειν καὶ ἐκδιδόναι τοῖς κατηγόροις χρήσασθαι τῇ
ἄγρᾳ ὅ τι ἂν βούλωνται· εἰ δὲ ἄλλῃ πη ἀποφέροι τὰ ἴχνη
ἐκεῖνα καὶ τὰ σημεῖα, ἀθῷόν με ἐᾶν τοῦ ὀνόματος.
φύγοι τι τὴν μνήμην, ἐξῇ μοι ὥσπερ ἐκ ταμιείου λαμβά-

νειν ἀσφαλοῦς τε καὶ ἀναλώτου ὑπὸ τῆς λήθης. διὰ ταῦτα
οὖν ὀρρωδοῦντός μου ὑπὲρ αὐτῶν καὶ ἐν φυλακῇ ποιου-
μένου, ὅπως ἂν μὴ θύραζε ἐκφοιτήσειαν, λανθάνουσιν οἱ
λόγοι οὗτοι ἀποδράντες οὐκ οἶδα ὅπως, καὶ μετὰ σπουδῆς
κυλινδούμενοι ἐξ ἄλλου εἰς ἄλλον ἀφικνοῦνται εἰς Σικυῶνα.
Ὤικει δὲ ἐν Σικυῶνι τηνικαῦτα ἀνήρ, ὃν ἐγὼ φαίην ἂν
ἀτρεκέστατά τε καὶ ἀδολώτατα τῶν γε ἐπ' ἐμοῦ Ἑλλήνων
ἀντειλῆφθαι φιλοσοφίας, ἀκουστὴς μὲν γεγονὼς τοῦ Χαλ-
κιδέως πρεσβύτου, θεραπεύων δὲ οὐ τὴν νέαν ᾠδήν, ἀλλὰ
τὴν πάτριον καὶ ἀρχαίαν τῆς Ἀκαδημίας καὶ τοῦ Λυκείου·
οὐχ οἷος κολούειν τε καὶ πρίεσθαι καὶ βασκαίνειν, εἰ χρη-
στοῦ τινος ἕτερος μεταποιοῖτο, ἀλλ' οἷος συνεξορμᾶν καὶ
συνοτρύνειν οὓς ἂν αἴσθοιτο φυομένους πρὸς ἀρετήν.
οὗτος ὁ ἀνὴρ μικρὰ ὁμιλήσας τῇ ἐμῇ εἴτε σπουδῇ εἴτε παι-
γνίᾳ ταὐτὸν μικροῦ ὑπέμεινε πάθος Ἀξιοθέᾳ τῇ φιλοσόφῳ
καὶ Ζήνωνι τῷ Κιτιεῖ καὶ τῷ γεωργῷ τῷ Κορινθίῳ.
Ἀξιοθέα μὲν γὰρ ἐπιλεξαμένη τι τῶν συγγραμμάτων ἃ
Πλάτωνι πεποίηται ὑπὲρ πολιτείας, ᾤχετο ἀπιοῦσα Ἀθή-
ναζε ἐξ Ἀρκαδίας, καὶ Πλάτωνος ἠκροᾶτο λανθάνουσα
ἄχρι πόρρω ὅτι γυνὴ εἴη, ὥσπερ ὁ Ἀχιλλεὺς τοῦ
272
Θεμίστιος Ὑπὲρ τοῦ λέγειν ἢ πῶς τῷ φιλοσόφῳ λεκτέον

φίας δύο μοῖραι εἰσίν, ἡ μὲν πρὸς τὰ θεῖα τεύξουσα, ἡ δὲ

πρὸς τὰ ἀνθρώπινα, τριχθὰ δὲ διείλου καὶ ἐκόσμησας, καί
σοι ἓν μὲν ἔργον τέτακται ἐφ' ἑνὶ ἑκάστῳ χωρίς, ὅπως ἂν
καλῶς καὶ ἀγαθῶς ἀπεργασθῇ, ἕτερον δέ, καθότι οἰκία μία
ὅλη γένοιτ' ἂν εὐδαίμων, τρίτον δὲ καὶ μέγιστον καὶ πρὸς
ὃ τὰ λοιπὰ συντετάσθαι φασὶ καὶ ἀπευθύνειν, ὡς πόλεώς
τε ὅλης ἐπιμελεῖσθαι δεῖ καὶ δήμου, καὶ ἀπὸ τούτου ξυγ-
γράφεις νόμους τε καὶ πολιτείας ἀνυποθέτους τε καὶ ἐξ
ὑποθέσεως, καὶ αὖ πρὸς διόρθωσιν ἑτέρους ὁρῶντας, καὶ
ἀνάκεινταί σοι κύρβεις αἱ μὲν ἐν τῇ Ποικίλῃ, αἱ δὲ ἐπὶ τῆς
Ἀκαδήμου, αἱ δὲ ἐν Λυκείῳ; ἡμεῖς οὖν τῆς μὲν μιᾶς συν-
όλως μοίρας οὐκ ἀμφισβητοῦμεν οὐδὲ κελεύομέν σε πράγ-
ματα ἔχειν, ὅπως ἂν ἐξηγήσαιο, διὰ τί οὐχ ἅπαντες οἱ
ἀστέρες συμφέρονται ἅμα τῷ οὐρανῷ· ἀλλ' εἰσὶν οἳ ὀλίγοι
ὄντες εἰς τοὔμπαλιν ἰέναι τοῖς πλείοσιν ἐπιχειροῦσιν, ἢ διὰ
τί αὐτὸς οὗτος ὁ μέγας οὐρανὸς ἐνθένδε ἐκεῖσε πορεύεται
καὶ οὐκ ἄμεινον αὐτῷ ἐφάνη τὸ ἐπὶ θάτερον, οὐδ' αὖ τί
σοι ἐμφανὲς κατέστη καὶ οὐρανοῦ ἀνώτερον· ἀλλ' οὐδὲ τὰ
ἐγγὺς ἡμῶν καὶ χαμαίζηλα καὶ ἐν ποσί, βροντῶν τε πέρι
καὶ ἀστραπῶν καὶ πνευμάτων καὶ ὑετῶν, οὐδὲ τί ὑπομέ-
νουσα ἡ χιὼν λευκὴ οὕτως ἐστὶ καίτοι ἐξ ὕδατος πεπηγυῖα,
Θεμίστιος Πρὸς τοὺς αἰτιασαμένους ἐπὶ τῷ δέξασθαι τὴν ἀρχήν

Sec. 9, line 8
ἐμπλήσουσί σε οἱ συγγραφεῖς, εἰ προέλοιο. οὐδὲ γὰρ αὐτὸς

ὁ Μάρκος ἄλλο τι ἦν ἢ φιλόσοφος ἐν ἁλουργίδι, οὐδὲ ὁ
Ἀδριανός, οὐδὲ ὁ Ἀντωνῖνος, οὐδέ γε ὁ νῦν Θεοδόσιος·
ἀλλ' εἰ τὴν ζώνην καὶ τὴν χλαμύδα αὐτοῦ ἐπισκο-
ποίης, μετὰ πολλῶν βασιλέων αὐτὸν ἀριθμήσεις, εἰ δὲ εἰς
τὴν ψυχὴν ἐκκύψειας καὶ τὴν γνώμην, μετὰ τῆς τριάδος
ἐκείνης. ἐν γὰρ τοῖς ὁμοίως φρονοῦσι τακτέος, οὐκ ἐν
τοῖς ὁμοίως ἠμφιεσμένοις. καὶ οὗτος οὖν μόνος ἤρκει σοι
ὁ βασιλεὺς ζῆλον ἀρετῆς προκαλέσασθαι οὐκ ἀργῆς οὐδὲ
ἀπράκτου οὐδὲ σημαινόμενα καὶ προτάσεις ἀνελιττούσης,
ἀλλ' ἔργα ὁσημέραι μετὰ τῶν τῆς Ἀκαδημίας παραγγελ-
μάτων. εἶτα λέγεις ὅτι κατέβην ἐκ φιλονεικίας τὴν ἀρχὴν
ὑποστὰς τῆς καλλιπόλεως; εἰ μὲν ἔξω τι τῶν ἐκείνης
ἔπραξα παραγγελμάτων, κατέβην· εἰ δὲ πανταχόθεν τοὺς
273
ἐκεῖθεν ἐτήρησα νόμους, οὐ κατέβην, ὦ φίλος, ἀλλὰ κατὰ

χώραν ἀναβέβηκα.
Anonymus Seguerianus Rhet., Ars rhetorica (olim sub nomine Cornuti)

Sec. 170, line 6
δὲ τῶν τῆς πίστεως τόπων ῥητέον, καὶ πρῶτον τί ἐστι

τόπος.
Τόπος μὲν οὖν ἐστιν, ὡς Ἀλέξανδρός φησιν,
ἀφορμὴ ἐπιχειρήματος ἢ ἀφορμὴ πίστεως [εἰ], ὅθεν
ἄν τις ὁρμώμενος ἐπιχείρημα εὕροι·
τῶν δὲ τό-
πων ἔνιοι μέν, ὡς ὁ Νεοκλῆς φησι, κοινούς τινας
κατὰ πασῶν τῶν στάσεων εὑρήκασιν· οἱ δὲ ἰδίους
ἑκάστης στάσεως, Ἀριστοτέλης δὲ καὶ κοινοὺς καὶ ἰδίους
τοὺς μὲν πλείστους εὕρηκε, περὶ δὲ τῶν ἰδίων δια-
λέγεται συμφωνῶν καὶ αὐτὸς Εὐδήμῳ τῷ ἀκαδημαϊκῷ.
εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ τόποι οἵδε· ὅρος, διαίρεσις, παρά-
θεσις, συστοιχία, περιοχή, ὅμοιον, παρεπόμενον, μάχη,
δύναμις, κρίσις. οὗτοι μὲν οὖν, φησίν, οἱ γενικώτατοι
τόποι. ἀρκτέον δὲ ἤδη περὶ ἑκάστου λέγειν.
Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός Θεμιστίῳ φιλοσόφῳ

Sec. 10, line 44
καὶ τὸν πρακτικὸν ἀγαπήσας βίον οὐδὲ τῆς γαμετῆς

ἦν τῆς αὑτοῦ κύριος οὐδὲ τοῦ παιδός· ἦπού γε δυοῖν
ἢ τριῶν πολιτῶν ἐκείνῳ κρατεῖν ὑπῆρχεν; Ἆρ' οὖν οὐκ
ἦν ἐκεῖνος πρακτικός, ἐπεὶ μηδενὸς ἦν κύριος; Ἐγὼ μὲν
οὖν Ἀλεξάνδρου φημὶ μείζονα τὸν Σωφρονίσκου
κατεργάσασθαι, τὴν Πλάτωνος αὐτῷ σοφίαν ἀνατιθείς,
τὴν Ξενοφῶντος στρατηγίαν, τὴν Ἀντισθένους ἀνδρείαν,
τὴν Ἐρετρικὴν φιλοσοφίαν, τὴν Μεγαρικήν, τὸν Κέβητα,
τὸν Σιμμίαν, τὸν Φαίδωνα, μυρίους ἄλλους· καὶ οὔπω
φημὶ τὰς γενομένας ἡμῖν ἐνθὲν ἀποικίας, τὸ Λύκειον ,
τὴν Στοάν, τὰς Ἀκαδημίας. Τίς νυν ἐσώθη διὰ τὴν Ἀλε-
ξάνδρου νίκην; Τίς πόλις ἄμεινον ᾠκήθη; Τίς αὑτοῦ γέγονε
βελτίων ἰδιώτης ἀνήρ; Πλουσιωτέρους μὲν γὰρ πολλοὺς ἂν
εὕροις, σοφώτερον δὲ οὐδένα [καὶ] οὐδὲ σωφρονέστερον
[οὐδὲ] αὐτὸν αὑτοῦ, εἰ μὴ καὶ μᾶλλον ἀλαζόνα καὶ ὑπε-
274
ρόπτην. Ὅσοι δὲ σώζονται νῦν ἐκ φιλοσοφίας, διὰ τὸν

Σωκράτη σώζονται. Καὶ τοῦτο οὐκ ἐγὼ μόνος, Ἀριστο-
τέλης δὲ πρότερον ἔοικεν ἐννοήσας εἰπεῖν, ὅτι μὴ μεῖον
αὐτῷ προσήκει φρονεῖν ἐπὶ τῇ θεολογικῇ συγγραφῇ τοῦ
καθελόντος τὴν Περσῶν δύναμιν, καί μοι δοκεῖ τοῦτο
Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός Πρὸς Ἡράκλειον κυνικὸν περὶ τοῦ πῶς

κυνιστέον καὶ εἰ πρέπει τῷ κυνὶ μύθους πλάττειν Sec. 18, line 61
ὁ Χύτρων, εἶτα οὐκ οἶδα παιδάριον τί ξανθὸν καὶ εὔμηκες,

εἶτα σύ, καὶ μεθ' ὑμῶν ἄλλοι δὶς τοσοῦτοι. Τί οὖν ἐκ τῆς
ὑμετέρας ἀνόδου γέγονεν ἀγαθόν, ὦ λῷστοι; Τίς ᾔσθετο
πόλις ἢ τίς ἰδιώτης τῆς ὑμετέρας παρρησίας; Οὐκ ἀφρό-
νως μὲν τὸ ἐξ ἀρχῆς εἵλεσθε τὴν ἐπὶ τὸν οὐδὲ ἰδεῖν ὑμᾶς
θέλοντα βασιλέα πορείαν, ἀνελθόντες δὲ ἀφρονέστερον
αὐτῇ καὶ ἀμαθέστερον καὶ μανιωδέστερον ἐχρήσασθε,
κολακεύσαντες ἅμα καὶ ὑλακτήσαντες καὶ βιβλία δόντες
καὶ ταῦτα προσαχθῆναι προσλιπαρήσαντες; Οὐδένα ὑμῶν
οἶμαι ἐγὼ τοσαυτάκις εἰς φιλοσόφου φοιτῆσαι, ὁσάκις εἰς
ἀντιγραφέως, ὥστε ὑμῖν Ἀκαδημία καὶ Λύκειον ἀντὶ τῆς
Ποικίλης τε ἦν τῶν βασιλείων τὰ πρόθυρα.
Οὐκ ἀπάξετε ταῦτα; Οὐ καταβαλεῖτε νῦν γοῦν, εἰ
καὶ μὴ πρότερον, ὅτε ὑμῖν οὐδέν ἐστι πλέον ἀπὸ τῆς κόμης
καὶ τῆς βακτηρίας; Πῶς δὲ καὶ γέγονεν ὑφ' ὑμῶν εὐκα-
ταφρόνητος ἡ φιλοσοφία; Τῶν ῥητορικῶν οἱ δυσμαθέστατοι
καὶ οὐδ' ὑπ' αὐτοῦ τοῦ βασιλέως Ἑρμοῦ τὴν γλῶτταν
ἐκκαθαρθῆναι δυνάμενοι, φρενωθῆναι δὲ οὐδὲ πρὸς αὐτῆς
τῆς Ἀθηνᾶς σὺν τῷ Ἑρμῇ, τοῦτο ἐκ τῆς ἀγοραίου καὶ περι-
τρεχούσης ἁρπάσαντες ἐντρεχείας, οὐδὲ γὰρ ἐν παροιμίᾳ
περιφερόμενον αὐτὸ γιγνώσκουσι τὸ ὅτι «βότρυς πρὸς
Συνέσιος Epistulae Epistle 54, line 13
ἐοίκασιν ὕπαρ μοι δώσειν κακόν, ἂν μὴ τάχιστα τὰς

ἱερὰς Ἀθήνας καταλαβεῖν μοι γένηται. ὁσάκις ἂν οὖν
ἐντυχεῖν σοι γένηται ναυκλήρῳ Πειραϊκῷ, γράφε πρὸς
ἡμᾶς· ἐκεῖ γὰρ ἐντευξόμεθα ταῖς ἐπιστολαῖς. ὀνήσο-
μαι δὲ οὐ μόνον τοῦτο τῆς ἐπὶ τὰς Ἀθήνας ὁδοῦ, τὸ
τῶν παρόντων ἀπηλλάχθαι δεινῶν, ἀλλὰ καὶ τὸ μη-
κέτι τοὺς ἐκεῖθεν ἥκοντας ἐπὶ λόγοις προσκυνεῖν, οἳ
μηδὲν μὲν ἡμῶν τῶν θνητῶν διαφέρουσιν (οὔκουν εἰς
275
σύνεσίν γε τῶν Ἀριστοτέλους καὶ Πλάτωνος), ἀνα-

ἐν ᾗ Ζήνων ἐφιλοσόφει Ποικίλην , νῦν οὐκέτ' οὖσαν
Ποικίλην · ὁ γὰρ ἀνθύπατος τὰς σανίδας ἀφείλετο,
ἔπειτα ἐκώλυσεν αὐτοὺς ἐπὶ σοφίᾳ μεῖζον φρονεῖν.
δοκῶ πλεῖν ἢ παλαιστῇ καὶ δακτύλῳ γεγονέναι σο-

φώτερος. ἔξεστι δὲ καὶ αὐτόθεν τῆς νέας σοφίας
πεῖράν σοί τινα παρασχεῖν. ἀμέλει γὰρ Ἀναγυρουν-
τόθεν σοι γράφω, καὶ Σφηττοῖ γέγονα καὶ Θριῶζε καὶ
Κηφισιάσι καὶ Φαληροῖ. καὶ κακὸς κακῶς δεῦρό με
κομίσας ἀπόλοιτο ναύκληρος· ὡς οὐδὲν ἔχουσιν αἱ νῦν
Ἀθῆναι σεμνὸν ἀλλ' ἢ τὰ κλεινὰ τῶν χωρίων ὀνόματα.
καὶ καθάπερ ἱερείου διαπεπραγμένου τὸ δέρμα
λείπεται γνώρισμα τοῦ πάλαι ποτὲ ζῴου, οὕτως ἐνθένδε
φιλοσοφίας, νῦν οὐκέτ' οὖσαν Ποικίλην . ὁ γὰρ ἀνθύ-
πατος τὰς σανίδας ἀφείλετο, αἷς ἐγκατέθετο τὴν τέχνην
ὁ ἐκ Θάσου Πολύγνωτος. νῦν μὲν οὖν ἐν τοῖς καθ'
ἡμᾶς χρόνοις Αἴγυπτος τρέφει τὰς Ὑπατίας δεξαμένη
γονάς, αἱ δὲ Ἀθῆναι, πάλαι μὲν ἦν ἡ πόλις ἑστία
σοφῶν, τὸ δὲ νῦν ἔχον σεμνύνουσιν αὐτὰς οἱ μελιτ-
τουργοί. ταῦτ' ἄρα καὶ ἡ ξυνωρὶς τῶν σοφιστῶν τῶν
Πλουταρχείων, οἵτινες οὐ τῇ φήμη τῶν λόγων ἀγεί-
ρουσιν ἐν τοῖς θεάτροις τοὺς νέους, ἀλλὰ τοῖς ἐξ Ὑμηττοῦ
Ευσέβιος Προπαρασκευή Ευαγγελίων. Book 14, ch. Pin, sec. 1, line 6
ΤΑΔΕ ΤΟ ΙΔ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ

ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
αʹ. Προοίμιον περὶ τῆς ὑποθέσεως

βʹ. Περὶ τῆς τῶν φιλοσόφων πρὸς ἀλλήλους διαφωνίας καὶ μάχης
276
γʹ. Περὶ τῆς τῶν καθ' Ἑβραίους συμφωνίας

δʹ. Ὅπως ὁ Πλάτων τοὺς πρὸ αὐτοῦ διαβέβληκεν
εʹ. Περὶ τῆς πρώτης κατὰ Πλάτωνα διαδοχῆς. Ἐκ τοῦ Νομηνίου τοῦ
Πυθαγορικοῦ
ϛʹ. Περὶ Ἀρκεσιλάου τοῦ τὴν δευτέραν Ἀκαδημίαν ὑποστησαμένου. Ἐκ
τοῦ αὐτοῦ
ζʹ. Περὶ Λακύδου τοῦ τὸν Ἀρκεσίλαον διαδεξαμένου. Ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ
ηʹ. Περὶ Καρνεάδου τοῦ τὴν τρίτην Ἀκαδημίαν ὑποστησαμένου. Ἀπὸ
θʹ. Περὶ Φίλωνος τοῦ διαδεξαμένου Κλειτόμαχον, τὸν διαδεξάμενον
Καρνεάδην. Ἀπὸ
ιʹ. Ὅτι στοχασμοὶ καὶ λογομαχίαι καὶ πολλὴ πλάνη τυγχάνει παρὰ τοῖς
Ἑλλήνων φιλο-
σόφοις. Ἀπὸ τῆς πρὸς Νεκτανεβὼ Πορφυρίου ἐπιστολῆς καὶ λοιπῶν
ιαʹ. Περὶ γεωμετρίας καὶ ἀστρονομίας καὶ λογισμῶν. Ἀπὸ τῶν
Ξενοφῶντος
ιβʹ. Περὶ τῶν φυσιολογεῖν αὐχούντων. Ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ
ιγʹ. Περὶ γυμναστικῆς καὶ μουσικῆς. Ἐκ τῆς Πολιτείας Πλάτωνος
ιδʹ. Δόξαι φιλοσόφων περὶ ἀρχῶν. Ἐκ τοῦ Πλουτάρχου
Ευσέβιος Προπαρασκευή Ευαγγελίων. Book 14, ch. 4, sec. 13, line 2
εἶναι· τὰ δὲ ἐκείνων σώματα καὶ τὴν λεγομένην ὑπὸ τούτων ἀλήθειαν

κατὰ
σμικρὰ διαθραύοντες ἐν τοῖς λόγοις γένεσιν ἀντὶ οὐσίας φερομένην τινὰ
προς-
αγορεύουσιν. ἐν μέσῳ δὲ περὶ ταῦτα ἄπλετος ἀμφοτέρων μάχη τις, ὦ
Θεαί-τητε, ἀεὶ ξυνέστηκεν.
Ἀληθῆ.” Διὰ δὴ τοσούτων τοὺς πρὸ αὐτοῦ φυσικοὺς φιλοσόφους
διαβέβληκεν
ὁ Πλάτων. ὁποίαν δὲ αὐτὸς περὶ τῶν ἐζητημένων ἐπήγετο δόξαν ἐν τοῖς
πρὸ τούτου διειλήφαμεν, ὅτε συμφωνεῖν αὐτὸν τοῖς Ἑβραίων δόγμασι καὶ
τῇ Μωσέως συντρέχειν περὶ τοῦ ὄντος διδασκαλίᾳ παριστῶμεν.

Καὶ τοὺς αὐτοῦ δὲ τοῦ Πλάτωνος διαδόχους φέρε τῷ λόγῳ θεωρή-
σωμεν. Πλάτωνά φασιν ἐν Ἀκαδημίᾳ συστησάμενον τὴν διατριβὴν
πρῶτον
Ἀκαδημαϊκὸν κληθῆναι καὶ τὴν ὀνομασθεῖσαν Ἀκαδημαϊκὴν
φιλοσοφίαν συστήσασθαι. μετὰ δὲ Πλάτωνα Σπεύσιππον τὸν ἐξ ἀδελφῆς
Πλάτωνος, τῆς Ποτώνης, εἶτα Ξενοκράτην, ἔπειτα Πολέμωνα τὴν
277
διατριβὴν ὑποδέ-ξασθαι. τούτους δὲ ἀφ' ἑστίας ἀρξαμένους εὐθὺς τὰ

Πλατωνικά φασι
παραλύειν, στρεβλοῦντας τὰ τῷ διδασκάλῳ φανέντα ξένων εἰσαγωγαῖς
δογμάτων, ὥστε σοι μὴ εἰς μακρὸν ἐλπίζειν τὴν τῶν θαυμαστῶν ἐκείνων
διαλόγων ἰσχὺν ἀποσβῆναι ἅμα τε τῇ τοῦ ἀνδρὸς τελευτῇ καὶ τὴν τῶν
δογμάτων διαδοχὴν συναποτελευτῆσαι, μάχης ἐντεῦθεν καὶ στάσεως ἀπὸ
τῶνδε ἀρξαμένης, οὔποτε καὶ εἰς δεῦρο διαλειπούσης, τοὺς τὰ αὐτῷ φίλα
ζηλοῦν ἀσπαζομένους οὐδένας μὲν οὐδὲ ὄντας, πλὴν εἰ μὴ εἷς που ἢ
δεύτερος ἐν
δογμάτων, ὥστε σοι μὴ εἰς μακρὸν ἐλπίζειν τὴν τῶν θαυμαστῶν ἐκείνων
διαλόγων ἰσχὺν ἀποσβῆναι ἅμα τε τῇ τοῦ ἀνδρὸς τελευτῇ καὶ τὴν τῶν
δογμάτων διαδοχὴν συναποτελευτῆσαι, μάχης ἐντεῦθεν καὶ στάσεως ἀπὸ
τῶνδε ἀρξαμένης, οὔποτε καὶ εἰς δεῦρο διαλειπούσης, τοὺς τὰ αὐτῷ φίλα
ζηλοῦν ἀσπαζομένους οὐδένας μὲν οὐδὲ ὄντας, πλὴν εἰ μὴ εἷς που ἢ
δεύτερος ἐν
ὅλῳ τῷ βίῳ ἢ καί τινες ἄλλοι κομιδῇ βραχεῖς τὸν ἀριθμόν, οὐδ' αὐτοὶ
πάμπαν
ἀλλότριοι τῆς ἐπιπλάστου σοφιστείας· ἐπεὶ καὶ οἱ πρόσθεν τὸν Πλάτωνα
διαδεξάμενοι τοιοίδε τίνες διαβέβληνται. Πολέμωνα γάρ φασι διαδέ-
ξασθαι Ἀρκεσίλαον, ὃν δὴ κατέχει λόγος ἀφέμενον τῶν Πλάτωνος
δογμάτων
ξένην τινὰ καί, ὥς φασι, δευτέραν συστήσασθαι Ἀκαδημίαν. φάναι γὰρ
περὶ
ἁπάντων ἐπέχειν δεῖν· εἶναι γὰρ πάντα ἀκατάληπτα καὶ τοὺς εἰς ἑκάτερα
λόγους ἰσοκρατεῖς ἀλλήλοις, καὶ τὰς αἰσθήσεις δὲ ἀπίστους εἶναι καὶ
πάντα
λόγον. ἐπῄνει γοῦν Ἡσιόδου τουτὶ τὸ ἀπόφθεγμα·
κρύψαντες γὰρ ἔχουσι θεοὶ νόον ἀνθρώποισιν.
ἐπειρᾶτο δὲ καὶ παράδοξά τινα ἀνακαινίζειν. μετὰ δὲ τὸν Ἀρκεσίλαον
τοὺς ἀμφὶ Καρνεάδην καὶ Κλειτόμαχον, τῆς τῶν προτέρων δόξης
ἀποτρα-
πέντας, τρίτης Ἀκαδημίας αἰτίους γενέσθαι φασίν. 8“Ἔνιοι δὲ καὶ
τετάρτην
προστιθέασι τὴν τῶν περὶ Φίλωνα καὶ Χαρμίδαν. τινὲς δὲ καὶ πέμπτην
καταλέγουσι τὴν τῶν περὶ τὸν Ἀντίοχον.”
Τοιαύτη μέν τις ἡ αὐτοῦ Πλάτωνος ὑπῆρξε διαδοχή. ὁποῖοι δὲ
γεγόνασιν
278
διαδεξάμενοι τοιοίδε τίνες διαβέβληνται. Πολέμωνα γάρ φασι διαδέ-

ξασθαι Ἀρκεσίλαον, ὃν δὴ κατέχει λόγος ἀφέμενον τῶν Πλάτωνος
δογμάτων
ξένην τινὰ καί, ὥς φασι, δευτέραν συστήσασθαι Ἀκαδημίαν. φάναι γὰρ
περὶ
ἁπάντων ἐπέχειν δεῖν· εἶναι γὰρ πάντα ἀκατάληπτα καὶ τοὺς εἰς ἑκάτερα
λόγους ἰσοκρατεῖς ἀλλήλοις, καὶ τὰς αἰσθήσεις δὲ ἀπίστους εἶναι καὶ
πάντα
λόγον. ἐπῄνει γοῦν Ἡσιόδου τουτὶ τὸ ἀπόφθεγμα·
κρύψαντες γὰρ ἔχουσι θεοὶ νόον ἀνθρώποισιν.
ἐπειρᾶτο δὲ καὶ παράδοξά τινα ἀνακαινίζειν. μετὰ δὲ τὸν Ἀρκεσίλαον
τοὺς ἀμφὶ Καρνεάδην καὶ Κλειτόμαχον, τῆς τῶν προτέρων δόξης
ἀποτρα-
πέντας, τρίτης Ἀκαδημίας αἰτίους γενέσθαι φασίν. 8“Ἔνιοι δὲ καὶ
τετάρτην
προστιθέασι τὴν τῶν περὶ Φίλωνα καὶ Χαρμίδαν. τινὲς δὲ καὶ πέμπτην
καταλέγουσι τὴν τῶν περὶ τὸν Ἀντίοχον.”
Τοιαύτη μέν τις ἡ αὐτοῦ Πλάτωνος ὑπῆρξε διαδοχή. ὁποῖοι δὲ
γεγόνασιν
οἵδε τὸν τρόπον, λαβὼν ἀνάγνωθι τὰς ὧδε ἐχούσας Νουμηνίου τοῦ
Πυθαγο-
ρείου φωνάς, ἃς τέθειται ἐν τῷ πρώτῳ ὧν ἐπέγραψε 8Περὶ τῆς τῶν Ἀκα-
δημαϊκῶν πρὸς Πλάτωνα διαστάσεως·
εἰκῆ καὶ ἀπὸ τῆς νικώσης αἰεὶ προστυχῶς ἄλλοτε ἄλλης τύχης, ὅπως
πνέοι.
ὁ δὲ Πλάτων πυθαγορίσας (ᾔδει δὲ τὸν Σωκράτην μηδαμόθεν ἢ ἐκεῖθεν
δὴ τὰ αὐτὰ ταῦτα [εἰπεῖν καὶ] γνόντα εἰρηκέναι) ὧδε οὖν καὶ αὐτὸς
συνεδή-
σατο τὰ πράγματα, οὔτε εἰωθότως οὔτε δὴ εἰς τὸ φανερόν· διαγαγὼν δὲ
ἕκαστα ὅπῃ ἐνόμιζεν, ἐπικρυψάμενος ἐν μέσῳ τοῦ δῆλα εἶναι καὶ μὴ
δῆλα,
ἀσφαλῶς μὲν ἐγράψατο, αὐτὸς δὲ αἰτίαν παρέσχε τῆς μετ' αὐτὸν στάσεώς
τε
ἅμα καὶ διολκῆς τῆς τῶν δογμάτων, οὐ φθόνῳ μὲν οὐδέ γε δυσνοίᾳ· ἀλλ'
οὐ
279
βούλομαι ἐπὶ ἀνδράσι πρεσβυτέροις εἰπεῖν ῥήματα οὐκ ἐναίσιμα. τοῦτο

δὲ
δεῖ μαθόντας ἡμᾶς ἐπανενεγκεῖν ἐκεῖσε μᾶλλον τὴν γνώμην, καὶ ὥσπερ
ἐξ
ἀρχῆς προὐθέμεθα χωρίζειν αὐτὸν Ἀριστοτέλους καὶ Ζήνωνος, οὕτως καὶ
νῦν τῆς
Ἀκαδημίας, ἐὰν ὁ θεὸς ἀντιλάβηται, χωρίζοντες ἐάσομεν αὐτὸν ἐφ'
ἑαυτοῦ
νῦν εἶναι Πυθαγόρειον· ὡς νῦν μανικώτερον, ἢ Πενθεῖ τινι προσῆκε,
διελκό-
μενος πάσχει μὲν κατὰ μέλη, ὅλος δ' ἐξ ὅλου ἑαυτοῦ μετατίθεταί τε καὶ
ἀντι-
μετατίθεται οὐδαμῶς. ὅπως οὖν ἀνὴρ μεσεύων Πυθαγόρου καὶ Σωκρά-
τους, τοῦ μὲν τὸ σεμνὸν ὑπαγαγὼν μέχρι τοῦ φιλανθρώπου, τοῦ δὲ τὸ
κομψὸν
τοῦτο καὶ παιγνιῆμον ἀναγαγὼν ἀπὸ τῆς εἰρωνείας εἰς ἀξίωμα καὶ ὄγκον
καὶ αὐτὸ τοῦτο κεράσας Σωκράτει Πυθαγόραν, τοῦ μὲν δημοτικώτερος,
τοῦ δὲ σεμνότερος ὤφθη.
Ευσέβιος Προπαρασκευή Ευαγγελίων. Book 14, ch. 6, sec. 1, line t1
τῇ μὲν ἔχων Μενεδήμου ὑπὸ στέρνοισι μόλιβδον

θεύσεται ἢ 'ς Πύρρωνα τὸ πᾶν κρέας ἢ Διόδωρον.
ταῖς οὖν Διοδώρου, διαλεκτικοῦ ὄντος, λεπτολογίαις τοὺς λογισμοὺς
τοὺς
Πύρρωνος καὶ τὸ σκεπτικὸν καταπλέξας διεκόσμησε λόγου δεινότητι τῇ
Πλά-
τωνος φλήναφόν τινα κατεστωμυλμένον καὶ ἔλεγε καὶ ἀντέλεγε καὶ
μετεκυλιν-
δεῖτο κἀκεῖθεν κἀντεῦθεν, ἑκατέρωθεν, ὁπόθεν τύχοι, παλινάγρετος καὶ
δύς-
κριτος καὶ παλίμβολός τε ἅμα καὶ παρακεκινδυνευμένος, οὐδέν τι εἰδώς,
ὡς
αὐτὸς ἔφη, γενναῖος ὤν· εἶτά πως ἐξέβαινεν ὅμοιος τοῖς εἰδόσιν, ὑπὸ
σκια-
γραφίας τῶν λόγων παντοδαπὸς πεφαντασμένος.
ϛʹ. ΠΕΡΙ ΑΡΚΕΣΙΛΑΟΥ ΤΟΥ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΑΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΝ

ΥΠΟΣΤΗΣΑΜΕΝΟΥ
Τοῦ τε Ὁμηρικοῦ Τυδείδου ὁποτέροις μετείη ἀγνοουμένου, οὔτε εἰ

Τρω-
280
σὶν ὁμιλέοι οὔτε εἰ καὶ Ἀχαιοῖς, οὐδὲν ἧττον Ἀρκεσίλαος ἠγνοεῖτο. τὸ

γὰρ
ἕνα τε λόγον καὶ ταὐτόν ποτ' εἰπεῖν οὐκ ἐνῆν ἐν αὐτῷ οὐδέ γε ἠξίου
ἀνδρὸς
εἶναί πω τὸ τοιοῦτο δεξιοῦ οὐδαμῶς. ὠνομάζετο οὖν
δεινὸς σοφιστής, τῶν ἀγυμνάστων σφαγεύς.
ὥσπερ γὰρ αἱ Ἔμπουσαι ἐν τοῖς φάσμασι τοῖς τῶν λόγων ὑπὸ παρα-
σκευῆς τε καὶ ὑπὸ μελέτης ἐφάρματτεν, ἐγοήτευεν, οὐδὲν εἶχεν εἰδέναι
οὔτε
αὐτὸς οὔτε τοὺς ἄλλους ἐᾶν· ἐδειμάτου δὲ καὶ κατεθορύβει καὶ
σοφισμάτων
γε καὶ λόγων κλοπῆς φερόμενος τὰ πρῶτα κατέχαιρε τῷ ὀνείδει καὶ
θαυμαστῶς, ὅτι μήτε τί αἰσχρὸν ἢ καλὸν μήτε ἀγαθὸν μήτε αὖ κακόν ἐστι
τί ᾔδει, ἀλλ' ὁπότερον εἰς τὰς ψυχὰς πέσοι τοῦτο εἰπὼν αὖθις μεταβαλὼν
ἀνέτρεπεν ἂν πλεοναχῶς ἢ δι' ὅσων κατεσκευάκει. ἦν οὖν ὕδραν τέμνων
ἑαυτὸν καὶ τεμνόμενος ὑφ' ἑαυτοῦ, ἀμφότερα ἀλλήλων δυσκρίτως καὶ
τοῦ
δέοντος ἀσκέπτως, πλὴν τοῖς ἀκούουσιν ἤρκεσεν, ὁμοῦ τῇ ἀκροάσει
εὐπρόσω-
πον ὄντα θεωμένοις· ἦν οὖν ἀκουόμενος καὶ βλεπόμενος ἥδιστος, ἐπεί γε
προσειθίσθησαν ἀποδέχεσθαι αὐτοῦ τοὺς λόγους ἰόντας ἀπὸ καλοῦ προς-
ώπου τε καὶ στόματος οὐκ ἄνευ τῆς ἐν τοῖς ὄμμασι φιλοφροσύνης. δεῖ δὲ
ταῦτα ἀκοῦσαι μὴ ἁπλῶς, ἀλλ' ἔσχεν ὧδε ἐξ ἀρχῆς· συμβαλὼν γὰρ ἐν
παισὶ
Θεοφράστῳ, ἀνδρὶ πράῳ καὶ οὐκ ἀφυεῖ τὰ ἐρωτικά, διὰ τὸ καλὸς εἶναι ἔτι
ὢν ὡραῖος τυχὼν ἐραστοῦ Κράντορος τοῦ Ἀκαδημαϊκοῦ, προσεχώρησε

μὲν
τούτῳ, οἷα δὲ τὴν φύσιν οὐκ ἀφυὴς τρεχούσῃ χρησάμενος αὐτῇ ῥᾳδίᾳ γε
θερμουργῶς ὑπὸ φιλονεικίας, μετασχὼν μὲν Διοδώρου εἰς τὰ
πεπανουργη-
μένα πιθάνια ταῦτα τὰ κομψά, ὡμιληκὼς δὲ Πύρρωνι (ὁ δὲ Πύρρων ἐκ
Δημοκρί-
του ὥρμητο ἁμόθεν γέ ποθεν) οὕτως μὲν δὴ ἔνθεν καταρτυθείς, πλὴν τῆς
προς-
ρήσεως, ἐνέμεινε Πυρρωνείως τῇ πάντων ἀναιρέσει. Μνασέας γοῦν καὶ
Φιλόμηλος καὶ Τίμων οἱ σκεπτικοὶ σκεπτικὸν αὐτὸν προσονομάζουσιν,
ὥσπερ
καὶ αὐτοὶ ἦσαν, ἀναιροῦντα καὶ αὐτὸν τὸ ἀληθὲς καὶ τὸ ψεῦδος καὶ τὸ
281
πιθανόν.
λεχθεὶς οὖν ἂν αἰτίᾳ τῶν Πυρρωνείων Πυρρώνειος, αἰδοῖ τοῦ ἐραστοῦ
ὑπέμεινε λέγεσθαι Ἀκαδημαϊκὸς ἔτι. ἦν μὲν τοίνυν Πυρρώνειος, πλὴν
τοῦ ὀνόματος· Ἀκαδημαϊκὸς δ' οὐκ ἦν, πλὴν τοῦ λέγεσθαι.
ὢν ὡραῖος τυχὼν ἐραστοῦ Κράντορος τοῦ Ἀκαδημαϊκοῦ, προσεχώρησε

μὲν
τούτῳ, οἷα δὲ τὴν φύσιν οὐκ ἀφυὴς τρεχούσῃ χρησάμενος αὐτῇ ῥᾳδίᾳ γε
θερμουργῶς ὑπὸ φιλονεικίας, μετασχὼν μὲν Διοδώρου εἰς τὰ
πεπανουργη-
μένα πιθάνια ταῦτα τὰ κομψά, ὡμιληκὼς δὲ Πύρρωνι (ὁ δὲ Πύρρων ἐκ
Δημοκρί-
του ὥρμητο ἁμόθεν γέ ποθεν) οὕτως μὲν δὴ ἔνθεν καταρτυθείς, πλὴν τῆς
προς-
ρήσεως, ἐνέμεινε Πυρρωνείως τῇ πάντων ἀναιρέσει. Μνασέας γοῦν καὶ
Φιλόμηλος καὶ Τίμων οἱ σκεπτικοὶ σκεπτικὸν αὐτὸν προσονομάζουσιν,
ὥσπερ
καὶ αὐτοὶ ἦσαν, ἀναιροῦντα καὶ αὐτὸν τὸ ἀληθὲς καὶ τὸ ψεῦδος καὶ τὸ
πιθανόν.
λεχθεὶς οὖν ἂν αἰτίᾳ τῶν Πυρρωνείων Πυρρώνειος, αἰδοῖ τοῦ ἐραστοῦ
ὑπέμεινε λέγεσθαι Ἀκαδημαϊκὸς ἔτι. ἦν μὲν τοίνυν Πυρρώνειος, πλὴν
τοῦ ὀνόματος· Ἀκαδημαϊκὸς δ' οὐκ ἦν, πλὴν τοῦ λέγεσθαι. οὐ γὰρ
πείθομαι τοῦ Κνιδίου Διοκλέους φάσκοντος ἐν ταῖς ἐπιγραφομέναις
Διατριβαῖς 8Ἀρκεσί-
λαον φόβῳ τῶν Θεοδωρείων τε καὶ Βίωνος τοῦ σοφιστοῦ ἐπεισιόντων
τοῖς
φιλοσοφοῦσι καὶ οὐδὲν ὀκνούντων ἀπὸ παντὸς ἐλέγχειν, αὐτὸν
ἐξευλαβη-
θέντα, ἵνα μὴ πράγματα ἔχῃ, μηδὲν μὲν δόγμα ὑπειπεῖν φαινόμενον,
ὥσπερ δὲ
τὸ μέλαν τὰς σηπίας προβάλλεσθαι πρὸ ἑαυτοῦ τὴν ἐποχήν. τοῦτ' οὖν ἐγὼ
οὐ
πείθομαι. οἱ δ' οὖν ἔνθεν ἀφορμηθέντες, ὅ τε Ἀρκεσίλαος καὶ Ζήνων,
ὑπὸ τοιούτων ἀρωγῶν, ἀμφοτέροις συμπολεμούντων λόγων, τῆς μὲν
ἀρχῆς ὅθεν
ἐκ Πολέμωνος ὡρμήθησαν ἐπιλανθάνονται, διαστάντες δέ γε καὶ σφέας

282
ἀσήμαντον δὲ τὸ γραμματεῖον θεωρῶν ἢ σεσημασμένον μέν, σφραγῖδι δ'
ἄλλῃ, ἠγανάκτει· τῶν δὲ σεσημάνθαι λεγόντων, αὐτοῖς γοῦν τὴν

σφραγῖδα
ὁρᾶσθαι τὴν αὐτοῦ, ἠκριβολογεῖτο ἂν καὶ ἀπεδείκνυε· τῶν δ' ἡττωμένων
τῇ ἀποδείξει φαμένων, εἰ μή τι ἔπεστιν ἡ σφραγὶς αὐτὸν ἴσως
ἐπιλελῆσθαι
καὶ μὴ σημήνασθαι· καὶ μὴν αὐτός γε ἔφη σημηνάμενος μνημονεύειν καὶ
ἀπεδείκνυε καὶ περιῄει τῷ λόγῳ καὶ ἐδεινολογεῖτο πρὸς αὐτούς, οἰόμενος
παίζεσθαι, καὶ προσώμνυεν. οἱ δ' ὑπολαβόντες τὰς προσβολὰς ἐκείνου

αὐτοί γε ᾤοντο ὑπ' αὐτοῦ παίζεσθαι, ἐπεὶ σοφῷ γε ὄντι δεδόχθαι τῷ
Λακύδῃ
εἶναι ἀδοξάστῳ ὥστε καὶ ἀμνημονεύτῳ· μνήμην γὰρ εἶναι δόξαν· ἔναγχος
γοῦν τοῦ χρόνου ἔφασαν ἀκοῦσαι ταῦτα αὐτοῦ πρὸς τοὺς φίλους. τοῦ
δ' ἀναστρέφοντος αὐτοῖς τὰς ἐπιχειρήσεις καὶ λέγοντος οὐκ Ἀκαδημαϊκὰ
αὐτοὶ φοιτῶντες εἰς Στωϊκῶν τινος τὰ λεκτέα ἑαυτοῖς ἀνεμάνθανον

κἀκεῖθεν
ἀρξάμενοι ἀντεσοφίστευον καὶ ἦσαν ἀντίτεχνοι κλέπται Ἀκαδημαϊκοί· ὁ
δὲ Στωϊκῶς ἐνεκάλει· οἱ παῖδες δὲ τὰ ἐγκλήματα παρέλυον αὐτῷ ὑπὸ
ἀκαταληψίας
οὐκ ἄνευ τωθασμῶν τινων. διατριβαὶ οὖν ἦσαν πάντων ἐκεῖ καὶ λόγοι
καὶ ἀντιλογίαι· καὶ ἓν οὐδὲν ἐν τῷ μέσῳ κατελείπετο, οὐκ ἀγγεῖον, οὐ
τῶν
ἐν ἀγγείῳ τιθεμένων, οὐχ ὅσα εἰς οἰκίας κατασκευὴν ἄλλ' ἔστι συντελῆ.
καὶ ὁ Λακύδης τέως μὲν ἠπόρει, μήτε λυσιτελοῦσαν ἑαυτῷ θεωρῶν τὴν
τοῖς ἑαυτοῦ δόγμασι βοήθειαν εἴ τε μὴ ἐξελέγχοι πάντα ἀνατρέψεσθαι
ἑαυτῷ δοκῶν, πεσὼν εἰς τἀμήχανον τοὺς γείτονας ἐκεκράγει καὶ τοὺς
θεούς,
ὁρᾶσθαι τὴν αὐτοῦ, ἠκριβολογεῖτο ἂν καὶ ἀπεδείκνυε· τῶν δ' ἡττωμένων

τῇ ἀποδείξει φαμένων, εἰ μή τι ἔπεστιν ἡ σφραγὶς αὐτὸν ἴσως
ἐπιλελῆσθαι
καὶ μὴ σημήνασθαι· καὶ μὴν αὐτός γε ἔφη σημηνάμενος μνημονεύειν καὶ
ἀπεδείκνυε καὶ περιῄει τῷ λόγῳ καὶ ἐδεινολογεῖτο πρὸς αὐτούς, οἰόμενος
παίζεσθαι, καὶ προσώμνυεν. οἱ δ' ὑπολαβόντες τὰς προσβολὰς ἐκείνου

283
αὐτοί γε ᾤοντο ὑπ' αὐτοῦ παίζεσθαι, ἐπεὶ σοφῷ γε ὄντι δεδόχθαι τῷ

Λακύδῃ
εἶναι ἀδοξάστῳ ὥστε καὶ ἀμνημονεύτῳ· μνήμην γὰρ εἶναι δόξαν· ἔναγχος
γοῦν τοῦ χρόνου ἔφασαν ἀκοῦσαι ταῦτα αὐτοῦ πρὸς τοὺς φίλους. τοῦ
δ' ἀναστρέφοντος αὐτοῖς τὰς ἐπιχειρήσεις καὶ λέγοντος οὐκ Ἀκαδημαϊκὰ
αὐτοὶ φοιτῶντες εἰς Στωϊκῶν τινος τὰ λεκτέα ἑαυτοῖς ἀνεμάνθανον

κἀκεῖθεν
ἀρξάμενοι ἀντεσοφίστευον καὶ ἦσαν ἀντίτεχνοι κλέπται Ἀκαδημαϊκοί· ὁ
δὲ Στωϊ-
κῶς ἐνεκάλει· οἱ παῖδες δὲ τὰ ἐγκλήματα παρέλυον αὐτῷ ὑπὸ
ἀκαταληψίας
τῶν
θεούς,
καὶ ἰοὺ ἰοὺ καὶ φεῦ φεῦ καὶ νὴ τοὺς θεοὺς καὶ νὴ τὰς θεὰς ἄλλαι τε ὅσαι
ἐν
ἀπιστίαις δεινολογουμένων εἰσὶν ἄτεχνοι πίστεις, ταῦτα πάντα ἐλέγετο
βοῇ
ἅμα καὶ ἀξιοπιστίᾳ. τελευτῶν δέ, ἐπεὶ μάχην εἶχεν ἀντιλεγομένην ἐπὶ
τῶν
θεούς,
καὶ ἰοὺ ἰοὺ καὶ φεῦ φεῦ καὶ νὴ τοὺς θεοὺς καὶ νὴ τὰς θεὰς ἄλλαι τε ὅσαι
ἐν
βοῇ
τῆς οἰκίας, αὐτὸς μὲν ἂν δήπουθεν ἐστωϊκεύετο πρὸς τοὺς παῖδας, τῶν
284
παίδων
δὲ τὰ Ἀκαδημαϊκὰ ἰσχυριζομένων, ἵνα μηκέτι πράγματα ἔχοι, οἰκουρὸς
ἦν
φίλος τοῦ ταμείου προσκαθήμενος. οὐδὲν δὲ εἰς οὐδὲν ὠφελῶν
ὑπιδόμενος οἷ
τὸ σοφὸν αὐτῷ ἔρχεται, ἀπεκαλύψατο· ‘Ἄλλως,’ ἔφη, ‘ταῦτα, ὦ παῖδες,
ἐν
ταῖς διατριβαῖς λέγεται ἡμῖν, ἄλλως δὲ ζῶμεν.’”
Ταῦτα μὲν καὶ περὶ τοῦ Λακύδου. τούτου δὲ γίνονται ἀκουσταὶ πολλοί,
ὧν εἷς ἦν διαφανὴς ὁ Κυρηναῖος Ἀρίστιππος. ἐκ πάντων δ' αὐτοῦ τῶν
γνω-
ρίμων τὴν Σχολὴν αὐτοῦ διεδέξατο Εὔανδρος καὶ οἱ μετὰ τοῦτον. μεθ'
οὓς Καρνεάδης ὑποδεξάμενος τὴν διατριβὴν τρίτην συνεστήσατο
Ἀκαδημίαν.
λόγων μὲν οὖν ἀγωγῇ ἐχρήσατο ᾗ καὶ ὁ Ἀρκεσίλαος· καὶ γὰρ αὐτὸς
ἐπετή-
δευε τὴν εἰς ἑκάτερα ἐπιχείρησιν καὶ πάντα ἀνεσκεύαζε τὰ ὑπὸ τῶν
ἄλλων
λεγόμενα· μόνῳ δ' ἐν τῷ περὶ τῆς ἐποχῆς λόγῳ πρὸς αὐτὸν διέστη, φὰς
ἀδύνα

βοῇ
τῆς οἰκίας, αὐτὸς μὲν ἂν δήπουθεν ἐστωϊκεύετο πρὸς τοὺς παῖδας, τῶν
παίδων
δὲ τὰ Ἀκαδημαϊκὰ ἰσχυριζομένων, ἵνα μηκέτι πράγματα ἔχοι, οἰκουρὸς
ἦν
φίλος τοῦ ταμείου προσκαθήμενος. οὐδὲν δὲ εἰς οὐδὲν ὠφελῶν
ὑπιδόμενος οἷ
τὸ σοφὸν αὐτῷ ἔρχεται, ἀπεκαλύψατο· ‘Ἄλλως,’ ἔφη, ‘ταῦτα, ὦ παῖδες,
ἐν
ταῖς διατριβαῖς λέγεται ἡμῖν, ἄλλως δὲ ζῶμεν.’”
Ταῦτα μὲν καὶ περὶ τοῦ Λακύδου. τούτου δὲ γίνονται ἀκουσταὶ πολλοί,
ὧν εἷς ἦν διαφανὴς ὁ Κυρηναῖος Ἀρίστιππος. ἐκ πάντων δ' αὐτοῦ τῶν
γνω-
ρίμων τὴν Σχολὴν αὐτοῦ διεδέξατο Εὔανδρος καὶ οἱ μετὰ τοῦτον. μεθ'
285
ἐπετή-
ἄλλων
ἀδύνα-
τον εἶναι ἄνθρωπον ὄντα περὶ ἁπάντων ἐπέχειν· διαφορὰν δὲ εἶναι
ἀδήλου
καὶ ἀκαταλήπτου καὶ πάντα μὲν εἶναι ἀκατάληπτα, οὐ πάντα δὲ ἄδηλα.
μετεῖχε δὲ οὗτος καὶ τῶν Στωϊκῶν λόγων, πρὸς οὓς καὶ ἐριστικῶς
ἱστάμενος
ἐπὶ πλέον ηὐξήθη, τοῦ φαινομένου τοῖς πολλοῖς πιθανοῦ, ἀλλ' οὐ τῆς
ἀλη-
θείας στοχαζόμενος· ὅθεν καὶ πολλὴν παρέσχε τοῖς Στωϊκοῖς ἀηδίαν.
γράφει
δ' οὖν καὶ ὁ Νουμήνιος περὶ αὐτοῦ ταῦτα·
Ευσέβιος Προπαρασκευή Ευαγγελίων. Book 14, ch. 8, sec. 1, line t1

ἐπετή-
ἄλλων
ἀδύνα-
τον εἶναι ἄνθρωπον ὄντα περὶ ἁπάντων ἐπέχειν· διαφορὰν δὲ εἶναι
ἀδήλου
καὶ ἀκαταλήπτου καὶ πάντα μὲν εἶναι ἀκατάληπτα, οὐ πάντα δὲ ἄδηλα.
μετεῖχε δὲ οὗτος καὶ τῶν Στωϊκῶν λόγων, πρὸς οὓς καὶ ἐριστικῶς
ἱστάμενος
ἐπὶ πλέον ηὐξήθη, τοῦ φαινομένου τοῖς πολλοῖς πιθανοῦ, ἀλλ' οὐ τῆς
ἀλη-
θείας στοχαζόμενος· ὅθεν καὶ πολλὴν παρέσχε τοῖς Στωϊκοῖς ἀηδίαν.
γράφει
δ' οὖν καὶ ὁ Νουμήνιος περὶ αὐτοῦ ταῦτα·
ηʹ. ΠΕΡΙ ΚΑΡΝΕΑΔΟΥ ΤΟΥ ΤΗΝ ΤΡΙΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΝ

ΥΠΟΣΤΗΣΑΜΕΝΟΥ
286
“Καρνεάδης δὲ ἐκδεξάμενος παρ' Ἡγησίνου, χρεὼν φυλάξαι ὅσα

ἀκί-
νητα καὶ ὅσα κεκινημένα ἦν, τούτου μὲν ἠμέλει, εἰς δ' Ἀρκεσίλαον, εἴτ'
οὖν
ἀμείνω εἴτε καὶ φαυλότερα ἦν, ἐπανενεγκὼν διὰ μακροῦ τὴν μάχην
ἀνενέαζε.”
Καὶ ἑξῆς ἐπιλέγει·
“Ἦγε δ' οὖν καὶ οὗτος καὶ ἀπέφερεν ἀντιλογίας τε καὶ στροφὰς
λεπτο-
λόγους συνέφερε τῇ μάχῃ ποικίλλων ἐξαρνητικός τε καὶ καταφατικός τε
ἦν κἀμ-
φοτέρωθεν ἀντιλογικός· εἴ τε που ἔδει τι καὶ θαῦμα ἐχόντων λόγων,
ἐξηγεί-
ρετο λάβρος οἷον ποταμὸς ῥοώδης, σφοδρῶς ῥέων, πάντα καταπιμπλὰς
τὰ
θʹ. ΠΕΡΙ ΦΙΛ[Ι]ΩΝΟΣ
“Ὁ δὲ Φίλων ἄρα οὗτος ἄρτι μὲν ἐκδεξάμενος τὴν διατριβὴν ὑπὸ
χαρ-
μονῆς ἐξεπέπληκτο καὶ χάριν ἀποδιδοὺς ἐθεράπευε καὶ τὰ δεδογμένα τῷ
Κλειτομάχῳ ηὖξε καὶ τοῖς Στωϊκοῖς
ἐκορύσσετο νώροπι χαλκῷ.
ὡς δὲ προϊόντος μὲν τοῦ χρόνου, ἐξιτήλου δ' ὑπὸ συνηθείας οὔσης
αὐτῶν
τῆς ἐποχῆς, οὐδὲν μὲν κατὰ τὰ αὐτὰ ἑαυτῷ ἐνόει, ἡ δὲ τῶν παθημάτων
αὐτὸν
ἀνέστρεφεν ἐνάργειά τε καὶ ὁμολογία. πολλὴν δῆτ' ἔχων ἤδη τὴν
διαίσθησιν
ὑπερεπεθύμει εὖ ἴσθ' ὅτι τῶν ἐλεγξόντων τυχεῖν, ἵνα μὴ ἐδόκει ‘μετὰ
νῶτα
βαλὼν’ αὐτὸς ἑκὼν φεύγειν. Φίλωνος δὲ γίνεται ἀκουστὴς Ἀντίοχος,
ἑτέρας ἄρξας Ἀκαδημίας. Μνησάρχῳ γοῦν τῷ Στωϊκῷ σχολάσας ἐναντία
Φίλωνι τῷ καθηγητῇ ἐφρόνησε μυρία τε ξένα προσῆψε τῇ Ἀκαδημίᾳ.”

Ταῦτα καὶ παραπλήσια τούτοις μυρία τῆς Πλάτωνος πέρι διαδοχῆς μνη-
μονεύεται. ὥρα δ' οὖν ἄνωθεν τὸν λόγον ἀναλαβόντας τῶν φυσικῶν
287
φιλοσόφων
τὰς ψευδοδοξίας ὁμοῦ καὶ ἀντιδοξίας ἐπισκέψασθαι, οἳ τὴν πολλὴν γῆν
πλανηθέντες καὶ τὴν τοῦ ἀληθοῦς εὕρεσιν περὶ πλείστου πεποιημένοι
ταῖς
τε τῶν παλαιῶν ἁπάντων δόξαις καθωμιληκότες καὶ τἀκριβὲς τῆς παρὰ
πᾶσι Φοίνιξί τε καὶ Αἰγυπτίοις αὐτοῖς τε Ἕλλησι πολὺ πρότερον θεολο-
γίας ἐξηκριβωκότες, τίνα τῶν πόνων τὸν καρπὸν εὕραντο παρ' αὐτῶν
“Ὁ δὲ Φίλων ἄρα οὗτος ἄρτι μὲν ἐκδεξάμενος τὴν διατριβὴν ὑπὸ
χαρ-
μονῆς ἐξεπέπληκτο καὶ χάριν ἀποδιδοὺς ἐθεράπευε καὶ τὰ δεδογμένα τῷ
Κλειτομάχῳ ηὖξε καὶ τοῖς Στωϊκοῖς
ἐκορύσσετο νώροπι χαλκῷ.
ὡς δὲ προϊόντος μὲν τοῦ χρόνου, ἐξιτήλου δ' ὑπὸ συνηθείας οὔσης
αὐτῶν
τῆς ἐποχῆς, οὐδὲν μὲν κατὰ τὰ αὐτὰ ἑαυτῷ ἐνόει, ἡ δὲ τῶν παθημάτων
αὐτὸν
ἀνέστρεφεν ἐνάργειά τε καὶ ὁμολογία. πολλὴν δῆτ' ἔχων ἤδη τὴν
διαίσθησιν
ὑπερεπεθύμει εὖ ἴσθ' ὅτι τῶν ἐλεγξόντων τυχεῖν, ἵνα μὴ ἐδόκει ‘μετὰ
νῶτα
βαλὼν’ αὐτὸς ἑκὼν φεύγειν. Φίλωνος δὲ γίνεται ἀκουστὴς Ἀντίοχος,
ἑτέρας ἄρξας Ἀκαδημίας. Μνησάρχῳ γοῦν τῷ Στωϊκῷ σχολάσας ἐναντία
Φίλωνι τῷ καθηγητῇ ἐφρόνησε μυρία τε ξένα προσῆψε τῇ Ἀκαδημίᾳ.”

Ταῦτα καὶ παραπλήσια τούτοις μυρία τῆς Πλάτωνος πέρι διαδοχῆς μνη-
μονεύεται. ὥρα δ' οὖν ἄνωθεν τὸν λόγον ἀναλαβόντας τῶν φυσικῶν
φιλοσόφων
τὰς ψευδοδοξίας ὁμοῦ καὶ ἀντιδοξίας ἐπισκέψασθαι, οἳ τὴν πολλὴν γῆν
πλανηθέντες καὶ τὴν τοῦ ἀληθοῦς εὕρεσιν περὶ πλείστου πεποιημένοι
ταῖς
τε τῶν παλαιῶν ἁπάντων δόξαις καθωμιληκότες καὶ τἀκριβὲς τῆς παρὰ
πᾶσι Φοίνιξί τε καὶ Αἰγυπτίοις αὐτοῖς τε Ἕλλησι πολὺ πρότερον θεολο-
γίας ἐξηκριβωκότες, τίνα τῶν πόνων τὸν καρπὸν εὕραντο παρ' αὐτῶν
βασιλεῖς φιλίας καὶ διὰ τὴν ἐν τοῖς λόγοις ὑπεροχὴν ὑπὸ τῶν τότε
σοφιστῶν
φθονεῖσθαι. δεῖ δὲ τοὺς εὖ φρονοῦντας μὴ εἰς τοὺς διαβάλλοντας
288
ἀποβλέπειν
μόνον, ἀλλὰ καὶ εἰς τοὺς ἐπαινοῦντας καὶ ζηλοῦντας αὐτόν· μακρῷ γὰρ
πλείους
καὶ βελτίους εὑρεθεῖεν ἂν οὗτοί γε. τὰ μὲν οὖν ἄλλα προδήλως πέπλα-
σται. δύο δὲ ταῦτα δοκεῖ πιστεύεσθαι δι' ἃ ψέγουσί τινες αὐτόν· ἓν μέν,
ὅτι
τὴν Ἑρμείου γήμειε φύσει μὲν ἀδελφήν, θετὴν δὲ θυγατέρα Πυθιάδα,
κολα-
κεύων αὐτόν· Θεόκριτος γοῦν ὁ Χῖος ἐποίησεν ἐπίγραμμα τοιοῦτον·
Ἑρμείου εὐνούχου τε καὶ Εὐβούλου τόδε δούλου
μνῆμα κενὸν κενόφρων θῆκεν Ἀριστοτέλης·
ἀντ' Ἀκαδημείας Βορβόρου ἐν προχοαῖς·
8ἕτερον δέ, ὅτι ἠχαρίστησε Πλάτωνι. περὶ μὲν οὖν Ἑρμείου καὶ τῆς
Ἀριστο-
τέλους πρὸς αὐτὸν φιλίας ἄλλοι τε πολλοὶ συγγεγράφασι καὶ δὴ καὶ
Ἀπελλί-
κων, οὗ τοῖς βιβλίοις ὁ ἐντυχὼν πεπαύσεται βλασφημῶν αὐτούς. περὶ
δὲ τοῦ γάμου τοῦ Πυθιάδος ἀποχρώντως αὐτὸς ἐν ταῖς πρὸς Ἀντίπατρον
ἐπιστολαῖς ἀπολελόγηται. τεθνεῶτος γὰρ Ἑρμείου διὰ τὴν πρὸς ἐκεῖνον
εὔνοιαν
ἔγημεν αὐτήν, ἄλλως μὲν σώφρονα καὶ ἀγαθὴν οὖσαν, ἀτυχοῦσαν μέντοι
Γρηγόριος Ναζιανζηνός. Funebris in laudem Caesarii fratris oratio (orat.

7) Ch. 20, sec. 5, line 5
γε θαυμασθήσεται. Οὐ φιλοσοφήσει τὰ Ἱπποκράτους καὶ

Γαληνοῦ, καὶ τῶν ἀντιθέτων ἐκείνοις· ἀλλ' οὐδὲ κακοπα-
θήσει νόσοις, ἰδίας ἐπ' ἀλλοτρίαις συμφοραῖς λύπας
καρπούμενος. Οὐκ ἀποδείξει τὰ Εὐκλείδου καὶ Πτολε-
μαίου καὶ Ἥρωνος· ἀλλ' οὐδὲ ἀλγήσει τοῖς ἀπαιδεύτοις
φυσῶσι μείζονα.
Οὐ καλλωπιεῖται τοῖς Πλάτωνος καὶ
Ἀριστοτέλους καὶ Πύρρωνος καὶ Δημοκρίτοις δή τισι
καὶ Ἡρακλείτοις καὶ Ἀναξαγόραις, Κλεάνθαις τε καὶ
Ἐπικούροις, καὶ οὐκ οἶδ' οἷστισι τῶν ἐκ τῆς σεμνῆς Στοᾶς
καὶ Ἀκαδημίας· ἀλλ' οὐδὲ φροντίσει ὅπως διαλύσῃ τούτων
τὰς πιθανότητας.
Τί με δεῖ μνημονεύειν τῶν ἄλλων; Ἀλλὰ ταῦτα
δὴ τὰ τίμια πᾶσι καὶ περισπούδαστα· οὐ παραστήσεται
γαμετήν, οὐ παῖδας· ἀλλ' οὐδὲ θρηνήσει τούτους ἢ θρη-
νηθήσεται ὑπὸ τούτων, ἢ καταλιπὼν ἄλλοις ἢ καταλειφθεὶς
289
συμφορᾶς ὑπόμνημα.
Γρηγόριος Ναζιανζηνός. In laudem Heronis philosophi (orat. 25)

Vol. 35, p.1205, line 4
τοῦ καλοῦ διὰ τὴν ἐπεισελθοῦσαν κακίαν, ἐκ τῆς

πρὸς ἡμᾶς ἐπιμιξίας καὶ ὁμιλίας πάλιν ἀνεκαλέσατο·
ταῦτα διανοηθείς τε καὶ διελόμενος, καὶ ἅμα τὸν
Ἑλληνικὸν τῦφον κολάσαι τῶν καλῶν εἶναι νομίσας,
οἳ τῷ τρίβωνι καὶ τῇ ὑπήνῃ τὸ σεμνὸν ὑποδύονται·
τί ποιεῖ, καὶ πῶς τὴν φιλοσοφίαν μεταχειρίζε-
ται; Μέσην τινὰ χωρεῖ τῆς τε ἐκείνων ἀλαζονείας,
καὶ τῆς ἡμετέρας σοφίας, καὶ τῶν μὲν τὸ σχῆμα καὶ
τὴν σκηνὴν, ἡμῶν δὲ τὴν ἀλήθειαν καὶ τὸ ὕψος φιλο-
σοφεῖ.
ϛʹ. Διὰ τοῦτο Περιπάτους μὲν, καὶ Ἀκαδημίας,
καὶ τὴν σεμνὴν Στοὰν, καὶ τὸ αὐτόματον Ἐπικούρου
μετὰ τῶν ἀτόμων καὶ τῆς ἡδονῆς, ἐρίῳ στέψας,
ὥς τις ἐκείνων τὸν ποιητὴν, ὡς ποῤῥωτάτω πέμ-
πει καὶ ἀποκρούεται. Κυνικῆς δὲ, τὸ μὲν ἄθεον δια-
πτύσας, τὸ δὲ ἀπέριττον ἐπαινέσας, τοῦτό ἐστιν ὃ νῦν
ὁρᾶτε, κύων κατὰ τῶν ὄντως κυνῶν, καὶ φιλόσο-
φος κατὰ τῶν ἀσόφων, καὶ Χριστιανὸς ὑπὲρ πάν-
των, καὶ νικῶν τὴν μὲν ἐκείνων αὐθάδειαν τῇ τοῦ
σχήματος ὁμοιότητι, τῶν δὲ παρ' ἡμῖν ἔστιν ὧν τὴν
ἀπειροκαλίαν τῇ καινότητι τοῦ ἐνδύματος, δεικνὺς,
Γρηγόριος Ναζιανζηνός. Carmina moralia Pa. 695, line 8
Τίς οὖν τοσοῦτον ἄσοφος, ὡς τούτους σοφοὺς

Θέσθαι; Ὅμως ἔστωσαν, εἰ δοκεῖ, σοφοί.
Τούτους ἂν εὕροις τοῖς μὲν ἄλλοις δόγμασιν
Ἀσυνθέτους τε καὶ διεστῶτάς τισι
Τοῖς περὶ νοητῶν καὶ ὁρωμένων λόγοις,
Θεοῦ προνοίας, ἰδεῶν χ' εἱμαρμένης,
Ὕλης ἀπείρου, συνθέσεώς τε σωμάτων,
Ψυχῆς, νοός τε καὶ πλάνης αἰσθήσεων·
Ἐξ ὧν Στοαί τε καὶ προσώπων ὀφρύες,
Ἀκαδημίαι τε καὶ πλοκαὶ Πυῤῥωνίων,
Σκέψεις, ἐφέξεις, τεχνικῶν ληρήματα·
Ἀσυνθέτους μὲν ταῦτα, πάντας δ' ἐξ ἴσου
Ἐπαινέτας δὲ τοῦ καλοῦ καὶ σύμφρονας,
290
Οὐδὲν τιθέντας τῆς ἀρετῆς ἀνώτερον,

Κἂν μυρίοις ἱδρῶσι καὶ πολλοῖς πόνοις
Χρόνῳ τε μακρῷ τυγχάνῃ κρατουμένη.
Μεμνήσομαι δὲ, δείγματος χάριν, τινῶν,
Ὡς ἂν μάθῃς κἀνθένδε τὴν ἀρετὴν, ὅσα
Ῥόδ' ἐξ ἀκανθῶν, ὡς λέγουσι, συλλέγων,
Ἐκ τῶν ἀπίστων μανθάνων τὰ κρείσσονα.
Ιάμβλιχος Theologoumena arithmeticae Pa. 82, line 11
δεκὰς Ἀνάγκη, πάντα περιορίζουσα καὶ ἀλλήλοις καταμιγνύ-

ουσα καὶ πάλιν διιστάνουσα καὶ κίνησιν καὶ ἀλληλουχίαν
ἐμποιοῦσα τοῖς οὖσιν. αἱ κατ' αὐτὴν σφαῖραι τοῦ παντὸς αἱ
δέκα. Ἄτλας δέ, παρ' ὅσον ὁ μὲν Τιτὰν μυθεύεται φέρειν
ἐπὶ τοῖς ὤμοις τὸν οὐρανόν· φησὶ γάρ·
‘ἔχει δέ τε κίονας αὐτὸς
μακράς, αἳ γαῖάν τε καὶ οὐρανὸν ἀμφὶς ἔχουσιν’·
ἡ δὲ δεκὰς τὸν τῶν σφαιρῶν συγκρατεῖ λόγον οἷον πασῶν
τις διάμετρος οὖσα καὶ περιάγουσα ταύτας καὶ περικλείουσα
συνεκτικώτατα. ὅτι καὶ Σπεύσιππος ὁ Πωτώνης μὲν υἱὸς τῆς
τοῦ Πλάτωνος ἀδελφῆς, διάδοχος δὲ Ἀκαδημίας πρὸ Ξενο-
κράτου, ἐκ τῶν ἐξαιρέτως σπουδασθεισῶν ἀεὶ Πυθαγορικῶν
ἀκροάσεων, μάλιστα δὲ τῶν Φιλολάου συγγραμμάτων, βιβλίδιόν
τι συντάξας γλαφυρὸν ἐπέγραψε μὲν αὐτὸ Περὶ Πυθαγορικῶν
ἀριθμῶν, ἀπ' ἀρχῆς δὲ μέχρι ἡμίσους περὶ τῶν ἐν αὐτοῖς γραμ-
μικῶν ἐμμελέστατα διεξελθὼν πολυγωνίων τε καὶ παντοίων
τῶν ἐν ἀριθμοῖς ἐπιπέδων ἅμα καὶ στερεῶν περί τε τῶν πέντε
σχημάτων, ἃ τοῖς κοσμικοῖς ἀποδίδοται στοιχείοις, ἰδιότητός
τε αὐτῶν καὶ πρὸς ἄλληλα κοινότητος, περὶ ἀναλογίας τε
καὶ ἀντακολουθίας, μετὰ ταῦτα λοιπὸν θάτερον τὸ τοῦ βιβλίου
ἥμισυ περὶ δεκάδος ἄντικρυς ποιεῖται φυσικωτάτην αὐτὴν
Σωπάτερ Διαίρεσις ζητημάτων Vol. 8, p.169, line 21
παρ' ἄλλῳ τινὶ εὗρεν ἄν· ὥστε οὐδὲ τῶν σῶν ἂν χρείαν
ἔσχε συνουσιῶν, ἔχων τοὺς νόμους, ἔχων τῶν πραγμάτων
τὴν πεῖραν· καὶ τὰ τοιαῦτα. ἘΠίλογος καταφορικώτε-
ρος· ἀπελαυνέσθωσαν ὡς ἀληθῶς οἱ νέοι, διαφθείρει
τούτους Σωκράτης, οὐ ποιεῖ τῆς πολιτείας ἐρᾷν, ἀπο-
διατίθησιν ἅπαντας, μετέχειν τῶν πολιτικῶν οὐ ποιεῖ·
ποῦ μοι γράμματα, ποῦ δικαστήρια; μηδὲ ἐπ' Ἀλκι-
291
βιάδῃ μόνῳ γραφέσθω Σωκράτης· ἐπὶ πᾶσι κατηγορεί-

σθω τοῖς νέοις, ἅπαντας ἀπελαύνει τοῦ βήματος, καὶ
τὴν αὐτοῦ συνουσίαν κυριωτέραν τοῦ δήμου ποιεῖ,
Ἀκαδημίαν ἔχων τῆς διαφθορᾶς ἐργαστήριον, καὶ
Λύκειον τῆς κατ' Ἀθηναίων συνουσίας τὸν τόπον·
ποῦ μοι γραφὴ χαλεπωτέρα, ποῦ δικαστήριον τῆς
τούτου συνουσίας ἐπάξιον; ὡς φιλανθρώπων Ἀθη-
ναίων Σωκράτης ὑπερφρονεῖ, ὡς ἀξίαν οὐ φερόντων
τῶν ἁμαρτημάτων τὴν δίκην, ἂν τοῦτον λάβῃ μετὰ
τὴν κατηγορίαν ὁ δῆμος, πρὸς τὸν δῆμον Ἀλκιβιάδης
στραφήσεται· ὡς ἐραστὴν λυπῆσαι Σωκράτην οὐ βού-
λεται· καὶ ὅτι παθὼν, μηδὲν προΐστασθαι τοῦ δήμου
πᾶσιν ἡμῖν τοῖς πολεμίοις κεχαρισμένα ποιεῖ, Λακεδαι-
μονίοις, Κορινθίοις, Πελοποννησίοις, Μεγαρεῦσι τοῖς
Πορφύριος. De abstinentia Book 1, sec. 36, line 5
πόνος ἀπαλλαγῆναι αὐτῶν τῆς μελέτης, καὶ νύκτωρ

καὶ μεθ' ἡμέραν τῆς κατὰ τὴν αἴσθησιν ἀναγκαίας
συμπλοκῆς ἡμῖν παρούσης. ὅθεν ὅση δύναμις ἀπο-
στατέον τῶν τοιούτων χωρίων, ἐν οἷς καὶ μὴ βουλό-
μενόν ἐστιν περιπίπτειν τῷ πάθει· καὶ εὐλαβητέον
τὴν ἐκ τῆς πείρας μάχην καὶ εἰ βούλει καὶ νίκην καὶ
τὴν ἐκ τῆς ἀπειρίας ἀγυμναστίαν. οὕτως γὰρ καὶ τῶν
πρόσθεν ἀκούομεν κλέα ἀνδρῶν, Πυθαγορείων τε καὶ
σοφῶν· ὧν οἳ μὲν τὰ ἐρημότατα χωρία κατῴκουν, οἳ
δὲ καὶ τῶν πόλεων τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ἄλση, ἐξ ὧν ἡ
πᾶσα ἀπελήλαται τύρβη. Πλάτων δὲ τὴν Ἀκαδήμειαν
οἰκεῖν εἵλετο, οὐ μόνον ἔρημον καὶ πόρρω τοῦ ἄστεος
χωρίον, ἀλλὰ καί, ὡς φασίν, ἐπίνοσον. ἄλλοι δὲ καὶ
τῶν ὀφθαλμῶν οὐκ ἐφείσαντο πόθῳ τῆς ἔνδον ἀπε-
ρισπάστου θεωρίας. εἰ δέ τις οἴεται συνανθρωπεύων
καὶ ἐμπιπλὰς τὰς αἰσθήσεις τῶν κατ' αὐτὰς παθῶν
αὐτὸς μενεῖν ἀπαθής, λέληθεν αὑτὸν καὶ τοὺς αὐτῷ
πειθομένους ἀπατῶν ἀγνοῶν τε ὡς πολὺ τῶν παθῶν
καταδεδούλωται αὐτῇ τῇ ὑπὸ τοῦ πλήθους οὐκ ἀλλο-
τριώσει. οὐ γὰρ δὴ μάτην οὐδὲ τῆς φύσεως
Ιωάννης Στοβαίος. Ανθολόγιον. Book 1, ch. 49, sec. 25, line 12
Νουμήνιος (fr. 52 ap. Thedinga, de Numenio p. 70)

δὲ τὴν συγκαταθετικὴν δύναμιν παραδεκτικὴν ἐνεργειῶν
φήσας εἶναι, σύμπτωμα αὐτῆς φησιν εἶναι τὸ φανταστι-
292
κόν, οὐ μὴν ἔργον γε καὶ ἀποτέλεσμα, ἀλλὰ παρακολού-

θημα· τῶν ἀπὸ τῆς Στοᾶς τὴν αἴσθησιν οὐκ ἐν τῇ φαν-
τασίᾳ ἱστάντων μόνον, ἀλλὰ τὴν οὐσίαν ἀναρτώντων ἀπὸ
τῆς συγκαταθέσεως. Αἰσθητικὴ γὰρ φαντασία συγκατά-
θεσίς ἐστιν ἢ αἴσθησις τῆς συγκαταθέσεως καθ' ὁρμὴν
οὔσης. Λογγῖνος δὲ μηδ' εἶναι ὅλως συγκαταθετικὴν
δύναμιν ὑπονοεῖ. Κατὰ μέντοι τοὺς πρεσβυτέρους
καὶ τοὺς ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας ἡ αἴσθησις ἐπὶ τῆς δι'
αἰσθητηρίου φαντασίας ψιλὴ τίθεται καὶ διὰ τοῦτο οὐδὲ
κατ' ἀρχὰς μέτοχος ἰδιώματος, ὅτι μηδὲ συγκαταθέσεως
μέτοχος. Κἂν ᾖ δὲ μετὰ συγκαταθέσεως συγκατακειμένη
φαντασία δι' αἰσθητηρίου ἡ αἴσθησις, οὐ πάντως καὶ
ἀρετῆς μέτοχος ἡ αἴσθησις ἔσται, εἰ μὴ συγκατάθεσις
εἴη τῶν ἐφ' ἡμῖν.
Τοῦ αὐτοῦ.
Διαπεφώνηται δὲ οὐ τὰ περὶ τούτων μόνον τοῖς
παλαιοῖς, ἀλλὰ καὶ ἐξ ἀρχῆς τὰ περὶ τῶν μερῶν τῆς
ψυχῆς, καὶ ὅλως τί τὸ μέρος καὶ τίς ἡ δύναμις καὶ
Λεύκιππος, Δημόκριτος, Ἐπίκου-

ρος τὴν αἴσθησιν καὶ τὴν νόησιν γίνεσθαι εἰδώλων ἔξωθεν
προσιόντων· μηδενὶ γὰρ ἐπιβάλλειν μηδετέραν χωρὶς τοῦ
προσπίπτοντος.
Οἱ ἄλλοι εἰδῶν ἢ σχημάτων ἑτεροιώσει
ἢ ἐν ψυχῇ τυπώσει, ἀπορροίαις πάντως μᾶλλον ἢ εἰ-
δώλοις.
Οἱ Στωικοὶ πᾶσαν αἴσθησιν εἶναι συγκα-
τάθεσιν καὶ κατάληψιν.
Οἱ Ἀκαδημαικοὶ μὴ εἶναι τὰς αἰσθή-
σεις μήτε καταλήψεις μήτε συγκαταθέσεις.
συγκαταθέσεως τὰς αἰσθήσεις, οὐ μέντοι συγκαταθέσεις.
Aetii (IV 9, 1 – 8 p. 396, 11 sqq. Diels.).
Πυθαγόρας, Ἐμπεδοκλῆς, Ξενο-
φάνης, Παρμενίδης, Ζήνων, Μέλισσος, Ἀνα-
ξαγόρας, Δημόκριτος, Μητρόδωρος, Πρωταγό-
ρας, Πλάτων ψευδεῖς εἶναι τὰς αἰσθήσεις.
293
Οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας ὑγιεῖς μέν,

ὅτι δι' αὐτῶν οἷόν τε λαβεῖν ἀληθινὰς φαντασίας,
Οἱ Ἀκαδημαικοὶ μὴ εἶναι τὰς αἰσθή-

σεις μήτε καταλήψεις μήτε συγκαταθέσεις.
συγκαταθέσεως τὰς αἰσθήσεις, οὐ μέντοι συγκαταθέσεις.
Aetii (IV 9, 1 – 8 p. 396, 11 sqq. Diels.).
Πυθαγόρας, Ἐμπεδοκλῆς, Ξενο-
φάνης, Παρμενίδης, Ζήνων, Μέλισσος, Ἀνα-
ξαγόρας, Δημόκριτος, Μητρόδωρος, Πρωταγό-
ρας, Πλάτων ψευδεῖς εἶναι τὰς αἰσθήσεις.
Οἱ ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας ὑγιεῖς μέν,
ὅτι δι' αὐτῶν οἷόν τε λαβεῖν ἀληθινὰς φαντασίας, οὐ
μὴν ἀκριβεῖς.
Ἀριστοτέλης τὴν αἴσθησιν
μὴ πλανᾶσθαι περὶ τὸ ἴδιον, περὶ δὲ τὸ συμβεβηκός.
Οἱ Στωικοὶ τὰς μὲν αἰσθήσεις ἀληθεῖς,
τῶν δὲ φαντασιῶν τὰς μὲν ἀληθεῖς τὰς δὲ ψευδεῖς.
Ἐπίκουρος πᾶσαν αἴσθησιν καὶ πᾶσαν
φαντασίαν ἀληθῆ, τῶν δὲ δοξῶν τὰς μὲν ἀληθεῖς τὰς δὲ
ψευδεῖς. Καὶ ἡ μὲν αἴσθησις μοναχῶς ψευδοποιεῖται
κατὰ νοητά, ἡ δὲ φαντασία διχῶς [νοεῖται]· καὶ γὰρ αἰσθη
τὴν ἀναπλήρωσιν, ὥστε τῷ ἐλλείποντι ἡ ὄρεξις τοῦ ὁμοίου·

τὰς δ' ἀλγηδόνας τοῖς ἐναντίοις, ἠλλοτριῶσθαι γὰρ πρὸς
ἄλληλα ὅσα διαφέρει κατά τε τὴν σύγκρισιν καὶ τὴν τῶν
στοιχείων κρᾶσιν.
Ἀναξαγόρας πᾶσαν αἴσθησιν μετὰ
πόνου.
Οἱ ἄλλοι ἐπιγίγνεσθαι ἤτοι ἡδονὴν ἢ
πόνον οὐδὲ συμπεφυκέναι.
Οἱ Στωικοὶ τὸν σοφὸν αἰσθήσει
καταληπτὸν ἀπὸ τοῦ εἴδους τεκμηριωδῶς· οἱ Ἀκαδη-
μαικοὶ λόγῳ γνώριμον· Ἐπίκουρος σοφῷ μόνῳ τὸν
σοφόν.
Δημόκριτος τὰ νεκρὰ τῶν σωμάτων
αἰσθάνεσθαι.
294
Πλάτωνος ἐκ τοῦ Φαί-

δωνος (p. 60C).
Ὡς ἄτοπον, ἔφη, ὦ ἄνδρες, ἔοικεν εἶναι τοῦτο ὃ κα-
λοῦσιν οἱ ἄνθρωποι ἡδύ· ὡς θαυμασίως πέφυκε πρὸς τὸ
δοκοῦν ἐναντίον εἶναι, τὸ λυπηρόν, τῷ ἅμα μὲν αὐτὼ μὴ
θέλειν παραγίγνεσθαι τῷ ἀνθρώπῳ, ἐὰν δέ τις διώκῃ τὸ
ἕτερον καὶ λαμβάνῃ, σχεδόν τι ἀναγκάζεσθαι ἀεὶ
Ἀλκμαίων κατὰ τὴν τοῦ διαφανοῦς ἀντίληψιν.

Didymi (epit. phys. fr. 17 p. 456 Diels.).
Ἀριστοτέλους. Ὁρᾶν ἡμᾶς κατὰ κίνησιν τοῦ κατ'
ἐνέργειαν διαφανοῦς· διαφανὲς δὲ οὐ μόνον εἶναι τὸν
ἀέρα ἀλλὰ καὶ τὸ ὕδωρ καί τινα τῶν συνισταμένων ποθέν,
οἷον ὕαλον καὶ κρύσταλλον καί τινας τῶν λαμπρῶν λί-
θων. Ἀκούειν δὲ κατ' ἐνέργειαν τοῦ μεταξὺ διηχοῦς·
διηχὲς δ' εἶναι καὶ τὸν ἀέρα καὶ τὸ πῦρ καὶ τὸ ὕδωρ καί
τινα τῶν συγκριμάτων.
10 – 13 Aetii (IV 13, 2b – 5 p. 403, 7 Diels.).
Τῶν Ἀκαδημαικῶν τινες κατά τινων
ἀκτίνων ἔκχυσιν μετὰ τὴν πρὸς τὸ ὑποκείμενον ἔνστασιν
πάλιν ὑποστρεφουσῶν πρὸς τὴν ὄψιν.
Ποσειδώνιος αὐγῶν αὐτὴν σύμφυσιν
ὀνομάζει.
Ἐμπεδοκλῆς καὶ πρὸς τὸ διὰ τῶν
ἀκτίνων καὶ πρὸς τὸ διὰ τῶν εἰδώλων ἐκδοχὰς παρέχεται·
πλείους δὲ πρὸς τὸ δεύτερον· τὰς γὰρ ἀπορροίας ἀπο-
δέχεται.
Ἠθοποιία δ' ἐστὶν ἤθους ἐμποίησις.

Ἠθικὴ δ' ἐστὶν ἀρετὴ μεσότης παθῶν, ἢ ἕξις ὁρί-
ζουσα τοῦ πάθους τὴν ὑπερβολὴν καὶ τὴν ἔλλειψιν τῷ
τῆς φρονήσεως λόγῳ· ἢ ἕξις προαιρετικὴ τοῦ καλοῦ περὶ
ἡδονὰς καὶ λύπας.
Ταῦτα μὲν οὖν αὐτάρκη περὶ τῶν ὅρων, πολλάκις
γὰρ οἱ περὶ αὐτῶν λόγοι παρεμπεσοῦνται. Χωρητέον δὲ
ἐπὶ τὴν διαίρεσιν τοῦ ἠθικοῦ τόπου, εὐθὺς ἀπ'
αὐτοῦ τοῦ κατὰ διαφορὰν ἐνδεικνύμενον.
295
Διαίρεσις ἠθικοῦ τόπου.

Φίλων ἐγένετο Λαρισαῖος, φιλόσοφος Ἀκαδημιακός,
ἀκουστὴς Κλειτομάχου, τῶν ἱκανὴν εἰσενεγκαμένων προκο-
πὴν ἐν τοῖς λοιποῖς. Οὗτος ὁ Φίλων τά τε ἄλλα πεπρα-
γμάτευται δεξιῶς καὶ διαίρεσιν τοῦ κατὰ φιλοσοφίαν
λόγου, ἣν ἐγὼ προχειριοῦμαι περὶ ἧς ὁ λόγος. Ἐοικέναι
δή φησι τὸν φιλόσοφον ἰατρῷ. Καθάπερ οὖν ἔργον ἰατροῦ
πρῶτον μὲν πεῖσαι τὸν κάμνοντα παραδέξασθαι τὴν θερα-
πείαν, δεύτερον δὲ τοὺς τῶν ἀντισυμβουλευόντων λόγους
ὑφελέσθαι, οὕτως καὶ τοῦ φιλοσόφου. Κεῖται τοίνυν ἑκά-
τερον τούτων ἐν τῷ προσαγορευομένῳ προτρεπτικῷ
λόγῳ, ἔστι γὰρ ὃ προτρεπτικὸς ὁ παρορμῶν ἐπὶ τὴν
χρήσεως ὑποθήκας ἐν ἐπιτομαῖς ἕξουσιν.

Οὕτως μὲν οὖν ἡ Φίλωνος ἔχει διαίρεσις. Ἐγὼ δ'
εἰ μὲν ἀργοτέρως διεκείμην, ἀρκεσθεὶς ἂν αὐτῇ συνεῖρον
ἤδη τὰ περὶ τῶν ἀρεσκόντων, τῇ τῆς ἑξαμερείας ἐπικου-
φιζόμενος περιγραφῇ· ἡγούμενος δ' ἐμαυτῷ πρέπειν πρὸ
παντὸς τὴν οὐσίαν δεῖν ἐπισκοπεῖν οὗ τις πραγματεύεται,
κἄπειτα ποιότητα τὴν περὶ αὐτὴν καὶ ποσότητα, καὶ τού-
τοις ἐφεξῆς τὸ πρὸς τί, νομίζω προσεπιπονητέον [τε] εἶναι
καὶ τὰ τῶν ἄλλων ἐπισκοπεῖν, καθάπερ οὐ πάντων, οὕτως
τῶν περὶ ταῦτα διενεγκάντων.
Ἔστιν οὖν Εὐδώρου τοῦ Ἀλεξανδρέως, Ἀκαδημιακοῦ
φιλοσόφου, διαίρεσις τοῦ κατὰ φιλοσοφίαν λόγου, βιβλίον
ἀξιόκτητον, ἐν ᾧ πᾶσαν ἐπεξελήλυθε προβληματικῶς τὴν
ἐπιστήμην, ἧς ἐγὼ διαιρέσεως ἐκθήσομαι τὸ τῆς ἠθικῆς
οἰκεῖον. Ἔχει δ' οὕτως. Τριμεροῦς ὄντος τοῦ κατὰ φιλο-
σοφίαν λόγου τὸ μέν ἐστιν αὐτοῦ ἠθικόν, τὸ δὲ φυσικόν,
τὸ δὲ λογικόν. Τοῦ δ' ἠθικοῦ τὸ μὲν περὶ τὴν θεω-
ρίαν τῆς καθ' ἕκαστον ἀξίας, τὸ δὲ περὶ τὴν ὁρμήν,
τὸ δὲ περὶ τὴν πρᾶξιν. ⁋ Ταῦτ' ἐστὶν ἁδρομερῆ τῆς
ἠθικῆς εἴδη, πρῶτον μὲν τὸ θεάσασθαι τὴν ἀξίαν τοῦ
πράγματος ὅπερ αἱρεῖσθαι μέλλομεν, οὐδὲ γὰρ οἷόν τε
μήλῳ βληθῇς ὑπὸ πορνιδίου τῆς εὐκλείας ἀποθραυσθείς·

μηδ' ἀντειπεῖν τῷ πατρὶ μηδέν, μηδ' Ἰαπετὸν καλέσαντα
296
μνησικακῆσαι τὴν ἡλικίαν ἐξ ἧς ἐνεοττοτροφήθης. –

Εἰ ταῦτ', ὦ μειράκιον, πείσῃ τούτῳ, νὴ τὸν Διόνυσον
τοῖς Ἱπποκράτους υἱέσιν εἴξεις καί σε καλοῦσιν βλιτο-
μάμμαν. –
Ἀλλ' οὖν λιπαρός γε καὶ εὐανθὴς ἐν γυμνασίοις διατρίψεις,
οὐ στωμύλλων κατὰ τὴν ἀγορὰν τριβολεκτράπελ', οἷά
περ οἱ νῦν,
οὐδ' ἑλκόμενος περὶ πραγματίου γλισχαντιλογεξεπιτρίπτου·
στεφανωσάμενος καλάμῳ λευκῷ μετὰ σώφρονος ἡλικιώτου
σμίλακος ὄζων καὶ ἀπραγμοσύνης καὶ λεύκης φυλλοβολούσης
ἦρος ἐν ὥρᾳ χαίρων, ὁπόταν πλάτανος πτελέᾳ ψιθυρίζῃ.
Μενάνδρου (Com. IV p. 326, fr. 473).
εὐκόλως ποιοῦσα ὑποφέρειν τὰς τοῦ γήρως δυσκολίας.

Σωκράτης Ξενοφῶντα νέον ὄντα ὁρῶν εὐφυῆ
ἠρώτησεν, εἰ οἶδεν ὅπου τῆς ἀγορᾶς οἱ ἰχθύες εἶεν, τοῦ δὲ
εἰπόντος, ναί, ἑξῆς ἤρετο, τί δὲ τὰ λάχανα; ὡς δ' εἶπε
καὶ τοῦτο καὶ τὰ ἄλλα, ἐπὶ πᾶσιν ἤρετο, εἰ οἶδεν ὅπου
οἱ καλοὶ κἀγαθοὶ διατρίβουσι· σιωπῶντος δὲ ἐπιπλήξας
αὐτὸν κατέλιπεν· ὁ δὲ διατραπεὶς ἀπ' ἐκείνου ἤρξατο
φιλοσοφεῖν.
Σωκράτης πρός τινα πάντα εἰδέναι φάσκοντα
καὶ πολυμάθειαν ὑπισχνούμενον (ἐτύγχανε δὲ εἰς Ἀκαδή-
μειαν συγκατιὼν αὐτῷ) ἐπιστὰς χωρίῳ πεφυτευμένῳ, ἤρετο
αὐτόν “οὐ δοκεῖ σοι ὁ γεωργὸς ἀμελῆσαι μὴ καταφυτεύσας
πᾶσαν τὴν γῆν, ἀλλὰ διαλείμματα μεταξὺ τῶν δένδρων
καταλιπών;”· τοῦ δὲ εἰπόντος “καὶ μὴν εἰ μὴ τοῦτο ἐποί-
ησεν, οὐδὲν ἂν τούτων ἔτι ἐβίω, ἀλλ' ὑπ' ἀλλήλων ἀπώ-
λετο”, “εἶτα”, ἔφη, “σὺ ἐν τῇ σαυτοῦ ψυχῇ οὐδὲ μικρὸν
τόπον παραλιπών, ἄλλα δ' ἐπ' ἄλλοις μαθήματα σω-
ρεύων, οἴει τινὰ καρπὸν ἐξ αὐτῶν δρέψασθαι”;
Οὐχ οὕτω χαλεπὸν ἁμαρτάνειν ὡς τὸν ἁμαρτάνοντα

μὴ ἐξελέγχειν.
Τοῦ αὐτοῦ.
Ὥσπερ σωματικὸν πάθος οὐ κρυπτόμενον οὐδὲ ἐπαι-
297
νούμενον ὑγιάζεται, οὕτως οὐδὲ ψυχὴ κακῶς φρουρου-

μένη καὶ συναγορευομένη θεραπεύεται.
Πλάτωνος.
Διονύσιος ὁ τύραννος ἀτιμάζων αὐτὸν διὰ τὴν πρὸς
Δίωνα φιλίαν, κατέκλινεν αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάτῃ χώρᾳ· καὶ
μυκτηρίζων εἶπεν ‘ἦ που, ὦ Πλάτων, ἐνθένδε ἀπελ-
θὼν πολὺν ἐν Ἀκαδημείᾳ λόγον καθ' ἡμῶν διαθήσεις’.
ὃ δέ ‘μὴ γένοιτο’ ἔφη ‘τοσαύτη λόγων ἀπορία, ὥστε περὶ
σοῦ διαλέγεσθαι.’
Ἐκ τῶν Ἀρίστωνος Ὁμοιωμάτων.
Φήσαντός τινος ‘λίαν μοι ἐπισκώπτεις’ ἔφη ‘καὶ
γὰρ τοῖς σπληνικοῖς τὰ μὲν δριμέα καὶ πικρὰ ὠφέλιμα,
τὰ δὲ γλυκέα βλαβερά’.
Ἐκ τῶν Σερήνου.
Ἡ Λάκαινα πωλουμένη πρὸς τὸν ἐρόμενον τί ἐπί-
σταται, ‘ἐλευθέρα’ ἔφη ‘εἶναι’.
μελήσασιν, ἀλλ' αἴτιον εἶναι αὐτοῖς ἐλπίδος χρηστῆς,

ἡμέρου τρόπου καὶ φιλανθρώπου ἐστίν. πόσῳ δὴ κρεῖτ-
τον οὕτως ἔχοντα φαίνεσθαι τὸν φιλόσοφον, ὥστε συγ-
γνώμης ἀξιοῦν εἴ τις πλημμελήσειεν εἰς αὐτόν, ἢ δοκεῖν
μὲν ἀμύνειν ἑαυτῷ δικαζόμενον καὶ ἐγκαλοῦντα, τῇ δὲ ἀλη-
θείᾳ ἀσχημονεῖν, ἀνακόλουθα τοῖς ἑαυτοῦ λόγοις πράτ-
τοντα; εἴ γε λέγει μέν, ὡς οὐκ ἂν ἀδικηθείη ποτὲ ὁ ἀγα-
θὸς ἀνὴρ ὑπὸ κακοῦ ἀνδρός· ἐγκαλεῖ δ' ὡς ἀδικούμενος
ὑπὸ ἀνθρώπων πονηρῶν αὐτὸς ἀξιῶν ἀγαθὸς εἶναι.
Δίωνος.
Δίωνι τῷ Ἀκαδημιακῷ ἀπὸ συμποσίου ἀναστρέφοντι
παρεπόμενος κακῶς τις ἔλεγε καὶ βλασφημίας οὐδὲν ἀπε-
λίμπανεν· ὃ δ' ἡσύχως εἶχεν. ὡς δὲ καὶ ἐπὶ τὴν οἰκίαν
ἦλθε, μέλλοντι αὐτῷ εἰσιέναι ὁ λοιδορῶν ‘τί δαί;’ ἔφη·
πρὸς ὃν εἶπεν ὁ Δίων ‘οὐδὲ γρῦ’.
Ξενοφῶντος ἐκ τοῦ Συμποσίου (II 24 – 26).
Ὁ δ' αὖ Σωκράτης εἶπεν· Ἀλλὰ πίνειν μὲν, ὦ ἄν-
δρες, κἀμοὶ πάνυ δοκεῖ· τῷ γὰρ ὄντι ὁ οἶνος ἄρδων τὰς
ψυχὰς τὰς μὲν λύπας, ὥσπερ ὁ μανδραγόρας τοὺς ἀν-
θρώπους, κοιμίζει, τὰς δὲ φιλοφροσύνας, ὥσπερ ἔλαιον
φλόγα, ἐγείρει. δοκεῖ γε μέντοι μοι καὶ τὰ τῶν ἀνδρῶν
298
εἶπεν ‘λέξεων μὲν ποταμός, νοῦ δὲ σταλαγμός’.

Διογένους.
Διογένης ᾔτησέν ποτε Πλάτωνα τῶν ἐκ τοῦ κήπου ἰσχά-
δων τρεῖς· ὡς δ' ἐκεῖνος μέδιμνον ἀπέστειλεν, ‘οὕτως’ ἔφη
’καὶ ἀποκρίνῃ ἓν ἐρωτηθεὶς μυρία’.
Πλάτωνος.
Πλάτων Ἀντισθένους ἐν τῇ διατριβῇ ποτε μακρο-
λογήσαντος ‘ἀγνοεῖς’ εἶπεν ‘ὅτι τοῦ λόγου μέτρον ἐστὶν
οὐχ ὁ λέγων, ἀλλ' ὁ ἀκούων’.
Ζήνωνος.
Τῶν τις ἐν Ἀκαδημίᾳ νεανίσκων περὶ ἐπιτηδευμάτων
διελέγετο ἀφρόνων· ὁ δὲ Ζήνων ‘ἐὰν μὴ τὴν γλῶσσαν’
ἔφη ‘εἰς νοῦν ἀποβρέξας διαλέγῃ, πολὺ πλείω ἔτι καὶ ἐν
τοῖς λόγοις πλημμελήσεις’.
Δημοκρίτου (fr. mor. 144 Mullach.).
Πλεονεξίη τὸ πάντα λέγειν, μηδὲν δὲ ἐθέλειν ἀκούειν.
Ἰσοκράτους.
Ἰσοκράτης ὁ ῥήτωρ Καρίωνος ὄντος λάλου καὶ σχο-
λάζειν αὐτῷ βουλομένου, διττοὺς ᾔτησε μισθούς. τοῦ δὲ
τὴν αἰτίαν πυθομένου ‘ἕνα μέν’ ἔφη ‘ἵνα λαλεῖν μάθῃ·
τὸν δ' ἕτερον, ἵνα σιγᾶν’.
σπάνεως ἀπολυθῆναι ἢ ἄλλον ἀπολῦσαι, μὴ χρήματα

αὐτῷ ζητείτω. ὅμοιον γάρ, φησὶν ὁ Βίων, ὡς εἴ τις τὸν
ὑδρωπικὸν βουλόμενος παῦσαι τοῦ δίψους, τὸν μὲν ὕδρωπα
μὴ θεραπεύοι, κρήνας δὲ καὶ ποταμοὺς αὐτῷ παρασκευά-
ζοι. ἐκεῖνός τε γὰρ ἂν πρότερον πίνων διαρραγείη ἢ
παύσαιτο τοῦ δίψους, οὗτός τε οὐκ ἄν ποθ' ἱκανωθείη,
ὅταν ᾖ ἄπληστος καὶ δοξοκόπος καὶ δεισιδαίμων. διὸ
καὶ εἰ βούλει τὸν υἱόν σου τῆς ἐνδείας καὶ σπάνεως παῦ-
σαι, μὴ πρὸς τὸν Πτολεμαῖον πέμπε ὅπως χρήματα κτή-
σεται· εἰ δὲ μή, ἀλαζονείαν προσλαβὼν ἀπελεύσεται,
περανεῖς δὲ οὐδέν· ἀλλὰ [εἰς ἀκαδημίαν] πρὸς Κράτητα·
ἐκεῖνος ἠδύνατο ἐξ ἀπλήστων καὶ πολυτελῶν ἐλευθερίους
καὶ ἀφελεῖς κατασκευάζειν. καὶ Μητροκλῆς δὲ ἐκεῖνος
ἔφη, ὡς ἔοικεν, ὅτε μὲν παρὰ Θεοφράστῳ καὶ Ξενοκράτει
σχολάζοι, πολλῶν αὐτῷ ἐξ οἴκου ἀποστελλομένων φοβεῖ-
299
σθαι μὴ τῷ λιμῷ ἀποθάνοι καὶ ἀεὶ σπανίζειν καὶ ἐν-

δεὴς εἶναι, μεταβὰς δὲ ὕστερον πρὸς Κράτητα κἂν ἄλλον
προστρέφειν οὐδενὸς πεμπομένου. τότε μὲν γὰρ ἐξ ἀνάγ-
κης ἔδει ὑπόδημα ἔχειν, καὶ τοῦτο ἀκάττυτον [ἥλους οὐκ
ἔχον], εἶτα χλανίδα, παίδων ἀκολουθίαν, οἰκίαν μεγάλην,
εἰς τὸ σύνδειπνον ὅπως ἄρτοι καθαροί,
οὐ κατὰ μὲν τὴν πρώτην γένεσιν τὸ νήπιον κλαίει, τοῦ

ζῆν ἀπὸ λύπης ἀρχόμενον; οὐ λείπεται γοῦν οὐδεμιᾶς
ἀλγηδόνος, ἀλλὰ δι' ἔνδειαν ἢ περιψυγμὸν ἢ θάλπος ἢ
πληγὴν ὀδυνᾶται, λαλῆσαι μὲν οὔπω δυνάμενον ἃ πάσχει,
κλαυθμυριζόμενον δὲ καὶ ταύτην τῆς δυσαρεστήσεως μίαν
ἔχον φωνήν. ὁπόταν δὲ εἰς τὴν ἑπταετίαν ἀφίκηται πολ-
λοὺς πόνους διαντλῆσαν, ἐπέστησαν παιδαγωγοὶ καὶ γραμ-
ματισταὶ καὶ παιδοτρίβαι τυραννοῦντες· αὐξανομένῳ δὲ
κριτικοί, γεωμέτραι, τακτικοί, πλῆθος δεσποτῶν· ἐπει-
δὰν δὲ εἰς τοὺς ἐφήβους ἐγγραφῇ, κοσμητὴς καὶ φόβος
χειρῶν, ἔπειτα Λύκειον καὶ Ἀκαδήμεια καὶ γυμνασιαρχία
καὶ ῥάβδοι καὶ κακῶν ἀμετρία. καὶ πᾶς ὁ τοῦ μειρακίου
χρόνος ὑπὸ σωφρονιστὰς καὶ τὴν ἐπὶ τοὺς νέους αἵρεσιν
τῆς ἐξ Ἀρείου πάγου βουλῆς· ἐπειδὰν δὲ ἀπολυθῇ τού-
των, φροντίδες ἄντικρυς ὑπέδυσαν καὶ διαλογισμοὶ τίνα
τις τοῦ ζῆν ὁδὸν ἐνστήσεται, καὶ τοῖς ὕστερον χαλεποῖς
ἐφάνη τὰ πρῶτα παιδιὰ καὶ νηπίων ὡς ἀληθῶς φόβητρα·
στρατεῖαι γὰρ καὶ τραύματα καὶ συνεχεῖς ἀγῶνες. εἶτα
λαθὸν ὑπῆλθε τὸ γῆρας, εἰς ὃ πᾶν συρρεῖ τὸ τῆς φύσεως
ἐπίκηρον καὶ δυσαλθές. κἂν μή τις θᾶττον ὡς χρέος
ἀποδιδῷ τὸ ζῆν, ὀβολοστάτις ἡ φύσις ἐπιστᾶσα
Βασίλειος θεολόγος. De legendis gentilium libris Sec. 9, line 82
ὁρμάς, προσῆκε καὶ τοὺς ἀπ' αὐτοῦ θορύβους ἐγγινομένους

τῇ ψυχῇ οἱονεὶ μάστιγι τῷ λογισμῷ καθικνουμένους
κοιμίζειν, ἀλλὰ μὴ πάντα χαλινὸν ἡδονῆς ἀνέντας
περιορᾶν τὸν νοῦν ὥσπερ ἡνίοχον ὑπὸ δυσηνίων ἵππων
ὕβρει φερομένων παρασυρόμενον ἄγεσθαι· καὶ τοῦ Πυθα-
γόρου μεμνῆσθαι, ὃς τῶν συνόντων τινὰ καταμαθὼν
γυμνασίοις τε καὶ σιτίοις ἑαυτὸν εὖ μάλα κατασαρκοῦντα·
»Οὗτος, ἔφη, οὐ παύσῃ χαλεπώτερον σεαυτῷ κατασκευά-
300
ζων τὸ δεσμωτήριον;» Διὸ δὴ καὶ Πλάτωνά φασι, τὴν ἐκ

σώματος βλάβην προειδόμενον, τὸ νοσῶδες χωρίον τῆς
Ἀττικῆς τὴν Ἀκαδημίαν καταλαβεῖν ἐξεπίτηδες, ἵνα τὴν
ἄγαν εὐπάθειαν τοῦ σώματος, οἷον ἀμπέλου τὴν εἰς τὰ
περιττὰ φοράν, περικόπτοι. Ἐγὼ δὲ καὶ σφαλερὰν εἶναι
τὴν ἐπ' ἄκρον εὐεξίαν ἰατρῶν ἤκουσα.
Ὅτε τοίνυν ἡ ἄγαν αὕτη τοῦ σώματος ἐπιμέλεια αὐτῷ
τε ἀλυσιτελὴς τῷ σώματι, καὶ πρὸς τὴν ψυχὴν ἐμπόδιόν
ἐστι, τό γε ὑποπεπτωκέναι τούτῳ καὶ θεραπεύειν μανία
σαφής. Ἀλλὰ μὴν εἰ τούτου γε ὑπερορᾶν μελετήσαιμεν,
σχολῇ γ' ἂν ἄλλο τι τῶν ἀνθρωπίνων θαυμάσαιμεν.
Βασίλειος θεολόγος. Sermones de moribus a Symeone Metaphrasta

collecti ol. 32, p.1348, line 49
ψυχῇ οἱονεὶ μάστιγι τῷ λογισμῷ καθικνουμένους

κοιμίζειν· ἀλλὰ μὴ πάντα χαλινὸν ἡδονῆς ἀνέντας
περιορᾷν τὸν νοῦν, ὥσπερ ἡνίοχον, ὑπὸ δυσηνίων
ἵππων ὕβρει φερόμενον, παρασυρόμενον ἄγεσθαι·
καὶ τοῦ Πυθαγόρου μεμνῆσθαι, ὃς τῶν συνόντων
τινὰ καταμαθὼν γυμνασίοις τε καὶ σιτίοις ἑαυτὸν εὖ
μάλα κατασαρκοῦντα, οὕτως ἔφη· Οὐ παύσῃ χαλε-
πώτερον σεαυτῷ κατασκευάζων τὸ δεσμωτήριον; Διὸ
δὴ καὶ Πλάτωνά φασι τὴν ἐκ σώματος βλάβην προ-
ειδόμενον, τὸ νοσῶδες χωρίον τῆς Ἀττικῆς τὴν
Ἀκαδημίαν καταλαβεῖν ἐξεπίτηδες, ἵνα τὴν εὐπά-
θειαν τοῦ σώματος, οἷον ἀμπέλου τὴν εἰς τὰ περιττὰ
φορὰν, περικόπτῃ. Ἐγὼ δὲ καὶ σφαλερὰν εἶναι τὴν
ἐπ' ἄκρον εὐεξίαν ἰατρῶν ἤκουσα. Καὶ γὰρ ἡ ἄγαν
τοῦ σώματος ἐπιμέλεια αὐτῷ τε ἀλυσιτελὴς τῷ σώ-
ματι, καὶ πρὸς τὴν ψυχὴν ἐμπόδιόν ἐστι· τό γε ὑπο-
πεπτωκέναι τούτῳ καὶ θεραπεύειν, μανία σαφής.
Παντὸς τοίνυν ὑπεροπτέον τοῦ σώματος τῷ μὴ ὡς
ἐν βορβόρῳ ταῖς ἡδοναῖς αὐτοῦ κατορωρύχθαι μέλ-
λοντι, ἢ τοσοῦτον ἀνθεκτέον αὐτοῦ, ὅσον, φησὶ Πλά-
των, ὑπηρεσίαν φιλοσοφίας κτωμένους,
Ιμέριος Declamationes et orationes Oration 3, line 34
τόπος οὐδεὶς τῆς θρασύτητος Ἐπικούρου καὶ τῶν τολμη-

μάτων ἐξαίρετος. τὸ δ' αἴτιον· ᾐσχύνθη τοῖς ἀρχαίοις ἐμμεῖ-
301
ναι φιλοσοφίας ὅροις Ἐπίκουρος καὶ τὴν αὐτὴν ὁδὸν ἐλθεῖν

τοῖς πρότερον φιλοσοφήσασιν ὤκνησε, μᾶλλον δὲ μικροψυ-
χίαν καταγνοὺς τῶν ὅσοι παρ' ἡμῖν ἐπὶ πονηροῖς δόγμασι
πλημμελοῦντες ἐκολάσθησαν, ἔγνω πάντας ἀθρόως ὑπερ-
βαλέσθαι τοῖς ἀδικήμασιν ...
Ἢ πῶς οὐκ ἄξιος μέμψεως, τοσαύτης καὶ τηλικαύτης
ἐπωνυμίας ἐπιχειρῶν καταψεύδεσθαι; ποῦ γὰρ ὁμολογεῖ
ταῦτα; ποῦ δὲ συμβαίνει καὶ μίγνυται ἡδονὴ πόνοις, καρ-
τηρία τρυφῇ, ἀκαδημία καὶ πόρναι, φιλοσοφία καὶ πότος,
σωφρονούντων βίος καὶ ἀκόλαστα μειράκια; ...
Ὁ δὲ τί προῄρηται καὶ τί τετόλμηκε; πόλεμον ἀπειλεῖ
καὶ μάχην τοῖς νόμοις ὅλης τῆς φύσεως· ἐμάνη μανίαν καθ' ἡ-
λικίας ἁπάσης Ἐπίκουρος καὶ δυσσεβεῖς ἔρωτας ἠράσθη
πάντων, ὅσοι τὴν ὥραν ὑπὲρ τοὺς ἄλλους θαυμάζονται ...
Πρότερον δὲ αὐτοῦ τὴν ἀπολογίαν σκεψώμεθα. δόγμα-
τος οὖν ἀπαιτεῖς δίκας; οὔκ, ἀλλ' ἀσεβείας. δογματίζειν μὲν
γὰρ ἐξόν, ἀσεβεῖν δὲ οὐκ ἐπιτέτραπται. εἰ μὲν οὖν ἔχεις
εἰπεῖν ὡς οὐκ ἀσεβεῖς οἷς εἴρηκας, οὐ κρίνω τοὺς λόγους·
εἰ δ' ἀσέβεια τοῖς λόγοις πρόσεστιν, οὐ διὰ τοὺς λόγους
πρεσβύτερον. ... ἀλλ' οὐδὲ πείθεται τοῖς ὡρισμένοις νόμοις

τῆς φύσεως· καὶ μὴν ἅπαντα καὶ τάξει χωρεῖ, καὶ τῆς προ-
νοίας ταύτης μέγιστον οἶμαι τεκμήριον τὸ πάντα σῴζεσθαι·
ἀταξία μὲν γὰρ φθοράν, τάξις δὲ σωτηρίαν ἐργάζεται ...
Τί συλᾷς ἐκ Δελφῶν, ὡς ἐξ οὐρανοῦ, τὴν Πρόνοιαν;
ἀλλ' ὅμως ἐκινεῖτο μὲν Παρνασσὸς καὶ κατὰ Περσῶν ἐκρα-
δαίνετο, κορυφαὶ δὲ ὀρῶν ἀντὶ βελῶν ἐτοξεύοντο, Πέρσαι
δὲ ἔπιπτον, τάφοις ταῖς πέτραις χρησάμενοι· Ἐπικούρου δὲ
ταῦτα λέγειν κατὰ τῆς θεοῦ τολμήσαντος, οὐκ ὄρη σείεται,
οὐχ Ὑμηττὸς συγκραδαίνεται, οὐ πρηστῆρες οὐδὲ σκηπτοὶ
αὐτῇ τοῦτον ἀκαδημίᾳ συναφανίζουσι; συνίημι τὸ στρατή-
γημα τῶν θεῶν· ὑμετέραις ψήφοις τοῦτον ἐτήρησαν, ἵνα
Ἀττικὸν δικαστήριον ἴσα Πυθίῳ βουλεύσηται ...
Εἰ μὲν οὖν γράψαι τοσοῦτον μόνον ἐτόλμησεν, ὅσον
καθαιρεῖν τὰ τῆς Προνοίας ἀγάλματα, ἔδει διδόναι δίκην ὡς
ἀσεβήσαντα· εἰ δὲ εἰς αὐτὴν ἐκείνην ἀσεβεῖ, ἧς οὐρανὸς καὶ
γῆ καὶ στοιχείων φύσεις ἀγάλματα, ὡς μέτριόν τι δρᾶσαι
διανοηθέντος φεισόμεθα; ...
302
ἐποίει διὰ τῶν αὐλημάτων Τιμόθεος ...

Πραΰνει Ζέφυρος ταῖς αὔραις τὰ κύματα· Ἀττικὸς δὲ ῥή-
τωρ καὶ λόγος Ἕλλην οὐ λύσει στάσιν, εἰ μόνον φθέγξαιτο; ...
Ὅ τε Ξενοφῶν ἐστρατεύετο· καὶ γὰρ καὶ δόρυ μετὰ
Σωκράτην Ξενοφῶν ἤνεγκε ...
Τὸ γὰρ εὐφυές, εὐάρμοστον ...
Ἁβρὸς ἦν Ἀλκιβιάδης, ὁπηνίκα παρ' Ἀθηναίοις εἶχε
τὴν δίαιταν· σεμνὸς ἦν ἐν Λακεδαίμονι· τὰ Περσῶν ἐς
τρυφὴν μόνος ἐξήλεγχεν· εἰ δέ ποτε ἔδει καὶ λόγους φρον-
τίσαι καὶ τὰ φιλοσοφίας γυμνάσασθαι, Λύκειον ἅπαντα καὶ
Ἀκαδημίαν ταῖς ἑαυτοῦ συνουσίαις εἰργάζετο ...
Οἱ κάμνοντες τὴν ἱστορίαν τὴν ἀμφὶ τούτους ...
Ἡμεῖς τοσοῦτο πόρρω σοφίας ἑστήξομεν ...
Εἰς τὴν τῶν Κυπρίων ἐπιδημίαν.
Τὴν Κύπρον οἱ ποιηταὶ θεῶν Ἀφροδίτῃ χαρίζονται,

ὥσπερ τὴν Δῆλον Ἀπόλλωνι. ἡ γὰρ Κύπρος πόλις μεγάλη ...
[[Σαπφὼ καὶ Ἀνακρέων ὁ Τήιος, ὥσπερ τι προοίμιον
τῶν μελῶν, τὴν Κύπριν ἀναβοῶντες οὐ παύονται ...]].
[[Εὖ ἔχειν οὐ γῆς καὶ θαλάττης ἀλλὰ καὶ οὐρανοῦ
φασι τὴν νῆσον ταύτην ...]].
Δῆμοι τὴν γλῶτταν ἀκριβῶς Ἕλληνες ...
διψῶντα τὸν στρατιώτην τῆς μάχης ...

Φίλον γὰρ οἶμαι ἑκάστῳ τὸ ἐπιχώριον, κἂν Αἰγύπτιος
ἥκῃ τις ἀνήρ, εὑρήσει τὸν παρ' ἡμῖν Νεῖλον διὰ τῶν λόγων
ὑπὲρ Αἰγύπτου κυμαίνοντα ...
Ὅσα γὰρ γραφεῖς, καὶ λόγοι δύνανται, μᾶλλον δὲ μι-
κροτέρα μίμησις πᾶσα πρὸς λόγους· οὕτω δεινοί τινες ἄρα
πρὸς θήραν τῆς ἀληθείας τυγχάνουσιν ...
Ἄβαριν τὸν σοφὸν γένος μὲν Ὑπερβόρειον λέγουσιν,
Ἕλληνα δὲ τὴν φωνὴν γεγενῆσθαι, καὶ Σκύθην μὲν ἄχρι
στολῆς τε καὶ σχήματος· εἰ δέ που γλῶτταν κινήσειε, τοῦτο
ἐκεῖνο ἐκ μέσης Ἀκαδημίας καὶ αὐτοῦ Λυκείου νομίζεσθαι ...
Ἐπειδὴ ἀνὴρ ἡμῖν ἐκ τῆς Ἰλλυρίδος σκηνοῖ, ποιητὴς
ἂν εἴποι τις χρύσεον πρόσωπον ...
Τὸν Ἐλευσίνιον ἔφηβον ἀρθῆναι λόγος πρὸς Δήμητρος,
303
ἵνα τὴν νομάδα τράπεζαν ἡμέροις ἀμείψῃ πυροῖς. ἀλλὰ

βέλος δῶρον ἀσπ[ίδ... 34 ... | αὐτῷ τῆς περὶ θεοῦ τιμῆς
ὑπάρχῃ, τὸ βέλος ἐγνώρισε [... 33 ... Ἀθή|ναζέ τε ἀφικέ-
σθαι, καὶ παρὰ τοὺς ἄλλους Ἕλληνας ὄν[... 33 ... Σκυ|θικοῖς
πεδίοις ἄνθρωπος συνίησιν Ἑλλάδα φωνὴν καὶ [... 35 ... |
ἐπιδημίαν ἐρῶν.
προπάτορα γενεαλογοῦσι τῶν πόλεων, σπάνει τῆς ἐπιμι-

ξίας τῆς κρείττονος τῶν τῆς φύσεως νόμων καταψευδόμενοι.
οὐ τοιοῦτον τό γε ὑμέτερον, ἀλλ' ὅσον ἐκ θεῶν ῥεῦσαν
γένος πρὸς τὴν ῥέουσαν φύσιν ὡμίλησεν, ὁμιλῆσαν δὲ
γένος ἡρώων ἐγέννησε, τοῦτο κραθὲν εἰς ὑμᾶς οὐρανοῦ
τινος ὡς ἀληθῶς μίμησιν τήνδε τὴν πόλιν εἰργάσατο. τοι-
γαροῦν παρ' ὑμῖν φιλοσοφία ἡ μὲν ὀθνεῖος, ἡ δὲ ἐγχώριος
πάσῃ τῇ φιληκοΐᾳ τῆς πόλεως ὥσπερ τις ἀγαθὴ μέλιττα
ἐξ ἀκηράτων λειμώνων κηρία πλάττουσα πᾶσαν ἐπιβό-
σκεται αὐτήν, νῦν μὲν ἐμβομβοῦσα θεάτροις καὶ τὴν Ἀκα-
δημίαν καὶ τὸν Ἀρίστωνος δι' ἑαυτῆς ὑμῖν συνάπτουσα·
νῦν δὲ ψυχὰς νέων ἀρετῆς πάσης γεμίζουσα, ὥσπερ που
καὶ Πυθαγόραν λόγος, ὅτε Λυκείῳ τὴν Ἰταλίαν ἀντεπε-
τείχιζε. ποιηταὶ μὲν οὖν τὴν Ἀργὼ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς σκά-
φος πηγνύμενοι, τὴν πρώτην ὁλκάδα ᾐόνας τε ὑμετέρας
ἀνοίξασαν, θεῖον αὐτῇ τὸν φόρτον οἶμαι χαρίζονται· ἔδει
γὰρ ἔργον Ἀθηνᾶς δήπου τυγχάνουσαν μόνην ὁλκάδων
ἡρώων κώπαις ἐρέττεσθαι. καὶ σοὶ δὲ θεῖον μὲν ὥσπερ ἐκείνῃ
τὸ πλήρωμα, οὐ μὴν ὥσπερ τριήρους μιᾶς, ἀλλ' ὅλης πόλεως,
ὥστε γενέσθαι φόρτον ἐξ ἀρχῆς εἰς τέλος θεοῖς κεκαθαρμένον.
τὸν κυβερνήτην τῆς πόλεως δὲ ποῦ χοροῦ τάξομεν;
Σὺ δὲ ἡβώσῃ τῇ δεξιᾷ τὴν μελίαν πάλλων τὴν ἔνθεον,

αὐτὸς πατὴρ καὶ διδάσκαλος τῶν Ἀττικῶν ὤφθης τῆς
φύσεως ...
Ἱέρωνι μὲν οὖν τῷ Σικελίας τυράννῳ ἡ Πινδάρου λύρα
μέλει προσᾴσασα ἔνῳδον ἀνθρώποις ἀεὶ ποιεῖ τὸν Ἱέρωνα·
σὲ δὲ ἡ πάσας μὲν Μούσας, πάσας δὲ σάλπιγγας γλῶσσα
νικῶσα, λόγοις ὑμνήσασα, οὔποτε ἀφήσει λήθην κατὰ τῶν
σῶν ἔργων τῷ χρόνῳ θρασύνεσθαι ...
304
Ἰδού σε καὶ Ἀττικοὶ λόγοι, καθάπερ τινὰ Ὀλυμπιονί-

κην χρυσῇ κοτίνῳ λαμπρύνουσιν, ὡς Γλαῦκον ἢ Τιμάσαρχον
ἢ καὶ αὐτὸν Καλλίνικον, ταῖς ἐκ Λυκείου καὶ Ἀκαδημίας
ἀναδοῦσι μίτραις καὶ στέμμασι ...
Αἰγύπτιοι μὲν οὖν, ἐπειδὰν γεννώμενον τὸν Ἆπιν αἴς-
θωνται, ἐκ τῶν περὶ τὸν μόσχον συμβόλων τὴν μέλλουσαν
εὐδαιμονίαν τεκμαίρονται ...
Ἔπρεπεν Ἡρακλεῖ πονοῦντι τοὺς ἄθλους συμπαρῶν
τοῖς ἔργοις Ἰόλεως, καὶ τῷ Πηλέως ὁ Πάτροκλος ...
εὐδαίμονος ἠτίμασεν, ἀλλὰ πάσαις δοὺς ἑαυτὸν οὕτως ἁπάσας

ἐκτήσατο, ὡς οὐδεὶς ἕτερος μίαν τινὰ κτήσασθαι περὶ πολλοῦ
ποιησάμενος. πρεσβεύει μὲν οὖν τὴν Πλάτωνος καὶ Ἀρι-
στοτέλους δόξαν καὶ ἐπὶ ταῖς τούτων φιλοσοφίαις ἐσπού-
δακεν· ἐπῄει δὲ καὶ τὰ τούτων συγγράμματα. οἶδεν ὅσα
περὶ τὴν Στοὰν ἐφιλοσόφησαν Ζήνωνές τε καὶ Κλεάνθαι,
ἔτι δὲ Χρύσιπποί τε καὶ ὅσοι τὴν ἄλογον πρᾶξιν λόγῳ
κοσμήσαντες, ἐξ ἑτέρας εἰς ἑτέραν τὴν ἑαυτῶν φιλοσοφίαν
μετεκόσμησαν. οἶδε δὲ καὶ τὰς κοινὰς Ἐπικούρου τε καὶ
Δημοκρίτου δόξας καὶ ὃν τρόπον ἐκεῖνοι περὶ τῆς φύσεως
ἐφαντάσθησαν· καὶ μὴν καὶ τὰς Ἀκαδημίας ἁπάσας ἐπί-
σταται, καὶ τὴν ἐκ Λυκείου μέχρι Λιβύης τε καὶ Κυρήνης
σοφίαν ἀποδημήσασαν. τοὺς δὲ Πύρρωνος τρόπους καὶ τὴν
ἐκεῖθεν ἔριν παρὰ τοῖς πᾶσιν ἀνθήσασαν οὐχ ὡς μέγα τι
σπούδασμα, οἷον δέ τι παρόψημα τῆς ἄλλης φιλοσοφίας
εἶναι νομίζων, μετέρχεται. ἀστρονομίας τε ἐπιστήμων καὶ
γεωγραφίας γενόμενος γινώσκει μὲν καὶ τὰ παρὰ τοῖς ἄλλοις
συγγράμματα, πείρᾳ δὲ ταῦτα καὶ ἀκριβῶς μαθεῖν βουλό-
μενος καὶ θεατὴν αὑτὸν ἐπιστῆσαι τῶν εἰρημένων ἐν τοῖς
βιβλίοις, περίπολος μικροῦ πάσης τῆς ὑφ' ἥλιον γίνεται,
μιμητὴς Πλάτωνος. καὶ γὰρ ἐκεῖνος μετὰ τὴν Σωκράτους
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Adversus oppugnatores vitae monasticae (li1-

3) Vol 47, pg 339, ln 15
λαμπρὸν καὶ περιφανῆ τὰ βασίλεια, καὶ πρὶν ἐπὶ λογι-

σμοὺς ἐλθεῖν ἐκ παραδειγμάτων σε ἀπαλλάξω τῆς ὑπ-
οψίας, παραδειγμάτων οὐ τῶν παρ' ἡμῖν, ἀλλὰ τῶν ὑμετέ-
ρων. Διονύσιον ἴσως ἀκούεις τὸν Σικελίας τύραννον,
ἀκούεις δὲ καὶ Πλάτωνα τὸν Ἀρίστωνος; Τίς οὖν, εἰπέ
305
μοι, λαμπρότερος γέγονε; τίς δὲ ᾄδεται καὶ ἐν τοῖς τῶν

πολλῶν κεῖται στόμασιν; οὐχ ὁ φιλόσοφος τοῦ τυράννου
μᾶλλον; Καίτοι ὁ μὲν τῆς τε Σικελίας ἁπάσης ἐκράτει,
καὶ ἐν τρυφῇ διῆγε, καὶ μετὰ πολλοῦ τοῦ πλούτου καὶ
τῶν δορυφόρων καὶ τῆς ἄλλης φαντασίας διετέλεσε ζῶν·
ὁ δὲ ἐν τῷ τῆς Ἀκαδημίας κήπῳ διέτριβεν ἄρδων τε καὶ
φυτεύων καὶ ἐλαίας ἐσθίων, καὶ εὐτελῆ παρατιθέμενος
τράπεζαν, καὶ πάσης ἐκείνης τῆς φαντασίας ἐκτὸς ὤν.
Καὶ οὐ τοῦτό πω θαυμαστὸν, ἀλλ' ὅτι καὶ δοῦλος γενόμε-
νος, καὶ κατὰ τὴν τοῦ τυράννου γνώμην ἀπεμποληθεὶς,
τοσοῦτον ἀπέσχεν ἀτιμότερος ἐκείνου φανῆναι διὰ ταῦτα,
ὡς καὶ αὐτῷ τῷ τυράννῳ ἐκ τούτου φανῆναι αἰδέσιμος.
Τοιοῦτόν ἐστιν ἀρετή· οὐ δι' ὧν ἐργάζεται μόνον, ἀλλὰ
καὶ δι' ὧν πάσχει κακῶς, οὐχ ἑαυτὴν, ἀλλὰ καὶ τοὺς
ποιοῦντας οὐκ ἀφιεῖσα κρύπτεσθαι καὶ λανθάνειν. Τί δὲ
ὁ τούτου διδάσκαλος Σωκράτης; πόσῳ Ἀρχελάου λαμ
Ιωάννης Χρυσόστομος. , In Acta apostolorum (homiliae 1-55)

Vol 60, pg 47, ln 24
τοὺς τὴν ἀπορίαν περιέτρεψαν; οὐχὶ καὶ θυμῷ, καὶ

δέει πάντων μάλιστα ἐκεῖνοι συνείχοντο; οὐχὶ ἐναγώ-
νιοι ἦσαν, καὶ ἐφοβοῦντο, καὶ ἔτρεμον; Ἄκουε γὰρ
αὐτῶν λεγόντων· Θέλετε ἐπαγαγεῖν ἐφ' ἡμᾶς τὸ
αἷμα τοῦ ἀνθρώπου τούτου.
Καὶ τὸ θαυμαστὸν, ὅτι γυμνῷ τῷ σώματι παρετάτ-
τοντο πρὸς ὡπλισμένους, πρὸς ἄρχοντας κατὰ αὐτῶν
ἔχοντας ἐξουσίαν, ἄπειροι, ἄγλωττοι, καὶ ἰδιωτικώ-
τερον διακείμενοι, πρὸς γόητας, πρὸς πλάνους, πρὸς
σοφιστῶν, πρὸς ῥητόρων, πρὸς φιλοσόφων πλῆ-
θος, τῶν κατασαπέντων ἐν Ἀκαδημίᾳ καὶ Περιπά-
τοις, ἐνίσταντό τε καὶ ἀπεμάχοντο. Καὶ ὁ περὶ
λίμνας ἠσχολημένος οὕτως αὐτῶν ἐκράτησεν, ὡς
οὐδὲ εἰ πρὸς ἰχθῦς ἀγλώττους ὁ ἀγὼν ἦν αὐτῷ· καθά-
περ γὰρ ὄντως ἁλιεὺς ἰχθύων ἀφωνοτέρων, οὕτω
τούτων περιεγένετο. Καὶ ὁ μὲν πολλὰ ληρήσας Πλά-
των, σεσίγηκεν· οὗτος δὲ φθέγγεται, οὐχὶ παρ'
οἰκείοις μόνοις, ἀλλὰ καὶ παρὰ Πάρθοις, παρὰ Μή-
δοις, παρὰ Ἐλαμίταις, καὶ ἐν Ἰνδίᾳ, καὶ πανταχοῦ
γῆς, καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης.
Ιωάννης Χρυσόστομος. , De Babyla contra Julianum et gentiles

306
Sect 49, ln 5
παιδικῆς ἔργα διανοίας τὰ παρ' ὑμῖν φιλοσόφων ἀπέδειξε θαύματα.

Ἀλλὰ καὶ ἐσωφρόνησεν ὁ Σινωπεὺς ἐκεῖνος καὶ ἐν ἐγκρατείᾳ δι-
ήγαγε καὶ τῶν κατὰ νόμον οὐκ ἀνεχόμενος γάμων. Ἀλλ' οὐ προς-
θήσεις ἀλλ' ἥδιον τῶν τῆς σωφροσύνης ἐγκωμίων ἀποστερήσεις
αὐτὸν ἢ τὸν τρόπον τῆς σωφροσύνης ἐρεῖς οὕτως αἰσχρὸς καὶ πολ-
λῆς γέμων αἰσχύνης.
Ἐπῆλθον δ' ἂν καὶ τὸν τῶν ἄλλων λῆρον καὶ τὴν ματαιο-
πονίαν καὶ τὴν αἰσχρότητα. Ποῦ γὰρ εἰπέ μοι χρήσιμον γονῆς
ἀπογεύεσθαι ἀνθρωπίνης ὅπερ ὁ Σταγειρίτης ἐποίει; Ποῖον δὲ
ὄφελος μίγνυσθαι μητράσι καὶ ἀδελφαῖς ὅπερ ὁ τῆς Στοᾶς προεστὼς
φιλόσοφος ἐνομοθέτει; Καὶ τὸν τῆς Ἀκαδημίας δὲ ἄρξαντα καὶ
τὸν ἐκείνου διδάσκαλον καὶ τοὺς ἔτι τούτων μᾶλλον θαυμαζομένους
τούτων αἰσχροτέρους ἀνέδειξα ἄν, καὶ τὴν παιδεραστίαν ἣν σεμνὸν
εἶναι τίθενται καὶ φιλοσοφίας μέρος ἐξεκάλυψα πάσης ἀπαμφιάσας
τῆς ἀλληγορίας εἰ μὴ μικρὸν ὁ λόγος ἡμῖν ἐξετείνετο μῆκος καὶ
πρὸς ἕτερον ἠπείγετο μέρος καὶ ἱκανῶς καὶ διὰ τοῦ ἑνὸς τοῦ γέ-
λωτα πάντων διήλεγξεν. Ὅταν γὰρ ὁ κρατῶν κατὰ τὸ δοκοῦν αὐς-
τηρότερον εἶναι τῆς φιλοσοφίας μέρος καὶ παρρησίας καὶ ἐγκρα-
τείας ἕνεκεν οὕτως αἰσχρὸς καὶ ἄτοπος καὶ περιττὸς ἀποφαίνηται –
καὶ γὰρ καὶ τὸ ἀνθρώπων ἀπογεύεσθαι ἔλεγεν ἀδιάφορον εἶναι – τίς
ἡμῖν πρὸς τοὺς ἄλλους λόγος ἔσται λοιπὸν τοῦ κατὰ τὴν κορυφὴν
Ιππόλυτος. Refutatio omnium haeresium (= Philosophumena)

Book 1, ch. pinax, sec. 6, line 2
τὰ τοῖς ἠθικοῖς καὶ τίνες οὗτοι· καὶ τίνα τὰ τοῖς διαλεκτικοῖς καὶ τίνες
οἱ διαλεκτικοί.
Φυσικοὶ μὲν οὖν Θαλῆς, Πυθαγόρας, Ἐμπεδοκλῆς, Ἡράκλειτος,
Ἀναξίμανδρος, Ἀναξιμένης, Ἀναξαγόρας, Ἀρχέλαος, Παρμενίδης,
Λεύκιππος, Δημόκριτος, Ξενοφάνης, Ἔκφαντος, Ἵππων.
Ἠθικοὶ Σωκράτης Ἀρχελάου μαθητὴς τοῦ φυσικοῦ, Πλάτων Σωκρά-
τους μαθητής· οὗτος τὰς τρεῖς φιλοσοφίας ἔμιξεν.
Διαλεκτικοὶ Ἀριστοτέλης Πλάτωνος μαθητής· οὗτος τὴν διαλεκτικὴν
συνεστήσατο. Στωϊκοὶ δὲ Χρύσιππος, Ζήνων.
Ἐπίκουρος δὲ σχεδὸν ἐναντίαν δόξαν πᾶσιν ἐπεχείρησεν.
Πύρρων ὁ Ἀκαδήμιος· οὗτος ἀκαταληψίαν τῶν πάντων λέγει.
Βραχμᾶνες οἱ ἐν Ἰνδοῖς, Δρυΐδαι οἱ ἐν Κελτοῖς, καὶ Ἡσίοδος.
Οὐδένα μῦθον τῶν παρ' Ἕλλησιν ὠνομασμένων παραιτητέον· πιστὰ
307
γὰρ καὶ πιθανὰ τὰ ἀσύστατα αὐτῶν δόγματα ἡγητέον διὰ τὴν ὑπερ-
βάλλουσαν τῶν αἱρετικῶν μανίαν, οἳ διὰ τὸ σιωπᾶν ἀποκρύπτειν τε τὰ
ἄρρητα ἑαυτῶν μυστήρια ἐνομίσθησαν πολλοῖς θεὸν σέβειν. ὧν καὶ
πάλαι μετρίως τὰ δόγματα ἐξεθέμεθα, οὐ κατὰ λεπτὸν ἐπιδείξαντες, ἀλλὰ
ἁδρομερῶς ἐλέγξαντες – μὴ [ἂν] ἄξιον ἡγησάμενοι τὰ ἄρρητα αὐτῶν εἰς

φῶς ἄγειν – , ὅπως, δι' αἰνιγμάτων ἡμῶν ἐκθεμένων τὰ δόξαντα αὐτοῖς,
αἰσχυνθέντες μήποτε καὶ τὰ ἄρρητα ἐξειπόντες ἀθέους αὐτοὺς

ζειν ἐν τῇ ἀκροτάτῃ εὐφροσύνῃ, καὶ οὔτε αὐτὸν πράγματα ἔχειν οὔτε

ἄλλῳ παρέχειν. ᾧ ἀκόλουθον καὶ τὸν περὶ τῶν σοφῶν ἀνδρῶν πεποίηται
λόγον, λέγων τὸ τέλος τῆς σοφίας εἶναι ἡδονήν. ἄλλοι δὲ ἄλλως τὸ

ὄνομα τῆς ἡδονῆς ἐξέλαβον· οἱ μὲν γὰρ τὴν κατὰ τὰς θνητὰς ἐπιθυ-
μίας, οἱ δὲ τὴν ἐπὶ τῇ ἀρετῇ ἡδονήν.
Τὰς δὲ ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων λύεσθαι ἅμα τοῖς σώμασιν, ὥσπερ καὶ
συγγεννᾶσθαι αὐτοῖς τίθεται· αἷμα γὰρ αὐτὰς εἶναι, οὗ ἐξελθόντος ἢ
τραπέντος ἀπόλλυσθαι ὅλον τὸν ἄνθρωπον. ᾧ ἀκολουθεῖ μήτε κρίσεις
εἶναι ἐν Ἅιδου μήτε δικαστήρια, ὡς ὅ τι ἂν δράσῃ τις ἐν τῷ βίῳ τούτῳ
καὶ διαλάθῃ, ἀνεύθυνον εἶναι παντελῶς. οὕτως οὖν καὶ ὁ Ἐπίκουρος. λλη
δὲ αἵρεσις φιλοσόφων ἐκλήθη Ἀκαδημαϊκὴ διὰ τὸ ἐν τῇ Ἀκαδημίᾳ τὰς
διατριβὰς αὐτοὺς ποιεῖσθαι. ὧν ἄρξας ὁ Πύρρων, ἀφ' οὗ Πυρρώ-
νειοι ἐκλήθησαν φιλόσοφοι, τὴν ἀκαταληψίαν ἁπάντων πρῶτος εἰσήγα-
γεν, ὡς ἐπιχειρεῖν μὲν εἰς ἑκάτερα, μὴ μέντοι ἀποφαίνεσθαι μηδέν. οὐδὲν
γὰρ εἶναι οὔτε τῶν νοητῶν οὔτε τῶν αἰσθητῶν ἀληθές, ἀλλὰ δοκεῖν τοῖς
ἀνθρώποις οὕτως ἔχειν· ῥευστὴν γὰρ εἶναι τὴν οὐσίαν πᾶσαν καὶ μετα-
βλητὴν καὶ μηδέποτε ἐν τῷ αὐτῷ μένειν.
Οἱ μὲν οὖν τῶν Ἀκαδημαϊκῶν λέγουσι μὴ δεῖν τὴν ἀρχὴν περὶ
μηδενὸς ἀποφαίνεσθαι, ἀλλ' ἁπλῶς ἐπιχειρήσαντας ἐᾶν· οἱ δὲ τὸ οὐ
μᾶλλον προσέθεσαν, λέγοντες οὐ μᾶλλον τὸ πῦρ πῦρ εἶναι ἢ ἄλλο τι·
οὐ μέντοι ἀπεφήναντο αὐτὸ τὸ τί ἐστιν, ἀλλὰ τὸ τοιόνδε.

ἄλλῳ παρέχειν. ᾧ ἀκόλουθον καὶ τὸν περὶ τῶν σοφῶν ἀνδρῶν πεποίηται
λόγον, λέγων τὸ τέλος τῆς σοφίας εἶναι ἡδονήν. ἄλλοι δὲ ἄλλως τὸ

308
ὄνομα τῆς ἡδονῆς ἐξέλαβον· οἱ μὲν γὰρ τὴν κατὰ τὰς θνητὰς ἐπιθυ-
μίας, οἱ δὲ τὴν ἐπὶ τῇ ἀρετῇ ἡδονήν.
Τὰς δὲ ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων λύεσθαι ἅμα τοῖς σώμασιν, ὥσπερ καὶ
συγγεννᾶσθαι αὐτοῖς τίθεται· αἷμα γὰρ αὐτὰς εἶναι, οὗ ἐξελθόντος ἢ
καὶ διαλάθῃ, ἀνεύθυνον εἶναι παντελῶς. οὕτως οὖν καὶ ὁ Ἐπίκουρος.
Ἄλλη δὲ αἵρεσις φιλοσόφων ἐκλήθη Ἀκαδημαϊκὴ διὰ τὸ ἐν τῇ Ἀκαδη-
μίᾳ τὰς διατριβὰς αὐτοὺς ποιεῖσθαι. ὧν ἄρξας ὁ Πύρρων, ἀφ' οὗ Πυρρώ-


καὶ διαλάθῃ, ἀνεύθυνον εἶναι παντελῶς. οὕτως οὖν καὶ ὁ Ἐπίκουρος.
Ἄλλη δὲ αἵρεσις φιλοσόφων ἐκλήθη Ἀκαδημαϊκὴ διὰ τὸ ἐν τῇ Ἀκαδη-
μίᾳ τὰς διατριβὰς αὐτοὺς ποιεῖσθαι. ὧν ἄρξας ὁ Πύρρων, ἀφ' οὗ Πυρρώ-
Ἔστι δὲ καὶ παρὰ Ἰνδοῖς αἵρεσις φιλοσοφουμένων ἐν τοῖς Βραχμά-
ναις. οἳ βίον μὲν αὐτάρκη προβάλλονται, ἐμψύχων δὲ καὶ τῶν διὰ πυρὸς
βρωμάτων πάντων ἀπέχονται, ἀκροδρύοις ἀρκούμενοι – μηδὲ αὐτὰ
ταῦτα τρυγῶντες, ἀλλὰ τὰ πίπτοντα εἰς τὴν γῆν βαστάζοντες ζῶσιν – ,
ὕδωρ τε ποταμοῦ Ταγαβενὰ πίνοντες. διαβιοῦσι δὲ γυμνοί, τὸ σῶμα
309
ἔνδυμα τῇ ψυχῇ ὑπὸ τοῦ θεοῦ γεγονέναι λέγοντες.

Οὗτοι τὸν θεὸν φῶς εἶναι λέγουσιν, οὐχ ὁποῖόν τις ὁρᾷ οὐδ' οἷον
Λιβάνιος Orationes 1-64 Oration 18, sec. 306, line 3
βέλτιστοι δὲ ἄρα ἦσαν οἱ καὶ τὸν πρῶτον ἄγγελον

τῆς τελευτῆς μικροῦ καταλεύσαντες, ὡς θεοῦ κατα-
ψευδόμενον.
παραμυθοῦνται δέ με καὶ Πέρσαι
γραφαῖς αὐτοῦ δηλοῦντες τὴν προσβολήν. λέγονται
γὰρ αὐτὸν εἰκάσαντες κεραυνοῦ πυρὶ γράψαντες κε-
ραυνὸν προσπαραγράψαι τοὔνομα δεικνύντες, ὡς μείζω
φύσεως ἀνθρωπίνης ἀφῆκεν εἰς αὐτοὺς κακά.
τοῦ-
τον ἐδέξατο μὲν τὸ πρὸ Ταρσῶν τῆς Κιλικίας χωρίον,
εἶχε δ' ἂν δικαιότερον τὸ τῆς Ἀκαδημίας πλησίον τοῦ
Πλάτωνος, ὥστ' αὐτῷ παρὰ τῶν ἀεὶ νέων τε καὶ δι-
δασκάλων ἃ καὶ τῷ Πλάτωνι τελεῖσθαι. τούτῳ δεῖ
ποιεῖν σκόλια, τούτῳ παιᾶνας, τούτῳ πᾶν εἶδος ἐγκω-
μίων, τοῦτον σύμμαχον ἐπὶ βαρβάρους ἀρχομένους πολέ-
μων καλεῖν, ὃς ἔχων τὸ μέλλον ἅπαν ἐκ μαντικῆς ἑλεῖν
τὸ μὲν εἰ κακώσει Πέρσας, ᾠήθη δεῖν προμαθεῖν, τὸ δ'
εἰ σῶς ἐπάνεισιν, οὐκ ἠξίωσεν ἔργῳ δείξας, ὅτι δόξης
ἦν, οὐ ζωῆς ἐπιθυμητής.
βασιλεύεσθαι μὲν οὖν
ὑπὸ τοιαύτης ἀρετῆς πάντων εὐδαιμονέστατον, ἐστε
Λιβάνιος Declamationes 1-51 Declamation 1, (subdivision) 1, sec. 19,

line 4
χρήματα τῆς δαπάνης ἀφεῖλε καὶ μᾶλλον πρὸς τὸ μὴ

δεῖσθαι τοσοῦτον ἐπαίδευσεν ἑαυτὸν ἢ ὅθεν ἂν ἔχοι
δαπανᾶν ἐσκέψατο, τρίβωνι μὲν ἑνὶ δι' ἔτους χρώμενος,
ὕδωρ δὲ πίνων ἥδιον ἢ Θάσιον οἶνον ἕτεροι τό τε
πεινῶν ἐσθίειν ἀντὶ Περσικῆς ποιούμενος τραπέζης.
τῆς δὲ οὕτως ἐχούσης τροφῆς ἔμελε δήπου τοῖς ἐπιτη-
δείοις Σωκράτους οὐδὲν ἐνοχλοῦντος.
τοιοῦτος ὢν
καὶ διάγων, ὡς ἔφην, ὥσπερ τις κοινὸς πατὴρ καὶ τῆς
310
πόλεως ὅλης κηδεμὼν περιενόστει τὰς παλαίστρας, τὰ

γυμνάσια, τὸ Λύκειον , τὴν Ἀκαδημίαν, τὴν ἀγοράν,
ὅπου μέλλοι πλείστοις ἐντεύξεσθαι, λειτουργῶν ὑμῖν,
ὦ ἄνδρες, λειτουργίαν οὐδὲν ἐοικυῖαν ταῖς ἐν τοῖς
Παναθηναίοις ἢ τοῖς Διονυσίοις, ὧν ἡ χάρις παρέρχε-
ται, ἀλλ' ἐγρηγορὼς καὶ φροντίζων, ὅπως κακίαν μὲν
εἰς δύναμιν ἐξελάσειεν, ἀρετὴν δὲ πείσειεν ἀγαθόν τι
νομίζειν.
καὶ οὐδὲν ἐπαύσατο τῶν στρατηγεῖν καὶ
ἄρχειν ὑμῶν βουλομένων καὶ τὰ κοινὰ διοικεῖν ἐνίους
ἐλέγχων, ὅτι πρὶν ὅπως ἐπιμελήσονται τῶν ὑμε-
τέρων καὶ πῶς ἂν εὐδαίμων γένοιτο πόλις μαθεῖν,
Λιβάνιος Declamationes 1-51 Declamation 2, (subdivision) 1, sec. 6, line

9
παρεῖχε περὶ τῶν αὐτῶν κρίσιν, ὥσπέρ ποτε καὶ περὶ

Μιτυλήνης μετέγνωτε.
ἐπειδὴ δ' οὖν ἐκράτησαν οἱ
διὰ τοὺς ἔτι τῶν λόγων ἐλέγχους φθονήσαντες Σω-
κράτει, τοῦ μὲν ἠκούσατε κἀν τῷ δικαστηρίῳ φιλοσο-
φοῦντος, οὔτε γὰρ ἔκλαυσεν οὔθ' ἱκέτευσεν οὐδὲ αἰ-
σχρὰν οὐδὲ ἀναξίαν φιλοσοφίας σωτηρίαν εὕρατο, ἀλλὰ
πείθεται τῷ πρὸς ταύτην ἄγοντι τὴν τελευτὴν θεῷ καὶ
τοῖς ἕνδεκα εὐδαιμόνως ἠκολούθησε καὶ παρῆλθε φαι-
δρὸς εἰς τὸ δεσμωτήριον ὡς εἰς Λύκειον , ὡς εἰς Ἀκα-
δημίαν, ὡς ἐπὶ τὸν Ἰλισσόν, ὡς ἐπὶ τὰς ἄλλας
αὑτοῦ διατριβάς, ἔμελλε δὲ κἀκεῖ φθέγξεσθαι καὶ λα-
λήσειν. πῶς δὲ οὐκ ἄν τις ἄνθρωπος ὢν καὶ ζῶν ἔτι;
ὁ δὲ καὶ προθύμως τοῖς ἑταίροις συμφιλοσοφεῖ, Σω-
κράτης γάρ ἐστι καὶ δεδεμένος οὐδὲ κατέπληξεν αὐτὸν
ἡ τοῦ σώματος συμφορά, καὶ τοιούτους διεξέρχεται
λόγους οὕτω θείους καὶ καλούς, ὥστε εἰ πάντες ὑμεῖς
αὐτῶν ἠκούσατε, πάντως ἂν αὐτὸν ἐλύσατε.

line 3
ἔασον οὖν καὶ μὴ παρὰ τοῦτο ποιήσῃς. πῶς γὰρ

311
οὐ δεινὸν Γοργίαν μὲν καὶ Πρωταγόραν λέγειν καὶ

Πῶλον καὶ Πρόδικον τὸν ἀλαζόνα καὶ Ἱππίαν, τοὺς
σοφιστὰς καὶ καπήλους τῶν λόγων, καὶ τούτων
ἀκούειν καὶ ἰδίᾳ καὶ κοινῇ τοὺς Ἕλληνας μισθοδοτοῦν-
τας αὐτοῖς, ἀνθρώποις Ἠλείοις καὶ Κείοις καὶ Ἀβδη-
ρίταις καὶ Λεοντίνοις, τὸν δὲ Ἀθηναῖον Σωκράτην
μηδὲ πρὸ τοῦ θανάτου λαλεῖν;
Ἐμφορηθήσεσθε, ὦ βάσκανοι, τῆς τοῦ Σωκρά-
τους σιωπῆς. ἄφωνον μὲν ἔσται τὸ Λύκειον , ἄφωνος
δὲ ἡ Ἀκαδημία, ἄλογοι δὲ αἱ παλαῖστραι. ἁπάσας δὲ
τὰς διατριβὰς τῶν καλῶν ἀμουσία καθέξει καὶ σιωπή.
οὐκ ἐν τοῖς γυμνασίοις ἐρεῖ Σωκράτης, οὐκ ἐν ταῖς
στοαῖς, οὐκ ἐν τῇ βασιλείῳ διαλέξεταί τισιν, οὐκ ἐπὶ
τῆς ποικίλης, οὐκ ἐν ταῖς τραπέζαις, οὐκ ἐν
τοῖς δικαστηρίοις, οὐκ ἐν Ἀγάθωνος, οὐκ ἐν Καλλίου,
οὐκ ἐν Δάμωνος, οὐκ ἐν ἄστει Σωκράτης, οὐκ ἐν
Πειραιεῖ, οὐχ ὑπὲρ Ἰλισσὸν ὑπὸ τῇ πλατάνῳ τῇ καλῇ,
ἀλλ' ἐκεῖ μὲν οἱ τέττιγες ᾄσονται, οὐκ ἐν Ποτιδαίᾳ
Σωκράτης, οὐκ ἐπὶ Δηλίῳ, οὐ περὶ δικαιοσύνης
πρὸς Θρασύμαχον, οὐ περὶ σωφροσύνης πρὸς Χαρμίδην,

line 6
τὴν Διὸς σειράν φησιν ὁ λόγος, μετεώρους ἔχει καὶ

βίον οὐκ ἀνθρώπινον ζῆν ἀναγκάζει τοὺς ὑπὸ τῇ
τυραννίδι ταύτῃ κατεχομένους. τίς γὰρ Ἱππίας ἢ Πει-
σίστρατος, τίς Ἵππαρχος χαλεπὸς οὕτω τοῖς ὑπηκόοις
ὡς Ἀλκιβιάδης τοῖς ἐρασταῖς ἡμῖν;
ἕωθεν ἐπὶ τὰς
θύρας ἀπαντᾶν δεῖ τὰς προόδους καιροφυλακήσοντας
καὶ δορυφορήσοντας τὸ μειράκιον καὶ προσκυνήσοντας,
ἂν ὀφθῇ μόνον, ἐκεῖθεν ἕπεσθαι τοῖς νεύμασι καὶ
ταῖς ὁρμαῖς ἀκολουθοῦντας εἰς Λύκειον , εἰς Ἀκαδη-
μίαν, ἐπὶ τὰς παλαίστρας, πάλιν εἰς ἐκκλησίαν, εἰς
βουλευτήριον, ἐπὶ τὸ θέατρον, πανταχοῦ παραγίνεσθαι,
ἀγωνιζόμενον ἐπαινεῖν, δημηγοροῦντα θαυμάζειν, ἤδη
δὲ καὶ τοὺς προγόνους καὶ τὰ σεμνὰ θρυλεῖν διηγή-
ματα ἃ κέρδος ἦν σιωπᾶν, τοὺς Ἀλκμαιωνίδας, τὴν
τῶν τυράννων κατάλυσιν, τὸν μυστικὸν ὁπλίτην τὸν
Καλλίαν, τὰς δᾳδουχίας αὐτοῦ, τὸν μετὰ τῶν λαμπά-
δων εἰς Μαραθῶνα δρόμον, τὴν ἐν Σαλαμῖνι Κλεινίου
312
ναυμαχίαν ἐπαινεῖν, τὴν Ξανθίππου περὶ Μυκάλην

στρατηγίαν θαυμάζειν, τὴν Ἀγαρίστην ἐκπλήττεσθαι,
τὴν Δεινομάχην μακαρίζειν οἷον ἄγαλμα εἰς φῶς
Ησύχιος. Frag. . Frag. .7, line 660
κύκλους αὐτῶν. Εἶναι δὲ, ὥσπερ γενέσεις κόσμου, οὕτω

καὶ αὐξήσεις καὶ φθίσεις [καὶ φθορὰς] κατά τινα ἀνάγ-
κην, ἣν ὁποία ἐστὶν [οὐ] διασαφεῖ.
Μ
Μενέδημος ὁ Ἐρετριεὺς ἀρχιτέκτονος υἱὸς
ἦν, [adde e Diog. οἱ δὲ καὶ σκηνογράφον αὐτὸν εἶναί
φασιν, καὶ μαθεῖν ἑκάτερα τὸν Μενέδημον]· ὅθεν γρά-
ψαντος αὐτοῦ ψήφισμά τι καθήψατό τις Ἀλεξίνειος,
εἰπὼν, ὡς οὔτε σκηνὴν οὔτε ψηφίσματα προσήκει τῷ
σοφῷ γράφειν. Πεμφθεὶς δὲ φρουρὸς ὑπὸ τῶν Ἐρετριέων
εἰς Μέγαρα, ἀνῆλθεν εἰς Ἀκαδημίαν πρὸς Πλάτωνα,
καὶ θηραθεὶς κατέλιπε τὴν στρατείαν. Ἦν δὲ σεμνὸς
ἱκανῶς, ὅθεν αὐτὸν Κράτης παρῳδῶν φησὶ
Φλιάσιόν τ' Ἀσκληπιάδην, καὶ ταῦρον Ἐρέτρην.
Ησύχιος. Frag. . Frag. .7, line 809
μηδὲ ὁμιλίαν σώματος καθάπαξ ἀνέχεσθαι. Φασὶ δὲ,

ὡς ἔκ τινος θείας ὄψεως ἡ μήτηρ αὐτοῦ ἔγκυος γέγονεν,
ἐπιφανέντος αὐτῇ τοῦ Ἀπόλλωνος. Καὶ ἡνίκα ἔτεκε τὸν
Πλάτωνα, τότε αὐτῇ ὁ ἀνὴρ συνεγένετο. Πλατὺς δὲ ὢν
τὰ στέρνα ἢ τὸ μέτωπον Πλάτων προσηγορεύθη. Οἱ δὲ
ὡς πλατὺν ἐν λόγοις οὕτω φασὶ κληθῆναι. Τίμων δὲ
κωμῳδῶν αὐτὸν ἐν Σίλλοις φησί·
Τῶν πάντων ἡγεῖτο πλατύστατος, ἀλλ' ἀγορητὴς
ἡδυεπὴς τέττιξιν ἰσογράφος, οἵ θ' Ἑκαδήμου
δένδρει ἐφεζόμενοι ὄπα λειριόεσσαν ἱᾶσιν.
Πρότερον γὰρ ἡ Ἀκαδημία τὸ χωρίον Ἑκαδημία ἐκαλεῖτο. Οὗτος μίξιν
ἐποιήσατο τῶν τε Ἡρακλειτείων
λόγων, Πυθαγορικῶν καὶ Σωκρατικῶν. Τὰ μὲν γὰρ
αἰσθητὰ καθ' Ἡράκλειτον, τὰ δὲ νοητὰ κατὰ Πυθαγό-
ραν, τὰ δὲ πολιτικὰ κατὰ Σωκράτην ἐφιλοσόφει. Ὠφέ-
ληται δὲ πολλὰ παρ' Ἐπιχάρμου. Φησὶ γὰρ ὁ Ἐπί-
χαρμος (l. ὁ Ἄλκιμος)· «Λέγουσιν οἱ σοφοὶ τὴν ψυ-
χὴν τὰ μὲν διὰ τοῦ σώματος αἰσθάνεσθαι, οἷον
313
ἀκούουσαν, βλέπουσαν, τὰ δ' αὐτὴν καθ' αὑτὴν ἐνθυ-

μεῖσθαι μηδὲν τῷ σώματι χρωμένην· διὸ καὶ τῶν
ὄντων τὰ μὲν αἰσθητὰ εἶναι, τὰ δὲ νοητά.
Μένανδρος Περὶ ἐπιδεικτικῶν Spengel p.396, line 30
καὶ μόσχοι συναφθέντες ἀλλήλοις συνηθείᾳ καὶ ὄρνιθες

δυσχερῶς ἀλλήλων χωρίζονται. προϊὼν δὲ τῷ λόγῳ
ὑπομνησθήσῃ, ἂν οὕτω τύχῃ, καὶ ἀσκήσεως κοινῆς καὶ
παλαίστρας καὶ γυμνασίων τῶν αὐτῶν. μετὰ τὸν πρὸς
τοὺς ἀκροατὰς λόγον, οὓς ὥσπερ δικαστὰς ὑπεθέμεθα,
τρίτον ἐπὶ τούτοις εἰσάξεις πρὸς ἐποχὴν δῆθεν καὶ
τὰ τῆς πόλεως ἐγκώμια· οὐδ' οὕτως ὁ τῶν Ἀθηναίων
αἱρεῖ σε πόθος, οὐδὲ μυστηρίων καὶ τελετῶν, οὐδὲ
μουσεῖα καὶ θέατρα λόγων, οὐδὲ παιδευτῶν φιλοτι-
μίαι περὶ τοὺς λόγους; ... Ἄρειος δὲ πάγος καὶ Λύκειον
καὶ Ἀκαδημία καὶ ἀκροπόλεως κάλλος, ἃ διείργασται
φιλοπόνως ἅμα καὶ χαριέντως ... ἀνέραστος ἄρα ὡς ἔοι-
κεν ἦσθα·
πῇ δὴ συνθεσίαι τε καὶ ὅρκια βήσεται ἡμῖν;
οἷος γὰρ ἦν ἄρα μεγαλοφρονῶν ἐπὶ φίλοις ἐγώ, οἷον δὲ
τεῖχος ἐδόκουν περιβεβλῆσθαι τὸν φίλον· νῦν δὲ γεγύμ-
νωμαι καὶ περιῄρημαι καθάπερ Αἴας τῆς ἀσπίδος, οἰκήσω
τόπους ἐρήμους [καὶ ἐρημίας] μισάνθρωπος ἐπικληθείς,
ὥσπερ τὸν Τίμωνά φασι· τί γάρ μοι συντίθεσθαι
φιλίαν, ἵνα πάλιν καὶ παραβαίνοντος ἀνιαθῶ; μακαρί-
ζω τῶν θηρίων ἐκεῖνα ὅσα τὸν μονήρη βίον ἔοικεν
Vitae Aristotelis, Vita Marciana (post epitomen Ptolemaeeae vitae) (cod.

Marc. Gr. 257) Sec. 24, line 4
Ἀκμάσαντι δὲ Ἀλεξάνδρῳ καὶ ἐπιστρατεύσαντι κατὰ Περσῶν

συνεξῆλθεν οὐδὲ τότε τοῦ φιλοσοφεῖν ἀποσχόμενος. τὴν γὰρ ἱστορίαν
τῶν ςν πολιτειῶν τότε συνέλεξε. καὶ μέλλοντι συμβάλλειν τῷ Περ-
σικῷ πολέμῳ οὐκ ἔφη τὰ ἱερεῖα τὰ αἴσια γενέσθαι. ὁ δέ γε μὴ πεισθεὶς
συνέβαλε καὶ ἐτελεύτησεν. καὶ οὐχ ἧττον δὲ τῶν φθασάντων βασιλέων,
Ἀμύντου Φιλίππου Ὀλυμπιάδος Ἀλεξάνδρου, Ἀντίπατρος ὁ διαδεξά-
μενος τὴν Ἀλεξάνδρου βασιλείαν διὰ τιμῆς εἶχε τὸν Ἀριστοτέλη.
Τοῦ δὲ Σπευσίππου τελευτήσαντος οἱ ἀπὸ τῆς σχολῆς μετα-
314
πέμπονται τὸν Ἀριστοτέλη· καὶ διαδέχονται αὐτὴν αὐτός τε καὶ Ξενο-

κράτης σωφρονέστατα. καὶ Ἀριστοτέλης μὲν ἐν Λυκείῳ, Ξενοκράτης δὲ
ἐν Ἀκαδημίᾳ, ἔνθα καὶ Πλάτων, ἐπαίδευσεν.
οὐ γὰρ ὡς Ἀριστόξενος καὶ Ἀριστείδης ἱστόρησαν, Πλάτωνος
ζῶντος καὶ ἐν Ἀκαδημίᾳ παιδεύοντος ἀντῳκοδόμησεν ὁ Ἀριστοτέλης τὸ
Λύκειον . εἴπερ γάρ τις ἄλλος φαίνεται ὁ Ἀριστοτέλης καταπλαγεὶς
Πλάτωνα·
ἐπιγράφει γὰρ εἰς αὐτόν·
βωμὸν Ἀριστοτέλης ἱδρύσατο τόνδε Πλάτωνι·
καὶ ἀλλαχοῦ περὶ αὐτοῦ φησιν·
ἀνδρὸς ὃν οὐδ' αἰνεῖν τοῖσι κακοῖσι θέμις.
καὶ φαίνεται ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς θαυμάζων Πλάτωνα καὶ συνιστὰς
τοῖς βασιλεῦσι τοὺς Πλάτωνι κατὰ γένος κοινωνοῦντας.
Vitae Aristotelis, Vita vulgata (post epitomen Ptolemaeeae vitae)

Sec. 18, line 4
ὅτι δὲ καὶ κοινῇ πολλοῖς εὖ ἐποίησε, δηλοῖ καὶ τὸ τὴν

τῶν Σταγείρων πόλιν κατασκαφθεῖσαν πείθειν τὸν Ἀλέξανδρον αὖθις
κτίζειν, ὅθεν καὶ οἱ Σταγειρῖται ἑορτὴν ἐπιτελοῦσι τῷ Ἀριστοτέλει,
Ἀριστοτέλεια αὐτὴν προσαγορεύοντες. καὶ τὸν μῆνα δ' ἐν ᾧ ἡ ἑορτὴ
ἐπιτελεῖται Σταγειρίτην προσαγορεύουσι. καὶ τὴν Ἐρεσσὸν δὲ τὴν τοῦ
Θεοφράστου πόλιν μέλλουσαν ἀδικηθῆναι ὑπὸ τοῦ βασιλέως
Ἀλεξάνδρου
ἐλύτρωσε τῆς ἀδικίας.
Μετὰ δὲ ταῦτα τελευτήσαντος τοῦ Σπευσίππου μεταστέλλονται
οἱ Ἀθηναῖοι τὸν Ἀριστοτέλην, καὶ ἀμφότεροι οὗτοι ὅ τε Ἀριστοτέλης
καὶ ὁ Ξενοκράτης διεδέξαντο τὴν τοῦ Πλάτωνος σχολήν. καὶ ὁ μὲν
Ξενοκράτης ἐπαίδευσεν ἐν Ἀκαδημίᾳ, ὁ δ' Ἀριστοτέλης ἐν Λυκείῳ.
μετέπειτα ἀνταρσίας γενομένης ἐν τοῖς Ἀθηναίοις, ἦλθεν ὁ Ἀρι-
στοτέλης ἐν Χαλκίδι, εἰρηκὼς τοῖς Ἀθηναίοις ὅτι “Οὐκ ἂν ἐάσω ὑμᾶς
δὶς εἰς φιλοσοφίαν ἁμαρτεῖν”. καὶ γὰρ ἤδη ἦσαν τὸν Σωκράτη φονεύ-
σαντες οἱ Ἀθηναῖοι.
Μιχαήλ Ψελλός Oratoria minora Oration 8, line 25
τῶν ἐν ταῖς πολιτείαις πραγμάτων, ἀλλὰ μετὰ λόγους πρὸς ταῦτα ἰτέον·
σῶμα γάρ εἰσιν ἄντικρυς καὶ δέονται τῆς ὡς ἐν εἴδει ψυχῆς, ἵνα τὸν
σκεδασμὸν ἀποβάλοιντο.
Ταῦτ' ἄρα Πυθαγόρας μὲν καὶ Σωκράτης ἀφωσιοῦντο ταῖς πολιτείαις τὴν
315
γνώμην καὶ ὁ μὲν τοὺς Ἰταλικούς, ὁ δὲ τοὺς Ἀττικοὺς νόμους ἐσέβοντο.

Πλάτων δὲ καὶ Ἀριστοτέλης, ὁ μὲν δὴ καὶ πολιτείαν τὴν ἀρίστην τῷ
λόγῳ
συγκατεσκεύακε καὶ τὰς Ἀθήνας πρὸς ὀλίγον ἀφεὶς εἰς Σικελίαν ἔπλευσε
διορθωσόμενος Διονύσιον καὶ μὴ τυχὼν αὖθις ἀπέπλευσεν, οὐ
μνησικακή-
σας κατὰ τοῦ παιδὸς τῷ πατρί· ἔνθα δὴ καὶ Δίωνι προσέμιξεν, ἀνδρὶ
γενναίῳ καὶ φιλοσοφίας ἐραστῇ, καὶ φίλους ἄλλους συχνοὺς ἐποιήσατο
καὶ
τοὺς τοῦ τυράννου θησαυροὺς οὐκ ὀλίγοις τῶν Ἀκαδημαϊκῶν καὶ
Στωικῶν
φιλοσόφων ἐξήντλησε· τὴν δὲ τυραννίδα μεθαρμόσαι μὴ δυνηθεὶς εἰς
ἐπιστασίαν ἔννομον αὖθις ἐπανῆλθεν εἰς Ἀττικήν, ὅλον ἑαυτὸν τοῖς
λόγοις
ἐμπαρασχών. Ἀριστοτέλης δέ, διὰ τὸν τοῦ Φιλίππου Ἀλέξανδρον τῶν
Ἀθηνῶν τὴν Μακεδονίαν ἀνταλλαξάμενος, νόμους τε τῷ βασιλεῖ
ὑπέθετο,
καθ' οὓς ἐκεῖνον ἐδέησε ζῆν, φιλοσοφίᾳ τε τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος
διαφόρους ὀχετοὺς ἐμερίσθησαν, οὔτε τὴν πρώτην αἰδεσθέντες καὶ

κοινὴν τράπεζαν οὔτ' ἄλλο τι διευλαβηθέντες τῆς κοινῆς φύσεως. ἀλλ'
ὑμεῖς (ὥσπερ οἱ τοῦ Νεμέτορος υἱεῖς τὸ γένος μεμαθηκότες, ὅτι βασι-
λικῆς τυγχάνουσιν ὄντες σπορᾶς, ἐφρόνησάν τι λαμπρότερόν τε καὶ ἀρχι-
κώτερον, καὶ ἅτερος τούτων τὴν παλαιὰν Ῥώμην ᾤκισε καὶ τὴν προς-
ωνυμίαν ἀφῆκε τῇ πόλει) διαγνόντες ὅτι καὶ τὴν καταβολὴν θείου ἐσχή-
κατε σπέρματος ἐς ὁμοίαν τὴν γένεσιν διὰ τῶν αὐτῶν ἠθῶν πρὸς τὴν
αὐτὴν
αἰτίαν μοι ἀναδράμοιτε· οὐδὲν γὰρ οὕτω κοινωνίαν ψυχῶν ἀπεργάζε-
ται ὡς ἡ τῶν αὐτῶν ἐπιτηδευμάτων ἐκ συνθήματος μεταχείρισις.
ὥσπερ γὰρ πάλαι διαιρεθεισῶν τῶν κατὰ φιλοσοφίαν αἱρέσεων ἡ μέν τις
Ἰωνικὴ ὠνομάζετο παίδευσις, ἡ δὲ Ἀκαδημαϊκή, ἡ δὲ Κυρηναϊκὴ καὶ

ἄλλη Ἐπέχουσα, ἀπὸ τῶν τρόπων ἢ τῶν τόπων ἢ τῶν αἱρεσιαρχούντων
τὰς ἐπωνυμίας λαμβάνοντες ἢ ἑτέρωθέν ποι, καὶ ἦν ἑκάστη ὁμόφωνος
καὶ
ὁμόδοξος ἑαυτῇ, οὕτω δὴ καὶ ὑμῖν τὸ αὐτὸ σπούδασμα τῶν ὁμοίων
ἕξεων γενήσεται αἴτιον.
Ἔγωγ' οὖν ὑμῖν ἥδιστ' ἂν τὸν ἅπαντα χρόνον συγκατεβίωσα τὰ γένη
τῶν λόγων παρατιθεὶς καὶ ἐμφορῶν αὐτῶν τῆς γλυκύτητος καὶ μίαν
ἀμφοῖν κρᾶσιν ἐργαζόμενος· ὥσπερ γὰρ τὰ ποτιμώτατα τῶν ὑδάτων καὶ
316
οἱ εὐκραεῖς τῶν ἀέρων τὰ σώματα διατιθέασιν εὖ καὶ τὴν ὁμοίαν γεννῶσι
διάθεσιν, οὕτω δὴ καὶ τῶν λόγων οἱ διαυγάζοντες τὸ ἰλυῶδες τῶν ψυχῶν

ἀποσμήχοντες εἰλικρινῆ αὐταῖς καὶ αἰθέριον τὴν φύσιν ἐργάζονται
Μιχαήλ Ψελλός Opuscula logica, physica, allegorica, alia

Opusculum 3, line 27
σθησαν ἔθνεσι· Χαλδαῖοι γὰρ καὶ Αἰγύπτιοι Ἕλληνές τε καὶ Ἰουδαῖοι

καὶ τὸ ἡμέτερον γένος, οἷς ἰδιαζόντως ἡ χριστώνυμος κλῆσις ἐπιφημί-
ζεται, τὰ πρῶτα τῶν λόγων γένη διεμερίσαντο. οὐ γὰρ ὥσπερ οἱ
πολλοὶ τῶν διελόντων τὰ παρ' ἑκάστοις δοξάσματα τὴν μίαν τῶν Ἑλ-
λήνων δόξαν εἰς πολλὰ κατατέμωμαι, ἀλλ' εἴτε Ἰταλική τίς ἐστι παρ'
αὐτοῖς σοφία ἧς ἤρξατο Πυθαγόρας, εἴτε Ἰωνικὴ εἴτε Πλατωνικὴ εἴτε
τις ἑτέρα, ἢ ἀπὸ τοῦ εἴδους τῶν λόγων ὀνομαζομένη ὡς ἡ Κυνική, ἢ
ἀπὸ τοῦ κατάρξαντος καὶ τοῦ τέλους ὡς ἡ Ἡδονική τε καὶ Ἐπικού-
ρειος, ἢ ἀπὸ τῶν τόπων ἐφ' οἷς τὰς διατριβὰς ἐπεποίηντο ὡς ἡ Λύ-
κειος καὶ Στωικὴ καὶ Ἀκαδημαϊκή, ἢ εἴ τις ἀφ' ἑτέρας αἰτίας τὴν
προσωνυμίαν εἴληχεν ὡς ἡ Περιπαττικὴ καὶ Ἐφεκτικὴ ἥ τε Δογμα-
τικὴ καὶ Ἐξεταστική, ἁπάσας τὰς τοιαύτας σοφίας εἰς ἓν ὄνομα συν-
αθροίζων τῆς Ἑλληνικῆς κλήσεως ἐξαρτῶ.
Ἓν μὲν οὖν εἶδος τῶν λόγων – ἢ εἰ βούλοιτό τις γένος καλεῖν – ἡ
τῶν Ἑλληνικῶν λόγων παιδεία τε καὶ συνάσκησις, ἧς διαιρεθείσης
δόξαις ἑτερογνώμοσι προστάται τῶν παρ' ἑκάστοις δοξῶν ἄλλοι ἄλλως
ἐπέστησαν, ὧν πάντων ἐπισημότερος Πυθαγόρας ἐγένετο, Θαλῇ μὲν
συνακμάσας τῷ Μιλησίῳ, πολὺ δὲ τὴν ἐκείνου σοφίαν διενεγκών·
οὗτος γὰρ πρῶτος τοῖς Ἕλλησι καὶ μουσικὴν εἰσηνέγκατο καὶ ἀ-
θάνατον τὴν ψυχὴν ἐδογμάτισε καὶ τοῖς Αἰγυπτίοις ὡμιληκὼς

γὰρ εἴδη ἐξῆπται τῶν γενῶν – ὥστε πῶς αὐθύπαρκτα τὰ παρ' ἑτέρων
γεννώμενα; – , τὰ δὲ γένη τῶν ἰδεῶν κατὰ τὸν Πλάτωνα. τὸ δ' ἀπὸ
τῆς ὕλης καὶ τοῦ εἴδους τὴν σύστασιν εἰληχὸς ἄτομον πῶς αὐθύπαρ-
κτον; ᾧ γε δὴ μήτηρ ὕλη καὶ τιθηνός, ὅρος δὲ τὸ εἶδος, μεταβάλλον
καὶ ἐν διηνεκεῖ ῥύσει τυγχάνον δεῖται ἀεὶ τῆς συνιστώσης αἰτίας καὶ
τὸ ἀπορρέον ἀνυφαινούσης. μή τί γε οὖν τὸ εἶδος αὐθύπαρκτον, ἀλλὰ
καὶ τοῦτο ἔνυλον ὂν δεῖταί τινος ἕδρας εἰς ὕπαρξιν; καὶ οὐκ ἀγνοῶ ὡς
τῶν φιλοσόφων ἔνιοι ἀπόλυτον τοῦτο τιθέασι· πλήν, ὅπως ἂν ἔχοι,
νοῦν ἐκληρώσατο τὸν γεννήτορα· εἰδῶν γὰρ ὑποστάτης ὁ νοῦς. πῶς
317
οὖν ἡ οὐσία πρᾶγμα αὐθύπαρκτον; πῶς δὲ ὁ πρώτως αὐτὴν ὁρισά-

μενος, εἴτε Πλάτων εἴτ' Ἀριστοτέλης εἴτε τις Ἀκαδημαϊκὸς ἢ Στωικὸς
ἀνήρ, οὐκ εὐθὺς συνεῖδεν ὡς οὐδὲν τῶν ὄντων αὐτὸ ἑαυτῷ αἴτιον τῆς
ὑπάρξεως γίνεται, ἀλλ' εἰς ἑτέρας αἰτίας τὴν ἀναφορὰν ἔχει, αἳ δὴ
ἄλλη ἐπ' ἄλλῃ προκόπτουσαι εἰς τὸν θεὸν ἀποτελευτῶσι; πρῶτον γὰρ
πάντων ὁ θεός, μεθ' ὃν ἄλλα ἄλλοις εἰς αἰτιῶν λόγον ἀποκεκλήρωται.
Ὁ μὲν οὖν ἀπορῶν περὶ τοῦ αὐθυπάρκτου τῆς οὐσίας ταῦτ' ἴσως
ἐρεῖ, καὶ τὰ πλείω παρῆκεν ὁ λόγος. πῶς δ' ἂν ἡμεῖς πρὸς τοῦτο ἐν-
σταίημεν καὶ κινδυνεύοντι τῷ ὅρῳ συμπαρασταίημεν; κινδυνεύει δὲ οὐ
διὰ τὸν ὁρισάμενον – μάλα γὰρ καλῶς τοῦτον ὡρίσατο – , ἀλλ' ὅτι
τοῦ πατρὸς αὐτῷ τελευτήσαντος ὡς ὀρφανὸς οὗτος προπηλακίζεται, οἱ
δ' ἐπιτροπεύοντες, δέον αὐτῷ συμμαχεῖν καὶ συνηγορεῖν, οἱ δὲ καὶ διε

τινὶ κορυφῇ τῇ πρώτῃ ἐπιφανείᾳ τοῦ πυρός. αὕτη δὲ ἡ ἀπλανὴς τῇ

ἀπαύστῳ καὶ ταχείᾳ περιαγωγῇ τῆς κινήσεως δοκεῖ μὲν πιέζειν τὸ
πῦρ, ἵνα μηδέν τι καινὸν ἐν τοῖς πολυκλονήτοις στοιχείοις γένηται· οὐ
διαφθείρει δέ, ἀλλὰ τὸ μὲν ὥσπερ ὑποπέφρικε – δεδόσθω γὰρ τοῦτο
τῇ τοῦ μύθου ἐξουσίᾳ – συναγόμενόν τε καὶ συνειλούμενον· ὁ δὲ πε-
ριελισσόμενος κύκλος ἀφαιρεῖταί τι αὐτῷ ἀεὶ τοῦ δέους, τὸν ἅπαντα
χρόνον ζωογονῶν, ἀλλ' οὐ φθείρων.
Τὸ δὲ ἀμφιβάλλειν τὸν ὑποκριτὴν περὶ τῆς τούτου γενέσεως ταύτην
μοι ὑποβάλλει τὴν ἔννοιαν, ὅτι τετολμήκασί τινες τῶν Στωικῶν
πυρώδη φύσιν τῷ τοῦ παντὸς προσάψαι δημιουργῷ, ἀλλ' οὐχ ἥ γε
Ἀκαδημία, οὔθ' ἡ πρεσβυτέρα οὔθ' ἡ νεωτέρα, τοῦτον τὸν λόγον ἐδέ-
ξαντο· ἀσώματον δὲ τοῦτον ὡρίσαντο καὶ πρὸς μηδὲν τῶν στοιχείων
ἐοικός τι ἔχοντα. διὰ τοῦτο ὁ ἐν τῇ σκηνῇ λόγος ἀμφιβάλλει περὶ τῆς
τοῦ Ταντάλου γονῆς καὶ τὸ ἀπὸ τοῦ δημιουργοῦ τὸ πῦρ γεγενῆσθαι
ταῖς δημώδεσι παραχωρεῖ ὑπολήψεσι· σπουδάζεται γὰρ φιλοσοφία
κἀπὶ τοῖς δράμασι, καὶ διὰ τοῦτο, ὅπερ ἀπεμφαῖνον τοῦ μύθου πρὸς
τὸν ἀληθῆ λόγον εὑρίσκει, τῷ τοῦ πλήθους συρφετῷ δίδωσιν.
Ἀλλὰ πῶς ἄνθρωπος ὁ Τάνταλος ἦν; πῶς δὲ τῆς κάτω γενέσεως πε-
φυκὼς ἀποτέλεσμα συνδιῃτᾶτο θεοῖς; πῶς δὲ καὶ συνδιαιτώμενος τού-
τοις ἔκφορα τὰ ἐκείνων ἐποίει μυστήρια καὶ διὰ τοῦτο ᾐώρηται καὶ
τὸν λίθον πεφόβηται; φημὶ τοίνυν ἐγὼ ὡς ἀρχὴ τοῖς ἐν γενέσει τὸ
Μιχαήλ Ψελλός Θεολογικά. Opusculum 49, line 16
Πρὸς τοὺς οἰομένους κατειληφέναι τὸ θεῖον ἀπὸ λογικῆς ἐντρεχείας τὸν

318
λόγον ἀντεπεξάγων φησὶν ὁ πατήρ· ‘τί ποτε ὑπολήψῃ τὸ θεῖον’, ὦ

διαλεκτικὲ σύ, ‘εἴπερ ὅλως ταῖς λογικαῖς πιστεύεις ἐφόδοις;’ λογικὴν δὲ
ἔφοδον οἰητέον τὴν ἀποδεικτικὴν ἢ διαλεκτικὴν ἐπιχείρησιν· ἄκριτον γὰρ
ἔστω τοῦτο τέως, μέχρις ἂν καὶ περὶ αὐτῶν τὸ ἀκριβὲς ἐπικρίνωμεν.

λογικὴν δὲ τὴν τοιαύτην νομίζομεν πραγματείαν, ὅτι σκοπὸν καὶ τέλος
προβάλλεται τὸν συλλογισμόν. τούτου γὰρ ἕνεκα καὶ τὰς ἁπλᾶς ὁ
φιλόσο-
φος παραλαμβάνει φωνὰς καὶ τὰς ἐξ ἐκείνων συγκειμένας προτάσεις,
ἀφ' ὧν δὴ συντίθεται ὁ συλλογισμός. ὃν καὶ λόγον σύνθετον οἱ ἀπὸ τῆς
Ἀκαδημαϊκῆς ἐπωνομακότες αἱρέσεως, τὴν πᾶσαν ἐντεῦθεν
πραγματείαν
παρονομάσαντες ἐκάλεσαν λογικήν, ἥτις νοῦς ὥσπερ ἐστὶ τοῖς ἄλλοις
μέρεσι τῆς φιλοσοφίας. ταύτῃ γὰρ καὶ ὁ φυσικὸς καὶ ὁ μαθηματικὸς
χρώμενος, εἰπεῖν δὲ καὶ ὁ θεολογικός, ἀνερευνᾷ τε τὰ ὑποκείμενα καὶ
πιστὰ καὶ ἀληθῆ οἴεται. αὕτη τοιγαροῦν ὃ προθήσει διερευνήσασθαι
διαιρετικῶς μὲν πρῶτον, ὁριστικῶς δὲ ἔπειτα καὶ ἀποδεικτικῶς μετὰ
ταῦτα καὶ τέλος ἀναλυτικῶς πειρᾶται θηρεύειν.
Ἐπεὶ οὖν ἐντεῦθεν καὶ τὴν θείαν ἐπεχείρουν φύσιν καταλαβεῖν τῶν
φιλοσόφων ἔνιοι, ἥτις πάσης ὑπέρκειται ἕξεώς τε καὶ φύσεως καὶ πρὸς
ἣν πᾶσα περατοῦται γνῶσις καὶ δύναμις, τί ποτε, φησὶν ὁ πατήρ, τὸ θεῖον
καὶ ἀνῄρηται· εἰ δὲ ἄυλον φήσομεν, πάλιν ὑποδιελεῖν ἀναγκαῖον κατὰ τὰς
διαφόρους τῶν φιλοσοφησάντων δόξας. ἢ γὰρ τὸ πέμπτον ἢ ἄλλο τι παρὰ
τοῦτο· καὶ εἰ ἄλλο, ἢ τὸ ἀγγελικὸν ἢ τὸ ὑπὲρ τοῦτο, πολυμερὲς καὶ τοῦτο

τυγχάνον καὶ πολυδύναμον, καθὰ δὴ οἱ δοκοῦντες τῶν Ἑλλήνων
θεολογεῖν
πεφλυαρήκασι καὶ μάλιστα οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς.
Ἡ μὲν ξύμπασα τοῦ ἀύλου τομὴ αὕτη, ὡς ὁ μέγας οὗτος ἀνὴρ ὑπέθετο·
θεωρητέον δὲ καὶ καθ' ἕκαστον αὐτὰ τὰ τμήματα καὶ ὅπως τῷ τεχνίτῃ
λόγῳ ἐπεξειργάσθησαν. καὶ πρῶτόν γε τὸ ‘πέμπτον’ τοῦτο ὅ τι ποτέ
ἐστιν ἀκριβωσώμεθα. ἰστέον τοιγαροῦν ὡς ὁ Ἀριστοτέλης καινήν τινα
παρὰ πάντας τοὺς φιλοσοφήσαντας περὶ τῆς τοῦ οὐρανοῦ φύσεως τὴν
ὁδὸν ἐτράπετο, ἣν οὔτε ἡ Ἀκαδημία ἐβάδισεν οὔτε οἱ ἐκ τοῦ Περιπάτου
ἔγνωσαν, ἀλλ' οὐδ' ὁ καθηγεμὼν τῆς ἐπιστήμης ἐν οὐδενὶ τῶν διαλόγων

ἐφυσιολόγησεν, οὔτε θεολογῶν ἐν τῷ Παρμενίδῃ οὔτε ἐν τῷ Τιμαίῳ
φυσιολογῶν. λέγει γοῦν ὁ δαιμόνιος οὗτος ἀνὴρ ὅτι ἄλλο τι παρὰ τὰ
319
στοιχεῖα τοῦτο τυγχάνει ὄν. καὶ ἵνα τὰ ἐν πολλοῖς αὐτῷ εἰρημένα κεφα-
λαιώσωμαι, ἀρχαὶ τῆς ὑποθέσεως αὐτῷ ταύτης αἱ φυσικώταται τοῖς
σώμασι κινήσεις ἐλήφθησαν. δύο γὰρ αὐτῷ κινήσεις γενικαὶ καὶ κατὰ
τόπον λαμβάνονται, ἥ τε κυκλοφορία καὶ ἡ εὐθυφορία·
ἑκατέραν τῶν ἐρωτήσεων προσεφευρίσκει τὸ ἄπορον· εἰ μὲν γὰρ ὄντα,

πῶς γεγέννηκε; φησίν· εἰ δὲ μὴ ὄντα, ἦν ὅτε οὐκ ἦν ὁ υἱός – διὰ ταῦτα
τοιγαροῦν καὶ ὁ θεῖος οὗτος ἀνὴρ τὸ αὐτὸ σχηματίζει πρὸς τὸν
ἠρωτηκότα
διλήμματον, εἰρηκὼς ἄνω ὅτι ‘μὴ τὸ ἄπορον ἔχει ἡ ἀπάντησις, ἀλλὰ τὸ
ἄτοπον ἡ ἐρώτησις’, καὶ δεικνὺς ὡς οὐ πάντα λυτέον τὰ ἀπορήματα, κἂν
ἀντιφατικῶς προσάγηται, καὶ μάλιστα εἰ τὰ θεῖα καὶ ὑπὲρ φύσιν κατὰ
τοὺς γυμναστικοὺς ἀγῶνας προφέρονται καὶ διαλεκτικῆς ὅροις γυμνάζον-
ται. δι' ἃ μὲν οὕτως ἠρώτησε, ταῦτα, ὃ δὲ ἐρωτᾷ, τοιοῦτον· μᾶλλον δὲ
δεῖ τι πρὸ τῆς κατὰ μέρος ἐξηγήσεως προειπεῖν, ἵν' ἡμῖν ἐκεῖθεν γνωσθείη
τὸ ἀπορούμενον.
Ὁ δαιμόνιος Ἀριστοτέλης, πρὸς τὴν πρεσβυτέραν Ἀκαδημίαν
ἀντιταττό-
μενος καὶ αὐτῷ διαμαχόμενος Πλάτωνι, ἀίδιον τὸν χρόνον
διαταττόμενος
φαίνεται καὶ ἄπειρον ἐφ' ἑκάτερα. ὁ μὲν γὰρ Πλάτων, αὐτῆς τῆς
ἀληθείας
ἁψάμενος, καὶ τὸν οὐρανὸν γεγενῆσθαί φησι καὶ ἀπό τινος χρονικοῦ
σημείου τῆς περιφορᾶς ἄρξασθαι, μετ' αὐτοῦ δὲ καὶ τὸν χρόνον καὶ τὴν
φύσιν συνυποστῆναι· ὁ δὲ φιλόσοφος οὗτος ἀγέννητον καὶ τὸν οὐρανὸν
καὶ τὴν κίνησιν καὶ τὸν χρόνον τίθεται. ὃ γοῦν ἐκεῖνος περὶ τοῦ χρόνου
διὰ
πολλῶν ἀπορεῖ τε καὶ συλλογίζεται, δι' ὀλίγων ἐνταῦθα ἠρώτηκεν ὁ
πατήρ. ‘ὁ χρόνος’ γάρ φησιν ‘ἐν χρόνῳ ἢ οὐκ ἐν χρόνῳ;’ τὸ δὲ ‘ἐν’,
ἑνδεκαχῶς σημαινόμενον, ἐνταῦθα περὶ τῆς ἀμεροῦς ἢ χρονικῆς παρατά-
σεως σημαίνειν δοκεῖ. τοῦτο γοῦν ἐστιν ὅπερ ἐρωτᾷ· ὁ σύμπας χρόνος
καὶ ψυχῆς, ἄλλο δὲ παρὰ ταῦτα τὸ θεῖον, πῶς μοῖρα τοῦ θείου τυγχάνο-
μεν;
Οἱ μὲν οὖν ἀπὸ τῆς Στοᾶς, καινήν τινα ὁδὸν τῆς φιλοσοφίας τεμόμενοι
καὶ πάντα εἰκῇ πρὸς ἄλληλα συγχέοντες καὶ συμφύροντες, οὐκ
320
ἠρυθρίασαν
σῶμα λεπτὸν τὸν θεὸν προσειπεῖν· ‘ἔνθερμον’ γὰρ ‘πνεῦμα’ ἐν τοῖς
οἰκείοις δόγμασι τοῦτον ὠνόμασαν, ἀφ' οὗ δή φασι τἆλλα συνεστηκέναι
σώματα, λεπτότερα μὲν ὅσαπερ ἐκείνου τυγχάνει ἔγγιον, ἀναλόγως δὲ
τῆς λεπτότητος ὑφιέμενα τὰ πορρώτερον κείμενα. πρὸς οὓς ἄν τις τοῦτο
δὴ μετριάσειεν ὅτι· ὦ λῷστοι, αἱ δὲ ψυχαὶ καὶ ἡ λοιπὴ ἀσώματος φύσις
πρὸς τίνος δεδημιούργηται; τὸ γὰρ χείρονα δημιουργεῖν τὰ κρείττονα οὐκ
ἂν δοίητε. ἀλλ' οὗτοι μὲν ἐάσθων. οἱ δ' ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας τῆς τε πρες-
βυτέρας καὶ τῆς νέας ἀσώματον διαρρήδην τὸ θεῖον, ὅ τι ποτέ ἐστιν,
ὡμολόγησαν, σωμάτων καὶ ψυχῶν καὶ νόων δημιουργόν. τούτοις δὴ καὶ
ἡ καθ' ἡμᾶς φιλοσοφία συνεπομένη αὐτά τε σαφῶς διατάττεται καὶ ὅτι

οὐδὲν τῶν ὄντων ἐκείνῳ προσείκασται. πῶς οὖν οὗτος ὁ μέγας περὶ
ἀνθρώπων διαλεγόμενος ἀπόμοιραν τούτους εἶπε τοῦ κρείττονος;
Ὁ μὲν οὖν λόγος οὕτως ἐργώδης καὶ πολλὰς ἔχων τὰς ἀντιλαβάς· εἰ δέ
τις αὐτῷ φιλοσόφως προσέλθοι διαιρέσει τῇ Πλάτωνος χρώμενος, εὕροι
ὅπῃ τὸ ἀληθὲς κέκρυπται. ὅτι μὲν οὖν οὐδὲν τῶν ὄντων ἕν ἐστι καθαρῶς,
φιλόσοφοι καὶ γενναῖοι ἄνδρες ξυνωμολόγησαν· ἥ τε γὰρ ὕλη εὐθὺς
ἄπειρος. διὸ καὶ κατὰ ταύτην ἐστὶν ἡ εἰς τὸ ἄπειρον τομή, τό τε εἶδος τῇ
Μιχαήλ Ψελλός Poemata Poem 68, line 38
νέος ἡμῖν γραμματικὸς καὶ ξένος στιχοπλόκος.

Ὄντως ἡττᾶται νῦν ἐν σοὶ φιλόσοφος ὁ Πλάτων
καὶ Διογένης ὁ σοφός, Πλούταρχος, Ἰσοκράτης,
Ἀριστοτέλης, Ὅμηρος, Θέογνις, Θουκυδίδης·
ἡττᾶται καὶ Πορφύριος, ἡττᾶται καὶ Μοσχίων·
Ἀφθόνιος ἐπαπορεῖ, θαυμάζει Δημοκράτης·
σοὶ καὶ μόνῳ παραχωρεῖ τῆς τέχνης τὰ πρωτεῖα
ἡ ξυνωρὶς ἡ θαυμαστὴ τῶν ἀληθῶς ῥητόρων,
τὸν Δημοσθένην λέγω δὴ μετὰ τὸν Ἑρμογένην·
λῆρός εἰσι τὰ Φίλωνος καὶ τὰ τοῦ Ἰωσήπου·
σὺ ταῦτα καὶ τὴν μουσικὴν καὶ τὴν Ἀκαδημίαν
καὶ Στωικὴνἐσήμαναν, εἰς οὐδὲν ἐλογίσω·
σὺ τοῦ ἀνακαινίσαντος τὴν ἡδυεπῆ κιθάραν
καὶ τὴν Θηβαίαν ἔσβεσας τοῦ μελῳδοῦ Πινδάρου
καὶ τοῦ βουκόλου σύριγγα τοῦ Θεοκρίτου λύσας
πάντων ἐφάνης ὕπερθεν ξένη τις οὖσα φύσις.
Ἀλλὰ δεῦρο πρὸς τῆς αὐτῆς τριάδος, ὦ φιλότης,
φράσον μοι πῶς ἐπλούτησας τὴν γνῶσιν ταύτην ὅλως,
εἶπόν μοι πόθεν εἴληφας τὴν εὔροιαν τοῦ λόγου,
321
δίδαξον πόθεν ἔμαθες στιχοπλοκεῖν εὐτέχνως.

νὴ τὴν καλήν σου κεφαλήν, ἀδελφὲ φίλτατέ μου,
Άννα Κομνηνή Αλεξιάς Book 8, ch. 6, sec. 5, line 12
νοίᾳ. Πάντα γοῦν κατὰ τὸ πλῆρες τελέσας τροπαιοφόρος

αὐτὸς νικητὴς πρὸς τὸ Βυζάντιον ἐπανέρχεται Μαΐου
παριππεύοντος μηνός. Ἀλλὰ τὰ μὲν τῶν Σκυθῶν ὧδέ πῃ
πέρας ἐχέτω, κἂν ἐκ πολλῶν ὀλίγα μοι εἴρηται ἄκρῳ δακ-
τύλῳ. τοῦ Ἀδριαντικοῦ ἁψαμένῃ πελάγους. Τὰς γὰρ λαμ-
πρὰς τοῦ αὐτοκράτορος νίκας, τὰς μερικὰς τῶν πολεμίων
ἥττας, τὰς καθ' ἕνα τούτου ἀνδραγαθίας, τὰ ἐν τῷ μεταξὺ
συμπίπτοντα τοῖς τότε καιροῖς καὶ ὅπως πρὸς ἅπαντα
ἐποικίλλετό τε καὶ διὰ παντοίας μεθόδου διέλυε τὰ συμ-
πίπτοντα δεινά, οὐδ' ἂν Δημοσθένης ἄλλος ἢ καὶ ὁ ἅπας
τῶν ῥητόρων χορός, οὐδ' ἂν ἡ Ἀκαδημία πᾶσα καὶ ἡ Στοὰ
εἰς ταὐτὸν συνεληλυθέτην καὶ προὔργου παντὸς τὰς Ἀλε-
ξίου πράξεις ἐποιήσαντο, τούτων ἐφικέσθαι ἐξίσχυσαν.
Οὐ πολλαὶ διῆλθον ἡμέραι τῆς τοῦ βασιλέως εἰς τὰ
ἀνάκτορα εἰσελεύσεως, καὶ ὁ Ἀριέβης Ἀρμένιος καὶ ὁ Κελ-
τὸς Οὐμπερτόπουλος (λογάδες οὗτοι ἄνδρες τῶν ἐπιφανῶν
ἀρειμάνιοι) κατὰ τοῦ αὐτοκράτορος μελετήσαντες ἐφωρά-
θησαν πλῆθος οὐκ ἀγεννὲς πρὸς ταυτηνὶ τὴν βουλὴν ἐπισυ-
ρόμενοι. Καὶ οἱ ἔλεγχοι παρῆσαν καὶ ἡ ἀλήθεια ἐπαρρησιά-
ζετο. Κατάκριτοι δὲ ἤδη καταστάντες οἱ ἐπίβουλοι δήμευσιν
τηνικαῦτα καὶ ὑπερορίαν κατεκρίθησαν τῶν ἐκ τῶν νόμων
ἐᾶν τὸ τοῦ λόγου τὸν βασιλέα μηδ' ἐπιμῦσαι τὰ βλέφαρα.

Κἂν ἡμεῖς σταγόνα μικράν, εἶπεν ἄν τις εἰκότως, ἐκ τοῦ
Ἀδριαντικοῦ πελάγους ἀνιμησάμεθα ὀλίγα τῶν κατ' ἐκεί-
νου καιροῦ πεπραγμένων τῷ βασιλεῖ περιγράψαντες μᾶλ-
λον ἢ γράψαντες, ἀλλ' ἐκεῖνος ἀντέσχε πρὸς ἅπαντα
κύματά τε καὶ κλύδωνας, ἕως τὴν τῆς βασιλείας οὐριοδρο-
μοῦσαν ναῦν εἰς λιμένας ἀκλύστους ὁρμίσειε. Καὶ τίς ἂν ἢ
Δημοσθένους ἠχὼ ἢ ῥοῖζος Πολέμωνος ἢ Ὁμηρικαὶ πᾶσαι
Μοῦσαι τὰ ἐκείνῳ κατωρθωμένα πρὸς ἀξίαν ὑμνήσειαν;
Ἐγὼ δ' ἂν φαίην, οὐδ' ἂν αὐτὸς Πλάτων οὐδ' ἂν ξύμπασα
Στοὰ καὶ ἀκαδημία εἰς ταὐτὸ ξυνεληλυθυῖαι προσῆκον τῆς
ἐκείνου ψυχῆς ἐφιλοσόφησαν. Μήπω γὰρ παυσαμένων τῶν
322
χειμώνων ἐκείνων καὶ τῶν πολυπλόκων πολέμων μηδὲ τοῦ

κλύδωνος ἀφυβρίσαντος ἕτερος χειμὼν οὐδενὸς τῶν εἰρη-
μένων ἐλάττων αὐτῷ ἐπεγείρεται.
Καὶ γὰρ ἄνθρωπός
τις οὐ τῶν ἐπιφανῶν, ἀλλὰ τῆς κάτω τύχης ἐκ τοῦ χάρα-
κος ὁρμώμενος τὸν τοῦ Διογένους υἱὸν ἑαυτὸν εἶναι ἔλεγε,
κἂν ἐκεῖνος φθάσας ἀνῃρέθη, ὁπηνίκα τὸν μετὰ τῶν Τούρ-
κων κατὰ τὴν Ἀντιόχειαν πόλεμον ὁ Κομνηνὸς Ἰσαάκιος
μενος διὰ τὰς εἰρημένας αἰτίας, τῶν Κομάνων μήπω κατα-

λαβόντων, ὁδοῦ πάρεργον μεῖζον τοῦ ἔργου ἐποιεῖτο, τοὺς
Μανιχαίους τῆς ἁλμυρᾶς μετάγων θρησκείας καὶ τοῦ γλυ-
κέος ἐμφορῶν δόγματος. Ἀπὸ πρωΐας οὖν μέχρι δείλης
[ἑῴας] ἢ καὶ ἑσπέρας, ἔστιν οὗ καὶ δευτέρας ἢ καὶ τρίτης
φυλακῆς τῆς νυκτός, μεταπεμπόμενος τούτους τὴν ὀρθό-
τομον ἐδίδασκε πίστιν ἐξελέγχων τὸ διεστραμμένον τῆς
αὐτῶν αἱρέσεως. Συμπαρῆσαν δὲ τούτῳ Εὐστράτιος ὁ τῆς
Νικαίας πρόεδρος, ἀνὴρ τά τε θεῖα σοφὸς καὶ τὰ θύραθεν,
αὐχῶν ἐπὶ ταῖς διαλέξεσι μᾶλλον ἢ οἱ περὶ τὴν Στοὰν καὶ
ἀκαδημίαν ἐνδιατρίβοντες, καὶ αὐτὸς δὴ ὁ τῆς Φιλιππουπό-
λεως τῷ ἀρχιερατικῷ ἐγκαθιδρυμένος θρόνῳ. Ἐπὶ πᾶσι δὲ
καὶ πρὸ πάντων τὸν ἐμὸν καίσαρα Νικηφόρον ὁ αὐτοκράτωρ
συναιρόμενον εἶχε, στομώσας τοῦτον τῇ τῶν θείων βιβλίων
μελέτῃ. Πολλοὶ μὲν οὖν τηνικαῦτα τῶν Μανιχαίων, μηδὲ
διστάζοντες ὅλως προσῄεσαν τοῖς ἱερεῦσιν, ἐξομολογούμε-
νοι τὰς σφῶν ἁμαρτίας καὶ τοῦ θείου φωτίσματος ἐπιτυγ-
χάνοντες· πολλοὺς δὲ ἦν ἰδεῖν τηνικαῦτα ὑπὲρ τοὺς Μακα-
βαίους ἐκείνους τῆς ἰδίας ἀντεχομένους θρησκείας, χρήσεις
τε καὶ μαρτυρίας τῶν θείων προφέροντας γραφῶν ἐντεῦθεν
ἰσχυροποιεῖν οἰομένους τὸ σφῶν αὐτῶν κατάπτυστον δόγμα.
Manuel Philes Poeta, Scr. Rerum Nat., Carmina Ch. 5, poem 39, line 95
Καὶ τῆς ψυχῆς τὸν φθόγγον, εἰ βούλει, ξένε,

Δι' οὗ τὰ δεινὰ τῶν παθῶν ἦγον θράση
Λύρας μουσικῆς ἐκμιμούμενος τόνους”.
Ὡς εὖγέ σοι γένοιτο καὶ τῶν νῦν λόγων
Τῷ μυσταγωγῷ τῶν σοφῶν παιδευμάτων.
Οὐ γὰρ σιωπᾷς, ἀλλὰ κἀνταῦθα πλέον
323
Τῆς ἀρετῆς τὸ χρῆμα δεικνύεις ὅσον·

Ὥστε σχεδὸν ζῇς, καὶ δοκεῖς τι συγγράφειν,
Οἰκῶν, σοφιστὰ, τὴν Στοὰν τὴν ἐσχάτην
Καὶ τὴν περισπούδαστον ἀποδημίαν,
ᾟ τὴν πρὶν Ἀθήνησιν ἀκαδημίαν.
Ἐγὼ δὲ νῦν, μάλιστα νῦν μαθὼν ἔχω
Ὅτι δίκαιος, ἂν τελευτῆσαι φθάσῃ,
Ἔσται πρὸς ἀνάπαυσιν, ὃ Γραφὴ λέγει,
Καὶ ζῇ καθαρὸν καὶ παθῶν ξένον βίον,
Εἰς φῶς μετελθὼν εὐτυχῶς ἐξ ἑσπέρας.
Gnomologium Vaticanum, Gnomologium Vaticanum

Sententia 440, line 7
εσθαι· τὸ γνῶναι περὶ ὅτου ὁ λόγος· εἰ δὲ μή, τοῦ παντὸς ἁμαρτάνειν

ἀνάγκη”.
Ὁ αὐτὸς ἔλεγεν ὅτι ὁ παιδευόμενος τριῶν τούτων χρῄζει·
φύσεως, μελέτης, χρόνου.
Διονυσίου ποτὲ ἐξώτατον τὸν Πλάτωνα κατακλίναντος διὰ
τὴν πρὸς Δίωνα φιλίαν καὶ ἐπισκώψαντος· “ὁρᾷς, ὦ Πλάτων, ὅτι
δύναμαι ἀτιμοῦν” ἔφη· “ἀλλ' οὐχ ὁ τόπος τὸν ἄνδρα, ἀλλ' ὁ ἀνὴρ τὸν
τόπον ἔντιμον ποιεῖ”. Πάλιν δὲ τοῦ Διονυσίου πρὸς αὐτὸν εἰπόντος,
ὅτε ἀπῄει γεγονὼς ἐν προσκρούσματι· “ἦ που, Πλάτων, ἀπελθὼν Ἀθή-
ναζε πολλὰ καθ' ἡμῶν ἐρεῖς;” “μὴ γένοιτο” ἔφη “τοσαύτη λόγων ἀπορία,
ὥστε περὶ σοῦ λόγον ἐν Ἀκαδημίᾳ ποιεῖσθαι”.
Ὁ αὐτὸς λοιδορούμενος ὑπό τινος “λέγε” ἔφη “κακῶς, ἐπεὶ
καλῶς οὐκ ἔμαθες.”
Ὁ αὐτὸς ἐρωτηθεὶς τίς αὐτῷ δοκεῖ Διογένης ὑπάρχειν ἔφη·
“Σωκράτης μαινόμενος”.
Ὁ αὐτὸς ἐρωτηθεὶς πῶς ἂν ἄριστα αἱ πόλεις οἰκοῖντο ἔφη·
“εἰ φιλόσοφοι βασιλεύοιεν ἢ οἱ βασιλεῖς φιλοσοφοῖεν.”
Ὁ αὐτὸς ἔφη τοῦ φυσικοῦ ἀνδρὸς τὸ σῶμα μόνον εἶναι, τὴν
δὲ ψυχὴν πετάσθαι.
Demonax Phil., Frag. . Frag. .19, line 6
σοφίᾳ· ὁ δὲ, Τίς γάρ σοι εἶπεν ὅτι φιλοσοφῶ; καὶ ἀπιὼν
ἤδη παρ' αὐτοῦ μάλα ἡδὺ ἐγέλασε· τοῦ δὲ ἐρωτήσαν-
τος, ἐφ' ὅτῳ γελᾷ, ἐκεῖνος ἔφη, Γελοῖόν μοι εἶναι ἔδο-
ξεν, εἰ σὺ ἀπὸ τοῦ πώγωνος ἀξιοῖς κρίνεσθαι τοὺς φι-
λοσοφοῦντας αὐτὸς πώγωνα οὐκ ἔχων.
324
Τοῦ δὲ Σιδωνίου ποτὲ σοφιστοῦ Ἀθήνησιν εὐδοκιμοῦντος καὶ λέγοντος

ὑπὲρ αὑτοῦ ἔπαινόν τινα τοιοῦτον, ὅτι πάσης φιλοσοφίας πεπείραται (οὐ
χεῖρον δὲ αὐτὰ εἰπεῖν ἃ ἔλεγεν)· Ἐὰν Ἀριστοτέλης με καλῇ ἐπὶ τὸ
Λύκειον , ἕψομαι· ἂν Πλάτων ἐπὶ τὴν Ἀκαδήμειαν, ἀφίξομαι· ἂν Ζήνων,
ἐπὶ τῇ Ποικίλῃ διατρίψω· ἂν Πυθαγόρας καλῇ, σιωπήσομαι. Ἀναστὰς
οὖν ἐκ μέσων τῶν ἀκροωμένων, Οὗτος, ἔφη προσειπὼν τὸ ὄνομα, καλεῖ
σε Πυθαγόρας.
Πύθωνος δέ τινος τῶν ἐν Μακεδονίᾳ εὐπαρύφων
νεανίσκου ὡραίου ἐρεσχηλοῦντος αὐτὸν καὶ προτείνον-
τος ἐρώτημά τι σοφιστικὸν καὶ κελεύοντος εἰπεῖν τοῦ
συλλογισμοῦ τὴν λύσιν, Ἕν, ἔφη, οἶδα, τέκνον, ὅτι
περαίνει. Ἀγανακτήσαντος δὲ ἐκείνου ἐπὶ τῷ τῆς ἀμ-
φιβολίας σκώμματι καὶ συναπειλήσαντος, Αὐτίκα σοι
μάλα τὸν ἄνδρα δείξω, ὁ δὲ σὺν γέλωτι ἠρώτησε,
Γεώργιος Κεδρηνός. Compendium historiarum Vol. 1, p.283, line 22
σθαι τοῖς σώμασιν ὥσπερ καὶ συγγεννῶνται. κρίσιν φησὶ μὴ εἶναι

μήτε δικαστήρια, ἀλλ' ἀνευθύνους εἶναι παντελῶς τοὺς τὰ ἄθεσμα
δράσαντας.
Τρισκαιδέκατος Σέξτοι καὶ Πύρρωνες, ὁ μὲν μὴ εἶναι πάντῃ
γνωστὸν καὶ καταληπτὸν ὁ Σέξτος δογματίζων, ἐπέχων καὶ ἐν-
ιστάμενος· οὗτος καὶ πρὸς πᾶσαν ἀντεῖπε τέχνην καὶ ἐπιστήμην.
ὁ δὲ Πύρρων φιλόσοφος ὢν ἐφεκτικὸς ἐκαλεῖτο, ἐνιστάμενος κατὰ
τοῦ ἐξεναντίας, φιλοσόφου καὶ τούτου ὄντος. οὗτος πάντα γνω-
στὰ καὶ καταληπτὰ ἔφασκεν εἶναι, καὶ οὕτω τὰ ἀλλήλων λογο-
μαχοῦντες ἀνῄρουν.
Ἀκαδημαϊκοὶ καὶ Πυρρώνειοι ἄλλη αἵρεσις φιλοσόφων.
ἐκλήθησαν δὲ Ἀκαδημαϊκοὶ διὰ τὸ ἐν τῇ Ἀκαδημίᾳ τὰς διατριβὰς
αὐτοὺς ποιεῖσθαι. ὧν ἄρξας ὁ Πύρρων, ἀφ' οὗ Πυρρώνειοι
ἐπεκλήθησαν φιλόσοφοι, τὴν ἀκαταληψίαν ἁπάντων πρῶτος εἰσή-
γαγεν, ὡς ἐπιχειρεῖν μὲν εἰς ἑκάτερα, μὴ μέντοι ἀποφαίνεσθαι
μηδέν· οὐδὲν γὰρ εἶναι ἔλεγεν οὔτε νοητὸν οὔτε αἰσθητὸν ἀληθές,
ἀλλὰ δοκεῖν τοῖς ἀνθρώποις οὕτως ἔχειν.
Οὗτοι μὲν οὖν πάντες ἐπὶ τῆς τοῦ παντὸς φύσεώς τε καὶ
γενέσεως ταύτης, καθὼς ἐξεθέμεθα, ἐξεῖπον τῇ αὐτῶν δόξῃ.
κάτω δὲ τοῦ θείου πάντες χωρήσαντες περὶ τῶν γινομένων οὐσίαν
ἠσχολήθησαν, τὰ μεγέθη τῆς κτίσεως καταπλαγέντες καὶ αὐτὰ
μήτε δικαστήρια, ἀλλ' ἀνευθύνους εἶναι παντελῶς τοὺς τὰ ἄθεσμα

325
δράσαντας.
Τρισκαιδέκατος Σέξτοι καὶ Πύρρωνες, ὁ μὲν μὴ εἶναι πάντῃ
γνωστὸν καὶ καταληπτὸν ὁ Σέξτος δογματίζων, ἐπέχων καὶ ἐν-
ιστάμενος· οὗτος καὶ πρὸς πᾶσαν ἀντεῖπε τέχνην καὶ ἐπιστήμην.
ὁ δὲ Πύρρων φιλόσοφος ὢν ἐφεκτικὸς ἐκαλεῖτο, ἐνιστάμενος κατὰ
τοῦ ἐξεναντίας, φιλοσόφου καὶ τούτου ὄντος. οὗτος πάντα γνω-
στὰ καὶ καταληπτὰ ἔφασκεν εἶναι, καὶ οὕτω τὰ ἀλλήλων λογο-
μαχοῦντες ἀνῄρουν.
Ἀκαδημαϊκοὶ καὶ Πυρρώνειοι ἄλλη αἵρεσις φιλοσόφων.
ἐκλήθησαν δὲ Ἀκαδημαϊκοὶ διὰ τὸ ἐν τῇ Ἀκαδημίᾳ τὰς διατριβὰς
αὐτοὺς ποιεῖσθαι. ὧν ἄρξας ὁ Πύρρων, ἀφ' οὗ Πυρρώνειοι
ἐπεκλήθησαν φιλόσοφοι, τὴν ἀκαταληψίαν ἁπάντων πρῶτος εἰσή-
γαγεν, ὡς ἐπιχειρεῖν μὲν εἰς ἑκάτερα, μὴ μέντοι ἀποφαίνεσθαι
μηδέν· οὐδὲν γὰρ εἶναι ἔλεγεν οὔτε νοητὸν οὔτε αἰσθητὸν ἀληθές,
ἀλλὰ δοκεῖν τοῖς ἀνθρώποις οὕτως ἔχειν.
Οὗτοι μὲν οὖν πάντες ἐπὶ τῆς τοῦ παντὸς φύσεώς τε καὶ
γενέσεως ταύτης, καθὼς ἐξεθέμεθα, ἐξεῖπον τῇ αὐτῶν δόξῃ.
κάτω δὲ τοῦ θείου πάντες χωρήσαντες περὶ τῶν γινομένων οὐσίαν
ἠσχολήθησαν, τὰ μεγέθη τῆς κτίσεως καταπλαγέντες καὶ αὐτὰ
τὸ θεῖον εἶναι νομίσαντες,
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De legationibus

Pa. 39, line 23
ὑπόθεσιν διαθεμένων λόγους, ἔδοξε τοῖς Ἀθηναίοις ἐκφέρειν τῷ

Φιλίππῳ τὸν πόλεμον. ἀπεδέξαντο δὲ καὶ τοὺς Ῥοδίους μεγαλο-
μερῶς, καὶ τόν τε δῆμον ἐστεφάνωσαν ἀριστείων στεφάνῳ καὶ
πᾶσι Ῥοδίοις ἰσοπολιτείαν ἐψηφίσαντο διὰ τὸ κἀκείνους αὐτοῖς
χωρὶς τῶν ἄλλων τάς τε ναῦς ἀποκαταστῆσαι τὰς αἰχμαλώτους
γενομένας καὶ τοὺς ἄνδρας. οἱ μὲν οὖν πρέσβεις οἱ παρὰ τῶν
Ῥοδίων ταῦτα διαπράξαντες ἀνήχθησαν εἰς τὴν Κίον ἐπὶ τὰς
νήσους μετὰ τοῦ στόλου.
12. Ὅτι καθ' ὃν χρόνον οἱ τῶν Ῥωμαίων πρέσβεις ἐν ταῖς
Ἀθήναις ἐποιοῦντο τὴν διατριβήν, Νικάνορος τοῦ παρὰ Φιλίππου
κατατρέχοντος τὴν Ἀττικὴν ἕως τῆς Ἀκαδημίας, προδιαπεμψάμενοι
πρὸς αὐτὸν οἱ Ῥωμαῖοι κήρυκα συνέμιξαν αὐτῷ καὶ παρεκάλεσαν
ἀναγγεῖλαι τῷ Φιλίππῳ, διότι Ῥωμαῖοι παρακαλοῦσι τὸν βασιλέα
τῶν μὲν Ἑλλήνων μηδενὶ πολεμεῖν, τῶν δὲ γεγονότων εἰς Ἄτταλον
ἀδικημάτων δίκας ὑπέχειν ἐν ἴσῳ κριτηρίῳ, καὶ διότι πράξαντι
μὲν ταῦτα τὴν εἰρήνην ἄγειν ἔξεστι πρὸς Ῥωμαίους, μὴ βουλομένῳ
δὲ πείθεσθαι τἀναντία συνεξακολουθήσειν ἔφασαν. ὁ μὲν οὖν
Νικάνωρ ταῦτα ἀκούσας ἀπηλλάγη· τὸν αὐτὸν δὲ λόγον τοῦτον οἱ
Ῥωμαῖοι καὶ πρὸς Ἠπειρώτας εἶπαν περὶ Φιλίππου παραπλέ-
326
οντες ἐν Φοινίκῃ καὶ πρὸς Ἀμύνανδρον ἀναβάντες εἰς Ἀθαμανίαν·

παραπλησίως καὶ πρὸς Αἰτωλοὺς ἐν Ναυπάκτῳ καὶ πρὸς τοὺς
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De virtutibus et vitiis Vol. 1,

p.271, line 6
θεοὺς ἐν ἁπάσαις ταῖς ἐπιβολαῖς.

237. (28, 5). Ὅτι Φίλιππος ὁ τῶν Μακεδόνων βασιλεὺς σπα-
νίζων τροφῆς οὐ διέλιπε τὴν ὑπ' Ἄτταλον χώραν λεηλατῶν μέχρι
τῆς τῶν Περγαμηνῶν πόλεως. κατέσκαψε δὲ καὶ τὰ περὶ τὸ
Πέργαμον ἱερὰ τό τε Νικηφόριον πολυτελῶς κατεσκευασμένον καὶ
τἄλλα γλυφὰς ἔχοντα θαυμαζομένας εἰς τέλος παρῴνησε. δι'
ὀργῆς γὰρ ἔχων τὸν Ἄτταλον, ἐπεὶ τοῦτον οὐ κατέλαβε περὶ τού-
τους τοὺς τόπους, τὸν θυμὸν εἰς ταῦτα κατετίθετο.
238. (28, 7). Ὅτι Φίλιππος ὁ Μακεδὼν ἐπὶ τὰς Ἀθήνας ἐλ-
θὼν κατεστρατοπέδευσεν ἐπὶ τὸ Κυνόσαργες. μετὰ δὲ ταῦτα τὴν
Ἀκαδημίαν ἐνέπρησε καὶ τοὺς τάφους κατέσκαψεν, ἔτι δὲ τὰ τε-
μένη τῶν θεῶν ἐλυμήνατο. χαρισάμενος δὲ τῷ θυμῷ, καθάπερ
εἰς Ἀθήνας ἀλλ' οὐκ εἰς τὸ θεῖον ἐξαμαρτάνων, ὑπὸ μὲν τῶν
ἀνθρώπων καὶ πάλαι βλασφημούμενος τότε τελέως ἐμισήθη, ὑπὸ
δὲ θεῶν ταχὺ τῆς προσηκούσης ἐπιτιμήσεως ἔτυχε, διὰ μὲν τὴν
ἰδίαν ἀβουλίαν τοῖς ὅλοις σφαλείς, διὰ δὲ τὴν Ῥωμαίων ἐπιείκειαν
τυχὼν συγγνώμης.
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De virtutibus et vitiis

Vol. 2, p.276, line 13
105. Ὅτι θυόντων τῶν Ῥωμαίων ἱσταμένου τοῦ ἔτους τὰ

εἰσιτήρια, καὶ τῇ ἡγεμονίᾳ τὰς ἀρχὰς κατὰ τὰ πάτρια ποιουμένων,
ὁ υἱὸς Μαρίου δήμαρχόν τινα αὐθεντείᾳ ἀποκτείνας τὴν κεφαλὴν
αὐτοῦ τοῖς ὑπάτοις ἔπεμψε, καὶ ἄλλον ἀπὸ τοῦ Καπιτωλίου κατ-
εκρήμνισεν, ὅπερ οὐδεὶς ἄλλος ἐπεπόνθει, καὶ δύο στρατηγοὺς
καὶ πυρὸς καὶ ὕδατος εἶρξαν.
106. Ὅτι τοῦ Σύλλου τὸν Πειραιᾶ πολιορκοῦντος, ἐπιλειποῦς
δὲ τῆς ὕλης διὰ τὸ κόπτεσθαι τὰ πολλὰ τῶν δένδρων περικλώ-
μενα τοῖς αὐτῶν βρίθεσι καὶ πυρπολεῖσθαι βαλλόμενα συνεχῶς
ὑπὸ τῶν πολεμίων, ἐπεχείρησε τοῖς ἱεροῖς ἄλσεσι. καὶ τὴν Ἀκα-
δημίαν ἔκειρε δενδροφορωτάτην τῶν προαστείων οὖσαν καὶ τὸ
Λύκειον .
327
107. Ὅτι ἐπεὶ καὶ χρημάτων ἐδεῖτο πολλῶν, ἐκίνει τὰ τῆς

Ἑλλάδος ἄσυλα τοῦτο μὲν ἐξ Ἐπιδαύρου, τοῦτο δὲ ἐκ τῆς Ὀλυμ-
πίας τὰ κάλλιστα καὶ πολυτελέστατα τῶν ἀναθημάτων μεταπεμ-
πόμενος. ὅτε καὶ τοῖς Ἀμφικτύοσιν ἔγραψεν ἐς Δελφοὺς ὅτι τὰ
χρήματα τοῦ θεοῦ βέλτιον εἴη κομισθῆναι πρὸς αὐτόν· ἢ γὰρ φυ-
λάξειν ἀσφαλέστερον ἢ χρησάμενος ἀποδώσειν οὐκ ἐλάττω.
108. Ὅτι τὸν ἀργυροῦν πίθον, ὃς ἦν ὑπόλοιπος, διὰ βάρος
καὶ μέγεθος οὐ δυναμένων ἀναλαβεῖν τῶν ὑποζυγίων, ἀναγκαζόμενοι
κατακόπτειν τοῦτον οἱ Ἀμφικτύονες ἐς μνήμην ἐβάλοντο, τοῦτο
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De sententiis Pa. 161, line 1
στέρας καὶ καλλίους τῶν κατὰ τὴν ἄλλην οἰκουμένην, τῶν δ' ἀν-
δρῶν τῶν μὲν σοφίᾳ διενηνοχότων σοφωτάτους τοὺς ἐν Σικελίᾳ,
τῶν δὲ πραγματικῶν ἡγεμονικωτάτους καὶ θειοτάτους τοὺς ἐκ Συρα-
κουσσῶν, ὥστε μὴ καταλιπεῖν ὑπερβολὴν τοῖς μειρακίοις τοῖς ἐν
ταῖς διατριβαῖς καὶ τοῖς τόποις πρὸς τὰς παραδόξους ἐπιχειρή-
σεις, ὅταν ἢ Θερσίτου λέγειν ἐγκώμιον ἢ Πηνελόπης προθῶνται
ψόγον ἤ τινος ἑτέρου τῶν τοιούτων.
Λοιπὸν ἐκ τούτων διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς παραδοξολογίας
οὐκ εἰς σύγκρισιν, ἀλλ' εἰς καταμώκησιν ἄγει καὶ τοὺς ἄνδρας καὶ
τὰς πράξεις ὧν βούλεται προΐστασθαι· καὶ σχεδὸν εἰς τὸ παρα-
πλήσιον ἐμπίπτει τοῖς περὶ τοὺς ἐν Ἀκαδημίᾳ λόγους τὸν προ-
χειριστότατον λόγον ἠσκηκόσιν. καὶ γὰρ ἐκείνων τινὲς βουλόμενοι
περί τε τῶν προφανῶς καταληπτῶν εἶναι δοκούντων καὶ περὶ
τῶν ἀκαταλήπτων εἰς ἀπορίαν ἄγειν τοὺς προσδιαλεγομένους τοι-
αύταις χρῶνται παραδοξολογίαις καὶ τοιαύτας εὐποροῦσι πιθανό-
τητας ὥστε διαπορεῖν εἰ δυνατόν ἐστι τοὺς ἐν Ἀθήναις ὄντας
ὀσφραίνεσθαι τῶν ἑψομένων ὠῶν ἐν Ἐφέσῳ καὶ διστάζειν μή πως,
καθ' ὃν καιρὸν ἐν Ἀκαδημίᾳ διαλέγονται περὶ τούτων, οὐχ ὑπὲρ
ἄλλων ἄρ' ἐν οἴκῳ κατακείμενοι τούτους διατίθενται τοὺς λόγους.
ἐξ ὧν διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς παραδοξολογίας εἰς διαβολὴν ἤχασι
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De sententiis Pa. 161, line 8
οὐκ εἰς σύγκρισιν, ἀλλ' εἰς καταμώκησιν ἄγει καὶ τοὺς ἄνδρας καὶ
τὰς πράξεις ὧν βούλεται προΐστασθαι· καὶ σχεδὸν εἰς τὸ παρα-
πλήσιον ἐμπίπτει τοῖς περὶ τοὺς ἐν Ἀκαδημίᾳ λόγους τὸν προ-
χειριστότατον λόγον ἠσκηκόσιν. καὶ γὰρ ἐκείνων τινὲς βουλόμενοι
328
περί τε τῶν προφανῶς καταληπτῶν εἶναι δοκούντων καὶ περὶ

τῶν ἀκαταλήπτων εἰς ἀπορίαν ἄγειν τοὺς προσδιαλεγομένους τοι-
αύταις χρῶνται παραδοξολογίαις καὶ τοιαύτας εὐποροῦσι πιθανό-
τητας ὥστε διαπορεῖν εἰ δυνατόν ἐστι τοὺς ἐν Ἀθήναις ὄντας
ὀσφραίνεσθαι τῶν ἑψομένων ὠῶν ἐν Ἐφέσῳ καὶ διστάζειν μή πως,
καθ' ὃν καιρὸν ἐν Ἀκαδημίᾳ διαλέγονται περὶ τούτων, οὐχ ὑπὲρ
ἄλλων ἄρ' ἐν οἴκῳ κατακείμενοι τούτους διατίθενται τοὺς λόγους.
ἐξ ὧν διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς παραδοξολογίας εἰς διαβολὴν ἤχασι
τὴν ὅλην αἵρεσιν, ὥστε καὶ τὰ καλῶς ἀπορούμενα παρὰ τοῖς ἀν-
θρώποις εἰς ἀπιστίαν ἦχθαι. καὶ χωρὶς τῆς ἰδίας ἀστοχίας καὶ
τοῖς νέοις τοιοῦτον ἐκτετόκασι ζῆλον εἰς τὸ τῶν μὲν ἠθικῶν καὶ
πραγματικῶν λόγων μηδὲ τὴν τυχοῦσαν ἐπίνοιαν ποιεῖσθαι, δι'
ὧν ὄνησις τοῖς φιλοσοφοῦσι, περὶ δὲ τὰς ἀνωφελεῖς καὶ παρα-
δόξους εὑρεσιλογίας κενοδοξοῦντες κατατρίβουσι τοὺς βίους.
Τὸ δ' αὐτὸ καὶ Τιμαίῳ συμβέβηκε περὶ τὴν ἱστορίαν καὶ τοῖς
τούτου ζηλωταῖς· παραδοξολόγος γὰρ ὢν καὶ φιλόνεικος περὶ τὸ
Γεώργιος Μοναχός. , Chronicon (li1-4) Pa. 83, line 16
ἀπέδειξεν οὖν ὁ σοφὸς ὡς τῇ βουλῇ τῆς ψυχῆς ἀπένειμεν

ὁ ποιητὴς τὴν τῶν κρειττόνων καὶ τῶν χειρόνων διαίρεσιν.
καὶ ἁπλῶς ἔριν καὶ διαμάχην ἔχοντες, καὶ οἱ μὲν ταῦτα,
οἱ δὲ ἐκεῖνα πρεσβεύοντες ἐναντίαν δόξαν ὤδινον. οὐ γὰρ
τἀληθὲς μαθεῖν ἐπεθύμησαν, ἀλλὰ κενοδοξίᾳ καὶ φιλοτι-
μίᾳ δουλεύσαντες καινῶν εὑρεταὶ κληθῆναι δογμάτων ἐπό-
θησαν. ὅθεν καὶ τὸν πολὺν ὑπέστησαν πλάνον, τῶν ὕστε-
ρον ἐπιγινομένων ἀνατρεπόντων ἀναίδην τῶν πρεσβυτέρων
τὰς δόξας. καὶ γὰρ Ἀριστοτέλης ὁ τάλας ἔτι ζῶντι Πλά-
τωνι προφανῶς τε καὶ ἀναισχύντως ἀντεπαρετάξατο καὶ τὸν
κατὰ τῆς Ἀκαδημίας ἀνεδέξατο πόλεμον, καὶ οὔτε τὴν διδα-
σκαλίαν ἐτίμησεν, ἧς φιλοτίμως ἀπήλαυσεν, οὔτε τοῦ πολυ-
θρυλλήτου ἀνδρὸς ᾐδέσθη τὸ κλέος οὔτε τὸ ἐν λόγοις ἔδεισε
κράτος, ἀλλ' ὑπερηφάνως καὶ ἀπερυθριασμένως ὁ ἐμβρόντη-
τος πρὸς αὐτὸν ἀντέστη οὐκ ἀμείνοσιν ἐκείνῳ ἀλλὰ πολλῷ
γε χείροσι χρησάμενος δόγμασιν. καὶ γὰρ δὴ τὴν ψυχὴν
ἐκείνου φάντος τριμερῆ καὶ ἀθάνατόν τε καὶ θεοειδῆ, οὗτος
θνητὴν ἔφη καὶ ἐπίκηρον, καὶ τὸν θεὸν εἰρηκότος ἐκείνου
προμηθεῖσθαι τῶν πάντων, οὗτος τὴν γῆν, ὅσον ἧκεν εἰς
λόγους, τῆς θείας κηδεμονίας ἐστέρησεν. τὰ γὰρ δὴ μέχρι
σελήνης ἰθύνειν ἔφη τὸν θεόν, τὰ δέ γε ἄλλα ὑπὸ τὴν
329
Γεώργιος Μοναχός. , Chronicon breve (li1-6) (redactio recentior)

Vol. 110, p.128, line 36
τῶν κρειττόνων καὶ χειρόνων διαίρεσιν καὶ ἁπλῶς

ἔριν καὶ μάχην ἔχοντες. Καὶ ὁ μὲν ταῦτα.
(5) Οἱ δὲ ἐκεῖνα πρεσβεύοντες ἐναντίαν δόξαν
ὤδινον· οὐ γὰρ τἀληθὲς μαθεῖν ἐπεθύμησαν, ἀλλὰ
κενοδοξίᾳ καὶ φιλοτιμίᾳ δουλεύσαντες καινῶν εὑρε-
ταὶ κληθῆναι δογμάτων ἐπεπόθησαν, ὅθεν καὶ τὴν
πολλὴν ὑπέστησαν πλάνην, τῶν ὕστερον ἐπιγενο-
μένων ἀνατρεπόντων ἀναιδῶς τῶν πρεσβυτέρων
τὰς δόξας. Καὶ γὰρ Ἀριστοτέλης ὁ τάλας ἔτι ζῶντι
Πλάτωνι προφανῶς τε καὶ ἀναισχύντως ἀντιπα-
ρετάξατο καὶ τὸν τῆς Ἀκαδημίας ἀνεδέξατο πό-
λεμον· καὶ οὔτε τὴν διδασκαλίαν ἐτίμησεν, ἧς
φιλοτίμως ἀπέλαυσεν, οὔτε τοῦ πολυθρυλλήτου
ἀνδρὸς ᾐδέσθη τὸ κλέος, οὔτε 59 τὸ ἐν λόγοις
ἔδεισε κράτος, ἀλλὰ ὑπερηφάνως καὶ ἀπηρυ-
θριασμένως ὁ ἐμβρόντιστος πρὸς αὐτὸν ἀντέστη,
οὐκ ἀμείνοσιν ἐκείνῳ, ἀλλὰ πολλῷ χείροσι χρη-
σάμενος δόγμασιν. Καὶ γὰρ δὴ τὴν ψυχὴν ἐκείνου
εἰπόντος τριμερῆ καὶ ἀθάνατόν τε καὶ θεοειδῆ,
αὐτὸς θνητὴν ἔφη καὶ ἐπίκαιρον· καὶ τὸν Θεὸν
εἰρηκότος ἐκείνου προμηθεῖσθαι τῶν πάντων, οὗτος
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα Quaestiones physicae Pa. 12, line 6
γὰρ ἐγλιχέτην τὴν Μαιῶτιν ὅπως λίμνην θεάσοιντο, εἰ στρογ-

γύλη μὲν τῇ θέσει, ἐννέα δὲ εἴπερ ἄρα σταδίων αὐτὴν χιλιάδες
περιγράφουσιν ὅροι, καθάπερ γεωγράφοι κηρύττουσιν ἀξιό-
πιστον ἡμῖν προβαλλόμενοι τὴν ἀπόδειξιν. καί τινας διαπορῆ-
σαι φυσιολογίας Περικλέα φασὶ τὸν Κορίνθιον ἐπὶ τὸν Βόσπο-
ρον αὐτοῖς ξυναντήσαντα. ἐντεῦθεν λόγοι καὶ θεωρίαι περὶ τὸ
ἄστυ κυμαίνουσι, καὶ πᾶς φιλοσοφεῖ ὅπως τι λέξοι τορόν,
καὶ κομψότητι δόγματος ἄλλος ἄλλου κρατήσειε δόξης. ὁ
Περίπατος πρὸς τὴν Στοὰν ἔχει τὴν ἅμιλλαν, ἡ Στοὰ Πυθαγο-
ρείοις συμπλέκεται, Ἀκαδημιακοῖς λόγος Ἐπικουρείων οὐ
σπένδεται, καὶ πόλεμός τις ἀσίδηρος ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα κε-
κίνηται.
330
{ΑΝΤ.} Ἄγε δῆτα, ὦ βέλτιστε, περὶ τούτου φράσον ἡμῖν·

ὡς ὁρᾷς γὰρ ἐπὶ θεωρίαν τὸν νοῦν ἀνεπτέρωμαι καὶ φλέβας
ἐπιστήμης ἀνιχνεύω θεάσασθαι, καθάπερ μεταλλουργοί τι-
νες ὁπηνίκα τιμαλφεστάτου τινὸς ὕλης πόρους θεάσοιντο.
{ΠΟΛ.} Οὐ περὶ μικροῦ τινος γλῶτται καὶ λόγοι καὶ θεω-
ρίαι βάλλουσί τε καὶ βάλλονται· ἀδαμάντινος γάρ τις ἐξωπλί-
σατο πόλεμος καὶ τὰ τῆς φύσεως ἀνελίττουσιν ὄργια. φασὶ
γὰρ τὸν Περικλέα εἰπεῖν τί δῆτα τὸν ἀδάμαντα ἡ φύσις δε
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα De vitae termino Sec. 1, line 65
γενέσεως’ διαγνοὺς καὶ καιροὺς καὶ χρόνους ‘ἐν τῇ

ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ’ τιθείς, ὅρων χηρεύουσαν τὴν ἡμετέραν ζωὴν
προηγάγετο; πολλοῦ γε καὶ δεῖ.
ποῦ γὰρ θήσεις τὸ «‘καιρὸς παντὸς ἀνθρώπου ἥκει ἐναν-
τίον μου’» ἢ τὸ «‘ἠγγίκασι αἱ ἡμέραι τοῦ θανάτου σου’» ἢ
τὸ «‘οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου’ ἐν τοῖς υἱοῖς
τῶν ἀνθρώπων, ‘ἔσονται δὲ αἱ ἡμέραι αὐτῶν ἑκατὸν
καὶ εἴκοσιν ἔτη’» ὁ τὴν ἔκφυλον ἀοριστίαν πρεσβεύων καὶ τὰ
ξένα τῶν δογμάτων παρεισάγων τεράστια οἷα Πλατωνικὰς ἰδέας
τινάς, φάσματα νοῦ καὶ διανοίας κούφης ἀθύρματα, κακὴν Ἀκα-
δημίαν αὐτοσχεδιάσας ταῖς ἐκκλησίαις ἑλληνικώτερον; ἢ οὐχὶ
καὶ ἡ πρὸς Αἴγυπτον κάθοδος τοῦ Ἰσραὴλ ἔτεσι τετρα-
κοσίοις διώριστο, ὦ φιλαόριστε σὺ καὶ παραχαράκτα τῶν
ἀπαραγράφων δογμάτων τῆς πίστεως; ποῦ δὲ οἰχήσεται τὸ παρὰ
τῷ ψάλλοντι πρεσβευόμενον λόγιον «‘αἱ ἡμέραι τῶν ἐτῶν ἡμῶν
ἑβδομήκοντα ἔτη ἢ ὀγδοήκοντα’» [τῆς διαστολῆς καὶ δυνά-
μεως]; καὶ εἰ μὴ πνευματικὸς ἡμᾶς ἐχαλίνωσε νόμος μὴ τοὺς
προπετεῖς ἀσπάζεσθαι γέλωτας, εἶχον ἂν βρασματωδῶς κατα-
καγχάζειν ὥσπερ γελοίου τοῦ πράγματος τοῖς σοῖς ἐπεγγελᾶν
καταναγκαζόμενος ἐγχειρήμασι. τὸν Δαυὶδ οὐκ ἀκήκοας πώποτε
χοροστατοῦντα καὶ ᾄδοντα «‘γνώρισόν μοι τὸ πέρας μου, κύριε,
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter alpha, p.102, line 15
Ἀκρήβης. ὁ ἀκμάζων.
Ἀκριτόμυθος. τὰ εἰς ος δισύλλαβα ἀναβιβάζουσι
τὸν τόνον.
Ἀκάθεκτος. ὁ ἀκατάσχετος. ἦν γὰρ ἀκάθεκτος
ὁρμὴ περὶ αὐτὸν διὰ τὰς τῶν Περσῶν ἐπάρσεις.
(Θηλυκόν.)
331
Ἀκακία. ἡ ἁπλότης, ἡ ἀγαθοσύνη.

Ἀκαλανθίς. εἶδος ὀρνέου, ἢ [ἡ] κύων, παρὰ τὸ
αἰκάλλειν ἴσως τοὺς γνωρίμους, ὑλακτεῖν δὲ
τοὺς ξένους.
Ἀκαδημία. Γυμνάσιον ἐν Ἀθήναις, ἀπὸ Ἀκαδή-
μου τινὸς ὠνομασμένου. λέγεται καὶ ἡ διατριβὴ
τῶν φίλων.
Ἀκαλήφη. θαλάσσιον φυτὸν, δῆξιν καὶ κνησμὸν
ἐμποιοῦσα. ἢ ἡ χερσαῖα κνίδη. [παυσάμενον
τῆς δυσκολίας, ἀπὸ τῆς ὀργῆς τὴν ἀκαλήφην
ἀφελέσθαι.] ἀκαλήφη δὲ ἡ θαλάσσιος, ἥτις
καὶ διὰ τοῦ ι γράφεται, ἔστι κογχυλίδιόν τι.
Ἀριστοφάνης·
Ἀκριτόμυθος. τὰ εἰς ος δισύλλαβα ἀναβιβάζουσι

τὸν τόνον.
Ἀκάθεκτος. ὁ ἀκατάσχετος. ἦν γὰρ ἀκάθεκτος
ὁρμὴ περὶ αὐτὸν διὰ τὰς τῶν Περσῶν ἐπάρσεις.
(Θηλυκόν.)

τῶν φίλων.
ἀφελέσθαι.] ἀκαλήφη δὲ ἡ θαλάσσιος,
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter gamma, p.460, line 18
γύω καὶ γῦον. ὡς πτῶ πτύον, καὶ θῶ θύον. οἷον·

κέδρου τ' εὐκεάτου θύου τ' ἀνὰ νῆσον ὀδώ-
δει.
332
καὶ πλεονασμῷ τοῦ ι γυῖον, ἵν' ᾖ τὸ λαμβά-

νον καὶ δεχόμενον. δύναται καὶ ἐπὶ τῶν μι-
κρῶν παιδίων τάττεσθαι ἡ λέξις· ταῦτα γὰρ
χερσὶ καὶ ποσὶ βαίνουσιν ἐπὶ τῆς γύης, ὅ ἐστι
τῆς γῆς.]
Γυμνάσια. κυνήγια· ἀλειπτήρια· λοῦτρα· ἢ ἱππι-
κόν. τρία γυμνάσια τῆς Ἀττικῆς· Ἀκαδημία,
Λύκειον , Κυνόσαργες.
Γύλιον. ἀγγεῖον πλεκτὸν ἀπὸ φοινίκων.
Γυπαρίοις. στενοῖς χωρίοις. φωλεαῖς· καλιαῖς.
Γύῤῥον. κυρτὸν, στρογγύλον.
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter epsilon, p.676, line 9
προηγούμενος τῆς ποίμνης κριὸς προβάτων συν-

ήθης ἐστὶ τῷ ποιμένι. ἡ λέξις ῥητορική.
Ἐκτίλλω. ἀνασπάσω, μετοικίσω.
Ἐκτεθηλυμένοι. μαλακισθέντες.
Ἐκτελείσθω. λειτουργείσθω.
Ἐκτενῶ. κρεμάσω.
Ἐκτολυπεύσας. ἐργασάμενος. ἡ μεταφορὰ ἀπὸ
τῆς τολύπης τοῦ κατεργασαμένου ἐρίου.
Ἐκτολυπεῦσαι. τὸ πληρῶσαι.
Ἐκτοπίζω. πόῤῥω διάγω. τὸν πολιτισμὸν ἐκτο-
πίζων ἐν ἀκαδημίᾳ διέτριβεν.
Ἐκτοπίσαι. μακρὰν καταστῆσαι.
[Ἐκτορμεῖν. τὸ ἐκ τοῦ καθήκοντος δρόμου
πόῤῥω ἐκβαίνειν.]
Ἐκτραχηλίζω καὶ ἐκτραχηλισθῶσιν. ἀντὶ
τοῦ τοὺς τραχήλους συγκλασθῶσιν. ἱππασίας
μετὰ θορύβου γινομένης πολλοὶ μὲν τῶν ἱπ-
πέων ἐκτραχηλισθῶσιν.
Ἐκτραχηλισθῆναι. ἐκπεσεῖν τῶν ἵππων, οἷον
τὸν αὐχένα ἐπικάμψαντες ἀποσείονται τὸν ἐπι-
βάτην. ἐκτραχηλισθῆναι λέγουσιν, οὐχὶ ἐκσφον
Aeneas Phil., Rhet., Theophrastus sive de animarum immortalitate et

corporum resurrectione dialogus Pa. 8, line 11
πότερον Ἡρακλείτῳ, ᾧ δοκεῖ τῶν ἄνω πόνων τῆς ψυχῆς ἀνάπαυλαν εἶναι
333
τὴν εἰς τόνδε τὸν βίον φυγήν, ἢ τῷ Ἐμπεδοκλεῖ, ὃς κατὰ τίσιν ὑπὲρ ὧν
ἥμαρτεν ἐνταῦθα τὴν ψυχὴν ἀπέρριψεν, ἢ τῷ Πλάτωνι μᾶλλον, ὃς νῦν
μὲν κατὰ τίσιν, νῦν δὲ πρὸς τὸ τέλειον εἶναι τόδε τὸ πᾶν, καὶ νῦν μὲν
ἄκουσαν, νῦν δὲ ἑκοῦσαν, καὶ ἐνίοτε μὲν πρὸς βίαν, ἐνίοτε δὲ αὐτοκινή-
τως ὅπη βούλεται τὴν ψυχὴν ἐκπέμπεσθαι· τὸν γὰρ Ἀριστοτέλην σιω-
πήσομαι, ὃς δι' ὑπερβολὴν σοφίας τὴν τῆς ψυχῆς ἀθανασίαν ἀφείλετο,
τὰ ἀλλήλων ἕκαστοι καταλύοντες καὶ τοῖς ἄλλοις καὶ αὑτοῖς τἀναντία
φιλοσοφοῦντες.
{Θεόφραστος}
Βούλονται μὲν οἱ ἐξ Ἀκαδημίας πείθειν ὡς διαφωνεῖ Πλάτων αὐτὸς
ἑαυτῷ, νοήματα καὶ ὀνόματα ὡς ἂν ἐθέλωσι μετατιθέντες, ὥσπερ οἱ τοὺς
χρησμοὺς πρὸς τὴν ἑαυτῶν βούλησιν ἑρμηνεύοντες. Δοκοῦσι δέ μοι
παντε-
λῶς ἐκβιάζεσθαι· οὔτε γὰρ γέγονεν οὔτ' ἂν γένοιτο μᾶλλον τοῦ
Πλάτωνος
ἱκανὸς ἑρμηνεῦσαι σαφῶς πᾶν ὅ τι ἂν ἐθέλῃ. Οἱ δὲ αἰσχυνόμενοι τὸ
δοκεῖν διαφωνεῖν, ἑτέραν ἐξ ἀπολογίας αὐτῷ κατηγορίαν ἐφέλκονται· ἢ
γὰρ ἀσαφὴς διδάσκαλος ὁ φιλόσοφος ἢ φθόνῳ τὴν διάνοιαν ἀποκρύπτει.
Οὐδέτερον δὲ πέπονθεν ὁ Πλάτων, ἀλλὰ τοὺς τἀκείνου σοφιζομένους

λέληθε, τὴν τῶν Χαλδαίων καὶ Αἰγυπτίων φιλοσοφίαν εἰσφέρων τῇ Ἑλ-
λάδι καὶ τὰ Πυθαγόρου καὶ Ἡρακλείτου καὶ Ἐμπεδοκλέους ἐπιδεικνύς·
ὅθεν ἄλλοτε ἄλλων λόγων ἐστίν, ὡς ἂν μηδὲν τῶν πανταχοῦ σοφῶς

ἑαυτῷ, νοήματα καὶ ὀνόματα ὡς ἂν ἐθέλωσι μετατιθέντες, ὥσπερ οἱ τοὺς

χρησμοὺς πρὸς τὴν ἑαυτῶν βούλησιν ἑρμηνεύοντες. Δοκοῦσι δέ μοι
παντε-
λῶς ἐκβιάζεσθαι· οὔτε γὰρ γέγονεν οὔτ' ἂν γένοιτο μᾶλλον τοῦ
Πλάτωνος
ἱκανὸς ἑρμηνεῦσαι σαφῶς πᾶν ὅ τι ἂν ἐθέλῃ. Οἱ δὲ αἰσχυνόμενοι τὸ
δοκεῖν διαφωνεῖν, ἑτέραν ἐξ ἀπολογίας αὐτῷ κατηγορίαν ἐφέλκονται· ἢ
γὰρ ἀσαφὴς διδάσκαλος ὁ φιλόσοφος ἢ φθόνῳ τὴν διάνοιαν ἀποκρύπτει.
Οὐδέτερον δὲ πέπονθεν ὁ Πλάτων, ἀλλὰ τοὺς τἀκείνου σοφιζομένους

λέληθε, τὴν τῶν Χαλδαίων καὶ Αἰγυπτίων φιλοσοφίαν εἰσφέρων τῇ Ἑλ-
λάδι καὶ τὰ Πυθαγόρου καὶ Ἡρακλείτου καὶ Ἐμπεδοκλέους ἐπιδεικνύς·
ὅθεν ἄλλοτε ἄλλων λόγων ἐστίν, ὡς ἂν μηδὲν τῶν πανταχοῦ σοφῶς εὑρη-
μένων διαλάθῃ τοὺς ἐν Ἀκαδημίᾳ φιλοσοφοῦντας. Οἶον καὶ περὶ τῆς
334
ὕλης πῇ μὲν γεγενῆσθαι, πῇ δὲ ἀγένητον αὐτὴν ὑποφαίνει. Οἱ δ' ὕστεροι

τὸ γλαφυρὸν καὶ ποικίλον τῆς Πλάτωνος γνώσεως ἀγνοήσαντες καὶ
ὀρεγό-
μενοι τοῦ πρῶτος ἕκαστος ἐπινοεῖν τι καινόν, ἐν σφίσιν αὐτοῖς
συνεταράχ-
θησαν καὶ διασκεδασθέντες οὔτε τῷ Πλάτωνι οὔτε ἀλλήλοις συνέπονται.

γενναῖε, Θεός, μείνας ὅπερ ἦν, διὰ φιλανθρωπίαν ἄνθρωπος γενόμενος,

τὴν τοῦ λόγου σοφίαν καὶ τοῦ ἔργου δύναμιν τοῖς ἐπιτηδείοις ἐνέπνευσε
καὶ αὐτὸς πρῶτος οἷα Θεὸς ἀναστήσας τὸ ἑαυτοῦ σῶμα πρὸς ἀθανασίαν
κοινὴν τὴν δωρεὰν ἅπασιν ἐπαγγέλλεται· ψευδολογίας δὲ ἁλῶναι οὐδ'
ἄνδρα σοφὸν θέμις, μήτι γε Θεόν. Καὶ ὁ τοῖς ἐκείνου νόμοις πειθόμενος
θεὸς ἄμβροτος, οὐκ ἔτι θνητός, ὥστε τῆς ἀθανασίας μεταλαχόντα ταῖς
νοεραῖς οὐσίαις ταὐτὸν ἐργάζεσθαι καὶ σεμνῶς ἤδη τῷ μεγάλῳ βασιλεῖ
παρεστάναι καὶ βεβαίως πανταχοῦ συνέπεσθαι.
{Θεόφραστος}
Πείθομαι· ἤδη γὰρ τῆς εὐμενείας αἰσθάνομαι τοῦ Θεοῦ. Ἀλλὰ χαι-
ρέτω μὲν Ἀκαδημία, πρὸς ἐκεῖνον δὲ ἴωμεν. Αὐτὸς γὰρ ὁ Πλάτων μέχρι
τούτου κελεύει πείθεσθαι Πλάτωνι, ἕως ἂν αὐτοῦ σοφώτερος ἀναφανῇ.
Θεοῦ δὲ σοφώτερον οὐδέν.
{Εὐξίθεος}
Ἀλλ' ἐπειδὴ πεπείκαμεν χαριστήρια τῷ Θεῷ θύσωμεν, οὐχ ἑκα-
τόμβην ὡς παρ' Ἀθηναίοις τῇ Ἀθηνᾷ, οὐδὲ μύρμηκα ὥσπερ ἐν Ἰσθμῷ
Ἡλίῳ καὶ Ποσειδῶνι, οὐδὲ τὸν υἱὸν καθάπερ ὁ Κρέων Μενοικέα, οὐ-
δὲ τὴν παῖδα καθάπερ ὁ Λεὼς τὴν Πραξιθέαν, οὐδ' ὅλως ἄνθρωπον
ὥσπερ ἐν Ἀρκαδίᾳ τῷ Κρόνῳ, ἀλλὰ τὸν νοῦν ἐκκαθαίροντες, ὡς αὐτῷ
τῷ Θεῷ προσεικάζεσθαι. Μὴ καθαρῷ γὰρ καθαροῦ ἐφάπτασθαι οὐ θε-
μιτὸν εἶναι νομίζεται. Ὧ Βασιλεῦ καὶ Πάτερ καὶ Δημιουργὲ τῶν ὅλων,
Aeneas Phil., Rhet., Epistulae Epistle 18, line 7
Θεοδώρῳ σοφιστῇ.
Ἔστω Σμυρναῖος Ὅμηρος, Ἀριστείδης· κοινωνείτω τῆς φιλοτι-

μίας ὁ ἐμὸς ῥήτωρ Θεόδωρος. πάντως ἐμὸν καὶ τοῦτο, εἴγε τὰ τῶν
παίδων καλὰ τοῦ πατρὸς εἶναι νομίζεται. ἀλλ' εὖγε τῆς ὑμετέρας
εὐφωνίας, δι' ἣν τῶν Ἀθηναίων οἱ παῖδες οὐ παρὰ τῶν πατέρων,
335
παρὰ δὲ τῶν Σύρων ἀττικίζειν ἀξιοῦσι μανθάνειν· οὐκέτι γοῦν εἰς τὸν
Πειραιᾶ καταίρουσι τῆς Ἀκαδημείας ἐρῶντες οὐδὲ φοιτῶσι παρὰ τὸ
Λύκειον , παρ' ἡμῖν τὴν Ἀκαδήμειαν καὶ τὸ Λύκειον εἶναι νομί-
ζοντες. ἐγὼ γοῦν ἱκανὰς ἔχω παρ' ὑμῶν τὰς ἀμοιβάς, εἰ κἀμὲ πρό-
γονον δι' ὑμᾶς ᾄσουσιν Ἴωνες καὶ τῆς ἐμῆς ψυχῆς τὰς εἰκόνας καθα-
ρῶς θεωροῦντες ἤδη καὶ τοῦ σώματος τὸ εἶδος ὑπογράφουσιν· ἡ δὲ
παρ' ὑμῶν στολὴ ἐμοὶ μὲν λαμπρότερον ἀποφαίνει τὸ σχῆμα, σοὶ
δὲ καλλίω τὴν φήμην ἐργάζεται.

Συμπλίκιος , Σχόλια στις Κατηγορίες του Αριστοτέλη. Vol. 8, p.4,

line 3
τον, τί τὸ τέλος ἐστὶν τῆς Ἀριστοτέλους φιλοσοφίας, πέμπτον, τίνα τὰ

ἄγοντα
ἡμᾶς πρὸς τὸ τέλος, ἕκτον, τί τὸ εἶδος τῶν Ἀριστοτελικῶν
συγγραμμάτων,
ἕβδομον, διὰ τί τὴν ἀσάφειαν ἐπετήδευσεν ὁ φιλόσοφος, ὄγδοον, ποῖον
δεῖ
τὸν ἐξηγητὴν εἶναι τῶν τοιούτων λόγων, ἔνατον, ποῖον δεῖ τὸν ἀκροατὴν
παραλαμβάνεσθαι, δέκατον, πόσα δεῖ προλαμβάνειν ἑκάστης
Ἀριστοτελικῆς
336
πραγματείας κεφάλαια καὶ ποῖα καὶ διὰ ποίαν αἰτίαν.

Αἱ μὲν οὖν κατὰ φιλοσοφίαν αἱρέσεις ἑπταχῶς ὀνομάζονται, ἢ ἀπὸ
τοῦ συστησαμένου τὴν αἵρεσιν ὡς Πυθαγόρειοι καὶ Πλατωνικοί, ἢ ἀπὸ
τῆς
τοῦ αἱρεσιάρχου πατρίδος ὡς Κυρηναϊκοὶ οἱ ἀπ' Ἀριστίππου καὶ
Μεγαρικοὶ
οἱ ἀπὸ Εὐκλείδου καὶ Ἐλεατικοὶ οἱ ἀπὸ Ξενοφάνους καὶ Παρμενίδου, ἢ
ἀπὸ
τοῦ τόπου ἐν ᾧ διέτριβον φιλοσοφοῦντες ὡς Ἀκαδημαϊκοὶ καὶ Στωικοί,
ἢ
ἀπὸ συμβεβηκυίας ἐνεργείας ὡς Περιπατητικοί, ἢ ἀπὸ τῆς ἐν τῷ
φιλοσοφεῖν
κρίσεως ὡς Ἐφεκτικοὶ οἱ ἀπὸ Πύρρωνος, ἢ ἀπὸ τοῦ τέλους ὃ προτίθενται
τῆς ἑαυτῶν φιλοσοφίας ὡς Ἡδονικοὶ οἱ Ἐπικούρειοι, ἢ ἀπὸ τοῦ εἴδους

τῆς
ζωῆς ὡς οἱ Κυνικοί· ἄλλο γὰρ τὸ τέλος οὗ στοχάζονται καὶ ἄλλο τὸ εἶδος
τῆς ἐπιτηδεύσεως· οὐ γὰρ δι' ἡδονῆς οἱ Ἐπικούρειοι τὴν ἡδονὴν ἐθήρων,
ἀλλὰ διὰ πόνων μάλιστα καὶ ἐγκρατείας.
Τῶν δὲ Ἀριστοτελικῶν συγγραμμάτων τὰ μέν ἐστι μερικά, ὡς αἱ Ἐπι-
στολαὶ πρὸς ἕνα τινὰ καὶ περὶ μερικοῦ τινος γεγραμμέναι πράγματος, τὰ

line 20
ἐπινοίας ὑφεστώσης· οὐδὲν γὰρ τοῦτο τῇ κατηγορίᾳ διενήνοχεν· οὐ γὰρ

καθὸ ἐν ὑποστάσει ἐστὶ τὰ πράγματα δηλοῦται ὑπὸ τῆς κατηγορίας, ἀλλὰ
καθὸ ἐπινοεῖται ἤτοι ὄντα ἢ ὡς ὄντα. ὁμοίως δὲ καὶ τῶν καθ' ἕκαστα
ποσῶν ἐπὶ τὸ γενικώτατον ποσὸν ἀναγομένων ἄλλη γίνεται κατηγορία, ἡ
ἀνωτάτω λέξις τοῦ ποσοῦ, κατὰ τοῦ ἀνωτάτω πράγματος ἀγορευομένη.
οὕτως δὲ καὶ τὸ ποιόν. ἕτερον δέ τι γένος ἐστὶν τὸ πρός τι, ὑφ' ὃ πάντα
ἀνάγεται τὰ πρὸς ἄλλο τί πως ἔχοντα, καὶ κατηγορία ἄλλη τῆς πρός τι
λέξεως, ὑφ' ἣν τὸ διπλάσιον τὸ ἥμισυ, δοῦλος δεσπότης, πατὴρ υἱὸς καὶ
τὰ τοιαῦτα. τὸ δὲ καθῆσθαι καὶ ἑστάναι καὶ κατακεῖσθαι ἄλλο γένος ποιεῖ
τὸ κεῖσθαι. τὸ δὲ ἠμφιέσθαι καὶ ὡπλίσθαι ὑπὸ τὸ ἔχειν ἀνάγεται, τὸ δὲ

ἐν Λυκείῳ καὶ ἐν Ἀκαδημίᾳ ὑφ' ἓν γένος τὸ ποῦ. καὶ τὸ ποτὲ γένος
ἐστὶν ἄλλο περιέχον τὰ τοῦ χρόνου εἴδη καὶ μέρη. τὸ δὲ τέμνειν καὶ
καίειν εἰς τὸ ποιεῖν, ὥσπερ τὸ τέμνεσθαι καὶ καίεσθαι εἰς τὸ πάσχειν.
προστίθησιν δὲ καὶ τὰ τοῦ Βοήθου ὁ Πορφύριος πολλῆς ἀγχινοίας
γέμοντα
337
καὶ εἰς τὸ αὐτὸ τείνοντα τοῖς εἰρημένοις. λέγει γὰρ καὶ ἐκεῖνος, ὅτι κατὰ
μὲν τὸ ὄνομα καὶ τὸ ῥῆμα ἡ διαίρεσις εἰς τὰ τοῦ λόγου γίνεται στοιχεῖα,
κατὰ δὲ τὰς κατηγορίας ἡ διαίρεσις γίνεται, καθὸ σχέσιν ἔχουσιν αἱ

line 28
Ἀλλὰ καὶ ἡ χιὼν τοῦ κύκνου, φαίη ἄν τις, μᾶλλόν ἐστιν λευκή, καθόσον
ἐγγυτέρω ἐστὶν τοῦ λευκοτάτου. ἢ κατὰ τοῦθ' ὁμοίως ἕξει πρὸς τὴν
οὐσίαν, κατὰ συμβεβηκὸς ἔχουσα τὸ μᾶλλον· καθόσον δὲ τὸ μετέχον τῆς
ποιότητος ἢ μᾶλλον αὐτῆς μετέχει ἢ ἧττον, κατὰ τοσοῦτον αὐτὴ ἡ κατα-
τεταγμένη ποιότης ἔχει τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον. ἐπεισοδιώδης γὰρ ἡ
ποιότης τῇ οὐσίᾳ, ἡ μέντοι οὐσία οὐκ ἐν ἄλλῳ γίνεταί τινι ὥστε μᾶλλον
ἢ ἧττον μετέχεσθαι, ἀλλ' ἐν αὐτῇ τὰ ἄλλα. διὰ τοῦτο οὖν τὴν μὲν κατὰ
συμβεβηκὸς σύγκρισιν ἐπιδέχεται ἡ οὐσία, τὴν δὲ καθ' αὑτό, ἥτις ἐν τοῖς
ὁμοειδέσιν γίνεται, οὐκέτι. ὁ γὰρ ἄνθρωπος οὔτε ἄλλου ἀνθρώπου
μᾶλλον
ἄνθρωπος οὔτε αὐτὸς ἑαυτοῦ, ἀλλ' οὐδὲ ὁ Σωκράτης ἐν Ἀκαδημίᾳ
μᾶλλον
Σωκράτης ἢ ἐν Δηλίῳ· τὸ μέντοι λευκὸν σῶμα καὶ ἄλλου σώματος
λευκοῦ λευκότερον ἂν εἴη τῷ μᾶλλον μετέχειν τοῦ λευκοῦ, καὶ αὐτὸ
αὑτοῦ
μᾶλλον ἂν εἴη καὶ ἧττον λευκόν, κατ' ἄλλον δηλονότι καὶ ἄλλον χρόνον,
οὐ γὰρ δὴ κατὰ τὸν αὐτόν. τὸ δὲ λευκὸν τοῦ μέλανος οὐ λέγεται
λευκότερον·
λέγεται μὲν γὰρ ἀεὶ τὸ μᾶλλον πρὸς τὸ ἧττον, ἐπιτεινόμενον δὲ τὸ ἧττον
εἰς τὸ ὅμοιον καταντᾷ, ἀλλ' ἡ τοῦ μέλανος ἐπίτασις οὐδέποτε ὅμοιον τὸ
μέλαν τῷ λευκῷ ποιεῖ, τοὐναντίον δὲ πλέον αὐτοῦ ἀφίστησιν, ὥστε οὐκ
ἂν τὸ ἐναντίον πρὸς τὸ ἑαυτῷ ἐναντίον λαμβάνοι τὴν τοῦ μᾶλλον καὶ
Συμπλίκιος , Σχόλια στις Κατηγορίες του Αριστοτέλη.

Vol. 8, p.187, line 10
ἐτυμολογίαι δηλοῦσι, καὶ μέντοι ὁ οὕτως ποιῶν περὶ τὴν λέξιν ὀλίγον
καινίζει, τὴν συνήθη περὶ τῶν πραγμάτων ἔννοιαν φυλάττων. ἔτι δὲ
πάσης
τέχνης οἰκεῖον τὸ ὀνοματοποιεῖν· καὶ γὰρ ὁ γεωμέτρης καὶ ὁ μουσικὸς
περὶ
πράγματα τοῖς πολλοῖς ἄγνωστα διατρίβοντες ἴδια τιθέναι τοῖς πράγμασιν
338
ἐκείνοις ὀνόματα καὶ ἀσυνήθη τοῖς πολλοῖς ἀναγκάζονται. διχῶς δὲ

τοῦτο
ποιοῦσιν, ἢ τοῖς κειμένοις ἤδη αὐτοὶ χρώμενοι ἐπ' ἄλλοις, ὡς τῷ χρώματι
καὶ τῇ διέσει ὁ μουσικὸς καὶ τῷ κέντρῳ ὁ γεωμέτρης, ἢ τὰ μηδὲ ὅλως
κείμενα ἐξευρίσκοντες. καὶ εἰ μὲν θέσει τὰ ὀνόματα, στοχαστέον τοῦ
σκοποῦ τῆς θέσεως· εἰ δὲ φύσει, προσέχειν τῇ φύσει τοῖς οἰκείοις πρά-
γμασιν τοὺς οἰκείους φθόγγους συντάττοντας.
Εὔδωρος δὲ ὁ Ἀκαδημαϊκὸς ἐγκαλεῖ ὡς οὐ συντάττεται τὸ πτερὸν
τῷ πτερωτῷ· τὸ μὲν γὰρ πτερὸν ἐνεργείᾳ λέγεται, τὸ δὲ πτερωτὸν δυνά-
μει, ὡς δυνάμενον πτερωθῆναι· εἰ δὲ ἐνεργείᾳ γένοιτο, οὐ πτερωτόν, ἀλλ'
ἐπτερωμένον λέγεται. ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ πηδαλίου διορίζεται, ὅτι οὐ
πρὸς πηδαλιωτόν, ἀλλὰ πρὸς πεπηδαλιωμένον ἂν λέγοιτο, καὶ ἡ κεφαλὴ
πρὸς κεκεφαλωμένον. ὁ δὲ ταῦτα ἀπορῶν ἀγνοεῖ ὅτι διχῶς τούτων
ἕκαστον
λέγεται, καὶ ὡς δυνάμει καὶ ὡς ἐνεργείᾳ, ὥσπερ καὶ τὸ ὑφαντὸν καὶ τὸ
ἐνδυτὸν καὶ ἐπὶ τοῦ ἤδη ὄντος ἱματίου λέγεται καὶ ἐπὶ τοῦ δυναμένου
γενέ-
σθαι· ἐπὶ δὲ τῶν μὴ ὄντων ἐν χρήσει ἔτι μᾶλλον ὡς ἂν βούληται ὁ τιθεὶς
χρήσαιτο ἄν. προσεκτέον δέ, φασὶν οἱ ἐξηγηταί, μήποτε καὶ τὴν ἀρχὴν

Vol. 8, p.209, line 11
πανον. τῶν δὲ ὑπόστασιν αὐταῖς διδόντων οἱ μὲν πάσας ἡγοῦντο ἀσω-

μάτους, ὥσπερ οἱ ἀρχαῖοι, οἱ δὲ τῶν μὲν ἀσωμάτων ἀσωμάτους, τῶν δὲ
σωμάτων σωματικάς, ὥσπερ οἱ Στωικοί. διαμφισβητεῖται δὲ καὶ τοῦτο
παρὰ
πᾶσιν, πότερον, ὥσπερ τοῖς ὑποκειμένοις τοῦ εἶναι αἴτιαί εἰσιν καὶ τοῦ
ποιοῖς εἶναι, οὕτως δὲ καὶ ἑαυταῖς τοῦ εἶναι τοιαύταις τὴν αἰτίαν ἐπιφέ-
ρουσιν, αὐτοσύστατοι οὖσαι καὶ εἰς ἑαυτὰς ἐνεργοῦσαι, ἢ ἄλλων αἰτιῶν
δέονται εἰς τὸ εἶναι κἀκεῖναι ἄλλων καὶ τοῦτο ἐπ' ἄπειρον. πολλὴ δὲ
ζήτησίς ἐστιν καὶ τίνας χρὴ οὐσιώδεις ποιότητας τίθεσθαι καὶ τίνας οὐ
τοιαύτας· διὰ τί γὰρ μία καὶ ἡ αὐτὴ οὖσα ἡ λευκότης ἐπὶ ψιμυθίου καὶ
γάλακτος οὐσιώδης γέγονεν, ἐπεὶ δὲ , οὐ ῥᾴδιόν ἐστι διακρῖναι. ἐκά-
λουν δὲ τὴν ποιότητα καὶ ἕξιν οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς, οἱ δὲ ἀπὸ τῆς
Ἀκαδημίας
ἀπὸ τοῦ ἔχεσθαι τὰς ἕξεις ἑκτὰ ἐκάλουν, ὥσπερ τὰ ἐννοήματα μεθεκτὰ
ἀπὸ τοῦ μετέχεσθαι καὶ τὰς πτώσεις τευκτὰς ἀπὸ τοῦ τυγχάνεσθαι καὶ
κατηγορήματα καὶ συμβάματα ἀπὸ τοῦ συμβεβηκέναι. καὶ ἡ μὲν ἀρχὴ
τοῦ ὀνόματος τοῦ ἑκτοῦ ἀπὸ τῶν ἕξεων παρήχθη, ὕστερον δὲ ἐπιδιέτεινεν
339
τοὔνομα καὶ ἐπὶ τὰς σχέσεις, οἷον προβολήν, κάθισιν, ἐπί τε τὰς κινήσεις,
οἵα ἐστὶν ἡ περιπάτησις, ἐπί τε τὰς συνθέτους ἐκ κινήσεων καὶ σχέσεων

καταστάσεις, οἵα ἡ ὄρχησις εἴη. οἱ δὲ προσελάμβανον καὶ τὰς πρός τί
πως ἐχούσας κινήσεις, οἵα ἡ ἔγχυσις καὶ ἡ ἔκχυσις, καὶ ἔτι τὰς πρός τί
πως ἐχούσας σχέσεις, οἵα ἡ ἀπάτη, καὶ ἔτι τὰς ἐν γένει τῶν κινήσεων

Vol. 8, p.212, line 8
τῷ μετέχεσθαι ἡ ποιότης καὶ ἐν τῷ ποιὸν ἀποτελεῖν· ἐν ᾧ οὖν ὑφέστηκεν,

διὰ τούτου καὶ γνωρίζεται, καὶ οὐκ ἀπὸ τῶν ὑστέρων ἁπλῶς, ἀλλ' ἀπ'
αὐτοῦ τοῦ συνυπάρχοντος αὐτῇ. ἀλλ' οὔτε τὸ αὐτὸ δι' ἑαυτοῦ
ἀποδίδωσιν·
ἕτερον γάρ ἐστιν ἡ ποιότης καὶ ἕτερον τὸ μετέχεσθαι αὐτήν, εἰ καὶ ὅτι
μάλιστα συνυπάρχει πρὸς αὐτὴν τὸ μετέχεσθαι. ὁμολογεῖ δὲ ἡ ἀπόδοσις
αὕτη καὶ τῇ περὶ ποιότητος καὶ ἕξεως τοῦ Ἀριστοτέλους δόξῃ. εἰ γὰρ
ἡμετέρα ἐστὶν ἡ ἕξις κατ' αὐτὸν καὶ περὶ ἡμᾶς ἡ ποιότης ὑφέστηκεν καὶ
ἡ μετεχομένη ποιότης ἡ αὐτὴ πρὸς τὴν ἁπλῶς λεγομένην ποιότητα
ὑπάρχει,
δῆλον ὅτι παρισοῦται πρὸς τὸ ποιὸν ἡ ποιότης. καὶ εἰ Ἀριστοτέλης μὲν
καὶ τὰ ἑκτὰ καὶ τὰς ἐνεργείας περὶ ἡμᾶς ἀπολείπει, οἱ δὲ ἐξ Ἀκαδημίας
ἀμφότερα ἐκτός, οἱ δὲ Στωικοὶ τὰ μὲν ἑκτὰ περὶ ἡμᾶς, τὰ δὲ ἐνεργήματα
καὶ τὰ ποιήματα ἐκτός, συγχέαντες τὰς δύο δόξας, συμφώνως ἑαυτῷ
Ἀριστοτέλης συνῆψε τῇ ποιότητι τὸ ποιὸν ὡς ὄντα ἀμφότερα περὶ ἡμᾶς.
Τῶν δὲ Στωικῶν τινες τριχῶς τὸ ποιὸν ἀφοριζόμενοι τὰ μὲν δύο
σημαινόμενα ἐπὶ πλέον τῆς ποιότητος λέγουσιν, τὸ δὲ ἓν ἤτοι τοῦ ἑνὸς
μέρος συναπαρτίζειν αὐτῇ φασιν. λέγουσιν γὰρ ποιὸν καθ' ἓν μὲν σημαι-
νόμενον πᾶν τὸ κατὰ διαφοράν, εἴτε κινούμενον εἴη εἴτε ἰσχόμενον καὶ
εἴτε
δυσαναλύτως εἴτε εὐαναλύτως ἔχει· κατὰ τοῦτο δὲ οὐ μόνον ὁ φρόνιμος

Vol. 8, p.217, line 10
λόγους προϋφεστηκέναι ἀποφαίνονται· κοινοῦ γὰρ ὄντος τοῦ περὶ τῶν

ἑκτῶν λόγου ἄτοπον μὴ τὰ αὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν διατάττεσθαι, καὶ ἔτι
ἀτοπώτερον τὰς ἀρχηγικωτάτας δυνάμεις ὑστερογενεῖς ποιεῖν, ὥσπερ
ζωὴν
καὶ νοῦν καὶ φύσιν καὶ λόγον καὶ τὰ τοιαῦτα. παραπλησίως δὲ ἀδύνατον
340
καὶ ἀπὸ τῆς συνόδου ταῦτα ἀποτελεῖσθαι· νόμῳ γὰρ ἔστι χροιὴ κατὰ τὸν
Δημόκριτον καὶ τὰ ἄλλα ὁμοίως, τῇ ἀληθείᾳ [ἔστι] δὲ ἄτομα καὶ κενόν.
ὁ δὲ ἅπαξ τὰ ὄντα ἀνελὼν οὐδὲν ἕξει τίθεσθαι καὶ ὁ παραδεξάμενος τὸ
ἀναίτιον οὐδαμοῦ στήσεται· τί γὰρ μᾶλλον ταῦτα ἢ τὰ ἐναντία
προτιμήσει
ἀπ' οὐδεμιᾶς ὡρισμένης αἰτίας ὁρμώμενος; βέλτιον οὖν εἰς ἐκείνην ἐλθεῖν
τὴν ὑπόθεσιν, ἥτις ἀπὸ τοῦ ἔχεσθαι παράγει τὰ ἑκτά, ὥσπερ οἱ Ἀκαδη-
μαϊκοὶ ὡρίσαντο ἑκτὸν τὸ οἷόν τε ἔχεσθαι αὐτὸ ἀποδόντες, οὐκ ἀπὸ τῆς
ἐτυμολογίας αὐτοῦ παραλαβόντες τὸν λόγον· λογικῶς γὰρ τὸ τοιοῦτον
εἴρηται, ἀλλ' οὐχὶ πραγματικῶς· μᾶλλον οὖν τὸ ἔχεσθαι τὰ εἴδη σημαίνει
ὑπὸ τῶν οἵων τε αὐτὰ ἔχειν. πολλαχῶς δὲ τοῦ ἔχειν λεγομένου (καὶ γὰρ
τὰ μέρη ἔχομεν τοῦ σώματος καὶ τὰ ἐκτὸς οἷον ἀγρὸν καὶ οἰκίαν) δια-
στέλλοντες ἀπὸ τούτων προσετίθεσαν, ἑκτὸν εἶναι φάσκοντες τὸ οἷόν τε
ἔχεσθαι ὡς ἡ φρόνησις ἔχεται ὑπὸ τοῦ φρονίμου καὶ ἡ περιπάτησις ὑπὸ
τοῦ περιπατοῦντος καὶ ἡ κάθισις ὑπὸ τοῦ καθημένου. ἐπειδὴ δὲ οἱ μὲν
καθ' ἕξεις, οἱ δὲ κατ' εὐαναλύτους σχέσεις, οἱ δὲ κατὰ πρός τί πως

line 33
ἀδύνατον εἶναι κατὰ λόγον· αὐταὶ γὰρ ἑαυτὰς διαφέρουσιν ἀφ' ἑαυτῶν
ἀρχόμεναι τῆς οἰκείας δυνάμεως, μᾶλλον δὲ οὐδὲ δέονται τοῦ
διαφορεῖσθαι
αὐτοδιαφοραὶ οὖσαι, ὥσπερ οὐδὲ ἡ ἑτεροιότης τοῦ ἑτεροιοῦσθαι· καὶ γὰρ
ἐπὶ τῶν ἄλλων ἰδιοτήτων αὐτὸ ἕκαστον οὐκ ἂν λέγοιτο μετέχειν ἑαυτοῦ,
οἷον τὸ ἴσον οὐκ ἄν τις ἰσῶσθαι λέγοι ἢ τὸ καλὸν κεκαλλύνθαι. ὥστε
τὸ μὲν διαφέρον διαφορᾷ πάντως διαφέρει, ἀλλὰ τὰ μὲν ἄλλα πάντα
ἑτέρᾳ
οὔσῃ παρ' ἑαυτὰ τῇ διαφορᾷ διαφέρει, ἡ δὲ διαφορὰ ἑαυτῇ διαφέρει,
μᾶλλον
δὲ αὐτοδιαφορά ἐστιν. καὶ οἱ Στωικοὶ δὲ ποιότητας ποιοτήτων ποιοῦσιν
ἑαυτῶν ποιοῦντες ἑκτικὰς ἕξεις. οὐ δέονται γὰρ οὐκέτι τῶν τὰς διαφορὰς
παρεχουσῶν· αὐταὶ γὰρ ἑαυταῖς αἱ ποιότητες ἀλλήλων διαφέρουσιν. οἱ δὲ
ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας διαφορῶν διαφορὰς ζητοῦντες ἐπ' ἄπειρον ἐξέπεσον.
Ἐπιστῆσαι δὲ καὶ τοῦτο χρή, εἰ πᾶσα ποιότης δύναται γενέσθαι

οὐσιώδης διαφορά. ἢ ἐπὶ μὲν τῶν σωμάτων ἀνάγκη συγχωρεῖν· ἡ γὰρ
λευκότης συμβεβηκὸς οὖσα οὐσιώδης διαφορὰ γίνεται ἐπὶ ψιμυθίου· ἐπὶ
341
δὲ
τῶν ἐπιστημῶν πῶς ἔχει; ἢ καὶ ἡ γραμματική, ἥτις εἴη ψυχῆς ἣ φύσει
τοιαύτη, γένοιτο ἂν εἰδοποιὸς διαφορά. καὶ τοῦτο δὲ προσθετέον, ὅτι ταῖς
ποιότησι συντακτέον τοὺς κατ' αὐτὰς ποιούς, καθ' ὅσον περὶ αὐτούς εἰσιν
αἱ
ποιότητες, μὴ προσποιουμένους τὸ ὑποκείμενον μηδὲ κατὰ σύλληψιν τοῦ
ὑποκειμένου ποιοῦντας τὸ ποιόν, ἵνα μὴ κατηγορίαι δύο νοῶνται, ἀλλ' εἰς

line 33
ἢ μᾶλλον τοῦ πρός τι· ὑπὸ γὰρ τούτου κρατεῖσθαι, καθάπερ τὸ διπλάσιον
καίτοι ποσὸν ἐμφαῖνον. μήποτε δὲ οὐ πάντα ταῦτα ἕνα ἔχει λόγον, ἀλλὰ
τὰ μὲν ἅμα καὶ τὰ συνεγγίζοντα τὸ πρός τι μᾶλλον ἐμφαίνει· κοινὴν γὰρ
σχέσιν καὶ ταῦτα καὶ ἀντιστρέφουσαν συμπαρίστησιν· τὰ δὲ χωρὶς καὶ
διε-
στηκότα τὴν τοῦ ποῦ· πλεονάζει γὰρ ἐν αὐτοῖς ἡ πρὸς τὸν τόπον σχέσις
τῶν χωρὶς ὄντων καὶ τῶν διεστηκότων. τὰ μέντοι παρακείμενα καὶ ὑπο-
κείμενα τῆς τοῦ κεῖσθαί ἐστιν κατηγορίας· προηγεῖται γὰρ ἐν αὐτοῖς ἡ
θέσις καὶ ἔξωθεν ἡ σχέσις ἐπισυμβαίνει. καὶ τὰ ἄλλα δὲ οὕτως χρὴ
διακρίνειν τῷ πλεονάζοντι καὶ ἐπικρατοῦντι καὶ τὴν ἔννοιαν προβάλλοντι
πρόχειρον, τούτῳ τὸ βραβεῖον τοῦ γένους ἀπονέμοντας.

Ὁ δὲ Πλωτῖνος προβαλλόμενος τὸ ἐν Ἀκαδημίᾳ ἐν Λυκείῳ, ἄνω
κάτω, ζητεῖ, πότερον τόπους διαφέροντας ταῦτα δηλοῖ ἢ ἄλλα ἐν ἄλλῳ·
’εἰ μὲν γὰρ τόπους, τί δεῖ παρὰ τὸν τόπον ἄλλο ζητεῖν τὸ ποῦ; εἰ δὲ ἄλλο
ἐν ἄλλῳ, οὐχ ἓν οὐδὲ ἁπλοῦν τὸ τοιοῦτον’. πρὸς ὃ καὶ νῦν ῥητέον ὅτι
οὔτε τόπος ἁπλῶς σημαίνεται ὑπὸ τούτων οὔτε σύνθετόν τι· οὐ γὰρ τὰ
πράγματα ἐν τόπῳ καὶ αὐτὸς ὁ τόπος συμπλέκεται, αὐτὴ δὲ μόνη ἡ σχέσις
μονοειδῶς συνεμφαίνεται. ἀλλ' οὐδὲ τὸ ἐν μόριον σύνθεσιν ἐμποιεῖ ἐν τῷ
φάναι ‘ἐν Λυκείῳ’, ἀλλὰ τὴν σχέσιν μόνην παρίστησι τὴν πρὸς τὸν
τόπον.

Vol. 8, p.369, line 19
ἐστὶ κατηγορίας· ἐὰν γὰρ μεταλαβὼν εἴπῃς, τί ἐστιν τὸ ἔχειν πόδας καὶ
342
χεῖρας, ἐρεῖς κατὰ τὸν ἀκριβῆ λόγον, κἂν ἀσύνηθες ᾖ, τὸ πεποδῶσθαι καὶ
κεχειριδῶσθαι καὶ κοινῶς τὸ οὐσιῶσθαι, ἄηθες ὂν καὶ τοῦτο· διαλεκτικῷ

δὲ οὐχ οὕτως συνηθείας ὡς ἀκριβείας μέλει. ἥμαρτεν οὖν, φησίν, μὴ
ἀποκρίνας τὰ ἄλλα σημαινόμενα, ὡς εἰδείημεν, τίς ποτέ ἐστιν ἡ τοῦ ἔχειν
κατηγορία”. πρὸς δὴ τοῦτό φησιν Ἰάμβλιχος, ὅτι “διὰ τοῦτο ἐν τῷ τέλει
διέκρινεν τὰ τοῦ ἔχειν σημαινόμενα, ἵνα αὐτὰ χωρίσῃ τῆς τοῦ ἔχειν κατη-
γορίας. ἐν μὲν ἀρχῇ καὶ ἐν μέσῳ, ὅτε περὶ τῶν ἓξ ἅμα γενῶν ἔλεγεν,
διὰ τῶν παραδειγμάτων ἐδήλωσεν· καὶ γὰρ σύνηθες τοῖς διαλεκτικοῖς τὸ
ἀφορίσαι τι παράδειγμα, ὡς τὰ τούτῳ μὴ ὄντα παραπλήσια ἀποκρίνεσθαι.
οἱ γοῦν ἐκ τῆς Ἀκαδημίας ὁρισάμενοι τὸ ἑκτὸν τὸ οἷόν τε ἔχεσθαι, πρὸς

τοὺς ζητοῦντας, κατὰ τί τοῦ ἔχειν σημαινόμενον λέγουσιν, ἐπειδὴ
πολλαχῶς
τὸ ἔχειν, ὡς καὶ Ἀριστοτέλης διώρισεν – πρὸς τούτους οὖν παραράσειγμα
ἐπῆγον, ἑκτὸν λέγοντες εἶναι ὃ οἷόν τε ἔχεσθαι οὕτως ὡς ἡ φρόνησις

ἔχεται ὑπὸ τοῦ φρονίμου, διὰ τοῦ παραδείγματος τὴν ὑπογραφὴν
ποιούμενοι
καὶ ἅμα τὰ ἀλλότρια σημαινόμενα τοῦ ἔχειν ἀποκρίνοντες. καὶ ὁ
Ἀριστοτέλης
οὖν ὅταν τοῦ ἔχειν πολλαχῶς λεγομένου τοιοῦτον τὸ κατὰ γένος ἔχειν
Συμπλίκιος , In Aristotelis physicorum libros commentaria

Vol. 9, p.410, line 36
πάθους εἰς ἄλλο, καθὸ τοιάδε κίνησις, ἀλλ' οὐχὶ καθὸ ἁπλῶς κίνησις με-
ταβάλλει. καὶ εἴπερ λέγει τι ὁ λόγος οὗτος, ἐν μὲν τῷ ποιεῖν καὶ πάσχειν
καὶ ἐναντίωσίς ἐστι καὶ κίνησις ἤτοι μεταβολὴ ἀπὸ τῶν ἑτέρων εἰς τὰ
ἕτερα. οὐκέτι μέντοι καὶ ἐν τῇ μεταβολῇ τούτων μεταβολὴ διὰ τὸ μὴ
εἶναι ὡς ὑποκείμενα εἴδη τὰς τοιαύτας μεταβολάς, ἀλλὰ μόνον
μεταβολὰς
μηδὲ ὡς κινήσεως εἶναι κίνησιν, ἀλλ' ὡς τοιᾶσδε κινήσεως. τοῦτο δὲ καὶ
ἐπὶ πλέον διακριτέον.
Ἀλλ' ἐν τῇ ποτὲ κατηγορίᾳ διὰ τί οὐκ ἂν εἴη κίνησις ἢ μεταβολή;
ὡς γὰρ ἀπὸ λευκοῦ μεταβάλλω εἰς τὸ μέλαν καὶ ἀπὸ τόπου εἰς τόπον,
οὕτως ἀπὸ τοῦ πέρυσιν εἰς τὸ τῆτες καὶ εἰς νέωτα. τί δὲ τοῦτο διαφέρει
τοῦ ἀπὸ Λυκείου εἰς Ἀκαδημίαν; κἂν γὰρ τὰ μέρη τοῦ χρόνου
φθείρηται,
οὐδὲν παρὰ τοῦτο. οὐδὲ γὰρ εἰ τὸ Λύκειον ἐφθείρετο βαδίζοντος εἰς
Ἀκα-
δημίαν, ἤδη διὰ τοῦτο οὐκ ἦν κατὰ τόπον ἡ κίνησις. καὶ γὰρ καὶ τὸ
343
λευκὸν φθείρεται, ὅταν ἀπὸ λευκοῦ μεταβάλλω εἰς μέλαν. εἰ δὲ λέγοι

τις, ὅτι ἡ μὲν κατὰ τόπον κίνησις φορά τίς ἐστι διὰ τόπου καὶ διέξοδος,
διὰ δὲ τοῦ χρόνου οὐδὲν φέρεται, ἀλλὰ φερομένων συμπαρέρχεται καὶ ὁ
χρόνος (τὸ γὰρ γῆρας καὶ τὰ τοιαῦτα πάντα ἀλλοιώσεις εἰσὶ καὶ πάθη τῶν
σωμάτων περὶ ἑαυτὰ καὶ ἐν ἑαυτοῖς, ὁ δὲ χρόνος ἄλλως συνδιέρχεται), εἴ

τις οὖν ταῦτα λέγοι, πολλῇ δοκεῖ μοι τῇ αἰσθήσει χρῆσθαι καὶ διὰ τοῦτο
τὸ δραστήριον τοῦ χρόνου μὴ συννοεῖν, ἀλλὰ τὴν μὲν κατὰ τόπον μετα

Vol. 9, p.411, line 1
μεταβολὰς
φθείρηται,
Ἀκα-

τὸ δραστήριον τοῦ χρόνου μὴ συννοεῖν, ἀλλὰ τὴν μὲν κατὰ τόπον μετα-
βολὴν ἅτε ὑπ' αἴσθησιν τοῦ τόπου πίπτοντος ὁμολογεῖν, τὴν δὲ κατὰ χρό-
νον ἀπαγορεύειν ὡς οὐχ ὁρωμένου τοῦ χρόνου. καίτοι χρῆν ἐννοεῖν,
Ιωάννης Φιλόπονος. Σχόλια στις Κατηγορίες του Αριστοτέλη.

Vol. 13,1, p.2, line 3
τί τὴν ἀσάφειαν ἐπετήδευσεν, ὄγδοον ποῖον δεῖ εἶναι τὸν ἀκροατήν,

344
ἔνατον
ποῖον δεῖ εἶναι τὸν ἐξηγούμενον, δέκατον πόσα δεῖ προλέγειν ἑκάστης
Ἀριστοτελικῆς πραγματείας κεφάλαια. τὰ μὲν οὖν ὀφειλόμενα ζητεῖσθαι
κεφάλαια ταῦτα. ζητητέον δὲ καὶ τὴν αἰτίαν, δι' ἣν ταῦτα μόνα ζητοῦμεν
καὶ οὔτε πλείονα οὔτε ἐλάττονα. τὴν δὲ αἰτίαν σαφῶς ἂν μάθοιμεν ἐκ
διαιρέσεως παραλαμβάνοντες τὸν λόγον .
Ἐπειδὴ τοίνυν αἱ τῶν φιλοσόφων αἱρέσεις λέγονται ἑπταχῶς (ἢ ἀπὸ
τοῦ αἱρεσιάρχου ὡς οἱ Πλατωνικοὶ καὶ οἱ Πυθαγόρειοι, ἢ ἀπὸ τῆς τοῦ
αἱρεσιάρχου πατρίδος ὡς οἱ ἀπὸ τοῦ Ἀριστίππου Κυρηναϊκοὶ καὶ ἀπὸ
Εὐκλείδου Μεγαρικοί, ἢ ἀπὸ τοῦ τόπου, ἐν ᾧ ἐδίδασκεν, ὡς οἱ Ἀκαδη-
μαϊκοὶ ἀπὸ Ξενοκράτους καὶ οἱ Στωϊκοὶ ἀπὸ Ζήνωνος τοῦ Κιτιέως, ἢ ἀπὸ
τῆς
ἐν τῷ φιλοσοφεῖν ἐπικρίσεως ὡς οἱ Ἐφεκτικοὶ καλούμενοι, ἢ ἀπὸ τοῦ
εἴδους τῆς ζωῆς ὡς οἱ Κυνικοί, ὧν ἡγήσατο Ἀντισθένης, ἢ ἀπὸ τοῦ τέ-
λους τῆς φιλοσοφίας ὡς οἱ Ἡδονικοὶ Ἐπικούρειοι, ἢ ἀπὸ τοῦ
συμβεβηκότος
ὡς οἱ Περιπατητικοὶ ἀπὸ Ἀριστοτέλους)· Ἐφεκτικοὶ μὲν οὖν ἐλέγοντο διὰ
τοιαύτην αἰτίαν· Πύρρων ὁ τῆς αἱρέσεως ἡγησάμενος ἔλεγεν

ἀκαταληψίαν
εἶναι ἐν τοῖς οὖσι, τοιούτῳ χρώμενος παραδείγματι· ὥσπερ, φησίν, εἰς τὸν
αὐτὸν ποταμὸν δὶς ἐμβῆναι ἀμήχανον (φθάνει γὰρ παραρρεύσας πρὶν

δεύ-
τερον εἰς αὐτὸν ἐμβαλεῖν), οὕτως οὐδὲ περὶ τῶν πραγμάτων ἔστι τι
Ιωάννης Φιλόπονος. In Aristotelis analytica priora commentaria

Vol. 13,2, p.6, line 24
ἕνεκα. ἐνταῦθα γενόμενος ὁ Θεμίστιος ἀπορεῖ λέγων “ἆρά γε

ἐστὶ γέννημα τὰ Ἀναλυτικὰ ἢ οὔ”; καί φησιν ὅτι γέννημα μὲν αὐτοῦ οὐκ
ἔστι· φαίνεται γὰρ ὁ θεῖος Πλάτων συλλογιστικῶς καὶ ἀποδεικτικῶς
φερό-
μενος ἔν τε τῷ Φαίδωνι καὶ ἐν πᾶσι σχεδὸν αὐτοῦ τοῖς διαλόγοις·
συντάξαι
δὲ αὐτὸν καὶ τεχνῶσαι κανόσι τισὶ τὸ προκείμενον σύγγραμμα οὐδὲν
ἄτοπον.
Ἑξῆς ζητητέον πότερον μέρος ἐστὶν ἢ ὄργανον ἡ λογική τε καὶ δια-
λεκτικὴ πραγματεία τῆς φιλοσοφίας, ἐπείπερ ἐναντίως καὶ διαφόρως
δοκεῖ
τοῖς παλαιοῖς περὶ αὐτῆς. οἱ μὲν γὰρ Στωικοὶ ἄντικρυς μέρος αὐτὴν ἀπο-
345
φαίνονται, τοῖς ἄλλοις δύο μέρεσι τῆς φιλοσοφίας αὐτὴν ἀντιδιαιροῦντες·

οἱ
δὲ Περιπατητικοί, τουτέστιν οἱ ἀπὸ Ἀριστοτέλους, ὄργανον· οἱ δὲ ἀπὸ τῆς
Ἀκαδημίας, ὧν ἐστι καὶ Πλάτων, καὶ μέρος καὶ ὄργανον φαίνονται

λέγοντες.
καὶ οἱ μὲν Στωικοὶ τοιούτῳ τινὶ λόγῳ τὸ εἶναι αὐτῆς μέρος
κατασκευάζουσι.
περὶ ὃ καταγίνεται, φασί, τέχνη τις ἢ ἐπιστήμη, εἰ μὴ ἀναφέροιτο εἰς ἑτέ-
ραν τέχνην ἢ ἐπιστήμην ὡς μέρος ἢ μόριον αὐτῆς, ἐκείνης μέρος ἐστὶν ἢ
μόριον. εἰ τοίνυν ἡ φιλοσοφία καταγίνεται περὶ τὴν λογικὴν μέθοδον,
ἥτις
οὐκ ἀνάγεται εἰς ἑτέραν τέχνην ἢ ἐπιστήμην ὡς μέρος ἢ μόριον, ἡ λογικὴ
ἄρα τῆς φιλοσοφίας ἐστὶ μέρος ἢ μόριον. μόριον μὲν οὖν οὐκ ἔστιν· οὔτε
γὰρ τοῦ θεωρητικοῦ οὔτε τοῦ πρακτικοῦ μέρος ἐστί· τὸ γὰρ μόριόν τινος
καὶ τῆς ὕλης κοινωνεῖ καὶ τοῦ σκοποῦ ἐκείνῳ οὗ ἐστι μόριον. τῷ μὲν
οὖν πρακτικῷ οὐ κοινωνεῖ· τούτου γὰρ ὕλη τὰ ἀνθρώπινα πράγματα καὶ
ἡ μετριοπάθεια, σκοπὸς δὲ τὸ περὶ ταῦτα αἱρετόν πως ἢ φευκτόν·
Αμμώνιος , In Porphyrii isagogen sive quinque voces

Pa. 46, line 6
προκειμένων ἐσήμανε καὶ τὰ λοιπὰ τρία, τὴν διαφοράν φημι καὶ τὸ

ἴδιον καὶ τὸ συμβεβηκός. ἢ τὸ ἀνάπαλιν δεῖ λέγειν, ὅτι εἰρηκὼς μὲν τὸ
ὅπως περὶ αὐτῶν ἐδήλωσε τὸ γένος καὶ τὴν διαφορὰν καὶ τὸ εἶδος, εἰ-
ρηκὼς δὲ καὶ τῶν προκειμένων ἐδήλωσε τὰ περὶ τῶν ἄλλων δύο, τοῦ
τε ἰδίου καὶ τοῦ συμβεβηκότος.
Καὶ τούτων μάλιστα οἱ ἐκ τοῦ Περιπάτου.
Ὁ φιλόσοφος Πορφύριος οὐκ εἰς ἑαυτὸν ἀνάγει τὴν εὕρεσιν καὶ τὴν
διδασκαλίαν, ἀλλά φησιν ὅτι τῶν πάλαι διαλαβόντων λογικῶς περὶ
αὐτῶν
οἱ Περιπατητικοὶ μάλιστα τοῦτο τὸ μέρος ἐξηκριβώσαντο. τὸ δὲ τῶν
Περιπατητικῶν ὄνομα ἐκ τοιαύτης γέγονεν αἰτίας. φασὶν ὅτι ὁ θεῖος
Πλάτων ἐν Ἀκαδημίᾳ βαδίζων ἐποιεῖτο τὰς πρὸς τοὺς ἑταίρους
συνουσίας διὰ τὸ τὸ σῶμα ἐπιτήδειον ποιεῖν διὰ τῶν γυμνασίων πρὸς
ψυχῆς ἔλλαμψιν· ὡς γὰρ ἂν ἔχῃ τὸ ὄργανον, οὕτως καὶ ἡ ἐνέργεια τοῦ
τεχνίτου διαφαίνεται.
καὶ τούτου χάριν ἐλέγοντο Περιπατητικοί. μετὰ γοῦν τὴν τοῦ Πλάτωνος
346
τελευτὴν διεδέξαντο τὴν διατριβὴν αὐτοῦ ὅ τε Ἀριστοτέλης καὶ ὁ Ξενο-

κράτης, καὶ ὁ μὲν Ἀριστοτέλης ἐν Λυκείῳ ὁ δὲ Ξενοκράτης ἐν τῇ Ἀκα-
δημίᾳ. ἐλέγοντο οὖν οἱ μὲν τοῦ Ἀριστοτέλους Περιπατητικοὶ ἐκ
Λυκείου, οἱ δὲ τοῦ Ξενοκράτους Περιπατητικοὶ ἐξ Ἀκαδημίας. ὕστερον
δὲ οἱ μὲν τοῦ Ἀριστοτέλους ἀπέλαβον τὴν ἐκ τῆς ἐνεργείας ἐπωνυμίαν
τὴν ἐκ τοῦ τόπου ἀπολέσαντες καὶ ἐκλήθησαν Περιπατητικοί, οἱ δὲ τοῦ
Ξενοκράτους
Αμμώνιος , In Porphyrii isagogen sive quinque voces

Pa. 46, line 12
αὐτῶν
Περι-
πατητικῶν ὄνομα ἐκ τοιαύτης γέγονεν αἰτίας. φασὶν ὅτι ὁ θεῖος Πλάτων
ἐν Ἀκαδημίᾳ βαδίζων ἐποιεῖτο τὰς πρὸς τοὺς ἑταίρους συνουσίας διὰ τὸ
τὸ σῶμα ἐπιτήδειον ποιεῖν διὰ τῶν γυμνασίων πρὸς ψυχῆς ἔλλαμψιν· ὡς
γὰρ ἂν ἔχῃ τὸ ὄργανον, οὕτως καὶ ἡ ἐνέργεια τοῦ τεχνίτου διαφαίνεται.
δημίᾳ. ἐλέγοντο οὖν οἱ μὲν τοῦ Ἀριστοτέλους Περιπατητικοὶ ἐκ
Λυκείου,
οἱ δὲ τοῦ Ξενοκράτους Περιπατητικοὶ ἐξ Ἀκαδημίας. ὕστερον δὲ οἱ μὲν
τοῦ Ἀριστοτέλους ἀπέλαβον τὴν ἐκ τῆς ἐνεργείας ἐπωνυμίαν τὴν ἐκ τοῦ
τόπου ἀπολέσαντες καὶ ἐκλήθησαν Περιπατητικοί, οἱ δὲ τοῦ
τὴν ἐκ τοῦ τόπου ἀπολαβόντες καὶ τὴν ἐκ τῆς ἐνεργείας ἀπολέσαντες
ἐκλή-
θησαν Ἀκαδημαϊκοί. ἐπεὶ οὖν ὁ φιλόσοφος ἔμελλέ τινα ὑπόληψιν ἐν τῇ
διδασκαλίᾳ ἔχειν τῶν ὑπὸ Πλάτωνος παραδοθέντων Πλατωνικὸς ὢν καὶ
αὐτός, ἐπειδήπερ ὡς χρήσιμον εἰς τὰς Ἀριστοτέλους Κατηγορίας ἔγραψε
τὸ βιβλίον, εἶπεν ὅτι ‘διδάξω περὶ αὐτῶν, ὡς οἱ παλαιοὶ διέλαβον, καὶ
τούτων
οἱ Ἀριστοτελικοί’ διὰ τοῦ εἰπεῖν καὶ μάλιστα οἱ ἐκ τοῦ Περιπάτου.
347
Αμμώνιος , In Aristotelis categorias commentarius

Pa. 2, line 1
παρασκευάσασθαι τὸν ἀκροασόμενον φιλοσόφων λόγων, ἕβδομον τί τὸ

εἶδος
τῆς ἀπαγγελίας, ὄγδοον διὰ τί φαίνεται ὁ φιλόσοφος ἀσάφειαν
ἐπιτηδεύσας,
ἔννατον ποῖα δεῖ καὶ πόσα προλαμβάνεσθαι ἑκάστου τῶν Ἀριστοτελικῶν
συγγραμμάτων, δέκατον ποῖον δεῖ εἶναι τὸν ἐξηγούμενον αὐτά.
Ὀνομάζονται μὲν οὖν αἱ τῶν φιλοσόφων αἱρέσεις ἀπό τινων ἑπτά· ἢ
γὰρ ἀπὸ τῶν αἱρεσιαρχῶν, ὥσπερ οἱ Πυθαγόρειοι λέγονται καί τινες
Ἐπικού-
ρειοί τε καὶ Δημοκρίτειοι Πυθαγόρου καὶ Δημοκρίτου καὶ Ἐπικούρου
τὴν ἀρχὴν
τῶν αἱρέσεων ἑκάστης συστησαμένων, ἢ ἀπὸ τῆς πατρίδος τῶν
προκαταρ-
ξαμένων, ὥσπερ ἡ Κυρηναϊκὴ φιλοσοφία λέγεται, ἢ ἀπὸ τοῦ τόπου ἔνθα
ἐπαίδευον, ὥσπερ οἱ Στωϊκοί, ἐπειδὴ ἐν τῇ στοᾷ ἐπαίδευον τῇ ποικίλῃ,
καὶ οἱ Λύκειοι καὶ οἱ Ἀκαδημαϊκοί, οἵτινες ἀπὸ τοῦ τόπου τὴν προσηγο-
ρίαν ἔλαβον, ἢ ἀπὸ τοῦ εἴδους τῆς ζωῆς, ὥσπερ οἱ Κυνικοὶ φιλόσοφοι,
οἵτινες διὰ τὸ παρρησιαστικόν τε καὶ ἐλεγκτικὸν κύνες ὠνομάζοντο·
ὥσπερ
γὰρ ὁ κύων ἔχει τὸ διακριτικὸν τῶν οἰκείων ἀπὸ τῶν ἀλλοτρίων, οὕτω
καὶ
οὗτοι ἐποίουν καὶ τοὺς μὲν ἀξίους φιλοσοφίας ἐδέχοντο τοὺς δὲ ἀναξίους
καὶ μὴ δυναμένους ἐντὸς γενέσθαι φιλοσόφων λόγων ἐδίωκον, καὶ

τούτου
ἕνεκεν Κυνικοὶ ὠνομάζοντο, ὅθεν καὶ ὁ Πλάτων ἔφη· ‘ἔχει δέ τι καὶ ὁ
κύων φιλόσοφον’. λέγονται δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ τρόπου τῆς ἐν τῷ φιλοσοφεῖν
διακρίσεως, ὥσπερ οἱ Ἐφεκτικοὶ φιλόσοφοι, οἳ τοῦ τῶν φιλοσόφων οὐδ'
ὅλως ὀνόματος ἠξιώθησαν ὡς περὶ τῆς τῶν πραγμάτων φύσεως
ζητήσαντες,
οὐ μὴν κατωρθωκότες· ἔλεγον γὰρ οὗτοι παντελῶς ἀκαταληψίαν εἶναι
καὶ
Αμμώνιος , In Aristotelis categorias commentarius

Pa. 3, line 13
ἐρρύη αὐτὸ τὸ ὕδωρ πρὶν εἰς αὐτὸ τὸ λοιπὸν ἐμβῆναι σῶμα. τοῦτο μὲν
348
οὖν, ὡς εἶπον, ὀρθῶς ἔφησαν, ὅτι δὲ ἡ ψυχὴ ἡ ἡμετέρα οὐ δύναται τού-

τοις παρακολουθεῖν, τοῦτο ψεύδονται· ἀπέδειξε γὰρ ὁ Πλάτων ὅτι αἱ
σπου-
δαῖαι τῶν ψυχῶν οὐ μόνον οὐ κατόπιν αὐτῶν ἔρχονται, ἀλλὰ καὶ τῷ τάχει
τῆς κινήσεως αὐτὰ φθάνουσαι προαπαντῶσι καὶ οὕτως αὐτῶν ἀντιλαμβά-

νονται. ὀνομάζονται δὲ καὶ ἀπό τινος συμβεβηκότος, ὡς οἱ ἀπὸ τοῦ Περι-
πάτου· ἐπειδὴ γὰρ ὁ Πλάτων ἐξηγούμενος ἐβάδιζε θέλων τὸ ἑαυτοῦ
σῶμα
γυμνάζειν, ὡς ἂν μὴ ἀσθενέστερον γεγονὸς ἐμποδὼν γένοιτο ταῖς
ψυχικαῖς
ἐνεργείαις, οἱ διαδεξάμενοι αὐτόν, ἤγουν ὁ Ξενοκράτης καὶ ὁ
Ἀριστοτέλης,
ὠνομάσθησαν οὕτως, οἱ ἀπὸ τοῦ Περιπάτου, ὧν ὁ μὲν Ἀριστοτέλης ἐν
Λυκείῳ ἐπαίδευεν, ὁ δὲ Ξενοκράτης ἐν Ἀκαδημίᾳ· ὕστερον δὲ τοῖς μὲν
ὁ
τόπος ἐξέλιπε καὶ ὠνομάσθησαν ἀπὸ τῆς ἐνεργείας τοῦ διδασκάλου
Περιπα-
πατητικοί, τοῖς δὲ ἡ ἐνέργεια καὶ ὠνομάσθησαν ἀπὸ τοῦ τόπου Ἀκαδη-
μαϊκοί. ἢ ἀπὸ τοῦ τέλους τῆς φιλοσοφίας, ὡς οἱ Ἡδονικοί· οὗτοι γὰρ
ἔλεγον τέλος εἶναι τοῦ βίου τὴν ἡδονήν, οὐχ ἡδονὴν δὲ ταύτην ἣν ὑπο-
λαμβάνουσιν οἱ πολλοί, λέγω δὴ τὴν παθητικήν, ἀλλὰ τὴν παντελῆ τῆς
ψυχῆς ἀπάθειαν.
Ἐπειδὴ τοίνυν εἰρήκαμεν ποσαχῶς τε καὶ πόθεν αἱ τῶν φιλοσόφων
αἱρέσεις ὠνομάσθησαν, φέρε δεύτερον καὶ τὴν διαίρεσιν τῶν
Ἀριστοτελικῶν
συγγραμμάτων ποιησώμεθα. τούτων οὖν τὰ μέν ἐστι μερικὰ τὰ δὲ
καθόλου τὰ δὲ ἐν τῷ μεταξὺ τῶν καθόλου καὶ τῶν μερικῶν.
Αμμώνιος , In Aristotelis categorias commentarius Pa. 3, line 16
δαῖαι τῶν ψυχῶν οὐ μόνον οὐ κατόπιν αὐτῶν ἔρχονται, ἀλλὰ καὶ τῷ τάχει
τῆς κινήσεως αὐτὰ φθάνουσαι προαπαντῶσι καὶ οὕτως αὐτῶν ἀντιλαμβά-

νονται. ὀνομάζονται δὲ καὶ ἀπό τινος συμβεβηκότος, ὡς οἱ ἀπὸ τοῦ Περι-
πάτου· ἐπειδὴ γὰρ ὁ Πλάτων ἐξηγούμενος ἐβάδιζε θέλων τὸ ἑαυτοῦ
σῶμα
γυμνάζειν, ὡς ἂν μὴ ἀσθενέστερον γεγονὸς ἐμποδὼν γένοιτο ταῖς
ψυχικαῖς
ἐνεργείαις, οἱ διαδεξάμενοι αὐτόν, ἤγουν ὁ Ξενοκράτης καὶ ὁ
Ἀριστοτέλης,
ὠνομάσθησαν οὕτως, οἱ ἀπὸ τοῦ Περιπάτου, ὧν ὁ μὲν Ἀριστοτέλης ἐν
Λυκείῳ ἐπαίδευεν, ὁ δὲ Ξενοκράτης ἐν Ἀκαδημίᾳ· ὕστερον δὲ τοῖς μὲν
ὁ
349
τόπος ἐξέλιπε καὶ ὠνομάσθησαν ἀπὸ τῆς ἐνεργείας τοῦ διδασκάλου

Περιπα-
πατητικοί, τοῖς δὲ ἡ ἐνέργεια καὶ ὠνομάσθησαν ἀπὸ τοῦ τόπου Ἀκαδη-
μαϊκοί. ἢ ἀπὸ τοῦ τέλους τῆς φιλοσοφίας, ὡς οἱ Ἡδονικοί· οὗτοι γὰρ
ἔλεγον τέλος εἶναι τοῦ βίου τὴν ἡδονήν, οὐχ ἡδονὴν δὲ ταύτην ἣν ὑπο-
λαμβάνουσιν οἱ πολλοί, λέγω δὴ τὴν παθητικήν, ἀλλὰ τὴν παντελῆ τῆς
ψυχῆς ἀπάθειαν.
Ἐπειδὴ τοίνυν εἰρήκαμεν ποσαχῶς τε καὶ πόθεν αἱ τῶν φιλοσόφων
αἱρέσεις ὠνομάσθησαν, φέρε δεύτερον καὶ τὴν διαίρεσιν τῶν
Ἀριστοτελικῶν
συγγραμμάτων ποιησώμεθα. τούτων οὖν τὰ μέν ἐστι μερικὰ τὰ δὲ
καθόλου τὰ δὲ ἐν τῷ μεταξὺ τῶν καθόλου καὶ τῶν μερικῶν. καὶ ἔστι
μερικὰ μὲν ὅσα πρός τινας ἰδίᾳ γέγραφεν, ἢ ἐπιστολὰς ἢ ἕτερα τοιαῦτα,
καθόλου δὲ ἐν οἷς περὶ τῆς τῶν πραγμάτων φύσεως ζητεῖ, ὡς ἔστι τὸ
Περὶ τῆς ψυχῆς τὸ Περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς τὸ Περὶ οὐρανοῦ, μεταξὺ
Asclepius Phil., In Aristotelis metaphysicorum libros A-Z commentaria

Pa. 340, line 2
τὸν μὴ ὄντα Σωκράτην μὴ εἶναι ἀγαθόν. λέγεται δὲ καθὸ καὶ ἐν ᾧ πρώ-

τως πέφυκε γίνεσθαί τι, ὥσπερ ἐν τῇ ἐπιφανείᾳ τὸ χρῶμα· φαμὲν γὰρ
ὅτι κατὰ τὴν ἐπιφάνειάν ἐστι τὸ χρῶμα, καθὸ πρώτως ὁμιλεῖ τῇ ἐπι-
φανείᾳ. καθό ἐστι τοῦτο ἐπὶ τοῦ εἴδους. λέγεται δὲ τὸ καθὸ καὶ ἐπὶ
τῆς ὕλης. διὰ τί οὐκ ἔστι ποικιλόμορφον ζῷον ὁ ἄνθρωπος; καθὸ
τοιαύτης
ἐστὶ κράσεως. λέγεται δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ ποιητικοῦ αἰτίου, ὅτι τεκταίνεται
τὴν οἰκίαν, καθὸ οἰκοδόμος, οὐ καθὸ φαλακρὸς ἢ σιμός, ὡς εἴρηται ἐν τῇ
Φυσικῇ. λέγεται δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ τελικοῦ αἰτίου· ἕκαστον γὰρ ἐπὶ τὸ
οἰκεῖον
τέλος ἐπείγεται, καθὸ τὸ ἀγαθὸν τὸ ἑκάστου ὄντος τέλος αὐτοῦ ὑπάρχει.
λέγεται τὸ καθὸ καὶ κατὰ τὴν θέσιν. διὰ τί ἐν τῷδε τῷ μέρει τῆς πόλεως
ἕστηκεν ὁ ἀνδριὰς τοῦ Σωκράτους; καθὸ φιλόσοφος· ἡ Ἀκαδήμεια γάρ
ἐστι. καὶ πάλιν ἐν ποίῳ μέρει τῆς πόλεως ἦν ὁ Σωκράτης, ἡνίκα ὁ
σεισμὸς γέγονε; κατὰ τόδε τὸ μέρος. ταῦτα εἰρηκὼς περὶ τοῦ καθὸ με-
τέρχεται ἐπὶ τὸ καθ' αὑτό, καί φησιν ὅτι τοσαυταχῶς καὶ τὸ καθ' αὑτὸ
λέγεται, ὁσαχῶς λέγεται τὸ καθό, οἷον ζῷον ὁ Καλλίας καθ' αὑτὸ ὑπάρ-
χει· ἐν γὰρ τῷ ὁρισμῷ τοῦ Καλλίου παραλαμβάνεται τὸ ζῷον. λέγεται
οὖν τὸ καθ' αὑτὸ ὡς ποιητικὸν αἴτιον, οἷον καθ' αὑτὸ ὁ ἄνθρωπος οἰκο-
δόμος ὑπάρχει καὶ ἰατρός, καὶ ὡς ὑλικὸν αἴτιον· καθ' αὑτὸ γὰρ ἡ ναῦς
γέγονεν ἐκ τῆσδε τῆς ὕλης. καὶ ὡς εἰδικὸν αἴτιον· καθ' αὑτὸ ὁ ἄνθρωπος
350
ἄνθρωπός ἐστι· τοῦ γὰρ ἀνθρώπου πολλὰ ὑπάρχουσιν αἴτια, οἷον τὸ εἶναι
ζῷον, τὸ λογικόν, τὸ θνητόν, τὸ δίπουν, τοῦ δ' εἶναι ἀνθρώπῳ αἴτιόν
Ολυμπιόδωρος. ., Prolegomena Pa. 5, line 24
ἀλήθεια καὶ ἡ δικαιοσύνη, καὶ περὶ σῶμα, ὅτι εὐεξίας μετέχει πρὸς τὸ
ταῖς ψυχικαῖς ὑπουργεῖν ἀρεταῖς, καὶ πρὸς τὰ ἐκτός, ὅτι τις εὐδαίμων
καθέστηκεν. ἡμεῖς δὲ τὴν ἡδονὴν οὐ τέλος φαμὲν ἀλλὰ τῷ τέλει ἑπο-
μένην, ὥσπερ τὴν σκιὰν λέγομεν ἕπεσθαι τοῖς φωτιζομένοις σώμασιν,
ὁπόταν
μὴ κατὰ κορυφῆς ᾖ ὁ ἥλιος. ἀπὸ δὲ συμβεβηκότος φαμὲν ὀνομάζεσθαι
τὰς αἱρέσεις, ὡς Περιπατητικούς φαμεν. Περιπατητικοὶ δὲ ὠνομάσθησαν
ἀπό τινος αἰτίας τοιοῦτον ἐχούσης τὸν τρόπον· ὁ θεῖος Πλάτων οἰόμενος
ἔχειν τὸ σῶμα ὑγιὲς καὶ ἀνεμπόδιστον πρὸς τὰς τῆς ψυχῆς ἐνεργείας,
κινού-
μενος τὴν πρὸς τοὺς ἑταίρους ἐποιεῖτο συνουσίαν. τελευτήσαντος δὲ
τούτου
διεδέξαντο τὴν διατριβὴν αὐτοῦ Ξενοκράτης καὶ Ἀριστοτέλης, [καὶ] οἱ
τού-
του μαθηταί. καὶ ὁ μὲν Ξενοκράτης ἐπαίδευεν ἐν Ἀκαδημίᾳ καὶ ἐλέγετο
μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ Ἀκαδημαϊκὸς Περιπατητικός, ὁ δὲ Ἀριστοτέλης ἐν
τῷ Λυκείῳ καὶ ἐλέγετο μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ Λύκειος Περιπατητικός.
ὕστερον τοῖς μὲν Ξενοκράτους ἔλειψεν ἡ ἐνέργεια καὶ ἐκλήθησαν μόνως
Ἀκαδημαϊκοί, τοῖς δὲ Ἀριστοτέλους ὁ τόπος καὶ ἐκλήθησαν μόνως
Περιπατητικοί. καὶ εἰκότως οὐκ ἔλειψεν ἡ ἐνέργεια τούτοις· ἔπρεπεν γὰρ
Ἀριστοτέλει τῶν δογμάτων τοῦ διδασκάλου ἀνάπλεῳ ὄντι καὶ τῆς
προσηγορίας αὐτοῦ τυχεῖν.
καὶ ἐν τούτοις πληροῦται καὶ ἡ ἐπωνυμία τῶν φιλοσόφων αἱρέσεων
ἑπταχῶς
ληφθεῖσα. καὶ ἵνα δείξωμεν ὅτι οὐδὲ πλέον οὐδὲ ἔλαττον δύνατοι εἶναι ἡ
ἐπωνυμία τῶν φιλοσόφων αἱρέσεων, προέλθωμεν ἐκ διαιρέσεως οὕτως· ἡ
ἐπωνυμία τῶν φιλοσόφων αἱρέσεων λαμβάνεται ἢ ἀπὸ συμβεβηκότος ἢ

ἀπὸ
ταῖς ψυχικαῖς ὑπουργεῖν ἀρεταῖς, καὶ πρὸς τὰ ἐκτός, ὅτι τις εὐδαίμων
ὁπόταν
351

κινού-
τούτου
τού-
τῷ
Λυκείῳ καὶ ἐλέγετο μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ Λύκειος Περιπατητικός.
ὕστερον
τοῖς μὲν Ξενοκράτους ἔλειψεν ἡ ἐνέργεια καὶ ἐκλήθησαν μόνως
Ἀκαδημαϊκοί,
τοῖς δὲ Ἀριστοτέλους ὁ τόπος καὶ ἐκλήθησαν μόνως Περιπατητικοί. καὶ
εἰκότως οὐκ ἔλειψεν ἡ ἐνέργεια τούτοις· ἔπρεπεν γὰρ Ἀριστοτέλει τῶν
δογ-
μάτων τοῦ διδασκάλου ἀνάπλεῳ ὄντι καὶ τῆς προσηγορίας αὐτοῦ τυχεῖν.
ἑπταχῶς

ἀπὸ
διανοίας. ἀπὸ συμβεβηκότος, ὥσπερ οἱ Περιπατητικοί, ἀπὸ δὲ διανοίας
Ολυμπιόδωρος. ., In Platonis Alcibiadem commentarii Sec. 2, line 145
ἀνθρώπους καὶ ἔμαθεν παρ' αὐτῶν τὴν ἱερατικήν. διὸ καὶ ἐν τῷ Γοργίᾳ
φησὶν ‘οὐ μὰ τὸν κύνα τὸν παρ' Αἰγυπτίοις θεόν’· ὃ γὰρ
παρὰ τοῖς Ἕλλησι δύναται τὰ ἀγάλματα, τοῦτο παρὰ τοῖς Αἰγυπτίοις
τὰ ζῷα, σύμβολα ὄντα ἑκάστου τῶν θεῶν ᾧ ἀνάκεινται. βουλόμενος δὲ
καὶ τοῖς μάγοις ἐντυχεῖν, διὰ τὸ κατ' ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἐν Περσίδι
συνεστάναι πόλεμον μὴ δυνηθεὶς παρ' αὐτοὺς ἐλθεῖν ἀφίκετο εἰς τὴν
Φοινίκην καὶ μάγοις ἐκεῖ ἐντυχὼν παρέλαβεν τὴν μαγικήν. διὸ καὶ ἐν
τῷ Τιμαίῳ φαίνεται τῆς θυτικῆς ἔμπειρος ὤν, σημεῖά τε λέγων ἥπατος
καὶ σπλάγχνων καὶ τοιαῦτά τινα. ἀλλὰ ταῦτα μὲν πρὸ τῶν αἰτίων τῶν
εἰς Σικελίαν ἀφίξεων ἔδει ῥηθῆναι.
352
Ἀφικόμενος δὲ εἰς τὰς Ἀθήνας διδασκαλεῖον ἐν Ἀκαδημίᾳ συνεστή-

σατο, μέρος τι τούτου τοῦ γυμνασίου τέμενος ἀφορίσας ταῖς Μούσαις.
καὶ μόνῳ τῷ Πλάτωνι ἐνταῦθα Τίμων ὁ μισάνθρωπος συνῆν· πολλοὺς δὲ
πάνυ πρὸς μάθησιν ἐφείλκετο καὶ ἄνδρας καὶ γυναῖκας ἀνδρείῳ σχήματι
παρασκευάζων ἀκροᾶσθαι αὐτοῦ καὶ κρείττονα πάσης φιλοπονίας τὴν

ἑαυτοῦ φιλοσοφίαν ἐπιδεικνύς. καὶ γὰρ καὶ τῆς Σωκρατικῆς εἰρωνείας
ἀπήλλακτο καὶ τοῦ ἐν ἀγορᾷ καὶ ἐπὶ τῶν ἐργαστηρίων διατρίβειν καὶ
τοὺς νέους θηρῶντα ποιεῖσθαι τοὺς λόγους· ἀπήλλακτο δὲ καὶ τοῦ
σεμνοῦ ὄγκου τῶν Πυθαγορείων καὶ τοῦ ἀποκεκλεισμένας ἔχειν τὰς
θύρας καὶ τοῦ ‘αὐτὸς ἔφα’, πολιτικώτερον ἑαυτὸν παρέχων πρὸς
ἅπαντας. πολλοὺς τοίνυν ἐραστὰς αὑτοῦ καταστήσας καὶ πλείστους
Elias Phil., Eliae (olim Davidis) Σχόλια στις Κατηγορίες του

Αριστοτέλη.
Pa. 112, line 31
ἐτύγχανε γὰρ τηνικαῦτα παρὼν ὁ Ἀριστοτέλης· μετασταλεὶς γὰρ ἦν ὑπὸ

Φιλίππου ἐν Μακεδονίᾳ ἐπὶ τῷ παιδεῦσαι τὸν υἱὸν αὐτοῦ Ἀλέξανδρον, ὃν
παραλαβὼν οὕτως ἐπιμελῶς ἐπαίδευσε τὴν βασιλικὴν ἐπιστήμην ὡς ἐπι-

λέγειν τὸν Ἀλέξανδρον, ἡνίκα μηδένα ὠφέλησεν, ὅτι ‘σήμερον οὐκ
ἐβασί-
λευσα· οὐδένα γὰρ εὐεργέτησα’. καί ποτε τοῦ Ἀριστοτέλους εἰπόντος ὅτι
ἄπειροι κόσμοι κατὰ Δημόκριτον, ἐπιδακρῦσαί φασι τὸν Ἀλέξανδρον, ὅτι
οὐδ' ἑνὸς ὅλου κόσμου ἠδυνήθη ἐπικρατῆσαι. ἐκεῖθεν δὲ ὑποστρέψας ὁ

Ἀριστοτέλης διαδέχεται τὴν Σχολὴν τοῦ Σπευσίππου σὺν Ξενοκράτει,
καὶ
ἀμφότεροι ἐλέγοντο Περιπατητικοὶ τοῖς τόποις διαφέροντες· οἱ μὲν γὰρ
ἐκα-
λοῦντο Λύκειοι Περιπατητικοί, ὡς οἱ Ἀριστοτελικοί, οἱ δὲ ἄλλοι
Ἀκαδημαϊκοὶ Περιπατητικοί, ὡς οἱ τοῦ Ξενοκράτους. τῷ χρόνῳ δέ, οἷα
συμβαίνει, ἐξέλιπε τῶν μὲν τὸ ὄνομα τοῦ τόπου καὶ ἐκαλοῦντο
Περιπατητικοὶ χωρὶς τοῦ Λύκειοι, τῶν δὲ Ξενοκρατείων τὸ τῆς
ἐνεργείας ὄνομα ἐξέλιπε καὶ ἐκαλοῦντο
Ἀκαδημαϊκοί. Περιπατητικοὶ οὖν ἐκαλοῦντο, οὐχ ὅτι κατὰ Περίπατον
ἐξ-
ηγοῦντο, ἀλλ' ὅτι διεδέξαντο τὴν Σχολὴν τοῦ Πλάτωνος, διὰ μέσου
Σπευ-
σίππου, κατὰ Περίπατον ποιουμένου τὰς ἐξηγήσεις.
353
Οὗτοί εἰσιν οἱ ἑπτὰ τρόποι τῆς ἐπωνυμίας τῶν κατὰ φιλοσοφίαν

αἱρέσεων. προσθῶμεν δὲ καὶ ἡμεῖς καὶ τὴν αἰτίαν τοῦ εἶναι ἑπτὰ μόνον
τοὺς τρόπους καὶ μήτε πλείονας μήτε ἐλάττονας. δεῖ εἰδέναι ὅτι ὠνομά-
σθησαν αἱ κατὰ φιλοσοφίαν αἱρέσεις ἢ ἀπὸ τύχης, ὡς Περιπατητικοί, ἢ
ἀπὸ

Pa. 113, line 2

καὶ
ἐκαλοῦντο Λύκειοι Περιπατητικοί, ὡς οἱ Ἀριστοτελικοί, οἱ δὲ ἄλλοι
Ἀκαδημαϊκοὶ
Περιπατητικοί, ὡς οἱ τοῦ Ξενοκράτους. τῷ χρόνῳ δέ, οἷα συμβαίνει,
ἐξέλιπε τῶν μὲν τὸ ὄνομα τοῦ τόπου καὶ ἐκαλοῦντο Περιπατητικοὶ χωρὶς
τοῦ Λύκειοι, τῶν δὲ Ξενοκρατείων τὸ τῆς ἐνεργείας ὄνομα ἐξέλιπε καὶ
ἐκαλοῦντο
ἐξ-
Σπευ-
ἀπὸ
διανοίας, ἀπὸ δὲ διανοίας ἢ ἀπὸ περιστατικοῦ ἢ ἀπὸ προηγουμένου, καὶ
ἀπὸ περιστατικοῦ ἢ ὀνόματος ἢ τόπου. καὶ εἰ μὲν ὀνόματος, ὡς Πλατω-
νικοί, εἰ δὲ τόπου, ἢ χωριστοῦ ἢ ἀχωρίστου. καὶ εἰ μὲν ἀχωρίστου, ποιεῖ
τὴν τῆς πατρίδος ἐπωνυμίαν, εἰ δὲ χωριστοῦ, ποιεῖ τὴν ἀπὸ τόπου
Elias Phil., Commentarius in Aristotelis analytica priora

Pa. 134, line 9.
354
Σχόλια σὺν θεῷ εἰς τὸ πρῶτον τῶν Προτέρων Ἀναλυτικῶν ἀπὸ

φωνῆς Ἠλιοῦ φιλοσόφου καὶ ἀπὸ ἐπάρχων Πρᾶξις αʹ
Εἰ μέρος ἢ ὄργανον ἡ λογικὴ φιλοσοφίας, Εὐτόκιος μὲν ζητεῖ τῆς

Εἰσαγωγῆς ἀρχόμενος, Ἀλέξανδρος δὲ καὶ Θεμίστιος τῶν συλλογιστικῶν
πραγματειῶν ἀρχόμενοι. καὶ ἄμεινον οὗτοι· ἡ γὰρ λογικὴ κατὰ μόνην
τὴν συλλογιστικὴν μέθοδον ζητεῖται εἰ μέρος ἢ ὄργανόν ἐστι φιλοσοφίας.
τρεῖς τοίνυν γεγόνασι περὶ τούτου δόξαι, ἡ Στωϊκή, ἡ Περιπατητική, ἡ

Πλατωνικὴ ἤτοι Ἀκαδημαϊκή. οἱ μὲν γὰρ Στωϊκοὶ μέρος οἴονται τὴν
λογικὴν φιλοσοφίας· τοιγαροῦν ἀντιδιαιροῦσιν αὐτὴν τῷ θεωρητικῷ καὶ
τῷ πρακτικῷ· οἱ δὲ Περιπατητικοὶ ὄργανον· Πλάτων δὲ τὰς ἀμφοτέρων
νίκας ἀναδησάμενος μέρος ἅμα καὶ ὄργανον τὴν λογικὴν φιλοσοφίας
ἐκήρυξε. καὶ ἐπιχειροῦσιν ἑκάτεροι τῶν ἄκρων διχῶς. Στωϊκοὶ μὲν γὰρ
αʹ οὕτως· πᾶν, φασίν, ᾧ κέχρηταί τις τέχνη ἢ ἐπιστήμη, τοῦτο ἐὰν μὴ ᾖ
ἑτέρας τέχνης μέρος ἢ μόριον, αὐτῆς τῆς χρωμένης μέρος ἐστὶν ἢ μόριον.
οἷον ἡ ἰατρικὴ κέχρηται τῷ διαιτητικῷ καὶ τὸ διαιτητικὸν οὐκ ἔστιν

ἑτέρας τέχνης μέρος ἢ μόριον, καὶ διὰ τοῦτο τῆς ἰατρικῆς μέρος ἐστὶν ἢ
μόριον. πρόσκειται δὲ τὸ ‘ἐὰν μὴ ᾖ ἑτέρας τέχνης μέρος ἢ μόριον’ διὰ
τὴν κυβερνητικὴν καὶ τὴν ἀστρονομίαν· κέχρηται γὰρ ἡ κυβερνητικὴ
Elias Phil., Commentarius in Aristotelis analytica priora Pa. 135, line 33
ἀλλὰ καὶ αἱ βάναυσοι (συλλογίζεται γὰρ καὶ ὁ οἰκοδόμος λέγων ‘εἰ

μέλλοι
ἀσφαλῶς στῆναι ἡ οἰκία, χρὴ θεμελίους καταβαλέσθαι· δεῖ δὲ τὸ πρῶτον,
δεῖ ἄρα καὶ τὸ δεύτερον γενέσθαι’)· ἔσται ἄρα ἡ φιλοσοφία καὶ τῶν
βαναύσων τεχνῶν, ὃ μὴ θέμις εἰπεῖν, ἀτιμοτέρα. καθόλου γάρ, ἐὰν ὦσι
δύο τέχναι καὶ τῷ ἀποτελέσματι τῆς ἑτέρας ἡ ἑτέρα ὡς ὀργάνῳ χρήσηται,
ἀτιμοτέρα μὲν ἡ ποιοῦσα, τιμιωτέρα δὲ ἡ χρωμένη· διὸ τιμιωτέρα ἱππικὴ

χαλινοποιϊκῆς, τῷ γὰρ ἀποτελέσματι τῆς χαλινοποιϊκῆς αὕτη ὀργάνῳ
βʹ κέχρηται. δεύτερος λόγος Περιπατητικός· τὰ μέρη ἀναιρούμενα
ἀναιρεῖ
τὸ ὅλον, ἡ δὲ λογικὴ οὐ συναναιρεῖ τὴν φιλοσοφίαν· ἦν γὰρ ἀπόδειξις καὶ
πρὸ τῆς ἀποδεικτικῆς πραγματείας τοῦ Ἀριστοτέλους· οὐκ ἄρα μέρος ἡ

λογικὴ φιλοσοφίας. ταῦτα καὶ ὁ Περίπατος· ἡ δὲ Ἀκαδήμεια ὅτι μὲν
355
ὄργανον διὰ τῶν Περιπατητικῶν λόγων δείκνυσιν, ὅτι δὲ μέρος οὐκέτι

διὰ τῶν Στωϊκῶν λόγων. ψευδεῖς γὰρ ἄμφω ἀπεδείχθησαν· ἀλλὰ διότι
μέρος φιλοσοφίας ἡ γνῶσις τῶν ὄντων πάντων καὶ οὐχ ὅλη φιλοσοφία,
λείπει γὰρ καὶ τὸ εὖ ζῆν. καὶ γὰρ μέρος ἅμα καὶ ὄργανον τὴν λογικὴν
φιλοσοφίας ὁ Πλάτων ἀποφαίνεται, ἐν μὲν τῷ Φαίδρῳ καὶ Φαίδωνι
μέρος,
λέγων τὴν διαλεκτικὴν θριγκὸν τῶν ὄντων πάντων, ἐν δὲ τῷ Παρμενίδῃ
ὄργανον, λέγων ‘γύμνασαι σαυτὸν διὰ τῆς καλουμένης παρὰ τοῖς
πολλοῖς
ἀδολεσχίας ἕως ἔτι νέος εἶ· εἰ δὲ μή, διαφεύξεταί σε τὸ ἀληθές’. τὴν γὰρ
ἐν κανόσι λογικὴν ‘γυμνασίαν’ καὶ ‘ἀδολεσχίαν’ ἐκάλεσεν· ‘γυμνασίαν’
μὲν ὡς προευτρεπίζουσαν ἡμᾶς εἰς τὰ πράγματα, ‘ἀδολεσχίαν’
Στέφανος Εθνικά. (epitome) Pa. 56, line 1
πεσὼν ἀπὸ Πίσης ὑπὸ Σαλμωνέως συνῴκισε τὴν ἀπ' αὐτοῦ

κληθεῖσαν Αἰτωλίαν. πρότερον δὲ Ὑαντὶς ἐκαλεῖτο. τὸ ἐθνι-
κὸν καὶ Αἰτωλίς καὶ Αἰτώλιος. ἔστι καὶ Αἰτωλία πόλις
Πελοποννήσου, ἣν συγκαταλέγει ταῖς Λακωνικαῖς πόλεσιν
Ἀνδροτίων καὶ Ἀτθίδος. ὀξύνεται δέ [Αἰτωλός]· τὰ γὰρ εἰς
ωλος ἀρσενικὰ πρὸ τοῦ ω τὸ τ ἔχοντα ὀξύνεται, Καστωλός
Πακτωλός ἁμαρτωλός. τὸ Σπάρτωλος θηλυκόν ἐστι, καὶ τὸ
Μαύσωλος οὐκ ἔχει τὸ τ. ἔστι καὶ Αἰτωλός ἐπίθετον παρὰ
ῥῆμα τὸ αἰτεῖν. τὸ κτητικὸν Αἰτωλικόν. λέγεται καὶ αἰτω-
λισταί οἱ αἰτωλίζοντες καὶ τὰ Αἰτωλῶν φρονοῦντες.
Ἀκαδήμεια, Γυμνάσιον Ἀθήνησιν, οὗ οἱ Ἀκαδημαϊκοὶ
φιλόσοφοι. κέκληται ἀπὸ τοῦ Ἀκαδήμου. γράφεται καὶ διὰ
τοῦ ε Ἐκαδήμεια, περὶ οὗ ἐν τῷ ε λέξομεν .... διὸ καὶ ἡ
πλείων χρῆσις οὕτως.
Ἀκακήσιον, πόλις Ἀρκαδίας, ἀπὸ Ἀκάκου παιδὸς Λυ-
κάονος, ὡς Παυσανίας ὀγδόῃ. τὸ ἐθνικὸν Ἀκακήσιος, ὡς
Ἀνακτόριος Βυζάντιος.
[Ἀκαλησσός, πόλις Λυκίας. τὸ ἐθνικὸν] Ἀκαλησσεύς,
ὡς Τυμνησσεύς, ἢ Ἀκαλήσσιος.
Ἀκαμάντιον, πόλις τῆς μεγάλης Φρυγίας, Ἀκάμαντος
κτίσμα τοῦ Θησέως, ᾧ συμμαχήσαντι πρὸς τοὺς Σολύμους
Εἴζηλος, φρούριον Σικελίας. τὸ ἐθνικὸν Εἰζηλῖνος.

356
Εἰλέσιον, [πόλις Βοιωτίας.] Ὅμηρος “καὶ Εἰλέσιον καὶ

Ἐρύθρας”. τὸ ἐθνικὸν Εἰλεσιεύς.
Εἰληθυίας, πόλις Αἰγυπτιακή. τὸ ἐθνικὸν Εἰληθυι-
οπολίτης.
Εἴνατος, πόλις Κρήτης, ὡς Ξενίων φησί. τὸ ἐθνικὸν
Εἰνάτιος. τινὲς δὲ ὄρος καὶ ποταμός, ἐν ᾧ τιμᾶσθαι τὴν
Εἰλείθυιαν Εἰνατίην.
Εἰρεσίδαι, δῆμος τῆς Ἀκαμαντίδος φυλῆς. ὁ δημότης
Εἰρεσίδης. τὰ τοπικὰ ἐξ Εἰρεσιδῶν, καὶ τὰ λοιπὰ οὕτως.
Ἐκαδήμεια ἢ Ἀκαδήμεια, ἀπὸ Ἀκαδήμου. καὶ Ἀθή-
νησι τόπος, ὁ Κεραμεικός. ὁ ἥρως δὲ διὰ τοῦ ε γράφεται.
οἱ δ' ὅτι Ἔχεμος ὁ Ἀρκὰς συστρατεύσας τοῖς Διοσκούροις
ὑποχείριον ἔσχε τὴν Ἀττικήν, ἐξ οὗ Ἐχεμήδειόν φασιν. μὴ
βουλόμενοι δὲ σώζεσθαι τὸ ὄνομα Ἀκαδήμειαν ἔφασαν. ὁ
δημότης Ἀκαδημαϊκός, τροπῇ καὶ τοῦ τελευταίου ε εἰς η.
Ἑκαλή, δῆμος τῆς Λεοντίδος φυλῆς. ὁ δημότης Ἑκάλιος.
τὰ τοπικὰ Ἑκαλῆθεν Ἑκαλήνδε Ἑκαλῆσι. καὶ Ἑκάλειος Ζεύς.
Ἑκατησία. οὕτως ἡ Ἰδριὰς πόλις ἐκαλεῖτο Καρίας.
ναὸν γὰρ τεύξαντες οἱ Κᾶρες τὴν θεὸν Λαγινῖτιν ἐκάλεσαν
ἀπὸ τοῦ φυγόντος ζῴου ἐκεῖ, καὶ τὰ Ἑκατήσια τελοῦντες οὕ
κὸν Καρύστιος “ἐν ᾧ τὸ λατόμιον τῶν Καρυστίων κιόνων”.

καὶ θηλυκὸν Καρυστία.
Καρχηδών, μητρόπολις Λιβύης, διασημοτάτη πόλις. Χαλ-
κηδών δὲ τῆς Βιθυνίας διὰ τοῦ λκ. ἀπὸ Καρχηδόνος Φοίνικος.
ἐκαλεῖτο δὲ καινὴ πόλις καὶ Καδμεία καὶ Οἴνουσα καὶ
Κακκάβη. τούτῳ δὲ κατὰ τὴν οἰκείαν αὐτῶν λέξιν ἵππου κε-
φαλὴ δηλοῦται. ἔστι δὲ καὶ ἄλλη Καρχηδών πόλις Ἰβηρίας,
ἐκαλεῖτο δὲ καὶ αὐτὴ καινὴ πόλις. ἔστι δὲ καὶ Ἀρμενίας
Καρχηδών, ὡς Εὐτρόπιός φησιν. ὁ πολίτης “Καρχηδόνιος
σοφὸς Μάγων” καί “Κλειτόμαχος, ὁ Διογνήτου, ὃς ἐκαλεῖτο
Ἀσδρούβας, φιλόσοφος ἀκαδημαϊκός, διάδοχος Καρνεάδου τῆς
Κυρηναίου σχολῆς, ὃς κηʹ ἐτῶν ἐλθὼν Ἀθήναζε ἄμοιρος ἦν τῶν
πρώτων στοιχείων καὶ ταῦτα μανθάνων ἠκροάσατο Καρνεάδου”.
Κάσιον, ὄρος καὶ πόλις Αἰγύπτου πρὸς τῷ Πηλουσίῳ.
ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τῆς Κυκλάδος νήσου ἢ ἀπὸ Κάσου τοῦ Κλεό-
χου, ἀφ' οὗ καὶ Κασίου Διὸς ἱερόν. ὁ πολίτης Κασιώτης
ὡς Πηλουσιώτης, καὶ θηλυκὸν Κασιῶτις, καὶ τὸ κτητικὸν
Κασιωτικός, ἀφ' οὗ ἐν τῇ συνηθείᾳ τὰ Κασιωτικὰ ἱμάτια.
Κασμένη, πόλις Σικελίας. Ἡρόδοτος ζʹ. ὁ πολίτης
357
Κασμεναῖος καὶ Κασμεναία.
Πρόκλος. , In primum Euclidis elementorum librum commentarii

Pa. 67, line 19
εἷς τῶν Πλάτωνος ἑταίρων καὶ Μέναιχμος ἀκροα-

τὴς ὢν Εὐδόξου καὶ Πλάτωνι δὲ συγγεγονὼς καὶ ὁ
ἀδελφὸς αὐτοῦ Δεινόστρατος ἔτι τελεωτέραν ἐποίη-
σαν τὴν ὅλην γεωμετρίαν. Θεύδιος δὲ ὁ Μάγνης ἕν
τε τοῖς μαθήμασιν ἔδοξεν εἶναι διαφέρων καὶ κατὰ
τὴν ἄλλην φιλοσοφίαν· καὶ γὰρ τὰ στοιχεῖα καλῶς συν-
έταξεν καὶ πολλὰ τῶν ὁρικῶν [?] καθολικώτερα ἐποίη-
σεν. καὶ μέντοι καὶ ὁ Κυζικηνὸς Ἀθήναιος κατὰ
τοὺς αὐτοὺς γεγονὼς χρόνους καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις μὲν
μαθήμασι, μάλιστα δὲ κατὰ γεωμετρίαν ἐπιφανὴς ἐγέ-
νετο. διῆγον οὖν οὗτοι μετ' ἀλλήλων ἐν Ἀκαδημίᾳ
κοινὰς ποιούμενοι τὰς ζητήσεις. Ἑρμότιμος δὲ ὁ
Κολοφώνιος τὰ ὑπ' Εὐδόξου προηυπορημένα καὶ
Θεαιτήτου προήγαγεν ἐπὶ πλέον καὶ τῶν στοιχείων
πολλὰ ἀνεῦρε καὶ τῶν τόπων τινὰ συνέγραψεν. Φί-
λιππος δὲ ὁ Μενδαῖος, Πλάτωνος ὢν μαθητὴς καὶ
ὑπ' ἐκείνου προτραπεὶς εἰς τὰ μαθήματα, καὶ τὰς ζη-
τήσεις ἐποιεῖτο κατὰ τὰς Πλάτωνος ὑφηγήσεις καὶ
ταῦτα προύβαλλεν ἑαυτῷ, ὅσα ᾤετο τῇ Πλάτωνος φι-
λοσοφίᾳ συντελεῖν. οἱ μὲν οὖν τὰς ἱστορίας ἀναγρά-
ψαντες μέχρι τούτου προάγουσι τὴν τῆς ἐπιστήμης
Φώτιος. Βιβλιοθήκη. Codex 212, Bekker p.169b, line 33
ἑαυτοὺς μάτην κατατρίβειν καὶ δαπανᾶν συνεχέσιν ἀνίαις,

καὶ αὐτὸ δὲ τοῦτο ἀγνοεῖν, ὅτι οὐδὲν αὐτοῖς τῶν δο-
ξάντων εἰς κατάληψιν ἐληλυθέναι κατείληπται.
Ὁ δὲ κατὰ Πύρρωνα φιλοσοφῶν τά τε ἄλλα εὐδαιμονεῖ,
καὶ σοφός ἐστι τοῦ μάλιστα εἰδέναι ὅτι οὐδὲν αὐτῷ βεβαίως
κατείληπται· ἃ δὲ καὶ εἰδείη, οὐδὲν μᾶλλον αὐτῶν τῇ
καταφάσει ἢ τῇ ἀποφάσει γενναῖός ἐστι συγκατατίθεσθαι.
Ἡ μὲν ὅλη τοῦ βιβλίου διάληψις ὃ βούλεται, εἴρηται.
Γράφει δὲ τοὺς λόγους Αἰνησίδημος προσφωνῶν αὐτοὺς
τῶν ἐξ Ἀκαδημίας τινὶ συναιρεσιώτῃ Λευκίῳ Τοβέρωνι,
358
γένος μὲν Ῥωμαίῳ, δόξῃ δὲ λαμπρῷ ἐκ προγόνων καὶ

πολιτικὰς ἀρχὰς οὐ τὰς τυχούσας μετιόντι.
Ἐν μὲν οὖν τῷ πρώτῳ λόγῳ διαφορὰν τῶν τε Πυρ-
ρωνίων καὶ τῶν Ἀκαδημαϊκῶν εἰσάγων μικροῦ γλώσσῃ
αὐτῇ ταῦτά φησιν, ὡς οἱ μὲν ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας
δογματικοί τέ εἰσι καὶ τὰ μὲν τίθενται ἀδιστάκτως, τὰ
δὲ αἴρουσιν ἀναμφιβόλως, οἱ δ' ἀπὸ Πύρρωνος ἀπο-
ρητικοί τέ εἰσι καὶ παντὸς ἀπολελυμένοι δόγματος, καὶ
οὐδεὶς αὐτῶν τὸ παράπαν οὔτε ἀκατάληπτα πάντα εἴ-
ρηκεν οὔτε καταληπτά, ἀλλ' οὐδὲν μᾶλλον τοιάδε
Φώτιος. Βιβλιοθήκη. Codex 212, Bekker p.170a, line 14
ἐφικτὰ ἢ οὐκ ἐφικτά, ἢ τότε μὲν ἐφικτὰ τότε δ' οὐκέτι,

ἢ τῷ μὲν ἐφικτὰ τῷ δ' οὔ. Καὶ μὴν οὐδ' ἀληθινὸν οὐδὲ
ψεῦδος, οὐδὲ πιθανὸν οὐδ' ἀπίθανον, οὐδ' ὂν οὐδὲ μὴ ὄν,
ἀλλὰ τὸ αὐτὸ ὡς εἰπεῖν οὐ μᾶλλον ἀληθὲς ἢ ψεῦδος,
ἢ πιθανὸν ἢ ἀπίθανον, ἢ ὂν ἢ οὐκ ὄν, ἢ τότε μὲν
τοῖον τότε δὲ τοῖον, ἢ ᾧ μὲν τοιονδὶ ᾧ δὲ καὶ οὐ
τοιονδί.
Καθόλου γὰρ οὐδὲν ὁ Πυρρώνιος ὁρίζει, ἀλλ'
οὐδὲ αὐτὸ τοῦτο, ὅτι οὐδὲν διορίζεται· ἀλλ' οὐκ ἔχοντες,
φησίν, ὅπως τὸ νοούμενον ἐκλαλήσωμεν, οὕτω φράζο-
μεν. Οἱ δ' ἀπὸ τῆς Ἀκαδημίας, φησί, μάλιστα
τῆς νῦν, καὶ στωϊκαῖς συμφέρονται ἐνίοτε δόξαις, καὶ εἰ
χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν, Στωϊκοὶ φαίνονται μαχόμενοι
Στωϊκοῖς.
Δεύτερον περὶ πολλῶν δογματίζουσιν. Ἀρε-
τήν τε γὰρ καὶ ἀφροσύνην εἰσάγουσι, καὶ ἀγαθὸν καὶ
κακὸν ὑποτίθενται, καὶ ἀλήθειαν καὶ ψεῦδος, καὶ δὴ
καὶ πιθανὸν καὶ ἀπίθανον καὶ ὂν καὶ μὴ ὄν, ἄλλα
τε πολλὰ βεβαίως ὁρίζουσι, διαμφισβητεῖν δέ φασι
περὶ μόνης τῆς καταληπτικῆς φαντασίας. Διὸ οἱ μὲν
ἀπὸ Πύρρωνος ἐν τῷ μηδὲν ὁρίζειν ἀνεπίληπτοι τὸ
τῆς νῦν, καὶ στωϊκαῖς συμφέρονται ἐνίοτε δόξαις, καὶ εἰ

χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν, Στωϊκοὶ φαίνονται μαχόμενοι
359
Στωϊκοῖς.
Δεύτερον περὶ πολλῶν δογματίζουσιν. Ἀρε-
τήν τε γὰρ καὶ ἀφροσύνην εἰσάγουσι, καὶ ἀγαθὸν καὶ
κακὸν ὑποτίθενται, καὶ ἀλήθειαν καὶ ψεῦδος, καὶ δὴ
καὶ πιθανὸν καὶ ἀπίθανον καὶ ὂν καὶ μὴ ὄν, ἄλλα
τε πολλὰ βεβαίως ὁρίζουσι, διαμφισβητεῖν δέ φασι
περὶ μόνης τῆς καταληπτικῆς φαντασίας. Διὸ οἱ μὲν
ἀπὸ Πύρρωνος ἐν τῷ μηδὲν ὁρίζειν ἀνεπίληπτοι τὸ
παράπαν διαμένουσιν, οἱ δ' ἐξ Ἀκαδημίας, φησίν,
ὁμοίας τὰς εὐθύνας τοῖς ἄλλοις φιλοσόφοις ὑπέχουσι,
τὸ δὲ μέγιστον, οἱ μὲν περὶ παντὸς τοῦ προτεθέντος
διαποροῦντες τό τε σύστοιχον διατηροῦσι καὶ ἑαυτοῖς οὐ
μάχονται, οἱ δὲ μαχόμενοι ἑαυτοῖς οὐ συνίσασι· τὸ γὰρ
ἅμα τιθέναι τι καὶ αἴρειν ἀναμφιβόλως, ἅμα τε φά-
ναι κοινῶς ὑπάρχειν καταληπτά, μάχην ὁμολογουμέ-
νην εἰσάγει, ἐπεὶ πῶς οἷόν τε γινώσκοντα τόδε μὲν
εἶναι ἀληθὲς τόδε δὲ ψεῦδος ἔτι διαπορεῖν καὶ διστά-
σαι, καὶ οὐ σαφῶς τὸ μὲν ἑλέσθαι τὸ δὲ περιστῆναι;
ναι κοινῶς ὑπάρχειν καταληπτά, μάχην ὁμολογουμέ-

νην εἰσάγει, ἐπεὶ πῶς οἷόν τε γινώσκοντα τόδε μὲν
εἶναι ἀληθὲς τόδε δὲ ψεῦδος ἔτι διαπορεῖν καὶ διστά-
σαι, καὶ οὐ σαφῶς τὸ μὲν ἑλέσθαι τὸ δὲ περιστῆναι; Εἰ
μὲν γὰρ ἀγνοεῖται ὅτι τόδε ἐστὶν ἀγαθὸν ἢ κακόν, ἢ
τόδε μὲν ἀληθὲς τόδε δὲ ψεῦδος, καὶ τόδε μὲν ὂν
τόδε δὲ μὴ ὄν, πάντως ὁμολογητέον ἕκαστον ἀκατά-
ληπτον εἶναι· εἰ δ' ἐναργῶς κατ' αἴσθησιν ἢ κατὰ
νόησιν καταλαμβάνεται, καταληπτὸν ἕκαστον φατέον.
Ταῦτα μὲν ἀρχόμενος τῶν λόγων καὶ τοιαῦθ' ἕτερα
τὴν διαφορὰν τῶν Πυρρωνίων καὶ Ἀκαδημαϊκῶν ὑπο-
δεικνύς, ἀναγράφει ὁ Αἰνησίδημος ὁ ἐξ Αἰγῶν· ἐφεξῆς
δὲ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον πρῶτον καὶ τὴν ὅλην
ἀγωγὴν ὡς τύπῳ καὶ κεφαλαιωδῶς τῶν Πυρρωνίων πα-
ραδίδωσι λόγων.

λεῖσθαι μόνος ἀξιωθείς, ἐφ' ᾧ δὴ καὶ τὰς μάλιστα ἐπεῖ-

χεν ἐλπίδας. Καὶ οὐκ ἦν τις ἄρα πρὸς αὐτὸν ἀλα-
ζὼν οὐδὲ σκαιὸς οὐδὲ σοβαρὸς τὴν ἔντευξιν. Τῇ τε
360
ἐξ ἀρχῆς εὐγενείᾳ καὶ τῇ μεγαλειότητι τῶν τρόπων καὶ

τῇ περὶ λόγους διαφανεῖ σπουδῇ τε καὶ ἐπιμελείᾳ.
Πρὸς γάρ τοι τοὺς ἄλλους τοὺς εἰς βουλὴν τὴν μεγάλην
συγκαλουμένους οὐ μόνον τὰ ἄλλα διαφέρων ἄνθρωπος ἦν
ὁ Θεαγένης, ἀλλ' ἤδη τις καὶ φιλόσοφος. Ἡ τῶν δια-
δόχων οὐσία οὐχ ὡς οἱ πολλοὶ νομίζουσι Πλάτωνος ἦν
τὸ ἀνέκαθεν· πένης γὰρ ἦν ὁ Πλάτων, καὶ μόνον τὸν
ἐν Ἀκαδημίᾳ ἐκέκτητο κῆπον, οὗ ἡ πρόσοδος νομι-
σμάτων τριῶν, ἡ δὲ τῆς οὐσίας ὅλης χιλίων ἢ καὶ ἔτι
πλειόνων ὑπῆρχεν ἐπὶ Πρόκλου, πολλῶν τῶν ἀποθνῃ-
σκόντων κτήματα τῇ σχολῇ καταλιμπανόντων. Ἤδη
τοίνυν κρουώμεθα πρύμναν ἐπὶ τὸν λόγον ὃν ἀπελί-
πομεν. Ὁ μὲν Ἀσκληπιόδοτος ἐκοσμεῖτο πᾶσι τοῖς
τοῦ βίου λαμπροῖς, ὁ δὲ Ἰσίδωρος οὐδενὶ τούτων, οὐ προβε-
βλημένος τὴν γαμικὴν προβολήν, ἀλλὰ μόνον ἦν τῷ ὄντι
φιλόσοφος· ἐπ' ἄκρον ἑκάτερος ἥκων, ὁ μὲν ἰθυβόλου
φύσεως, ὁ δ' ἐπὶ θυγατρὶ γαμβρὸς τοῦ μεγάλου Ἀσκλη-
πιοδότου Ἀσκληπιόδοτος, ἣν ἤδη ἐμνήστευεν

μασι, καὶ τόπος οὐδεὶς τῆς θρασύτητος Ἐπικούρου καὶ
τῶν τολμημάτων ἐξαίρετος. Τὸ δ' αἴτιον, ᾐσχύνθη
τοῖς ἀρχαίοις ἐμμεῖναι φιλοσοφίας ὅροις Ἐπίκουρος,
καὶ τὴν αὐτὴν ὁδὸν ἐλθεῖν τοῖς πρότερον φιλοσοφή-
σασιν ὤκνησε. Μᾶλλον δὲ μικροψυχίαν καταγνοὺς τῶν
ὅσοι παρ' ἡμῖν ἐπὶ πονηροῖς δόγμασι πλημμελοῦντες
ἐκολάσθησαν, ἔγνω πάντας ἀθρόως ὑπερβαλέσθαι τοῖς
ἀδικήμασιν. Ἢ πῶς οὐκ ἄξιος μέμψεως τοσαύτης
καὶ τηλικαύτης ἐπωνυμίας ἐπιχειρῶν καταψεύδεσθαι;
Ποῦ γὰρ ὁμολογεῖ ταῦτα; Ποῦ δὲ συμβαίνει καὶ μίγνυται
ἡδονὴ πόνοις, καρτερία τρυφῇ, Ἀκαδημία καὶ πόρναι,
φιλοσοφία καὶ πότος, σωφρονούντων βίος καὶ ἀκόλαστα
μειράκια; Ὁ δὲ τί προῄρηται καὶ τί τετόλμηκε; πόλε-
μον ἀπειλεῖ καὶ μάχην τοῖς νόμοις ὅλοις τῆς φύσεως.
Ἐμάνη μανίαν καθ' ἡλικίας ἁπάσης Ἐπίκουρος, καὶ
δυσσεβεῖς ἔρωτας ἠράσθη πάντων ὅσοι τὴν ὥραν ὑπὲρ
τοὺς ἄλλους θαυμάζονται. Πρότερον δὲ αὐτοῦ τὴν
ἀπολογίαν σκεψώμεθα. { – } Δόγματος οὖν ἀπαιτεῖς δίκας;
{ – } Οὔκ, ἀλλ' ἀσεβείας· δογματίζειν μὲν γὰρ ἐξόν, ἀσεβεῖν
δὲ οὐκ ἐπιτέτραπται. Εἰ μὲν οὖν ἔχεις εἰπεῖν ὡς οὐκ ἀσε-
βεῖς οἷς εἴρηκας, οὐ κρίνω τοὺς λόγους· εἰ δ' ἀσέβεια
361
σμένοις νόμοις τῆς φύσεως· καὶ μὴν ἅπαντα καὶ τάξει

χωρεῖ, καὶ τῆς προνοίας ταύτης μέγιστον οἶμαι τεκμή-
ριον τὸ πάντα σῴζεσθαι· ἀταξία μὲν γὰρ φθοράν, τάξις
δὲ σωτηρίαν ἐργάζεται. Τί συλᾷς ἐκ Δελφῶν, ὡς
ἐξ οὐρανοῦ, τὴν πρόνοιαν; Ἀλλ' ὅμως ἐκινεῖτο μὲν
Παρνασσὸς καὶ κατὰ Περσῶν ἐκραδαίνετο, κορυφαὶ δὲ
ὀρῶν ἀντὶ βελῶν ἐτοξεύοντο, Πέρσαι δὲ ἔπιπτον τά-
φοις ταῖς πέτραις χρησάμενοι. Ἐπικούρου δὲ ταῦτα
λέγειν κατὰ τῆς θεοῦ τολμήσαντος, οὐκ ὄρη σείεται, οὐχ
Ὕμηττος συγκραδαίνεται, οὐ πρηστῆρες οὐδὲ σκηπτοὶ
αὐτῇ τοῦτον Ἀκαδημίᾳ συναφανίζουσι. Συνίημι τὸ στρα-
τήγημα τῶν θεῶν· ὑμετέραις ψήφοις τοῦτον ἐτήρησαν,
ἵνα Ἀττικὸν δικαστήριον ἴσα Πυθίῳ βουλεύσηται. Εἰ
μὲν οὖν γράψαι τοσοῦτον μόνον ἐτόλμησεν ὅσον κα-
θαιρεῖν τὰ τῆς προνοίας ἀγάλματα, ἔδει διδόναι δί-
κην ὡς ἀσεβήσαντα· εἰ δὲ εἰς αὐτὴν ἐκείνην ἀσεβεῖ,
ἧς οὐρανὸς καὶ γῆ καὶ στοιχείων φύσεις ἀγάλματα, ὡς
μέτριόν τι δρᾶσαι διανοηθέντος φεισόμεθα; Εὐ-
τυχοῦσι γάρ, φησίν, οἱ κακοί. Καὶ τί κακίας μεῖζον
δυστύχημα; Δυστυχοῦσι γὰρ οἱ σοφοί· εἶτα εὐτυχίαν ἄλ-
λην ἀρετῆς ἡγῇ βελτίονα; Οὐχ εἷς βίος ἀνθρώπου
ὁρᾶν ἐκεῖνον, ὁποῖον αὐτὸν ἐποίει διὰ τῶν αὐλημά-

των Τιμόθεος. Πραΰνει Ζέφυρος ταῖς αὔραις τὰ
κύματα. Ἀττικὸς δὲ ῥήτωρ καὶ λόγος Ἕλλην οὐ λύσει
στάσιν, εἰ μόνον φθέγξαιτο; Ὅ τε Ξενοφῶν ἐστρα-
τεύετο· καὶ γὰρ καὶ δόρυ μετὰ Σωκράτην Ξενοφῶν ἤνεγκε.
Τὸ γὰρ εὐφυὲς εὐάρμοστον. Ἁβρὸς ἦν Ἀλκιβιάδης,
ὁπηνίκα παρ' Ἀθηναίοις εἶχε τὴν δίαιταν· σεμνὸς ἦν
ἐν Λακεδαίμονι· τὰ Περσῶν ἐς τρυφὴν μόνος ἐξή-
λεγχεν. Εἰ δέ ποτε ἔδει καὶ λόγους φροντίσαι καὶ τὰ
φιλοσοφίας γυμνάσασθαι, Λύκειον ἅπαντα καὶ Ἀκαδημίαν ταῖς αὑτοῦ
συνουσίαις εἰργάζετο. Οἱ κάμνοντες τὴν ἱστορίαν τὴν ἀμφὶ τούτους.

362

Ἐκ τοῦ εἰς τὸν κόμητα Οὐρσάκιον.

Ὅσα γραφεῖς, καὶ λόγοι δύνανται· μᾶλλον δὲ μικρο-
τέρα μίμησις πᾶσα πρὸς λόγους. Ἄβαριν τὸν σο-
φὸν γένος μὲν Ὑπερβόρειον λέγουσιν, Ἕλληνα δὲ τὴν
φωνὴν γεγενῆσθαι, καὶ Σκύθην μὲν ἄχρι στολῆς τε καὶ
σχήματος, εἰ δέ που γλῶτταν κινήσειε, τοῦτο ἐκεῖνο ἐκ
μέσης Ἀκαδημίας καὶ αὐτοῦ Λυκείου νομίζεσθαι. Τὸν
Ἐλευσίνιον ἔφηβον ἀρθῆναι λόγος πρὸς Δήμητρος,
ἵνα τὴν νομάδα τράπεζαν ἡμέροις ἀμείψῃ πυροῖς.
Ἧκεν Ἄβαρις Ἀθήναζε τόξα ἔχων, φαρέτραν ἠμμέ-
νος εἰς ὦμον, χλαμύδι σφιγγόμενος. Ζώνη ἦν κατ' ἰξύων
χρυσῆ, ἀναξυρίδες ἐκ ταρσῶν ἄκρων ἄχρι καὶ γλουτῶν
ἀνατείνουσαι. Τοῦτον πανταχόθεν εὑρίσκομεν, κα-
θάπερ ἐν ἁρμονίᾳ λύρας, σύμφωνον ἠχοῦντα τῇ γνώμῃ
τὸν λόγον. Ἦν ἡδὺς ἐντυχεῖν, δεινὸς ἡσυχῇ μεγάλην
πρᾶξιν ἐργάσασθαι, ὀξὺς τὸ παρὸν ἰδεῖν, προμηθὴς τὸ
μέλλον φυλάττεσθαι, σοφίας ἥττων, ἐραστὴς φιλίας,
πλέκειν ἐξεῖναι δι' ὧν ἄν τις βούληται, ἔνεστί τι κἀν τοῖς

λόγοις αὐτοῖς οὐ σφόδρα τηροῦν τὴν ἀλήθειαν· καὶ ἅμα
ἐμοὶ δοκεῖν ἐφέλκεταί [τι] τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς μεγα-
λοπρεπείας, καὶ οὐ παντάπασιν ἀκριβολογεῖται, ἀλλ',
ὥσπερ ἔφην, συγχωρεῖ τῇ φύσει. Ἔπειτα ταῦθ' ἡμεῖς
ἁπλῶς οὕτω παραδεξόμεθα; Οὐκ ἄρα εἰδέναι τὰ ἐκείνου
δόξομεν.

Τὸ ἀμέλει Ἀριστείδης πολλάκις ὡς παρέλκον λαμβάνει.

Οὔτοι φιλαθηναίου γέ ἐστι τὴν Ἀκαδημίαν μόνην θαυ-
μάζειν τῆς Ἀττικῆς, τὴν δ' ἄλλην ἅπασαν ὥσπερ
ἐχθρὰν κρίνειν καὶ πολεμίαν. Οὐδὲ γὰρ καταγελάστους
363
ἀποφήναντα τοὺς ἄλλους ἅπαντας, οὕτω καὶ τότε χρὴ

Πλάτωνα θαυμάζειν ἀναμεῖναι. Τοῦτο γὰρ οὐ Πλάτωνος
ἂν εἴη τιμή, ἀλλ' ἀτιμία τῶν ἄλλων μᾶλλον, σχεδὸν
δέ τι καὶ αὐτοῦ Πλάτωνος. Τὸ γὰρ ἡγεῖσθαι χρηστοῦ τινος
ἄλλου κριθέντος μὴ εἶναι τούτῳ πλείονος ἀξίῳ δόξαι,
πῶς οὐ τοιοῦτόν ἐστιν; Οὐ δεῖ τὴν πρὸς τοὺς ἑτέρους
ἀπέχθειαν νομίζειν ἀφορμὴν τῆς πρὸς τοὺς ἑτέρους
πίστεως εἶναι. Εἰ γὰρ τοῦ Πλάτωνα κακόν τι λέγειν
Φώτιος. Lexicon (Α – Δ) lphabetic letter alpha, entry 699, line 1
τριον.
Αἰσυμνῆται· οἱ τοῦ ἀγῶνος προεστῶτες. ἢ οἱ νεανίαι. ἢ νεμη-
ταί, ὅ ἐστι βραβευταί.
Αἰσυμνήτην· βασιλέα, ἐπιστάτην, ἄρχοντα. οἱ δὲ τύραννον
καὶ βραβευτὴν καὶ πάρεδρον.
Αἰσχύνει· αἰκίζεται, λυμαίνεται, αἶσχος περιτίθησι.
Αἰτήσασθαι· τὸ χρήσασθαι. Μένανδρος Τίτθῃ (fr. 396 K.-
Th.)· “ἢ ἄν τις ὑμῶν παιδίον ᾐτήσατο ἢ κέχρηκεν, ἄνδρες γλυκύτα-
τοι”. καὶ ἐν Ὕμνιδι (fr. 410 K. – Th.)· “οὐ πῦρ γὰρ αἰτῶν οὐδὲ
λοπάδα αἰτούμενος”.
Ἀκαδημία· τρία ὑπῆρχον γυμνάσια, Λύκειον , Κυνόσαργες,
Ἀκαδημία. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ καθιερώσαντος αὐτὸ Ἀκαδήμου.
Ἀκάθεκτος· ἀκατάσχετος.
Ἀκαθοσίωτον· ἄνομον, ἄκοσμον, ἀπόβλητον.
Ἄκαινα· ἄκαινά ἐστι μέτρον δεκάπουν. ἔστι δὲ ῥάβδος, ἐν ᾗ
κεντοῦσι τοὺς βόας, ὡς τῶν Πελασγῶν τοῦτο εὑρόντων.
Ἄκακος· ὁ κακοῦ μὴ πεπειραμένος, οὐχ ὁ χρηστοήθης. οὕτως
Σαπφώ (fr. 171 L. – P.). λέγεται δὲ καὶ ὁ χρηστὰ ἤθη ἔχων, εἰ καὶ ἐπ'
ἔλαττον.
Φώτιος. Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter mu, p.275, line 6
Μονότροπος: μόνος τραφείς· ἄγαμος· ἀγύναιος.

Μονουχία: ὁ μόνος βίος· χωρὶς γάμου.
Μονωιδία: ἡ ἀπὸ σκηνῆς ωἰδὴ ἐν τοῖς δράμασι· καὶ
μονωιδεῖν, τὸ θρηνεῖν· ἐπιεικῶς γὰρ πᾶσαι αἱ ἀπὸ
σκηνῆς ωἰδαὶ ἐν τηῖ τραγωιδίαι θρῆνοι εἰσί.
Μονωιδία: λέγεται ὅτ' ἂν εἷς μόνος λέγηι τὴν ωἰδὴν
καὶ οὐχ ὁμοῦ ὁ χορός.
364
Μορίαι ἐλαῖαι: ἱεραὶ τῆς Ἀθηνᾶς· ἐξ ὧν τὸ ἔλαιον

ἔπαθλον ἐδίδοτο τοῖς νικῶσι τὰ Παναθήναια· ἦσαν
δὲ πρῶται ιβʹ τὸν ἀριθμόν· αἱ μεταφυτευθεῖσαι ἐκ
τῆς ἀκροπόλεως εἰς Ἀκαδημίαν· ἤτοι ἀπὸ τοῦ μόρου
καὶ τοῦ φόνου τοῦ Ἁλιρροθίου ὀνομασθεῖσαι οὕτως·
ἢ ὅτι ἐνέμοντο καὶ ἐμερίζοντο τὸ ἔλαιον τὸ ἐξ
αὐτῶν Ἀθηναῖοι ἅπαντες.
Μορμολύκεια: τὰ τῶν τραγωιδῶν προσωπεῖα.
Μοιροδοκῆσαι: ἀντὶ τοῦ μέρους μεταλαβεῖν· Ἀν-
τιφῶν ἐν τηῖ πρὸς τὴν Καλλίου ἔνδειξιν ἀπο-
λογίαι.
Damascius Phil., Vita Isidori (ap. Sudam, Hesychium, Photium et e cod.

Vat. 1950) Frag. .265, line 2
πρέποντα, ἀλλ' οὐ τὸν θῶπα τρόπον

καὶ βάναυσον.
Suda IV 394, 23 s. v. σοβαρός
καὶ ἐτιμᾶτο τιμαῖς τῆς ἐς ἀνθρώπους
αἰδοῦς τε σοβαρωτέραις.
Suda II 687, 7 s. v. Θεαγένης
ἦν γὰρ φιλόδωρός τε καὶ μεγαλόδωρος εἰς ὑπερβολήν. ἀναλοῦτο δὲ
αὐτῷ
πολλὰ τῶν χρημάτων εἴς τε διδασκάλους καὶ ἰατροὺς καὶ τὴν ἄλλην τῆς
πατρίδος εὐθημοσύνην.
Suda IV 142, 3 s. v. Πλάτων Πλάτων ὁ φιλοσόφος πένης ἦν καὶ μόνον
τὸν ἐν Ἀκαδημίᾳ ἐκέκτητο κῆπον, ὃς μέρος ἐλάχιστον ἦν τῶν
διαδοχικῶν· ὁ μὲν γὰρ κῆπος ἐγγύς τι χρυσῶν τριῶν νομισμάτων
ἀπεδίδου, ἡ δὲ ὅλη πρόσοδος ὕστερον χιλίων ἢ καὶ πλειόνων ὀλίγον.
ηὐξήθη δὲ αὕτη κατὰ τοὺς νεωτέρους χρόνους,
ἀνθρώπων ἱερῶν τε καὶ φιλολόγων ἄλλοτε ἄλλων ἀποθνησκόντων καὶ
κατὰ διαθήκας ἀπολειπόντων τοῖς φιλοσοφοῦσιν ἀφορμὴν τῆς ἐπὶ τῷ
φιλοσόφῳ βίῳ σχολῆς καὶ γαλήνης. Epitoma Photiana 277
διὰ τὴν στάσιν ὁ Μαρῖνος ἐξ Ἀθηνῶν εἰς Ἐπίδαυρον ἀνεχώρησε, τὰς
ἄχρι τοῦ σώματος ἐκβαινούσας ἐπιβουλὰς ὑφορώμενος.
Suda II 668, 21 s. v. Ἰσίδωρος
Damascius Phil., Vita Isidori (ap. Photium, Bibl. codd. 181, 242)
Frag. .158, line 2
365
τοῦ Πρόκλου καλεῖσθαι μόνος ἀξιωθείς, ἐφ' ᾧ δὴ καὶ τὰς μάλιστα ἐπεῖχεν
ἐλπίδας.
καὶ οὐκ ἦν τις ἄρα πρὸς αὐτὸν ἀλαζὼν οὐδὲ σκαιὸς οὐδὲ σοβαρὸς τὴν
ἔντευξιν.
τῇ τε ἐξ ἀρχῆς εὐγενείᾳ καὶ τῇ μεγαλειότητι τῶν τρόπων καὶ τῇ
περὶ λόγους διαφανεῖ σπουδῇ τε καὶ ἐπιμελείᾳ.
πρὸς γάρ τοι τοὺς ἄλλους τοὺς εἰς βουλὴν τὴν μεγάλην συγκαλου-
μένους οὐ μόνον τὰ ἄλλα διαφέρων ἄνθρωπος ἦν ὁ Θεαγένης, ἀλλ' ἤδη
τις
καὶ φιλόσοφος.
ἡ τῶν διαδόχων οὐσία οὐχ ὡς οἱ πολλοὶ νομίζουσι Πλάτωνος ἦν τὸ
ἀνέκαθεν· πένης γὰρ ἦν ὁ Πλάτων, καὶ μόνον τὸν ἐν Ἀκαδημίᾳ
ἐκέκτητο
κῆπον, οὗ ἡ πρόσοδος νομισμάτων τριῶν, ἡ δὲ τῆς οὐσίας ὅλης χιλίων ἢ
καὶ ἔτι πλειόνων ὑπῆρχεν ἐπὶ Πρόκλου, πολλῶν τῶν ἀποθνησκόντων
κτή-
ματα τῇ σχολῇ καταλιμπανόντων.
ἤδη τοίνυν κρουώμεθα πρύμναν ἐπὶ τὸν λόγον ὃν ἀπελίπομεν.
ὁ μὲν Ἀσκληπιόδοτος ἐκοσμεῖτο πᾶσι τοῖς τοῦ βίου λαμπροῖς, οἱ
δὲ οὐδενὶ τούτων, οἱ προβεβλημένοι τὴν γαμικὴν προβολήν, ἀλλὰ μόνον
ἦσαν
τῷ ὄντι φιλόσοφοι, ἐπ' ἄκρον ἑκάτερος ἥκων, ὁ μὲν ἰθυβόλου φύσεως, ὁ
ἐπὶ
θυγατρὶ γαμβρὸς τοῦ μεγάλου Ἀσκληπιοδότου Ἀσκληπιόδοτος, ὃν δ' ἤδη
ἐμνήστευεν,
Eutocius Math., Commentarii in libros de sphaera et cylindro Pa. 90, line

3
οῦτον πρόβλημα κύβου διπλασιασμός· ὑποθέμενοι γὰρ

κύβον ἐζήτουν τοῦτον διπλασιάσαι. πάντων δὲ διαπορούν-
των ἐπὶ πολὺν χρόνον πρῶτος Ἱπποκράτης ὁ Χῖος ἐπε-
νόησεν, ὅτι, ἐὰν εὑρεθῇ δύο εὐθειῶν γραμμῶν, ὧν ἡ
μείζων τῆς ἐλάσσονός ἐστι διπλασία, δύο μέσας ἀνάλογον
λαβεῖν ἐν συνεχεῖ ἀναλογίᾳ, διπλασιασθήσεται ὁ κύβος,
ὥστε τὸ ἀπόρημα αὐτῷ εἰς ἕτερον οὐκ ἔλασσον ἀπόρημα
κατέστρεφεν. μετὰ χρόνον δὲ τινάς φασιν Δηλίους ἐπι-
βαλλομένους κατὰ χρησμὸν διπλασιάσαι τινὰ τῶν βωμῶν
ἐμπεσεῖν εἰς τὸ αὐτὸ ἀπόρημα, διαπεμψαμένους δὲ τοὺς
παρὰ τῷ Πλάτωνι ἐν Ἀκαδημίᾳ γεωμέτρας ἀξιοῦν αὑτοῖς
366
εὑρεῖν τὸ ζητούμενον. τῶν δὲ φιλοπόνως ἐπιδιδόντων

ἑαυτοὺς καὶ ζητούντων δύο τῶν δοθεισῶν δύο μέσας
λαβεῖν Ἀρχύτας μὲν ὁ Ταραντῖνος λέγεται διὰ τῶν ἡμι-
κυλίνδρων εὑρηκέναι, Εὔδοξος δὲ διὰ τῶν καλουμένων
καμπύλων γραμμῶν· συμβέβηκε δὲ πᾶσιν αὐτοῖς ἀπο-
δεικτικῶς γεγραφέναι, χειρουργῆσαι δὲ καὶ εἰς χρείαν
πεσεῖν μὴ δύνασθαι πλὴν ἐπὶ βραχύ τι τὸν Μέναιχμον
καὶ ταῦτα δυσχερῶς. ἐπινενόηται δέ τις ὑφ' ἡμῶν ὀρ-
γανικὴ λῆψις ῥᾳδία, δι' ἧς εὑρήσομεν δύο τῶν δοθεισῶν
οὐ μόνον δύο μέσας, ἀλλ' ὅσας ἄν τις ἐπιτάξῃ. τούτου
Ευστάθιος. Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα.

Vol. 1, p.437, line 28
Σημείωσαι δὲ ὅτι Ἀθηναίων πόλεις ἢ δήμους ἢ ὅλως εἰπεῖν τόπους οὐκ

ἠρίθμη-
σεν ὁ ποιητὴς διά τε πλῆθος κατὰ τοὺς παλαιοὺς καί, ὅτι οὐκ εἶχε πάντα,
φασίν, εἰς μετροποιΐαν κατατάξειν, καίτοι ἑκατὸν
ἑβδομηκοντατεσσάρων,
φασί, δήμων ὄντων τῆς Ἀττικῆς, ὧν πολλοὶ λαμπρὰ εἶχον διηγήματα·
καθάπερ
Ἀφίδνα μὲν τὴν Ἑλένης ἁρπαγὴν ὑπὸ Θησέως καὶ ὡς οἱ Διόσκουροι
ἐκπορθή-
σαντες αὐτὴν ἐκομίσαντο τὴν ἀδελφήν· Μαραθὼν δὲ ὕστερον μὲν τὸν
Περσικὸν
ἀγῶνα, πρὸ δὲ Ὁμήρου τὸν Μαραθώνιον ταῦρον, ὃν ἀνεῖλε Θησεύς·
Ῥαμνοῦς
δὲ τὸ τῆς Νεμέσεως ξόανον μεγέθει καὶ κάλλει κατωρθωμένον καὶ τοῖς
τοῦ
Φειδίου ἐνάμιλλον· Δεκέλεια δὲ ὁρμητήριον Πελοποννησίοις κατὰ
Ἀθηνῶν
ἐχρημάτισεν ὕστερον· ὁμοίως δὲ καὶ ἡ Φυλὴ τὸν Θρασύβουλον κατὰ τῶν
τυράννων ἐδέξατο· ἀξία δὲ λόγου καὶ ἡ Ἀκαδημία καὶ οἱ κῆποι τῶν

φιλοσόφων
καὶ ἡ ποικίλη Στοά· Ἀνάφλυστος δὲ Κωλιάδος Ἀφροδίτης εἶχεν ἱερόν·
περὶ
τοῦτον τὸν δῆμον ἐξεκυμάνθη τὰ Περσικὰ ναυάγια, περὶ ὧν χρησμὸς
προεῖπε·
»Κωλιάδες δὲ γυναῖκες φρίξουσιν ἐρετμοῖς». ταῦτα τοῦ Γεωγράφου. περὶ
δὲ
Ἀθηναίων καὶ Ἀττικῆς καὶ Κέκροπος καὶ ἐν τοῖς τοῦ Περιηγητοῦ κεῖται.
ὁ δὲ Γεωγράφος λέγει καί, ὅτι ἐν τῷ «οἳ δ' ἄρ' Ἀθήνας εἶχον» δέχεσθαι
367
δεῖ καὶ
τοὺς Μεγαρέας· καὶ αὐτοὶ γὰρ μετέσχον τῆς στρατείας. ὅτι δὲ πολλαὶ
Ἀθῆναι
καὶ ὅτι πολλαὶ Ἀθηναίων ἐγένοντο ἀποικίαι, τεθρύληται. καὶ Ἀμισὸς γοῦν
ἡ
Ποντικὴ κατὰ τὸν Γεωγράφον Ἀθηναίων ἐποικησάντων Πειραιεὺς
μετωνο-
μάσθη, ὁμωνύμως τῷ Ἀττικῷ Πειραιεῖ, καὶ τὸ Ἀτραμύττιον δὲ Ἀθηναίων
ἔσχεν ἀποικίαν. (v. 552) Περὶ δὲ Πετεῷο καὶ ὅλως περὶ τῆς Ἀθηναίων
Ευστάθιος. Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. Vol. 1, p.508, line 1
ἀνήρ, ὅπερ οὕτω δόξαν τῷ ποιητῇ διασαφεῖ ἐκεῖ. ποῖος Δάρδανος;

Πανθοΐδης
Εὔφορβος. καί φασιν οἱ παλαιοί, ὅτι, εἴπερ ἦν τῶν ἐνδόξων ὁ ἀνήρ,
ἐμνήσθη
ἂν αὐτοῦ ὁ ποιητής, καὶ ὅτι παθαινόμενος οἷον ὁ ποιητὴς ἐπὶ τῷ ἥρωϊ
ὀκνεῖ
πρὸς ὄνομα εἰπεῖν τὸν ἀνελόντα, ἵνα μὴ ἀοίδιμος εἴη, ὥς που καὶ ὁ τὸν
τῆς
Ἐφεσίας ναὸν Ἀρτέμιδος ἐμπυρίσας ἐσιγήθη ἐπίτηδες κοινῷ ψηφίσματι
παλαιῷ,
ἵνα μὴ περιώνυμος εἴη τοῖς εἰς ἔπειτα. ἤγουν Δάρδανον ἄνδρα, ὡς
ἐρρέθη, νοήσει
τις ἀορίστως κατὰ ἐθνικὸν εἶδος ἢ ὀνοματικῶς, τουτέστι κατὰ κύριον
ὄνομα ὁμώ-
νυμον τῷ ἐθνικῷ, ὥσπερ καὶ Ἀχαιὸς κατὰ τὸν αὐτὸν Πορφύριον
τραγῳδίας
ποιητὴς Ἐρετριεύς, ὁμώνυμος τῷ ἐθνικῷ, καὶ Λίβυς ὁμοίως ὁ
Λυσάνδρου
ἀδελφὸς καὶ Ἐπειὸς ὁ τέκτων τοῦ δουρείου ἵππου, κατὰ ὁμωνυμίαν
Ἐπειοῦ
τοῦ ἐθνικοῦ, καὶ Σκύθης ὁ Ἀκαδημαϊκὸς σοφὸς κατὰ φωνὴν ἐθνικὴν καὶ
Μαίων Αἱμονίδης ὁμωνυμῶν τῷ Λυδικῷ ἐθνικῷ Μαίονι. οὕτως οὖν καὶ
Δάρδα-
νος εἴη ἂν κύριον, ὃς ἀνεῖλε Πρωτεσίλαον, ὥσπερ κύριον καὶ ὁ
Δάρδανος, ὃν
ἀνελεῖ ὁ Ἀχιλλεύς, ὃς καὶ Τρῶα ῥίπτει που Ἀλαστορίδην, ὁμώνυμον τῷ
ἐθνικῷ
368
Ευστάθιος Commentarium in Dionysii periegetae orbis descriptionem

Sec. 195, line 51
λοντες ἐκείνην ὡς δῆθεν αἰτίαν ἔχουσαν τοῦ ἀνδροφο-

νῆσαι διὰ τὸν ἐκ τοῦ ἀδελφοῦ φόνον. Ἡ δὲ τῆς πό-
λεως ἀκρόπολις διὰ τὴν ῥηθεῖσαν ἱστορίαν τῆς βοὸς
Βύρσα ἐκλήθη τὸ παλαιόν. Φασὶ δὲ καὶ ὅτι ὁ ῥηθεὶς
Ἰάρβας τὴν πόλιν μετὰ τὴν κτίσιν καθάρας ἐκάλεσε τῇ
Λιβύων φωνῇ Καινὴν πόλιν, ὕστερον δὲ ἐκλήθη Καρ-
χηδών. Ἄλλοι δὲ οὕτως ἱστοροῦσι· «Καρχηδὼν ἡ πό-
λις ἀπὸ Καρχηδόνος τινὸς, ἀνδρὸς Φοίνικος. Ἐκα-
λεῖτο δὲ καὶ Καινὴ πόλις καὶ Καδμεία καὶ Κακκάβη,
ὅπερ τῇ ἐγχωρίῳ διαλέκτῳ ἵππου δηλοῖ κεφαλήν. Ἐξ
αὐτῆς φασι Κλειτόμαχον εἶναι τὸν Ἀκαδημαϊκὸν φιλό-
σοφον, τὸν καὶ Ἀσδρούβαν καλούμενον, ὃς ἠκροάσατο
τοῦ σοφοῦ Καρνεάδου κηʹ ἐτῶν ἄνθρωπος ἐλθὼν Ἀθή-
ναζε ἄμοιρος, φασὶ, καὶ τῶν πρώτων στοιχείων, καὶ ὅμως
ὀξύτητι φύσεως καὶ ἄκρᾳ μελέτῃ εἰς πολὺ σοφίας ἐλη-
λακώς.» Οἱ δὲ καὶ τοῦτο περὶ Καρχηδόνος φασὶν, ὡς
ἄρα οἱ περὶ τὴν Ἔλισσαν, ἤγουν οἱ μετὰ τῆς Διδοῦς,
ὀρύσσοντες εἰς πόλεως κτίσιν, καὶ βοὸς εὑρόντες κεφα-
λὴν, ἀπέσχοντο τοῦ ὀρύσσειν, οἷα ὀπτευσάμενοι μόχ-
θους καὶ δουλείαν συνεχῆ, ὃ καὶ οἱ βόες πάσχουσιν.
Ὀρύξαντες δὲ περί που φοίνικα πεφυτευμένον εὗρον
Ησύχιος. Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter alpha, entry 2221, line 1
νοσήσας ἑβδομαῖος ἀπέθανε“ d. ποτὲ δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ

μακροῦ χρόνου νοεῖται. καὶ ὁ ἐν παντὶ τῷ σώματι μυελός.
Εὐριπίδης δὲ Φιλοκτήτῃ (fr. 801) αἰῶνα τὴν ψυχὴν λέγει·
ἀπέπνευσεν αἰῶνα.
Αἰώρα· ἑορτὴ Ἀθήνῃσιν, ἣν οἱ μὲν ἐπὶ τῇ Μαλέου Τυῤῥηνοῦ
θυειν φασι· οἱ δὲ ἐπὶ Κλυταιμνήστρας καὶ Αἰγίσθου· οἱ δὲ ἐπὶ
Ἠριγόνῃ Ἀλήτιδι τῇ Ἰκαρίου
αἰωρούμενοι· μετεωριζόμενοι (r. p)
αἰωρήσας· ἐκκρεμάσας ἀκά· τὸ ὀξύ. καὶ ἄκρον τῆς φάλαγγος. ⌊ἢ μάχη
Ἀκαδημία· λουτρόν, ἢ πόλις, λέγεται δὲ Γυμνάσιον Ἀθήνῃσιν, ἀπὸ
Ἀκαδήμου ἀναθέντος. καὶ τόπος. καλεῖται γὰρ οὕτως ὁ Κεραμεικός
ἀκαδῆσαι· λυπηθῆναι
ἀκάζεσθαι· ἀνιάζεσθαι
ἀκάθαρτον· μανιῶδες. Ἀχαιὸς Οἰδίποδι (fr. 30)
369
ἀκαθαίρετον· τὸ μὴ χειρούμενον, ἢ ἀφανιζόμενον A

ἀκάθεκτον· ἀκατάσχετον gAPn ἀκράτητον gAP
ἀκάθεσθαι· ἀνιᾶσθαι. στέρεσθαι. οἱ δὲ ἀκάζεσθαι

αἰωρήσας· ἐκκρεμάσας
ἀκά· τὸ ὀξύ. καὶ ἄκρον τῆς φάλαγγος. ⌊ἢ μάχη p
Ἀκαδημία· λουτρόν, ἢ πόλις, λέγεται δὲ Γυμνάσιον Ἀθήνῃσιν,
ἀπὸ Ἀκαδήμου ἀναθέντος. καὶ τόπος. καλεῖται γὰρ οὕτως ὁ
Κεραμεικός
ἀποψάλλειν τὰς τρίχας· τίλλειν. ἀπὸ μεταφορᾶς τῶν

χορδῶν
ἀπόψηστρον· τὸ ἀπόμακτρον τοῦ μετρουμένου σίτου
ἀπόψυγμα· ἀφόδευμα, κόπρος
ἀποψύχειν· ἀποπατεῖν ASn ἀποπνευματίζεσθαι (AS) ἀφο-
δεύειν
ἄππας· ὁ τροφεύς
ἄππιλος· ἀσπάργαντος
[ἀππαλλάζειν· ἐκκλησιάζειν. Ἴωνες]
ἄππιρ· ὕσπληξ. Λάκωνες
ἀπραγμοσύνη· ἀργία. ἢ φυτὸν ἐν Ἀκαδημίᾳ (Ar. Nu1007)
ἄπρηκτα· ἀνωφέλητα
ἄπρατα· μὴ πιπρασκόμενα
ἄπρηκτον· ἄπρακτον (Β 121) AS(n)
ἀπρήκτως· ἀπράκτως
ἄπρητον· ἀφλόγιστον
ἀπριάτην· ἄνευ πράσεως (Α 99) gASn
370
Ησύχιος. Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter epsilon, entry 7592, line 1
ἐχάνη· σκεῦός τι ὁδοιπορικόν

ἐχαράκωσεν· ἐκύκλωσεν. ἐπολιόρκησεν (Ierem. 39,2) S
ἐχάραξαν· ἤρξαντο (4. Regn. 17,11) AS
ἐχάσατο· ἀνεχώρησεν. ἀπέστη (Ν 193)
ἔχε· ἐγεγαμήκει (Ν 173)
ἔχεαι· συνέχῃ (σ 123)
ἐχέγγυος· ὁ ἀσφαλὴς ἐγγυητής vgbp
ἐχεγγύῳ· πιστῷ. βεβαίῳ. ἐξ αὑτοῦ ἔχοντι τὴν ἐγγύην (Eur.
Andr. 192)
ἐχέγγυοι· ἀξιόπιστοι
Ἐχεδημία· ἡ νῦν Ἀκαδημία καλουμένη
Ἐχεδωρίδες· αἱ νύμφαι
ἔχεεν· ἔχωσε Σ, χῶμα ἤγειρεν (Ζ 419)
ἔχει· κατέχει (Α 82) n, κρατεῖ. νέμεται. διείργει. τημελεῖ. ἀξιοῖ.
βαστάζει, φέρει. ὑπομένει
ἔχες· ἔχεις, ἢ εἶχες
ἐχειμάσθην· ἐταράχθην. τὴν ζάλην ὑπέμεινα (Soph. Ant. 391)
ἐχειμίων· ἐρίγουν. καὶ ἐχείμων Λάκωνες
ἔχει τέλος· τετελεύτηκε [Λάκωνες]
Θοδώρετος. Graecarum affectionum curatio

πρὸς ἀλλήλους ἐσχήκασιν ἔριν καὶ διαμάχην, οἱ μὲν ταῦτα, οἱ δὲ

ἐκεῖνα πρεσβεύοντες, οἱ δὲ τούτων τε κἀκείνων ἐναντίαν δόξαν
ὠδίνοντες. Οὐ γὰρ τἀληθὲς μαθεῖν ἐπεθύμησαν, ἀλλὰ κενοδοξίᾳ
καὶ φιλοτιμίᾳ δουλεύσαντες καινῶν εὑρεταὶ κληθῆναι δογμάτων
ἐπεθύμησαν. Διὰ δὴ τοῦτο καὶ τὸν πολὺν ὑπομεμενήκασι πλάνον,
τῶν ὕστερον ἐπιγενομένων ἀνατετροφότων τῶν πρεσβυτέρων τὰς
δόξας. Καὶ Ἀναξίμανδρος μέν, τελευτήσαντος ἤδη τοῦ Θάλεω,
τοῖς ἐναντίοις ἐχρήσατο δόγμασι· καὶ Ἀναξιμένης δὲ μετὰ τὸν
Ἀναξιμάνδρου γε θάνατον ταὐτὸ τοῦτο πεποίηκε· καὶ Ἀναξαγό-
ρας δὲ ὡσαύτως. Ὁ δὲ Ἀριστοτέλης ἔτι ζῶντι τῷ Πλάτωνι
προφανῶς ἀντετάξατο καὶ τὸν κατὰ τῆς Ἀκαδημίας ἀνεδέξατο
πόλεμον καὶ οὔτε τὴν διδασκαλίαν ἐτίμησεν, ἧς φιλοτίμως ἀπ-
έλαυσεν, οὔτε τοῦ πολυθρυλήτου ἀνδρὸς ᾐδέσθη τὸ κλέος οὔτε τὸ
ἐν τοῖς λόγοις κράτος ἔδεισεν, ἀλλ' ἀνέδην πρὸς αὐτὸν παρετά-
ξατο, οὐκ ἀμείνοσιν ἐκείνων, ἀλλὰ πολλῷ γε χείροσι χρησάμε-
371
νος δόγμασιν. Καὶ γὰρ δὴ τὴν ψυχὴν ἐκείνου φάντος ἀθάνατον,

οὗτος ἔφη θνητήν· καὶ τὸν Θεὸν εἰρηκότος ἐκείνου προμηθεῖσθαι
τῶν πάντων, οὗτος τὴν γῆν, ὅσον ἧκεν εἰς λόγους, τῆς θείας
κηδεμονίας ἐστέρησε· τὰ γὰρ δὴ μέχρι σελήνης ἰθύνειν ἔφη τὸν
Θεόν, τὰ δέ γε ἄλλα ὑπὸ τὴν εἱμαρμένην τετάχθαι· καὶ ἄλλα δὲ
πάμπολλα ἐνεόχμωσεν, ἃ λέγειν ἐπὶ τοῦ παρόντος
Θοδώρετος. Epistulae: Collectio Sirmondiana (epistulae 1-95) Epistle

30, line 1
εὐπραξίας μεταβολὴν ἀφορμὴν ποιεῖται φιλοσοφίας, καὶ τῶν

ὅλων τὸν Πρύτανιν ἀνυμνεῖ, καὶ τοῦτο συμφέρον ὑπείληφεν,
ὅπερ ἐκεῖνος ἢ γενέσθαι προσέταξεν, ἢ γινόμενον οὐκ ἐκώλυ-
σεν. Ἄρρητος γὰρ τῆς θείας προμηθείας ὁ λόγος. Τοῦτον
μετὰ τῆς ὁμοζύγου καὶ τῶν παίδων περινοστοῦντα Ἀβραμιαίας
ἀξιωσάτω φιλοφροσύνης ἡ ὑμετέρα μεγαλοπρέπεια. Τῇ γὰρ
ὑμετέρᾳ μεγαλοψυχίᾳ θαρρῶν, ξεναγὸς αὐτῶν γεγένημαι, καὶ
τὴν φιλότιμον ὑμῶν ὑποδείκνυμι δεξιάν.
ΑΕΡΙῼ ΣΟΦΙΣΤῌ.
Ἰδοὺ καιρὸς τὴν ὑμετέραν ἀκαδημίαν δεῖξαι τῶν λόγων τὴν

ὠφέλειαν. Ἀκούω γὰρ σύλλογον λαμπρὸν ἀναίρεσθαι πρὸς
ὑμᾶς, καὶ τὸ συνέδριον ἐξ ἀνδρῶν εἶναι προγονικῇ περιφανείᾳ
σεμνυνομένων, καὶ τὴν γλῶτταν κεκαθαρμένων, καὶ τοὺς λό-
γους ὑμῖν γίνεσθαι περί τε ἀρετῆς καὶ ἀθανασίας ψυχῆς,
καὶ τῶν ἄλλων ὅσα τούτοις συμβαίνει. Δείξατε τοιγαροῦν
ἡμῖν εἰς καιρὸν τῆς ψυχῆς τὴν εὐγένειαν, καὶ τῆς ἀρετῆς
τὸν ἀξιόκτητον πλοῦτον, καὶ δέξασθε τὸν θαυμασιώτατον καὶ
μεγαλοπρεπέστατον Κελεστιακόν, ὡς τῆς ἀνθρωπείας εὐημε-
ρίας δεδιδαγμένοι τὰς ἀγχιστρόφους μεταβολάς. Καὶ γὰρ
αὐτὸς ἐκόσμει μὲν πάλαι τὴν Καρχηδονίων μητρόπολιν·
Etymologicum Genuinum, Etymologicum genuinum (α – ἁμωσγέπως)

Alphabetic letter alpha, entry 287, line 1
βαίνοντος μάχη καὶ ἀμφισβήτησις τοῖς Αἰγυπτίοις περὶ τῶν ὅρων

τοσαύτη ἐγένετο, ὥστε καὶ ἀλλήλους φονεύειν. ὕστερον δὲ ῥάβδον
λαβόντες τὰς ἑαυτῶν γᾶς ἐμέτρουν πρὸ τῆς ἀναβάσεως τοῦ ποταμοῦ
καὶ ἐσημειοῦντο, καὶ πάλιν μετὰ τὴν ἀπόβασιν τοῦ ποταμοῦ τῇ [αὐτῇ]
372
ῥά[βδῳ γεωμετρ]οῦντες ὧν ἕκαστος τὴν ἰδίαν γῆν ἀπελάμβανε

δίχα μάχης καὶ [φόνου. ἐκλήθη οὖν ἡ ῥάβδος], ἐν ᾗ ἐγεωμέτρουν,
ἄκαινα, ἡ στεροῦσα αὐ[τοὺς τοῦ καίνειν ἀλλήλους]. λέγεται [δέ, ὅτι]
Θεσσαλὸς εὑρεθεὶς ἐν τῇ Αἰγύπτῳ ἐπενοήσατο τῇ ῥάβδῳ γεωμετρεῖν
τὴν γῆν· ἔνθεν καὶ «Πελασγίδι» [εἶπεν ἀντὶ τοῦ «Θεσσαλικῇ»] B,
Sym. 349, EM 602. Schol. Ap. Rh.
Ἀκαδήμεον· Γυμνάσιον· ἔστι τόπος πρὸ τοῦ ἄστεος
ἀπὸ Ἀκαδήμου ὠνομασμένος, διὸ καὶ [Ἀκαδημία] τότε ἐκαλεῖτο.
διττὴ δὲ ἡ ἀρχὴ τοῦ ὀνόματος· οἱ μὲν ἀπὸ τοῦ α τὸν Ἀκάδημον,
οἱ δὲ [ἀπὸ τοῦ ε] τὸν Ἑκάδημον. οὕτως Ὦρος B, Sym. 350,
EM 603. Orus.
Ἀκακήτης (Π 185)· ὥσπερ παρὰ τὸ γύμνης γύμνητος
γίνεται ὁ γυμνήτης καὶ Οἰδίπους Οἰδίποδος Οἰδιπόδης, οὕτως καὶ
ἀκάκητος ἀκακήτης B, Sym. 351, EM 604.


EM 603. Orus.

373
EM 603. Orus.
Ἀκαλήφη (Eupol. fr. 60, Pherecr. fr. 24)· ἔστιν οὖν
⟦τὸ⟧ θαλάττιον φυτὸν δῆξιν καὶ κνησμὸν ἐν τῷ ἅπτεσθαι
ἐμποιοῦσα, κατὰ ἀντίφρασιν ἡ ἔχουσα ἀκαλὴν τὴν ἁφήν, ἧς οὐκ
ἔστιν ἀκαλῶς, ὅ ἐστιν ἡσύχως, ἅπτεσθαι, ὅθεν καὶ τὸ λη η· τὰ
Etymologicum Gudianum, Additamenta in Etymologicum Gudianum

(ἀάλιον – ζειαί) (e codd. Vat. Barber. Gr. 70 [olim Barber. I 70] + Pari
Alphabetic entry alpha, p.61, line 19
παρὰ τὸ ἄειν, ὅ ἐστιν πνέειν· ἔμπνουν δὲ τὸν ζῶντά φαμεν. ἢ παρὰ τὸ ἀεὶ
ὂν
τῆς ζωῆς· οἱ γὰρ ζῶντες ἐν χρόνοις καὶ ἔτεσι διαμένουσιν⟧.
Αἰών· ὁ ἀεὶ ὤν· καὶ συστέλλεται τὸ ε.
Αἰών· παρὰ τὸ ἀεὶ εἶναι· αἰὼν γὰρ ὁ ἀεὶ ὤν. κλίνεται δὲ αἰῶνος. ὁ
⟦κανών⟧· τ⟦ὰ εἰς ων περιεκτικά⟧ – .
⟦Αἰών· σημαίνει εʹ· αἰὼν λέγεται ἡ τοῦ ἑκάστου ἀνθρώπου ζωή, καὶ ὁ
τῶν χιλίων ἐτῶν ἀριθμός· αἰὼν λέγεται καὶ ὁ μέλλων ὁ ἀΐδιος καὶ
ἀτελεύτητος,
καὶ οἱ ζʹ αἰῶνες, καὶ ὁ νωτιαῖος μυελὸς ὡς τὸ Hippocr. III 705 Kuh+n
“ἄνθρω-
πος νοσήσας τὸν αἰῶνα ἑβδομαῖος ἀπέθανεν”.⟧
⟦Ἀϊόνες· οἱ αἰγιαλοί.⟧
374
⟦Ἀκαδημείας· οἱ μὲν παλαιοὶ⟧ ἀπὸ Ἀκαδήμου τινὸς τοῦ δομησαμένου

τὴν
Ἀκαδημίαν ⟦ὡς μετουσιαστικὸν διὰ τῆς ει διφθόγγου· οἱ δὲ νυνὶ διὰ τοῦ ι
ὡς
κύριον ὄνομα⟧.
⟦Ἀκαλαρρείτης· ὁ πράως ῥέων ποταμός· ἀ⟧κ⟦α⟧λὸ⟦ν⟧ γὰρ τὸ ἥσυχον
[ἢ] Hesiod. fr. 218 (242) Rzach “ὡς ἀκαλ⟦ὰ⟧ προρέων”. ἢ παρὰ τὴν ἀκὴν
δηλοῦσαν τὴν ἡσυχίαν.

⟦Ἀκαλαρρείτης· σημαίνει τὸν ἀκαλά, ἤγουν ἡσύχως, ῥέοντα ποταμόν.⟧
Ἀκαλήφη· ἔστι καὶ θαλάττιον φυτὸν καὶ βοτάνη δῆξιν καὶ κνησμὸν ἐν τῷ
ἅπτεσθαι ἐμποιοῦσα· κατὰ ἀντίφρασιν ἡ μὴ ἔχουσα ⌊ἀ⌋καλὴν τὴν ἁφήν,

ἧς οὐκ
ἔστιν ἀκαλῶς, ὅ ἐστιν ἡσύχως, ἅπτεσθαι.
Ἀκαλός· Η 422 “ἐξ ⌈ἀκαλαρρείταο”, τοῦ πραέως καὶ ἠρέμα ῥέοντος.
Etymologicum Gudianum, Additamenta in Etymologicum Gudianum

(ἀάλιον – ζειαί) (e codd. Vat. Barber. Gr. 70 [olim Barber. I 70] + Pari
τῆς ζωῆς· οἱ γὰρ ζῶντες ἐν χρόνοις καὶ ἔτεσι διαμένουσιν⟧.

Αἰών· ὁ ἀεὶ ὤν· καὶ συστέλλεται τὸ ε.
Αἰών· παρὰ τὸ ἀεὶ εἶναι· αἰὼν γὰρ ὁ ἀεὶ ὤν. κλίνεται δὲ αἰῶνος. ὁ
⟦κανών⟧· τ⟦ὰ εἰς ων περιεκτικά⟧ – .
⟦Αἰών· σημαίνει εʹ· αἰὼν λέγεται ἡ τοῦ ἑκάστου ἀνθρώπου ζωή, καὶ ὁ
τῶν χιλίων ἐτῶν ἀριθμός· αἰὼν λέγεται καὶ ὁ μέλλων ὁ ἀΐδιος καὶ
ἀτελεύτητος,
καὶ οἱ ζʹ αἰῶνες, καὶ ὁ νωτιαῖος μυελὸς ὡς τὸ Hippocr. III 705 Kuh+n
“ἄνθρω-
πος νοσήσας τὸν αἰῶνα ἑβδομαῖος ἀπέθανεν”.⟧
⟦Ἀϊόνες· οἱ αἰγιαλοί.⟧
⟦Ἀκαδημείας· οἱ μὲν παλαιοὶ⟧ ἀπὸ Ἀκαδήμου τινὸς τοῦ δομησαμένου
τὴν
Ἀκαδημίαν ⟦ὡς μετουσιαστικὸν διὰ τῆς ει διφθόγγου· οἱ δὲ νυνὶ διὰ τοῦ ι
ὡς
κύριον ὄνομα⟧.
⟦Ἀκαλαρρείτης· ὁ πράως ῥέων ποταμός· ἀ⟧κ⟦α⟧λὸ⟦ν⟧ γὰρ τὸ ἥσυχον
375
[ἢ] Hesiod. fr. 218 (242) Rzach “ὡς ἀκαλ⟦ὰ⟧ προρέων”. ἢ παρὰ τὴν ἀκὴν
δηλοῦσαν τὴν ἡσυχίαν.

⟦Ἀκαλαρρείτης· σημαίνει τὸν ἀκαλά, ἤγουν ἡσύχως, ῥέοντα ποταμόν.⟧
Ἀκαλήφη· ἔστι καὶ θαλάττιον φυτὸν καὶ βοτάνη δῆξιν καὶ κνησμὸν ἐν
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum

Kallierges p.44, line 7
καὶ ἐσημειοῦντο· καὶ πάλιν μετὰ τὴν ἀπόβασιν τοῦ

ποταμοῦ τῇ αὐτῇ ῥάβδῳ ἐγεωμέτρουν· καὶ γεωμε-
τροῦντες, ἕκαστος τὴν ἰδίαν γῆν ἀπελάμβανε δίχα
μάχης καὶ φόνου. Ἐκλήθη οὖν ἡ ῥάβδος, ἐν ᾗ
ἐγεωμέτρουν, ἄκαινα, ἡ στεροῦσα αὐτοὺς τοῦ καίνειν
ἀλλήλους, ὅ ἐστι φονεύειν. Λέγεται δὲ ὅτι Θες-
σαλός τις εὑρεθεὶς ἐν Αἰγύπτῳ ἐπενοήσατο τῇ ῥάβδῳ
γεωμετρεῖν τὴν γῆν· ἔνθεν καὶ Πελασγίδι εἶπεν,
ἀντὶ τοῦ Θεσσαλικῇ. Ἐργατίνης δὲ, ὁ γεωργός.
Ἀκαδήμιον: Γυμνάσιον. Τόπος ἐστὶ πρὸ τοῦ
ἄστεος, ἀπὸ Ἀκαδήμου ὠνομασμένος· διὸ καὶ Ἀκα-
δημία τότε ἐκαλεῖτο. Διττὴ δὲ ἡ ἀρχὴ τοῦ ὀνό-
ματος. Οἱ μὲν, ἀπὸ τοῦ α τὸν Ἀκάδημον· οἱ δὲ,
ἀπὸ τοῦ ε, τὸν Ἐκάδημον. Οὕτως Ὠρίων.
Ἀκακήτης: Ὥσπερ παρὰ τὸ γυμνὴς γυμνῆτος
γίνεται ὁ γυμνήτης, καὶ Οἰδίπους Οἰδίποδος Οἰδι-
πόδης, οὕτως καὶ ἀκάκης ἀκάκητος ἀκακήτης. Τὸ
δὲ ἀκάκητα, καὶ εὐρύοπα, εἰ μὲν εἶεν κλητικαὶ, ἀπὸ
τοῦ ἀκάκης καὶ εὐρύοψ ᾖ· εἰ δὲ εἶεν εὐθεῖαι, γίνονται
κατὰ συνεκδρομὴν τῶν αἰτιατικῶν προπαροξυτόνως
Νικηφόρος Γρηγοράς. Ρωμαϊκή ιστορία. Vol. 1, p.326, line 2
τὸς αἰτίῳ. ἐκ πολλοῦ γὰρ ὡς τὰ πολλὰ διαπορουμένῳ οὐδεὶς

οὐδέπω μοι νοῦς ἀπηντήκει τῆς ἐμῆς ἀποχειροτονῶν ψυχῆς τἀμ-
φιβαλλόμενον. ὥστ' εἰ μὴ δι' ἄλλο τι, διὰ γοῦν ἕν γέ τοι τοῦτο
δίδαξον. ποῦ δ' οὐκ ἂν ἐλαύνοι σχετλιότητος, οὐρανοὺς μὲν διη-
γεῖσθαι δόξαν θεοῦ περιηχοῦντας πᾶσαν γῆν, ἡμᾶς δὲ κωφεύειν
οὐκ ἐπαΐοντας ἅττα φασὶν, ἀλλ' ἄστροις τὸ θρυλλούμενον τε-
κμαίρεσθαι τὴν τούτων ἐπιστήμην; ἔπειτα καὶ τοῦ παντὸς ἂν πάν-
τως ἐλλείποι μὴ ἀδικίας ἔσχατα εἶναι τουτὶ, εἰ μήτε κατὰ Πυθα-
γόραν ἐς Ἀττικὴν ἀπ' Αἰγύπτου διαβαίνειν δέον, μήθ' ὁμοίως
376
Πλάτωνι πολλάκις διαπλεῖν τὸν Ἰόνιον κἀκ τῆς Ἀττικῆς ἐς Σικε-

λίαν καὶ τυράννους ἰέναι κἀκεῖθεν αὖθις ἐς Ἀκαδημίας καὶ περι-
πάτους ἐπανιέναι, ἵν' οὕτω γ' ἐξείη διαχεῖν ἐν κοινῷ τὴν ἀρετὴν,
ἀλλ' ἀντὶ Λυκείου καὶ Στοᾶς τῇ συνήθει χρώμενον ἑστίᾳ κόσμῳ
παντὶ παραπέμπειν τὴν ἀρετὴν, ἔπειθ' ἕν γέ τι τῶν ἁπάντων
προτιμῴης ἕτερον καὶ ῥᾳστώνῃ διδῷς σου τὴν τοῦ παντὸς ἀξίαν
γλῶτταν. ὁρᾷν δὲ δήπου χρεὼν καὶ ὅση τοῖς πράγμασιν ἀπιστία
τε καὶ πλημμέλεια περικέχυται καὶ ὅπως αἱ τῆς τύχης ἐπιβου-
λαὶ μένειν οὐδὲν τῶν πάντων ἐῶσιν ἐφ' ἑνός· ἀλλ' ἄνθρωποι
μὲν, οἱ μὲν ἐν μεσημβρίᾳ φωτὸς, σκότους καὶ λήθης ὑπίασι
μυχούς· οἱ δ' ἐξ ὕπνου καὶ νυκτὸς εἰς ὕπνους καὶ νύκτας διηνε-
κεῖς μεταβαίνουσι, πάσας φροντίδας κατόπιν διαλιμπάνοντες.
λύραν ᾄσμασιν. εἰ δὲ καὶ ἡμῖν ἦν βουλομένοις τὴν ἀλήθειαν εἰς

μύθους ἐξαίρειν, ὅντινα τρόπον ποιήσαιμεν μείζω ἢ ἔχουσιν ὄντα
ὡς οὐκ ἔνι ῥᾴδιον εὑρεῖν οὐκ ἔνι δήπου μὴ φάναι. ὡς τό γε νῦν
εἶναι καὶ πεπείσμεθα, μηδ' ἂν ἀπίστως ἔχειν, μηδ' ἀνέφικτ'
ἀνθρώποις ἡγεῖσθαι, ὁπηνίκα ὁρῶμεν ἐς μύθους τοὺς ποιητὰς
τὰ πλείω τῶν πραγμάτων ἀπάγοντας· εἴτε μὴ οὐχ ἱκανούσης
τῶν τότε ἀνθρώπων τῆς φύσεως· εἴτε καὶ αὐτοῖς δὴ τοῖς ποιη-
ταῖς δόξαν ἐπίτηδες ποιεῖν περιφανείας εἵνεκα πλείονος. ὡς γὰρ
ἥκιστα μείζω ἢ ὥστ' ἀνθρώπου φύσει χωρητὰ εἶναι, ὁπόσα πρὸς
θαῦμα καὶ μύθους ἐκεῖνοι ἀπήνεγκαν, ἔδειξας σὺ διὰ πάντων
ἐλάσας. πρότερον δ' ἔγωγ' ἀκούων Ἀκαδημίαν καὶ Λύκειον
καὶ Στοὰν μέγα τι ταῦτ' ᾠόμην εἶναι καὶ πᾶν ὅτι κάλλιστον καὶ
ὑπερήφανον, διὰ Πλάτωνα γοῦν καὶ Σωκράτην καὶ Ζήνωνα, καὶ
ὅσοι διάτορον ἐν διαλέξεσιν ἔπνευσαν. νῦν δὲ πᾶσαν τὴν περὶ
αὐτῶν εὐκλεᾶ δόξαν ἀπεβαλόμην, ὥσπερ οἱ διαγρηγορήσαντες τὰ
ἐν τοῖς ὕπνοις ὀνείρατα· καὶ οἴομαί γε ἐκείνων θαῦμα οὐκ ἔθ'
ὑπέρτερον ἢ ὥσθ' ὅμοιον εὑρεῖν, ἀλλ' εἶναι μέτριον καὶ μόγις
μέγα, τοσοῦτον ἐκείνους παριόντα ὁρῶν σε, ὅσον ἐγὼ τοῦ κατα-
ξίαν θαυμάζειν σε λείπομαι. καίτοι μέγα ἂν ἦν, εἰ καὶ παρα-
πλησίως τοῖς ᾀδομένοις εἶχε τὰ σά. σὺ δὲ ἀλλὰ καὶ ὑπερσχὼν
φαίνῃ, ὅσον ἐν ῥαψῳδίαις τῶν ἄλλων κηρύκων τῷ ὑπερφωνεῖν
καὶ Στοὰν μέγα τι ταῦτ' ᾠόμην εἶναι καὶ πᾶν ὅτι κάλλιστον καὶ
ὑπερήφανον, διὰ Πλάτωνα γοῦν καὶ Σωκράτην καὶ Ζήνωνα, καὶ
377
ὅσοι διάτορον ἐν διαλέξεσιν ἔπνευσαν. νῦν δὲ πᾶσαν τὴν περὶ

αὐτῶν εὐκλεᾶ δόξαν ἀπεβαλόμην, ὥσπερ οἱ διαγρηγορήσαντες τὰ
ἐν τοῖς ὕπνοις ὀνείρατα· καὶ οἴομαί γε ἐκείνων θαῦμα οὐκ ἔθ'
ὑπέρτερον ἢ ὥσθ' ὅμοιον εὑρεῖν, ἀλλ' εἶναι μέτριον καὶ μόγις
μέγα, τοσοῦτον ἐκείνους παριόντα ὁρῶν σε, ὅσον ἐγὼ τοῦ κατα-
ξίαν θαυμάζειν σε λείπομαι. καίτοι μέγα ἂν ἦν, εἰ καὶ παρα-
πλησίως τοῖς ᾀδομένοις εἶχε τὰ σά. σὺ δὲ ἀλλὰ καὶ ὑπερσχὼν
φαίνῃ, ὅσον ἐν ῥαψῳδίαις τῶν ἄλλων κηρύκων τῷ ὑπερφωνεῖν
ὁ Στέντωρ. ἰδοὺ γὰρ ὑπὲρ πᾶσαν Ἀκαδημίαν καὶ Λύκειον καὶ
Στοὰν σοῖς λόγοις ἀποφαίνεις τὰ σὰ βασίλεια, πρυτανεῖον παν-
τοδαπῆς παιδείας φαίη τις ἂν οἰκειότερον. εἶναι γὰρ καὶ μηδένα,
ὅντινα τῆς σῆς ἀπολελαυκότα φωνῆς, ἢ δῆτα μόνης τῆς θέας,
μὴ καὶ ὠφελείας τῆς μεγίστης, ὅσα γε πρὸς ἤθους ῥυθμὸν καὶ
γνώσεως αὔξην, ἔτι μὴν πρὸς τὸ ἐγκυμονῆσαι λόγους καὶ δια-
λέξασθαι ἑτοιμότερον· ταυτὶ τοίνυν καὶ ὅσα παραπλήσια ἐκ
μόνης γέ σου τῆς ὁμιλίας οὐκ εἰσὶν οἵτινες οὐκ ἀπώναντο· οἳ δ'
ἀπώναντο, πάντες ἄρ' εἰσίν. ἴσως δ' εἰσὶ καὶ παρ' οἷς ἀγαθὴν
λαχοῦσι τὴν φύσιν, ὡς ἂν ὑπὸ ζεφύρῳ πρωϊνῷ κύκνοι ᾄσειαν
ἐμμελὲς, ὣς δὲ κἀκ τῆς σῆς ἐπιπνοίας ἐμμελὴς ὁ τόκος τῶν κα
πρὸς ἔρωτας ἐξάπτουσι μείζους, ὥσπερ τὰ τῶν ποταμῶν ῥεύματα

τοὺς πολλῷ τῷ δίψει καιομένους, ἦπου γε καὶ τὰ παροιμιώδη τῆς
γραφῆς νενίκηκας μετὰ πολλοῦ τοῦ κρείττονος. οὐ γὰρ γεγηρακό-
των ἀνελίττειν ἔχει τις πραγμάτων κύκλους ἐπὶ σοῦ, οἷς ἔξεστι
δή που συνείρειν καὶ μυθικά τινα γοητεύματα τρυφῶντα κατὰ
τῆς ἀληθείας (μὴ τοῖς λόγοις ἴσως ἀποχρώσης τῆς ἐκ τῶν πρα-
γμάτων ὕλης) καὶ ταὐτὰ τοῖς ναυτικοῖς ἐξ ἀπορίας δρᾷν, οἳ μὴ
ἐξικνουμένων τῶν φόρτων ἄμμων θαλαττίων τὰ κενὰ πληροῦσι
τῆς ὁλκάδος· ἀλλ' ἐν θεάτρῳ κεῖνται πᾶσιν ὀφθαλμοῖς καὶ
πάσαις ἐκβοῶνται γλώσσαις καί εἰσιν οὐδένων ἐγκωμίων ἔκδημα·
μόνην δ' ἀπαιτοῦσι γλῶτταν τρόφιμον Ἀκαδημίας καὶ Στοᾶς
καὶ λύχνων Δημοσθενικῶν ἀπόζουσαν. πασῶν γὰρ ὅσαι νῦν εἰσὶν
ἐν λόγοις γλῶσσαι πάλαι πολλήν τινα κατεψηφίσαντο τὴν ἧτταν
τῶν σῶν ἀγαθῶν αἱ πηγαί. ὥστ' οὐκ ἄτοποί τινες οὐδ' ἡμεῖς ἂν
φανείημεν, εἰ τὴν γλῶτταν σχάσαντες τοῦ λέγειν ὄψει μόνῃ γε
τῶν σῶν κατατρυφῷμεν. τούτου γὰρ εἵνεκα καὶ πλείοσι τοῖς αἰσθη-
τηρίοις πρὸς τὴν τοῦ ἡμετέρου νοῦ κεχρήμεθα βελτίωσιν, ἵνα
μηδὲν ἡμᾶς διαδιδράσκῃ τῶν ἐν τῷ κόσμῳ, ἀλλὰ τὴν ἧτταν
θατέρου θάτερον ἀνακτᾶται. ἃ μὲν οὖν τῶν καλῶν ἀμφισβητη-
378
σίμως πορεύεται πρὸς τὴν ἀκοὴν, εἰκότως ἂν καὶ ἑρμηνέα ζητή-

σειε λόγον. ἃ δὲ ἐπ' ὄψεσι κεῖται καὶ οἱονεὶ φωνὴν ἀνεκλάλητόν
κατόπιν ὥσπερ ἐς ἀβύσσους καὶ ῥεύματα ποταμῶν ἀποῤῥίψασα;

ὦ μέγιστε θησαυρὲ τῶν καλῶν, βασιλεῦ, ἵνα τί τοὺς ποθοῦντας
ὡς μισοῦντας κατέλιπες; πάντες γὰρ ὡς ἐκ κοινοῦ πρυτανείου
τῶν σῶν ἀπολελαύκασιν ἀγαθῶν. διὰ σοῦ γὰρ καὶ οἱ εὐγενεῖς εὐ-
γενέστεροι καθεστήκασι καὶ ὁ τῶν ἱερέων δῆμος σεμνότερος καὶ
ὁ τῶν σοφῶν κατάλογος σοφώτερος καὶ τὰ τείχη τῶν πόλεων
ἰσχυρότερα καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν ἅπαντες διὰ σοῦ βελτίους γεγόναμεν
ἑαυτῶν. ἀλλ' ὢ τῆς ἀμετρήτου καὶ ἀνεικάστου πλοκῆς τῶν δει-
νῶν. οἴχεται ἡ τοῦ κόσμου πολιτεία· οἴχεται ὁ τῶν πόλεων κό-
σμος· οἴχεται τὸ τῶν ῥητόρων καὶ φιλοσόφων Γυμνάσιον τὸ πᾶσαν
ὑπερβαῖνον Ἀκαδημίαν καὶ Λύκειον καὶ Στοὰν Ἀττικήν. ὢ τίς
δώσει ταῖς ἡμῶν κεφαλαῖς ὕδωρ καὶ πηγὰς δακρύων τοῖς ἡμῶν
ὀφθαλμοῖς, ἵνα τὰ μείζω τῶν τῆς Ἱερουσαλὴμ νέα θρηνήσωμεν
πάθη. δότε μοι τὴν Ὀρφέως ἐν τραγῳδίαις δύναμιν, ἵνα καὶ
τὰς ἀψύχους φύσεις κινήσω πρὸς οἶκτον τοῦ πάθους. δότε μοι
τοὺς ἐν ποταμοῖς Βαβυλῶνος ἐκ βάθους καρδίας πάλαι θρηνή-
σαντας τὴν Σιὼν, ἵνα καὶ τὰς ἡμετέρας ὀδύνας ἀξίως ἐκεῖνοι
πενθήσωσιν, ἃς ὁ τοῦ βασιλέως ἡμῖν ἐπήνεγκε θάνατος. ὢ πῶς
παρέβλεψεν ἡμᾶς ὁ ἡμέτερος ἥλιος καὶ παρὰ πᾶν τὸ εἰκὸς ἀπε-
πλάνησε καὶ ἀντὶ τῆς ἑῴας ἀνατολῆς ἑῴαν τὴν δύσιν πεποίηται.
ὢ ἵνα τί δέδοται τοῖς ἐν πικρίᾳ φῶς, ζωὴ δὲ ταῖς ἐν ὀδύναις
τῶν λόγων καθεῖλες ἐπιβουλεύσας ἀκρόπολιν; πῶς οὕτω νεανιεύῃ

καθ' ἡμῶν συνεχῶς, μήτε τινὰ οἶκτον λαμβάνων, μήτε κορεν-
νύμενος ὑπὸ τῆς τρυφῆς τῶν δεινῶν; χθὲς ἀφεῖλες ἡμῶν τὸν
μέγιστον βασιλέα· σήμερον τὸν δεξιὸν ὑπηρέτην, τὸν Νέστορα
τὸν βουληφόρον, τὸν μόνον τοσούτῳ βασιλεῖ δυνάμενον ἐξαρ-
κεῖν. χθὲς τὸν τῶν Χαρίτων θάλαμον· σήμερον τὰ τῶν Χαρί-
των προπύλαια· χθὲς τὸ ἔαρ τῶν ἀγαθῶν· σήμερον τὴν τὸ τοι-
οῦτον ἔαρ ἀγγέλλουσαν χελιδόνα· χθὲς τὸν μέγαν καὶ ἀπαρά-
μιλλον νοῦν· σήμερον τοῦ τοιούτου νοῦ τὸν ἐναρμόνιον κήρυκα·
χθὲς τῆς χρυσῆς καὶ μεγάλης γλώττης τοὺς λόγους· σήμερον
τὴν Ἀκαδημίαν καὶ τὸν Περίπατον καὶ τὴν Στοὰν ἐκείνης τῆς
γλώττης κἀκείνων τῶν λόγων· χθὲς τὰς Μούσας· σήμερον τὸ
379
ζῶν καὶ κινούμενον μουσεῖον· χθὲς τῆς εὐσεβείας καὶ τῶν δογμά-
των τὸν κράτιστον πρόβολον· σήμερον τὴν δογματικὴν πανοπλίαν·
χθὲς τὸν τῆς ἱερωσύνης κανόνα τε καὶ τὴν στάθμην· σήμερον
τὴν ἱερὰν ὁπλοθήκην. ἀλλ' ὦ πόσοι κλαυθμοὶ καὶ στεναγμοὶ
συνεληλυθότες εἰς ἓν ἐξισωθῆναι δυνηθεῖεν ἂν τοῖς νῦν κατα-
σχοῦσιν ἡμᾶς πάθεσιν; οἶμαι γὰρ, οἶμαι, ἂν θάλασσα μὲν
ἅπασα μεταβάλῃ πρὸς φύσιν δακρύων, ποταμοὶ δ' αὖ, ὁπόσοι
τὴν γῆν περικλύζουσι, πρὸς δακρύων τραπῶσι φορὰν, οὐδ' οὕ-
τως ἂν ἱκανῶς δειχθείη τὸ μέγεθος ὅσον τῶν νῦν συμφορῶν.
ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα ἐν λόγοις ἕνδεκα τῇ προτέρᾳ καθόσον

ἐφικτὸν ἐπιτεμόντες ἡμεῖς ἀποδεδώκαμεν βίβλῳ. τὰ δ' ἑξῆς
πλατύτερον ἤδη διέξιμεν, ἅτε ἐπιστατικώτερον τούτοις μάλιστα
παρηκολουθηκότες. τῶν μὲν γὰρ πλείστων αὐτοὶ παρόντες αὐτή-
κοοί τε καὶ αὐτόπται γεγόναμεν. ἃ δὲ μὴ αὐτοὶ παρόντες τεθεά-
μεθα, καὶ ταῦτα δ' ἐξ αὐτῶν ἀκριβῶς ἡμῖν παρειληφέναι συμ-
πέπτωκε τῶν πεπραχότων· ὡς μικρὸν ἢ μηδὲν ἥττω τῆς προτέ-
ρας εἶναι τὴν δευτέραν ἀντίληψιν. καὶ οἶμαί γε μάλιστα πάν-
των, ὁπόσα τοῖς ἐφεξῆς πέπρακται χρόνοις, ἐξεῖναι μανθάνειν
τοῖς βουλομένοις ἐκ τῶν εἰρησομένων, μακρῷ τινι βέλτιον ἢ κατὰ
πᾶσαν Στοὰν καὶ Ἀκαδημίαν Πλατωνικὴν, ὁπόσον ἀρετῆς πρὸς
κακίαν ἐστὶ τὸ διάφορον, καὶ ὅσον αὕτη μὲν τοῖς μετιοῦσι παρέ-
χει τὸ χρήσιμον· ὅσον δ' ἐξ ἀντιπάλου τὸ σφαλερὸν ἐκείνη.
κατὰ γὰρ ἀνάλυσιν ἐκ τοῦ τέλους εἰς ἀρχὴν ἀνιόντας, ἐκεῖθεν
ἐξεῖναι, καθάπερ ἐν ἀσφαλεῖ τινι πίνακι τῷ χρόνῳ, τὸν ἑκατέρας
σκοπουμένους καὶ ἀνιχνεύοντας δρόμον, ὡς διὰ στοιχείων οἱονεί
τινων, τῶν ἄλλοτ' ἄλλως Εὐρίπου δίκην ἀχθέντων, τῆς προ-
νοίας ἐντεῦθεν εὐφυῶς ἀναγνῶναι τοὺς λόγους. (Β.) Ὡς γὰρ ἐν
ἀπείρῳ τῷ ζόφῳ, ὁποῖον ἄν ποτε καὶ νὺξ ἀφεγγὴς τῷ οἰκείῳ βά-
ψασα μέλανι τὸν ἀέρα δρῴη ἂν, ἀτέχνως τῶν ἀνθρωπίνων φέ-
ρεσθαι δοκούντων πραγμάτων, οὐδεὶς οὐδὲν τῶν ἁπάντων,
νικοῦ κάθαρσιν, εὐπλαστότερον οὕτω περ ἐπὶ θεοπτείας ἀνατυ-

πουμένου, θαῤῥαλεώτερόν τε καὶ ἀδεέστερον, ὡς ἀπὸ σκήπτρου,
θεμιστεύειν καὶ ἀποδισκεύειν τοὺς λόγους τοῖς ἐφημέροις ἡμῖν,
ἥκιστα δυναμένοις ἀπὸ κοιλίας φωνεῖν, ἀλλὰ μόναις ἐγκεκυφόσι
καὶ οἱονεὶ προσπεπατταλευμένοις ταῖς πατρίοις βίβλοις, καὶ ταῖς
380
ἐκεῖθεν ἐξηρτημένοις εἶναι, καθάπερ ἀδαμαντίναις ἀεὶ σειραῖς,

νομοθεσίαις δογματικαῖς. (Β.) Καὶ ταῦτα μὲν τοῦτον ἔσχε τὸν
τρόπον· καὶ ἡμεῖς ἄλλος ἄλλοθι τῆς βασιλείου ἐκείνης αὐλῆς,
κατὰ συζυγίας τινὰς καὶ δεκάδας, ἐκ διαστήματος ἠρέμα καὶ
βάδην σκιδνάμενοι περιπάτῳ ἐχρώμεθα, καθάπερ οἱ ἐν Ἀκα-
δημίᾳ πάλαι Σωκρατικοί· πλὴν ἢ ὅτι τὰ θεῖα τῆς ἐκκλησίας ἡμῖν
ἐπὶ στόματος ἦσαν δόγματα. ἦσαν δ' οἳ καὶ ὡς ἔτυχεν ἐπ' αὐ-
τοσχεδίου ἐκάθηντο, οὐκ ἐπὶ ποταμοὺς Βαβυλῶνος, πρὸς Ἀς-
συρίαν πόῤῥω πατρίδος αἰχμάλωτοι ἀπαγόμενοι· ἀλλ' ἐπὶ γῆς
ἀλλοτρίας, εἰπεῖν, ἀλλοτρίοις δόγμασι χρῆσθαι καὶ προσκυνεῖν
ἀναγκασθησόμενοι. διὸ καὶ αὐτοῦ περιμένοντες τὸ πολὺ διετε-
τελέκειμεν τῆς ἡμέρας ὕπαιθροι, ἅμα τῷ ἡλίῳ καὶ ταῖς θεριναῖς
ἐκείναις ἀκμαῖς τῆς αἰθερίας καμίνου φλεγόμενοι, ἔνδον τῶν
θεωρητικῶν ἐκείνων εὐωχουμένων ἀνδρῶν μυστικώτερον. (Γ.) Ἄρ-
τι δὲ τοῦ ἡλίου περὶ σταθερὰν ἀκριβῶς γενομένου τὴν μεσημ-
βρίαν, ἐπὶ τὸν Ἀλεξίῳ πάλαι τῷ βασιλεῖ δομηθέντα μετῄεσαν
κότητος ἥκιστα· ἄογκον γὰρ καὶ ἄποσον καθ' αὑτὸ καὶ ἀμέ-
γεθες ἡ λευκότης, ὡς δέδεικται. εἰ δὲ μηδὲ συμβεβηκὸς ἡ
ἀνούσιος αὕτη συγχωρεῖταί σοι γίνεσθαι ἐνέργεια, ποῦ ταύ-
την θετέον· λέγε καὶ νομοθέτει σύ. τῆς γὰρ τοῦ ὄντος φω-
νῆς εἰς οὐσίαν καὶ συμβεβηκὸς διαιρουμένης, εἰ μήτ' οὐσία
μήτε συμβεβηκὸς εἴη, τῶν ὄντων οὐκ ἂν λέγοιτο. λείπεται
ἄρα μὴ ὂν ἐξ ἀνάγκης λέγεσθαι. αὕτη τῶν καινῶν σου δογ-
μάτων ἡ τερατεία, καλὲ Παλαμᾶ, τὸ πιστεύειν εἰς τὸ μὴ ὂν
καὶ ψιλοῖς λατρεύειν ὀνόμασιν, ὁποῖα καὶ τοὺς τῆς Πλατω-
νικῆς Στοᾶς καὶ Ἀκαδημίας φάσκοντας ἴσμεν περί τε γενῶν
καὶ εἰδῶν, καὶ εἴ τινες εἶεν ἐκ τῶν ὕστερον ἄλλοτ' ἄλλως αὐ-
τοῖς ἠκολουθηκότων Βογομίλων καὶ Μανιχαίων καὶ Μασα-
λιανῶν καὶ Εὐνομιανῶν, οὓς καὶ εἰς μέγα παραπληξίας ἐλαύ-
νειν ὁ μέγας φησὶ Βασίλειος ὥσπερ κοινότητά τινα λόγῳ
μόνῳ θεωρητήν, ἐν οὐδεμίᾳ ὑποστάσει τὸ εἶναι ἔχουσαν, εἰς
τὰ ὑποκείμενα θεωρεῖσθαι φάσκοντας τὸν θεόν. ἀλλ' ἄκουε
λοιπὸν τί φησιν αὖθις ὁ αὐτὸς μέγας Βασίλειος περὶ τῆς
ἐνεργείας θεοῦ τῆς ἀκτίστου, ὡς ἐπὶ τῆς ἁπλῆς καὶ ἀσωμά-
του φύσεως τὸν αὐτὸν λόγον ἐπιδέχεται ἡ ἐνέργεια τῇ οὐσίᾳ.
Ἐπεὶ δ' ὁ τῆς οὐσίας ὅρος καὶ λόγος (ταὐτὸν γὰρ ὅρος
381
Vitae Arati Et Varia De Arato, Ἐξ ἑτέρων σχολίων εἰσαγωγή (=

Anonymus I) (e cod. Vat. Gr. 191) Sec. 6, line 13
δὲ λοιπαὶ ἀοίκητοι δύο μὲν διὰ ψυχρότητα, αἱ ὑπὸ ἀρκτικὸν

καὶ ἀνταρκτικόν, μία δὲ διὰ θερμότητα, ἡ ὑπὸ τὸν ἰσημερινόν,
ἣ καλεῖται διακεκαυμένη. οἰκοῦμεν δὲ ἡμεῖς τὴν παρὰ θερι-
νὸν τροπικὸν τεκμαιρόμενοι, ὅτι ἡμεῖς ταύτην ἔχοντες τὴν οἰ-
κουμένην ἐν δεξιᾶι μὲν ἔχομεν τὴν διὰ ψυχρότητα ἀοίκητον
κατὰ βορρᾶν ζώνην, ἐν ἀριστερᾶι δὲ τὴν διακεκαυμένην· εἰ γὰρ
τὴν ὑπὸ χειμερινὸν τροπικὸν ὠικοῦμεν, δεξιὰ μὲν ἦν ἂν ἡμῖν
ἡ διακεκαυμένη, ἀριστερὰ δὲ ἡ πρὸς τὸν νότον κατεψυγμένη.
τινὲς δέ, ὧν ἐστι Παναίτιος ὁ Στωϊκὸς (p. 73 van Lynden, fr 33
Fowler) καὶ Εὔδωρος ὁ Ἀκαδημαϊκός (p. 22 D.), οἰκεῖσθαί φασι
τὴν διακεκαυμένην τῆς κράσεως τοῦ ἀέρος γινομένης ἔκ τε τοῦ
σφοδροτέρους εἶναι ἐκεῖσε τοὺς ἐτησίας καὶ ἐκ τοῦ τὴν ἀναπνοὴν
τῆς ἐκεῖ μεγάλης θαλάσσης μιγνύναι τὴν ἀναθυμίασιν τῆς ψυχρό-
τητος πρὸς τὴν τῆς θερμότητος καῦσιν.
Anonymus De Philosophia Platonica Phil., Prolegomena philosophiae

Platonicae (fort. auctore Elia, olim sub auctore Olympiodoro)
Sec. 7, line 10
Ἐπειδὴ τὴν ἱστορίαν τοῦ Πλάτωνος μεμαθήκαμεν, φέρε καὶ τὸ εἶδος

τῆς αὐτοῦ φιλοσοφίας διηγησώμεθα. πολλαὶ τοίνυν γεγόνασι πρὸ Πλά-
τωνός τε καὶ μετὰ Πλάτωνα φιλοσόφων αἱρέσεις, καὶ πάντας ὑπερη-
κόντισεν ἐν τοῖς δόγμασι καὶ τῇ διανοίᾳ καὶ πᾶσιν ἅπαξ ἁπλῶς. ἦσαν
δὲ πρὸ αὐτοῦ μὲν αἱρέσεις αὗται· ἥ τε ποιητική, ἧς καθηγεμόνες γεγό-
νασιν Ὀρφεύς, Ὅμηρος, Μουσαῖός τε καὶ Ἡσίοδος· γέγονεν δὲ καὶ ἡ
ἀπὸ τοῦ Ἰωνικοῦ διδασκαλείου, ἧς προκατήρξατο Ἡράκλειτος καὶ
Θαλῆς καὶ Ἀναξαγόρας· γέγονεν δὲ καὶ ἡ Πυθαγόρου καὶ Παρμενίδου.
μετὰ Πλάτωνα δὲ γέγονεν ἡ Στωϊκὴ καὶ ἡ Ἐπικούρειος καὶ ἡ Περι-
πατητικὴ καὶ ἡ τῆς νέας Ἀκαδημίας. διαφέρουσι δ' οἱ τῆς νέας Ἀκαδη-
μίας τῶν ἐφεκτικῶν τῷ τοὺς μὲν ἐφεκτικοὺς ὁμοίως λέγειν διὰ πάντων
τῶν ὄντων πεφοιτηκέναι τὴν ἀκαταληψίαν, τοὺς δὲ τῆς νέας Ἀκαδη-
μίας οὐχ ἁπάντων ὁμοίως, ἀλλ' εἶναί τινα τῶν πραγμάτων ἃ σαίνουσι
τὴν ἡμετέραν ψυχὴν πρὸς συγκατάθεσιν μετρίαν.
Πασῶν τούτων κρείττων ὤφθη ὁ Πλάτων. ἀπώνατο μὲν γὰρ τῆς ποιη-
τικῆς τὸ ὑμνῆσαι τὴν τάξιν τῶν ὄντων, ὑπερέβαλεν δ' αὐτὴν τῷ τοὺς
μὲν ποιητὰς ἄνευ ἀποδείξεως καὶ ὡς αὐτὸς φησὶν ‘μαινομένῳ καὶ ἐν-
θουσιῶντι στόματι’, αὐτὸν δὲ μετὰ ἀποδείξεως ἅπαν εἰρηκέναι. ὑπερέ-
382
βαλεν δ' αὐτοὺς καὶ τῷ εὐσχήμῳ τῶν μύθων· ἐκεῖνοι γὰρ ὡς ἔτυχεν
ἔπλεκον τοὺς μύθους, αὐτὸς δὲ φησὶν ὅτι χρὴ ἔχειν τινὰ τοὺς μέλλοντας

Sec. 7, line 11
τῆς αὐτοῦ φιλοσοφίας διηγησώμεθα. πολλαὶ τοίνυν γεγόνασι πρὸ Πλά-

τωνός τε καὶ μετὰ Πλάτωνα φιλοσόφων αἱρέσεις, καὶ πάντας ὑπερη-
πλέκειν περὶ θεοῦ μῦθον οἷς προσέχοντες οἱ ἐντυγχάνοντες

Sec. 7, line 13
383
πλέκειν περὶ θεοῦ μῦθον οἷς προσέχοντες οἱ ἐντυγχάνοντες οὐκ ἀπατη-
θήσονται. δεῖ γὰρ εἰδέναι ὡς ὁ θεὸς ἀγαθός ἐστιν καὶ οὐδαμῶς προ-
βάλλεται τὸ ψεῦδος, οὔτε διὰ ἄγνοιαν τοῦ ἀληθοῦς

Sec. 10, line 1
των γὰρ οἰομένων τὴν πάντων ἀρχὴν εἶναι τὸν νοῦν, ἔδειξεν ὡς πρὸ
τοῦ νοῦ ἐστὶν τὸ ἓν καὶ πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάντων. εἰ γὰρ ὁ νοῦς ἦν ἡ
ἀρχὴ τῶν ὄντων, ἅπαντα ἔμελλεν νοεῖν, τῷ πάντα τῆς οἰκείας ἠρτῆσθαι
ἀρχῆς· νυνὶ δὲ ὁρῶμέν τινα μὴ νοοῦντα· οὐκ ἄρα ὁ νοῦς ἐστὶν ἡ ἀρχή.
καὶ τῷ τοὺς Περιπατητικοὺς λέγειν τελικὸν πάντων τῶν ὄντων εἶναι
τὸν νοῦν, τοῦτον δὲ τὸν Πλάτωνα δεῖξαι ὅτι καὶ ποιητικόν ἐστιν αἴτιον
καὶ τελικὸν τῶν ὄντων τὸ ἕν. καὶ ἄλλως δ' ἔστιν δεῖξαι ὅτι οὐκ ἔστιν
πρῶτον αἴτιον ὁ νοῦς· εἰ γὰρ ἦν, ἐπειδὴ πολλά ἐστιν εἴδη, πολλοὶ ἔσον-
ται νοῖ· εἰ δὲ τοῦτο, πλῆθος ἔσται ἡ ἀρχή, ὅπερ ἄτοπον, δεῖ γὰρ τὴν
ἀρχὴν ἀπὸ ἑνὸς ἄρξασθαι.
Ἀλλὰ καὶ τὴν τῶν νέων Ἀκαδημαϊκῶν ὑπερέβαλεν φιλοσοφίαν τῷ
ἐκείνην ἀκαταληψίαν πρεσβεύειν, δεῖξαι δὲ τοῦτον ὡς εἰσὶν ἐπιστημονι-
καὶ καταλήψεις τινές. λέγουσι δέ τινες συνωθοῦντες τὸν Πλάτωνα εἰς
τοὺς ἐφεκτικούς τε καὶ τοὺς Ἀκαδημαϊκοὺς ὡς καὶ αὐτοῦ ἀκαταληψίαν
εἰσάγοντος· καὶ κατασκευάζουσι τοῦτο ἐκ τῶν εἰρημένων αὐτῷ ἐν τοῖς
συγγράμμασιν αὐτοῦ. λέγει τοίνυν, φασίν, ἐπιρρήματά τινα ἀμφίβολά
τε καὶ διστακτικὰ περὶ πραγμάτων διαλεγόμενος, οἷόν ἐστιν τὸ ‘εἰκὸς’
καὶ τὸ ‘ἴσως’ καὶ ‘τάχ' ὡς οἶμαι’· τοῦτο δ' οὐκ ἐπιστήμονός ἐστιν, ἀλλά
τινος μὴ καταλαβόντος τὴν ἀκριβῆ γνῶσιν. πρὸς τούτους δέ φαμεν ὡς
ταῦτα φησὶν οἷον προσδιοριζόμενος, ὅπερ οὐ ποιοῦσιν οἱ ἐφεκτικοί· οὔτε
γὰρ ἀκριβῶς διαλέγονται οὔτε προσδιορίζονται, εἴπερ πάντων

Platonicae (fort. auctore Elia, olim sub auctore Olympiodoro) Sec. 10,
line 4
384
ἀρχῆς· νυνὶ δὲ ὁρῶμέν τινα μὴ νοοῦντα· οὐκ ἄρα ὁ νοῦς ἐστὶν ἡ ἀρχή.
καὶ τῷ τοὺς Περιπατητικοὺς λέγειν τελικὸν πάντων τῶν ὄντων εἶναι
τὸν νοῦν, τοῦτον δὲ τὸν Πλάτωνα δεῖξαι ὅτι καὶ ποιητικόν ἐστιν αἴτιον
καὶ τελικὸν τῶν ὄντων τὸ ἕν. καὶ ἄλλως δ' ἔστιν δεῖξαι ὅτι οὐκ ἔστιν
πρῶτον αἴτιον ὁ νοῦς· εἰ γὰρ ἦν, ἐπειδὴ πολλά ἐστιν εἴδη, πολλοὶ ἔσον-
ται νοῖ· εἰ δὲ τοῦτο, πλῆθος ἔσται ἡ ἀρχή, ὅπερ ἄτοπον, δεῖ γὰρ τὴν
ἀρχὴν ἀπὸ ἑνὸς ἄρξασθαι.
Ἀλλὰ καὶ τὴν τῶν νέων Ἀκαδημαϊκῶν ὑπερέβαλεν φιλοσοφίαν τῷ
ἐκείνην ἀκαταληψίαν πρεσβεύειν, δεῖξαι δὲ τοῦτον ὡς εἰσὶν ἐπιστημονι-
καὶ καταλήψεις τινές. λέγουσι δέ τινες συνωθοῦντες τὸν Πλάτωνα εἰς
τοὺς ἐφεκτικούς τε καὶ τοὺς Ἀκαδημαϊκοὺς ὡς καὶ αὐτοῦ ἀκαταληψίαν
εἰσάγοντος· καὶ κατασκευάζουσι τοῦτο ἐκ τῶν εἰρημένων αὐτῷ ἐν τοῖς
συγγράμμασιν αὐτοῦ. λέγει τοίνυν, φασίν, ἐπιρρήματά τινα ἀμφίβολά
τε καὶ διστακτικὰ περὶ πραγμάτων διαλεγόμενος, οἷόν ἐστιν τὸ ‘εἰκὸς’
καὶ τὸ ‘ἴσως’ καὶ ‘τάχ' ὡς οἶμαι’· τοῦτο δ' οὐκ ἐπιστήμονός ἐστιν, ἀλλά
τινος μὴ καταλαβόντος τὴν ἀκριβῆ γνῶσιν. πρὸς τούτους δέ φαμεν ὡς
ταῦτα φησὶν οἷον προσδιοριζόμενος, ὅπερ οὐ ποιοῦσιν οἱ ἐφεκτικοί· οὔτε
γὰρ ἀκριβῶς διαλέγονται οὔτε προσδιορίζονται, εἴπερ πάντων ἀκατα-
ληψίαν λέγουσι. δεύτερον λόγον λέγουσιν ὅτι ἐξ ὧν τὰ ἐναντία περὶ
τῶν αὐτῶν κατασκευάζει δῆλός ἐστιν ἀκαταληψίαν πρεσβεύων· οἷον
περὶ φιλίας ἐν τῷ Λύσιδι διαλεγόμενος τἀναντία κατεσκεύασεν,
Joannes Rhet., Prolegomena in Hermogenis librum περὶ ἰδεῶν

Vol. 14, p.395, line 20
χθόνιον’. τοιοῦτοι Βασίλειος καὶ Γρηγόριος καὶ ὁ χρυ-

σοῦς ἡμῖν ὠκεανὸς καὶ γλυκὺς καὶ σύμπαντα τὰ ὁρμή-
ματα τοῦ ποταμοῦ τοῦ μεγάλου, οἷς εὐφραίνονται αἱ τοῦ
θεοῦ ἐκκλησίαι, κατακλύζονται δὲ ψυχαί τε καὶ φύσεις
πονηραὶ καὶ παράνομοι ἀγχεμάχοις ῥείθροις καὶ τοῖς ἐκ
μέλανος, μετατίθεται δὲ σύμπασα γῆ καὶ μετάγεται πρὸς
εὐκοσμίαν τε καὶ ἐπίγνωσιν. κἂν ἄλλως Πλάτων Πλά-
τωνος ἀναξίως κατεπαινῇ τὸ ῥητορικῆς πῦρ τὸ κοινωφε-
λές τε καὶ πάνδημον καὶ σκοτία τοὺς ἀμοίρους πιέζῃ, καθ-
άπερ ἐκεῖνος τὸν Ῥαδάμανθυν τοὺς ἀσεβεῖς ὑποτίθησι,
κἂν ἐροίμην ἂν Πλάτωνα καὶ τὴν σεμνὴν Ἀκαδημίαν,
εἴπερ τῷ ὄντι τὴν ἀληθινὴν ῥητορείαν κωμῳδεῖ ἀλλὰ
μὴ τὴν νόθον καὶ παρακεκινημένην, ὡς ἐξ ἄλλων αὐτοῦ
Πλάτωνος ἔνεστι γνῶναι, ἃ μὴ συννοήσαντές τινες κατ-
εῖπον Πλάτωνος. πλὴν ἐροίμην ἂν Πλάτωνα χάριν τῶν
ἀντειπόντων, ἂν ἡ πόλις αὐτῷ καὶ πολιτεία τέχναις κος-
385
μουμένη καὶ ἐπιστήμαις, ἣν ὑπὲρ γῆν τῷ λόγῳ συν-

έστησε, συσταίη ταῖς ἀνίσοις ἀνταλλαγαῖς τε καὶ δια-
θέσεσι, καὶ ταῦτα πανουργίαις ἀεὶ τῶν τεχνιτῶν προς-
ανεχόντων· εἰ μὲν γάρ, τίς οὐ χρεία τῶν κατὰ μέρος
παρασκευῶν; ἀλλ' ἀποδοκιμάζεται μὲν ῥαπτική,
Joannes Rhet., Prolegomena in Hermogenis librum περὶ ἰδεῶν

Vol. 14, p.397, line 10
πύθοιτο· τί ποτέ ἐστιν ἔργον πολιτικῆς; εἰ μὲν τὸ πόλεις

ἤθη τε αὖ καὶ οἰκίας διατάττειν, ὡς εὖ τὸ νικᾶν πρὸς
ἡμῶν· τοῦτο γὰρ καὶ ὃ δοκεῖ Πλάτωνι ἀπήχημα· εἰ
δ' ἕτερόν πού τι, καὶ δειξάτωσαν καὶ ἡμεῖς στέρξο-
μεν, καὶ εἰ βούλονταί γε αἰδοῖ τοῦ καθηγεμόνος, ἐν
ἀπορρήτοις κείσεται. ἀλλ' ὡς ἔοικε Πλάτων ταῖς ὁμω-
νυμίαις ἀνέχων δοκεῖ Σωκράτους λελῆσθαι τοῖς τε τοῦ
Μενεξένου καὶ οἷς ἐκεῖνος τὸν διακριτικὸν κανόνα τὴν
διαλεκτικὴν παραδείκνυσιν, ἔνθεν τοι Σέξτοις καὶ Πύρρω-
σιν ὑποκλίνεται, σκιὰς ὡς ἀληθῶς τὸν Περίπατον καὶ
τὴν Ἀκαδημίαν δεικνύουσι. καὶ πῶς ἄν, ὦ θεῖε Πλάτων,
φιλοσοφεῖν ἐξέσται τῆς πατρικῆς οἰχομένης, εἴπερ εἴδω-
λον τῆς θεωρίας ἡ κρηπὶς κατὰ τὰς σὰς ὑποθέσεις; ἐφ'
αἷς θάτερον συμβαίνειν δυοῖν εἰκός· ἢ Πλάτων ἀφιλοσό-
φως φιλοσοφεῖ οὐκ ἐφεστὼς βίου στάσεως στερεᾶς, ἢ
τὰ τῆς ῥητορικῆς οὐ σκιά. δεδεῖχθαι γὰρ ψυχῆς πάθεσιν
ἐφιστάνοντα κἂν ἐν ἄλλοις ἡμῖν, ὡς ἐπιστήμη ἄρα καὶ
ὡς οὐκ ἄν τις εὐκόλως φήσειε τέχνη θεία τε καὶ θαυ-
μασία καὶ τὴν αἰτίαν ἐκμιμουμένη τὴν πρώτην, ἣ τὸ
πᾶν διεξάγει συμφυῶς καὶ ἐναρμονίως τὸ ἐκ τῶν ἐναν-
τίων συνεστηκὸς πρὸς τὴν τοῦ κρείττονος σύννευσιν καὶ
Lexica Segueriana, Glossae rhetoricae (e cod. Coislin. 345)

Ἀπ' ἀγγάρου πυρὸς ἔφη.

Ἄρειος πάγος: ὄχθος Ἀθήνῃσιν.
Ἀκρόπολις: τόπος ὑψηλός. τὰ δὲ ὑπ' αὐτὴν ὑπόπολις
ὠνομάσθη.
Ἀνακεῖον: Διοσκούρων ἱερόν, οὗ νῦν οἱ μισθοφοροῦν-
τες δοῦλοι ἑστᾶσιν.
Ἀνδοκίδου Ἑρμῆς: ὁ παρὰ τῇ οἰκίᾳ τοῦ Ἀνδοκίδου.
386
Αἰάκιον: τόπος, οὗ φασὶ τὸν Αἰακὸν οἰκῆσαι.

Ἀστραπὴ δι' ἅρματος: τόπος Ἀθήνῃσιν ἐν τῇ Πάρ-
νηθι, ὅπου Διὸς ἀστραπαίου ἐστὶ βωμός.
Ἀκαδημία τόπος λέγεται διὰ τοῦ α, ἀπό τινος Ἑκα-
δήμου. ἔστι δὲ Γυμνάσιον.
Ἄγονον πήγανον μεγαλοπρεπὲς πρᾶον παρ' ἐνίοις ἢ
ἄγνος.
Ἀγόντων: ἀντὶ τοῦ ἀγέτωσαν.
Ἀγορὰ ἀργείων: καὶ ἐν τῇ Τρωάδι τόπος καὶ Ἀθή-
νῃσιν.
Ἀγορανόμος: δικαστὴς ἐν ἀγορᾷ νέμων τὸ δίκαιον.
Ἀγορητάς: τοὺς ἐν ἀγορᾷ ἀναστρεφομένους.
Ἀγός: ἡγεμών, βασιλεύς. καὶ ἐν Πέργῃ ἡ ἱέρεια τῆς
Ἀρτέμιδος.
Lexica Segueriana, Collectio verborum utilium e differentibus rhetoribus

et sapientibus multis (Σb) (recensio aucta e cod. Co Alphabetic entry
alpha, p.52, line 26
αἴτιον γενέσθαι: ἀντὶ τοῦ ἐν αἰτίαις. Θουκυδίδης.

ἄϊδρις: ἄπειρος.
ἀΐδρυτα: τὰ κακά.
ἀΐειν: ἀκούειν, αἰσθάνεσθαι.
ἀΐστωρ: ἄπειρος καὶ ἀμαθής.
ἀϊστωθείη: ἀφανισθείη.
αἱρεθίζειν οἱ περί τι σπουδάζοντες.
αἱμαχᾶναι: αἱμάξαι.
αἰονᾷν: καταντλεῖν.
αἰῶ τὸν αἰῶνα κατὰ ἀποκοπὴν Αἰσχύλος εἶπεν.
ἀκαδημία: τρία ὑπῆρχε γυμνάσια, Λύκειον , Κυνό-
σαργες, Ἀκαδημία. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ καθιερώσαν-
τος αὐτὸ Ἀκαδήμου.
ἀκάθεκτος: ἀκατάσχετος.
ἀκάμπιος δρόμος: ὁ μακρὸς δι' εὐθείας περίπατος.
ἀκαπήλευτον: ἄδολον, καθαρόν, ἀρᾳδιούργητον.
ἄκανθα: ῥάχις.
ἀκαρής: βραχύς, ὀξύς, ὃν οὐχ οἷόν τε κεῖραι. διττῶς
δὲ λέγεται παρὰ τοῖς Ἀττικοῖς, καὶ ὀνοματικῶς, οἷον
ἀκαρὴς χρόνος, καὶ τῷ ἀκαρεῖ, καὶ τὸν ἀκαρῆ· καὶ
ἐπιῤῥηματικῶς ἀκαρῆ ἀντὶ τοῦ βραχέως καὶ συν
387

et sapientibus multis (Σb) (recensio aucta e cod. Co Alphabetic entry
alpha, p.52, line 27
ἐπιῤῥηματικῶς ἀκαρῆ ἀντὶ τοῦ βραχέως καὶ συν-
τόμως.

et sapientibus multis (Σb) (recensio aucta e cod. Co
388

ἐπιῤῥηματικῶς ἀκαρῆ ἀντὶ τοῦ βραχέως καὶ συν-
τόμως.
ἀκαριαῖον: μικρόν, βραχύ, ῥοπή.
Lexica In Opera Gregorii Nazianzeni, Lexicon in orationes Gregorii

Nazianzeni (= Λέξεις ἐκ τοῦ Θεολόγου) (e cod. Barocciano 50)
Alphabetic letter alpha, p.172, line 9
Ἀοιδίμων: Ἀεὶ ὑμνητῶν.

Ἀγεννές: Ἀνελεύθερον.
Ἄγαλμα: Πᾶν ἐφ' ᾧ τις ἀγάλλεται, καὶ εἰκών.
Ἀνάθημα: Οἰκεῖον κόσμημα.
Ἀρίστης: Μεγίστης.
Ἀπῆν: Οὐκ ἦν.
Αἰδέσιμον: Τιμιώτατον.
Ἁλῶναι: Συνδεθῆναι, ληφθῆναι, αἰχμαλωτισθῆναι, πληγῆναι.
Ἄπαγε: Παῦσαι.
Ἄριστος: Μέγιστος, ἐξοχώτατος.
Ἀκαδήμεια καὶ τὸ Λύκειον : Ἄμφω γυμνάσια ἦν, καὶ Πλάτωνος
μὲν ἡ Ἀκαδήμεια, Ἀριστοτέλους δὲ τὸ Λύκειον ὑπῆρχε διατριβή.
Ἐν τούτοις οἱ περίπατοι τοῖς γυμνασίοις ὑπῆρχον.
Ἀπέριττον: Τὴν ἀκτημοσύνην.
Ἀλιτήριον: Ἁμαρτωλόν, ἄδικον θηρατήν, θανάτου ἔνοχον.
Ἄσχετον: Ἄμετρον, ἀφόρητον, ἀβάστακτον.
Ἀνατύπωσις: Διανόησις.
Ἄωρον: Ἄκαιρον.
Ἀμυήτοις: Ἀπείροις, ἀμετόχοις.
Ἅμμασιν: Ἐπὶ τοῦ γενναίου σχοινίου.
Αἴσχιον: Τὸ ἁπλοῦν αἰσχρόν· τὸ συγκριτικὸν αἴσχιον.

389
Etymologicum Symeonis, Etymologicum Symeonis (α – ἁμωσγέπως)

Vol. 1, p.192, line 27
νιος (l. c.)· ⟦ὁ γεωργός⟧

ἐργατίνης ὥς τίς τε Πελασγίδι νῦσεν ἀκαίνῃ·
ἔστι Θεσσαλικὴ ῥάβδος – 6 τὰ ὅρια τῆς γῆς τῶν Αἰγυπτίων –
7 καὶ καταβαίνοντος μάχη καὶ ἀμφισβήτησις τῶν Αἰγυπτίων περὶ
τῶν ὁρίων τοσαύτη ἐγίνετο, ὥστε – 193, 3 τὰς ἑαυτῶν γαίας ἐγεω-
μέτρουν – 4 τῇ αὐτῇ ῥάβδῳ γεωμετροῦντες ὧν ἕκαστος τὴν ἰδίαν
γῆν ἀπελάμβανε δίχα μάχης καὶ φόνου. ἐκλήθη οὖν ἡ ῥάβδος, ἐν
ᾗ ἐγεωμέτρουν, ἄκαινα, ἡ στεροῦσα αὐτοὺς τοῦ καίνειν ἀλλήλους,
ὅ ἐστι φονεύειν. λέγεται δέ, ὅτι Θεσσαλός τις εὑρεθεὶς – 9 «Πε-
λασγίδι» εἶπεν ἀντὶ τοῦ «Θεσσαλικῇ» c 261. Et. gen. 286.
ἀκαδήμεον· Γυμνάσιον· τόπος ἐστὶ πρὸ τοῦ ἄστεος
– 193, 14 τοῦ Ἑκαδήμου. οὕτως Ὧρος c. 262, Z102. Et. gen. 287.
ἀκακήτης (Π 185)· ὥσπερ παρὰ τὸ γυμνής γυμνῆτος
γυμνήτης – 2 οὕτως καὶ ἀκάκης ἀκάκητος ἀκακήτης c 263.
Et. gen. 288.
ἀκαλήφη (Eupol. Fr. 60, Pherecr. Fr. 24)· ἔστι
θαλάσσιον φυτὸν – 7 ἅπτεσθαι. οὕτως Μεθόδιος. ὅθεν καὶ τὸ λη
η· τὰ γὰρ διὰ τοῦ ιφη – 195, 2 τὸ δὲ κνήφη καὶ ἀκαλήφη,
ἡ κνίδη, σεσημείωται διὰ τοῦ η γραφόμενα. οὕτως Θεόγνω-
στος (118, 7) c 265 Z102. Et. gen. 289.
ἀκαλανθὶς (Ar. Pac. 1079)· κύων· ἴσως – 195, 6 παρὰ
390
Σχόλια στον Αίλιο Αριστείδη. (scholia vetera) Treatise Tett, Jebb

pagëline-Hypothesis-Epigram 249,14, line 1
μάλιστα ὡμιληκότων] σημείωσαι ὅτι περὶ Ἀριστοτέλους τοῦτό

φησιν, ὃς λέγεται εἰκοσιπέντε ἔτη ὁμιλῆσαι Πλάτωνι. A.
τὸν Ἀριστοτέλην λέγει. φασὶ γὰρ ὅτι ἔμεινεν αὐτῷ
φοιτῶν κεʹ ἔτη.
τοὺς Ἀθηναίους ἐμιμήσαντο] τοὺς ἁμαρ-
τόντας εἰς Περικλέα καὶ τοὺς ἄλλους. A Oxon.
ἐκείνων] τῶν Ἀθηναίων καὶ τῶν αὐτῆς
ὑπηκόων. Oxon.
οἱ δὲ διατριβάς τε] τὸ δεινότερον εἶπε τῆς ἐπανα-
στάσεως.
ἐπὶ τῇ Ἀκαδημίᾳ] ἀντὶ τοῦ κατὰ τὴν Ἀκα-
δημίαν· αὕτη δὲ διατριβὴ Πλάτωνος.
πολλοῦ] πάνυ.
παραφρονεῖν] ληρεῖν.
εἰ θέμις εἰπεῖν] καλὸν τὸ εἰ θέμις. τῶν γὰρ
ἀρίστων ἀνδρῶν ὕβρις οὐχ ἅπτεται.
τὸ ἐπιτείχισμα διέσπασαν] ὡς ἐπὶ πολέμου
εἶπε. καλῶς εἶπε τὸ ἐπιτείχισμα· ὡς γὰρ οἱ ἐν ταῖς
πόλεσιν ἐπιτειχίζοντες φρούρια εἰς καταστροφὴν ταύτῶν
(sic) ταῦτα τεχνάζονται, οὕτω καὶ ἡ τοῦ Ἀριστοτέλους
Σχολὴ παρ' εὐδοκίμησιν ἂν εἰργάσατο τῆς τοῦ

φησιν, ὃς λέγεται εἰκοσιπέντε ἔτη ὁμιλῆσαι Πλάτωνι. A.

τὸν Ἀριστοτέλην λέγει. φασὶ γὰρ ὅτι ἔμεινεν αὐτῷ
φοιτῶν κεʹ ἔτη.
τοὺς Ἀθηναίους ἐμιμήσαντο] τοὺς ἁμαρ-
τόντας εἰς Περικλέα καὶ τοὺς ἄλλους. A Oxon.
ἐκείνων] τῶν Ἀθηναίων καὶ τῶν αὐτῆς
ὑπηκόων. Oxon.
οἱ δὲ διατριβάς τε] τὸ δεινότερον εἶπε τῆς ἐπανα-
στάσεως.
ἐπὶ τῇ Ἀκαδημίᾳ] ἀντὶ τοῦ κατὰ τὴν Ἀκα-
δημίαν· αὕτη δὲ διατριβὴ Πλάτωνος.
πολλοῦ] πάνυ.
παραφρονεῖν] ληρεῖν.
391
εἰ θέμις εἰπεῖν] καλὸν τὸ εἰ θέμις. τῶν γὰρ

ἀρίστων ἀνδρῶν ὕβρις οὐχ ἅπτεται.
τὸ ἐπιτείχισμα διέσπασαν] ὡς ἐπὶ πολέμου
εἶπε. καλῶς εἶπε τὸ ἐπιτείχισμα· ὡς γὰρ οἱ ἐν ταῖς
πόλεσιν ἐπιτειχίζοντες φρούρια εἰς καταστροφὴν ταύτῶν
(sic) ταῦτα τεχνάζονται, οὕτω καὶ ἡ τοῦ Ἀριστοτέλους
Σχολὴ παρ' εὐδοκίμησιν ἂν εἰργάσατο τῆς τοῦ Πλάτω-
νος. Oxon.

γόητα] ἀπατεῶνα.
εἰ πάντας ἐφεξῆς οὑτωσὶ διαγράψομεν] ἀντὶ
τοῦ ἀναιρήσομεν.
οὐ πρὸς ἡμέρων ταῦτα καὶ δικαίων] οὐκ
ὀφείλουσι γὰρ ταῦτα λέγειν ἥμεροι ἄνθρωποι καὶ πρᾷοι,
ἀλλ' ἄγριοί τινες καὶ βάρβαροι, παρ' οἷς οὐ πολιτεύονται
αἱ παιδεῖαι αὗται.
κατ' Αἰσχύλον] ὡς τοῦ λόγου ὄντος Αἰσχύ-
λου.
παρασπιστὴς] σύμμαχος.
τὴν Ἀκαδημίαν] τὴν φιλοσοφίαν· ἔνθα
καὶ τὴν διατριβὴν εἶχεν ὁ Πλάτων ἐν τῇ Ἀκαδημίᾳ.
τὴν δ' ἄλλην ἅπασαν] τουτέστι τὴν ἄλλην
παιδείαν.
ἀλλ' ἀτιμία τῶν ἄλλων μᾶλλον] τῶν γὰρ
φαύλων διαφέρειν ἀτιμία πολλή.
τὸ γὰρ ἡγεῖσθαι, χρηστοῦ τινὸς ἄλλου
κριθέντος, μὴ εἶναι τούτῳ πλείονος ἀξίῳ δόξαι, πῶς οὐ
τοιοῦτόν ἐστιν] τὸ νόημα οὕτως· τὸ νομίζειν, φησὶν, ἄλλου
φανέντος καλοῦ, αὐτὸν μὴ δυνηθῆναι δεῖξαι καλλίονα,
τοῦτο μᾶλλον ἀτιμία καθέστηκεν, οὐκ ἔπαινος.
Σχόλια στον Αίλιο Αριστείδη. (scholia vetera)

Treatise Tett, Jebb pagëline-Hypothesis-Epigram 292,18, line 2
εἰ πάντας ἐφεξῆς οὑτωσὶ διαγράψομεν] ἀντὶ

τοῦ ἀναιρήσομεν.
392
οὐ πρὸς ἡμέρων ταῦτα καὶ δικαίων] οὐκ

ὀφείλουσι γὰρ ταῦτα λέγειν ἥμεροι ἄνθρωποι καὶ πρᾷοι,
ἀλλ' ἄγριοί τινες καὶ βάρβαροι, παρ' οἷς οὐ πολιτεύονται
αἱ παιδεῖαι αὗται.
κατ' Αἰσχύλον] ὡς τοῦ λόγου ὄντος Αἰσχύ-
λου.
παρασπιστὴς] σύμμαχος.
τὴν Ἀκαδημίαν] τὴν φιλοσοφίαν· ἔνθα
καὶ τὴν διατριβὴν εἶχεν ὁ Πλάτων ἐν τῇ Ἀκαδημίᾳ.
τὴν δ' ἄλλην ἅπασαν] τουτέστι τὴν ἄλλην
παιδείαν.
ἀλλ' ἀτιμία τῶν ἄλλων μᾶλλον] τῶν γὰρ
φαύλων διαφέρειν ἀτιμία πολλή.
τὸ γὰρ ἡγεῖσθαι, χρηστοῦ τινὸς ἄλλου
κριθέντος, μὴ εἶναι τούτῳ πλείονος ἀξίῳ δόξαι, πῶς οὐ
τοιοῦτόν ἐστιν] τὸ νόημα οὕτως· τὸ νομίζειν, φησὶν, ἄλλου
φανέντος καλοῦ, αὐτὸν μὴ δυνηθῆναι δεῖξαι καλλίονα,
τοῦτο μᾶλλον ἀτιμία καθέστηκεν, οὐκ ἔπαινος.
τούτῳ] τῷ νομίζοντι.
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Scholia in nubes (scholia vetera)

Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse 1005a, line 1
γλισχραντιλογεξεπιτρίπτου] γλίσχρου ENM καὶ φειδωλοῦ EN καὶ

ἀντιλογίαν ἐπίτριπτον ENM καὶ ἀξίαν ὀλέθρου EN ἔχοντος. ENM
ἀλλ' εἰς Ἀκαδημίαν EM: ἐνταῦθα γὰρ διέτριβον οἱ φιλόσοφοι.
ἦν δὲ Γυμνάσιον VEM καλούμενον ἀπὸ Ἀκαδήμου τινὸς EM
καταλείψαντος
τὴν κτῆσιν αὐτοῦ πρὸς ἐπισκευὴν τοῦ τόπου. περὶ αὐτὸν δὲ ἦσαν αἱ
ὄντως
ἱεραὶ ἐλαῖαι τῆς θεοῦ, αἳ καλοῦνται μορίαι· E ἐξ ὧν τὸ ἔλαιον τῶν Πανα-
θηναίων.

πιτρίπτου: ἐκ τοῦ γλίσχρου καὶ

ἀντιλογίας πεποιημένου τοῦ καὶ δυ-
ναμένου ἐπιτρῖψαι. ENM
393
γλισχραντίλογ' R: ἐκ τοῦ
γλίσχρου καὶ ἀντιλογίαν ἔχοντος καὶ
ἐπιτρίπτου σύγκειται· οἷον τοῦ δυ-
ναμένου ἐπιτρῖψαι. RV
ὄντως
θηναίων.

Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse 1005d, line 1
κυρίως λέγεται ἡ ἱερὰ ἐλαία τῆς

θεοῦ. RV
λέγουσι γὰρ ὅτι Ἁλιρρόθιος, ὁ παῖς Ποσειδῶνος, ἐκκόψαι ἠθέλησεν
αὐτάς,
διότι διὰ τὸ τὴν ἐλαίαν εὑρεθῆναι ἐκρίθη τῆς Ἀθηνᾶς ἡ πόλις, καὶ ἀπο-
τυχὼν ἔπληξεν ἑαυτὸν καὶ ἀπέθανεν. καὶ διὰ τοῦτο μοριαὶ αἱ ἐλαῖαι ἐκλή-
θησαν. ENp ἢ διὰ τὸ πάντα ἄνθρωπον κεκτημένον ἐλαίας ἀναγκάζεσθαι
μέρος τι παρέχειν εἰς τὰ Παναθήναια· κέραμον γὰρ ἐλαίου ἐλάμβανον οἱ
νι-
κῶντες. E
ἐπεφύτευτο ἐν τῷ γυμνασίῳ δένδρα. ἔθος δὲ ἦν τοῖς ἀσκουμέ-
νοις ἀλειψαμένοις ἐν τῷ ἡλίῳ τρέχειν.
1005] Ἀκαδημία Γυμνάσιον Ἀθήνησιν, ἔνθα καὶ ἱεραὶ ἦσαν ἐλαῖαι,
μορίαι καλούμεναι διὰ τὸ ἐκεῖ γεγονέναι τὸν Ἁλιρροθίου μόρον· ἐξ ὧν ἦν
τῶν
Παναθηναίων τὸ ἔλαιον. E
στεφανωσάμενος RE καλάμῳ EM λευκῷ M: λιτὸς γὰρ καὶ
ἀπερίεργος ὁ τοιοῦτος στέφανος. ἦν δὲ τοῦτο Διοσκούρων ἴδιον
στεφανοῦσθαι
τῷ καλάμῳ.
τὸν στέφανον τοῦ καλάμου προέκριναν ὡς ἁπλούστερον ὄντα καὶ ἀπε-
ρίεργον· ἢ ὅτι αὐτῷ στέφονται οἱ Διὸς κοῦροι. EN
ἡλικιώτου: ἀντὶ τοῦ V “συμπράκτορος”. VE
μίλακος ὄζων ENM: σμίλαξ M εἶδος βοτάνης.
394

Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse 1007c, line 2

στεφανοῦσθαι
τῷ καλάμῳ.
τὸν στέφανον τοῦ καλάμου προέκριναν ὡς ἁπλούστερον ὄντα καὶ ἀπε-
ρίεργον· ἢ ὅτι αὐτῷ στέφονται οἱ Διὸς κοῦροι. EN
ἡλικιώτου: ἀντὶ τοῦ V “συμπράκτορος”. VE
μίλακος ὄζων ENM: σμίλαξ M εἶδος βοτάνης. VEbisN
παρέμιξε τὸ “ἀπραγμοσύνης”. EM
ἀπραγμοσύνη φυτόν, EM ὡς Ἀριστοφάνης ὁ γραμματικός, ἐν Ἀκαδη-
μίᾳ φυόμενον. E
μίλακος ὄζων καὶ ἀπραγμοσύνης R: ἀπραγμοσύνη εἶδος
ἄνθους. οἷον πάσης εὐωδίας ὄζων καὶ ἀσφαλείας. ἢ “ἀπραγμοσύνης” ἀντὶ
τοῦ “οὐ πολυπραγμοσύνης”.

ἀπραγμοσύνης] εἶδος βοτάνης. E
ἡ λεύκη ὁμοία πλατάνῳ. Ebis
ψιθυρίζῃ E: ἀνέμου πνέοντος μαλακοῦ καὶ ἠρέμα διὰ τῶν φύλλων
εἰσιόντος ὥσπερ προσλαλεῖ τὰ δένδρα· ὅπερ ψιθυρίζειν λέγεται. καὶ
Θεόκριτος
ἁδύ τι τὸ ψιθύρισμα καὶ ἁ πίτυς αἰπόλε τήνα. Su.
ἢν ταῦτα ποιῇς Rs: διπλῆ· ὑφ' ἓν ENRs περίοδος τοῦ ὑποκριτοῦ
ἀναπαιστικὴ τριακοντάμετρος ἑκκαίδεκα κώλων, ENRsNp ὅτι ἔχει δύο
μονό
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Scholia in nubes (scholia recentiora

Eustathii, Thomae Magistri et Triclinii) Argumentum-dramatis personae-
scholion sch th-tr nub, verse 1005a, line 1
Th1/2Tr1/2 στωμύλλων] φλυαρῶν.

Tr2 κατὰ] εἰς.
Th1/2Tr1/2 τριβολεκτράπελ'] ἐπιτριβούσας λέξεις τοὺς τῷ λέγοντι αὐτὰς
πλησιά-
ζοντας· λέγει δὲ ἀντὶ τοῦ πανουργίας καὶ λόγων στροφάς.
Th1/2Tr1/2 γλισχραντι⌈λεγ Th1Tr1 [λογ Th2Tr2] εξεπιτρίπτου] ⌈ἤγουν Tr2
395
ἀδίκου.
Th1/2Tr1/2 ⌈ἐπεὶ Tr2 ἡ ⌈γὰρ Th1Tr1 ἀδικία πανουργίᾳ καὶ στροφαῖς λόγων
κέχρηται καὶ ταῖς ἀντιλογίαις γλίσχρος ἐστὶ καὶ ἀκατανόητος, καὶ πρὸς
οὓς γίνεται, ἐπιτρίβει αὐτοὺς τὸ παράπαν, ἢ ἐπίτριπτός ἐστι καὶ ἀξία
ἐπιτριβῆς
⌈, εἰκότως συνέθηκε τὴν λέξιν ἐκ τούτων Tr2.
Th1/2Tr1/2 Ἀκαδημίαν] ⌈σχολεῖον Th1/2Tr1 [τὴν Σχολὴν τοῦ Tr2]
Πλάτωνος.
Th1/2Tr1/2 ταῖς μορίαις] ⌈ταῖς Tr2 ἐλαίαις.
Th1/2Tr1/2 ἡττηθεὶς τῆς Ἀθηνᾶς Ποσειδῶν ἐπὶ τῇ τῆς ἐλαίας ἐπιδείξει
ἔπεμψε
τὸν υἱὸν αὐτοῦ ταύτην ⌈τεμοῦντα. Th1/2Tr1 [ἐκτεμεῖν. Tr2] ὁ δὲ ἀνατείνας
τὸν πέλεκυν ταύτης μὲν ἠστόχησε, τὸν δὲ πόδα αὐτοῦ πλήξας
ἐτελεύτησε, καὶ
⌈οὕτως Th1/2Tr1 [οὕτω Tr2] μορία ἡ ἐλαία ἐκλήθη, ὡς μόρου παρεκτική.
ἡ δὲ Ἀκαδημία σχολεῖον ἦν ἐν Ἀθή-
ναις τοῦ Πλάτωνος,
ἦν δὲ ἡ Ἀκαδημία σχολεῖόν τι ἐν
Ἀθήναις,
ἐλαίαις καὶ ἄλλοις τισὶ δένδρεσι κατάσκιον.

scholion sch th-tr nub, verse 1005c, line 1
Πλάτωνος.
ἔπεμψε
396
Ἀθήναις,
Th1/2Tr1/2 ⌈ἀποθρέξει Th1Tr1 ἀποθρέξῃ Th2 [ἀποθρέξεις Tr2]] ἀπέλθῃς
⌈, δραμῇ. Tr2
Tr1/2
καλάμῳ λευκῷ] ἴδιον ἦν τῶν Διοσκούρων στεφανοῦσθαι καλάμῳ
⌈· λιτὸς δὲ οὗτος ὁ στέφανος καὶ ἀπέριττος Tr2.
Th1/2Tr1/2 ⌈σμίλακος Th1/2Tr1 [μίλακος Tr2]] βοτάνη οὕτω καλουμένη πρέ-
πουσα στεφάνῳ.

scholion sch th-tr nub, verse 1005c,col 2, line 1

Πλάτωνος.
ἔπεμψε
Ἀθήναις,
Tr1/2
Tr1 κἀπραγμοσύνης] ὡς Ἀριστοφάνης ὁ γραμματικός φησιν, φυτόν
ἐστιν ἐν Ἀκαδημίᾳ φυόμενον.

397
Eustathii, Thomae Magistri et Triclinii)

Argumentum-dramatis personae-scho sch th-tr nub, verse 1007b, line 2
Ἀθήναις,
Tr1/2
Tr2 ὅτι Ἀριστοφάνης ὁ γραμματικὸς τὴν ἀπραγμοσύνην φυτὸν λέγει ἐν
Ἀκαδημίᾳ φυόμενον.
Th1/2Tr1/2 λεύκης] δένδρον τι.
Th1/2Tr1/2 φυλλοβολούσης] τὰ φύλλα ῥιπτούσης.
Tr1 τελευταῖος τῶν τετραμέτρων ἀναπαίστων.
Tr2 ἦρος] ἔαρος.
Th2Tr1/2 πλάτανος πτελέᾳ] δένδρα ὑψίκομα ⌈ἀμφότερα Tr2.
Th2Tr1/2 ψιθυρίζῃ] ⌈ἠχῇ ὑπὸ τοῦ ἀνέμου. Th2Tr1 [ὑπὸ τοῦ ἀνέμου ἠχῇ. Tr2]
Tr2 praeter Cant.2.

Tr1 ἢν ταῦτα ποιεῖς: ἡ περ[ίοδος] τῆς διπλῆς ὑφ' ἓν κώλων κʹ


Tr1/2
398
Tr2 ὅτι Ἀριστοφάνης ὁ γραμματικὸς τὴν ἀπραγμοσύνην φυτὸν λέγει ἐν

Ἀκαδημίᾳ φυόμενον.
Th1/2Tr1/2 λεύκης] δένδρον τι.
Th1/2Tr1/2 φυλλοβολούσης] τὰ φύλλα ῥιπτούσης.
Tr1 τελευταῖος τῶν τετραμέτρων ἀναπαίστων.
Tr2 ἦρος] ἔαρος.
Th2Tr1/2 πλάτανος πτελέᾳ] δένδρα ὑψίκομα ⌈ἀμφότερα Tr2.
Th2Tr1/2 ψιθυρίζῃ] ⌈ἠχῇ ὑπὸ τοῦ ἀνέμου. Th2Tr1 [ὑπὸ τοῦ ἀνέμου ἠχῇ. Tr2]
Tr2 praeter Cant.2.

Tr1 ἢν ταῦτα ποιεῖς: ἡ περ[ίοδος] τῆς διπλῆς ὑφ' ἓν κώλων κʹ
ἀναπαιστικῶν μονομέτρων καὶ διμέτρων, ὧν αʹ “ἢν ταῦτα ποῐεῖς ἃ 'γὼ
φράζω” ἀναπαιστικὸν δίμετρον ἀκατάληκτον· τὸ βʹ “καὶ πρὸς τούτοις
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Scholia in nubes (scholia anonyma

recentiora) Play sch recent nub, verse 1005a, line 1
πράγματος lb πραγματίου Ho, ὑποθέσεως Chalc.

ἕνεκεν μικροῦ πράγματος μέλλεις (μέλοις cod.) συντριβήσεσθαι Cang
(mrg.).
γλισχραντιλογεξεπιτρίπτου] εὐτελοῦς ⌈μὲν καὶ Reg οὐδαμινοῦ
ChisReg, διὰ λόγων δ' ἀπατηλῶν παρά τινος ἰδιοποιουμένου Reg, ἐκ τοῦ
γλίσχρου καὶ ἀντιλόγου πεποιημένου Cr (cf. sch.vet. 1004a), ἀπρεποῦς
καὶ
εὐτελοῦς Cant.2, μικροῦ τινος καὶ δι' ὀλίγων λόγων δυναμένου
ἀφανισθῆναι
Lb, μικροῦ, φαύλου καὶ οὐδενὸς ἀξίου καὶ εὐκόλως ἀντιλέγεσθαι
δυναμένου h,
γλισχροῦ (sic) καὶ ἀντιλογίαν ἔχοντος κατατετριμμένην (D), οὐδαμινοῦ
A(Cang).
τὸ Λύκειον , ἡ Ἀκαδημία καὶ ἡ Στοὰ τόποι ἀφιερωμένοι τοῖς
φιλοσόφοις Cr(mrg.).
Ἀκαδημίαν] ἔνθα διέτριβον οἱ φιλόσοφοι Chis (cf. sch.vet. 1005a
in.), ἐν τῷ γυμνασίῳ h.
ἀπὸ τοῦ Ἀκαδήμου τινὸς καταλείψαντος τὴν κτῆσιν αὐτοῦ πρὸς
ἐπισκευὴν τοῦ τόπου.
ἡ Σχολὴ τοῦ Πλάτωνος ἐκαλεῖτο ⌈Ἀκαδημία, [Ἀκαδδημία]
ἐν ᾗ τοὺς λόγους καὶ τὰ μαθήματα
πρὸς τοὺς ὁμιλητὰς διεξῄει.
ἀπό τινος Ἀκαδδήμου τὴν ἐπωνυ-
μίαν προσειληφυῖα· ἐν ταύτῃ γὰρ
399

recentiora) Play sch recent nub, verse 1005b, line 1
(mrg.). γλισχραντιλογεξεπιτρίπτου] εὐτελοῦς ⌈μὲν καὶ Reg οὐδαμινοῦ

καὶ
A(Cang).
τὰς περὶ τοὺς λόγους ἐποιοῦντο
διατριβάς.

recentiora) Play sch recent nub, verse 1005c, line 1
καὶ
400
A(Cang).
διατριβάς. ἐκαλοῦντο δὲ καὶ ἐκ
ταύτης Ἀκαδδημαϊκοὶ φιλόσοφοι.
Ἀκαδημία ἐλέγετο ἡ Σχολὴ τοῦ Πλάτωνος. ἔσχε δὲ τὴν ἐπωνυμίαν ἀπό

recentiora) Play sch recent nub, verse 1005d alpha, line 1

A(Cang).
401
τινος Ἀκαδήμου, ὃς ○○○ (4) ἦν τὸ ἐν τοῖς Παναθηναίοις ἀναλισκόμενον

ἔλαιον ○○○ (7) ἐκρίθησαν. ἄλλοι δέ φασιν, ὅτι ὁ Ποσειδῶν ἤρισε μετὰ
Ἀθηνᾶς

recentiora) Play sch recent nub, verse 1005d beta, line 1

Ἀθηνᾶς
περὶ τῆς ἐλαίας περὶ τῇ εὑρέσει αὐτῆς· καὶ ἡττηθεὶς ἔπεμψε ... (2)
ἐκτεμεῖν
αὐτήν· καὶ ὃς ἐκτείνας ... (3) τῆς μὲν ἥμαρτε, τὸν δὲ ... (3) πλήξας
ἀπέτεμεν.
μορίαις] ἐλαίαι ἱεραὶ τῆς Ἀθηνᾶς Chis (cf. sch.vet. 1005a alt.
pars).
ἡττηθεὶς ⌈τῆς Reg ⌈Ἀθηνᾷ [Ἀθηνᾶς] ... (2) αὐτοῦ Ἁλιρρόθιον
... (3) ⌈δὲ πόδα αὐτοῦ [δ' ἑαυτοῦ πόδα] ... (4) ⌈καὶ [ἡ] ἐλαία ... (7) ⌈ἐλαίᾳ
[ἐλαίαις] ... κατάσκιον.
μορίαι ἱεραὶ ἐλαίαι τῆς Ἀθηνᾶς ἐν τῇ ἀκροπόλει, ἃς ἠβουλήθη ὁ

recentiora) Play sch recent nub, verse 1005d beta, line 2

402

Ἀθηνᾶς
περὶ τῆς ἐλαίας περὶ τῇ εὑρέσει αὐτῆς· καὶ ἡττηθεὶς ἔπεμψε ... (2)
ἐκτεμεῖν
αὐτήν· καὶ ὃς ἐκτείνας ... (3) τῆς μὲν ἥμαρτε, τὸν δὲ ... (3) πλήξας
ἀπέτεμεν.
μορίαις] ἐλαίαι ἱεραὶ τῆς Ἀθηνᾶς Chis (cf. sch.vet. 1005a alt.
pars).
ἡττηθεὶς ⌈τῆς Reg ⌈Ἀθηνᾷ [Ἀθηνᾶς] ... (2) αὐτοῦ Ἁλιρρόθιον
... (3) ⌈δὲ πόδα αὐτοῦ [δ' ἑαυτοῦ πόδα] ... (4) ⌈καὶ [ἡ] ἐλαία ... (7) ⌈ἐλαίᾳ
[ἐλαίαις] ... κατάσκιον.
μορίαι ἱεραὶ ἐλαίαι τῆς Ἀθηνᾶς ἐν τῇ ἀκροπόλει, ἃς ἠβουλήθη ὁ
Ἁλιρρόθιος, υἱὸς Ποσειδῶνος, ἐκκόψαι διὰ τὸ ἀναδοθῆναι αὐτὰς καὶ
κριθῆναι
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Commentarium in nubes (scholia recentiora

Tzetzae) Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse-column
1005a, line 1
καὶ φευκτέου, ἀντιλογίαν ἐπίτριπτον καὶ βδελυρὰν ἔχοντος, καὶ ἀξίου

ἀξίαν ἐπιτρι-
βῆς καὶ ἀπωλείας.
γλίσχρου καὶ φειδωλοῦ καὶ
ἀντιλογίαν ἐπίτριπτον καὶ ἀξίαν
ὀλέθρου ἔχοντος.
οὐδ'] οὐδ' ἔσῃ.
γλισχραντιλογεξεπιτρί-
πτου] ἀξίου ἐπιτρίψεως.
πτου] ἐπιτριβῆς καὶ ἀπωλείας ἀξίαν.
ἀλλ' εἰς Ἀκαδημίαν: Ἀκαδημία Γυμνάσιον ἦν ἐν ταῖς Ἀθήναις
ἀπὸ Ἀκαδήμου τὴν κλῆσιν λαβόν, ὃς κατέλειψε τὴν κτῆσιν αὐτοῦ εἰς τὴν
τοῦ
γυμνασίου οἰκοδομήν. περὶ δὲ τὴν Ἀκαδημίαν αὐτὴν καὶ αἱ ἱεραὶ ἦσαν
ἐλαῖαι,
μορίαι καλούμεναι, ἐξ ὧν ἦν τῶν Παναθηναίων τὸ ἔλαιον. μορίας δὲ τὰς
ἐλαίας
403
ταύτας ἐκάλουν, ἀνθ' ὧν ἐκεῖ Ἁλιρρόθιος ὁ Ποσειδῶνος υἱὸς ἀνῃρέθη

πελέκει
ὑπ' Ἄρεος ὡς φθείρας Ἀλκίππην τὴν θυγατέρα τοῦ Ἄρεος, ὅθεν ἐκεῖ καὶ
πρώτως οὗτοι ἐκρίθησαν οἱ δύο θεοί, ὁ Ποσειδῶν καὶ ὁ Ἄρης.
Ἀκαδημία Γυμνάσιον Ἀ-
θήνησιν, ἔνθα καὶ ἱεραὶ ἦσαν ἐλαῖαι,
μορίαι καλούμεναι διὰ τὸ ἐκεῖ γεγο-
νέναι Ἁλιρροθίου μόρον, ἐξ ὧν ἦν

1005a, line 2

τοῦ
ἐλαῖαι,
ἐλαίας
πελέκει
τῶν Παναθηναίων τὸ ἔλαιον.

404
1005a, line 3

τοῦ
ἐλαῖαι,
ἐλαίας
πελέκει

1005b, line 1

τοῦ
ἐλαῖαι,
ἐλαίας
πελέκει
405
μορίαις] ἐλαῖαι οὕτω κα-
λούμεναι.

1007b, line 3
ἐν Ἀκαδημίᾳ φυόμενον· ἢ ἀντὶ τοῦ

“οὐ πολυπραγμοσύνης”.
σημείωσαι, ὅτι τὰ μὲν τῶν
δένδρων εἰσὶ φυλλοβόλα, τὰ δὲ
ἀειθαλῆ, τὰ δὲ κρυψίφυλλα. φυλλο-
βόλα μὲν οἷον συκῆ, ῥοία, καρέα καὶ
ἕτερα, ἀειθαλῆ δὲ οἷον μυρσίνη,
δάφνη καὶ ἕτερα.
Σχόλια στον Δημοσθένη (fort. auctore Ulpiano) Oration 24, sec. 231,
line 1
ἐνταῦθα ὅτι περὶ τῶν ἐλαττόνων κλεμμάτων μεγίστας τιμωρίας ὁ Σόλων

ὥρισε. gTBc
εἰ μέν τις μεθ' ἡμέραν] περὶ κλοπῆς. F2
’μεθ' ἡμέραν’ λέγει ἀντὶ τοῦ ‘ἐν ἡμέρᾳ’. A
νύκτωρ] ἐν νυκτὶ μείζονα τὴν τιμωρίαν ἔδειξεν, ἐπειδήπερ μεῖζόν
ἐστι τὸ ἔγκλημα τῆς νυκτός. ἐν γὰρ ἡμέρᾳ δύναταί τις καὶ βοηθοὺς
καλέσαι ἑαυτῷ, ἐν δὲ νυκτὶ οὐκέτι. A
ὧν αἱ ἀπαγωγαί εἰσιν] ἀντὶ τοῦ ‘καθ' ὧν αἱ ἀπαγωγαί εἰσιν’, ἵνα
δηλώσῃ τῶν ὑπὲρ τῶν πεντήκοντα δραχμῶν. οἱ γὰρ κλέπτοντες ἥττονα
τῶν πεντήκοντα δραχμῶν ἥττονα ἔπασχον. ATBc
ἐκ Λυκείου ἢ ἐξ Ἀκαδημείας ἢ ἐκ Κυνοσάργους] τρία ταῦτα γυμνάσια
παρὰ τοῖς Ἀθηναίοις. ἦν δὲ καὶ ἱερὰ ἐπὶ μὲν τοῦ Λυκείου λυκοκτόνου
Ἀπόλλωνος, ἐπὶ δὲ τοῦ Κυνοσάργους τοῦ Ἡρακλέους, ἐπὶ δὲ τῆς Ἀκαδη-
μείας αὐτοῦ τοῦ Ἀκαδήμου τοῦ ἥρωος, ἐξ οὗ καὶ ὁ τόπος ἐκλήθη.
ἐκλήθη-
σαν δὲ οὕτως διὰ τοιαύτας αἰτίας. ἡ μὲν Ἀκαδήμεια ἀπὸ ἥρωός τινος
406
Ἀκαδήμου κτίσαντος τὸν τόπον, ἔνθα καὶ διατριβὴν εἶχεν ὁ Πλάτων. ὁ

δὲ
τόνος τῆς εὐθείας τῆς Ἀκαδημείας προπαροξύνεται, ἐπειδὴ καὶ ἡ εὐθεῖα
τοῦ Ἀκαδήμου ἐξ οὗ ἐκλήθη προπαροξύνεται. τὸ δὲ Κυνόσαργες ἀπὸ
τοῦ
ποτε θυόντων τῷ Ἡρακλεῖ κύνα λευκὸν ἁρπάξαι τὰ μηρία τοῦ ἱερείου καὶ
ἀποθέσθαι αὐτὰ εἰς τὸν τόπον τοῦτον, ἔνθα ἐστὶ τὸ Γυμνάσιον. ἡ δὲ

εὐθεῖα ‘τὸ Κυνόσαργες’ καὶ αὐτὴ προπαροξύνεται· ἡ σύνθεσις γὰρ πάλιν
Σχόλια στον Όμηρο, Ιλιάδα. Book of Iliad 20, verse 249a1, line of
scholion 2
ex. ἔστι γὰρ ἀμφοτέροισιν ὀνείδεα μυθήσασθαι

– κελεύει: τεχνικῶς οὐκ ἀπολογεῖται μὲν περὶ τῆς φυγῆς,
διασύρει δὲ τὸ ὀνειδίζειν. T
ex. νηῦς ἑκατόζυγος: ἤδη οὖν καὶ ἐπὶ τῶν Τρωϊκῶν τηλι-
καῦται νῆες. ἢ τὴν πολύκωπόν φησιν. T
ex. στρεπτὴ δὲ γλῶσσ' ἐστὶ βροτῶν: ταχεῖα ἡ
ἀντιστροφή. T
ex.(?) στρεπτή: πολύστροφος, εὐμετάθετος. Aim
ex.(?) ἔνι: ἔνεισιν.
ex. πολὺς νομός: {νομὸς} ὥστε πολλὰ νεμηθῆναι καὶ ἐπι-
δραμεῖν, καὶ ψέξαι καὶ ἐπαινέσαι· πρῶτος γὰρ τῶν Ἀκαδημαϊκῶν
οἶδε τὸν εἰς ἑκάτερα λόγον. T
ex. ἄλλως· πολὺς νομός: τινὲς “νόμος”. κάλλιον δὲ ὀξύνειν,
πανταχόθεν τοῦ λόγου ἰόντος καὶ νεμομένου. T
ex. | ex. ὥστε πολλὰ εἰπεῖν, καὶ ἐπαινέσαι καὶ ψέξαι, καὶ εἰς
ἑκάτερα τὸν λόγον ἀγαγεῖν. | ὀξύνεται δὲ τὸ νομός, οἷον πανταχοῦ
τοῦ λόγου ἰόντος καὶ νεμομένου. b(BCE3E4)
Hrd. {ἐπέων δὲ πολὺς} νομός: ὀξυτόνως, ἵνα σημαίνηται ὡς
ἐν τῇ συνηθείᾳ ἡ νέμησις· τοῦτο γὰρ ἐμφάσεως μείζονός ἐστι σημαν-
τικόν.
Σχόλια στον Όμηρο, Ιλιάδα. (= D scholia) ook of Iliad 5, verse 2, line of

scholion 10
παρὰ τὰς αἰτίας, ἃς εἶπον ἐν τῇ α.

Δῶκεν. Ἔδωκε, παρέσχε. Μένος. Δύνα-
407
μιν. Δῶκε μένος καὶ θάρσος. Τὸ μένος

ἐστὶ τοῦ σώματος, τὸ δὲ θάρσος τῆς
ψυχῆς. Ἵνα οὖν καὶ δύνηται, καὶ θαῤῥῇ,
ἀμφότερα αὐτῷ ἔδωκε. Πολλοὶ γὰρ δύ-
νανται μὲν, οὐ θαῤῥοῦσι δέ. Θάρσος δέ
ἐστι, κατὰ μὲν τοὺς Στωϊκοὺς φιλοσό-
φους, τὸ ἀσφαλῶς πεποιθέναι αὑτῷ, ὅτι
οὐδενὶ ἂν δεινῷ περιπέσοιε. Κατὰ δὲ
τοὺς ἐξ Ἀκαδημίας, καὶ τοὺς Ἐρετρικοὺς,
ἐπίτασις θαῤῥαλέα. Κατὰ δὲ τοὺς Κυ-
ρηναϊκοὺς, καὶ Ἐπικουρείους, εὐσταθεῖν
κατὰ διάνοιαν καὶ λόγον ἐν δεινῶν ὑπο-
μοναῖς, ὥς φησιν ὁ Ποιητής· Καί οἱ μυίης
θάρσος ἐνὶ στήθεσσιν ἔθηκε. Θάρσος οὖν
ἐστι τὸ εὔλογον παράστημα τῆς ψυχῆς·
θράσος δὲ, τοὐναντίον. Θάρσος. Ψυχῆς
ἀνδρία, πεποίθησις. Ἔκδηλος. Διάδηλος,
φανερός. Μετὰ πᾶσιν. Ἐν πᾶσιν. Ἡ
γὰρ, μετὰ, πρόθεσις ἀντὶ τῆς, ἐν, κεῖται.
Σχόλια στον Λουκιανό et recentiora Arethae) Lucianic work 14, sec. 18,
line 3
νύξ] ⌈εἰς τ⌉ὰ ὑπὲρ Θούλην τερατο⌈λ⌉ογούμενα ἐπισκώπτει. ~

ἄρτον] τὸ ἐξαγαγεῖν ἄρτον ἐκ τῆς γῆς διακωμῳδεῖ. ~
VOSUΩ
διακονοῦνται] τὰ περὶ Βραχμάνων τερατολογούμενα τῶν
Ἀσσυρίων διασύρει. ~ VOUΩ
ἐθεασάμην] κατὰ κοινοῦ τὸ ἐθεασάμην. ~ V
Στωικῶν] οἷα φῂς περὶ Στωικῶν, ἄνθρωπε. ~ φ
– ] σημείωσαι. ⌊ Στ⌋ωικῶν ⌊ ⌋εῖ⌊ ⌋. ~ Γ
Ἀκαδημαϊκούς] οὐκ ἀκριβῶς ἄγαν τοὺς Ἀκαδημαϊκοὺς
τοῖς Ἐφεκτικοῖς συνάπτεις, Λουκιανέ. ~
μίσγονται μὲν ἀναφανδόν] Ἡρόδοτον [3, 101] κωμῳδεῖ
Ἰνδοῖς τοιοῦτον γίνεσθαι ἱστοροῦντα. ~ S
ἦ μήν] ἀντὶ τοῦ ὄντως δή. ~ VOUΩ
Πλατωνικώτατοι] ⌈διὰ⌉ τὸ λέγειν τὸν Πλάτωνα [Reip. V
457 C] κοινὰς εἶναι τὰς γυ⌈ναῖκας⌉. ~ ⌈S⌉K
κατεγίνωσκον] σημείωσαι διὰ τὴν σύνταξιν· τὸ γὰρ κατα-
γινώσκω γενικῇ συντάσσεται οἷον καταγινώσκω σοῦ τῆς
φλυαρίας, ὁ δὲ πρὸς αἰτιατικὴν ἀπέδωκεν ‘κατεγίνωσκον
τὴν ψυχρολογίαν’. ἤτοι οὖν Ἀττικῶς οὕτως συνέταξεν –
408
Σχόλια στον Λουκιανό et recentiora Arethae) Lucianic work 24, sec. 25,
line 2
ΓVΩ
Πῖσα] ἔνθα ἐτελεῖτο τὰ Ὀλύμπια πρὸς τιμὴν τοῦ Διός. ~ ΓV
τοιγαροῦν κτλ.] ἐπεὶ καὶ οἱ Πλάτωνος νόμοι ἐν γράμ-
μασι μόνοις καὶ ἡ πολιτεία ἐν πλάσμασι λόγων, ὡσαύτως
καὶ οἱ Χρυσίππου συλλογισμοὶ σοφισματώδεις ὄντες καὶ
οὐδὲν ἧττον τῶν Πλάτωνος νόμων τὸ χρειῶδες ἐπιφαίνον-
τες ἀργοὶ κεῖνται καὶ ἀνεπίσκεπτοι μηδενὸς ἀνθρώπων
μεταχειρίζεσθαι προθυμουμένου τούτους διὰ τὸ ἀνωφελές
τε καὶ ἄκαρπον. ~ VφΔ
ἀκριβῶς ἐξετάζων κτλ.] ὡραῖον. ~ ΓV
Ἀκαδημαϊκόν – Πύρρων] οὐκ ἀκριβῶς τὴν Ἀκαδη-
μίαν τοῖς Πυρρωνείοις ἤτοι Ἐφεκτικοῖς ἀπονέμεις, Λου-
κιανέ· ἀντιδιαστέλλονται γὰρ τούτοις οἱ ἐξ Ἀκαδημίας, ὡς
αὐτῶν ἔστιν ἐκείνων τῶν Πυρρωνείων ἀκοῦσαι ἐν ταῖς
Ὑποτυπώσεσιν. ἔπασχον γοῦν τοῦτο ὑπὸ τῆς ἰσοσθενείας
τῶν ἀντιπάλων λόγων οὐκ ἔχοντες, ὁποτέρῳ παράσχοιεν
αὑτοὺς εἰς συγκατάθεσιν. ~ VΓφΩΔ
μετοίκους] ἐξ ἀνθρώπων γὰρ οὗτοι θεοὶ ἐνομίσθησαν. ~
VφΩΔ
Ὅμηρός που λέγει κτλ.] ὦ βωμολόχε καὶ ψωμοκόλαξ·
ὥσπερ Ὅμηρος, οὕτω καὶ Μένιππος τὰ οὐράνια εἶδε, καὶ
Σχόλια στον Λουκιανό et recentiora Arethae)

Lucianic work 24, sec. 25, line 3
Πῖσα] ἔνθα ἐτελεῖτο τὰ Ὀλύμπια πρὸς τιμὴν τοῦ Διός. ~ ΓV

τοιγαροῦν κτλ.] ἐπεὶ καὶ οἱ Πλάτωνος νόμοι ἐν γράμ-
μασι μόνοις καὶ ἡ πολιτεία ἐν πλάσμασι λόγων, ὡσαύτως
καὶ οἱ Χρυσίππου συλλογισμοὶ σοφισματώδεις ὄντες καὶ
οὐδὲν ἧττον τῶν Πλάτωνος νόμων τὸ χρειῶδες ἐπιφαίνον-
τες ἀργοὶ κεῖνται καὶ ἀνεπίσκεπτοι μηδενὸς ἀνθρώπων
μεταχειρίζεσθαι προθυμουμένου τούτους διὰ τὸ ἀνωφελές
τε καὶ ἄκαρπον. ~ VφΔ
ἀκριβῶς ἐξετάζων κτλ.] ὡραῖον. ~ ΓV
Ἀκαδημαϊκόν – Πύρρων] οὐκ ἀκριβῶς τὴν Ἀκαδη-
μίαν τοῖς Πυρρωνείοις ἤτοι Ἐφεκτικοῖς ἀπονέμεις, Λου-
κιανέ· ἀντιδιαστέλλονται γὰρ τούτοις οἱ ἐξ Ἀκαδημίας, ὡς
αὐτῶν ἔστιν ἐκείνων τῶν Πυρρωνείων ἀκοῦσαι ἐν ταῖς
409
Ὑποτυπώσεσιν. ἔπασχον γοῦν τοῦτο ὑπὸ τῆς ἰσοσθενείας

τῶν ἀντιπάλων λόγων οὐκ ἔχοντες, ὁποτέρῳ παράσχοιεν
αὑτοὺς εἰς συγκατάθεσιν. ~ VΓφΩΔ
μετοίκους] ἐξ ἀνθρώπων γὰρ οὗτοι θεοὶ ἐνομίσθησαν. ~
Σχόλια στον Λουκιανό et recentiora Arethae)

Αἰσχίνης ἐν τῷ κατὰ Τιμάρχου [79] πεποίηκε δριμέως

ἄγαν τῇ τετρυπημένῃ τὴν τοῦ Τιμάρχου ἀσέλγειαν παρα-
στήσας. ~
ἂν γένοιτο πρὸς τὴν δίκην κτλ.] ὡραῖον. ~ Γ
προηγορίαν] τὸ πρότερον εἰπεῖν ἢ [τὸ] ἀγορεῦσαι. ~ BφK
ξυμφόρει ἐς τὸ αὐτὸ κτλ.] μάταιε, τί διασιλλαίνεις τοῖς
σκώμμασι τὰ τοῦ Πλάτωνος παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις θαυ-
μαστήν τινα καὶ ἀνάλωτον τὴν δόξαν ἀπενεγκάμενα; ~ B
εἰ γάρ τι καὶ πρὸς ἀλλήλους κτλ.] τοῦτό φησιν, ἐπειδὴ Κυνικὸς ἦν
Διογένης καὶ τῷ τῆς ζωῆς παραλλάττοντι διάφορος τῇ τε Στοᾷ καὶ τῇ
Ἀκαδημίᾳ. ~ B τοῦτο ὑπερμάχει: ἀντὶ τοῦ κατασκεύαζε· ἐπεὶ κυρίως τὸ
ὑπερμαχεῖν γενικῇ συντάσσεται. τὸ γὰρ πρό τινός τι ποιεῖν
αὐτοῦ χάριν καὶ ὑπὲρ αὐτοῦ γενικῇ συντάσσεται, οἷον
ὑπερασπίζω σου, προΐσταμαί σου, προπολεμῶ σου, οὕτως
οὖν καὶ ὑπερμαχῶ σου. ~ BCΦΩ
ξύλῳ] ⌊εἰς τὰς τῶν φιλοσόφων βακτηρίας ἐπισκώπτει· δια-
παίζει γὰρ αὐτοὺς⌋ ὡς τοῖς σχήμασι μόνοις φιλοσοφοῦν-
τας. ~ ⌊B⌋ΦΩ. Addit B: ὃ καὶ νῦν εἰκότ⌊ως⌋ ἄν τις
χ⌊αριεν⌋τίσαιτο ἐπὶ τῶν τοῖς σχήμασι τοὺς μοναχοὺς ἐπι-
δεικνυμένων. ~
Σχόλια στον Πλάτωνα Dialogue Ly, Stephanus p.203a, line 1
σκεπάσματά τινα καὶ Περσικά, οἷς ἀντὶ ἀσπίδων ἐχρῶντο. οἱ δὲ γέρρα

τὰς σκηνάς φασι, καὶ γερροφόρους τοὺς τὰ εἰρημένα φέροντας.
οὐκ ἂν πᾶσα ὗς γνοίη.
σημείωσαι παροιμίαν κἂν κύων κἂν ὗς γνοίη, ἐπὶ τοῦ ῥᾳδίου καὶ
εὐγνώστου, ὥστε καὶ τὰ ἀμαθέστατα ζῶα καταμαθεῖν.
Αἰξωνέα.
Αἰξωνὶς δῆμος Κεκροπίδος, καὶ Αἰξωνεῖς οἱ ἐκεῖθεν, οἳ καὶ βλάσφημοι
ἐκωμῳδοῦντο εἶναι· παρ' ὃ καὶ αἰξωνεύεσθαί φασι τὸ βλασφημεῖν·
ὃ καὶ ἡ Πλατωνικὴ ῥῆσις δηλοῖ.
410
ΕΙΣ ΤΟΝ ΛΥΣΙΝ
Ἀκαδημείας.
Ἀθήνῃσι προάστειον Γυμνάσιον ἀλσῶδες, ἀπό τινος Ἀκαδήμου
ἥρωος ὀνομασθέν.
Αἰξωνέως.
Αἰξωνὶς δῆμος Κεκροπίδος καὶ Αἰξωνεὺς ὁ ἐκεῖθεν.
κέλησι.
Αἰξωνέως.
κέλησι.
ἄζυξιν ἵπποις.
κρονικώτερα (sic TW: χρονικώτερα B).
ἢ τὰ ἀρχαιότερα καὶ παλαιά, ἢ τὰ εὐήθη.
πρὶν νενικηκέναι ... ᾄδεις.
παροιμία πρὸς τῆς νίκης ᾄδεις τὸ ἐγκώμιον, ἐπὶ τῶν τὰ πράγματα
προλαμβανόντων.
Σχόλια στον Σοφοκλή. Play OC, verse 56, line 2
ἀλλ' ἵλεως μέν ἵλεῴ μοι αἱ Εὐμενίδες· ἐγὼ

γὰρ οὐκ ἀναστήσομαι ἐντεῦθεν.
τί δ' ἐστὶ τοῦτο; ἀντὶ διὰ τί οὐκ ἀνίστασαι;
ξυμφορᾶς ξύνθημα σύμβολόν μοι τῆς συμφορᾶς
τὸ καταντῆσαί με εἰς Ἐρινύων ἱερόν.
πρὶν γ' ἂν ἐνδείξω τί δρῶ ἕως οὗ τῇ πόλει
ἐνδείξω τί χρὴ ποιεῖν.
προστρέπω ἱκετεύω.
ὁ πυρφόρος θεὸς ὁ Ἥφαιστος.
Τιτὰν Προμηθεύς περὶ τοῦ τὸν Προμηθέα
περὶ τὴν Ἀκαδήμειαν καὶ τὸν Κολωνὸν ἱδρῦσθαι
411
Ἀπολλόδωρος γράφει οὕτω τῇ περὶ ........... συν-

τιμᾶται δὲ καὶ ἐν Ἀκαδημείᾳ τῇ Ἀθηνᾷ καθάπερ ὁ
Ἥφαιστος· καὶ ἔστιν αὐτοῦ παλαιὸν ἵδρυμα καὶ βωμὸς
ἐν τῷ τέλει τῆς θεοῦ· δείκνυται καὶ βάσις ἀρχαία
κατὰ τὴν εἴσοδον ἐν ᾗ τοῦ τε Προμηθέως ἐστὶ τύπος
καὶ τοῦ Ἡφαίστου· πεποίηται δέ, ὡς καὶ Λυσιμαχίδης
φησίν, ὁ μὲν Προμηθεὺς πρῶτος καὶ πρεσβύτερος ἐν
δεξιᾷ σκῆπτρον ἔχων ὁ δὲ Ἥφαιστος νέος καὶ δεύ-
τερος· καὶ βωμὸς ἀμφοῖν κοινός ἐστιν ἐν τῇ βάσει
ἀποτετυπωμένος.
τί δ' ἐστὶ τοῦτο; ἀντὶ διὰ τί οὐκ ἀνίστασαι;

ξυμφορᾶς ξύνθημα σύμβολόν μοι τῆς συμφορᾶς
τὸ καταντῆσαί με εἰς Ἐρινύων ἱερόν.
πρὶν γ' ἂν ἐνδείξω τί δρῶ ἕως οὗ τῇ πόλει
ἐνδείξω τί χρὴ ποιεῖν.
προστρέπω ἱκετεύω.
ὁ πυρφόρος θεὸς ὁ Ἥφαιστος.
Τιτὰν Προμηθεύς περὶ τοῦ τὸν Προμηθέα
περὶ τὴν Ἀκαδήμειαν καὶ τὸν Κολωνὸν ἱδρῦσθαι
Ἀπολλόδωρος γράφει οὕτω τῇ περὶ ........... συν-
τιμᾶται δὲ καὶ ἐν Ἀκαδημείᾳ τῇ Ἀθηνᾷ καθάπερ ὁ
Ἥφαιστος· καὶ ἔστιν αὐτοῦ παλαιὸν ἵδρυμα καὶ βωμὸς
ἐν τῷ τέλει τῆς θεοῦ· δείκνυται καὶ βάσις ἀρχαία
κατὰ τὴν εἴσοδον ἐν ᾗ τοῦ τε Προμηθέως ἐστὶ τύπος
καὶ τοῦ Ἡφαίστου· πεποίηται δέ, ὡς καὶ Λυσιμαχίδης
φησίν, ὁ μὲν Προμηθεὺς πρῶτος καὶ πρεσβύτερος ἐν
δεξιᾷ σκῆπτρον ἔχων ὁ δὲ Ἥφαιστος νέος καὶ δεύ-
τερος· καὶ βωμὸς ἀμφοῖν κοινός ἐστιν ἐν τῇ βάσει
ἀποτετυπωμένος.
μητρι ἀνατίθεται ὥστε καὶ νῦν τὸν λόγον εἶναι περὶ

τῶν Δήμητρος στεφανωμάτων· καὶ αὐτὸ δὲ τοῦτο ἴδιον
ἂν εἴη Σοφοκλέους· τοῖς γὰρ ἀνθίνοις οὐ πάνυ φασὶν
ἥδεσθαι τὴν Δήμητρα.
ἀπὸ κοινοῦ τὸ θάλλει κατ' ἦμαρ.
μινύθουσιν λήσουσι τοῦ ῥεῖν.
412
Κηφισοῦ νομάδες κρῆναι [αἱ] νομάδες αἱ

ἐπινεμόμεναι ὥσπερ καὶ καταρρέουσαι τὴν γῆν τοῦ
Κηφισοῦ πηγαί· ἢ ἃς ὁ Κηφισὸς ἐπινέμεται, λέγοι δ'
ἂν ἐν τῇ Ἀκαδημείᾳ. ὄνομα ποταμοῦ.
ἀλλ' αἰὲν ἐπ' ἤματι ἀλλ' ἀεὶ καθ' ἡμέραν,
φησίν, ἐπινίσσεται ὁ Κηφισὸς ὠκυτόκα ποιῶν τὰ πεδία
καὶ ἔγκαρπα.
ὠκυτόκος ὁ ποταμός.
στερνούχου χθονός ἴσον τῷ γονίμου ἢ ἀντὶ
πεδιούχου χθονός· μεταφορικῶς γὰρ [καὶ] στέρνα καὶ
νῶτά φασι τῆς γῆς τὰ πεδιώδη καὶ εὐρέα καθάπερ αὖ
πάλιν αὐχένας τὰ στενά.
οἱ Λακεδαιμόνιοι καὶ ἄλλοι ἱστοροῦσι καὶ Φιλόχορος

ὥστε ταῖς ἀληθείαις ἐγχέων αὐτὰς φόβημα τοῖς πολε-
μίοις γενέσθαι· Λακεδαιμόνιοι γὰρ ἐμβαλόντες ἐν τῇ
Ἀττικῇ δέκα μυριάσι Πελοποννησίων καὶ Βοιωτῶν
ἡγουμένου. τοῦ Ἀρχιδάμου τοῦ Ζευξιδάμου Λακεδαι-
μονίων βασιλέως ἀπέσχοντο τῶν λεγομένων μορίων
Ἀθηνᾶν δείσαντες ὡς Ἀνδροτίων φησίν.
δαΐων πολεμίων.
γλαυκᾶς παιδοτρόφου καὶ Ἀριστοφάνης ἐν Νεφέλαις
ἀλλ' εἰς Ἀκαδήμειαν κατιὼν ὑπὸ ταῖς μορίαις ἀποθρέξει·
ὁ δ' Ἴστρος καὶ τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν δεδήλωκεν γρά-
φων οὕτως ....... εἶναι· τὸν δὲ κλάδον [ἀπὸ]
τῆς ἐν Ἀκαδημείᾳ ἐλαίας ἀπὸ τῆς ἐν ἀκροπόλει φυτευ-
θῆναί φασιν, ἐπάρατον δὲ ποιῆσαι τοὺς ἐμβαλόντας
αὐτὰς εἰ ἐκκόψειε φίλος ἢ πολέμιος δι' ὃ Λακεδαι-
μόνιοι τὴν λοιπὴν γῆν δῃοῦντες τῆς μὲν Τετραπόλεως
ἀπέσχοντο διὰ τοὺς Ἡρακλείδας τῶν δὲ μορίων διὰ
τὰς ἀράς· ὁ δὲ Ἀριστοτέλης καὶ τοῖς νικήσασι τὰ
Παναθήναια ἐλαίου τοῦ ἐκ μορίων γινομένου δίδο-
σθαί φησιν.
Ἀττικῇ δέκα μυριάσι Πελοποννησίων καὶ Βοιωτῶν

ἡγουμένου. τοῦ Ἀρχιδάμου τοῦ Ζευξιδάμου Λακεδαι-
μονίων βασιλέως ἀπέσχοντο τῶν λεγομένων μορίων
413
Ἀθηνᾶν δείσαντες ὡς Ἀνδροτίων φησίν.

δαΐων πολεμίων.
γλαυκᾶς παιδοτρόφου καὶ Ἀριστοφάνης ἐν
Νεφέλαις
ἀλλ' εἰς Ἀκαδήμειαν κατιὼν ὑπὸ ταῖς μορίαις ἀποθρέξει·
ὁ δ' Ἴστρος καὶ τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν δεδήλωκεν γρά-
φων οὕτως ....... εἶναι· τὸν δὲ κλάδον [ἀπὸ]
τῆς ἐν Ἀκαδημείᾳ ἐλαίας ἀπὸ τῆς ἐν ἀκροπόλει φυτευ-
τὸ μὲν τὸ φυτὸν τῆς ἐλαίας.
μορίου Διός μόριον Δία εἶπεν τὸν ἐπόπτην
τῶν μορίων ἐλαιῶν· καὶ ἔστιν ὁ λεγόμενος μόριος

Ζεὺς περὶ Ἀκαδήμειαν ὥς φησιν Ἀπολλόδωρος, περὶ
Ἀκαδήμειάν ἐστιν ὅ τε τοῦ Καταιβάτου Διὸς βωμὸς
ὃν καὶ μόριον καλοῦσι τῶν ἐκεῖ μορίων παρὰ τὸ τῆς
Ἀθηνᾶς ἱερὸν ἱδρυμένων.
ὄνομα τόπου.
εὔιππον, εὔπωλον παρ' ὅσον ὁ Κολωνὸς Ἱπ-
πεὺς ἐλέγετο καὶ Ποσειδῶν καὶ Ἀθηνᾶ αὐτόθι Ἵππιοι.
ὦ παῖ Κρόνου αὐτόθι φασὶ Ποσειδῶνα
πρῶτον ἵππους ζεῦξαι καὶ χαλινῶσαι· καὶ ταῦτα δὲ
ἐπὶ θεραπείᾳ φησὶ τῆς οἰκείας ὁ Σοφοκλῆς· ὁ γὰρ
Κολωνὸς Ἱππεὺς ὠνομάσθη παρ' ἃς ἐξεθέμην αἰτίας
414

Ζεὺς περὶ Ἀκαδήμειαν ὥς φησιν Ἀπολλόδωρος, περὶ
Ἀκαδήμειάν ἐστιν ὅ τε τοῦ Καταιβάτου Διὸς βωμὸς
ὃν καὶ μόριον καλοῦσι τῶν ἐκεῖ μορίων παρὰ τὸ τῆς
Ἀθηνᾶς ἱερὸν ἱδρυμένων.
ὄνομα τόπου.
εὔιππον, εὔπωλον παρ' ὅσον ὁ Κολωνὸς Ἱπ-
πεὺς ἐλέγετο καὶ Ποσειδῶν καὶ Ἀθηνᾶ αὐτόθι Ἵππιοι.
ὦ παῖ Κρόνου αὐτόθι φασὶ Ποσειδῶνα
πρῶτον ἵππους ζεῦξαι καὶ χαλινῶσαι· καὶ ταῦτα δὲ
ἐπὶ θεραπείᾳ φησὶ τῆς οἰκείας ὁ Σοφοκλῆς· ὁ γὰρ
Κολωνὸς Ἱππεὺς ὠνομάσθη παρ' ἃς ἐξεθέμην αἰτίας διὰ τὸν Ἄδραστον·
Σχόλια στον Σοφοκλή. Scholia in Sophoclis Oedipum Coloneum

(scholia vetera) Hypothesis-scholion 56, line 1
μάζειν αὐτὰς Εὐμενίδας. LR

ἀλλ' ἵλεως μέν: ἵλεῴ μοι αἱ Εὐμενίδες· ἐγὼ γὰρ οὐκ ἀναστήσομαι ἐντεῦ-
θεν. LR
τί δ' ἐστὶ τοῦτο;] ἀντὶ διὰ τί οὐκ ἀνίστασαι; LR
ξυμφορᾶς ξύνθημα: σύμβολόν μοι τῆς συμφορᾶς τὸ καταντῆσαί με εἰς
Ἐρινύων ἱερόν. LR
ξύνθημ'] σύμβολον L
πρίν γ' ἂν ἐνδείξω τί δρᾶν] ἕως οὗ τῇ πόλει ἐνδείξω τί χρὴ ποιεῖν. LRM
προστρέπω] ἱκετεύω. L
ὁ πυρφόρος θεὸς] ὁ Ἥφαιστος. L
Τιτὰν Προμηθεύς: περὶ τοῦ τὸν Προμηθέα περὶ τὴν Ἀκαδήμειαν καὶ τὸν
Κολωνὸν ἱδρῦσθαι, Ἀπολλόδωρος [F Gr Hist CCXLIV 147] γράφει
οὕτως ἐν τῇ περὶ θεῶν γ· “συντιμᾶται δὲ καὶ ἐν Ἀκαδημείᾳ τῇ Ἀθηνᾷ,
καθάπερ ὁ Ἥφαιστος, καὶ ἔστιν αὐτοῦ παλαιὸν ἵδρυμα καὶ βωμὸς ἐν τῷ
415
τεμένει τῆς θεοῦ. δείκνυται καὶ βάσις ἀρχαία κατὰ τὴν εἴσοδον, ἐν ᾗ τοῦ
τε Προμηθέως ἐστὶ τύπος καὶ τοῦ Ἡφαίστου· πεποίηται δέ [ὡς καὶ Λυσι-
μαχίδης [F Gr Hist CCCXLVI 4] φησίν] ὁ μὲν Προμηθεὺς πρῶτος καὶ
πρεσβύτερος, ἐν δεξιᾷ σκῆπτρον ἔχων, ὁ δὲ Ἥφαιστος νέος καὶ δεύτερος·
καὶ βωμὸς ἀμφοῖν κοινός ἐστιν ἐν τῇ βάσει ἀποτετυπωμένος”. LRM

χαλκόπους ὀδός: ὡς οὕτω τινὸς καλουμένου τόπου ἐν τῷ ἱερῷ,

τί δ' ἐστὶ τοῦτο;] ἀντὶ διὰ τί οὐκ ἀνίστασαι; LR

ξυμφορᾶς ξύνθημα: σύμβολόν μοι τῆς συμφορᾶς τὸ καταντῆσαί με εἰς
Ἐρινύων ἱερόν. LR
ξύνθημ'] σύμβολον L
πρίν γ' ἂν ἐνδείξω τί δρᾶν] ἕως οὗ τῇ πόλει ἐνδείξω τί χρὴ ποιεῖν. LRM
προστρέπω] ἱκετεύω. L
ὁ πυρφόρος θεὸς] ὁ Ἥφαιστος. L
Τιτὰν Προμηθεύς: περὶ τοῦ τὸν Προμηθέα περὶ τὴν Ἀκαδήμειαν καὶ τὸν
Κολωνὸν ἱδρῦσθαι, Ἀπολλόδωρος [F Gr Hist CCXLIV 147] γράφει
οὕτως ἐν τῇ περὶ θεῶν γ· “συντιμᾶται δὲ καὶ ἐν Ἀκαδημείᾳ τῇ Ἀθηνᾷ,
καθάπερ ὁ Ἥφαιστος, καὶ ἔστιν αὐτοῦ παλαιὸν ἵδρυμα καὶ βωμὸς ἐν τῷ
τεμένει τῆς θεοῦ. δείκνυται καὶ βάσις ἀρχαία κατὰ τὴν εἴσοδον, ἐν ᾗ τοῦ
τε Προμηθέως ἐστὶ τύπος καὶ τοῦ Ἡφαίστου· πεποίηται δέ [ὡς καὶ Λυσι-
μαχίδης [F Gr Hist CCCXLVI 4] φησίν] ὁ μὲν Προμηθεὺς πρῶτος καὶ
πρεσβύτερος, ἐν δεξιᾷ σκῆπτρον ἔχων, ὁ δὲ Ἥφαιστος νέος καὶ δεύτερος·
καὶ βωμὸς ἀμφοῖν κοινός ἐστιν ἐν τῇ βάσει ἀποτετυπωμένος”. LRM

χαλκόπους ὀδός: ὡς οὕτω τινὸς καλουμένου τόπου ἐν τῷ ἱερῷ,
χαλκόποδος ὀδοῦ.

ὅ τε χρυσαυγὴς κρόκος: τοῖς τὸν νάρκισσον τῇ Δήμητρι ἀπονέμουσιν

τοῦτο
συμπράττει, ὅτι κἀν τῇ Νιόβῃ ὁ Σοφοκλῆς [fr. 413 N2 = 451 Pears.]
τὸν κρόκον ἄντικρυς τῇ Δήμητρι ἀνατίθεται, ὥστε καὶ νῦν τὸν λόγον
εἶναι περὶ τῶν Δήμητρος στεφανωμάτων· καὶ αὐτὸ δὲ τοῦτο ἴδιον ἂν εἴη
Σοφοκλέους· τοῖς γὰρ ἀνθίνοις οὐ πάνυ φασὶν ἥδεσθαι τὴν Δήμητρα.
LRM
416
ἀπὸ κοινοῦ τὸ θάλλει κατ' ἦμαρ. L

μινύθουσιν] λήγουσι τοῦ ῥεῖν. L
Κηφισοῦ νομάδες: κρῆναι νομάδες αἱ ὥσπερ ἐπινεμόμεναι καὶ καταρ-
ρέουσαι τὴν γῆν τοῦ Κηφισοῦ πηγαί. ἢ ἃς ὁ Κηφισὸς ἐπινέμεται,
λέγοι δ' ἂν ἐν τῇ Ἀκαδημείᾳ. LR
Κηφισοῦ] ὄνομα ποταμοῦ. L
ἀλλ' αἰὲν ἐπ' ἤματι: ἀλλ' ἀεὶ καθ' ἡμέραν, φησίν, ἐπινίσσεται ὁ Κηφισός,
ὠκυτόκα ποιῶν τὰ πεδία καὶ ἔγκαρπα. LR
ὠκυτόκος] ὁ ποταμός. L
στερνούχου χθονός: ἴσον τῷ γονίμου. ἢ ἀντὶ πεδιούχου χθονός. μετα-
φορικῶς γὰρ καὶ στέρνα καὶ νῶτά φασι τῆς γῆς τὰ πεδιώδη καὶ εὐρέα,
καθάπερ αὖ πάλιν αὐχένας τὰ στενά. LRM
γῆς ἐπιπέδου. LR
νιν] τὴν Ἀττικήν. L
φύτευμ' ἀχείρητον: ὅτι ἀπέσχοντο τῶν μοριῶν οἱ Λακεδαιμόνιοι, καὶ

νιν] τὴν Ἀττικήν. L

φύτευμ' ἀχείρητον: ὅτι ἀπέσχοντο τῶν μοριῶν οἱ Λακεδαιμόνιοι, καὶ
ἄλλοι ἱστοροῦσι καὶ Φιλόχορος [F Gr Hist CCCXXVIII 125], ὥστε
ταῖς ἀληθείαις ἐγχέων αὐτὰς φόβημα τοῖς πολεμίοις γενέσθαι.
Λακεδαιμό-
νιοι γὰρ ἐμβαλόντες ἐν τῇ Ἀττικῇκαὶ μυριάσι Πελοποννησίων καὶ Βοιω-
τῶν, ἡγουμένου Ἀρχιδάμου τοῦ Ζευξιδάμου Λακεδαιμονίων βασιλέως,
ἀπέσχοντο τῶν λεγομένων μοριῶν Ἀθηνᾶν δείσαντες, ὡς Ἀνδροτίων
[F Gr Hist CCCXXIV 39] φησίν. L
δαΐων] πολεμίων. L
γλαυκᾶς παιδοτρόφου: καὶ Ἀριστοφάνης ἐν Νεφέλαις [v. 1005]
ἀλλ' εἰς Ἀκαδημίαν κατιὼν ὑπὸ ταῖς μορίαις ἀποθρέξεις.
ὁ δ' Ἴστρος [F Gr Hist CCCXXXIV 30] καὶ τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν δεδή-
λωκεν, γράφων οὕτως “...εἶναι δὲ κλάδον ἀπὸ τῆςἐν Ἀκαδημείᾳ ἐλαίας
ἀπὸ τῆς ἐν ἀκροπόλει φυτευθῆναί φασιν, ἐπάρατον δὲ ποιήσαντας τοὺς
ἐμβαλόντας αὐτὰς, εἴ ἐκκόψειε φίλος ἢ πολέμιος· δι' ὃ Λακεδαιμόνιοι
τὴν λοιπὴν γῆν δῃοῦντες τῆς μὲν Τετραπόλεως ἀπέσχοντο διὰ τοὺς Ἡρα-
κλείδας, τῶν δὲ μοριῶν διὰ τὰς ἀράς. ὁ δὲ Ἀριστοτέλης [Ἀθην. πολ.
LX 2] καὶ τοῖς νικήσασι τὰ Παναθήναια ἐλαίου τοῦ ἐκ μοριῶν γενομένου
δίδοσθαί φησιν”.
417

ἄλλοι ἱστοροῦσι καὶ Φιλόχορος [F Gr Hist CCCXXVIII 125], ὥστε

ταῖς ἀληθείαις ἐγχέων αὐτὰς φόβημα τοῖς πολεμίοις γενέσθαι.
Λακεδαιμό-
νιοι γὰρ ἐμβαλόντες ἐν τῇ Ἀττικῇκαὶ μυριάσι Πελοποννησίων καὶ Βοιω-
τῶν, ἡγουμένου Ἀρχιδάμου τοῦ Ζευξιδάμου Λακεδαιμονίων βασιλέως,
ἀπέσχοντο τῶν λεγομένων μοριῶν Ἀθηνᾶν δείσαντες, ὡς Ἀνδροτίων
[F Gr Hist CCCXXIV 39] φησίν. L
δαΐων] πολεμίων. L
γλαυκᾶς παιδοτρόφου: καὶ Ἀριστοφάνης ἐν Νεφέλαις [v. 1005]
ἀλλ' εἰς Ἀκαδημίαν κατιὼν ὑπὸ ταῖς μορίαις ἀποθρέξεις.
ὁ δ' Ἴστρος [F Gr Hist CCCXXXIV 30] καὶ τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν δεδή-
δίδοσθαί φησιν”. L
τὸ μέν] τὸ φυτὸν τῆς ἐλαίας. L
Μορίου Διός: Μόριον Δία εἶπεν τὸν ἐπόπτην τῶν μοριῶν ἐλαῶν· καὶ
ἔστιν ὁ λεγόμενος Μόριος Ζεὺς, ὥς φησι Ἀπολλόδωρος, [F Gr Hist
CCXLIV 120] περὶ Ἀκαδήμειαν· “Περὶ Ἀκαδήμειάν ἐστιν ὅ τε


δίδοσθαί φησιν”. L
τὸ μέν] τὸ φυτὸν τῆς ἐλαίας. L
Μορίου Διός: Μόριον Δία εἶπεν τὸν ἐπόπτην τῶν μοριῶν ἐλαῶν· καὶ
ἔστιν ὁ λεγόμενος Μόριος Ζεὺς, ὥς φησι Ἀπολλόδωρος, [F Gr Hist
CCXLIV 120] περὶ Ἀκαδήμειαν· “Περὶ Ἀκαδήμειάν ἐστιν ὅ τε
418
τοῦ Καταιβάτου Διὸς βωμός, ὃν καὶ Μόριον καλοῦσι, τῶν ἐκεῖ μοριῶν
παρὰ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς ἱερὸν ἱδρυμένων ἐπόπτην”. LRM
Μορίου] ὄνομα τόπου.
Ελληνική ανθολογία. Book 6, epigram 144, line 3
ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ
Εὔχεο Τιμώνακτι θεῶν κήρυκα γενέσθαι

ἤπιον, ὅς μ' ἐρατοῖς ἀγλαΐην προθύροις
Ἑρμῇ τε κρείοντι καθέσσατο· τὸν δ' ἐθέλοντα
ἀστῶν καὶ ξείνων γυμνασίῳ δέχομαι.
[ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ]
Στροίβου παῖ, τόδ' ἄγαλμα, Λεώκρατες, εὖτ' ἀνέθηκας

Ἑρμῇ, καλλικόμους οὐκ ἔλαθες Χάριτας
οὐδ' Ἀκαδήμειαν πολυγαθέα, τῆς ἐν ἀγοστῷ
σὴν εὐεργεσίην τῷ προσιόντι λέγω.
Ελληνική ανθολογία. , Epigrammata dedicatoria Epigram 31, line n
ΑΛΛΟ.
Ἐπὶ τῷ Ἀθήνῃσιν πρὸς τῇ Ἀκαδημίᾳ Ἔρωτι.

Ελληνική ανθολογία. , Epigrammata dedicatoria Epigram 129, line 2
Τόνδε νέον Χρύσιππον Ἀριστοκρέων ἀνέθηκε,

τῶν Ἀκαδημιακῶν στραγγαλίδων κοπίδα.
ΑΔΕΣΠΟΤΟΝ
Ζηνὸς ἰὼ κραιπναῖσι γεγαθότες ἱπποσύναισι,

κοῦροι ἰὼ Σπάρτας Τυνδαρίδαι βασιλεῖς,
419
Αἰνεάδας Τίτος ὔμμιν ὑπέρτατον ὤπασε δῶρον,

Ἑλλήνων τεύξας παισὶν ἐλευθερίαν.
Ελληνική ανθολογία. , Epigrammata sepulcralia Epigram 46, line 4
ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ ΤΟΥ ΧΙΟΥ.
Ἑρμείου εὐνούχου ἠδ' Εὐβούλου ἅμα δούλου,

σῆμα κενὸν κενόφρων τεῦξεν Ἀριστοτέλης.
Ὃς διὰ τὴν ἀκρατῆ γαστρὸς φύσιν, εἵλετο ναίειν
ἀντ' Ἀκαδημείας βορβόρου ἐν προχοαῖς.
ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ.
Εἰς Κράντορα.
Ἐπέκλυσε καί σε, Κράντορ, ἡ νόσων κακίστη,
χοὕτω μέλαν κατῆλθες Πλουτέως ἄβυσσον.
Καὶ σὺ μὲν ἐκεῖθι χαίρεις, σῶν λόγων δὲ χήρη
ἕστηκεν Ἀκαδήμεια καὶ Σόλοι, πατρίς σευ.
Ελληνική ανθολογία. , Epigrammata irrisoria Epigram 65, line 11
Μόλις διαδρὰς τῶν σοφιστῶν τὰς δίκας,

σοφοῖς δὲ μᾶλλον προσβαλὼν ὡς ἡμέροις,
φωνῶν ἐπλήσθην καὶ κατηγορημάτων·
»οὐκ ἔστιν, ἔστι, πρός τι, ποιόν, ποῦ, πότε,
»πάσχουσι, δρῶσιν»· ὡς θέλουσι, μυρία.
Στρέφουσι πάντα, συγχέουσι τὰς φύσεις,
ὡς ἐξ ἑαυτῶν πλάττουσι τραγελάφους,
τὸν οὐρανὸν γῆν, τὸ ξύλον φασὶ λίθον,
ὕλην ἄμορφον εἶδος ὕλην οὐκ ἔχον,
κόσμους ἀπείρους ἰδέας πρὸ τῶν ὅλων.
Οἱ τῆς Στοᾶς βάλλουσιν Ἀκαδημίαν,
Πύρρωνας οὗτοι, πάντας ὁ Σταγειρίτης,
420
ἄλλοι δὲ τοῦτον Φοίνικές τε καὶ Σύροι.

Τίς νοῦς τοσαύτας ἐνστάσεις διαδράμοι,
ἔθνη τοσαῦτα καὶ φάλαγγας δυσμάχους,
γνῶναι τὰ κρυπτὰ τῶν ὅλων ζητῶν βάθη;
καὶ τὰ σαφῶν τις ἔσχε φυρμὸν αὐτίκα.
Ἓν γνώσεως φῶς, Χριστέ, μου, σύ μοι μόνος
γνῶσις τελεία, μᾶλλον εἰδέναι μόνον·
Σὲ δημιουργὸν οὐσιῶν, χρόνων, τόπων,
ἄρρητον ὡς ἄληπτον, ἕν τε καὶ τρία,
Michael Apostolius Paroemiogr., Collectio paroemiarum

Centuria 2, sec. 1, line 1
κοῦντες, ἐκπεσόντες αὐτῆς διὰ πόλεμον, ἐχρήσαντο τῷ

θεῷ· ὁ δὲ τὸν χρησμὸν τοῦτον εἶπε. καὶ συμβαλόντες,
ἀκρωτήριόν τι κατασχόντες, κατὰ μέσον ᾤκησαν. λέγεται
δὲ ἐπὶ τῶν δυσνοήτων.
Ἀκούσατε νέοι γέροντος, οὗ νέου γέροντες ἤκουον.
Ἀκεσαίου καὶ Ἑλικῶνος ἔργα: ἐπὶ τῶν θαύματος
ἀξίων. οὗτοι γὰρ πρῶτοι τὸν τῆς Ἀθηνᾶς πέπλον ἐδημι-
ούργησαν.
Ἄκουε τὰ ἀπὸ καρδίας: ἐπὶ τῶν ἀπαρακαλύπτως
ἃ φρονοῦσι διεξιόντων.
Ἀκαδημίηθεν ἥκεις: ἤτοι σοφὸς καὶ σπουδαῖος
ὑπάρχεις. Ἀκαδημία δὲ ἦν Γυμνάσιον ἐν Ἀθήναις ἀλσῶ-
δες, ἐν ᾧ διέτριβε Πλάτων, ἀπὸ Ἀκαδήμου τινὸς ἥρωος.
πρότερον δὲ Ἀκαδημία ἐκαλεῖτο, ὡς καὶ Ἀριστοφάνης. ἔτι δὲ καὶ
Ἁρποκρατίων· Ἀκαδήμια τρία ὑπῆρχον γυμνάσια, Λύκιον, Κυνόσαργες,
Ἀκαδημία. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ καθιερώσαντος αὐτοῦ Ἀκαδημοῦ.
Ἀκέφαλος μῦθος: ἐπὶ τῶν ἀτελῆ λεγόντων· Πλάτων· Ἀκέφαλον
καταλίποιμι μῦθον. Ἀκίνητα κινεῖς: ἐπὶ τῶν λίαν παράνομα πραττόν
Michael Apostolius Paroemiogr., Collectio paroemiarum Centuria 11,

sec. 75, line 5
421
Τὸ μ μετὰ τοῦ ο.
Μόσχος ᾄδων Βοιώτιον: Μόσχος φαῦλος κιθαρῳ-

δός, πολλὰ ἀπνευστὶ ᾄδων. τὸ δὲ Βοιώτιον οὕτω καλού-
μενον εὗρε Τέρπανδρος, ὥσπερ καὶ ὁ Φρὺξ τὸν Φρύγιον.
Μοριῶν μὴ θίγγανε: ἐπὶ τῶν ἱεροσύλων· μορίαι
γὰρ ἐλέγοντο αἱ ἐλαῖαι, αἳ ἦσαν ἱεραὶ τῆς Ἀθηνᾶς· ἐξ
ὧν τὸ ἔλαιον ἔπαθλον ἐδίδοντο τοῖς νικῶσι τὰ Παναθή-
ναια· ἦσαν δὲ πρῶται δώδεκα τὸν ἀριθμὸν, αἱ μεταφυτευ-
θεῖσαι ἐκ τῆς ἀκροπόλεως εἰς Ἀκαδήμιαν. ἤτοι ἀπὸ μόρου
καὶ τοῦ φόνου τοῦ Ἁλιῤῥοθίου ὀνομασθεῖσαι οὕτως, ἢ ὅτι
ἐνέμοντο καὶ ἐμερίζοντο τὸ ἔλαιον τὸ ἐξ αὐτῶν Ἀθηναῖοι
ἅπαντες.
Μόνος γὰρ θεῶν θάνατος οὐ δώρων ἐρᾷ.
Μολὼν λάβε: Λεωνίδας Ξέρξου γράψαντος αὐτῷ·
πέμψον τὰ ὅπλα· ἀντέγραψε τοῦτο, δηλῶν, ὅτι ἑκὼν εἶναι
οὐ δώσει.
Σούδα. Alphabetic letter alpha, entry 315, line 2
Ἀγὸς δὲ ὀξυτόνως ὁ ἡγεμών.

Ἀγοστῷ: τῷ ἀγκῶνι. ἐν Ἐπιγράμμασι· οὐκ ἔλαθες χάριτας,
οὐδ' Ἀκαδημίαν πολυγαθέα, τῆς ἐν ἀγοστῷ σὴν εὐεργεσίην τῷ προς-
ιόντι λέγω.
Ἄγουσαν: ἰσοσταθμοῦσαν. διόπερ κατασκευάσας Νίκην χρυ-
σῆν, ἄγουσαν ὁλκὴν χρυσίων μυρίων, ἐξαπέστειλε πρεσβευτὰς εἰς τὴν
Ῥώμην τοὺς ταύτην κομιοῦντας τῷ δήμῳ.
Ἄγουσιν ἑορτὴν οἱ κλέπται: χαριεστάτη ἡ σύνταξις καὶ
ἱκανῶς πεπαισμένη κατὰ τὴν κωμῳδικὴν χάριν. σημαίνει δὲ τοὺς
ἀδεῶς κλέπτοντας.
μυρίας καὶ ἀλλοκότους ἀλόγων ἰδέας τε καὶ μορφὰς, ἃς ὁ κακίας δη-

μιουργὸς καὶ τὴν ἀποστασίαν νοσήσας ἐπέχρωσέ τε καὶ διεχάραξεν.
ἐντεῦθεν Αἰγυπτίων τὰ περὶ Ὄσιριν καὶ Τυφῶνα καὶ Ἴσιν μοχθηρὰ
διηγήματα καὶ Περσῶν μαγικὰ μαγγανεύματα καὶ Βραχμάνων γυμνο-
σοφιστίαι καὶ ἄκαιροι φαντασίαι καὶ ἡ θαυμαζομένη Σκυθῶν ῥῆσις καὶ
τὰ Θρᾳκῶν ὄργια καὶ οἱ Φρυγῶν αὐλοὶ καὶ Κορύβαντες. ἐντεῦθεν ἡ
422
Χαλδαίων ἀστρονομία ἡ σφαλερά τε καὶ πολυώδυνος. ἐντεῦθεν ἡ τοῦ

ψεύδους λοχεύτρια ποίησις, ἡ τῶν Ἑλληνικῶν ληρημάτων σεμνομυθία.
ἐντεῦθεν Ὀρφεύς τε καὶ Ὅμηρος καὶ ὁ τῶν ἀθεμίτων γονῶν ζῳγρά-
φος Ἡσίοδος. ἐντεῦθεν ἡ Θάλητος δόξα καὶ ὁ κλεινὸς Πυθαγόρας
καὶ ὁ σοφὸς Σωκράτης καὶ Πλάτων, τὸ τῆς Ἀθηναίων Ἀκαδημίας
πολυθρύλητον σεμνολόγημα. ἐντεῦθεν οἱ Παρμενίδαι καὶ Πρωταγόραι
καὶ Ζήνωνες. ἐντεῦθεν αἱ Στοαὶ καὶ οἱ Ἄρειοι πάγοι καὶ Ἐπικούρειοι.
ἐντεῦθεν οἱ τραγῳδῶν θρῆνοι καὶ κοπετοὶ καὶ τὰ κωμικῶν παίγνια
καὶ τωθάσματα. ἐντεῦθεν τὰ δολερὰ τοῦ Λοξίου καὶ ψευδηγόρου θες-
πίσματα καὶ ἡ λοιπὴ τῶν Ἑλληνικῶν κομψευμάτων ἐρεσχελία καὶ
τερατεία. καὶ ἵνα μὴ μακρὸν ἀποτείνω τὸν λόγον εἰς σαπρούς τε καὶ
ὀδωδότας μύθους ἐνασχολούμενος, πᾶσαν εἰς ἑαυτὸν τὴν κτίσιν ὁ πλάνος
ἐμφορτισάμενος καὶ λαβὼν ὑπὸ χεῖρα τὸν ἄνθρωπον ὡς ἀνδράποδον

καὶ διερχόμενος τὴν ὑπ' οὐρανὸν καὶ περιπατῶν τὴν γῆν καὶ ὡς ὠὰ
πάντα κατέχων, ὡς αὐτός πού φησιν ἀλαζονευόμενος, ᾤετο δεῖν τὸν
Ἄθυρος: ὄνομα κύριον.

Ἀθύρωτον στόμα: οὕτως ἀθύρωτον, οὐκ ἀπύλωτον. Ἀριστο-
φάνης ἐν Βατράχοις. καὶ Φρύνιχος. οἱ δὲ γράφοντες ἀπύλωτον
ἀντὶ τοῦ ἠνεῳγμένον καὶ πύλην μὴ ἔχον, τουτέστι μὴ χαλιναγωγού-
μενον μηδὲ κρατούμενον.
Ἀθύτους: ἄνευ θυσιῶν. καὶ γήμας ἀθύτους τε καὶ ἀγάμους
γάμους ἐκεῖνος, ἐφ' οἷς οἶδα καὶ τὸν θεὸν σείσαντα, καὶ διοσημίας
ἄλλας κατενόησα ὢν ὑφ' ἡλίῳ ἔτι καὶ τυραννῶν. ἐδεῖτο μὲν οἱ τὸ
σῶμα κρεοφαγίας, ἀθύτου δὲ οὐκ ἠνέσχετο μεταλαβεῖν. Δαμάσκιός
φησιν.
Ἀκαδημία: Γυμνάσιον ἐν Ἀθήναις, προάστειον ἀλσῶδες ἐν ᾧ
διέτριβε Πλάτων, ἀπὸ Ἑκαδήμου τινὸς ἥρωος ὀνομασθέν. πρότερον
δὲ διὰ τοῦ ε Ἑκαδημία ἐκαλεῖτο. Ἀριστοφάνης Νεφέλαις· ἀλλ' εἰς
Ἑκαδημίαν κατιὼν, ὑπὸ ταῖς μορίαις ἀποθρέξεις στεφανωσάμενος καλά-
μῳ λευκῷ μετὰ σώφρονος ἡλικιώτου, μίλακος ὄζων καὶ ἀπραγμοσύνης
καὶ λεύκης φυλλοβολούσης, ἦρος ἐν ὥρᾳ χαίρων, ὁπότ' ἂν πλάτανος
πτελέᾳ ψιθυρίζῃ.
Ἀκαδημία· τρία ὑπῆρχον γυμνάσια, Λύκειον , Κυνόσαργες, Ἀκα-
δημία. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ καθιερώσαντος αὐτὸ Ἀκαδήμου. καὶ
423
οὐδετέρως Ἀκαδήμεον. λέγεται δὲ Ἀκαδημία ἡ τῶν φίλων διατριβή.

Ἀκάθαρτος: ἁμαρτητική. ἀκάθαρτος γὰρ τὴν ψυχὴν ὅ γε

φησιν.
κακός, καθαρὸς δὲ ὁ ἐναντίος.
Ἀκαθαίρετος: ἀκατάβλητος. πύργος ἀκαθαίρετος.
Ἀκάθεκτος: ἀκατάσχετος. ἦν γὰρ ἀκάθεκτος ὁρμὴ περὶ αὐτὸν διὰ
Θησέως ἐξ Ἀθηνῶν γενόμενος. καὶ Ἀπωστόν, τὸ ἀπωθητόν.

Ἀπραγμάτευτον: ἀνεπινόητον. δείσαντες οὖν τὸ ἀπραγμά-
τευτον, λυπρᾶς οὔσης αὐτῶν τῆς γῆς, καὶ πάσης ἀθρόον ἀγορᾶς δια-
κλεισθέντες, ἐν ἀκαρεῖ χρόνῳ ἐκινδύνευον διαφθαρῆναι.
Ἀπραγμόνως: ἐλευθέρως, ἄνευ τινὸς ἐξετάσεως. Ἰάμ-
βλιχος· εἶτα ἐάσατε οὕτως ἀπραγμόνως ἀποθανεῖν.
Ἀπραγμοσύνη: ἡ καταφρόνησις, ἡ ἀμέλεια. ὁ δὲ Ἰου-
στινιανὸς ἄδικον αὐτῶν ἀπεκάλει τὴν ἐς Κουτριγούρους ἀπραγμοσύνην.
καὶ Ἀπραγμοσύνη, εἶδος ἄνθους. Ἀριστοφάνης Νεφέλαις· μίλακος
ὄζων καὶ ἀπραγμοσύνης. ἀντὶ τοῦ πάσης εὐωδίας ὄζων καὶ ἀσφαλείας.
ἢ οὐ πολυπραγμονῶν. οἱ δὲ ὅτι ἀπραγμοσύνη φυτὸν ἐν Ἀκαδημίᾳ
φυόμενον.
Ἀπράγμων: ἄπονος. ἀπράγμονας δεῖ εἶναι τοὺς σπουδαίους,
ἐκκλίνειν τε τὸ πράττειν τι παρὰ τὸ καθῆκον. καὶ οἰνωθήσεσθαι μὲν,
424
οὐ μεθυσθήσεσθαι δέ. ἔτι δὲ οὐδὲ μανήσεσθαι· προσπεσεῖσθαι μέντοι

αὐτῷ φαντασίας ἀλλοκότους διὰ μελαγχολίαν ἢ λήρησιν, οὐ κατὰ τὸν
τῶν αἱρετῶν λόγον, ἀλλὰ παρὰ φύσιν. Ἀπράγμων οὖν ἐπιεικὴς,
μέτριος τοὺς τρόπους, οἷον οὐ φιλόνεικος, ἢ φιλοπράγμων. ἢ ἀν-
ειμένος ἢ μωρός.
ἐκ Σταγείρων, πόλεως τῆς Θρᾴκης, φιλόσοφος, μαθητὴς Πλάτωνος,

τραυλὸς τὴν φωνήν. καὶ ἀδελφοὺς μὲν ἔσχεν Ἀρίμνηστον καὶ Ἀριμνή-
στην, θυγατέρα δὲ ἀπὸ Πυθιάδος, τῆς θυγατρὸς Ἑρμείου τοῦ εὐνούχου·
ὃς καὶ θλαδίας ὢν αὐτὴν ἔσπειρε. γημαμένη δὲ τρισὶν ἡ Ἀριστοτέλους
θυγάτηρ τεκνώσασα προετελεύτησεν Ἀριστοτέλους τοῦ πατρός. ἔσχε
δὲ καὶ υἱὸν Νικόμαχον ἐξ Ἑρπυλλίδος παλλακῆς, ἣν ἠγάγετο μετὰ
Πυθιάδα παρ' Ἑρμείου τοῦ εὐνούχου· ὅστις ἦν ἄρχων Ἀταρνέως,
χώρα δὲ αὕτη Τρῳάδος, Εὐβούλου δὲ τοῦ Βιθυνοῦ δοῦλος γεγονὼς
ἔλαβε· καὶ αὐτοῦ Ἑρμείου παιδικὰ γενομένου Ἀριστοτέλους. ἦρξε δὲ
ἔτη ιγʹ τῆς Περιπατητικῆς κληθείσης φιλοσοφίας διὰ τὸ ἐν περιπάτῳ
ἤτοι κήπῳ διδάξαι ἀναχωρήσαντα τῆς Ἀκαδημίας, ἐν ᾗ Πλάτων
ἐδίδαξεν.
ἐγεννήθη δὲ ἐν τῇ Ϟθʹ Ὀλυμπιάδι καὶ ἀπέθανεν ἀκόνιτον πιὼν ἐν
Χαλκίδι, διότι ἐκαλεῖτο πρὸς εὐθύνας, ἐπειδὴ ἔγραψε παιᾶνα εἰς Ἑρμείαν
τὸν εὐνοῦχον· οἱ δέ φασι νόσῳ αὐτὸν τελευτῆσαι βιώσαντα ἔτη οʹ.

Ἀριστοτέλης· Τίμαιός φησι κατὰ Ἀριστοτέλους εἶναι αὐτὸν
εὐχερῆ, θρασὺν, προπετῆ· ἀλλ' οὐ σοφιστὴν ὀψιμαθῆ, μισητὸν
ὑπάρχοντα,
Σούδα. Alphabetic letter gamma, entry 480, line 2
ροῦσι πρὸς τὰ προκείμενα. χρήσιμος δὲ ἡ τοιαύτη γυμνασία, ἡ κατὰ

τοὺς λόγους, πρὸς εὕρεσιν τῶν ζητουμένων τε καὶ ἀληθῶν· προ-
παρασκευάζει γὰρ τὴν ψυχὴν πρὸς φιλοσοφίαν. ὡς γὰρ τὰ τοῦ
σώματος γυμνάσια γινόμενα κατὰ τέχνην εὐεξίαν περιποιεῖ τῷ σώματι,
οὕτω καὶ τὰ τῆς ψυχῆς ἐν λόγοις γυμνάσια κατὰ μέθοδον γινόμενα
τὴν οἰκείαν εὐεξίαν τῆς ψυχῆς περιποιεῖ· οἰκεία δὲ εὐεξία ψυχῆς
λογικῆς ἡ δύναμις, καθ' ἣν εὐεξίαν εὑρετική τε τοῦ ἀληθοῦς καὶ
κριτικὴ γίνεται. δεύτερον τρόπον τῆς ὠφελείας ἐκτίθεται πρὸς τὰς
ἐντεύξεις. ζήτει ἐν τῷ ε στοιχείῳ περὶ ἐντεύξεως.
Γυμνάσια: ἀλειπτήρια, ἢ βαλανεῖα, ἢ λουτρά. τρία γυμνάσια
425
τῆς Ἀττικῆς· Ἀκαδημία, Λύκειον , Κυνόσαργες.

Γυμνάσιος, Σιδώνιος, σοφιστὴς, ἐπὶ τῶν Κωνσταντίνου τοῦ
βασιλέως χρόνων. ἔγραψε Μελέτας, καὶ εἰς Δημοσθένην ὑπόμνημα
καὶ ἄλλα τινά.
Σούδα. Alphabetic letter delta, entry 871, line 1
Διδούς, διδόντος, ἢ καὶ διδοῦντος.

Δίδραχμον: συντέλεσις, εἰσφορά, λειτουργία. ἔχει δὲ τὸ δί-
δραχμον οὐγγίας ϛʹ, κʹ ὀβολοί, γράμματα ἕξ.
Δίδωμί σοι: παρέχω σοι.
Διδυμαχίας: ὄνομα κύριον. ὅτι Ἀσωπόδαρος καὶ Διδυμαχίας ὁ ἀδελφὸς
αὐτοῦ ἐπὶ σμικρότητι σώματος διεβέβληντο.
Διδυμαῖος.
Δίδυμον ξύλον: ἡ παρὰ Ῥωμαίοις φοῦρκα. εὑρὼν δὲ Ἰλ-
λοῦστον φθορέα ἐκρέμασεν ἐπὶ διδύμου ξύλου. οὓς δὲ ζῶντας ἐκ
διδύμων ξύλων ἀπαρτῶν.
Δίδυμος, Ἀτήϊος ἢ Ἄττιος χρηματίσας, φιλόσοφος Ἀκαδημαϊκός.
Πιθανῶν καὶ σοφισμάτων λύσεις ἐν βιβλίοις βʹ. καὶ ἄλλα πολλά.
Δίδυμος, Διδύμου ταριχοπώλου, γραμματικὸς Ἀριστάρχειος,
Ἀλεξανδρεύς, γεγονὼς ἐπὶ Ἀντωνίου καὶ Κικέρωνος καὶ ἕως Αὐγούστου·
Χαλκέντερος κληθεὶς διὰ τὴν περὶ τὰ βιβλία ἐπιμονήν· φασὶ γὰρ αὐτὸν
συγγεγραφέναι ὑπὲρ τὰ τρισχίλια πεντακόσια βιβλία.
Δίδυμος νέος, Ἀλεξανδρεύς, γραμματικός, ὃς ἐσοφίστευσεν ἐν
Ῥώμῃ. ἔγραψε Πιθανά, Περὶ ὀρθογραφίας καὶ ἄλλα πλεῖστα καὶ
ἄριστα.
Σούδα. Alphabetic letter alpha iota, entry 286, line 5
ται· ἃ ἡμεῖς κέντρα λέγομεν τῶν ὀρνίθων, οἱ δὲ πλῆκτρα. πλῆκτρα

δέ εἰσι τὰ ἐμβαλλόμενα τοῖς πλήκτροις τῶν ἀλεκτρυόνων τὰ χαλκᾶ.
Αἵρεσις: καταστροφή, κατάλυσις. διὸ καὶ πρώτῳ τῶν ἄλλων
ἐπέθεντο δι' ἐπιβουλῆς, ἵνα σφίσι τὸ λεγόμενον ἐξ ἄκρας ἡ αἵρεσις
γένηται τῶν θεοφιλῶν καὶ ἀρχαιονόμων ἠθῶν τε καὶ ἐπιτηδευ-
μάτων.
Αἵρεσις: ἡ λόγῳ τινὶ κατὰ τὸ φαινόμενον ἀκολουθοῦσα ἢ δοκοῦσα
ἀκολουθεῖν. Ἱππόβοτος δὲ θʹ φησὶν αἱρέσεις εἶναι τῶν φιλοσόφων καὶ
ἀγωγάς· αʹ Μεγαρικήν, Ἐρετριακήν, Κυρηναϊκήν, Ἐπικούρειον,
Ἀννικέρειον, Θεοδώρειον, Ζηνώνειον, τὴν καὶ Στωικήν, Ἀκαδημαϊκήν,
Περιπατητικήν· οὔτε δὲ Κυνικὴν οὔτε Ἠλιακὴν οὔτε
426
Διαλεκτικήν. τὴν γὰρ Πυρρώνειον οὐδ' οἱ πλείους προσποιοῦνται διὰ

τὴν ἀσάφειαν. εἰ γὰρ αἵρεσιν νοοῖμεν πρόσκλισιν ἐν δόγμασιν ἀκολου-
θίαν ἔχουσαν, οὐκέτ' ἂν προσαγορεύοιτο αἵρεσις ἡ Πυρρώνειος· οὐ
γὰρ ἔχει δόγματα. ἔτι δὲ καὶ Ἐκλεκτή τις εἰσήχθη ὑπὸ Ποτάμωνος
τοῦ Ἀλεξανδρέως, ἐκλεξαμένου τὰ ἀρέσαντα ἐξ ἑκάστης τῶν αἱρέσεων.
κριτήρια δέ φησιν εἶναι τἀληθῆ· τὸ μὲν ὡς ὑφ' οὗ γίνεται ἡ κρίσις,
τουτέστι τὸ ἡγεμονικόν· τὸ δὲ ὡς δι' οὗ, οἷον τὴν ἀκριβεστάτην
φαντασίαν. ἀρχάς τε τῶν ὅλων τήν τε ὕλην καὶ τὸ ποιοῦν, ποίησίν
τε καὶ τόπον· ἐξ οὗ γὰρ καὶ ὑφ' οὗ καὶ ποίῳ καὶ ἐν ᾧ. τέλος δὲ
εἶναι ἐφ' ᾧ πάντα ἀναφέρεται, ζωὴν κατὰ πᾶσαν ἀρετὴν τελείαν,
Σούδα. Alphabetic letter epsilon, entry 338, line 1
Ἑκάβη: ἡ ἕκαθεν βεβηκυῖα πρὸς τὸν ἄνδρα. ὁ γὰρ πατὴρ

Δύμας, ὁ Φρύξ, εἰς Ἴλιον Πριάμῳ ἐξέδοτο. ὅθεν Πρίαμος Φρυξὶ
συμμαχεῖ. ἤδη καὶ Φρυγίην εἰσήλυθον ἀμπελόεσσαν. Ὅμηρος.
Ἑκαδημία: οὕτως πρότερον ἐκαλεῖτο ἡ Ἀκαδημία ἀπὸ Ἑκαδήμου τινὸς
ἥρωος.
Ἕκαθεν: πόρρωθεν.
Ἐκκακῶ: ἀπειροκακῶ. πλειστάκις τοῦτο ποιῶ.
Ἐκκαλαμᾶται· ἡ θυγάτηρ παππίζουσ' ἅμα τῇ γλώττῃ τριώβο-
λον ἐκκαλαμᾶται.
Ἐκαλαμήσαντο: ἀπεθέρισαν.
Ἐκτίσει: ἀποδώσει. ὁ δὲ καθ' ὑμᾶς βασιλεὺς ἐκτίσει μοι

δίκας ἐν δέοντι.
Ἐκ τιτυννῶν: ἐκ μικρᾶς ἡλικίας.
Ἐκτολυπεύσας: ἐργασάμενος. καὶ Ἐκτολυπεῦσαι, πλη-
ρῶσαι. ἡ μεταφορὰ ἀπὸ τῆς τολύπης, τοῦ κατειργασμένου ἐρίου.
Ἐκτομίας: εὐνοῦχος.
Ἔκτοπα: ξένα.
Ἐκτόπια: τὰ κεχωρισμένα. ἐκτόπια πολισμάτια τῶν γραφομένων
καὶ παραγγελλομένων.
Ἐκτοπίζω: πόρρω διάγω. τὸν πολιτισμὸν ἐκτοπίζων ἐν
Ἀκαδημίᾳ διέτριβεν.
Ἐκτόπιος: ἀπὸ ξένου τόπου. ἐκτόπιος συθείς. τουτέστιν
ὁρμήσας.
Ἐκτοπίσαι: μακρὰν καταστῆσαι. ἀεὶ διὰ τοῦ ι.
Ἐκτοπισμός: πόρρω διαγωγή. οἱ δὲ φοβούμενοι τὸν εἰς
427
Ἰταλίαν ἐκτοπισμὸν ἐν ταῖς ὁδοιπορίαις διεδίδρασκον.

Ἔκτοπον: παρηλλαγμένον, βίαιον, μέγα. Ἀριστοφάνης· ἔστι
τι δένδρον πεφυκὸς ἔκτοπόν τι, Καρδίας ἀπωτέρω, Κλεώνυμος· χρήσι-
μον μὲν οὐδέν, ἄλλως δὲ δεινὸν καὶ μέγα. τοῦτο μὲν οὖν ἦρος ἀεὶ
βλαστάνει καὶ συκοφαντεῖ, τοῦτο δὲ χειμῶνος πάλιν τὰς ἀσπίδας φυλ-
λοροεῖ. δένδρῳ ἀπεικάζει τὸν Κλέωνα, ἢ ὡς μέγαν ἢ ὡς ἀναίσθητον,
κοίτη. καὶ Ἐπαυλόσυνος, ὁ εἰς τὴν ἔπαυλιν ἰών. οὔτε τίν'

ἀνδρῶν οὔτε βροτῶν βλάψας, οἴχετ' ἐπαυλόσυνος. περὶ λέοντος ὁ
λόγος.
Ἐπαυλόσυνος: ὁ εἰς τὴν ἔπαυλιν ἰών. καὶ Ἐπαυλίζον-
ται, ἐπισκιάζονται.
Ἔπαυλις: μάνδρα βοῶν, καὶ προβάτων αὐλή. τότε μὲν οὖν
ἀμφότεροι τὴν ἔπαυλιν ἐπὶ τοῦ χώματος ἐποιήσαντο οἵ τε Ῥωμαῖοι
καὶ οἱ Καρχηδόνιοι. τουτέστι τὴν κοίτην.
Ἐπαύρασθαι: ἐπαπολαῦσαι. τούτου τὴν αἴτησιν προσεμέ-
νων καὶ συγχωρούντων ἐπαύρασθαι τῆς χλιδῆς. καὶ αὖθις· ἄπιθι
τῆς Ἀκαδημίας, καὶ φεῦγε φιλοσοφίαν· οὐ γάρ σοι θέμις ἐπαύρεσθαι
αὐτῆς. πρὸς Κλέαρχον ὁ λόγος τὸν Σολέα, ὃς ἔγραψε διάφορα. ὁρᾷ
γὰρ πρός σε ἔχθιστον.
τοῦ ὀχυρώματος.
Ἕρμα· τοῦ δὲ πίθου ἕρματι περιπεσόντος καὶ συντριβέντος. κωλύ-
ματι, ἐρείσματι. καὶ Ἀριστοφάνης· ἀνθ' ἕρματος πολλὰς κατα-
πεπωκὼς δίκας. ἀντὶ λίθους· ἐπεὶ αἱ γέρανοι πετόμεναι ἐν τῷ στό-
ματι λίθους φέρουσι στηρίγματος ἕνεκα, πρὸς τὸ μὴ παραφέρεσθαι
ἀνέμοις. καὶ Ἕρματα· ὁ δὲ Ἡρακλῆς ἕρματα μεγάλα ἔβαλεν εἰς
τὸ στόμα τοῦ ὠκεανοῦ, ὡς ἂν ἐμπόδια εἴη τοῖς ἐπιφοιτῶσι θηρίοις.
τουτέστι λίθους μεγάλους.
Ἑρμαγόρας, Ἀμφιπολίτης, φιλόσοφος, μαθητὴς Περσαίου.
διάλογοι αὐτοῦ Μισοκύων, αʹ Περὶ ἀτυχημάτων, Ἔκχυτον· ἔστι δὲ
ᾠοσκοπία· Περὶ σοφιστείας πρὸς τοὺς Ἀκαδημαϊκούς.
Ἑρμαγόρας, Τήμνου τῆς Αἰολίδος, ὁ ἐπικληθεὶς Καρίων, ῥήτωρ.
τέχνας ῥητορικὰς ἐν βιβλίοις ϛʹ, Περὶ ἐξεργασίας, Περὶ πρέποντος,
Περὶ φράσεως, Περὶ σχημάτων. ἐπαίδευσε δὲ οὗτος μετὰ Κεκιλίου ἐν
Ῥώμῃ ἐπὶ Καίσαρος Αὐγούστου καὶ τελευτᾷ πόρρω τῆς ἡλικίας.
Ἑρμάδιον: τὸ τοῦ Ἑρμοῦ.
428
Σούδα. Alphabetic letter kappa, entry 400, line 2
εἰσέφερον, ἡνίκα θεοὺς ἐμιμοῦντο ἀνερχομένους ἢ κατερχομένους ἐκ

τοῦ οὐρανοῦ. ὁ πατὴρ δὲ δρᾶμα ἐποίησε Μύας. παρὰ προσδοκίαν,
τουτέστι μετὰ μόχθου. γαλῆν δὲ εἶπεν ἀπάγξαι, διότι αἱ γαλαῖ νυκτὸς
πνίγουσι τοὺς μύας.
Καρκίνου ποιήματα: Μένανδρος Ψευδηρακλεῖ. ἀντὶ τοῦ
αἰνιγματώδη. ὁ γὰρ Καρκίνος Ὀρέστην ἀπὸ Ἰλίου ἀναγκαζόμενον
ὁμολογῆσαι ὅτι ἐμητροκτόνησεν, ἐποίησε δι' αἰνιγμάτων ἀποκρινόμενον.
Κάρμηλος: τὸ ὄρος. καὶ Καρμήλιον ὄρος.
Καρμητίς: πόλις οὕτω καλουμένη.
Καρνεάδης, Λίβυς, ἀπὸ Κυρήνης, υἱὸς Φιλοκώμου, φιλόσοφος,
ἀφ' οὗπερ ἡ νέα Ἀκαδημία ἤρξατο. φασὶ δὲ τελευτήσαντος αὐτοῦ
τὴν σελήνην ἐκλιπεῖν καὶ τὸν ἥλιον ἀμυδρὸν γενέσθαι.
Καρνεάδης ἕτερος, Ἀθηναῖος, φιλόσοφος, μαθητὴς Ἀναξαγόρου.
Κάστωρ, Ῥόδιος ἢ ὥς τινες Γαλάτης· ὡς δὲ ἄλλοι ἐπλανήθησαν
Μασσαλιώ-
της· ῥήτωρ· ὃς ἐκλήθη Φιλορώμαιος. γήμας δὲ οὗτος Δηϊοτάρου τοῦ
συγκλητικοῦ
θυγατέρα ἀνῃρέθη ὑπ' αὐτοῦ ἅμα τῇ γαμετῇ, διότι αὐτὸν Καίσαρι
διέβαλεν.
καὶ τοσοῦτον γέγονε φιλόπονος, ὡς καὶ δεύτερος Ἡρακλῆς κληθῆναι.

μὴ ἔχων γὰρ ὅθεν τραφείη, τὰς μὲν νύκτας ἤντλει ὕδωρ μισθῷ καὶ
μεθ' ἡμέραν τοῖς μαθήμασι καὶ τοῖς βιβλίοις ἐσχόλαζεν· ὅθεν ἐπωνο-
μάσθη καὶ Φρεάντλης. ἔγραψε δὲ πάνυ πολλά.
Κλεανθίς: ὄνομα κύριον θηλυκόν.
Κλεαρίς: φυλή.
Κλέαρχος, Σολεύς· ἔγραψε διάφορα. καὶ Κλέαρχος ὁ
Ποντικός, νέος ὢν εἰς Ἀθήνας ἀφίκετο ἀκοῦσαι Πλάτωνος. καὶ λέγων
φιλοσοφίας διψῆν, ὀλίγα οἱ συγγενόμενος (ἦν γὰρ θεοῖς ἐχθρός)
ὄναρ ὁρᾷ ὅδε ὁ Κλέαρχος γυναῖκά τινα, λέγουσαν πρὸς αὐτόν· ἄπιθι
τῆς Ἀκαδημίας καὶ φεῦγε φιλοσοφίαν· οὐ γάρ σοι θέμις ἐπαυρέσθαι
αὐτῆς· ὁρᾷ γὰρ πρὸς σὲ ἔχθιστον. ὧν ἀκούσας ἐπάνεισιν εἰς τὴν
στρατείαν. φθόνῳ δὲ ἐπικλυσθεὶς ἐκπλεῖ τῆς οἴκοθεν καὶ φυγὰς ἀλώ-
μενος ἔρχεται πρὸς Μιθριδάτην καὶ στρατοπεδευόμενος παρ' αὐτῷ
ἐπῃνεῖτο. οὐ μὴν μετὰ μακρὸν ἐκπίπτουσιν οἱ Ἡρακλεῶται εἰς στάσιν
βαρεῖαν· εἶτα ἐπανελθεῖν εἰς φιλίαν καὶ συμβάσεις βουλόμενοι προαι-
ροῦνται ἔφορον τῆς αὖθις ὁμονοίας τὸν Κλέαρχον. ἐπειδὴ δὲ κλητὸς
παρεγένετο, καταλύσας ἔν τινι τῶν σταθμῶν τῶν διὰ τῆς ὁδοῦ ὄναρ
429
ὁρᾷ παλαιὸν Ἡρακλεωτῶν τύραννον, Εὐωπίονα ὄνομα, λέγοντα αὐτῷ,

ὅτι δεῖ τυραννῆσαί σε τῆς πατρίδος. προσέταττε δὲ καὶ οὗτος φιλο-
σοφίαν φυλάττεσθαι αὐτόν. ὑπεμνήσθη καὶ
Σούδα. Alphabetic letter lambda, entry 72, line 2
Λακωνισμός: ἡ πρὸς τοὺς Λάκωνας οἰκειότης· ὥσπερ Ἀττικισμὸς ἡ πρὸς

τοὺς Ἀττικούς.
Λακρατίδης: οὗτος ἀρχαῖος ἄρχων Ἀθήνησιν. ἦρχε δὲ ἐπὶ τῶν
χρόνων Δαρείου, ἐφ' οὗ πλείστη χιὼν ἐγένετο καὶ ἀπέπηξε πάντα,
ὡς μὴ δύνασθαί τινα προϊέναι. διόπερ τὰ ψυχρὰ πάντα Λακρατίδας
ἐκάλουν. Ἀριστοφάνης· παλαιῷ Λακρατίδῃ τὸ σκέλος βαρύνεται. ὅ
ἐστι διὰ τὸ γῆρας οὐχ οἷός τέ εἰμι θᾶττον βαδίζειν.
Λάκτιν: τὴν λεγομένην κώταλιν, τορύνην, ὅ ἐστι ζωμήρυσιν.
εὐεργέα λάκτιν.
Λακύδης, Ἀλεξάνδρου Κυρηναίου, φιλόσοφος, ὃς τῆς νέας Ἀκαδημίας
κατῆρξεν. ἔγραψε δὲ φιλόσοφα καὶ Περὶ φύσεως.
Λαλαγεῦσαν: ἐμμελῶς φωνοῦσαν. ἐν Ἐπιγράμμασι· τὰν δὲ
πάρος λαλαγεῦσαν ἐν ἄλσεσιν ἀγρότιν ἀχώ, πρὸς νόμον ἁμετέρας
τρέψε λυροκτυπίας.
Λαλάγημα: τὸ ἀναφώνημα, τὸ ἤχημα. ἱρήν σοι θαλάμην,
ζωάγρια καὶ λαλάγημα ἀντίθεμαι.
Σούδα. Alphabetic letter mu, entry 1248, line 3
του μέγιστος αὐχμὸς καταλαμβάνει Λυδίαν. καὶ πολλὰς στρατιὰς λέγεται

πεποιῆσθαι. καὶ ἦν αὐτοῦ κλέος μέγιστον ἐν Λυδοῖς ἐπί τε ἀνδρείᾳ
καὶ δικαιοσύνῃ. ταῦτα πράξας ἐπὶ τὴν Κράβον ἐστάλη καὶ ταύτην εἷλε
καὶ ἐπόρθησε, τοὺς δὲ ἀνθρώπους εἰς τὴν πλησίον λίμνην ἀγαγὼν
κατεπόντωσε.
Μόρα: τὰ συκάμινα.
Μοργούς· ὅτι οὕτω καλοῦσι τοὺς ἀμοργοὺς τὸ α ἀφαιροῦντες, ὥσπερ καὶ
ἐπ' ἄλλων· μαῦρον γὰρ τὸ ἀμαυρὸν καὶ σφόδελον τὸν ἀσφόδελον
καλοῦσι.
Μορίαι: ἐλαῖαι ἱεραὶ τῆς Ἀθηνᾶς, ἐξ ὧν τὸ ἔλαιον ἔπαθλον
ἐδίδοτο τοῖς νικῶσι τὰ Παναθήναια. ἦσαν δὲ πρῶται ιβʹ τὸν ἀριθμόν,
αἱ μεταφυτευθεῖσαι ἐκ τῆς ἀκροπόλεως εἰς Ἀκαδημίαν. ἤτοι ἀπὸ τοῦ
μόρου καὶ τοῦ φόνου τοῦ Ἁλιρροθίου ὀνομασθεῖσαι, οὕτως ἢ ὅτι ἐνέ-
μοντο καὶ ἐμερίζοντο τὸ ἔλαιον τὸ ἐξ αὐτῶν Ἀθηναῖοι ἅπαντες.
τῆς δὲ μορίας τοῦ στελέχου σηκὸς καλεῖται. Λυσίας· ἄρχοντος σηκὸν
ὑπ' ἐμοῦ ἐκκεκόφθαι. ἐπεφύτευτο δὲ ἐν τῷ γυμνασίῳ δένδρη.
ἔθος δὲ τοῖς ἀσκουμένοις ἀλειψαμένοις ἐν τῷ ἡλίῳ τρέχειν. Ἀριστο-
430
φάνης· ἀλλ' εἰς Ἀκαδήμιαν κατιὼν ὑπὸ ταῖς μορίαις ἀποθρέξεις.

Μόριον: τὸ αἰδοῖον μέρος τοῦ σώματος.
Μορμολύκεια: τὰ τῶν τραγῳδῶν προσωπεῖα. τὰ τῶν ὑπο-
κριτῶν προσωπεῖα, ἃ Δωριεῖς γόργια καλοῦσιν. ἔνθεν καὶ τὸ ἐκφοβῆσαι
μορμολύξασθαι. δόκησις ἦν τὸ ἀντίμαχον, μορμολυκεῖον ὄψεως καὶ
Μοργούς· ὅτι οὕτω καλοῦσι τοὺς ἀμοργοὺς τὸ α ἀφαιροῦντες, ὥσπερ καὶ

ἐπ' ἄλλων· μαῦρον γὰρ τὸ ἀμαυρὸν καὶ σφόδελον τὸν ἀσφόδελον
καλοῦσι.
Μορίαι: ἐλαῖαι ἱεραὶ τῆς Ἀθηνᾶς, ἐξ ὧν τὸ ἔλαιον ἔπαθλον
ἐδίδοτο τοῖς νικῶσι τὰ Παναθήναια. ἦσαν δὲ πρῶται ιβʹ τὸν ἀριθμόν,
διανοίας κατάπληξις.
Μορμολύττεται· αἰτιατικῇ. φοβεῖ. Ἀσκίῳ μορμολύτ-
τεις, ἐπὶ τῶν τὰ κενὰ δεδοικότων· ἐπεὶ κενὸς ὁ ἀσκός. ἐμορμο-
λύξαντο σφᾶς, ὡς ἀνύποιστόν τι πλῆθος ἔπεισι κατ' αὐτῶν. τουτέστιν
ἐξεφόβησαν, εἰς πτοίαν καὶ ὀρρωδίαν ἤγαγον.
Μορμώ: λέγεται καὶ Μορμώ, Μορμοῦς, ὡς Σαπφώ. καὶ Μορμών,
Σούδα. Alphabetic letter pi, entry 1707, line 23
στωνι Ἀδείμαντος καὶ Γλαύκων καὶ Ποτώνη θυγάτηρ. καὶ τὰ μὲν

πρῶτα γράμματα διδάσκεται παρά τινι Διονυσίῳ, ἐγυμνάσθη δὲ τὰ εἰς
παλαίστραν παρ' Ἀρίστωνι τῷ Ἀργείῳ· εἶτα μαθὼν ποιητικὴν γράφει
διθυράμβους καὶ τραγῳδίας· ἀπογνοὺς δὲ τούτων ἐφιλοσόφησε παρὰ
Σωκράτει ἐπὶ ἔτη κʹ. καὶ λόγος, ἰδεῖν Σωκράτην, καθ' ἣν ἡμέραν
αὐτῷ παρεδόθη Πλάτων, κύκνον αὐτοῦ τοῖς γόνασιν ἐπικαθήμενον.
προσηγορεύετο δὲ Ἀριστοκλῆς, διὰ δὲ τὸ πλατὺς εἶναι τὸ στέρνον
Πλάτων ἐπωνομάσθη, ἄλλοι δὲ ὡς πλατὺν ἐν λόγοις Πλάτωνα κλη-
θῆναι. τρὶς δὲ ἐν Σικελίᾳ Πλάτων ἦλθε πρὸς τοὺς τυράννους Διονυ-
431
σίους· καὶ ἐπράθη ὑπὸ τοῦ τυράννου. ἐπρίατο δὲ αὐτὸν Ἀννίκερίς

τις Λίβυς καὶ ἀφῆκε. διέτριβε δὲ ἐν τῇ Ἀκαδημίᾳ παιδεύων· καὶ δι-
εδέξαντο τὴν Σχολὴν αὐτοῦ καθ' ἕνα οἵδε· Σπεύσιππος, Ξενοκράτης,
Πολέμων, Κράντωρ, Κράτης. οἱ δὲ Σωκρατίδες, Ἀρκεσίλαος, Λακύδης,
Εὔανδρος Φωκαεύς, Δάμων, Λεοντεύς, Μοσχίων, Εὔανδρος Ἀθηναῖος,
Ἡγησίνους, Καρνεάδης, Ἁρμάδας. εἰσὶ δὲ οἱ γνήσιοι αὐτοῦ διάλογοι
πάντες νϛʹ, ὧν οἱ μέν εἰσι φυσιολογικοί, οἱ δὲ ἠθικοί, οἱ δὲ διαλεκτι-
κοί. καὶ ἡ μὲν Πολιτεία διαιρεῖται εἰς βιβλία ιʹ, οἱ δὲ Νόμοι εἰς ιβʹ.
τετραλογίαι δὲ λοιπαὶ θʹ.
Πλάτων, Ἀθηναῖος, κωμικός, γεγονὼς τοῖς χρόνοις κατὰ Ἀρι-
στοφάνην καὶ Φρύνιχον, Εὔπολιν, Φερεκράτην. δράματα δὲ αὐτοῦ κηʹ
ταῦτα· Ἄδωνις, Ἀφ' ἱέρων, Γρῦπες, Δαίδαλος, Ἑορταί, Ἑλλὰς ἢ Νῆσοι,
Πλάτων, Ἀθηναῖος, κωμικός, γεγονὼς τοῖς χρόνοις κατὰ Ἀρι-

στοφάνην καὶ Φρύνιχον, Εὔπολιν, Φερεκράτην. δράματα δὲ αὐτοῦ κηʹ
ταῦτα· Ἄδωνις, Ἀφ' ἱέρων, Γρῦπες, Δαίδαλος, Ἑορταί, Ἑλλὰς ἢ Νῆσοι,
Εὐρώπη, Ζεὺς κακούμενος, Ἰώ, Κλεοφῶν, Λάϊος, Λάκωνες ἢ Ποιηταί,
Μέτοικοι, Μύρμηκες, Μαμμάκυθος, Μενέλεως, Νῖκαι, Νὺξ μακρὰ, Ξάν-
ται ἢ Κέρκωπες, Περιαλγής, Ποιητής, Πείσανδρος, Πρέσβεις, Παιδίον,
Σοφισταί, Συμμαχία, Σκευαί, Σύρφαξ, Ὑπέρβολος, Φάων. ἔστι δὲ λαμ-
πρὸς τὸν χαρακτῆρα. ὥς φησιν Ἀθηναῖος ἐν τοῖς Δειπνοσοφισταῖς,
ὅτι καὶ Ἀνδροφόνος ἐστὶ δρᾶμα Πλάτωνος καὶ Συνεξαπατῶν καὶ
Πανηγυρισταὶ καὶ ἄλλα πλεῖστα.
Πλάτων ὁ φιλόσοφος πένης ἦν καὶ μόνον τὸν ἐν Ἀκαδημίᾳ
ἐκέκτητο κῆπον, ὃς μέρος ἐλάχιστον ἦν τῶν διαδοχικῶν· ὁ μὲν γὰρ
κῆπος ἐγγύς τι χρυσῶν τριῶν νομισμάτων ἀπεδίδου, ἡ δὲ ὅλη πρόσο-
δος ὕστερον χιλίων ἢ καὶ πλειόνων ὀλίγον. ηὐξήθη δὲ αὕτη κατὰ
τοὺς νεωτέρους χρόνους, ἀνθρώπων ἱερῶν τε καὶ φιλολόγων ἄλλοτε
ἄλλων ἀποθνησκόντων καὶ κατὰ διαθήκας ἀπολειπόντων τοῖς φιλοσο-
φοῦσιν ἀφορμὴν τῆς ἐπὶ τῷ φιλοσόφῳ βίῳ σχολῆς καὶ γαλήνης. ὅτι
ὁ Πλάτων ἐν Νόμοις φησὶν ἐλευθέραν εἶναι τὴν ψυχὴν καὶ δέσποιναν
τῶν παθῶν. τὸ μὲν νικᾶν αὐτὸν ἑαυτὸν πασῶν νικῶν πρώτη καὶ
ἀρίστη, τὸ δὲ ἡττᾶσθαι αὐτὸν ὑφ' ἑαυτοῦ αἴσχιστόν τε καὶ κάκιστον.
διὰ ταῦτα πολεμητέον εἶναι πρὸς Ῥωμαίους.

Πολεμίζει· Ἰώσηπος περὶ τῶν στασιωτῶν ἐπὶ τῆς Τίτου πο-
λιορκίας· καὶ τοῦ πολέμου μετ' ἀδείας ἀντιπολεμίζοντος ἑαυτόν.
432
Πολεμῶ δὲ ῥῆμα.
Πολεμιστής: ἐκ τοῦ ποιητικῶς πολεμίζω. καὶ Πολεμιστήριος ἵππος.
Πολεμησείοντες δέ.
Πολεμῶ· δοτικῇ. πᾶσι μέλεσι πολεμοῦντα διάφορα. αἰτιατικῇ δέ·
πολέμησον
τοὺς πολεμοῦντάς με.
Πολέμων, Φιλοστράτου ἢ Φιλοκράτους, Ἀθηναῖος, φιλόσοφος,
μαθητὴς Ξενοκράτους τοῦ Πλάτωνος διαδόχου καὶ αὐτὸς ἡγησάμενος
τῆς Ἀκαδημίας. ἐγεγόνει δὲ σφόδρα ἄσωτος· εἶτα ἐφιλοσόφησε. καὶ
πολλὰ μὲν συνέγραψε βιβλία, οὐδὲν δὲ αὐτοῦ φέρεται. ἔχαιρε δὲ
Ὁμήρῳ τε καὶ Σοφοκλεῖ καὶ ἴσως ἔχειν ἑκάτερον αὐτῶν σοφίας ἔλεγεν·
ὥστε καὶ φάσκειν Ὅμηρον μὲν Σοφοκλέα ἐπικόν, Σοφοκλέα δὲ Ὅμηρον
τραγικόν.
Πολέμων, Εὐηγέτου, Ἰλιεύς, κώμης Γλυκείας ὄνομα, Ἀθήνησι
δὲ πολιτογραφηθείς· διὸ ἐπεγράφετο Ἑλλαδικός· ὁ κληθεὶς Περιηγητής,
ἱστορικός. γέγονε δὲ κατὰ Πτολεμαῖον τὸν Ἐπιφανῆ. κατὰ δὲ Ἀσκλη-
πιάδην τὸν Μυρλεανὸν συνεχρόνισεν Ἀριστοφάνει τῷ γραμματικῷ καὶ
διήκουσε καὶ τοῦ Ῥοδίου Παναιτίου. ἔγραψε Περιήγησιν Ἰλίου ἐν
βιβλίοις γʹ,
Πολιτεύω· αἰτιατικῇ. καὶ Πολιτεύμασι: ταῖς πολιτείαις· ἢ ταῖς

ἄλλαις αἱρέσεσι.
Πολιτεία: ἰδίως εἰώθασι τῷ ὀνόματι χρῆσθαι οἱ ῥήτορες ἐπὶ
τῆς δημοκρατίας. καὶ Ἰσοκράτης ἐν Πανηγυρικῷ καὶ Δημοσθένης ἐν
τοῖς Φιλιππικοῖς. πολιτεῖαι καὶ αἱ ὁδοί· ζήτει ἐν τῷ βίος.
Πολίτης: δῆμος ὁ τῆς πόλεως. καὶ πολῖται.
Πολιτικός: ἀστεῖος, μετά τινος τέχνης. γνωμικόν· πολιτικὴν
ἀρετὴν ἱερωσύνῃ συνάπτειν, συγκλώθειν ἐστὶ τὰ ἀσύγκλωστα. ὅτι
πολιτεύεσθαι δεῖ τὸν σοφόν. καὶ γὰρ κακίαν ἐφέξειν, καὶ ἐπ' ἀρετὴν
παρορμῆσαι ἱκανὸς ἔσται.
Πολιτισμός· τὸν πολιτισμὸν ἐκτοπίζων ἐν Ἀκαδημίᾳ διέτριβε.
Πολιτοκοπεῖν· Δίφιλος.
Πολλόν: ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον. ἐν Μύθοις· τὸ δὲ πολλὸν ἀγηνόρα
μέμφετο τίγριν.
Λύσις ὀνείρου· πόλον βλέπειν θέοντα, μυστικὸν τόδε.
Πόλος: οὐρανός. καὶ Πόλου, οὐρανοῦ ἢ κόσμου. Ἀρι-
στοφάνης· ὀρνίθων πόλος. τὸ μέν τι παραφράζει τὸ προειρημένον
τῶν ὀρνίθων, ὅτι τόπος αὐτῶν, ἐν ᾧ διατρίβουσι· τὸ δὲ καὶ πρὸς τὸν
σχηματισμὸν τοῦ ὀνόματος παίζει, τόπος καὶ πόλος. ἑξῆς δὲ ἐτυμο-
433
λογεῖ αὐτὸν ἀπὸ τοῦ πολεῖσθαι. πόλον δὲ οἱ παλαιοί, οὐχ ὡς οἱ

νεώτεροι, σημεῖόν τι καὶ πέρας ἄξονος, ἀλλὰ τὸ περιέχον ἅπαν.
Σούδα. Alphabetic letter sigma, entry 829, line 18
ἐλθὼν ἐστρατεύσατο εἴς τε Ἀμφίπολιν καὶ Ποτίδαιαν καὶ ἐπὶ Δηλίῳ.

καὶ γαμεταῖς δὲ συνῴκησε δύο, Ξανθίππῃ, ἀφ' ἧς ἔσχεν υἱὸν
Λαμπροκλέα·
καὶ δευτέρᾳ Μυρτοῖ, τῇ Ἀριστείδου τοῦ δικαίου θυγατρί, ἐξ ἧς ἐγένετο
Σωφρονίσκος καὶ Μενέδημος ἢ Μενέξενος, ὥς τισι δοκεῖ. καὶ ἐπὶ μὲν
τῶν Πελοποννησιακῶν γέγονεν, ὡς τύπῳ εἰπεῖν, ὀλυμπιάδι οζʹ, ἐβίω
δὲ ἔτη πʹ, εἶτα ἀλογίᾳ, μᾶλλον δὲ ἀπονοίᾳ τῶν Ἀθηναίων βιασθεὶς
πιεῖν κώνειον ἀπέθανεν, ἔγγραφον οὐδὲν καταλιπὼν ἤ, ὥς τινες βού-
λονται, ὕμνον εἰς Ἀπόλλωνα καὶ Ἄρτεμιν, καὶ μῦθον Αἰσώπειον
δι' ἐπῶν. φιλοσόφους δὲ εἰργάσατο Πλάτωνα, ὃς καταλιπὼν
τὸ Λύκειον , τόπος δὲ οὗτος Ἀθηνῶν, μετήγαγε τὴν Σχολὴν ἐν
προαστείῳ, τῇ Ἀκαδημίᾳ προσαγορευομένῃ, καὶ οἱ ἀπ' αὐτοῦ Ἀκαδη-
μαϊκοὶ προσηγορεύθησαν μέχρι Ἀριστοτέλους· αὐτὸς γὰρ ἀκροατὴς τοῦ
Πλάτωνος γενόμενος, εἰς κῆπόν τινα πρὸ τῆς πόλεως τὰς διατριβὰς
ποιησάμενος ἐκ τοῦ κατ' αὐτὸν Περιπάτου Περιπατητικοὺς ὠνόμασε
τοὺς ἀπ' αὐτοῦ· καὶ Ἀρίστιππον Κυρηναῖον, ὃς ἰδίαν αἵρεσιν εἰσήγαγε
καὶ Σχολὴν συνεστήσατο, τὴν Κυρηναϊκὴν κληθεῖσαν· Φαίδωνα Ἠλεῖον,
καὶ αὐτὸν ἰδίαν συστήσαντα σχολήν, τὴν Ἠλειακὴν ἀπ' αὐτοῦ κλη-
θεῖσαν, ὕστερον δὲ αὕτη Ἐρετριακὴ ἐκλήθη, Μενεδήμου εἰς Ἐρετρίαν
διδάξαντος· ἐκ τούτου δὲ τοῦ διδασκάλου καὶ ὁ Πύρρων γέγονεν·
Ἀντισθένην, ὃς τὴν Κυνικὴν εἰσήγαγεν αἵρεσιν· Εὐκλείδην Μεγαρέα,
καὶ αὐτὸν ἰδίαν συστησάμενον σχολήν, ἥτις ἀπ' αὐτοῦ ἐκλήθη Μεγα

434

καὶ αὐτὸν ἰδίαν συστησάμενον σχολήν, ἥτις ἀπ' αὐτοῦ ἐκλήθη Μεγα-
ρική, ἀπὸ δὲ Κλεινομάχου τοῦ μαθητοῦ Εὐκλείδου ἐκλήθη Διαλεκτική·
τῶν ὑπ' αὐτοῦ πεμφθέντων καὶ καταχωσθέντων παρὰ τῶν Ἀθηναίων.

Σπερχθείς: παρὰ Ἡροδότῳ ἀντὶ τοῦ ταραχθείς, θυμωθείς.
Σπερχόμενος: ἐπειγόμενος.
Σπεύδειν: παρ' Ὁμήρῳ οὐκ ἐπὶ τοῦ ταχύνειν, ἀλλ' ἐπὶ τοῦ
ἐνεργεῖν καὶ κακοπαθεῖν. καὶ παροιμία· σπεύδειν ἀπὸ ῥυτῆρος. ἀπὸ
ὑποδήματος. ἀντὶ τοῦ ὡς ἔχει σχήματος. ἀπὸ τῆς βλάστης. Σοφο-
κλῆς· οὐκοῦν τις ὡς τάχιστα προσπόλων μολών. πάντα δ' ἀναγκάσει
λεὼν ἄνιππον ἱππότην τε θυμάτων ἄπο σπεύδειν ἀπὸ ῥυτῆρος.
Σπεύσιππος, Εὐρυμέδοντος, ἀδελφιδοῦς Πλάτωνος τοῦ φιλο-
σόφου ἀπὸ Ποτώνης τῆς αὐτοῦ ἀδελφῆς, ἀκουστὴς αὐτοῦ Πλάτωνος
καὶ διάδοχος γενόμενος τῆς Ἀκαδημίας ἐπὶ τῆς ρηʹ Ὀλυμπιάδος. συν-
έγραψε πλεῖστα, καὶ μάλιστα φιλόσοφα. αὐστηρὸς τὴν γνώμην καὶ εἰς
ἄκρον ὀξύθυμος.
Σπεῖος: σπέος, σπήλαιον.
Σπειώ: ὄνομα κύριον.
Σπεῖρα.
Σπειράω, σπειρῶ. ἐξ οὗ καὶ συνεσπειραμένος καὶ σπειρώμενος
τοῖς ῥακίοις.
Σούδα. Alphabetic letter tau, entry 733, line 2
μὲν οὐδὲν ἐφθέγξατο, κατεσταλμένον τὸ τῆς σοφίας παράγγελμα τη-

ρῶν· ἐντὸς δὲ τοῦ ἰδίου πυλῶνος γενόμενος καὶ μηδὲν ὀργῆς ὑπο-
φήνας εἶπε πρὸς τὸν νεανίαν οὐδὲ γρῦ· ὁ δὲ ἀθυμήσας ἀπήγξατο.
εἴρηται τὸ γρῦ ἐπὶ μικροῦ καὶ τοῦ τυχόντος. καὶ ὁ ῥύπος τοῦ
435
ὄνυχος.
Τὸ ἐπίπαν: τὸ σύνολον.
Τὸ Ἡσιόδειον γῆρας: ἐπὶ τῶν ὑπεργήρων· φέρεται γὰρ καὶ
ἐπίγραμμα Πινδάρου τοιοῦτον· χαῖρε δὶς ἡβήσας καὶ δὶς τάφων ἀντι-
βολήσας, Ἡσίοδ', ἀνθρώποις μέτρον ἔχων σοφίης.
Τὸ Ἱππάρχου τειχίον: Ἵππαρχος ὁ Πεισιστράτου περὶ τὴν
Ἀκαδημίαν τεῖχος ᾠκοδόμησε, πολλὰ ἀναγκάσας ἀναλῶσαι τοὺς Ἀθη-
ναίους. ὅθεν καὶ ἐπὶ τῶν δαπανηρῶν πραγμάτων ἡ παροιμία εἴρηται.
Τὸ θερμὸν τοῦ ὀβελοῦ: ἐπὶ τῶν αἱρουμένων τὰ χείρονα
ἀντὶ τῶν κρειττόνων ἡ παροιμία, ἀπὸ τῶν ἀπείρως δρασσομένων κατὰ
τὸ πεπυρωμένον τῶν ὀβελίσκων. μέμνηται αὐτῆς Σοφοκλῆς.
Τὸ καλῶς ἔχον: τὸ συμφέρον. Οἰδίπους· τὸ καλῶς δ' ἔχον
πάλαισμα τῇ πόλει μὴ λῦσαι θεὸν αἰτοῦμαι. τουτέστι μὴ λῦσαι τῇ
πόλει τὸ συμφέρον αἰτοῦμαι.
Arsenius Paroemiogr., Apophthegmata Centuria 6, sec. 38a, line 8
τῶν ἔργων ἀπεργάζεται⁝ Πλουτάρχου.

Δύο δὲ ἀφορμαὶ κινοῦσιν ἀνθρώπους εἰς θεῶν ἐπιμέλειαν,
τιμωρίαι δὲ δυσσεβείας καὶ γνώμης εὐσεβοῦς ἀμοιβαί⁝ Λιβανίου.
Δύο δὲ ταῦτα δοκεῖ πιστεύεσθαι, δι' ἃ ψέγουσί τινες τὸν
Ἀριστοτέλην, ἓν μὲν ὅτι τὴν Ἑρμοῦ γήμειεν φύσει μὲν ἀδελφήν,
θετὴν δὲ θυγατέρα, Πυθιάδα, κολακεύων αὐτόν. Θεόκριτος γοῦν
ὁ Χῖος ἐποίησεν ἐπίγραμμα τοιοῦτον·
Ἑρμείου εὐνούχου καὶ εὐβούλου τόδε δούλου
μνῆμα κενὸν κενόφρων θῆκεν Ἀριστοτέλης.
ἀντ' Ἀκαδημίας βρονβόρου ἐν προχοαῖς.
ἕτερον δὲ ὅτι ἠχαρίστησε Πλάτωνι· περὶ μὲν οὖν Ἑρμείου καὶ
τῆς Ἀριστοτέλους πρὸς αὐτὸν φιλίας ἄλλοι τε πολλοὶ συγγεγρά-
φασι καὶ δὴ καὶ Ἀπελλίκων· οὗ τοῖς βιβλίοις ὁ ἐντυχὼν πεπαύ-
σεται βλασφημῶν αὐτούς. περὶ δὲ γάμου τοῦ Πυθιάδος ἀποχρών-
Λύκειον τὸ Γυμνάσιον.
Oxford English dictionary
lyceum
436
Also 6–9 erron. lycæum.
[a. L. Lycēum, ad. Gr. Λύκειον , neut. of Λύκειος epithet of Apollo, to

whose temple the Lyceum was adjacent. Cf. F. lycée, Sp., It. liceo.]
1.1 (With capital initial.) The proper name of a garden with covered
walks at Athens, in which Aristotle taught his philosophy. Hence, the
Aristotelian philosophy and its adherents.
1579–80 North Plutarch, Sylla (1595) 504 He feld down all the wood of
the parke Lycæum. 1638 Baker tr. Balzac's Lett. (vol. II.) 79 He makes
use of them [riches] after the manner of the Academy, and of the
Lyceum, which never thought them impediments to happinesse. 1671
Milton P.R. iv. 253 Within the walls then view The schools of ancient
sages‥Lyceum there, and painted Stoa next. 1744 Akenside Pleas.
Imag. i. 591 Guide my way Through fair Lycéum's walk, the green
retreats Of Academus [etc.]. 1838 Thirlwall Greece II. ii. 63 The
Lyceum, a garden at a short distance from Athens, sacred to the Lycian
Apollo. 1901 Lawson Remin. Dollar Acad. 29 He might have been
taken for a resuscitated Grecian philosopher hastening to meet his pupils
at the Lyceum.
Λεξικόν Δημητράκου τόμος Θ΄.σελ. 4395-6

437
Το αρχαίο Λύκειο που δίδαξε ο Αριστοτέλης. 13-1-2018

438
Γ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων
Η παλαίστρα του Λυκείου αποκαλύφθηκε το 1996 στη διάρκεια των

σωστικών ανασκαφών της Γ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών
Αρχαιοτήτων στο οικόπεδο εμβαδού έντεκα στρεμμάτων, που είχε
παραχωρηθεί από το ελληνικό Δημόσιο στο Ίδρυμα Β. και Ε. Γουλανδρή
για την ανέγερση Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Το έργο ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου υλοποιήθηκε από την Γ΄

ΕΠΚΑ (2011 – 2013) και χρηματοδοτήθηκε από την ΟΠΑΠ Α.Ε.
Στην οδό Ρηγίλλης, στο κέντρο της Αθήνας, στον χώρο νότια του
Σαρόγλειου Μεγάρου και βόρεια του Ωδείου Αθηνών έχουν
αποκαλυφθεί τα κατάλοιπα της παλαίστρας ενός από τα πρώτα γυμνάσια
της αρχαίας Αθήνας, του γυμνασίου του Λυκείου. Σύμφωνα με τις
αρχαίες μαρτυρίες το Λύκειο ήταν ένα ειδυλλιακό, κατάφυτο προάστιο
στα ανατολικά της Αθήνας, έξω από την Πύλη του Διοχάρους. Στα
νοτιοδυτικά οριζόταν από το Ολυμπιείο και τα άλλα παριλίσια ιερά, στα
νότια από τον ποταμό Ιλισό και στα βόρεια από τον Λυκαβηττό και τον
Ηριδανό. Η περιοχή φαίνεται ότι είχε πάρει το όνομά της από το Ιερό του
Λυκείου Απόλλωνος, που προϋπήρχε του γυμνασίου αλλά δεν έχει
ακόμη εντοπιστεί. Ο Λύκειος Απόλλων λατρευόταν στην περιοχή από
τους πανάρχαιους χρόνους, ίσως ως ποιμενικός θεός, προστάτης των
κοπαδιών από τους λύκους.
Η παλαίστρα του Λυκείου, χώρος προπόνησης των αθλητών στην πάλη,

στην πυγμαχία και στο παγκράτιο (συνδυασμός πάλης και πυγμαχίας)
έχει αποκαλυφθεί σε έκταση 2,5 στρεμμάτων (50 x 48 μ.). Πρόκειται για
ένα μεγάλο κτήριο με διαμήκη άξονα από βορρά προς νότο, το οποίο
θεμελιώθηκε στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ. και διατηρήθηκε, με
επισκευές και προσθήκες, για περίπου επτά αιώνες, ως τις αρχές του 4ου
αιώνα μ.Χ., οπότε και εγκαταλείφθηκε οριστικά. Ωστόσο, μετά τα μέσα
του 3ου αιώνα μ.Χ. μάλλον δεν λειτουργούσε ως παλαίστρα.
Το κτήριο αποτελείται από μία εσωτερική αυλή (23 x 26μ.) που

περιβάλλεται στις τρεις πλευρές της από στοές πλάτους 3,5 έως 4 μ.,
πίσω από τις οποίες αναπτύσσονται με αξιοπρόσεκτη συμμετρία
ευρύχωρα, ορθογώνια δωμάτια. Η κεντρική είσοδος στην παλαίστρα
ήταν πιθανόν στη νότια πλευρά της, που δεν έχει ερευνηθεί ακόμα. Τον
1ο αιώνα μ.Χ. κατασκευάστηκε στη βόρεια πλευρά της αυλής δεξαμενή
ψυχρού λουτρού για τους αθλητές, με αψιδωτές τις στενές πλευρές της.
Στην ίδια περίοδο εντάχθηκαν με απόλυτη συμμετρία στο
βορειοανατολικό και βορειοδυτικό τμήμα της παλαίστρας τα λουτρά που
439
πιθανότατα αντικατέστησαν τους προγενέστερους λουτρώνες των

κλασικών χρόνων.
Συνυφασμένα με το θεσμό της γυμναστικής ως συστήματος εκπαίδευσης

και με την έννοια του «καλο? κ?γαθο?», τα γυμνάσια έπαιξαν
καθοριστικό ρόλο στη φυσική και πνευματική αγωγή των νέων.
Σταδιακά, εξελίχθηκαν σε σπουδαία πνευματικά κέντρα. Τον 4ο αιώνα
π.Χ. ιδρύθηκαν στα γυμνάσια οι πρώτες φιλοσοφικές σχολές, κατ?
ουσίαν τα πρώτα Πανεπιστήμια: στην περιοχή του Λυκείου ίδρυσε, το
335π.Χ τη σχολή του ο Αριστοτέλης και δίδαξε για περίπου δώδεκα
χρόνια, τα πιο δημιουργικά της ζωής του.
Ο αρχαιολογικός χώρος του Λυκείου αποτελεί έναν από τους

σημαντικότερους τόπους της ιστορίας του ανθρωπίνου πνεύματος. Το
μνημειώδες διανοητικό οικοδόμημα του Αριστοτέλη και της Σχολής του
συγκεφαλαίωσε όλες τις φιλοσοφικές και επιστημονικές αναζητήσεις του
αρχαίου κόσμου και είχε ανυπολόγιστη επίδραση στην διαμόρφωση της
Χριστιανικής Πατερικής Θεολογίας. Επί 18 αιώνες, έως την Αναγέννηση,
ο Αριστοτέλης ήταν το άπαν της ανθρώπινης σοφίας και η
αδιαμφισβήτητη αυθεντία σε κάθε σχεδόν τομέα του επιστητού.
 Ε. Μπάνου, Ν. Σακκά
 1. Αισχύλος . Supplices {0085.001} (6-5 B.C.) Line 686

 νούσων δ’ ἑσμὸς ἀπ’ ἀστῶν
ἵζοι κρατὸς ἀτερπής· (685)
εὐμενὴς δ’ ὁ Λύκειος ἔστω πάσᾳ νεολαίᾳ
καρποτελῆ δέ το [ἀντ. γ. (687)

 2. Αισχύλος . Septem contra Thebas {0085.004} (6-5 B.C.) Line

145
 γεγόναμεν· λιταῖς [σε] θεοκλύτοις (142-143)
ἀυτοῦσαι πελαζόμεσθα. (144)
καὶ σύ, Λύκει’ ἄναξ, Λύκειος γενοῦ (145)
στρατῷ δαΐῳ [στόνων ἀυτᾶς]. (146-147)
σύ τ’, ὦ Λατογένεια κούρα, τόξον εὐτυκάζου. (148-149)

 3. Αισχύλος . Septem contra Thebas {0085.004} (6-5 B.C.) Line

145
440
 γεγόναμεν· λιταῖς [σε] θεοκλύτοις (142-143)

ἀυτοῦσαι πελαζόμεσθα. (144)
καὶ σύ, Λύκει’ ἄναξ, Λύκειος γενοῦ (145)
στρατῷ δαΐῳ [στόνων ἀυτᾶς]. (146-147)
σύ τ’, ὦ Λατογένεια κούρα, τόξον εὐτυκάζου. (148-149)

 4. Αισχύλος . Agamemnon {0085.005} (6-5 B.C.) Line 1257

 Χο. καὶ γὰρ τὰ πυθόκραντα· δυσμαθῆ δ’ ὅμως. (1255)
Κα. παπαῖ, οἷον τὸ πῦρ· ἐπέρχεται δέ μοι.
ὀτοτοῖ, Λύκει’ Ἄπολλον, οἲ ἐγὼ ἐγώ.
αὕτη δίπους λέαινα συγκοιμωμένη
λύκῳ, λέοντος εὐγενοῦς ἀπουσίᾳ,

 5. EURIPIDES Trag. Rhesus {0006.019} (5 B.C.) Line 208
 Χο. σοφοῦ παρ’ ἀνδρὸς χρὴ σοφόν τι μανθάνειν·

λέξον, τίς ἔσται τοῦδε σώματος σαγή;
Δο. Λύκειον ἀμφὶ νῶτ’ ἐνάψομαι δορὰν
καὶ χάσμα θηρὸς ἀμφ’ ἐμῷ θήσω κάρᾳ,
βάσιν τε χερσὶ προσθίαν καθαρμόσας (210)
12. Ισοκράτης . Panathenaicus (orat. 12) {0010.021} (5-4 B.C.)

Sec. 18 line 2
 μικρὸν δὲ πρὸ τῶν Παναθηναίων τῶν μεγάλων ἠχθέσθην δι’
αὐτούς. (18) Ἀπαντήσαντες γάρ τινές μοι τῶν ἐπιτη-
δείων ἔλεγον ὡς ἐν τῷ Λυκείῳ συγκαθεζόμενοι τρεῖς ἢ
τέτταρες τῶν ἀγελαίων σοφιστῶν καὶ πάντα φασκόντων
εἰδέναι καὶ ταχέως πανταχοῦ γιγνομένων διαλέγοιντο περί

 13. Ισοκράτης . Panathenaicus (orat. 12) {0010.021} (5-4 B.C.)

Sec. 33 line 5
 δὲ τῆς Ὁμήρου καὶ τῆς Ἡσιόδου καὶ τῆς τῶν ἄλλων
ποιήσεως ἐπιθυμῶ μὲν εἰπεῖν, οἶμαι γὰρ ἂν παῦσαι τοὺς
ἐν τῷ Λυκείῳ ῥαψῳδοῦντας τἀκείνων καὶ ληροῦντας (5)
περὶ αὐτῶν, αἰσθάνομαι δ’ ἐμαυτὸν ἔξω φερόμενον
τῆς συμμετρίας τῆς συντεταγμένης τοῖς προοιμίοις.

441
 14. Αριστοφάνης κωμικός. Pax {0019.005} (5-4 B.C.) Line 356-

357
 ολλύμεθα καὶ κατατε-
τρίμμεθα πλανώμενοι (355)
εἰς Λύκειον κἀκ Λυκείου σὺν δόρει σὺν ἀσπίδι. (356-
357)
Ἀλλ’ ὅ τι μάλιστα χαρι- (358)
ούμεθα ποιοῦντες, ἄγε, (358)

 15. Αριστοφάνης κωμικός. Pax {0019.005} (5-4 B.C.) Line 356-

357
 ολλύμεθα καὶ κατατε-
τρίμμεθα πλανώμενοι (355)
εἰς Λύκειον κἀκ Λυκείου σὺν δόρει σὺν ἀσπίδι. (356-
357)
Ἀλλ’ ὅ τι μάλιστα χαρι- (358)
ούμεθα ποιοῦντες, ἄγε, (358)


33 line 5
 ποιούμενος πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη ἦλθε τῶν Ἀθηναίων· Θρά-
συλλος δὲ ἐξαγαγὼν Ἀθηναίους καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς ἐν τῇ
πόλει ὄντας ἅπαντας παρέταξε παρὰ τὸ Λύκειον Γυμνάσιον, (5)
(34) ὡς μαχούμενος, ἂν προσίωσιν. ἰδὼν δὲ ταῦτα Ἆγις ἀπήγαγε
ταχέως, καί τινες αὐτῶν ὀλίγοι τῶν ἐπὶ πᾶσιν ὑπὸ τῶν ψιλῶν


27 line 6
 νουν, ὥστε καὶ πρὸς τὸ τεῖχος τοῦ ἄστεως προσέβαλλον.
εἰ δὲ καὶ τοῦτο δεῖ εἰπεῖν τοῦ μηχανοποιοῦ τοῦ ἐν τῷ ἄστει, (5)
ὃς ἐπεὶ ἔγνω ὅτι κατὰ τὸν ἐκ Λυκείου δρόμον μέλλοιεν τὰς
μηχανὰς προσάγειν, τὰ ζεύγη ἐκέλευσε πάντα ἁμαξιαίους
λίθους ἄγειν καὶ καταβάλλειν ὅπου ἕκαστος βούλοιτο τοῦ

 18. Ξενοφών. Anabasis {0032.006} (5-4 B.C.) Book 7 ch. 8 sec. 1

line 3
 (1) Ἐντεῦθεν διέπλευσαν εἰς Λάμψακον, καὶ ἀπαντᾷ τῷ
Ξενοφῶντι Εὐκλείδης μάντις Φλειάσιος ὁ Κλεαγόρου υἱὸς
τοῦ τὰ ἐντοίχια ἐν Λυκείῳ γεγραφότος. οὗτος συνήδετο τῷ
442
Ξενοφῶντι ὅτι ἐσέσωστο, καὶ ἠρώτα αὐτὸν πόσον χρυσίον

(2) ἔχοι. ὁ δ’ αὐτῷ ἐπομόσας εἶπεν ἦ μὴν ἔσεσθαι μηδὲ ἐφό-


line 5
 ὅπως τὰς πομπὰς ἐν ταῖς ἑορταῖς ἀξιοθεάτους ποιήσει, ἔτι
κάλλιστα ἐπιδείξει, τά τε ἐν Ἀκαδημείᾳ καὶ τὰ ἐν Λυκείῳ (5)
ἄλλα ὑπομνήματα· ὡς δὲ τούτων ἕκαστα κάλλιστ’ ἂν


line 1
 νομαι δὲ καὶ ἄλλα ἀγωνίσματα τοὺς ἱππέας κεκαινουργηκότας,
ἐπειδὴ οἱ ἵππαρχοι ἱκανοὶ ἐγένοντο πεῖσαι ἃ ἐβουλήθησαν. (5)
(6) ὅταν γε μὴν πρὸ τοῦ ἀκοντισμοῦ διελαύνωσιν ἐν Λυκείῳ,
καλὸν ἑκατέρας τὰς πέντε φυλὰς ἐπὶ [τοῦ] μετώπου ἐλαύνειν,
ὥσπερ εἰς μάχην ἡγουμένου τοῦ ἱππάρχου καὶ τῶν φυλάρχων

 21. Πλάτων. . Euthyphro {0059.001} (5-4 B.C.) Stephanus p.2

sec. a line 2
 (a) ΕΥΘ. Τί νεώτερον, ὦ Σώκρατες, γέγονεν, ὅτι σὺ τὰς ἐν
Λυκείῳ καταλιπὼν διατριβὰς ἐνθάδε νῦν διατρίβεις περὶ τὴν
τοῦ βασιλέως Στοάν; οὐ γάρ που καὶ σοί γε δίκη τις οὖσα
τυγχάνει πρὸς τὸν βασιλέα ὥσπερ ἐμοί.

 22. Πλάτων. . Symposium {0059.011} (5-4 B.C.) Stephanus p.223

sec. d line 10
 Ἀριστοφάνη, ἤδη δὲ ἡμέρας γιγνομένης τὸν Ἀγάθωνα. τὸν
οὖν Σωκράτη, κατακοιμίσαντ’ ἐκείνους, ἀναστάντα ἀπιέναι,
καὶ ἓ ὥσπερ εἰώθει ἕπεσθαι, καὶ ἐλθόντα εἰς Λύκειον , (10)
ἀπονιψάμενον, ὥσπερ ἄλλοτε τὴν ἄλλην ἡμέραν διατρίβειν,
καὶ οὕτω διατρίψαντα εἰς ἑσπέραν οἴκοι ἀναπαύεσθαι.

 23. Πλάτων. . Lysis {0059.020} (5-4 B.C.) Stephanus p.203 sec. a

line 1
 (a) Ἐπορευόμην μὲν ἐξ Ἀκαδημείας εὐθὺ Λυκείου τὴν ἔξω
τείχους ὑπ’ αὐτὸ τὸ τεῖχος· ἐπειδὴ δ’ ἐγενόμην κατὰ τὴν
443


 24. Πλάτων. . Lysis {0059.020} (5-4 B.C.) Stephanus p.203 sec. b

line 2
 Ἱπποθάλης ἰδών, Ὦ Σώκρατες, ἔφη, ποῖ δὴ πορεύῃ καὶ
(b) πόθεν;
Ἐξ Ἀκαδημείας, ἦν δ’ ἐγώ, πορεύομαι εὐθὺ Λυκείου.
Δεῦρο δή, ἦ δ’ ὅς, εὐθὺ ἡμῶν. οὐ παραβάλλεις; ἄξιον
μέντοι.

 25. Πλάτων. . Euthydemus {0059.021} (5-4 B.C.) Stephanus p.271

sec. a line 1
 (a) ΚΡ. Τίς ἦν, ὦ Σώκρατες, ᾧ χθὲς ἐν Λυκείῳ διελέγου;
ἦ πολὺς ὑμᾶς ὄχλος περιειστήκει, ὥστ’ ἔγωγε βουλόμενος
ἀκούειν προσελθὼν οὐδὲν οἷός τ’ ἦ ἀκοῦσαι σαφές· ὑπερκύψας
μέντοι κατεῖδον, καί μοι ἔδοξεν εἶναι ξένος τις ᾧ διελέγου.

 26. Πλάτων. . Euthydemus {0059.021} (5-4 B.C.) Stephanus p.303

sec. b line 6
 γὰρ τοῖς ἔμπροσθεν ἐφ’ ἑκάστοις πᾶσι παγκάλως ἐθορύβουν
μόνοι οἱ τοῦ Εὐθυδήμου ἐρασταί, ἐνταῦθα δὲ ὀλίγου καὶ οἱ (5)
κίονες οἱ ἐν τῷ Λυκείῳ ἐθορύβησάν τ’ ἐπὶ τοῖν ἀνδροῖν καὶ
ἥσθησαν. ἐγὼ μὲν οὖν καὶ αὐτὸς οὕτω διετέθην, ὥστε
(c) ὁμολογεῖν μηδένας πώποτε ἀνθρώπους ἰδεῖν οὕτω σοφούς,

 27.Αριστοτέλης. Categoriae {0086.006} (4 B.C.) Bekker p.2a line

1
 τύπῳ εἰπεῖν οἷον ἄνθρωπος, ἵππος· ποσὸν δὲ οἷον δίπηχυ,
τρίπηχυ· ποιὸν δὲ οἷον λευκόν, γραμματικόν· πρός τι δὲ
(2a) οἷον διπλάσιον, ἥμισυ, μεῖζον· ποὺ δὲ οἷον ἐν Λυκείῳ, ἐν
ἀγορᾷ· ποτὲ δὲ οἷον χθές, πέρυσιν· κεῖσθαι δὲ οἷον ἀνάκειται,
κάθηται· ἔχειν δὲ οἷον ὑποδέδεται, ὥπλισται· ποιεῖν δὲ οἷον

 28.Αριστοτέλης. Categoriae {0086.006} (4 B.C.) Bekker p.11b

line 14
 τοῦ τε ποτὲ καὶ τοῦ ποὺ καὶ τοῦ ἔχειν, διὰ τὸ προφανῆ εἶναι οὐδὲν
ὑπὲρ
444
αὐτῶν ἄλλο λέγεται ἢ ὅσα ἐν ἀρχῇ ἐῤῥήθη, ὅτι τὸ ἔχειν μὲν

σημαίνει τὸ
ὑποδεδέσθαι, τὸ ὡπλίσθαι, τὸ δὲ ποὺ οἷον ἐν Λυκείῳ, καὶ τὰ ἄλλα
δὲ ὅσα
ὑπὲρ αὐτῶν ἐῤῥήθη. —ὑπὲρ μὲν οὖν τῶν προτεθέντων γενῶν ἱκανὰ
τὰ εἰρη- (15)
μένα· περὶ δὲ τῶν ἀντικειμένων, ποσαχῶς εἴωθε ἀντιτίθεσθαι,
ῥητέον.]

 29.Αριστοτέλης. Physica {0086.031} (4 B.C.) Bekker p.219b line

21
 αὐτό (ἢ στιγμὴ γὰρ ἢ λίθος ἤ τι ἄλλο τοιοῦτόν ἐστι), τῷ
λόγῳ δὲ ἄλλο, ὥσπερ οἱ σοφισταὶ λαμβάνουσιν ἕτερον τὸ (20)
Κορίσκον ἐν Λυκείῳ εἶναι καὶ τὸ Κορίσκον ἐν ἀγορᾷ. καὶ
τοῦτο δὴ τῷ ἄλλοθι καὶ ἄλλοθι εἶναι ἕτερον· τῷ δὲ φερο-
μένῳ ἀκολουθεῖ τὸ νῦν, ὥσπερ ὁ χρόνος τῇ κινήσει (τῷ

 30.Αριστοτέλης. Rhetorica {0086.038} (4 B.C.) Bekker p.1385a

line 27
 ἐπιθυμεῖ καὶ ὁ λυπούμενος· διὸ οἱ ἐν πενίᾳ παριστάμενοι καὶ (25)
φυγαῖς, κἂν μικρὰ ὑπηρετήσωσιν, διὰ τὸ μέγεθος τῆς δεήσεως
καὶ τὸν καιρὸν κεχαρισμένοι, οἷον ὁ ἐν Λυκείῳ τὸν φορμὸν
δούς. ἀνάγκη οὖν μάλιστα μὲν εἰς ταὐτὰ ἔχειν τὴν ὑπουρ-
γίαν, εἰ δὲ μή, εἰς ἴσα ἢ μείζω· ὥστε ἐπεὶ φανερὸν καὶ οἷς

 31. THEOPHRASTUS Phil. Historia plantarum {0093.001} (4-3

B.C.) Book 1 ch. 7 sec. 1 line 12
 γὰρ ὕδωρ ὁπουοῦν δίεισιν ὡς εἰπεῖν, ἐπειδὰν ὁ (10)
τόπος ᾖ κενὸς καὶ μηδὲν τὸ ἀντιστατοῦν. ἤγουν
ἐν τῷ Λυκείῳ ἡ πλάτανος ἡ κατὰ τὸν ὀχετὸν ἔτι
νέα οὖσα ἐπὶ τρεῖς καὶ τριάκοντα πήχεις ἀφῆκεν
ἔχουσα τόπον τε ἅμα καὶ τροφήν.

 32. THEOPHRASTUS Phil. Historia plantarum {0093.017} (4-3

B.C.) Book 1 ch. 7 sec. 1 line 11
 ὁπουοῦν δίεισιν ὡς εἰπεῖν, ἐπειδὰν ὁ τόπος ᾗ κενὸς καὶ
μηδὲν τὸ ἀντιστατοῦν, καθάπερ φρέατος ἢ ὀχετοῦ τινος. (10)
Ἤγουν ἐν τῷ Λυκείῳ ἡ πλάτανος ἡ κατὰ τὸν ὀχετόν, ἔτι
νέα οὖσα, περὶ τρεῖς καὶ τριάκοντα πήχεις ἀφῆκεν,
445
ἔχουσα τόπον τε ἅμα καὶ τροφήν.

 33. PLUTARCHUS BioGr. et Phil. Sulla {0007.033} (A.D. 1-2)

Ch. 12 sec. 3 line 6
 συνεχῶς ὑπὸ τῶν πολεμίων, ἐπεχείρησε τοῖς
ἱεροῖς ἄλσεσι, καὶ τήν τε Ἀκαδήμειαν ἔκειρε (5)
δενδροφορωτάτην προαστείων οὖσαν καὶ τὸ Λύ-
κειον. ἐπεὶ δὲ καὶ χρημάτων ἔδει πολλῶν


ταῦτά
Κυνόσαργες, Ἀκα-
ὀνόματος


(A.D. 1/2?) Alphabetic letter lambda lemma 30 line 1
 ἐστι τῆς Οἰνηΐδος Λουσιὰ, ἀφ’ ἧς ὁ δημότης Λουσιεὺς, ὡς
Διόδωρός
φησιν.
(30) Λύκειον : Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Τιμοκράτους. ἓν τῶν παρ’
Ἀθηναίοις γυμνασίων ἐστὶ τὸ Λύκειον , ὃ Θεόπομπος μὲν ἐν τῇ
καʹ
Πεισίστρατον ποιῆσαι, Φιλόχορος δ’ ἐν τῇ δʹ Περικλέους φησὶν
ἐπι-


(A.D. 1/2?) Alphabetic letter lambda lemma 30 line 2
 φησιν.
(30) Λύκειον : Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Τιμοκράτους. ἓν τῶν παρ’
Ἀθηναίοις γυμνασίων ἐστὶ τὸ Λύκειον , ὃ Θεόπομπος μὲν ἐν τῇ
καʹ
446
Πεισίστρατον ποιῆσαι, Φιλόχορος δ’ ἐν τῇ δʹ Περικλέους φησὶν

ἐπι-
στατοῦντος αὐτὸ γενέσθαι.


 τούτων ἁπάντων μετεχειρίσατο τοὺς δικαστάς, καὶ
ἀπεψηφίσαντο αὐτοῦ, καὶ ᾤκτειραν, καὶ ἀφῆκαν;3.4.(a) Καλοῦ
τοῦ νικηφόρου· ἦ που εἰς Λύκειον ὤσατο ἂν


 (e) νησίων ἡγεῖτο· ἀλλ’ ἡ ἀληθὴς Ἀλκιβιάδου δίκη πρεσ-
βυτέρα μακρῷ, πρεσβυτέρου νόμου καὶ πρεσβυτέρων
δικαστῶν. Ἡνίκα ἐξῆλθεν Λυκείου, καὶ ὑπὸ Σωκρά-
τους κατεγινώσκετο, καὶ ὑπὸ φιλοσοφίας ἐξεκηρύττετο·
(f) τότε φεύγει Ἀλκιβιάδης, τότε ἁλίσκεται. Ὢ καταδίκης


 μεται πολὺ καὶ ἄγριον, καὶ τοὺς λογισμοὺς ἐπιτα-
ράττει ἐγγύτατα μανίας, καὶ περιφέρει πανταχοῦ, ἀπὸ
μὲν Λυκείου ἐπὶ τὴν ἐκκλησίαν, ἀπὸ δὲ τῆς ἐκκλησίας
ἐπὶ τὴν θάλατταν, ἀπὸ δὲ τῆς θαλάττης ἐπὶ Σικελίαν, (5)
κἀκεῖθεν εἰς Λακεδαίμονα, εἶτα παρὰ τοὺς Πέρσας, καὶ

 40. ARCADIUS Gramm. De accentibus [Sp.] {2116.001} (A.D.

4?) p.49 line 16
 Τὰ εἰς ΕΙΟΣ τριγενῆ μὴ ἐθνικὰ προπαροξύνεται,
εἰ ἀπὸ βραχείας ἄρχοιτο· βρότειος τέλειος φλό- (15)
γειος Λύκειος βόειος. τὸ δὲ Ἐπειός κύριον.
τὸ δὲ φατειός κατὰ πλεονασμὸν ἔσχε τὴν δίφθογγον.
Τὰ εἰς ΕΙΟΣ ὑπερτρισύλλαβα μὴ πλεοναζούσης τῆς

 41. Τίμαιος. Lexicon Platonicum (e cod. Coislin. 345) {2602.001}

(A.D. 4?) Epistle-alphabetic letter epsilon p.987b line 8
 Εὐηνίως. ἀφιλονείκως.
Εὐήτριον, ἱμάτιον εὐυφές· ἢ τὸ ὁμαλὸν ὕφασμα.
Εὐθὺ Λυκείου. ἐπ’ εὐθείας εἰς Λύκειον . τό-
447
πος δέ ἐστιν Ἀθήνησιν.

Εὐθὺ Λυκείου· τὸ εἰς Λύκειον · ὅθεν Ἐρατοσθένης (10)


 Εὐηνίως. ἀφιλονείκως.
Εὐήτριον, ἱμάτιον εὐυφές· ἢ τὸ ὁμαλὸν ὕφασμα.
Εὐθὺ Λυκείου. ἐπ’ εὐθείας εἰς Λύκειον . τό-


 Εὐθὺ Λυκείου. ἐπ’ εὐθείας εἰς Λύκειον . τό-
καὶ διὰ τοῦτο ὑποπτεύει τοὺς Μεταλλεῖς· καὶ Εὐρι-
πίδης οὐκ ὀρθῶς· „Τὴν εὐθὺς Ἄργους καὶ Ἐπιδαυ-


 Εὐθὺ Λυκείου. ἐπ’ εὐθείας εἰς Λύκειον . τό-
καὶ διὰ τοῦτο ὑποπτεύει τοὺς Μεταλλεῖς· καὶ Εὐρι-
πίδης οὐκ ὀρθῶς· „Τὴν εὐθὺς Ἄργους καὶ Ἐπιδαυ-


 σύνεσίν γε τῶν Ἀριστοτέλους καὶ Πλάτωνος), ἀνα-
ἐν ᾗ Ζήνων ἐφιλοσόφει Ποικίλην , νῦν οὐκέτ’ οὖσαν
Ποικίλην · ὁ γὰρ ἀνθύπατος τὰς σανίδας ἀφείλετο, (15)


 λείπεται γνώρισμα τοῦ πάλαι ποτὲ ζῴου, οὕτως ἐνθένδε (10)
448

φιλοσοφίας, νῦν οὐκέτ’ οὖσαν Ποικίλην . ὁ γὰρ ἀνθύ-


 ὁ τούτου διδάσκαλος Σωκράτης; πόσῳ Ἀρχελάου λαμ- (25)
πρότερος ἦν; Καίτοι ὁ μὲν βασιλεὺς ἦν, καὶ ἐν πολλῷ
πλούτῳ διῆγεν· ὁ δὲ ἐν Λυκείῳ διέτριβε, καὶ ἑνὸς ἱματίου
πλέον εἶχεν οὐδὲν, καὶ τοῦτο μόνον καὶ χειμῶνος καὶ
θέρους καὶ ἐν πάσαις ταῖς ὥραις τοῦ ἔτους περιβεβλη-


 λαμβάνων, οὕτως ἐσχάτῃ συνέζη πενίᾳ· καὶ τοσοῦτον
ἦν τοῦ βασιλέως λαμπρότερος, ὡς πολλάκις αὐτὸν κα- (35)
λοῦντος ἐκείνου πρὸς ἑαυτὸν, μὴ θελῆσαι τὸ Λύκειον
ἀφεῖναι, καὶ πρὸς τὸν ἐκείνου πλοῦτον ἐλθεῖν. Καὶ ἀπὸ
τῆς δόξης δὲ τῆς κρατούσης νῦν καὶ τὰ πρότερα φαίνεται.


epsilon p.32 line 11
 δικία καλεῖται· περὶ ὧν γὰρ κεκρίσθαι τίς φησὶ,
περὶ τούτων παραγράφεσθαι ἐφεῖται. (10)
Εὐθὺ Λυκείου: τὸ εἰς Λύκειον · ὅθεν Ἐρατοσθένης καὶ
διὰ τοῦτο ὑποπτεύει τοὺς Μεταλλεῖς· καὶ Εὐριπί-
δης οὐκ ὀρθῶς· Τὴν εὐθὺς Ἄργους καὶ Ἐπιδαυρίας


epsilon p.32 line 11
 δικία καλεῖται· περὶ ὧν γὰρ κεκρίσθαι τίς φησὶ,
περὶ τούτων παραγράφεσθαι ἐφεῖται. (10)
Εὐθὺ Λυκείου: τὸ εἰς Λύκειον · ὅθεν Ἐρατοσθένης καὶ
διὰ τοῦτο ὑποπτεύει τοὺς Μεταλλεῖς· καὶ Εὐριπί-
δης οὐκ ὀρθῶς· Τὴν εὐθὺς Ἄργους καὶ Ἐπιδαυρίας


lambda p.234 line 7
449
 λέμησεν Ἀρχίλοχος τῶι Λυκάμβει· ἐπὶ δὲ τούτου (5)

ἀποστασίου καὶ ἐπικλήρου αἱ δίκαι ὑπήγοντο.
Λύκειον : ἓν τῶν παρ’ Ἀθηναίοις γυμνασίων τὸ Λύ-
κειον· ὃ Θεόπομπος μὲν Πεισίστρατον ποιεῖσθαι
φησίν· Φιλόχορος δὲ ἐπιστατοῦντος Περικλέους


lambda p.234 line 7
 λέμησεν Ἀρχίλοχος τῶι Λυκάμβει· ἐπὶ δὲ τούτου (5)
Λύκειον : ἓν τῶν παρ’ Ἀθηναίοις γυμνασίων τὸ Λύ-
κειον· ὃ Θεόπομπος μὲν Πεισίστρατον ποιεῖσθαι
φησίν· Φιλόχορος δὲ ἐπιστατοῦντος Περικλέους
γενέσθαι. (10)


lambda p.234 line 11
 φησίν· Φιλόχορος δὲ ἐπιστατοῦντος Περικλέους
γενέσθαι. (10)
Λυκεῖον: ἐν τούτω τὰς στρατιωτικὰς ἐξετάσεις ἐποι-
οῦντο.
Λύκιος: ἐκ τῆς Λυκίας· Ἀπόλλων δὲ Λύκειος ἐκ-


lambda p.234 line 13
 Λυκεῖον: ἐν τούτω τὰς στρατιωτικὰς ἐξετάσεις ἐποι-
οῦντο.
Λύκιος: ἐκ τῆς Λυκίας· Ἀπόλλων δὲ Λύκειος ἐκ-
τεταμένως.
Λυκιουργίς: εἶδος φιαλῶν ἐπονομασθὲν ἀπὸ τοῦ σκευ- (15)

 55. Joannes TZETZES Gramm. et Poeta Argumentum et allegoriae

in Homeri Iliadem {9022.016} (A.D. 12) Sec. 10 line 60
 ἐκείνῳ παρὰ Ἕκτορος δῶρον ὑποσχεθέντας·
εἶτα δὲ κτείνουσιν αὐτόν, οὗ περ καὶ συναντῶσι,
καὶ τὴν δορὰν τὴν Λύκειον ἐκείνου καὶ τὰ τόξα, (60)
ὑποστροφαῖς ὡς λάβωσιν, ἔθεντο πρὸς μυρίκην·
ἔπειτα λόγους ὁδηγοὺς ἔχοντες τοὺς ἐκείνου,

450

Epistle 11 line 132
 ὅτι τε τὰ κράτιστα τῶν καλῶν ἐξελέξω, καὶ ὅτι μηδενὸς
ὁδηγήσαντος, (130)
μήτ’ ἐξ Ὀλυμπίων ἀλείπτου καὶ ἀθλοθέτου τινός, μήτε Πλάτωνος
ἐξ
Ἀκαδημίας καὶ Στοᾶς, μήτε μὴν Ἀριστοτέλους ἐκ Λυκείου καὶ
Περιπάτου. καὶ σὺ γὰρ ὥσπερ ἱερωσύνῃ τῇ ἀληθείᾳ τιμήσας τὴν
γλῶτταν ἐκ πρώτης ἀκμῆς, ἀκάματον ἔστησας φύλακα ταύτῃ τὴν
Ευρυπίδης Rhesus Line 208
τὰ θεόθεν ἐπιδέτω Δίκα, τὰ δὲ παρ' ἀνδράσιν

τέλειά σοι φαίνεται. {Δο.} στείχοιμ' ἄν· ἐλθὼν δ' ἐς δόμους ἐφέστιος
σκευῆι πρεπόντως σῶμ' ἐμὸν καθάψομαι,
κἀκεῖθεν ἥσω ναῦς ἐπ' Ἀργείων πόδα.
{Χο.} ἐπεὶ τίν' ἄλλην ἀντὶ τῆσδ' ἕξεις στολήν;
{Δο.} πρέπουσαν ἔργωι κλωπικοῖς τε βήμασιν.
{Χο.} σοφοῦ παρ' ἀνδρὸς χρὴ σοφόν τι μανθάνειν·
λέξον, τίς ἔσται τοῦδε σώματος σαγή;
{Δο.} Λύκειον ἀμφὶ νῶτ' ἐνάψομαι δορὰν
καὶ χάσμα θηρὸς ἀμφ' ἐμῶι θήσω κάραι,
βάσιν τε χερσὶ προσθίαν καθαρμόσας
καὶ κῶλα κώλοις τετράπουν μιμήσομαι
λύκου κέλευθον πολεμίοις δυσεύρετον,
τάφροις πελάζων καὶ νεῶν προβλήμασιν.
ὅταν δ' ἔρημον χῶρον ἐμβαίνω ποδί,
δίβαμος εἶμι· τῆιδε σύγκειται δόλος.
{Χο.} ἀλλ' εὖ σ' ὁ Μαίας παῖς ἐκεῖσε καὶ πάλιν
πέμψειεν Ἑρμῆς, ὅς γε φηλητῶν ἄναξ.
ἔχεις δὲ τοὔργον· εὐτυχεῖν μόνον σε δεῖ.
(FGrH 323 F 18), ἐξακριβοῦν τὰ καθ' ἕκαστα βουλό-

μενος, τὸ μὲν εὐώνυμον τῶν Ἀμαζόνων κέρας ἐπιστρέ-
φειν πρὸς τὸ νῦν καλούμενον Ἀμαζόνειον, τῷ δὲ δεξιῷ
πρὸς τὴν Πνύκα κατὰ τὴν Χρύσαν ἥκειν. μάχεσθαι δὲ
451
πρὸς τοῦτο τοὺς Ἀθηναίους ἀπὸ τοῦ Μουσείου ταῖς Ἀμα-

ζόσι συμπεσόντας, καὶ τάφους τῶν πεσόντων περὶ τὴν
πλατεῖαν εἶναι τὴν φέρουσαν ἐπὶ τὰς πύλας παρὰ τὸ
Χαλκώδοντος ἡρῷον, ἃς νῦν Πειραϊκὰς ὀνομάζουσι. καὶ
ταύτῃ μὲν ἐκβιασθῆναι μέχρι τῶν Εὐμενίδων καὶ ὑπο-
χωρῆσαι ταῖς γυναιξίν, ἀπὸ δὲ Παλλαδίου καὶ Ἀρδηττοῦ
καὶ Λυκείου προσβαλόντας ὤσασθαι τὸ δεξιὸν αὐτῶν
ἄχρι τοῦ στρατοπέδου καὶ πολλὰς καταβαλεῖν. τετάρτῳ
δὲ μηνὶ συνθήκας γενέσθαι διὰ τῆς Ἱππολύτης· Ἱππο-
λύτην γὰρ οὗτος ὀνομάζει τὴν τῷ Θησεῖ συνοικοῦσαν,
οὐκ Ἀντιόπην. ἔνιοι δέ φασι μετὰ τοῦ Θησέως μαχο-
μένην πεσεῖν τὴν ἄνθρωπον ὑπὸ Μολπαδίας ἀκοντισθεῖ-
σαν, καὶ τὴν στήλην τὴν παρὰ τὸ τῆς Γῆς τῆς Ὀλυμπίας
ἱερὸν ἐπὶ ταύτῃ κεῖσθαι. καὶ θαυμαστὸν οὐκ ἔστιν ἐπὶ
πράγμασιν οὕτω παλαιοῖς πλανᾶσθαι τὴν ἱστορίαν, ἐπεὶ
καὶ τὰς τετρωμένας φασὶ τῶν Ἀμαζόνων ὑπ' Ἀντιόπης
εἰς Χαλκίδα λάθρα διαπεμφθείσας τυγχάνειν ἐπιμελείας,
Πλούταρχος , Pyrrhus Ch. 31, sec. 7, line 5
δ' ἀμφοτέρους πρέσβεις ἧκον ἐξ Ἄργους, ἀπαλλάττεσθαι

δεόμενοι καὶ τὴν πόλιν ἐᾶν μηδετέρου γενομένην, εὔνουν
δ' οὖσαν ἀμφοτέροις. ὁ μὲν οὖν Ἀντίγονος ἐπείθετο καὶ
τὸν υἱὸν ἐδίδου τοῖς Ἀργείοις ὅμηρον, ὁ δὲ Πύρρος ὡμο-
λόγει μὲν ἀπαλλαγήσεσθαι, μὴ παρέχων δὲ πίστιν ὑπ-
οπτότερος ἦν.
Γίνεται δὲ σημεῖον αὐτῷ τε τῷ Πύρρῳ μέγα· τῶν γὰρ
βοῶν τεθυμένων αἱ κεφαλαὶ κείμεναι χωρὶς ἤδη τάς τε
γλώττας ὤφθησαν προβάλλουσαι καὶ περιλιχμώμεναι τὸν
ἑαυτῶν φόνον· ἔν τε τῇ πόλει τῶν Ἀργείων ἡ τοῦ Λυ-
κείου προφῆτις Ἀπόλλωνος ἐξέδραμε, βοῶσα νεκρῶν ὁρᾶν
καὶ φόνου κατάπλεω τὴν πόλιν, τὸν δ' ἀετὸν ἐπὶ τὸν
ἀγῶνα χωροῦντα, εἶτα φροῦδον εἶναι.
Σκότους δὲ πολλοῦ προσμείξας ὁ Πύρρος τοῖς
τείχεσι, καὶ πύλην εὑρών, ἣν Διαμπερὲς καλοῦσιν, ἀνεῳγ-
μένην ὑπὸ τοῦ Ἀριστέου αὐτοῖς, ἄχρι μὲν τοῦ παρεις-
πεσεῖν τοὺς Γαλάτας τοὺς παρ' αὐτοῦ καὶ τὴν ἀγορὰν
καταλαβεῖν ἐλάνθανε· τῆς δὲ πύλης τοὺς ἐλέφαντας οὐ
δεχομένης καὶ διὰ τοῦτο τοὺς πύργους αὐτῶν ἀφαιρούν-
των, εἶτα πάλιν ἐν σκότει καὶ θορύβῳ περιτιθέντων, καὶ
γενομένης διατριβῆς, οἱ Ἀργεῖοι συναισθόμενοι πρὸς τὴν
452
Πλούταρχος , Sulla Ch. 12, sec. 3, line 7
λαις δὲ δαπάναις κατέσπευδε τὸν πόλεμον, ᾧ

γε δίχα τῆς ἄλλης παρασκευῆς ἡ περὶ τὰ
μηχανήματα πραγματεία ζεύγεσι μυρίοις ὀρικοῖς
ἐχορηγεῖτο, καθ' ἡμέραν ἐνεργοῖς οὖσι πρὸς τὴν
ὑπηρεσίαν. ἐπιλειπούσης δὲ τῆς ὕλης διὰ τὸ
κόπτεσθαι πολλὰ τῶν ἔργων περικλώμενα τοῖς
αὑτῶν βρίθεσι καὶ πυρπολεῖσθαι βαλλόμενα
ἱεροῖς ἄλσεσι, καὶ τήν τε Ἀκαδήμειαν ἔκειρε
δενδροφορωτάτην προαστείων οὖσαν καὶ τὸ Λύκειον. ἐπεὶ δὲ καὶ
χρημάτων ἔδει πολλῶν
τὰ κάλλιστα καὶ πολυτελέστατα τῶν ἀναθη-
μάτων μεταπεμπόμενος. ἔγραψε δὲ καὶ τοῖς
Ἀμφικτύοσιν εἰς Δελφοὺς ὅτι τὰ χρήματα τοῦ
θεοῦ βέλτιον εἴη κομισθῆναι πρὸς αὐτόν· ἢ γὰρ
φυλάξειν ἀσφαλέστερον ἢ καὶ ἀποχρησάμενος
ἀποδώσειν οὐκ ἐλάττω· καὶ τῶν φίλων ἀπέστειλε
Κάφιν τὸν Φωκέα κελεύσας σταθμῷ παραλαβεῖν
ἕκαστον. ὁ δὲ Κάφις ἧκε μὲν εἰς Δελφούς,
Πλούταρχος , De cupiditate divitiarum (523c-528b) Stephanus p.526,

sec. E, line 9
θαυμάζειν ἢ τὸν πλοῦτον μαθόντες μηδ' ἐπ' ἄλλῳ τινὶ

ζῆν ἢ τῷ πολλὰ κεκτῆσθαι κώλυσιν τοῦ ἰδίου βίου τὸν
ἐκείνων ποιοῦνται, καὶ νομίζουσιν αὑτῶν ἀφαιρεῖσθαι τὸν
χρόνον, ὅσον ἐκείνοις προστίθησι. διὸ καὶ ζώντων μὲν ἔτι
τῶν πατέρων λανθάνοντες ἁμωσγέπως παρακλέπτουσι τῆς
ἡδονῆς καὶ ἀπολαύουσιν ὥσπερ ἀλλοτρίων, μεταδιδόντες
φίλοις ἀναλίσκοντες εἰς ἐπιθυμίας ἔτι ἀκούοντες ἔτι μαν-
θάνοντες. ὅταν δ' ἀποθανόντων τὰς κλεῖς παραλάβωσι
καὶ τὰς σφραγῖδας, ἕτερον βίου σχῆμ' αὐτοῖς ἐστι καὶ
πρόσωπον ἀγέλαστον αὐστηρὸν ἀνέντευκτον· οὐ κολοφὼν
οὐ σφαῖρα οὐ τραχηλισμὸς οὐκ Ἀκαδήμεια οὐ Λύκειον ,
ἀλλ' οἰκετῶν ἀνάκρισις καὶ γραμματείων ἐπίσκεψις καὶ
πρὸς οἰκονόμους ἢ χρεώστας διαλογισμὸς καὶ ἀσχολία καὶ
453
φροντὶς ἀφαιρουμένη τὸ ἄριστον καὶ συνελαύνουσα νυκτὸς

εἰς τὸ βαλανεῖον,
’γυμνάσια δ' οἷσιν ἐνετράφη Δίρκης θ' ὕδωρ’
(Eur. Phoen. 368)

παρώδευται· κἂν εἴπῃ τις ‘οὐκ ἀκούσῃ τοῦ φιλοσόφου;’
’πόθεν ἐμοί;’ φησίν ‘οὐ σχολάζω τοῦ πατρὸς τεθνηκότος.’
ὦ ταλαίπωρε, τί σοι τοιοῦτο καταλέλοιπεν οἷον ἀφῄρηται,

Διὰ τί βρωτικώτεροι γίνονται περὶ τὸ μετόπωρον
Ἐν Ἐλευσῖνι μετὰ τὰ μυστήρια τῆς πανηγύρεως

ἀκμαζούσης εἱστιώμεθα παρὰ Γλαυκίᾳ τῷ ῥήτορι. πεπαυ-
μένων δὲ δειπνεῖν τῶν ἄλλων, Ξενοκλῆς ὁ Δελφὸς ὥσπερ
εἰώθει τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν Λαμπρίαν εἰς ἀδηφαγίαν Βοιώ-
τιον ἐπέσκωπτεν. ἐγὼ δ' ἀμυνόμενος ὑπὲρ αὐτοῦ τὸν
Ξενοκλέα τοῖς Ἐπικούρου λόγοις χρώμενον ‘οὐ γὰρ ἅπαν-
τες’ εἶπεν, ‘ὦ βέλτιστε, ποιοῦνται τὴν τοῦ ἀλγοῦντος
ὑπεξαίρεσιν ὅρον ἡδονῆς καὶ πέρας· Λαμπρίᾳ δὲ καὶ ἀνάγ-
κη, πρὸ τοῦ κήπου κυδαίνοντι τὸν Περίπατον καὶ τὸ
Λύκειον , ἔργῳ μαρτυρεῖν Ἀριστοτέλει· φησὶ γὰρ ὁ ἀνὴρ
(fr. 231) βρωτικώτατον ἕκαστον αὐτὸν αὑτοῦ περὶ τὸ
φθινόπωρον εἶναι, καὶ τὴν αἰτίαν ἐπείρηκεν· ἐγὼ δ'
οὐ μνημονεύω.’ ‘βέλτιον’ εἶπεν ὁ Γλαυκίας· ‘αὐτοὶ γὰρ
ἐπιχειρήσομεν ζητεῖν, ὅταν παυσώμεθα δειπνοῦντες.’ ὡς
οὖν ἀφῃρέθησαν αἱ τράπεζαι, γλαυκίας μὲν καὶ Ξενοκλῆς
ᾐτιάσαντο τὴν ὀπώραν διαφόρως, ὁ μὲν ὡς τὴν κοιλίαν
ὑπεξάγουσαν καὶ τῷ κενοῦσθαι τὸ σῶμα νεαρὰς ὀρέξεις
ἀεὶ παρασκευάζουσαν· ὁ δὲ Ξενοκλῆς ἔλεγεν εὔστομόν
τι καὶ δηκτικὸν ἔχοντα τῶν ὡραίων τὰ πλεῖστα τὸν στό-
μαχον ἐπὶ τὴν βρῶσιν ἐκκαλεῖσθαι παντὸς μᾶλλον ὄψου
Πλούταρχος , Vitae decem oratorum [Sp.] (832b-852e)

Νίκας τε ὁλοχρύσους πομπεῖά τε χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ καὶ

κόσμον χρυσοῦν εἰς ἑκατὸν κανηφόρους,
χειροτονηθεὶς δὲ ἐπὶ τῆς τοῦ πολέμου παρασκευῆς
454
ὅπλα μὲν πολλὰ καὶ βελῶν μυριάδας πέντε ἀνήνεγκεν εἰς

τὴν ἀκρόπολιν, τετρακοσίας δὲ τριήρεις πλωΐμους κατ-
εσκεύασε, τὰς μὲν ἐπισκευάσας τὰς δὲ ἐξ ἀρχῆς ναυπη-
γησάμενος,
πρὸς δὲ τούτοις ἡμίεργα παραλαβὼν τούς τε νεωσοίκους
καὶ τὴν σκευοθήκην καὶ τὸ θέατρον τὸ Διονυσιακὸν ἐξειρ-
γάσατο, καὶ ἐπετέλεσε τό τε στάδιον τὸ Παναθηναϊκὸν
καὶ τὸ Γυμνάσιον τὸ κατὰ Λύκειον κατεσκεύασε, καὶ
ἄλλαις πολλαῖς κατασκευαῖς ἐκόσμησε τὴν πόλιν,
Ἀλεξάνδρου τε τοῦ βασιλέως ἅπασαν μὲν τὴν Ἀσίαν
κατεστραμμένου, κοινῇ δὲ πᾶσι τοῖς Ἕλλησιν ἐπιτάττειν
ἀξιοῦντος, ἐξαιτήσαντος Λυκοῦργον ὡς ἐναντία πράτ-
τοντα αὐτῷ, οὐκ ἐξέδωκεν ὁ δῆμος διὰ τὸν παρ' Ἀλεξ-
άνδρου φόβον,
βουλευτήριον, οὐ λέσχη φιλοσόφων. Σωκράτης γὰρ

οὐδὲ τοῦ συμποσίου ἀποστῆναι θέλει καίτοι Ἐρυξι-
μάχου καὶ Φαίδρου καὶ ἄλλων τινῶν ἀποστάντων,
ἀλλ' ἐγρήγορε μετ' Ἀγάθωνος καὶ Ἀριστοφάνους καὶ
πίνει ἐξ ἀργυροῦ φρέατος – καλῶς γάρ τις (Chamael.
XI 461 c) τὰ μεγάλα ποτήρια οὕτως ὠνόμασε – πίνει τ'
ἐκ τῆς φιάλης ἐπιδέξια. φησὶ δὲ καὶ μετὰ τοῦτο τοὺς
μὲν δύο νυστάζειν, καταδαρθεῖν δὲ πρότερον τὸν Ἀρι-
στοφάνη, ἤδη δὲ ἡμέρας ὑποφαινούσης τὸν Ἀγάθωνα·
καὶ τὸν Σωκράτη κατακοιμήσαντα ἐκείνους ἀναστάντα
ἀπιέναι εἰς τὸ Λύκειον , ἐξόν, φησὶν ὁ Ἡρόδικος, εἰς
τοὺς Ὁμήρου Λαιστρυγόνας (κ 84),
ἔνθα κ' ἄυπνος ἀνὴρ δοιοὺς ἐξήρατο μισθούς.
πᾶσα δὲ συμποσίου συναγωγὴ παρὰ τοῖς ἀρ-
χαίοις τὴν αἰτίαν εἰς θεὸν ἀνέφερε, καὶ στεφάνοις
ἐχρῶντο τοῖς οἰκείοις τῶν θεῶν καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς.
καὶ δοῦλος οὐδεὶς ἦν ὁ διακονήσων, ἀλλ' οἱ νέοι τῶν
ἐλευθέρων ᾠνοχόουν, ὡς ὁ τοῦ Μενελάου υἱὸς καί-
τοι νυμφίος ὑπάρχων καὶ ἐν αὐτοῖς τοῖς γάμοις. παρὰ
δὲ τῇ καλῇ Σαπφοῖ (fr. 51 B) καὶ ὁ Ἑρμῆς οἰνοχοεῖ
τοῖς θεοῖς. καὶ τἄλλα δὲ πάντα παρεσκεύαζον τοῖς

455
καλουμένης κωμῳδίας ἀναγνοὺς δράματα τῶν ὀκτα-

κοσίων καὶ τούτων ἐκλογὰς ποιησάμενος οὐ περιέτυχον
τῷ Ἀσωτοδιδασκάλῳ, ἀλλ' οὐδ' ἀναγραφῆς ἀξιωθέν
τινι σύνοιδα· οὔτε γὰρ Καλλίμαχος οὔτε Ἀριστοφάνης
αὐτὸ ἀνέγραψαν, ἀλλ' οὐδ' οἱ τὰς ἐν Περγάμῳ ἀνα-
γραφὰς ποιησάμενοι) – ὁ δὲ Σωτίων φησὶν ἐν τῷ
δράματι Ξανθίαν τινὰ οἰκέτην πεποιῆσθαι προτρεπό-
μενον ἐπὶ ἡδυπάθειαν ὁμοδούλους ἑαυτοῦ καὶ λέγοντα
(II 306 K)·
τύρβαζε, Μάνη· γαστρὸς οὐδὲν ἥδιον.
κόμποι κενὰ ψοφοῦντες ἀντ' ὀνειράτων.
χρώμενοι καὶ οἴνῳ τοσούτῳ ὅσος ἱκανὸς ἂν γένοιτο πρὸς εὐθυμίαν, ἣν ὁ

Πίνδαρος αἰτεῖται παρὰ Διός· τί ἔρδων φίλος σοί τε, καρτεροβρόντα
Κρονίδα,
φίλος δὲ Μοίσαις Εὐθυμίᾳ τε μέλων εἴην, τοῦτ' αἴτημί σε. τὸ δὲ Πλά-
τωνος συμπόσιον οὐ συνέδριόν ἐστιν, βουλευτήριον, οὐ λέσχη φιλο-
σόφων. Σωκράτης γὰρ οὐδὲ τοῦ συμποσίου ἀποστῆναι θέλει καίτοι
Ἐρυξιμάχου
καὶ Φαίδρου καὶ ἄλλων τινῶν ἀποστάντων, ἀλλ' ἐγρηγόρε μετ' Ἀγάθωνος
καὶ Ἀριστοφάνους καὶ πίνει ἐξ ἀργυροῦ φρέατος, καλῶς γάρ τις τὰ

μεγάλα
ποτήρια οὕτως ὠνόμασε, πίνει δ' ἐκ τῆς φιάλης ἐπιδεξία εἶτά φησι τοὺς
μὲν δύο νυστάζειν, καταδαρθεῖν δὲ πρότερον τὸν Ἀριστοφάνην, ἤδη δὲ
ἡμέρας ὑποφαινούσης τὸν Ἀγαθῶνα· καὶ τὸν Σωκράτην κατακοιμήσαντα
ἐκείνους, ἀναστάντα ἀπιέναι εἰς τὸ Λύκειον , ἔξον, φησὶν ὁ Ἡρόδικος,
εἰς
τοὺς Ὁμήρου Λαιστρυγόνας, ἔνθα κ' ἄυπνος ἀνὴρ δοιοὺς ἐξήρατο
μισθούς.
456
πᾶσα δὲ συμποσίου συναγωγὴ παρὰ τοῖς ἀρχαίοις τὴν αἰτίαν εἰς θεοὺς
ἀνέφερε, καὶ δοῦλος οὐδεὶς ἦν ὁ διακονήσων, ἀλλ' οἱ νέοι τῶν ἐλευθέρων
ᾠνοχόουν, ὡς ὁ τοῦ Μενελάου υἱὸς καίτοι νυμφίος ὢν καὶ ἐν αὐτοῖς τοῖς

γάμοις. παρὰ δὲ τῇ καλῇ Σαπφοῖ καὶ Ἑρμῆς οἰνοχοεῖ τοῖς θεοῖς. καὶ
ταῦτα δὲ παρεσκεύαζον τοῖς δειπνοῦσιν ἐλεύθεροι. καὶ οἱ δειπνήσαντες
ἀπε-
λύοντο φωτὸς ὄντος. τὸ δὲ Ἀλκινόου συμπόσιον ξένου ὑποδοχὴν ἔχει,
ὄντων καὶ αὐτῶν Φαιακῶν τρυφηλῶν. ὃ συμβάλλων τις πρὸς τὰ τῶν φι-
λοσόφων συμπόσια κοσμιώτερον ἂν εὕροι, καίτοι τοῦτο περιέχει καὶ ἱλα-
ρότητα καὶ παιδίαν εὐσχήμονα. μετὰ γὰρ τὸν γυμνικὸν ἀγῶνα ᾄδει ὁ
πλεῖστα καὶ ἡσθείς. ταῦτ' ἔχω ὅσσ' ἔμαθον καὶ ἐφρόντισα καὶ μετὰ
τούτων
ἔσθλ' ἔπαθον· τὰ δὲ λοιπὰ καὶ ἡδέα πάντα λέλειπται. Κλέαρχος δέ φησιν
Ἀρχεστράτου διδάσκαλον γενέσθαι Τερψίωνα, ὃν καὶ πρῶτον
γαστρολογίαν
γράψαντα διακελεύεσθαι τοῖς μαθηταῖς τίνων ἀφεκτέον. ὅτι Βακχίδας τὸν
αὐτὸν Σαρδαναπάλῳ ζήσας βίον ἀποθανὼν ἐπὶ τοῦ τάφου

ἐπιγεγραμμένον
ἔχει· πιὲν φαγὲν καὶ πάντα τᾷ ψυχᾷ δῶμεν· κἀγὼ γὰρ ἕστακ' ἀντὶ
Βακχίδα λίθος. καὶ ἄλλος δὲ τὰ ὅμοια ληρεῖ τις. πῖνε καὶ παῖζε· θνητὸς
ὁ βίος, ὀλίγος οὑπὶ γῇ χρόνος· θάνατος δ' ὁ θάνατός ἐστιν, ἂν ἅπαξ τις
ἀποθάνῃ. καὶ δοῦλος δὲ παρὰ τινὶ κωμικῷ πεποίηται προτρεπόμενος ἐπὶ
ἠδυπάθειαν ὁμοδούλους ἑαυτοῦ καὶ λέγων· τί ταῦτα ληρεῖς φληναφῶν
ἄνω
κάτω Λύκειον , Ἀκαδημίαν, Ὠιδείου πύλας, λήρους σοφιστῶν; οὐδὲ ἓν
τούτων καλόν. πίνωμεν, ἐμπίνωμεν, χαίρωμεν, ἕως ἔνεστι τὴν ψυχὴν
τρέφειν.
γαστρὸς οὐδὲν ἥδιον, αὕτη πατήρ σοι καὶ πάλιν μήτηρ μόνη. ἀρεταὶ δὲ
πρεσβεῖαι τε καὶ στρατηγίαι κόμποι κενοὶ ψοφοῦσι ἀντ' ὀνειράτων. ψύξει
σε δαίμων τῷ πεπρωμένῳ χρόνῳ· ἕξεις δ' ὅσ' ἂν φάγῃς τε καὶ πίῃς μόνα·
σποδοὶ τἄλλα, Περικλέης, Κόδροι, Κίμων. ὅτι παγκάλως ὁ Τίμων ἔφη·
πάντων πρωτίστα κακῶν ἐπιθυμί' ἐστί.
Μάχων ὁ κωμῳδιοποιός φησιν· ὁ κρουματοποιὸς Δωρίων εἰς Μύλων
ἐλθὼν
457
κατάλυσιν οὐδαμοῦ μισθωσίμην δυνάμενος εὑρεῖν ἐν τεμένει καθίσας, ὃ

πρὸ
τῶν πυλῶν ἦν κατὰ τύχην ἱδρυμένον, ἰδών τ' ἐπιθύοντα τὸν νεωκόρον,
πρὸς
τῆς Ἀθηνᾶς καὶ θεῶν,
Σοφοκλής Electra Line 7
ΗΛΕΚΤΡΑ
{ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ}
Ὦ τοῦ στρατηγήσαντος ἐν Τροίᾳ ποτὲ
Ἀγαμέμνονος παῖ, νῦν ἐκεῖν' ἔξεστί σοι
παρόντι λεύσσειν ὧν πρόθυμος ἦσθ' ἀεί.
Τὸ γὰρ παλαιὸν Ἄργος οὑπόθεις τόδε,
τῆς οἰστροπλῆγος ἄλσος Ἰνάχου κόρης·
αὕτη δ', Ὀρέστα, τοῦ λυκοκτόνου θεοῦ
ἀγορὰ Λύκειος· οὑξ ἀριστερᾶς δ' ὅδε
Ἥρας ὁ κλεινὸς ναός· οἷ δ' ἱκάνομεν,
φάσκειν Μυκήνας τὰς πολυχρύσους ὁρᾶν,
πολύφθορόν τε δῶμα Πελοπιδῶν τόδε,
ὅθεν σε πατρὸς ἐκ φόνων ἐγώ ποτε
πρὸς σῆς ὁμαίμου καὶ κασιγνήτης λαβὼν
ἤνεγκα κἀξέσωσα κἀξεθρεψάμην
τοσόνδ' ἐς ἥβης πατρὶ τιμωρὸν φόνου.
Νῦν οὖν, Ὀρέστα καὶ σύ, φίλτατε ξένων
Πυλάδη, τί χρὴ δρᾶν ἐν τάχει βουλευτέον,
ὡς ἡμὶν ἤδη λαμπρὸν ἡλίου σέλας
Δημοσθένης ., In Timocratem Sec. 114, line 1
ὁ Σόλων, ὦ ἄνδρες δικασταί, ᾧ οὐδ' ἂν αὐτὸς Τιμοκράτης

φήσειεν ὅμοιος νομοθέτης εἶναι, οὐχ ὅπως ἀσφαλῶς κακουρ-
γήσουσι φαίνεται παρασκευάζων τοῖς τοιούτοις, ἀλλ' ὅπως
ἢ μὴ ἀδικήσουσιν ἢ δώσουσι δίκην ἀξίαν, καὶ νόμον εἰσή-
νεγκεν, εἰ μέν τις μεθ' ἡμέραν ὑπὲρ πεντήκοντα δραχμὰς
458
κλέπτοι, ἀπαγωγὴν πρὸς τοὺς ἕνδεκ' εἶναι, εἰ δέ τις νύκτωρ

ὁτιοῦν κλέπτοι, τοῦτον ἐξεῖναι καὶ ἀποκτεῖναι καὶ τρῶσαι
διώκοντα καὶ ἀπαγαγεῖν τοῖς ἕνδεκα, εἰ βούλοιτο. τῷ δ'
ἁλόντι ὧν αἱ ἀπαγωγαί εἰσιν, οὐκ ἐγγυητὰς καταστήσαντι
ἔκτισιν εἶναι τῶν κλεμμάτων, ἀλλὰ θάνατον τὴν ζημίαν.
καὶ εἴ τίς γ' ἐκ Λυκείου ἢ ἐξ Ἀκαδημείας ἢ ἐκ Κυνοσάργους
ἱμάτιον ἢ ληκύθιον ἢ ἄλλο τι φαυλότατον, ἢ εἰ τῶν σκευῶν
τι τῶν ἐκ τῶν γυμνασίων ὑφέλοιτο ἢ ἐκ τῶν λιμένων, ὑπὲρ
δέκα δραχμάς, καὶ τούτοις θάνατον ἐνομοθέτησεν εἶναι τὴν
ζημίαν. εἰ δέ τις ἰδίαν δίκην κλοπῆς ἁλοίη, ὑπάρχειν μὲν
αὐτῷ διπλάσιον ἀποτεῖσαι τὸ τιμηθέν, προστιμῆσαι δ' ἐξεῖναι
τῷ δικαστηρίῳ πρὸς τῷ ἀργυρίῳ δεσμὸν τῷ κλέπτῃ, πένθ'
ἡμέρας καὶ νύκτας ἴσας, ὅπως ὁρῷεν ἅπαντες αὐτὸν δεδε-
μένον. καὶ τούτων ὀλίγῳ πρότερον ἠκούσατε τῶν νόμων.
ᾤετο γὰρ δεῖν τόν γε τὰ αἴσχρ' ἔργ' ἐργαζόμενον μὴ ἃ
ὑφείλετο μόνον ἀποδόντ' ἀπηλλάχθαι (πολλοὶ γὰρ [ἂν] αὐτῷ
Αριστοφάνης κωμικός. , Pax Line 356-357
πράγματά τε καὶ στιβάδας

ἃς ἔλαχε Φορμίων·
κοὐκέτ' ἄν μ' εὕροις δικαστὴν δριμὺν οὐδὲ δύσκολον –
{ΤΡ.} οὐδὲ τοὺς τρόπους γε δήπου σκληρὸν ὥσπερ καὶ πρὸ τοῦ,
{ΧΟ.} ἀλλ' ἁπαλὸν ἄν μ' ἴδοις
καὶ πολὺ νεώτερον ἀπ-
αλλαγέντα πραγμάτων.
Καὶ γὰρ ἱκανὸν χρόνον ἀπ-
ολλύμεθα καὶ κατατε-
τρίμμεθα πλανώμενοι
εἰς Λύκειον κἀκ Λυκείου σὺν δόρει σὺν ἀσπίδι.
Ἀλλ' ὅ τι μάλιστα χαρι-
ούμεθα ποιοῦντες, ἄγε,
φράζε· σὲ γὰρ αὐτοκράτορ'
εἵλετ' ἀγαθή τις ἡμῖν τύχη.
{ΤΡ.} Φέρε δὴ κατίδω πῇ τοὺς λίθους ἀφέλξομεν.
{ΕΡ.} Ὦ μιαρὲ καὶ τόλμηρε, τί ποεῖν διανοεῖ;
{ΤΡ.} Οὐδὲν πονηρόν, ἀλλ' ὅπερ καὶ Κιλλικῶν.
{ΕΡ.} Ἀπόλωλας, ὦ κακόδαιμον.
459
τὰς ναῦς καὶ τὸ στράτευμα.

Ἐν Θάσῳ δὲ κατὰ τὸν καιρὸν τοῦτον στάσεως γενομένης
ἐκπίπτουσιν οἱ λακωνισταὶ καὶ ὁ Λάκων ἁρμοστὴς Ἐτεόνικος.
καταιτιαθεὶς δὲ ταῦτα πρᾶξαι σὺν Τισσαφέρνει Πασιππίδας
ὁ Λάκων ἔφυγεν ἐκ Σπάρτης· ἐπὶ δὲ τὸ ναυτικόν, ὃ ἐκεῖνος
ἡθροίκει ἀπὸ τῶν συμμάχων, ἐξεπέμφθη Κρατησιππίδας, καὶ
παρέλαβεν ἐν Χίῳ. περὶ δὲ τούτους τοὺς χρόνους Θρα-
σύλλου ἐν Ἀθήναις ὄντος Ἆγις ἐκ τῆς Δεκελείας προνομὴν
ποιούμενος πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη ἦλθε τῶν Ἀθηναίων· Θρά-
πόλει ὄντας ἅπαντας παρέταξε παρὰ τὸ Λύκειον Γυμνάσιον,
ὡς μαχούμενος, ἂν προσίωσιν. ἰδὼν δὲ ταῦτα Ἆγις ἀπήγαγε
ἀπέθανον. οἱ οὖν Ἀθηναῖοι τῷ Θρασύλλῳ διὰ ταῦτα ἔτι
προθυμότεροι ἦσαν ἐφ' ἃ ἧκε, καὶ ἐψηφίσαντο ὁπλίτας τε
αὐτὸν καταλέξασθαι χιλίους, ἱππέας δὲ ἑκατόν, τριήρεις δὲ
πεντήκοντα. Ἆγις δὲ ἐκ τῆς Δεκελείας ἰδὼν πλοῖα πολλὰ
σίτου εἰς Πειραιᾶ καταθέοντα, οὐδὲν ὄφελος ἔφη εἶναι τοὺς
μετ' αὐτοῦ πολὺν ἤδη χρόνον Ἀθηναίους εἴργειν τῆς γῆς,
εἰ μή τις σχήσοι καὶ ὅθεν ὁ κατὰ θάλατταν σῖτος φοιτᾷ·
κράτιστόν τε εἶναι καὶ Κλέαρχον τὸν Ῥαμφίου πρόξενον
μὲν οὐδεὶς σὺν ὅπλοις ἐξῄει, οἱ δὲ ἱππεῖς ἔστιν ὅτε καὶ

λῃστὰς ἐχειροῦντο τῶν ἐκ τοῦ Πειραιῶς, καὶ τὴν φάλαγγα
αὐτῶν ἐκακούργουν. περιέτυχον δὲ καὶ τῶν Αἰξωνέων τισὶν
εἰς τοὺς αὑτῶν ἀγροὺς ἐπὶ τὰ ἐπιτήδεια πορευομένοις· καὶ
τούτους Λυσίμαχος ὁ ἵππαρχος ἀπέσφαξε, πολλὰ λιτανεύον-
τας καὶ πολλῶν χαλεπῶς φερόντων ἱππέων. ἀνταπέκτειναν
δὲ καὶ οἱ ἐν Πειραιεῖ τῶν ἱππέων ἐπ' ἀγροῦ λαβόντες
Καλλίστρατον φυλῆς Λεοντίδος. καὶ γὰρ ἤδη μέγα ἐφρό-
νουν, ὥστε καὶ πρὸς τὸ τεῖχος τοῦ ἄστεως προσέβαλλον.
εἰ δὲ καὶ τοῦτο δεῖ εἰπεῖν τοῦ μηχανοποιοῦ τοῦ ἐν τῷ ἄστει,
ὃς ἐπεὶ ἔγνω ὅτι κατὰ τὸν ἐκ Λυκείου δρόμον μέλλοιεν τὰς
μηχανὰς προσάγειν, τὰ ζεύγη ἐκέλευσε πάντα ἁμαξιαίους
λίθους ἄγειν καὶ καταβάλλειν ὅπου ἕκαστος βούλοιτο τοῦ
δρόμου. ὡς δὲ τοῦτο ἐγένετο, πολλὰ εἷς ἕκαστος τῶν
λίθων πράγματα παρεῖχε. πεμπόντων δὲ πρέσβεις εἰς
Λακεδαίμονα τῶν μὲν τριάκοντα ἐξ Ἐλευσῖνος, τῶν δ' ἐν
460
τῷ καταλόγῳ ἐξ ἄστεως, καὶ βοηθεῖν κελευόντων, ὡς ἀφε-

στηκότος τοῦ δήμου ἀπὸ Λακεδαιμονίων, Λύσανδρος λογισά-
μενος ὅτι οἷόν τε εἴη ταχὺ ἐκπολιορκῆσαι τοὺς ἐν τῷ
Πειραιεῖ κατά τε γῆν καὶ κατὰ θάλατταν, εἰ τῶν ἐπιτηδείων
ἀποκλεισθείησαν, συνέπραξεν ἑκατόν τε τάλαντα αὐτοῖς
Γαληνός ιατρός De compositione medicamentorum secundum locos libri

x Vol. 12, p.955, line 1
διαχριομένη. ἢ χάλκανθον κηρύματι θαλασσίας πορφύρας εἱ-

λήσας σύγκαυσον μὴ σκύλλων, εἶτα λεῖον μετὰ μέλιτος διά-
χριε. ἢ πίσσῃ ὑγρᾷ μετὰ μέλιτος ἴσου, ἐλάχιστον κεδρίας
προσμίξας χρῶ. ἢ ῥοὸς βυρσοδεψικῆς, ἱκανῶς βραχείσης εἰς
τὸ ὕδωρ, μέχρι γλοιῶδες γένηται, ἑψήσας μέλιτι μῖξον καὶ
χρῶ, καὶ ὁ Συριακὸς ῥοῦς ποιεῖ μετὰ μέλιτος ἢ χελιδόνων
κεκαυμένων τε καὶ ἀνθρωπείας κόπρου τὸ ἴσον σὺν μέλιτι
διάχριε. ἢ λύκου ἥπατος ξηροῦ, ὡς κοχλιάρια δύο λεάνας
δὸς πιεῖν. τούτων τῶν φαρμάκων τὰ μὲν ἄλλα πάντα ἐπαινῶ,
τὸ δὲ διὰ τῆς ῥοὸς μέμφομαι στυπτικῆς ὂν δυνάμεως, οὐ-
δαμῶς ἁρμοττούσης ἐσχάραις. περὶ δὲ τοῦ Λυκείου ἥπατος
οὐκ ἔχω τί εἴπω. πρὸς μὲν γὰρ τὰς ἡπατικὰς διαθέσεις
οἶδα ποτιζόμενον τὸ φάρμακον αὐτὸ καθ' ἑαυτὸ καὶ μιγνύ-
μενον τῷ δι' εὐπατορίου. εἰ δὲ καὶ πρὸς ἐσχάρας τὰς ἐν
τῷ στόματι πινόμενον ἁρμόττει, κατά τινα τῆς ὅλης οὐσίας
ἰδιότητα τῇ πείρᾳ χρὴ κρῖναι μόνον, περὶ ἧς οὐδὲν ἔχω φά-
ναι μὴ κεχρημένος αὐτοῖς ἐπὶ τῶν τοιούτων. ἡ δὲ κυνεία
κόπρος, ὅταν ὀστᾶ βεβρωκότες ὦσιν οἱ κύνες, ἀρίστη κατὰ
πάντα ἐστὶ καὶ ὡς βοηθοῦσα μεγάλως καὶ ὡς οὐδεμίαν
ἀηδίαν ἐμφαίνουσα τῷ προσφερομένῳ. τὴν δὲ ἀνθρωπείαν
ὡς βδελυρὰν ἀεὶ παρῃτησάμην. ἐχρήσατο γοῦν τις αὐτῇ μὴ
Πλάτων. ., Symposium Stephanus p.223, sec. d, line 10
τὸν οὖν Σωκράτη αὐτοῖς διαλέγεσθαι· καὶ τὰ μὲν ἄλλα ὁ

Ἀριστόδημος οὐκ ἔφη μεμνῆσθαι τῶν λόγων – οὔτε γὰρ ἐξ
ἀρχῆς παραγενέσθαι ὑπονυστάζειν τε – τὸ μέντοι κεφάλαιον,
ἔφη, προσαναγκάζειν τὸν Σωκράτη ὁμολογεῖν αὐτοὺς τοῦ
αὐτοῦ ἀνδρὸς εἶναι κωμῳδίαν καὶ τραγῳδίαν ἐπίστασθαι
ποιεῖν, καὶ τὸν τέχνῃ τραγῳδοποιὸν ὄντα καὶ κωμῳδοποιὸν
εἶναι. ταῦτα δὴ ἀναγκαζομένους αὐτοὺς καὶ οὐ σφόδρα
461
ἑπομένους νυστάζειν, καὶ πρότερον μὲν καταδαρθεῖν τὸν

Ἀριστοφάνη, ἤδη δὲ ἡμέρας γιγνομένης τὸν Ἀγάθωνα. τὸν
οὖν Σωκράτη, κατακοιμίσαντ' ἐκείνους, ἀναστάντα ἀπιέναι,
καὶ ἓ ὥσπερ εἰώθει ἕπεσθαι, καὶ ἐλθόντα εἰς Λύκειον ,
ἀπονιψάμενον, ὥσπερ ἄλλοτε τὴν ἄλλην ἡμέραν διατρίβειν,
καὶ οὕτω διατρίψαντα εἰς ἑσπέραν οἴκοι ἀναπαύεσθαι.
{ΣΩ.} Ὦ φίλε Φαῖδρε, ποῖ δὴ καὶ πόθεν;
{ΦΑΙ.} Παρὰ Λυσίου, ὦ Σώκρατες, τοῦ Κεφάλου, πορεύ-
ομαι δὲ πρὸς Περίπατον ἔξω τείχους· συχνὸν γὰρ ἐκεῖ
διέτριψα χρόνον καθήμενος ἐξ ἑωθινοῦ. τῷ δὲ σῷ καὶ
ἐμῷ ἑταίρῳ πειθόμενος Ἀκουμενῷ κατὰ τὰς ὁδοὺς ποιοῦμαι
τοὺς Περιπάτους· φησὶ γὰρ ἀκοπωτέρους εἶναι τῶν ἐν τοῖς
δρόμοις.
Πλάτων. ., Lysis Stephanus p.203, sec. a, line 1
σαντες χαίρειν εἴ τίς τι ἐρεῖ, κοινῇ ἡμῶν αὐτῶν καὶ τῶν

μειρακίων ἐπιμέλειαν ποιησώμεθα.
{ΛΥ.} Ἐμοὶ μὲν ἀρέσκει, ὦ Σώκρατες, ἃ λέγεις· καὶ ἐθέλω,
ὅσῳπερ γεραίτατός εἰμι, τοσούτῳ προθυμότατα μανθάνειν
μετὰ τῶν νεανίσκων. ἀλλά μοι οὑτωσὶ ποίησον· αὔριον
ἕωθεν ἀφίκου οἴκαδε καὶ μὴ ἄλλως ποιήσῃς, ἵνα βουλευ-
σώμεθα περὶ αὐτῶν τούτων, τὸ δὲ νῦν εἶναι τὴν συνουσίαν
πόθεν;
μέντοι.
Πλάτων. ., Lysis Stephanus p.203, sec. b, line 2

462

πόθεν;
μέντοι.
Ποῖ, ἔφην ἐγώ, λέγεις, καὶ παρὰ τίνας τοὺς ὑμᾶς;
Δεῦρο, ἔφη, δείξας μοι ἐν τῷ καταντικρὺ τοῦ τείχους περί-
βολόν τέ τινα καὶ θύραν ἀνεῳγμένην. διατρίβομεν δέ, ἦ δ'
ὅς, αὐτόθι ἡμεῖς τε αὐτοὶ καὶ ἄλλοι πάνυ πολλοὶ καὶ καλοί.
Ἔστιν δὲ δὴ τί τοῦτο, καὶ τίς ἡ διατριβή;
Παλαίστρα, ἔφη, νεωστὶ ᾠκοδομημένη· ἡ δὲ διατριβὴ τὰ
πολλὰ ἐν λόγοις, ὧν ἡδέως ἄν σοι μεταδιδοῖμεν.
Καλῶς γε, ἦν δ' ἐγώ, ποιοῦντες· διδάσκει δὲ τίς αὐτόθι;
Πλάτων. ., Spuria Stephanus p.366, sec. e, line 4
Τί μέρος τῆς ἡλικίας ἄμοιρον τῶν ἀνιαρῶν; οὐ κατὰ μὲν

τὴν πρώτην γένεσιν τὸ νήπιον κλάει, τοῦ ζῆν ἀπὸ λύπης
ἀρχόμενον; οὐ λείπεται γοῦν οὐδεμιᾶς ἀλγηδόνος, ἀλλ' ἢ
δι' ἔνδειαν ἢ περιψυγμὸν ἢ θάλπος ἢ πληγὴν ὀδυνᾶται,
λαλῆσαι μὲν οὔπω δυνάμενον ἃ πάσχει, κλαυθμυριζόμενον
δὲ καὶ ταύτην τῆς δυσαρεστήσεως μίαν ἔχον φωνήν. ὁπόταν
δὲ εἰς τὴν ἑπταετίαν ἀφίκηται πολλοὺς πόνους διαντλῆσαν,
ἐπέστησαν παιδαγωγοὶ καὶ γραμματισταὶ καὶ παιδοτρίβαι
τυραννοῦντες· αὐξανομένου δὲ κριτικοί, γεωμέτραι, τακτικοί,
πολὺ πλῆθος δεσποτῶν. ἐπειδὰν δὲ εἰς τοὺς ἐφήβους
ἐγγραφῇ, κοσμητὴς καὶ φόβος χειρῶν, ἔπειτα Λύκειον καὶ
Ἀκαδήμεια καὶ γυμνασιαρχία καὶ ῥάβδοι καὶ κακῶν ἀμετρίαι·
καὶ πᾶς ὁ τοῦ μειρακίσκου πόνος ἐστὶν ὑπὸ σωφρονιστὰς
καὶ τὴν ἐπὶ τοὺς νέους αἵρεσιν τῆς ἐξ Ἀρείου πάγου βουλῆς.
ἐπειδὰν δὲ ἀπολυθῇ τούτων, φροντίδες ἄντικρυς ὑπέδυσαν
καὶ διαλογισμοὶ τίνα τὴν τοῦ βίου ὁδὸν ἐνστήσονται, καὶ
τοῖς ὕστερον χαλεποῖς ἐφάνη τὰ πρῶτα παιδικὰ καὶ νηπίων
ὡς ἀληθῶς φόβητρα· στρατεῖαί τε γὰρ καὶ τραύματα καὶ
συνεχεῖς ἀγῶνες. εἶτα λαθὸν ὑπῆλθεν τὸ γῆρας, εἰς ὃ πᾶν
συρρεῖ τὸ τῆς φύσεως ἐπίκηρον καὶ δυσαλθές. κἂν μή τις
θᾶττον ὡς χρέος ἀποδιδῷ τὸ ζῆν, ὡς ὀβολοστάτις ἡ φύσις
463
Λουκιανός ., Amores Sec. 31, line 8
εἴπωμεν καὶ ἄνδρες ὑπὲρ ἀνδρῶν. σὺ δὲ ἵλεως,

Ἀφροδίτη, γενοῦ· καὶ γὰρ ἡμεῖς τὸν σὸν Ἔρωτα
τιμῶμεν.
Ἐγὼ μὲν οὖν ἐνόμιζον ἄχρι παιδιᾶς ἱλαρὰν
τὴν ἔριν ἡμῶν προκόψαι, ἐπεὶ δὲ οἱ παρὰ τούτου
λόγοι καὶ φιλοσοφεῖν ὑπὲρ γυναικῶν ἐπενοήθησαν,
ἀσμένως τὴν ἀφορμὴν ἥρπακα· μόνος γὰρ ὁ ἄρρην
ἔρως κοινὸν ἡδονῆς καὶ ἀρετῆς ἐστιν ἔργον. εὐξαί-
μην γάρ, εἴπερ ἦν ἐν δυνατῷ, τὴν ἐπήκοόν ποτε
τῶν Σωκρατικῶν λόγων πλατάνιστον, Ἀκαδημίας
καὶ Λυκείου δένδρον εὐτυχέστερον, ἐγγὺς ἡμῶν
ἑστάναι πεφυκυῖαν, ἔνθ' ἡ Φαίδρου προσανάκλισις
ἦν, ὥσπερ ὁ ἱερὸς εἶπεν ἀνὴρ πλείστων ἁψάμενος
χαρίτων· αὐτὴ τάχα ἂν ὥσπερ ἡ ἐν Δωδώνῃ φηγὸς
ἐκ τῶν ὀροδάμνων ἱερὰν ἀπορρήξασα φωνὴν τοὺς
παιδικοὺς εὐφήμησεν ἔρωτας ἔτι τοῦ καλοῦ μεμνη-
μένη Φαίδρου. πλὴν ἐπεὶ τοῦτ' ἀμήχανον,
Λουκιανός Demonax Sec. 14, line 5
ἐν φιλοσοφίᾳ· ὁ δέ, Τίς γάρ σοι εἶπεν ὅτι

φιλοσοφῶ; καὶ ἀπιὼν ἤδη παρ' αὐτοῦ μάλα ἡδὺ
ἐγέλασεν· τοῦ δὲ ἐρωτήσαντος, ἐφ' ὅτῳ γελᾷ,
ἐκεῖνος ἔφη, Γελοῖόν μοι εἶναι ἔδοξεν, εἰ σὺ ἀπὸ
τοῦ πώγωνος ἀξιοῖς κρίνεσθαι τοὺς φιλοσοφοῦντας
αὐτὸς πώγωνα οὐκ ἔχων.
Τοῦ δὲ Σιδωνίου ποτὲ σοφιστοῦ Ἀθήνησιν
εὐδοκιμοῦντος καὶ λέγοντος ὑπὲρ αὑτοῦ ἔπαινόν
τινα τοιοῦτον, ὅτι πάσης φιλοσοφίας πεπείραται
– οὐ χεῖρον δὲ αὐτὰ εἰπεῖν ἃ ἔλεγεν· Ἐὰν Ἀριστο-
τέλης με καλῇ ἐπὶ τὸ Λύκειον , ἕψομαι· ἂν Πλάτων
ἐπὶ τὴν Ἀκαδημίαν, ἀφίξομαι· ἂν Ζήνων, ἐν τῇ
Ποικίλῃ διατρίψω· ἂν Πυθαγόρας καλῇ, σιωπή-
σομαι. ἀναστὰς οὖν ἐκ μέσων τῶν ἀκροωμένων,
Οὗτος, ἔφη προσειπὼν τὸ ὄνομα, καλεῖ σε
Πυθαγόρας.
464
ἥκετε, μὴ καὶ ὑπερήμεροι γένησθε τῆς προ-

θεσμίας. σφὼ δέ, σὺ καὶ ὁ Ἔλεγχος, ὦ Παρ-
ρησιάδη, ἐν κύκλῳ ἐπὶ πάντας αὐτοὺς ἰόντες ἢ
στεφανοῦτε ἢ ἐγκάετε, ὡς ἔφην.
Ἔσται ταῦτα, ὦ Φιλοσοφία. χαίρετε, ὦ βέλ-
τιστοι ἀνδρῶν. ἡμεῖς δὲ κατίωμεν, ὦ Ἔλεγχε,
καὶ τελῶμεν τὰ παρηγγελμένα.
{ΕΛΕΓΧΟΣ}
Ποῖ δὲ καὶ πρῶτον ἀπιέναι δεήσει; μῶν εἰς τὴν
Ἀκαδημίαν ἢ εἰς τὴν Στοὰν ἢ ἀπὸ τοῦ Λυκείου
ποιησώμεθα τὴν ἀρχήν;
Οὐδὲν διοίσει τοῦτο. πλὴν οἶδά γε ἐγὼ ὡς
ὅποι ποτ' ἂν ἀπέλθωμεν, ὀλίγων μὲν τῶν στε-
φάνων, πολλῶν δὲ τῶν καυτηρίων δεησόμεθα.
αὐτὴν μοιχείας οὐκ ἐδοκίμαζον, ἐν γειτόνων δὲ

οἰκοῦντι τῷ Διαλόγῳ προσελθὼν ἠξίουν κατα-
δεχθῆναι ὑπ' αὐτοῦ.
Ταῦτά ἐστιν ἃ τὴν Ῥητορικὴν ἐγὼ μεγάλα
ἠδίκηκα. καίτοι εἰ καὶ μηδὲν αὐτῇ τοιοῦτο ἐπέ-
πρακτο, καλῶς εἶχέ μοι ἀνδρὶ ἤδη τετταράκοντα
ἔτη σχεδὸν γεγονότι θορύβων μὲν ἐκείνων καὶ
δικῶν ἀπηλλάχθαι καὶ τοὺς ἄνδρας τοὺς δικαστὰς
ἀτρεμεῖν ἐᾶν, τυράννων κατηγορίας καὶ ἀριστέων
ἐπαίνους ἐκφυγόντα, εἰς δὲ τὴν Ἀκαδήμειαν ἢ εἰς
τὸ Λύκειον ἐλθόντα τῷ βελτίστῳ τούτῳ Διαλόγῳ
συμπεριπατεῖν ἠρέμα διαλεγομένους, τῶν ἐπαίνων
καὶ κρότων οὐ δεομένους.
Πολλὰ ἔχων εἰπεῖν ἤδη παύσομαι. ὑμεῖς δὲ
εὔορκον τὴν ψῆφον ἐνέγκατε.
{ΔΙΚΗ}
465
Λουκιανός Anacharsis Sec. 7, line 5
ἅμα καὶ λυσιτελὲς εἶναι δόξει.

{ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ}
Ἄπαγε, ὦ Σόλων, ὑμῖν ταῦτα γένοιτο τὰ ὠφέ-
λιμα καὶ τερπνά, ἐμὲ δὲ εἴ τις ὑμῶν τοιοῦτό τι
διαθείη, εἴσεται ὡς οὐ μάτην παρεζώσμεθα τὸν
ἀκινάκην. ἀτὰρ εἰπέ μοι, τί ὄνομα ἔθεσθε τοῖς
γιγνομένοις, ἢ τί φῶμεν ποιεῖν αὐτούς;
{ΣΟΛΩΝ}
Ὁ μὲν χῶρος αὐτός, ὦ Ἀνάχαρσι, Γυμνάσιον
ὑφ' ἡμῶν ὀνομάζεται καὶ ἔστιν ἱερὸν Ἀπόλλωνος
τοῦ Λυκείου. καὶ τὸ ἄγαλμα δὲ αὐτοῦ ὁρᾷς, τὸν
ἐπὶ τῇ στήλῃ κεκλιμένον, τῇ ἀριστερᾷ μὲν τὸ
τόξον ἔχοντα, ἡ δεξιὰ δὲ ὑπὲρ τῆς κεφαλῆς ἀνα-
κεκλασμένη ὥσπερ ἐκ καμάτου μακροῦ ἀναπαυό-
μενον δείκνυσι τὸν θεόν. τῶν γυμνασμάτων δὲ
τούτων τὸ μὲν ἐν τῷ πηλῷ ἐκεῖνο πάλη καλεῖται,
οἱ δ' ἐν τῇ κόνει παλαίουσι καὶ αὐτοί, τὸ δὲ παίειν
ἀλλήλους ὀρθοστάδην παγκρατιάζειν λέγομεν.
καὶ ἄλλα δὲ ἡμῖν ἐστι γυμνάσια τοιαῦτα πυγμῆς
καὶ δίσκου καὶ τοῦ ὑπεράλλεσθαι, ὧν ἁπάντων
ἀγῶνας προτίθεμεν,
Αισχύλος ., Supplices Line 686
κῶν λόχους ἐφορεύειν.

μηδέ τις ἀνδροκμὴς {[στρ. γ.}
λοιγὸς ἐπελθέτω
τάνδε πόλιν δαΐζων,
ἄχορον ἀκίθαριν
δακρυογόνον Ἄρη
βοάν τ' ἔνδημον ἐξοπλίζων.

νούσων δ' ἑσμὸς ἀπ' ἀστῶν
ἵζοι κρατὸς ἀτερπής·
εὐμενὴς δ' ὁ Λύκειος ἔ-
στω πάσᾳ νεολαίᾳ.
Αισχύλος ., Septem contra Thebas Line 145
ῥυσίπολις γενοῦ,
466
Παλλάς, ὅ θ' ἵππιος ποντομέδων ἄναξ

ἰχθυβόλῳ μαχανᾷ Ποσειδάν,
ἐπίλυσιν φόβων, ἐπίλυσιν δίδου.
σύ τ', Ἄρης, φεῦ, φεῦ, πόλιν ἐπώνυμον
Κάδμου φύλαξον κήδεσαί τ' ἐναργῶς.
καὶ Κύπρις, ἅτ' εἶ γένους προμάτωρ,
ἄλευσον· σέθεν γὰρ ἐξ αἵματος
γεγόναμεν· λιταῖς [σε] θεοκλύτοις
ἀυτοῦσαι πελαζόμεσθα.
καὶ σύ, Λύκει' ἄναξ, Λύκειος γενοῦ
στρατῷ δαΐῳ [στόνων ἀυτᾶς].
σύ τ', ὦ Λατογένεια κούρα, τόξον εὐτυκάζου.
[Ἄρτεμι φίλα].
ἒ ἕ, ἒ ἕ, {[στρ. β.}
ὄτοβον ἁρμάτων ἀμφὶ πόλιν κλύω·
ὦ πότνι' Ἥρα.
Αριστοτέλης Frag. . varia Category 6, treatise title 33, Frag. .231, line
3
τοῖς φρονήμασιν ἐπαίρονται καὶ αὐξοῦνται.

Apollon. mira21: τῶν παρατετηρημένων δ' ἐστὶ τὸ
τὰ δίχηλα μόνα τῶν ζῴων εἰς τοὺς ὀπισθίους πόδας ἀστρα-
γάλους ἔχειν (cf. Aristoph. de an. p. 39, 1. 19, 9). ἀπο-
δέδωκε δὲ τὴν αἰτίαν Ἀριστοτέλης ἐν τοῖς φυσικοῖς προ-
βλήμασιν, διὰ τί ἐν τοῖς ὀπισθίοις καὶ οὐκ ἐμπροσθίοις·
οὐδὲν γὰρ μάτην ἡ φύσις ἐποίησεν.
Plutarch. qu. conv. 2, 2: Διὰ τί βρωτικώτεροι γίνονται
περὶ τὸ μετόπωρον ... Λαμπρίᾳ δὲ καὶ ἀνάγκη πρὸ τοῦ
κήπου κυδαίνοντι τὸν Περίπατον καὶ τὸ Λύκειον ἔργῳ μαρ-
τυρεῖν Ἀριστοτέλει. φησὶ γὰρ ὁ ἀνὴρ βρωτικώτατον ἕκαστον
αὐτὸν αὑτοῦ περὶ τὸ φθινόπωρον εἶναι· καὶ τὴν αἰτίαν
ἐπείρηκεν, ἐγὼ δ' οὐ μνημονεύω ... ὁ δὲ Λαμπρίας εἶπεν
ὅτι τὸ οἰκεῖον καὶ τὸ σύμφυτον θερμὸν ἡμῶν ᾧ τρέφεσθαι
πεφύκαμεν, ἐν μὲν τῷ θέρει διέσπαρται καὶ γέγονεν ἀσθε-
νέστερον καὶ μανόν, ἐν δὲ τῷ φθίνοντι καιρῷ συναγείρεται
πάλιν καὶ ἰσχύει κατακρυπτόμενον ἐντὸς διὰ τὴν περίψυξιν
καὶ τὴν πύκνωσιν τοῦ σώματος.

467
διὰ τοῦ υ περισπᾶται. πρόσκειται δ' ἁπλᾶ διὰ τὸ κατάγαιον. ἔτι δὲ

καὶ τὸ Στεφαναῖον πόλις Φωκίδος, ἣ καὶ Στεφάνη λέγεται, καὶ τὸ
Κορυφαῖον, ὄρος ἐστὶ τῶν Ἐπιδαυρίων, ἐν ᾧ τιμᾶται Ἄρτεμις Κορυ-
φαία. Παυσανίας δευτέρῳ (c. 28, 2). καὶ τὸ Τιλφωσσαῖον ὄρος ἐν
Ἀλαλκομενίᾳ. Ἔφορος – προπερισπᾶται.
Τὰ διὰ τοῦ ειον τρισύλλαβα προπαροξύνεται κύρια ὄντα, Βού-
δειον. Ὅμηρος «ὅς ῥ' ἐν Βουδείῳ εὖ ναιομένῳ» (Il. Π 572). πόλις
ἐν Μαγνησίᾳ τῇ κατὰ Εὐρώπην ἀπὸ τοῦ οἰκίσαντος Βουδείου. λέγεται
καὶ Βούδεια. Χλούνειον τόπος ἐν Αἰτωλίᾳ, ὅπου ἦν ὁ χλούνης.
Σίγειον πόλις Τρῳάδος, ὡς Στράβων τρισκαιδεκάτῳ (p. 595). Λά-
γειον τὸ ἱπποδρόμιον Ἀλεξανδρείας ἀπὸ Λάγου τινός. Λύκειον τὸ
Γυμνάσιον Ἀθήνησι. Γύθειον πόλις Λακωνική. Λυκόφρων «δισσὰς
σαλάμβας κ' ἀπὸ Γυθείου πλακάς» (v. 98). τινές φασι, ὅτι Πύθιον
ἐκαλεῖτο, κακῶς. Σέρρειον ἀκρωτήριον τῆς Θρᾴκης. ἔστι καὶ πόλις
Σαμοθρᾴκης. λέγεται καὶ Σέρρα, ἧς ἡ γενικὴ κατ' Ἴωνας Σέρρης. Λαύ-
ρειον τόπος ἐν Ἀττικῇ ἔχων μέταλλα. Φίκειον ὄρος Βοιωτίας. τοῦτο
δὲ εὕρηται καὶ διὰ βραχέος τοῦ ι. ἴσως δὲ συνεξέδραμεν τῷ Ῥύτιον,
Αἴγιον, Σούνιον. Λέπρειον, Καυκώνων πόλις. Ῥοίτειον πόλις
Τρῳάδος. Φύτειον πόλις Ἤλιδος τῆς κοίλης ἀπὸ Φυτέως λέγει αὐ-
τὴν ὠνομάσθαι Ἴστρος δʹ τῶν Ἠλιακῶν. Κράνειον Γυμνάσιον ἐν Κο-
ρίνθῳ. Νάξειον τὸ ὄρος. Ἄσχειον πόλις Ἀχαΐας.
Αίλιος Ηρωδιανός Περὶ παθῶν Part+vol. 3,2, p.353, line 20
Theogn. p. 93: πήρα: ἀπὸ τοῦ φέρω φέρα καὶ τροπῇ τοῦ φ εἰς
π καὶ τοῦ ε εἰς η πήρα. οὕτως Ἡρωδιανὸς ἐν τῷ περὶ παθῶν.
St. 440, 17: Μεθώνη πόλις Θρᾴκης Μαγνησίας, ἣν Ὅμηρος
διὰ τοῦ η «οἱ δ' ἄρα Μηθώνην καὶ Θαυμακίην ἐνέμοντο» (Β 716).
ἐκλήθη ἀπὸ τοῦ μέθυ· πολύοινος γάρ ἐστι.
E. M. 263, 29: δήϊος: παρὰ τὸ δέος δέϊος καὶ δήϊος ὁ δέος ἐμ-
ποιῶν.
St. 403, 3: τῆς Κέω τὸ ἐθνικὸν Κέϊος καὶ ἐκτάσει Κήϊος ὡς
τῆς Τέω Τέϊος καὶ Τήϊος καὶ Κεῖος διὰ διφθόγγου.
St. 421, 8: Λύκειον Γυμνάσιον. – λέγεται καὶ Λυκήϊον.
E. M. 260, 29: δείκελον· λέγεται καὶ δείκηλον. σημαίνει δὲ τὸ
ἄγαλμα ἢ ὁμοίωμα οἷον «δείκηλα προΐαλλεν» (Apoll. Rhod. IV 1672)
καὶ «δείκελον Ἰφιγόνης» παρὰ Παρθενίῳ· ὥσπερ παρὰ τὸ πέμπω πέμ-
πελος (σημαίνει δὲ τὸν πολλῶν ἐνιαυτῶν ὄντα), οὕτω καὶ ἀπὸ τοῦ
468
δείκω τὸ δεικνύω γίνεται δείκελος καὶ ἐκτάσει τοῦ ε εἰς η δείκηλον τὸ

ἴνδαλμα. Ἐπαφρόδιτος δὲ λείπειν τὸ ι φησὶ κατ' ἀρχὰς ἰδείκελον τὸ
τὴν ἰδίαν ἑκάστου ἐμφαῖνον ὁμοιότητα.
St. 435, 16: Μασσαγέται. – τὸ θηλυκὸν λέγεται Μασσαγῆτις καὶ
ἴσως διὰ τὸ μέτρον.
πρὸ τέλους ἔχοντα τὸν τόνον μὴ ὑποκοριστικὴν ἔχοντα σημασίαν διὰ

τῆς ει διφθόγγου γράφεται οἷον σῆμα σημεῖον, σῶμα σωματεῖον, γράμμα
γραμματεῖον. τὸ δὲ σωμάτιον καὶ γραμμάτιον ὑποκοριστικά ἐστι καὶ
προπαροξύτονα καὶ διὰ τοῦ ι γράφεται.
Εἰσί τινα ἀπὸ τῶν εἰς διπλοῦν ληγόντων γινόμενα διὰ τοῦ ειον,
ἅτινα διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται οἷον Κύκλωψ Κυκλώπειον· ἔστι
δὲ ὄρος ἐν Λιβύῃ, Φοῖνιξ Φοινίκειον, κῆρυξ Κηρύκειον.
Τὰ διὰ τοῦ ειον τρισύλλαβα κύρια ἢ καὶ ἰδιάζοντα κατὰ πόλεων
προπαροξύτονα διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται· εἶπον δὲ «ἰδιάζοντα»
διὰ τὸ Λάγειον παρὰ Ἀλεξανδρεῦσιν ἐν αὐτῇ τῇ πόλει μόνον λεγόμε-
νον καὶ τὸ Λύκειον Ἀθήνησι, Χλούνειον τόπος ἐν Αἰτωλίᾳ, ὅπου ἦν
ὁ χλούνης, Λαύρειον τόπος ἐν Ἀττικῇ ἔχων μέταλλα· τὸ γὰρ χαλκεῖον
προπερισπώμενον κοινὸν κατὰ πᾶσαν πόλιν ἐπὶ τόπου λαμβανόμενον.
ἔστωσαν δὲ παραδείγματα τοῦ κανόνος ταῦτα· Γύθειον, Σέρρειον ἡ πό-
λις, Φίκειον ὄνομα τόπου. τοῦτο δὲ εὕρηται καὶ διὰ βραχέος τοῦ ι.
ἴσως δὲ ξυνέδραμε τῷ Ῥύτιον Αἴγιον Σούνιον. Βούδειον, Σίγειον, Λέ-
πρειον Καυκώνων πόλις, Ῥοίτειον πόλις, Φύτειον, Κράνειον Γυμνάσιον
ἐν Κορίνθῳ.
Τὰ διὰ τοῦ ειον τρισύλλαβα ν παραληγόμενα προπαροξύτονα ἀπὸ
ἑνὸς φωνήεντος ἀρχόμενα διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται, ὄνειον, Φά-
νειον, κράνειον, κώνειον, δάνειον, γένειον, κάνειον, Πάνειον, κτένειον.
ειον γινόμενα καὶ προπερισπᾶται καὶ διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται

οἷον ᾄδω ᾠδεῖον, κείρω κουρεῖον, σκάπτω σκαφεῖον, ἄγω ἀγγεῖον.
οὕτω καὶ λέγω λογεῖον.
Λόκοζος πόλις Φρυγίας. – κατεκλύσθη δέ, ὡς Ξάνθος ὁ Λυδός,
ὃς καὶ διὰ τοῦ ξ γράφει ἐν τόποις (Λυδιακοῖς?) Λοκοξίτας τούτους
καλῶν.
λοφάδεια.
λοχίτης: ὁ ἐνεδρεύων. τὰ παρὰ τῶν εἰς ος διὰ τοῦ ιτης κτλ.
Λύκαια πόλις Ἀρκαδίας. Θεόπομπος πεντηκοστῷ ἕκτῳ. παρὰ δὲ
469
Μενελάῳ Λύκαιθα μετὰ τοῦ θ.

Λύκαιον τὸ ὄρος.
Λύκτος πόλις Κρήτης ἀπὸ τοῦ Λύκτου τοῦ Λυκάονος· ἔνιοι δὲ
Λύττον αὐτήν φασι διὰ τὸ κεῖσθαι ἐν μετεώρῳ τόπῳ. τὸ γὰρ ἄνω καὶ
ὑψηλὸν λύττον φασί.
Λυκώρεια κώμη ἐν Δελφοῖς. ὁ πολίτης Λυκωρεύς καὶ Λυκώριος
καὶ Λυκωρείτης. ἔστι καὶ Λυκώρειος Ζεὺς καὶ Λυκώρειον διὰ διφθόγγου.
Ῥῖτος: ῥιτοί δέ εἰσι ποταμοὶ δύο διὰ φάραγγος ὑπὸ γῆν ῥέον-
τες ἐν τῷ Θριασίῳ πλησίον Ἐλευσῖνος. (λέγει Ὦρος διὰ διφθόγγου ῥει-
τός καὶ ὀξύνει ὡς κλειτός.) ὁ δὲ Ἡρωδιανὸς ἐν τῇ καθόλου λέγει,
ὅτι διὰ τοῦ ι γράφεται καὶ βαρύνεται οἷον ῥῖτος, σῖτος, Τρῖτος. ἔστι
δὲ ὄνομα ποταμοῦ.
ῥοβδεῖ ἀναρριπτεῖ μετ' ἤχου. – ῥοιβδεῖ· ῥοιζεῖ· διώκει· ῥοφεῖ.
– ῥοιζεῖ· διώκει. ὁρμᾷ. τρέχει.
ῥοδωνιά: ι ὡς ἰωνιά.
ῥοθεῖν καὶ ῥοχθεῖν.
Ῥοίτειον: ει. ἐπειδὴ τὰ διὰ τοῦ ειον τρισύλλαβα μακρὰν ἔχοντα
τὴν παραλήγουσαν οὐδέποτε διὰ τοῦ ι γράφεται οἷον Σίγειον, Λύκειον ,
ἔστι δὲ τόπος, γένειον, βρένθειον.
Aristoxenus Mus., Frag. . Frag. .65a, line 2
Σικελίαν ὁμοία δοκεῖ γενέσθαι τῇ Νικίου.

Τυχιάδης: καὶ τίς, ὦ Σίμων, περὶ τούτου λέγει; Παράσιτος: πολλοὶ μὲν
καὶ ἄλλοι, Ἀριστόξενος δὲ ὁ μουσικὸς πολλοῦ λόγου ἄξιος, καὶ αὐτὸς δὲ
παράσιτος Νηλέως ἦν.
EusePraep. evang. XV 2 (aus Aristocles): τίς δ' ἂν πεισθείη
τοῖς ὑπ' Ἀριστοξένου τοῦ μουσικοῦ λεγομένοις ἐν τῷ βίῳ τοῦ Πλάτωνος;
ἐν
γὰρ τῇ πλάνῃ καὶ τῇ ἀποδημίᾳ φησὶν ἐπανίστασθαι καὶ ἀντοικοδομεῖν
αὐτῷ
τινας Περίπατον ξένους ὄντας. οἴονται οὖν ἔνιοι ταῦτα περὶ
λέγειν αὐτόν, Ἀριστοξένου διὰ παντὸς εὐφημοῦντος Ἀριστοτέλην.
Vita Aristotelis Marc. Z. 48 p. 2 Gigon, cap. 9 p. 98 Düring:
470
οὐκ ἄρα ἀντῳκοδόμησεν Ἀριστοτέλης Πλάτωνι τὸ Λύκειον , ὡς Ἀρι-

στόξενος πρῶτος ἐσυκοφάντησε καὶ Ἀριστείδης ὕστερον ἠκολούθησεν.
– Z. 118 p. 4 Gigon, cap. 25 p. 101 Düring: οὐ γὰρ ὡς Ἀρι-
στόξενος καὶ Ἀριστείδης ὕστερον Πλάτωνος ζῶντος καὶ ἐν Ἀκαδημίᾳ
παιδεύοντος ἀντῳκοδόμησεν ὁ Ἀριστοτέλης τὸ Λύκειον .
iIII 37 (cf. iIII 57): ἣν Πολιτείαν (sc. Πλάτωνος)
λογικοῖς.
κούρων ἐκπόρθησιν αὐτῆς καὶ ἀνακομιδὴν τῆς ἀδελ-

φῆς, Μαραθὼν δὲ τὸν Περσικὸν ἀγῶνα, Ῥαμνοῦς δὲ
τὸ τῆς Νεμέσεως ξόανον, ὅ τινες μὲν Διοδότου φασὶν
ἔργον τινὲς δὲ Ἀγορακρίτου τοῦ Παρίου, καὶ μεγέθει
καὶ ἡ ποικίλη Στοὰ καὶ τὰ ἱερὰ τὰ ἐν τῇ πό[λει πλεῖστα]
ἔχοντα τεχνιτῶν ἔργα.

471
ἔθνος ἐπιδημῆσαν, καὶ διότι ὑπὸ τῶν Ἀττικῶν Πελαρ-

γοὶ προσηγορεύθησαν διὰ τὴν πλάνην.
Ὅσῳ δὲ πλέον ἐστὶ τὸ φιλότιμον περὶ τὰ ἔνδοξα
καὶ πλείους οἱ λαλήσαντές τι περὶ αὐτῶν, τοσῷδε μεί-
ζων ὁ ἔλεγχος, ἐὰν μὴ κρατῇ τις τῆς ἱστορίας· οἷον ἐν τῇ
συναγωγῇ τῶν ποταμῶν ὁ Καλλίμαχος γελᾶν φησιν,
εἴ τις θαρρεῖ γράφειν τὰς τῶν Ἀθηναίων παρθένους
“ἀφύσσεσθαι καθαρὸν γάνος Ἠριδανοῖο,” οὗ καὶ τὰ
βοσκήματα ἀπόσχοιτ' ἄν. εἰσὶ μὲν νῦν αἱ πηγαὶ κα-
θαροῦ καὶ ποτίμου ὕδατος, ὥς φασιν, ἐκτὸς τῶν Διο-
χάρους καλουμένων πυλῶν πλησίον τοῦ Λυκείου· πρό-
τερον δὲ καὶ κρήνη κατεσκεύαστό τις πλησίον πολ-
λοῦ καὶ καλοῦ ὕδατος· εἰ δὲ μὴ νῦν, τί ἂν εἴη θαυ-
μαστόν, εἰ πάλαι πολὺ καὶ καθαρὸν ἦν ὥστε καὶ πότι-
μον εἶναι, μετέβαλε δὲ ὕστερον; ἐν μὲν οὖν τοῖς καθ'
ἕκαστα τοσούτοις οὖσιν οὐκ ἐνδέχεται διατρίβειν, οὐ
μὴν οὐδὲ σιγῇ παρελθεῖν ὥστε μηδ' ἐν κεφαλαίῳ μνη-
σθῆναί τινων.
τος τοῦ Ἀττικοῦ πολὺ βέλτιστόν φασι τὸ ἐν τοῖς ἀρ-

γυρείοις, ὃ καὶ ἀκάπνιστον καλοῦσιν ἀπὸ τοῦ τρόπου
τῆς σκευασίας.
Ποταμοὶ δ' εἰσὶν ὁ μὲν Κηφισσὸς ἐκ Τρινεμέων
τὰς ἀρχὰς ἔχων ῥέων δὲ διὰ τοῦ πεδίου, ἐφ' οὗ καὶ ἡ
γέφυρα καὶ οἱ γεφυρισμοί, διὰ δὲ τῶν σκελῶν τῶν ἀπὸ
τοῦ ἄστεος εἰς τὸν Πειραιᾶ καθηκόντων ἐκδίδωσιν εἰς
τὸ Φαληρικόν, χειμαρρώδης τὸ πλέον, θέρους δὲ μει-
οῦται τελέως. ἔστι δὲ τοιοῦτος μᾶλλον ὁ Ἰλισσός, ἐκ
θατέρου μέρους τοῦ ἄστεος ῥέων εἰς τὴν αὐτὴν παρα-
λίαν ἐκ τῶν ὑπὲρ τῆς Ἄγρας καὶ τοῦ Λυκείου μερῶν
καὶ τῆς πηγῆς ἣν ὕμνηκεν ἐν Φαίδρῳ Πλάτων. περὶ
μὲν τῆς Ἀττικῆς ταῦτα.
Ἑξῆς δ' ἐστὶν ἡ Βοιωτία, περὶ ἧς λέγοντα καὶ περὶ
τῶν συνεχῶν ἐθνῶν ἀνάμνησιν ποιήσασθαι χρὴ τοῦ
σαφοῦς χάριν ὧν εἴπομεν πρότερον. [ἐλέγομ]εν δὲ
τὴν ἀπὸ Σουνίου παραλίαν μέχρι Θετταλο[νικείας] ἐπὶ
τὰς ἄρκτους τετάσθαι, μικρὸν ἐκκλίνουσαν [πρὸς δύ-
σιν καὶ] ἔχουσαν τὴν θάλατταν πρὸς ἕω, τὰ δ' ὑπερ-
[κείμενα μέρ]η πρὸς δύσιν ὡς ἂν ταινίας τινὰς διὰ τῆς
[πάσης χώρας] τεταμένας παραλλήλους·
472
Αίλιος Αριστείδης Ἱεροὶ λόγοι εʹ Jebb p.360, line 15
γε ἀναχώρησιν ἐνεγκεῖν ἡδέως. πάλιν δὲ τοῦ παιδὸς ἀμει-

βομένου καὶ λέγοντος ἐν μελέτῃ τε καὶ δεξιὰ πρὸς ἐμὲ,
ὑπολαβὼν ἅμα παίζων, ἀλλὰ μέντοι, ἔφην, εἰ οὕτως
οἷός τ' εἶ λέγειν, θαυμάσαιμ' ἂν, εἰ ἐμοῦ γε δέοιο δι-
δασκάλου. μετὰ ταῦτα ἐδόκουν προελθὼν ἔξω τῆς οἰκίας
ἅμα νεανίσκῳ τινὶ τῶν ἐπιτηδείων τὴν μὲν λεπτότητα τοῦ
ἀέρος γνωρίζειν τε καὶ ἀποδέχεσθαι, μεταβολῶν δὲ πολλῶν
δι' ὀλίγου γιγνομένων καὶ ἅμα καὶ νότου συμπεσόντος,
καὶ τοτὲ μὲν ὡς χειμῶνος, τοτὲ δὲ ὡς θέρμης οὔσης,
φάναι ἐπισημαινόμενος ὅτι λεπτὸς μὲν ὁ ἀὴρ οὗτος, ὁ δὲ οἴκοι
βεβαιότερος. μετὰ ταῦτα ἐχωροῦμεν ᾗ τὸ Λύκειον , καὶ νεώς
τις ἐξεδέχετο πάνυ μέγας καὶ καλὸς, οὐχ ἧττον ἢ ἑκατόμπε-
δος· καὶ ἔδει ἀναβαίνειν ἀναβασμούς τινας πρὸς τὸν νεών.
εἱστήκεσαν δὲ ὥσπερ οἱ τοὺς θαλλοὺς ὀρέγοντες ἔνθεν
καὶ ἔνθεν μοι δοκεῖν. ἀνιόντι οὖν μοι παιδάριον προὔτει-
νεν ᾠὰ τρία· κἀγὼ, παρῆλθον γὰρ οὐ λαβὼν, ἐνθύμιον
ἐποιησάμην ὅτι χρὴ μέντοι λαβεῖν τοῦ συμβόλου ἕνεκα.
ἐπιστραφεὶς οὖν καὶ λαβὼν ᾔειν ἄνω. καὶ ἐπειδὴ πρὸς τῷ
ναῷ γίγνομαι, τὰ μὲν ᾠὰ δίδωμί τινι
Alexis Comic., Frag. . Frag. .25, line 2
ΑΣΚΛΗΠΙΟΚΛΕΙΔΗΣ
οὕτως δ' ὀψοποιεῖν εὐφυῶς

περὶ τὴν Σικελίαν αὐτὸς ἔμαθον, ὥστε τοὺς
δειπνοῦντας εἰς τὰ βατάνι' ἐμβαλεῖν ποιῶ
ἐνίοτε τοὺς ὀδόντας ὑπὸ τῆς ἡδονῆς.
ΑΣΩΤΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ

τύρβαζε, Μάνη. γαστρὸς οὐδὲν ἥδιον.
473

ἕξεις δ' ὅσ' ἂν φάγῃς τε καὶ πίῃς μόνα,
Alexis Comic., Frag. . Play Aso, Frag. .1, line 2
ΑΣΩΤΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ.
Τί ταῦτα ληρεῖς, φληναφῶν ἄνω κάτω

τύρβαζε, Μανῆ. γαστρὸς οὐδὲν ἥδιον.
μὲν τετράγωνον κατὰ ταὐτὰ καὶ τοῖς Ἑρμαῖς, τὸ δὲ

ἐπίγραμμα σημαίνει τὴν Οὐρανίαν Ἀφροδίτην τῶν κα-
λουμένων Μοιρῶν εἶναι πρεσβυτάτην. τὸ δὲ ἄγαλμα
τῆς Ἀφροδίτης τῆς ἐν [τοῖς] Κήποις ἔργον ἐστὶν
Ἀλκαμένους καὶ τῶν Ἀθήνῃσιν ἐν ὀλίγοις θέας ἄξιον.
ἔστι δὲ Ἡρακλέους ἱερὸν καλούμενον Κυνόσαργες· καὶ
τὰ μὲν ἐς τὴν κύνα εἰδέναι τὴν λευκὴν ἐπιλεξαμένοις
ἔστι τὸν χρησμόν, βωμοὶ δέ εἰσιν Ἡρακλέους τε καὶ
Ἥβης, ἣν Διὸς παῖδα οὖσαν συνοικεῖν Ἡρακλεῖ νομί-
ζουσιν· Ἀλκμήνης τε βωμὸς καὶ Ἰολάου πεποίηται, ὃς
τὰ πολλὰ Ἡρακλεῖ συνεπόνησε τῶν ἔργων. Λύκειον δὲ
ἀπὸ μὲν Λύκου τοῦ Πανδίονος ἔχει τὸ ὄνομα, Ἀπόλ-
λωνος δὲ ἱερὸν ἐξ ἀρχῆς τε εὐθὺς καὶ καθ' ἡμᾶς ἐνο-
μίζετο, Λύκειός τε ὁ θεὸς ἐνταῦθα ὠνομάσθη πρῶ-
τον· λέγεται δὲ ὅτι καὶ Τερμίλαις, ἐς οὓς ἦλθεν ὁ
Λύκος φεύγων Αἰγέα, καὶ τούτοις αἴτιός ἐστι Λυκίους
474
ἀπ' αὐτοῦ καλεῖσθαι. ἔστι δὲ ὄπισθεν τοῦ Λυκείου

Νίσου μνῆμα, ὃν ἀποθανόντα ὑπὸ Μίνω βασιλεύοντα
Μεγάρων κομίσαντες Ἀθηναῖοι ταύτῃ θάπτουσιν. ἐς
τοῦτον τὸν Νῖσον ἔχει λόγος τρίχας ἐν τῇ κεφαλῇ οἱ
πορφυρᾶς εἶναι, χρῆναι δὲ αὐτὸν τελευτᾶν ἐπὶ ταύταις
τῆς Ἀφροδίτης τῆς ἐν [τοῖς] Κήποις ἔργον ἐστὶν

Ἀλκαμένους καὶ τῶν Ἀθήνῃσιν ἐν ὀλίγοις θέας ἄξιον.
ἔστι δὲ Ἡρακλέους ἱερὸν καλούμενον Κυνόσαργες· καὶ
τὰ μὲν ἐς τὴν κύνα εἰδέναι τὴν λευκὴν ἐπιλεξαμένοις
ἔστι τὸν χρησμόν, βωμοὶ δέ εἰσιν Ἡρακλέους τε καὶ
Ἥβης, ἣν Διὸς παῖδα οὖσαν συνοικεῖν Ἡρακλεῖ νομί-
ζουσιν· Ἀλκμήνης τε βωμὸς καὶ Ἰολάου πεποίηται, ὃς
τὰ πολλὰ Ἡρακλεῖ συνεπόνησε τῶν ἔργων. Λύκειον δὲ
ἀπὸ μὲν Λύκου τοῦ Πανδίονος ἔχει τὸ ὄνομα, Ἀπόλ-
λωνος δὲ ἱερὸν ἐξ ἀρχῆς τε εὐθὺς καὶ καθ' ἡμᾶς ἐνο-
μίζετο, Λύκειός τε ὁ θεὸς ἐνταῦθα ὠνομάσθη πρῶ-
τον· λέγεται δὲ ὅτι καὶ Τερμίλαις, ἐς οὓς ἦλθεν ὁ
Λύκος φεύγων Αἰγέα, καὶ τούτοις αἴτιός ἐστι Λυκίους
ἀπ' αὐτοῦ καλεῖσθαι. ἔστι δὲ ὄπισθεν τοῦ Λυκείου
Νίσου μνῆμα, ὃν ἀποθανόντα ὑπὸ Μίνω βασιλεύοντα
Μεγάρων κομίσαντες Ἀθηναῖοι ταύτῃ θάπτουσιν. ἐς
τοῦτον τὸν Νῖσον ἔχει λόγος τρίχας ἐν τῇ κεφαλῇ οἱ
πορφυρᾶς εἶναι, χρῆναι δὲ αὐτὸν τελευτᾶν ἐπὶ ταύταις
ἀποκαρείσαις· ὡς δὲ οἱ Κρῆτες ἦλθον ἐς τὴν γῆν, τὰς
μὲν ἄλλας ἐξ ἐπιδρομῆς ᾕρουν τὰς ἐν τῇ Μεγαρίδι
πόλεις, ἐς δὲ τὴν Νίσαιαν καταφεύγοντα τὸν Νῖσον
Callimachus Philol., Frag. . et titulus Frag. .289, line 2
Ἴσχυϊ πληξίππῳ σπομένη̣σ̣ μι̣α̣ρόν τι πύθηται.’

τὴν μὲν ἄρ' ὣς φαμένην ὕπνος λάβε, τὴν δ' ἀΐουσαν.
καδδραθέτην δ' οὐ πολλὸν ἐπὶ χρόν̣[ο]ν̣, αἶψα γὰρ ἦλθεν
στιβήεις ἄγχαυρος, ὅτ' οὐκέτι χεῖρες ἔπαγροι
φιλητέων· ἤδη γὰρ ἑωθινὰ λύχνα φαείνει,
ἀείδει καί πού τις ἀνὴρ ὑδατηγὸς ἱμαῖον,
ἔγρει καί τιν' ἔχοντα παρὰ πλόον οἰκίον ἄξων
τετριγὼς ὑπ' ἄμαξαν, ἀνιάζουσι δὲ πυκνοὶ
475
....ω̣ο̣ι̣ χ̣α̣λ̣κ̣ῆ̣ε̣σ̣ ἐναυόμενοι..........

ἡ μὲν ἀερτάζουσα μέγα τρύφος Ὑψιζώρου
ἄστυρον εἰσανέβαινεν, ἐγὼ δ' ἤντησα Λυκείου
καλὸν ἀεὶ λιπόωντα κατὰ δρόμον Ἀπόλλωνος.
Callimachus Philol., Hecala Frag. .261, line 2
τὴν μὲν ἄρ' ὣς φαμένην ὕπνος λάβε, τὴν δ' ἀίουσαν.

καδδραθέτην δ' οὐ πολλὸν ἐπὶ χρό[νον], αἶψα γὰρ ἦλθεν
στιβήεις ἄγχαυρος, ὅτ' οὐκέτι χεῖρες ἔπαγροι
φιλητέων· ἤδη γὰρ ἑωθινὰ λύχνα φαείνει·
ἀείδει καί πού τις ἀνὴρ ὑδατηγὸς ἱμαῖον·
ἔγρει καί τιν' ἔχοντα παρὰ πλόον οἰκίον ἄξων
τετριγὼς ὑπ' ἄμαξαν, ἀνιάζουσι δὲ πυκνοι.
δ̣μ̣ῶοι χαλκῆες κωφώμενοι ἔνδ̣ο̣ν̣ ἀκουήν
. . . . . . . .
ἡ μὲν ἀερτάζουσα μέγα τρύφος ὑψίζωνος
ἄστυρον εἰσανέβαινεν, ἐγὼ δ' ἤντησα Λυκείου
καλὸν ἀεὶ λιπόωντα κατὰ δρόμον Ἀπόλλωνος
τίνος ἠρίον ἵστατε τοῦτο;
μύροις τε ἐρραίνετο αὐτῷ τὸ δάπεδον καὶ καθ' ἑκά-

στην ἔτους ὥραν τὰ ἐνακμάζοντα τῶν ἀνθῶν ὑπεσπεί-
ρετο αὐτῷ, ἵνα κατ' αὐτῶν βαδίζῃ. ἦν δὲ καὶ πρὸς
γυναῖκας ἀκόλαστος, καὶ νεανικοῖς ἔρωσιν ἐπεχείρει.
ἔμελε δὲ αὐτῷ καὶ καλῷ εἶναι εὐθετίζοντι τὴν τρίχα
καὶ ξανθιζομένῳ καὶ ὑπαλειφομένῳ τὸ πρόσωπον παιδ-
έρωτι. καὶ τοῖς ἄλλοις δὲ ἐχρίετο ἀλείμμασι, προς-
φιλοτιμούμενος τῇ ῥᾳθυμίᾳ.
Ὁ Πλάτων, νοσεροῦ χωρίου λεγομένου εἶναι τῆς
Ἀκαδημείας, καὶ συμβουλευόντων αὐτῷ τῶν ἰατρῶν
ἐς τὸ Λύκειον μετοικῆσαι, οὐκ ἠξίωσεν εἰπὼν ‘ἀλλ'
ἔγωγε οὐκ ἂν οὐδὲ ἐς τὰ τοῦ Ἄθω μετῴκησα ἂν ὑπὲρ
τοῦ μακροβιώτερος γενέσθαι.
Παρράσιος ὁ ζωγράφος ὅτι μὲν πορφυρίδα ἐφόρει
καὶ χρυσοῦν στέφανον περιέκειτο μαρτυροῦσι καὶ
476
ἄλλοι καὶ τὰ ἐπιγράμματα δὲ ἐπὶ πολλῶν εἰκόνων αὐ-

τοῦ· ἠγωνίσατο δέ ποτε ἐν Σάμῳ, συνέτυχε δὲ ἀν-
τιπάλῳ οὐ κατὰ πολὺ ἐνδεεστέρῳ αὐτοῦ εἶτα ἡττήθη.
τὸ δὲ ἐπίγραμμα ἦν αὐτῷ ὁ Αἴας ὑπὲρ τῶν ὅπλων
τῶν Ἀχιλλέως ἀγωνισάμενος πρὸς τὸν Ὀδυσσέα.

line 2
Ἰταλικὴ κατεγήρασεν.
Ἀναξίμανδρος δὲ Πραξιάδου Μιλήσιος Θαλῆν διαδέχεται, τοῦτον
δὲ Ἀναξιμένης Εὐρυστράτου Μιλήσιος, μεθ' ὃν Ἀναξαγόρας Ἡγησι-
βούλου Κλαζομένιος. οὗτος μετήγαγεν ἀπὸ τῆς Ἰωνίας Ἀθήναζε τὴν
διατριβήν. τοῦτον διαδέχεται Ἀρχέλαος, οὗ Σωκράτης διήκουσεν.
Τῆς δὲ Ἐλεατικῆς ἀγωγῆς Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος κατάρχει,
ἐξευμενιζόμενος μὲν τὸ δικαστήριον τοῖς προοιμίοις,

πείθων δὲ τοῖς διηγήμασιν, ἀποδεικνὺς δὲ τεκμηρίοις
καὶ πίστεσιν καὶ εἰκάσμασιν, ἀναβιβαζόμενος δὲ καὶ μάρ-
477
τυρας τῶν πλουσίων τινὰς καὶ ἀξιόχρεων ἐν Ἀθηναίοις

δικασταῖς, κἂν τοῖς ἐπιλόγοις ἱκετεύων καὶ ἀντιβολῶν
καὶ δεόμενος καί που καὶ δάκρυα ἐν καιρῷ ἀφιείς,
καὶ μετὰ τοῦτο τελευτῶν τὴν Ξανθίππην ἀναβιβασά-
μενος κωκύουσαν, καὶ τὰ παιδία κλαυμυριζόμενα, διὰ
τούτων ἁπάντων μετεχειρίσατο τοὺς δικαστάς, καὶ
ἀπεψηφίσαντο αὐτοῦ, καὶ ᾤκτειραν, καὶ ἀφῆκαν;
Καλοῦ τοῦ νικηφόρου· ἦ που εἰς Λύκειον ὤσατο ἂν
Καὶ πῶς ἂν ἠνέσχετο φιλοσοφία σπάνιον τὸ πρὸς
ἑαυτὴν τοῦτον τὸν ἄνδρα; οὐ μᾶλλον ἢ παιδοτρίβης
ἐκ σταδίου ἀγωνιστὴν μύρῳ κεχρισμένον, ἀνιδρωτὶ
καὶ ἀκονιτὶ στεφανωθέντα, ἄπληκτον, καὶ ἄτρωτον,
καὶ μηδὲν ἴχνος ἀρετῆς ἔχοντα. Τίνος δ' ἂν καὶ εἵνεκα
ἀπελογήσατο Σωκράτης ἐπ' ἐκείνων τῶν Ἀθηναίων;
ὡς ἐπὶ δικαστῶν; ἀλλὰ ἄδικοι· ὡς ἐπὶ φρονίμων; ἀλλὰ
ἀνόητοι· ὡς ἐπὶ ἀγαθῶν; ἀλλὰ μοχθηροί·
οὐχ ὁπότε αὐτὸν Ἀθηναῖοι ἐκ Σικελίας ἐκάλουν, οὐδ'

ὁπότε
ἐπηράσαντο αὐτῷ κήρυκες καὶ Εὐμολπίδαι,
οὐδ' ὁπότε ἔφευγεν ἔξω τῆς Ἀττικῆς· μικρὰ ταῦτα,
καὶ καταδίκη εὐκαταφρόνητος· κρείττων γὰρ ἦν καὶ
φεύγων Ἀλκιβιάδης τῶν οἴκοι μενόντων· οὗτος παρὰ
Λακεδαιμονίοις φεύγων εὐδοκίμει, οὗτος Δεκέλειαν
ἐπετείχισεν, οὗτος Τισσαφέρνῃ φίλος, καὶ Πελοπον-
νησίων ἡγεῖτο· ἀλλ' ἡ ἀληθὴς Ἀλκιβιάδου δίκη πρες-
βυτέρα μακρῷ, πρεσβυτέρου νόμου καὶ πρεσβυτέρων
δικαστῶν. Ἡνίκα ἐξῆλθεν Λυκείου, καὶ ὑπὸ Σωκρά-
τους κατεγινώσκετο, καὶ ὑπὸ φιλοσοφίας ἐξεκηρύττετο·
τότε φεύγει Ἀλκιβιάδης, τότε ἁλίσκεται. Ὢ καταδίκης
πικρᾶς, καὶ ἀμειλίκτου ἀρᾶς, καὶ ἐλεεινῆς πλάνης. Τοι-
γαροῦν Ἀθηναῖοι μὲν αὐτὸν καὶ δεηθέντες κατεδέ-
ξαντο· φιλοσοφία δέ, καὶ ἐπιστήμη, καὶ ἀρετὴ τοῖς
ἅπαξ φεύγουσιν ἄβατος μένει καὶ ἀδιάλλακτος. Τοι-
οῦτον ἡ ἐπιστήμη, τοιοῦτον ἡ ἀμαθία.
Ἐγὼ δὲ καὶ τοὺς Μίνω νόμους ἐπιστήμην καλῶ,
ἣν ἐδίδασκεν μὲν ὁ Ζεὺς ἐν ἐνναετεῖ χρόνῳ, ἐμάν-
θανεν δὲ ὁ Μίνως, εὐδαιμόνει δὲ τὸ Κρητῶν γένος.
478
Εἰ δὲ βούλει, σκέψαι μεταλαβὼν τῆς ψυχῆς νόσον

ἐν σώματι ὑγιεινῷ. Νοσεῖ ψυχὴ τὴν ἡδονῆς νόσον,
τήκεται, καὶ μαραίνεται· τί χρήσῃ τῷ νοσοῦντι; τίς
ὄνησις σώματος τοιαύτῃ ψυχῇ; Σαρδανάπαλλος νοσεῖ·
οὐχ ὁρᾷς ὡς καὶ ἐπὶ τὸ σῶμα αὐτῷ τὸ κακὸν ἔρχεται;
ἐντρίβεται ὁ δύστηνος, καὶ λεαίνεται, καὶ τὼ ὀφ-
θαλμὼ συντήκεται, καὶ οὐκ ἀνεχόμενος τὴν νόσον,
ἐπὶ πῦρ ἦλθεν. Νοσεῖ Ἀλκιβιάδης· πῦρ αὐτὸν ἐπινέ-
μεται πολὺ καὶ ἄγριον, καὶ τοὺς λογισμοὺς ἐπιτα-
ράττει ἐγγύτατα μανίας, καὶ περιφέρει πανταχοῦ, ἀπὸ
μὲν Λυκείου ἐπὶ τὴν ἐκκλησίαν, ἀπὸ δὲ τῆς ἐκκλησίας
ἐπὶ τὴν θάλατταν, ἀπὸ δὲ τῆς θαλάττης ἐπὶ Σικελίαν,
κἀκεῖθεν εἰς Λακεδαίμονα, εἶτα παρὰ τοὺς Πέρσας, καὶ
ἀπὸ Περσῶν ἐπὶ Σάμον, καὶ ἀπὸ Σάμου ἐπὶ τὰς Ἀθήνας,
καὶ ἐπὶ τὸν Ἑλλήσποντον αὖθις, καὶ πανταχοῦ. Νοσεῖ
Κριτίας νόσον πικρὰν καὶ παντοδαπήν, καὶ οὐκ ἰάσι-
μον, οὐδὲ ἀνασχετὴν τῇ πάσῃ πόλει. Καίτοι τούτοις
τὰ σώματα ὑγιῆ καὶ ἄρτια· ἁβρὸς μὲν γὰρ ὁ Σαρδα-
νάπαλλος, καλὸς δὲ ὁ Ἀλκιβιάδης, ἰσχυρὸς δὲ ὁ Κρι-
τίας· ἀλλὰ τὴν ὑγείαν ἐπὶ τούτων μισῶ. Νοσείτω
Κριτίας, ἵνα μὴ τυραννῇ· νοσείτω Ἀλκιβιάδης, ἵνα
Θεοπομπός ιστορικός Frag. . Vol.-Jacobyʹ-F 2b,115,F, Frag. .136,

line 1
εἴκοσι· «Διονύσιος ὁ Σικελίας τύραννος τοὺς ἀποβάλλον-

τας τὰς οὐσίας εἰς μέθας καὶ κύβους καὶ τὴν τοιαύτην
ἀκολασίαν· ἠβούλετο γὰρ ἅπαντας εἶναι διεφθαρμένους
καὶ φαύλους· οὓς καὶ εὖ περιεῖπε.»
– XII 44 p. 532 F – 533 A: καίτοι ὁ πατὴρ αὐτῶν
Πεισίστρατος μετρίως ἐχρῆτο ταῖς ἡδοναῖς· ὅς γε οὐδ' ἐν τοῖς χωρίοις
οὐδ' ἐν τοῖς κήποις φύλακας καθίστα, ὡς Θεόπομπος ἱστορεῖ ἐν τῆι
πρώτηι καὶ εἰκοστῆι, ἀλλ' εἴα τὸν βουλόμενον εἰσιόντα ἀπολαύειν καὶ
λαμβάνειν ὧν δεηθείη, ὅπερ ὕστερον ἐποίησε καὶ Κίμων μιμησάμενος
ἐκεῖνον.
HARPOKR. SUID. s. Λύκειον · .... ἓν τῶν παρ' Ἀθη-
ναίοις γυμνασίων ἐστὶ τὸ Λύκειον , ὃ Θεόπομπος μὲν ἐν τῆι κα Πεισί-
479
στρατον ποιῆσαι, Φιλόχορος δ' ἐν τῆι δ (III) Περικλέους φησὶν ἐπιστα-

τοῦντος αὐτὸ γενέσθαι.
STEPH. BYZ. s. Ὀμάριον· πόλις Θετταλίας· Θεόπομπος
Φιλιππικῶν κβ. ἐν ταύτηι τιμᾶται Ζεὺς καὶ Ἀθηνᾶ.
– – s. Σύμαιθα· πόλις Θετταλίας. ὁ πολίτης Συμαι-
θεύς, ὡς Θεόπομπος Φιλιππικῶν κβ.
Θεοπομπός ιστορικός Frag. . Vol.-Jacobyʹ-F 2b,115,F, Frag. .136,

line 2
τας τὰς οὐσίας εἰς μέθας καὶ κύβους καὶ τὴν τοιαύτην
ἀκολασίαν· ἠβούλετο γὰρ ἅπαντας εἶναι διεφθαρμένους
καὶ φαύλους· οὓς καὶ εὖ περιεῖπε.»
– XII 44 p. 532 F – 533 A: καίτοι ὁ πατὴρ αὐτῶν
Πεισίστρατος μετρίως ἐχρῆτο ταῖς ἡδοναῖς· ὅς γε οὐδ' ἐν τοῖς χωρίοις
οὐδ' ἐν τοῖς κήποις φύλακας καθίστα, ὡς Θεόπομπος ἱστορεῖ ἐν τῆι
πρώτηι καὶ εἰκοστῆι, ἀλλ' εἴα τὸν βουλόμενον εἰσιόντα ἀπολαύειν καὶ
λαμβάνειν ὧν δεηθείη, ὅπερ ὕστερον ἐποίησε καὶ Κίμων μιμησάμενος
ἐκεῖνον.
HARPOKR. SUID. s. Λύκειον · .... ἓν τῶν παρ' Ἀθηναίοις γυμνασίων
ἐστὶ τὸ Λύκειον , ὃ Θεόπομπος μὲν ἐν τῆι κα Πεισίστρατον ποιῆσαι,
Φιλόχορος δ' ἐν τῆι δ (III) Περικλέους φησὶν ἐπιστα-
τοῦντος αὐτὸ γενέσθαι.
STEPH. BYZ. s. Ὀμάριον· πόλις Θετταλίας· Θεόπομπος
Φιλιππικῶν κβ. ἐν ταύτηι τιμᾶται Ζεὺς καὶ Ἀθηνᾶ.
– – s. Σύμαιθα· πόλις Θετταλίας. ὁ πολίτης Συμαι-
θεύς, ὡς Θεόπομπος Φιλιππικῶν κβ.
ATHEN. X 60 p. 442 E – F: Θεόπομπος δ' ἐν τῆι
δευτέραι καὶ εἰκοστῆι περὶ Χαλκιδέων ἱστορῶν τῶν ἐν Θράικηι φησίν·
«ἐτύγχανον γὰρ τῶν μὲν βελτίστων ἐπιτηδευμάτων
ὑπερορῶντες, ἐπὶ δὲ τοὺς πότους καὶ ῥαιθυμίαν καὶ
Philochorus Hist., Frag. . Vol.-Jacobyʹ-F 3b,328,F, Frag. .37, line 1
ἀλλ' οἱ ἐξ ἀρχῆς εἰς τὰ καλούμενα λ γένη κατανεμηθέντες. Φιλόχορος δ'

ἐν τῆι δ Ἀτθίδος φησὶ πρότερον ὁμογάλακτας ὀνομάζεσθαι
οὓς νῦν γεννήτας καλοῦσιν.
HARPOKR. s.v. προπύλαια ταῦτα· .... περὶ δὲ τῶν
προπυλαίων τῆς ἀκροπόλεως, ὡς ἐπὶ Εὐθυμένους ἄρχοντος
οἰκοδομεῖν ἤρξαντο Ἀθηναῖοι, Μνησικλέους ἀρχιτεκτονοῦντος,
ἄλλοι τε ἱστορήκασιν καὶ Φιλόχορος ἐν τῆι δ. Ἡλιόδωρος δ' ἐν α
480
Περὶ τῆς Ἀθήνησιν ἀκροπόλεως (374 F 1) μεθ' ἕτερα καὶ ταῦτά φησιν·
»ἐν ἔτεσι μὲν ε παντελῶς ἐξεποιήθη, τάλαντα δ' ἀνηλώθη δισχίλια ιβ
πέντε
δὲ πύλας ἐποίησαν, δι' ὧν εἰς τὴν ἀκρόπολιν εἰσίασιν».
HARPOKR. (SUDA) s.v. Λύκειον · Δημοσθένης ἐν τῶι Κατὰ
Τιμοκράτους (24, 114). ἓν τῶν παρ' Ἀθηναίοις γυμνασίων ἐστὶ τὸ
Λύκειον ,
ὃ Θεόπομπος μὲν ἐν τῆι κα (115 F 136) Πεισίστρατον ποιῆσαι,
Φιλόχορος
δὲ ἐν τῆι δ Περικλέους φησὶν ἐπιστατοῦντος αὐτὸ γενέσθαι.
HARPOKR. s.v. στρατεία ἐν τοῖς ἐπωνύμοις· Αἰσχίνης ἐν τῶι
Περὶ τῆς πρεσβείας (§ 168). τίς ἦν ἡ ἐν τοῖς ἐπωνύμοις στρατεία,
δεδήλωκεν
Ἀριστοτέλης ἐν Ἀθηναίων πολιτείαι (54, 3) λέγων «εἰσὶ γὰρ ἐπώνυμοι ι
μὲν οἱ
τῶν φυλῶν, β δὲ καὶ μ τῶν ἡλικιῶν. οἱ δ' ἔφηβοι ἐγγραφόμενοι πρότερον
μὲν
εἰς λελευκωμένα γραμματεῖα ἐνεγράφοντο, καὶ ἐπεγράφοντο αὐτοῖς ὅ τε
ἄρ-
χων, ἐφ' οὗ ἐνεγράφησαν, καὶ ὁ ἐπώνυμος ὁ τῶι προτέρωι ἔτει
δεδιαιτηκώς·
Philochorus Hist., Frag. .

Vol.-Jacobyʹ-F 3b,328,F, Frag. .223, line 4
τοῖς Ἀθηναίοις) ἐν τῶι Παλαμήδει (F 588 N2) λέγων «ἐκάνετ' ἐκάνετε τὰν
πάνσοφον, τὰν οὐδὲν ἀλγύνουσαν ἀηδόνα Μουσᾶν». καὶ τάδε μὲν ὧδε·
Φιλό-
χορος δέ φησι προτελευτῆσαι τὸν Εὐριπίδην τοῦ Σωκράτους.
PLUTARCH. An seni 3 p. 785 B: Πῶλον δὲ τὸν τραγωιδὸν
Ἐρατοσθένης (241 F 33) καὶ Φιλόχορος ἱστοροῦσιν ἑβδομήκοντ' ἔτη
γεγενη-
μένον ὀκτὼ τραγωιδίας ἐν τέτταρσιν ἡμέραις διαγωνίσασθαι, μικρὸν
ἔμπροσθεν
τῆς τελευτῆς.
VIT. ARISTOT. MARC. p. 428, 6 Rose: ἐπέζησε δὲ (scil. Ἀρις-
τοτέλης) Πλάτωνι ἔτη κγ, πῆ μὲν παιδεύων ... Ἀλέξανδρον, πῆ δὲ συμπε-
ριιὼν αὐτῶι πολλὴν γῆν, πῆ δὲ συγγράφων, πῆ δὲ διδασκαλείου
προεστώς. οὐκ
481
ἄρα ἀντωικοδόμησεν Ἀριστοτέλης Πλάτωνι τὸ Λύκειον , ὡς

Ἀριστόξενος (IV)
πρῶτος ἐσυκοφάντησε ..., εἰ μέχρι τελευτῆς συνῆν Πλάτωνι. καὶ ὅτι
Πλάτων
μὲν ἐτέχθη ἐπὶ Διοτίμου ἄρχοντος Ἀθήνησι καὶ βιοὺς ἔτη πβ μετ-
ήλλαξε τὸν βίον ἐπὶ Θεοφίλου, Ἀριστοτέλης δὲ τεχθεὶς ἐπὶ Διοτρέφους
καὶ βιοὺς ἔτη ξγ τελευτᾶι ἐπὶ Φιλοκλέους, φοιτᾶι δὲ Πλάτωνι
Ἀριστοτέλης ἐπὶ Ναυσιγένους καὶ ἀπὸ Θεοφίλου, ἐφ' οὗ τελευτᾶι Πλά-
των, ἕως Φιλοκλέους, ἐφ' οὗ τελευτᾶι Ἀριστοτέλης, ἔτη κγ ἐπέζησε
Πλάτωνι –
οὐκ ἄρα οὖν, ὡς αὐτοὶ συκοφαντοῦντες φασίν, τεσσερακοντούτης
Ἀριστοτέλης
φοιτᾶι Πλάτωνι ἐπὶ Εὐδόξου· τοῦ γὰρ Ἀριστοτέλους ξγ ἔτη βιώσαντος,
τρία
ἔτη ἐστὶν ἀπὸ θανάτου Πλάτωνος, ἀφηιρημένων τῶν κ ἐτῶν ἃ ἐσχόλασε
Πλά-
τωνι· ἐν δὲ τοῖς τρισὶν ἔτεσιν οὐ μόνον οὐκ ἦν τοσαῦτα ἐκθέσθαι ἀλλ'
οὐδὲ
... Γυμνάσιον ἔλθωσιν, ἧττον ἀρρύθμως κινουμένους· ἔτι

πρὸς τούτοις τῆς ἐσθῆτος ὁ τρόπος, τὸ ἴσως ἄν τινι γελοῖον φανέν,
τῆς πορφύρας τὸ μέτρον· τὰ φανερώτερα ἤδη, τὸ μεθ' ἡσυχίας
θεωρεῖν, ὁ ποππυσμός· πάντα ταῦτα σεμνὴν τὴν πόλιν ποιεῖ, διὰ
ταῦτα τῶν ἄλλων διαφέρειν δοκεῖτε, ἐπὶ τούτοις ἅπασι θαυμά-
ζεσθε, ἀγαπᾶσθε· τῶν λιμένων, τῶν τειχῶν, τῶν νεωρίων μᾶλλον
ὑμᾶς κοσμεῖ τὸ ἐν τοῖς ἔθεσιν ἀρχαῖον καὶ Ἑλληνικόν, τὸ παρ'
ὑμῖν μὲν ὅταν τις γένηται, εὐθὺς αὐτὸν ἀποβάντα εἰδέναι, κἂν
τύχῃ βάρβαρος ὤν, ὅτι οὐ πάρεστιν εἴς τινα πόλιν τῆς Συρίας ἢ
τῆς Κιλικίας· παρ' ἄλλοις δὲ ἂν μή τις ἀκούσῃ τοῦ τόπου τὸ
ὄνομα, φέρε εἰπεῖν ὅτι καλεῖται Λύκειον ἢ Ἀκαδήμεια, μηθὲν
διαφέρειν.
τίνος οὖν χάριν ταῦτα παυόμενος ἤδη λέγω καὶ τί δηλῶσαι
βουλόμενος; ὅτι τοσούτῳ μᾶλλον ὑμᾶς φιλοτιμεῖσθαι δεῖ καὶ μηθὲν
παραπέμπειν τῶν γιγνομένων. κἂν οὕτως ἔχητε ἐν ἅπασιν οἷς
πράττετε, ἴσως οὐθὲν δόξετε κακίους εἶναι τῶν προγόνων. τὸ γὰρ
ἐν τοιαύτῃ καταστάσει διαφυλάττειν ἑαυτοὺς καὶ μένειν ἐπὶ τοῦ
τῆς ἀρετῆς σχήματος θαυμαστὸν ἔμοιγε δοκεῖ· καθάπερ οἶμαι
καὶ τῶν πλεόντων ἰδεῖν ἔστι χειμῶνος μὲν ἐπιπεσόντος ἢ σφοδροῦ
τοῦ πνεύματος μηδὲ τοὺς ἀσελγεστάτους αὐτῶν αἰσχρόν τι ποιοῦν-
τας, ἀλλὰ πρὸς μόνῳ τῷ πλεῖν ὄντας, ἐν δὲ τῇ γαλήνῃ καὶ τῶν
482
φρόνιμον οὔτε ὅτι τοὺς τυχόντας ἀνθρώπους πανταχῇ διέπεμπεν,
Valerius Babrius Scr. Fab., Mythiambi Aesopici Sec. 1, fable 94, line 8
ἀφύλακτος ὑμῖν πῶς ἐγὼ συνοικήσω,

δι' οὓς νέμεσθαι μηδὲ νῦν ἀκινδύνως
ἔξεστι, καίτοι τῶν κυνῶν με τηρούντων;”
Λύκῳ ποτ' ὀστοῦν φάρυγος ἐντὸς ἠρείσθη·
ἐρῳδιῷ δὲ μισθὸν ἄξιον δώσειν
ἔταξε, τὸν τράχηλον εἰ καθιμήσας
ἀνελκύσειε καὶ πόνων ἄκος δοίη.
ὁ δ' ἑλκύσας τὸν μισθὸν εὐθέως ᾔτει.
κἀκεῖνος αὐτῷ κάρχαρόν τι μειδήσας,
“σοὶ μισθὸς ἀρκεῖ” φησί “τῶν ἰατρείων
κεφαλὴν Λυκείου στόματος ἐξελεῖν σῴην.”
Κακοῖς βοηθῶν μισθὸν ἀγαθὸν οὐ λήψῃ,
ἀλλ' ἀρκέσει σοι μή τι καὶ κακὸν πάσχειν.
Λέων νοσήσας ἐν φάραγγι πετραίῃ
ἔκειτο νωθρὰ γυῖα γῆς ἐφαπλώσας,
483
φίλην δ' ἀλώπεκ' εἶχεν ᾗ προσωμίλει.

ταύτῃ ποτ' εἶπεν “εἰ θέλεις με σὺ ζώειν –
πεινῶ γὰρ ἐλάφου τῆς ὑπ' ἀγρίαις πεύκαις
κεῖνον τὸν ὑλήεντα δρυμὸν οἰκούσης,
καὶ νῦν διώκειν ἔλαφον οὐκέτ' ἰσχύω –
σὺ δ' ἢν θελήσῃς, χεῖρας εἰς ἐμὰς ἥξει
γραπται, ἠξιώθη δὲ καὶ βασιλείων ἐπιστολῶν οὗτος

εὐδοκιμῶν τὴν φωνήν.
Ἐπεὶ δὲ τεθνεῶτα τὸν πατέρα ἤκουσεν, ἔδραμεν
ἐς τὰ Τύανα, κἀκεῖνον μὲν ταῖς ἑαυτοῦ χερσὶν ἔθαψε
πρὸς τῷ τῆς μητρὸς σήματι, ἐτεθνήκει δὲ κἀκείνη
οὐ πάλαι, τὴν δὲ οὐσίαν λαμπρὰν οὖσαν διέλαχε
πρὸς τὸν ἀδελφὸν ἀκόλαστόν τε καὶ φιλοπότην ὄντα.
καὶ τῷ μὲν τρίτον τε καὶ εἰκοστὸν ἦν ἔτος καὶ ἡλικία
οἵα μὴ ἐπιτροπεύεσθαι, ὁ δ' αὖ εἴκοσι γεγόνει καὶ
οἱ νόμοι αὐτὸν ὑπεῖχον τοῖς ἐπιτρόποις. διατρίψας
οὖν ἐν Αἰγαῖς πάλιν καὶ τὸ ἱερὸν Λύκειόν τε ἀπο-
φήνας καὶ Ἀκαδημίαν, φιλοσοφίας γὰρ ἠχὼ πάσης
ἐν αὐτῷ ἦν, ἐπανῆλθεν ἐς τὰ Τύανα ἀνὴρ ἤδη καὶ
κύριος τῶν ἑαυτοῦ, εἰπόντος δὲ πρὸς αὐτόν τινος,
ὡς σωφρονίσαι τὸν ἀδελφὸν προσήκοι αὐτῷ καὶ με-
ταβαλεῖν τοῦ τρόπου, “τουτὶ μὲν θρασὺ” ἔφη “δόξει,
πρεσβύτερον γὰρ νέος πῶς ἂν σωφρονίζοιμι; ὡς δέ
μοι δυνατόν, ἰάσομαι αὐτὸν τουτωνὶ τῶν παθῶν·”
δίδωσι δὴ αὐτῷ τὴν ἡμίσειαν τῆς ἑαυτοῦ μοίρας,
τὸν μὲν πλειόνων δεῖσθαι φήσας, ἑαυτὸν δὲ ὀλίγων,
ἐφιστὰς δὲ αὐτὸν καὶ σοφῶς ὑπαγόμενος ἐς τὸ
ροπολεῖ καὶ στασιάζει τὰ κοινά, ἀλλὰ σπάσας τὸν

ἑωθινὸν καὶ μεθυσθεὶς εἰς ὥραν τρίτην ἢ τετάρτην
ἠρεμεῖ. παιδεύομεν δὲ οὐ χεῖρον ἡμεῖς τοὺς νέους.
ἐπεὶ σύγκρινον, εἰ βούλει, Ἀσπασίαν τὴν ἑταίραν καὶ
Σωκράτην τὸν σοφιστήν, καὶ πότερος ἀμείνους αὐτῶν
ἐπαίδευσεν ἄνδρας λόγισαι· τῆς μὲν γὰρ ὄψει μαθητὴν
Περικλέα, τοῦ δὲ Κριτίαν. κατάβαλλε τὴν μωρίαν
ταύτην καὶ ἀηδίαν, ὁ ἐμὸς ἔρως Εὐθύδημε – οὐ
484
πρέπει σκυθρωποῖς εἶναι τοιούτοις ὄμμασι – καὶ πρὸς

τὴν ἐρωμένην ἧκε τὴν ἑαυτοῦ οἷος ἐπανελθὼν ἀπὸ
τοῦ Λυκείου πολλάκις τὸν ἱδρῶτα ἀποψώμενος, ἵνα
μικρὰ κραιπαλήσαντες ἐπιδειξώμεθα ἀλλήλοις τὸ καλὸν
τέλος τῆς ἡδονῆς. καὶ σοὶ νῦν μάλιστα φανοῦμαι σοφή.
οὐ μακρὸν δίδωσιν ὁ δαίμων χρόνον τοῦ ζῆν· μὴ λάθῃς
τοῦτον εἰς αἰνίγματα καὶ λήρους ἀναλώσας. ἔρρωσο.
Ἑλλάδα ἥκων. ἐγὼ μὲν εἰ καὶ ὅλη γέμοι ἡ Ἀθηναίων

πόλις Ἐπικούρων, μὰ τὴν Ἄρτεμιν, οὐ ζυγοστατήσω
πάντας αὐτοὺς πρὸς τὸν Τιμάρχου βραχίονα, μᾶλλον
δὲ οὐδὲ πρὸς τὸν δάκτυλον. τί σὺ λέγεις Λάμια; οὐκ
ἀληθῆ ταῦτα; οὐ δίκαιά φημι; καὶ μὴ δή, δέομαί σου
πρὸς τῆς Ἀφροδίτης, μή σοι ταῦτα ἐπελθέτω· ‘ἀλλὰ
φιλόσοφος, ἀλλὰ ἐπιφανής, ἀλλὰ πολλοῖς φίλοις κεχρη-
μένος’. λαβέτω καὶ ἁγὼ ἔχω, διδασκέτω δ' ἄλλους.
ἐμὲ γὰρ οὐδὲν θάλπει ἡ δόξα, ἀλλ' ὃν θέλω δὸς Τί-
μαρχον, Δάματερ. ἀλλὰ καὶ δι' ἐμὲ πάντα ἠνάγκασται
ὁ νεανίσκος καταλιπών, τὸ Λύκειον καὶ τὴν ἑαυτοῦ
νεότητα καὶ τοὺς συνεφήβους καὶ τὴν ἑταιρείαν, μετ'
αὐτοῦ ζῆν καὶ κολακεύειν αὐτὸν καὶ καθυμνεῖν τὰς
ὑπηνέμους αὐτοῦ δόξας. ὁ δ' Ἀτρεὺς οὗτος ‘ἔξελθε’
φησίν ‘ἐκ τῆς ἐμῆς μοναγρίας καὶ μὴ πρόσιθι Λεοντίῳ’.
ὡς οὐ δικαιότερον ἐκείνου ἐροῦντος ‘σὺ μὲν οὖν μὴ
πρόσιθι τῇ ἐμῇ’. καὶ ὁ μὲν νεανίσκος ὢν ἀνέχεται
τὸν ὕστερον ἀντεραστὴν γέροντα, ὁ δὲ τὸν δικαιότε-
ρον οὐχ ὑπομένει. τί ποιήσω, πρὸς τῶν θεῶν ἱκετεύω
σε Λάμια. νὴ τὰ μυστήρια, νὴ τὴν τούτων τῶν κακῶν
ἀπαλλαγήν, ὡς ἐνθυμηθεῖσα τοῦ Τιμάρχου τὸν χωρισμὸν
ἐν τοσούτῳ ὄχλῳ Αἰγυπτίων χωρὶς Γλυκέρας ἐρημίαν

πολυάνθρωπον ὁρᾶν. ἥδιον γὰρ καὶ ἀκινδυνότερον
τὰς σὰς θεραπεύω μᾶλλον αὐλάς, ἢ τὰς ἁπάντων τῶν
σατραπῶν καὶ βασιλέων, ἵν' ἐπικίνδυνον μὲν τὸ
ἄγαν ἐλεύθερον, εὐκαταφρόνητον δὲ τὸ κολακεῦον,
ἄπιστον δὲ τὸ εὐτυχούμενον. ἐγὼ δὲ καὶ τὰς θηρι-
κλείους καὶ τὰ καρχήσια καὶ τὰς χρυσίδας καὶ πάντα
485
τὰ ἐν ταῖς αὐλαῖς ἐπίφθονα παρὰ τούτοις ἀγαθὰ φυ-

όμενα, τῶν κατ' ἔτος Χοῶν καὶ τῶν ἐν τοῖς θεά-
τροις Ληναίων καὶ τῆς χθιζῆς ὁμολογίας καὶ τῶν τοῦ
Λυκείου γυμνασίων καὶ τῆς ἱερᾶς Ἀκαδημείας οὐκ
ἀλλάττομαι, μὰ τὸν Διόνυσον καὶ τοὺς βακχικοὺς αὐ-
τοῦ κισσούς, οἷς στεφανωθῆναι μᾶλλον ἢ τοῖς Πτολε-
μαίου βούλομαι διαδήμασιν, ὁρώσης καὶ καθημένης ἐν
τῷ θεάτρῳ Γλυκέρας. ποῦ γὰρ ἐν Αἰγύπτῳ ὄψομαι
ἐκκλησίαν καὶ ψῆφον ἀναδιδομένην; ποῦ δὲ δημοκρα-
τικὸν ὄχλον οὕτως ἐλευθεριάζοντα; ποῦ δὲ θεσμοθέτας
ἐν ταῖς ἱεραῖς κόμαις κεκισσωμένους; ποῖον περισχοί-
νισμα; ποίαν αἵρεσιν; ποίους Χύτρους; Κεραμεικόν,
ἀγοράν, δικαστήρια, τὴν καλὴν ἀκρόπολιν, τὰς σεμνὰς
Aristophanes Gramm., Aristophanis historiae animalium epitome

subjunctis Aeliani Timothei aliorumque eclogis Ch. 2, sec. 558, line 5
αὐτοὶ μικροί εἰσιν, οὕτως καὶ τὰ πρόβατα μικρά ἐστιν αὐτῶν καὶ τἆλλα
πάντα.
Ἐκ τοῦ Ἀριστοτέλους Περὶ παραδόξων ἀκουσμάτων.
Αἱ ἐν Κεφαλληνίᾳ αἶγες οὐ πίνουσιν, ὡς ἔοικεν, ὥσπερ καὶ τὰ λοιπὰ τε-
τράποδα· καθ' ἡμέραν δὲ πρὸς τὸ πέλαγος ἀντία τὰ πρόσωπα ποιήσασαι,
χάσκουσιν εἰσδεχόμεναι τὰ πνεύματα.
παρὰ τοῖς Ὀμβρικοῖς φασι τὰ βοσκήματα τίκτειν τρὶς τοῦ ἐνιαυτοῦ,
καὶ τοὺς καρποὺς αὐτοῖς τὴν
γῆν πολλαπλασίους ἀνίεσθαι τῶν καταβαλλομένων. εἶναι δὲ καὶ τὰς
γυναῖ-
κας πολυγόνους καὶ σπανίως ἓν τίκτειν, τὰς δὲ πλείους δύο καὶ τρία.
καὶ περὶ τὸ Λύκειον καὶ Μεγάλην πόλιν τὴν ἐν Πελοποννήσῳ.
λέγεται δὲ καὶ ἐν Ἰλλυριοῖς τίκτειν τὰ βοσκήματα δὶς τοῦ ἐνιαυτοῦ,
καὶ τὰ
πλεῖστα διδυμοτοκεῖν, καὶ πολλὰ δὲ τρεῖς καὶ τέσσαρας ἐρίφους τίκτειν,
ἐνίοτε δὲ καὶ πέντε καὶ πλείους. ἔτι δὲ καὶ γάλακτος ἀφιέναι ῥᾳδίως
τρία ἡμίχοα. λέγουσι δὲ καὶ τὰς ἀλεκτορίδας οὐχ ὥσπερ παρὰ τοῖς ἄλλοις
ἅπαξ φέρειν, ἀλλὰ καὶ πλεονάκις.
Aeschines Socraticus Phil., Frag. . Frag. .1, line 2

486
ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ
νοσεῖ Ἀλκιβιάδης· πῦρ αὐτὸν – περιφέρει πανταχοῦ, ἀπὸ μὲν

Λυκείου
ἐπὶ τὴν ἐκκλησίαν, ἀπὸ δὲ τῆς ἐκκλησίας ἐπὶ τὴν θάλατταν,
ἀπὸ δὲ τῆς θαλάττης ἐπὶ Σικελίαν
’ἐκαθήμεθα μὲν ἐπὶ τῶν θάκων ἐν Λυκείῳ, οὗ οἱ ἀθλο-
θέται τὸν ἀγῶνα διατιθέασιν’.
’ὁ δὲ ῥᾷστα ἀνθρώπων γεγονὼς ἔτη πεντήκοντά πη’
’ὥσπερ αἱ καπηλίδες τὰ δελφάκια τρέφουσιν’
ἔπειτα πρὸς ἄνθρωπον (sc. Alcibiadem) ἐγίγνονθ' οἱ
λόγοι (sc. Platonis in Alcibiade I) – τοιοῦτον, ὥσθ' ὅ γ'
Αἰσχίνης φησὶ περὶ αὐτοῦ, ὅτι κἂν τοῖς δώδεκα θεοῖς ἥδιστα
ἐπετίμησε. τοσοῦτον αὐτῷ φρονήματος περιῆν καὶ τοῦ μηδένα
Clidemus Hist., Frag. . Frag. .6, line 12
Ἱστορεῖ δὲ Κλείδημος, ἐξακριβοῦν τὰ καθ'

ἕκαστα βουλόμενος, τὸ μὲν εὐώνυμον τῶν Ἀμαζόνων
κέρας ἐπιστρέφειν πρὸς τὸ νῦν καλούμενον Ἀμαζό-
νειον, τῷ δὲ δεξιῷ πρὸς τὴν Πνύκα κατὰ τὴν Χρύσαν
ἥκειν. Μάχεσθαι δὲ πρὸς τοῦτο τοὺς Ἀθηναίους ἀπὸ
τοῦ Μουσείου ταῖς Ἀμαζόσι συμπεσόντας· καὶ τάφους
τῶν πεσόντων περὶ τὴν πλατεῖαν εἶναι τὴν φέρουσαν
ἐπὶ τὰς πύλας παρὰ τὸ Χαλκώδοντος ἡρῷον, ἃς νῦν
Πειραϊκὰς ὀνομάζουσι. Καὶ ταύτῃ μὲν ἐκβιασθῆναι
μέχρι τῶν Εὐμενίδων, καὶ ὑποχωρῆσαι ταῖς γυναιξίν·
ἀπὸ δὲ Παλλαδίου καὶ Ἀρδηττοῦ καὶ Λυκείου προς-
βαλόντας ὤσασθαι τὸ δεξιὸν αὐτῶν ἄχρι τοῦ στρατο-
πέδου, καὶ πολλὰς καταβαλεῖν. Τετάρτῳ δὲ μηνὶ
συνθήκας γενέσθαι διὰ τῆς Ἱππολύτης· Ἱππολύτην
γὰρ οὗτος ὀνομάζει τὴν τῷ Θησεῖ συνοικοῦσαν, οὐκ
Ἀντιόπην.
ὃς ἂρ Αἰνόθεν εἰληλούθει.

Ἔφορος δ' ἐν τῇ δʹ περὶ Θρᾳκίων πολισμάτων λέγων φησὶν “ἐχομένη
“δὲ τούτων Αἶνος πόλις, ἣν Ἕλληνες τὰ πρῶτα Ἀλωπεκοννήσιοι
487
“κατῴκισαν, ὕστερον δ' ἐκ Μυτιλήνης ἐπηγάγοντο καὶ Κύμης ἐποί-

“κους.”
Αἰξωνῆσιν: Ἰσαῖος ἐν τῷ πρὸς Μέδοντα περὶ χωρίου. Αἰξωνῆς
δῆμος φυλῆς τῆς Κεκροπίδος. ἐκωμῳδοῦντο δὲ ὡς βλάσφημοι, ἀφ'
οὗ καὶ τὸ κακῶς λέγειν αἰξωνεύεσθαι ἔλεγον· Μένανδρος ἐν Κανη-
φόρῳ. Πλάτων δ' ἐν τῷ περὶ ἀνδρείας φησὶν “οὐδὲν ἐρῶ πρὸς ταῦτά
γ' ἔχων εἰπεῖν, μή με εἴπῃς Αἰξωνέα εἶναι.”
Ἀκαδήμεια: τρία ὑπῆρχον γυμνάσια, Λύκειον , Κυνόσαργες, Ἀκα-
Ἀκαμαντίς: Δημοσθένης ἐν τῷ πρὸς Βοιωτὸν περὶ τοῦ ὀνόματος
μαντος τοῦ Θησέως.
Ἀκαρῆ: ἀντὶ τοῦ μικρὸν ἢ οὐδὲν παρ' Ἀντιφῶντι.
Ἀκινάκης: Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Τιμοκράτους. Περσικὸν
ξίφος ἐστί. καὶ Ἀναξιμένης ἐν αʹ τῶν περὶ Ἀλέξανδρον.
Ἄκη: πόλις αὕτη ἐν Φοινίκῃ· Δημοσθένης ἐν τῷ πρὸς Κάλλιπ-
πον. ἣν Νικάνωρ ὁ περὶ μετονομασιῶν γεγραφὼς καὶ Καλλίμαχος
ἐν τοῖς ὑπομνήμασι τὴν νῦν Πτολεμαΐδα καλουμένην φασὶν εἶναι·
ταῦτα τὸν ἐγγύτατα γένους παῖδα ἄρρενα, καὶ οὗτοι ἐλουτροφόρουν.

ἔθος δὲ ἦν καὶ τῶν ἀγάμων ἀποθανόντων λουτροφόρον ἐπὶ τὸ μνῆμα
ἐφίστασθαι· τοῦτο δὲ ἦν παῖς ὑδρίαν ἔχων. λέγει περὶ τούτων Δεί-
ναρχος ἔν τε τῷ κατὰ Θεοδότου καὶ ἐν τῇ κατὰ Καλλισθένους εἰσαγ-
γελίᾳ. ὅτι δὲ τὰ λουτρὰ ἐκόμιζον ἐκ τῆς νῦν μὲν Ἐννεακρούνου
καλουμένης κρήνης, πρότερον δὲ Καλλιρρόης, Φιλοστέφανος ἐν τῷ
περὶ κρηνῶν φησί. μέμνηνται δὲ τοῦ ἔθους οἱ κωμικοί.
Λουσιεύς: Ὑπερείδης ἐν τῷ πρὸς τὴν Δημέου γραφήν. δῆμός
ἐστι τῆς Οἰνηΐδος Λουσιὰ, ἀφ' ἧς ὁ δημότης Λουσιεὺς, ὡς Διόδωρός
φησιν.
Λύκειον : Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Τιμοκράτους. ἓν τῶν παρ'
Ἀθηναίοις γυμνασίων ἐστὶ τὸ Λύκειον , ὃ Θεόπομπος μὲν ἐν τῇ καʹ
Πεισίστρατον ποιῆσαι, Φιλόχορος δ' ἐν τῇ δʹ Περικλέους φησὶν ἐπι-
στατοῦντος αὐτὸ γενέσθαι.
Λυκιουργεῖς: Δημοσθένης ἐν τῷ πρὸς Τιμόθεον. Δίδυμός φησι
τὰς ὑπὸ Λυκίου κατεσκευασμένας φιάλας, τοῦ Μύρωνος υἱοῦ, οὕτως
εἰρῆσθαι. ἀγνοεῖν δὲ ἔοικεν ὁ γραμματικὸς ὅτι τὸν τοιοῦτον σχημα-
τισμὸν ἀπὸ κυρίων ὀνομάτων οὐκ ἄν τις εὕροι γινόμενον, μᾶλλον δὲ
ἀπὸ πόλεων καὶ ἐθνῶν· “κλίνη Μιλησιουργής” Κριτίας φησὶν ἐν τῇ
Λακεδαιμονίων πολιτείᾳ. μήποτ' οὖν γραπτέον καὶ παρ' Ἡροδότῳ ἐν
τῇ ζʹ, ἀντὶ τοῦ προβόλους δύο Λυκοεργέας, Λυκιεργέας, ἵνα ὥσπερ
488

τῶν οἰκιῶν εὐτελεῖς, ὀλίγαι δὲ χρήσιμαι. Ἀπιστηθείη

δ' ἂν ἐξαίφνης ὑπὸ τῶν ξένων θεωρουμένη, εἰ αὐτή
ἐστιν ἡ προσαγορευομένη τῶν Ἀθηναίων πόλις· μετ'
οὐ πολὺ δὲ πιστεύσειεν ἄν τις. Ὠδεῖον τῶν ἐν τῇ οἰ-
κουμένῃ κάλλιστον· θέατρον ἀξιόλογον, μέγα καὶ θαυ-
μαστόν· Ἀθηνᾶς ἱερὸν πολυτελὲς, ἀπόψιον, ἄξιον θεᾶς,
ὁ καλούμενος Παρθενὼν, ὑπερκείμενον τοῦ θεάτρου·
μεγάλην κατάπληξιν ποιεῖ τοῖς θεωροῦσιν· Ὀλύμπιον,
ἡμιτελὲς μὲν, κατάπληξιν δ' ἔχον τὴν τῆς οἰκοδομίας
ὑπογραφὴν, γενόμενον δ' ἂν βέλτιστον, εἴπερ συνετε-
λέσθη· γυμνάσια τρία, Ἀκαδημία, Λύκειον , Κυνόσαρ-
γες, πάντα κατάδενδρά τε καὶ τοῖς ἐδάφεσι ποώδη,
χόρτοι παντοθαλεῖς φιλοσόφων παντοδαπῶν, ψυχῆς
ἀπάται καὶ ἀναπαύσεις· σχολαὶ πολλαὶ, θέαι συνεχεῖς.
Τὰ γινόμενα ἐκ τῆς γῆς πάντα ἀτίμητα καὶ
πρῶτα τῇ γεύσει, μικρῷ δὲ σπανιώτερα. Ἀλλ' ἡ τῶν
ξένων ἑκάστοις συνοικειουμένη ταῖς ἐπιθυμίαις εὐάρ-
μοστος διατριβὴ περισπῶσα τὴν διάνοιαν ἐπὶ τὸ ἀρέ-
τος [ὁ] λιμὸς, λήθην ἐμποιούσαις τῆς τῶν σίτων προς
Θεμίστιος Εἰς τὸν αὐτοκράτορα Κωνστάντιον Harduin p.60, sec. c, line

2
Παιανιεύς, καὶ ὁ τοῦ Θεοδώρου καὶ ὁ τοῦ Ὀλώρου. καὶ

τούτων μὲν δὴ τῶν ἀνδρῶν εἰ καὶ τὰ ἐν κοινῷ ἀγάλματα
ἐκινδύνευεν, ἀλλὰ τά γε ἴδια παρ' ἑκάστῳ καὶ ἄνευ νόμου
φυλακῆς τυγχάνει καὶ σωτηρίας, καὶ ἱκανὴ αὐτὴ διασῴ-
ζειν ἡ περιουσία τῆς ἀρετῆς. ὅσοι δὲ ὀπαδοί τε ἐκείνων
καὶ τὰ ἔργα αὐτῶν οὐκ ἐξαρκεῖ ἑαυτοῖς πρὸς διαμονήν,
τούτους βιάζεται θνητοὺς ὄντας ἀθανάτους ποιεῖν ἡ βασι-
λέως προμήθεια, πολλοὺς μὲν Ὁμήρου ὑποφήτας καὶ νεω-
κόρους, πολλοὺς δὲ Ἡσιόδου θεραπευτάς, Χρύσιππόν τε
αὐτὸν ἤδη καὶ Ζήνωνα καὶ Κλεάνθην, χορούς τε ὅλους
ἐκ Λυκείου καὶ Ἀκαδημίας, ἐν βραχεῖ τε εἰπεῖν στῖφος
489
ἀνάριθμον ἀρχαίας σοφίας, οὐ κοινῆς οὐδὲ ἐν μέσῳ κυλιν-

δουμένης, ἀλλὰ σπανίου τε καὶ ἀποθέτου, ἀμένηνόν τε
ἤδη καὶ ἐξίτηλον, ἐν τῷ χρόνῳ ἐν σκότῳ κατορωρυγμένον,
κινεῖ καὶ ἐγείρει ὥσπερ ἐξ Ἅιδου, καὶ τοιαῦτα ἕτερα
ὑμῖν καὶ ἀμείνω ἀγάλματα ἀνίστησι τῶν Μουσῶν.
Ἆρα ἀγνοεῖτε ὁπόσῳ ὑμῖν σεμνότερος καὶ βασιλικώ-
τερος ὅδε ὁ κόσμος τῶν περιστύλων τοῦ θεάτρου καὶ
τοῦ διοφανοῦς ἱπποδρόμου, καὶ ὅτι φρονοίητε ἂν ἐπ'
αὐτῷ μᾶλλον δικαίως ἢ ἐπὶ τοῖς λιμέσι τοῖς ἐντὸς πυλῶν,
δι' ὧν εἰσρεῖ καὶ ἐμπλέκεται ἡ θάλασσα τοῖς ἐν μέσαις
Θεμίστιος Ἐπιτάφιος ἐπὶ τῷ πατρί Harduin p.235, sec. c, line 9

ριον. εὐβάτου τε γὰρ οὔσης ἔτι καὶ εὐεπιδρόμου τοῖς σοφι-
σταῖς, τειχίσαι τε Ἀριστοτέλη καὶ περιφράξασθαι παντα-
χόθεν καὶ ἀποκλεῖσαι τὰς ἐπιβουλὰς τῶν δογμάτων, τοὺς
δὲ πολλοὺς ὑπὸ ὄκνου τε καὶ ῥᾳθυμίας ἀφράκτους ἐθέλειν
Θεμίστιος Βασανιστὴς ἢ φιλόσοφος Harduin p.255, sec. b, line 4
βασιλέως ἔφθειρέ τε καὶ ἐλωβᾶτο· καὶ δὴ τοῦ θηρίου μὲν

ἁλόντος ἐγίνετο τοῖς θηρευταῖς περὶ τῶν ἀκροθινίων δια-
μάχη τε καὶ ἀμφισβήτησις, καὶ ἐντεῦθεν ὁ πόλεμος ἐξερ-
ράγη Ἀκαρνᾶσί τε καὶ Αἰτωλοῖς,
ἀμφὶ συὸς κεφαλῇ καὶ δέρματι λαχνήεντι,
ἐκφανέντος δὲ ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ ἐκλάμψαντος τοῦ ἀληθοῦς
490
ἀναιμωτὶ πάντες ἀπολαύουσιν οἱ συλλαβόμενοι τοῦ ἔργου.

Διὰ τοῦτο ἠσπάζετο Ἀρίστων Κλεάνθην καὶ τῶν ὁμιλη-
τῶν ἐκοινώνει, διὰ τοῦτο Κράντορα Κράτης, διὰ τοῦτο
Σπεύσιππος ἐκ Χαλκηδόνος μετεπέμπετο Ξενοκράτην.
Λύκων δὲ καὶ Ἀρίστων ὁ ἐκ Λυκείου ἄμφω μὲν περὶ τοὺς
Ἀριστοτέλους λόγους εἰχέτην, ἐν δόξῃ δὲ ὢν ὁ Λύκων
ἐπὶ παιδείᾳ τοσαύτῃ ὥστε καὶ τοὺς πολεμίους διὰ τὸ κλέος
ἐν τῇ θαλάττῃ καθάπερ ἱερῶν ἀπέχεσθαι τῶν Λύκωνος
πλοίων, ὅμως οὐκ ἐδυσχέραινε πρὸς τὸν Ἀρίστωνα τοῦτον
οὐδὲ ἐκνίζετο ἐκ προσεδρίας μᾶλλον ἐπιδιδόντα, ἀλλὰ
συνωμολόγει μετὰ παιδιᾶς καὶ χαρίτων ὅτι ὁ χωλὸς τὸν
ἀρτίποδα παρατρέχει. συνέβη γὰρ τῷ Ἀρίστωνι καὶ πεπη-
ρῶσθαι τὸ σκέλος. ταύτῃ τοι καὶ αἱ Μοῦσαι ἐννέα οὖσαι
συγχορεύουσιν ἀλλήλαις καὶ τῷ Ἀπόλλωνι, καὶ οὐδεμία
αὐτῶν ἀγανακτεῖ πρὸς τὰς ἄλλας, ὅτι μὴ μόνη σοφή ἐστι
σους Πλάτων, τῷ δὲ τὴν Ποικίλην ἀγαπῶντι, ὁπόσους

Ζήνων ὁ Κιτιεύς, ὅτῳ δὲ μέλει ὁ κῆπος, ὁπόσους Ἐπίκου-
ρος ὁ Νεοκλέους, καθάπερ Σόλωνος μὲν τῷ Ἀθηναίῳ, Λυ-
κούργου δὲ τῷ Σπαρτιάτῃ. ξυμβαίνει οὖν τὸν αὐτὸν ἄνδρα
πολλάκις τοῖς μὲν τῆς πόλεως νόμοις ἀθῷον εἶναι, τοῖς δὲ
Πλάτωνος ἁλίσκεσθαι ἢ τοῖς Ζήνωνος.
Τοιοῦτον τοίνυν ἐστὶ καὶ ὃ νῦν ἐμοὶ ἐπικαλοῦσι. τὸν γὰρ
σοφιστὴν καὶ ὁποῖόν τι παρανόμημα ὁ σοφιστὴς οἱ μὲν
ἡμέτεροι νόμοι οὔτε λέγουσιν οὔτε διώκουσιν, ἀλλὰ καὶ
ἔντιμον ὑπολαμβάνουσιν ἔστιν ᾗ καὶ οὐ πάντη ἀχρεῖον τῇ
πολιτείᾳ. ἡ δὲ Ἀκαδημία καὶ τὸ Λύκειον ἀποκλείει καὶ οὔ
φασι τοῖς ἀνακτόροις προσήκειν τὸν ἄνδρα ἐκεῖνον, ὃς
τοῦτο τὸ ὄνομα ἀγαπᾷ καὶ ἐξεργάζεται. δῆλον οὖν ὅτι καὶ
ὑμῖν τήμερον, ἐπειδὴ ξυνήκετε ἐμὴν χάριν, οὐ τοὺς Σόλωνος
ἢ Δράκοντος ἢ Κλεισθένους ἢ Λυκούργου, ἀλλὰ τοὺς ἐν-
τεῦθεν νόμους ἐξεταστέον καὶ τὰ σύμβολα ἐκεῖνα βασανι-
στέον καὶ τὰ γνωρίσματα ἃ διδόασι τοῦ πράγματος οὗτοι
οἱ νόμοι· καὶ εἰ μὲν δὴ τούτοις φανείην ἔνοχος καὶ ὑπεύθυ-
νος, κατέχειν καὶ ἐκδιδόναι τοῖς κατηγόροις χρήσασθαι τῇ
ἄγρᾳ ὅ τι ἂν βούλωνται· εἰ δὲ ἄλλῃ πη ἀποφέροι τὰ ἴχνη
ἐκεῖνα καὶ τὰ σημεῖα, ἀθῷόν με ἐᾶν τοῦ ὀνόματος.

491
φύγοι τι τὴν μνήμην, ἐξῇ μοι ὥσπερ ἐκ ταμιείου λαμβά-

νειν ἀσφαλοῦς τε καὶ ἀναλώτου ὑπὸ τῆς λήθης. διὰ ταῦτα
οὖν ὀρρωδοῦντός μου ὑπὲρ αὐτῶν καὶ ἐν φυλακῇ ποιου-
μένου, ὅπως ἂν μὴ θύραζε ἐκφοιτήσειαν, λανθάνουσιν οἱ
λόγοι οὗτοι ἀποδράντες οὐκ οἶδα ὅπως, καὶ μετὰ σπουδῆς
κυλινδούμενοι ἐξ ἄλλου εἰς ἄλλον ἀφικνοῦνται εἰς Σικυῶνα.
Ὤικει δὲ ἐν Σικυῶνι τηνικαῦτα ἀνήρ, ὃν ἐγὼ φαίην ἂν
ἀτρεκέστατά τε καὶ ἀδολώτατα τῶν γε ἐπ' ἐμοῦ Ἑλλήνων
ἀντειλῆφθαι φιλοσοφίας, ἀκουστὴς μὲν γεγονὼς τοῦ Χαλ-
κιδέως πρεσβύτου, θεραπεύων δὲ οὐ τὴν νέαν ᾠδήν, ἀλλὰ
τὴν πάτριον καὶ ἀρχαίαν τῆς Ἀκαδημίας καὶ τοῦ Λυκείου·
οὐχ οἷος κολούειν τε καὶ πρίεσθαι καὶ βασκαίνειν, εἰ χρη-
στοῦ τινος ἕτερος μεταποιοῖτο, ἀλλ' οἷος συνεξορμᾶν καὶ
συνοτρύνειν οὓς ἂν αἴσθοιτο φυομένους πρὸς ἀρετήν.
οὗτος ὁ ἀνὴρ μικρὰ ὁμιλήσας τῇ ἐμῇ εἴτε σπουδῇ εἴτε παι-
γνίᾳ ταὐτὸν μικροῦ ὑπέμεινε πάθος Ἀξιοθέᾳ τῇ φιλοσόφῳ
καὶ Ζήνωνι τῷ Κιτιεῖ καὶ τῷ γεωργῷ τῷ Κορινθίῳ.
Ἀξιοθέα μὲν γὰρ ἐπιλεξαμένη τι τῶν συγγραμμάτων ἃ
Πλάτωνι πεποίηται ὑπὲρ πολιτείας, ᾤχετο ἀπιοῦσα Ἀθή-
ναζε ἐξ Ἀρκαδίας, καὶ Πλάτωνος ἠκροᾶτο λανθάνουσα
ἄχρι πόρρω ὅτι γυνὴ εἴη, ὥσπερ ὁ Ἀχιλλεὺς τοῦ
Θεμίστιος Μετριοπαθὴς ἢ φιλότεκνος Harduin p.358, sec. a, line 8
ἔπος ἐκ τῆς κωμῳδίας, οὗτος μακάριος ἐν ἀγορᾷ νομίζεται,

ὅταν δ' ἀνοίξῃ,
οὐχὶ τὴν θύραν, ἀλλὰ τὴν ψυχήν, τρισάθλιος. οὔτι δὲ θέμις
ἄνδρα τῷ ὄντι φιλόσοφον εἰς τοῦτο αὐτό ποτε τὸ ὄνομα
ὑπὸ τῆς τύχης ἐκβιασθῆναι. οὐ μὴν οὐδὲ μακάριος οὐδὲ
εὐδαίμων. οὐδὲ γὰρ ἐξαρκεῖ ἡ ἀρετὴ καὶ ἡ σοφία καὶ τὰ
χρηστὰ αὐτῷ ὀνόματα διασώσασθαι, ἀλλ' ἱκανὸν αὐταῖς
τὰ δυσώνυμα ἀπωθεῖσθαι.
Καὶ ταῦτα μὲν ἔργῳ ἅπαντες οἱ φιλόσοφοι ὑπομένουσι,
τῷ λόγῳ δὲ μόνον συγχωροῦσιν οἱ ἐκ τοῦ Λυκείου. τῷ τοι
οὐδὲ ὀφλισκάνουσι γέλωτα, οἷον ὦφλέ ποτε Ἀντιγόνῳ Περ-
σαῖος ὁ Κιτιεύς· Ἀντιγόνῳ γὰρ τῷ βασιλεῖ συνδιῃτᾶτο
Περσαῖος ὁ τοῦ Ζήνωνος ἑταῖρος. ἀκούων δὲ αὐτοῦ συν-
εχῶς ἐξογκουμένου τε καὶ θρυλοῦντος θαμὰ τὰ κομψὰ
δὴ ταῦτα τῆς ποικίλης νεανιεύματα, ὅτι ὁ σοφὸς ὑπὸ τῆς
τύχης ἀήττητός ἐστι καὶ ἀδούλωτος καὶ ἀκέραιος καὶ
ἀπαθής, πᾶσαν ἐπεχείρησεν ἔργῳ ἐλέγξαι τὴν τούτου
ἀλαζονείαν. ποιεῖται δή τινας ἥκειν ἐμπόρους ἀπὸ Κύπρου
492
τε καὶ Φοινίκης, ἃ χρὴ λέγειν ἐπὶ τοῦ Περσαίου προεκ-

διδάξας. κἄπειτα ἀνηρώτα πυνθανόμενος πρῶτον μὲν
Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός Θεμιστίῳ φιλοσόφῳ Sec. 10, line 43
εὐδαίμονας· Σωκράτης δὲ τὴν θεωρίαν παραιτησάμενος

καὶ τὸν πρακτικὸν ἀγαπήσας βίον οὐδὲ τῆς γαμετῆς
ἦν τῆς αὑτοῦ κύριος οὐδὲ τοῦ παιδός· ἦπού γε δυοῖν
ἢ τριῶν πολιτῶν ἐκείνῳ κρατεῖν ὑπῆρχεν; Ἆρ' οὖν οὐκ
ἦν ἐκεῖνος πρακτικός, ἐπεὶ μηδενὸς ἦν κύριος; Ἐγὼ μὲν
οὖν Ἀλεξάνδρου φημὶ μείζονα τὸν Σωφρονίσκου
κατεργάσασθαι, τὴν Πλάτωνος αὐτῷ σοφίαν ἀνατιθείς,
τὴν Ξενοφῶντος στρατηγίαν, τὴν Ἀντισθένους ἀνδρείαν,
τὴν Ἐρετρικὴν φιλοσοφίαν, τὴν Μεγαρικήν, τὸν Κέβητα,
τὸν Σιμμίαν, τὸν Φαίδωνα, μυρίους ἄλλους· καὶ οὔπω
φημὶ τὰς γενομένας ἡμῖν ἐνθὲν ἀποικίας, τὸ Λύκειον ,
τὴν Στοάν, τὰς Ἀκαδημίας. Τίς νυν ἐσώθη διὰ τὴν Ἀλε-
ξάνδρου νίκην; Τίς πόλις ἄμεινον ᾠκήθη; Τίς αὑτοῦ γέγονε
βελτίων ἰδιώτης ἀνήρ; Πλουσιωτέρους μὲν γὰρ πολλοὺς ἂν
εὕροις, σοφώτερον δὲ οὐδένα [καὶ] οὐδὲ σωφρονέστερον
[οὐδὲ] αὐτὸν αὑτοῦ, εἰ μὴ καὶ μᾶλλον ἀλαζόνα καὶ ὑπε-
ρόπτην. Ὅσοι δὲ σώζονται νῦν ἐκ φιλοσοφίας, διὰ τὸν
Σωκράτη σώζονται. Καὶ τοῦτο οὐκ ἐγὼ μόνος,
Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός Πρὸς Ἡράκλειον κυνικὸν περὶ τοῦ πῶς
κυνιστέον καὶ εἰ πρέπει τῷ κυνὶ μύθους πλάττειν Sec. 18, line 61
ὁ Χύτρων, εἶτα οὐκ οἶδα παιδάριον τί ξανθὸν καὶ εὔμηκες,

εἶτα σύ, καὶ μεθ' ὑμῶν ἄλλοι δὶς τοσοῦτοι. Τί οὖν ἐκ τῆς
ὑμετέρας ἀνόδου γέγονεν ἀγαθόν, ὦ λῷστοι; Τίς ᾔσθετο
πόλις ἢ τίς ἰδιώτης τῆς ὑμετέρας παρρησίας; Οὐκ ἀφρό-
νως μὲν τὸ ἐξ ἀρχῆς εἵλεσθε τὴν ἐπὶ τὸν οὐδὲ ἰδεῖν ὑμᾶς
θέλοντα βασιλέα πορείαν, ἀνελθόντες δὲ ἀφρονέστερον
αὐτῇ καὶ ἀμαθέστερον καὶ μανιωδέστερον ἐχρήσασθε,
κολακεύσαντες ἅμα καὶ ὑλακτήσαντες καὶ βιβλία δόντες
καὶ ταῦτα προσαχθῆναι προσλιπαρήσαντες; Οὐδένα ὑμῶν
οἶμαι ἐγὼ τοσαυτάκις εἰς φιλοσόφου φοιτῆσαι, ὁσάκις εἰς
ἀντιγραφέως, ὥστε ὑμῖν Ἀκαδημία καὶ Λύκειον ἀντὶ τῆς
Ποικίλης τε ἦν τῶν βασιλείων τὰ πρόθυρα.
Οὐκ ἀπάξετε ταῦτα; Οὐ καταβαλεῖτε νῦν γοῦν, εἰ
καὶ μὴ πρότερον, ὅτε ὑμῖν οὐδέν ἐστι πλέον ἀπὸ τῆς κόμης
καὶ τῆς βακτηρίας; Πῶς δὲ καὶ γέγονεν ὑφ' ὑμῶν εὐκα-
ταφρόνητος ἡ φιλοσοφία; Τῶν ῥητορικῶν οἱ δυσμαθέστατοι
493
καὶ οὐδ' ὑπ' αὐτοῦ τοῦ βασιλέως Ἑρμοῦ τὴν γλῶτταν

ἐκκαθαρθῆναι δυνάμενοι, φρενωθῆναι δὲ οὐδὲ πρὸς αὐτῆς
τῆς Ἀθηνᾶς σὺν τῷ Ἑρμῇ, τοῦτο ἐκ τῆς ἀγοραίου καὶ περι-
τρεχούσης ἁρπάσαντες ἐντρεχείας, οὐδὲ γὰρ ἐν παροιμίᾳ
περιφερόμενον αὐτὸ γιγνώσκουσι τὸ ὅτι «βότρυς πρὸς
ἐοίκασιν ὕπαρ μοι δώσειν κακόν, ἂν μὴ τάχιστα τὰς

ἱερὰς Ἀθήνας καταλαβεῖν μοι γένηται. ὁσάκις ἂν οὖν
ἐντυχεῖν σοι γένηται ναυκλήρῳ Πειραϊκῷ, γράφε πρὸς
ἡμᾶς· ἐκεῖ γὰρ ἐντευξόμεθα ταῖς ἐπιστολαῖς. ὀνήσο-
μαι δὲ οὐ μόνον τοῦτο τῆς ἐπὶ τὰς Ἀθήνας ὁδοῦ, τὸ
τῶν παρόντων ἀπηλλάχθαι δεινῶν, ἀλλὰ καὶ τὸ μη-
κέτι τοὺς ἐκεῖθεν ἥκοντας ἐπὶ λόγοις προσκυνεῖν, οἳ
μηδὲν μὲν ἡμῶν τῶν θνητῶν διαφέρουσιν (οὔκουν εἰς
σύνεσίν γε τῶν Ἀριστοτέλους καὶ Πλάτωνος), ἀνα-
ἐν ᾗ Ζήνων ἐφιλοσόφει Ποικίλην , νῦν οὐκέτ' οὖσαν
Ποικίλην · ὁ γὰρ ἀνθύπατος τὰς σανίδας ἀφείλετο,
ἔπειτα ἐκώλυσεν αὐτοὺς ἐπὶ σοφίᾳ μεῖζον φρονεῖν.
δοκῶ πλεῖν ἢ παλαιστῇ καὶ δακτύλῳ γεγονέναι σο-

φώτερος. ἔξεστι δὲ καὶ αὐτόθεν τῆς νέας σοφίας
πεῖράν σοί τινα παρασχεῖν. ἀμέλει γὰρ Ἀναγυρουν-
τόθεν σοι γράφω, καὶ Σφηττοῖ γέγονα καὶ Θριῶζε καὶ
Κηφισιάσι καὶ Φαληροῖ. καὶ κακὸς κακῶς δεῦρό με
κομίσας ἀπόλοιτο ναύκληρος· ὡς οὐδὲν ἔχουσιν αἱ νῦν
Ἀθῆναι σεμνὸν ἀλλ' ἢ τὰ κλεινὰ τῶν χωρίων ὀνόματα.
καὶ καθάπερ ἱερείου διαπεπραγμένου τὸ δέρμα
λείπεται γνώρισμα τοῦ πάλαι ποτὲ ζῴου, οὕτως ἐνθένδε
φιλοσοφίας, νῦν οὐκέτ' οὖσαν Ποικίλην . ὁ γὰρ ἀνθύ-
πατος τὰς σανίδας ἀφείλετο, αἷς ἐγκατέθετο τὴν τέχνην
ὁ ἐκ Θάσου Πολύγνωτος. νῦν μὲν οὖν ἐν τοῖς καθ'
ἡμᾶς χρόνοις Αἴγυπτος τρέφει τὰς Ὑπατίας δεξαμένη
γονάς, αἱ δὲ Ἀθῆναι, πάλαι μὲν ἦν ἡ πόλις ἑστία
494
σοφῶν, τὸ δὲ νῦν ἔχον σεμνύνουσιν αὐτὰς οἱ μελιτ-

τουργοί. ταῦτ' ἄρα καὶ ἡ ξυνωρὶς τῶν σοφιστῶν τῶν
Πλουταρχείων, οἵτινες οὐ τῇ φήμη τῶν λόγων ἀγεί-
ρουσιν ἐν τοῖς θεάτροις τοὺς νέους, ἀλλὰ τοῖς ἐξ Ὑμηττοῦ
Σωπάτερ Διαίρεσις ζητημάτων

Vol. 8, p.169, line 22
ἔσχε συνουσιῶν, ἔχων τοὺς νόμους, ἔχων τῶν πραγμάτων

τὴν πεῖραν· καὶ τὰ τοιαῦτα. ἘΠίλογος καταφορικώτε-
ρος· ἀπελαυνέσθωσαν ὡς ἀληθῶς οἱ νέοι, διαφθείρει
τούτους Σωκράτης, οὐ ποιεῖ τῆς πολιτείας ἐρᾷν, ἀπο-
διατίθησιν ἅπαντας, μετέχειν τῶν πολιτικῶν οὐ ποιεῖ·
ποῦ μοι γράμματα, ποῦ δικαστήρια; μηδὲ ἐπ' Ἀλκι-
βιάδῃ μόνῳ γραφέσθω Σωκράτης· ἐπὶ πᾶσι κατηγορεί-
σθω τοῖς νέοις, ἅπαντας ἀπελαύνει τοῦ βήματος, καὶ
τὴν αὐτοῦ συνουσίαν κυριωτέραν τοῦ δήμου ποιεῖ,
Ἀκαδημίαν ἔχων τῆς διαφθορᾶς ἐργαστήριον, καὶ
Λύκειον τῆς κατ' Ἀθηναίων συνουσίας τὸν τόπον·
ποῦ μοι γραφὴ χαλεπωτέρα, ποῦ δικαστήριον τῆς
τούτου συνουσίας ἐπάξιον; ὡς φιλανθρώπων Ἀθη-
ναίων Σωκράτης ὑπερφρονεῖ, ὡς ἀξίαν οὐ φερόντων
τῶν ἁμαρτημάτων τὴν δίκην, ἂν τοῦτον λάβῃ μετὰ
τὴν κατηγορίαν ὁ δῆμος, πρὸς τὸν δῆμον Ἀλκιβιάδης
στραφήσεται· ὡς ἐραστὴν λυπῆσαι Σωκράτην οὐ βού-
λεται· καὶ ὅτι παθὼν, μηδὲν προΐστασθαι τοῦ δήμου
πᾶσιν ἡμῖν τοῖς πολεμίοις κεχαρισμένα ποιεῖ, Λακεδαι-
μονίοις, Κορινθίοις, Πελοποννησίοις, Μεγαρεῦσι τοῖς
γείτοσι· καὶ ὅτι διαπρεσβεύονται πρὸς αὐτὸν ἅπαντες·
ἐξ ἀνθρώπων εἰς ζῷα, μεταβαλόντας δὲ λοιπὸν ἐλεεῖ-

σθαι καὶ φιλεῖσθαι. τοιαῦτα γὰρ τὰ περὶ δελφίνων
λεγόμενα καὶ τὰ περὶ ἀλκυόνων ἀηδόνων τε καὶ χελι-
δόνων. αὐχεῖ δὲ καὶ τῶν παλαιῶν ἕκαστος, ὅστις
εὐτύχησεν τῆς ἐκ ζῴων ἀνατροφῆς, οὐχ οὕτως τοὺς
πατέρας ὡς τοὺς ἀναθρεψαμένους, ὃ μὲν λύκαιναν,
ὃ δὲ ἔλαφον, ἄλλος αἶγα, ἄλλος μέλιτταν, Σεμίραμις
495
δὲ τὰς περιστεράς, Κῦρος δὲ κύνα, κύκνον δὲ Θρᾷξ,

καὶ τοὔνομα τοῦ θρέψαντος ἔφερεν. ὅθεν καὶ θεοῖς
ἐπωνυμίαι, Διονύσῳ μὲν εἰραφιώτης, Ἀπόλλωνι δὲ
Λύκειος καὶ δελφίνιος, Ποσειδῶνι δὲ ἵππιος, καὶ
Ἀθηνᾷ ἱππία. ἡ δ' Ἑκάτη ταῦρος, κύων, λέαινα
ἀκούουσα μᾶλλον ὑπακούει. εἰ δ' ὅτι θύοντες αὐτὰ
κατεσθίουσι, διὰ τοῦτο ὥσπερ αὑτοὺς παραμυθούμενοι
ἄλογα λέγουσιν, εἴποιεν ἂν καὶ οἱ τοὺς πατέρας ἑστιώ-
μενοι Σκύθαι ἀλόγους εἶναι τοὺς πατέρας. διὰ μὲν
τούτων καὶ ἄλλων, ὧν ἑξῆς μνησθησόμεθα τὰ τῶν
παλαιῶν ἐπιτρέχοντες, δείκνυται λογικὰ ὄντα τὰ ζῷα,
τοῦ λόγου ἐν τοῖς πλείστοις ἀτελοῦς μὲν ὄντος, οὐ
μὴν παντελῶς ἐστερημένου. τῆς δὲ δικαιοσύνης πρὸς
τὰ λογικὰ οὔσης, καθάπερ φασὶν οἱ ἀντιλέγοντες, πῶς
οὐ κατὰ μὲν τὴν πρώτην γένεσιν τὸ νήπιον κλαίει, τοῦ

ζῆν ἀπὸ λύπης ἀρχόμενον; οὐ λείπεται γοῦν οὐδεμιᾶς
ἀλγηδόνος, ἀλλὰ δι' ἔνδειαν ἢ περιψυγμὸν ἢ θάλπος ἢ
πληγὴν ὀδυνᾶται, λαλῆσαι μὲν οὔπω δυνάμενον ἃ πάσχει,
κλαυθμυριζόμενον δὲ καὶ ταύτην τῆς δυσαρεστήσεως μίαν
ἔχον φωνήν. ὁπόταν δὲ εἰς τὴν ἑπταετίαν ἀφίκηται πολ-
λοὺς πόνους διαντλῆσαν, ἐπέστησαν παιδαγωγοὶ καὶ γραμ-
ματισταὶ καὶ παιδοτρίβαι τυραννοῦντες· αὐξανομένῳ δὲ
κριτικοί, γεωμέτραι, τακτικοί, πλῆθος δεσποτῶν· ἐπει-
δὰν δὲ εἰς τοὺς ἐφήβους ἐγγραφῇ, κοσμητὴς καὶ φόβος
χειρῶν, ἔπειτα Λύκειον καὶ Ἀκαδήμεια καὶ γυμνασιαρχία
καὶ ῥάβδοι καὶ κακῶν ἀμετρία. καὶ πᾶς ὁ τοῦ μειρακίου
χρόνος ὑπὸ σωφρονιστὰς καὶ τὴν ἐπὶ τοὺς νέους αἵρεσιν
τῆς ἐξ Ἀρείου πάγου βουλῆς· ἐπειδὰν δὲ ἀπολυθῇ τού-
των, φροντίδες ἄντικρυς ὑπέδυσαν καὶ διαλογισμοὶ τίνα
τις τοῦ ζῆν ὁδὸν ἐνστήσεται, καὶ τοῖς ὕστερον χαλεποῖς
ἐφάνη τὰ πρῶτα παιδιὰ καὶ νηπίων ὡς ἀληθῶς φόβητρα·
στρατεῖαι γὰρ καὶ τραύματα καὶ συνεχεῖς ἀγῶνες. εἶτα
λαθὸν ὑπῆλθε τὸ γῆρας, εἰς ὃ πᾶν συρρεῖ τὸ τῆς φύσεως
ἐπίκηρον καὶ δυσαλθές. κἂν μή τις θᾶττον ὡς χρέος
ἀποδιδῷ τὸ ζῆν,

496
σύμπαν εἰπεῖν, τοιοῦτον ἐξῆν ὁρᾶν ἐκεῖνον, ὁποῖον αὐτὸν

ἐποίει διὰ τῶν αὐλημάτων Τιμόθεος ...
Πραΰνει Ζέφυρος ταῖς αὔραις τὰ κύματα· Ἀττικὸς δὲ ῥή-
τωρ καὶ λόγος Ἕλλην οὐ λύσει στάσιν, εἰ μόνον φθέγξαιτο; ...
Ὅ τε Ξενοφῶν ἐστρατεύετο· καὶ γὰρ καὶ δόρυ μετὰ
Σωκράτην Ξενοφῶν ἤνεγκε ...
Τὸ γὰρ εὐφυές, εὐάρμοστον ...
Ἁβρὸς ἦν Ἀλκιβιάδης, ὁπηνίκα παρ' Ἀθηναίοις εἶχε
τὴν δίαιταν· σεμνὸς ἦν ἐν Λακεδαίμονι· τὰ Περσῶν ἐς
τρυφὴν μόνος ἐξήλεγχεν· εἰ δέ ποτε ἔδει καὶ λόγους φρον-
τίσαι καὶ τὰ φιλοσοφίας γυμνάσασθαι, Λύκειον ἅπαντα καὶ
Ἀκαδημίαν ταῖς ἑαυτοῦ συνουσίαις εἰργάζετο ...
Οἱ κάμνοντες τὴν ἱστορίαν τὴν ἀμφὶ τούτους ...
Ἡμεῖς τοσοῦτο πόρρω σοφίας ἑστήξομεν ...
διψῶντα τὸν στρατιώτην τῆς μάχης ...

Φίλον γὰρ οἶμαι ἑκάστῳ τὸ ἐπιχώριον, κἂν Αἰγύπτιος
ἥκῃ τις ἀνήρ, εὑρήσει τὸν παρ' ἡμῖν Νεῖλον διὰ τῶν λόγων
ὑπὲρ Αἰγύπτου κυμαίνοντα ...
Ὅσα γὰρ γραφεῖς, καὶ λόγοι δύνανται, μᾶλλον δὲ μι-
κροτέρα μίμησις πᾶσα πρὸς λόγους· οὕτω δεινοί τινες ἄρα
πρὸς θήραν τῆς ἀληθείας τυγχάνουσιν ...
Ἄβαριν τὸν σοφὸν γένος μὲν Ὑπερβόρειον λέγουσιν,
Ἕλληνα δὲ τὴν φωνὴν γεγενῆσθαι, καὶ Σκύθην μὲν ἄχρι
στολῆς τε καὶ σχήματος· εἰ δέ που γλῶτταν κινήσειε, τοῦτο
ἐκεῖνο ἐκ μέσης Ἀκαδημίας καὶ αὐτοῦ Λυκείου νομίζεσθαι ...
Ἐπειδὴ ἀνὴρ ἡμῖν ἐκ τῆς Ἰλλυρίδος σκηνοῖ, ποιητὴς
ἂν εἴποι τις χρύσεον πρόσωπον ...
Τὸν Ἐλευσίνιον ἔφηβον ἀρθῆναι λόγος πρὸς Δήμητρος,
ἵνα τὴν νομάδα τράπεζαν ἡμέροις ἀμείψῃ πυροῖς. ἀλλὰ
βέλος δῶρον ἀσπ[ίδ... 34 ... | αὐτῷ τῆς περὶ θεοῦ τιμῆς
ὑπάρχῃ, τὸ βέλος ἐγνώρισε [... 33 ... Ἀθή|ναζέ τε ἀφικέ-
σθαι, καὶ παρὰ τοὺς ἄλλους Ἕλληνας ὄν[... 33 ... Σκυ|θικοῖς
πεδίοις ἄνθρωπος συνίησιν Ἑλλάδα φωνὴν καὶ [... 35 ... |
ἐπιδημίαν ἐρῶν.
κράτης | ὁ σοφιστής – γνώριμον δὲ ἅπασιν οἶμαι μετὰ τῶν

λόγων καὶ τοὔνομα, ὅτι δι' ἐκεῖνον σοφιστῶν [γλῶττα τὰς
497
ποιητικὰς ἀτιμάσασα | οἰκεῖον νόμον ἠσπάσατο – λόγῳ μὲν

ἀεὶ τοῖς λόγων ἐρῶσι τὰ βασίλεια τῶν ἑαυτοῦ μουσείων
ἀνεπετάνν[υεν ... 13 ... |τούτῳ καὶ προτελεῖν τῇ ἡλικίᾳ βου-
λόμενος, οὐχ ἥκιστα δὲ ὅστις εὐφυὴς τῶν νέων βασιλείου
γένους πα[... 16 ... | καὶ ἄλλος ταύτης ἠξιώθη τῆς χάριτος,
καὶ μάλα ἐν δίκῃ αἱ Ἰσοκράτους βίβλοι σημαίνουσιν, ὃν δὲ
ἐγὼ [... 16 ... | δεδήλωκα, θέλω καὶ πρὸς ὑμᾶς ἀφηγήσασθαι.
Ἦν παῖς Εὐαγόρᾳ τῷ Κυπρίων τυράννῳ [... 16 ... |
Λυκείου, Λυκαβηττὸν πνέων αὐτόν, τοῖς ἄλλοις καθαρῶς
Ἀττικός. τοῦτον ὁ πατὴρ αἰσθόμενος [... 16 ... | ἐπιθυμίαις
ταῖς περὶ αὐτοὺς ἀττικίζοντα, ἵνα κληρονόμον ἀγαθὸν τῆς
ἑαυτοῦ δόξης παισὶ Κυ[πρίων ... 13 ... | περὶ αὐτοῦ βου-
λεύεται. Ἰσοκράτης τὸν μὲν θρόνον εἶχεν Ἀθηναίων, τὴν
δόξαν δὲ ὁπόσην ὁρᾷ καὶ Ἥλιος, ὅτι [τὴν ῥητορικὴν ἐκ
παλαιᾶς | πλάνης ἀτόπῳ λέξει φλεγμαίνουσαν καθήρας τῇ
τέχνῃ εἰς ὀρθὴν ὁδὸν καὶ ῥυθμὸν καὶ τάξιν ἤγ[αγεν ... 13
... | πάντας ὁρῶν, ὅσοι τῆς ἀκριβοῦς ὠρέγοντο τέχνης,
καὶ Μή]δους παρὰ Πυθαγόραν φοιτήσαντα πλέον τὸν ὄλβον

τῆς ἐκείνου σοφίας, ἢ τὰ βασιλέως θαυμάσαι | χρήματα.]
Προτρεπτικὸς εἰς τοὺς προσελθόντας

ἑταίρους.
... 16 ...] ἡμετέραν τὴν τελετὴν κατοπτεύοντας. ποῦ

ποτε οὖν ταῖς Μούσαις οὗτοι ἐτελέσθησαν; τί οὖν ἀνα-
πεπταμένα | ... 16 ...] οὐκοῦν παράγωμεν ἤδη τοὺς μύστας,
οὐκοῦν πῦρ αὐτοῖς τὸ μυστικὸν ἀναφαίνωμεν. πρὶν δὲ | ...
16 ... θ]έλω μέλος ᾆσαι προνόμιον· ἔστω δὲ τὸ μέλος εἰκὼν
ἱερά, τὴν πατρίδα ἑρμηνεύουσα τῶν νέων | ... 16 ... ἐ]ν
Ἀθήναις ὀψὲ Λύκειον καὶ τὰς διατριβὰς τὰς μετὰ Σωκρά-
τους ἀνευρίσκονται. ὡς δὲ τῇδε κἀ|κεῖσε ... 12 ... πράτ]τον-
τες ἄγευστοι λόγων ἀληθινῶν καὶ φιλοσοφίας ἐτύγχανον·
ἐπεὶ δὲ τύχῃ τινὶ καθάπερ | ... 16 ...]ῶς τὴν Σωκράτους
φιλοσοφίαν προσβλέψειαν, πάντα ἤδη τὰ λοιπὰ ῥίψαντες,
καθάπερ | ... 16 ...] γλώττης ἐξήττηντο. ἦν οὖν ἰδεῖν καθ-
άπερ ἐπὶ σκηνῆς, ὅταν οἱ μηχανοποιοὶ τὰ | ... 16 ...τ]άτ-
τωσιν, οὕτως κἀκείνους μετὰ τὴν συνουσίαν Σωκράτους καὶ
498
βίῳ καὶ λόγῳ καὶ πᾶσιν ἁπλῶς εἰς | ... 10 ... ὁ θυμοει]δὴς τὴν
ψυχήν, λόγῳ κεράσας τὸ πάθος, ἀνδρεῖος ἤκουσεν·
τὴν ἡμετέραν τέχνην, ἢ Κύλωνα τὸν Ὀλυμπιονίκην κατέ-

χει λόγος τὸν κότινον. ὁ μὲν γὰρ τυραννίδος ἐπιθυμήσας
ἥττων τῆς ἐπιθυμίας τῆς τυραννίδος ἐγένετο· σὺ δὲ βασιλεῖ
δοὺς ἑαυτόν, πρὶν ὁπλισθῆναι νενίκηκας. Ὅμηρος μὲν οὖν τὸν
Ἀχιλλέως βίον μιμούμενος, νῦν μὲν λύραν ποιεῖ, νῦν δὲ μελίαν
λαμβάνοντα· σὺ δὲ τοῖς λόγοις ἔργα καὶ πράξεις ἀνέμιξας.
οὕτω Περικλῆς ἐδημαγώγησε, καὶ Θεμιστοκλῆς τοῦτον τὸν
τρόπον ἐπολιτεύσατο· τὸ βῆμα εἶχε τὸν ῥήτορα καὶ τὸν
στρατηγὸν ὁ πόλεμος· ἐπ' ἐκκλησίας ὁ λόγος, κατὰ τῶν
ἐχθρῶν τὰ τρόπαια. τοιοῦτόν τι καὶ τῆς Ἀλκιβιάδου φύ-
σεως πέρι πυνθάνομαι. Ἀλκιβιάδης ἐπειδὴ πλήρης Λυκείου
καὶ τῶν ἐν τῷ Λυκείῳ λόγων ἐγένετο, δεινὸς μὲν εἰπεῖν
φανείς, κρατήσας δὲ πάντας τῷ θαύματι, ἀποπηδήσας Λυκείου, δίδωσιν
ἑαυτὸν δημοσίᾳ τύχῃ καὶ πράξεσι· δοὺς δέ,
ὅσον τοῖς λόγοις, τοσοῦτον τοῖς ὅπλοις ἐνίκησεν. εἶχε μὲν
αὐτὸν Ἑλλήσποντος διττοῖς τροπαίοις ἀνάγραπτον· εἶχε
δὲ βασιλεὺς ὁ μέγας καὶ Μακεδόνες καὶ Θρᾴκη καὶ πάντες
ἄνθρωποι νῦν μὲν τοῖς ὅπλοις, νῦν δὲ τοῖς λόγοις πάντας
ἐλέγχοντα. ταῦτά τοι καὶ μόνος στρατηγῶν Πυθικῆς ἠξιώ-
θη τῆς ἀναρρήσεως. ἀλλ' ἐπειδήπερ Ἀλκιβιάδης ἐν μέσῳ
καὶ λόγοι καὶ Ἀθῆναι καὶ Λύκειον καὶ Ἀττικὸς σοφιστὴς
δοὺς ἑαυτόν, πρὶν ὁπλισθῆναι νενίκηκας. Ὅμηρος μὲν οὖν τὸν

Ἀχιλλέως βίον μιμούμενος, νῦν μὲν λύραν ποιεῖ, νῦν δὲ μελίαν
λαμβάνοντα· σὺ δὲ τοῖς λόγοις ἔργα καὶ πράξεις ἀνέμιξας.
οὕτω Περικλῆς ἐδημαγώγησε, καὶ Θεμιστοκλῆς τοῦτον τὸν
τρόπον ἐπολιτεύσατο· τὸ βῆμα εἶχε τὸν ῥήτορα καὶ τὸν
στρατηγὸν ὁ πόλεμος· ἐπ' ἐκκλησίας ὁ λόγος, κατὰ τῶν
ἐχθρῶν τὰ τρόπαια. τοιοῦτόν τι καὶ τῆς Ἀλκιβιάδου φύ-
σεως πέρι πυνθάνομαι. Ἀλκιβιάδης ἐπειδὴ πλήρης Λυκείου
καὶ τῶν ἐν τῷ Λυκείῳ λόγων ἐγένετο, δεινὸς μὲν εἰπεῖν
φανείς, κρατήσας δὲ πάντας τῷ θαύματι, ἀποπηδήσας Λυ-
κείου, δίδωσιν ἑαυτὸν δημοσίᾳ τύχῃ καὶ πράξεσι· δοὺς δέ,
ὅσον τοῖς λόγοις, τοσοῦτον τοῖς ὅπλοις ἐνίκησεν. εἶχε μὲν
499
αὐτὸν Ἑλλήσποντος διττοῖς τροπαίοις ἀνάγραπτον· εἶχε

δὲ βασιλεὺς ὁ μέγας καὶ Μακεδόνες καὶ Θρᾴκη καὶ πάντες
ἄνθρωποι νῦν μὲν τοῖς ὅπλοις, νῦν δὲ τοῖς λόγοις πάντας
ἐλέγχοντα. ταῦτά τοι καὶ μόνος στρατηγῶν Πυθικῆς ἠξιώ-
θη τῆς ἀναρρήσεως. ἀλλ' ἐπειδήπερ Ἀλκιβιάδης ἐν μέσῳ
καὶ λόγοι καὶ Ἀθῆναι καὶ Λύκειον καὶ Ἀττικὸς σοφιστὴς
καὶ μεστὰ τούτου τὰ θέατρα, φέρε καὶ τὸν ὁμόζυγα τὸν Ἀλ-
κιβιάδου Νικίαν τῷ λόγῳ κοσμήσωμεν, στρατηγὸν ἀγαθὸν
τῷ βίῳ παντὶ θαυμάζοντες· μᾶλλον δέ, εἰ φίλον, καὶ πᾶν ὑμῖν
Σὺ δὲ ἡβώσῃ τῇ δεξιᾷ τὴν μελίαν πάλλων τὴν ἔνθεον,

αὐτὸς πατὴρ καὶ διδάσκαλος τῶν Ἀττικῶν ὤφθης τῆς
φύσεως ...
Ἱέρωνι μὲν οὖν τῷ Σικελίας τυράννῳ ἡ Πινδάρου λύρα
μέλει προσᾴσασα ἔνῳδον ἀνθρώποις ἀεὶ ποιεῖ τὸν Ἱέρωνα·
σὲ δὲ ἡ πάσας μὲν Μούσας, πάσας δὲ σάλπιγγας γλῶσσα
νικῶσα, λόγοις ὑμνήσασα, οὔποτε ἀφήσει λήθην κατὰ τῶν
σῶν ἔργων τῷ χρόνῳ θρασύνεσθαι ...
Ἰδού σε καὶ Ἀττικοὶ λόγοι, καθάπερ τινὰ Ὀλυμπιονί-
κην χρυσῇ κοτίνῳ λαμπρύνουσιν, ὡς Γλαῦκον ἢ Τιμάσαρχον
ἢ καὶ αὐτὸν Καλλίνικον, ταῖς ἐκ Λυκείου καὶ Ἀκαδημίας
ἀναδοῦσι μίτραις καὶ στέμμασι ...
Αἰγύπτιοι μὲν οὖν, ἐπειδὰν γεννώμενον τὸν Ἆπιν αἴς-
θωνται, ἐκ τῶν περὶ τὸν μόσχον συμβόλων τὴν μέλλουσαν
εὐδαιμονίαν τεκμαίρονται ...
ἐκτήσατο, ὡς οὐδεὶς ἕτερος μίαν τινὰ κτήσασθαι περὶ πολλοῦ

ποιησάμενος. πρεσβεύει μὲν οὖν τὴν Πλάτωνος καὶ Ἀρι-
στοτέλους δόξαν καὶ ἐπὶ ταῖς τούτων φιλοσοφίαις ἐσπού-
δακεν· ἐπῄει δὲ καὶ τὰ τούτων συγγράμματα. οἶδεν ὅσα
περὶ τὴν Στοὰν ἐφιλοσόφησαν Ζήνωνές τε καὶ Κλεάνθαι,
ἔτι δὲ Χρύσιπποί τε καὶ ὅσοι τὴν ἄλογον πρᾶξιν λόγῳ
κοσμήσαντες, ἐξ ἑτέρας εἰς ἑτέραν τὴν ἑαυτῶν φιλοσοφίαν
μετεκόσμησαν. οἶδε δὲ καὶ τὰς κοινὰς Ἐπικούρου τε καὶ
Δημοκρίτου δόξας καὶ ὃν τρόπον ἐκεῖνοι περὶ τῆς φύσεως
ἐφαντάσθησαν· καὶ μὴν καὶ τὰς Ἀκαδημίας ἁπάσας ἐπί-
σταται, καὶ τὴν ἐκ Λυκείου μέχρι Λιβύης τε καὶ Κυρήνης
500
σοφίαν ἀποδημήσασαν. τοὺς δὲ Πύρρωνος τρόπους καὶ τὴν

ἐκεῖθεν ἔριν παρὰ τοῖς πᾶσιν ἀνθήσασαν οὐχ ὡς μέγα τι
σπούδασμα, οἷον δέ τι παρόψημα τῆς ἄλλης φιλοσοφίας
εἶναι νομίζων, μετέρχεται. ἀστρονομίας τε ἐπιστήμων καὶ
γεωγραφίας γενόμενος γινώσκει μὲν καὶ τὰ παρὰ τοῖς ἄλλοις
συγγράμματα, πείρᾳ δὲ ταῦτα καὶ ἀκριβῶς μαθεῖν βουλό-
μενος καὶ θεατὴν αὑτὸν ἐπιστῆσαι τῶν εἰρημένων ἐν τοῖς
βιβλίοις, περίπολος μικροῦ πάσης τῆς ὑφ' ἥλιον γίνεται,
μιμητὴς Πλάτωνος. καὶ γὰρ ἐκεῖνος μετὰ τὴν Σωκράτους
νουθεσίαν εἰς Αἴγυπτόν τε καὶ τοὺς ἐκεῖ προφήτας ἔρχεται,
ροι· ἵππος δεικνύει τὸν Θετταλὸν, τὸν δὲ Κελτὸν κόμη,

τὸν Μῆδον τράπεζα, τὸν Δελφὸν δάφνη, τὸν Σπαρτιάτην
ὁ πόλεμος· καρπὸς δὲ τῆσδε τῆς πόλεως λόγος καὶ ἄν-
θρωπος. ὥσπερ οὖν ἐκείνων ἕκαστον ὅταν φθίνηται, πονη-
ρῶς ἔχειν τὰς χώρας λέγομεν, οὕτω καὶ Ἀθήνας ὑψηλὰς
μὲν ποιοῦσιν οἱ λόγοι θάλλοντες, συστέλλουσι δ' αὖ πάλιν,
ἐπειδὰν ἠχοῦντες παύωνται. ἔξεστι δὲ ταῦτα κἀκ τῶν ἄνω
χρόνων τεκμήρασθαι. ἤκμαζεν ἡ σκηνή, καὶ τῇ σκηνῇ δὲ
ἡ πόλις ὡς ὁ λόγος συνήκμαζεν, ἤνθει τὸ βῆμα τοῖς ῥή-
τορσι, καὶ τὸ φρόνημα συνήνθει τοῦ δήμου· τότε δὴ ἐκόμα
σοφοῖς τὸ Λύκειον , καὶ πάντα πανταχοῦ μεστὰ σοφίας
βασίλεια. σιωπησάσης δὲ τῆς δημοσίας φωνῆς, εἰς ναύτας
καὶ δούλους μικροῦ τὸ λέγειν μετεσκευάζετο. ἄγε δή, ὦ
παῖδες, καθάπερ τι πῦρ ἄσβεστον τοὺς λόγους πάντας
ἐξάπτωμεν καὶ τηρῶμεν ἐν τῷ πυρσῷ τούτῳ τὴν σωτη-
ρίαν τῆς πόλεως. αἴροιτο δ' ἂν ὁ πυρσὸς οὗτος ἄνω καὶ
καταυγάζοι τὰ σύμπαντα, εἰ μὴ τοῖς ἀρχαίοις ἀεὶ τύποις
οἱ ποιηταὶ τῶν λόγων στέργοιεν, ἀλλ' ἀεί τι δαίδαλμα νέον
ἐπινοοῦντες τεκταίνοιντο. ἐπεὶ καὶ τὴν Φειδίου φύσιν καὶ
τὰς τῶν ἄλλων δημιουργῶν τέχνας, ὧν αἱ χεῖρες ἐπὶ σοφίᾳ
θαυμάζονται, ἡ τῶν νέων εὕρεσις ἔργων ὡς ἔπος εἰπεῖν
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Adversus oppugnatores vitae monasticae (li1-

3) Vol 47, pg 339, ln 36
πρότερος ἦν; Καίτοι ὁ μὲν βασιλεὺς ἦν, καὶ ἐν πολλῷ

πλούτῳ διῆγεν· ὁ δὲ ἐν Λυκείῳ διέτριβε, καὶ ἑνὸς ἱματίου
501
πλέον εἶχεν οὐδὲν, καὶ τοῦτο μόνον καὶ χειμῶνος καὶ

θέρους καὶ ἐν πάσαις ταῖς ὥραις τοῦ ἔτους περιβεβλη-
μένος ἐφαίνετο· ἀνυπόδετός τε ἔζη διαπαντὸς, καὶ ἄσιτος
ἅπασαν διεκαρτέρει τὴν ἡμέραν, ἄρτον τε ἐσιτεῖτο μό-
νον, καὶ τοῦτο ἦν αὐτῷ ὄψον καὶ σιτίον· καὶ οὐδὲ ταύτην
οἴκοθεν παρετίθετο τὴν τράπεζαν, ἀλλὰ παρ' ἑτέρων
λαμβάνων, οὕτως ἐσχάτῃ συνέζη πενίᾳ· καὶ τοσοῦτον
ἦν τοῦ βασιλέως λαμπρότερος, ὡς πολλάκις αὐτὸν κα-
λοῦντος ἐκείνου πρὸς ἑαυτὸν, μὴ θελῆσαι τὸ Λύκειον
ἀφεῖναι, καὶ πρὸς τὸν ἐκείνου πλοῦτον ἐλθεῖν. Καὶ ἀπὸ
τῆς δόξης δὲ τῆς κρατούσης νῦν καὶ τὰ πρότερα φαίνεται.
Γούτων μὲν γὰρ τὰ ὀνόματα πολλοῖς γνώριμα, ἐκείνων
δὲ οὐδενί. Ὁ δὲ Σινωπεὺς πάλιν ἕτερος οὗτος φιλόσοφος
τοσούτῳ καὶ τούτων καὶ ἑτέρων μυρίων τοιούτων βασι-
λέων εὐπορώτερος ἦν, καὶ ταῦτα ῥακίοις συζῶν, ὡς τὸν
Φιλίππου τὸν Μακεδόνα στρατιὰν ἐπὶ Πέρσας ἄγοντα,
πάντα ἀφέντα, ἰδόντα αὐτὸν ἀπελθεῖν, καὶ ἐρέσθαι δι'
ἑαυτοῦ, μή τινος δέοιτο, καὶ εἴ τι κελεύοι· αὐτὸν δὲ οὐδὲν
ἀπαγγεῖλαι.
Δίδυμος Καίκος Commentarii in Psalmos 35-39

Codex p.232, line 3
ἐνώπιον ἑαυτοῦ ἐδόλωσεν. κρύπτει | τὸ κακὸν διὰ δόλου

εἰδὼς ὅτι, ἐὰν μὴ κρύφῃ τὴν παρανομίαν δόλῳ, [εὑρε]θεῖσα
μῖσος ἐνεργάζεται τῷ εὑρηκότι καὶ ἐγνω|κότι αὐτήν. ἵν'
οὖν μὴ μισηθῇ διὰ τὴν παρανομίαν, κρύπτει αὐτὴν δόλῳ̣· ὁ
γὰρ εὑρὼν αὐτὴν μισεῖ.
οἶδας ὅτι καὶ | ἐπισκιάζουσιν πολλάκις τοῖς κακοῖς ἔργοις
πιθανότητας, ἵνα λανθάνωσιν. οἷον οἱ ψευδοπροφῆται “λύ-
κοι ἅρπα|γες” κατὰ τὴν γνώμην ὄντες ἐπιφέρονται δορὰν προ-
βάτου, ἵνα πρόβατα νομισθῶσιν. ἐξ οὗ δὲ θέλουσιν πρόβατα
γνω|σθῆναι, φανερόν, ὅτι μισοῦσιν τὸν Λύκειον τρόπον· ἀλλὰ
κρύπτουσιν αὐτόν· ἐὰν γὰρ εὑρεθῇ, μῖσος ἐνεργάζεται. οὐδεὶς
δὲ οὕτως | ἠλίθιός ἐστιν ὥστε λέγε̣[ι]ν̣· “φιλῶ τὴν ἀνομίαν
καὶ μισῶ τὴν εὐσέβειαν” – ἐχόμενος γὰρ αὐτῆς καὶ ἡδόμενος
ἐνεργεῖν αὐτὴν | οὐ θέλει αὐτὴν μισῆσαι – · ἐὰν γὰρ φανερωθῇ,
δείκνυται ὅτι καὶ κόλασιν ἐπιφέρει.
4 τὰ ῥήματα τοῦ στόματος αὐτοῦ ἀνο|μία καὶ δόλος.
τὰ ῥήματα ἃ προφέρει, ἄνομα καὶ δόλιά ἐστιν. εἰ δὲ ἠ-
θικῶς ἁμαρτάνει ἀκολασταίνων, ὀργιζόμενος, | ἀδικῶν, ἀνο-
502
μί[αν] ἔ̣χ̣ει τὰ ῥήματα. εἰ δὲ ψευδοδοξεῖ, δόλον αὐτὰ ἔχει·

δολιοῖ γάρ, ἵνα μὴ φανῇ τὸ ἀσεβὲς τῶν ῥημάτων αὐτοῦ | καὶ
καὶ τί λέγω τοὺς νέους; οἱ

τούτων πατέρες ἀπὸ τοιούτων λογισμῶν, ἄνδρες ἐν
λόγοις πεπονηκότες, μίξαντες ταῦτα ἐκείνοις τοὺς αὑ-
τῶν υἱεῖς ἔτρεφον αἰσχυνόμενοι μὲν τὸ κάλλος τὸ τῶν
λόγων, ὁρῶντες δὲ τὴν ἐν θατέρῳ ῥώμην. αὐτοί τε
οὖν εἰς ἐκεῖνα διὰ τούτων ἐζημιοῦντο καὶ τοὺς ἄλλους
εἰς ἀθυμίαν ἦγον ὡς οὐκ ἀποχρώντων εἰς εὐδαιμονίαν
τῶν λόγων.
ἴδοι δ' ἄν τις ἀκριβέστερον τὴν ἀπὸ
τοῦ καιροῦ λύμην, εἰ σκέψαιτο τοὺς Ἀθήνηθεν στρατι-
ώτας. μετὰ γὰρ τὸν τρίβωνα καὶ τὸ Λύκειον καὶ
λόγους καὶ προλόγους καί, νὴ Δία γε, Ἀριστοτέλην
ἀναξυρὶς καὶ ζωστὴρ ὁ τῶν διακονούντων ταῖς
βασιλέως ἐπιστολαῖς ἃς ἐκ τῶν βασιλείων ἀνάγκη φέ-
ρεσθαι πανταχοῖ τῆς γῆς.


line 4
χρήματα τῆς δαπάνης ἀφεῖλε καὶ μᾶλλον πρὸς τὸ μὴ

δεῖσθαι τοσοῦτον ἐπαίδευσεν ἑαυτὸν ἢ ὅθεν ἂν ἔχοι
δαπανᾶν ἐσκέψατο, τρίβωνι μὲν ἑνὶ δι' ἔτους χρώμενος,
ὕδωρ δὲ πίνων ἥδιον ἢ Θάσιον οἶνον ἕτεροι τό τε
πεινῶν ἐσθίειν ἀντὶ Περσικῆς ποιούμενος τραπέζης.
τῆς δὲ οὕτως ἐχούσης τροφῆς ἔμελε δήπου τοῖς ἐπιτη-
δείοις Σωκράτους οὐδὲν ἐνοχλοῦντος.
τοιοῦτος ὢν
καὶ διάγων, ὡς ἔφην, ὥσπερ τις κοινὸς πατὴρ καὶ τῆς
πόλεως ὅλης κηδεμὼν περιενόστει τὰς παλαίστρας, τὰ
γυμνάσια, τὸ Λύκειον , τὴν Ἀκαδημίαν, τὴν ἀγοράν,
ὅπου μέλλοι πλείστοις ἐντεύξεσθαι, λειτουργῶν ὑμῖν,
ὦ ἄνδρες, λειτουργίαν οὐδὲν ἐοικυῖαν ταῖς ἐν τοῖς
Παναθηναίοις ἢ τοῖς Διονυσίοις, ὧν ἡ χάρις παρέρχε-
ται, ἀλλ' ἐγρηγορὼς καὶ φροντίζων, ὅπως κακίαν μὲν
εἰς δύναμιν ἐξελάσειεν, ἀρετὴν δὲ πείσειεν ἀγαθόν τι
503
νομίζειν.

line 9
αἰτιάσασθαι, ἐπεὶ καὶ κατὰ τούτου ψευδέσι διαβολαῖς,

οὐκ ἐλέγχοις πιστεύων διώκει.
Σκέψασθε δέ. μισόδημος, φησίν, ἐστὶ
καὶ τοὺς συνόντας πείθει τῆς δημοκρατίας κατα-
γελᾶν. τί ποιῶν, Ἄνυτε, πρὸς θεῶν; λόγους συνθεὶς
ἀνέγνω τοῖς ἑταίροις κατὰ τῆς δημοκρατίας; ἀλλ' οὐκ
ἔγραψε μὲν οὐδὲ ἀνέγνω. εἶπε δὲ ἀπὸ στόματος οὗτος
ὡς δεῖ μεθιστάναι τὴν πόλιν; ἤκουσέ τις αὐτοῦ λέγον-
τος μικρὰν μὲν γεγονέναι τὴν πόλιν νόμοις διοικου-
μένην, εἶναι δ' ἂν μεγάλην, εἰ τυράννων ἐξουσίαις
ἤγετο; ποῖον Λύκειον τοιούτους ἐδέξατο λόγους; ποία
παλαίστρα; ποῖον ἐργαστήριον;
καίτοι τί τὸ κωλύον
ἦν ἐπὶ μοναρχίαν προτρέπειν ἀποκεκαλυμμένως καὶ
μηδὲν παραλιπεῖν εἰπεῖν ὧν εἰκὸς τὸν ἐρῶντα
μεταστάσεως; εἰ μὲν γὰρ ὑφεωρᾶτο κίνδυνον ἐκ τῶν
λόγων, ὅλως ἂν ἐσίγα ταῦτα δι' ἅπερ νῦν κρίνεται·
νομίζων δ' ἐν φίλοις τοῖς ἀκροωμένοις ἐρεῖν, ἧκεν ἂν
ἐπὶ γυμνὴν τὴν παραίνεσιν, ἐπῄνεσεν ἂν Πεισίστρατον,
ἐθαύμασεν ἂν Ἱππίαν, ἠγάσθη ἂν Ἵππαρχον, ἐκάλεσεν
ἂν εὐδαιμονίαν τῶν Ἀθηνῶν ἐκεῖνον τὸν χρόνον.
Λιβάνιος Declamationes 1-51 Declamation 2, (subdivision) 1, sec. 6, li 8
γνωσαν ἂν οἱ δικάσαντες, εἴ τις αὐτοῖς δευτέραν

παρεῖχε περὶ τῶν αὐτῶν κρίσιν, ὥσπέρ ποτε καὶ περὶ
Μιτυλήνης μετέγνωτε.
ἐπειδὴ δ' οὖν ἐκράτησαν οἱ
διὰ τοὺς ἔτι τῶν λόγων ἐλέγχους φθονήσαντες Σω-
κράτει, τοῦ μὲν ἠκούσατε κἀν τῷ δικαστηρίῳ φιλοσο-
φοῦντος, οὔτε γὰρ ἔκλαυσεν οὔθ' ἱκέτευσεν οὐδὲ αἰ-
σχρὰν οὐδὲ ἀναξίαν φιλοσοφίας σωτηρίαν εὕρατο, ἀλλὰ
πείθεται τῷ πρὸς ταύτην ἄγοντι τὴν τελευτὴν θεῷ καὶ
τοῖς ἕνδεκα εὐδαιμόνως ἠκολούθησε καὶ παρῆλθε φαι-
δρὸς εἰς τὸ δεσμωτήριον ὡς εἰς Λύκειον , ὡς εἰς Ἀκα-
δημίαν, ὡς ἐπὶ τὸν Ἰλισσόν, ὡς ἐπὶ τὰς ἄλλας
αὑτοῦ διατριβάς, ἔμελλε δὲ κἀκεῖ φθέγξεσθαι καὶ λα-
504
λήσειν. πῶς δὲ οὐκ ἄν τις ἄνθρωπος ὢν καὶ ζῶν ἔτι;

ὁ δὲ καὶ προθύμως τοῖς ἑταίροις συμφιλοσοφεῖ, Σω-
κράτης γάρ ἐστι καὶ δεδεμένος οὐδὲ κατέπληξεν αὐτὸν
ἡ τοῦ σώματος συμφορά, καὶ τοιούτους διεξέρχεται
λόγους οὕτω θείους καὶ καλούς, ὥστε εἰ πάντες ὑμεῖς
αὐτῶν ἠκούσατε, πάντως ἂν αὐτὸν ἐλύσατε.
Σωκράτην μὲν οὖν μακαρίζειν ἄξιον, ὅτι γε τοῦ
θανάτου παρεστηκότος χαίρει καὶ λέγει καὶ φιλοσοφεῖ

line 2
καλούς, οὐδὲ νῦν ἀποστερεῖσθαι τούτων εἰσὶ δίκαιοι.

ἔασον οὖν καὶ μὴ παρὰ τοῦτο ποιήσῃς. πῶς γὰρ
οὐ δεινὸν Γοργίαν μὲν καὶ Πρωταγόραν λέγειν καὶ

line 5
χόθεν Ἀλκιβιάδης ἀναδησάμενος τῷ κάλλει, καθάπερ

τὴν Διὸς σειράν φησιν ὁ λόγος, μετεώρους ἔχει καὶ
βίον οὐκ ἀνθρώπινον ζῆν ἀναγκάζει τοὺς ὑπὸ τῇ
τυραννίδι ταύτῃ κατεχομένους. τίς γὰρ Ἱππίας ἢ Πει-
505
σίστρατος, τίς Ἵππαρχος χαλεπὸς οὕτω τοῖς ὑπηκόοις

ὡς Ἀλκιβιάδης τοῖς ἐρασταῖς ἡμῖν;
ἕωθεν ἐπὶ τὰς
θύρας ἀπαντᾶν δεῖ τὰς προόδους καιροφυλακήσοντας
καὶ δορυφορήσοντας τὸ μειράκιον καὶ προσκυνήσοντας,
ἂν ὀφθῇ μόνον, ἐκεῖθεν ἕπεσθαι τοῖς νεύμασι καὶ
ταῖς ὁρμαῖς ἀκολουθοῦντας εἰς Λύκειον , εἰς Ἀκαδη-
μίαν, ἐπὶ τὰς παλαίστρας, πάλιν εἰς ἐκκλησίαν, εἰς
βουλευτήριον, ἐπὶ τὸ θέατρον, πανταχοῦ παραγίνεσθαι,
ἀγωνιζόμενον ἐπαινεῖν, δημηγοροῦντα θαυμάζειν, ἤδη
δὲ καὶ τοὺς προγόνους καὶ τὰ σεμνὰ θρυλεῖν διηγή-
ματα ἃ κέρδος ἦν σιωπᾶν, τοὺς Ἀλκμαιωνίδας, τὴν
τῶν τυράννων κατάλυσιν, τὸν μυστικὸν ὁπλίτην τὸν
Καλλίαν, τὰς δᾳδουχίας αὐτοῦ, τὸν μετὰ τῶν λαμπά-
δων εἰς Μαραθῶνα δρόμον, τὴν ἐν Σαλαμῖνι Κλεινίου
ναυμαχίαν ἐπαινεῖν, τὴν Ξανθίππου περὶ Μυκάλην
στρατηγίαν θαυμάζειν, τὴν Ἀγαρίστην ἐκπλήττεσθαι,
γων δὲ παραδείγματα, ὅτι κἀν ταῖς ἀγέλαις καὶ ἵπποι

καὶ μόσχοι συναφθέντες ἀλλήλοις συνηθείᾳ καὶ ὄρνιθες
δυσχερῶς ἀλλήλων χωρίζονται. προϊὼν δὲ τῷ λόγῳ
ὑπομνησθήσῃ, ἂν οὕτω τύχῃ, καὶ ἀσκήσεως κοινῆς καὶ
παλαίστρας καὶ γυμνασίων τῶν αὐτῶν. μετὰ τὸν πρὸς
τοὺς ἀκροατὰς λόγον, οὓς ὥσπερ δικαστὰς ὑπεθέμεθα,
τρίτον ἐπὶ τούτοις εἰσάξεις πρὸς ἐποχὴν δῆθεν καὶ
τὰ τῆς πόλεως ἐγκώμια· οὐδ' οὕτως ὁ τῶν Ἀθηναίων
αἱρεῖ σε πόθος, οὐδὲ μυστηρίων καὶ τελετῶν, οὐδὲ
μουσεῖα καὶ θέατρα λόγων, οὐδὲ παιδευτῶν φιλοτι-
μίαι περὶ τοὺς λόγους; ... Ἄρειος δὲ πάγος καὶ Λύκειον
καὶ Ἀκαδημία καὶ ἀκροπόλεως κάλλος, ἃ διείργασται
φιλοπόνως ἅμα καὶ χαριέντως ... ἀνέραστος ἄρα ὡς ἔοι-
κεν ἦσθα·
πῇ δὴ συνθεσίαι τε καὶ ὅρκια βήσεται ἡμῖν;
οἷος γὰρ ἦν ἄρα μεγαλοφρονῶν ἐπὶ φίλοις ἐγώ, οἷον δὲ
τεῖχος ἐδόκουν περιβεβλῆσθαι τὸν φίλον· νῦν δὲ γεγύμ-
νωμαι καὶ περιῄρημαι καθάπερ Αἴας τῆς ἀσπίδος, οἰκήσω
τόπους ἐρήμους [καὶ ἐρημίας] μισάνθρωπος ἐπικληθείς,
ὥσπερ τὸν Τίμωνά φασι· τί γάρ μοι συντίθεσθαι
φιλίαν, ἵνα πάλιν καὶ παραβαίνοντος ἀνιαθῶ;
506
ξόανον; τάχα που ἐξ οὐρανοῦ τὸ ἄγαλμα τοῦτ' ἐρρύη.

καὶ ὅτι ἐστεφάνωται δάφναις, φυτῷ προσήκοντι τῷ
θεῷ κατὰ Δελφούς. καὶ τὸ ἄλσος ἐκφράσεις καὶ ποτα-
μοὺς τοὺς ἐγγὺς καὶ τὰς πηγάς· καὶ ὅτι οὐ πολὺ τὸ
διάστημα, καὶ ὅτι πᾶσα ἡ ἄνοδος ἡ ἐπὶ τὸ ἱερὸν ἱερὰ
καὶ ἀνακειμένη Ἀπόλλωνι.
Μέλλων δὲ πληροῦν τὴν ὑπόθεσιν χρήσῃ ἀνακλη-
τικοῖς ὀνόμασι τοῦ θεοῦ οὕτως· ἀλλ' ὦ Σμίνθιε καὶ
Πύθιε, ἀπὸ σοῦ γὰρ ἀρξάμενος ὁ λόγος εἰς σὲ καὶ
τελευτήσει, ποίαις σὲ προσηγορίαις προσφθέγξομαι; οἱ
μὲν σὲ Λύκειον λέγουσιν, οἱ δὲ Δήλιον, οἱ δὲ Ἀσκραῖον,
ἄλλοι δὲ Ἄκτιον, Λακεδαιμόνιοι δὲ Ἀμυκλαῖον, Ἀθη-
ναῖοι πατρῷον, Βραγχιάτην Μιλήσιοι· πᾶσαν πόλιν
καὶ πᾶσαν χώραν καὶ πᾶν ἔθνος διέπεις καὶ καθάπερ
τὸν οὐρανὸν περιχορεύεις ἔχων περὶ σεαυτὸν τοὺς
χοροὺς τῶν ἀστέρων, οὕτω καὶ τὴν οἰκουμένην πᾶσαν
διέπεις· Μίθραν σε Πέρσαι λέγουσιν, Ὧρον Αἰγύπτιοι
(σὺ γὰρ εἰς κύκλον τὰς ὥρας ἄγεις), Διόνυσον Θηβαῖοι,
Δελφοὶ δὲ διπλῇ προσηγορίᾳ τιμῶσιν, Ἀπόλλωνα καὶ
Διόνυσον λέγοντες· περὶ σὲθοῦραι, περὶ σὲ Θυάδες,
παρὰ σοῦ καὶ σελήνη τὴν ἀκτῖνα λαμβάνει, Χαλδαῖοι
Τίμαιος. , Lexicon Platonicum (e cod. Coislin. 345)
Epistle-alphabetic letter epsilon, p.987b, line 8
Εὐήθης, ὁ ἀγαθός. – – – – Πλάτων Πολιτείας τετάρτῳ.

Εὐήνιος, ὁ πρᾶος καὶ μέτριος καὶ μὴ ταραχώδης. ἡ
μεταφορὰ ἀπὸ τῶν ἵππων. ἔστι τοὔνομα καὶ παρὰ
Πλάτωνι ἐν θʹ τῶν Νόμων.
Εὐηνίως. ἀφιλονείκως.
Εὐήτριον, ἱμάτιον εὐυφές· ἢ τὸ ὁμαλὸν ὕφασμα.
Εὐθὺ Λυκείου. ἐπ' εὐθείας εἰς Λύκειον . τό-
Εὐθὺ Λυκείου· τὸ εἰς Λύκειον · ὅθεν Ἐρατοσθένης
καὶ διὰ τοῦτο ὑποπτεύει τοὺς Μεταλλεῖς· καὶ Εὐρι-
πίδης οὐκ ὀρθῶς· “Τὴν εὐθὺς Ἄργους καὶ Ἐπιδαυ-
ρίας ὁδόν.”
Εὐθύναι. δίκαι κατὰ τῶν ἀρξάντων κακῶς.
Εὐθύναι, οἱ ἀπολογισμοὶ τῶν ἀρξάντων· καὶ Εὔθυνοι
507
οἱ τούτους ἀνακρίνοντες· Νόμων ιβʹ· “εἰ δὲ μὴ τού-

τους κατευθύνειν αὐτοὺς κατευθύνοντα.” καὶ μετ'
ὀλίγα· διὸ δὴ δεῖ πάντως τοὺς εὐθύνους θαυμαστοὺς

Epistle-alphabetic letter epsilon, p.987b, line 10
Εὔβοτον, καλὰ βοσκήματα ἔχον.

Εὐερκής. εὖ τετειχισμένη.
Εὐήθης, ὁ ἀγαθός. – – – – Πλάτων Πολιτείας τετάρτῳ.
Εὐήνιος, ὁ πρᾶος καὶ μέτριος καὶ μὴ ταραχώδης. ἡ
μεταφορὰ ἀπὸ τῶν ἵππων. ἔστι τοὔνομα καὶ παρὰ
Πλάτωνι ἐν θʹ τῶν Νόμων.
Εὐηνίως. ἀφιλονείκως.
Εὐήτριον, ἱμάτιον εὐυφές· ἢ τὸ ὁμαλὸν ὕφασμα.
Εὐθὺ Λυκείου. ἐπ' εὐθείας εἰς Λύκειον . τό-
Εὐθὺ Λυκείου· τὸ εἰς Λύκειον · ὅθεν Ἐρατοσθένης
καὶ διὰ τοῦτο ὑποπτεύει τοὺς Μεταλλεῖς· καὶ Εὐρι-
πίδης οὐκ ὀρθῶς· “Τὴν εὐθὺς Ἄργους καὶ Ἐπιδαυ-
ρίας ὁδόν.”
Εὐθύναι. δίκαι κατὰ τῶν ἀρξάντων κακῶς.
Εὐθύναι, οἱ ἀπολογισμοὶ τῶν ἀρξάντων· καὶ Εὔθυνοι
οἱ τούτους ἀνακρίνοντες· Νόμων ιβʹ· “εἰ δὲ μὴ τού-
τους κατευθύνειν αὐτοὺς κατευθύνοντα.” καὶ μετ'
πᾶσαν ἀρετὴν εἶναι.” ἡμεῖς τούτους λογιστὰς λέγομεν.
Εὔθυνοι, δικασταί, εὐθυνταί· οὓς ἡμεῖς λογιστὰς

καὶ οὕτω φιλοπόνως

συνῆν Πλάτωνι ὡς τὴν οἰκίαν αὐτοῦ ἀναγνώστου οἰκίαν προσαγορευ-
θῆναι. θαμὰ γὰρ Πλάτων ἔλεγεν, Ἀπίωμεν εἰς τὴν τοῦ ἀναγνώστου
οἰκίαν,
καὶ ἀπόντος τῆς ἀκροάσεως ἀνεβόα· Ὁ Νοῦς ἄπεστι, κωφὸν
τὸ ἀκροατήριον.
Ἐπέζησε δὲ Πλάτωνι ἔτη κγ, πῆ μὲν παιδεύων Φιλίππου παῖδα
Ἀλέξανδρον, πῆ δὲ συμπεριιὼν αὐτῷ πολλὴν γῆν, πῆ δὲ συγγράφων,
πῆ δὲ διδασκαλείου προεστώς.
508
οὐκ ἄρα ἀντῳκοδόμησεν Ἀριστο-

τέλης Πλάτωνι τὸ Λύκειον , ὡς Ἀριστόξενος πρῶτος ἐσυκοφάντησε καὶ
Ἀριστείδης ὕστερον ἠκολούθησεν, εἰ μέχρι τελευτῆς συνῆν Πλάτωνι.
καὶ ὅτι Πλάτων μὲν ἐτέχθη ἐπὶ Διοτίμου ἄρχοντος Ἀθήνησι καὶ
βιοὺς ἔτη πβ μετήλλαξε τὸν βίον ἐπὶ Θεοφίλου· Ἀριστοτέλης δὲ τεχθεὶς
ἐπὶ Διοτρέφους καὶ βιοὺς ἔτη ξγ τελευτᾷ ἐπὶ Φιλοκλέους, φοιτᾷ δὲ
Πλάτωνι Ἀριστοτέλης ἐπὶ Ναυσιγένους καὶ ἀπὸ Θεοφίλου ἐφ' οὗ
τελευτᾷ Πλάτων ἕως Φιλοκλέους ἐφ' οὗ τελευτᾷ Ἀριστοτέλης ἔτη κγ
ἐπέζησε Πλάτωνι·
οὐκ ἄρα οὖν, ὡς αὐτοὶ συκοφαντοῦντές φασιν,
τεσσαρακοντούτης Ἀριστοτέλης φοιτᾷ Πλάτωνι ἐπὶ Εὐδόξου· τοῦ γὰρ
Ἀριστοτέλους ξγ ἔτη βιώσαντος τρία ἔτη ἐστὶν ἀπὸ θανάτου Πλάτωνος

σικῷ πολέμῳ οὐκ ἔφη τὰ ἱερεῖα τὰ αἴσια γενέσθαι. ὁ δέ γε μὴ πεισθεὶς

συνέβαλε καὶ ἐτελεύτησεν. καὶ οὐχ ἧττον δὲ τῶν φθασάντων βασιλέων,
Ἀμύντου Φιλίππου Ὀλυμπιάδος Ἀλεξάνδρου, Ἀντίπατρος ὁ διαδεξά-
μενος τὴν Ἀλεξάνδρου βασιλείαν διὰ τιμῆς εἶχε τὸν Ἀριστοτέλη.
Τοῦ δὲ Σπευσίππου τελευτήσαντος οἱ ἀπὸ τῆς σχολῆς μετα-
πέμπονται τὸν Ἀριστοτέλη· καὶ διαδέχονται αὐτὴν αὐτός τε καὶ Ξενο-
κράτης σωφρονέστατα. καὶ Ἀριστοτέλης μὲν ἐν Λυκείῳ, Ξενοκράτης δὲ
ἐν Ἀκαδημίᾳ, ἔνθα καὶ Πλάτων, ἐπαίδευσεν.
οὐ γὰρ ὡς Ἀρι-
στόξενος καὶ Ἀριστείδης ἱστόρησαν, Πλάτωνος ζῶντος καὶ ἐν Ἀκα-
δημίᾳ παιδεύοντος ἀντῳκοδόμησεν ὁ Ἀριστοτέλης τὸ Λύκειον .
εἴπερ γάρ τις ἄλλος φαίνεται ὁ Ἀριστοτέλης καταπλαγεὶς Πλάτωνα·
ἐπιγράφει γὰρ εἰς αὐτόν·
βωμὸν Ἀριστοτέλης ἱδρύσατο τόνδε Πλάτωνι·
καὶ ἀλλαχοῦ περὶ αὐτοῦ φησιν·
ἀνδρὸς ὃν οὐδ' αἰνεῖν τοῖσι κακοῖσι θέμις.
καὶ φαίνεται ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς θαυμάζων Πλάτωνα καὶ συνιστὰς
τοῖς βασιλεῦσι τοὺς Πλάτωνι κατὰ γένος κοινωνοῦντας.
ἤδη δὲ
καὶ ἐν οἷς ἀντιλέγει Πλάτωνι πλατωνίζειν αὐτὸν φήσομεν. Πλάτων
γάρ ἐστιν ὁ λέγων Σωκράτους μὲν ὀλίγον φροντίζειν, τῆς δ' ἀληθείας

Sec. 6, line 1
509
Πυθιάδα δοῦναι γαμετὴν τῷ Νικάνορι.

Ὁ μὲν οὖν Ἀριστοτέλης ἔτι νέος ὢν τὴν τῶν ἐλευθέρων παιδείαν
ἐπαιδεύετο, ὡς δηλοῖ τὰ γεγραμμένα αὐτῷ περὶ ποιητῶν καὶ πρὸς
ποιητάς, ἔτι μέντοι τὰ Ὁμήρου προβλήματα καὶ αἱ ῥητορικαὶ τέχναι.
Ἑπτακαίδεκα δ' ἐτῶν γενόμενος καὶ τῆς Πυθίας κελευούσης αὐτῷ
φιλοσοφεῖν στέλλεται ἐν Ἀθήναις, ἔνθα φοιτᾷ Σωκράτει καὶ σύνεστι
τούτῳ ἔτη τρία. τελευτήσαντος δὲ τοῦ Σωκράτους φοιτᾷ Πλάτωνι καὶ
τούτῳ σύνεστιν ἔτη εἴκοσι.
καὶ τοσαύτην ἤσκησεν ἐπιμέλειαν ὥστε
τὸν Πλάτωνα τὸν οἶκον τοῦ Ἀριστοτέλους οἶκον ἀναγνώστου καλεῖν.
οὐ γὰρ ἔτι ζῶντος Πλάτωνος ἀντῳκοδόμησεν αὐτῷ τὸ Λύκειον ὁ
Ἀριστοτέλης, ὥς τινες ὑπολαμβάνουσι. πῶς γὰρ ἠδύνατο, μέγα τότε
δυναμένων Χαβρίου τε καὶ Τιμοθέου τῶν ἐν Ἀθήναις στρατηγῶν καὶ
τῷ γένει προσηκόντων τῷ Πλάτωνι;
Πειρῶνται γάρ τινες λέγειν ὅτι ἔτι ζῶντος Πλάτωνος ἀντῳκο-
δόμησεν αὐτῷ τὸ Λύκειον ὁ Ἀριστοτέλης, ἐκ τοῦ ἐν πολλοῖς ἀντιλέγειν
τῷ Πλάτωνι·
πρὸς οὓς ῥητέον ὅτι οὐχ ἁπλῶς ἀντιλέγει τῷ Πλάτωνι
ἀλλὰ τοῖς μὴ νοήσασι τὰ τοῦ Πλάτωνος. εἰ δὲ καὶ αὐτῷ τῷ Πλάτωνι
ἀντιλέγει, οὐδὲν ἄτοπον· καὶ ἐν τούτοις γὰρ τὰ τοῦ Πλάτωνος φρονεῖ.
αὐτοῦ γάρ ἐστι λόγος ὅτι μᾶλλον δεῖ τῆς ἀληθείας φροντίζειν ἤπερ

Sec. 7, line 2
φιλοσοφεῖν στέλλεται ἐν Ἀθήναις, ἔνθα φοιτᾷ Σωκράτει καὶ σύνεστι

τούτῳ ἔτη τρία. τελευτήσαντος δὲ τοῦ Σωκράτους φοιτᾷ Πλάτωνι καὶ
τούτῳ σύνεστιν ἔτη εἴκοσι.
καὶ τοσαύτην ἤσκησεν ἐπιμέλειαν ὥστε
τὸν Πλάτωνα τὸν οἶκον τοῦ Ἀριστοτέλους οἶκον ἀναγνώστου καλεῖν.
οὐ γὰρ ἔτι ζῶντος Πλάτωνος ἀντῳκοδόμησεν αὐτῷ τὸ Λύκειον ὁ
Ἀριστοτέλης, ὥς τινες ὑπολαμβάνουσι. πῶς γὰρ ἠδύνατο, μέγα τότε
δυναμένων Χαβρίου τε καὶ Τιμοθέου τῶν ἐν Ἀθήναις στρατηγῶν καὶ
τῷ γένει προσηκόντων τῷ Πλάτωνι;
Πειρῶνται γάρ τινες λέγειν ὅτι ἔτι ζῶντος Πλάτωνος ἀντῳκο-
δόμησεν αὐτῷ τὸ Λύκειον ὁ Ἀριστοτέλης, ἐκ τοῦ ἐν πολλοῖς ἀντιλέγειν
τῷ Πλάτωνι·
πρὸς οὓς ῥητέον ὅτι οὐχ ἁπλῶς ἀντιλέγει τῷ Πλάτωνι
ἀλλὰ τοῖς μὴ νοήσασι τὰ τοῦ Πλάτωνος. εἰ δὲ καὶ αὐτῷ τῷ Πλάτωνι
ἀντιλέγει, οὐδὲν ἄτοπον· καὶ ἐν τούτοις γὰρ τὰ τοῦ Πλάτωνος φρονεῖ.
αὐτοῦ γάρ ἐστι λόγος ὅτι μᾶλλον δεῖ τῆς ἀληθείας φροντίζειν ἤπερ
ἄλλου τινός. ἀμέλει καὶ ἐπὶ λέξεώς φησι ταυτί· “φίλος μὲν Σωκράτης,
510
ἀλλὰ μᾶλλον φιλτάτη ἡ ἀλήθεια”. καὶ ἀλλαχοῦ· “Σωκράτους μὲν ἐπ'

ὀλίγον φροντιστέον, τῆς δ' ἀληθείας ἐπὶ πολύ”.
τοῦτο οὖν καὶ ὁ
Ἀριστοτέλης πεποίηκεν. εἰ καὶ ἀνέτρεψε τὰ ὑπὸ Πλάτωνος εἰρημένα,

σθησαν ἔθνεσι· Χαλδαῖοι γὰρ καὶ Αἰγύπτιοι Ἕλληνές τε καὶ Ἰουδαῖοι

καὶ τὸ ἡμέτερον γένος, οἷς ἰδιαζόντως ἡ χριστώνυμος κλῆσις ἐπιφημί-
ζεται, τὰ πρῶτα τῶν λόγων γένη διεμερίσαντο. οὐ γὰρ ὥσπερ οἱ
πολλοὶ τῶν διελόντων τὰ παρ' ἑκάστοις δοξάσματα τὴν μίαν τῶν Ἑλ-
λήνων δόξαν εἰς πολλὰ κατατέμωμαι, ἀλλ' εἴτε Ἰταλική τίς ἐστι παρ'
αὐτοῖς σοφία ἧς ἤρξατο Πυθαγόρας, εἴτε Ἰωνικὴ εἴτε Πλατωνικὴ εἴτε
τις ἑτέρα, ἢ ἀπὸ τοῦ εἴδους τῶν λόγων ὀνομαζομένη ὡς ἡ Κυνική, ἢ
ἀπὸ τοῦ κατάρξαντος καὶ τοῦ τέλους ὡς ἡ Ἡδονική τε καὶ Ἐπικού-
ρειος, ἢ ἀπὸ τῶν τόπων ἐφ' οἷς τὰς διατριβὰς ἐπεποίηντο ὡς ἡ Λύ-
κειος καὶ Στωικὴ καὶ Ἀκαδημαϊκή, ἢ εἴ τις ἀφ' ἑτέρας αἰτίας τὴν
προσωνυμίαν εἴληχεν ὡς ἡ Περιπαττικὴ καὶ Ἐφεκτικὴ ἥ τε Δογμα-
τικὴ καὶ Ἐξεταστική, ἁπάσας τὰς τοιαύτας σοφίας εἰς ἓν ὄνομα συν-
αθροίζων τῆς Ἑλληνικῆς κλήσεως ἐξαρτῶ.
Ἓν μὲν οὖν εἶδος τῶν λόγων – ἢ εἰ βούλοιτό τις γένος καλεῖν – ἡ
τῶν Ἑλληνικῶν λόγων παιδεία τε καὶ συνάσκησις, ἧς διαιρεθείσης
δόξαις ἑτερογνώμοσι προστάται τῶν παρ' ἑκάστοις δοξῶν ἄλλοι ἄλλως
ἐπέστησαν, ὧν πάντων ἐπισημότερος Πυθαγόρας ἐγένετο, Θαλῇ μὲν
συνακμάσας τῷ Μιλησίῳ, πολὺ δὲ τὴν ἐκείνου σοφίαν διενεγκών·
οὗτος γὰρ πρῶτος τοῖς Ἕλλησι καὶ μουσικὴν εἰσηνέγκατο καὶ ἀ-
θάνατον τὴν ψυχὴν ἐδογμάτισε καὶ τοῖς Αἰγυπτίοις ὡμιληκὼς
Demonax Phil., Frag. . Frag. .19, line 5
Δημώνακτα, τίνα αἵρεσιν ἀσπάζεται μᾶλλον ἐν φιλο-

σοφίᾳ· ὁ δὲ, Τίς γάρ σοι εἶπεν ὅτι φιλοσοφῶ; καὶ ἀπιὼν
ἤδη παρ' αὐτοῦ μάλα ἡδὺ ἐγέλασε· τοῦ δὲ ἐρωτήσαν-
τος, ἐφ' ὅτῳ γελᾷ, ἐκεῖνος ἔφη, Γελοῖόν μοι εἶναι ἔδο-
ξεν, εἰ σὺ ἀπὸ τοῦ πώγωνος ἀξιοῖς κρίνεσθαι τοὺς φι-
λοσοφοῦντας αὐτὸς πώγωνα οὐκ ἔχων.
Τοῦ δὲ Σιδωνίου ποτὲ σοφιστοῦ Ἀθήνησιν εὐ-
511
δοκιμοῦντος καὶ λέγοντος ὑπὲρ αὑτοῦ ἔπαινόν τινα

τοιοῦτον, ὅτι πάσης φιλοσοφίας πεπείραται (οὐ χεῖ-
ρον δὲ αὐτὰ εἰπεῖν ἃ ἔλεγεν)· Ἐὰν Ἀριστοτέλης με
καλῇ ἐπὶ τὸ Λύκειον , ἕψομαι· ἂν Πλάτων ἐπὶ τὴν Ἀκα-
δήμειαν, ἀφίξομαι· ἂν Ζήνων, ἐπὶ τῇ Ποικίλῃ δια-
τρίψω· ἂν Πυθαγόρας καλῇ, σιωπήσομαι. Ἀναστὰς
οὖν ἐκ μέσων τῶν ἀκροωμένων, Οὗτος, ἔφη προσει-
πὼν τὸ ὄνομα, καλεῖ σε Πυθαγόρας.
Πύθωνος δέ τινος τῶν ἐν Μακεδονίᾳ εὐπαρύφων
νεανίσκου ὡραίου ἐρεσχηλοῦντος αὐτὸν καὶ προτείνον-
τος ἐρώτημά τι σοφιστικὸν καὶ κελεύοντος εἰπεῖν τοῦ
συλλογισμοῦ τὴν λύσιν, Ἕν, ἔφη, οἶδα, τέκνον, ὅτι
περαίνει. Ἀγανακτήσαντος δὲ ἐκείνου ἐπὶ τῷ τῆς ἀμ-
φιβολίας σκώμματι καὶ συναπειλήσαντος, Αὐτίκα σοι

Vol. 2, p.276, line 14
εἰσιτήρια, καὶ τῇ ἡγεμονίᾳ τὰς ἀρχὰς κατὰ τὰ πάτρια ποιουμένων,

ὁ υἱὸς Μαρίου δήμαρχόν τινα αὐθεντείᾳ ἀποκτείνας τὴν κεφαλὴν
αὐτοῦ τοῖς ὑπάτοις ἔπεμψε, καὶ ἄλλον ἀπὸ τοῦ Καπιτωλίου κατ-
εκρήμνισεν, ὅπερ οὐδεὶς ἄλλος ἐπεπόνθει, καὶ δύο στρατηγοὺς
καὶ πυρὸς καὶ ὕδατος εἶρξαν.
106. Ὅτι τοῦ Σύλλου τὸν Πειραιᾶ πολιορκοῦντος, ἐπιλειποῦς
δὲ τῆς ὕλης διὰ τὸ κόπτεσθαι τὰ πολλὰ τῶν δένδρων περικλώ-
μενα τοῖς αὐτῶν βρίθεσι καὶ πυρπολεῖσθαι βαλλόμενα συνεχῶς
ὑπὸ τῶν πολεμίων, ἐπεχείρησε τοῖς ἱεροῖς ἄλσεσι. καὶ τὴν Ἀκα-
δημίαν ἔκειρε δενδροφορωτάτην τῶν προαστείων οὖσαν καὶ τὸ
Λύκειον .
107. Ὅτι ἐπεὶ καὶ χρημάτων ἐδεῖτο πολλῶν, ἐκίνει τὰ τῆς
Ἑλλάδος ἄσυλα τοῦτο μὲν ἐξ Ἐπιδαύρου, τοῦτο δὲ ἐκ τῆς Ὀλυμ-
πίας τὰ κάλλιστα καὶ πολυτελέστατα τῶν ἀναθημάτων μεταπεμ-
πόμενος. ὅτε καὶ τοῖς Ἀμφικτύοσιν ἔγραψεν ἐς Δελφοὺς ὅτι τὰ
χρήματα τοῦ θεοῦ βέλτιον εἴη κομισθῆναι πρὸς αὐτόν· ἢ γὰρ φυ-
λάξειν ἀσφαλέστερον ἢ χρησάμενος ἀποδώσειν οὐκ ἐλάττω.
108. Ὅτι τὸν ἀργυροῦν πίθον, ὃς ἦν ὑπόλοιπος, διὰ βάρος
καὶ μέγεθος οὐ δυναμένων ἀναλαβεῖν τῶν ὑποζυγίων, ἀναγκαζόμενοι
κατακόπτειν τοῦτον οἱ Ἀμφικτύονες ἐς μνήμην ἐβάλοντο, τοῦτο
μὲν Τίτον Φλαμίνιον καὶ Μάνιον Ἀκύλιον τοῦτο δὲ Αἰμίλιον
512
Θεόγνωστος γραμματικός Canones sive De orthographia

Sec. 775, line 4
οὐδέτερον ἔχουσιν χρύσεον καὶ ἀργύρεον, καὶ χάλκεον· τὸ δέν-

δρεον καὶ αὐτὸ οὐκ ἀντίκειται, ἐκ πλεονασμοῦ γὰρ τὸ ε.
Τὰ διὰ τοῦ αιον ὑπὲρ τρεῖς συλλαβὰς, εἴτε προπαροξύ-
νοντο, εἴτε προπερισπῶντο, διὰ τῆς αι διφθόγγου γράφονται·
οἷον, Χαλαστραῖον τὸ νίτρον· Στεφαναῖον, ὄνομα τόπου· Ἠλα-
καταῖον, τόπος Λακωνικοῦ· Καναστραῖον· ἀμυχναῖον· Ἀρα-
χναῖον.
Τὰ διὰ τοῦ ειον τρισύλλαβα κύρια, ἢ καὶ ἰδιάζοντα κατὰ
πόλεων, προπαροξύτονα, διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφονται· εἶ-
πον δὲ ἰδιάζοντα, διὰ τὸ Λάγειον παρὰ Ἀλεξανδρεῦσιν ἐν
αὐτῇ τῇ πόλει μόνον λεγόμενον, καὶ τὸ Λύκειον Ἀθήνῃσι· τὸ
γὰρ χαλκεῖον προπερισπώμενον κοινὸν κατὰ πᾶσαν πόλιν, ἐπὶ
τόπου λαμβανόμενον· ἔστωσαν δὲ παραδείγματα τοῦ κανόνος
ταῦτα· Χλούνειον, ὄνομα τόπου· Γύθειον· Σέῤῥειον ἡ πόλις·
Λαύρειον, ὄνομα τόπου· ἰδιάζει τοῦτο Ἀθήνῃσι· Φίκειον, ὄνομα
τόπου· τοῦτο εὕρηται καὶ διὰ βράχεως τοῦ ι κατὰ τὴν πα-
ραλήγουσαν· ἴσως δὲ συνεξέδραμεν τὸ Ῥύτιον· Αἴγιον· Σού-
νιον, περὶ ὧν ἤδη προείρηται· Βούδειον· Σίγειον· Λέπρειον,
Καυκώνων πόλις· Ῥοίτειον πόλις· Φίττειον· Κράνειον γυμνά-
σιον ἐν Κορίνθῳ.
Τὰ διὰ ειον τρισύλλαβα καθαρεύοντα τοῦ ν προπαροξύ
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter gamma, p.460, line 19
κέδρου τ' εὐκεάτου θύου τ' ἀνὰ νῆσον ὀδώ-

δει.
καὶ πλεονασμῷ τοῦ ι γυῖον, ἵν' ᾖ τὸ λαμβά-
νον καὶ δεχόμενον. δύναται καὶ ἐπὶ τῶν μι-
κρῶν παιδίων τάττεσθαι ἡ λέξις· ταῦτα γὰρ
χερσὶ καὶ ποσὶ βαίνουσιν ἐπὶ τῆς γύης, ὅ ἐστι
τῆς γῆς.]
Γυμνάσια. κυνήγια· ἀλειπτήρια· λοῦτρα· ἢ ἱππι-
κόν. τρία γυμνάσια τῆς Ἀττικῆς· Ἀκαδημία,
Λύκειον , Κυνόσαργες.
Γύλιον. ἀγγεῖον πλεκτὸν ἀπὸ φοινίκων.
Γυπαρίοις. στενοῖς χωρίοις. φωλεαῖς· καλιαῖς.
Γύῤῥον. κυρτὸν, στρογγύλον.

513


Vol. 8, p.358, line 26
τόπῳ τῆς τοῦ ποῦ κατηγορίας. κἂν σύνθετος δέ τις ᾖ ἡ ἐν τόπῳ καὶ ἐν
χρόνῳ φωνή, ἁπλοῦν τι δεῖ ἐκδέχεσθαι ἀπὸ τῆς συνθέτου λέξεως, ὡς ἀπὸ
τοῦ Ἀγαθὸς δαίμων καὶ Ἱερὰ πόλις ἕν τι ἁπλοῦν ὑπολαμβάνομεν. διήκει
δὲ ἡ διττὴ σημασία αὕτη καὶ ἐπὶ πάσας τὰς τοῦ τόπου διαφοράς· καὶ
γὰρ τὸ ἄνω καὶ κάτω καὶ πρόσω καὶ ὀπίσω καὶ δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ διττά
ἐστιν, τὰ μὲν ὡς τόποι, τὰ δὲ ὡς ἐν τόπῳ ὄντα, καὶ δῆλον ὅτι τὰ μὲν
τόπον δηλοῦντα ποσά ἐστιν, τὰ δὲ τὰ ἐν τόπῳ τῇ τοῦ ποῦ κατηγορίᾳ ὑπο-
ταχθήσεται. διατείνει δὲ ἡ τοῦ ποῦ σημασία καὶ εἰς τὸ πόθεν, ὡς τὸ
Ἀθήνηθεν, καὶ εἰς τὸ ποῖ, ὡς τὸ Ἀθήναζε· καὶ ταῦτα δὲ ἄμφω δηλοῖ,
καὶ τόπον καὶ τὴν ἐν τόπῳ σχέσιν. καὶ μετὰ συνδέσμων λεγόμενα τὰ
αὐτὰ σημαίνει, οἷον ἐκ Λυκείου καὶ εἰς Λύκειον καὶ ἐν Λυκείῳ·
ἰσοδυναμεῖ
γὰρ τῷ Ἀθήνηθεν καὶ Ἀθήναζε καὶ Ἀθήνησι. καὶ τὰ δεικτικὰ δὲ συν-
τακτέον τούτοις, οἷον ἐκεῖ ἐνθάδε, πόρρω ἐγγὺς καὶ τὰ τοιαῦτα. τὸ δὲ
Ἀθηναῖος καὶ τὸ Ῥόδιος οὐ τὸν τόπον ἀλλὰ τὸ ὅθεν παρίστησιν, καὶ
σχέσις πρὸς τὸν τόπον σημαίνεται, οὐ τόπος.
Ἐπιδέχεται δὲ καὶ ἐναντίωσιν τὸ ποῦ κατὰ τὰς τοῦ τόπου διαφοράς,
οἷον ἄνω κάτω, πρόσω ὀπίσω, εἰς δεξιὰ εἰς ἀριστερά. ἐπιδέχεται δὲ καὶ τὸ
μᾶλλον καὶ ἧττον· ἕτερον γὰρ ἑτέρου μᾶλλόν ἐστιν ἄνω καὶ μᾶλλον κάτω
514
καὶ μᾶλλον πρόσω καὶ ἧττον, ὅσα μὴ ἀποκλίνει πρὸς τὸ πλάγιον, καὶ εἰς
δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ ὁμοίως. ἔτι δὲ τὰ μὲν ἀορίστως λέγεται, τὰ δὲ ὡρι-
σμένως· ἢ γὰρ ἁπλῶς ἐν τόπῳ ἢ ἐν τινὶ τόπῳ· καὶ τὰ μὲν ἐν πλάτει,

Vol. 8, p.358, line 38
τακτέον τούτοις, οἷον ἐκεῖ ἐνθάδε, πόρρω ἐγγὺς καὶ τὰ τοιαῦτα. τὸ δὲ

Ἀθηναῖος καὶ τὸ Ῥόδιος οὐ τὸν τόπον ἀλλὰ τὸ ὅθεν παρίστησιν, καὶ
σχέσις πρὸς τὸν τόπον σημαίνεται, οὐ τόπος.
Ἐπιδέχεται δὲ καὶ ἐναντίωσιν τὸ ποῦ κατὰ τὰς τοῦ τόπου διαφοράς,
οἷον ἄνω κάτω, πρόσω ὀπίσω, εἰς δεξιὰ εἰς ἀριστερά. ἐπιδέχεται δὲ καὶ τὸ
μᾶλλον καὶ ἧττον· ἕτερον γὰρ ἑτέρου μᾶλλόν ἐστιν ἄνω καὶ μᾶλλον κάτω
καὶ μᾶλλον πρόσω καὶ ἧττον, ὅσα μὴ ἀποκλίνει πρὸς τὸ πλάγιον, καὶ εἰς
δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ ὁμοίως. ἔτι δὲ τὰ μὲν ἀορίστως λέγεται, τὰ δὲ ὡρι-
σμένως· ἢ γὰρ ἁπλῶς ἐν τόπῳ ἢ ἐν τινὶ τόπῳ· καὶ τὰ μὲν ἐν πλάτει,
οἷον ἐν Ἀθήναις, τὰ δὲ κατὰ περιγραφὴν ἀφώρισται, οἷον ἐν Λυκείῳ ἢ
τῷδε τοῦ Λυκείου τῷ τόπῳ. ἀλλὰ ταῦτα μὲν οὕτως.
Κορνοῦτος δὲ ἀπορεῖ, εἰ τὸ ποῦ τοῦ τόπου καὶ τὸ ποτὲ τοῦ χρόνου
κατὰ τὸν χαρακτηρισμὸν τῶν λέξεων διενηνοχότα εἰς ἰδίας κατατέτακται
κατηγορίας διὰ τὸ τὴν πρόθεσιν περὶ χαρακτήρων εἶναι λεκτικῶν, τί
δήποτε
οὐχὶ καὶ ταῦτα τῇ κατηγορίᾳ ταύτῃ προσέθηκεν, οἷον τὸ Διωνόθεν καὶ εἰς
Δίωνα καὶ τὰ τοιαῦτα πολλὰ ὄντα· ὅμοια γάρ ἐστιν τῷ Ἀθήνηθεν καὶ εἰς
Ἀθήνας. πρὸς δὲ ταῦτα ἐξαρκεῖ λέγειν ὅτι οὐ περὶ χαρακτῆρος λέξεώς
ἐστιν ἡ τῶν κατηγοριῶν διαίρεσις· καθόλου γὰρ τὰς μὲν [δια]λεκτικὰς
δια-
φορὰς εἰς ὄνομα ἀνῆγον ἢ ῥῆμα ἤ τι τοιοῦτον, οὐ μέντοι εἰς κατηγορίαν
τινά, ἐπὶ δὲ τούτων ἔχεσθαι μὲν δεῖ τῶν φωνῶν, οὐ μέντοι κατὰ τὸ πτω-
τικὸν σχῆμα τῆς λέξεως, ἀλλὰ διαιρούμενον τὰς σημασίας κατὰ τὰς τῶν

Vol. 9, p.410, line 36
πάθους εἰς ἄλλο, καθὸ τοιάδε κίνησις, ἀλλ' οὐχὶ καθὸ ἁπλῶς κίνησις με-
515

μεταβολὰς
φθείρηται,
Ἀκα-

τὸ δραστήριον τοῦ χρόνου μὴ συννοεῖν, ἀλλὰ τὴν μὲν κατὰ τόπον

Vol. 9, p.410, line 37
μεταβολὰς
φθείρηται,
Ἀκα-
516

τὸ δραστήριον τοῦ χρόνου μὴ συννοεῖν, ἀλλὰ τὴν μὲν κατὰ τόπον μετα-
βολὴν ἅτε ὑπ' αἴσθησιν τοῦ τόπου πίπτοντος ὁμολογεῖν,
Ιωάννης Φιλόπονος. In Aristotelis physicorum libros commentaria

Vol. 16, p.457, line 25
ἔχουσιν ἀπαραλλάκτως, ἐπὶ δὲ τῆς ἀποφάσεως τὸ ‘ἦν’ καὶ τὸ ‘ποτέ’

χρόνον
ἐξειλήφασι προϋπάρχοντα τοῦ χρόνου, τοὺς αὐτοὺς δήπου καὶ ἐν τῇ
κατα-
φάσει φυλακτέον. ἔσται οὖν τις χρόνος ἐν ᾧ ἕτερός τις ὑπῆρχε χρόνος·
τὶς οὖν ἐν τινί· ἀλλ' ἀδύνατον. ὅσον οὖν ἐπὶ τοῖς σεμνοῖς τούτοις συλλο-
γισμοῖς, ψευδὴς ἔσται ἡ ἀντίφασις, ἐπειδὴ καὶ τῇ ἀποφάσει καὶ τῇ κατα-
φάσει ἄτοπόν τι ἠκολούθησεν. αἴτιον δέ σοι τῆς πλάνης γέγονε τὸ μὴ
συνιδεῖν, ὅτι ἀδύνατόν ἐστι κατηγορῆσαί τί τινος ἐκτὸς χρονικῆς τινος
ἐμ-
φάσεως διὰ τὴν ἀσθένειαν τὴν ἡμετέραν ἀλλ' οὐδὲ ἐπὶ αὐτῶν τῶν
θείων. πῶς δὲ καὶ οὐ καταγέλαστον τὸ νομίζειν ὅτι τὸ ‘ἦν’ καὶ τό ‘ἔστι’
πάντως ἐπὶ χρόνου κατηγορεῖται, οὐχὶ δὲ καὶ ἐπὶ ὑπάρξεως, ὡς ὅταν λέγω
ὅτι ‘ἦν Σωκράτης’, ‘ἦν τὸ Λύκειον ’, εἰ καὶ συνεμφαίνεταί πως καὶ ὁ

χρόνος; λέγομεν δήπου καὶ θεὸν εἶναι, καὶ οὐ δήπου χρόνον αὐτοῦ κατη-
γοροῦμεν· κἂν γὰρ λέγωσι τὸ ἐπὶ θεοῦ ‘εἶναι’ μὴ ἀντιδιαστέλλεσθαι πρὸς
τὰ λοιπὰ μέρη τοῦ χρόνου, ἀλλ' οὖν γε ἡ φωνὴ αὕτη πρὸς ἀντιδιαστολὴν
τοῦ ‘ἦν’ καὶ τοῦ ‘ἔσται’ λέγεται, ἀλλ' ὅμως ἡ διάνοια διορθοῦται τὴν
τῆς φωνῆς ἀσθένειαν. οὕτως οὖν καὶ ὅταν λέγω ὅτι ‘ἦν ὅτε οὐκ ἦν
χρόνος’
(τὸ γὰρ ‘ποτέ’ ὡς μᾶλλον κακουργηθῆναι δυνάμενον σιωπῶ), τὸ ‘ἦν’ ἐπί
τινος ὑπάρξεως οὐ χρόνου φέρω, ὅτι ἦν φέρε εἰπεῖν αἰὼν ἢ ἄλλαι τινὲς
οὐσίαι θεῖαι. καὶ διορθοῦμαι τὴν ἀσθένειαν τῆς φωνῆς τοιῷδε τρόπῳ,
ἐπειδὴ τὸ ‘ἦν’ ἓν μέν ἐστι κατὰ τὴν φωνήν, τῷ δὲ λόγῳ οὐχ ἕν· ση-
μαίνει μὲν γὰρ καὶ τὴν ὕπαρξιν οὗ ἂν κατηγορῆται πράγματος, σημαίνει
Αμμώνιος , In Porphyrii isagogen sive quinque voces Pa. 46, line 12
517
αὐτῶν
Περι-
πατητικῶν ὄνομα ἐκ τοιαύτης γέγονεν αἰτίας. φασὶν ὅτι ὁ θεῖος Πλάτων
ἐν Ἀκαδημίᾳ βαδίζων ἐποιεῖτο τὰς πρὸς τοὺς ἑταίρους συνουσίας διὰ τὸ
τὸ σῶμα ἐπιτήδειον ποιεῖν διὰ τῶν γυμνασίων πρὸς ψυχῆς ἔλλαμψιν· ὡς
γὰρ ἂν ἔχῃ τὸ ὄργανον, οὕτως καὶ ἡ ἐνέργεια τοῦ τεχνίτου διαφαίνεται.
δημίᾳ. ἐλέγοντο οὖν οἱ μὲν τοῦ Ἀριστοτέλους Περιπατητικοὶ ἐκ Λυκείου,
οἱ δὲ τοῦ Ξενοκράτους Περιπατητικοὶ ἐξ Ἀκαδημίας. ὕστερον δὲ οἱ μὲν

τοῦ Ἀριστοτέλους ἀπέλαβον τὴν ἐκ τῆς ἐνεργείας ἐπωνυμίαν τὴν ἐκ τοῦ
τόπου ἀπολέσαντες καὶ ἐκλήθησαν Περιπατητικοί, οἱ δὲ τοῦ
τὴν ἐκ τοῦ τόπου ἀπολαβόντες καὶ τὴν ἐκ τῆς ἐνεργείας ἀπολέσαντες
ἐκλή-
θησαν Ἀκαδημαϊκοί. ἐπεὶ οὖν ὁ φιλόσοφος ἔμελλέ τινα ὑπόληψιν ἐν τῇ
διδασκαλίᾳ ἔχειν τῶν ὑπὸ Πλάτωνος παραδοθέντων Πλατωνικὸς ὢν καὶ
αὐτός, ἐπειδήπερ ὡς χρήσιμον εἰς τὰς Ἀριστοτέλους Κατηγορίας ἔγραψε
τὸ βιβλίον, εἶπεν ὅτι ‘διδάξω περὶ αὐτῶν, ὡς οἱ παλαιοὶ διέλαβον, καὶ
τούτων
οἱ Ἀριστοτελικοί’ διὰ τοῦ εἰπεῖν καὶ μάλιστα οἱ ἐκ τοῦ Περιπάτου.
Αμμώνιος , In Aristotelis categorias commentarius Pa. 2, line 1
παρασκευάσασθαι τὸν ἀκροασόμενον φιλοσόφων λόγων, ἕβδομον τί τὸ

εἶδος
τῆς ἀπαγγελίας, ὄγδοον διὰ τί φαίνεται ὁ φιλόσοφος ἀσάφειαν
ἐπιτηδεύσας,
ἔννατον ποῖα δεῖ καὶ πόσα προλαμβάνεσθαι ἑκάστου τῶν Ἀριστοτελικῶν
συγγραμμάτων, δέκατον ποῖον δεῖ εἶναι τὸν ἐξηγούμενον αὐτά.
Ὀνομάζονται μὲν οὖν αἱ τῶν φιλοσόφων αἱρέσεις ἀπό τινων ἑπτά· ἢ
γὰρ ἀπὸ τῶν αἱρεσιαρχῶν, ὥσπερ οἱ Πυθαγόρειοι λέγονται καί τινες
Ἐπικού-
ρειοί τε καὶ Δημοκρίτειοι Πυθαγόρου καὶ Δημοκρίτου καὶ Ἐπικούρου
τὴν ἀρχὴν
τῶν αἱρέσεων ἑκάστης συστησαμένων, ἢ ἀπὸ τῆς πατρίδος τῶν
προκαταρ-
ξαμένων, ὥσπερ ἡ Κυρηναϊκὴ φιλοσοφία λέγεται, ἢ ἀπὸ τοῦ τόπου ἔνθα
ἐπαίδευον, ὥσπερ οἱ Στωϊκοί, ἐπειδὴ ἐν τῇ στοᾷ ἐπαίδευον τῇ ποικίλῃ,
518
καὶ οἱ Λύκειοι καὶ οἱ Ἀκαδημαϊκοί, οἵτινες ἀπὸ τοῦ τόπου τὴν προσηγο-
ρίαν ἔλαβον, ἢ ἀπὸ τοῦ εἴδους τῆς ζωῆς, ὥσπερ οἱ Κυνικοὶ φιλόσοφοι,
οἵτινες διὰ τὸ παρρησιαστικόν τε καὶ ἐλεγκτικὸν κύνες ὠνομάζοντο·
ὥσπερ
γὰρ ὁ κύων ἔχει τὸ διακριτικὸν τῶν οἰκείων ἀπὸ τῶν ἀλλοτρίων, οὕτω
καὶ
οὗτοι ἐποίουν καὶ τοὺς μὲν ἀξίους φιλοσοφίας ἐδέχοντο τοὺς δὲ ἀναξίους
καὶ μὴ δυναμένους ἐντὸς γενέσθαι φιλοσόφων λόγων ἐδίωκον, καὶ

τούτου
ἕνεκεν Κυνικοὶ ὠνομάζοντο, ὅθεν καὶ ὁ Πλάτων ἔφη· ‘ἔχει δέ τι καὶ ὁ
κύων φιλόσοφον’. λέγονται δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ τρόπου τῆς ἐν τῷ φιλοσοφεῖν
διακρίσεως, ὥσπερ οἱ Ἐφεκτικοὶ φιλόσοφοι, οἳ τοῦ τῶν φιλοσόφων οὐδ'
ὅλως ὀνόματος ἠξιώθησαν ὡς περὶ τῆς τῶν πραγμάτων φύσεως
ζητήσαντες,

ὁπόταν
κινού-
τούτου
τού-
τῷ
Λυκείῳ καὶ ἐλέγετο μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ Λύκειος Περιπατητικός.
ὕστερον
τοῖς μὲν Ξενοκράτους ἔλειψεν ἡ ἐνέργεια καὶ ἐκλήθησαν μόνως
Ἀκαδημαϊκοί,
τοῖς δὲ Ἀριστοτέλους ὁ τόπος καὶ ἐκλήθησαν μόνως Περιπατητικοί. καὶ
εἰκότως οὐκ ἔλειψεν ἡ ἐνέργεια τούτοις· ἔπρεπεν γὰρ Ἀριστοτέλει τῶν
δογ-
μάτων τοῦ διδασκάλου ἀνάπλεῳ ὄντι καὶ τῆς προσηγορίας αὐτοῦ τυχεῖν.
519
ἑπταχῶς

ἀπὸ
διανοίας. ἀπὸ συμβεβηκότος, ὥσπερ οἱ Περιπατητικοί, ἀπὸ δὲ διανοίας
ἢ ἀπὸ προσώπου ἢ ἀπὸ πραγμάτων. καὶ ἀπὸ προσώπου ἢ ἀπὸ ὀνομάτων,
Ολυμπιόδωρος. ., In Platonis Gorgiam commentaria

Ch. 41, sec. 3, line 11
Ἐπεὶ οὖν ταῦτα οὕτως εἴρηται, ἀποροῦσί τινες πρὸς τὰ

εἰρημένα· πρῶτον μὲν περὶ Σωκράτους, ὅτι ‘πῶς οὖν
αὐτὸς οὐκ ἠδυνήθη μετακοσμῆσαι Ἀλκιβιάδην καὶ Κρι-
τίαν;’ ἔπειτα δὲ καὶ τοῦτο ἀποροῦσιν, ὅτι ‘εἰ διὰ τὸ ἀχα-
ριστηθῆναι καὶ παθεῖν κακῶς οὐκ ἦσαν πολιτικοί, οὐδὲ
Σωκράτης ἦν πολιτικός, ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς ἀνῃρέθη’. ἀπο-
ροῦσι δὲ καὶ πρὸς Πλάτωνα, ὅτι ‘πῶς τὸν Διονύσιον τὸν
τύραννον οὐκ ἐδυνήθη πεῖσαι;’ πρὸς δὲ τούτοις καὶ περὶ
Ἀριστοτέλους λέγουσιν ὅτι καὶ αὐτὸς διεφώνησε πρὸς
Πλάτωνα, ὅθεν ἐβουλήθη, ὥς φησιν Ἀριστείδης, καὶ ἐπι-
τειχίσαι τὸ Λύκειον καὶ ἕτερα δόγματα εἰσαγαγεῖν.
Ταῦτά ἐστι τὰ ἀπορούμενα, ἐπιλυσώμεθα δὲ ἕκαστον
αὐτῶν· καὶ πρότερον τὰ πρὸς Σωκράτην. πρῶτον μὲν
οὖν ὁ Σωκράτης πολλοὺς καλοὺς καὶ ἀγαθοὺς ἐποίησεν,
Κέβητα Πλάτωνα Ἀριστοτέλη καὶ τοὺς τοιούτους· δεύ-
τερον δὲ δεῖ εἰδέναι ὅτι ἄλλο ἐστὶ διδάσκαλον εἶναι καὶ
ἄλλο πολιτικόν, ὁ μὲν γὰρ πολιτικὸς πιστεύεται τὰ τῆς
πόλεως καὶ ἀνάγκην ἔχει καλῶς ἄγειν αὐτήν, ὁ δὲ διδάς-
καλος τί ποιήσοι εἰ μὴ πείθοιντο οἱ ἀκροαταί; ὁ οὖν Ἀλκι-
βιάδης οὐκ ἐπείθετο ἀκούων τὰ χρηστά, οὐδὲν οὖν πρὸς
τὸν Σωκράτην·

Pa. 112, line 31
ἐτύγχανε γὰρ τηνικαῦτα παρὼν ὁ Ἀριστοτέλης· μετασταλεὶς γὰρ ἦν ὑπὸ

Φιλίππου ἐν Μακεδονίᾳ ἐπὶ τῷ παιδεῦσαι τὸν υἱὸν αὐτοῦ Ἀλέξανδρον, ὃν
520
παραλαβὼν οὕτως ἐπιμελῶς ἐπαίδευσε τὴν βασιλικὴν ἐπιστήμην ὡς ἐπι-

ἐβασί-

καὶ
ἐκα-
ἐξέλιπε
τῶν μὲν τὸ ὄνομα τοῦ τόπου καὶ ἐκαλοῦντο Περιπατητικοὶ χωρὶς τοῦ
Λύκειοι, τῶν δὲ Ξενοκρατείων τὸ τῆς ἐνεργείας ὄνομα ἐξέλιπε καὶ
ἐξ-
Σπευ-
ἀπὸ

Pa. 113, line 1

ἐβασί-

καὶ
521
ἐκα-
ἐξέλιπε
τῶν μὲν τὸ ὄνομα τοῦ τόπου καὶ ἐκαλοῦντο Περιπατητικοὶ χωρὶς τοῦ
Λύκειοι, τῶν δὲ Ξενοκρατείων τὸ τῆς ἐνεργείας ὄνομα ἐξέλιπε καὶ
ἐξ-
Σπευ-
Anonymi In Aristotelis Categorias Phil., Paraphrasis categoriarum

Pa. 56, line 15
κατηγορία κατὰ τὸ δεύτερον ἀφωρισμένη σημαινόμενον. τὸ μὲν γὰρ ὡς

τόπος
λεγόμενον ποσὸν ἂν εἴη, τὸ δὲ ἐν τόπῳ καθαρῶς τῆς ποῦ κατηγορίας. κἂν
γὰρ σύνθετός τις ᾖ ἡ ἐν τόπῳ καὶ ἐν χρόνῳ φωνή, ἀλλ' οὖν ἁπλοῦν τι δεῖ
καὶ μονοειδὲς ἐκδέχεσθαι τὸ παρὰ τῆς συνθέτου λέξεως σημαινόμενον.
διήκει
δὲ ἡ διττὴ αὕτη σημασία καὶ ἐπὶ πάσας τὰς τοῦ τόπου διαφοράς· καὶ γὰρ
τὸ ἄνω καὶ τὸ κάτω καὶ πρόσω καὶ ὀπίσω καὶ δεξιὸν καὶ ἀριστερὸν διττά
ἐστι, τὰ μὲν ὡς τόποι, τὰ δὲ ὡς ἐν τόπῳ· καὶ τὰ μὲν τόπου μέρη φήσομεν,
τὰ δὲ τῇ ποῦ κατηγορίᾳ συντάξομεν. διατείνει δὲ ἡ τοῦ ποῦ σημασία καὶ
εἰς τὸ ποθὲν ὡς τὸ Ἀθήνηθεν καὶ εἰς τὸ πόσε ὡς τὸ Ἀθήναζε. καὶ τὰ μετὰ
συνδέσμων δὲ λεγόμενα τὰ αὐτὰ σημαίνει, ἐκ Λυκείου καὶ ἐν Λυκείῳ
καὶ εἰς Λύκειον . καὶ τὰ δεικτικὰ δὲ συντακτέον τούτοις, ὡς τὸ ἐκεῖ καὶ
ἐνθάδε· καὶ πόρρω καὶ ἐγγὺς καὶ τὰ τοιαῦτα. ἔτι τῶν τοῦ ποῦ τὰ μὲν
ἀορίστως λέγεται, τὰ δὲ ὡρισμένως· ἢ γὰρ ἁπλῶς ἐν τόπῳ ἢ ἔν τινι τόπῳ,
καὶ τὰ μὲν ἐν πλάτει οἷον ἐν Ἀθήναις, τὰ δὲ κατὰ περιγραφὴν οἷον ἐν
Ἀρείῳ πάγῳ. πότερον δὲ τό τε ἅμα καὶ χωρὶς καὶ συνεγγίζον καὶ
διεστηκός, ἔτι δὲ παρακείμενον καὶ συγκείμενον καὶ ἕτερ' ἄττα τοιάδε
πάντα τῇ ποῦ κατηγορίᾳ καθάπαξ ὑποβαλοῦμεν,
ἢ δεῖ διαφόροις προσνέμειν γένεσιν; μήποτε δὲ οὐ πάντα ταῦτα ἕνα ἔχει
522
λόγον,
ἀλλὰ τὰ μὲν ἅμα καὶ τὰ συνεγγίζοντα τοῦ πρός τι τίθεσθαι (κοινὴν γὰρ
καὶ
ἀντιστρέφουσαν σχέσιν παρίστησι), τὰ δὲ χωρὶς καὶ διεστηκότα τοῦ ποῦ

Pa. 56, line 16
λεγόμενον ποσὸν ἂν εἴη, τὸ δὲ ἐν τόπῳ καθαρῶς τῆς ποῦ κατηγορίας. κἂν
γὰρ σύνθετός τις ᾖ ἡ ἐν τόπῳ καὶ ἐν χρόνῳ φωνή, ἀλλ' οὖν ἁπλοῦν τι δεῖ
καὶ μονοειδὲς ἐκδέχεσθαι τὸ παρὰ τῆς συνθέτου λέξεως σημαινόμενον.
διήκει
δὲ ἡ διττὴ αὕτη σημασία καὶ ἐπὶ πάσας τὰς τοῦ τόπου διαφοράς· καὶ γὰρ
τὸ ἄνω καὶ τὸ κάτω καὶ πρόσω καὶ ὀπίσω καὶ δεξιὸν καὶ ἀριστερὸν διττά
ἐστι, τὰ μὲν ὡς τόποι, τὰ δὲ ὡς ἐν τόπῳ· καὶ τὰ μὲν τόπου μέρη φήσομεν,
τὰ δὲ τῇ ποῦ κατηγορίᾳ συντάξομεν. διατείνει δὲ ἡ τοῦ ποῦ σημασία καὶ
εἰς
τὸ ποθὲν ὡς τὸ Ἀθήνηθεν καὶ εἰς τὸ πόσε ὡς τὸ Ἀθήναζε. καὶ τὰ μετὰ
συνδέσμων δὲ λεγόμενα τὰ αὐτὰ σημαίνει, ἐκ Λυκείου καὶ ἐν Λυκείῳ
καὶ εἰς
Λύκειον . καὶ τὰ δεικτικὰ δὲ συντακτέον τούτοις, ὡς τὸ ἐκεῖ καὶ ἐνθάδε·
καὶ
πόρρω καὶ ἐγγὺς καὶ τὰ τοιαῦτα. ἔτι τῶν τοῦ ποῦ τὰ μὲν ἀορίστως
λέγεται,
τὰ δὲ ὡρισμένως· ἢ γὰρ ἁπλῶς ἐν τόπῳ ἢ ἔν τινι τόπῳ, καὶ τὰ μὲν ἐν
πλάτει
οἷον ἐν Ἀθήναις, τὰ δὲ κατὰ περιγραφὴν οἷον ἐν Ἀρείῳ πάγῳ. πότερον δὲ
τό τε ἅμα καὶ χωρὶς καὶ συνεγγίζον καὶ διεστηκός, ἔτι δὲ παρακείμενον
καὶ
συγκείμενον καὶ ἕτερ' ἄττα τοιάδε πάντα τῇ ποῦ κατηγορίᾳ καθάπαξ
ὑποβαλοῦμεν,
ἢ δεῖ διαφόροις προσνέμειν γένεσιν; μήποτε δὲ οὐ πάντα ταῦτα ἕνα ἔχει
λόγον,
ἀλλὰ τὰ μὲν ἅμα καὶ τὰ συνεγγίζοντα τοῦ πρός τι τίθεσθαι (κοινὴν γὰρ
καὶ
ἀντιστρέφουσαν σχέσιν παρίστησι), τὰ δὲ χωρὶς καὶ διεστηκότα τοῦ ποῦ
(πλεο-
νάζει γὰρ ἐν αὐτοῖς ὁ τόπος), τὰ δὲ παρακείμενα καὶ ὑποκείμενα τοῦ
κεῖσθαι
(πλεονάζει γὰρ ἐν αὐτοῖς ἡ θέσις), καὶ τἄλλα δὲ οὕτως χρὴ διακρίνειν τῷ
523
κατὰ τὰ ἄκρα τῆς Λέσβου”. ἔστι καὶ ὄρος Κάνη καὶ πόλις
καὶ λίμνη. ἔστι καὶ πόλις τῆς Τρῳάδος. Στράβων ιγʹ. εἰσὶ
καὶ Κάνναι διὰ δύο νν, πλησίον Καρχηδόνος. τὸ ἐθνικὸν
Καναῖος καὶ Καναία. ἔστι καὶ πόλις Κάναι τοῦ Τίγρητος
ποταμοῦ. Καναῖος Ζεύς οὐ μόνον ἀπὸ τοῦ Καναίου, ἀλλὰ
καὶ ἀπὸ τῆς Κάνης.
Κάναστρον, ἄκρον Θρᾴκης καὶ Μακεδονίας. τὸ ἐθνι-
κὸν Καναστραῖος. Σοφοκλῆς δὲ ὑπομνηματίζων τὰ ἀργοναυ-
τικά “Καναστραῖον” φησίν “ἀκρωτήριον τῆς Παλλήνης”.
ἀλλ' ἐναντιοῦται τὰ ἐθνικά, εἰ μὴ καὶ τοῦτο ἐκλάβοιμεν πα-
ραπλησίως τῷ Λέχαιον καὶ Λεχαῖος, καὶ Λύκειον τὸ γυμνάσιον καὶ
Λυκεῖος Ἀπόλλων, καὶ Νύμφαιον καὶ Νυμφαῖος.
Κάνδασα, ὡς Μύλασα Πήγασα, φρούριον Καρίας. Πο-
λύβιος ἑκκαιδεκάτῳ. τὸ ἐθνικὸν Κανδασεύς καὶ Κανδασίς.
Κάνδαρα, χωρίον Παφλαγονίας “ὡς ἀπὸ σχοίνων τριῶν
Γάγγρων, καὶ Θάριβα κώμη”. οἱ οἰκήτορες Κανδαρηνοί. καὶ
Ἥρας Κανδαρηνῆς ἱερόν.
Κάνδυβα, οὐδετέρως, πόλις Λυκίας. ἀπὸ Κανδύβου
παιδὸς Δευκαλίωνος. τὸ ἐθνικὸν Κανδυβεύς.
ραπλησίως τῷ Λέχαιον καὶ Λεχαῖος, καὶ Λύκειον τὸ γυμνά-
σιον καὶ Λυκεῖος Ἀπόλλων, καὶ Νύμφαιον καὶ Νυμφαῖος.
524

Κανθηλία, πόλις περὶ Καρχηδόνα. Ἑκαταῖος Ἀσίᾳ.
Ἡρόδοτος.
Κανθήλη, πόλις Λιβυφοινίκων. καὶ Ἑκαταῖος οὕτω.
λέγεται καὶ Λύγκιος ὡς Λύττιος. λέγεται καὶ Λυγκεύς.

Λύγξ, πόλις Λιβύης πρὸς τοῖς Γαδείροις μετὰ τὸν
Ἄτλαντα. καὶ νῆσος Ἄτλαντος καὶ πόλις Λύγξ, ὡς Ἀρτεμί-
δωρος. τὸ ἐθνικὸν Λυγξίτης καὶ Λύγγιος.
Λυδία, ἡ χώρα. Ξάνθος ἐν Λυδιακῶν πρώτῳ. τὸ ἐθ-
νικὸν Λυδός καὶ Λυδαί.
Λύζεια, πόλις Ἀκαρνανίας. Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ. ἀπὸ
Λυζέως τινός. τὸ ἐθνικὸν Λυζεύς καὶ Λύζεια.
Λύκαια, πόλις Ἀρκαδίας. Θεόπομπος πεντηκοστῷ ἕκτῳ.
παρὰ δὲ Μενελάῳ Λύκαιθα μετὰ τοῦ θ. ὁ οἰκήτωρ Λυ-
καῖος. [καὶ Λύκειον τὸ Γυμνάσιον καὶ Λύκειος ὁ Ἀπόλλων.]
Λυκαονία, χώρα Λυκίας τε καὶ Ἰσαυρίας. τὸ ἐθνικὸν
Λυκαόνιος, καὶ Λυκάων ὁμοφώνως τῷ οἰκιστῇ, καὶ .... Λυ-
κάν ὡς μεγιστάν.
Λύκαστος, πόλις Κρήτης. Ὅμηρος “Λύκτον Μίλητόν
τε καὶ ἀργινόεντα Λύκαστον”. ἀπὸ Λυκάστου αὐτόχθονος
[ἢ παιδὸς τοῦ Μίνωος.] ὁ πολίτης Λυκάστιος. [ἔστι καὶ
Ποντικὴ Λύκαστος. τὴν Κρητικὴν Λύκαστον ὀξύνουσιν οἱ
ἐγχώριοι. οὐκ ἐπικρατεῖ δὲ ἡ ἐθνικὴ παράδοσις.]
Λυκαψός, κώμη πλησίον Λυδίας. Εὐφορίων Διονύσῳ.
τὸ ἐθνικὸν Λυκάψιος, ὡς Αἰδήψιος Γαλήψιος.

525
Λυκεῖον, τὸ Γυμνάσιον. καὶ Λύκειος ὁ Ἀπόλλων. λέ-

γεται καὶ Λυκήιον.
Λυκία, ἡ χώρα, ἀπὸ Λύκου τοῦ Πανδίονος. ἔστι καὶ
Λυκία ἡ πρὸς Κιλικίαν, ἧς ἦρχε Σαρπηδών. οἱ οἰκήτορες
Λύκιοι ὡς Φρύγιοι.
Λυκόα, πόλις Ἀρκαδίας. Παυσανίας ὀγδόῃ. τὸ ἐθνικὸν
Λυκοάτης, καὶ θηλυκῶς διὰ τοῦ ι.
Λυκόζεια, πόλις Θρᾴκης. τὸ ἐθνικὸν Λυκόζειοι, ὡς
Πείσανδρος τεσσαρεσκαιδεκάτῃ.
Λυκόρμας, ποταμὸς [Αἰτωλίας], ὅν τινες Εὔηνον φασί.
τὸ ἐθνικὸν Λυκορμαῖος.
Michael Phil., In parva naturalia commentaria Pa. 37, line 12
ᾖ· οὐκ ἔστι μνήμη. καὶ ἔστι τούτῳ συνεχὲς τὸ ἂν δ' οἴηται μὴ ποιῶν
μνημονεύειν, ὥσπερ καὶ παρεγράφη. ἐν δὲ τῇ λέξει τῇ ἐνεργοῦντα
δὲ τῇ μνήμῃ λείπει πάλιν τὸ ὥσπερ, ἵν' ᾖ ‘ὥσπερ οὐδὲ ἐνεργοῦντα τῇ
μνήμῃ’. ἀλλὰ τὰ μὲν τῆς λέξεως τοιαῦτα. λέγει δὲ διττῶς γίνεσθαι τὴν
ἀπάτην ἐν τῇ μνήμῃ, ὥστε δοκεῖν ὅτι μνημονεύομεν μὴ μνημονεύοντες.
ἕνα μὲν τρόπον, ὅταν συγκατατίθηται ἡ ψυχή, ὅτι τοῦτο τὸ φάντασμα
Σωκράτους ἐστὶν εἰκών, μὴ ὂν Σωκράτους, ἀλλὰ Θεαιτήτου· ὅμοιος γὰρ
τῷ Σωκράτει Θεαίτητος. ἀλλὰ οἴεται μνημονεύειν, οὐ μνημονεύει δέ. οὐ
μόνον δὲ ἂν περὶ τὸ φάντασμα γένηται ἡ ἀπάτη, οὐκ ἔστι μνήμη, ἀλλὰ
καὶ περὶ τὸν τόπον ἢ τὸν χρόνον· οἷον ἀπὸ τοῦ Λυκείου πρὸ μηνός μοι
ἐγεγόνει ὁδοιπορῆσαι, ἐγὼ δὲ ἀπὸ τῆς Στοᾶς πρὸ ἑβδομάδος
ὑπολαμβάνω.
οὐκ ἔστιν οὖν οὐδὲ τοῦτο μνήμη. ἕνα μὲν οὖν τρόπον οὕτως γίνεται ἡ
ἀπάτη, ἄλλον δὲ ὅταν οὔτε περὶ τὸν χρόνον οὔτε περὶ τὸν τόπον
ἀπατῶμαι,
ἀλλὰ διὰ μόνον τὸ μὴ ἐννοεῖν ὅτι μνημονεύω. ὥσπερ γὰρ πολλάκις
ἐννοῶν
καὶ διαλογιζόμενός τι οὐχ ὁρῶ τὸν ἱστάμενον πρός με, οὕτω πάλιν συμ-
βαίνει μεμνημένον μέ τινος μὴ ἐννοεῖν ὅτι μέμνημαι δι' ἄλλην τινὰ
κίνησιν
καὶ ἐοικέναι με τότε τῷ ὀνειρώττοντι ἐν τοῖς ὕπνοις καὶ μὴ αἰσθανομένῳ
ὅτι ὀνειρώττει. ἔστι δὲ τὸ ἂν δ' οἴηται μὴ ποιῶν μνημονεύειν δηλω-
τικὸν τοῦ πρώτου τρόπου τῆς ἀπάτης. ἂν οὖν, φησίν, οἴηται μνημονεύειν
μὴ ποιῶν μνήμην, οὐκ ἔστι μνήμη· ὁ γὰρ διαψευδόμενος περὶ τὸ
φάντασμα
526
σικὴν Ἀλέξανδρον. Καὶ τὸ σύμπαν εἰπεῖν, τοιοῦτον ἐξῆν

ὁρᾶν ἐκεῖνον, ὁποῖον αὐτὸν ἐποίει διὰ τῶν αὐλημά-
των Τιμόθεος. Πραΰνει Ζέφυρος ταῖς αὔραις τὰ
κύματα. Ἀττικὸς δὲ ῥήτωρ καὶ λόγος Ἕλλην οὐ λύσει
στάσιν, εἰ μόνον φθέγξαιτο; Ὅ τε Ξενοφῶν ἐστρα-
τεύετο· καὶ γὰρ καὶ δόρυ μετὰ Σωκράτην Ξενοφῶν ἤνεγκε.
Τὸ γὰρ εὐφυὲς εὐάρμοστον. Ἁβρὸς ἦν Ἀλκιβιάδης,
ὁπηνίκα παρ' Ἀθηναίοις εἶχε τὴν δίαιταν· σεμνὸς ἦν
ἐν Λακεδαίμονι· τὰ Περσῶν ἐς τρυφὴν μόνος ἐξή-
λεγχεν. Εἰ δέ ποτε ἔδει καὶ λόγους φροντίσαι καὶ τὰ
φιλοσοφίας γυμνάσασθαι, Λύκειον ἅπαντα καὶ Ἀκαδη-
μίαν ταῖς αὑτοῦ συνουσίαις εἰργάζετο. Οἱ κάμνον-
τες τὴν ἱστορίαν τὴν ἀμφὶ τούτους.


Ἐκ τοῦ εἰς τὸν κόμητα Οὐρσάκιον.

Ὅσα γραφεῖς, καὶ λόγοι δύνανται· μᾶλλον δὲ μικρο-
τέρα μίμησις πᾶσα πρὸς λόγους. Ἄβαριν τὸν σο-
φὸν γένος μὲν Ὑπερβόρειον λέγουσιν, Ἕλληνα δὲ τὴν
φωνὴν γεγενῆσθαι, καὶ Σκύθην μὲν ἄχρι στολῆς τε καὶ
σχήματος, εἰ δέ που γλῶτταν κινήσειε, τοῦτο ἐκεῖνο ἐκ
μέσης Ἀκαδημίας καὶ αὐτοῦ Λυκείου νομίζεσθαι. Τὸν
Ἐλευσίνιον ἔφηβον ἀρθῆναι λόγος πρὸς Δήμητρος,
ἵνα τὴν νομάδα τράπεζαν ἡμέροις ἀμείψῃ πυροῖς.
Ἧκεν Ἄβαρις Ἀθήναζε τόξα ἔχων, φαρέτραν ἠμμέ-
νος εἰς ὦμον, χλαμύδι σφιγγόμενος. Ζώνη ἦν κατ' ἰξύων
χρυσῆ, ἀναξυρίδες ἐκ ταρσῶν ἄκρων ἄχρι καὶ γλουτῶν
ἀνατείνουσαι. Τοῦτον πανταχόθεν εὑρίσκομεν, κα-
θάπερ ἐν ἁρμονίᾳ λύρας, σύμφωνον ἠχοῦντα τῇ γνώμῃ
τὸν λόγον. Ἦν ἡδὺς ἐντυχεῖν, δεινὸς ἡσυχῇ μεγάλην
527
πρᾶξιν ἐργάσασθαι, ὀξὺς τὸ παρὸν ἰδεῖν, προμηθὴς τὸ

μέλλον φυλάττεσθαι, σοφίας ἥττων, ἐραστὴς φιλίας, ὀλίγα
Φώτιος. Lexicon (Α – Δ) Alphabetic letter alpha, entry 699, line 1
Αἰσυμνῆται· οἱ τοῦ ἀγῶνος προεστῶτες. ἢ οἱ νεανίαι. ἢ νεμη-

ταί, ὅ ἐστι βραβευταί.
Αἰσυμνήτην· βασιλέα, ἐπιστάτην, ἄρχοντα. οἱ δὲ τύραννον
καὶ βραβευτὴν καὶ πάρεδρον.
Αἰσχύνει· αἰκίζεται, λυμαίνεται, αἶσχος περιτίθησι.
Αἰτήσασθαι· τὸ χρήσασθαι. Μένανδρος Τίτθῃ (fr. 396 K.-
Th.)· “ἢ ἄν τις ὑμῶν παιδίον ᾐτήσατο ἢ κέχρηκεν, ἄνδρες γλυκύτα-
τοι”. καὶ ἐν Ὕμνιδι (fr. 410 K. – Th.)· “οὐ πῦρ γὰρ αἰτῶν οὐδὲ
λοπάδα αἰτούμενος”.
Ἀκαδημία· τρία ὑπῆρχον γυμνάσια, Λύκειον , Κυνόσαργες,
Ἀκαδημία. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ καθιερώσαντος αὐτὸ Ἀκαδήμου.
Ἀκάθεκτος· ἀκατάσχετος.
Ἀκαθοσίωτον· ἄνομον, ἄκοσμον, ἀπόβλητον.
Ἄκαινα· ἄκαινά ἐστι μέτρον δεκάπουν. ἔστι δὲ ῥάβδος, ἐν ᾗ
κεντοῦσι τοὺς βόας, ὡς τῶν Πελασγῶν τοῦτο εὑρόντων.
Ἄκακος· ὁ κακοῦ μὴ πεπειραμένος, οὐχ ὁ χρηστοήθης. οὕτως
Σαπφώ (fr. 171 L. – P.). λέγεται δὲ καὶ ὁ χρηστὰ ἤθη ἔχων, εἰ καὶ ἐπ'
ἔλαττον.
Ἀκακία· ἀντὶ τοῦ ἁπλότης.
Ἀκαλήφη· κνίδη καὶ ἡ χερσαία καὶ ἡ θαλαττία, ἥτις ἐστὶ
Φώτιος. Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter epsilon, p.32, line 11
Εὐθυγενής: ἴσα καὶ πρὸς τὸ εὐθὲς τεταγμένος.

Εὐθυγνωμίας: ὁ μάρτυς· ὡς τὴν οἰκείαν γνώμην εὐ-
θείαν διὰ λόγου παριστῶν.
Εὐθυμοσύνη: τάξις.
Εὐθύδημον: ἁπλοῦν δημότην.
Εὐθυεπίαις: ὀρθολογίαις.
Εὐθυδικία: ὅτ' ἂν εἰσάγηταί τις κριθησόμενος περὶ ὧν
μηδέπω γνῶσις ἐγένετο δικαστηρίου· τοῦτο εὐθυ-
δικία καλεῖται· περὶ ὧν γὰρ κεκρίσθαι τίς φησὶ,
περὶ τούτων παραγράφεσθαι ἐφεῖται.
Εὐθὺ Λυκείου: τὸ εἰς Λύκειον · ὅθεν Ἐρατοσθένης καὶ
διὰ τοῦτο ὑποπτεύει τοὺς Μεταλλεῖς· καὶ Εὐριπί-
δης οὐκ ὀρθῶς· Τὴν εὐθὺς Ἄργους καὶ Ἐπιδαυρίας
ὁδόν.
528
Εὐθύναι: οἱ ἀπολογισμοὶ τῶν ἀρξάντων· καὶ εὔθυνοι

οἱ τούτους ἀνακρίνοντες· Νόμων ιβʹ· εἰ δὲ μὴ τού-
τους κατευθύνειν αὐτοὺς κατευθύνοντα· καὶ μετ'
πᾶσαν ἀρετὴν εἶναι· ἡμεῖς τούτους λογιστὰς λέγο- μεν.
Φώτιος. Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter lambda, p.234, line 7
ταύταις ταῖς ὥραις ἀκολασταινόντων.

Λύειν τέλη: λυσιτελεῖν.
Λύει δὲ χαλινὸν παρθενίας:
Λύθρος: φόνος· ἢ ὁ ἐκ τοῦ αἵματος μολυσμὸς συν-
ιστάμενος δι' ἱδρῶτος καὶ κόνεως καὶ αἵματος μετὰ
ἰχῶρος.
Λυκάβηττος: ὄρος τῆς Ἀττικῆς.
Λύκαμβις ἀρχή: τοῦ πολεμάρχου· ψυχρῶς· ἐπεὶ ἐπο-
λέμησεν Ἀρχίλοχος τωῖ Λυκάμβει· ἐπὶ δὲ τούτου
Λύκειον : ἓν τῶν παρ' Ἀθηναίοις γυμνασίων τὸ Λύ-
κειον· ὃ Θεόπομπος μὲν Πεισίστρατον ποιεῖσθαι
φησίν· Φιλόχορος δὲ ἐπιστατοῦντος Περικλέους
γενέσθαι.
οῦντο.
Λύκιος: ἐκ τῆς Λυκίας· Ἀπόλλων δὲ Λύκειος ἐκ-
τεταμένως.
Λυκιουργίς: εἶδος φιαλῶν ἐπονομασθὲν ἀπὸ τοῦ σκευ-
άσαντος Λυκίου.
Λυκιουργεῖς: Δημοσθένης ἐν τωῖ πρὸς Τιμόθεον κέ
Φώτιος. Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter lambda, p.234, line 8
Λύειν τέλη: λυσιτελεῖν.

Λύει δὲ χαλινὸν παρθενίας:
Λύθρος: φόνος· ἢ ὁ ἐκ τοῦ αἵματος μολυσμὸς συν-
ιστάμενος δι' ἱδρῶτος καὶ κόνεως καὶ αἵματος μετὰ
ἰχῶρος.
Λυκάβηττος: ὄρος τῆς Ἀττικῆς.
Λύκαμβις ἀρχή: τοῦ πολεμάρχου· ψυχρῶς· ἐπεὶ ἐπο-
λέμησεν Ἀρχίλοχος τωῖ Λυκάμβει· ἐπὶ δὲ τούτου
529

Λύκειον : ἓν τῶν παρ' Ἀθηναίοις γυμνασίων τὸ Λύ-
κειον· ὃ Θεόπομπος μὲν Πεισίστρατον ποιεῖσθαι
φησίν· Φιλόχορος δὲ ἐπιστατοῦντος Περικλέους
γενέσθαι.
οῦντο.
Λύκιος: ἐκ τῆς Λυκίας· Ἀπόλλων δὲ Λύκειος ἐκ-
τεταμένως.
Λυκιουργίς: εἶδος φιαλῶν ἐπονομασθὲν ἀπὸ τοῦ σκευ-
άσαντος Λυκίου.
Λυκιουργεῖς: Δημοσθένης ἐν τωῖ πρὸς Τιμόθεον κέ-
χρηται τηῖ λέξει· Δίδυμος δὲ φησὶ τὰς ὑπὸ Λυ
Ζελίου ἥρωος. ἐθνικὸν δέ, φησίν, αὐτῆς Ζελείτης καὶ Ζελειάτης. εὕρηται
δὲ διὰ
τοῦ ι Ζελίη. Τινὲς δὲ Ζέλην αὐτήν, φησί, καλοῦσιν. ἔστι δὲ καὶ φρούριον
Κυζικηνόν. λέγονται δέ, φησί, κατά τινας οἱ τοῦ Πανδάρου Ζελεῖται καὶ
Λύκιοι.
Καὶ ὁ Γεωγράφος δέ φησιν, ὅτι Λύκιοι οἱ Τρωϊκοὶ καὶ ἕτεροι πρὸς τῇ
Καρίᾳ,
περὶ ὧν ὑπόνοια, φησίν, ἐστὶν ὡς τοὺς ἑτέρους ἀποικισάντων. ἐπεὶ δέ,
φησί,
Λύκιοι οἱ περὶ Ζέλειαν, διὰ τοῦτο καὶ Λυκάων ἀρχηγὸς αὐτῶν καὶ
Ἀπόλλων
αὐτόθι τιμᾶται Λυκηγενής. Λέγει δὲ καὶ Ἀρριανὸς οὕτω· «Ζέλεια ἡ καὶ
Λυκία
καὶ ὁ Ἀπόλλων ἐπὶ τῇδε τῇ Λυκίᾳ Λύκιος. διὸ καὶ Πανδάρου πατὴρ
Λυκάων
οὐ πόρρω τοῦ τοιούτου ἔθνους πεσόντος τοῦ ὀνόματος. καὶ Λυκηγενεῖ
Ἀπόλλωνι
ἐκεῖνος εὔχεται τῷ ἐγχωρίῳ». Ἰστέον δέ, ὅτι Λύκιος μὲν τὸ ῥηθὲν ἐθνικὸν
διὰ
διχρόνου, Λύκειος δὲ ἀγορὰ ἡ καὶ παρὰ Σοφοκλεῖ διὰ διφθόγγου, ἐν ᾗ,
φασί,
Λύκιος Ἀπόλλων ἵδρυτο. (v. 825) Ἀφνειοὺς δὲ λέγει οὐχ' οὕτω τοὺς
πλουσίους,
ὅσον τοὺς περὶ τὴν Ἀφνῖτιν λίμνην κατὰ τοὺς παλαιούς. καὶ γὰρ οὕτω,
φασί,
530
καλεῖται ἡ Δασκυλῖτις. Μέλαν δὲ ὕδωρ τὸ τοῦ Αἰσήπου φησὶν ἢ κατὰ

κοινὸν
ἐπίθετον, καθ' ὃ καὶ κυανώπιδα λέγει Ἀμφιτρίτην καὶ Ποσειδῶνα
κυανοχαίτην
καὶ ταύρους μέλανας θύεσθαι τῷ Ποσειδῶνι λέγεται, ἢ διὰ τὸ βαθύ.
Καλλί-
μαχος δὲ παραφράσας «ἑλικώτατον ὕδωρ Αἰσήπου» φησίν. ἄλλον δὲ
τρόπον καὶ ἀργυροδίνην εἶχε τοῦτον εἰπεῖν. μετὰ τὴν Κυζικηνὴν δέ, φασί,
καὶ
τὸν ῥηθέντα Αἴσηπον ἡ τῆς Τρῳάδος ἀρχή. (v. 827) Πάνυ δὲ ἐξαίρει τὸν
Πάνδαρον ὁ ποιητὴς λέγων ἐξ αὐτοῦ Ἀπόλλωνος λαβεῖν τὸ τόξον, ἤγουν
νεκροῦ. κυρίως γὰρ τίθεται ὁ τοιοῦτος ἐπὶ πυρᾶς, οὐκ ἐπιβαίνει αὐτός.
Περὶ δὲ
πυρῆς ἀλεγεινῆς δηλοῦται ἀλλαχοῦ. (v. 100) Ἐν δὲ τῷ «ὀΐστευσον
Μενελάου»
λείπει πρόθεσις. τὸ γὰρ ἐντελές «κατὰ Μενελάου». (v. 101) Λυκηγενὴς
δὲ
Ἀπόλλων κατὰ τὸν μῦθον, οἱονεὶ Λυκιηγενής, ὡς ἐν Λυκίᾳ γεγονώς, ἢ τῇ
μεγάλῃ κατά τινας ἢ τῇ μικρᾷ, ἧς Πάνδαρος ἦρχε, περὶ ἧς καὶ ἡ Βοιωτία

δηλοῖ,
ἀφ' ἧς καὶ ὁ πατὴρ Λυκάων παρωνόμασται, εἰς ἥν, φασί, μετὰ τὸ
γεννῆσαι
ἀπηλλάγη ἡ Λητὼ τὴν τῆς Ἥρας ζηλοτυπίαν ἐκκλίνουσα. καὶ ἄλλως δὲ
Λυκηγενὴς λέγεται, ὅτι λύκος, φασίν, ἐπεφάνη τῇ Λητοῖ ἐν τῷ τοκετῷ
ὅτε καὶ
πτοηθεῖσα Πτῷόν τε τὸν ἐξ αὐτῆς Ἀπόλλωνα ἐπωνόμασε καὶ Λυκηγενῆ.
διὸ καὶ Ἀπόλλωνι κατὰ μῦθον ὁ λύκος ἀνεῖτο καὶ νομίσματι ἐνεχαράτ-
τετο· καὶ Λύκειος δὲ ἀπ' αὐτοῦ ἐκαλεῖτο αὐτός τε ὁ Ἀπόλλων καὶ ἀγορὰ
δέ τις
ἐν τῷ Ἄργει. ἑτέρως δέ, ὥσπερ ὁ κύκνος ἱεροῦται Ἀπόλλωνι ὡς ἡλίῳ διὰ
τὴν
λευκότητα, καὶ ὁ κόραξ διὰ τὴν νυκτερινὴν μελανίαν, ἧς οἷα καὶ μητρός
ἀπογεν-
νᾶται, ὡς ἀλλαχοῦ γέγραπται, οὕτω καὶ λύκος ἀνάκειται αὐτῷ διὰ τὸ
μέσον
εἶναι ἀμφοῖν τὸ Λύκειον χρῶμα. τεφρῶδες γὰρ καὶ οὔτε φαεινὸν οὔτε
ἄκρως
μέλαν, ἀλλ' οἷόν τι τὸ πρὸ τῆς κροκοπέπλου ὑπονύκτερον χρῶμα, ὃ καὶ
531
λυκόφως
ἡ καθωμιλημένη γλῶσσα καλεῖ. Κλυτότοξος δὲ ὁ αὐτὸς Ἀπόλλων, ὡς
σὺν τῇ
μαντικῇ καὶ μουσικῇ καὶ ἰατρικῇ ἐπιστατῶν καὶ τῇ τοξικῇ κατὰ τὸν
μῦθον. ὡς
δὲ καὶ
μεγάλῃ κατά τινας ἢ τῇ μικρᾷ, ἧς Πάνδαρος ἦρχε, περὶ ἧς καὶ ἡ Βοιωτία

δηλοῖ,
ἀφ' ἧς καὶ ὁ πατὴρ Λυκάων παρωνόμασται, εἰς ἥν, φασί, μετὰ τὸ
γεννῆσαι
ἀπηλλάγη ἡ Λητὼ τὴν τῆς Ἥρας ζηλοτυπίαν ἐκκλίνουσα. καὶ ἄλλως δὲ
Λυκηγενὴς λέγεται, ὅτι λύκος, φασίν, ἐπεφάνη τῇ Λητοῖ ἐν τῷ τοκετῷ
ὅτε καὶ
πτοηθεῖσα Πτῷόν τε τὸν ἐξ αὐτῆς Ἀπόλλωνα ἐπωνόμασε καὶ Λυκηγενῆ.
διὸ καὶ Ἀπόλλωνι κατὰ μῦθον ὁ λύκος ἀνεῖτο καὶ νομίσματι ἐνεχαράτ-
τετο· καὶ Λύκειος δὲ ἀπ' αὐτοῦ ἐκαλεῖτο αὐτός τε ὁ Ἀπόλλων καὶ ἀγορὰ
δέ τις
ἐν τῷ Ἄργει. ἑτέρως δέ, ὥσπερ ὁ κύκνος ἱεροῦται Ἀπόλλωνι ὡς ἡλίῳ διὰ
τὴν
λευκότητα, καὶ ὁ κόραξ διὰ τὴν νυκτερινὴν μελανίαν, ἧς οἷα καὶ μητρός
ἀπογεν-
νᾶται, ὡς ἀλλαχοῦ γέγραπται, οὕτω καὶ λύκος ἀνάκειται αὐτῷ διὰ τὸ
μέσον
εἶναι ἀμφοῖν τὸ Λύκειον χρῶμα. τεφρῶδες γὰρ καὶ οὔτε φαεινὸν οὔτε
ἄκρως
μέλαν, ἀλλ' οἷόν τι τὸ πρὸ τῆς κροκοπέπλου ὑπονύκτερον χρῶμα, ὃ καὶ
λυκόφως
ἡ καθωμιλημένη γλῶσσα καλεῖ. Κλυτότοξος δὲ ὁ αὐτὸς Ἀπόλλων, ὡς
σὺν τῇ
μαντικῇ καὶ μουσικῇ καὶ ἰατρικῇ ἐπιστατῶν καὶ τῇ τοξικῇ κατὰ τὸν
μῦθον. ὡς
δὲ καὶ τῷ ἀλληγορουμένῳ Ἀπόλλωνι ἐνθεωρεῖται ταῦτα, ἑτέραν ζητεῖ
λόγου
τριβήν. [Ὅρα δέ, ὡς ἰσοδυναμεῖν δοκούντων ἔστιν ὅτε τοῦ κλύειν καὶ τοῦ
κλείειν, ὅ ἐστι κλεΐζειν καὶ δοξάζειν, ἐκ μὲν τοῦ κλύειν τὸν κλυτότοξον
συνέθετο, ἐκ δὲ τοῦ κλείειν κλειτὴν κατωτέρω ἑκατόμβην φησί.] Τοὺς δὲ
πρωτογόνους ἄρνας καὶ τὰ τοιαῦτα πρωτογεννήματα ἡ κοινὴ γλῶσσα
λαλεῖ. [(v. 103) Ἱερὰ δὲ ἡ Ζέλεια ὡς πόλις ἁπλῶς φυλακτικὴ τῶν ἔσω
οἰκούντων. οὕτω δὲ ἱερὰ
532
Ἀγορά· ὄνομα τόπου, ἢ λιμένος· Θετταλοὶ δὲ καὶ τὸν λιμένα

ἀγορὰν καλοῦσιν Κρῆτες δὲ τὴν ἐκκλησίαν. παρ' Ὁμήρῳ δὲ
καὶ πάντα ἀθροισμόν q
Ἀγορὰ Ἀργείων· τόπος ἐν τῇ Τρῳάδι καὶ Ἀθήνῃσιν q
οὕτω καλούμενος
ἀγοράασθαι· διαλέγεσθαι Ab
ἀγορὰ θεῶν· καὶ οὗτος τόπος Ἀθήνῃσιν
ἀγοραίαν δίκην· δικαιολογίαν AbΣ
ἀγοραῖοι· οἱ ἐν ἀγορᾷ ἀναστρεφόμενοι (Act. ap. 17,5) vgAPn
Ἀγορὰ Κερκώπων· τόπος πλησίον Ἡλιαίας
Ἀγορὰ Λύκειος· ἐν Ἄργει
ἀγοράζειν· ἐν ἀγορᾷ διατρίβεσθαι. ἔστι δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ ὠνεῖσθαι
(Σ) καὶ ἐπὶ τοῦ διαβουλεύεσθαι
Ἀγοραία Θέμις· ἡ ἐκκλησιαστική
ἀγοραῖοι τέχναι· αἱ τοῦ πωλεῖν καὶ ἀγοράζειν ἐν πείρᾳ
εἰδέναι
Ἀγοραῖος Ζεύς· Ἀγοραίου Διὸς βωμὸς Ἀθήνῃσιν
ἀγορανόμος· δικαστὴς ὁ ἐν τῇ ἀγορᾷ νέμων τὸ δίκαιον (Dem.
24,112) ἀγορεύοντο· ἐκηρύττοντο, ἐλέγοντο. ἐκ τοῦ ἀγορεύειν, ὅ ἐστι
λέγειν
ἀρχά· ἀῤῥαβών
ἀρχαῖα· τῶν δανείων τὰ κεφάλαια (Ar. Nu1156)
ἀρχαία φύσις· ἡ πρὸ τοῦ νοσεῖν κατάστασις. παρὰ Ἱππο-
κράτει (Epid. 2,1,6)
ἀρχαίοις· τοῖς ἐξ ἀρχῆς παραδεδομένοις
ἀρχαῖον· παλαιόν, πρῶτον. ἁπλοῦν. ἄκακον. εὔηθες AS
ἀρχαιρεσιάζειν· τὸ πρὸς χάριν τοῖς πολλοῖς ζῆν
ἀρχάς· ὑποθέσεις. βαθμίδας
ἄρχειν· λάμπειν AS
ἀρχέκακος· ἀρχὴ τῶν κακῶν (pn)
ἀρχέλας· τὸν ἐπιστάτην τοῦ Λυκείου παρὰ τὴν ἀρχὴν οὕτως
ὠνόμασεν. ἔνιοι δὲ τὸν ἄρχοντα τοῦ λαοῦ θέλουσιν ἀκούειν
ἀρχένομα· ξύλα ASP
ἀρχέτυπον· πρωτότυπον, ἀφ' οὗ πᾶσιν ὁ τύπος (Dion. Areop.
eccl. hier. 3,3) vgAS
533
ἀρχή· εἶδος μελίσσης ἀκέντρου

ἀρχηγέται· ἥρωες ἐπώνυμοι τῶν φυλῶν, ἢ θεοὶ ἐν Ἀθήναις
(Ar. fr. 126?)
ἀρχηγέτας· ἄρχοντας vgAS
Ησύχιος. Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter lambda, entry 1374, line 1
[Λυκαΐδες· παρθένοι τινές]

Λυκαῖον καὶ Θυμβραῖον· τὸν Πύθιον. καὶ τὸν ἐν Χρύσῃ
[Λυκαῖον]
λυκαιμίας· ὁ λυκόβρωτος (Alcae. fr. 130,25 L. – P.) r
λυκοβατίας δρυμός· ἐν ᾧ οἱ λύκοι διατρίβουσιν
Λυκαμβὶς ἀρχή· ὁ Κρατῖνος ἐν Νόμοις (fr. 130), τὸν πολέ-
μαρχον δηλῶν, πρὸς ὃν ἀπεγράφοντο τὰς τοῦ ἀπροστασίου
δίκας. Λυκαμβίδα δὲ εἶπε τὴν ἀρχήν ...
Λύκαστος· πόλις Κρήτης (Β 647)
λυκέη· λύκου δορά (Κ 459) r. AS
λυκεῖον· φοβερόν (Aesch. Sept. 145?)
Λυκεῖον ποτόν· ἀπὸ κρήνης τῆς ὑπὸ Ἀπόλλωνος εὑρεθείσης,
ἢ ὑπὸ λύκων πινομένης, ... ἀπὸ οἴνου καὶ μέλιτος (Soph.
Phil. 1461)
Λυκηγενέι· τῷ ἀπὸ Λυκίας ὄντι, ἢ γενομένῳ (Δ 101)
Λυκιάδες κόραι· τὸν ἀριθμὸν λʹ, αἱ τὸ ὕδωρ κομίζουσαι εἰς
τὸ Λύκειον Λακεδαιμόνων
λυκηλάτους· τὰς ἐνχαλινωθείσας
Λύκειος ἀγορά· ἐν τῇ τῶν Ἀργείων (Soph. El. 7)
Λύκειον · τόπος Περικλέους ἐπιστατήσαντος τοῦ ἔργου.
ἐποιοῦντο δὲ αὐτόθι τὰς στρατιωτικὰς ἐξετάσεις καὶ
Ησύχιος. Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter lambda, entry 1387, line 1
Λύκειον · τόπος Περικλέους ἐπιστατήσαντος τοῦ ἔργου.

ἐποιοῦντο δὲ αὐτόθι τὰς στρατιωτικὰς ἐξετάσεις καὶ συλ-
λόγους
λύκιος· κολοιοῦ εἶδος
λυκίσκος· ἡ μὴ ἔχουσα ἀξονίσκον τροχιλία, τρῆμα δὲ μόνον h
ἢ ἄνοδος δώματος gn
λυκοειδές· τὸ πρὸς τὴν ἕω
λυκοειδέος ἀοῦς· τοῦ λυκόφωτος
λυκοειδής· διάλευκος
534
λυκοθρασής· θρασύς
λυκοδέρεια· ἐκ Λυκείου δέρματος πεπονημένα
λύκοι· μάνδαλοι θυρῶν
λυκοκτόνος· ὁ Ἀπόλλων
λυκοκτόνου θεοῦ· Σοφοκλῆς Ἠλέκτρᾳ (6). Ἀρίσταρχος, διὰ
τὸ τὸν θεὸν νόμιον εἶναι, καὶ τὴν τῶν βοσκημάτων φυλακὴν
ποιούμενον τὸν Ἀπόλλωνα ἀναιρεῖν τοὺς ἐπιβούλους αὐτῶν.
οὐ καλῶς. ἔστι γὰρ ὁ λύκος ἱερὸν Ἀπόλλωνος
Λυκομίδαι· γένος ἰθαγενῶν
Λυκόποδες· οἱ Ἀλκμαιωνίδαι, οἱ μέν τινες διὰ τὴν τῶν ποδῶν
λευκότητα ... ἦσαν γὰρ ἀεὶ ὑποδεδεμένοι (Ar. Lys. 665)
Λυκόστρατος· ὁ μόναρχος. παρὰἹπποχάρμῳ
Georgius Choeroboscus Gramm., De orthographia (epitome) (e cod.

Barocc. 50) Pa. 237, line 24
λογεῖον.
Λέκιθος: Σημαίνει δὲ τὸν κρόκον τοῦ ὠοῦ· διὰ τοῦ ι γρά-
φεται τὸ κι.
Λείοδης: Ἔστιν δὲ ὄνομα κύριον, διὰ τῆς ει διφθόγγου
γράφεται, παρὰ τὸ λεῖον γὰρ, ὅπερ διὰ τῆς ει διφθόγγου γρά-
φεται.
Λαύρειον: Ἔστιν δὲ τόπος τῆς Ἀττικῆς ποιῶν μέταλλον,
διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται· τὰ γὰρ διὰ τοῦ ειον τρισύλ-
λαβα ἰδιάζοντα, καὶ προπαροξύνονται, καὶ διὰ τῆς ει διφθόγγου
γράφεται.
Λύκειον : Ἔστιν δὲ τόπος τῆς Θετταλίας, ἔνθα λίκος
ἐπιὼν τοῖς τοῦ Πηλέως βουσὶν ἀπελιθώθη.
Λάγειον: Οὕτως δὲ λέγεται τὸ ἱπποδρόμιον Ἀλεξανδρείας
ἀπὸ Λάγου τινός· διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται, τῷ λόγῳ τοῦ
Λαύρειον.
Λειόβατος: Παρὰ τὸ λεῖον· ἔστιν δὲ εἶδος ἰχθύος.
Λειρία: Παρὰ τὸ λεῖον, λείϊον, καὶ προσθέσει τοῦ ρ
λείριον.
Λαγνεῖα: Δεῖ γινώσκειν ὅτι τὸ λαγνεῖα διὰ τῆς ει δι-
φθόγγου γράφεται· τὰ γὰρ εἰς της ἔχοντα ἀντιπαρακείμενον
ῥῆμα διὰ τοῦ ευω, τὸ θηλυκὸν διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται·
535
φιβαλλόμενον. ὥστ' εἰ μὴ δι' ἄλλο τι, διὰ γοῦν ἕν γέ τοι τοῦτο

δίδαξον. ποῦ δ' οὐκ ἂν ἐλαύνοι σχετλιότητος, οὐρανοὺς μὲν διη-
γεῖσθαι δόξαν θεοῦ περιηχοῦντας πᾶσαν γῆν, ἡμᾶς δὲ κωφεύειν
οὐκ ἐπαΐοντας ἅττα φασὶν, ἀλλ' ἄστροις τὸ θρυλλούμενον τε-
κμαίρεσθαι τὴν τούτων ἐπιστήμην; ἔπειτα καὶ τοῦ παντὸς ἂν πάν-
τως ἐλλείποι μὴ ἀδικίας ἔσχατα εἶναι τουτὶ, εἰ μήτε κατὰ Πυθα-
γόραν ἐς Ἀττικὴν ἀπ' Αἰγύπτου διαβαίνειν δέον, μήθ' ὁμοίως
Πλάτωνι πολλάκις διαπλεῖν τὸν Ἰόνιον κἀκ τῆς Ἀττικῆς ἐς Σικε-
λίαν καὶ τυράννους ἰέναι κἀκεῖθεν αὖθις ἐς Ἀκαδημίας καὶ περι-
πάτους ἐπανιέναι, ἵν' οὕτω γ' ἐξείη διαχεῖν ἐν κοινῷ τὴν ἀρετὴν,
ἀλλ' ἀντὶ Λυκείου καὶ Στοᾶς τῇ συνήθει χρώμενον ἑστίᾳ κόσμῳ
παντὶ παραπέμπειν τὴν ἀρετὴν, ἔπειθ' ἕν γέ τι τῶν ἁπάντων
προτιμῴης ἕτερον καὶ ῥᾳστώνῃ διδῷς σου τὴν τοῦ παντὸς ἀξίαν
γλῶτταν. ὁρᾷν δὲ δήπου χρεὼν καὶ ὅση τοῖς πράγμασιν ἀπιστία
τε καὶ πλημμέλεια περικέχυται καὶ ὅπως αἱ τῆς τύχης ἐπιβου-
λαὶ μένειν οὐδὲν τῶν πάντων ἐῶσιν ἐφ' ἑνός· ἀλλ' ἄνθρωποι
μὲν, οἱ μὲν ἐν μεσημβρίᾳ φωτὸς, σκότους καὶ λήθης ὑπίασι
μυχούς· οἱ δ' ἐξ ὕπνου καὶ νυκτὸς εἰς ὕπνους καὶ νύκτας διηνε-
κεῖς μεταβαίνουσι, πάσας φροντίδας κατόπιν διαλιμπάνοντες. ἡ
δὲ σοφία καὶ αὐτὴ πολλαῖς ταῖς ἀποικίαις ἐχρήσατο. Αἴγυπτος
μὲν γὰρ αὐτῆς, φασὶν, ἡ πρὶν ἑστία. εἶτα πρὸς Πέρσας καὶ

536

ὢ ἵνα τί δέδοται τοῖς ἐν πικρίᾳ φῶς, ζωὴ δὲ ταῖς ἐν ὀδύναις

Alphabetic entry lambda, p.277, line 10
Λιποστρατίου: ὁ λιπὼν τὴν στρατιάν.

Λιποταξίου: ὁ λιπὼν τὴν τάξιν.
Λεπρωσίου: ἄρχοντες ἦσαν ἐν Μακεδονίᾳ Λεπρῶνες
οὕτω καλούμενοι.
Λιθολογήματα: τὰ νῦν λιθόστρωτα.
Λυκουργείους: εἶδος φιαλῶν, κληθεισῶν ἀπὸ Λυ-
κούργου τινὸς πρώτου πεποιηκότος.
Λικνοφόρος: ὁ φέρων τὸ λίκνον. ἔστι δὲ τοῦτο μυστι-
κὸν τῆς Δημητρίου τροφῆς σημεῖον. ἔστι δὲ ὁ ἐπὶ τῷ
λίκνῳ πλακοῦς καὶ ἅλας.
Λύκειον : Γυμνάσιον ἦν Ἀθήνῃσιν, ἀπὸ Λυκείου τινὸς
Ἀπόλλωνος ὀνομασθέν, ἐν ᾧ καὶ τὰς στρατιωτικὰς
ἐξετάσεις ἐποιοῦντο.
Λεωκόριον: ἱερόν ἐστιν Ἀθήνῃσι τῶν Λεὼ θυγατέ-
ρων. ὁ δὲ Λεὼς υἱός ἐστιν Ὀρφέως.
Λεύκωμα: λεύκωμά ἐστι πίναξ γύψῳ ἀληλιμμένος,
πρὸς γραφὴν πολιτικῶν γραμμάτων ἐπιτήδειος.
Ληνός: γεωργικὸν σκεῦος. ἔστι δὲ ἀγγεῖον δεκτικὸν
οἴνου, ξύλινον, ὃ ἀποδέχεται τὸ ῥέον ἐκ τῶν ὀργάνων
τῶν πιεζομένων.

αἴτιον γενέσθαι: ἀντὶ τοῦ ἐν αἰτίαις. Θουκυδίδης.

ἄϊδρις: ἄπειρος.
537




538

Scholia In Aeschylum, Scholia in Aeschylum (scholia vetera)

Play Th, hypothesis-epigram-scholion 145-146a, line 2
θεοκλύτοις] αἷς ἄνθρωποι τοὺς θεοὺς καλοῦσιν εἰς ἔλεον ἐπικαλού-

μεναι. θ
θεοκλύτοις] ἃς ὀφείλει ὁ θεὸς ἀκοῦσαι. A2Ξa
ἀπύουσαι] φωνοῦσαι. BNbNcPdVX2XcYaYb
ἀπύουσαι] βοῶσαι. CHaNaPQT
ἀπύουσαι] ἐπικαλούμεναι. CFdPR1SjT
πελαζόμεθα] πλησιάζομεν. AbCHaPPdVX2YYaYb
πελαζόμεθα] ἐρχόμεθα. NcP
πελαζόμεθα] τῷ σῷ βωμῷ πλησιάζομεν. θT
λέγει δὲ πρὸς τὸν Ἀπόλλωνα ὅτι καὶ σύ, ὦ ἄναξ Λύκιε, γενοῦ
τῷ πολεμικῷ στρατῷ λύκειος, ἤγουν ἐφόρμησον ἐν αὐτοῖς ὡς λύκος,
ἕνεκα τῆς φωνῆς τῶν στεναγμῶν ἡμῶν. P1PdSj
Λύκειος γενοῦ· πολέμιος· οἷον ὥσπερ λύκος αὐτοῖς ἐφ-
όρμησον ἀνθ' ὧν ἡμεῖς νῦν θρηνοῦμεν. οὕτω τινὲς τὸ Λύκειος. ἢ
ἐπιβλαβὴς
τοῖς πολεμίοις ἐπὶ τῆς ἀυτῆς τῶν στόνων γενοῦ, οἷον ἐπὶ τοῦ πολέμου. M
παρήχησιν ἐνταῦθα ποιεῖ Λύκει' ἄναξ Λύκειος γενοῦ
εἰπών, ἤτοι πολέμιος αὐτοῖς, οἷον ὥσπερ λύκος ἐφόρμησον ἀνθ' ὧν
ἡμεῖς θρηνοῦμεν. οὕτω τινὲς τὸ Λύκειος. ἢ ἐπιβλαβὴς τοῖς πολεμίοις ἐπὶ
τῆς ἀυτῆς τῶν στόνων, ἤγουν ἐπὶ τοῦ πολέμου, γενοῦ. ἀυτὴ δὲ ὁ πόλεμος
διὰ τὸ γίνεσθαι θόρυβον ἐν τούτῳ πολύν.

Play Th, hypothesis-epigram-scholion 145-146b, line 1
θεοκλύτοις] ἃς ὀφείλει ὁ θεὸς ἀκοῦσαι. A2Ξa

539

διὰ τὸ γίνεσθαι θόρυβον ἐν τούτῳ πολύν. I1
ἄλλως· πολέμιος γὰρ ἦν. ὅπως λύκος γενοῦ αὐτοῖς, οἷον ὡς
λύκος ἐφόρμησον ἀνθ' ὧν νῦν ἡμεῖς θρηνοῦμεν· οὕτως τινὲς τὸ Λύκιος.
ἢ ἐπὶ βλάβης τῶν πολεμίων ἐπὶ τῆς ἀυτῆς τῶν στόνων γενοῦ, οἷον ἐπὶ

Play Th, hypothesis-epigram-scholion 145-146b, line 2

διὰ τὸ γίνεσθαι θόρυβον ἐν τούτῳ πολύν. I1
ἄλλως· πολέμιος γὰρ ἦν. ὅπως λύκος γενοῦ αὐτοῖς, οἷον ὡς
540
λύκος ἐφόρμησον ἀνθ' ὧν νῦν ἡμεῖς θρηνοῦμεν· οὕτως τινὲς τὸ Λύκιος.

ἢ ἐπὶ βλάβης τῶν πολεμίων ἐπὶ τῆς ἀυτῆς τῶν στόνων γενοῦ, οἷον ἐπὶ
τοῦ πολεμίου. NcWYaYb

Play Th, hypothesis-epigram-scholion 145g, line 1
νυκτὸς ὑποχωρούσης· Ἀπόλλων γὰρ ὁ ἥλιος. BCDHI2NcNdP1PdR1

SjVWXaXcYYaYb
διὰ τὸ λύκον ποτὲ ἀποκτεῖναι Ἀπόλλω τοῦτον κεκλῆσθαί φασιν.
τοῦτο δὲ πέπλασται ἀπὸ τοῦ τὸ λυκόφως ὑπὸ ἡλίου διαλύεσθαι, εἰς
τοῦτον
ἀλληγορουμένου Ἀπόλλωνος. λυκόφως δὲ καλεῖται διὰ τὸ ἔχειν τὸν
λύκον
τοιάνδε χροίαν. AbHa
Λύκει'] ἐπίθετον τοῦ Ἀπόλλωνος. PPdYaYb
Λύκει'] ἐν τῇ Λυκίᾳ τιμώμενος. CNa
Λύκει'] ὁ λύκον ὀλέσας ποτέ. θT
ἄναξ] Ἀπόλλων. QR1
Λύκιος γενοῦ] Λύκειος γενοῦ τῷ δαΐῳ στρατῷ ἐπὶ τῆς ἀυτῆς τῶν
στόνων, ἤγουν ἐπὶ τοῦ πολέμου. Pa
λύκειος] ἀναιρέτης. A2AbDHaNaPPdYYaYbΞa
λύκειος] ἄγριος, ἀφανιστής. BHNc
λύκειος] ἀφανιστικός, τιμωρητής. CXc
λύκειος] ἀπηνής. FdQ
λύκειος] φοβερός. PQ
λύκειος] φθορεὺς καὶ οἷος ἐφάνης λύκῳ ποτέ. θT
δαΐῳ] πολεμικῷ. CHaOPPdQTYaYb
δαΐῳ] τῷ τῶν πολεμίων. θ
Scholia In Aeschylum, Scholia in Aeschylum (scholia recentiora)

Play Th, hypothesis-verse of play 145, line 1
ὅτι βοήθησον ἡμῖν· ἀπὸ γὰρ τοῦ αἵματος τοῦ σοῦ ἐγεννήθημεν, ἀντὶ
τοῦ ἀπὸ σοῦ καταγόμεθα. A.
Κύπρις] ὦ. ἅτε] ἥτις. γένους] τοῦ ἡμετέρου. προμάτωρ] ἐξ
Ἄρεος καὶ Ἀφροδίτης Ἁρμονία ἡ Κάδμου γυνή.
ἄλευσον] ἀποσόβησον τὰ παρόντα. σέθεν] σοῦ. ἐξ αἵμα-
τος] τοῦ γένους, ἤτοι τῆς Ἁρμονίας τῆς σῆς θυγατρός.
541
θεοκλύτοις] ἃς ὁ θεὸς ἀκούει. O.

λιταῖς σε θεοκλύτοις ἀπύουσαι] παρακλήσεσιν αἷς ἄνθρωποι
τοὺς θεοὺς καλοῦσιν εἰς ἔλεον ἐπικαλούμεναι.
πελαζόμεθα] τῷ σῷ βωμῷ πλησιάζομεν.
Λύκει' ἄναξ, Λύκειος γενοῦ] Λύκειόν φασι τὸν Ἀπόλλωνα,
ἢ διὰ τὸ ἐν τῇ Λυκίᾳ τῇ πόλει τιμᾶσθαι αὐτὸν, ἢ διὰ τὸ ἀνατί-
θεσθαι αὐτῷ λύκον ὡς ἱερὸν, ἢ διὰ τὸ λύκους ἀνελεῖν. ἢ, ὅ γε κρεῖτ-
τον, διὰ τὸ λυκόφως ποιεῖν τῆς νυκτὸς ὑποχωρησάσης. Ἀπόλλων
γὰρ ὁ Ἥλιος. A.
Λύκει' ἄναξ] ὁ λύκον ὀλέσας ποτέ. Λύκειος γενοῦ] φθορεὺς, καὶ
οἷος ἐφάνης λύκῳ ποτέ. ἀφανιστικὸς, τιμωρητικός. O.
στρατῷ δαΐῳ] τῷ τῶν πολεμίων. στόνων ἀϋτᾶς] τῶν ἡμε-
τέρων στεναγμάτων ἀκροατής.
Λατογένεια] ἐκ Λητοῦς γεννηθεῖσα.
εὖ πυκάζου] ἤτοι ἐντέχνως καὶ ἐπιστημόνως εὐτρέπιζε τὸ τόξον.

recentiora) Play sch recent nub, verse 1005a, line 1
πράγματος lb πραγματίου Ho, ὑποθέσεως Chalc.

ἕνεκεν μικροῦ πράγματος μέλλεις (μέλοις cod.) συντριβήσεσθαι Cang
(mrg.).
γλισχραντιλογεξεπιτρίπτου] εὐτελοῦς ⌈μὲν καὶ Reg οὐδαμινοῦ
καὶ
A(Cang).
542
ἐν ᾗ τοὺς λόγους καὶ τὰ μαθήματα πρὸς τοὺς ὁμιλητὰς διεξῄει.
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Scholia in pacem (scholia vetera et recentiora

Triclinii) Argumentum-dramatis personae-scholion sch pac, verse 346a,
line 7
vet πεποίηται ἢ παρὰ τὰ συβάρεια ἐπιφθέγματα, ἅπερ ἐστὶ παρ'

Ἐπιχάρμῳ,
ἢ παρὰ τὴν τῶν Συβαριτῶν τρυφήν· λέγουσι γὰρ τοὺς Συβαρίτας
πολυτελέσι
τραπέζαις χρᾶσθαι. V
Tr Lh
vet διπλῆ καὶ δυὰς τῶν ὁμοίων ἑκκαιδεκακώλων, ὧν ὁ μὲν πρῶτός ἐστι
στίχος τροχαϊκὸς ἐκκείμενος. καὶ δύο ἐν εἰσθέσει κῶλα παιωνικὰ
τρίρρυθμα
ἀκατάληκτα. κἀν ἐπεκθέσει τροχαϊκοὶ βʹ τετράμετροι καταληκτικοί. εἶτα
ἐν
ἐπεισθέσει κῶλα ϛʹ, ὧν τὰ βʹ παιωνικὰ δίρρυθμα, τὸ δὲ τρίτον τροχαϊκὸν
ἑφθημιμερές, τὰ δὲ λοιπὰ τοῖς τρισὶν ὅμοια ἕκαστον ἑκάστῳ. εἶτα ἐν
ἐκθέσει στίχος
τροχαϊκὸς ὁ
ἐς Λύκειον κἀκ Λυκείου σὺν δορὶ σὺν ἀσπίδι,
κἀν εἰσθέσει κῶλα δʹ παιωνικά, τρία μὲν δίρρυθμα, τὸ δὲ δʹ τρίρρυθμον
τὸ
εἵλετ' ἀγαθή τις ἡμῖν τύχη. V
Tr εἰ γάρ μοι γένοιτ' ἰδεῖν: κορωνὶς καὶ εἴσθεσις χοροῦ μονοστροφικὴ
στίχων καὶ κώλων ιεʹ, ὧν ὁ αʹ τροχαϊκὸς τετράμετρος καταληκτικός· τὸ

Triclinii) Argumentum-dramatis personae-scholion sch pac, verse 356a,
line 1
Tr Φορμίων] στρατηγὸς ἦν οὗτος. Lh

vet φιλοπόλεμος γὰρ καὶ αὐστηρὸς ὁ Φορμίων. V
vet Tr καὶ πολὺ νεώτερον Lh: ἐπειδὴ γέρων VLh ἦν Lh ὁ χορός, VLh οἱ
δὲ γέροντες πραγμάτων καταδεέστεροι, V λέγει· ὅτι πολὺ νεώτερον
ἔχοντα τρόπον
θεάσῃ με, ὅ ἐστι παίζοντα. VLh
Tr καὶ πολὺ νεώτερον] ἤγουν παίζοντα ὥσπερ νέον. Lh
vet εἰκότως εἰπὼν ὅσα αὐτοῖς ἀγαθὰ ἐκ τῆς εἰρήνης ὑπάρχει, πάλιν
543
ἐπανέδρα-
μεν εἰς τὰ τοῦ πολέμου δυσχερῆ προτρεπόμενος αὐτοὺς εἶξαι τῷ
Τρυγαίῳ. V
vet Tr καὶ γὰρ ἱκανὸν χρόνον RLh: δέκα τρία γὰρ ἔτη εἶχον πολεμοῦντες.
RVLh
vet Tr πολλήν, φησί, θλίψιν ὑπεμείναμεν εἰς τὸ Λύκειον εἰσιόντες καὶ
συναγόμε-
νοι, καὶ πάλιν ἐξιόντες ἐκ τοῦ Λυκείου καὶ ἀπιόντες εἰς τὸν πόλεμον.
VLh
vet Tr εἰς Λύκειον R: Λύκειον Γυμνάσιον Ἀθήνησιν, ὅπου πρὸ τοῦ
πολέμου
ἐδόκουν γυμνάζεσθαι. RVLh
vet πρὸ γὰρ τῶν ἐξόδων ἐξοπλίσεις τινὲς ἐγίνοντο ἐν τῷ Λυκείῳ διὰ τὸ
παρακεῖσθαι τῇ πόλει καὶ ἀποδείξεις τῶν μᾶλλον πολεμικῶν ἀνδρῶν. RV
vet δορὶ σὺν ἀσπίδι: Ἀχαιοῦ ἐστιν ἐκ Μώμου. οὐδὲν δὲ χεῖρον ὁλόκληρον
θεῖναι τὸ ἰαμβεῖον, ὅπερ οὕτως ἔχει

Ἄρης ὁ λῃστὴς σὺν δορὶ σὺν ἀσπίδι. V
Tr ?? Lh
Tr φέρε δὴ κατίδω LhAld: σύστημα κατὰ περικοπὴν ἀνομοιομερὲς
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Scholia in aves (scholia vetera)

Argumentum-scholion sch av, verse 369, line 6
ἕλκε, τίλλε: Καὶ Κρατῖνος «σφάττε, δεῖρε,

κόπτε» τὴν χύτραν δὲ, εἰς ἣν ἐπερείδονται, δεικνύντες
ὅτι καταφρονοῦσιν αὐτῆς,
καὶ φυλέτα: Συμπατριώτα, ὅτι καὶ ἡ Πρόκνη
Ἀττικὴ ἦν Πανδίονος θυγάτηρ.
μᾶλλον ἡμεῖς ἢ λύκων: Μᾶλλον λύκων φεισό-
μεθα ἤπερ τούτων, ἔστι καὶ παροιμιῶδες. ἐπεὶ τὸ πα-
λαιὸν τοὺς λύκους ἀπέκτεινον ἐν τῇ Ἀττικῇ, καὶ νό-
μος ἦν λυκοκτονεῖν. διὸ ὁ μὲν φονεύων τέκνον λύκου
τάλαντον ἐλάμβανεν, ὁ δὲ τέλειον δύο. ὅθεν καὶ τὸν
Ἀπόλλωνα Λύκειον [καὶ λυκοκτόνον] φασίν.
τοῖσι πάπποις τοῖς ἐμοῖς: Ὅπερ ἐστὶν ἐκ προ-
γόνων ἐχθροὶ ἡμῖν ὄντες. καὶ Μένανδρος
544
οὐχ ὅθεν ἀπωλόμεσθα σωθείημεν ἄν.

ἀλλ' ἀπ' ἐχθρῶν δὴ πολλὰ: Φοβούμενος γάρ
τις τοὺς ἐχθροὺς ὠφελεῖται παρ' αὐτῶν. ὁ γὰρ τῶν
ἐχθρῶν φόβος πολλὰ χρήσιμα ἔσθ' ὅτε διδάσκει πρὸς
φυλακὴν καὶ πρόνοιαν. [καὶ ὑπ' ἀνάγκης ἐχθρῶν συνω-
θούμενοι μηχανάς τινας σοφωτάτας εἰς ἑαυτῶν φυ-
λακὴν ἐπινοοῦσιν οἱ ἄνθρωποι.]
ναῦς τε κεκτῆσθαι μακράς: Τὰς τριήρεις.
line 1
ἐνταῦθα ὅτι περὶ τῶν ἐλαττόνων κλεμμάτων μεγίστας τιμωρίας ὁ Σόλων

ὥρισε. gTBc
εἰ μέν τις μεθ' ἡμέραν] περὶ κλοπῆς. F2
’μεθ' ἡμέραν’ λέγει ἀντὶ τοῦ ‘ἐν ἡμέρᾳ’. A
νύκτωρ] ἐν νυκτὶ μείζονα τὴν τιμωρίαν ἔδειξεν, ἐπειδήπερ μεῖζόν
ἐστι τὸ ἔγκλημα τῆς νυκτός. ἐν γὰρ ἡμέρᾳ δύναταί τις καὶ βοηθοὺς
καλέσαι ἑαυτῷ, ἐν δὲ νυκτὶ οὐκέτι. A
ὧν αἱ ἀπαγωγαί εἰσιν] ἀντὶ τοῦ ‘καθ' ὧν αἱ ἀπαγωγαί εἰσιν’, ἵνα
δηλώσῃ τῶν ὑπὲρ τῶν πεντήκοντα δραχμῶν. οἱ γὰρ κλέπτοντες ἥττονα
ἐκλήθη-
δὲ
τοῦ

Σχόλια στον Σοφοκλή. Play OT, verse 919, line 1
τὴν προσδοκωμένην φυγήν, τὸ μὴ δύνασθαι ἀναστρέ-

ψαι πρὸς τοὺς οἰκείους, τὸ δέος τῶν χρησμῶν.
545
οὐδ' ὁποῖ' ἀνὴρ | ἔννους οὐχ ὡς συνετὸς

ἀνὴρ διὰ τῶν φθασάντων τὰ παρόντα γιγνώσκει· εἰ
γὰρ ὁ ὑπὸ Ἀπόλλωνος δοθεὶς τῷ Λαΐῳ χρησμὸς ἠκύ-
ρωται δῆλον ὅτι καὶ ἃ νῦν ἐμαντεύσατο ὁ Τειρεσίας
ψευδῆ ἐστιν.
ἀλλ' ἐστὶ τοῦ λέγοντος μόνοις προσέχει τοῖς
τὰ δεινὰ καὶ φοβερὰ ἀπαγγέλλουσιν, τῶν δὲ παραμυ-
θουμένων οὐκ ἀνέχεται.
πρός σ', ὦ Λύκει' Ἄπολλον Λύκειον γυ-
μνάσιόν ἐστιν Ἀθήνησιν ἔνθα Ἀπόλλων τιμᾶται· καὶ
Καλλίμαχος
ἐγὼ δ' ἤντησα Λυκείου
καλὸν ἀεὶ λιπόωντα κατὰ δρόμον Ἀπόλλωνος·
ἄγχιστος οὖν καθὸ οὐ πόρρω τῆς Ἀττικῆς αἱ Θῆβαι·
ἢ καὶ ἐν Θήβαις ὁμώνυμον ἦν Γυμνάσιον Λυκείου
Ἀπόλλωνος· νῦν οὖν οὐ τὸν ἐν Λυκίᾳ [τιμώμενον]
ἀλλ' ἢ τὸν ἐν Θήβαις ἢ ταῖς πλησιοχώροις Ἀθήναις
τιμώμενον.

τιμώμενον.
546

τιμώμενον.
ἄγχιστος πρὸ τῶν θυρῶν γὰρ ἵδρυτο.
ἄγγελος θεράπων Πολύβου.
ἔρχεται ἄγγελος ἀπὸ Κορίνθου ἀπαγγέλλων τὸν
θάνατον Πολύβου καὶ ἀντ' αὐτοῦ τύραννον τὸν Οἰ-
δίποδα αἱρεῖσθαι· οὗτος δέ ἐστιν ὁ ἐκτεθέντα τὸν
Οἰδίποδα εὑρὼν καὶ δοὺς Πολύβῳ.
Scholia In Xenophontem, Scholia in anabasin Cyri (scholia vetera)

Scholion 1,2,10, line 2
σταθμός] στρατιωτικὴ κατάλυσις. σταθμὸς καὶ αἱ κατα-

λύσεις καὶ τὰ καταγώγια τῶν ἀγγελιαφόρων ἀπὸ πόλεως εἰς πόλιν. I.
ἐρυμνὰ] ἠσφαλισμένα.
Λύκαια] Γυμνάσιον Ἀθήνησιν ὅπου πρὸ τοῦ πολεμ....
γυμνάζ.... I. Λύκειον Ἀθήνησιν ὅπου πρὸ τοῦ πολέμου ἐγυμνάζον-
το. στλεγγίς] ἢ ξύστρον. ταύταις οὐ πρὸς τὸ παραξύεσθαι ἄν
τις χρήσαιτο μόνον, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸ ὕδωρ ἀρύσασθαι. I.
Καΰστρου πεδίον] ἐστὶ δὲ πόλις Ἐφεσίας.
φοινικοῦς] ἐρυθρούς. inter versus. χρῶνται γὰρ οἱ
Ἕλληνες χιτῶσι φοινικίοις πρὸς τοὺς πολέμους, τοῦτο μὲν, ὥς φησιν
Ἀριστοτέλης, ὅτι τὸ τῆς χρόας ἀνδρικὸν, τοῦτο δὲ ὅτι τὸ τοῦ χρώμα-
τος αἱματῶδες τοῦ αἵματος ῥεύσεως ἐθίζει καταφρονεῖν. in marg.
κνημῖδας] τὸ κοῖλον τοῦ σκέλους.
547
Appendix Proverbiorum, Appendix proverbiorum Centuria 3, sec. 72,

line 1
Λίθῳ λαλεῖς: ἐπὶ τῶν ἀναισθήτων.

Λίθων χοαί: ἄργυρος καὶ χρυσός. Καὶ γὰρ
Εὐριπίδης φησί,
Λευκοὺς λίθους ἔχοντες αὐχοῦσιν μέγα.
Λυγκέως ὅμοιος: οὗτος ὀξυδερκέστατος γέγονεν,
ὡς καὶ τὰ ὑπὸ γῆν ὁρᾶν.
Λυγκέως ὀξύτερον βλέπει: ἐπὶ τῶν ὀξυδορ-
κούντων. Οὗτος γὰρ ὁ Λυγκεὺς εὗρε τὰ ὑπὸ γῆν μέ-
ταλλα χρυσίου καὶ κασσιτέρου καὶ τῶν λοιπῶν· οἱ δέ φα-
σιν ὅτι ὁ λυγκεὺς θηρίον ἐστὶ ὀξυδερκέστατον.
Λύκειος: Ἀπόλλωνος ἐπίθετον· καὶ τόπος, ἐν ᾧ
κρῆναι ἀνεδόθησαν, ἡ μὲν οἴνου, ἡ δὲ μέλιτος, ἐν αἷς
συνέβαινε τὰ ζῶα προσιζάνειν καὶ τοξεύεσθαι.
Λύκος αἶγας ἐκκαλῶν: ἐπὶ τῶν καθυποκρινο-
μένων φιλίαν ἐχθρῶν.
Λύκος ἐν αἰτίᾳ γίνεται, κἂν φέρῃ κἂν μὴ
φέρῃ: πρὸς τὸν ἐκ παντὸς τρόπου ἐν αἰτίᾳ γινόμενον.
Λύκος κρέας νέμει: ἐπὶ τοῦ πλεονεκτεῖν καὶ δι-
δόναι βουλομένου.
Λύκος λέοντι συμβάλλει πεφραγμένῳ: ἐπὶ
τῶν ἀσθενῶν καὶ δυνατωτέροις συμβαλλόντων.

φησιν.
548
κακός, καθαρὸς δὲ ὁ ἐναντίος.

Ἀκαθαίρετος: ἀκατάβλητος. πύργος ἀκαθαίρετος.
Ἀκάθεκτος: ἀκατάσχετος. ἦν γὰρ ἀκάθεκτος ὁρμὴ περὶ αὐτὸν διὰ
τὰς τῶν πυρσῶν ἐπάρσεις.
Σούδα. letter gamma, entry 480, line 2
ροῦσι πρὸς τὰ προκείμενα. χρήσιμος δὲ ἡ τοιαύτη γυμνασία, ἡ κατὰ

διφθέρας, ὡς μὴ ἅπτεσθαι τῆς κάρφης τὸ ὕδωρ. λέγεται δὲ θηλυ-

κῶς. Ἀρριανός· καὶ αἱ διφθέραι τῆς κάρφης ἐμπιπλάμεναι καὶ ἡ
ὄχθη πᾶσα πλήρης φαινομένη οὐκ εἴα ἠρεμεῖν τὸν Πόρον. λέγεται
καὶ οὐδετέρως τὸ κάρφος, τῷ κάρφει.
Καρχαλέος: ὁ ξηρός.
Καρχαρόδοντα: ὅσα στρογγύλους καὶ ἐναλλάσσοντας τοὺς
ὀδόντας ἔχουσι, λέων, κύων, πάρδαλις, ἀετίδες καὶ ἰχθύων γένος, ἃ
σαρκοφάγα εἰσί.
Καρχαρόδους: τραχεῖς ὀδόντας ἔχων. καὶ κάρχαρον, τὸ
τραχύ. καὶ κάρχαρόν τι μειδήσας, σοὶ μισθὸς ἀρκεῖ, φησί, τῶν
ἰατρειῶν, κεφαλὴν Λυκείου φάρυγγος ἐξελεῖν σώαν. ἐν Μυθικοῖς.
Κἀρχέδημος ὁ γλάμων· Ἀριστοφάνης λέγει περὶ αὐτοῦ.
Καρχηδών, πόλις Λιβύης, μεγίστη τῶν κατὰ τὴν οἰκουμένην
πόλεων καὶ δυναμικωτάτη ἐτύγχανεν οὖσα, ἥτις καὶ Βύρσα ἐκαλεῖτο,
ἀπὸ ἱστορίας. καὶ ζήτει ἐν τῷ Ἀφρικανός.
Καρχηδών: ἡ Ἀφρική· ἐξ ἧς ὡρμᾶτο ὁ μέγας Κυπριανός.
ταύτην Σκηπίων καθεῖλεν εἰς ἔδαφος· ἡ μετὰ τὸν πρῶτον συνοικισμὸν
549
ἑπτακόσια ἔτη κρατήσασα τῶν περιοίκων.
καί ποθ', ὡς αὐτὸς ἔφη, μέλλων ὑποδέχεσθαι τὸν θεόν, θυσίαν ἐπι-
τελεῖν. τῶν δὲ υἱῶν αὐτοῦ πεντήκοντα ὥς φασιν ὄντων ἐκ πολλῶν
γυναικῶν, βουλόμενοι γνῶναι οἱ τῇ θυσίᾳ παρόντες, εἰ τῷ ὄντι θεὸν
μέλλουσι ξενοδοχεῖν, θύσαντές τινα παῖδα ἐγκατέμιξαν τοῖς τοῦ ἱερείου
κρέασιν, ὡς οὐ λήσοντες, εἴπερ ὄντως θεὸς ἔπεισιν. ὑπὸ δὲ τοῦ δαι-
μονίου χειμώνων μεγάλων καὶ κεραυνῶν ῥαγέντων, φασὶ τοὺς αὐτό-
χειρας ἅπαντας τοῦ παιδὸς ἀπολέσθαι.
Λύκαινα: εἶδος θηρίου.
Λύκαιον: ὄνομα τόπου. καὶ Λυκαῖος.
Λυκείην: τὸ τοῦ λύκου δέρμα.
Λύκειον : Γυμνάσιον Ἀθήνησιν, ὅπου πρὸ τοῦ πολέμου ἐδόκει
γυμνάζεσθαι, πρὸ γὰρ τῶν ἐξόδων ἐξοπλίσεις τινὲς ἐγίνοντο ἐν τῷ
Λυκείῳ, διὰ τὸ παρακεῖσθαι τῇ πόλει, καὶ ἀποδείξεις τῶν μᾶλλον
πολεμικῶν ἀνδρῶν.
Λύκειον : ἓν τῶν παρ' Ἀθηναίοις γυμνασίων τὸ Λύκειον .
ὃ Θεόπομπος μὲν Πεισίστρατον ποιῆσαί φησι, Φιλόχορος δὲ ἐπιστα-
τοῦντος Περικλέους γενέσθαι.
Λυκεῖον ποτόν: ἤτοι ἀπὸ κρήνης τῆς ὑπὸ Ἀπόλλωνος εὑρε-
θείσης, ὑπὸ λύκων πινομένης. ἀπὸ οἴνου καὶ μέλιτος. προπερισπω-
μένως.

διανοίας κατάπληξις.
550
Σούδα. letter sigma, entry 829, line 17
χωρίς, ὡς Πορφύριος ἐν τῇ Φιλοσόφῳ ἱστορίᾳ φησίν. εἰς δὲ ἄνδρας

ἐλθὼν ἐστρατεύσατο εἴς τε Ἀμφίπολιν καὶ Ποτίδαιαν καὶ ἐπὶ Δηλίῳ.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ
Etymologicum Genuinum, Etymologicum genuinum Alphabetic letter

alpha, entry 287, line 1Ἀκαδήμεον· Γυμνάσιον· ἔστι τόπος πρὸ τοῦ
ἄστεος ἀπὸ Ἀκαδήμου ὠνομασμένος, διὸ καὶ [Ἀκαδημία] τότε ἐκαλεῖτο.
διττὴ δὲ ἡ ἀρχὴ τοῦ ὀνόματος· οἱ μὲν ἀπὸ τοῦ α τὸν Ἀκάδημον, οἱ δὲ
[ἀπὸ τοῦ ε] τὸν Ἑκάδημον. οὕτως Ὦρος B, Sym. 350, EM 603. Orus.
551
Oxford English dictionary gymnasium
Pl. gymnasia, gymnasiums.

[L., a. Gr. γυµνάσιον, f. γυµνάζειν to train, exercise, lit. to train naked, f.
γυµνός (γυµνάς) naked.]
1.1 A place or building for practice of or instruction in athletic exercises;
a gymnastic school.
Βικιπαίδεια. Το Γυμνάσιον ήταν το κτήριο όπου συγκεντρώνονταν οι

έφηβοι για ν΄ ασκούνται σωματικά. Πρωτοδημιουργήθηκαν από τον
Θησέα[1] και κατά τους χρόνους της ακμής η Αθήνα είχε περισσότερα του
ενός, όπως το Λύκειο, η Ακαδημία και το Κυνόσαργες για τους νόθους
δηλ. τους μη άρτιους πολίτες.
Ερείπια αρχαίων Γυμνασίων βρέθηκαν στην Ολυμπία και αλλού στην
Ελλάδα, στη Σαλαμίνα της Κύπρου, στην Κυρήνη και την Ιταλία τα
οποία όπως μας πληροφορεί ο Μάρκος Βιτρούβιος[2] είχαν σχήμα
τετραγώνου ή ορθογωνίου με περίμετρο δύο σταδίων (1200 ποδών)
περίπου 360μ., περίστυλο στις τρεις πλευρές και στη νότια το εφήβειο
που προρίζονταν για τους εφήβους, τους λουτρώνες, το κονιστήριο, όπου
οι παλαιστές τρίβονταν με άμμο, τα αποδυτήρια κ.α.
Παραπομπές
Παυσανίας (γεωγράφος) Αττικά Α, 39.3
Βιτρούβιος, Δέκα βιβλία αρχιτεκτονικής VII
Διογένης Λαέρτιος Βίοι φιλοσόφων. Book 3, sec. 7, line 4. ἐπανελθὼν

δὲ εἰς Ἀθήνας διέτριβεν ἐν Ἀκαδημείᾳ. τὸ δ' ἐστὶ Γυμνάσιον προάστειον
ἀλσῶδες ἀπό τινος ἥρωος ὀνομασθὲν Ἑκαδήμου, καθὰ καὶ Εὔπολις ἐν
TLG Texts doing_search
Ακαδημ tlg Go UTF-8
search TLG Texts

552
τὴν δ' ὀλίγην ὡς κεῖνος ἐς οἰκίον ἤγετο νύμφην,

οὕτω καὶ σύ, Δίων, τὴν κατὰ σαυτὸν ἔλα.
δοκεῖ δ' ἐκ διαθέσεως αὐτὰ εἰρηκέναι. εὐγενεστέρα γὰρ αὐτῷ
οὖσα ἡ γυνή, ἐπειδήπερ ἦν Δράκοντος ἀδελφὴ τοῦ Πενθίλου,
σφόδρα κατεσοβαρεύετο αὐτοῦ.
Τοῦτον Ἀλκαῖος (Lobel – p.429) σαράποδα μὲν καὶ σάραπον
ἀποκαλεῖ διὰ τὸ πλατύπουν εἶναι καὶ ἐπισύρειν τὼ πόδε· χειρο-
πόδην δὲ διὰ τὰς ἐν τοῖς ποσὶ ῥαγάδας, ἃς χειράδας ἐκάλουν·
γαύρηκα δὲ ὡς εἰκῆ γαυριῶντα· φύσκωνα δὲ καὶ γάστρωνα ὅτι
παχὺς ἦν· ἀλλὰ μὴν καὶ ζοφοδορπίδαν ὡς ἄλυχνον· ἀγάσυρτον δὲ
ὡς ἐπισεσυρμένον καὶ ῥυπαρόν. τούτῳ Γυμνάσιον σῖτον ἀλεῖν,
ὥς φησι Κλέαρχος ὁ φιλόσοφος (Wehrli III, fg. 71).

Λεξικόν Δημητρακοτ τόμος Δ΄. Σελ. 17123
553

 1. Ηρόδοτος ιστορίαι. (5 B.C.) Book 9 sec. 33 line 9

 μαντευομένῳ ἐν Δελφοῖσι περὶ γόνου ἀνεῖλε ἡ Πυθίη ἀγῶ-
νας τοὺς μεγίστους ἀναιρήσεσθαι πέντε. Ὁ μὲν δὴ ἁμαρ-
τὼν τοῦ χρηστηρίου προσεῖχε γυμνασίοισι ὡς ἀναιρησόμε-
νος γυμνικοὺς ἀγῶνας, ἀσκέων δὲ πεντάεθλον παρὰ ἓν (10)
πάλαισμα ἔδραμε νικᾶν ὀλυμπιάδα, Ἱερωνύμῳ τῷ Ἀνδρίῳ

 2. Ισοκράτης . Antidosis (orat. 15) {0010.019} (5-4 B.C.) Sec. 188

line 5
 νουσιν, ἴδιον μὲν τοῖς μὲν εἰσενέγκασθαι τὴν φύσιν οἵαν
δεῖ, τοῖς δὲ δύνασθαι παιδεῦσαι τοὺς τοιούτους, κοινὸν
δ’ ἀμφοτέρων τὸ περὶ τὴν ἐμπειρίαν Γυμνάσιον· δεῖν γὰρ (5)
τοὺς μὲν ἐπιμελῶς ἐπιστατῆσαι τοῖς παιδευομένοις, τοὺς
δ’ ἐγκρατῶς ἐμμεῖναι τοῖς προσταττομένοις. (189) Ταῦτα

 3. Αριστοφάνης κωμικός. Nubes {0019.003} (5-4 B.C.) Line

1002
 τοῖς Ἱπποκράτους υἱέσιν εἴξεις καί σε καλοῦσι βλιτομάμ-
μαν. (1001)
Κρ. ἀλλ’ οὖν λιπαρός γε καὶ εὐανθὴς ἐν γυμνασίοις
διατρίψεις,
οὐ στωμύλλων κατὰ τὴν ἀγορὰν τριβολεκτράπελ’, οἷάπερ οἱ
554
νῦν, (1003)

 5. Αριστοφάνης κωμικός. Aves {0019.006} (5-4 B.C.) Line 140

 ὥσπερ ἀδικηθεὶς παιδὸς ὡραίου πατήρ·
«Καλῶς γέ μου τὸν υἱόν, ὦ στιλβωνίδη,
εὑρὼν ἀπιόντ’ ἀπὸ γυμνασίου λελουμένον (140)
οὐκ ἔκυσας, οὐ προσεῖπας, οὐ προσηγάγου,
οὐκ ὠρχιπέδισας, ὢν ἐμοὶ πατρικὸς φίλος.»


33 line 5
 ποιούμενος πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη ἦλθε τῶν Ἀθηναίων· Θρά-
πόλει ὄντας ἅπαντας παρέταξε παρὰ τὸ Λύκειον Γυμνάσιον, (5)
(34) ὡς μαχούμενος, ἂν προσίωσιν. ἰδὼν δὲ ταῦτα Ἆγις ἀπήγαγε


25 line 4
 τοῦ Εὐδαμίδου, λαβὼν αὐτοὺς ἐπορεύετο. ὡς δ’ ἐγένοντο
ἐν Θήβαις, ἐστρατοπεδεύσαντο μὲν ἔξω τῆς πόλεως περὶ τὸ
Γυμνάσιον· στασιαζόντων δὲ τῶν Θηβαίων, πολεμαρχοῦντες
μὲν ἐτύγχανον Ἰσμηνίας τε καὶ Λεοντιάδης, διάφοροι δὲ (5)
ὄντες ἀλλήλοις καὶ ἀρχηγὸς ἑκάτερος τῶν ἑταιριῶν. ὁ μὲν

 8. Ξενοφών. Ελληνικά {0032.001} (5-4 B.C.) Book 6 ch. 1 sec. 6

line 5
 μάλα εὔρωστος καὶ ἄλλως φιλόπονος. καὶ τοίνυν τῶν παρ’
αὐτῷ πεῖραν λαμβάνει καθ’ ἑκάστην ἡμέραν· ἡγεῖται γὰρ σὺν
τοῖς ὅπλοις καὶ ἐν τοῖς γυμνασίοις καὶ ὅταν πῃ στρατεύηται. (5)
καὶ οὓς μὲν ἂν μαλακοὺς τῶν ξένων αἰσθάνηται, ἐκβάλλει,
οὓς δ’ ἂν ὁρᾷ φιλοπόνως καὶ φιλοκινδύνως ἔχοντας πρὸς

 9. Ξενοφών. Oeconomicus {0032.003} (5-4 B.C.) Ch. 10 sec. 11

line 1
 ἐπισκοπουμένην καὶ εἰ κατὰ χώραν ἔχει ᾗ δεῖ ἕκαστα.
ταῦτα γὰρ ἐδόκει μοι ἅμα ἐπιμέλεια εἶναι καὶ περίπατος.
(11) ἀγαθὸν δὲ ἔφην εἶναι Γυμνάσιον καὶ τὸ δεῦσαι καὶ μάξαι
555
καὶ ἱμάτια καὶ στρώματα ἀνασεῖσαι καὶ συνθεῖναι. γυμ-

ναζομένην δὲ ἔφην οὕτως ἂν καὶ ἐσθίειν ἥδιον καὶ ὑγιαίνειν


 11. Ξενοφών. De vectigalibus {0032.011} (5-4 B.C.) Ch. 4 sec. 52

line 3
 (52) εὐτακτοτέραν καὶ εὐπολεμωτέραν γενέσθαι. οἵ τε γὰρ τα-
χθέντες γυμνάζεσθαι πολὺ ἂν ἐπιμελέστερον τοῦτο πράττοιεν
ἐν τοῖς γυμνασίοις τὴν τροφὴν ἀπολαμβάνοντες [πλείω]
ἢ ἐν ταῖς λαμπάσι γυμνασιαρχούμενοι· οἵ τε φρουρεῖν ἐν
τοῖς φρουρίοις οἵ τε πελτάζειν καὶ περιπολεῖν τὴν χώραν (5)

 12. Ξενοφών. De re equestri {0032.013} (5-4 B.C.) Ch. 7 sec. 18

line 1
 δῆλον γὰρ ὅτι καὶ ἐν τοῖς πολέμοις αἱ στροφαί εἰσι τοῦ
διώκειν ἢ τοῦ ἀποχωρεῖν ἕνεκα. ἀγαθὸν οὖν τὸ στραφέντα
(18) ταχύνειν μελετᾶν. ὅταν δὲ ἱκανῶς ἤδη δοκῇ τὸ Γυμνάσιον
τῷ ἵππῳ ἔχειν, ἀγαθὸν καὶ διαναπαύσαντα ὁρμῆσαι αὖθις
ἐξαίφνης εἰς τὸ τάχιστον, καὶ ἀφ’ ἵππων μέντοι, μὴ πρὸς

 13. Πλάτων. . Theaetetus {0059.006} (5-4 B.C.) Stephanus p.162

sec. b line 6
 ΘΕΟ. Ἀλλὰ τί μὴν δοκεῖς, εἴπερ μέλλοιέν μοι ἐπιτρέψειν
καὶ πείσεσθαι; ὥσπερ νῦν οἶμαι ὑμᾶς πείσειν ἐμὲ μὲν ἐᾶν (5)
θεᾶσθαι καὶ μὴ ἕλκειν πρὸς τὸ Γυμνάσιον σκληρὸν ἤδη ὄντα,
τῷ δὲ δὴ νεωτέρῳ τε καὶ ὑγροτέρῳ ὄντι προσπαλαίειν.
ΣΩ. Ἀλλ’ εἰ οὕτως, ὦ Θεόδωρε, σοὶ φίλον, οὐδ’ ἐμοὶ

 14. Πλάτων. . Phaedrus {0059.012} (5-4 B.C.) Stephanus p.255

sec. b line 8
 οἰκεῖοι μοῖραν φιλίας οὐδεμίαν παρέχονται πρὸς τὸν ἔνθεον
φίλον. ὅταν δὲ χρονίζῃ τοῦτο δρῶν καὶ πλησιάζῃ μετὰ
τοῦ ἅπτεσθαι ἔν τε γυμνασίοις καὶ ἐν ταῖς ἄλλαις ὁμιλίαις,
(c) τότ’ ἤδη ἡ τοῦ ῥεύματος ἐκείνου πηγή, ὃν ἵμερον Ζεὺς
Γανυμήδους ἐρῶν ὠνόμασε, πολλὴ φερομένη πρὸς τὸν

556
 15. Πλάτων. . Laches {0059.019} (5-4 B.C.) Stephanus p.182 sec.

a line 2
 ἴσχειν ἀνάγκη—οὐδενὸς γὰρ τῶν γυμνασίων φαυλότερον
οὐδ’ (5)
182.
(a) ἐλάττω πόνον ἔχει—καὶ ἅμα προσήκει μάλιστ’ ἐλευθέρῳ

τοῦτό τε τὸ Γυμνάσιον καὶ ἡ ἱππική· οὗ γὰρ ἀγῶνος ἀθληταί
ἐσμεν καὶ ἐν οἷς ἡμῖν ὁ ἀγὼν πρόκειται, μόνοι οὗτοι γυμνά-
ζονται οἱ ἐν τούτοις τοῖς [τὸν] περὶ τὸν πόλεμον ὀργάνοις

 16. Πλάτων. . Gorgias {0059.023} (5-4 B.C.) Stephanus p.493

sec. d line 6
 ΚΑΛ. Τοῦτ’ ἀληθέστερον εἴρηκας, ὦ Σώκρατες.
ΣΩ. Φέρε δή, ἄλλην σοι εἰκόνα λέγω ἐκ τοῦ αὐτοῦ (5)
γυμνασίου τῇ νῦν. σκόπει γὰρ εἰ τοιόνδε λέγεις περὶ τοῦ
βίου ἑκατέρου, τοῦ τε σώφρονος καὶ τοῦ ἀκολάστου, οἷον
εἰ δυοῖν ἀνδροῖν ἑκατέρῳ πίθοι πολλοὶ εἶεν καὶ τῷ μὲν

 17. Πλάτων. . Πολιτεία {0059.030} (5-4 B.C.) Stephanus p.377

sec. a line 6
 Οὐ μανθάνεις, ἦν δ’ ἐγώ, ὅτι πρῶτον τοῖς παιδίοις μύθους
λέγομεν; τοῦτο δέ που ὡς τὸ ὅλον εἰπεῖν ψεῦδος, ἔνι δὲ (5)
καὶ ἀληθῆ. πρότερον δὲ μύθοις πρὸς τὰ παιδία ἢ γυμνασίοις
χρώμεθα.
Ἔστι ταῦτα.


sec. b line 2
 γυμνὰς τὰς γυναῖκας ἐν ταῖς παλαίστραις γυμναζομένας μετὰ
(b) τῶν ἀνδρῶν, οὐ μόνον τὰς νέας, ἀλλὰ καὶ ἤδη τὰς πρεσβυ-
τέρας, ὥσπερ τοὺς γέροντας ἐν τοῖς γυμνασίοις, ὅταν ῥυσοὶ
καὶ μὴ ἡδεῖς τὴν ὄψιν ὅμως φιλογυμναστῶσιν;
Νὴ τὸν Δία, ἔφη· γελοῖον γὰρ ἄν, ὥς γε ἐν τῷ παρεστῶτι,


sec. d line 2
557
 σίτια κοινὰ ἔχοντες, ἰδίᾳ δὲ οὐδενὸς οὐδὲν τοιοῦτον κεκτη-

(d) μένου, ὁμοῦ δὴ ἔσονται, ὁμοῦ δὲ ἀναμεμειγμένων καὶ ἐν
γυμνασίοις καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ τροφῇ ὑπ’ ἀνάγκης οἶμαι τῆς
ἐμφύτου ἄξονται πρὸς τὴν ἀλλήλων μεῖξιν. ἢ οὐκ ἀναγκαῖά
σοι δοκῶ λέγειν;


sec. b line 8
 ματα ὑπάρχειν, καὶ μὴ χαλεπῶς μανθάνειν. πολὺ γάρ τοι
μᾶλλον ἀποδειλιῶσι ψυχαὶ ἐν ἰσχυροῖς μαθήμασιν ἢ ἐν
γυμνασίοις· οἰκειότερος γὰρ αὐταῖς ὁ πόνος, ἴδιος ἀλλ’ οὐ
κοινὸς ὢν μετὰ τοῦ σώματος.
Ἀληθῆ, ἔφη. (10)


sec. b line 6
 ἀδύνατός τι ἄλλο πρᾶξαι· κόποι γὰρ καὶ ὕπνοι μαθήμασι
πολέμιοι. καὶ ἅμα μία καὶ αὕτη τῶν βασάνων οὐκ ἐλαχίστη, (5)
τίς ἕκαστος ἐν τοῖς γυμνασίοις φανεῖται.
Πῶς γὰρ οὔκ; ἔφη.
Μετὰ δὴ τοῦτον τὸν χρόνον, ἦν δ’ ἐγώ, ἐκ τῶν εἰκοσι-


 24. Πλάτων. . Leges {0059.034} (5-4 B.C.) Stephanus p.947 sec. c

line 4
 ζοντας ᾠδῇ διὰ πάσης τῆς ἡμέρας· ἕωθεν δ’ εἰς τὴν θήκην
φέρειν αὐτὴν μὲν τὴν κλίνην ἑκατὸν τῶν νέων τῶν ἐν τοῖς
γυμνασίοις, οὓς ἂν οἱ προσήκοντες τοῦ τελευτήσαντος ἐπι-
όψωνται, πρώτους δὲ προϊέναι τοὺς ἠιθέους τὴν πολεμικὴν (5)
σκευὴν ἐνδεδυκότας ἑκάστους, σὺν τοῖς ἵπποισι μὲν ἱππέας,

 25.Αριστοτέλης. Ethica Nicomachea {0086.010} (4 B.C.) Bekker

p.1118b line 6
 καὶ μάλιστα ἀγαπᾶν θηριῶδες. καὶ γὰρ αἱ ἐλευθεριώτα-
ται τῶν διὰ τῆς ἁφῆς ἡδονῶν ἀφῄρηνται, οἷον αἱ ἐν τοῖς (5)
γυμνασίοις διὰ τρίψεως καὶ τῆς θερμασίας γινόμεναι· οὐ
γὰρ περὶ πᾶν τὸ σῶμα ἡ τοῦ ἀκολάστου ἁφή, ἀλλὰ περί
558
τινα μέρη. Τῶν δ’ ἐπιθυμιῶν αἳ μὲν κοιναὶ δοκοῦσιν εἶναι,

 26.Αριστοτέλης. Problemata {0086.036} (4 B.C.) Bekker p.865a

line 17
 ταὐτὰ φαρμακώδη, ἀλλ’ ἐνίοις ἴδια. ὅλως γὰρ τὸ φάρ- (15)
μακον δεῖ οὐ μόνον μὴ πέττεσθαι ἀλλὰ καὶ κινητικὸν εἶναι,
ὥσπερ καὶ τὸ Γυμνάσιον ἔξωθεν ἧκον ἢ ἔσωθεν τῇ κινήσει
ἐκκρίνει τὰ ἀλλότρια.
Διὰ τί τὰ μὲν εὐώδη οὐρητικὰ καὶ σπέρματα καὶ



 28.Αριστοτέλης. Problemata {0086.036} (4 B.C.) Bekker p.882a

line 16
 δὲ γαστὴρ λεπτοτέρα γίνεται; ἢ οὐδὲ αὐτὴ ἐκ προσαγωγῆς,
ἀλλὰ στιφροτέρα; οὐ μὴν ἀλλ’ οὐχ ὁμοίως γε καὶ ἡ σάρξ, (15)
διὸ καὶ τὸ πρόβλημά ἐστιν. ὅλως γὰρ ἐν τοῖς γυμνασίοις
καὶ πόνοις μάλιστα λεπτύνεται ἡ γαστήρ. αἴτιον δ’ ὅτι τὰ
πίονα θερμαινόμενα τήκεται, καὶ τὰ φύσει τάσιν ἔχοντα

 29.Αριστοτέλης. Problemata {0086.036} (4 B.C.) Bekker p.928b

line 30
 ἔστι γάρ τι καὶ ἡ ἐπιθυμία. αἱ μὲν οὖν ἕξεις γυμναζό-
μεναι αὔξονται καὶ ἐπιδιδόασιν· τὰ δὲ ἀγγεῖα σαττόμενα
οὐδὲν μείζω γίνεται. διόπερ τὸ μὲν ἔθος ὂν Γυμνάσιον (30)
αὔξει τὴν δεκτικὴν ἕξιν· τὸ δὲ συνεχῶς προσφερόμενον
σάττει μὲν καὶ πληροῖ τὴν ἐπιθυμίαν, ἧς πληρωθείσης

 30. PLUTARCHUS BioGr. et Phil. Lysander {0007.032} (A.D. 1-

2) Ch. 23 sec. 7 line 4
 πολλοὶ τοῦ μὲν ἐνοχλεῖν αὐτὸν περὶ πραγμάτων
ἀπείχοντο, τὰς δὲ θεραπείας οὐ κατέλιπον, ἀλλὰ
προσφοιτῶντες ἐν τοῖς περιπάτοις καὶ γυμνασίοις
ἔτι μᾶλλον ἢ πρότερον ἠνίων τὸν Ἀγησίλαον ὑπὸ (5)
φθόνου τῆς τιμῆς, ὥστε τοῖς πολλοῖς Σπαρτιάταις


559
 τετραμμένος, (5)
καὶ δένδρα ἐπεφύκεσαν, ῥοιαί, καὶ ὄγχναι, καὶ μηλέαι,
(e) καὶ ἄμπελοι· τὸ δὲ αὐτῆς λουτρὸν ἦν, καὶ Γυμνάσιον·
τὸ δὲ ὀψοποιοῖς χώρα· τὸ δέ, θάλαμοι παλλακίσιν· τὸ
δέ, συμπόσιον· τὸ δέ, ἄλλό τι μέρος τρυφώσης πόλεως.

 32. CHARITON Scr. Erot. De Chaerea et Callirhoe {0554.001}

(A.D. 2?) Book 1 ch. 1 sec. 10 line 1
 μὴ φανερῶς ὑβρισθῶμεν.” εἶθ’ ὁ μὲν πατὴρ παρε⸢μυθ⸣εῖτο τὸν
(5)
παῖδα, τῷ δὲ ηὔξετο τὸ κακὸν ⸢ὥστε⸣ μηδὲ ἐπὶ τὰς συν̣ήθε̣ι̣ς προϊέ-
(10) ναι διατριβάς. ἐπόθει δὲ τὸ Γυμνάσιον Χαιρέαν καὶ ὥσπερ
ἔρημον
ἦ̣ν̣. ἐφίλει γὰρ αὐτὸν ἡ νεολα⸢ία. πο⸣λυπραγμονοῦντε̣ς̣ δ̣ὲ̣ τ̣ὴ̣ν̣
αἰτίαν ἔμαθον τῆς νόσου, καὶ ἔλεος πάντας εἰσῄει μειρακίου καλοῦ
 33. CHARITON Scr. Erot. De Chaerea et Callirhoe {0554.001}

(A.D. 2?) Book 1 ch. 2 sec. 6 line 2
 γάμον· ἐφοπλιῶ γὰρ αὐτῷ Ζηλοτυπίαν, ἥτις σύμμαχον λαβοῦσα
(6) τὸν Ἔρωτα μέγα τι κακὸν διαπράξεται· Καλλιρόη μὲν οὖν
εὐσταθὴς
καὶ ἄπειρος κακοήθους ὑποψίας, ὁ δὲ Χαιρέας, οἷα δὴ γυμνασίοις
ἐντραφεὶς καὶ νεωτερικῶν ἁμαρτημάτων οὐκ ἄπειρος, δύναται
ῥᾳδίως
ὑποπτεύσας ἐμπεσεῖν εἰς νεωτερικὴν ζηλοτυπίαν· ἔστι δὲ καὶ
προσ-

 34. Claudius AELIANUS Soph. De natura animalium {0545.001}

(A.D. 2-3) Book 6 sec. 15 line 3
 (15) Ἔρωτα δελφῖνος ἐν Ἰασῷ ἐς μειράκιον καλὸν
πάλαι ᾀδόμενον ἄμοιρον μνήμης τῆς ἐξ ἐμοῦ ἀπολι-
πεῖν οὔ μοι δοκεῖ, καὶ διὰ ταῦτα εἰρήσεται. τὸ γυ-
μνάσιον τὸ τῶν Ἰασέων ἐπίκειται τῇ θαλάσσῃ, καὶ οἵ
γε ἔφηβοι μετὰ τοὺς δρόμους καὶ τὰς κονίστρας κατ- (5)
ιόντες ἐνταῦθα ἀπολοῦνται κατά τι ἔθος ἀρχαῖον.

 35. NEMESIUS Theol. De natura hominis {0743.001} (A.D. 4)

Sec. 16 line 33
560
 θίαν μαθήσει καὶ ἐπιστήμῃ, τὴν δὲ καχεξίαν ἰατέον σωμα-

τικῶς μεθιστάντας αὐτὴν ὡς οἷόν τε εἰς τὴν μέσην κρᾶσιν
ἁρμοζούσῃ διαίτῃ καὶ γυμνασίοις καὶ φαρμάκοις, ἐὰν καὶ τού-
των δεηθῶμεν.

36. EUSEBIUS Scr. Eccl. et Theol. Commentaria in Psalmos
{2018.034} (A.D. 4) Vol. 23 p.329 line 51
 οὐδὲν αὐτοὺς καταβλάψει τὸ βραχὺ, καὶ λυπηρὸν τοῦ

παρόντος βίου, καὶ τὸ πένεσθαι καὶ πτωχεύειν διὰ (50)
τὸν Κύριον. Γυμνάσιον γὰρ αὐτῶν ἐστι τῆς προαιρέ-
σεως ἡ καρτερία, δι’ ἧς τὴν στενὴν καὶ τεθλιμμένην
ὁδεύοντες, τεύξονται τῶν ἐπηγγελμένων, Ἀντὶ δὲ

 38. ATHANASIUS Theol. Vita sanctae Syncleticae [Sp.]

{2035.104} (A.D. 4) Vol. 28 column 1548 line 39
 καὶ πτωχὸς καὶ ἀλγῶν εἰμι ἐγώ. Τέλειος γενήσῃ
διὰ τῆς τριάδος. Καὶ γάρ φησιν· Ἐν θλίψει ἐπλά-
τυνάς με. Ἐν τούτοις μάλιστα τοῖς γυμνασίοις τὰς
ψυχὰς ἀσκηθῶμεν· ἐπ’ ὀφθαλμοῖς γὰρ ὁρῶμεν τὸν (40)
ἀντίπαλον.


(A.D. 4?) Epistle-alphabetic letter kappa p.993a line 27
 Κραιπαλῶντα. ἔτι ἀπὸ τῆς μέθης βαρυνό- (25)
μενον.
Κρανίον. ἐν Κορίνθῳ Γυμνάσιον.
Κραυρότερον. ψαθυρότερον καὶ εὐθραυστό- τερον.

 41. Ιωάννης Χρυσόστομος. Ad populum Antiochenum (homiliae

1-21) {2062.024} (A.D. 4-5) Vol. 49 p.148 line 32
 σαν, οὔτε ἀπὸ δυνάμεως καὶ ἀνδρείας, ἀλλ’ ἀπὸ εὐνοίας (30)
τῆς ἄνωθεν ἐκράτουν, ὁπότε καὶ ἐκράτουν. Καὶ ἡ νίκη
καὶ ἡ ἧττα Γυμνάσιον αὐτοῖς καὶ διδασκάλιον ἀρετῆς
ἦν, οὐκ αὐτοῖς δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖς πολεμοῦσιν αὐ-
τοῖς· καὶ γὰρ καὶ ἐκείνοις τοῦτο κατάδηλον ἦν,

561
 42. Ιωάννης Χρυσόστομος. Ad populum Antiochenum (homiliae

1-21) {2062.024} (A.D. 4-5) Vol. 49 p.210 line 34
 σον, στέναξον, ὡς τῆς οὐσίας σου πάσης ἀπολωλυίας.
Πάλιν λέγω, ὃ καὶ πρότερον· σύγκλεισον σαυτὸν ἐπὶ τῆς
οἰκίας, μελέτην ποίησον καὶ Γυμνάσιον μετὰ τῆς γυναι-
κὸς, μετὰ τῶν παιδίων καὶ συνοικούντων· εἰπὲ πρὸς (35)
ἑαυτὸν σὺ πρότερον· Οὐκ ἰδιωτικῶν, οὐ δημοσίων ἅψο-

 43. Ιωάννης Χρυσόστομος. Ad illuminandos catecheses 1-2

(series prima et secunda) {2062.025} (A.D. 4-5) Vol. 49 p.228
line 32
 πολλῆς, ἢ σπουδάσαντας τῶν στεφάνων καὶ τῶν βραβείων (30)
ἐπιτυχεῖν. Οὕτω δὴ καὶ ἐφ’ ὑμῶν, αἱ τριάκοντα ἡμέραι
αὗται παλαίστρᾳ τινὶ προσεοίκασι καὶ γυμνασίοις καὶ
μελέτῃ. Μάθωμεν ἐντεῦθεν ἤδη περιγενέσθαι τοῦ πονη-
ροῦ δαίμονος ἐκείνου· πρὸς γὰρ ἐκεῖνον ἀποδύεσθαι μέλ-


 49. Ιωάννης Χρυσόστομος. In Matthaeum (homiliae 1-90)

{2062.152} (A.D. 4-5) Vol. 58 column 791 line 22
 μίας. Ἀλλ’ οὐχ ἡ πενία τοιοῦτον, ἀλλὰ τοὐναντίον ἅπαν. (20)
Χωρίον ἄσυλόν ἐστι καὶ ἀσφαλὲς, λιμὴν εὔδιος, παλαί-
στρα καὶ Γυμνάσιον φιλοσοφίας, ἀγγελικοῦ βίου μίμημα.
Ἀκούσατε, ὅσοι πένεσθε, τούτων, μᾶλλον δὲ καὶ ὅσοι
πλουτεῖν ἐπιθυμεῖτε. Οὐ τὸ πένεσθαι δεινὸν, ἀλλὰ τὸ μὴ

 53. Ιωάννης Χρυσόστομος. In Acta apostolorum (homiliae 1-55)

{2062.154} (A.D. 4-5) Vol. 60 p.357 line 23
 παθεῖν καὶ φέρειν γενναίως, μέγα κέρδος ἔχει· ἔστι
γὰρ ἁμαρτημάτων λύσις τὸ παθεῖν κακῶς, ἔστι φιλο-
σοφίας Γυμνάσιον, ἔστιν ἀρετῆς διδασκαλία. Ἴδωμεν οὖν
τίς ἐν κακοῖς, οὗτος ἢ ἐκεῖνος. Ἐκεῖνος μὲν γὰρ ἂν ᾖ φιλό-
σοφος, γενναίως οἴσει· οὗτος δὲ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν ἐν (25)

 69.Θεοδώρετος. Interpretatio in Danielem {4089.028} (A.D. 4-5)

Vol. 81 p.1444 line 47
 ἀρχῆς ἐφιέμενοι, πρὸς τὸν Ἀντίοχον παραγενόμενοι, (45)
πείθουσιν αὐτὸν τὴν Ἰουδαϊκὴν πολιτείαν εἰς Ἑλλη-
562
νικὴν μεταβάλλειν, καὶ Γυμνάσιον ἐν τῇ πόλει

οἰκοδομῆσαι. Τούτων γενομένων, οἱ μὲν εὐσεβεῖς
ἐν θρήνοις ἦσαν, τὴν προφανῆ τῶν νόμων ὁρῶντες

 70.Θεοδώρετος. Interpretatio in Danielem {4089.028} (A.D. 4-5)

Vol. 81 p.1452 line 24
 λέγων· «Δόλος, φησὶν, ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ, καὶ ἐν
καρδίᾳ αὑτοῦ μεγαλυνθήσεται, καὶ δόλῳ διαφθερεῖ
πολλούς.» Ἐξ ἀρχῆς γὰρ Γυμνάσιον ἐν Ἱεροσολύ-
μοις οἰκοδομηθῆναι προσέταξεν, εἶτα χοιρείων μετα- (25)
λαμβάνειν κρεῶν· ὕστερον δὲ καὶ θύειν ἠνάγκαζεν·

 74. Πρόκλος. In Platonis Parmenidem {4036.008} (A.D. 5)

p.1015 line 39
 ἄλλοις ἐδίδαξεν, οὗ ἕνεκα ἡ πολλὴ σπουδὴ τὸ
ἀληθείας ἰδεῖν πεδίον οὗ ἐστι. Πᾶσα τοίνυν
ἡμῶν ἡ ζωὴ γυμνάσιόν ἐστι πρὸς ἐκείνην τὴν
θέαν, καὶ ἡ διὰ τῆς διαλεκτικῆς πλάνη πρὸς (40)
τὸν ὅρμον ἐκεῖνον ἐπείγεται· διὸ καὶ πάνυ θαυ-

 79. Συμπλίκιος Commentarius in Epicteti enchiridion {4013.006}

(A.D. 6) p.46 line 23
 δευμένοις ἀνδρεία πάρεστιν, οὐδὲ παρελθεῖν εἴσω τῶν
τῆς ψυχῆς προθύρων συγχωροῦσα λύπην, ἀλλὰ τὰ ἐπί-
πονα πάντα, ὡς Γυμνάσιον αὐτῇ προτεινόμενον, ἀλύπως
καὶ ἀθλίπτως ἐκπονοῦσα· τοῖς δὲ παιδευομένοις, καρ-
τερία, πρὸς τὰ συμβαίνοντα λυπηρὰ γεννικῶς ἀνθιστα- (25)

 80. Συμπλίκιος Commentarius in Epicteti enchiridion {4013.006}

(A.D. 6) p.88 line 27
 σύνας αὔξει παρὼν ὁ φίλος· καὶ τὰς λύπας καὶ φροντί- (25)
δας οὐδεὶς οὕτως ἐπικουφίζει καὶ παραμυθεῖται, ὡς ὁ
φίλος. Καὶ Γυμνάσιον δὲ πρὸς τὴν ἀρίστην χρῆσιν τῶν
ἀνθρώπων ἐστὶν ἀσφαλές. Καὶ γὰρ πρωτείων τις ἡδέως
παραχωρεῖ τῷ φίλῳ, καὶ πλημμελοῦντός τις ἀβαρῶς

563
 81. Ιωάννης Δαμασκηνός Sacra parallela (recensiones secundum

alphabeti litteras dispositae, quae tres libros conflant) ( Frag.
menta e cod. Vat. Gr. 1236) {2934.018} (A.D. 7-8) Vol. 95 p.1048
line 41
 κειμένων τε καὶ εὑρισκομένων.
Περὶ ἀσκήσεως· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ γ στοιχείῳ (40)
τῆς ἕκτης, οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ γυμνασίου.
Περὶ ἀρετῆς· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ δ στοιχείῳ τῆς
ΙΔʹ, οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ δικαιοσύνης.


line 44
 Εʹ. Περὶ γεωργίας καὶ γεωργῶν· καὶ ὅτι καλὸν τὸ
ἐργάζεσθαι.
ϛʹ. Περὶ γυμνασίου, καὶ μελέτης, καὶ ἀσκήσεως.
Ζʹ. Περὶ γνωσιμαχούντων. (45)
Ηʹ. Περὶ γυναικῶν· ὅτι χρὴ αὐτὰ ὑποτάσσεσθαι τοῖς


line 50
 ζει, αἰώνιος. Τὸ παντὸς πάθους εὐδιάβατον κατ-
αγώγιον· τὸ τῶν πορετῶν ἀδιάφορον παίγνιον· τὸ τῶν
συμφορῶν καθημερινῶν Γυμνάσιον· τὸ πάσης λύ- (50)
πης εὐπαράδεκτον πανδοχεῖον. Ὢ πόση τῆς ἡμετέρας
εὐτελείας ἡ τραγῳδία! πόσος τῆς ἀνθρωπίνης ἀσθε-


line 40
 άξας τῇ στειρώσει τῆς γῆς, νίκης τινὰ μαρτυρίαν
ἀποφέρεται παρὰ τῶν τὸ γεώργιον θαυμαζόντων.
ΤΙΤΛ. ϛʹ. —Περὶ γυμνασίου, καὶ μελέτης, καὶ (40)
ἀσκήσεως.
«Ἐκ μερίμνης καὶ φροντίδος ἀναφανεῖταί σοι εἰ-

564

line 28
 διότι καὶ θεομάχος, καὶ μισεῖ ἡμᾶς ὡς κτίσματα τοῦ
Δεσπότου, καὶ ὡς ὁμοίωμα Θεοῦ· καὶ συνεχρήσατο
αὐτοῦ τῇ πονηρίᾳ εἰς Γυμνάσιον τῶν ἡμετέρων ψυ-
χῶν ὁ σοφῶς καὶ προνοητικῶς οἰκονομῶν τὰ ἀνθρώ-
πινα, ὥσπερ ἰατρὸς τὸν τῆς ἐχίδνης ἰὸν εἰς σωτη- (30)


 87. THEODORUS STUDITES Scr. Eccl. et Theol. Homilia in

nativitatem Mariae (olim sub auctore Joanne Damasceno)
{2714.001} (A.D. 8-9) Vol. 96 p.684 line 1
 ριώρισται, καὶ ὅσα ἀμφοτέρων συμπληρωτικὰ, ἐν
ταυτῷ τῆς ὅλης διακοσμήσεως εἴληπται. Εἶθ’ ὕστε- (55)
(684) ρον ὁ ἄνθρωπος βασιλικῶς εἰς Γυμνάσιον ἀρετῆς ἐν
παραδείσῳ τίθεται· ἀλλ’ εἰ μὴ ἡ παράβασις προὐ-
χώρησεν, οὐκ ἂν τοῦ ζωηροῦ χωρίου ἐξωρίζετο.

 88. Γεώργιος Μοναχός. Chronicon breve (li1-6) (redactio

recentior) {3043.002} (A.D. 9) Vol. 110 p.157 line 42
 νες ἀποστέλλονται· «Ἀνήχθη» γὰρ, φησὶν, ὁ πάντων Δεσπότης ἀπὸ
τοῦ Ἰορδάνου «εἰς τὴν ἔρημον (40)
πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου.» Εἰ τοίνυν τὸν τοῦ παντὸς Κύριον
ὁ διάβολος ἐπείρασε, τί θαυμάζεις,
εἰ καὶ ἐπὶ τοὺς δικαίους εἰς Γυμνάσιον ὑπομονῆς δαίμων
ἀποστέλλεται; Ἀποστέλλεται δὲ, οὐ Θεοῦ κε-
λεύοντος αὐτὸν, ἀλλὰ παραχωροῦντος· σχηματίζει γὰρ τὸν λόγον ἡ
Γραφὴ ὡς ἐν προσωποποιίᾳ, ὡς ὅταν
λέγῃ, «Τῷ δὲ ἁμαρτωλῷ εἶπεν ὁ Θεός.»


kappa p.185 line 14
 Κύλα: τὰ ὑποκάτω τῶν ὀφθαλμῶν μέρη· καὶ κυ-
λοιδιαῖν ἐπειδὰν οἰδῆι ταῦτα.
Κυλάραβις: Γυμνάσιον ἐν Ἄργει· ἀπὸ Κυλαράβεως
τινός. (15)
565
Κυλινδεῖ: κυλίει· ἐπιφέρει.


xi p.312 line 8
 Ξυροῦ ἀκμῆς: τοῦ ὀξυτάτου· κατὰ λεπτότητα τῶν
σιδηρίων.
Ξυσταρχεῖς: τοῦ γυμνασίου ἄρχεις.
Ξυστίδα: λεπτὸν ὕφασμα· περιβόλαιον.
Ξυστίς: γυναικεῖον τί ἔνδυμά ἐστι πεποικιλμένον· (10)


pi p.474 line 8
 παρὰ τὸ πεπυκνῶσθαι τοὺς συνερχομένους ἐν αὐτῆι.
Πυκασμός: δασύτης.
Πυκτεύειν: εἶδος γυμνασίου καὶ παλαίστρας.
Πύκτης: παγκρατιαστής· ἀθλητής.
Πυλαγόρος: ὁ πεμπόμενος εἰς τὴν Πυλαίαν εἰς τὴν (10)

 92. VITA ET MIRACULA NICONIS HagioGr. Vita et miracula

(e cod. Kutlumus. 210) {5081.002} (A.D. 11-17) p.197 line 8
 μεναι ἀνεμίου πνεύματος χωρίς.
29. Ἐτελεῖτο δέ ποτε ἐν τῷ ἱερῷ καὶ θείῳ τεμένει ὁ ἑσπερινὸς
ὕμνος, ἡ πρώτη δ’ ἦν καὶ τελευταία τῆς ἑβδομάδος ἡμέρα, καὶ
γυμνά-
σιον ἦν τοῖς σφαιρίζουσι, κἀκεῖσε συνέρρεον οἱ φιλιππόται·
ἔνερθεν γὰρ
τοῦ θείου οἴκου τούτου ἀνεῖτο τηνικάδε ὁ χῶρος καὶ τὸ Γυμνάσιον
τοῖς σφαιρίζουσι. Παρῆν δὲ καὶ ὁ στρατηγὸς Γρηγόριος, μέρος ὢν
καὶ αὐτὸς


 καθάπερ ὄφις τις σκολιὸς καί, αὐτὸ δὴ τοῦτο τὸ τῆς κατά-

ρας, δάκνων αὐτοῦ τὴν πτέρναν. Ἐξ ὅτου δὲ τὰ τοῦ νοσή-
ματος ὑπήρξατο καὶ εἰς ἀκμὴν ἧκε, τότε δὴ καὶ γυμνα-
σίοις ἑαυτὸν ἐπεδίδου καὶ τοῖς ἱππάσμασι καὶ ταῖς ἄλλαις (20)
παιδιαῖς, παράγγελμα τοῦτο λαβὼν ἐξ ἰατρικῆς ἐπιστήμης,
566
ἵνα ταῖς συνεχέσιν ἱππασίαις διαφοροῖτό τι τῆς καταρρεού-


Epistle 53 line 76
 πλοῦτον καὶ τὴν Σαρδαναπάλου τρυφὴν καὶ τὴν χρυσῆν ἐκείνην
τοῦ
Ξέρξου πλάτανον, ἄκουσον ὡς ἄν σοί τε καὶ ὅστις σοὶ καθ’
ἑταιρίαν (75)
προσήκει βουληθέντι ποτὲ γυμνασίοις δεδωκέναι τοιούτοις
χειραγωγία
τις ᾗ οὐκ ἀξυντελής.
Εὕρηνται ἡμῖν ἐπὶ πλεῖστον ἀναδραμοῦσι καὶ ἄλλαι μὲν ἐπισκο-


Epistle 103 line 87
 τοῦ Μαΐου τῆς πρώτης ἰνδικτιῶνος, ὧν ἡμεῖς ἑωράκαμεν
μείζονα (85)
πασῶν· ἐκδέχεσθαι δὲ καὶ μετὰ ταύτην αὖθις ἑτέραν· ἀλλὰ σιγᾶν
αὖθις χρὴ τῶν τε βεβήλων εἵνεκα καὶ ἵν’ εἴη τοῦτο Γυμνάσιον τοῖς
ἤδη πρὸς τὰ τῆς ἐπιστήμης εἰσαγομένοις μυστήρια.
Ἐμοὶ δὲ λυπεῖσθαι καὶ σφόδρα ἀσχάλλειν περίεστι καὶ τῶν


Epistle 124 line 23
 φιλεῖ συνδιατίθεσθαί πως ἑκατέροις ἑκάτερα—διὸ δὴ καὶ διάφορα
ἡμῖν
οὐ μόνον μορφαί τε καὶ χρώματα γίνεται, ἀλλὰ καὶ ἤθη καὶ
ἐπιτηδεύ-
ματα—· καὶ τοῖς μὲν ἡ καθ’ ἡμέραν ὁμιλία Γυμνάσιον γίνεται
πρὸς
ἀρετὴν καὶ μαλάττει καὶ κίρνησι τὸ τοῦ ἤθους ἀνώμαλον διὰ τῆς
τῶν
διαφόρων ἐθισμῶν παρατρίψεως, τοῖς δὲ βίος μᾶλλον ἡσύχιος
ἐξημεροῖ (25)


Epistle 127 line 21
 σοῦ μέγαν εὖρε τὴν φύσιν θεμέλιον, καὶ γέγονέ σοι διπλοῦς ὁ τῆς
ἀρετῆς καρπός, πῶς μὲν αὐτοφυής τις καὶ ἀγεώργητος, πῶς δὲ
567
γεωρ- (20)
γηθεὶς ἐμμελῶς χρόνου τύχαις καὶ γυμνασίοις—ὁπόταν οὖν
ἀποβλέψω
πρὸς σὲ τὸν τοσοῦτον καὶ ἣν ἡμῖν παρέχεις εὐμένειαν, πλέον αὐτὸς
ἐμαυτὸν μακαρίζω ἢ Πλάτων ἐκεῖνος ἑαυτόν, ὅτι κατὰ τοὺς τοῦ


ὦ πέπον Ἀρχύτα, ψαλληγενές, ὀλβιότυφε,
τῆς ὑπάτης ἔριδος πάντων ἐμπειρότατ' ἀνδρῶν.
καὶ ὅλως καὶ μουσικὴν καὶ γεωμετρίαν διέπαιζεν. ἦν τε
568
πολυτελής· καὶ διὰ τοῦτο πόλιν ἐκ πόλεως ἤμειβεν, ἐνίοτε καὶ

φαντασίαν ἐπιτεχνώμενος. ἐν γοῦν Ῥόδῳ τοὺς ναύτας ἔπεισε
σχολαστικὰς ἐσθῆτας ἀναλαβεῖν καὶ ἀκολουθῆσαι αὐτῷ· σὺν οἷς
εἰσβάλλων εἰς τὸ Γυμνάσιον περίβλεπτος ἦν. εἰώθει τε νεανίσκων
τινῶν υἱοθεσίας ποιεῖσθαι εἰς τὸ ἀποχρῆσθαι αὐτοῖς ἔς τε τὰς
ἡδονὰς καὶ ὥστε φυλάττεσθαι ὑπ' εὐνοίας αὐτῶν· ἀλλὰ καὶ
φίλαυτος ἦν ἰσχυρῶς καὶ πολὺς ἐγκείμενος τῷ Κοινὰ τὰ φίλων.
παρ' ὃ καὶ οὐδεὶς αὐτοῦ μαθητὴς ἐπιγράφεται, τοσούτων αὐτῷ
σχολασάντων· καίτοι τινὰς εἰς ἀναισχυντίαν προῆγεν. ὁ γοῦν
Βητίων εἷς τῶν συνήθων αὐτῷ πρὸς Μενέδημόν ποτε λέγεται
εἰπεῖν, “ἐγώ τοι, ὦ Μενέδημε, νύκτωρ συνδέομαι Βίωνι καὶ
οὐδὲν ἄτοπον δοκῶ γε πεπονθέναι.” πολλὰ δὲ καὶ ἀθεώτερον
προεφέρετο τοῖς ὁμιλοῦσι, τοῦτο Θεοδώρειον ἀπολαύσας. καὶ
ἀμειξίᾳ καὶ χαλεπότητι τῶν ἐνοικούντων Δολόπων. οὐ

μὴν ἀλλὰ [καὶ] Κίμων ἑλὼν τὴν νῆσον, ὡς ἐν τοῖς περὶ
ἐκείνου γέγραπται (cap. 8), καὶ φιλοτιμούμενος ἐξανευ-
ρεῖν, ἀετοῦ τινα τόπον βουνοειδῆ κόπτοντος ὥς φασι
τῷ στόματι καὶ διαστέλλοντος τοῖς ὄνυξι θείᾳ τινὶ τύχῃ,
συμφρονήσας ἀνέσκαψεν. εὑρέθη δὲ θήκη τε μεγάλου
σώματος αἰχμή τε παρακειμένη χαλκῆ καὶ ξίφος. κομι-
σθέντων δὲ τούτων ὑπὸ Κίμωνος ἐπὶ τῆς τριήρους,
ἡσθέντες οἱ Ἀθηναῖοι πομπαῖς τε λαμπραῖς ἐδέξαντο καὶ
θυσίαις ὥσπερ αὐτὸν ἐπανερχόμενον εἰς τὸ ἄστυ. καὶ
κεῖται μὲν ἐν μέσῃ τῇ πόλει παρὰ τὸ νῦν Γυμνάσιον,
ἔστι δὲ φύξιμον οἰκέταις καὶ πᾶσι τοῖς ταπεινοτέροις
καὶ δεδιόσι κρείττονας, ὡς καὶ τοῦ Θησέως προστατικοῦ
τινος καὶ βοηθητικοῦ γενομένου καὶ προσδεχομένου φιλ-
ανθρώπως τὰς τῶν ταπεινοτέρων δεήσεις. θυσίαν δὲ
ποιοῦσιν αὐτῷ τὴν μεγίστην ὀγδόῃ Πυανεψιῶνος, ἐν ᾗ
μετὰ τῶν ἠιθέων ἐκ Κρήτης ἐπανῆλθεν. οὐ μὴν ἀλλὰ
καὶ ταῖς ἄλλαις ὀγδόαις τιμῶσιν αὐτόν, ἢ διὰ τὸ πρῶ-
τον ἐκ Τροιζῆνος ἀφικέσθαι τῇ ὀγδόῃ τοῦ Ἑκατομβαιῶ-
νος, ὡς ἱστόρηκε Διόδωρος ὁ περιηγητής (FGrH 372
F 38), ἢ νομίζοντες ἑτέρου μᾶλλον ἐκείνῳ προσήκειν
Πλούταρχος , Lycurgus Ch. 22, sec. 2, line 2
τῆς ἀγωγῆς ἐπανιέντες, οὐκ ἐκώλυον καλλωπί-

569
ζεσθαι περὶ κόμην καὶ κόσμον ὅπλων καὶ ἱματίων,

χαίροντες, ὥσπερ ἵπποις, γαυριῶσι καὶ φρυαττο-
μένοις πρὸς τοὺς ἀγῶνας. διὸ κομῶντες εὐθὺς ἐκ
τῆς τῶν ἐφήβων ἡλικίας, μάλιστα περὶ τοὺς
κινδύνους ἐθεράπευον τὴν κόμην λιπαράν τε φαί-
νεσθαι καὶ διακεκριμένην, ἀπομνημονεύοντές τινα
καὶ Λυκούργου λόγον περὶ τῆς κόμης, ὅτι τοὺς
μὲν καλοὺς εὐπρεπεστέρους ποιεῖ, τοὺς δὲ αἰς-
χροὺς φοβερωτέρους. ἐχρῶντο δὲ καὶ γυμνα-
σίοις μαλακωτέροις παρὰ τὰς στρατείας, καὶ τὴν
ἄλλην δίαιταν οὐχ οὕτω κεκολασμένην οὐδ' ὑπεύ-
θυνον τοῖς νέοις παρεῖχον, ὥστε μόνοις ἀνθρώπων
ἐκείνοις τῆς εἰς τὸν πόλεμον ἀσκήσεως ἀνάπαυσιν
εἶναι τὸν πόλεμον. ἤδη δὲ συντεταγμένης τῆς
φάλαγγος αὐτῶν καὶ τῶν πολεμίων παρόντων,
ὁ βασιλεὺς ἅμα τήν τε χίμαιραν ἐσφαγιάζετο
καὶ στεφανοῦσθαι παρήγγελλε πᾶσι καὶ τοὺς
αὐλητὰς αὐλεῖν ἐκέλευε τὸ Καστόρειον μέλος·
ἅμα δ' ἐξῆρχεν ἐμβατηρίου παιᾶνος,
Πλούταρχος , Themistocles Ch. 1, sec. 3, line 2
τίδος φυλῆς, νόθος δὲ πρὸς μητρός, ὡς λέγουσιν·

Ἁβρότονον Θρήισσα γυνὴ γένος· ἀλλὰ τεκέσθαι
τὸν μέγαν Ἕλλησίν φημι Θεμιστοκλέα.

Φανίας (FHG II 295) μέντοι τὴν μητέρα τοῦ Θεμιστο-
κλέους οὐ Θρᾷτταν, ἀλλὰ Καρίνην, οὐδ' Ἁβρότονον ὄνομα,
ἀλλ' Εὐτέρπην ἀναγράφει. Νεάνθης (FGrH 84 F 2 b) δὲ
καὶ πόλιν αὐτῇ τῆς Καρίας Ἁλικαρνασσὸν προστίθησι.
διότι καὶ τῶν νόθων εἰς Κυνόσαργες συντελούντων –
τοῦτο δ' ἐστὶν ἔξω πυλῶν Γυμνάσιον Ἡρακλέους, ἐπεὶ
κἀκεῖνος οὐκ ἦν γνήσιος ἐν θεοῖς, ἀλλ' ἐνείχετο νοθείᾳ
διὰ τὴν μητέρα θνητὴν οὖσαν – , ἔπειθέ τινας ὁ Θεμιστο-
κλῆς τῶν εὖ γεγονότων νεανίσκων καταβαίνοντας εἰς τὸ
Κυνόσαργες ἀλείφεσθαι μετ' αὐτοῦ, καὶ τούτου γενομέ-
νου δοκεῖ πανούργως τὸν τῶν νόθων καὶ γνησίων διορι-
σμὸν ἀνελεῖν. ὅτι μέντοι τοῦ Λυκομιδῶν γένους μετεῖχε,
δῆλόν ἐστι· τὸ γὰρ Φλυῆσι τελεστήριον, ὅπερ ἦν Λυκο-
μιδῶν κοινόν, ἐμπρησθὲν ὑπὸ τῶν βαρβάρων αὐτὸς ἐπε-
570
σκεύασε καὶ γραφαῖς ἐκόσμησεν, ὡς Σιμωνίδης (fr. 222 B49)

ἱστόρηκεν.
Πλούταρχος , Timoleon Ch. 39, sec. 6, line 2
φωναὶ δὲ καὶ δάκρυα, συγκεκραμένα τῷ μακαρισμῷ τοῦ τεθνηκότος, οὐ

τιμῆς ἀφοσίωσιν οὐδὲ λειτουργίαν ἐκ προβουλεύματος, ἀλλὰ πόθον
δίκαιον
ἐπεδείκνυντο καὶ χάριν ἀληθινῆς εὐνοίας. τέλος δὲ τῆς κλίνης ἐπὶ τὴν
πυρὰν τεθείσης, Δημήτριος, ὃς ἦν μεγαλοφωνότατος τῶν τότε κηρύκων,
γεγραμμένον ἀνεῖπε κήρυγμα τοιοῦτον· “ὁ δῆμος τῶν Συρακοσίων Τιμο-
λέοντα Τιμοδήμου Κορίνθιον [τόνδε] θάπτει μὲν ἀπὸ διακοσίων μνῶν,
ἐτίμησε δ' εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον ἀγῶσι μουσικοῖς ἱππικοῖς γυμνικοῖς,
ὅτι τοὺς τυράννους καταλύσας, καὶ τοὺς βαρβάρους καταπολεμήσας, καὶ
τὰς μεγίστας τῶν ἀναστάτων πόλεων ἀνοικίσας, ἀπέδωκε τοὺς νόμους

τοῖς Σικελιώταις.” ἐποιήσαντο δὲ τὴν ταφὴν τοῦ σώματος ἐν ἀγορᾷ, καὶ
Στοὰς ὕστερον περιβαλόντες καὶ παλαίστρας ἐνοικοδομήσαντες,
Γυμνάσιον
τοῖς νέοις ἀνῆκαν καὶ Τιμολεόντειον προσηγόρευσαν. αὐτοὶ δὲ χρώμενοι
πολιτείᾳ καὶ νόμοις οὓς ἐκεῖνος κατέστησεν, ἐπὶ πολὺν χρόνον εὐδαιμο-
νοῦντες διετέλεσαν.

Πλούταρχος , Pelopidas Ch. 7, sec. 5, line 3
τήν, ἵν' ὡς ἐκεῖνος ἐκ Θηβῶν πρότερον ὁρμηθεὶς κατ-

έλυσε τοὺς ἐν Ἀθήναις τυράννους, οὕτως αὐτοὶ πάλιν ἐξ
Ἀθηνῶν προελθόντες ἐλευθερώσωσι τὰς Θήβας. ὡς οὖν
ἔπεισε ταῦτα λέγων, πέμπουσιν εἰς Θήβας κρύφα πρὸς
τοὺς ὑπολελειμμένους τῶν φίλων, τὰ δεδογμένα φράζον-
τες. οἱ δὲ συνεπῄνουν· καὶ Χάρων μέν, ὅσπερ ἦν ἐπιφα-
νέστατος, ὡμολόγησε τὴν οἰκίαν παρέξειν, Φυλλίδας δὲ
διεπράξατο τῶν περὶ Ἀρχίαν καὶ Φίλιππον γραμματεὺς
γενέσθαι πολεμαρχούντων. Ἐπαμεινώνδας δὲ τοὺς νέ-
ους πάλαι φρονήματος ἦν ἐμπεπληκώς· ἐκέλευε γὰρ ἐν
τοῖς γυμνασίοις ἐπιλαμβάνεσθαι τῶν Λακεδαιμονίων καὶ
παλαίειν, εἶθ' ὁρῶν ἐπὶ τῷ κρατεῖν καὶ περιεῖναι γαυρου-
μένους, ἐπέπληττεν, ὡς αἰσχύνεσθαι μᾶλλον αὐτοῖς προς-
ῆκον, εἰ δουλεύουσι δι' ἀνανδρίαν ὧν τοσοῦτον ταῖς
ῥώμαις διαφέρουσιν.
571
Πλούταρχος , Marcellus Ch. 30, sec. 6, line 2
Ἦν δ' ἀναθήματα Μαρκέλλου δίχα τῶν ἐν Ῥώμῃ

Γυμνάσιον μὲν ἐν Κατάνῃ τῆς Σικελίας, ἀνδριάντες δὲ καὶ
πίνακες τῶν ἐκ Συρακουσῶν ἔν τε Σαμοθρᾴκῃ παρὰ τοῖς
θεοῖς οὓς Καβείρους ὠνόμαζον, καὶ περὶ Λίνδον ἐν τῷ
ἱερῷ τῆς Ἀθηνᾶς. ἐκεῖ δ' αὐτοῦ τῷ ἀνδριάντι τοῦτ' ἦν
ἐπιγεγραμμένον, ὡς Ποσειδώνιός φησι (FGrH 87 F 44),
τὸ ἐπίγραμμα (168 Preger)·

Οὗτός τοι Ῥώμης ὁ μέγας ξένε πατρίδος ἀστός,
Μάρκελλος κλεινῶν Κλαύδιος ἐκ πατέρων,
ἑπτάκι τὰν ὑπάταν ἀρχὰν ἐν Ἄρηϊ φυλάξας,
ᾧ πολὺν ἀντιπάλων ἐγκατέχευε φόνον.
Πλούταρχος , Titus Flamininus Ch. 16, sec. 5, line 5
στα μετὰ τὴν μάχην φεύγων προσέμειξε τῇ Χαλκίδι, τὴν

δὲ κόρην ἀναλαβὼν καὶ τὰ χρήματα καὶ τοὺς φίλους, εἰς
Ἀσίαν ἀπέπλευσε· τὸν δὲ Μάνιον εὐθὺς ἐπὶ τοὺς Χαλ-
κιδεῖς σὺν ὀργῇ πορευόμενον ὁ Τίτος παρακολουθῶν ἐμά-
λαττε καὶ παρῃτεῖτο, καὶ τέλος ἐξέπεισε καὶ κατεπράϋ-
νεν, αὐτοῦ τε καὶ τῶν ἐν τέλει Ῥωμαίων δεόμενος. οὕτω
διασωθέντες οἱ Χαλκιδεῖς τὰ κάλλιστα καὶ μέγιστα τῶν
παρ' αὐτοῖς ἀναθημάτων τῷ Τίτῳ καθιέρωσαν, ὧν ἐπι-
γραφὰς ἔστι τοιαύτας ἄχρι νῦν ὁρᾶν· “ὁ δῆμος Τίτῳ καὶ
Ἡρακλεῖ τὸ Γυμνάσιον.” ἑτέρωθι δὲ πάλιν· “ὁ δῆμος
Τίτῳ καὶ Ἀπόλλωνι τὸ Δελφίνιον.” ἔτι δὲ καὶ καθ' ἡμᾶς
ἱερεὺς χειροτονητὸς ἀπεδείκνυτο Τίτου, καὶ θύσαντες
αὐτῷ τῶν σπονδῶν γενομένων ᾄδουσι παιᾶνα πεποιημέ-
νον, οὗ τἆλλα διὰ μῆκος ἡμεῖς παρέντες, ἀνεγράψαμεν ἃ
παυόμενοι τῆς ᾠδῆς λέγουσι (PLG III49 673 app. Powell
9Coll. Alex. 173)·
Πλούταρχος , Pyrrhus Ch. 4, sec. 6, line 2
Ἀλεξάνδρου τοῦ Ῥωξάνης γυναῖκα, τῶν δὲ κατ' ἐκείνους

δυστυχηθέντων, ὥραν ἔχουσαν αὐτὴν ἔγημεν ὁ Δημήτριος.
572
τῆς δὲ μεγάλης μάχης, ἣν ἐν Ἰψῷ πάντες οἱ βασιλεῖς

ἠγωνίσαντο, παρὼν ὁ Πύρρος τοῖς περὶ Δημήτριον
συμμετεῖχε μειράκιον ὢν ἔτι, καὶ τοὺς καθ' ἑαυτὸν
ἐτρέψατο καὶ διεφάνη λαμπρὸς ἐν τοῖς μαχομένοις. πταί-
σαντα δὲ Δημήτριον οὐκ ἐγκατέλιπεν, ἀλλὰ καὶ τὰς ἐν
τῇ Ἑλλάδι πόλεις πιστευθεὶς διεφύλαξε, καὶ συμβάσεων
αὐτῷ γενομένων πρὸς Πτολεμαῖον, ἔπλευσεν εἰς Αἴγυπτον
ὁμηρεύσων. καὶ Πτολεμαίῳ μὲν ἔν τε θήραις καὶ γυμνα-
σίοις ἐπίδειξιν ἀλκῆς παὶ καρτερίας παρεῖχε, τὴν δὲ Βε-
ρενίκην ὁρῶν μέγιστον δυναμένην καὶ πρωτεύουσαν ἀρε-
τῇ καὶ φρονήσει τῶν Πτολεμαίου γυναικῶν ἐθεράπευε
μάλιστα· καὶ δεινὸς ὢν ὑπελθεῖν ἐπ' ὠφελείᾳ τοὺς κρείτ-
τονας, ὥσπερ ὑπερόπτης τῶν ταπεινοτέρων, κόσμιος δὲ
καὶ σώφρων περὶ δίαιταν, ἐκ πολλῶν νέων ἡγεμονικῶν
προεκρίθη λαβεῖν Ἀντιγόνην γυναῖκα τῶν Βερενίκης
θυγατέρων, ἣν ἔσχεν ἐκ Φιλίππου πρὶν ἢ Πτολεμαίῳ
συνοικεῖν.
Πλούταρχος , Lysander Ch. 23, sec. 7, line 4
παραλύων ἡσυχῆ καὶ διαψύχων τὴν ἐκείνου

δύναμιν. ἐπεὶ δὲ τῶν πάντων διαμαρτάνων ὁ
Λύσανδρος ἔγνω τοῖς φίλοις τὴν παρ' αὑτοῦ
σπουδὴν ἐναντίωμα γινομένην, αὐτός τε τὸ βοηθεῖν
ἐξέλιπε κἀκείνων ἐδεῖτο μὴ προσιέναι μηδὲ θερα-
πεύειν αὐτόν, ἀλλὰ τῷ βασιλεῖ διαλέγεσθαι καὶ
τοῖς δυναμένοις ὠφελεῖν τοὺς τιμῶντας αὐτοὺς
μᾶλλον ἐν τῷ παρόντι. ταῦτα ἀκούοντες οἱ
πολλοὶ τοῦ μὲν ἐνοχλεῖν αὐτὸν περὶ πραγμάτων
ἀπείχοντο, τὰς δὲ θεραπείας οὐ κατέλιπον, ἀλλὰ
προσφοιτῶντες ἐν τοῖς περιπάτοις καὶ γυμνασίοις
ἔτι μᾶλλον ἢ πρότερον ἠνίων τὸν Ἀγησίλαον ὑπὸ
φθόνου τῆς τιμῆς, ὥστε τοῖς πολλοῖς Σπαρτιάταις
ἡγεμονίας πραγμάτων καὶ διοικήσεις πόλεων ἀπο-
διδοὺς τὸν Λύσανδρον ἀπέδειξε κρεοδαίτην. εἶτα
οἷον ἐφυβρίζων πρὸς τοὺς Ἴωνας, “Ἀπιόντες,”
ἔφη, “νῦν τὸν ἐμὸν κρεοδαίτην θεραπευέτωσαν.”
ἔδοξεν οὖν τῷ Λυσάνδρῳ διὰ λόγων πρὸς αὐτὸν
ἐλθεῖν· καὶ γίνεται βραχὺς καὶ Λακωνικὸς αὐτῶν
διάλογος. “Ἦ καλῶς ᾔδεις, ὦ Ἀγησίλαε, φίλους
ἐλαττοῦν.” καὶ ὅς· “Ἄν γε ἐμοῦ βούλωνται
573
Πλούταρχος , Cimon Ch. 16, sec. 5, line 6
τέταρτον ἔτος ἐν Σπάρτῃ βασιλεύοντος, ὑπὸ σεισμοῦ

μεγίστου δὴ τῶν μνημονευομένων πρότερον ἥ τε χώρα
τῶν Λακεδαιμονίων χάσμασιν ἐνώλισθε πολλοῖς, καὶ τῶν
Ταϋγέτων τιναχθέντων κορυφαί τινες ἀπερράγησαν, αὐ-
τὴ δ' ἡ πόλις ὅλη συνεχύθη πλὴν οἰκιῶν πέντε, τὰς
δ' ἄλλας ἤρειψεν ὁ σεισμός. ἐν δὲ μέσῃ τῇ στοᾷ, γυμνα-
ζομένων ὁμοῦ τῶν ἐφήβων καὶ τῶν νεανίσκων, λέγεται
μικρὸν πρὸ τοῦ σεισμοῦ λαγὼν παραφανῆναι, καὶ τοὺς
μὲν νεανίσκους ὥσπερ ἦσαν ἀληλιμμένοι μετὰ παιδιᾶς
ἐκδραμεῖν καὶ διώκειν, τοῖς δ' ἐφήβοις ὑπολειφθεῖσιν
ἐπιπεσεῖν τὸ Γυμνάσιον, καὶ πάντας ὁμοῦ τελευτῆσαι.
τὸν δὲ τάφον αὐτῶν ἔτι νῦν Σεισματίαν προσαγορεύουσι.
ταχὺ δὴ συνιδὼν ἀπὸ τοῦ παρόντος τὸν μέλλοντα κίν-
δυνον ὁ Ἀρχίδαμος, καὶ τοὺς πολίτας ὁρῶν ἐκ τῶν οἰ-
κιῶν τὰ τιμιώτατα πειρωμένους σῴζειν, ἐκέλευσε τῇ
σάλπιγγι σημαίνειν ὡς πολεμίων ἐπιόντων, ὅπως ὅτι
τάχιστα μετὰ τῶν ὅπλων ἀθροίζωνται πρὸς αὐτόν. ὃ δὴ
καὶ μόνον ἐν τῷ τότε καιρῷ τὴν Σπάρτην διέσωσεν. οἱ
γὰρ εἵλωτες ἐκ τῶν ἀγρῶν συνέδραμον πανταχόθεν ὡς
ἀναρπασόμενοι τοὺς σεσωσμένους τῶν Σπαρτιατῶν,
ὡπλισμένους δὲ καὶ συντεταγμένους εὑρόντες, ἀνεχώρη
Πλούταρχος , Agis et Cleomenes Ch. 38, sec. 2, line 5
φύσεως τὴν ἀσθένειαν, εἰ μηδ' ἐν ἤθεσιν οὕτως ἀξιολόγοις

καὶ διαφόροις πρὸς ἀρετὴν ἐκφέρειν δύναται τὸ καλὸν
ἀνεμέσητον.
Ἐλθόντων δὲ τῶν Ἀχαιῶν εἰς Ἄργος αὖθις ἐπὶ
τὸν σύλλογον, καὶ τοῦ Κλεομένους ἐκ Τεγέας καταβεβη-
κότος, ἐλπὶς ἦν πολλὴ τῶν ἀνθρώπων ἔσεσθαι τὴν διά-
λυσιν. ὁ δ' Ἄρατος, ἤδη διωμολογημένων αὐτῷ πρὸς
τὸν Ἀντίγονον τῶν μεγίστων, φοβούμενος τὸν Κλεομένη
μὴ πάντα διαπράξηται καθομιλήσας τὸ πλῆθος ἢ καὶ
βιασάμενος, ἠξίου λαβόντα τριακοσίους ὁμήρους μόνον
εἰσιέναι πρὸς αὐτούς, ἢ κατὰ Γυμνάσιον ἔξωθεν τὸ
Κυλλαράβιον προσελθόντα μετὰ τῆς δυνάμεως δια-
λέγεσθαι. ταῦτ' ἀκούσας ὁ Κλεομένης ἄδικα πάσχειν
574
ἔφασκε· δεῖν γὰρ εὐθὺς αὐτῷ τότε προειπεῖν, οὐ νῦν,

ἥκοντος ἐπὶ τὰς θύρας τὰς ἐκείνων, ἀπιστεῖν καὶ ἀπ-
ελαύνειν. γράψας δὲ περὶ τούτων ἐπιστολὴν πρὸς τοὺς
Ἀχαιούς, ἧς ἦν τὸ πλεῖστον Ἀράτου κατηγορία, πολλὰ
δὲ καὶ τοῦ Ἀράτου λοιδορήσαντος αὐτὸν πρὸς τὸ πλῆ-
θος, ἀνέζευξε διὰ ταχέων καὶ κήρυκα πόλεμον προεροῦντα
τοῖς Ἀχαιοῖς ἔπεμψεν, οὐκ εἰς Ἄργος, ἀλλ' εἰς Αἴγιον,
ὥς φησιν Ἄρτος (FGrH 231 F 5), ὅπως φθάσῃ τὴν
Ὀλίγῳ δ' ὕστερον αὖθις εἰς Τεγέαν ἀκούσας

προϊέναι τὸν Ἀντίγονον, ὡς ἐκεῖθεν εἰς τὴν Λακωνικὴν
ἐμβαλοῦντα, ταχὺ τοὺς στρατιώτας ἀναλαβὼν καὶ καθ'
ἑτέρας ὁδοὺς παραλλάξας, ἅμ' ἡμέρᾳ πρὸς τῇ πόλει τῶν
Ἀργείων ἀνεφάνη, πορθῶν τὸ πεδίον καὶ τὸν σῖτον οὐ
κείρων, ὥσπερ οἱ λοιποί, δρεπάναις καὶ μαχαίραις, ἀλλὰ
κόπτων ξύλοις μεγάλοις εἰς σχῆμα ῥομφαίας ἀπειργας-
μένοις, οἷς ὡς ἐπὶ παιδιᾷ χρωμένους ἐν τῷ πορεύεσθαι
σὺν μηδενὶ πόνῳ πάντα συγκατατρῖψαι καὶ διαφθεῖραι
τὸν καρπόν. ὡς μέντοι κατὰ τὴν Κυλλάραβιν γενόμενοι
τὸ Γυμνάσιον ἐπεχείρουν προσφέρειν πῦρ, ἐκώλυσεν, ὡς
καὶ τῶν περὶ Μεγάλην πόλιν ὑπ' ὀργῆς μᾶλλον ἢ καλῶς
αὐτῷ πεπραγμένων. τοῦ δ' Ἀντιγόνου πρῶτον μὲν εὐθὺς
εἰς Ἄργος ἀναχωρήσαντος, ἔπειτα τὰ ὄρη καὶ τὰς ὑπερ-
βολὰς πάσας φυλακαῖς καταλαβόντος, ἀμελεῖν καὶ
καταφρονεῖν προσποιούμενος ἔπεμψε κήρυκας, τὰς κλεῖς
ἀξιῶν τοῦ Ἡραίου λαβεῖν, ὅπως ἀπαλλάττοιτο τῇ θεῷ
θύσας. οὕτω δὲ παίξας καὶ κατειρωνευσάμενος καὶ τῇ
θεῷ θύσας ὑπὸ τὸν νεὼν κεκλεισμένον, ἀπήγαγεν εἰς
Φλιοῦντα τὸν στρατόν. ἐκεῖθεν δὲ τοὺς φρουροῦντας τὸν
Ὀλύγυρτον ἐξελάσας, κατέβη παρὰ τὸν Ὀρχομενόν, οὐ
Πλούταρχος , Antonius Ch. 80, sec. 2, line 2
ἀδιάλλακτον.” ἅμα δὲ καὶ τὸ ξίφος αὐτῆς παρείλετο καὶ

τὴν ἐσθῆτα μὴ κρύπτοι τι φάρμακον ἐξέσεισεν. ἐπέμφθη
δὲ καὶ παρὰ Καίσαρος τῶν ἀπελευθέρων Ἐπαφρόδιτος,
ᾧ προσετέτακτο ζῶσαν αὐτὴν φυλάττειν ἰσχυρῶς ἐπιμε-
λόμενον, τἆλλα δὲ πρὸς τὸ ῥᾷστον ἐνδιδόναι καὶ
ἥδιστον.
Αὐτὸς δὲ Καῖσαρ εἰσήλαυνεν εἰς τὴν πόλιν, Ἀρείῳ
575
τῷ φιλοσόφῳ προσδιαλεγόμενος καὶ τὴν δεξιὰν ἐνδε-

δωκώς, ἵν' εὐθὺς ἐν τοῖς πολίταις περίβλεπτος εἴη καὶ
θαυμάζοιτο τιμώμενος ὑπ' αὐτοῦ διαπρεπῶς. εἰς δὲ τὸ
Γυμνάσιον εἰσελθὼν καὶ ἀναβὰς ἐπὶ βῆμά τι πεποιημένον,
ἐκπεπληγμένων ὑπὸ δέους τῶν ἀνθρώπων καὶ προς-
πιπτόντων, ἀναστῆναι κελεύσας ἔφη πάσης αἰτίας τὸν
δῆμον ἀφιέναι, πρῶτον μὲν διὰ τὸν κτίστην Ἀλέξανδρον,
δεύτερον δὲ τῆς πόλεως θαυμάζων τὸ κάλλος καὶ τὸ
μέγεθος, τρίτον δ' Ἀρείῳ τῷ ἑταίρῳ χαριζόμενος. ταύτης
δὴ τῆς τιμῆς ἔτυχε παρὰ Καίσαρος Ἄρειος, καὶ τῶν
ἄλλων ἐξῃτήσατο συχνούς· ὧν ἦν καὶ Φιλόστρατος, ἀνὴρ
εἰπεῖν μὲν ἐξ ἐπιδρομῆς τῶν τότε σοφιστῶν ἱκανώτατος,
εἰσποιῶν δὲ μὴ προσηκόντως ἑαυτὸν τῇ Ἀκαδημείᾳ· διὸ
καὶ Καῖσαρ αὐτοῦ βδελυττόμενος τὸν τρόπον, οὐ προσίετο

φυλάττεσθαι τῶν βρωμάτων ὅσα μὴ πεινῶντας

ἐσθίειν ἀναπείθει, καὶ τῶν πωμάτων ὅσα πίνειν
μὴ διψῶντας, οὐχ ἁπλῶς τὸ χρῆσθαι τούτοις ἀπ-
ηγόρευσεν, ἀλλὰ χρῆσθαι δεομένους ἐδίδασκε καὶ τὸ
ἡδὺ κατατάττοντας αὐτῶν εἰς τὸ ἀναγκαῖον, ὥσπερ
οἱ τὰ θεωρικὰ ποιοῦντες ἐν ταῖς πόλεσι στρατιω-
τικά. τὸ γὰρ ἡδὺ τῇ φύσει μέχρι ἂν ᾖ μέρος τοῦ
τρέφοντος οἰκεῖόν ἐστι, καὶ δεῖ πεινῶντας ἔτι τῶν
ἀναγκαίων ἀπολαύειν ἢ τῶν ἡδέων, ἰδίᾳ δὲ μὴ
κινεῖν ἑτέρας ὀρέξεις τῶν κοινῶν ἀπηλλαγμένους.
ὥσπερ γὰρ αὖ τῷ Σωκράτει Γυμνάσιον ἦν οὐκ
ἀηδὲς ἡ ὄρχησις, οὕτως ᾧτινι τὸ πέμμα καὶ τὸ
τράγημα δεῖπνόν ἐστι καὶ σιτίον, ἧττον βλάπτεται·
τὸ δ' ἀπέχοντα τῇ φύσει τὸ μέτριον καὶ πεπληρω-
μένον ἐπιδράττεσθαι τῶν τοιούτων φυλακτέον ἐν
τοῖς μάλιστα. φυλακτέον δὲ τῆς περὶ ταῦτα
φιληδονίας καὶ γαστριμαργίας οὐδὲν ἧττον ἀπειρο-
καλίαν καὶ φιλοτιμίαν· καὶ γὰρ αὗται πολλάκις
συναναπείθουσι μὴ πεινῶντας ἐσθίειν ἔνια καὶ
πίνειν μὴ διψῶντας, ἀνελευθέρους κομιδῇ καὶ

576
τὰ νεῦρα πνεύματος ἔχοντος. ἀλλ' ὅμως αὐτοῦ

μονονουχὶ τοῦ σώματος ἀντιτείνοντος καὶ κατα-
σπῶντος ἐπὶ τὸ κλινίδιον καὶ τὴν ἡσυχίαν οἱ μὲν
ὑπὸ λαιμαργίας καὶ φιληδονίας ἐμβάλλουσιν ἑαυ-
τοὺς ἐπὶ τὰ βαλανεῖα καὶ σπεύδουσιν ἐπὶ τὰς
προπόσεις, ὥσπερ εἰς πολιορκίαν ἐπισιτιζόμενοι
καὶ δεδιότες μὴ φθάσῃ καταλαβὼν αὐτοὺς ὁ
πυρετὸς ἀναρίστους, οἱ δὲ κομψότεροι ταύτῃ μὲν
οὐχ ἁλίσκονται, πάνυ δ' ἀβελτέρως αἰσχυνόμενοι
κραιπάλην ἢ ἀπεψίαν ὁμολογεῖν καὶ διημερεύειν
ἐν ἱματίοις, ἑτέρων εἰς τὸ Γυμνάσιον βαδιζόντων
καὶ παρακαλούντων, ἀναστάντες συναποδύονται
καὶ ταὐτὰ πράττουσι τοῖς ὑγιαίνουσι. τοὺς δὲ
πλείους ἀκρασίᾳ καὶ μαλακίᾳ συνήγορον ἔχουσα
παροιμίαν ἐλπὶς ἀναπείθει καὶ προάγεται βαδίζειν
ἀναστάντας ἰταμῶς ἐπὶ τὴν συνήθειαν, ὡς οἴνῳ
δὴ τὸν οἶνον κραιπάλῃ δὲ τὴν κραιπάλην ἐξελῶντας
καὶ διαφορήσοντας. πρὸς μὲν οὖν ταύτην τὴν
ἐλπίδα τὴν τοῦ Κάτωνος εὐλάβειαν ἀντιτακτέον
ἥν φησιν ἐκεῖνος ὁ ἀνὴρ “τὰ μὲν μεγάλα μικρὰ
ποιεῖν τὰ δὲ μικρὰ παντελῶς ἀναιρεῖν,”

δοκείῳ σιγῆς πρόφασιν, οὐδ' ἂν πάντες καταγελῶ-

σιν. ὅπου γὰρ οὐκ αἰσχρὸν τὸ φαγεῖν, οὐδὲ τὸ
γυμνάζεσθαι δήπουθεν αἰσχρόν· ἀλλ' αἴσχιον τὸ δε-
δοικέναι καὶ δυσωπεῖσθαι ναύτας καὶ ὀρεωκόμους
καὶ πανδοκεῖς καταγελῶντας οὐ τοῦ σφαιρίζοντος
καὶ σκιαμαχοῦντος ἀλλὰ τοῦ λέγοντος, ἂν ἅμα δι-
δάσκῃ τι καὶ ζητῇ καὶ μανθάνῃ καὶ ἀναμιμνῄσκηται
γυμναζόμενος. ὁ μὲν γὰρ Σωκράτης ἔλεγεν ὅτι τῷ
κινοῦντι δι' ὀρχήσεως αὑτὸν ἑπτάκλινος οἶκος
ἱκανός ἐστιν ἐγγυμνάζεσθαι, τῷ δὲ δι' ᾠδῆς ἢ
λόγου γυμναζομένῳ Γυμνάσιον ἀποχρῶν καὶ ἑστῶτι
καὶ κατακειμένῳ πᾶς τόπος παρέχει. μόνον ἐκεῖνο
φυλακτέον, ὅπως μήτε πλησμονὴν μήτε λαγνείαν
μήτε κόπον ἑαυτοῖς συνειδότες ἐντεινώμεθα τῇ
577
φωνῇ τραχύτερον, ὃ πάσχουσι πολλοὶ τῶν ῥητόρων

καὶ τῶν σοφιστῶν, οἱ μὲν ὑπὸ δόξης καὶ φιλοτι-
μίας, οἱ δὲ διὰ μισθοὺς ἢ πολιτικὰς ἁμίλλας ἐξαγό-
μενοι παρὰ τὸ συμφέρον ἀγωνίζεσθαι. Νίγρος δ'
ὁ ἡμέτερος ἐν Γαλατίᾳ σοφιστεύων ἄκανθαν ἐτύγ-
χανεν ἰχθύος καταπεπωκώς. ἑτέρου δ' ἐπιφανέντος
ἔξωθεν σοφιστοῦ καὶ μελετῶντος,
Πλούταρχος , Regum et imperatorum apophthegmata [Sp.?] (172b-208a)

ΧΑΒΡΙΑΣ
Χαβρίας ἔλεγε κάλλιστα στρατηγεῖν τοὺς μάλιστα

γινώσκοντας τὰ τῶν πολεμίων.
Δίκην δὲ φεύγων προδοσίας μετ' Ἰφικράτους, ἐπι-
τιμῶντος αὐτῷ τοῦ Ἰφικράτους ὅτι κινδυνεύων εἰς τὸ
Γυμνάσιον βαδίζει καὶ τὴν εἰωθυῖαν ὥραν ἀριστᾷ, ‘τοι-
γαροῦν’ εἶπεν ‘ἂν ἄλλο τι γνῶσι περὶ ἡμῶν Ἀθηναῖοι, σὲ
μὲν αὐχμῶντα καὶ ἄσιτον, ἐμὲ δ' ἠριστηκότα καὶ ἀλη-
λιμμένον ἀποκτενοῦσιν.’
Εἰώθει δὲ λέγειν ὅτι φοβερώτερόν ἐστιν ἐλάφων
στρατόπεδον ἡγουμένου λέοντος ἢ λεόντων ἐλάφου.


’ἀσπίδι μὲν Σαΐων τις ἀγάλλεται, ἣν περὶ θάμνῳ

ἔντος ἀμώμητον κάλλιπον οὐκ ἐθέλων·
αὐτὸς δ' ἐξέφυγον θανάτου τέλος· ἀσπὶς ἐκείνη
ἐρρέτω· ἐξαῦθις κτήσομαι οὐ κακίω.’

Κόραις καὶ κόροις κοινὰ τὰ ἱερά.
Σκιραφίδαν ἐζημίωσαν οἱ ἔφοροι, ὅτι ὑπὸ πολε-
μίων ἠδικεῖτο.
Σακκοφόρον ἀνεῖλον, διότι παρυφὴν εἰς τὸν σάκκον
578
ἐνέβαλε.
Τὸν ἐκ τοῦ γυμνασίου νεανίσκον ἐπετίμων, ὅτι τὴν
εἰς Πυλαίαν ὁδὸν ἠπίστατο.
Κηφισοφῶντα, εἰπόντα περὶ τοῦ τυχόντος δύνα-
σθαι ὅλην τὴν ἡμέραν λέγειν, ἐξέβαλον, φάμενοι τὸν
ἀγαθὸν μυθικτὰν δεῖν τοῖς πράγμασιν ἴσον τὸν λόγον
ἔχειν.
Οἱ παῖδες παρ' αὐτοῖς ξαινόμενοι μάστιξι δι' ὅλης
τῆς ἡμέρας ἐπὶ τοῦ βωμοῦ τῆς Ὀρθίας Ἀρτέμιδος μέχρι
θανάτου πολλάκις διακαρτεροῦσιν ἱλαροὶ καὶ γαῦροι,
ἁμιλλώμενοι περὶ νίκης πρὸς ἀλλήλους, ὅστις αὐτῶν ἐπὶ
πλέον τε καὶ μᾶλλον καρτερήσει τυπτόμενος·
Πλούταρχος , Mulierum virtutes (242e-263c) Stephanus p.259, sec. A,

line 8

ΓΥΝΑΙΟΝ ΠΕΡΓΑΜΗΝΟΝ
Ἐπεὶ δὲ Μιθριδάτης ἑξήκοντα Γαλατῶν τοὺς ἀρίστους

μεταπεμψάμενος εἰς Πέργαμον ὡς φίλους ὑβριστικῶς
ἐδόκει καὶ δεσποτικῶς προσφέρεσθαι καὶ πάντες ἠγανά-
κτουν, Ἐπορηδόριξ, ἀνὴρ τό τε σῶμα ῥωμαλέος καὶ τὴν
ψυχὴν διαφέρων (ἦν δὲ Τοσιωπῶν τετράρχης), ἀνεδέ-
ξατο τὸν Μιθριδάτην, ὅταν ἐν τῷ βήματι τοῦ γυμνα-
σίου χρηματίζῃ, συναρπάσας ὤσειν ἅμα σὺν αὐτῷ κατὰ
τῆς φάραγγος. τύχῃ δέ τινι τῆς ἡμέρας ἐκείνης οὐκ
ἀναβάντος εἰς τὸ Γυμνάσιον αὐτοῦ, μεταπεμπομένου δὲ
τοὺς Γαλάτας οἴκαδε, θαρρεῖν παρεκάλει, καὶ ὅταν ἐν
ταὐτῷ γένωνται, διασπάσαι τὸ σῶμα καὶ διαφθεῖραι
πανταχόθεν προσπεσόντας. τοῦτ' οὐκ ἔλαθε τὸν Μιθρι-
δάτην, ἀλλὰ μηνύσεως γενομένης, καθ' ἕνα τῶν Γαλα-
τῶν παρεδίδου σφαγησόμενον· εἶτά πως ἀναμνησθεὶς
νεανίσκου πολὺ προέχοντος ὥρᾳ καὶ κάλλει τῶν καθ'
αὑτὸν ᾤκτειρε καὶ μετενόει, καὶ δῆλος ἦν ἀχθόμενος
ὡς ἐν πρώτοις ἀπολωλότος, ὅμως δ' ἔπεμψεν,

579
line 10


ὡς ἐν πρώτοις ἀπολωλότος, ὅμως δ' ἔπεμψεν, εἰ ζῶν
εὑρεθείη, μεθεῖναι κελεύων· ἦν δ' ὄνομα τῷ νεανίσκῳ
Βηπολιτανός. καί τις αὐτῷ τύχη θαυμαστὴ συνέπεσε·
Πλούταρχος , De garrulitate (502b-515a) Stephanus p.512, sec. F, line 4

’καὶ κωφοῦ ξυνίησι καὶ οὐ λαλέοντος ἀκούει,’

τὸν δὲ βουλόμενον ἐμμελῶς ἀποκρίνασθαι δεῖ τὴν διά-
νοιαν ἀναμεῖναι καὶ τὴν προαίρεσιν ἀκριβῶς καταμαθεῖν
τοῦ πυνθανομένου, μὴ γένηται τὸ κατὰ τὴν παροιμίαν
’ἄμας ἀπῄτουν ...’. ἄλλως δὲ τὸ λάβρον τοῦτο καὶ πρὸς
τοὺς λόγους ὀξύπεινον ἀνακρουστέον, ἵνα μὴ δοκῇ καθάπερ
ῥεῦμα τῇ γλώττῃ πάλαι προσιστάμενον ἀσμένως ὑπὸ τῆς
ἐρωτήσεως ἐξερᾶσθαι. καὶ γὰρ ὁ Σωκράτης οὕτως ἐκό-
λουε τὴν δίψαν, οὐκ ἐφιεὶς ἑαυτῷ πιεῖν μετὰ Γυμνάσιον,
580
εἰ μὴ τὸν πρῶτον ἐκχέαι κάδον ἀνιμήσας, ὅπως ἐθίζηται

τὸν τοῦ λόγου καιρὸν ἀναμένειν τὸ ἄλογον. |
Ἔστι τοίνυν τρία γένη τῶν πρὸς τὰς ἐρωτήσεις
ἀποκρίσεων, τὸ μὲν ἀναγκαῖον τὸ δὲ φιλάνθρωπον τὸ δὲ
περισσόν. οἷον πυθομένου τινὸς εἰ Σωκράτης ἔνδον, ὁ μὲν
ὥσπερ ἄκων καὶ ἀπροθύμως ἀποκρίνεται τὸ ‘οὐκ ἔνδον’,
ἐὰν δὲ βούληται λακωνίζειν, καὶ τὸ ‘ἔνδον’ ἀφελὼν αὐτὴν
μόνην φθέγξεται τὴν ἀπόφασιν· ὡς ἐκεῖνοι, Φιλίππου
γράψαντος εἰ δέχονται τῇ πόλει αὐτόν, εἰς χάρτην ‘οὐ’
μέγα γράψαντες ἀπέστειλαν. ὁ δὲ φιλανθρωπότερον

λόγον περαινομένης ἔργον ἐστὶν ἑτέρους δι' ἑτέρων κολα-

ζομένων ἐπισχεῖν. ᾗ δὲ προσέοικε τῷ ζητουμένῳ τὸ παρα-
βαλλόμενον [ὑπὸ τοῦ Βίωνος], ἔλαθεν αὐτόν· ἤδη γὰρ
ἀνδρὸς εἰς νόσημα μοχθηρὸν οὐ μὴν ἀνίατον ἐμπεσόντος,
εἶτ' ἀκρασίᾳ καὶ μαλακίᾳ προεμένου τῷ πάθει τὸ σῶμα
καὶ διαφθαρέντος υἱὸν οὐ δοκοῦντα νοσεῖν ἀλλὰ μόνον
ἐπιτηδείως ἔχοντα πρὸς τὴν αὐτὴν νόσον ἰατρὸς ἢ οἰκεῖος
ἢ ἀλείπτης καταμαθὼν ἢ δεσπότης χρηστὸς ἐμβαλὼν εἰς
δίαιταν αὐστηρὰν καὶ ἀφελὼν ὄψα καὶ πέμματα καὶ πότους
καὶ γύναια, φαρμακείαις δὲ χρησάμενος ἐνδελεχέσι καὶ
διαπονήσας γυμνασίοις ἐσκέδασε καὶ ἀπέπεμψε μεγάλου
πάθους σπέρμα μικρόν, οὐκ ἐάσας εἰς μέγεθος προελθεῖν.
ἦ γὰρ οὐχ οὕτω παρακελευόμεθα προσέχειν ἀξιοῦντες
ἑαυτοῖς καὶ παραφυλάττεσθαι καὶ μὴ παραμελεῖν ὅσοι
γεγόνασιν ἐκ πατέρων ἢ μητέρων νοσηματικῶν, ἀλλ'
εὐθὺς ἐξωθεῖν τὴν ἐγκεκραμένην ἀρχὴν εὐκίνητον οὖσαν
καὶ ἀκροσφαλῆ προκαταλαμβάνοντας;’ ‘πάνυ μὲν οὖν’
ἔφασαν. ‘οὐ τοίνυν ἄτοπον’ εἶπον ‘ἀλλ' ἀναγκαῖον, οὐδὲ
γελοῖον ἀλλ' ὠφέλιμον πρᾶγμα ποιοῦμεν, ἐπιληπτικῶν
παισὶ καὶ μελαγχολικῶν καὶ ποδαγρικῶν γυμνάσια καὶ
διαίτας καὶ φάρμακα προσάγοντες οὐ νοσοῦσιν ἀλλ' ἕνεκα
Πλούταρχος , De genio Socratis (575a-598f) Stephanus p.594, sec. A,

line 10
γενέσεων ἠγωνισμένη μακροὺς ἀγῶνας εὖ καὶ προθύμως

ψυχὴ τῆς περιόδου συμπεραινομένης κινδυνεύουσα | καὶ
581
φιλοτιμουμένη περὶ τὴν ἔκβασιν ἱδρῶτι πολλῷ τοῖς ἄνω

προσφέρηται, ταύτῃ τὸν οἰκεῖον οὐ νεμεσᾷ δαίμονα βοηθεῖν
ὁ θεὸς ἀλλ' ἀφίησι τῷ προθυμουμένῳ· προθυμεῖται δ'
ἄλλος ἄλλην ἀνασῴζειν ἐγκελευόμενος, ἡ δὲ συνακούει διὰ
τὸ πλησιάζειν καὶ σῴζεται, μὴ πειθομένη δέ, ἀπολιπόντος
τοῦ δαίμονος, οὐκ εὐτυχῶς ἀπαλλάσσει.’
Τούτων εἰρημένων ὁ Ἐπαμεινώνδας ἀποβλέψας
εἰς ἐμέ ‘σοὶ μέν,’ εἶπεν ‘ὦ Καφισία, σχεδὸν ὥρα βαδίζειν
εἰς τὸ Γυμνάσιον ἤδη καὶ μὴ ἀπολείπειν τοὺς συνήθεις,
ἡμεῖς δὲ Θεάνορος ἐπιμελησόμεθα διαλύσαντες ὅταν δοκῇ
τὴν συνουσίαν.’ κἀγώ ‘ταῦτ'’ ἔφην ‘πράττωμεν· ἀλλὰ
μικρὸν οἶμαί τι μετ' ἐμοῦ καὶ Γαλαξιδώρου βούλεταί σοι
διαλεχθῆναι [ὁ] Θεόκριτος οὑτοσί.’ ‘ἀγαθῇ τύχῃ’ εἶπε
’διαλεγέσθω’ καὶ προῆγεν ἀναστὰς εἰς τὸ ἐπικάμπειον
τῆς Στοᾶς. καὶ ἡμεῖς περισχόντες αὐτὸν ἐπεχειροῦμεν πα-
ρακαλεῖν ἐπὶ τὴν πρᾶξιν. ὁ δὲ καὶ τὴν ἡμέραν ἔφη πάνυ
σαφῶς εἰδέναι τῆς καθόδου τῶν φυγάδων καὶ συντετάχθαι
μετὰ Γοργίδου τοῖς φίλοις πρὸς τὸν καιρόν, ἀποκτενεῖν δὲ
τῶν πολιτῶν ἄκριτον οὐδένα μὴ μεγάλης ἀνάγκης
Πλούταρχος , De genio Socratis (575a-598f)


τῶν πολιτῶν ἄκριτον οὐδένα μὴ μεγάλης ἀνάγκης γενο-
μένης, ἄλλως δὲ καὶ πρὸς τὸ πλῆθος ἁρμόζειν τὸ Θηβαίων
εἶναί τινας ἀναιτίους καὶ καθαροὺς τῶν πεπραγμένων,
οἳ μᾶλλον ἕξουσιν ἀνυπόπτως πρὸς τὸν δῆμον ὡς
ἀπὸ τοῦ βελτίστου παραινοῦντες. ἐδόκει ταῦθ' ἡμῖν. κἀ-
κεῖνος μὲν ἀνεχώρησεν αὖθις ὡς τοὺς περὶ Σιμμίαν, ἡμεῖς
δὲ καταβάντες εἰς τὸ Γυμνάσιον ἐνετυγχάνομεν τοῖς φί-
λοις, καὶ διαλαμβάνων ἄλλος ἄλλον ἐν τῷ συμπαλαίειν
τὰ μὲν ἐπυνθάνετο τὰ δ' ἔφραζε καὶ συνετάττετο πρὸς
τὴν πρᾶξιν. ἑωρῶμεν δὲ καὶ τοὺς περὶ Ἀρχίαν καὶ Φίλ-
ιππον ἀληλιμμένους ἀπιόντας ἐπὶ τὸ δεῖπνον. ὁ γὰρ Φυλ-
λίδας δεδιὼς μὴ τὸν Ἀμφίθεον προανέλωσιν, εὐθὺς ἀπὸ
τῆς Λυσανορίδου προπομπῆς τὸν Ἀρχίαν δεξάμενος καὶ
περὶ τῆς .... γυναικός, ἧς ἐπιθυμῶν ἐτύγχανεν, εἰς ἐλπί-
δας ἐμβαλὼν ὡς ἀφιξομένης εἰς τὸν πότον, ἔπεισε πρὸς
582
ῥᾳθυμίαν καὶ ἄνεσιν τραπέσθαι μετὰ τῶν εἰωθότων αὐτῷ

συνακολασταίνειν.

’ἵν' αὐτὸς αὑτοῦ τυγχάνῃ κράτιστος ὤν.’

ὁ μὲν οὖν τῶν Ἀσσυρίων βασιλεὺς ἆθλον ὑπὸ κήρυκος
κατήγγειλεν τῷ καινὴν ἡδονὴν ἐξευρόντι· συμποσίου δὲ
βασιλεὺς ἀστεῖον ἆθλον ἂν καὶ γέρας προθείη τῷ παιδιὰν
ἀνύβριστον εἰσηγησαμένῳ καὶ τέρψιν ὠφέλιμον καὶ γέ-
λωτα μὴ μώμου μηδ' ὕβρεων ἀλλὰ χάριτος καὶ φιλοφρο-
σύνης ἑταῖρον· ἐν οἷς τὰ πλεῖστα ναυαγεῖ συμπόσια μὴ
τυχόντα παιδαγωγίας ὀρθῆς. ἔστι δὲ σώφρονος ἀνδρὸς
ἔχθραν φυλάττεσθαι καὶ ὀργήν, ἐν ἀγορᾷ τὴν ἐκ πλεονε-
ξίας ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις ἐκ φιλονικίας ἐν δ'
ἀρχαῖς καὶ φιλοτιμίαις ἐκ φιλοδοξίας ἐν δὲ δείπνῳ καὶ
παρὰ πότον ἐκ παιδιᾶς ἐπιτιθεμένην.’


ὡς Ὅμηρος ἐμαρτύρησεν, τὸν μὲν Ἀχιλλέα λέγοντα ποιήσας

(Ψ 659)

’ἄνδρε δύω περὶ τῶνδε κελεύομεν, ὥπερ ἀρίστω,
πὺξ μάλ' ἀνασχομένω πεπληγέμεν· ᾧ δέ κ' Ἀπόλλων
δώῃ καμμονίην,’

τῶν δὲ τοξοτῶν (Ψ 850 ss.) τὸν μὲν εὐξάμενον τῷ θεῷ
κατορθῶσαι καὶ λαβεῖν τὰ πρωτεῖα, τὸν δὲ γαῦρον ἀστο-
χῆσαι τοῦ σκοποῦ μὴ εὐξάμενον. καὶ μὴν οὐδ' Ἀθηναίους
εἰκός ἐστιν Ἀπόλλωνι καθιερῶσαι τὸ Γυμνάσιον ἀλόγως
καὶ αὐτομάτως, ἀλλὰ παρ' οὗ τὴν ὑγίειαν ἔχομεν θεοῦ,
τοῦτον εὐεξίαν τε διδόναι καὶ ῥώμην ἐπὶ τοὺς ἀγῶνας
ᾤοντο. κούφων δὲ καὶ βαρέων ἀγωνισμάτων ὄντων, πύκτῃ
μὲν Ἀπόλλωνι Δελφούς, δρομαίῳ δὲ Κρῆτας ἱστοροῦσι
θύειν καὶ Λακεδαιμονίους. σκύλων δὲ Πυθοῖ καὶ ἀκρο-
θινίων καὶ τροπαίων ἀναθέσεις ἆρ' οὐ συμμαρτυροῦσιν
ὅτι τῆς εἰς τὸ νικᾶν καὶ κρατεῖν δυνάμεως τῷ θεῷ τούτῳ
583
πλεῖστον μέτεστιν;’
Πλούταρχος , Amatorius (748e-771e) Stephanus p.755, sec. C, line 3
ὄντα, (Eur. fr. 986)

’πλούτῳ χλιδῶσα θνητὰ δ' ὦ γύναι φρονεῖς·’

τὸν δὲ Πεισίαν ἀναπηδήσαντα βοᾶν ‘ὦ θεοί, τί πέρας
ἔσται τῆς ἀνατρεπούσης τὴν πόλιν ἡμῶν ἐλευθερίας; ἤδη
γὰρ εἰς ἀνομίαν τὰ πράγματα διὰ τῆς αὐτονομίας βαδίζει.
καίτοι γελοῖον ἴσως ἀγανακτεῖν περὶ νόμων καὶ δικαίων,
ἡ γὰρ φύσις παρανομεῖται γυναικοκρατουμένη. τί τοιοῦτον
ἡ Λῆμνος; ἴωμεν ἡμεῖς, ἴωμεν’ εἶπεν, ‘ὅπως καὶ τὸ γυμνά-
σιον ταῖς γυναιξὶ παραδῶμεν καὶ τὸ βουλευτήριον, εἰ
παντάπασιν ἡ πόλις ἐκνενεύρισται.’ προάγοντος οὖν τοῦ
Πεισίου, ὁ μὲν Πρωτογένης οὐκ ἀπελείπετο τὰ μὲν συνα-
γανακτῶν τὰ δὲ πραΰνων ἐκεῖνον· ὁ δ' Ἀνθεμίων ‘νεα-
νικὸν μέν’ ἔφη ‘τὸ τόλμημα καὶ Λήμνιον ὡς ἀληθῶς, αὐ-
τοὶ γάρ ἐσμεν, σφόδρ' ἐρώσης γυναικός.’ καὶ ὁ Σώκλα-
ρος ὑπομειδιῶν ‘οἴει γὰρ ἁρπαγήν’ ἔφη ‘γεγονέναι καὶ
βιασμόν, οὐκ ἀπολόγημα καὶ στρατήγημα τοῦ νεανίσκου
νοῦν ἔχοντος, ὅτι τὰς τῶν ἐραστῶν ἀγκάλας διαφυγὼν
ἐξηυτομόληκεν εἰς χεῖρας καλῆς καὶ πλουσίας γυναικός;’
’μὴ λέγε ταῦτ',’ εἶπεν ‘ὦ Σώκλαρε, μηδ' ὑπονόει ἐπὶ
Πλούταρχος , Praecepta gerendae reipublicae (798a-825f)

σκευοφόρῳ παρὰ τὰς στρατείας αἰτιασάμενοι τυ-

ραννικὰ φρονεῖν ἐξήλασαν. οἶμαι δ' ἂν ἔγωγε
μηδὲ Θηβαίους ἀποσχέσθαι γραμμάτων πολεμίων
κυρίους γενομένους, ὡς Ἀθηναῖοι Φιλίππου γραμ-
ματοφόρους λαβόντες ἐπιστολὴν ἐπιγεγραμμένην
Ὀλυμπιάδι κομίζοντας οὐκ ἔλυσαν οὐδ' ἀπεκάλυψαν
ἀπόρρητον ἀνδρὸς ἀποδήμου πρὸς γυναῖκα φιλο-
φροσύνην· οὐδέ γ' αὖ πάλιν Ἀθηναίους, Ἐπα-
μεινώνδου πρὸς τὴν κατηγορίαν ἀπολογεῖσθαι μὴ
θέλοντος ἀλλ' ἀναστάντος ἐκ τοῦ θεάτρου καὶ διὰ
τῆς ἐκκλησίας εἰς τὸ Γυμνάσιον ἀπιόντος, εὐκόλως
ἐνεγκεῖν τὴν ὑπεροψίαν καὶ τὸ φρόνημα τοῦ ἀνδρός·
πολλοῦ δ' ἂν ἔτι καὶ Σπαρτιάτας δεῆσαι τὴν
584
Στρατοκλέους ὕβριν ὑπομεῖναι καὶ βωμολοχίαν,

πείσαντος μὲν αὐτοὺς εὐαγγέλια θύειν ὡς νενικη-
κότας, ἐπεὶ δέ, τῆς ἥττης ἀληθῶς ἀπαγγελθείσης,
ἠγανάκτουν, ἐρωτῶντος τὸν δῆμον τί ἠδίκηται,
τρεῖς ἡμέρας δι' αὐτὸν ἡδέως γεγονώς. οἱ μὲν
οὖν αὐλικοὶ κόλακες ὥσπερ ὀρνιθοθῆραι μιμούμενοι
τῇ φωνῇ καὶ συνεξομοιοῦντες ἑαυτοὺς ὑποδύονται
μάλιστα καὶ προσάγουσι δι' ἀπάτης τοῖς βασιλεῦσι·

των μυρίων τετρακισχιλίων, ἢ ὥς τινες μυρίων ὀκτακις-

χιλίων ἑξακοσίων πεντήκοντα, καὶ ὁ τὰς τιμὰς αὐτῷ
ψηφιζόμενος Στρατοκλῆς ὁ ῥήτωρ, τὸ μὲν πρῶτον αἱρε-
θεὶς αὐτός, ἔπειτα τῶν φίλων ἐπιγραψάμενός τινα αὐτὸς
ἐποιεῖτο τὴν διοίκησιν διὰ τὸ φθάσαι νόμον εἰσενεγκεῖν,
μὴ πλείω πέντε ἐτῶν διέπειν τὸν χειροτονηθέντα ἐπὶ τὰ
δημόσια χρήματα. ἀεί τ' ἐφεστὼς τοῖς ἔργοις διετέλεσε
καὶ θέρους καὶ χειμῶνος. καὶ ἐπὶ τὴν τοῦ πολέμου παρα-
σκευὴν χειροτονηθεὶς πολλὰ τῆς πόλεως ἐπηνώρθωσε,
καὶ τριήρεις παρεσκεύασε τῷ δήμῳ τετρακοσίας, καὶ τὸ
ἐν Λυκείῳ Γυμνάσιον ἐποίησε καὶ ἐφύτευσε καὶ τὴν παλαί-
στραν ᾠκοδόμησε καὶ τὸ ἐν Διονύσου θέατρον ἐπιστατῶν
ἐπετέλεσε. πιστευσάμενος δ' ἐν παρακαταθήκῃ παρὰ τῶν
ἰδιωτῶν διακόσια πεντήκοντα τάλαντα ἐφύλαξε, πομπεῖά
τε χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ τῇ πόλει κατεσκεύασε καὶ Νίκας
χρυσᾶς. πολλὰ δ' ἡμίεργα παραλαβὼν ἐξετέλεσε καὶ νεως-
οίκους καὶ τὴν σκευοθήκην· καὶ τῷ σταδίῳ τῷ Παν-
αθηναϊκῷ τὴν κρηπῖδα περιέθηκεν, ἐξεργασάμενος τοῦτό
τε καὶ τὴν χαράδραν ὁμαλὴν ποιήσας, Δεινίου τινός, ὃς
ἐκέκτητο τοῦτο τὸ χωρίον, ἀνέντος τῇ πόλει, προειπόντος
αὐτὸ χαρίσασθαι Λυκούργῳ. ἔσχε δὲ καὶ τοῦ ἄστεος τὴν


585

γησάμενος,
Πλούταρχος , De sollertia animalium (959a-985c)

τρέχοντα τοῖς θήλεσι· κεστρέως δὲ γένος, οὓς παρδίας

καλοῦσιν, ἀπὸ τῆς μύξης τρέφονται τῆς ἑαυτῶν· ὁ δὲ
πολύπους αὑτὸν ἐσθίων κάθηται χειμῶνος (Hes. OD 525)

’ἐν τ' ἀπύρῳ οἴκῳ καὶ ἐν ἤθεσι λευγαλέοισιν·’

οὕτως ἀργὸς ἢ ἀναίσθητος ἢ γαστρίμαργος ἢ πᾶσι τού-
τοις ἔνοχός ἐστι. διὸ καὶ Πλάτων (Legg. VII 823d) αὖ
πάλιν ἀπεῖπε νομοθετῶν μᾶλλον δ' ἀπεύξατο τοὺς νέους
θαλαττίου θήρας ἔρωτα λαβεῖν· οὐδὲν γὰρ ἀλκῆς γυμ-
νάσιον οὐδὲ μελέτημα σοφίας οὐδ' ὅσα πρὸς ἰσχὺν ἢ
τάχος ἢ κινήσεις διαπονοῦσι τοῖς πρὸς λάβρακας ἢ γόγ-
γρους ἢ σκάρους ἀγῶσιν· | ὥσπερ ἐνταῦθα τὰ μὲν θυ-
μοειδῆ τὸ φιλοκίνδυνον καὶ τὸ ἀνδρεῖον ἀσκεῖ τῶν μαχο-
μένων, τὰ δὲ πανοῦργα τὸ φροντιστικὸν καὶ συνετὸν τῶν
ἐπιτιθεμένων, τὰ δὲ ποδώκη τὸ ῥωμαλέον καὶ φιλόπο-
νον τῶν διωκόντων. καὶ ταῦτα τὸ κυνηγεῖν καλὸν πε-
ποίηκε· τὸ δ' ἁλιεύειν ἀπ' οὐδενὸς ἔνδοξον· οὐδέ γε θεῶν
τις ἠξίωσεν, ὦ ἑταῖρε, ‘γογγροκτόνος’, ὥσπερ ὁ Ἀπόλλων
’λυκοκτόνος’, οὐδὲ ‘τριγλοβόλος’, ὥσπερ ‘ἐλαφηβόλος’
Πλούταρχος , Non posse suaviter vivi secundum Epicurum (1086c-

1107c) Stephanus p.1086, sec. D, line 9
586
ἐπιγράψας ‘Ὅτι κατὰ τὰ τῶν ἄλλων φιλοσόφων δόγματα

οὐδὲ ζῆν ἔστιν’. ὅσα τοίνυν ἡμῖν ἐπῆλθεν εἰπεῖν πρὸς
αὐτὸν ὑπὲρ τῶν φιλοσόφων, ἐγράφη πρότερον. ἐπεὶ δὲ
καὶ τῆς σχολῆς διαλυθείσης ἐγένοντο λόγοι πλείονες ἐν
τῷ περιπάτῳ πρὸς τὴν αἵρεσιν, ἔδοξέ μοι καὶ τούτους
ἀναλαβεῖν, εἰ καὶ δι' ἄλλο μηθὲν ἀλλ' ἐνδείξεως ἕνεκα
τοῖς εὐθύνουσιν ἑτέρους, ὅτι δεῖ τοὺς λόγους ἕκαστον ὧν
ἐλέγχει καὶ τὰ γράμματα μὴ παρέργως διελθεῖν, μηδὲ
φωνὰς ἀλλαχόθεν ἄλλας ἀποσπῶντα καὶ ῥήμασιν ἄνευ
πραγμάτων ἐπιτιθέμενον παρακρούεσθαι τοὺς ἀπείρους.
Προελθόντων γὰρ ἡμῶν εἰς τὸ Γυμνάσιον ὥσπερ
εἰώθειμεν ἐκ τῆς διατριβῆς, Ζεύξιππος ‘ἐμοὶ μέν’ ἔφη
’δοκεῖ πολὺ τῆς προσηκούσης ὁ λόγος εἰρῆσθαι παρρη-
σίας μαλακώτερον· ἀπίασι δ' ἡμῖν ἐγκαλοῦντες οἱ περὶ
Ἡρακλείδην ὡς τοῦ Ἐπικούρου καὶ τοῦ Μητροδώρου
[ἡμῶν] μηδὲν αἰτίων ὄντων θρασύτερον καθαψαμένοις.’
καὶ ὁ Θέων ‘εἶτ' οὐκ ἔλεγες’ εἶπεν ‘ὅτι τοῖς ἐκείνων ὁ
Κωλώτης παραβαλλόμενος εὐφημότατος ἀνδρῶν φαίνε-
ται; τὰ γὰρ ἐν ἀνθρώποις αἴσχιστα ῥήματα, βωμολοχίας
ληκυθισμοὺς ἀλαζονείας ἑταιρήσεις ἀνδροφονίας, βαρυ-
στόνους πολυφθόρους βαρυεγκεφάλους συναγαγόντες
Πλούταρχος , Frag. . Frag. .143, line 12
Περὶ ἡσυχίας.
Σοφὸν ἔοικε χρῆμα τὸ τῆς ἡσυχίας πρός τ' ἄλλα καὶ εἰς
ἐπιστήμης καὶ φρονήσεως μελέτην· λέγω δ' οὐ τὴν καπηλι-
κὴν καὶ ἀγοραίαν, ἀλλὰ τὴν μεγάλην, ἥτις ἐξομοιοῖ θεῷ
τὸν αὐτὴν ἀναλαβόντα. αἱ μὲν γὰρ ἐν ταῖς πόλεσι καὶ τοῖς
τῶν ἀνθρώπων ὄχλοις γινόμεναι μελέται γυμνάζουσι τὴν
λεγομένην δριμύτητα, πανουργίαν οὖσαν· ὥστε τοὺς ἐν
αὐταῖς ἄκρους οἷον ὑπὸ μαγείρων τῶν ἐν ταῖς πόλεσι
χρειῶν διαπεποικιλμένους πόσα μὲν οὐχὶ πόσα δ'
οὐχὶ καὶ διακονήματα δεινὰ ἐργάζεσθαι. ἡ δ' ἐρημία, σο-
φίας οὖσα Γυμνάσιον, ἠθοποιὸς ἀγαθὴ καὶ πλάττει καὶ
μετευθύνει τῶν ἀνδρῶν τὰς ψυχάς. οὐδὲν γὰρ αὐταῖς ἐμπό-
διόν ἐστι τῆς αὐξήσεως, οὐδὲ πρὸς πολλὰ καὶ μικρὰ νόμι-
μα προσπταίουσαι κάμπτονται εὐθύ, καθάπερ αἱ ταῖς
πόλεσιν ἐναπειλημμέναι ψυχαί· ἀλλ' ἐν ἀέρι καθαρῷ καὶ
τὰ πολλὰ ἔξω διαιτώμεναι τῶν ἀνθρώπων ἀνίασιν ὀρθαὶ
καὶ πτεροφυοῦσιν, ἀρδόμεναι τῷ διαυγεστάτῳ τε καὶ
λειοτάτῳ ῥεύματι τῆς ἡσυχίας, ἐν ᾧ τά τε μαθήματα τοῦ
587
νοῦ θεοειδέστερα καὶ καθαρώτερον ὁρᾷ. διὰ τοῦτό τοι καὶ

τῶν θεῶν τὰ ἱερά, ὅσα ἐκ τοῦ ἀρχαίου πάλαι νενόμισται,
τοῖς ἐρημοτάτοις χωρίοις ἐνίδρυσαν οἱ πρῶτοι, μάλιστα
δοκῶντες δὲ κάμνουσι. τί οὖν ἐπαινοῦμεν τοιοῦτον ἀγαθόν,

οὗ πέρας ἔστιν οὐδέν, ἀλλ' ᾧ τὸ ληφθὲν ἑτέρων ἀρχή;
Stobaeus 4.32a.16 (5 p. 784 H.). Πλουτάρχου Κατὰ
πλούτου.
Οὐδέποτε λιμὸς ἐγέννησε μοιχείαν, οὐδέποτε ἀπορία
χρημάτων ἀσωτίαν. βραχεῖά τίς ἐστι σωφροσύνη τὸ πενη-
τεύειν, ὀλίγη τις εὐνομία τὸ ἀπορεῖσθαι.
Stobaeus 4.32a.17 (5 p. 784 H.). Ἀρκεσιλάου·
Ἀρκεσίλαος τὴν πενίαν λυπρὰν μὲν ἔλεγεν εἶναι ὥσπερ
καὶ τὴν Ἰθάκην, ἀγαθὴν δὲ κουροτρόφον, ἐθίζουσαν
συνεῖναι λιτότητι καὶ καρτερίᾳ, καὶ καθόλου Γυμνάσιον
ἀρετῆς ἔμπρακτον.

καλὸς γεγενῆσθαι τὴν ὥραν ἦν καὶ ὀρχηστικὴν δεδι-

δαγμένος καὶ μουσικὴν ἔτι παῖς ὢν παρὰ Λάμπρῳ.
μετὰ γοῦν τὴν ἐν Σαλαμῖνι ναυμαχίαν περὶ τρόπαιον
γυμνὸς ἀληλιμμένος ἐχόρευσε μετὰ λύρας· οἳ δὲ ἐν
ἱματίῳ φασί. καὶ τὸν Θάμυριν διδάσκων αὐτὸς ἐκι-
θάρισεν· ἄκρως δὲ ἐσφαίρισεν, ὅτε τὴν Ναυσικάαν
καθῆκε. τῆς δὲ Μέμφιδος ὀρχήσεως ἤρα καὶ Σωκρά-
της ὁ σοφὸς καὶ πολλάκις καταλαμβανόμενος ὀρχού-
μενος, ὥς φησι Ξενοφῶν (symp. 2, 16), ἔλεγε τοῖς
γνωρίμοις παντὸς εἶναι μέλους τὴν ὄρχησιν γυμνά-
σιον. ἔταττον γὰρ τὸ ὀρχεῖσθαι ἐπὶ τοῦ κινεῖσθαι
καὶ ἐρεθίζεσθαι. Ἀνακρέων (fr. 69 B49)·
καλλίκομοι κοῦραι Διὸς ὠρχήσαντ' ἐλαφρῶς.
Ἴων (p. 575 N)·
ἐκ τῶν ἀέλπτων μᾶλλον ὤρχησεν φρένας.
Ἕρμιππος δέ φησι (FHG III 46) Θεόφραστον
παραγίνεσθαι εἰς τὸν Περίπατον καθ' ὥραν λαμπρὸν
καὶ ἐξησκημένον, εἶτα καθίσαντα διατίθεσθαι τὸν λό-
γον οὐδεμιᾶς ἀπεχόμενον κινήσεως οὐδὲ σχήματος
588
ἑνός. καί ποτε ὀψοφάγον μιμούμενον ἐξείραντα τὴν

γλῶσσαν περιλείχειν τὰ χείλη.
καὶ τὸν Φρύγα Μίδαν φησὶ Θεόπομπος (FHG I 289),

ὅτε ἑλεῖν τὸν Σιληνὸν ὑπὸ μέθης ἠθέλησεν. ἐστὶ δὲ
ἡ κρήνη, ὥς φησι Βίων (FHG II 19), μέση Μαιδῶν
καὶ Παιόνων Ἴννα καλουμένη. Στάφυλος δέ φησι
(FHG IV 506) τὴν τοῦ οἴνου πρὸς τὸ ὕδωρ κρᾶσιν Με-
λάμποδα πρῶτον εὑρεῖν. φησὶ δὲ καὶ πεπτικώτερον
τοῦ οἴνου τὸ ὕδωρ Πλειστόνικος.
ὅτι τοῖς προπίνουσιν ἐπιτεταμένως οὐκ οἰκείως
διατίθεται ὁ στόμαχος, ἀλλὰ μᾶλλον κακοῦται καὶ πολ-
λάκις φθορὰν τῶν ληφθέντων παρασκευάζει. δεῖ οὖν
τὸν ὑγιείας ἀντιποιούμενον καὶ συμμέτροις γυμνασίοις
χρᾶσθαι διὰ τοὺς πολλοὺς ἱδρῶτας καὶ λουτροῖς, ὡς
διᾶναί τε τὸ σῶμα καὶ μαλαχθῆναι· μετὰ δὲ ταῦτα
προπίνειν ὕδωρ ὡς χρηστότατον, ἐν μὲν χειμῶνι καὶ
ἔαρι θερμὸν ὡς μάλιστα, ἐν δὲ τῷ θέρει ψυχρόν, ὡς
μὴ προεκλύειν τὸν στόμαχον· προπίνειν δὲ σύμμετρον
τῷ πλήθει χάριν τοῦ προαναληφθῆναι τοῦτο εἰς τὴν
ἕξιν καὶ μὴ ἀκέραιον ἀναδίδοσθαι τὴν ἀπὸ τοῦ οἴνου
δύναμιν μηδὲ τοῖς πέρασι τῶν ἀγγείων προσπίπτουσαν
ἐπιδάκνειν. ἐὰν δέ τις ἡμῶν τοῦτο δυσκόλως ποιῇ,
γλυκὺν ὑδαρῆ θερμὸν προλαμβανέτω, μάλιστα δὲ τὸν
τί Πλάτων
589

πιανέ;’ ‘ὑπώπιον’ ἔλεγε. κἀγὼ – ξυνῆν γὰρ αὐτῷ –

τότε τὸν γέλωτα φέρειν οὐ δυνάμενος παρά τινι τῶν
φίλων ἰατρῷ ὑπαλειψάμενος τὰ ὑπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς
παχεῖ φαρμάκῳ πρὸς τοὺς πυνθανομένους ‘τί δὲ σύ;’
’πρόσκομμα’ ἔφασκον.
τῆς δ' αὐτῆς ταύτης σο-
φίας καὶ ἕτερός ἐστι ζηλωτής, Πομπηιανὸς ὁ Φιλαδελ-
φεύς, ἄνθρωπος οὐκ ἀπάνουργος, ὀνοματοθήρας δὲ
καὶ αὐτός. ὅστις πρὸς τὸν οἰκέτην διαλεγόμενος με-
γάλῃ τῇ φωνῇ καλέσας τοὔνομα ‘Στρομβιχίδη, ἔφη,
κόμιζέ μοι ἐπὶ τὸ Γυμνάσιον τὰς βλαύτας τὰς ἀφορή-
τους καὶ τὴν ἐφεστρίδα τὴν ἄχρηστον. ἐγὼ γὰρ ὑπο-
δησάμενος τὸν πώγωνα προσαγορεύσω τοὺς ἑταίρους·
ὀπτὸς γάρ ἐστί μοι Λάριχος. κόμιζε δὲ τοῦ ἐλαίου τὴν
λήκυθον· πρότερον γὰρ συντριβησόμεθον, ἔπειθ' οὕτως
ἀπολούμεθον.’ ὁ δ' αὐτὸς οὗτος σοφιστὴς Φεβρουαρίῳ
μηνί, ὡς Ῥωμαῖοι λέγουσι – τὸν δὲ μῆνα τοῦτον
κληθῆναί φησιν ὁ Μαυρούσιος Ἰόβας (FHG III 470)
ἀπὸ τῶν κατουδαίων φόβων κατ' ἀναίρεσιν τῶν δει-
μάτων – ἐν ᾧ τοῦ χειμῶνός ἐστι τὸ ἀκμαιότατον, καὶ
ἔθος τότε τοῖς κατοιχομένοις τὰς χοὰς ἐπιφέρειν
ταία τοῖς ἐπὶ τοῖς ὅπλοις τεταγμένοις. ἦσαν δὲ τῆς

μέσης παρόδου παρ' ἑκάτερον τῶν τοίχων δίαιται τε-
τράκλινοι τοῖς ἀνδράσι, τριάκοντα τὸ πλῆθος. ἡ δὲ
ναυκληρικὴ δίαιτα κλινῶν μὲν ἦν πεντεκαίδεκα, θαλά-
μους δὲ τρεῖς εἶχε τρικλίνους, ὧν ἦν τὸ κατὰ τὴν
590
πρύμναν ὀπτανεῖον. ταῦτα δὲ πάντα δάπεδον εἶχεν

ἐν ἀβακίσκοις συγκείμενον ἐκ παντοίων λίθων, ἐν οἷς
ἦν κατεσκευασμένος πᾶς ὁ περὶ τὴν Ἰλιάδα μῦθος
θαυμασίως· ταῖς τε κατασκευαῖς καὶ ταῖς ὀροφαῖς, καὶ
θυρώμασι δὲ πάντα ἦν ταῦτα πεπονημένα. κατὰ δὲ
τὴν ἀνωτάτω πάροδον Γυμνάσιον ἦν καὶ περίπατοι
σύμμετρον ἔχοντες τὴν κατασκευὴν τῷ τοῦ πλοίου με-
γέθει, ἐν οἷς κῆποι παντοῖοι θαυμασίως ἦσαν ὑπερ-
βάλλοντες ταῖς φυτείαις, διὰ κεραμίδων μολυβδινῶν
κατεστεγνωμένων ἀρδευόμενοι, ἔτι δὲ σκηναὶ κιττοῦ
λευκοῦ καὶ ἀμπέλων, ὧν αἱ ῥίζαι τὴν τροφὴν ἐν πίθοις
εἶχον γῆς πεπληρωμένοις, τὴν αὐτὴν ἄρδευσιν λαμβά-
νουσαι καθάπερ καὶ οἱ κῆποι. αὗται δὲ αἱ σκηναὶ
συνεσκίαζον τοὺς Περιπάτους. ἑξῆς δὲ τούτων Ἀφρο-
δίσιον κατεσκεύαστο τρίκλινον, δάπεδον ἔχον ἐκ λί-
θων ἀχατῶν τε καὶ ἄλλων χαριεστάτων ὅσοι κατὰ
τον ἀναδόσεις ἐποιήσατο κατ' ἄνδρα ὁλομελῶν βρω-

μάτων, μετὰ δὲ καὶ ζώντων χηνῶν καὶ λαγωῶν καὶ
δορκάδων. ἀνεδίδοντο δὲ καὶ χρυσοῖ στέφανοι τοῖς
δειπνοῦσι καὶ ἀργυρωμάτων πλῆθος καὶ θεραπόντων
καὶ ἵππων καὶ καμήλων. καὶ ἔδει ἀναβάντα ἐπὶ τὴν
κάμηλον πιεῖν ἕκαστον καὶ λαβεῖν τὴν κάμηλον καὶ
τὰ ἐπὶ τὴν κάμηλον καὶ τὸν παρεστῶτα παῖδα.’ –
’καὶ (i258) οἱ κατὰ τὴν Συρίαν δὲ πάντες, φησί,
διὰ τὴν τῆς χώρας εὐβοσίαν ἀπὸ τῆς περὶ τἀναγκαῖα
κακοπαθείας συνόδους ἔνεμον πλείους, ἵνα εὐωχοῖντο
συνεχῶς, τοῖς μὲν γυμνασίοις ὡς βαλανείοις χρώμενοι,
ἀλειφόμενοι [δὲ] ἐλαίῳ πολυτελεῖ καὶ μύροις, τοῖς δὲ
γραμματείοις – οὕτως γὰρ ἐκάλουν τὰ κοινὰ τῶν
συνδείπνων – ὡς οἰκητηρίοις ἐνδιαιτώμενοι, [καὶ]
τὸ πλεῖον μέρος τῆς ἡμέρας γαστριζόμενοι ἐν αὐτοῖς
οἴνοις καὶ βρώμασιν, ὥστε καὶ προσαποφέρειν πολλά,
καὶ καταυλούμενοι πρὸς χελωνίδος πολυκρότου ψό-
φους, ὥστε τὰς πόλεις ὅλας τοῖς τοιούτοις κελάδοις
συνηχεῖσθαι.’

591
ξένων καὶ τῶν εὐτελεστάτων συνέπινεν. εἰ δὲ καὶ τῶν

νεωτέρων, φησί, αἴσθοιτό τινας συνευωχουμένους
ὁπουδήποτε, παρῆν μετὰ κερατίου καὶ συμφωνίας,
ὥστε τοὺς πολλοὺς διὰ τὸ παράδοξον ἀνισταμένους
φεύγειν. πολλάκις δὲ καὶ τὴν βασιλικὴν ἐσθῆτα ἀπο-
βαλὼν τήβενναν ἀναλαβὼν περιῄει τὴν ἀγοράν.’
ἐν δὲ τῇ πρώτῃ καὶ τριακοστῇ ὁ αὐτὸς Πολύβιός
φησι (c. 4) συντελοῦντα αὐτὸν ἐν τῇ Ἀντιοχείᾳ ἀγῶνας
συγκαλέσαι πάντας Ἕλληνας καὶ τῶν βουλομένων τοὺς
πολλοὺς ἐπὶ τὴν θέαν. καὶ πλείστων παραγινομένων
ἐν τοῖς γυμνασίοις, πάντας ἐκ χρυσῶν ὁλκείων ἤλειφε
κροκίνῳ μύρῳ καὶ κινναμωμίνῳ καὶ ναρδίνῳ καὶ
ἀμαρακίνῳ καὶ ἰρίνῳ. καὶ συγκαλῶν αὐτοὺς εἰς
εὐωχίαν ποτὲ μὲν χίλια τρίκλινα, ποτὲ δὲ χίλια
πεντακόσια συνεπλήρου μετὰ πολυτελεστάτης κατα-
σκευῆς. καὶ ὁ χειρισμὸς τῆς διακονίας δι' αὐτοῦ
ἐγίνετο· κατὰ γὰρ τὰς εἰσόδους ἐφιστάμενος οὓς μὲν
εἰσῆγεν, οὓς δ' ἀνέκλινεν, καὶ τοὺς διακόνους δὲ τοὺς
τὰς παραθέσεις εἰσφέροντας αὐτὸς εἰσῆγε, καὶ περι-
πορευόμενος οὗ μὲν προσεκάθιζεν, οὗ δὲ προσανέπιπτε.
καὶ ποτὲ μὲν ἀποθέμενος μεταξὺ τὸν ψωμόν, ποτὲ δὲ
ὁ Ἔρως τιμᾶται. Λακεδαιμόνιοι δὲ πρὸ τῶν παρατάξεων

Ἔρωτι προθύονται, ὡς ἐν τῇ τῶν παραταττομένων
φιλίᾳ κειμένης τῆς σωτηρίας τε καὶ νίκης. καὶ Κρῆτες
δ' ἐν ταῖς παρατάξεσι τοὺς καλλίστους τῶν πολιτῶν
κοσμήσαντες διὰ τούτων θύουσι τῷ Ἔρωτι, ὡς Σωσι-
κράτης ἱστορεῖ (FHG IV 501). ὁ δὲ παρὰ Θηβαίοις ἱερὸς
λόχος καλούμενος συνέστηκεν ἐξ ἐραστῶν καὶ ἐρωμένων,
τὴν τοῦ θεοῦ σεμνότητα ἐμφαίνων, ἀσπαζομένων θά-
νατον ἔνδοξον ἀντ' αἰσχροῦ καὶ ἐπονειδίστου βίου.
Σάμιοι δέ, ὥς φησιν Ἐρξίας ἐν Κολοφωνιακοῖς (i406),
Γυμνάσιον ἀναθέντες τῷ Ἔρωτι τὴν διὰ τοῦτον ἀγο-
μένην ἑορτὴν Ἐλευθέρια προσηγόρευσαν· δι' ὃν θεὸν
καὶ Ἀθηναῖοι ἐλευθερίας ἔτυχον, καὶ οἱ Πεισιστρατίδαι
ἐκπεσόντες ἐπεχείρησαν διαβάλλειν πρῶτον τὰς περὶ
τὸν θεὸν τοῦτον πράξεις.
τούτων λεχθέντων ὁ Πλούταρχος ἀπεμνημό-
592
νευσε τῶν ἐκ Φαίδρου Ἀλέξιδος (II 386 K)·

πορευομένῳ δ' ἐκ Πειραιῶς ὑπὸ τῶν κακῶν
καὶ τῆς ἀπορίας φιλοσοφεῖν ἐπῆλθέ μοι.
καί μοι δοκοῦσιν ἀγνοεῖν οἱ ζωγράφοι

διατεθέντα· περὶ οὗ ἱστορῶν Νικίας ἐν τοῖς Ἀρκα-
δικοῖς (FHG IV 463) διαθεῖναί φησιν αὐτὸν Κύψελον,
πόλιν κτίσαντα ἐν τῷ πεδίῳ περὶ τὸν Ἀλφειόν·
τοῖς συνδιαλεγομένοις τὰς ἀκάνθας συνάγων ὡς ἂν ἐχινόποδας. ὅτι

ἐπινομίς
ἐστι μὲν καὶ ἡ τοῦ Πλάτωνος. λέγεται δ' οὕτω καὶ μέρος τι τῆς τριήρους.
ὅτι ἔλεγέ τις τὸν καινὸν φαινόλην ἄχρηστον καὶ περὶ βαλανείου ἠρώτα
τὸν παῖδα ποῖ δὴ ἀπολούμεθον; καὶ πυνθανουμένου τινὸς ἔπει λίθῳ προς-
έπταισε καὶ τὴν κνήμην ἔλυσε τί τοῦτο Οὐλπιανέ; ὑπώπιον ἔλεγε. κἀγὼ
τὸν γέλωτα φέρειν οὐ δυνάμενος παρά τινι τῶν φίλων ἰατρῷ
ὑπαλειψάμενος
τὰ ὑπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς παχεῖ φαρμάκῳ πρὸς τοὺς πυνθανομένους τί δὲ
σύ;
πρόσκομμα ἔφασκον. τῆς δ' αὐτῆς ταύτης σοφίας καὶ ἕτερός τίς ἐστι
ζηλωτὴς
593
Πομπηιανὸς ὁ Φιλαδελφεύς, ἄνθρωπος οὐκ ἀπάνουργος, ὀνοματοθήρας

δὲ
καὶ αὐτός. ὃς πρὸς τὸν οἰκέτην διαλεγόμενος μεγάλῃ τῇ φωνῇ καλέσας
τοὔνομα Στρομβιχίδη, ἔφη, κόμιζέ μοι ἐπὶ τὸ Γυμνάσιον τὰς βλαύτας
τὰς ἀφορήτους καὶ τὴν ἐφεστρίδα τὴν ἄχρηστον, ἐγὼ γὰρ ὑποδησάμενος
τὸν πώγωνα προσαγορεύσω τοὺς ἑταίρους. κόμιζε δὲ καὶ τοῦ ἐλαίου τὴν
λήκυθον· πρότερον γὰρ συντριβησόμεθον, εἶτ' ἀπολούμεθον. ὁ δ' αὐτὸς
οὗτος
σοφιστὴς Φεβρουαρίῳ μηνί, ὡς Ῥωμαῖοι λέγουσι (τὸν δὲ μῆνα τοῦτον
κλη-
θῆναί φησιν ὁ Μαυρούσιος Ἰόβας ἀπὸ τῶν κατουδαίων φόβων κατ'
ἀναίρεσιν
τῶν δειμάτων), ἐν ᾧ τοῦ χειμῶνός ἐστι τὸ ἀκμαιότατον καὶ ἔθος τότε τοῖς
κατοιχομένοις τὰς χοὰς ἐπιφέρειν πολλαῖς ἡμέραις, πρός τινα τῶν φίλων
εἶπεν οὐκ εἶδές με πολλῶν ἡμερῶν διὰ τὰ καύματα. τῆς δὲ τῶν
Παναθηναίων
ἑορτῆς ἐπιτελουμένης, δι' ἧς τὰ δικαστήρια οὐ συνάγεται ἔφη· γενέθλιός
ἐστι τῆς ἀλέκτορος Ἀθηνᾶς καὶ ἄδικος ἡ τῆτες ἡμέρα.
ἡμιόλιοι, διὰ τρυπάνων δ' ἦσαν οὗτοι ἡρμοσμένοι τοὺς σταμῖνας

συνέχοντες·
μολυβδίναις δὲ κεραμίσιν ἀπεστεγανοῦντο πρὸς τὸ ξῦλον, ὑποτιθεμένων
ὀθονίων μετὰ πίττης, ἦν δὲ ἡ ναῦς τῇ κατασκεύῃ εἰκόσορος, τριπάροδος
δὲ
τὴν μὲν κατωτάτω ἔχουσα ἐπὶ τὸν γόμον, ἐφ' ἣν διὰ κλιμάκων πυκνῶν
ἡ κατάβασις ἐγένετο, ἡ δ' ἑτέρα τοῖς εἰς τὰς διαίτας εἰσιέναι βουλομένοις
ἐμεμηχάνητο. μεθ' ἣν ἡ τελευταῖα τοῖς ἐν τοῖς ὅπλοις τεταγμένοις. ἦσαν
δὲ τῆς μέσης παρόδου παρ' ἑκάτερον τοῖχον δίαιται τετράκλινοι
τριάκοντα
τὸ πλῆθος. ἡ δὲ ναυκληρικὴ δίαιτα κλινῶν ἦν πεντεκαίδεκα, ὧν ἦν τὸ
κατὰ πρύμναν ὀπτανεῖον. ταῦτα δὲ πάντα δάπεδον εἶχεν ἐν ἀβακίσκοις
συγκειμένον ἐκ παντοίων λίθων, ἐν οἷς ἦν κατεσκευασμένος πᾶς ὁ τὴν
Ἰλιάδα μῦθος θαυμασίως, κατὰ δὲ τὴν ἀνωτάτω πάροδον Γυμνάσιον ἦν
καὶ περίπατοι σύμμετροι τῷ τοῦ πλοίου μεγέθει, ἐν οἷς κῆποι παντοῖοι
καὶ σκηναὶ κίττου λευκοῦ καὶ ἀμπέλων ῥίζαι τὴν τροφὴν ἐν πίθοις εἶχον
γῆς πεπληρωμένοις. αἱ σκηναὶ κατεσκίαζον τοὺς Περιπάτους. ἦν δὲ καὶ
σχολαστήριον πεντάκλινον ἐκ πύξου τοὺς τοίχους ἔχον καὶ βιβλιοθήκη
ἐν αὐτῷ, κατὰ ὀροφὴν τούτῳ πόλος ἐκ τοῦ κατὰ τὴν Ἀχραδίνην ἀπομεμι-
μημένος ἡλιοτροπίου. ἦν δὲ καὶ βαλανεῖον τρίκλινον πυρίας χαλκᾶς ἔχον
594
τρεῖς καὶ λουτῆρα μετρητὰς πέντε δεχόμενον ποικίλον τοῦ

Ταυρομενείτου
τοσούτῳ τῶν λοιπῶν ἑτοιμότερον ἔχουσι πρὸς θάνατον ὅσῳπερ καὶ ζῆν
πολυτελῶς καὶ ἐκτενέστερον ζητοῦσι τῶν ἄλλων. διαβόητοι δὲ περὶ
τρυφὴν
Σικελιῶται καὶ Συρακούσιοι. Ἀριστοφάνης γοῦν φησι· Συρακουσίους
τράπεζαν
Συβαρίτιδάς τ' εὐωχίας. καὶ Πλάτων δέ φησιν ἐν Ἐπιστολαῖς· ἐλθόντα με
εἰς Σικελίαν ὁ ταύτῃ βίος οὐδαμῇ οὐδαμῶς ἤρεσε, δίς τε τῆς ἡμέρας
ἐμπιμπλάμενον ζῆν καὶ μηδέποτε κοιμώμενον μόνον νύκτωρ καὶ ὅσα
τούτων
ἐπιτηδεύματα συνέπεται τῷ βίῳ. ἐκ γὰρ τούτων τῶν ἐθῶν οὔτ' ἂν
φρόνιμος
οὐδείς ποτε γενέσθαι τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἀνθρώπων ἐκ νέου
ἐπιτηδεύων
δύναιτο, σώφρων δ' οὐδ' ἂν μελλήσαι ποτὲ γενέσθαι. Ποσειδώνιος δὲ τὰς
κατὰ Συρίαν πόλεις τρυφώσας παριστῶν φησι τοὺς ἐν αὐταῖς συνεχῶς
εὐωχουμένους τοῖς μὲν γυμνασίοις ὡς βαλανείοις χρᾶσθαι, ἀλείφεσθαι
δ' ἐλαίῳ πολυτελεῖ καὶ μύροις· τοῖς δὲ γραμματείοις – οὕτω δ' ἐκάλουν
τὰ κοινὰ τῶν συνδείπνων – ὡς ἐν οἰκητηρίοις διαιτᾶσθαι, καὶ τὸ πλεῖον
τῆς ἡμέρας γαστρίζεσθαι. Ζακυνθίους δέ φασιν ἀπείρους εἶναι πολέμου
διὰ
τὸ ἐν εὐπορίᾳ καὶ πλούτῳ τρυφῶντας ἐθίζεσθαι. Πολύβιος δέ φησι
Καπυησίους
Ισοκράτης ., Antidosis (orat. 15) Sec. 188, line 5
πρὸς τοῦτο πεφυκέναι καλῶς, πρὸς ὅπερ ἂν προῃρημένοι

τυγχάνωσιν, ἔπειτα παιδευθῆναι καὶ λαβεῖν τὴν ἐπιστήμην,
ἥτις ἂν ᾖ περὶ ἑκάστου, τρίτον ἐντριβεῖς γενέσθαι καὶ
γυμνασθῆναι περὶ τὴν χρείαν καὶ τὴν ἐμπειρίαν αὐτῶν· ἐκ
τούτων γὰρ ἐν ἁπάσαις ταῖς ἐργασίαις τελείους γίγνεσθαι
καὶ πολὺ διαφέροντας τῶν ἄλλων.
Εἶναι δὲ τούτων
προσῆκον ἑκατέροις, τοῖς τε διδάσκουσιν καὶ τοῖς μανθά-
νουσιν, ἴδιον μὲν τοῖς μὲν εἰσενέγκασθαι τὴν φύσιν οἵαν
595
δ' ἀμφοτέρων τὸ περὶ τὴν ἐμπειρίαν Γυμνάσιον· δεῖν γὰρ

δ' ἐγκρατῶς ἐμμεῖναι τοῖς προσταττομένοις.
Ταῦτα
μὲν οὖν ἐστιν ἃ κατὰ πασῶν λέγομεν τῶν τεχνῶν· εἰ δὲ δή
τις ἀφέμενος τῶν ἄλλων ἔροιτό με, τί τούτων μεγίστην
ἔχει δύναμιν πρὸς τὴν τῶν λόγων παιδείαν, ἀποκριναίμην
ἂν ὅτι τὸ τῆς φύσεως ἀνυπέρβλητόν ἐστιν καὶ πολὺ πάν-
των διαφέρει· τὸν γὰρ ἔχοντα τὴν μὲν ψυχὴν εὑρεῖν καὶ
μαθεῖν καὶ πονῆσαι καὶ μνημονεῦσαι δυναμένην, τὴν δὲ
φωνὴν καὶ τὴν τοῦ στόματος σαφήνειαν τοιαύτην
Ηρωδιανός Ab excessu divi Marci Book 1, ch. 12, sec. 4, line 5
εἰωθότων ὑπὸ κήρυκι πιπράσκεσθαι. οἰκέτης δὲ βασιλι-

κὸς γενόμενος συναυξηθείς τε τῷ Κομόδῳ ἐς τοσοῦτον
ὑπ' αὐτοῦ τιμῆς καὶ ἐξουσίας προήχθη, ὡς τήν τε τοῦ
σώματος φρουρὰν καὶ τὴν τοῦ θαλάμου ἐξουσίαν τήν τε
τῶν βασιλικῶν στρατιωτῶν ἀρχὴν ἐγχειρισθῆναι. ὑπὸ
δὲ πλούτου καὶ τρυφῆς ἀνεπείσθη καὶ πρὸς βασιλείας
ἐπιθυμίαν. ἀθροίζων δὲ χρήματα καὶ πλεῖστον σῖτον
συνωνούμενος καὶ ἀποκλείων, ἤλπιζεν ὑπάξεσθαι τόν
τε δῆμον καὶ τὸ στρατόπεδον, εἰ πρῶτον ἐν σπάνει τῶν
ἐπιτηδείων καταστήσας ἐπιδόσεσι λαμπραῖς ἁλόντας πό-
θῳ τοῦ χρειώδους προσαγάγοιτο. μέγιστον δὲ Γυμνάσιον
κατασκευάσας λουτρὸν δημόσιον ἀνῆκεν αὐτοῖς. ὁ μὲν
οὖν οὕτως τὸν δῆμον ἐθελέαζεν. οἱ δὲ Ῥωμαῖοι ἀπεχθῶς
ἔχοντες πρὸς αὐτὸν καὶ τῶν δεινῶν τὰς αἰτίας ἐς ἐκεῖ-
νον ἀναφέροντες μισοῦντές τε αὐτοῦ τὸ ἀκόρεστον τῆς
τοῦ πλούτου ἐπιθυμίας, τὰ μὲν πρῶτα ἐν τοῖς θεάτροις
συνιστάμενοι κατὰ πλήθη κακῶς ἠγόρευον, καὶ τὸ τελευ-
ταῖον, διάγοντος ἐν προαστείῳ τοῦ Κομόδου, ἐπελθόντες
πανδημεὶ ἐβόων καὶ τὸν Κλέανδρον ἐς θάνατον ᾔτουν.
ταραχῆς δ' οὔσης περὶ τὸ προάστειον τοῦ τε Κομόδου
ἐν τοῖς ἀνακεχωρηκόσι τόποις ἡδοναῖς σχολάζοντος
ἐκύρωσε, γελοιότατα ψηφισαμένων πάντων ἃ ἐκελεύοντο,

πατέρα μὲν ἐκεῖνον δοκεῖν ἔτη γεγονότα περί που ἑκ-
596
καίδεκα, τὸν Ἀλέξανδρον δὲ υἱὸν τοῦ δωδεκάτου ἐπι-

βαίνοντα. ὡς δὲ Καῖσαρ ὁ Ἀλέξανδρος ἀπεδείχθη, ὁ
Ἀντωνῖνος αὐτὸν ἐβούλετο τὰ ἑαυτοῦ παιδεύειν ἐπιτη-
δεύματα, ὀρχεῖσθαί τε καὶ χορεύειν τῆς τε ἱερωσύνης
κοινωνεῖν καὶ σχήμασι καὶ ἔργοις ὁμοίοις. ἡ δὲ μήτηρ
αὐτὸν ἡ Μαμαία ἀπῆγε μὲν τῶν αἰσχρῶν καὶ ἀπρεπῶν
βασιλεῦσιν ἔργων, διδασκάλους δὲ πάσης παιδείας λάθρᾳ
μετεπέμπετο, τοῖς τε σώφροσιν αὐτὸν ἤσκει μαθήμασι,
παλαίστραις τε καὶ τοῖς ἀνδρῶν γυμνασίοις εἴθιζε, παι-
δείαν τε τὴν Ἑλλήνων καὶ Ῥωμαίων ἐπαίδευεν. ἐφ' οἷς
Ἀντωνῖνος πάνυ ἤσχαλλε, καὶ μετεγίνωσκε θέμενος αὐ-
τὸν υἱὸν καὶ κοινωνὸν τῆς ἀρχῆς. τούς τε οὖν διδασκά-
λους αὐτοῦ πάντας ἀπεσόβει τῆς βασιλείου αὐλῆς, τινάς
τε αὐτῶν τοὺς ἐνδοξοτάτους οὓς μὲν ἀπέκτεινεν οὓς δὲ
ἐφυγάδευσεν, αἰτίας γελοιοτάτας ἐπιφέρων, ὡς διαφθεί-
ροιεν αὐτῷ τὸν δοκοῦντα υἱόν, οὐκ ἐπιτρέποντες χορεύ-
ειν ἢ βακχεύεσθαι, σωφρονίζοντες δὲ καὶ τὰ ἀνδρῶν
διδάσκοντες. ἐς τοσοῦτον δὲ ἐξώκειλε παροινίας ὡς πάντα
τὰ ἀπὸ τῆς σκηνῆς καὶ τῶν δημοσίων θεάτρων μεταγα
Φίλων Ιουδαίος In Flaccum Sec. 139, line 1
θίασοι κατὰ τὴν πόλιν εἰσὶ πολυάνθρωποι, ὧν κατάρχει τῆς κοινωνίας

οὐδὲν ὑγιές, ἀλλ' ἄκρατος καὶ μέθη καὶ παροινίαι καὶ ἡ τούτων ἔκγονος
ὕβρις· σύνοδοι καὶ κλῖναι προσονομάζονται ὑπὸ τῶν ἐγχωρίων. ἐν ἅπασι
τοῖς θιάσοις ἢ τοῖς πλείστοις ὁ Ἰσίδωρος τὰ πρωτεῖα φέρεται καὶ λέγεται
ὁ συμποσίαρχος, ὁ κλινάρχης, ὁ ταραξίπολις. εἶτα ὅταν τι βουληθῇ δια-
πράξασθαι τῶν ἀλυσιτελῶν, ἀφ' ἑνὸς συνθήματος ἀθρόως συνέρχονται
καὶ
τὸ κελευσθὲν λέγουσι καὶ δρῶσι. καί ποτε τῷ Φλάκκῳ δυσχεράνας, ὅτι
δόξας παρ' αὐτῷ τις εἶναι κατ' ἀρχὰς οὐκέθ' ὁμοίως αὖθις ἐσπουδάζετο,
μισθοδοτήσας τοὺς ἀλειφοβίους καὶ φωνασκεῖν εἰωθότας, οἳ τὰς
καταβοή-
σεις ὥσπερ ἐπ' ἀγορᾶς πιπράσκουσι τοῖς ἔχουσιν ὠνητικῶς, παρακελεύει
συνελθεῖν εἰς τὸ Γυμνάσιον. οἱ δὲ πληρώσαντες αὐτὸ τοῦ Φλάκκου ἀπ'
οὐδεμιᾶς προφάσεως κατηγόρουν, ἀγένητα πλάττοντες ἐγκλήματα καὶ
ψευδεῖς ῥήσεις δι' ἀναπαίστων καὶ μακρὰς συνείροντες, ὡς
καταπεπλῆχθαι
μὴ μόνον Φλάκκον ἀλλὰ καὶ τοὺς ἄλλους ἐπὶ τῷ παραλόγῳ καί, ὅπερ
ἦν, συμβαλεῖν, ὅτι πάντως ἐστί τις ᾧ χαρίζονται, μήτ' αὐτοί τι πεπονθότες
ἀνήκεστον μήτε τὴν ἄλλην πόλιν εὖ εἰδότες πλημμεληθεῖσαν. ἔπειτα

βουλευομένοις ἔδοξε συλλαβεῖν τινας καὶ τὴν αἰτίαν τῆς ἀκρίτου καὶ
597
αἰφνι-
δίου μανίας καὶ λύττης πυνθάνεσθαι. οἱ δὲ συλληφθέντες ἄνευ βασάνων
ὁμολογοῦσι τἀληθές, ἅμα καὶ τὰς διὰ τῶν ἔργων πίστεις ἐφαρμόζοντες,
τὸν διομολογηθέντα μισθόν, τὸν ἤδη δεδομένον, τὸν καθ' ὑποσχέσεις
ὕστερον δοθησόμενον, τοὺς ἐπὶ τὴν διανομὴν αἱρεθέντας ὡς ἂν ἡγεμόνας
Φίλων Ιουδαίος Legatio ad Gaium Sec. 135, line 2
τὴν ἐκ Γαΐου τίσιν οὐ δεδιότες, ὃν εὖ ἠπίσταντο μῖσος ἄλεκτον ἔχοντα

πρὸς Ἰουδαίους, ὡς ὑπονοεῖν, ὅτι οὐδεὶς οὐδὲν αὐτῷ χαρίζοιτο μεῖζον ἢ
πάσας κακῶν ἰδέας ἐπιφέρων τῷ ἔθνει. βουλόμενοι δὲ καινοτέραις κολα-
κείαις ὑπελθόντες αὐτὸν ἀνυπευθύνοις χρῆσθαι κατὰ τὸ παντελὲς ταῖς
εἰς ἡμᾶς ἐπηρείαις τί ποιοῦσι; προσευχὰς ὅσας μὴ ἐδυνήθησαν ἐμπρήσεσι
καὶ κατασκαφαῖς ἀφανίσαι διὰ τὸ πολλοὺς καὶ ἀθρόους πλησίον οἰκεῖν

Ἰουδαίους ἕτερον τρόπον ἐλυμήναντο μετὰ τῆς τῶν νόμων καὶ ἐθῶν
ἀνατροπῆς· εἰκόνας γὰρ ἐν ἁπάσαις μὲν ἱδρύοντο Γαΐου, ἐν δὲ τῇ με-
γίστῃ καὶ περισημοτάτῃ καὶ ἀνδριάντα χαλκοῦν ἐποχούμενον τεθρίππῳ.
καὶ τοσοῦτον ἦν τὸ τάχος καὶ τὸ σύντονον τῆς σπουδῆς, ὥστε οὐκ
ἔχοντες
ἐν ἑτοίμῳ καινὸν τέθριππον ἐκ τοῦ γυμνασίου παλαιότατον ἐκόμιζον ἰοῦ
γέμον, ἠκρωτηριασμένον ὦτα καὶ οὐρὰς καὶ βάσεις καὶ ἕτερα οὐκ ὀλίγα,
ὡς δέ φασί τινες καὶ ὑπὲρ γυναικὸς ἀνατεθὲν τῆς ἀρχαίας Κλεοπάτρας,
ἥτις ἦν προμάμμη τῆς τελευταίας. ἡλίκην μὲν οὖν καθ' αὑτὸ τοῦτο
τοῖς ἀναθεῖσιν ἐπέφερε κατηγορίαν, παντί τῳ δῆλον. τί γάρ, εἰ καὶ καινὸν
γυναικός; τί δέ, εἰ παλαιὸν ἀνδρός; τί δέ, εἰ συνόλως ἐπιφημισθὲν ἑτέρῳ;
τοὺς τοιοῦτον ἀνατιθέντας ὑπὲρ αὐτοκράτορος οὐκ εἰκὸς ἦν

εὐλαβηθῆναι,
μή τις γένηται μήνυσις τῷ πάντα σεμνοποιοῦντι τὰ καθ' αὑτὸν διαφε-
Αριστοφάνης κωμικός. , Nubes Line 1002
καὶ μὴ περὶ τοὺς σαυτοῦ γονέας σκαιουργεῖν, ἄλλο τε μηδὲν

αἰσχρὸν ποιεῖν ὅτι τῆς Αἰδοῦς μέλλεις τἄγαλμ' ἀναπλή-
σειν·
μηδ' εἰς ὀρχηστρίδος εἰσᾴττειν, ἵνα μὴ πρὸς ταῦτα κεχηνὼς
μήλῳ βληθεὶς ὑπὸ πορνιδίου τῆς εὐκλείας ἀποθραυσθῇς,
μηδ' ἀντειπεῖν τῷ πατρὶ μηδὲν μηδ' Ἰαπετὸν καλέσαντα
μνησικακῆσαι τὴν ἡλικίαν ἐξ ἧς ἐνεοττοτροφήθης.
{Ητ.} εἰ ταῦτ', ὦ μειράκιον, πείσει τούτῳ, νὴ τὸν Διόνυσον
598
τοῖς Ἱπποκράτους υἱέσιν εἴξεις καί σε καλοῦσι βλιτομάμ-

μαν.
{Κρ.} ἀλλ' οὖν λιπαρός γε καὶ εὐανθὴς ἐν γυμνασίοις διατρίψεις,
οὐ στωμύλλων κατὰ τὴν ἀγορὰν τριβολεκτράπελ', οἷάπερ οἱ
νῦν,
οὐδ' ἑλκόμενος περὶ πραγματίου γλισχραντιλογεξεπιτρίπτου,
στεφανωσάμενος καλάμῳ λευκῷ μετὰ σώφρονος ἡλικιώτου,
σμίλακος ὄζων καὶ ἀπραγμοσύνης καὶ λεύκης φυλλο-
βολούσης,
ἦρος ἐν ὥρᾳ, χαίρων ὁπόταν πλάτανος πτελέᾳ ψιθυρίζῃ.
ἢν ταῦτα ποῇς ἁγὼ φράζω
καὶ πρὸς τούτοις προσέχῃς τὸν νοῦν


599
Εὐδαμίδας ἐξιὼν Φοιβίδαν τὸν ἀδελφὸν ἐδεήθη τῶν ἐφόρων

τοὺς ὑπολειπομένους τῶν ἑαυτῷ προστεταγμένων ἁθροίσαντα
μετιέναι· αὐτὸς δὲ ἐπεὶ ἀφίκετο εἰς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης χωρία,
ταῖς μὲν δεομέναις τῶν πόλεων φρουροὺς ἔπεμπε, Ποτεί-
δαιαν δὲ καὶ προσέλαβεν ἑκοῦσαν, σύμμαχον ἤδη ἐκείνων
οὖσαν, καὶ ἐντεῦθεν ὁρμώμενος ἐπολέμει ὥσπερ εἰκὸς τὸν
ἐλάττω ἔχοντα δύναμιν.
Ὁ δὲ Φοιβίδας, ἐπεὶ ἡθροίσθησαν αὐτῷ οἱ ὑπολειφθέντες
τοῦ Εὐδαμίδου, λαβὼν αὐτοὺς ἐπορεύετο. ὡς δ' ἐγένοντο
Γυμνάσιον· στασιαζόντων δὲ τῶν Θηβαίων, πολεμαρχοῦντες
μὲν ἐτύγχανον Ἰσμηνίας τε καὶ Λεοντιάδης, διάφοροι δὲ
οὖν Ἰσμηνίας διὰ τὸ μῖσος τῶν Λακεδαιμονίων οὐδὲ ἐπλη-
σίαζε τῷ Φοιβίδᾳ. ὁ μέντοι Λεοντιάδης ἄλλως τε ἐθερά-
πευεν αὐτόν, καὶ ἐπεὶ εἰσῳκειώθη, ἔλεγε τάδε· Ἔξεστί σοι,
ὦ Φοιβίδα, τῇδε τῇ ἡμέρᾳ μέγιστα ἀγαθὰ τῇ σεαυτοῦ πατρίδι
ὑπουργῆσαι· ἐὰν γὰρ ἀκολουθήσῃς ἐμοὶ σὺν τοῖς ὁπλίταις,
εἰσάξω σε ἐγὼ εἰς τὴν ἀκρόπολιν. τούτου δὲ γενομένου
νόμιζε τὰς Θήβας παντάπασιν ὑπὸ Λακεδαιμονίοις καὶ ἡμῖν
τοῖς ὑμετέροις φίλοις ἔσεσθαι. καίτοι νῦν μέν, ὡς ὁρᾷς,
Ξενοφών. , Oeconomicus Ch. 10, sec. 11, line 1
ἠρώτα εἴ τι ἔχοιμι συμβουλεῦσαι ὡς ἂν τῷ ὄντι καλὴ φαί-

νοιτο, ἀλλὰ μὴ μόνον δοκοίη. καὶ ἐγὼ μέντοι, ὦ Σώκρατες,
ἔφη, συνεβούλευον αὐτῇ μὴ δουλικῶς ἀεὶ καθῆσθαι, ἀλλὰ
σὺν τοῖς θεοῖς πειρᾶσθαι δεσποτικῶς πρὸς μὲν τὸν ἱστὸν
προσστᾶσαν ὅ τι μὲν βέλτιον ἄλλου ἐπίσταιτο ἐπιδιδάξαι,
ὅ τι δὲ χεῖρον ἐπιμαθεῖν, ἐπισκέψασθαι δὲ καὶ σιτοποιόν,
παραστῆναι δὲ καὶ ἀπομετρούσῃ τῇ ταμίᾳ, περιελθεῖν δ'
ἐπισκοπουμένην καὶ εἰ κατὰ χώραν ἔχει ᾗ δεῖ ἕκαστα.
ἀγαθὸν δὲ ἔφην εἶναι Γυμνάσιον καὶ τὸ δεῦσαι καὶ μάξαι
μᾶλλον καὶ εὐχροωτέραν φαίνεσθαι τῇ ἀληθείᾳ. καὶ ὄψις
δέ, ὁπόταν ἀνταγωνίζηται διακόνῳ καθαρωτέρα οὖσα πρε-
πόντως τε μᾶλλον ἠμφιεσμένη, κινητικὸν γίγνεται ἄλλως
τε καὶ ὁπόταν τὸ ἑκοῦσαν χαρίζεσθαι προσῇ ἀντὶ τοῦ ἀναγκα-
ζομένην ὑπηρετεῖν. αἱ δ' ἀεὶ καθήμεναι σεμνῶς πρὸς τὰς
600
κεκοσμημένας καὶ ἐξαπατώσας κρίνεσθαι παρέχουσιν ἑαυτάς.

καὶ νῦν, ἔφη, ὦ Σώκρατες, οὕτως εὖ ἴσθι ἡ γυνή μου κατε-
σκευασμένη βιοτεύει ὥσπερ ἐγὼ ἐδίδασκον αὐτὴν καὶ ὥσπερ
Ξενοφών. , De vectigalibus Ch. 4, sec. 52, line 3
μέταλλα ἁθροιζομένης καὶ ἀπ' ἀγορᾶς τῆς ἐκεῖ καὶ ἀπ'

οἰκιῶν περὶ τἀργύρεια δημοσίων καὶ ἀπὸ καμίνων καὶ ἀπὸ
τῶν ἄλλων ἁπάντων πρόσοδοι ἂν πολλαὶ γίγνοιντο. ἰσχυ-
ρῶς γὰρ καὶ αὐτὴ πολυάνθρωπος ἂν γένοιτο πόλις, εἰ οὕτως
κατασκευασθείη· καὶ οἵ γε χῶροι οὐδὲν ἂν εἶεν μείονος ἄξιοι
τοῖς κεκτημένοις ἐνταῦθα ἢ τοῖς περὶ τὸ ἄστυ. πραχθέντων
γε μὴν ὧν εἴρηκα [ξύμ]φημὶ ἐγὼ οὐ μόνον ἂν χρήμασιν
εὐπορωτέραν τὴν πόλιν εἶναι, ἀλλὰ καὶ εὐπειθεστέραν καὶ
εὐτακτοτέραν καὶ εὐπολεμωτέραν γενέσθαι. οἵ τε γὰρ τα-
ἢ ἐν ταῖς λαμπάσι γυμνασιαρχούμενοι· οἵ τε φρουρεῖν ἐν
τοῖς φρουρίοις οἵ τε πελτάζειν καὶ περιπολεῖν τὴν χώραν
πάντα ταῦτα μᾶλλον ἂν πράττοιεν, ἐφ' ἑκάστοις τῶν ἔργων
τῆς τροφῆς ἀποδιδομένης.
Εἰ δὲ σαφὲς δοκεῖ εἶναι ὡς, εἰ μέλλουσι πᾶσαι αἱ πρός-
οδοι ἔκπλεῳ προσιέναι, ὅτι εἰρήνην δεῖ ὑπάρχειν, ἆρ' οὐκ
ἄξιον καὶ εἰρηνοφύλακας καθιστάναι; πολὺ γὰρ ἂν καὶ αὕτη
αἱρεθεῖσα ἡ ἀρχὴ προσφιλεστέραν καὶ οἰκειοτέραν εἰς-
αφικνεῖσθαι πᾶσιν ἀνθρώποις ποιήσειε τὴν πόλιν.
Ξενοφών. , De re equestri Ch. 7, sec. 18, line 1
δεῖ δὲ καὶ ὑπολαμβάνειν ἐν ταῖς στροφαῖς· οὐ γὰρ ῥᾴδιον

τῷ ἵππῳ οὐδ' ἀσφαλὲς ἐν τῷ τάχει ὄντα κάμπτειν ἐν μικρῷ,
ἄλλως τε κἂν ἀπόκροτον ἢ ὀλισθηρὸν ᾖ τὸ χωρίον. ὅταν γε
μὴν ὑπολαμβάνῃ, ὡς ἥκιστα μὲν χρὴ τὸν ἵππον πλαγιοῦν
τῷ χαλινῷ, ὡς ἥκιστα δ' αὐτὸν πλαγιοῦσθαι· εἰ δὲ μή, εὖ
χρὴ εἰδέναι ὅτι μικρὰ πρόφασις ἀρκέσει κεῖσθαι καὶ αὐτὸν
καὶ τὸν ἵππον. ἐπειδάν γε μὴν ἐκ τῆς στροφῆς εἰς τὸ
εὐθὺ βλέπῃ ὁ ἵππος, ἐν τούτῳ πρὸς τὸ θᾶττον αὐτὸν ὁρμάτω.
δῆλον γὰρ ὅτι καὶ ἐν τοῖς πολέμοις αἱ στροφαί εἰσι τοῦ
ταχύνειν μελετᾶν. ὅταν δὲ ἱκανῶς ἤδη δοκῇ τὸ Γυμνάσιον
601

ἐξαίφνης εἰς τὸ τάχιστον, καὶ ἀφ' ἵππων μέντοι, μὴ πρὸς
ἵππους· καὶ ἐκ τοῦ ταχέος αὖ ὡς ἐγγυτάτω ἠρεμίζειν, καὶ ἐκ
τοῦ ἑστάναι δὲ στρέψαντα [δεῖ] πάλιν ὁρμᾶν· πρόδηλον γὰρ
ὅτι ἔσται ποτὲ ὅτε ἑκατέρου τούτων δεήσει· ὅταν γε μὴν
καταβαίνειν ἤδη καιρὸς ᾖ, μήτε ἐν ἵπποις ποτὲ καταβαίνειν
μήτε παρὰ σύστασιν ἀνθρώπων μήτ' ἔξω τῆς ἱππασίας,
ἀλλ' ὅπουπερ καὶ πονεῖν ἀναγκάζεται ὁ ἵππος, ἐνταῦθα καὶ
τῆς ῥᾳστώνης τυγχανέτω.
Γαληνός ιατρός Adhortatio ad artes addiscendas Sec. 5, line 25
τέχνας ἐργαζομένους τιμᾷ τε καὶ πρὸ τῶν ἄλλων ἄγει, περὶ αὑτὸν
ἔχων ἀεί. τοῦτον μὲν οὖν ὅλον οἶμαι τὸν χορὸν νοήσας ὁποῖός ἐστιν οὐ
μόνον
ζηλώσεις ἀλλὰ καὶ προσκυνήσεις. Σωκράτης γάρ ἐστιν ἐν αὐτῷ καὶ
Ὅμηρος
καὶ Ἱπποκράτης καὶ Πλάτων καὶ οἱ τούτων ἐρασταί, οὓς ἴσα καὶ τοῖς
θεοῖς
σέβομεν, οἷον ὕπαρχοί τινες καὶ ὑπηρέται τοῦ θεοῦ. καὶ τῶν δ' ἄλλων
ἁπάντων
οὐκ ἔστιν ὅστις ἠμελήθη ποτὲ πρὸς αὐτοῦ· οὐ μόνον γὰρ ὁδοιπορούντων
αὐτῶν
πεφρόντικεν ἀλλὰ καὶ πλέουσι σύμπλους ἐστὶ καὶ ναυαγούντων οὐκ
ἀπολείπεται.
Ἀρίστιππος γοῦν ἐπειδή ποτε πλέων τοῦ σκάφους ἀπολομένου πρὸς τὰς
Συρα-
κοσίων ᾐόνας ἐξεβράσθη, πρῶτον μὲν ἐθάρρησε θεασάμενος ἐπὶ τῆς
ψάμμου
διάγραμμα γεωμετρικόν· ἐλογίσατο γὰρ εἰς Ἕλληνάς τε καὶ σοφοὺς
ἄνδρας,
οὐκ εἰς βαρβάρους ἥκειν. ἔπειτα παραγενόμενος εἰς τὸ Συρακοσίων
Γυμνάσιον
καὶ ταυτὶ τὰ ἔπη φθεγξάμενος
’τίς τὸν πλανήτην Οἰδίπουν καθ' ἡμέραν
τὴν νῦν σπανιστοῖς δέξεται δωρήμασι;’
προσιόντας τέ τινας ἔσχεν αὑτῷ καὶ γνωρίζοντας ὅστις εἴη καὶ πάντων ὧν
ἐδεῖτο
μεταδιδόντας εὐθέως. ὡς δ' εἰς Κυρήνην αὐτοῦ τὴν πατρίδα μέλλοντές
τινες
πλεῖν ἐπυνθάνοντο, μή τι τοῖς οἰκείοις ἐπιστέλλει, κελεύειν αὐτοὺς ἔφη
ταῦτα
κτᾶσθαι τὰ κτήματα ἃ καὶ ναυαγήσαντι συνεκκολυμβήσει.
602
πολλοὶ δὲ τῶν κακοδαιμόνων καὶ πάντα πρὸς τὸν πλοῦτον ἀποβλεπόν-

των ἐν τοιαύταις πραγμάτων περιστάσεσι γενόμενοι χρυσὸν ἢ ἄργυρον
ἐξαψά
Γαληνός ιατρός Ars medica Vol. 1, p.369, line 3
αἰτίων ἀλλοιοῖ τὸ σῶμα, καὶ διαφθείρει τὴν ὑγείαν. καὶ

γέγραπται περὶ τούτων αὐτῶν ἰδίᾳ καθ' ἕκαστον ἐν τῇ
τῶν ὑγιεινῶν πραγματείᾳ. τὰ μὲν οὖν ἅπαντα τὰ νῦν εἰ-
ρημένα γένη τῶν ὑγιεινῶν αἰτίων ὕλαι τινὲς ὑπάρχουσι·
μετὰ δὲ τῆς δεούσης χρήσεως αἴτια γίνεται φυλακτικά τε
καὶ ὑγιεινά· διαμαρτανόμενα δὲ τῆς συμμετρίας, νοσώδη κα-
θίσταται. ὥστε δῆλον ἤδη κᾀκ τούτων, ὡς οὐχ ἑτέρας μὲν
οὐσίας τῶν ἐκτὸς τούτων πραγμάτων ὑγιεινὰς ἡμῖν, ἑτέρας
δὲ νοσερὰς ὑποληπτέον, ἀλλὰ τὰς αὐτὰς ἐν τῷ πρός τι
ποτὲ μὲν ὑγιεινὰς, ποτὲ δὲ νοσώδεις γινομένας. ἡνίκα μὲν
γὰρ δεῖται κινήσεως τὸ σῶμα, τὸ μὲν Γυμνάσιον ὑγιεινὸν,
ἡ δὲ ἡσυχία νοσερόν· ἡνίκα δὲ ἀναπαύσεως, ὑγιεινὸν μὲν
ἡ ἡσυχία, νοσερὸν δὲ τὸ Γυμνάσιον. ὡσαύτως δὲ καὶ περὶ
σιτίων καὶ πομάτων καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων. ἕκαστον γὰρ,
ἐπειδὰν δεομένῳ τῷ σώματι προσάγηται μετὰ τῆς οἰκείας
ποσότητος καὶ ποιότητος, ὑγιεινὸν γίνεται· τῷ δὲ ἤτοι
μηδ' ὅλως δεομένῳ προσφερόμενον, ἢ οὐκ ἐν τῷ προσήκοντι
μέτρῳ, νοσῶδες καθίσταται. καὶ δύο εἰσὶν οὗτοι σκοποὶ
περί τε τὸ ὑγιεινὸν καὶ τὸ νοσερὸν, ἡ ποιότης τε καὶ ἡ
ποσότης τοῦ προσφερομένου· τὸ γὰρ καὶ τὸν καιρὸν, ὡς
ἕτερόν τι τούτων, τρίτον ἐπεισάγειν ἐν τοῖς εἰρημένοις

603

ἕτερόν τι τούτων, τρίτον ἐπεισάγειν ἐν τοῖς εἰρημένοις πε-
ριεχόμενον, οὐκ εὔλογον. εἰ γὰρ δεῖται τὸ σῶμα τοιοῦδε
καὶ τοσοῦδε τοῦ προσφερομένου,
Γαληνός ιατρός De placitis Hippocratis et Platonis

ἔστι μὲν γὰρ τρία κεφάλαια, πρῶτον μὲν τὸ περὶ

διαίρεσιν καὶ σύνθεσιν, δεύτερον δὲ τὸ περὶ τὴν τῶν ἀκο-
λούθων τε καὶ μαχομένων γνῶσιν, ἐπ' αὐτοῖς δὲ τρίτον τὸ
κατὰ τὴν πρὸς ἄλληλα τῶν πραγμάτων μεταβολὴν ἐν τῷ
μᾶλλόν τε καὶ ἧττον, ἴσως τε καὶ ὁμοίως καὶ ἀνάλογον, ὧν ἐστιν ἥ
τε ταὐτοῦ καὶ ἡ ἑτέρου γνῶσις, οἷς ἅπασι κοινὰ συμβέβηκε
περὶ ἃ γεγυμνάσθαι χρή, τὸ δυνατὸν καὶ ἀναγκαῖον ἥ τ'
ἐν τούτοις ὁμοιότης τε καὶ ἀνομοιότης. οἱ μὲν οὖν σκοποὶ
καθ' οὓς ἕκαστα τούτων ὀρθῶς ἄν τις μεταχειρίζοιτο παν-
τάπασιν ὀλίγοι, τὸ δὲ κατ' αὐτοὺς Γυμνάσιον οὐκ ὀλίγου χρόνου
δεόμενον. ἐνδείκνυται δὲ τοῦτο καὶ κατὰ τὸ τέταρτον τῆς Πολιτείας ὁ
Πλάτων, ἔνθα βούλεται δεῖξαι τὴν
ψυχὴν ἡμῶν οὐχ ἁπλῆν οὐδὲ μονοειδῆ κατὰ τὴν οὐσίαν,
ἀλλὰ σύνθετον ἐκ τριῶν μερῶν, ὧν ἕκαστον μὲν ἴδιον
ἔχει τὸ εἶδος, οὐ μίαν δὲ δύναμιν, ἀλλὰ πλείους. εἰς γὰρ
τὴν ἀπόδειξιν αὐτοῦ χρῆταί τινι τῶν πρὸς νόησιν ἐναργῶν
λόγῳ τοιῷδε· “δῆλον ὅτι ταὐτὸν τἀναντία ποιεῖν ἢ πάσχειν
κατὰ ταὐτόν τε καὶ πρὸς ταὐτὸν οὐκ ἐθελήσει ἅμα.” τοῦτο
μὲν οὖν τὸ ἀξίωμα καθ' ὃ τὴν ἀπόδειξιν ἐγχειρεῖ
Γαληνός ιατρός Thrasybulus sive utrum medicinae sit an gymnasticae

hygieine Kühn vol. 5, p.898, line 8
ἅπαντες ἰατροὶ ὀνομάζονται· ἴσασι γὰρ μόρια τῆς

τέχνης αὐτῆς δύο τὰ μέγιστα, θεραπευτικόν τε καὶ
604
ὑγιεινόν. αὐτοῦ δ' αὖ πάλιν τοῦ ὑγιεινοῦ μέρους

ἴσασι τὸ γυμναστι‖κόν, ὡς καὶ πρόσθεν ἐπιδέδεικται.
καθάπερ οὖν Ἱπποκράτης καὶ Διοκλῆς καὶ Πραξαγό-
ρας καὶ Φιλότιμος καὶ Ἡρόφιλος ὅλης τῆς περὶ τὸ
σῶμα τέχνης ἐπιστήμονες ἦσαν, ὡς δηλοῖ τὰ συγγράμ-
ματα αὐτῶν, οὕτως αὖ πάλιν οἱ περὶ Θέωνα καὶ Τρύ-
φωνα τὴν περὶ τοὺς ἀθλητὰς κακοτεχνίαν μετεχειρί-
σαντο, καθάπερ αὖ καὶ τὰ τούτων δηλοῖ συγγράμματα,
παρασκευήν τέ τι Γυμνάσιον ὀνομαζόντων καὶ αὖθις
ἕτερόν τι μερισμόν, ἔπειτ' ἄλλο τι τέλειον, ἀποθερα-
πείαν δ' ἄλλο, καὶ ζητούντων, εἴτε κατὰ τὴν τοιαύτην
περίοδον ἀσκητέον ἐστὶ καὶ γυμναστέον τὸν ἀθλητὴν
εἴτε κατ' ἄλλον τινὰ τρόπον. ᾗ καὶ θαυμάζειν ἐπέρ-
χεταί μοι τῶν νῦν τοὺς ἀθλητὰς γυμναζόντων, ὅταν
ἀμφισβητούντων ἀκούσω μέρος εἶναι τῆς ἑαυτῶν τέχνης
τὸ ὑγιεινόν. ὅπου γὰρ οὐδὲ τῆς ὄντως γυμναστικῆς μέ-
ρος ἐστὶν ἀλλ' ἔμπαλιν ἐκείνη μέρος ὑγιεινοῦ, τί χρὴ
περὶ τῆς τούτων κακοτεχνίας ἀμφιβάλλειν, ἣ μήτε μέρος
ἐστὶν ὅλως τῆς περὶ τὸ σῶμα τέχνης ἐπιτηδεύματός
Γαληνός ιατρός De parvae pilae exercitio Kühn vol. 5, p.899, line t2

ἐστὶν ὅλως τῆς περὶ τὸ σῶμα τέχνης ἐπιτηδεύματός τε
προέστηκεν οὐχ ὑπὸ Πλάτωνος μόνον ἢ Ἱπποκράτους,
ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἰατρῶν τε καὶ φιλοσό-
φων ἀτιμαζομένου;

ΓΑΛΗΝΟΥ
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΙΑ ΤΗΣ ΣΜΙΚΡΑΣ ΣΦΑΙΡΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Πηλίκον μὲν ἀγαθόν ἐστιν, ὦ Ἐπίγενες, εἰς ὑγίειαν γυμ-

νάσια, καὶ ὡς χρὴ τῶν σιτίων ἡγεῖσθαι αὐτά,
παλαιοῖς ἀνδράσιν αὐτάρκως εἴρηται,
φιλοσόφων τε καὶ ἰατρῶν τοῖς ἀρίστοις· ὅσον δ' ὑπὲρ τἄλλα τὰ
διὰ τῆς σμικρᾶς σφαίρας ἐστί, τοῦτ' οὐδέπω τῶν πρόσθεν
605
ἱκανῶς οὐδεὶς ἐξηγήσατο. δίκαιον οὖν ἡμᾶς ἃ γιγνώσκομεν

εἰπεῖν, ὑπὸ σοῦ μὲν κριθησόμενα τοῦ πάντων ἠσκηκότος ἄριστα
τὴν ἐν αὐτοῖς τέχνην, χρήσιμα δ', εἴπερ ἱκανῶς εἰρῆσθαι
δόξειε, καὶ τοῖς ἄλλοις, οἷς ἂν μεταδῷς τοῦ λόγου, γενησόμενα.
Γαληνός ιατρός De parvae pilae exercitio Kühn vol. 5, p.902, line 9
στάτοις εὔπορος, ὅ τε καιρὸς τῆς χρήσεως καὶ τοὺς ἱκανῶς ἀσχό-

λους ἀναμένει. τὸ μὲν δὴ τῆς εὐπορίας αὐτοῦ τηλικοῦτον ἀγαθόν.
Ὅτι δὲ καὶ πολυαρκέστατον τῶν ἄλλων | γυμνασίων,
ὧδ' ἂν μάλιστα μάθοις, εἰ σκέψαιο καθ' ἕκαστον αὐτῶν, ὅ τι
τε δύναται καὶ οἷόν τι τὴν φύσιν ἐστίν. εὑρήσεις γὰρ ἢ σφοδρὸν
ἢ μαλακὸν ἢ τὰ κάτω μᾶλλον ἢ τὰ ἄνω κινοῦν ἢ μέρος τι πρὸ
τῶν ἄλλων, οἷον ὀσφὺν ἢ κεφαλὴν ἢ χεῖρας ἢ θώρακα, πάντα
δ' ἐξ ἴσου τὰ μέρη τοῦ σώματος κινοῦν καὶ δυνάμενον ἐπί τε
τὸ σφοδρότατον ἀνάγεσθαι καὶ ἐπὶ τὸ μαλακώτατον ὑφίεσθαι
τῶν μὲν ἄλλων οὐδέν, τοῦτο δὲ μόνον τὸ διὰ τῆς σμικρᾶς
σφαίρας Γυμνάσιον, ὀξύτατόν γ' ἐν μέρει καὶ βραδύτατον
γενόμενον, σφοδρότατόν τε καὶ πρᾳότατον, ὡς ἂν αὐτός τε βου-
ληθῇς καὶ τὸ σῶμα φαίνηται δεόμενον. οὕτω δὲ καὶ τὰ μέρη
κινεῖν ἔστι μὲν αὐτοῦ πάνθ' ὁμοῦ, εἰ τοῦτο συμφέρειν δόξειεν,
ἔστι δὲ πρὸ ἄλλων ἄλλα, εἰ καὶ τοῦτό ποτε δόξειεν.
Ὅταν μὲν γὰρ συνιστάμενοι πρὸς ἀλλήλους καὶ ἀποκωλύοντες
ὑφαρπάσαι τὸν μεταξὺ διαπονῶσι, μέγιστον αὐτὸ
καὶ σφοδρότατον καθίσταται πολλοῖς μὲν τραχηλισμοῖς, πολλαῖς
δ' ἀντιλήψεσι παλαιστικαῖς ἀναμεμιγμένον, ὥστε κεφαλὴν μὲν
καὶ αὐχένα διαπονεῖσθαι τοῖς τραχηλισμοῖς, πλευρὰς δὲ καὶ |
θώρακα καὶ γαστέρα ταῖς τε τῶν ἁμμάτων περιθέσεσι
Ὅταν μὲν γὰρ συνιστάμενοι πρὸς ἀλλήλους καὶ ἀποκωλύοντες

ὑφαρπάσαι τὸν μεταξὺ διαπονῶσι, μέγιστον αὐτὸ
καὶ σφοδρότατον καθίσταται πολλοῖς μὲν τραχηλισμοῖς, πολλαῖς
δ' ἀντιλήψεσι παλαιστικαῖς ἀναμεμιγμένον, ὥστε κεφαλὴν μὲν
καὶ αὐχένα διαπονεῖσθαι τοῖς τραχηλισμοῖς, πλευρὰς δὲ καὶ |
θώρακα καὶ γαστέρα ταῖς τε τῶν ἁμμάτων περιθέσεσι
καὶ ἀπώσεσι καὶ ἀποστηρίξεσι καὶ ταῖς ἄλλαις παλαιστικαῖς
λαβαῖς. τούτῳ δὲ καὶ ὀσφὺς τείνεται σφοδρῶς καὶ σκέλη, καὶ
δὴ ῥώννυται καὶ τὸ ἑδραῖον τῆς βάσεως τῷ τοιούτῳ πόνῳ. τὸ
δὲ καὶ προβαίνειν καὶ ὑποβαίνειν καὶ εἰς τὰ πλάγια μεταπηδᾶν
606
οὐ μικρὸν σκελῶν Γυμνάσιον, ἀλλ', εἰ χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν, μόνον

δικαιότατα κινοῦν πάντ' αὐτῶν τὰ μόρια. τοῖς μὲν γὰρ προϊοῦσιν
ἕτερα νεῦρα καὶ μύες, τοῖς δ' ὑποβαίνουσιν ἕτερα διαπονεῖται
πλέον, οὕτω δὲ καὶ τοῖς εἰς τὰ πλάγια μεθισταμένοις ἄλλα. καὶ
ὅστις καθ' ἓν εἶδος κινήσεως κινεῖ τὰ σκέλη καθάπερ οἱ θέοντες,
ἀνωμάλως οὗτος καὶ ἀνίσως τὰ μέρη γυμνάζει. Ὡς δὴ τοῖς
σκέλεσιν, οὕτω καὶ ταῖς χερσὶ τὸ Γυμνάσιον τοῦτο δικαιότατον
ἐν παντὶ σχήματι λαμβάνειν ἐθιζομένων τὴν σφαῖραν. ἀνάγκη
γὰρ κἀνταῦθα τὴν ποικιλίαν τῶν σχημάτων ἄλλοτ'
ἄλλους τῶν μυῶν τείνειν σφοδρότερον, ὥστε πάντας ἐν μέρει
πονοῦντας ἴσον ἔχειν, ἀνάπαυ|λάν τε τοῖς
καὶ ἀπώσεσι καὶ ἀποστηρίξεσι καὶ ταῖς ἄλλαις παλαιστικαῖς

λαβαῖς. τούτῳ δὲ καὶ ὀσφὺς τείνεται σφοδρῶς καὶ σκέλη, καὶ
δὴ ῥώννυται καὶ τὸ ἑδραῖον τῆς βάσεως τῷ τοιούτῳ πόνῳ. τὸ
δὲ καὶ προβαίνειν καὶ ὑποβαίνειν καὶ εἰς τὰ πλάγια μεταπηδᾶν
οὐ μικρὸν σκελῶν Γυμνάσιον, ἀλλ', εἰ χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν, μόνον
δικαιότατα κινοῦν πάντ' αὐτῶν τὰ μόρια. τοῖς μὲν γὰρ προϊοῦσιν
ἕτερα νεῦρα καὶ μύες, τοῖς δ' ὑποβαίνουσιν ἕτερα διαπονεῖται
πλέον, οὕτω δὲ καὶ τοῖς εἰς τὰ πλάγια μεθισταμένοις ἄλλα. καὶ
ὅστις καθ' ἓν εἶδος κινήσεως κινεῖ τὰ σκέλη καθάπερ οἱ θέοντες,
ἀνωμάλως οὗτος καὶ ἀνίσως τὰ μέρη γυμνάζει. Ὡς δὴ τοῖς
σκέλεσιν, οὕτω καὶ ταῖς χερσὶ τὸ Γυμνάσιον τοῦτο δικαιότατον
ἐν παντὶ σχήματι λαμβάνειν ἐθιζομένων τὴν σφαῖραν. ἀνάγκη
γὰρ κἀνταῦθα τὴν ποικιλίαν τῶν σχημάτων ἄλλοτ'
ἄλλους τῶν μυῶν τείνειν σφοδρότερον, ὥστε πάντας ἐν μέρει
πονοῦντας ἴσον ἔχειν, ἀνάπαυ|λάν τε τοῖς ἡσυχά-
ζουσιν εἶναι τὸν χρόνον τῶν ἐνεργούντων, καὶ οὕτως ἐν μέρει
πάντας ἐνεργοῦντάς τε καὶ ἀναπαυομένους οὔτ' ἀργοὺς μένειν
τὸ πάμπαν οὔτε κόποις ἁλίσκεσθαι μόνους πονοῦντας. ὄψιν
δ' ὅτι γυμνάζει, μαθεῖν ἔνεστιν ὑπομνησθέντας, ὡς, εἰ μή τις
ἀκριβῶς τὴν ῥοπὴν τῆς σφαίρας εἰς ὅ τι φέροιτο προαισθά-
νοιτο, διαμαρτάνειν τῆς λαβῆς ἀναγκαῖόν ἐστιν αὐτόν.
τὸ πάμπαν οὔτε κόποις ἁλίσκεσθαι μόνους πονοῦντας. ὄψιν

δ' ὅτι γυμνάζει, μαθεῖν ἔνεστιν ὑπομνησθέντας, ὡς, εἰ μή τις
ἀκριβῶς τὴν ῥοπὴν τῆς σφαίρας εἰς ὅ τι φέροιτο προαισθά-
607
νοιτο, διαμαρτάνειν τῆς λαβῆς ἀναγκαῖόν ἐστιν αὐτόν. ἐπὶ

τούτῳ δὲ καὶ τὴν γνώμην θήγει τῇ φροντίδι τοῦ τε μὴ κατα-
βαλεῖν καὶ τοῦ διακωλῦσαι τὸν μέσον ἢ αὐτὸν ὑφαρπάσαι,
εἴπερ ἐν τούτῳ κατασταίη. φροντὶς δὲ μόνη μὲν καταλεπτύνει,
μιχθεῖσα δέ τινι γυμνασίῳ καὶ φιλοτιμίᾳ καὶ εἰς ἡδονὴν τελευ-
τήσασα τὰ μέγιστα καὶ τὸ σῶμα πρὸς ὑγίειαν καὶ τὴν ψυχὴν
εἰς σύνεσιν ὀνίνησιν. οὐ σμικρὸν δὲ καὶ τοῦτ' ἀγαθόν, ὅταν
ἄμφω τὸ Γυμνάσιον ὠφελεῖν δύνηται, καὶ σῶμα καὶ ψυχήν, εἰς
τὴν ἰδίαν ἑκάτερον ἀρετήν. ὅτι δ' ἀσκεῖν ἄμφω δύναται τὰς
μεγίστας ἀσκήσεις, ἃς μάλιστα μετιέναι τοῖς στρατηγικοῖς οἱ
πόλεως βασιλεῖς νόμοι κελεύουσιν,
οὐ χαλεπὸν κατιδεῖν. ἐπιθέσθαι | γὰρ ἐν καιρῷ καὶ
λαθεῖν ἐπιθέμενον καὶ ὀξυλαβῆσαι τὴν πρᾶξιν καὶ σφετερί-
σασθαι τὰ τῶν ἐναντίων ἢ βιασάμενον ἢ καὶ ἀδο-
κήτως ἐπιθέμενον καὶ φυλάξαι τὰ κτηθέντα τῶν ἀγαθῶν στρα-
τηγῶν ἔργα· καὶ τὸ σύμπαν φάναι, φύλακά τε καὶ φῶρα δεινὸν
εἶναι χρὴ τὸν στρατηγόν, καὶ ταῦτ' αὐτοῦ τῆς ὅλης τέχνης τὸ
κεφάλαιον. ἆρ' οὖν ἄλλο τι Γυμνάσιον οὕτω προεθίζειν ἱκανὸν
ἄμφω τὸ Γυμνάσιον ὠφελεῖν δύνηται, καὶ σῶμα καὶ ψυχήν, εἰς

τὴν ἰδίαν ἑκάτερον ἀρετήν. ὅτι δ' ἀσκεῖν ἄμφω δύναται τὰς
μεγίστας ἀσκήσεις, ἃς μάλιστα μετιέναι τοῖς στρατηγικοῖς οἱ
πόλεως βασιλεῖς νόμοι κελεύουσιν,
οὐ χαλεπὸν κατιδεῖν. ἐπιθέσθαι | γὰρ ἐν καιρῷ καὶ
λαθεῖν ἐπιθέμενον καὶ ὀξυλαβῆσαι τὴν πρᾶξιν καὶ σφετερί-
σασθαι τὰ τῶν ἐναντίων ἢ βιασάμενον ἢ καὶ ἀδο-
κήτως ἐπιθέμενον καὶ φυλάξαι τὰ κτηθέντα τῶν ἀγαθῶν στρα-
τηγῶν ἔργα· καὶ τὸ σύμπαν φάναι, φύλακά τε καὶ φῶρα δεινὸν
εἶναι χρὴ τὸν στρατηγόν, καὶ ταῦτ' αὐτοῦ τῆς ὅλης τέχνης τὸ
κεφάλαιον. ἆρ' οὖν ἄλλο τι Γυμνάσιον οὕτω προεθίζειν ἱκανὸν
ἢ φυλάττειν τὸ κτηθὲν ἢ ἀνασῴζειν τὸ μεθειμένον ἢ τῶν ἐναντίων
τὴν γνώμην προαισθάνεσθαι; θαυμάζοιμ' ἄν, εἴ τις εἰπεῖν ἔχοι. τὰ
πολλὰ γὰρ αὐτῶν αὐτὸ τοὐναντίον ἀργοὺς καὶ ὑπνηλοὺς καὶ
βραδεῖς τὴν γνώμην ἐργάζεται. καὶ γὰρ καὶ ὅσα κατὰ πα-
λαίστραν πονοῦσιν εἰς πολλοὺς στεφανίτας ἀγῶνας, πολυσαρ-
κίαν μᾶλλον ἢ ἀρετῆς ἄσκησιν φέρει· πολλοὶ γοῦν οὕτως ἐπα-
χύνθησαν, ὡς δυσχερῶς ἀναπνεῖν. ἀγαθοί γ' οὐδ' ἂν δύναινθ'
οἱ τοιοῦτοι πολέμου γενέσθαι στρατηγοὶ ἢ βασιλικῶν ἢ πολι-
τικῶν πραγμάτων ἐπίτροποι· θᾶττον ἂν τοῖς ὑσὶν ἢ τούτοις τις
ὁτιοῦν ἐπιτρέψειεν. ἀλλ' ἴσως οἰήσῃ με δρόμον ἐπαινεῖν
608
στερεῖται, τοῦτ' οὐκ εἶναι καλόν. οὔκουν οὐδὲ δρόμους ἐπαινῶ

τῷ τε καταλεπτύνειν τὴν ἕξιν καὶ τῷ μηδεμίαν ἄσκησιν ἀνδρείας
ἔχειν. οὐ γὰρ δὴ τῶν ὠκέως φευγόντων τὸ νικᾶν, ἀλλὰ τῶν
συστάδην κρατεῖν δυναμένων, οὐδὲ διὰ τοῦτο Λακεδαιμόνιοι
πλεῖστον ἠδύναντο τῷ τάχιστα θεῖν, ἀλλὰ τῷ μένειν
θαρροῦντες. εἰ δὲ καὶ πρὸς ὑγίειαν ἐξετάζοις, ἐφ' ὅσον ἀνίσως
γυμνάζει τὰ μέρη τοῦ σώματος, ἐπὶ τοσοῦτον οὐδ' ὑγιεινόν.
ἀνάγκη γὰρ αὐτῷ τὰ μὲν ὑπερπονεῖν, τὰ δ' ἀργεῖν παντελῶς.
οὐδέτερον δ' αὐτῶν ἀγαθόν, ἀλλ' ἄμφω καὶ νόσων ὑποτρέφει
σπέρματα καὶ δύναμιν ἄρρωστον ἐργάζεται. Μάλιστ' οὖν
ἐπαινῶ Γυμνάσιον, ὃ καὶ σώματος ὑγίειαν ἱκανὸν ἐκπορίζειν καὶ
μερῶν εὐαρμοστίαν καὶ ψυχῆς ἀρετήν, ἃ πάντα τῷ διὰ τῆς
σμικρᾶς σφαίρας ὑπάρχει. καὶ γὰρ ψυχὴν εἰς πάντα δυνατὸν |
ὠφελεῖν καὶ τοῦ σώματος τὰ μέρη δι' ἴσου πάντα
γυμνάζειν· ὃ καὶ μάλιστ' εἰς ὑγίειαν συμφέρει καὶ συμμετρίαν
ἕξεως ἐργάζεται, μήτ' ἄμετρον πολυσαρκίαν μήθ' ὑπερβάλλουσαν
ἰσχνότητα φέρον, ἀλλ' εἴς τε τὰς ἰσχύος δεομένας πράξεις ἱκανὸν
καὶ ὅσαι τάχους χρῄζουσιν ἐπιτήδειον. οὕτω μὲν οὖν ὅσον ἐν
αὐτῷ τὸ σφοδρότατον οὐδενὸς τῶν πάντων κατ' οὐδὲν ἀπο-
λείπεται.
Γαληνός ιατρός De sanitate tuenda libri vi Kühn vol. 6, p.40, line 6
ὅσοι γε θυμικώτεροι τοῦ δέοντός εἰσιν ἢ ἀθυμότεροί τινες ἢ ἀναισθη-

τότεροι ἢ λιχνότεροι τοῦ προσήκοντος, ἀνάγκη τούτους οὐκ ὀρθῶς
κεκρᾶσθαι τοῖς μέρεσιν ἐκείνοις τοῦ σώματος, οἷς ἐνεργοῦμεν ἕκαστα
τῶν εἰρημένων. γέγραπται δ' ὑπὲρ αὐτῶν ἐπὶ πλέον ἐν τοῖς Περὶ
τῶν Ἱπποκράτους καὶ Πλάτωνος δογμάτων ὑπομνήμασιν. ἀλλ' ὅ γε
νῦν ἡμῖν προκείμενος ἐν τῷ λόγῳ παῖς ἄριστός ἐστι τὰ πάντα. | τού-
του τοίνυν ἐπανορθοῦσθαι μὲν οὐδὲν χρὴ τῶν τῆς ψυχῆς ἠθῶν, φυ-
λάττειν δ', ὅπως μὴ διαφθαρῇ. φυλάττεται δ' ἅπαν ὑπὸ τῶν αὐτῶν
κατὰ γένος, ὑφ' ὧνπερ καὶ διαφθείρεται. διαφθείρεται δὲ τὸ τῆς ψυ-
χῆς ἦθος ὑπὸ μοχθηρῶν ἐθισμῶν ἐν ἐδέσμασί τε καὶ πόμασι καὶ γυ-
μνασίοις καὶ θεάμασι καὶ ἀκούσμασι καὶ τῇ συμπάσῃ μουσικῇ. τούτων
τοίνυν ἁπάντων ἔμπειρον εἶναι χρὴ τὸν τὴν ὑγιεινὴν τέχνην μετιόντα
καὶ μὴ νομίζειν, ὡς φιλοσόφῳ μόνῳ προσήκει πλάττειν ἦθος ψυχῆς·
ἐκείνῳ μὲν γὰρ δι' ἕτερόν τι μεῖζον τὴν τῆς ψυχῆς αὐτῆς ὑγείαν,
609
ἰατρῷ δὲ ὑπὲρ τοῦ μὴ ῥᾳδίως εἰς νόσους ὑπομεταφέρεσθαι τὸ σῶμα.

καὶ γὰρ θυμὸς καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀργὴ καὶ λύπη καὶ πλεῖον τοῦ δέον-
τος φροντὶς ἀγρυπνία τε πολλὴ ἐπ' αὐτοῖς γενομένη πυρετοὺς ἀν-
άπτουσι καὶ νοσημάτων μεγάλων ἀρχαὶ καθίστανται, ὥσπερ καὶ τοὐναν-
τίον ἀργὴ διάνοια καὶ ἄνοια καὶ ψυχὴ παντάπασιν ἄθυμος ἀχροίας καὶ
ἀτροφίας ἐργάζεται πολλάκις ἀρρωστίᾳ τῆς ἐμφύτου θερμότητος. χρὴ
μὲν γὰρ φυλάττειν ἅπαντος μᾶλλον ἐν ὅροις ὑγιεινοῖς | τὴν σύμφυτον
τητα περιττωμάτων, ἥ τε λεπτύνουσα δίαιτα τούτοις ἁρμόσει καὶ ὅσα

τέμνει καὶ θερμαίνει φάρμακα, τὰ μὲν εἴσω τοῦ σώματος λαμβανόμενα,
τὰ δὲ ἔξωθεν ἐπιτιθέμενα, καὶ πρὸ τούτων ἁπάντων γυμνάσια. καὶ
γὰρ καὶ ταῦτα λύειν τε δύναται τὰ περιττώματα καὶ διὰ τῶν πόρων
ἐκκενοῦν, καὶ τοσούτῳ πλεονεκτεῖ τῶν λεπτυνόντων ἐδεσμάτων τε καὶ
φαρμάκων, ὅσῳ βέλτιόν ἐστι μηδὲν βλαπτόμενον εἰς τὴν τῶν σωμά-
των ἕξιν ἐκκενοῦσθαι τὰ περιττώματα τοῦ σὺν τῷ τάς τε σάρκας συν-
τήκεσθαι καὶ ἰσχνοῦσθαι τὰ στερεά. αὗται μὲν γὰρ αἱ βλάβαι τοῖς θερ-
μοῖς τε καὶ λεπτύνουσιν ἐφεδρεύουσι φαρμάκοις· ἐπὶ δὲ τοῖς γυμνα-
σίοις οὐ μόνον οὐδὲν τοιοῦτον, ἀλλὰ καὶ ῥώμη τοῖς ὀργάνοις ἐγγίνε-
ται, τῆς θερμότητος ἀναζωπυρουμένης αὐτοῖς κἀκ τῆς πρὸς ἄλληλα
τῶν σωμάτων παρατρίψεως σκληρότητός τέ τινος | καὶ δυσπαθείας ἐγ-
γιγνομένης. ὡς δ' ἄν τις ἐν καιρῷ γυμνάζοιτο καὶ μέτρῳ τῷ προς-
ήκοντι χρῷτο καὶ τάξει καὶ ποιότητι τῶν κατὰ μέρος ἐνεργειῶν τῇ
δεούσῃ, νυνὶ μὲν οὐ πρόκειται λέγειν, ὥσπερ οὐδὲ περὶ τροφῆς καὶ
καιροῦ καὶ μέτρου καὶ τάξεως καὶ ποιότητος, οὐδὲ περὶ τῶν λεπτυ-
νόντων ἐδεσμάτων τε καὶ πομάτων, οὐδὲ περὶ τῶν ἀλλοιούντων κατὰ
ποιότητα φαρμάκων· οὐδενὸς γὰρ αὐτῶν οὐδέπω τὴν κατὰ μέρος
εἴπομεν χρῆσιν, ἀλλ' ἠρκέσθημεν ἐπὶ κεφαλαίων μόνον διελθεῖν· ἐν δὲ
τοῖς ἑξῆς ὑπομνήμασιν ὑπὲρ ἁπάντων ἐπὶ πλέον εἰρήσεται.
νεσθαι. ἐν τρισὶ γὰρ τούτοις γένεσι πρώτοις ἐστὶν ἡ ὑγιεινὴ πραγμα-

τεία, καθάπερ καὶ ἡ θεραπευτική, σώμασί τε καὶ αἰτίοις καὶ σημείοις,
σώμασι μὲν αὐτοῖς τοῖς ὑγιαίνουσιν, ἃ χρὴ φυλάττεσθαι τοιαῦτα, ση-
μείοις δὲ τοῖς συμβεβηκόσιν αὐτοῖς, ἐξ ὧν διαγινώσκεται, αἰτίοις δέ,
ὑφ' ὧν ἡ φυλακὴ τῆς ὑγείας γίνεται. τέτταρας δὲ τῆς τούτων ὕλης
τὰς διαφορὰς οἱ δοκιμώτατοι τῶν νεωτέρων ἰατρῶν ἔθεντο, προσφε-
ρόμενα καὶ ποιούμενα καὶ κενούμενα καὶ ἔξωθεν προσπίπτοντα, προς-
φερόμενα μὲν ἐδέσματά τε καὶ πόματα καὶ εἴδη τινὰ τῶν φαρμάκων
εἴσω τοῦ σώματος λαμβανόμενα καὶ τὸν εἰσπνεόμενον ἀέρα, ποιούμενα
δὲ τρίψεις τε καὶ Περιπάτους καὶ ὀχήσεις καὶ ἱππασίαν καὶ σύμπασαν
610
κίνησιν. εἰ δ' οὐ πᾶσα κίνησίς ἐστι Γυμνάσιον, ἀλλ' ἡ σφοδροτέρα μό-

νον, προσκείσθω ὧδε τῇ κινήσει τὸ Γυμνάσιον, ὡς εἶναι τὰ ποιούμενα
κινήσεις τε καὶ γυμνάσια. συγκαταριθμοῦνται δὲ τῷ γένει τῶν αἰτίων |
τούτων καὶ ἐγρηγόρσεις καὶ ὕπνοι καὶ ἀφροδίσια. τὰ δὲ ἔξωθεν προς-
πίπτοντα, πρῶτος μὲν ὁ περιέχων ἡμᾶς ἀήρ ἐστιν, ἔπειθ' ὅσα λουο-
μένοις ἢ ἀλειφομένοις ἢ διαπαλαίουσιν ἐν κόνει προσπίπτει τῷ δέρ-
ματι, καὶ εἰ δή τι φάρμακόν ἐστιν οὐκ ἐκβαῖνον ὅρους ὑγιεινούς, ὥσπερ
ἅλες ἢ νίτρον ἢ ἀφρόνιτρον ἤ τι τῶν αὐτοφυῶν ὑδάτων θερμῶν. ἡ
δὲ τῶν κενουμένων ὕλη προείρηται μὲν ὀλίγον ἔμπροσθεν· εἰ δ' ὀρ-
θῶς ἀντιδιῄρηται τοῖς προειρημένοις τρισὶ γένεσι τῶν αἰτίων, οὐ ῥᾴ-
διον ἀποφήνασθαι. τάχα γὰρ ἂν ἦν βέλτιον ὑπὸ μὲν τῶν
τεία, καθάπερ καὶ ἡ θεραπευτική, σώμασί τε καὶ αἰτίοις καὶ σημείοις,

σώμασι μὲν αὐτοῖς τοῖς ὑγιαίνουσιν, ἃ χρὴ φυλάττεσθαι τοιαῦτα, ση-
μείοις δὲ τοῖς συμβεβηκόσιν αὐτοῖς, ἐξ ὧν διαγινώσκεται, αἰτίοις δέ,
ὑφ' ὧν ἡ φυλακὴ τῆς ὑγείας γίνεται. τέτταρας δὲ τῆς τούτων ὕλης
τὰς διαφορὰς οἱ δοκιμώτατοι τῶν νεωτέρων ἰατρῶν ἔθεντο, προσφε-
ρόμενα καὶ ποιούμενα καὶ κενούμενα καὶ ἔξωθεν προσπίπτοντα, προς-
φερόμενα μὲν ἐδέσματά τε καὶ πόματα καὶ εἴδη τινὰ τῶν φαρμάκων
εἴσω τοῦ σώματος λαμβανόμενα καὶ τὸν εἰσπνεόμενον ἀέρα, ποιούμενα
δὲ τρίψεις τε καὶ Περιπάτους καὶ ὀχήσεις καὶ ἱππασίαν καὶ σύμπασαν
κίνησιν. εἰ δ' οὐ πᾶσα κίνησίς ἐστι Γυμνάσιον, ἀλλ' ἡ σφοδροτέρα μό-
νον, προσκείσθω ὧδε τῇ κινήσει τὸ Γυμνάσιον, ὡς εἶναι τὰ ποιούμενα
κινήσεις τε καὶ γυμνάσια. συγκαταριθμοῦνται δὲ τῷ γένει τῶν αἰτίων |
τούτων καὶ ἐγρηγόρσεις καὶ ὕπνοι καὶ ἀφροδίσια. τὰ δὲ ἔξωθεν προς-
πίπτοντα, πρῶτος μὲν ὁ περιέχων ἡμᾶς ἀήρ ἐστιν, ἔπειθ' ὅσα λουο-
μένοις ἢ ἀλειφομένοις ἢ διαπαλαίουσιν ἐν κόνει προσπίπτει τῷ δέρ-
ματι, καὶ εἰ δή τι φάρμακόν ἐστιν οὐκ ἐκβαῖνον ὅρους ὑγιεινούς, ὥσπερ
ἅλες ἢ νίτρον ἢ ἀφρόνιτρον ἤ τι τῶν αὐτοφυῶν ὑδάτων θερμῶν. ἡ
δὲ τῶν κενουμένων ὕλη προείρηται μὲν ὀλίγον ἔμπροσθεν· εἰ δ' ὀρ-
θῶς ἀντιδιῄρηται τοῖς προειρημένοις τρισὶ γένεσι τῶν αἰτίων, οὐ ῥᾴ-
διον ἀποφήνασθαι. τάχα γὰρ ἂν ἦν βέλτιον ὑπὸ μὲν τῶν προσφερο-
μένων καὶ ποιουμένων καὶ προσπιπτόντων ἔξωθεν ἀλλοιοῦσθαί τε καὶ
ὄνομα τὸ «μέτρια», καὶ τὸν καιρὸν ἐδίδαξε τῇ τάξει τοῦ λόγου. εἰς γὰρ
τὴν τῆς ὑγείας φυλακὴν ἄρχειν μὲν χρὴ τοὺς πόνους, ἕπεσθαι δὲ σι-
τία τε καὶ ποτά, εἶθ' ἑξῆς ὕπνους, εἶτα ἀφροδίσια τοῖς γε δὴ μέλλου-
611
σιν ἀφροδισίοις χρῆσθαι. τὰ μὲν γὰρ ἄλλα πάντα κοινὰ πάσης ἡλικίας
ἐστί, τὰ δ' ἀφροδίσια μόνης τῆς τῶν ἀκμαζόντων, ἡνίκαπερ αὐτῶν
καὶ ἡ χρεία, ὡς ταῖς γε πρόσθεν τε καὶ ὄπισθεν ἡλικίαις ἢ οὐδ' ὅλως
σπερμαίνειν ἢ οὐ γόνιμον σπερμαίνειν ἢ μοχθηρῶς γόνιμον ὑπάρχειν.
ἀλλὰ | γὰρ ὁ περὶ μὲν τῶν ἀφροδισίων λόγος εἰς τὴν οἰκείαν ἀναβε-
βλήσθω τάξιν.
ἀπὸ δὲ τῶν πόνων ἀρκτέον, αὐτὸ τοῦτο πρῶτον ἐν αὐτοῖς δι-
ελομένους, εἴτε ταὐτόν ἐστι πόνος τε καὶ κίνησις καὶ Γυμνάσιον, εἴτε
πόνος μὲν καὶ κίνησις ταὐτόν, ἕτερον δέ τι τὸ Γυμνάσιον, εἴτε κίνησις
μὲν ἕτερον, οὐδὲν δ' ὁ πόνος τοῦ γυμνασίου διαφέρει. ἐμοὶ μὲν δὴ
δοκεῖ μὴ πᾶσα κίνησις εἶναι Γυμνάσιον, ἀλλ' ἡ σφοδροτέρα μόνη. ἐπεὶ
δ' ἐν τῷ πρός τι τὸ σφοδρόν, εἴη ἂν ἡ αὐτὴ κίνησις ἑτέρῳ μὲν γυ-
μνάσιον, ἑτέρῳ δ' οὐ Γυμνάσιον. ὅρος δὲ τῆς σφοδρότητος ἡ τῆς ἀνα-
πνοῆς ἀλλοίωσις· ὡς, ὅσαι γε κινήσεις οὐκ ἀλλοιοῦσι τὴν ἀναπνοήν,
οὔπω ταύτας ὀνομάζουσι γυμνάσια· εἰ δ' ἤτοι μεῖζον ἢ ἔλαττον ἢ
θᾶττον ἢ πυκνότερον ἀναγκασθείη τις ἀναπνεῖν ἐπὶ κινήσει τινί, γυ-
μνάσιον ἡ τηλικαύτη κίνησις ἐκείνῳ γενήσεται. τοῦτο μὲν δὴ κοινῇ
Γυμνάσιον ὀνομάζεται, ἰδίᾳ δέ, ἀφ' οὗπερ καὶ τὰ γυμνάσια
Γυμνάσιον ὀνομάζεται, ἰδίᾳ δέ, ἀφ' οὗπερ καὶ τὰ γυμνάσια προσαγο-
ρεύουσιν ἅπαντες, ἔν τινι κοινῷ τῆς πόλεως οἰκοδομησάμενοι χωρίῳ,
612
Γυμνάσιον ὀνομάζεται, ἰδίᾳ δέ, ἀφ' οὗπερ καὶ τὰ γυμνάσια προσαγο-
ρεύουσιν ἅπαντες, ἔν τινι κοινῷ τῆς πόλεως οἰκοδομησάμενοι χωρίῳ,
εἰς ὅπερ καὶ ἀλειψόμενοί τε καὶ διατριψόμενοι καὶ διαπαλαίσοντες | ἢ
Γαληνός ιατρός De sanitate tuenda libri vi

ταῖς μοχθηροτέραις ὑπάρχει κατασκευαῖς τῶν σωμάτων, ὑπὲρ ὧν οὐδὲν

νῦν πρόκειται λέγειν. ἡ δ' ἀρίστη φύσις, ἡ νῦν ἡμῖν προκειμένη, τὰ
μέτρα πάντων εὔδηλα κέκτηται, μήτε τοῖς τῆς ψυχῆς ἤθεσι μήτε ταῖς
τοῦ σώματος δυσκρασίαις ἐπιθολοῦσά τε καὶ νοθεύουσα τῶν εἰρημένων
μηδέν, ἀλλὰ καὶ τρίψεων καὶ γυμνασίων καὶ σιτίων καὶ ὕπνων ἐναρ-
γῶς ἐνδεικνυμένη τὰ μέτρα, | καὶ τηνικαῦτα πρῶτον ἀπαγορεύουσα
πρὸς ἕκαστον, ὅταν μηκέτι δέηται, ὥστε εἶναι καὶ τοῦτο τῷ προεστῶτι
τοιούτου σώματος οὐ μικρὸν γνώρισμα μέτρου. λέγω δὲ τὴν πρὸς
ἕκαστον ὧν ἂν πράττῃ προθυμίαν, αὐτῆς τῆς φύσεως ἑαυτῇ τὸ μέτρον
εὑρισκούσης ἐν ταῖς ἀρίσταις κατασκευαῖς. καὶ γὰρ ἀνατριβόμενοι
τηνικαῦτα πρῶτον ἐξίασιν ἐπὶ τὸ Γυμνάσιον οἱ ἄριστα πεφυκότες, ὅταν
613
ἱκανῶς ἔχωσι μαλακότητός τε ἅμα καὶ θερμότητος ἅπαντι τῷ σώματι·

καὶ γυμναζόμενοι τότε πρῶτον ὀκνήσουσιν, ὅταν αὐτάρκως γυμνασθῶσι·
καὶ δὴ καὶ σιτίων τε καὶ πομάτων ἀποστήσονται τότε πρῶτον, ὅταν

ἱκανῶς ἐμπλησθῶσιν, ὥστ' οὐδεὶς φόβος οὔτε ὑπερπονῆσαι τὸν τοιοῦ-
τον ἄνθρωπον οὔθ' ὑπερεμπλησθῆναι, ταῖς ὁρμαῖς τῆς φύσεως οἰακιζό-
μενον. οὔκουν οὐδὲ τοῦ προεστῶτος εἰς ἄκρον ἥκοντος ἐπιστήμης ὁ
τοιοῦτος ἄνθρωπος δεῖται, καθάπερ οἱ μετὰ ταῦτα λεχθησόμενοι πάν-
τες, οἱ μοχθηρῶς κατεσκευασμένοι. αὐτὸ γὰρ ἑαυτῷ πάντ' ἐξευρίσκει
τὸ ὑγιεινὸν σῶμα, ταῖς τῆς φύσεως ὁρμαῖς | ἐπιτροπευόμενον, καὶ μά-
λιστ' εἰ καλῶς εἴη τὰ τῆς ψυχῆς αὐτῷ πεπαιδευμένα
εἰσίν· ἤτοι συνεχὴς ἡ κίνησίς ἐστιν ἢ διαλείπουσα· καὶ εἰ μὲν συν-

εχής, ἤτοι ὁμαλὴ ἢ ἀνώμαλος, εἰ δὲ διαλείπουσα, ἤτοι τεταγμένη ἢ
ἄτακτος. οὗτοι μὲν οὖν οἱ κατ' αὐτὸ τὸ πρᾶγμα τρόποι τῆς χρήσεως·
οἱ δ' ἀπὸ τῶν ἔξωθεν αὐτῷ προσιόντες τοιοίδε· ἢ ἐν ὑπαίθρῳ χωρίῳ
γίνεται | τὸ Γυμνάσιον ἢ ἐν καταστέγῳ ἢ ἐν ὑποσυμμιγεῖ σκιᾷ. κατὰ
δὲ τὸν αὐτὸν τρόπον ἢ θερμόν ἐστι τὸ χωρίον ἢ ψυχρὸν ἢ εὔκρατον
καὶ ἤτοι ξηρὸν ἀκριβῶς ἢ ὑγρὸν ἢ μέτριον. οὕτω δὲ καὶ τὸ μετὰ
κόνεως ἤτοι πλείονος ἢ ἐλάττονος ἐλαίου τε κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον
ἢ πλείονος ἢ ὀλίγου ἢ καὶ χωρὶς ἑκατέρου τρόπος ἐστὶ χρήσεως γυ-
μνασίου.
Ἐπεὶ τοίνυν διώρισται πάνθ' ἡμῖν, ὧν ἔμπειρον εἶναι χρὴ τὸν
ὑγιεινόν, ἐπὶ τὰ τῶν γυμνασίων εἴδη καιρὸς μετιέναι, καὶ πρῶτον μὲν
διελέσθαι, τί τε κοινὸν ἅπασιν ὑπάρχει καὶ τί καθ' ἕκαστον ἴδιον, ἐφεξῆς
δὲ τοὺς καιροὺς τῆς χρήσεως ἀφορίσασθαι.
τὸ μὲν δὴ κοινὸν ἁπάντων γυμνασίων ἐστὶ θερμότητος αὔξησιν
ἐξ αὐτῶν τοῖς ζῴοις ἐργάζεσθαι. θερμαίνεται γὰρ ἡμῶν τὰ σώματα
κατά τε τὰ βαλανεῖα καὶ τὰ τῶν θερμῶν ὑδάτων λουτρὰ καὶ τὰς θερ-
μὰς ὥρας τοῦ ἔτους, ἡλιοθερούντων τε καὶ παρὰ πυρὶ θαλπομένων
καὶ θερμοῖς φαρμάκοις ἀνατριβομένων. ἀλλ' | ἔξωθεν αἱ τοιαῦται πᾶ-
σαι θερμότητες, οὐκ ἔνδοθεν, οὐδ' ἐκ τῆς οἰκείας ἀρχῆς ἀνάπτονται
εὔτονόν τε καὶ ῥωμαλέον ἐστίν, οὕτω δὲ καὶ τὸ τέτταρας ἵππους ἅμα

κατέχειν ἡνίαις εὔτονον μὲν ἱκανῶς Γυμνάσιον, οὐ μὴν ὠκύ γε. κατὰ
δὲ τὸν αὐτὸν τρόπον εἴ τις ἀράμενος ὁτιοῦν μέγιστον φορτίον ἢ μένοι
614
κατὰ χώραν ἢ προβαίνοι σμικρὰ καὶ οἱ ἀνάντεις περίπατοι τούτου τοῦ

γένους εἰσίν. ἀναφέρεται γοῦν καὶ ἀναβαστάζεται κατ' αὐτοὺς ὑπὸ τῶν
πρώτων κινουμένων ὀργάνων ἅπαντα τὰ λοιπὰ μόρια τοῦ σώματος,
ὥσπερ τι φορτίον. οὕτω δὲ καὶ ὅστις ἀναρριχᾶται διὰ σχοινίου, καθάπερ
ἐν παλαίστρᾳ γυμνάζουσι τοὺς παῖδας εἰς εὐτονίαν παρασκευάζοντες.
ὡσαύτως δὲ καὶ ὅστις ἢ σχοινίου λαβόμενος ἤ τινος ὑψηλοῦ ξύλου μέχρι
πλείστου κατέχει κρεμάμενος ἐξ αὐτοῦ, ῥωμαλέον μέν τι καὶ ἰσχυρὸν
γυμνάζεται Γυμνάσιον, οὐ μὴν ὠκύ γε, καὶ ὅστις προτείνας ἢ ἀνα-
τείνας τὼ χεῖρε πὺξ ἔχων ἀτρεμίζει μέχρι πλείστου. εἰ δὲ καὶ παρα-
στήσας τινὰ κελεύει καθέλκειν κάτω τὼ χεῖρε, μὴ ἐνδιδοὺς αὐτός, ἔτι
δὴ μᾶλλον οὗτος εἰς εὐρωστίαν παρασκευάζει τούς τε μῦς καὶ τὰ νεῦρα· |
τούτων γὰρ ἴδια τὰ τοιαῦτα μάλιστα σύμπαντα γυμνάσια· πολὺ δὲ δὴ
μᾶλλον, εἴ τι βάρος ταῖς χερσὶν ἄκραις περιλαβὼν ἑκατέραις κατα-
μόνας, οἷοίπερ οἱ κατὰ παλαίστραν εἰσὶν ἁλτῆρες, ἀτρέμας ἔχει προ-
τείνας ἢ ἀνατείνας αὐτάς. εἰ δὲ δὴ καὶ κελεύσειε τινι καθέλκειν τε
καὶ κάμπτειν βιαίως, ἑαυτὸν ἀκίνητόν τε καὶ ἄκαμπτον οὐ ταῖς χερσὶ
μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖς σκέλεσι καὶ τῇ ῥάχει διαφυλάττων, οὐ σμικρὸν
γυμνάσεται Γυμνάσιον εἰς εὐτονίαν ὀργάνων.
διὰ τοῦ κωρύκου τε καὶ τῆς σμικρᾶς σφαίρας Γυμνάσιον, ὅταν ἐκ διε-
στώτων τε καὶ διαθεόντων γίνηται. τοιοῦτον δέ τι καὶ τὸ ἐκπλεθρί-
ζειν ἐστὶ καὶ τὸ πιτυλίζειν. τὸ μὲν ἐκπλεθρίζειν ἐστίν, ἐπειδάν τις ἐν
πλέθρῳ πρόσω τε ἅμα καὶ ὀπίσω διαθέων ἐν μέρει πολλάκις ἐφ' ἑκά-
τερα χωρὶς καμπῆς ἀφαιρῇ τοῦ μήκους ἑκάστοτε βραχὺ καὶ τελευτῶν
εἰς ἓν καταστῇ βῆμα· τὸ δὲ πιτυλίζειν, ἐπειδὰν ἐπ' ἄκρων τῶν πο-
δῶν βεβηκὼς ἀνατείνας τὼ χεῖρε κινῇ τάχιστα, τὴν μὲν ὀπίσω φέρων,
τὴν δὲ πρόσω. μάλιστα δὲ τοίχῳ προσιστάμενοι γυμνάζονται τοῦτο
τὸ Γυμνάσιον, ἵν', εἰ καί ποτε σφάλλοιντο, προσαψάμενοι τοῦ τοίχου
ῥᾳδίως ὀρθῶνται· καὶ οὕτω δὴ γυμναζομένων λανθάνει τε τὰ σφάλ-
ματα καὶ ἀσφαλέστερον γίνεται τὸ Γυμνάσιον. ὠκεῖαι δὲ κινήσεις εἰσίν,
οὐ μὴν βίαιοί γε, καὶ ὅσαι κατὰ παλαίστραν ἐπιτελοῦνται κυλινδου-
μένων ὀξέως | μεθ' ἑτέρων τε καὶ καταμόνας. ἐγχωρεῖ δὲ καὶ ὀρθοὺς
ἐνειλουμένους τε ἅμα καὶ μεταβαλόντας ἐν τάχει τὸν πέλας ὀξὺ γυμ-
νάσασθαι Γυμνάσιον. ἐγχωρεῖ δὲ καὶ διὰ τῶν σκελῶν μόνων ὀρθὸν
ἐφ' ἑνὸς χωρίου γυμνάσασθαι Γυμνάσιον ὀξύ, πολλάκις μὲν εἰς τοὐ-
πίσω μόνον ἐφαλλόμενον, ἔστιν ὅτε δὲ καὶ εἰς τούμπροσθεν ἀναφέ-
ροντα τῶν σκελῶν ἑκάτερον ἐν μέρει. καὶ μὲν δὴ καὶ διὰ τῶν χειρῶν
ἔστιν ὀξὺ Γυμνάσιον ὁμοιόρροπον γυμνάσασθαι χωρὶς τοῦ κατέχειν
615
ἁλτῆρας, ἐπισπεύδοντα τὰς κινήσεις αὐτῶν εἰς πυκνότητά τε ἅμα καὶ

τάχος, εἴτε πὺξ ἐθέλοι τις εἴτε καὶ χωρὶς πυγμῆς ἀνασείειν ἁπλῶς.
κατὰ τὸ μέγεθος, ἐπισκεψώμεθά τι καὶ περὶ τῆς ψυχρολουσίας. ὡσαύ-

τως δὲ καὶ περὶ τῶν ἐπὶ κόνει γυμνασίων ἀκριβέστερον ἐπισκεψώμεθα
κατὰ τὸν ἑξῆς λόγον. ἐν δέ γε τῷ παρόντι τοῦτο εἰπεῖν ἀρκέσει, τὸ
μηδὲ κόνεως χρῄζειν τὸ μειράκιον, εἰ τὸν οἶκον, ἐν ᾧ γυμνάζεται,
καθ' ὃν ἐν ἀρχῇ τρόπον ἐκέλευσα παρεσκευασμένον ἔχοι. εἰ δέ γε
θερμότερος εἴη ποτέ, καὶ κόνει χρηστέον. εἰ μὲν δὴ κονίσαιτο, πάν-
τως λουστέον· εἰ δὲ μὴ κόνει χρήσαιτο, δυνατὸν καὶ μὴ λελοῦσθαι,
καὶ μάλιστα χειμῶνος. ἐφεξῆς δὲ ὅσα περὶ τροφὴν ἢ ποτὸν ἢ ὕπνον
ἢ Περίπατον ἐστοχάσθαι χρὴ τὸν ἐπιστατοῦντα τοῦ μειρακίου, λεχθή-
σεται μὲν ἐν τοῖς ἑξῆς· ἀδύνατον δ' ἀκριβῶς τυχεῖν αὐτῶν ἐν τῇ |
πρώτῃ τῶν ἡμερῶν· ἀλλὰ κατὰ τὴν δευτέραν, ἐπὶ πόσοις γυμνασίοις
ὅπως διαιτηθῇ γινώσκων, εἰ μὲν ἀκριβῶς φαίνοιτο διαφυλάττων τὴν
ἑαυτοῦ φύσιν, ἐν τοῖς αὐτοῖς μέτροις διαιτήσει τε καὶ γυμνάσει, μὴ
φυλάττοντα δέ, καθότι ἂν ἐξίστηται τῶν ἀρχαίων, ἐπανάγειν πειρά-
σεται μεταβάλλων τὰ μέτρα. καὶ τοῦτ' οὐ παύσεται ποιῶν, ἄχριπερ
ἂν ἐφ' ἑκάστῳ τῶν πραττομένων ἀκριβῶς ὁρίσῃ τὸ μέτρον. ὁπόσαι δ'
εἰσὶ καὶ τίνες αἱ εἰς τὸ παρὰ φύσιν ἐκτροπαὶ καὶ πῶς ἑκάστην χρὴ
διαγινώσκειν τε καὶ θεραπεύειν, ὁ ἐφεξῆς λόγος ἐξηγήσεται.

μὲν τοῦ ψυχροῦ κίνδυνος βλαβῆναι τὸν ἄνθρωπον, ἀραιόν τε ἅμα καὶ
κενὸν ἐπὶ τῷ πλήθει τῶν γυμνασίων γεγενημένον· ὑπὸ δὲ τοῦ ζέον-
τος βλάβη μὲν οὐδεμία, πυκνότης δ' ἀσφαλὴς ἐγγίνεται τῷ δέρματι,
συνεπιλαμβανούσης τι καὶ τῆς ἐγκαταλειπομένης αὐτῷ θερμότητος.
ὅθεν οὐδὲ χρονίζειν ἐπὶ πλέον ἐν τῷ ψυχρῷ προσήκει τὸν οὕτω λου-
σάμενον, ἀλλ', ὥσπερ καὶ αὐτὸς ὁ Θέων τοῦτό γε παρετήρησεν ὀρθῶς,
φυλακτέον ἐστὶ τὴν ἐν τῷ ψυχρῷ διατριβήν, ὡς τὴν ἐκ τῆς ζεστολου-
σίας ἀναλύουσαν ὠφέλειαν. ἡ δὲ αἰτία τοῦ σφαλῆναι τὸν Θέωνα, τὸ
μιᾷ διαθέσει συμφέρον ὡς πάσαις ἁρμόττον γράφοντα, τῶν γυμναζο-
μένων ὑπ' αὐτοῦ σωμάτων ἡ ἕξις ἐστίν· ἀθλητὰς γὰρ ἐγύμναζε τοὺς
μετὰ τὸ τέλειον Γυμνάσιον εἰς μὲν τὴν τετάρτην διάθεσιν ἑτοίμως
ἐμπίπτοντας, εἰς δὲ τὴν τρίτην σπανιάκις. ὅπερ οὖν ἐθεάσατο πολ-
λάκις, ὡς διηνεκὲς | ἔγραψεν. εἰ δέ γε κακοχύμους ἢ καχέκτας ἢ ἀή-
θεις γυμνασίων ἢ ἀσθενεῖς ἢ μὴ νεανίσκους ἐγύμναζε, σπανιάκις μὲν
616
ἂν εἰς τὴν τοιαύτην διάθεσιν ἐμπίπτοντας ἐθεάσατο, μυριάκις δ' εἰς

τὰς ἄλλας. ἢ τοῦτο μὲν ἴσως καὶ λέγειν περιττόν· αὐτὸς γὰρ ὁμολο-
γεῖ μετὰ τὰ κατασκευαστικὰ γυμνάσια χρῆσθαι τῇ ζεστολουσίᾳ· τὰ δὲ
τοιαῦτα γυμνάσια μόνοις ἀθληταῖς ἐπιτηδεύεται. καίτοι φήσει τις, ὡς
ἐκείνοις μὲν ἑκουσίως καὶ κατὰ περίοδον, ἄλλοις δὲ πολλοῖς ἢ δι'
ἀνάγκην ἢ φιλονεικίαν ἤ τι τοιοῦτον ἕτερον. ἀλλ' ἐπί γε τῶν τοιού-
των ἐπὶ τοῖς ἀμέτροις γυμνασίοις ἀνάγκη πρότερον ἢ καὶ μίαν ἢ καὶ
διδασκαλίας, εἰ προσέχοι τὸν νοῦν ἀκριβῶς τοῖς λεχθησομένοις, ὧν

ἀρκτέον ἐνθένδε. τῆς ὑγιεινῆς ἐπιστήμης οὐ φαυλότατόν ἐστι μόριον
ἡ περὶ τὰ γυμνάσια τέχνη· | ταύτης δ' αὐτῆς οὐ μικρὰ μοῖρα τὸ φυλά-
ξασθαι κόπους. ἐδείχθη δ' ἔμπροσθεν, ὡς ὁμοία τίς ἐστιν ἥ τε προ-
φυλακὴ τῶν ἐσομένων κόπων καὶ ἡ ἐπανόρθωσις τῶν ἤδη γεγονότων.
οὔκουν ἑτέρωθι μὲν ἐχρῆν ἐκδιδάσκειν, ὅπως χρὴ φυλάττεσθαι κόπους,
ἑτέρωθι δ', ὅπως εἰς τὸ κατὰ φύσιν ἐπανάγειν προσήκει τοὺς ἤδη
γεγονότας. διὰ ταῦτα μὲν οὖν ἐν τῷ πρὸ τούτου γράμματι, τρίτῳ
τῆς ὅλης πραγματείας ὄντι, περὶ τῶν ἐπὶ γυμνασίοις κόπων ὁ λόγος
ἡμῖν ἐγένετο μετὰ τοῦ τῶν ὁμοίων αὐτοῖς ἐπιμνησθῆναι διαθέσεων,
ὧν ἔνιαί τινες ἐπὶ γυμνασίοις ἐγίνοντο μάλιστα. νυνὶ δὲ πρῶτον μὲν
ὑπὲρ αὐτῶν ἐροῦμεν, ἐπειδὰν ἄνευ τῶν γυμνασίων γίνωνται, δεύτερον
δὲ καὶ περὶ τῶν ὁμοειδῶν αὐτοῖς.
Ὁ μὲν οὖν ἐπὶ γυμνασίοις ἀμέτροις γινόμενος κόπος ὑγιεινόν
τι σύμπτωμά ἐστιν, ὁ δὲ χωρὶς τούτων νοσώδης. ὥστε καὶ Ἱππο-
κράτει δοκεῖ κάλλιστα εἰρῆσθαι· «κόποι αὐτόματοι φράζουσι νούσους».
ἡ μὲν οὖν ἑλκώδης αἴσθησις | σύμπτωμά ἐστι κοπῶδες, ἡ δ' αἰτία, δι'
ἣν αὕτη γίνεται, διάθεσις κοπώδης. ἡ δὲ καὶ ταύτης αὐτῆς αἰτία διτ-
τὴν ἔχει τὴν διαφοράν, ἤτοι κατ' αὐτὸ τοῦ ζῴου τὸ σῶμα περιεχο-
μένη, καὶ ὀνομάζεται τηνικαῦτα προηγούμενον αἴτιον, ἢ μηδ' ὅλως
ἐνυπάρχουσα, καὶ καλεῖται τηνικαῦτα προκαταρκτικὸν αἴτιον. ὡς εἶναι

617

μὲν τρία τὰ σύμπαντα γένη, περὶ ὧν ὁ νῦν ἡμῖν ἐνέστηκε λόγος, τό
τε σύμπτωμα τὸ κοπῶδες καὶ τὴν διάθεσιν τὴν κοπώδη καὶ τὴν αἰτίαν
αὐτῆς. ἑκάστου δ' αὐτῶν εἰδικάς τινας ὑπάρχειν διαφοράς, ἐν μὲν ταῖς
Γαληνός ιατρός De locis affectis libri vi Vol. 8, p.123, line 18
ταν· ἔξωθεν δὲ τούτων ἐστὶ τὰ κατὰ τὴν ἰδίως ἂν ὀνομα-

σθεῖσαν, εἴ τις βούλοιτο, συμπάθειαν, ὡς ἐν τῷ πρώτῳ λέ-
λεκται γράμματι. νυνὶ δέ μοι καιρὸς εἶναι δοκεῖ γυμνάσαι
τοὺς ἑταίρους, ὧν ἀξιωσάντων γράφεται ταῦτα. Γυμνάσιον
δ' ἅπαν γίνεται διὰ τῶν κατὰ μέρος ὑπὸ τὴν αὐτὴν μέθοδον
ἀγομένων. ἔστι δὲ χρησιμώτατον, ὡς πολλάκις ἐπιδέδεικ-
ταί μοι, τὸ τοιοῦτο τῆς διδασκαλίας εἶδος, ὡς αἵ γε μέ-
θοδοι μόναι γνωσθεῖσαι χωρὶς τοῦ πολυειδῶς γυμνάσασθαι
κατ' αὐτὰς ἀδυνατοῦσι τελείους ἐργάσασθαι τοὺς μανθά-
νοντας. ἄνωθεν μὲν οὖν εἰπόντες τὴν μέθοδον, ἐπὶ τὸ
Γυμνάσιον ἴωμεν. ἐπισκέπτεσθαι χρὴ πρῶτον μὲν, εἴ τις
ἐνέργεια βέβλαπται, σὺν αὐτῇ γὰρ ἀνάγκη πεπονθέναι τὸ τῆς
ἐνεργείας ἴδιον ὄργανον. εἶθ' ἑξῆς εἴπερ εὕροις βεβλαμμένην
τὴν ἐνέργειαν, ἐπὶ τὸν τρόπον τῆς βλάβης ἀφικόμενος ἐπι-
σκέπτου, τίνος ἐστὶ πάθους ἴδιον. ἐπὶ τοῖσδε σκόπει τὸ πε-
πονθὸς μόριον, εἴ τιν' ὄγκον ἢ ἄλγημα διασημαίνει, μὴ
παρέργως, ἀλλὰ μετὰ τοῦ συνεπισκοπεῖσθαι τὸ καθ' ἕκαστον
αὐτῶν εἶδος· ἔμαθες γὰρ οὐ μόνον ὄγκων ἰδέας πλέονας,
ἀλλὰ καὶ τῶν ἀλγημάτων. εἶτ' ἐπισκόπει τὰ περιττώματα
τοῦ πεπονθότος μορίου, διὰ τίνος ἐκκενοῦται πόρου, θεώρει
τε μή τι τῆς οὐσίας τοῦ πεπονθότος ἐκκρίνεται μορίου· καὶ
Γαληνός ιατρός De dignoscendis pulsibus libri iv Vol. 8, p.848, line 3
καὶ σύμμετρον ἐκαλοῦμεν, ἐν ἴσῳ τῷ μέτριον εὑρεῖν ἀδυνα-

τοῦμεν. ἄμεινον οὖν ἴσως μὴ ταύτῃ μετιέναι τὴν περὶ
618
τοῦ σφυγμοῦ διάγνωσιν, ἀλλ' ὡς τοῖς εἰσαγομένοις ἐγράψα-

μεν, ἐφ' ἑκάστου τῶν εἰρημένων αἰτίων τὴν τροπὴν ἐκμαθεῖν.
ἔστι γάρ τιν' εὑρεῖν τοῦ τοιούτου μέθοδον, ἣν καὶ νῦν παρα-
γράψαντες πρότερον ἐφεξῆς ἐπισκεψώμεθα, πότερ' αὐτάρκης
ἐστὶν εἰς ἅπαν, ἢ καὶ αὐτὴ κατά τι ἐλλιπής. εἴη δ' ἂν ἡ
μέθοδος τοιάδε, προχειρισαμένων ἡμῶν ἕνεκα παραδείγματος
ἕν τι τῶν τρέπειν τοὺς σφυγμοὺς πεφυκότων αἰτίων, οἷον
Γυμνάσιον. προτεθέντος γὰρ σκοπεῖσθαι, τίνα τρόπον τῶν
σφυγμῶν ἐργάσεται Γυμνάσιον τὴν τροπὴν, λαβὼν οὖν τιν'
ἄνθρωπον, ἁπάσας αὐτοῦ τὰς διαφορὰς τῶν σφυγμῶν ἐπί-
σκεψαι πρότερον, εἶτα γυμνάσας αὖθις ἐπίσκεψαι, τίς μὲν
αὐτῶν ἐξετάθη, τίς δ' ἐξελύθη, καὶ μέχρι πόσου, καὶ οὕτως
ἐξευρήσεις, ὁπόσον πέφυκε Γυμνάσιον τρέπειν τοὺς σφυγμούς.
ὁμοίως δὲ καὶ περὶ λουτρῶν καὶ πομάτων καὶ ἐδεσμάτων καὶ
τῶν ἄλλων ἁπάντων, ἐκ τῆς καθ' ἕκαστον ἄνθρωπον πείρας
ἕτοιμον εὑρεῖν τὰς τροπάς. οὕτω μὲν ἡ πεῖρα ῥᾴστη, τὰ δὲ
τῶν ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ πείρᾳ λογισμῶν οὐκέτι ῥᾴδια. κίνδυνος
γὰρ ὥσπερ ἐν πάσῃ πείρᾳ σφαλῆναι παρὰ τὸ ἀδιόριστον,
οὕτω κᾀνταῦθα. διχῶς δὲ τοῦτ' αὐτὸ ἀδιόριστον γίνεται,
Γαληνός ιατρός De compositione medicamentorum secundum locos libri

x
Vol. 13, p.167, line 14
πρώτῳ τῶν κατὰ γένος φαρμάκων περὶ τῶν κατὰ τὸν στό-
μαχον παθῶν.] Τῶν δὲ περὶ τὸν στόμαχον παθῶν πολλῶν
καὶ ποικίλων ὄντων, καὶ τούτων σχεδὸν ἁπάντων ὡς ἐπί-
παν ἐξ ἀπεψίας γινομένων, παντὶ σθένει αὐτὸν ἐπισκεπτέον.
εἰ μὲν δὴ ὑδάτων ἢ ἀέρος κακία δείκνυται, ὡς μάλιστα ἐπι-
δέχεται μεθοδεύοντας, ταῦτα ἀλλάσσοντας ἀπαλλάττειν· εἰ δὲ
ἀσυνήθων βρωμάτων, παραιτουμένους ταῦτα· εἰ δὲ διὰ πλῆ-
θος, συστέλλοντας τὰ σιτία καὶ καθόλου ἐξ οὗ ἂν
ὑπονοήσωμεν γίνεσθαι, τοῦτο παραιτουμένους. εἰ δὲ πάντα
τὰ εἰρημένα εὐτακτοίη, παρ' αὐτὸν δὲ τὸν στόμαχον τὰ κατὰ
τὰς πέψεις παραποδίζοιτο, ἀλείμμασι καὶ γυμνασίοις ἀνα-
φωνήσεσί τε καὶ τοῖς τοιούτοις ὁμοίοις γινομένοις τὸν στό-
μαχον ῥωστέον. τοῖς δὲ ὀξυρεγμιώδεσι κοριάνου ὡς κοχλι-
άριον δίδου πρὸ ἑτέρου τῶν σιτίων τρώγειν καὶ ἐπιῤῥοφεῖν
ἄκρατον. γενομένης δὲ ἀπεψίας μετρίας ποτὲ καὶ εὐκατα-
φρονήτου πλείονα χρόνον ἐπὶ τῆς κλίνης ἠρεμητέον. εἰ δὲ
μὴ τὰ πράγματα ἐπιτρέποι, ἐφ' ὅσον ἐνδέχεται, πᾶσαν διά-
τασιν καὶ κόπον, ἔτι τε καῦμα καὶ ψῦχος καὶ θυμὸν ἐκφευ-
619
κτέον. ὀψιαίτερον δὲ τῆς συνήθους ὥρας ἐν ζεστῷ λουστέον.

ἔν τε τῷ προβαλανείῳ χλιαρὸν ὕδωρ πιόντες ἀπερευγέτω-
σαν πάντα τὰ εἰς τὸν στόμαχον συναθροισθέντα φλέγματα,
Γαληνός ιατρός In Hippocratis librum vi epidemiarum commentarii vi

Kühn vol. 17b, p.263, line 1

Τὸν Περίπατον ἀντὶ τοῦ γυμνασίου πάντες ἤκουσαν οἱ
ἐξηγησάμενοι τὸ βιβλίον, ἵν' ὁ λόγος ᾖ τοιόσδε· “τοῖς ἀνθρώποις αἱ
φροντίδες Γυμνάσιον”, νομίσαντες αὐτὸν τῇ προσηγορίᾳ κεχρῆσθαι
τῇ τοῦ Περιπάτου, δηλούσης τῆς φωνῆς ταύτης εἶδός τι γυμνασίου.
κακοζήλου δὲ τῆς ἑρμηνείας οὔσης, εἰκότως αὐτὴν ὁ Διοσκουρίδης
φυλαττόμενος, οὐ περίπατος ἔγραψεν, ἀλλὰ προσθεὶς τὸ ν γράμμα
“περὶ παντὸς”, ὥστε γενέσθαι τὴν λέξιν τοιάνδε· ψυχῆς περὶ παν-
τὸς φροντὶς ἀνθρώποις, ἵν' ᾖ δηλούμενον ἐξ αὐτῆς· “περὶ
παντὸς τοῖς ἀνθρώποις ἀσκητέον ἐστὶ τὸν λογισμόν.” αἱ γάρ τοι δια-
νοήσεις ὀνομάζονται φροντίδες, ὅθεν καὶ τὸν Σωκράτην φροντι-
στὴν ἐκάλουν καὶ φροντίδας τὰ σοφὰ βουλεύματα τἀνδρὸς
Aeneas Tact., Poliorcetica Ch. 23, sec. 6, line 5
Οἱ δὲ ἐν τῇ πόλει
ἐν νυκτὶ διελόντες τοῦ τείχους ὅσον ἤθελον, καὶ ἀντιδομὴν
παρασκευασάμενοι κατεπέτασαν τὸ ἱστίον. Τηρήσαντες δὲ
καιρὸν ἐπεξελθόντες ἐπέθεντο παραδόξως τοῖς πολεμίοις·
ποιοῦντες δὲ ταῦτα ἐφύλασσον μή τις αὐτομολήσῃ. Διὸ δεῖ
μηδὲν τῶν τοιούτων παρορᾶν.
Οὐ μὴν οὐδ' ἐν ταῖς νυξὶν ἀσκέπτως μετ' ὄχλου
ἐκπορευτέον, οἷα καὶ ἐν τοῖς καιροῖς τῶν ἐπιβουλευόντων
τινὲς τεχνάζουσιν, οἱ μὲν ἔσω τῆς πόλεως, οἱ δὲ καὶ ἔξωθεν,
προσάγεσθαι βουλόμενοι τοιοῖσδε ἀπατήμασι, πυρσεύσαντές
τι ἢ ἐμπρήσαντες νεώριον ἢ Γυμνάσιον ἢ ἱερὸν πάνδημον
ἢ δι' ὅπερ ἂν ἔξοδος γένοιτο πλήθους ἀνθρώπων καὶ οὐ
τῶν τυχόντων. Προνοοῦντα οὖν καὶ τὰ τοιαῦτα μὴ ἑτοίμως
ἀποδέχεσθαι.
Πρᾶξις δὲ καὶ ἥδ' ἐξοισθήσεται ἐξ ἀρχόντων. Προετοι-
μάσαντες κατὰ τὴν χώραν θόρυβον γενέσθαι καὶ ἐκ τῶν
ἀγρῶν εἰς τὴν πόλιν ἀγγελθῆναι κλωπῶν ἐπιβουλήν, δι'
620
ὅπερ ἔμελλον οἱ πολῖται σπεύσειν εἰς βοήθειαν,
Πλάτων. ., Theaetetus Stephanus p.162, sec. b, line 6
οὐκ ἂν οὖν δεξαίμην δι' ἐμοῦ ὁμολογοῦντος ἐλέγχεσθαι

Πρωταγόραν, οὐδ' αὖ σοὶ παρὰ δόξαν ἀντιτείνειν. τὸν οὖν
Θεαίτητον πάλιν λαβέ· πάντως καὶ νυνδὴ μάλ' ἐμμελῶς σοι
ἐφαίνετο ὑπακούειν.
{ΣΩ.} Ἆρα κἂν εἰς Λακεδαίμονα ἐλθών, ὦ Θεόδωρε, πρὸς
τὰς παλαίστρας ἀξιοῖς ἂν ἄλλους θεώμενος γυμνούς, ἐνίους
φαύλους, αὐτὸς μὴ ἀντεπιδεικνύναι τὸ εἶδος παραποδυόμενος;
{ΘΕΟ.} Ἀλλὰ τί μὴν δοκεῖς, εἴπερ μέλλοιέν μοι ἐπιτρέψειν
καὶ πείσεσθαι; ὥσπερ νῦν οἶμαι ὑμᾶς πείσειν ἐμὲ μὲν ἐᾶν
{ΣΩ.} Ἀλλ' εἰ οὕτως, ὦ Θεόδωρε, σοὶ φίλον, οὐδ' ἐμοὶ
ἐχθρόν, φασὶν οἱ παροιμιαζόμενοι. πάλιν δὴ οὖν ἐπὶ τὸν
σοφὸν Θεαίτητον ἰτέον. λέγε δή, ὦ Θεαίτητε, πρῶτον
μὲν ἃ νυνδὴ διήλθομεν, ἆρα οὐ σὺ θαυμάζεις εἰ ἐξαίφνης
οὕτως ἀναφανήσῃ μηδὲν χείρων εἰς σοφίαν ὁτουοῦν ἀνθρώπων
ἢ καὶ θεῶν; ἢ ἧττόν τι οἴει τὸ Πρωταγόρειον μέτρον εἰς
θεοὺς ἢ εἰς ἀνθρώπους λέγεσθαι;
Πλάτων. ., Phaedrus Stephanus p.255, sec. b, line 8
τινων ἄλλων διαβεβλημένος ᾖ, λεγόντων ὡς αἰσχρὸν ἐρῶντι

πλησιάζειν, καὶ διὰ τοῦτο ἀπωθῇ τὸν ἐρῶντα, προϊόντος
δὲ ἤδη τοῦ χρόνου ἥ τε ἡλικία καὶ τὸ χρεὼν ἤγαγεν εἰς
τὸ προσέσθαι αὐτὸν εἰς ὁμιλίαν· οὐ γὰρ δήποτε εἵμαρται
κακὸν κακῷ φίλον οὐδ' ἀγαθὸν μὴ φίλον ἀγαθῷ εἶναι.
προσεμένου δὲ καὶ λόγον καὶ ὁμιλίαν δεξαμένου, ἐγγύθεν
ἡ εὔνοια γιγνομένη τοῦ ἐρῶντος ἐκπλήττει τὸν ἐρώμενον
διαισθανόμενον ὅτι οὐδ' οἱ σύμπαντες ἄλλοι φίλοι τε καὶ
οἰκεῖοι μοῖραν φιλίας οὐδεμίαν παρέχονται πρὸς τὸν ἔνθεον
τότ' ἤδη ἡ τοῦ ῥεύματος ἐκείνου πηγή, ὃν ἵμερον Ζεὺς
ἐραστήν, ἡ μὲν εἰς αὐτὸν ἔδυ, ἡ δ' ἀπομεστουμένου ἔξω
ἀπορρεῖ· καὶ οἷον πνεῦμα ἤ τις ἠχὼ ἀπὸ λείων τε καὶ
στερεῶν ἁλλομένη πάλιν ὅθεν ὡρμήθη φέρεται, οὕτω τὸ
621
τοῦ κάλλους ῥεῦμα πάλιν εἰς τὸν καλὸν διὰ τῶν ὀμμάτων
ἰόν, ᾗ πέφυκεν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἰέναι ἀφικόμενον καὶ ἀνα-
πτερῶσαν, τὰς διόδους τῶν πτερῶν ἄρδει τε καὶ ὥρμησε
πτεροφυεῖν τε καὶ τὴν τοῦ ἐρωμένου αὖ ψυχὴν ἔρωτος
ἐνέπλησεν. ἐρᾷ μὲν οὖν, ὅτου δὲ ἀπορεῖ·
Πλάτων. ., Amatores [Sp.] Stephanus p.133, sec. e, line 2
Κἀκεῖνος, Πάνυ, ἔφη.

Ἡγῇ δὲ δὴ καλὸν εἶναι μόνον τὴν φιλοσοφίαν ἢ καὶ
ἀγαθόν; ἦν δ' ἐγώ.
Καὶ ἀγαθόν, ἔφη, πάνυ.
Πότερον οὖν ἐν φιλοσοφίᾳ τι τοῦτο ἴδιον ἐνορᾷς, ἢ καὶ
ἐν τοῖς ἄλλοις οὕτω σοι δοκεῖ ἔχειν; οἷον φιλογυμναστίαν
οὐ μόνον ἡγῇ καλὸν εἶναι, ἀλλὰ καὶ ἀγαθόν; ἢ οὔ;
Ὁ δὲ καὶ μάλα εἰρωνικῶς εἶπε δύο· Πρὸς μὲν τόνδε
μοι εἰρήσθω ὅτι οὐδέτερα· πρὸς μέντοι σέ, ὦ Σώκρατες,
ὁμολογῶ καὶ καλὸν εἶναι καὶ ἀγαθόν· ἡγοῦμαι γὰρ ὀρθῶς.
Ἠρώτησα οὖν ἐγώ, Ἆρ' οὖν καὶ ἐν τοῖς γυμνασίοις τὴν
πολυπονίαν φιλογυμναστίαν ἡγῇ εἶναι;
Κἀκεῖνος ἔφη, Πάνυ γε, ὥσπερ γε καὶ ἐν τῷ φιλοσοφεῖν
τὴν πολυμαθίαν φιλοσοφίαν ἡγοῦμαι εἶναι.
Κἀγὼ εἶπον, Ἡγῇ δὲ δὴ τοὺς φιλογυμναστοῦντας ἄλλου
του ἐπιθυμεῖν ἢ τούτου, ὅτι ποιήσει αὐτοὺς εὖ ἔχειν τὸ
σῶμα;
Πλάτων. ., Laches Stephanus p.182, sec. a, line 2
καὶ μανθάνειν παρ' αὐτῶν· ἐὰν δ' ἔχω τι ἄλλο παρὰ τὰ ὑπὸ
τούτων λεγόμενα, τότ' ἤδη διδάσκειν καὶ πείθειν καὶ σὲ καὶ
τούτους. ἀλλ', ὦ Νικία, τί οὐ λέγει πότερος ὑμῶν;
{ΝΙ.} Ἀλλ' οὐδὲν κωλύει, ὦ Σώκρατες. δοκεῖ γὰρ καὶ
ἐμοὶ τοῦτο τὸ μάθημα τοῖς νέοις ὠφέλιμον εἶναι ἐπίστασθαι
πολλαχῇ. καὶ γὰρ τὸ μὴ ἄλλοθι διατρίβειν, ἐν οἷς δὴ
φιλοῦσιν οἱ νέοι τὰς διατριβὰς ποιεῖσθαι ὅταν Σχολὴν
ἄγωσιν, ἀλλ' ἐν τούτῳ, εὖ ἔχει, ὅθεν καὶ τὸ σῶμα βέλτιον
ἴσχειν ἀνάγκη – οὐδενὸς γὰρ τῶν γυμνασίων φαυλότερον οὐδ'
ἐλάττω πόνον ἔχει – καὶ ἅμα προσήκει μάλιστ' ἐλευθέρῳ
τοῦτό τε τὸ Γυμνάσιον καὶ ἡ ἱππική· οὗ γὰρ ἀγῶνος ἀθληταί
γυμναζόμενοι. ἔπειτα ὀνήσει μέν τι τοῦτο τὸ μάθημα καὶ
622
ἐν τῇ μάχῃ αὐτῇ, ὅταν ἐν τάξει δέῃ μάχεσθαι μετὰ πολλῶν

ἄλλων· μέγιστον μέντοι αὐτοῦ ὄφελος, ὅταν λυθῶσιν αἱ
τάξεις καὶ ἤδη τι δέῃ μόνον πρὸς μόνον ἢ διώκοντα ἀμυνο-
μένῳ τινὶ ἐπιθέσθαι ἢ καὶ ἐν φυγῇ ἐπιτιθεμένου ἄλλου
ἀμύνασθαι αὐτόν· οὔτ' ἂν ὑπό γε ἑνὸς εἷς ὁ τοῦτ' ἐπιστά-
μενος οὐδὲν ἂν πάθοι, ἴσως δ' οὐδὲ ὑπὸ πλειόνων, ἀλλὰ
πανταχῇ ἂν ταύτῃ πλεονεκτοῖ.
Πλάτων. ., Gorgias Stephanus p.493, sec. d, line 6
δι' ἀπιστίαν τε καὶ λήθην. ταῦτ' ἐπιεικῶς μέν ἐστιν ὑπό

τι ἄτοπα, δηλοῖ μὴν ὃ ἐγὼ βούλομαί σοι ἐνδειξάμενος, ἐάν
πως οἷός τε ὦ, πεῖσαι μεταθέσθαι, ἀντὶ τοῦ ἀπλήστως καὶ
ἀκολάστως ἔχοντος βίου τὸν κοσμίως καὶ τοῖς ἀεὶ παροῦσιν
ἱκανῶς καὶ ἐξαρκούντως ἔχοντα βίον ἑλέσθαι. ἀλλὰ πότε-
ρον πείθω τί σε καὶ μετατίθεσθαι εὐδαιμονεστέρους εἶναι
τοὺς κοσμίους τῶν ἀκολάστων, ἢ οὐδ' ἂν ἄλλα πολλὰ
τοιαῦτα μυθολογῶ, οὐδέν τι μᾶλλον μεταθήσῃ;
{ΚΑΛ.} Τοῦτ' ἀληθέστερον εἴρηκας, ὦ Σώκρατες.
{ΣΩ.} Φέρε δή, ἄλλην σοι εἰκόνα λέγω ἐκ τοῦ αὐτοῦ
ἑτέρῳ ὑγιεῖς καὶ πλήρεις, ὁ μὲν οἴνου, ὁ δὲ μέλιτος, ὁ δὲ
γάλακτος, καὶ ἄλλοι πολλοὶ πολλῶν, νάματα δὲ σπάνια καὶ
χαλεπὰ ἑκάστου τούτων εἴη καὶ μετὰ πολλῶν πόνων καὶ
χαλεπῶν ἐκποριζόμενα· ὁ μὲν οὖν ἕτερος πληρωσάμενος
μήτ' ἐποχετεύοι μήτε τι φροντίζοι, ἀλλ' ἕνεκα τούτων
ἡσυχίαν ἔχοι· τῷ δ' ἑτέρῳ τὰ μὲν νάματα,
Πλάτων. ., Πολιτεία Stephanus p.377, sec. a, line 6
Πῶς δ' οὔ;

Μουσικῆς δ', εἶπον, τιθεῖς λόγους, ἢ οὔ;
Ἔγωγε.
Λόγων δὲ διττὸν εἶδος, τὸ μὲν ἀληθές, ψεῦδος δ' ἕτερον;
Ναί.
Παιδευτέον δ' ἐν ἀμφοτέροις, πρότερον δ' ἐν τοῖς ψευ-
δέσιν;
Οὐ μανθάνω, ἔφη, πῶς λέγεις.
Οὐ μανθάνεις, ἦν δ' ἐγώ, ὅτι πρῶτον τοῖς παιδίοις μύθους
λέγομεν; τοῦτο δέ που ὡς τὸ ὅλον εἰπεῖν ψεῦδος, ἔνι δὲ
623

χρώμεθα.
Τοῦτο δὴ ἔλεγον, ὅτι μουσικῆς πρότερον ἁπτέον ἢ γυ-
μναστικῆς.

φρούριον εὐθὺς εἷλεν ἐξ ἐφόδου, μετὰ δὲ ταῦτα

διὰ τῆς Ἀκρωρείας ἀγαγὼν τὸ στρατόπεδον τέττα-
ρας πόλεις προσηγάγετο, Θραῖστον, Ἅλιον, Ἐπιτά-
λιον, Ὀποῦντα. ἐκεῖθεν δὲ τῇ Πύλῳ προσστρατο-
πεδεύσας εὐθὺς καὶ τοῦτο τὸ χωρίον παρέλαβεν,
ἀπέχον τῆς Ἤλιδος σταδίους ὡς ἑβδομήκοντα. μετὰ
δὲ ταῦτ' ἐπ' αὐτὴν πορευθεὶς τὴν Ἦλιν ἐπὶ τῶν
πέραν τοῦ ποταμοῦ λόφων κατεστρατοπέδευσεν.
Ἠλεῖοι δὲ μικρὸν ἔμπροσθεν ἦσαν παρ' Αἰτωλῶν
εἰληφότες συμμάχους ἐπιλέκτους ἄνδρας χιλίους, οἷς
τὸν περὶ τὸ Γυμνάσιον τόπον δεδώκεισαν φυλάτ-
τειν. τοῦ δὲ Παυσανίου τοῦτον τὸν τόπον πρῶτον
ἐπιχειρήσαντος πολιορκεῖν καταπεφρονηκότως, ὡς
οὐδέποτ' ἂν τολμησάντων Ἠλείων ἐπεξελθεῖν, ἐξαί-
φνης οἵ τε Αἰτωλοὶ καὶ πολλοὶ τῶν πολιτῶν ἐκχυ-
θέντες ἐκ τῆς πόλεως κατεπλήξαντο τοὺς Λακεδαι-
μονίους, καὶ σχεδὸν τριάκοντα αὐτῶν κατέβαλον.
ὁ δὲ Παυσανίας τότε μὲν ἔλυσε τὴν πολιορκίαν,
μετὰ δὲ ταῦθ' ὁρῶν ἐργώδη τὴν ἅλωσιν οὖσαν,
ἐπῄει πορθῶν καὶ φθείρων τὴν χώραν ἱερὰν οὖσαν,
καὶ παμπληθεῖς ὠφελείας ἤθροισεν.

πολλῶν ἐθνῶν συνεστηκέναι· ἔσπευδε γὰρ ἕκαστον

τῶν στρατευομένων κοσμῆσαι τοῖς οἰκείοις ὅπλοις,
καὶ διελάμβανε τὸ στρατόπεδον πολλὴν ἕξειν κατά-
πληξιν διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν καὶ κατὰ τὰς μάχας
κάλλιστα χρήσεσθαι τῷ συνήθει καθοπλισμῷ πάν-
τας τοὺς συναγωνιζομένους. συμπροθυμουμένων δὲ
624
καὶ τῶν Συρακοσίων τῇ τοῦ Διονυσίου προαιρέσει,

πολλὴν συνέβαινε γίνεσθαι τὴν φιλοτιμίαν περὶ τὴν
τῶν ὅπλων κατασκευήν. οὐ μόνον γὰρ ἐν τοῖς προ-
νάοις καὶ τοῖς ὀπισθοδόμοις τῶν ἱερῶν, ἔτι δὲ τοῖς
γυμνασίοις καὶ ταῖς κατὰ τὴν ἀγορὰν στοαῖς, ἔγεμε
πᾶς τόπος τῶν ἐργαζομένων, ἀλλὰ καὶ χωρὶς τῶν
δημοσίων τόπων ἐν ταῖς ἐπιφανεστάταις οἰκίαις
ὅπλα παμπληθῆ κατεσκευάζετο. καὶ γὰρ τὸ κατα-
πελτικὸν εὑρέθη κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν ἐν Συρα-
κούσαις, ὡς ἂν τῶν κρατίστων τεχνιτῶν πανταχόθεν
εἰς ἕνα τόπον συνηγμένων. τὴν γὰρ προθυμίαν τό
τε μέγεθος τῶν μισθῶν ἐξεκαλεῖτο καὶ τὸ πλῆθος
τῶν προκειμένων ἄθλων τοῖς ἀρίστοις κριθεῖσι·
χωρὶς δὲ τούτων περιπορευόμενος τοὺς ἐργαζομένους

λειαν, οὐ προσεδέχθησαν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων διὰ

τὸ πᾶσιν ἀρέσκειν κατὰ πόλιν γίνεσθαι τοὺς
ὅρκους καὶ τὰς σπονδάς. διόπερ ἔκσπονδοι γενη-
θέντες ὥσπερ καὶ πρότερον, συνεῖχον τὴν Βοιωτίαν
ἐν τῇ καθ' αὑτοὺς μιᾷ συντελείᾳ. ἐπὶ δὲ τούτοις
οἱ Λακεδαιμόνιοι παροξυνθέντες ἔγνωσαν μεγάλῃ
δυνάμει στρατεύειν ἐπ' αὐτούς, ὡς κοινοὺς πολε-
μίους· σφόδρα γὰρ ὑφεωρῶντο τὴν αὔξησιν αὐτῶν,
μήποτε τῆς ὅλης Βοιωτίας ἡγούμενοι τὴν ἡγεμο-
νίαν τῆς Σπάρτης καταλύσωσιν, ἐπιλαβόμενοι και-
ροῦ. ἔν τε γὰρ τοῖς γυμνασίοις συνεχῶς διατρί-
βοντες εὔρωστοι τοῖς σώμασιν ὑπῆρχον, καὶ φύσει
φιλοπόλεμοι καθεστῶτες οὐδενὸς ἔθνους Ἑλληνικοῦ
ταῖς ἀνδρείαις ἐλείποντο. εἶχον δὲ καὶ ἡγεμόνας
ἐπιφανεῖς ταῖς ἀρεταῖς πολλοὺς μὲν καὶ ἄλλους,
μεγίστους δὲ τρεῖς, Ἐπαμεινώνδαν καὶ Γοργίαν,
ἔτι δὲ καὶ Πελοπίδαν· ἥ τε πόλις τῶν Θηβαίων
διὰ τῆς τῶν προγόνων ἐπιφανείας ἐν τοῖς ἡρωικοῖς
χρόνοις φρονήματος ἦν πλήρης καὶ μεγάλων ὠρέ-
γετο πραγμάτων. κατὰ μὲν οὖν τοῦτον τὸν ἐνι-
αυτὸν οἱ Λακεδαιμόνιοι παρεσκευάζοντο πρὸς τὸν

625
τὴν πόλιν ἐκ τῶν κινδύνων. ὡς δ' ἤγγισαν οἱ Μακε-

δόνες καὶ τοῖς τεταγμένοις μέρεσιν ἕκαστοι προσέπεσον,
αἱ μὲν σάλπιγγες ἐσήμαινον τὸ πολεμικόν, αἱ δὲ παρ'
ἀμφοτέροις δυνάμεις ὑφ' ἕνα καιρὸν συνηλάλαξαν καὶ
τὰ κοῦφα τῶν βελῶν ἐπὶ τοὺς πολεμίους ἔβαλον.
ταχὺ δὲ τούτων ἐξαναλωθέντων καὶ πάντων εἰς τὴν
ἀπὸ τοῦ ξίφους μάχην συμπεσόντων μέγας ἀγὼν συν-
ίστατο. οἱ μὲν γὰρ Μακεδόνες διὰ τὸ πλῆθος τῶν
ἀνδρῶν καὶ τὸ βάρος τῆς φάλαγγος δυσυπόστατον
εἶχον τὴν βίαν, οἱ δὲ Θηβαῖοι ταῖς τῶν σωμάτων
ῥώμαις ὑπερέχοντες καὶ τοῖς ἐν τοῖς γυμνασίοις συν-
εχέσιν ἀθλήμασιν, ἔτι δὲ τῷ παραστήματι τῆς ψυχῆς
πλεονεκτοῦντες ἐνεκαρτέρουν τοῖς δεινοῖς. διὸ καὶ
παρ' ἀμφοτέροις πολλοὶ μὲν κατετιτρώσκοντο, οὐκ
ὀλίγοι δ' ἔπιπτον ἐναντίας λαμβάνοντες πληγάς. ὁμοῦ
δ' ἦν κατὰ τὰς ἐν τοῖς ἀγῶσι συμπλοκὰς μυγμὸς καὶ
βοὴ καὶ παρακελευσμός, παρὰ μὲν τοῖς Μακεδόσι μὴ
καταισχῦναι τὰς προγεγενημένας ἀνδραγαθίας, παρὰ
δὲ τοῖς Θηβαίοις μὴ περιιδεῖν τέκνα καὶ γυναῖκας καὶ
γονεῖς ὑπὲρ ἀνδραποδισμοῦ κινδυνεύοντας καὶ τὴν
πατρίδα πανοίκιον ὑπὸ τοὺς Μακεδόνων θυμοὺς
Ὑμεῖς δέ, ἔφη, διανοεῖσθε ὡς ὑπὲρ Εὐβούλου

καὶ Φρύνωνος καὶ Φιλοκράτους, καὶ πειρᾶσθε
δώροις καὶ τοῦτον ἀναπείθειν, ἄνθρωπον καὶ τὴν
πατρῴαν οὐσίαν εἰς Ἀθηναίους ἰδίᾳ τε τοῖς δεηθεῖσι
καὶ δημοσίᾳ τῇ πόλει καταναλωκότα, διαμαρτά-
νοντες δὲ φοβήσειν οἴεσθε πάλαι βεβουλευμένον τὴν
ψυχὴν ὑποθεῖναι ταῖς τῆς πατρίδος ἀδήλοις τύχαις,
καὶ καθαπτομένου τῶν πραττομένων ὑμῖν ἀγανακ-
τεῖτε; ὁ δὲ οὐδὲ τὸν Ἀθηναίων δῆμον ὑποστέλλεται.
λέληθεν ὑμᾶς, ἔφη, τῇ μὲν τῆς πατρίδος εὐνοίᾳ
πολιτευόμενος, αὑτῷ δὲ τὴν πολιτείαν Γυμνάσιον
φιλοσοφίας προθέμενος.
Λουκιανός Nigrinus Sec. 19, line 2

626
Οὕτω δὴ βουλευσάμενος καὶ καθάπερ ὁ Ζεὺς τὸν Ἕκτορα

ὑπεξαγαγὼν ἐμαυτὸν ἐκ βελέων, φασίν,
ἔκ τ' ἀνδροκτασίης ἔκ θ' αἵματος ἔκ τε κυδοιμοῦ,
τὸ λοιπὸν οἰκουρεῖν εἱλόμην καὶ βίον τινὰ τοῦτον γυναικώδη καὶ
ἄτολμον τοῖς πολλοῖς δοκοῦντα προτιθέμενος αὐτῇ φιλοσοφίᾳ καὶ
Πλάτωνι καὶ ἀληθείᾳ προσλαλῶ, καὶ καθίσας ἐμαυτὸν ὥσπερ ἐν
θεάτρῳ μυριάνδρῳ σφόδρα που μετέωρος ἐπισκοπῶ τὰ γιγνόμενα,
τοῦτο μὲν πολλὴν ψυχαγωγίαν καὶ γέλωτα παρέχειν δυνάμενα,
τοῦτο δὲ καὶ πεῖραν ἀνδρὸς ὡς ἀληθῶς βεβαίου λαβεῖν.
Εἰ γὰρ χρὴ καὶ κακῶν ἔπαινον εἰπεῖν, μὴ ὑπολάβῃς μεῖζόν τι
Γυμνάσιον ἀρετῆς ἢ τῆς ψυχῆς δοκιμασίαν ἀληθεστέραν τῆσδε τῆς
πόλεως καὶ τῆς ἐνταῦθα διατριβῆς· οὐ γὰρ μικρὸν ἀντισχεῖν
τοσαύταις μὲν ἐπιθυμίαις, τοσούτοις δὲ θεάμασι τε καὶ ἀκούσμασι
πάντοθεν ἕλκουσι καὶ ἀντιλαμβανομένοις, ἀλλὰ ἀτεχνῶς δεῖ τὸν
Ὀδυσσέα μιμησάμενον παραπλεῖν αὐτὰ μὴ δεδεμένον τὼ χεῖρε
– δειλὸν γάρ – μηδὲ τὰ ὦτα κηρῷ φραξάμενον, ἀλλ' ἀκούοντα
καὶ λελυμένον καὶ ἀληθῶς ὑπερήφανον. ἔνεστι δὲ καὶ φιλοσοφίαν
θαυμάσαι παραθεωροῦντα τὴν τοσαύτην ἄνοιαν, καὶ τῶν τῆς
τύχης ἀγαθῶν καταφρονεῖν ὁρῶντα ὥσπερ ἐν σκηνῇ καὶ πολυ-
προσώπῳ δράματι τὸν μὲν ἐξ οἰκέτου δεσπότην προϊόντα, τὸν δ'
ἀντὶ πλουσίου πένητα, τὸν δὲ σατράπην ἐκ πένητος ἢ βασιλέα,
Λουκιανός Macrobii Sec. 6, line 8
ὀξυδορκίας τοῦτο φάρμακον· οἷς γέ φασι διὰ τὴν

τοιαύτην δίαιταν καὶ τὰς ἄλλας αἰσθήσεις ὑπὲρ
τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους ἐρρωμένας εἶναι.
Ἀλλὰ ταῦτα μὲν περί τε τῶν μακροβίων
γενῶν καὶ τῶν ἐθνῶν, ἅτινά φασιν ὡς ἐπὶ πλεῖ-
στον διαγίγνεσθαι χρόνον, οἱ μὲν διὰ τὴν γῆν καὶ
τὸν ἀέρα, οἱ δὲ διὰ τὴν δίαιταν, οἱ δὲ καὶ δι' ἄμφω.
ἐγὼ δ' ἄν σοι δικαίως τὴν ἐλπίδα ῥᾳδίαν
παράσχοιμι ἱστορήσας ὅτι καὶ κατὰ πᾶσαν γῆν
καὶ κατὰ πάντα ἀέρα μακρόβιοι γεγόνασιν ἄνδρες
οἱ γυμνασίοις τοῖς προσήκουσιν καὶ διαίτῃ τῇ
ἐπιτηδειοτάτῃ πρὸς ὑγίειαν χρώμενοι. διαί-
ρεσιν δὲ τοῦ λόγου ποιήσομαι τὴν πρώτην κατὰ
τἀπιτηδεύματα τῶν ἀνδρῶν, καὶ πρώτους γέ σοι
τοὺς βασιλικοὺς καὶ τοὺς στρατηγικοὺς ἄνδρας
ἱστορήσω, ὧν ἕνα ἡ εὐσεβεστάτη μεγάλου
θειοτάτου αὐτοκράτορος τύχη εἰς τὴν τελεωτάτην
627
ἀγαγοῦσα τάξιν εὐεργέτηκε τὰ μέγιστα τὴν

οἰκουμένην τὴν ἑαυτοῦ· οὕτω γὰρ ἂν ἀπιδὼν καὶ
σὺ τῶν μακροβίων ἀνδρῶν πρὸς τὸ ὅμοιον τῆς
ἕξεως καὶ τῆς τύχης ἑτοιμότερον ἐλπίσειας
αὐτοῖς παρὰ τὸ Ποσειδώνιον συνεμίξαμεν πολλῇ βοῇ χρώμενοι,

ἀντήχει δὲ τὸ κῆτος ὥσπερ τὰ σπήλαια. τρεψάμενοι δὲ αὐτούς,
ἅτε γυμνῆτας ὄντας, καὶ καταδιώξαντες ἐς τὴν ὕλην τὸ λοιπὸν
ἐπεκρατοῦμεν τῆς γῆς. καὶ μετ' οὐ πολὺ κήρυκας ἀποστείλαντες
νεκρούς τε ἀνῃροῦντο καὶ περὶ φιλίας διελέγοντο· ἡμῖν δὲ οὐκ
ἐδόκει σπένδεσθαι, ἀλλὰ τῇ ὑστεραίᾳ χωρήσαντες ἐπ' αὐτοὺς
πάντας ἄρδην ἐξεκόψαμεν πλὴν τῶν Τριτωνομενδήτων. οὗτοι δέ,
ὡς εἶδον τὰ γινόμενα, διαδράντες ἐκ τῶν βραγχίων ἀφῆκαν αὑτοὺς
εἰς τὴν θάλατταν. ἡμεῖς δὲ τὴν χώραν ἐπελθόντες ἔρημον ἤδη
οὖσαν τῶν πολεμίων τὸ λοιπὸν ἀδεῶς κατῳκοῦμεν, τὰ πολλὰ
γυμνασίοις τε καὶ κυνηγεσίοις χρώμενοι καὶ ἀμπελουργοῦντες
καὶ τὸν καρπὸν συγκομιζόμενοι τὸν ἐκ τῶν δένδρων, καὶ ὅλως
ἐῴκειμεν τοῖς ἐν δεσμωτηρίῳ μεγάλῳ καὶ ἀφύκτῳ τρυφῶσι καὶ
λελυμένοις.
καὶ σχετλιάζεις; μὴ δέδιθι· οὐδέθ' ὅμοια τὰ ἐν

τῷ βίῳ· τεθνᾶσιν ἐκεῖνοι πάντες οἱ Σκείρωνες καὶ
Πιτυοκάμπται καὶ Βουσίριδες καὶ Φαλάριδες οὓς
ἐδεδίεις τότε, νυνὶ δὲ Σοφία καὶ Ἀκαδήμεια καὶ
Στοὰ κατέχουσι πάντα καὶ πανταχοῦ σε ζητοῦσιν
καὶ περὶ σοῦ διαλέγονται, κεχηνότες εἴ ποθεν εἰς
αὐτοὺς καταπτοῖο πάλιν.
{ΔΙΚΗ}
Σὺ γοῦν μοι τἀληθές, ὦ Ἑρμῆ, ἂν εἴποις μόνος,
ἅτε συνὼν αὐτοῖς τὰ πολλὰ καὶ συνδιατρίβων ἔν
τε γυμνασίοις καὶ ἐν τῇ ἀγορᾷ – καὶ ἀγοραῖος γὰρ
εἶ καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις κηρύττεις – ὁποῖοι γεγέ-
νηνται καὶ εἰ δυνατή μοι παρ' αὐτοῖς ἡ μονή.
{ΕΡΜΗΣ}
Νὴ Δία, ἀδικοίην γὰρ ἂν πρὸς ἀδελφήν σε
οὖσαν μὴ λέγων. οὐκ ὀλίγα πρὸς τῆς φιλοσοφίας
ὠφέληνται οἱ πολλοὶ αὐτῶν· καὶ γὰρ εἰ μηδὲν
ἄλλο, αἰδοῖ γοῦν τοῦ σχήματος μετριώτερα δια-
628
μαρτάνουσιν. πλὴν ἀλλὰ καὶ μοχθηροῖς τισιν

ἐντεύξῃ αὐτῶν – χρὴ γάρ, οἶμαι, τἀληθῆ λέγειν –
ἐνίοις δὲ ἡμισόφοις καὶ ἡμιφαύλοις.
Λουκιανός Anacharsis ec. 7, line 3
οὐκ εἰς μακρὰν εἷς καὶ αὐτὸς ἔσῃ τῶν πεπηλω-

μένων ἢ κεκονιμένων· οὕτω σοι τὸ πρᾶγμα ἡδύ τε
{ΣΟΛΩΝ}
κοῦφα διδοὺς τὰ ἀκόντια καὶ οἷα διαφέρεσθαι

πρὸς τὸν ἄνεμον, ἀλλ' ἔστω λόγχη βαρεῖα μετὰ
συριγμοῦ ἑλιττομένη καὶ λίθος χειροπληθὴς καὶ
σάγαρις καὶ γέρρον ἐν τῇ ἀριστερᾷ καὶ θώραξ καὶ
κράνος.
Ὡς δὲ νῦν ἔχετε, θεῶν τινος εὐμενείᾳ σώζεσθαί
μοι δοκεῖτε, οἳ μηδέπω ἀπολώλατε ὑπό τινων
ὀλίγων ψιλῶν ἐπιπεσόντων. ἰδού γέ τοι ἢν σπα-
σάμενος τὸ μικρὸν τοῦτο ξιφίδιον τὸ παρὰ τὴν
ζώνην μόνος ἐπεισπέσω τοῖς νέοις ὑμῶν ἅπασιν,
αὐτοβοεὶ ἂν ἕλοιμι τὸ Γυμνάσιον φυγόντων
ἐκείνων καὶ οὐδενὸς ἀντιβλέπειν τῷ σιδήρῳ τολ-
μῶντος, ἀλλὰ περὶ τοὺς ἀνδριάντας ἂν περιιστά-
629
μενοι καὶ περὶ τοὺς κίονας κατακρυπτόμενοι

γέλωτα ἄν μοι παράσχοιεν δακρύοντες οἱ πολλοὶ
καὶ τρέμοντες. καὶ τότ' ἂν ἴδοις οὐκέτι ἐρυθριῶν-
τας αὐτοὺς τὰ σώματα οἷοι νῦν εἰσιν, ἀλλὰ
ὠχροὶ ἅπαντες αὐτίκα γένοιντ' ἂν ὑπὸ τοῦ δέους
μεταβαφέντες. οὕτως ὑμᾶς ἡ εἰρήνη διατέθεικε
βαθεῖα οὖσα, ὡς μὴ ἂν ῥᾳδίως ἀνασχέσθαι λόφον
ἕνα κράνους πολεμίου ἰδόντας.
γυναῖκες ὑμῶν αἱ μετὰ Ἱππολύτης ἐλάσασαι ἐπὶ

τὴν πόλιν οὐδὲ οἱ ἄλλοι ὅσοι ἡμῶν ἐν ὅπλοις
ἐπειράθησαν. ἡμεῖς γάρ, ὦ μακάριε, οὐκ ἐπείπερ
οὕτω γυμνὰ τὰ σώματα ἐκπονοῦμεν τῶν νέων, διὰ
τοῦτο καὶ ἄνοπλα ἐξάγομεν ἐπὶ τοὺς κινδύνους,
ἀλλ' ἐπειδὰν καθ' αὑτοὺς ἄριστοι γένωνται,
ἀσκοῦνται τὸ μετὰ τοῦτο σὺν τοῖς ὅπλοις,
καὶ πολὺ ἄμεινον χρήσαιντ' ἂν αὐτοῖς οὕτω
διακείμενοι.
Καὶ ποῦ τοῦτο ὑμῖν ἐστι τὸ Γυμνάσιον τὸ ἐν
τοῖς ὅπλοις; οὐ γὰρ εἶδον ἔγωγε ἐν τῇ πόλει τοι-
οῦτον οὐδέν, ἅπασαν αὐτὴν ἐν κύκλῳ περιελθών.
{ΣΟΛΩΝ}
Ἀλλὰ ἴδοις ἄν, ὦ Ἀνάχαρσι, ἐπὶ πλέον ἡμῖν
συνδιατρίψας, καὶ ὅπλα ἑκάστῳ μάλα πολλά,
οἷς χρώμεθα ὁπόταν ἀναγκαῖον ᾖ, καὶ λόφους καὶ
φάλαρα καὶ ἵππους, καὶ ἱππέας σχεδὸν τὸ
{ΣΟΛΩΝ}
Μὴ ἐρήμην, ὦ γενναῖε, μηδὲ τῶν ἀνδρῶν ἀπόν-
των μόνος αὐτὸς λέγων οἴου κρατεῖν· ἔσται γάρ
τις ὁ καὶ ὑπὲρ ἐκείνων σοι τὰ εἰκότα ἐν Σπάρτῃ
ἀντερῶν.
Πλὴν ἀλλὰ ἐπείπερ ἐγὼ τὰ ἡμέτερά σοι διεξε-
λήλυθα, σὺ δὲ οὐ πάνυ ἀρεσκομένῳ αὐτοῖς
ἔοικας, οὐκ ἄδικα αἰτήσειν ἔοικα παρὰ σοῦ ὡς
καὶ αὐτὸς ἐν τῷ μέρει διεξέλθῃς πρός με ὃν
τρόπον ὑμεῖς οἱ Σκύθαι διασκεῖτε τοὺς νέους τοὺς
630
παρ' ὑμῖν καὶ οἷστισι γυμνασίοις ἀνατρέφετε καὶ

ὅπως ὑμῖν ἄνδρες ἀγαθοὶ γίγνονται.
Δικαιότατα μὲν οὖν, ὦ Σόλων, καὶ ἔγωγε
διηγήσομαι τὰ Σκυθῶν νόμιμα, οὐ σεμνὰ ἴσως
οὐδὲ καθ' ὑμᾶς, οἵ γε οὐδὲ κατὰ κόρρης πατα-
χθῆναι τολμήσαιμεν ἂν μίαν πληγήν· δειλοὶ γάρ
ἐσμεν· ἀλλὰ εἰρήσεταί γε ὁποῖα ἂν ᾖ. εἰς αὔριον
μέντοι, εἰ δοκεῖ, ὑπερβαλώμεθα τὴν συνουσίαν,
ὡς ἅ τε αὐτὸς ἔφης ἔτι μᾶλλον ἐννοήσαιμι καθ'
ἡσυχίαν ἅ τε χρὴ εἰπεῖν συναγάγοιμι τῇ μνήμῃ
Λουκιανός De morte Peregrini Sec. 3, line 5
εἶπον αὐτά, ἐνίων μὲν ἀχθομένων, ὅσοι ἐθαύ-

μαζον τὴν ἀπόνοιαν τοῦ γέροντος· ἦσαν δέ τινες
οἳ καὶ αὐτοὶ ἐγέλων ἐπ' αὐτῷ. ἀλλ' ὀλίγου δεῖν
ὑπὸ τῶν Κυνικῶν ἐγώ σοι διεσπάσθην ὥσπερ ὁ
Ἀκταίων ὑπὸ τῶν κυνῶν ἢ ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ ὁ
Πενθεὺς ὑπὸ τῶν Μαινάδων.
Ἡ δὲ πᾶσα τοῦ πράγματος διασκευὴ τοιάδε
ἦν. τὸν μὲν ποιητὴν οἶσθα οἷός τε ἦν καὶ ἡλίκα
ἐτραγῴδει παρ' ὅλον τὸν βίον, ὑπὲρ τὸν Σοφοκλέα
καὶ τὸν Αἰσχύλον. ἐγὼ δὲ ἐπεὶ τάχιστα εἰς τὴν
Ἦλιν ἀφικόμην, διὰ τοῦ γυμνασίου ἀνιὼν ἐπήκουον
ἅμα Κυνικοῦ τινος μεγάλῃ καὶ τραχείᾳ τῇ φωνῇ
τὰ συνήθη ταῦτα καὶ ἐκ τριόδου τὴν ἀρετὴν
ἐπιβοωμένου καὶ ἅπασιν ἁπαξαπλῶς λοιδορου-
μένου. εἶτα κατέληξεν αὐτῷ ἡ βοὴ ἐς τὸν
Πρωτέα, καὶ ὡς ἂν οἷός τε ὦ πειράσομαί σοι
αὐτὰ ἐκεῖνα ἀπομνημονεῦσαι ὡς ἐλέγετο. σὺ δὲ
γνωριεῖς δηλαδή, πολλάκις αὐτοῖς παραστὰς βοῶσιν.
“Πρωτέα γάρ τις,” ἔφη, “κενόδοξον τολμᾷ
λέγειν, ὦ γῆ καὶ ἥλιε καὶ ποταμοὶ καὶ θάλαττα
καὶ πατρῷε Ἡράκλεις – Πρωτέα τὸν ἐν Συρίᾳ
Λουκιανός Lexiphanes Sec. 5, line 2
Καριμάντων μετὰ τοῦ σύρφακος βύζην ὠστιζό-

μενοι.” καὶ ὁ Ἑλλάνικος ἔφη, “Ἐγὼ δὲ καὶ
δυσωπῶ· καὶ γὰρ τὰ κόρα μοι ἐπιτεθόλωσθον καὶ
σκαρδαμύττω θαμὰ καὶ ἀρτίδακρύς εἰμι καὶ τὰ
631
ὄμματά μοι φαρμακᾷ καὶ δέομαι Ἀσκληπιάδου

τινὸς ὀφθαλμοσόφου, ὃς ταράξας καὶ ἐγχέας μοι
φάρμακον ἀπερυθριᾶσαί τε ποιήσει τοὺς ὀφθαλμοὺς
καὶ μηκέτι τι λημαλέους εἶναι μηδὲ διερὸν βλέ-
πειν.”
Τοιαῦτα ἄττα διεξιόντες ἅπαντες οἱ παρόντες
ἀπῄειμεν· κἀπειδήπερ ἥκομεν εἰς τὸ Γυμνάσιον
ἀπησθημένοι ἤδη, ὁ μέν τις ἀκροχειριασμῷ, ὁ δὲ
τραχηλισμῷ καὶ ὀρθοπάλῃ ἐχρῆτο, ὁ δὲ λίπα
χρισάμενος ἐλυγίζετο, ὁ δὲ ἀντέβαλλε τῷ κωρύκῳ,
ὁ δὲ μολυβδαίνας χερμαδίους δράγδην ἔχων
ἐχειροβόλει. εἶτα συντριβέντες καὶ ἀλλήλους κατα-
νωτισάμενοι καὶ ἐμπαίξαντες τῷ γυμνασίῳ ἐγὼ
μὲν καὶ Φιλῖνος ἐν τῇ θερμῇ πυέλῳ καταιονηθέντες
ἐξῄειμεν· οἱ λοιποὶ δὲ τὸ ψυχροβαφὲς κάρα δελφινί-
σαντες παρένεον ὑποβρύχιοι θαυμασίως.
Ἀναστρέψαντες δὲ αὖθις ἄλλος ἄλλοσε ἄλλα ἐδρῶ
Flavius Arrianus Hist., Phil., Cynegeticus Ch. 5, sec. 3, line 3
ἰδεῖν. ἐπεί τοι ἀνέθρεψα ἐγὼ κύνα χαροπὴν οἵαν χαρο-

πωτάτην, καὶ αὕτη ὠκεῖά τε ἦν καὶ φιλόπονος καὶ εὔψυ-
χος καὶ εὔπους, ὥστε καὶ τέτταρσιν ἤδη ποτὲ λαγωοῖς
ἐφ' ἡλικίας ἀντήρκεσεν. καὶ τὰ ἄλλα δὲ πραοτάτη τέ
ἐστιν (ἔτι γάρ μοι ἦν, ὁπότε ταῦτα ἔγραφον) καὶ φιλαν-
θρωποτάτη, καὶ οὔπω πρόσθεν ἄλλη κύων ὡς αὐτὴ οὔτε
ἐμὲ ἐπόθησεν οὔτε τὸν ἑταῖρον τὸν ἐμὸν καὶ σύνθηρον
τὸν Μέγιλλον. ἐπειδὴ γὰρ τοῦ δρόμου ἀπεπαύσατο, οὐκ ἔτι
ἡμῶν ἢ θατέρου γε ἀπαλλάττεται. ἀλλὰ εἰ μὲν ἐγὼ ἔνδον
εἴην, ἅμα ἐμοὶ διατρίβει, καὶ προϊόντα ποι παραπέμπει,
καὶ ἐπὶ Γυμνάσιον ἰόντι ἐφομαρτεῖ, καὶ γυμναζομένῳ
παρακάθηται, καὶ ἐπανιόντος πρόεισιν, θαμινὰ ἐπιστρε-
φομένη, ὡς καταμανθάνειν μή πη ἄρα ἐξετράπην τῆς
ὁδοῦ· ἰδοῦσα δὲ καὶ ἐπιμειδιάσασα αὖθις αὖ πρόεισιν.
εἰ δὲ ἐπί τι ἔργον πολιτικὸν ἴοιμι, ἣ δὲ τῷ ἑταίρῳ τῷ
ἐμῷ ξύνεστιν, καὶ πρὸς ἐκεῖνον τὰ αὐτὰ ταῦτα δρᾷ.
ὁπότερος δὲ ἡμῶν κάμνοι τὸ σῶμα, ἐκείνου αὖ οὐκ ἀπαλ-
λάσσεται. εἰ δὲ καὶ δι' ὀλίγου χρόνου ἴδοι, ἐπιπηδᾷ ἀτρέ-
μα, ὥσπερ ἀσπαζομένη, καὶ τῷ ἀσπασμῷ ἐπιφθέγγεται,
οἷα φιλοφρονουμένη. καὶ δειπνοῦντι ξυνοῦσα ἐφάπτεται
632
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Antiquitates Romanae

πρῶτον μὲν ἐκ τῶν δημοτικῶν τοὺς κρατίστους ἐπι-

λέξαντες πατρικίους ἐποίησαν καὶ συνεπλήρωσαν ἐξ
αὐτῶν τὴν βουλὴν τοὺς τριακοσίους· ἔπειτα τὰς οὐ-
σίας τῶν τυράννων εἰς τὸ κοινὸν ἅπασι τοῖς πολίταις
φέροντες ἔθεσαν, συγχωρήσαντες ὅσον λάβοι τις ἐξ
αὐτῶν ἔχειν· καὶ τὴν αὐτῶν γῆν ὅσην ἐκέκτηντο τοῖς
μηδένα κλῆρον ἔχουσι διένειμαν, ἓν μόνον ἐξελόμενοι
πεδίον, ὃ κεῖται μεταξὺ τῆς τε πόλεως καὶ τοῦ ποτα-
μοῦ. τοῦτο δ' Ἄρεος ὑπάρχειν ἱερὸν οἱ πρότερον
ἐψηφίσαντο ἵπποις τε λειμῶνα καὶ νέοις ἀσκοῦσι τὰς
ἐνοπλίους μελέτας Γυμνάσιον ἐπιτηδειότατον· ὅτι δὲ
καὶ πρότερον ἱερὸν ἦν τοῦδε τοῦ θεοῦ, Ταρκύνιος δὲ
σφετερισάμενος ἔσπειρεν αὐτὸ μέγιστον ἡγοῦμαι τεκμή-
ριον εἶναι τὸ πραχθὲν ὑπὸ τῶν ὑπάτων τότε περὶ τοὺς
ἐν αὐτῷ καρπούς. ἅπαντα γὰρ ἐπιτρέψαντες τῷ δήμῳ
τὰ τῶν τυράννων ἄγειν τε καὶ φέρειν, τὸν ἐν τούτῳ
γενόμενον τῷ πεδίῳ σῖτον τὸν μὲν ἐπὶ ταῖς καλάμαις,
τὸν δ' ἐπὶ ταῖς ἔτι ἅλωσιν κείμενον καὶ τὸν ἤδη κατ-
ειργασμένον οὐκ ἐπέτρεψαν οὐδενὶ φέρειν, ἀλλ' ὡς
ἐξάγιστόν τε καὶ οὐχ ὡς ἐπιτήδειον εἰς οἰκίας εἰς-
ενεχθῆναι, εἰς τὸν ποταμὸν καταβαλεῖν ἐψηφίσαντο.
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Ars rhetorica [Sp.]

Ch. 7, sec. 3, line 24
μένης· ὥςπερ γὰρ καὶ ἐν στρατοπέδῳ οἱ γνησιώτατοι

παρὰ τῶν στρατηγῶν λόγους ἀκούσαντες μάλιστα φιλο-
τιμοῦνται περὶ τὴν νίκην, οὕτως καὶ οἱ ἐν τοῖς ἀγῶσι
προτρεπτικοὺς λόγους οἰκείως ἀναδεξάμενοι· μάλιστα
γὰρ ἂν ὀρέγοιντο τοῦ περιγενέσθαι. καὶ ὅτι τοῖς
ἐπαγγελλομένοις τὴν σωτηρίαν τὴν τοῦ σώματος προς-
ήκει καὶ ἀψευδεῖν. ἐν τούτῳ· εἰ δήπου τις, καίτοι τῆς
ἀπὸ τούτων δόξης ἀδήλου τυγχανούσης, ὅμως ἐφίεται
τούτου ἄλλως μηδὲ ἀνάγκης οὔσης, πόσῳ μᾶλλον εἰκὸς
τοὺς ἐπ' αὐτὸ τοῦτο παρόντας καὶ παραδεδωκότας ἑαυ-
τοὺς καὶ τούτου ἕνεκα ἐπὶ τοσοῦτον τοῖς γυμνασίοις
χρησαμένους καὶ ὑπευθύνους ἑαυτοὺς καταστήσαντας
πειθομένους φαίνεσθαι τῷ ἐπὶ τοῦτο ὑπὸ τῆς πόλεως
καὶ τῶν ἀγωνοθετῶν καὶ τοῦ νόμου προκεχειρισμένῳ;
633
Εἰ δὲ δὴ καὶ ἀγωνοθέτης εἴη ὁ λέγων, πρὸς τούτοις

ἢ πρὸ ἁπάντων τούτων ἁρμόσει εἰπεῖν, ὅτι εἰ ὁ
διατιθεὶς τὸν ἀγῶνα οὐκ ὤκνησεν ἀγωνιστὴν καὶ
ἑαυτὸν καταστῆσαι καὶ ὑποβαλεῖν τῇ τῶν ἀκουόντων
κρίσει ἕνεκα τοῦ ἀγῶνος καὶ τοῦ ἔνδοξον καὶ μέγαν
καὶ περισπούδαστον τοῦτον γενέσθαι, πολλῷ δήπου
ἀναγκαιότερον αὐτοῖς τοῖς ἀγωνιζομένοις
Αισχύλος ., Frag. . Tetralogy 40, play D, Frag. .457, line 1
ἐπελάθετο ὅτι δάκνει τὸ πῦρ, καὶ οὐκ εἶχε τὴν πρόγνωσιν τοῦ λέγοντος
’τράγωι’ τῶι σατύρωι, εὑρόντι πρότερον τὸ πῦρ καὶ προσελθόντι
φιλῆσαι·
’μὴ ἅψηι, 8τράγε· ἁψάμενος γάρ σου ἐμπρήσεις τὰ 8γένεια’.
Galen. In Hippocr. Epidem. VI comment. I 29 p. 49, 8 Wenk.
(unter πέμφιξ): ... ἐπὶ δὲ τῆς ῥανί{τι}δος ὁ αὐτός (Aischylos: voran-
geht F 369) φησιν ἐν Προμηθεῖ·
{ΠΡΟΜ.} ‘ἐξευλαβοῦ δὲ μή σε προσβάλ{λ}ηι στόμα
πέμφιξ· πικρὰ γὰρ κοὐλία λαιμῶι ⏑ ×‘,
καὶ ἐν Πενθεῖ· (F 365)
’μηδὲ αἵματος πέμφιγα πρὸς πέδωι βάληις’.
Poll. Ὀνομαστ. X 64: τῶν δὲ γυμνασίοις προσηκόντων σκευῶν ...
καὶ ‘ὠμόλινον’, οὐ Κρατίνου μόνον εἰπόντος τὸ ‘ὠμόλινον’ (F 9 [I 14]
Kock), ἀλλὰ καὶ Αἰσχύλου ἐν Προμηθεῖ Πυρκαεῖ·
‘λινᾶ δὲ πεσσὰ κὠμολίνου μακροὶ τόνοι’.
Schol. L Hesiod. Erg. 89 p. 43, 9 Pertusi: .... φησὶν ὅτι Προ-
μηθεὺς τὸν τῶν κακῶν πίθον παρὰ τῶν σατύρων (!) λαβὼν καὶ παρα-
θέμενος τῶι Ἐπιμηθεῖ παρήγγειλε μὴ δέξασθαί τι παρὰ Διός, ὁ δὲ παρα-
κούσας ἐδέξατο τὴν Πανδώραν.
Αριστοτέλης Ethica Nicomachea Bekker p.1118b, line 6
καὶ τὰ ὄψα ἀρτύοντες· οὐ πάνυ δὲ χαίρουσι τούτοις, ἢ οὐχ

οἵ γε ἀκόλαστοι, ἀλλὰ τῇ ἀπολαύσει, ἣ γίνεται πᾶσα
δι' ἁφῆς καὶ ἐν σιτίοις καὶ ἐν ποτοῖς καὶ τοῖς ἀφροδισίοις
λεγομένοις. διὸ καὶ ηὔξατό τις ὀψοφάγος ὢν τὸν φά-
ρυγγα αὑτῷ μακρότερον γεράνου γενέσθαι, ὡς ἡδόμενος τῇ
ἁφῇ. κοινοτάτη δὴ τῶν αἰσθήσεων καθ' ἣν ἡ ἀκολασία·
καὶ δόξειεν ἂν δικαίως ἐπονείδιστος εἶναι, ὅτι οὐχ ᾗ ἄνθρω-
ποί ἐσμεν ὑπάρχει, ἀλλ' ᾗ ζῷα. τὸ δὴ τοιούτοις χαίρειν
καὶ μάλιστα ἀγαπᾶν θηριῶδες. καὶ γὰρ αἱ ἐλευθεριώτα-
ται τῶν διὰ τῆς ἁφῆς ἡδονῶν ἀφῄρηνται, οἷον αἱ ἐν τοῖς
634
γυμνασίοις διὰ τρίψεως καὶ τῆς θερμασίας γινόμεναι· οὐ

τινα μέρη. Τῶν δ' ἐπιθυμιῶν αἳ μὲν κοιναὶ δοκοῦσιν εἶναι,
αἳ δ' ἴδιοι καὶ ἐπίθετοι· οἷον ἡ μὲν τῆς τροφῆς φυσική·
πᾶς γὰρ ἐπιθυμεῖ ὁ ἐνδεὴς ξηρᾶς ἢ ὑγρᾶς τροφῆς, ὁτὲ δὲ
ἀμφοῖν, καὶ εὐνῆς, φησὶν Ὅμηρος, ὁ νέος καὶ ἀκμάζων·
τὸ δὲ τοιᾶσδε ἢ τοιᾶσδε, οὐκέτι πᾶς, οὐδὲ τῶν αὐτῶν. διὸ
φαίνεται ἡμέτερον εἶναι. οὐ μὴν ἀλλ' ἔχει γέ τι καὶ φυσι-
κόν· ἕτερα γὰρ ἑτέροις ἐστὶν ἡδέα, καὶ ἔνια πᾶσιν ἡδίω
τῶν τυχόντων. ἐν μὲν οὖν ταῖς φυσικαῖς ἐπιθυμίαις ὀλίγοι
ἁμαρτάνουσι καὶ ἐφ' ἕν, ἐπὶ τὸ πλεῖον· τὸ γὰρ ἐσθίειν τὰ
Αριστοτέλης Oeconomica Bekker p.1346b, line 18
ματα αὐτῶν οὐθεὶς ἠθέλησεν ἀλλ' ἢ βραχέος ἀγοράζειν,

αὐτοῖς τοῖς φυγάσιν ἀπέδοτο· τά τε ἀναθήματα, ὅσα ἦν
αὐτῶν ἔν τισιν ἐργαστηρίοις ἡμίεργα ἀνακείμενα, ἐπώλει
τοῖς τε φυγάσι καὶ τῶν ἄλλων τῷ βουλομένῳ ὥστ' ἐπι-
γραφῆναι τὸ τοῦ πριαμένου ὄνομα.
Βυζάντιοι δὲ δεηθέντες χρημάτων τὰ τεμένη τὰ δη-
μόσια ἀπέδοντο, τὰ μὲν κάρπιμα χρόνον τινά, τὰ δὲ
ἄκαρπα ἀεννάως· τά τε θιασωτικὰ καὶ τὰ πατριωτικὰ
ὡσαύτως· καὶ ὅσα ἐν χωρίοις ἰδιωτικοῖς ἦν· ὠνοῦντο γὰρ
πολλοῦ ὧν ἦν καὶ τὸ ἄλλο κτῆμα· τοῖς δὲ θιασώταις
ἕτερα χωρία, τὰ δημόσια ὅσα ἦν περὶ τὸ Γυμνάσιον ἢ
τὴν ἀγορὰν ἢ τὸν λιμένα· τούς τε τόπους τοὺς ἀγοραίους ἐν
οἷς ἐπώλει τίς τι· καὶ τῆς θαλάττης τὴν ἁλιείαν· καὶ τὴν
τῶν ἁλῶν ἁλατοπωλίαν· τῶν τ' ἐργαζομένων θαυματοποιῶν
καὶ μάντεων καὶ φαρμακοπωλῶν καὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιου-
τοτρόπων ..., τὸ τρίτον δὲ μέρος τοῦ ἐργαζομένου ἀποτε-
λεῖν ἔταξαν· τῶν τε νομισμάτων τὴν καταλλαγὴν ἀπέδοντο μιᾷ
τραπέζῃ, ἑτέρῳ δὲ οὐκ ἦν οὐθενὶ οὔτε ἀποδόσθαι ἑτέρῳ οὔτε
πρίασθαι παρ' ἑτέρου· εἰ δὲ μή, στέρησις ἦν.
Αριστοτέλης Problemata Bekker p.865a, line 17
φάρμακά ἐστιν. καὶ ἐὰν δοθῇ πλείω, διαφθείρει. ὅσα δέ,

κἂν μικρὰ δοθῇ, διαφθαρτικά, ταῦτα οὐ φάρμακα λέγε-
ται εἶναι ἀλλὰ θανατηφόρα. οὐδ' ὅσα μὴ τῷ ποιῷ κα-
θαίρει, οὐκ ἔστι φάρμακα. καὶ γὰρ τῆς τροφῆς πολλὰ
μὲν ταὐτὸ ποιεῖ, ἐὰν ποσὰ δοθῇ, οἷον γάλα, ἔλαιον, γλεῦ-
635
κος· ἅπαντα δὲ ταῦτα διὰ τὸ μὴ εἶναι εὔπεπτα καθαίρει,

καὶ τούτοις οἷς μὴ εὔπεπτα καθαίρει, καὶ τούτους. ἔστι
γὰρ ἄλλα ἄλλοις εὔπεπτα καὶ δύσπεπτα. διὸ οὐ πᾶσι
ταὐτὰ φαρμακώδη, ἀλλ' ἐνίοις ἴδια. ὅλως γὰρ τὸ φάρ-
φυτά; ἢ ὅτι θερμὰ καὶ εὔπεπτα, τὰ δὲ τοιαῦτα οὐρητικά·
ταχὺ γὰρ λεπτύνει ἡ ἐνοῦσα θερμότης, καὶ ἡ ὀσμὴ οὐ σω-
ματώδης, ἐπεὶ καὶ τὰ ὀσμώδη, οἷον σκόροδα, διὰ τὴν θερ-
μότητα οὐρητικά, μᾶλλον μέντοι συντηκτικά· θερμὰ δὲ
τὰ εὐώδη σπέρματα.
ἐπὶ δὲ τῶν διαλειπόντων πυρετῶν προπαρασκευάζειν δεῖ

καὶ ἐκλύοντα, καὶ πυριάματα πρὸς τοὺς πόδας παρατι-
θέντα, καὶ περιεσταλμένον ἀναπαύεσθαι, ὅπως ὅτι θερμό-
τατος ᾖ πρὸ τοῦ τὴν λῆψιν εἶναι. καὶ γὰρ ὅπου πολὺ πῦρ,
λύχνος οὐ δυνήσεται καίεσθαι· τὸ γὰρ πῦρ τὸ πολὺ τὸ
ὀλίγον ἄγει πρὸς ἑαυτό. τούτου ἕνεκα πολὺ πῦρ ἐν τῷ σώ-
ματι παρασκευάζειν δεῖ, ὅτι ὀλίγον ὁ πυρετὸς πῦρ ἔχει,
ὥστε τὸ πολὺ πῦρ τὸ ὀλίγον πρὸς ἑαυτὸ ἄγει.
Τεταρταίοις πυρετοῖς δεῖ μὴ λεπτύνειν, ἀλλὰ πῦρ ἐν
τοῖς σώμασιν ἐμποιεῖν εἰσάγοντα. δεῖ δὲ καὶ τοῖς γυμνα-
σίοις χρῆσθαι. ᾗ δὲ ἡμέρᾳ ἡ λῆψις, λουσάμενον ὕπνον
μὴ ζητεῖν. διὰ δὲ τοῦτο καὶ συμφέρει θερμαίνουσα δίαιτα,
ὅτι ἀσθενὴς ὁ τεταρταῖος πυρετός· εἰ γὰρ μὴ ἦν ἀσθενής,
οὐκ ἂν τεταρταῖος ἐγένετο. ὁρᾷς; ὅπου πῦρ πολύ, λύχνος
οὐ δύναται καίεσθαι· τὸ γὰρ πολὺ τὸ ὀλίγον πρὸς ἑαυτὸ
ἁρπάζει. τούτου δ' ἕνεκεν πολὺ πῦρ ἐν τῷ σώματι ἐμποιεῖν,
ὅτι ὀλίγον ὁ πυρετὸς πῦρ ἔχει. ἔστι δὲ τὸ καθ' ἡμέραν
διαίτημα τὸ μὲν πῦρ τὸ δὲ νοτίδα εἰς τὸ σῶμα εἰσάγοντα.
εἰσὶ δὲ νόσοι αἱ μὲν ἀπὸ πυρός, αἱ δὲ ἀπὸ νοτίδος. ἰατρεύον-
ται δὲ αἱ μὲν ἀπὸ πυρὸς νόσοι νοτίδι, αἱ δὲ ἀπὸ νοτίδος
πυρί· νοτίδα γὰρ ξηραίνει.
ὅσῳ ἂν ἐλάττω χρόνον ἅπτηται τοῦ σώματος, ὅπερ ἐπὶ

τῶν γυμνῶν θεόντων συμβαίνει; τὸ δὲ ψῦχος δάκρυον
636
ποιεῖ. ἢ διὰ τοὐναντίον; καὶ γὰρ τὸ θερμὸν ποιεῖ δακρύειν,

οἷον ὁ ἥλιος· ἡ δὲ κίνησις θερμότητα ποιεῖ. ἢ διὰ τὴν ὑπὸ
τοῦ ἀέρος πληγήν; ὡς γὰρ οἱ ἄνεμοι ταράττουσιν οἱ ἐξ
ἐναντίας τὰ ὄμματα, οὕτως ὁ ἀὴρ προσπίπτων, ὅσῳ ἂν
θᾶττον ἐλαύνῃ, τοσούτῳ μᾶλλον ποιεῖ τὴν πληγὴν μαλακήν.
Διὰ τί τὰ μὲν ἄλλα τριβόμενα σαρκοῦνται μέρη, ἡ
δὲ γαστὴρ λεπτοτέρα γίνεται; ἢ οὐδὲ αὐτὴ ἐκ προσαγωγῆς,
ἀλλὰ στιφροτέρα; οὐ μὴν ἀλλ' οὐχ ὁμοίως γε καὶ ἡ σάρξ,
καὶ πόνοις μάλιστα λεπτύνεται ἡ γαστήρ. αἴτιον δ' ὅτι τὰ
μᾶλλον. τὸ δὲ δέρμα ἐστὶ φύσει ἔχον τάσιν· ἀλλὰ διὰ
τὸ πιαίνεσθαι τάχιστα ἀεί τινα ἔχει πιότητα, ἐὰν μὴ κά-
μνῃ τινὰ νόσον. αἴτιον δὲ τούτου ὅτι ἐγγύς ἐστι τῆς τροφῆς.
ἐπεὶ οὖν ὅλως ἡ πιμελὴ οὐκ ἔστι φύσει ἀλλ' ἐπίκτητον, καὶ
οὐ τῶν ἀναγκαίων μερῶν ὥσπερ ἡ σάρξ, καὶ ἡ τῶν γυ-
μνασίων κίνησις καὶ ἡ τῆς τρίψεως θερμαίνουσαι τήκουσιν
αὐτὴν καὶ τὴν τροφὴν ἐκπλεονάζουσαν νέμουσι τοῖς ἄλλοις
μορίοις. διὸ αἱ μὲν καθέδραι τὴν κοιλίαν πιαίνουσι, τὸ δ'
Αριστοτέλης Problemata Bekker p.928b, line 30
ὀλίγον δὲ χρόνον· εἶτα πληροῖ ταχύ. τῶν δὲ κατὰ φύσιν

ἀεὶ δέονται, ὥστε καὶ προσφερομένων συνεχῶς δι' αὐτὰ
οὐ τῶν ἡδίστων, ἀλλ' ἑτέρων ἧττον πληροῦνται.
Διὰ τί τὰ αὐτὰ συνεθιζομένοις τε ἡδέα φαίνεται καὶ
λίαν συνεχῶς προσφερομένοις οὐχ ἡδέα; τὸ δὲ ἔθος ἐστὶ τὸ
πολλάκις καὶ συνεχῶς τι ποιεῖν. ἢ ὅτι τὸ μὲν ἔθος ἕξιν
δεκτικήν τινος ἐν ἡμῖν ποιεῖ, οὐ πλήρωσιν, τὸ δὲ συνεχῶς
προσφέρεσθαί τι πληροῖ τὴν ἐπιθυμίαν, καὶ καθάπερ αἴτιον;
ἔστι γάρ τι καὶ ἡ ἐπιθυμία. αἱ μὲν οὖν ἕξεις γυμναζό-
μεναι αὔξονται καὶ ἐπιδιδόασιν· τὰ δὲ ἀγγεῖα σαττόμενα
οὐδὲν μείζω γίνεται. διόπερ τὸ μὲν ἔθος ὂν Γυμνάσιον
αὔξει τὴν δεκτικὴν ἕξιν· τὸ δὲ συνεχῶς προσφερόμενον
σάττει μὲν καὶ πληροῖ τὴν ἐπιθυμίαν, ἧς πληρωθείσης
οὐκέτι προσιέμεθα, αὔξει δὲ οὐθὲν αὐτὴν διὰ τὰ προειρημένα
ἐπὶ τῆς σάξεως. ἔτι τὸ ἔθος οὐ τῷ ἀεὶ ἡδύνειν ἡδύ ἐστι
(λυπεῖ γὰρ καὶ τὰ τοιαῦτα, ἐάν τις συνεχῶς ποιῇ) ἀλλὰ
τῷ τὴν ἀρχὴν τοῦ ἔργου ἡδέως ἡμᾶς προσίεσθαι, καὶ πλείω
χρόνον δύνασθαι ταὐτὸν ποιεῖν ἢ ἀσυνήθεις ὄντας. ἐν ᾧ
οὖν καὶ τοῦτο λυπεῖ ἡδὺ ὄν, ἐν ταὐτῷ καὶ τὰ ἄλλα ἡδέα.
637
συνεχῶς γὰρ γινόμενα ἢ προσφερόμενα ἀμφότερα λυπεῖ.

αἴτιον δὲ τὸ μὴ ἀπείρους ἡμᾶς ἐν αὐτοῖς δυνάμεις ἔχειν

στρατηγοῦ
Ἀττι-
κήν, ἐξ οὗ Ἐχεδήμειάν φασιν. μὴ βουλόμενοι δὲ σώζεσθαι τὸ ὄνομα
Ἀκα-
δήμειαν ἔφασαν. ἀκρώρεια ἄκρον ὄρους. Ἀλύζεια πόλις Ἀκαρνανίας
ἤγουν τῆς ἀναστροφῆς τροπῇ τοῦ π εἰς β ἢ ἀπὸ τῶν βάτων.
μούριον, σισύμβριον ἡ βοτάνη. Τενέβριον ἀκρωτήριον Ἰβηρίας.

ἀνδράγρια, ζωάγρια, μοιχάγρια. τρωγλύδριον, Πριαμιλλύ-
δριον, νεανισκύδριον. Μεθύδριον πόλις Ἀρκαδίας. καὶ ἑτέρα
πόλις Θεσσαλίας, ὡς Φίλων. Τελέθριον ὄρος τῆς ἐν Εὐβοίᾳ Ἐλλο-
πίας. Στράβων δεκάτῃ (p. 445). Παντομάτριον πόλις Κρήτης. Δη-
μήτριον τόπος περὶ Θεσσαλίαν περὶ τὸ Κροκωτὸν πεδίον κείμενος
παρὰ τὸν Ἄμφρυσον. ἔστι καὶ πόλις Αἰολίδος.
Τὰ διὰ τοῦ σιον ὑπὲρ τρεῖς συλλαβὰς προπαροξύνεται, Βου-
πράσιον πόλις καὶ ποταμὸς καὶ χώρα τῆς Ἤλιδος «οἳ δ' ἄρα Βου-
πράσιόν τε καὶ Ἤλιδα δῖαν ἔναιον» (Β 615). Γυμνάσιον, ἱππάσιον,
κοράσιον. Ὀρεσθάσιον πόλις Ἀρκαδικὴ ἀπὸ Ὀρεσθέως τοῦ Λυκάο-
638
νος. Παυσανίας ὀγδόῳ (27, 3). Κορυφάσιον χωρίον Λακωνικὸν πλη-

σίον Πύλου. Θουκυδίδης τετάρτῃ (c. 3 et 118). Ψευδοκοράσιον
αἰγιαλὸς μέγας μεταξὺ Κωρύκου καὶ τῆς Σελευκείας τῆς παρ' Ἰσαύροις.
Ἀρτεμίδωρος ἐνάτῳ τῶν γεωγραφουμένων «παραλλάξαντι δὲ ταύτην
αἰγιαλὸς ἄλλος ἐκδέχεται σταδίων τριῶν, μηνοειδὴς καὶ ὕφορμος, κα-
λούμενος Ψευδοκοράσιον» Θαυμάσιον ὄρος Ἀρκαδίας, ἐν ᾧ τὸν
λίθον ὁ Κρόνος κατέπιεν. κυνηγέσιον.

ρίνθῳ. Νάξειον τὸ ὄρος. Ἄσχειον πόλις Ἀχαΐας. Τήνειον πόλις

639
Ἀχαΐας. Τίβειον τόπος Φρυγίας ἀπὸ Τιβίου τινός. Σύλειον πόλις
Φρυγίας. ἐν δυσὶ λλ καὶ δι' ἑνός. γράφεται δὲ καὶ Σύλαιον. Φίνειον
τόπος τοῦ Πόντου κτίσμα Φινέως. Χάλκεια πόλις Λιβύης. ὁ πολυί-
στωρ ἐν Λιβυκῶν τρίτῳ, ὡς Δημοσθένης, ᾧ μεμφόμενος Πολύβιος ἐν
τῷ δωδεκάτῳ ὧδε γράφει «ἀγνοεῖ δὲ μεγάλως καὶ περὶ τῶν χαλκείων·
οὐδὲ γὰρ πόλις ἐστίν, ἀλλὰ χαλκουργεῖα». ἔστι καὶ Καρίας Χάλκεια.
Ὄγκειον χωρίον Ἀρκαδίας ἀπὸ Ὄγκου δυναστεύσαντος ὡς Παυσα-
νίας δηλοῖ ὀγδόῳ (c. 25, 4). Μούσειον τόπος περὶ τὸν Ὄλυμπον
τὸν ἐν Μακεδονίᾳ. Πολύβιος τριακοστῷ ἑβδόμῳ.
πέμπτη ἐν Νισύρῳ μιᾷ τῶν Κυκλάδων. ἕκτη κατὰ Τροιζῆνα. ἑβδόμη

κατὰ Μακεδονίαν. ὀγδόη Ἄργος Ὀρέστιον ἡ ἐν Σκυθίᾳ. ἐνάτη Καρίας.
δεκάτη τὸ Ἀργολικόν. ἑνδεκάτη ἡ Φαιάκων Ὑπέρεια. Ἄργος δὲ σχε-
δὸν πᾶν πεδίον κατὰ θάλασσαν. Βῖδος φρούριον ἐν Σικελίᾳ. εὕρηται
δὲ καὶ διὰ διφθόγγου καὶ διὰ τοῦ ι. Ἕρμος ὡς ἕρκος οὐδετέρως δῆ-
μος τῆς Ἀκαμαντίδος φυλῆς. λέγεται καὶ Ἕρμοι. τέμενος· ἔστι καὶ
Τέμενος τόπος Σικελίας ὑπὸ τὰς Ἐπιπολὰς πρὸς ταῖς Συρακούσαις.
τὸ ἔλεγχος, τὸ σκότος, τὸ τάριχος γέγονε κατὰ μεταβολὴν τοῦ
γένους ἐκ τοῦ ὁ ἔλεγχος, ὁ σκότος, ὁ τάριχος. αἱ δὲ μετοχαὶ ὀξύνον-
ται, τὸ τετυφός, πεποιηκός.
Τὰ εἰς ες μονογενῆ προπαροξύνεται, Κυνόσαργες Γυμνάσιον ἐν
τῇ Ἀττικῇ καὶ δῆμος, ἀπὸ Διόμου, ἀφ' οὗ ὁ χῶρος Ἀθήνησι Διόμεια
καλεῖται. Δίομος γὰρ Ἡρακλεῖ ὡς θεῷ θύων τὰ ξενώσων (?) ἱερὰ Ἡρα-
κλεῖ ἥρῳ ἔδειξε καὶ αὐτῷ κύων λευκὸς ἁρπάσας τὰ μηρία εἰς τοῦτο
τὸ χωρίον ἤνεγκε. ὅμαρες τὸ συμφωνοῦν, πεύκαες τὸ πικρόν, ῥώ-
παες τὸ ἀλσῶδες, πάνακες, δονάκαες. τὰ δὲ ἐπιθετικὰ ὀξύνεται
ὥσπερ καὶ τὰ ἀρσενικά, εὐσεβές, εὐγενές.
640
ποιῶν.

νον καὶ τὸ , Χλούνειον τόπος ἐν Αἰτωλίᾳ, ὅπου ἦν
λις, Φίκειον ὄνομα τόπου. τοῦτο δὲ εὕρηται καὶ διὰ βραχέος τοῦ ι. ἴσως
δὲ ξυνέδραμε τῷ Ῥύτιον Αἴγιον Σούνιον. Βούδειον, Σίγειον, Λέπρειον
Καυκώνων πόλις, Ῥοίτειον πόλις, Φύτειον, Κράνειον Γυμνάσιον ἐν
Κορίνθῳ. Τὰ διὰ τοῦ ειον τρισύλλαβα ν παραληγόμενα προπαροξύτονα
ἀπὸ ἑνὸς φωνήεντος ἀρχόμενα διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται, ὄνειον,
Φά-
Τὰ διὰ τοῦ ειον μονογενῆ τρισύλλαβα προπαροξύτονα ἀπὸ ἑνὸς
συμφώνου ἀρχόμενα, ἔχοντα τὸ η ἢ τὸ ω διὰ τῆς ει διφθόγγου γρά-
φεται, κώρειον, ζώτειον, γήτειον, χήλειον, γήρειον, βήχειον, κήτειον.
Τὰ διὰ τοῦ ειον μονογενῆ τρισύλλαβα προπερισπώμενα διὰ τῆς ει
διφθόγγου γράφεται, μνημεῖον, σημεῖον, πρωτεῖον, σφηκεῖον, ἠχεῖον,
πορνεῖον, λυχνεῖον, ἀρχεῖον, φυλλεῖον, στοιχεῖον, ἀγγεῖον, χυτρεῖον,

641


καλῶν.
λοφάδεια.
Λύρκειον ὄρος Ἄργους.

Λυρνατία χερρόνησος καὶ χωρίον Λυκίας. Ἀλέξανδρος ἐν δευτέρῳ
περὶ Λυκίας.
642
Pseudo-Plutarchus, De musica (1131b-1147a) Stephanus p.1145, sec. E,

line 11

’τὸν δ' εὗρον (φησί) φρένα τερπόμενον φόρμιγγι λιγείῃ,
καλῇ δαιδαλέῃ· περὶ δ' ἀργύρεον ζυγὸν ἦεν·
τὴν ἄρετ' ἐξ ἐνάρων πόλιν Ἠετίωνος ὀλέσσας·
τῇ ὅγε θυμὸν ἔτερπεν, ἄειδε δ' ἄρα κλέα ἀνδρῶν.’

μάθε, φησὶν Ὅμηρος, πῶς δεῖ μουσικῇ χρῆσθαι· κλέα γὰρ
ἀνδρῶν ᾄδειν καὶ πράξεις ἡμιθέων ἔπρεπεν Ἀχιλλεῖ τῷ
Πηλέως τοῦ δικαιοτάτου. ἔτι δὲ καὶ τὸν καιρὸν τῆς χρή-
σεως τὸν ἁρμόττοντα διδάσκων Ὅμηρος ἀργοῦντι γυμνά-
σιον ἐξεῦρεν ὠφέλιμον καὶ ἡδύ. πολεμικὸς γὰρ ὢν καὶ
πρακτικὸς ὁ Ἀχιλλεύς, διὰ τὴν γενομένην αὐτῷ πρὸς τὸν
Ἀγαμέμνονα μῆνιν οὐ μετεῖχε τῶν κατὰ τὸν πόλεμον κιν-
δύνων. ᾠήθη οὖν Ὅμηρος πρέπον εἶναι τὴν ψυχὴν τοῖς
καλλίστοις τῶν μελῶν παραθήγειν τὸν ἥρωα, ἵν' ἐπὶ τὴν
μετὰ μικρὸν αὐτῷ γενησομένην ἔξοδον παρεσκευασμένος
ᾖ· τοῦτο δ' ἐποίει δηλονότι μνημονεύων τῶν πάλαι πρά-
ξεων. τοιαύτη ἦν ἡ ἀρχαία μουσικὴ καὶ εἰς τοῦτο χρη-
σίμη. | Ἡρακλέα τε γὰρ ἀκούομεν κεχρημένον μουσικῇ
καὶ Ἀχιλλέα καὶ πολλοὺς ἄλλους, ὧν παιδευτὴς ὁ σοφώ-
τατος Χείρων παραδέδοται,
κάλλιστος γεφύρᾳ κλειόμενος μεγάλῃ, σταδίων δ' ἐστὶν

ἑκατὸν τὴν περίμετρον. ἐκ δὲ τοῦ πρὸς τὸν μυχὸν μέ-
ρους ἰσθμὸν ποιεῖ πρὸς τὴν ἔξω θάλατταν, ὥστ' ἐπὶ
χερρονήσῳ κεῖσθαι τὴν πόλιν καὶ τὰ πλοῖα ὑπερνεωλ-
κεῖσθαι ῥᾳδίως ἑκατέρωθεν ταπεινοῦ ὄντος τοῦ αὐχέ-
νος. ταπεινὸν δὲ καὶ τὸ τῆς πόλεως ἔδαφος, μικρὸν
δ' ὅμως ἐπῆρται κατὰ τὴν ἀκρόπολιν. τὸ μὲν οὖν πα-
λαιὸν τεῖχος κύκλον ἔχει μέγαν, νυνὶ δ' ἐκλέλειπται τὸ
πλέον τὸ πρὸς τῷ ἰσθμῷ, τὸ δὲ πρὸς τῷ στόματι τοῦ
λιμένος, καθ' ὃ καὶ ἡ ἀκρόπολις, συμμένει μέγεθος
ἀξιολόγου πόλεως ἐκπληροῦν. ἔχει δὲ γυμνάσιόν τε
κάλλιστον καὶ ἀγορὰν εὐμεγέθη, ἐν ᾗ καὶ ὁ τοῦ Διὸς
ἵδρυται κολοσσὸς χαλκοῦς, μέγιστος μετὰ τὸν Ῥοδίων.
643
μεταξὺ δὲ τῆς ἀγορᾶς καὶ τοῦ στόματος ἡ ἀκρόπολις

μικρὰ λείψανα ἔχουσα τοῦ παλαιοῦ κόσμου τῶν ἀνα-
θημάτων· τὰ γὰρ πολλὰ τὰ μὲν κατέφθειραν Καρχη-
δόνιοι λαβόντες τὴν πόλιν, τὰ δ' ἐλαφυραγώγησαν
Ῥωμαῖοι κρατήσαντες βιαίως· ὧν ἐστι καὶ ὁ Ἡρακλῆς
ἐν τῷ Καπετωλίῳ χαλκοῦς κολοσσικός, Λυσίππου ἔρ-
γον, ἀνάθημα Μαξίμου Φαβίου τοῦ ἑλόντος τὴν πόλιν.
ταῖον ὁ Σεβαστὸς ὁρῶν ἐκλελειμμένας τελέως τὰς πό-

λεις εἰς μίαν συνῴκισε τὴν ὑπ' αὐτοῦ κληθεῖσαν Νι-
κόπολιν ἐν τῷ κόλπῳ τούτῳ, ἐκάλεσε δ' ἐπώνυμον τῆς
νίκης, ἐν ᾗ κατεναυμάχησεν Ἀντώνιον πρὸ τοῦ στό-
ματος τοῦ κόλπου καὶ τὴν Αἰγυπτίων βασίλισσαν
Κλεοπάτραν παροῦσαν ἐν τῷ ἀγῶνι καὶ αὐτήν. ἡ μὲν
οὖν Νικόπολις εὐανδρεῖ καὶ λαμβάνει καθ' ἡμέραν
ἐπίδοσιν, χώραν τε ἔχουσα πολλὴν καὶ τὸν ἐκ τῶν λα-
φύρων κόσμον, τό τε κατασκευασθὲν τέμενος ἐν τῷ
προαστείῳ τὸ μὲν εἰς τὸν ἀγῶνα τὸν πεντετηρικὸν ἐν
ἄλσει ἔχοντι γυμνάσιόν τε καὶ στάδιον, τὸ δ' ἐν τῷ
ὑπερκειμένῳ τοῦ ἄλσους ἱερῷ λόφῳ τοῦ Ἀπόλλωνος.
ἀποδέδεικται δ' ὁ ἀγὼν Ὀλύμπιος, τὰ Ἄκτια, ἱερὸς τοῦ
Ἀκτίου Ἀπόλλωνος, τὴν δ' ἐπιμέλειαν ἔχουσιν αὐτοῦ
Λακεδαιμόνιοι. αἱ δ' ἄλλαι κατοικίαι περιπόλιοι τῆς
Νικοπόλεώς εἰσιν. ἤγετο δὲ καὶ πρότερον τὰ Ἄκτια τῷ
θεῷ, στεφανίτης ἀγών, ὑπὸ τῶν περιοίκων· νυνὶ δ'
ἐντιμότερον ἐποίησεν ὁ Καῖσαρ.
Μετὰ δὲ τὴν Ἀμβρακίαν τὸ Ἄργος ἐστὶ τὸ Ἀμφι-
λοχικόν, κτίσμα Ἀλκμαίωνος καὶ τῶν παίδων.
δος δ' ἐπὶ πλέον περὶ τοῦ ποταμοῦ λέγει καὶ τῆς ῥύ-
σεως, ὡς δι' ὅλης ῥέοι τῆς Φωκίδος σκολιῶς καὶ δρα-
κοντοειδῶς “παρὲκ Πανοπῆα διὰ Γλήχωνά τ' ἐρυμνὴν
“καί τε δι' Ὀρχομενοῦ εἱλιγμένος εἶσι δράκων ὥς.”
τὰ δὲ στενὰ τὰ περὶ τοὺς Παραποταμίους ἢ τὴν Παρα-
ποταμίαν (λέγεται γὰρ ἀμφοτέρως) περιμάχητα ὑπῆρ-
ξεν ἐν τ[ῷ Φωκικῷ πολέ]μῳ, μίαν ἐχόντων ταύτην ἐμ-
βολὴν [εἰς τὴν Φωκίδα]· ἔστι δὲ Κηφισσὸς ὅ τε Φωκι-
κὸς καὶ ὁ Ἀθήνησι καὶ ὁ ἐν Σαλαμῖνι, τέταρτος δὲ καὶ
644
πέμπτος ὁ ἐν Σικυῶνι καὶ ὁ ἐν Σκύρῳ, ἐν Ἀπολλωνίᾳ

δὲ τῇ πρὸς Ἐπιδάμνῳ πηγή ἐστι κατὰ τὸ Γυμνάσιον,
ἣν καλοῦσι Κηφισσόν.
Δαφνοῦς δὲ νῦν μὲν κατέσκαπται· ἦν δέ ποτε
τῆς Φωκίδος πόλις ἁπτομένη τῆς Εὐβοϊκῆς θαλάττης,
διαιροῦσα τοὺς Ἐπικνημιδίους Λοκρούς, τοὺς μὲν ἐπὶ
τὸ πρὸς Βοιω[τίαν μέρος τοὺς δὲ πρὸς] Φωκίδα τὴν
ἀπὸ θαλάττης καθήκ[ουσαν τότε ἐπὶ θάλατταν]. τε-
κμήριον δὲ τὸ ἐν αὐτῷ Σχεδιεῖον, ὅ φασιν εἶναι τάφον
Σχεδίου. [εἴρη]ται δὲ ὁ Δαφνοῦς ἐφ' ἑκάτερα τὴν Λο-
κρίδα [σχίσαι, ὥστ]ε μηδαμοῦ ἅπτεσθαι ἀλλήλων τούς
τ' Ἐπικνημι[δίους καὶ το]ὺς Ὀπουντίους·
σίας αἰρομένης ἀπαντᾶν, ἣ γίνεται διὰ πλεονεξίαν καὶ

τρυφήν· σωφρόνως γὰρ καὶ λιτῶς ζῶσιν ἅπασιν οὔτε
φθόνον οὔθ' ὕβριν οὔτε μῖσος ἀπαντᾶν πρὸς τοὺς
ὁμοίους· διόπερ τοὺς μὲν παῖδας εἰς τὰς ὀνομαζομέ-
νας ἀγέλας κελεῦσαι φοιτᾶν, τοὺς δὲ τελείους ἐν τοῖς
συσσιτίοις ἃ καλοῦσιν ἀνδρεῖα συσσιτεῖν, ὅπως τῶν
ἴσων μετάσχοιεν τοῖς εὐπόροις οἱ πενέστεροι δημοσίᾳ
τρεφόμενοι· πρὸς δὲ τὸ μὴ δειλίαν ἀλλ' ἀνδρείαν κρα-
τεῖν ἐκ παίδων ὅπλοις καὶ πόνοις συντρέφειν, ὥστε
καταφρονεῖν καύματος καὶ ψύχους καὶ τραχείας ὁδοῦ
καὶ ἀνάντους καὶ πληγῶν τῶν ἐν γυμνασίοις καὶ μά-
χαις ταῖς κατὰ σύνταγμα· ἀσκεῖν δὲ καὶ τοξικῇ καὶ ἐνο-
πλίῳ ὀρχήσει, ἣν καταδεῖξαι Κουρῆτα πρῶτον, ὕστε-
ρον δὲ καὶ συντάξαντα τὴν κληθεῖσαν ἀπ' αὐτοῦ πυρ-
ρίχην, ὥστε μηδὲ τὴν παιδιὰν ἄμοιρον εἶναι τῶν πρὸς
πόλεμον χρησίμων· ὡς δ' αὕτως καὶ τοῖς ῥυθμοῖς Κρη-
τικοῖς χρῆσθαι κατὰ τὰς ᾠδὰς συντονωτάτοις οὖσιν
οὓς Θάλητα ἀνευρεῖν, ᾧ καὶ τοὺς παιᾶνας καὶ τὰς ἄλ-
λας τὰς ἐπιχωρίους ᾠδὰς ἀνατιθέασι καὶ πολλὰ τῶν
νομίμων· καὶ ἐσθῆτι δὲ καὶ ὑποδέσει πολεμικῇ χρῆ-
σθαι, καὶ τῶν δώρων τιμιώτατα αὐτοῖς εἶναι τὰ ὅπλα.
νίτης τυρός, καὶ Νίκαια ἡ μητρόπολις τῆς Βιθυνίας

ἐπὶ τῇ Ἀσκανίᾳ λίμνῃ (περίκειται δὲ κύκλῳ πεδίον
μέγα καὶ σφόδρα εὔδαιμον, οὐ πάνυ δὲ ὑγιεινὸν τοῦ
645
θέρους), κτίσμα Ἀντιγόνου μὲν πρῶτον τοῦ Φιλίπ-

που, ὃς αὐτὴν Ἀντιγόνειαν προσεῖπεν, εἶτα Λυσιμά-
χου, ὃς ἀπὸ τῆς γυναικὸς μετωνόμασε Νίκαιαν· ἦν δ'
αὕτη θυγάτηρ Ἀντιπάτρου. ἔστι δὲ τῆς πόλεως ἑκκαι-
δεκαστάδιος ὁ περίβολος ἐν τετραγώνῳ σχήματι· ἔστι
δὲ καὶ τετράπυλος ἐν πεδίῳ κείμενος ἐρρυμοτομημένος
πρὸς ὀρθὰς γωνίας, ὥστ' ἀφ' ἑνὸς λίθου κατὰ μέσον
ἱδρυμένου τὸ Γυμνάσιον τὰς τέτταρας ὁρᾶσθαι πύλας.
μικρὸν δ' ὑπὲρ τῆς Ἀσκανίας λίμνης Ὀτροία πολίχνη,
πρὸς τοῖς ὅροις ἤδη τῆς Βιθυνίας τοῖς πρὸς ἕω· εἰκά-
ζουσι δ' ἀπὸ Ὀτρέως Ὀτροίαν καλεῖσθαι πρότερον.
Ὅτι δ' ἦν κατοικία Μυσῶν ἡ Βιθυνία πρῶτον
μαρτυρήσει Σκύλαξ ὁ Καρυανδεὺς φήσας περιοικεῖν
τὴν Ἀσκανίαν λίμνην Φρύγας καὶ Μυσούς, ἔπειτα
Διονύσιος ὁ τὰς κτίσεις συγγράψας, ὃς τὰ κατὰ Χαλ-
κηδόνα καὶ Βυζάντιον στενά, ἃ νῦν Θρᾴκιος Βόσπορος
καλεῖται, πρότερόν φησι Μύσιον Βόσπορον προσαγο-
ρεύεσθαι· τοῦτο δ' ἄν τις καὶ τοῦ Θρᾷκας εἶναι τοὺς
μᾶσθαι παρ' αὐτοῖς καίπερ μεσογαίοις οὖσι, καὶ ἀπὸ

Κελαινοῦ τοῦ Ποσειδῶνος ἐκ Κελαινοῦς, μιᾶς τῶν
Δαναΐδων, γενομένου κεκλῆσθαι τὴν πόλιν ἐπώνυ-
μον, ἢ διὰ τῶν λίθων τὴν ἀπὸ τῶν ἐκπυρώσεων με-
λανίαν. καὶ τὰ περὶ Σίπυλον δὲ καὶ τὴν ἀνατροπὴν
αὐτοῦ μῦθον οὐ δεῖ τίθεσθαι· καὶ γὰρ νῦν τὴν Μα-
γνησίαν τὴν ὑπ' αὐτῷ κατέβαλον σεισμοί, ἡνίκα καὶ
Σάρδεις καὶ τῶν ἄλλων τὰς ἐπιφανεστάτας κατὰ πολ-
λὰ μέρη διελυμήναντο· ἐπηνώρθωσε δ' ὁ ἡγεμὼν χρή-
ματα ἐπιδούς, καθάπερ καὶ πρότερον ἐπὶ τῆς γενο-
μένης συμφορᾶς Τραλλιανοῖς (ἡνίκα τὸ Γυμνάσιον καὶ
ἄλλα μέρη συνέπεσεν) ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ τούτοις καὶ
Λαοδικεῦσιν.
σύρβης Σισυρβῖται τινὲς τῶν Ἐφεσίων ἐλέγοντο· καὶ

τόπος δέ τις τῆς Ἐφέσου Σμύρνα ἐκαλεῖτο, ὡς δηλοῖ
Ἱππῶναξ “ᾤκει δ' ὄπισθε τῆς πόλιος ἐνὶ Σμύρνῃ με-
“ταξὺ Τρηχείης τε καὶ Λεπρῆς ἀκτῆς.” ἐκαλεῖτο γὰρ
646
Λεπρὴ μὲν ἀκτὴ ὁ πρηὼν ὁ ὑπερκείμενος τῆς νῦν πό-

λεως, ἔχων μέρος τοῦ τείχους αὐτῆς· τὰ γοῦν ὄπισθεν
τοῦ πρηῶνος κτήματα ἔτι νυνὶ λέγεται ἐν τῇ Ὀπισθο-
λεπρίᾳ· Τραχεῖα δ' ἐκαλεῖτο ἡ περὶ τὸν Κορησσὸν πα-
ρώρειος. ἡ δὲ πόλις ἦν τὸ παλαιὸν περὶ τὸ Ἀθήναιον
τὸ νῦν ἔξω τῆς πόλεως ὂν κατὰ τὴν καλουμένην Ὑπέ-
λαιον, ὥστε ἡ Σμύρνα ἦν κατὰ τὸ νῦν Γυμνάσιον ὄπι-
σθεν μὲν τῆς τότε πόλεως, μεταξὺ δὲ Τρηχείης τε καὶ
Λεπρῆς ἀκτῆς. ἀπελθόντες δὲ παρὰ τῶν Ἐφεσίων οἱ
Σμυρναῖοι στρατεύουσιν ἐπὶ τὸν τόπον, ἐν ᾧ νῦν ἔστιν
ἡ Σμύρνα, Λελέγων κατεχόντων· ἐκβαλόντες δ' αὐ-
τοὺς ἔκτισαν τὴν παλαιὰν Σμύρναν διέχουσαν τῆς νῦν
περὶ εἴκοσι σταδίους. ὕστερον δὲ ὑπὸ Αἰολέων ἐκπε-
σόντες κατέφυγον εἰς Κολοφῶνα, καὶ μετὰ τῶν ἐν-
θένδε ἐπιόντες τὴν σφετέραν ἀπέλαβον· καθάπερ καὶ
Μίμνερμος ἐν τῇ Ναννοῖ φράζει μνησθεὶς τῆς Σμύρνης
ὅτι περιμάχητος ἀεί “ἡμεῖς δηὖτε Πύλον Νηλήιον
Ἀργείων καί τινων Θρᾳκῶν Τραλλίων, ἀφ' ὧν τοὔ-

νομα. τυραννηθῆναι δ' ὀλίγον συνέπεσε χρόνον τὴν
πόλιν ὑπὸ τῶν Κρατίππου παίδων κατὰ τὰ Μιθρι-
δατικά.
Νῦσα δ' ἵδρυται πρὸς τῇ Μεσωγίδι τὸ πλέον τῷ
ὄρει προσανακεκλιμένη, ἔστι δ' ὥσπερ δίπολις· διαιρεῖ
γὰρ αὐτὴν χαράδρα τις ποιοῦσα φάραγγα, ἧς τὸ μὲν
γέφυραν ἐπικειμένην ἔχει συνάπτουσαν τὰς δύο πό-
λεις, τὸ δ' ἀμφιθεάτρῳ κεκόσμηται κρυπτὴν ἔχοντι
τὴν ὑπόρρυσιν τῶν χαραδρωδῶν ὑδάτων· τῷ δὲ θεά-
τρῳ δύο ἄκραι, ὧν τῇ μὲν ὑπόκειται τὸ Γυμνάσιον τῶν
νέων, τῇ δ' ἀγορὰ καὶ τὸ γεροντικόν· πρὸς δὲ νότον
ὑποπέπτωκε τῇ πόλει τὸ πεδίον, καθάπερ καὶ ταῖς
Τράλλεσιν.
θεῶν ἰατρείαν· ἄγουσι δὲ πολλάκις εἰς τὸ ἄντρον καὶ

ἱδρύουσι μένοντας καθ' ἡσυχίαν ἐκεῖ καθάπερ ἐν φω-
λεῷ σιτίων χωρὶς ἐπὶ πλείους ἡμέρας. ἔστι δ' ὅτε καὶ
ἰδίοις ἐνυπνίοις οἱ νοσηλευόμενοι προσέχουσι, μυστα-
647
γωγοῖς δ' ὅμως καὶ συμβούλοις ἐκείνοις χρῶνται ὡς ἂν

ἱερεῦσι· τοῖς δ' ἄλλοις ἄδυτός ἐστιν ὁ τόπος καὶ ὀλέ-
θριος. πανήγυρις δ' ἐν τοῖς Ἀχαράκοις συντελεῖται
κατ' ἔτος, καὶ τότε μάλιστα ὁρᾶν ἔστι καὶ ἀκούειν περὶ
τῶν νοσούντων τοὺς πανηγυρίζοντας· τότε δὲ καὶ περὶ
τὴν μεσημβρίαν ὑπολαβόντες ταῦρον οἱ ἐκ τοῦ γυμνα-
σίου νέοι καὶ ἔφηβοι γυμνοὶ λίπ' ἀληλιμμένοι μετὰ
σπουδῆς ἀνακομίζουσιν εἰς τὸ ἄντρον· ἀφεθεὶς δὲ μι-
κρὸν προελθὼν πίπτει καὶ ἔκπνους γίνεται.
Ἀπὸ δὲ τριάκοντα σταδίων τῆς Νύσης ὑπερβᾶσι
Τμῶλον τὸ ὄρος τὴν Μεσωγίδα ἐπὶ τὰ πρὸς νότον
μέρη καλεῖται τόπος Λειμών, εἰς ὃν ἐξοδεύουσι πανη-
γυριοῦντες Νυσαεῖς τε καὶ οἱ κύκλῳ πάντες· οὐ πόρρω
δὲ τούτου στόμιόν ἐστιν ἱερὸν τῶν αὐτῶν θεῶν, ὅ φασι
καθήκειν μέχρι τῶν Ἀχαράκων. τοῦτον δὲ τὸν λει-
μῶνα ὀνομάζειν τὸν ποιητήν φασιν ὅταν φῇ “Ἀσίω ἐν
“λειμῶνι,” δεικνύντες Καϋστρίου καὶ Ἀσίου τινὸς
δῆλον ὅτι ταῖς μὲν ἀληθείαις οὗτος ἂν εἴη ὁ ἰσθμός,

λέγεται δ' ὅμως ὁ μέχρι τοῦ Ἰσσικοῦ κόλπου, παρα-
κλεπτόντων διὰ τὸ σημειῶδες. διὰ δὲ τοῦτ' αὐτὸ καὶ
τὴν ἐκ τῆς Ῥοδίας γραμμήν, ἣν μέχρι τοῦ Κύδνου κα-
τηγάγομεν, τὴν αὐτὴν ἀποφαίνομεν τῇ μέχρι Ἰσσοῦ,
οὐδὲν παρὰ τοῦτο ποιούμενοι, καὶ τὸν Ταῦρόν φαμεν
διήκειν ἐπ' εὐθείας τῇδε τῇ γραμμῇ μέχρι τῆς Ἰνδικῆς.
Ἡ δὲ Ταρσὸς κεῖται μὲν ἐν πεδίῳ κτίσμα δ' ἐστὶ
τῶν μετὰ Τριπτολέμου πλανηθέντων Ἀργείων κατὰ
ζήτησιν Ἰοῦς· διαρρεῖ δ' αὐτὴν μέσην ὁ Κύδνος παρ'
αὐτὸ τὸ Γυμνάσιον τῶν νέων· ἅτε δὲ τῆς πηγῆς οὐ
πολὺ ἄπωθεν οὔσης, καὶ τοῦ ῥείθρου διὰ φάραγγος
βαθείας ἰόντος, εἶτ' εὐθὺς εἰς τὴν πόλιν ἐκπίπτοντος,
ψυχρόν τε καὶ τραχὺ τὸ ῥεῦμά ἐστιν, ὅθεν καὶ τοῖς πα-
χυνευροῦσι ῥοϊζομένοις καὶ κτήνεσι καὶ ἀνθρώποις
ἐπικουρεῖ.
Τοσαύτη δὲ τοῖς ἐνθάδε ἀνθρώποις σπουδὴ πρός
τε φιλοσοφίαν καὶ τὴν ἄλλην παιδείαν ἐγκύκλιον ἅπα-
σαν γέγονεν ὥσθ' ὑπερβέβληνται καὶ Ἀθήνας καὶ
Ἀλεξάνδρειαν καὶ εἴ τινα ἄλλον τόπον δυνατὸν εἰπεῖν,
ἐν ᾧ σχολαὶ καὶ διατριβαὶ φιλοσόφων γεγόνασι.
648
τινὰ παίδων αὐτοῖς ἢ σατράπου τρέχοντι κελεύουσιν

ἕπεσθαι, χωρίον ἀφορίσαντες τριάκοντα ἢ τετταρά-
κοντα σταδίων. ἀπαιτοῦσι δὲ καὶ λόγον ἑκάστου μα-
θήματος, ἅμα καὶ μεγαλοφωνίαν καὶ πνεῦμα καὶ πλευ-
ρὰν ἀσκοῦντες, καὶ πρὸς καῦμα δὲ καὶ πρὸς ψῦχος καὶ
ὄμβρους καὶ χειμάρρων διαβάσεις ὥστ' ἄβροχα φυ-
λάττειν καὶ ὅπλα καὶ ἐσθῆτα, καὶ ποιμαίνειν δὲ καὶ
ἀγραυλεῖν καὶ καρποῖς ἀγρίοις χρῆσθαι, τερμίνθῳ
δρυοβαλάνοις ἀχράδι. ἡ δὲ καθ' ἡμέραν δίαιτα ἄρτος
μετὰ τὸ Γυμνάσιον καὶ μᾶζα καὶ κάρδαμον καὶ ἁλῶν
χόνδρος καὶ κρέα ὀπτὰ ἢ ἑφθὰ ἐξ ὕδατος, ποτὸν δ'
ὕδωρ. θηρεύουσι δὲ σαύνια ἀφ' ἵππων βάλλοντες καὶ
τοξεύματα καὶ σφενδονῶντες. δείλης δὲ φυτουργεῖν καὶ
ῥιζοτομεῖν ἀσκοῦσι καὶ ὁπλοποιεῖν καὶ λίνα καὶ ἄρκυς
φιλοτεχνεῖν. οὐχ ἅπτονται δὲ τῶν θηρευμάτων οἱ παῖ-
δες, ἀλλὰ κομίζειν οἴκαδε ἔθος. τίθεται δ' ὑπὸ τοῦ
βασιλέως ἆθλα δρόμου καὶ τῶν [ἄλλων τῶν] ἐν τοῖς
πεντάθλοις. κοσμοῦνται δ' οἱ παῖδες χρυσῷ, τὸ πυ-
ρωπὸν τιθεμένων ἐν τιμῇ· διὸ οὐδὲ νεκρῷ προσφέ-
ρουσι καθάπερ οὐδὲ τὸ πῦρ κατὰ τιμήν.
πλωτὴ μέχρι τῆς λίμνης τεταμένη τῆς Μαρεώτιδος·

ἔξω μὲν οὖν τῆς διώρυγος μικρὸν ἔτι λείπεται τῆς πό-
λεως· εἶθ' ἡ Νεκρόπολις τὸ προάστειον, ἐν ᾧ κῆποί τε
πολλοὶ καὶ ταφαὶ καὶ καταγωγαὶ πρὸς τὰς ταριχείας
τῶν νεκρῶν ἐπιτήδειαι. ἐντὸς δὲ τῆς διώρυγος τό τε
Σαράπειον καὶ ἄλλα τεμένη ἀρχαῖα ἐκλελειμμένα πως
διὰ τὴν τῶν νέων κατασκευὴν τῶν ἐν Νικοπόλει· καὶ
γὰρ ἀμφιθέατρον καὶ στάδιον καὶ οἱ πεντετηρικοὶ ἀγῶ-
νες ἐκεῖ συντελοῦνται· τὰ δὲ παλαιὰ ὠλιγώρηται.
συλλήβδην δ' εἰπεῖν ἡ πόλις μεστή ἐστιν ἀναθημάτων
καὶ ἱερῶν· κάλλιστον δὲ τὸ Γυμνάσιον μείζους ἢ στα-
διαίας ἔχον τὰς στοάς· ἐν μέσῳ [δὲ] τό τε δικαστήριον
καὶ τὰ ἄλση. ἔστι δὲ καὶ Πάνειον, ὕψος τι χειροποίητον
στροβιλοειδὲς ἐμφερὲς ὄχθῳ πετρώδει διὰ κοχλίου τὴν
ἀνάβασιν ἔχον· ἀπὸ δὲ τῆς κορυφῆς ἔστιν ἀπιδεῖν ὅλην
649
τὴν πόλιν ὑποκειμένην αὐτῷ πανταχόθεν. ἀπὸ δὲ τῆς

Νεκροπόλεως ἡ ἐπὶ τὸ μῆκος πλατεῖα διατείνει παρὰ
τὸ Γυμνάσιον μέχρι τῆς πύλης τῆς Κανωβικῆς· εἶθ'
ἱππόδρομος καλούμενός ἐστι καὶ αἱ παρακείμεναι ἄλ-
λαι μέχρι τῆς διώρυγος τῆς Κανωβικῆς. διὰ δὲ τοῦ ἱπ-
ποδρόμου διελθόντι ἡ Νικόπολις ἔστιν,
γὰρ ἀμφιθέατρον καὶ στάδιον καὶ οἱ πεντετηρικοὶ ἀγῶ-

νες ἐκεῖ συντελοῦνται· τὰ δὲ παλαιὰ ὠλιγώρηται.
συλλήβδην δ' εἰπεῖν ἡ πόλις μεστή ἐστιν ἀναθημάτων
καὶ ἱερῶν· κάλλιστον δὲ τὸ Γυμνάσιον μείζους ἢ στα-
διαίας ἔχον τὰς στοάς· ἐν μέσῳ [δὲ] τό τε δικαστήριον
καὶ τὰ ἄλση. ἔστι δὲ καὶ Πάνειον, ὕψος τι χειροποίητον
στροβιλοειδὲς ἐμφερὲς ὄχθῳ πετρώδει διὰ κοχλίου τὴν
ἀνάβασιν ἔχον· ἀπὸ δὲ τῆς κορυφῆς ἔστιν ἀπιδεῖν ὅλην
τὴν πόλιν ὑποκειμένην αὐτῷ πανταχόθεν. ἀπὸ δὲ τῆς
Νεκροπόλεως ἡ ἐπὶ τὸ μῆκος πλατεῖα διατείνει παρὰ
τὸ Γυμνάσιον μέχρι τῆς πύλης τῆς Κανωβικῆς· εἶθ'
ἱππόδρομος καλούμενός ἐστι καὶ αἱ παρακείμεναι ἄλ-
λαι μέχρι τῆς διώρυγος τῆς Κανωβικῆς. διὰ δὲ τοῦ ἱπ-
ποδρόμου διελθόντι ἡ Νικόπολις ἔστιν, ἔχουσα κατοι-
κίαν ἐπὶ θαλάττῃ πόλεως οὐκ ἐλάττω· τριάκοντα δέ
εἰσιν ἀπὸ τῆς Ἀλεξανδρείας στάδιοι. τοῦτον δὲ ἐτίμη-
σεν ὁ Σεβαστὸς Καῖσαρ τὸν τόπον, ὅτι ἐνταῦθα ἐνίκα
τῇ μάχῃ τοὺς ἐπεξιόντας ἐπ' αὐτὸν μετὰ Ἀντωνίου, καὶ
λαβὼν ἐξ ἐφόδου τὴν πόλιν ἠνάγκασε τὸν μὲν Ἀντώ-
νιον ἑαυτὸν διαχειρίσασθαι, τὴν δὲ Κλεοπάτραν ζῶσιν
ἐλθεῖν εἰς τὴν ἐξουσίαν· μικρὸν δ' ὕστερον κἀκείνη
Αίλιος Αριστείδης Παναθηναϊκός Jebb p.148, line 5
κὸν καὶ ἔτι μᾶλλον τὸν τῆς μουσικῆς οὐκ εἰσάπαξ ὁριζό-
μενον, ἀλλ' ἐφ' ἑκάστῃ τελευτῶντα ὡς εἰπεῖν τῇ ἡμέρᾳ
καὶ πάλιν ἐξ ἀρχῆς καθιστάμενον, καὶ οὐδὲ τοῖς εἴδεσι
τῶν θεαμάτων ἐκπληρούμενον αὐθημερόν. ὥσθ' ὅσα καὶ
τὸν νῦν καιρὸν ἐκφεύγει τὸν ὅλον γε δή που τῆς πανη-
γύρεως οὐ παρελήλυθεν. ἢ κομιδῆ γ' ἂν εἴη τῶν ἀτόπων,
εἰ οἱ μὲν νομοθέται τούτου χάριν ἐξέτειναν τὰς συνόδους,
καὶ νὴ Δία γε αὐτὸ τοὔνομα τῆς ἱερομηνίας παρέβησαν,
650
πλείω τὸν χρόνον προσθέντες, ὅπως ἐπὶ πλεῖστον ἀλλή-

λοις ὁμιλοῖμεν, ἡμεῖς δ' ἀντὶ τοῦ χρήσασθαι τούτῳ μεμ-
φοίμεθα. ὥσπερ οὖν τοῖς τῶν ἄθλων γυμνασίοις οὐκ
ἀχθόμεθα ἐντυγχάνοντες ἐφ' ἡμέρᾳ, ἀλλ' ἐν κέρδους μέ-
ρει τῆς ἀεὶ παρούσης θέας ἀπολαύομεν, οὕτω καὶ περὶ
τῶν λόγων ἔχειν εἰκὸς, καὶ ταῦτά γε τῶν τῇ πανηγύρει
συγκεκληρωμένων, πάντως οὐχ ἑώλοις ἀεὶ τοῖς ὑπολειφθεῖ-
σιν ἐντεύξεσθε, οὐδ' ἀτιμοτέροις ἐκείνων συνεῖναι.
Ἀλλ' ἵνα μὴ πλείω τῶν ἀναγκαίων παραιτούμενος
αὐτῷ τούτῳ μηκύνω, πρὸς τοὺς ἐφεξῆς τῶν λόγων καὶ
συνεχεῖς καὶ δὴ τρέψομαι. ἐπειδὴ γὰρ ἡ Ἑλλὰς ἑαυτῆς
ἐγένετο καὶ πάντα ἐξεκεχωρήκει, νῆες, ἵπποι, τὸ πεζὸν,
ὕπαρχοι, βασιλεὺς, πρῶτον μὲν πανηγύρεις καὶ πρόσοδοι
Αίλιος Αριστείδης Σμυρναϊκὸς πολιτικός Jebb p.232, line 6
νεὼν ἥξεις καὶ ἐκ κολωνοῦ πρὸς κολωνὸν δι' ἑνὸς στενω-

ποῦ καλλίονος ἢ κατὰ τοὔνομα. στάντι δὲ ἐπὶ τῆς ἀκρο-
πόλεως ἡ μὲν θάλαττα ὑπορρεῖ, τὰ δὲ προάστεια ὑφορ-
μεῖ· καταμιγνυμένη δὲ ἀμφοτέροις ἡ πόλις διὰ τριῶν τῶν
ἡδίστων θεαμάτων ἐκχεῖ τὴν ψυχὴν, οὐδὲ ἔστιν εὑρεῖν
οὗ τις ἐρείσει τὸν ὀφθαλμόν· ἕλκει γὰρ ἐφ' ἑαυτὸ ἕκα-
στον ὥσπερ ἐν ὅρμῳ ποικίλῳ. κατιόντα δὲ ἀπὸ τῆς ἀκρο-
πόλεως τὰ ἑῷα ἐκδέχεται, ναῶν τε ὁ κάλλιστος αὖθις τῆς
εἰληχυίας θεοῦ τὴν πόλιν, καὶ τὰ ἐπὶ τούτοις ἔργον καὶ
πρεσβύτῃ μνησθῆναι κοσμίως. πάντα γὰρ ἤδη μέχρι τῆς
παραλίας καταλάμπεται γυμνασίοις, ἀγοραῖς, θεάτροις,
περιβόλοις, λιμέσι, κάλλεσιν αὐτοφυέσι καὶ χειροποιήτοις
ἁμιλλωμένοις. ἀργὸν δὲ οὐδέν ἐστι θεάματος οὐδὲ χρείας.
λουτρὰ μέν γε τοσαῦτα ὥστε ἀπορήσαις ἂν οὗ λούσαιο,
δρόμοι δὲ ἁπάσης ἰδέας, οἱ μὲν ἐν βάθει τῆς πόλεως, οἱ
δ' ἐπὶ τέρμασιν, ἄλλος ἄλλον κωλύων τὸν κάλλιστον εἶναι,
κρῆναι δὲ καὶ πηγαὶ κατ' οἰκίας τε καὶ πλείους ἢ κατ'
οἰκίαν, καὶ στενωποὶ ἀντ' ἀγορῶν καὶ στενωποὶ τέτραχα
σχίζοντες ἀλλήλους εἰς ὑποδοχὴν τοῦ ἡλίου, μικροῦ δέω
λέγειν ὃ πρόσθεν ἠρνούμην, πολλὰς πόλεις ποιοῦντες τῇ
περιγραφῇ, μίμημα τῆς πάσης ἑκάστην.
Αίλιος Αριστείδης Ἱεροὶ λόγοι αʹ Jebb p.277, line 26
νάου τούτου διενοούμην. προσευχομένου δέ μου καὶ ἀνα-

651
καλοῦντος τὸν θεὸν ὁ Ζήνων οὐδὲν ἔφη προσηνέστερον,

λέγων δὴ καὶ αὐτὸς τὸν θεὸν, καταφυγήν τε καὶ τοιαῦτα
ὠνόμαζε. περιεσκόπουν δὲ, ὡς ἐν τῷ προνάῳ δὴ τούτῳ,
ἀνδριάντα ἐμαυτοῦ· καὶ τότε μέν γε ὡς ἐμαυτοῦ ὄντα
ἑώρων, πάλιν δὲ ἐδόκει μοι εἶναι αὐτοῦ τοῦ Ἀσκληπιοῦ
μέγας τις καὶ καλός. ταῦτα καὶ ὡς ὄναρ μοι φανθέντα
αὖθις διηγεῖσθαι πρὸς αὐτὸν τὸν Ζήνωνα· καὶ ἐδόκει
σφόδρα ἔντιμον τὸ τοῦ ἀνδριάντος εἶναι. αὖθις δὲ αὖ τὸν
ἀνδριάντα ἑώρων, ὡς ἐν τῇ στοᾷ τῇ προμήκει τοῦ γυμνα-
σίου. περὶ δὲ βαλανείου τοιάδε ἔδοξα. πρῶτον μὲν ὡς
μεταξὺ ἀνατριβόμενος εἰσελθεῖν εἴς τι βαλανεῖον τῶν ἰδιω-
τικῶν· ἔπειτα φάναι ὡς ἔλαθον ἐμαυτὸν εἰσελθὼν, ἀλού-
των ἡμερῶν ἤδη. ἔπειτα ἐδόκει μοι παραθαρρύνειν Φοῖβος
παρὼν, ὥστε καὶ εἰς τὸ ὕδωρ εἰσέβαινον ἀνυπόπτως ἤδη.
Αὖθις δὲ ἐδόκουν πρὸς αὐτῷ τῷ Ἀσκληπιῷ νεανίσκον
τινὰ τῶν γυμναστικῶν ἔτι ἀγένειον περὶ βαλανείων διαλέ-
γεσθαι, τὰ μεγάλα δὴ ἐπαινοῦντα καὶ τοιαύτας τινὰς
τὰς ἀπολαύσεις τοῦ βίου τιθέμενον. δείξας οὖν αὐτῷ τὴν
θάλατταν ἠρόμην εἰ καὶ ἐνταῦθα ἄμεινον λοῦσθαι, ἢ ἐν
μικρῷ. ἐν μικρῷ, ἔφη. μετὰ δὲ τοῦτο λίμνην τινὰ
Αίλιος Αριστείδης Πρὸς Πλάτωνα περὶ ῥητορικῆς Jebb p.17, line 11
αὐτός ἐστιν ὁ μὴ διδοὺς τῇ τέχνῃ τὰ πρεσβεῖα· εἰ δ' οὐδὲ

τοῦτό τις συγχωρεῖ, πῶς ῥητορικὴ διὰ τοὺς ἐκείνου λόγους
αἰσχρόν; ἐγὼ δ' ἀξιόπιστον μὲν τοῖς ὅλοις οὐδενὸς ἧττον
Ἑλλήνων ἡγοῦμαι, ἡδέως δ' ἂν ἐροίμην τοὺς πρὸς ἐκεί-
νου πότερ' αὐτῷ μᾶλλον πιστεύειν ἄξιον, ταῦτα ἢ 'κεῖνα.
καὶ μὴν εἰ τὰ μάλιστα σεμνός ἐστι, φαίνεται μαρτυρῶν
ἡμῖν, ὥστε ὑπὲρ ἡμῶν σεμνός ἐστιν. ὅταν γὰρ ἡμεῖς μὲν
καὶ ἡμῖν αὐτοῖς ταὐτὰ λέγωμεν κἀκείνῳ, ἐκεῖνος δὲ μήθ'
αὑτῷ μήθ' ἡμῖν, οὐκ ἀντιλέγει μᾶλλον ἢ μαρτυρεῖ κατ'
αὐτὸ τοῦτο τὸ μὴ τἀληθῆ λέγειν. φέρε δὴ καὶ ἑτέραν ἐκ
τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου, ἔφη Πλάτων, μαρτυρίαν ἀντ' εἰκό-
νος παράσχωμαι. οὐ γάρ που δυσχερανεῖ Πλάτων, ἐὰν Αἰσχί-
νης ἐπιψηφίσῃ Πλάτωνος εἰπόντος “Ἐγὼ δ' εἰ μέν τινι
τέχνῃ ᾤμην δύνασθαι ὠφελῆσαι, πάνυ ἂν πολλὴν ἐμαυ-
τοῦ μωρίαν κατεγίγνωσκον· νῦν δὲ θείᾳ μοίρᾳ ᾤμην μοι
τοῦτο δεδόσθαι ἐπ' Ἀλκιβιάδην. καὶ οὐδέν γε τούτων ἄξιον
θαυμάσαι.” ἀκούεις ἀνδρὸς ἑταίρου καὶ τὸν αὐτόν σοι
σοφώτατον νομίζοντος, προσθήσω δ' ὅτι καὶ τῷ αὐτῷ
τοὺς λόγους ἀνατιθέντος, ᾧπερ καὶ σὺ τούτους. οὐ χρὴ,
652
φησὶ, θαυμάζειν, ὦ Πλάτων, εἴ τις καὶ τέχνην μὴ κτη-

σάμενος οἷός τ' ἐστὶν ὠφελεῖν ἀνθρώπους. πολλοὶ γὰρ καὶ
Αίλιος Αριστείδης Πρὸς τοὺς αἰτιωμένους ὅτι μὴ μελετῴη

Jebb p.422, line 11
ταῦτα οὐκ ἐνδείᾳ δόξης. σὺν γὰρ θεοῖς εἰπεῖν τοσαύτη

γεγένηται ὥστε μὴ ἀγωνίζεσθαι δεῖν ὑπὲρ τοῦ λαβεῖν αὐ-
τὴν, ἀλλ' ἀσφαλῶς ἔχειν σιωπᾶν ὑπὲρ τοῦ τὴν οὖσαν δια-
σώσασθαι. καὶ μὴν τοῖς ἰδίᾳ συνιέναι σπουδάσασιν οὐκ
ἀγωνιζόμενον μόνον παρέσχον ἐμαυτὸν, ἀλλὰ καὶ παρα-
δεικνύντα ἐπιεικῶς ἐξ ὧν ᾤμην τι βελτίους ἔσεσθαι. εἶεν.
τὰ μὲν ἡμέτερα τοιαῦτα καὶ τούτοις παραπλήσια. σκέψασθε
δὲ καὶ τὰ ὑμέτερ' αὐτῶν ἐν τῷ μέρει πρὸς ταῦτα, ὦ δυς-
έρωτες ὑμεῖς, οἳ φιλεῖτε μὲν οὑτωσὶ διαφερόντως καὶ τῶν
Ἑλλήνων ἄκρον εἶναι πεπιστεύκατε, καὶ ταῦτα κἀν τοῖς
γυμνασίοις καὶ κατὰ τὴν ἀγορὰν βοᾶτε, πεπόνθατε δὲ –
οὐδὲν ἐρῶ πικρότερον, θαρρεῖτε – ταυτὸν τοῖς παισὶ
τῶν ἐπιφανῶν ἀνδρῶν. καὶ γὰρ ἐκείνοις ἀρκεῖ τοὺς πατέ-
ρας αὐτοῖς εἶναι τοιούτους, αὐτοὶ δ' ὡς τὰ πολλὰ τρυ-
φῶσι· καὶ ὑμῖν ἀρκεῖ παρεῖναι ἐμὲ καὶ λέγειν, τὸ δ' ἀπαν-
τᾶν καὶ μετέχειν τῶν ξένων ἅπαν ἠξιώσατε εἶναι. ἀλλ'
ἀντὶ τοῦ βαδίζειν ἐπὶ τὰς ἀκροάσεις περὶ τὰς κολυμβήθρας
οἱ πλείους διατρίβετε, εἶτα θαυμάζετε, εἴ τινες ὑμᾶς τῶν
λεγόντων λανθάνουσι· τὸ δ' ἀληθὲς οὐ βούλεσθε, οἶμαι,
πρὸς ὑμᾶς αὐτοὺς λέγειν,
Αίλιος Αριστείδης Πρὸς Δημοσθένη περὶ ἀτελείας Jebb p.27, line 26
ρεὰ προσειρήσθω καὶ τῶν ἐχόντων ἀναφαίρετος ἔστω· εἰ

δὲ λυμαίνεται καὶ διαφθείρει καὶ πάντα ποιεῖ, τί παραλο-
γισμοῖς τισι κεχρημένος ὥσπερ παρέγγραπτόν τινα καὶ
ὑποβολιμαίαν φιλονεικεῖς ταύτην εἰσποιῆσαι τοῖς νόμοις;
ὁρᾷς ὅπως διὰ σαυτοῦ τὸ ξίφος ἐπὶ τοὺς ἄλλους ὠθεῖς
καὶ παίειν ἑτέρους δοκῶν αὐτὸς ὑφίστασαι τὰς πληγὰς,
ὑπὸ τοῦ θρασυτάτου τῆς γνώμης καὶ τοῦ φιλονεικεῖν ἔχειν
ἀσχέτως μὴ ὅ τι τοῖς σοῖς λόγοις παρὰ τῶν ἄλλων ἀπαν-
τήσεται ξυνιείς; ὁποῖον δὴ κἀκεῖνο, καὶ ταῦτά φασι γυ-
μνασίου. οὐ γὰρ ἀνέχεται Δημοσθένης, ὡς ἔοικεν, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, ἑνί γέ τῳ καὶ δυοῖν δόξαι κακὸς, ἀλλ' ἐκ πε-
ριουσίας τοῦτο ὢν ἐληλέγχθαι. πρὸς γὰρ αὖ τοῖς ἄλ-
λοις οἷς κατὰ Λεπτίνου χρησάμενος ἔγνω πᾶσαν μὲν
653
αἰτίαν ἐπενεγκὼν, ἐκ δ' ἄρα πασῶν ταῖς ἀληθείαις ἀπο-

κρουσθεὶς, ὁ δὲ καὶ παρανόμων ἀξιοῖ τοῦτον γεγράφθαι,
ἐφ' ᾧ καὶ αὐτὸς νῦν μᾶλλον ἢ πρόσθεν τἀληθοῦς κατα-
ψευδόμενος ἔσται. τί γάρ φησι; “Χρὴ τοίνυν Λεπτίνην
μὴ πρότερον τιθέναι τὸν ἑαυτοῦ νόμον πρὶν τὸν παλαιὸν
τοῦτον ἔλυσε γραψάμενος· νῦν δὲ μαρτυρίαν καθ' ἑαυτοῦ
καταλείπων ὅτι παρανομεῖ τουτονὶ τὸν νόμον
Acta Alexandrinorum, Acta Alexandrinorum Ch. 5a, column or

Frag. .col1, line 5
Ἀγρίππας
[Αἰ]γ̣[υπτ]ί̣οις ἔστησαν φόρους [ο]ἱ ἄρχ[οντες]
[..].[.].[...]ν· τούτοις δὲ οὐδείς.
Βάλβιλλος
ἴ̣δε ἐπὶ π[ηλί]κ̣ην τόλμην ἢ ὁ θε[ὸς αὐτοῦ ἢ]

[ c. 12 ] ἡμῶν ἐπὶ τῶν
[ c. 12 ]η̣ ἐτῶν Νερῶνος
[ c. 11 γ]έγονεν· ζῶντος
[αὐτοκράτορος Ν]ερῶνος πρὸς γυ[μνάσιον ...... ].η̣ ἀθλητῶν
[ c. 13 ] ἄ̣νδρ̣ας
[ c. 12 ]. ἄλλαις παρα
[ c. 11 ]. ε̣ἴκοσι οὐκ ἐ-
[ c. 12 ]ωνι καταβαι-
[ν – c. 11 ]ς εἰς τὸ γυμνά[σιον τὸν ἐπι]σ̣τάτην ἐρευ-
[νᾷ .........]η̣ν οὕτως τ̣ι̣
Claudius Ptolemaeus Math., Apotelesmatica (= Tetrabiblos)

νου ἐπικέντρῳ οὔσῃ αὐτῇ καὶ ἀποκρουστικῇ ἀνατολικοὶ

αὐτοὶ ὄντες ἐπιφέρωνται ἢ πάλιν τοῦ ἡλίου ἐπικέντρου
ὄντος προαναφέρωνται. ἐὰν δὲ ἀμφοτέροις ἅμα τοῖς φω-
σὶν ἤτοι κατὰ τὸ αὐτὸ ζῴδιον ἢ καὶ κατὰ διάμετρον, ὡς
εἴπομεν, συσχηματισθῶσιν, ἑῷοι μὲν τῷ ἡλίῳ ὄντες, τῇ
δὲ σελήνῃ ἑσπέριοι, περὶ ἀμφοτέρους τοὺς ὀφθαλμοὺς τὸ
αἴτιον ποιήσουσιν· ὁ μὲν γὰρ τοῦ Ἄρεως ἀπὸ πληγῆς ἢ
κρούσματος ἢ σιδήρου ἢ κατακαύματος ποιεῖ τὰς πηρώ-
σεις, μετὰ δὲ Ἑρμοῦ συσχηματισθεὶς ἐν παλαίστραις ἢ
654
γυμνασίοις ἢ κακούργων ἐφόδοις, ὁ δὲ τοῦ Κρόνου δι'

ὑποχύσεων ἢ ψύξεων ἢ ἀπογλαυκώσεων καὶ τῶν τοιού-
των. πάλιν ἐπὰν ὁ τῆς Ἀφροδίτης ἐπί τινος ᾖ τῶν προ-
ειρημένων κέντρων, μάλιστα δὲ ἐπὶ τοῦ δύνοντος τῷ μὲν
τοῦ Κρόνου συνὼν ἢ συσχηματιζόμενος ἢ ἐνηλλαχὼς
τοὺς τόπους, ὑπὸ δὲ τοῦ Ἄρεως καθυπερτερούμενος ἢ
διαμετρούμενος, οἱ μὲν ἄνδρες ἄγονοι γίνονται, αἱ δὲ
γυναῖκες ἐκτρωσμοῖς ἢ ὠμοτοκίαις ἢ καὶ ἐμβρυοτομίαις
περικυλίονται, μάλιστα δὲ ἐν Καρκίνῳ καὶ Παρθένῳ καὶ
Αἰγοκέρωτι, κἂν ἡ σελήνη ἀπὸ ἀνατολῆς τῷ τοῦ Ἄρεως
συνάπτῃ. ἐὰν δὲ καὶ τῷ τοῦ Ἑρμοῦ κατὰ τὸ
Δίων Κάσσιος Ρωμαϊκή ιστορία Book 53, ch. 27, sec. 1, line 6
πέμψαι, ἁψίς τε ἐν ταῖς Ἄλπεσι τροπαιοφόρος οἱ ᾠκοδομήθη, καὶ

ἐξουσία ἐδόθη τοῦ τῇ πρώτῃ τοῦ ἔτους ἡμέρᾳ καὶ τῷ [τε] στε-
φάνῳ καὶ τῇ ἐσθῆτι τῇ νικητηρίᾳ ἀεὶ χρῆσθαι.
Αὔγουστος μὲν ταῦτά τε ἐν τοῖς πολέμοις ἔπραξε, καὶ τὸ τοῦ
Ἰανοῦ τεμένισμα ἀνοιχθὲν δι' αὐτοὺς ἔκλεισεν, Ἀγρίππας δὲ ἐν
τούτῳ τὸ ἄστυ τοῖς ἰδίοις τέλεσιν ἐπεκόσμησε. τοῦτο μὲν γὰρ τὴν
Στοὰν τὴν τοῦ Ποσειδῶνος ὠνομασμένην καὶ ἐξῳκοδόμησεν ἐπὶ ταῖς
ναυκρατίαις καὶ τῇ τῶν Ἀργοναυτῶν γραφῇ ἐπελάμπρυνε, τοῦτο
δὲ τὸ πυριατήριον τὸ Λακωνικὸν κατεσκεύασε· Λακωνικὸν γὰρ τὸ
Γυμνάσιον, ἐπειδήπερ οἱ Λακεδαιμόνιοι γυμνοῦσθαί τε ἐν τῷ τότε
χρόνῳ καὶ λίπα ἀσκεῖν μάλιστα ἐδόκουν, ἐπεκάλεσε. τό τε Πάνθειον
ὠνομασμένον ἐξετέλεσε· προσαγορεύεται δὲ οὕτω τάχα μὲν ὅτι πολ-
λῶν θεῶν εἰκόνας ἐν τοῖς ἀγάλμασι, τῷ τε τοῦ Ἄρεως καὶ τῷ τῆς
Ἀφροδίτης, ἔλαβεν, ὡς δὲ ἐγὼ νομίζω, ὅτι θολοειδὲς ὂν τῷ οὐρανῷ
προσέοικεν. ἠβουλήθη μὲν οὖν ὁ Ἀγρίππας καὶ τὸν Αὔγουστον
ἐνταῦθα ἱδρῦσαι, τήν τε τοῦ ἔργου ἐπίκλησιν αὐτῷ δοῦναι· μὴ
δεξαμένου δὲ αὐτοῦ μηδέτερον ἐκεῖ μὲν τοῦ προτέρου Καίσαρος,
ἐν δὲ τῷ προνάῳ τοῦ τε Αὐγούστου καὶ ἑαυτοῦ ἀνδριάντας ἔστησε.
καὶ ἐγίγνετο γὰρ ταῦτα οὐκ ἐξ ἀντιπάλου τῷ Ἀγρίππᾳ πρὸς τὸν
Αὔγουστον φιλοτιμίας, ἀλλ' ἔκ τε τῆς πρὸς ἐκεῖνον λιπαροῦς εὐνοίας
συνελέγοντο, καὶ πάνθ' ὅσαπερ οἱ Αὐγούστειοι, ὡς καὶ χαίροντες,

συνεβόων· καὶ ἦν ἀκούειν πως αὐτῶν λεγόντων “ὁ καλὸς Καῖσαρ,
655
ὁ Ἀπόλλων, ὁ Αὔγουστος, εἷς ὡς Πύθιος. μά σε Καῖσαρ, οὐδείς

σε νικᾷ.” ποιήσας δὲ ταῦτα ἐδείπνισε τὸν δῆμον ἐπὶ πλοίων ἐν
τῷ χωρίῳ ἐν ᾧ ἡ ναυμαχία ὑπὸ τοῦ Αὐγούστου ἐγεγόνει· καὶ
ἐξ αὐτοῦ νυκτὸς μεσούσης ἐς τὸν Τίβεριν διὰ τάφρου κατέπλευσε.
Xiph. 157, 5 – 158, 16 R. St., et (v. 2) Exc. Val. 242.
ταῦτα μὲν ἐπὶ τῷ τὸ γένειον ψιλισθῆναι ἔπραξεν· ὑπὲρ
δὲ δὴ τῆς σωτηρίας τῆς τε διαμονῆς τοῦ κράτους αὐτοῦ (οὕτω
γάρ που προέγραψεν) ἀγῶνα πενταετηρικὸν κατεστήσατο, Νε-
ρώνεια αὐτὸν ὀνομάσας, καὶ ἐπ' αὐτῷ καὶ τὸ Γυμνάσιον ᾠκο-
δόμησεν, ἔλαιόν τε ἐν τῇ καθιερώσει αὐτοῦ καὶ τοῖς βουλευ-
ταῖς καὶ τοῖς ἱππεῦσι προῖκα ἔνειμε. τὸν μέντοι στέφανον
τὸν τῶν κιθαρῳδῶν ἀνικεὶ ἔλαβε, πάντων ὡς καὶ ἀναξίων τῆς
νίκης ἐκβληθέντων, καὶ εὐθὺς ἐς αὐτὸ τὸ Γυμνάσιον ἐν τῇ στολῇ
σφων ἐσεγράφη. κἀκ τούτου καὶ οἱ ἄλλοι αὐτῷ στέφανοι οἱ τῆς
κιθαρῳδίας ἐξ ἁπάντων τῶν ἀγώνων ὡς καὶ μόνῳ ἀξιονίκῳ ἐπέμ-
ποντο. Xiph. 158, 16 – 24 R. St., Exc. Val. 243 (p. 689).
ἐν ᾧ δὲ ταῦτα ἐν τῇ Ῥώμῃ ἐπαίζετο, πάθος ἐν τῇ Βρεττανίᾳ
δεινὸν συνηνέχθη· δύο τε γὰρ πόλεις ἐπορθήθησαν, καὶ μυριάδες
λίθῳ, καὶ τὰς ὁδοὺς παροικοδομήμασι καὶ γεφύραις μεγαλοπρεπε-

στάταις ἐξεποίησε. τό τε νόμισμα πᾶν τὸ ἐξίτηλον συνεχώνευσε.
Xiph. 234, 20 – 22 R. St.
ὅτι οὗτος ὤμοσεν ὡς οὐ μιαιφονήσει, καὶ τοῦτο ἔργῳ ἐνεπέ-
δωσε καίπερ ἐπιβουλευθείς. τῇ τε γὰρ φύσει οὐδὲν οὔτε διπλοῦν
οὔτε δόλιον οὔτε τραχὺ εἶχεν, ἀλλὰ τοὺς μὲν ἀγαθοὺς ἐφίλει καὶ
ἐδεξιοῦτο καὶ ἐτίμα, τῶν δὲ ἄλλων ἠμέλει· τὸ δὲ καὶ ὑπὸ τῆς ἡλι-
κίας πεπαίτερος ἐγεγόνει. Exc. V 288 (p. 710).
τῷ δὲ Σούρᾳ τῷ Λικινίῳ καὶ ταφὴν δημοσίαν καὶ ἀνδριάντα
ἔδωκε τελευτήσαντι· ὅστις ἐς τοῦτο καὶ πλούτου καὶ αὐχήματος ἀφί-
κετο ὥστε καὶ Γυμνάσιον Ῥωμαίοις οἰκοδομῆσαι. τοσαύτῃ δὲ φιλίᾳ
καὶ πίστει ὅ τε Σούρας πρὸς τὸν Τραϊανὸν ἐχρήσατο καὶ Τραϊανὸς
πρὸς ἐκεῖνον ὥστε πολλάκις αὐτόν, οἷά που περὶ πάντας τούς τι
παρὰ τοῖς αὐτοκράτορσι δυναμένους γίνεσθαι πέφυκε, διαβληθέντα
οὔτε ὑπώπτευσέ ποτε οὔτε ἐμίσησεν, ἀλλὰ καὶ ἐγκειμένων οἱ ἐπὶ πολὺ
τῶν φθονούντων αὐτῷ οἴκαδέ τε ἄκλητος πρὸς αὐτὸν ἐπὶ δεῖπνον
ἦλθε, καὶ πᾶσαν τὴν φρουρὰν ἀποπέμψας ἐκάλεσε πρῶτον μὲν τὸν
ἰατρὸν αὐτοῦ, καὶ δι' ἐκείνου τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑπηλείψατο, ἔπειτα
τὸν κουρέα, καὶ δι' ἐκείνου τὸ γένειον ἐξύρατο (τοῦτο γὰρ ἐκ παλαιοῦ
656
πάντες οἱ ἄλλοι καὶ αὐτοὶ οἱ αὐτοκράτορες ἐποίουν· Ἁδριανὸς γὰρ

πρῶτος γενειᾶν κατέδειξε)· πράξας δὲ ταῦτα
τῇ πατρίδι ἔχειν ἠξίου δικάσασθαι, ὑποτοπήσας καὶ ἐλαττωθήσε-

σθαι καὶ προσυβρισθήσεσθαι, ἐσῆλθε μὲν ἐς τὸ δικαστήριον, εἶπε
δὲ οὐδὲν ἄλλο ἢ ὅτι “ὁ διδάσκαλός μου ὄναρ τῆς νυκτὸς ταύτης
ἐπιστάς μοι ἐκέλευσε λειτουργεῖν τῇ πατρίδι ὡς καὶ ἐκείνῃ γε-
γεννημένον”. Xiph. 243, 15 – 244, 1 R. St., et (usque ad ὄντας v. 4)
Exc. Val. 293b9 (p. 713), inde Suid. s. v. Ἀδριανός, gl. 1.
Ἁδριανὸς δὲ τούτων μέν, καίπερ ἀχθεσθείς σφισιν, ἐφεί-
σατο, μηδεμίαν εὔλογον ὀλέθρου κατ' αὐτῶν ἀφορμὴν λαβών· τὸν
δ' Ἀπολλόδωρον τὸν ἀρχιτέκτονα τὸν τὴν ἀγορὰν καὶ τὸ ᾠδεῖον
τό τε Γυμνάσιον, τὰ τοῦ Τραϊανοῦ ποιήματα, ἐν τῇ Ῥώμῃ κατα-
σκευάσαντα τὸ μὲν πρῶτον ἐφυγάδευσεν, ἔπειτα δὲ καὶ ἀπέκτεινε,
λόγῳ μὲν ὡς πλημμελήσαντά τι, τὸ δ' ἀληθὲς ὅτι τοῦ Τραϊανοῦ
κοινουμένου τι αὐτῷ περὶ τῶν ἔργων εἶπε τῷ Ἁδριανῷ παραλαλή-
σαντί τι ὅτι “ἄπελθε καὶ τὰς κολοκύντας γράφε· τούτων γὰρ οὐδὲν
ἐπίστασαι”. ἐτύγχανε δὲ ἄρα τότε ἐκεῖνος τοιούτῳ τινὶ γράμματι
σεμνυνόμενος. αὐτοκρατορεύσας οὖν τότε ἐμνησικάκησε καὶ τὴν
παρρησίαν αὐτοῦ οὐκ ἤνεγκεν. αὐτὸς μὲν γὰρ τοῦ τῆς Ἀφροδίτης
τῆς τε Ῥώμης ναοῦ τὸ διάγραμμα αὐτῷ πέμψας, δι' ἔνδειξιν ὅτι
καὶ ἄνευ ἐκείνου μέγα ἔργον γίγνεσθαι δύναται, ἤρετο εἰ εὖ ἔχοι τὸ
κατασκεύασμα· ὁ δ' ἀντεπέστειλε περί τε τοῦ ναοῦ [καὶ]
Δίων Κάσσιος Ρωμαϊκή ιστορία (Xiphilini epitome)

Dindorf-Stephanus p.S158, line 20
οἱ δὲ δὴ ἄλλοι, καὶ μάλισθ' οἱ ἐπιφανεῖς, σπουδῇ καὶ ὀδυρόμενοι

σε νικᾷ.” ποιήσας δὲ ταῦτα ἐδείπνισε τὸν δῆμον ἐπὶ πλοίων ἐν τῷ
χωρίῳ ἐν ᾧ ἡ ναυμαχία ὑπὸ τοῦ Αὐγούστου ἐγεγόνει· καὶ ἐξ αὐτοῦ
νυκτὸς μεσούσης ἐς τὸν Τίβεριν διὰ τάφρου κατέπλευσε. ταῦτα μὲν
ἐπὶ τῷ τὸ γένειον ψιλισθῆναι ἔπραξεν· ὑπὲρ δὲ δὴ τῆς σωτηρίας τῆς
τε διαμονῆς τοῦ κράτους αὐτοῦ (οὕτω γάρ που προέγραψεν) ἀγῶνα
πενταετηρικὸν κατεστήσατο, Νερώνεια αὐτὸν ὀνομάσας, καὶ ἐπ' αὐτῷ
657
καὶ τὸ Γυμνάσιον ᾠκοδόμησεν, ἔλαιόν τε ἐν τῇ καθιερώσει αὐτοῦ

καὶ τοῖς βουλευταῖς καὶ τοῖς ἱππεῦσι προῖκα ἔνειμε. τὸν μέντοι
στέφανον τὸν τῶν κιθαρῳδῶν ἀνικεὶ ἔλαβε, πάντων ὡς καὶ ἀναξίων
τῆς νίκης ἐκβληθέντων. κἀκ τούτου καὶ οἱ ἄλλοι αὐτῷ στέφανοι οἱ τῆς
ποντο. ἐν ᾧ δὲ ταῦτα ἐν τῇ Ῥώμῃ ἐπαίζετο, πάθος ἐν τῇ Βρετ-
τανίᾳ δεινὸν συνηνέχθη· δύο τε γὰρ πόλεις ἐπορθήθησαν, καὶ μυριάδες
ὀκτὼ τῶν τε Ῥωμαίων καὶ τῶν συμμάχων αὐτῶν ἐφθάρησαν, ἥ τε
νῆσος ἠλλοτριώθη. καὶ ταῦτα μέντοι πάντα ὑπὸ γυναικὸς αὐτοῖς
συνηνέχθη, ὥστε καὶ κατὰ τοῦτο πλείστην αὐτοῖς αἰσχύνην συμβῆ-
ναι, ὥς που καὶ τὸ θεῖον τὴν συμφορὰν αὐτοῖς προεσήμανεν· ἔκ τε

βίαν τὴν πρὸς τῇ Πέτρᾳ ἐχειρώσατο καὶ Ῥωμαίων ὑπήκοον ἐποιή-

σατο. παρὰ τὸν Τραϊανὸν ἐς τὴν Ῥώμην ἐλθόντα πλεῖσται πρεσβεῖαι
ἄλλων τε βαρβάρων καὶ Ἰνδῶν ἀφίκοντο. καὶ θέας ἐν τρισὶ καὶ
εἴκοσι καὶ ἑκατὸν ἡμέραις ἐποίησεν, ἐν αἷς θηρία τε καὶ βοτὰ χίλιά
που καὶ μύρια [που] ἐσφάγη καὶ μονομάχοι μύριοι ἠγωνίσαντο. καὶ
κατὰ τοὺς αὐτοὺς χρόνους τά τε ἕλη τὰ Ποντικὰ ὡδοποίησε λίθῳ,
καὶ τὰς ὁδοὺς παροικοδομήσας καὶ γεφύραις μεγαλοπρεπεστάταις
ἐξεποίησε. τό τε νόμισμα πᾶν τὸ ἐξίτηλον ἐξεχώνευσε. τῷ δὲ
Σούρρᾳ τῷ Λικινίῳ καὶ ταφὴν δημοσίαν καὶ ἀνδριάντα ἔδωκε τε-
λευτήσαντι· ὅστις ἐς τοῦτο καὶ πλούτου καὶ αὐχήματος ἀφίκετο
ὥστε καὶ Γυμνάσιον Ῥωμαίοις οἰκοδομῆσαι. τοσαύτῃ δὲ φιλίᾳ καὶ
πίστει πρὸς ἀλλήλους ἐκέχρηντο ὥστε πολλάκις αὐτοῦ πρὸς τὸν
αὐτοκράτορα διαβαλλομένου καὶ τῶν φθονούντων αὐτῷ ἐπὶ πολὺ
ἐγκειμένων ὁ Τραϊανὸς οἴκαδε πρὸς αὐτὸν ἄκλητος ἐπὶ δεῖπνον
τὸν κουρέα, καὶ δι' ἐκείνου τὸ γένειον ἐξύρατο (τοῦτο γὰρ ἐκ πα-
λαιοῦ πάντες οἱ ἄλλοι καὶ αὐτοὶ οἱ αὐτοκράτορες ἐποίουν· Ἀδρια-
νὸς γὰρ πρῶτος γενειᾶν κατέδειξε)· πράξας δὲ ταῦτα, καὶ μετὰ
ταῦτα καὶ λουσάμενος καὶ δειπνήσας, ἔπειτα τοῖς φίλοις τοῖς εἰωθόσιν
ἀεί τι περὶ αὐτοῦ φαῦλον λέγειν ἔφη τῆς ὑστεραίας ὅτι “εἰ ἤθελέ

Ἡλιόδωρον, τὸν τὰς ἐπιστολὰς αὐτοῦ διαγαγόντα, εἰπεῖν λέγεται ὅτι

658
“Καῖσαρ χρήματα μέν σοι καὶ τιμὴν δοῦναι δύναται, ῥήτορα δέ σε

ποιῆσαι οὐ δύναται.” καὶ ὁ Φαβωρῖνος μέλλων παρ' αὐτῷ περὶ τῆς
ἀτελείας ἣν ἐν τῇ πατρίδι ἔχειν ἠξίου δικάσασθαι, ὑποτοπήσας καὶ
ἐλαττωθήσεσθαι καὶ προσυβρισθήσεσθαι, ἐσῆλθε μὲν ἐς τὸ δικαστή-
ριον, εἶπε δὲ οὐδὲν ἄλλο ἢ ὅτι “ὁ διδάσκαλός μου ὄναρ τῆς νυκτὸς
ταύτης ἐπιστάς μοι ἐκέλευσε λειτουργεῖν τῇ πατρίδι ὡς καὶ ἐκείνῃ
γεγενημένον.” Ἀδριανὸς δὲ τούτων μέν, καίπερ ἀχθεσθείς σφισιν,
ἐφείσατο, μηδεμίαν εὔλογον ὀλέθρου κατ' αὐτῶν ἀφορμὴν λαβών·
τὸν δ' Ἀπολλόδωρον τὸν ἀρχιτέκτονα τὸν τὴν ἀγορὰν καὶ τὸ ᾠδεῖον
κοινουμένου τι αὐτῷ περὶ τῶν ἔργων εἶπε τῷ Ἀδριανῷ παραλαλή-
ἐπίστασαι.” ἐτύγχανε δὲ ἄρα τότε ἐκεῖνος τοιούτῳ τινὶ γράμματι
σεμνυνόμενος. αὐτοκρατορεύσας οὖν τότε ἐμνησικάκησε καὶ τὴν παρ-
ρησίαν αὐτοῦ οὐκ ἤνεγκε. αὐτὸς μὲν γὰρ τοῦ τῆς Ἀφροδίτης τῆς τε
Ῥώμης ναοῦ τὸ διάγραμμα αὐτῷ πέμψας, δι' ἔνδειξιν ὅτι καὶ ἄνευ
ἐκείνου μέγα ἔργον γίγνεσθαι δύναται, ἤρετο εἰ εὖ ἔχοι τὸ κατα-
σκεύασμα· ὁ δ' ἀντεπέστειλε περί τε τοῦ ναοῦ [καὶ] ὅτι καὶ

νος οὐδὲ ἄπλετά τινα σφίσιν ἐδίδου καὶ ὅσα ὁ Ἀντωνῖνος ἐνεωτέ-
ρισεν. ὑπὸ δὲ τὰς ἡμέρας ἐκείνας ἄστρον τι ἀπὸ δυσμῶν πρὸς ἀνα-
τολὰς τὸ ἀκροφύσιον ἐπὶ πολλὰς νύκτας ἀνατεῖνον δεινῶς ἡμᾶς
ἐξετάραττεν, ὥστε τοῦτο δὴ τὸ τοῦ Ὁμήρου διὰ στόματος ἀεὶ ποιεῖ-
σθαι “ἀμφὶ δὲ σάλπιγξε μέγας οὐρανὸς, ἄιε δὲ Ζεύς.” ἐπράχθη δὲ
ὧδε. ἡ Μέσα ἡ τῆς Ἰουλίας τῆς βασιλίδος ἀδελφή, δύο τε θυγατέ-
ρας Σοαιμίδα καὶ Μαμαίαν καὶ δύο ἐγγόνους ἄρσενας ἔχουσα ἦν, ὧν
ἡ μὲν Οὐάρῳ Μαρκέλλῳ Σύρῳ ἀνδρί, ἡ δὲ Γενεσίῳ Μαρκιανῷ Σύρῳ
καὶ αὐτῷ ὄντι συνῴκησεν, οὓς καὶ ἀμφοτέρους τελευτῆσαι ἤδη συμ-
βέβηκεν. Εὐτυχιανὸς δέ τις τῶν Καισαρείων ἔν τε ἀθύρμασι καὶ
ἐν γυμνασίοις ἀρέσας, τήν τε τῶν στρατιωτῶν ἐς τὸν Μακρῖνον
ἀπέχθειαν συνιδὼν, καί τι καὶ ὑπὸ τοῦ Ἡλίου, ὃν Ἐλεγάβαλον ἐπι-
καλοῦσι καὶ μεγάλως θρησκεύουσιν, ἄλλων τέ τινων μαντειῶν ἀνα-
πεισθείς, ἐπεχείρησεν τόν τε Μακρῖνον καθελεῖν καὶ τὸν Λοῦπον τὸν
τῆς Μέσης ἔγγονον αὐτοκράτορα, καίπερ παιδίον ἔτι ὄντα, ἀντικατα-
στῆσαι. καὶ κατειργάσατο ἑκάτερον· τοῦ τε γὰρ Ταράντου υἱὸν αὐτὸν
μοιχίδιον εἶναι πλασάμενος, καὶ τῇ ἐσθῆτι τῇ ἐκείνου, ᾗ ποτε ἐν
659
παισὶν ἐχρῆτο, κοσμήσας, ἐς τὸ στρατόπεδον νυκτός, μήτε τῆς μητρὸς

αὐτοῦ μήτε τῆς τήθης ἐπισταμένης, εἰσήγαγε, καὶ τοὺς στρατιώτας
ἅμα τῇ ἕῳ τῆς τοῦ Μαΐου ἑκκαιδεκάτης, γλιχομένους τινὰ ἀφορμὴν
ἐπαναστάσεως λαβεῖν, ἀνέπεισε νεοχμῶσαι. οἳ καὶ Ἀντωνῖνον αὐτὸν
Epicrates Comic., Frag. . Frag. .11, line 11
τί Πλάτων
μειρακίων
ναός ἐστι Δήμητρος, ἀγάλματα δὲ αὐτή τε καὶ ἡ παῖς

καὶ δᾷδα ἔχων Ἴακχος· γέγραπται δὲ ἐπὶ τῷ τοίχῳ
γράμμασιν Ἀττικοῖς ἔργα εἶναι Πραξιτέλους. τοῦ
ναοῦ δὲ οὐ πόρρω Ποσειδῶν ἐστιν ἐφ' ἵππου, δόρυ
ἀφιεὶς ἐπὶ γίγαντα Πολυβώτην, ἐς ὃν Κῴοις ὁ μῦθος
ὁ περὶ τῆς ἄκρας ἔχει τῆς Χελώνης· τὸ δὲ ἐπίγραμμα
τὸ ἐφ' ἡμῶν τὴν εἰκόνα ἄλλῳ δίδωσι καὶ οὐ Ποσειδῶνι.
Στοαὶ δέ εἰσιν ἀπὸ τῶν πυλῶν ἐς τὸν Κεραμεικὸν καὶ
εἰκόνες πρὸ αὐτῶν χαλκαῖ καὶ γυναικῶν καὶ ἀνδρῶν,
ὅσοις τι ὑπῆρχεν [ὧν τις λόγος] ἐς δόξαν. ἡ δὲ ἑτέρα
τῶν στοῶν ἔχει μὲν ἱερὰ θεῶν, ἔχει δὲ Γυμνάσιον
660
Ἑρμοῦ καλούμενον· ἔστι δὲ ἐν αὐτῇ Πουλυτίωνος οἰκία,

καθ' ἣν παρὰ τὴν ἐν Ἐλευσῖνι δρᾶσαι τελετὴν Ἀθη-
ναίων φασὶν οὐ τοὺς ἀφανεστάτους· ἐπ' ἐμοῦ δὲ ἀνεῖτο
Διονύσῳ. Διόνυσον δὲ τοῦτον καλοῦσι Μελπόμενον
ἐπὶ λόγῳ τοιῷδε ἐφ' ὁποίῳ περ Ἀπόλλωνα Μουσηγέτην.
ἐνταῦθά ἐστιν Ἀθηνᾶς ἄγαλμα Παιωνίας καὶ Διὸς καὶ
Μνημοσύνης καὶ Μουσῶν, Ἀπόλλων τε ἀνάθημα καὶ
ἔργον Εὐβουλίδου, καὶ δαίμων τῶν ἀμφὶ Διόνυσον
Ἄκρατος· πρόσωπόν ἐστίν οἱ μόνον ἐνῳκοδομημένον
τοῦ δὲ Ὀλυμπίου Διὸς Δευκαλίωνα οἰκοδομῆσαι λέ-

γουσι τὸ ἀρχαῖον ἱερόν, σημεῖον ἀποφαίνοντες ὡς
Δευκαλίων Ἀθήνῃσιν ᾤκησε τάφον τοῦ ναοῦ τοῦ νῦν
οὐ πολὺ ἀφεστηκότα. Ἀδριανὸς δὲ κατεσκευάσατο μὲν
καὶ ἄλλα Ἀθηναίοις, ναὸν Ἥρας καὶ Διὸς Πανελλη-
νίου καὶ θεοῖς τοῖς πᾶσιν ἱερὸν κοινόν, τὰ δὲ ἐπι-
φανέστατα ἑκατόν εἰσι κίονες Φρυγίου λίθου· πεποίην-
ται δὲ καὶ ταῖς στοαῖς κατὰ τὰ αὐτὰ οἱ τοῖχοι. καὶ
οἰκήματα ἐνταῦθά ἐστιν ὀρόφῳ τε ἐπιχρύσῳ καὶ ἀλα-
βάστρῳ λίθῳ, πρὸς δὲ ἀγάλμασι κεκοσμημένα καὶ γρα-
φαῖς· κατάκειται δὲ ἐς αὐτὰ βιβλία. καὶ γυμνάσιόν
ἐστιν ἐπώνυμον Ἀδριανοῦ· κίονες δὲ καὶ ἐνταῦθα ἑκα-
τὸν λιθοτομίας τῆς Λιβύων.
μετὰ δὲ τὸν ναὸν τοῦ Διὸς τοῦ Ὀλυμπίου πλησίον
ἄγαλμά ἐστιν Ἀπόλλωνος Πυθίου· ἔστι δὲ καὶ ἄλλο
ἱερὸν Ἀπόλλωνος ἐπίκλησιν Δελφινίου. λέγουσι δὲ
ὡς ἐξειργασμένου τοῦ ναοῦ πλὴν τῆς ὀροφῆς ἀγνὼς
ἔτι τοῖς πᾶσιν ἀφίκοιτο Θησεὺς ἐς τὴν πόλιν· οἷα δὲ
χιτῶνα ἔχοντος αὐτοῦ ποδήρη καὶ πεπλεγμένης ἐς εὐ-
πρεπές οἱ τῆς κόμης, ὡς ἐγίνετο κατὰ τὸν τοῦ Δελ-
φινίου ναόν,

661
Ἀθηναίοις λόγιμοι τὰ πάντα ἀρίστου –
ὃς τὰ νόμιμα τὰ ἐν Ἀρείῳ πάγῳ μάλιστα ἐλυμήνατο,

καὶ Λυκοῦργος ὁ Λυκόφρονος. Λυκούργῳ δὲ ἐπορίσθη
μὲν τάλαντα ἐς τὸ δημόσιον πεντακοσίοις πλείονα καὶ

662
σύνοικον.
τοιαῦτα μὲν ἐς τοὺς Κορινθίων βασιλέας συμβάντα
εὕρισκον· τὸ δὲ ἱερὸν τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Χαλινίτιδος
πρὸς τῷ θεάτρῳ σφίσιν ἐστὶν καὶ πλησίον ξόανον
γυμνὸν Ἡρακλέους, Δαιδάλου δὲ αὐτό φασιν εἶναι
τέχνην. Δαίδαλος δὲ ὁπόσα εἰργάσατο, ἀτοπώτερα μέν
ἐστιν ἐς τὴν ὄψιν, ἐπιπρέπει δὲ ὅμως τι καὶ ἔνθεον
τούτοις. ὑπὲρ δὲ τὸ θέατρόν ἐστιν ἱερὸν Διὸς Καπε-
τωλίου φωνῇ τῇ Ῥωμαίων· κατὰ Ἑλλάδα δὲ γλῶσσαν
Κορυφαῖος ὀνομάζοιτο ἄν. τοῦ θεάτρου δέ ἐστι τοῦδε
οὐ πόρρω Γυμνάσιον τὸ ἀρχαῖον καὶ πηγὴ καλουμένη
Λέρνα· κίονες δὲ ἑστήκασι περὶ αὐτὴν καὶ καθέδραι
πεποίηνται τοὺς ἐσελθόντας ἀναψύχειν ὥρᾳ θέρους.
πρὸς τούτῳ τῷ γυμνασίῳ ναοὶ θεῶν εἰσιν ὁ μὲν Διός,
ὁ δὲ Ἀσκληπιοῦ· τὰ δὲ ἀγάλματα Ἀσκληπιὸς μὲν καὶ
Ὑγεία λευκοῦ λίθου, τὸ δὲ τοῦ Διὸς χαλκοῦν ἐστιν.
ἀνιοῦσι δὲ ἐς τὸν Ἀκροκόρινθον – ἡ δέ ἐστιν
ὄρους ὑπὲρ τὴν πόλιν κορυφή, Βριάρεω μὲν Ἡλίῳ δόν-
τος αὐτὴν ὅτε ἐδίκαζεν, Ἡλίου δὲ ὡς οἱ Κορίνθιοί
φασιν Ἀφροδίτῃ παρέντος – ἐς δὴ τὸν Ἀκροκόρινθον
δὲ ἔχει τῇ μὲν μήκωνα τῇ δὲ ἑτέρᾳ μῆλον. τῶν δὲ

ἱερείων τοὺς μηροὺς θύουσι πλὴν ὑῶν, τἄλλα δὲ ἀρκεύ-
θου ξύλοις καθαγίζουσι, καιομένοις δὲ ὁμοῦ τοῖς μη-
ροῖς φύλλον τοῦ παιδέρωτος συγκαθαγίζουσιν. ἔνεστι
δὲ ὁ παιδέρως ἐν ὑπαίθρῳ τοῦ περιβόλου πόα, φύεται
δὲ ἀλλαχόθι οὐδαμοῦ γῆς, οὔτε ἄλλης οὔτε τῆς Σικυω-
νίας. τὰ δέ οἱ φύλλα ἐλάσσονα ἢ φηγοῦ, μείζονα δέ
ἐστιν ἢ πρίνου, σχῆμα δέ σφισιν οἷον τοῖς τῆς δρυός·
καὶ τὸ μὲν ὑπομελαίνει, τὸ δὲ ἕτερον λευκόν ἐστι·
φύλλοις δ' ἂν λεύκης μάλιστα εἰκάζοις τὴν χροιάν.
ἀπὸ τούτων δὲ ἀνιοῦσιν ἐς τὸ Γυμνάσιον, ἔστιν ἐν
δεξιᾷ Φεραίας ἱερὸν Ἀρτέμιδος· κομισθῆναι δὲ τὸ ξόα-
νον λέγουσιν ἐκ Φερῶν. τὸ δέ σφισι Γυμνάσιον τοῦτο
Κλεινίας ᾠκοδόμησε, καὶ παιδεύουσιν ἐνταῦθα ἔτι τοὺς
ἐφήβους. κεῖται δὲ λίθου λευκοῦ καὶ Ἄρτεμις τὰ ἐς
ἰξὺν μόνον εἰργασμένη καὶ Ἡρακλῆς τὰ κάτω τοῖς
Ἑρμαῖς τοῖς τετραγώνοις εἰκασμένος.
ἐντεῦθεν δὲ ἀποτραπεῖσιν ἐπὶ πύλην καλουμένην
663
Ἱεράν, οὐ πόρρω τῆς πύλης ναός ἐστιν Ἀθηνᾶς, ὃν

Ἐπωπεύς ποτε ἀνέθηκε μεγέθει καὶ κόσμῳ τοὺς τότε
ὑπερβεβλημένον.

ὑπερβεβλημένον. ἔδει δὲ ἄρα χρόνῳ καὶ τοῦδε ἀφανι-
σθῆναι τὴν μνήμην· κεραυνοῖς θεὸς αὐτὸν κατέκαυσε,
βωμὸς δὲ ἐκεῖνος – οὐ γάρ τι ἐς αὐτὸν κατέσκηψε –
στραν Ἀγαμέμνονι – , αὐτὴν δὲ ὕστερον τούτων Μενε-

λάῳ γήμασθαι. καὶ ἐπὶ τῷδε Εὐφορίων Χαλκιδεὺς
καὶ Πλευρώνιος Ἀλέξανδρος ἔπη ποιήσαντες, πρότερον
δὲ ἔτι Στησίχορος ὁ Ἱμεραῖος, κατὰ ταὐτά φασιν Ἀρ-
γείοις Θησέως εἶναι θυγατέρα Ἰφιγένειαν. τοῦ δὲ ἱεροῦ
τῆς Εἰληθυίας πέραν ἐστὶν Ἑκάτης ναός, Σκόπα δὲ
τὸ ἄγαλμα ἔργον. τοῦτο μὲν λίθου· τὰ δ' ἀπαντικρὺ
χαλκᾶ, Ἑκάτης καὶ ταῦτα ἀγάλματα, τὸ μὲν Πολύ-
κλειτος ἐποίησε, τὸ δὲ ἀδελφὸς Πολυκλείτου Ναυ-
κύδης Μόθωνος. ἐρχομένῳ δὲ ὁδὸν εὐθεῖαν ἐς
664
Γυμνάσιον Κυλάραβιν, ἀπὸ τοῦ παιδὸς ὀνομαζόμενον

τοῦ Σθενέλου, τέθαπται δὴ Λικύμνιος ὁ Ἠλεκτρύωνος·
ἀποθανεῖν δ' αὐτὸν Ὅμηρος ὑπὸ Τληπτολέμου φησὶ
τοῦ Ἡρακλέους, καὶ διὰ τὸν φόνον τοῦτον ἔφυγεν ἐξ
Ἄργους Τληπτόλεμος. ὀλίγον δὲ τῆς ἐπὶ Κυλάραβιν
καὶ τὴν ταύτῃ πύλην ἀποτραπεῖσι Σακάδα μνῆμά ἐστιν,
ὃς τὸ αὔλημα τὸ Πυθικὸν πρῶτος ηὔλησεν ἐν Δελ-
φοῖς· καὶ τὸ ἔχθος τὸ Ἀπόλλωνι διαμένον ἐς τοὺς
αὐλητὰς ἔτι ἀπὸ Μαρσύου καὶ τῆς ἁμίλλης τοῦ Σιλη-
νοῦ παυθῆναι διὰ τοῦτον δοκεῖ τὸν Σακάδαν. ἐν δὲ
τῷ γυμνασίῳ τῷ Κυλαράβου καὶ Πανία ἐστὶν Ἀθηνᾶ

καλουμένη καὶ τάφον Σθενέλου δεικνύουσι, τὸν δὲ
αὐτοῦ Κυλαράβου. πεποίηται δὲ οὐ πόρρω τοῦ γυ-
μνασίου πολυάνδριον τοῖς μετὰ Ἀθηναίων πλεύσασιν
Ἀργείοις ἐπὶ καταδουλώσει Συρακουσῶν τε καὶ Σικελίας.
ἐντεῦθεν ἐρχομένοις ὁδὸν καλουμένην Κοίλην
ναός ἐστιν ἐν δεξιᾷ Διονύσου· τὸ δὲ ἄγαλμα εἶναι
λέγουσιν ἐξ Εὐβοίας. συμβάσης γὰρ τοῖς Ἕλλησιν,
ὡς ἐκομίζοντο ἐξ Ἰλίου, τῆς πρὸς τῷ Καφηρεῖ ναυα-
γίας, τοὺς δυνηθέντας ἐς τὴν γῆν διαφυγεῖν τῶν Ἀρ-
γείων ῥῖγός τε πιέζει καὶ λιμός. εὐξαμένοις δὲ θεῶν
τινα ἐν τοῖς παροῦσιν ἀπόροις γενέσθαι σωτῆρα, αὐτίκα
ὡς προῄεσαν ἐφάνη σφίσι Διονύσου σπήλαιον, καὶ
ἄγαλμα ἦν ἐν τῷ σπηλαίῳ τοῦ θεοῦ· τότε δὲ αἶγες
θέας δὲ αὐτόθι ἄξια Μητρὸς θεῶν ναὸς καὶ ἄγαλμα

λίθου. παλαιότατον δὲ τοῦτο εἶναί φασιν οἱ τὰς
Ἀκρίας ἔχοντες, ὁπόσα τῆς θεοῦ ταύτης Πελοποννη-
665
σίοις ἱερά ἐστιν, ἐπεὶ Μαγνησί γε, οἳ τὰ πρὸς Βορρᾶν

νέμονται τοῦ Σιπύλου, τούτοις ἐπὶ Κοδδίνου πέτρᾳ
Μητρός ἐστι θεῶν ἀρχαιότατον ἁπάντων ἄγαλμα· ποιῆ-
σαι δὲ οἱ Μάγνητες αὐτὸ Βροτέαν λέγουσι τὸν Ταν-
τάλου. Ἀκριᾶται δὲ καὶ ἄνδρα ποτὲ ὀλυμπιονίκην
παρέσχοντο Νικοκλέα, ὀλυμπιάσι δύο ἀνελόμενον δρό-
μου νίκας πέντε· πεποίηται δὲ καὶ μνῆμα τῷ Νικοκλεῖ
τοῦ τε γυμνασίου μεταξὺ καὶ τοῦ τείχους τοῦ πρὸς
τῷ λιμένι. ἀπὸ θαλάσσης δὲ ἄνω Γερόνθραι στα-
δίους ἀπέχουσιν εἴκοσι καὶ ἑκατὸν Ἀκριῶν. ταύτας
οἰκουμένας πρὶν Ἡρακλείδας ἐλθεῖν ἐς Πελοπόννησον,
ἐποίησαν ἀναστάτους Δωριεῖς οἱ Λακεδαίμονα ἔχοντες,
ἀναστήσαντες δὲ Γερονθρῶν τοὺς Ἀχαιοὺς παρὰ σφῶν
ἐποίκους ἀπέστειλαν· ἐπ' ἐμοῦ δὲ Ἐλευθερολακώνων
καὶ οὗτοι μοῖρα ἦσαν. κατὰ μὲν δὴ τὴν ἐξ Ἀκριῶν
ἐς Γερόνθρας ὁδὸν ἔστι Παλαιὰ καλουμένη κώμη, ἐν
δὲ αὐταῖς Γερόνθραις Ἄρεως ναὸς καὶ ἄλσος· ἑορτὴν
δὲ ἄγουσι τῷ θεῷ κατὰ ἔτος, ἐν ᾗ γυναιξίν ἐστιν
ἐς τὴν Λακωνικὴν ἐσέβαλεν, ἀποτραπόμενοι δὲ ἀπὸ

τῶν ἄλλων τὰ παραθαλάσσια ἐλεηλάτουν τῆς χώρας.
ἔστι δὲ ἐν τοῖς ἐρειπίοις ναὸς Ἀθηνᾶς ἐπίκλησιν Ἀσίας,
ποιῆσαι δὲ Πολυδεύκην καὶ Κάστορά φασιν ἀνασω-
θέντας ἐκ Κόλχων· εἶναι γὰρ καὶ Κόλχοις Ἀθηνᾶς
Ἀσίας ἱερόν. μετασχόντας μὲν οὖν οἶδα Ἰάσονι τοῦ
στόλου τοὺς Τυνδάρεω παῖδας· ὅτι δὲ Ἀθηνᾶν Ἀσίαν
τιμῶσιν οἱ Κόλχοι, παρὰ Λακεδαιμονίων ἀκούσας γράφω.
τῆς δὲ ἐφ' ἡμῶν οἰκουμένης πόλεως κρήνη τέ ἐστι
πλησίον διὰ τὴν χρόαν τοῦ ὕδατος καλουμένη Γαλακὼ
καὶ πρὸς τῇ κρήνῃ Γυμνάσιον· Ἑρμοῦ δὲ ἕστηκεν
ἄγαλμα ἀρχαῖον. τῶν δὲ ὀρῶν ἐπὶ μὲν τοῦ Ἰλίου
Διονύσου τέ ἐστι καὶ ἐπ' ἄκρας τῆς κορυφῆς Ἀσκλη-
πιοῦ ναός, πρὸς δὲ τῷ Κνακαδίῳ Κάρνειος καλούμενος
Ἀπόλλων.
ἀπὸ δὲ τοῦ Καρνείου σταδίους προελθόντι ὡς τριά-
κοντα, ἔστιν ἐν χωρίῳ Ὕψοις ἐν ὅροις ἤδη Σπαρτιατῶν
ἱερὸν Ἀσκληπιοῦ καὶ Ἀρτέμιδος ἐπίκλησιν Δαφναίας.
πρὸς θαλάσσῃ δὲ ἐπὶ ἄκρας ναός ἐστι Δικτύννης
Ἀρτέμιδος, καί οἱ κατὰ ἔτος ἕκαστον ἑορτὴν ἄγουσι.
ταύτης δὲ ἐν ἀριστερᾷ τῆς ἄκρας ποταμὸς ἐκδίδωσιν
666
Ἡραίου Κλαδέου τε τοῦ ποταμοῦ καὶ Ἀρτέμιδος βω-

μοί, ὁ δὲ μετ' αὐτοὺς Ἀπόλλωνος, τέταρτος δὲ Ἀρτέ-
μιδος ἐπίκλησιν Κοκκώκας, καὶ Ἀπόλλωνος πέμπτος
Θερμίου. τὸν μὲν δὴ παρὰ Ἠλείοις Θέρμιον καὶ αὐτῷ
μοι παρίστατο εἰκάζειν ὡς κατὰ Ἀτθίδα γλῶσσαν εἴη
θέσμιος· ἀνθ' ὅτου δὲ Ἄρτεμιν ἐπονομάζουσι Κοκκώ-
καν, οὐχ οἷά τε ἦν μοι διδαχθῆναι. ἔστι δὲ πρὸ τοῦ
καλουμένου Θεηκολεῶνος οἴκημα· τούτου δὲ ἐν γωνίᾳ
τοῦ οἰκήματος Πανὸς ἵδρυται βωμός. τὸ πρυτανεῖον
δὲ Ἠλείοις ἔστι μὲν τῆς Ἄλτεως ἐντός, πεποίηται δὲ
παρὰ τὴν ἔξοδον ἥ ἐστι τοῦ γυμνασίου πέραν· ἐν τούτῳ
δὲ οἵ τε δρόμοι τῷ γυμνασίῳ καὶ τοῖς ἀθληταῖς εἰσιν
αἱ παλαῖστραι. τοῦ πρυτανείου δὲ πρὸ μὲν τῶν
θυρῶν βωμός ἐστιν Ἀρτέμιδος Ἀγροτέρας· ἐν δὲ αὐτῷ
τῷ πρυτανείῳ παριόντων ἐς τὸ οἴκημα, ἔνθα σφίσιν ἡ
ἑστία, Πανός ἐστιν ἐν δεξιᾷ τῆς ἐσόδου βωμός. ἔστι
δὲ ἡ ἑστία τέφρας καὶ αὕτη πεποιημένη, καὶ ἐπ' αὐτῆς
πῦρ ἀνὰ πᾶσάν τε ἡμέραν καὶ ἐν πάσῃ νυκτὶ ὡσαύτως
καίεται· ἀπὸ ταύτης τῆς ἑστίας τὴν τέφραν κατὰ τὰ
εἰρημένα ἤδη μοι κομίζουσιν ἐπὶ τὸν τοῦ Ὀλυμπίου
βωμόν, καὶ οὐχ ἥκιστα ἐς μέγεθος συντελεῖ
βουλεύοντι ἀπὸ Ἠλείων, ἀποθανεῖν φασιν αὐτὸν ὑπὸ

τοῦ Πανταλέοντος καὶ ἀπὸ τοῦ Χαμύνου τῆς οὐσίας
τῇ Δήμητρι οἰκοδομηθῆναι τὸ ἱερόν. ἀγάλματα δὲ
ἀντὶ τῶν ἀρχαίων Κόρην καὶ Δήμητρα λίθου τοῦ
Πεντελῆσιν Ἀθηναῖος ἀνέθηκεν Ἡρώδης.
ἐν τῷ γυμνασίῳ τῷ ἐν Ὀλυμπίᾳ πεντάθλοις μὲν
καθεστήκασιν ἐν αὐτῷ καὶ δρομεῦσιν αἱ μελέται, κρη-
πὶς δὲ ἐν τῷ ὑπαίθρῳ λίθου πεποίηται· τὸ δὲ ἐξ ἀρχῆς
καὶ τρόπαιον κατὰ Ἀρκάδων ἐπὶ τῇ κρηπῖδι εἱστήκει.
ἔστι δὲ καὶ ἄλλος ἐλάσσων περίβολος ἐν ἀριστερᾷ τῆς
ἐσόδου τῆς ἐς τὸ Γυμνάσιον, καὶ αἱ παλαῖστραι τοῖς
ἀθληταῖς εἰσιν ἐνταῦθα· τῆς Στοᾶς δὲ τῆς πρὸς ἀνί-
σχοντα ἥλιον τοῦ γυμνασίου προσεχεῖς τῷ τοίχῳ τῶν
ἀθλητῶν εἰσιν αἱ οἰκήσεις, ἐπί τε ἄνεμον τετραμμέναι
667
Λίβα καὶ ἡλίου δυσμάς. διαβάντων δὲ τὸν Κλάδεον

τάφος τε Οἰνομάου γῆς χῶμα περιῳκοδομημένον λίθοις
ἐστὶ καὶ ὑπὲρ τοῦ μνήματος ἐρείπια οἰκοδομημάτων,
ἔνθα τῷ Οἰνομάῳ τὰς ἵππους αὐλίζεσθαι λέγουσιν.
ὅροι δὲ πρὸς Ἀρκάδας τῆς χώρας τὰ μὲν παρόντα
Ἠλείοις, τὰ δὲ ἐξ ἀρχῆς οἱ αὐτοὶ Πισαίοις καθεστή-
κεσαν ἀνέχοντες κατὰ τάδε. διαβάντων [δὲ] ποταμὸν
τῇ Δήμητρι οἰκοδομηθῆναι τὸ ἱερόν. ἀγάλματα δὲ

ἀντὶ τῶν ἀρχαίων Κόρην καὶ Δήμητρα λίθου τοῦ
Πεντελῆσιν Ἀθηναῖος ἀνέθηκεν Ἡρώδης.
ἐν τῷ γυμνασίῳ τῷ ἐν Ὀλυμπίᾳ πεντάθλοις μὲν
καθεστήκασιν ἐν αὐτῷ καὶ δρομεῦσιν αἱ μελέται, κρη-
πὶς δὲ ἐν τῷ ὑπαίθρῳ λίθου πεποίηται· τὸ δὲ ἐξ ἀρχῆς
καὶ τρόπαιον κατὰ Ἀρκάδων ἐπὶ τῇ κρηπῖδι εἱστήκει.
ἔστι δὲ καὶ ἄλλος ἐλάσσων περίβολος ἐν ἀριστερᾷ τῆς
ἐσόδου τῆς ἐς τὸ Γυμνάσιον, καὶ αἱ παλαῖστραι τοῖς
ἀθληταῖς εἰσιν ἐνταῦθα· τῆς Στοᾶς δὲ τῆς πρὸς ἀνί-
σχοντα ἥλιον τοῦ γυμνασίου προσεχεῖς τῷ τοίχῳ τῶν
ἀθλητῶν εἰσιν αἱ οἰκήσεις, ἐπί τε ἄνεμον τετραμμέναι
Λίβα καὶ ἡλίου δυσμάς. διαβάντων δὲ τὸν Κλάδεον
τάφος τε Οἰνομάου γῆς χῶμα περιῳκοδομημένον λίθοις
ἐστὶ καὶ ὑπὲρ τοῦ μνήματος ἐρείπια οἰκοδομημάτων,
ἔνθα τῷ Οἰνομάῳ τὰς ἵππους αὐλίζεσθαι λέγουσιν.
ὅροι δὲ πρὸς Ἀρκάδας τῆς χώρας τὰ μὲν παρόντα
Ἠλείοις, τὰ δὲ ἐξ ἀρχῆς οἱ αὐτοὶ Πισαίοις καθεστή-
κεσαν ἀνέχοντες κατὰ τάδε. διαβάντων [δὲ] ποταμὸν
Ἐρύμανθον κατὰ τὴν Σαύρου καλουμένην δειράδα τοῦ
Σαύρου τε μνῆμα καὶ ἱερόν ἐστιν Ἡρακλέους, ἐρείπια
– τὰ παρὰ σφίσιν Ἀρτέμιδι ἐς τιμὴν τῇ Ἐλαφιαίᾳ

καθεστηκότα ἐς Λετρίνους τε μετήγαγον καὶ τῇ Ἀρτέ-
μιδι ἐνόμισαν τῇ Ἀλφειαίᾳ δρᾶν, καὶ οὕτω τὴν Ἀλ-
φειαίαν θεὸν Ἐλαφιαίαν ἀνὰ χρόνον ἐξενίκησεν ὀνο-
μασθῆναι. Ἐλαφιαίαν δὲ ἐκάλουν οἱ Ἠλεῖοι τὴν Ἄρ-
τεμιν ἐπὶ τῶν ἐλάφων ἐμοὶ δοκεῖν τῇ θήρᾳ· αὐτοὶ δὲ
γυναικὸς ἐπιχωρίας ὄνομα εἶναι τὴν Ἐλάφιον καὶ ὑπὸ
668
ταύτης τραφῆναι τὴν Ἄρτεμίν φασι. Λετρίνων δὲ

ὅσον τε ἓξ ἀπωτέρω σταδίοις ἐστὶν ἀέναος λίμνη τριῶν
που τὴν διάμετρον σταδίων μάλιστα.
ἐν δὲ Ἤλιδι τὰ ἄξια μνήμης γυμνάσιόν ἐστιν ἀρ-
χαῖον· καὶ ὅσα ἐς τοὺς ἀθλητὰς πρὶν ἢ ἐς Ὀλυμπίαν
ἀφικνεῖσθαι νομίζουσιν, ἐν τούτῳ σφίσι τῷ γυμνασίῳ
δρᾶν καθέστηκε. πλάτανοι μὲν ὑψηλαὶ διὰ τῶν δρό-
μων πεφύκασιν ἐντὸς τοίχου· ὁ σύμπας δὲ οὗτος περί-
βολος καλεῖται Ξυστός, ὅτι Ἡρακλεῖ τῷ Ἀμφιτρύωνος
ἐς ἄσκησιν ἐγίνετο, ὅσαι τῶν ἀκανθῶν ἐφύοντο ἐν-
ταῦθα ἐπὶ ἑκάστῃ ἡμέρᾳ σφᾶς ἀναξύειν. χωρὶς μὲν
δὴ ἐς ἅμιλλαν τῶν δρομέων ἐστὶν ἀποκεκριμένος δρό-
μος, ὀνομάζεται δὲ ὑπὸ τῶν ἐπιχωρίων ἱερός, χωρὶς
δὲ ἔνθα ἐπὶ μελέτῃ δρομεῖς καὶ οἱ πένταθλοι θέουσιν.
ἢ καὶ αὐτῷ διαφέροντας τῷ ἐπιτηδεύματι· συμβάλλουσι

δὲ ἐπὶ πάλῃ. εἰσὶ δὲ καὶ θεῶν ἐν τῷ γυμνασίῳ βωμοί,
Ἡρακλέους τοῦ Ἰδαίου, Παραστάτου δὲ ἐπίκλησιν, καὶ
Ἔρωτος καὶ ὃν Ἠλεῖοι καὶ Ἀθηναῖοι κατὰ ταὐτὰ
Ἠλείοις Ἀντέρωτα ὀνομάζουσι, Δήμητρός τε καὶ τῆς
παιδός. Ἀχιλλεῖ δὲ οὐ βωμός, κενὸν δέ ἐστιν αὐτῷ
μνῆμα ἐκ μαντείας· τῆς πανηγύρεως δὲ ἀρχομένης ἐν
ἡμέρᾳ ῥητῇ περὶ ἀποκλίνοντα ἐς δυσμὰς τοῦ ἡλίου
τὸν δρόμον αἱ γυναῖκες αἱ Ἠλεῖαι ἄλλα τε τοῦ Ἀχιλ-
λέως δρῶσιν ἐς τιμὴν καὶ κόπτεσθαι νομίζουσιν αὐτόν.
ἔστι δὲ καὶ ἄλλος ἐλάσσων γυμνασίου περίβολος,
ὃς ἔχεται μὲν τοῦ μείζονος, τετράγωνον δὲ ὀνομάζουσιν
ἐπὶ τῷ σχήματι· καὶ παλαῖστραι τοῖς ἀθλοῦσιν ἐνταῦθα
ποιοῦνται, καὶ συμβάλλουσιν αὐτόθι τοὺς ἀθλητὰς οὐ
παλαίσοντας ἔτι, ἐπὶ δὲ ἱμάντων τῶν μαλακωτέρων ταῖς
πληγαῖς. ἀνάκειται δὲ καὶ τῶν ἀγαλμάτων τὸ ἕτερον,
ἃ ἐπὶ ζημίᾳ Σωσάνδρου τε τοῦ Σμυρναίου καὶ Ἠλείου
Πολύκτορος τῷ Διὶ ἐποιήθη. ἔστι δὲ καὶ τρίτος γυ-
μνασίου περίβολος, ὄνομα μὲν Μαλθὼ τῆς μαλακότη-
τος τοῦ ἐδάφους ἕνεκα, τοῖς δὲ ἐφήβοις ἀνεῖται τῆς
πανηγύρεως τὸν χρόνον πάντα. ἔστι δὲ ἐν γωνίᾳ τῆς

669

Μαλθοῦς πρόσωπον Ἡρακλέους ἄχρι ἐς τοὺς ὤμους,
καὶ ἐν τῶν παλαιστρῶν μιᾷ τύπος Ἔρωτα ἔχων ἐπειρ-
γασμένον καὶ τὸν καλούμενον Ἀντέρωτα· ἔχει δὲ ὁ
μὲν φοίνικος ὁ Ἔρως κλάδον, ὁ δὲ ἀφελέσθαι πειρᾶται
τὸν φοίνικα ὁ Ἀντέρως. τῆς ἐσόδου δὲ ἑκατέρωθεν
τῆς ἐς τὴν Μαλθὼ παιδὸς ἕστηκεν εἰκὼν πύκτου· καὶ
αὐτὸν ἔφασκεν ὁ νομοφύλαξ Ἠλείων γένος μὲν Ἀλε-
ξανδρέα εἶναι τῆς ὑπὲρ Φάρου τῆς νήσου, Σαραπίωνα
δὲ ὄνομα, ἀφικόμενον δὲ ἐς Ἦλιν σπανίζουσι σίτου

σφίσι τροφὰς δοῦναι. τούτῳ μὲν αὐτόθι ἀντὶ τούτου
γεγόνασιν αἱ τιμαί· χρόνος δὲ στεφάνου τε τοῦ ἐν
Ὀλυμπίᾳ καὶ εὐεργεσίας αὐτῷ τῆς ἐς Ἠλείους ὀλυμ-
πιὰς ἑβδόμη πρὸς ταῖς δέκα τε καὶ διακοσίαις. ἐν
τούτῳ τῷ γυμνασίῳ καὶ βουλευτήριόν ἐστιν Ἠλείοις,
καὶ ἐπιδείξεις ἐνταῦθα λόγων τε αὐτοσχεδίων καὶ συγ-
γραμμάτων ποιοῦνται παντοίων· καλεῖται δὲ Λαλίχμιον
τοῦ ἀναθέντος ἐπώνυμον. περὶ δὲ αὐτὸ ἀσπίδες ἀνάκειν-
ται, θέας ἕνεκα καὶ οὐκ ἐς ἔργον πολέμου πεποιημέναι.
ἐκ δὲ τοῦ γυμνασίου πρὸς τὰ λουτρὰ ἐρχομένῳ
δι' ἀγυιᾶς τε ἡ ὁδὸς Σιωπῆς καὶ παρὰ τὸ ἱερὸν τῆς
Φιλομείρακός ἐστιν Ἀρτέμιδος. τῇ μὲν δὴ θεῷ γέγονεν
ἡ ἐπίκλησις ἅτε τοῦ γυμνασίου γείτονι· τῇ ἀγυιᾷ δὲ
Σιωπῇ ὄνομα ἐπὶ λόγῳ τοιῷδε τεθῆναι λέγουσιν.
ἄνδρες τοῦ Ὀξύλου στρατεύματος ἐπὶ κατασκοπῇ τῶν
ἐν Ἤλιδι ἀποπεμφθέντες καὶ ἀλλήλοις διακελευσάμενοι
κατὰ τὴν ὁδόν, ἐπειδὰν πλησίον γίνωνται τοῦ τείχους,
670
φθέγγεσθαι μὲν μηδὲν ἔτι αὐτοί, ἐπακροᾶσθαι δὲ εἴ

τι παρὰ τῶν ἐντὸς πυθέσθαι δυνήσονται, οὗτοι λαν-
θάνουσι παρελθόντες ἐς τὴν πόλιν κατὰ τὴν

θάνουσι παρελθόντες ἐς τὴν πόλιν κατὰ τὴν ἀγυιὰν
ταύτην καὶ ἐπακούσαντες ὁπόσα ἐβούλοντο ἐπανίασιν
αὖθις ἐς τοὺς Αἰτωλούς· καὶ ἡ ἀγυιὰ τὸ ὄνομα εἴλη-
φεν ἀπὸ τῶν κατασκόπων τῆς σιωπῆς.

ἑτέρα δὲ ἔξοδος ἐκ τοῦ γυμνασίου φέρει μὲν ἔς τε
τὴν ἀγορὰν καὶ ἐπὶ τὸν Ἑλλανοδικαιῶνα καλούμενον,
671
ἔστι δὲ ὑπὲρ τοῦ Ἀχιλλέως τὸν τάφον· καὶ ταύτῃ

τοὺς Ἑλλανοδίκας ἰέναι καθέστηκεν ἐς τὸ Γυμνάσιον.
ἐσίασι δὲ πρὶν μὲν ἥλιον ἀνίσχειν συμβαλοῦντες δρο-
μέας, μεσούσης δὲ τῆς ἡμέρας ἐπὶ τὸ πένταθλον καὶ
ὅσα βαρέα ἆθλα ὀνομάζουσιν.
ἀνὰ τὴν πόλιν πᾶσαν. ἔστι καὶ Ἀπόλλωνος Θεοξενίου

Πελληνεῦσιν ἱερόν, τὸ δὲ ἄγαλμα χαλκοῦ πεποίηται·
καὶ ἀγῶνα ἐπιτελοῦσι Θεοξένια τῷ Ἀπόλλωνι, τιθέντες
ἀργύριον ἆθλα τῆς νίκης, καὶ ἄνδρες ἀγωνίζονται τῶν
ἐπιχωρίων. πλησίον δὲ τοῦ Ἀπόλλωνος ναός ἐστιν
Ἀρτέμιδος· τοξευούσης δὲ ἡ θεὸς παρέχεται σχῆμα.
ᾠκοδόμηται δὲ καὶ ἔλυτρον κρήνης ἐν τῇ ἀγορᾷ, καὶ
λουτρά ἐστιν αὐτοῖς τὸ ὕδωρ τὸ ἐκ τοῦ θεοῦ, ἐπεί τοι
πίνειν πηγαί σφισιν ὑπὸ τὴν πόλιν εἰσὶν οὐ πολλαί· τὸ δὲ χωρίον, ἔνθα αἱ
πηγαί, Γλυκείας ὀνομάζουσι. Γυμνάσιον δὲ ἀρχαῖον ἐς ἐφήβων μάλιστα
ἀνεῖται μελέτην· οὐδὲ ἐς τὴν πολιτείαν ἐγγραφῆναι πρότερον καθέ-
στηκεν οὐδενὶ πρὶν ἂν ἐφηβεύσωσιν. ἐνταῦθα ἀνὴρ
Πελληνεὺς ἕστηκε Πρόμαχος ὁ Δρύωνος, ἀνελόμενος
παγκρατίου νίκας, τὴν μὲν Ὀλυμπίασι, τρεῖς δ' Ἰσθμίων
καὶ Νεμέᾳ δύο· καὶ αὐτοῦ καὶ εἰκόνας ποιήσαντες οἱ
Πελληνεῖς τὴν μὲν ἐς Ὀλυμπίαν ἀνέθεσαν, τὴν δὲ ἐν
τῷ γυμνασίῳ, λίθου ταύτην καὶ οὐ χαλκοῦ. λέγεται
δὲ καὶ ὡς Κορινθίου συνεστῶτος πολέμου Πελληνεῦσιν
ἀποκτείνειεν ὁ Πρόμαχος πλείστους τῶν ἀντιτεταγ-
μένων. λέγεται δὲ καὶ ὡς Πουλυδάμαντος
Πελληνεῖς δ' οὖν Πρόμαχον τὰ μάλιστα ἄγουσιν ἐν τιμῇ.

Χαίρωνα δὲ δύο ἀνελόμενον πάλης νίκας Ἰσθμικὰς
καὶ ἐν Ὀλυμπίᾳ τέσσαρας οὐδὲ ἀρχὴν ἐθέλουσιν ὀνο-
μάζειν, ὅτι κατέλυσε πολιτείαν ἐμοὶ δοκεῖν τὴν ἐν
Πελλήνῃ, δῶρον τὸ ἐπιφθονώτατον παρὰ Ἀλεξάνδρου
τοῦ Φιλίππου λαβών, τύραννος πατρίδος τῆς αὑτοῦ
καταστῆναι. ἔστι δὲ καὶ Εἰλειθυίας Πελληνεῦσιν ἱερόν·
τοῦτο ἐν μοίρᾳ τῆς πόλεως τῇ ἐλάσσονί ἐστιν ἱδρυ-
μένον. τὸ δὲ ὀνομαζόμενον Ποσείδιον τὰ μὲν ἀρχαι-
ότερα ἦν δῆμος, ἔρημον δὲ ἐφ' ἡμῶν. ἔστι μὲν δὴ τὸ
672
Ποσείδιον τοῦτο ὑπὸ τὸ Γυμνάσιον, διαμεμένηκε δὲ

καὶ ἐς τόδε ἔτι αὐτῷ Ποσειδῶνος ἱερὸν νομίζεσθαι.
Πελλήνης δὲ ὅσον στάδια ἑξήκοντα ἀπέχει τὸ Μύ-
σαιον, ἱερὸν Δήμητρος Μυσίας· ἱδρύσασθαι δὲ αὐτὸ
Μύσιόν φασιν ἄνδρα Ἀργεῖον, ἐδέξατο δὲ οἴκῳ Δήμη-
τρα καὶ ὁ Μύσιος λόγῳ τῷ Ἀργείων. ἔστι δὲ ἄλσος
ἐν τῷ Μυσαίῳ, δένδρα ὁμοίως τὰ πάντα, καὶ ὕδωρ
ἄφθονον ἄνεισιν ἐκ πηγῶν. ἄγουσι δὲ καὶ ἑορτὴν τῇ
Δήμητρι ἐνταῦθα ἡμερῶν ἑπτά· τρίτῃ δὲ ἡμέρᾳ τῆς
ἑορτῆς ὑπεξίασιν οἱ ἄνδρες ἐκ τοῦ ἱεροῦ, καταλειπό-
μεναι δὲ αἱ γυναῖκες δρῶσιν ἐν τῇ νυκτὶ ὁπόσα νόμος
σχῆμα, Ἑρμῆς τε ἐπίκλησιν Ἀγήτωρ καὶ Ἀπόλλων καὶ

Ἀθηνᾶ τε καὶ Ποσειδῶν, ἔτι δὲ Ἥλιος ἐπωνυμίαν ἔχων
Σωτὴρ [δὲ] εἶναι καὶ Ἡρακλῆς. ᾠκοδόμηται δὲ καὶ
ἱερόν σφισι μεγέθει μέγα, καὶ ἄγουσιν ἐνταῦθα τὴν
τελετὴν ταῖς θεαῖς.
τοῦ ναοῦ δὲ τῶν Μεγάλων θεῶν ἐστιν ἱερὸν ἐν
δεξιᾷ καὶ Κόρης· λίθου δὲ τὸ ἄγαλμα ποδῶν ὀκτὼ
μάλιστα· ταινίαι δὲ ἐπέχουσι διὰ παντὸς τὸ βάθρον.
ἐς τοῦτο τὸ ἱερὸν γυναιξὶ μὲν τὸν πάντα ἐστὶν ἔσοδος
χρόνον, οἱ δὲ ἄνδρες οὐ πλέον ἢ ἅπαξ κατὰ ἔτος ἕκα-
στον ἐς αὐτὸ ἐσίασι. Γυμνάσιον δὲ τῇ ἀγορᾷ συνεχὲς
κατὰ ἡλίου δυσμάς ἐστιν ᾠκοδομημένον. τῆς Στοᾶς
δὲ ἣν ἀπὸ τοῦ Μακεδόνος Φιλίππου καλοῦσι, ταύτης
εἰσὶ δύο ὄπισθεν λόφοι, οὐκ ἐς ὕψος ἀνήκοντες· ἐρείπια
δὲ Ἀθηνᾶς ἱεροῦ Πολιάδος ἐπὶ αὐτῷ, καὶ τῷ ἑτέρῳ
ναός ἐστιν Ἥρας Τελείας, ὁμοίως καὶ ταῦτα ἐρείπια.
ὑπὸ τούτῳ τῷ λόφῳ Βάθυλλος καλουμένη πηγὴ συν-
τελεῖ καὶ αὕτη τῷ ποταμῷ Ἑλισσόντι ἐς μέγεθος.
τοσάδε ἐνταῦθα ἀξιόχρεα ἦν· ἡ δὲ ἐπέκεινα τοῦ
ποταμοῦ μοῖρα ἡ κατὰ μεσημβρίαν παρείχετο ἐς μνήμην
θέατρον μέγιστον τῶν ἐν τῇ Ἑλλάδι· ἐν δὲ αὐτῷ καὶ
Θηβαίοις δὲ τὰ ἐν τοῖς ἀετοῖς Πραξιτέλης ἐποίησε

τὰ πολλὰ τῶν δώδεκα καλουμένων ἄθλων· καί σφισι
τὰ ἐς τὰς ὄρνιθας ἐνδεῖ τὰς ἐπὶ Στυμφάλῳ καὶ ὡς
673
ἐκάθηρεν Ἡρακλῆς τὴν Ἠλείαν χώραν, ἀντὶ τούτων

δὲ ἡ πρὸς Ἀνταῖον πάλη πεποίηται. Θρασύβουλος δὲ
ὁ Λύκου καὶ Ἀθηναίων οἱ σὺν αὐτῷ τυραννίδα τὴν
τῶν τριάκοντα καταλύσαντες – ὁρμηθεῖσι γάρ σφισιν
ἐκ Θηβῶν ἐγένετο ἡ κάθοδος – Ἀθηνᾶν καὶ Ἡρακλέα
κολοσσοὺς ἐπὶ λίθου τύπου τοῦ Πεντελῆσιν, ἔργα δὲ
Ἀλκαμένους, ἀνέθηκαν ἐς τὸ Ἡρακλεῖον.
τοῦ δὲ Ἡρακλείου Γυμνάσιον ἔχεται καὶ στάδιον,
ἀμφότερα ἐπώνυμα τοῦ θεοῦ. ὑπὲρ δὲ τὸν Σωφρο-
νιστῆρα λίθον βωμός ἐστιν Ἀπόλλωνος ἐπίκλησιν
Σποδίου, πεποίηται δὲ ἀπὸ τῆς τέφρας τῶν ἱερείων.
μαντικὴ δὲ καθέστηκεν αὐτόθι ἀπὸ κληδόνων, ᾗ δὴ
καὶ Σμυρναίους μάλιστα Ἑλλήνων χρωμένους οἶδα·
ἔστι γὰρ καὶ Σμυρναίοις ὑπὲρ τὴν πόλιν κατὰ τὸ
ἐκτὸς τοῦ τείχους Κληδόνων ἱερόν.
θαλάσσῃ καλούμενον Γλαύκου πήδημα· εἶναι δὲ αὐτὸν

ἁλιέα, καὶ ἐπεὶ τῆς πόας ἔφαγε, δαίμονα ἐν θαλάσσῃ
γενέσθαι καὶ ἀνθρώποις τὰ ἐσόμενα ἐς τόδε προλέγειν
οἵ τε ἄλλοι πιστὰ ἥγηνται καὶ οἱ τὴν θάλασσαν πλέ-
οντες πλεῖστα ἀνθρώπων ἐς τὴν Γλαύκου μαντικὴν
κατὰ ἔτος ἕκαστον λέγουσι. Πινδάρῳ δὲ καὶ Αἰσχύλῳ
πυνθανομένοις παρὰ Ἀνθηδονίων, τῷ μὲν οὐκ ἐπὶ
πολὺ ἐπῆλθεν ᾆσαι τὰ ἐς Γλαῦκον, Αἰσχύλῳ δὲ καὶ
ἐς ποίησιν δράματος ἐξήρκεσε.
Θηβαίοις δὲ πρὸ τῶν πυλῶν ἐστι τῶν Προιτίδων
καὶ τὸ Ἰολάου καλούμενον Γυμνάσιον καὶ στάδιον κατὰ
ταὐτὰ τῷ τε ἐν Ὀλυμπίᾳ καὶ τῷ Ἐπιδαυρίων γῆς χῶμα·
ἐνταῦθα δείκνυται καὶ ἡρῷον Ἰολάου. τελευτῆσαι δὲ
ἐν Σαρδοῖ τόν τε Ἰόλαον αὐτὸν καὶ Ἀθηναίων καὶ
Θεσπιέων τοὺς συνδιαβάντας ὁμολογοῦσι καὶ οἱ Θη-
βαῖοι. ὑπερβάντι δὲ τοῦ σταδίου τὰ ἐν δεξιᾷ δρόμος
ἵππων καὶ ἐν αὐτῷ Πινδάρου μνῆμά ἐστι. Πίνδα-
ρον δὲ ἡλικίαν ὄντα νεανίσκον καὶ ἰόντα ἐς Θεσπιὰς
[θέρους] ὥρᾳ καύματος περὶ μεσοῦσαν μάλιστα ἡμέραν
κόπος καὶ ὕπνος ἀπ' αὐτοῦ κατελάμβανεν· ὁ μὲν δὴ
ὡς εἶχε κατακλίνεται βραχὺ ὑπὲρ τῆς ὁδοῦ, μέλισσαι

674
ρωνείᾳ συμβῆναι πταῖσμα Ἕλλησι. καὶ ἀγῶνος τοῦ

ἐν Χαιρωνείᾳ μετέσχον οἱ Φωκεῖς, καὶ ὕστερον περὶ
Λάμιαν καὶ ἐν Κραννῶνι ἐναντία Ἀντιπάτρου καὶ
Μακεδόνων ἐμαχέσαντο· Γαλάτας δὲ καὶ τὴν Κελτικὴν
στρατιὰν προθυμότατα ἠμύνοντο Ἑλλήνων, θεῷ τε
τιμωροῦντες τῷ ἐν Δελφοῖς καὶ ἐς ἀπολογίαν ἅμα
ἐμοὶ δοκεῖν τῶν ἀρχαίων ἐγκλημάτων.
τούτοις μὲν δὴ τοιαῦτα ὑπῆρχεν ἐς μνήμην· στάδια
δὲ ἐκ Χαιρωνείας εἴκοσιν ἐς Πανοπέας ἐστὶ πόλιν
Φωκέων, εἴγε ὀνομάσαι τις πόλιν καὶ τούτους οἷς γε
οὐκ ἀρχεῖα οὐ γυμνάσιόν ἐστιν, οὐ θέατρον οὐκ ἀγο-
ρὰν ἔχουσιν, οὐχ ὕδωρ κατερχόμενον ἐς κρήνην, ἀλλὰ
ἐν στέγαις κοίλαις κατὰ τὰς καλύβας μάλιστα τὰς ἐν
τοῖς ὄρεσιν, ἐνταῦθα οἰκοῦσιν ἐπὶ χαράδρᾳ. ὅμως δὲ
ὅροι γε τῆς χώρας εἰσὶν αὐτοῖς ἐς τοὺς ὁμόρους, καὶ
ἐς τὸν σύλλογον συνέδρους καὶ οὗτοι πέμπουσι τὸν
Φωκικόν. καὶ γενέσθαι μὲν τῇ πόλει τὸ ὄνομα λέγου-
σιν ἀπὸ τοῦ Ἐπειοῦ πατρός, αὐτοὶ δὲ οὐ Φωκεῖς,
Φλεγύαι δὲ εἶναι τὸ ἐξ ἀρχῆς καὶ ἐς τὴν γῆν διαφυ-
γεῖν φασι τὴν Φωκίδα ἐκ τῆς Ὀρχομενίας. Πανοπέων
δὲ τὸν ἀρχαῖον θεώμενοι περίβολον ἑπτὰ εἶναι
ἄποικοι τῶν ἐν Ἰωνίᾳ, μοῖρα καὶ αὕτη τῶν ποτε Ἅρ-

παγον τὸν Μῆδον φυγόντων ἐκ Φωκαίας· γενόμενοι
δὲ ναυσὶν ἐπικρατέστεροι Καρχηδονίων τήν τε γῆν ἣν
ἔχουσιν ἐκτήσαντο καὶ ἐπὶ μέγα ἀφίκοντο εὐδαιμονίας.
τῶν μὲν δὴ Μασσαλιωτῶν χαλκοῦν τὸ ἀνάθημά ἐστι·
χρυσοῦ δὲ ἀσπίδα ὑπὸ Κροίσου τοῦ Λυδοῦ τῇ Ἀθηνᾷ
τῇ Προνοίᾳ δοθεῖσαν, ἐλέγετο ὑπὸ τῶν Δελφῶν ὡς
Φιλόμηλος αὐτὴν ἐσύλησε. πρὸς δὲ τῷ ἱερῷ τῆς
Προνοίας Φυλάκου τέμενός ἐστιν ἥρωος· καὶ ὁ Φύλακος
οὗτος ὑπὸ Δελφῶν ἔχει φήμην κατὰ τὴν ἐπιστρατείαν
σφίσιν ἀμῦναι τὴν Περσῶν. ἐν δὲ τοῦ γυμνασίου
τῷ ὑπαίθρῳ πεφυκέναι ποτὲ ἀγρίαν φασὶν ὕλην, καὶ
Ὀδυσσέα, ἡνίκα ὡς τὸν Αὐτόλυκον ἀφικόμενος μετὰ
τοῦ Αὐτολύκου τῶν παίδων ἐθήρευε, τότε αὐτὸν τὸ
τραῦμα τὸ ὑπὲρ τοῦ γόνατος ἐνταῦθα σχεῖν ὑπὸ τοῦ
συός. τραπομένῳ δὲ ἐς ἀριστερὰν ἀπὸ τοῦ γυμνασίου
καὶ ὑποκαταβάντι οὐ πλέον ἐμοὶ δοκεῖν ἢ τρία στάδια,
675
ποταμός ἐστιν ὀνομαζόμενος Πλεῖστος· οὗτος ὁ Πλεῖ-

στος ἐπὶ Κίρραν τὸ ἐπίνειον Δελφῶν καὶ τὴν ταύτῃ
κάτεισι θάλασσαν. ἐκ δὲ τοῦ γυμνασίου τὴν ἐς τὸ
ἱερὸν ἀνιόντι ἔστιν ἐν δεξιᾷ τῆς ὁδοῦ τὸ ὕδωρ τῆς

Κασταλίας, καὶ πιεῖν ἡδὺ καὶ λοῦσθαι καλόν. δοῦναι
δὲ τὸ ὄνομα τῇ πηγῇ γυναῖκα λέγουσιν ἐπιχωρίαν,
οἱ δὲ ἄνδρα Καστάλιον· Πανύασσις δὲ ὁ Πολυάρχου
πεποιηκὼς ἐς Ἡρακλέα ἔπη θυγατέρα Ἀχελῴου τὴν
Κασταλίαν φησὶν εἶναι. λέγει γὰρ δὴ περὶ τοῦ
μάλιστα ὁ ἐλλέβορος. ὁ μὲν αὐτοῦ μέλας χωρεῖ τε

ἀνθρώποις καὶ ἔστι γαστρὶ καθάρσιον, ὁ δὲ ἕτερος ὁ
λευκὸς δι' ἐμέτου καθαίρειν πέφυκε· τὸ δὲ φάρμακον
τὸ ἐς τὴν κάθαρσιν ἡ τοῦ ἐλλεβόρου ῥίζα ἐστίν.
Ἀντικυρεῦσι δὲ εἰσὶ μὲν ἀνδριάντες ἐν τῇ ἀγορᾷ χαλ-
κοῖ, ἔστι δέ σφισιν ἐπὶ τῷ λιμένι Ποσειδῶνος οὐ μέγα
ἱερόν, λογάσιν ᾠκοδομημένον λίθοις· κεκονίαται δὲ
τὰ ἐντός. τὸ δὲ ἄγαλμα ὀρθὸν χαλκοῦ πεποιημένον,
βέβηκε δὲ ἐπὶ δελφῖνι τῷ ἑτέρῳ τῶν ποδῶν· κατὰ
τοῦτο δὲ ἔχει καὶ τὴν χεῖρα ἐπὶ τῷ μηρῷ, ἐν δὲ τῇ
676
ἑτέρᾳ χειρὶ τρίαινά ἐστιν αὐτῷ. τοῦ γυμνασίου δὲ

ἐν ᾧ καὶ τὰ λουτρά σφισι πεποίηται, τούτου πέραν
ἄλλο γυμνάσιόν ἐστιν ἀρχαῖον· ἀνδριὰς δὲ ἕστηκεν ἐν
αὐτῷ χαλκοῦς· φησὶ δ' ἐπ' αὐτῷ τὸ ἐπίγραμμα Ξενό-
δαμον παγκρατιαστὴν Ἀντικυρέα ἐν ἀνδράσιν Ὀλυμ-
πικὴν ἀνῃρῆσθαι νίκην. εἰ δὲ ἀληθεύει τὸ ἐπίγραμμα,
ὀλυμπιάδι τῇ πρώτῃ μετὰ δέκα καὶ διακοσίας φαίνοιτο
ἂν τὸν κότινον ὁ Ξενόδαμος εἰληφώς· αὕτη δὲ ἐν τοῖς
Ἠλείων γράμμασι παρεῖται μόνη πασῶν ἡ ὀλυμπιάς.
ἔστι δὲ ὑπὲρ τὴν ἀγορὰν ἐν φρέατι ὕδατος πηγή·
λευκὸς δι' ἐμέτου καθαίρειν πέφυκε· τὸ δὲ φάρμακον

τὸ ἐς τὴν κάθαρσιν ἡ τοῦ ἐλλεβόρου ῥίζα ἐστίν.
Ἀντικυρεῦσι δὲ εἰσὶ μὲν ἀνδριάντες ἐν τῇ ἀγορᾷ χαλ-
κοῖ, ἔστι δέ σφισιν ἐπὶ τῷ λιμένι Ποσειδῶνος οὐ μέγα
ἱερόν, λογάσιν ᾠκοδομημένον λίθοις· κεκονίαται δὲ
τὰ ἐντός. τὸ δὲ ἄγαλμα ὀρθὸν χαλκοῦ πεποιημένον,
βέβηκε δὲ ἐπὶ δελφῖνι τῷ ἑτέρῳ τῶν ποδῶν· κατὰ
τοῦτο δὲ ἔχει καὶ τὴν χεῖρα ἐπὶ τῷ μηρῷ, ἐν δὲ τῇ
ἑτέρᾳ χειρὶ τρίαινά ἐστιν αὐτῷ. τοῦ γυμνασίου δὲ
ἐν ᾧ καὶ τὰ λουτρά σφισι πεποίηται, τούτου πέραν
ἄλλο γυμνάσιόν ἐστιν ἀρχαῖον· ἀνδριὰς δὲ ἕστηκεν ἐν
αὐτῷ χαλκοῦς· φησὶ δ' ἐπ' αὐτῷ τὸ ἐπίγραμμα Ξενό-
δαμον παγκρατιαστὴν Ἀντικυρέα ἐν ἀνδράσιν Ὀλυμ-
πικὴν ἀνῃρῆσθαι νίκην. εἰ δὲ ἀληθεύει τὸ ἐπίγραμμα,
ὀλυμπιάδι τῇ πρώτῃ μετὰ δέκα καὶ διακοσίας φαίνοιτο
ἂν τὸν κότινον ὁ Ξενόδαμος εἰληφώς· αὕτη δὲ ἐν τοῖς
Ἠλείων γράμμασι παρεῖται μόνη πασῶν ἡ ὀλυμπιάς.
ἔστι δὲ ὑπὲρ τὴν ἀγορὰν ἐν φρέατι ὕδατος πηγή·
σκέπη δὲ ἀπὸ ἡλίου τῷ φρέατι ὄροφός τε καὶ ἀνέχον-
τες τὸν ὄροφον κίονες. ἔστι δὲ οὐ πολὺ ἀνωτέρω τοῦ
φρέατος λίθοις τοῖς ἐπιτυχοῦσιν ᾠκοδομημένον μνῆμα·
Flavius Josephus Hist., Antiquitates Judaicae

Book 12, ch. 241, line 2
καὶ εἰς τοὺς τρεῖς ἧκεν ἡ ἀρχιερωσύνη, καθὼς δεδηλώκαμεν. ὁ

μὲν οὖν Ἰησοῦς Ἰάσονα αὑτὸν μετωνόμασεν, ὁ δὲ Ὀνίας ἐκλήθη
Μενέλαος. στασιάσαντος οὖν τοῦ προτέρου ἀρχιερέως Ἰησοῦ πρὸς
τὸν μετὰ ταῦτα κατασταθέντα Μενέλαον καὶ τοῦ πλήθους διανε-
677
μηθέντος εἰς ἑκατέρους, ἐκ τῆς Μενελάου μοίρας οἱ Τωβίου παῖδες

ἐγένοντο, τὸ δὲ πλέον τοῦ λαοῦ τῷ Ἰάσονι συνελάμβανεν, ὑφ' οὗ
καὶ πονούμενοι ὅ τε Μενέλαος καὶ οἱ παῖδες οἱ τοῦ Τωβίου πρὸς
Ἀντίοχον ἀνεχώρησαν δηλοῦντες αὐτῷ, ὅτι βούλονται τοὺς πατρίους
νόμους καταλιπόντες καὶ τὴν κατ' αὐτοὺς πολιτείαν ἕπεσθαι τοῖς βα-
σιλικοῖς καὶ τὴν Ἑλληνικὴν πολιτείαν ἔχειν. παρεκάλεσαν οὖν αὐτὸν
ἐπιτρέψαι αὐτοῖς οἰκοδομῆσαι Γυμνάσιον ἐν Ἱεροσολύμοις. συγχω-
ρήσαντος δὲ καὶ τὴν τῶν αἰδοίων περιτομὴν ἐπεκάλυψαν, ὡς ἂν
εἶεν καὶ τὰ περὶ τὴν ἀπόδυσιν Ἕλληνες, τά τε ἄλλα πάνθ' ὅσα ἦν
αὐτοῖς πάτρια παρέντες ἐμιμοῦντο τὰ τῶν ἄλλων ἐθνῶν ἔργα.
Ἀντίοχος δὲ τῆς βασιλείας αὐτῷ χωρούσης κατὰ τρόπον
ἐπὶ τὴν Αἴγυπτον διέγνω στρατεύσασθαι, πόθον αὐτῆς λαβὼν καὶ
διὰ τὸ τῶν Πτολεμαίου παίδων καταφρονεῖν ἀσθενῶν ἔτι τυγχα-
νόντων καὶ μηδέπω πράγματα τηλικαῦτα διέπειν δυναμένων. γενό-
μενος οὖν μετὰ πολλῆς δυνάμεως κατὰ τὸ Πηλούσιον καὶ δόλῳ
τὸν Φιλομήτορα Πτολεμαῖον ἐκπεριελθὼν καταλαμβάνει τὴν Αἴγυ-
πτον, καὶ γενόμενος ἐν τοῖς περὶ Μέμφιν τόποις καὶ κατασχὼν
Septuaginta, Machabaeorum i Ch. 1, sec. 14, line 1
τοστῷ καὶ τριακοστῷ καὶ ἑβδόμῳ βασιλείας Ἑλλήνων.

Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐξῆλθον ἐξ Ισραηλ υἱοὶ παράνομοι
καὶ ἀνέπεισαν πολλοὺς λέγοντες Πορευθῶμεν καὶ διαθώμεθα δια-
θήκην μετὰ τῶν ἐθνῶν τῶν κύκλῳ ἡμῶν, ὅτι ἀφ' ἧς ἐχωρίσθημεν
ἀπ' αὐτῶν, εὗρεν ἡμᾶς κακὰ πολλά.
καὶ ἠγαθύνθη ὁ λόγος ἐν
ὀφθαλμοῖς αὐτῶν,
καὶ προεθυμήθησάν τινες ἀπὸ τοῦ λαοῦ καὶ
ἐπορεύθησαν πρὸς τὸν βασιλέα, καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν ποι-
ῆσαι τὰ δικαιώματα τῶν ἐθνῶν.
καὶ ᾠκοδόμησαν Γυμνάσιον ἐν
Ιεροσολύμοις κατὰ τὰ νόμιμα τῶν ἐθνῶν
καὶ ἐποίησαν ἑαυτοῖς
ἀκροβυστίας καὶ ἀπέστησαν ἀπὸ διαθήκης ἁγίας καὶ ἐζευγίσθησαν
τοῖς ἔθνεσιν καὶ ἐπράθησαν τοῦ ποιῆσαι τὸ πονηρόν.
Καὶ ἡτοιμάσθη ἡ βασιλεία ἐνώπιον Ἀντιόχου, καὶ ὑπέλαβεν βα-
σιλεῦσαι γῆς Αἰγύπτου, ὅπως βασιλεύσῃ ἐπὶ τὰς δύο βασιλείας.
καὶ εἰσῆλθεν εἰς Αἴγυπτον ἐν ὄχλῳ βαρεῖ, ἐν ἅρμασιν καὶ ἐλέφασιν
καὶ ἐν ἱππεῦσιν καὶ ἐν στόλῳ μεγάλῳ
καὶ συνεστήσατο πόλεμον
πρὸς Πτολεμαῖον βασιλέα Αἰγύπτου· καὶ ἐνετράπη Πτολεμαῖος ἀπὸ
678
Septuaginta, Machabaeorum ii Ch. 4, sec. 9, line 3
νοίας ἀδύνατον εἶναι τυχεῖν εἰρήνης ἔτι τὰ πράγματα καὶ τὸν

Σιμωνα παῦλαν οὐ λημψόμενον τῆς ἀνοίας.
Μεταλλάξαντος δὲ τὸν βίον Σελεύκου καὶ παραλαβόντος τὴν
βασιλείαν Ἀντιόχου τοῦ προσαγορευθέντος Ἐπιφανοῦς ὑπενόθευσεν
Ἰάσων ὁ ἀδελφὸς Ονιου τὴν ἀρχιερωσύνην
ἐπαγγειλάμενος τῷ
βασιλεῖ δι' ἐντεύξεως ἀργυρίου τάλαντα ἑξήκοντα πρὸς τοῖς τρια-
κοσίοις καὶ προσόδου τινὸς ἄλλης τάλαντα ὀγδοήκοντα.
πρὸς δὲ
τούτοις ὑπισχνεῖτο καὶ ἕτερα διαγράφειν πεντήκοντα πρὸς τοῖς
ἑκατόν, ἐὰν ἐπιχωρηθῇ διὰ τῆς ἐξουσίας αὐτοῦ Γυμνάσιον καὶ
ἐφηβεῖον αὐτῷ συστήσασθαι καὶ τοὺς ἐν Ιεροσολύμοις Ἀντιοχεῖς
ἀναγράψαι.
ἐπινεύσαντος δὲ τοῦ βασιλέως καὶ τῆς ἀρχῆς κρα-
τήσας εὐθέως πρὸς τὸν Ἑλληνικὸν χαρακτῆρα τοὺς ὁμοφύλους
μετέστησε.
καὶ τὰ κείμενα τοῖς Ιουδαίοις φιλάνθρωπα βασιλικὰ
διὰ Ιωάννου τοῦ πατρὸς Εὐπολέμου τοῦ ποιησαμένου τὴν πρε-
σβείαν ὑπὲρ φιλίας καὶ συμμαχίας πρὸς τοὺς Ῥωμαίους παρώσας
καὶ τὰς μὲν νομίμους καταλύων πολιτείας παρανόμους ἐθισμοὺς
ἐκαίνιζεν.

μετέστησε.
ἀσμένως γὰρ ὑπ' αὐτὴν τὴν ἀκρόπολιν Γυμνάσιον
καθίδρυσεν καὶ τοὺς κρατίστους τῶν ἐφήβων ὑποτάσσων ὑπὸ πέ-
τασον ἤγαγεν.
ἦν δ' οὕτως ἀκμή τις Ἑλληνισμοῦ καὶ πρόσβασις
679
ἀλλοφυλισμοῦ διὰ τὴν τοῦ ἀσεβοῦς καὶ οὐκ ἀρχιερέως Ἰάσωνος

ὑπερβάλλουσαν ἀναγνείαν
ὥστε μηκέτι περὶ τὰς τοῦ θυσιαστη-
ρίου λειτουργίας προθύμους εἶναι τοὺς ἱερεῖς, ἀλλὰ τοῦ μὲν νεὼ
καταφρονοῦντες καὶ τῶν θυσιῶν ἀμελοῦντες ἔσπευδον μετέχειν
τῆς ἐν παλαίστρῃ παρανόμου χορηγίας μετὰ τὴν τοῦ δίσκου πρός-
κλησιν,
Septuaginta, Machabaeorum iv Ch. 4, sec. 20, line 2
ὃς καταλύσας τὸν Ονιαν τῆς ἀρχιερωσύνης Ιασονα τὸν

ἀδελφὸν αὐτοῦ κατέστησεν ἀρχιερέα
συνθέμενον δώσειν, εἰ ἐπιτρέ-
ψειεν αὐτῷ τὴν ἀρχήν, κατ' ἐνιαυτὸν τρισχίλια ἑξακόσια ἑξήκοντα
τάλαντα.
ὁ δὲ ἐπέτρεψεν αὐτῷ καὶ ἀρχιερᾶσθαι καὶ τοῦ ἔθνους
ἀφηγεῖσθαι·
καὶ ἐξεδιῄτησεν τὸ ἔθνος καὶ ἐξεπολίτευσεν ἐπὶ πᾶ-
σαν παρανομίαν
ὥστε μὴ μόνον ἐπ' αὐτῇ τῇ ἄκρᾳ τῆς πατρίδος
ἡμῶν Γυμνάσιον κατασκευάσαι, ἀλλὰ καὶ καταλῦσαι τὴν τοῦ ἱεροῦ
κηδεμονίαν.
ἐφ' οἷς ἀγανακτήσασα ἡ θεία δίκη αὐτὸν αὐτοῖς τὸν
Ἀντίοχον ἐπολέμωσεν.
ἐπειδὴ γὰρ πολεμῶν ἦν κατ' Αἴγυπτον
Πτολεμαίῳ, ἤκουσέν τε ὅτι φήμης διαδοθείσης περὶ τοῦ τεθνάναι
αὐτὸν ὡς ἔνι μάλιστα χαίροιεν οἱ Ιεροσολυμῖται, ταχέως ἐπ' αὐ-
τοὺς ἀνέζευξεν,
καὶ ὡς ἐπόρθησεν αὐτούς, δόγμα ἔθετο ὅπως,
εἴ τινες αὐτῶν φάνοιεν τῷ πατρίῳ πολιτευόμενοι νόμῳ, θάνοιεν.
καὶ ἐπεὶ κατὰ μηδένα τρόπον ἴσχυεν καταλῦσαι διὰ τῶν
Ιούλιος Πολυδεύκης γραμματικός. Ονομαστικόν. Book 2, sec. 83, line

4
δυσήκοοι, ἀνήκοοι, ὀξυήκοοι, βαρυήκοοι, αὐτήκοοι, ἀξιάκουστον,

ἀνηκουστεῖν, ἀνήκουστον ὡς Ξενοφῶν (Cyneg III 8), ἀνηκόως, ἀν-
ηκουστία, ἄκουσμα· Αἰσχίνης δ' ὁ ῥήτωρ (III 241) καὶ ἀκρόαμα
εἶπεν, ὥσπερ καὶ Ξενοφῶν (Conviv II 2, Hier I 14). φαῦλον δ'
680
ὁ Μενάνδρου (III frg 988 Ko) ἀκουστὴς ἀντὶ τοῦ ἀκροατής. παρὰ
δὲ Πλάτωνι (Leg IV 711 E) ξυνήκοοι. καὶ εἰσακοῦσαι. καὶ ‘ἐπήκοος
γενοῦ’ ἐν εὐχῇ παρὰ τῷ κωμικῷ Φρυνίχῳ (I frg 73 Ko). κωφός,
κωφότης. κυψέλη δὲ τὸ ἐμφράττον τὴν ἀκοὴν καὶ κυψελίς· πεφρά-
χθαι τὰ ὦτα, καὶ ἐπιλαβεῖν τὰ ὦτα, καὶ ἐμπεπλῆσθαι τὴν ἀκοὴν
τὸ ταῖν χεροῖν φραγῆναι καὶ ἐπισχεῖν. καὶ διατεθρύληκέ μου τὰ ὦτα.
ἐπὶ δὲ τῶν ἐν γυμνασίοις πληγῶν τὰ ὦτα κατεαγέναι, καὶ ὠτοκάταξις.
ὠτογλυφὶς δ' εἴρηται παρὰ Πλάτωνι τῷ κωμικῷ ἐν Συμμαχίᾳ
(I frg 148 Ko)· ‘ὠτογλυφίδα λαβοῦσα ἀνασκάλλεται.’ ὁ δὲ φιλό-
σοφος Πλάτων (?) ἀμφωτίδας λέγει· καὶ νεὼς δ' ἐπωτίδες
ὀνομάζονται καὶ ἀμφωτίδες. ἐνώτια ὁ κόσμος ὁ ἐν τοῖς ὠσίν·
τὰ δ' αὐτὰ καὶ ἐλλόβια καὶ ἑλικτῆρες. ἐκαλοῦντο δέ τινες ὦτα
καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως, οἱ τὰ λεγόμενα διαγγέλλοντες καὶ τὰ ὁρώ-
μενα· ἀπὸ δὲ τῶν ὤτων τούτων τὸ ὠτακουστεῖν πεποίηται.
Αἰσχίνης δ' ὁ Σωκρατικὸς (p 29 C F Herm) καὶ ἐπ' ἀμφότερα τὰ
ὦτα καθεύδειν λέγει. σκολιὸς δ' ὁ τῆς ἀκοῆς πόρος ὁ παρα-
πέμπων τὴν φωνὴν εἰς τὰ περὶ τὴν ψυχήν. μετὰ δὲ τοὺς κροτάφους
Ιούλιος Πολυδεύκης γραμματικός. Ονομαστικόν. Book 3, sec. 153, li

5
ἀνερρήθη, ἐκηρύχθη, ἀνηγορεύθη, ἀνεδέθη τῷ στεφάνῳ, ἀνεκη-

ρύχθη, ἀνεῖπεν αὐτὸν ὁ κῆρυξ. καὶ τὸ πρᾶγμα ἀνάδεσις στεφάνου,
καὶ στεφανηφορία, καὶ ἀνάρρησις καὶ ἀναγόρευσις καὶ ἀνακήρυξις.
τὰ δὲ τῶν ἐνεργούντων ῥήματα ἀνειπεῖν, ἀνακηρῦξαι, ἀναγορεῦσαι,
ἀναδῆσαι, στεφανῶσαι, ταινιῶσαι· Ξενοφῶν (?) γὰρ εἴρηκεν ‘ἐταινίουν
τε καὶ προσῄεσαν ὥσπερ ἀθλητῇ.’
κοινὰ δ' ἐπὶ πάντων ἀναγκοφαγῆσαι, ἀσκῆσαι ἀσκηθῆναι, ἀθλῆ-
σαι, γυμνάσασθαι, πονῆσαι, ἀγωνίσασθαι. καὶ ὄνομα καλὸν ἡ ἄσκησις.
καὶ γυμναστικὴ ἡ τέχνη, καὶ γυμνασία τὸ πρᾶγμα, καὶ γυμναστικῶς
τὸ ἐπίρρημα παρ' Ἀριστοφάνει (Vesp 1212). καὶ ἀποδῦναι καὶ
γυμνάσασθαι παρὰ Θουκυδίδῃ (I 6. 5) καὶ γύμνωσις. καὶ Γυμνάσιον
τὸ χωρίον. ἐλαίῳ χρίσασθαι, λίπα ἀλείψασθαι, κονίσασθαι.
τοὺς μὲν οὖν καλουμένους ἱεροὺς ἀγῶνας, ὧν τὰ ἆθλα ἐν στε-
φάνῳ μόνῳ, στεφανίτας ἐκάλεσαν καὶ φυλλίνας, τοὺς δ' ὀνο-
μαζομένους θεματικοὺς ἀργυρίτας.
ἐκ δὲ τῶν ἀγωνιστικῶν ὀνομάτων καὶ ὁ μαστιγονόμος καὶ ὁ
ῥαβδοῦχος, καὶ ὁ ῥάβδῳ κοσμῶν, φησὶν ὁ Πλάτων (Leg III 700 C)·
Ξενοφῶν δὲ καὶ μαστιγοφόρον που (Cyrop VIII 3. 9, R Lac II 2) λέγει.
τὰ δὲ χωρία τῆς ἀσκήσεως ἀποδυτήριον, Γυμνάσιον, παλαίστρα, κο-
νίστρα. καὶ ὁ ἐφεστηκὼς παιδοτρίβης τε καὶ γυμναστής, ἀφ' οὗ καὶ
συγγυμναστὴς παρὰ Πλάτωνι (Soph 218 B) καὶ παρὰ Ξενοφῶντι
681
Ιούλιος Πολυδεύκης γραμματικός. Ονομαστικόν.


(R Laced IX 4) προγυμναστής· ὁ δ' ἀλείπτης ἀδόκιμον. παιδοτριβικὴν
δὲ τέχνην Ἰσοκράτης (XV 181) εἴρηκεν, καὶ παιδοτρίβην Ἀριστο-
φάνης (Eq 1238, Nub 973, τῆς δὲ παιδοτριβίας Ἄρχιππος ὁ κω-
μικός (I frg 51 Ko). εἴη δ' ἂν ἐκ τούτων ξηραλοιφεῖν, σωμασκεῖν,
σωμασκίας σεσωμασκηκώς, ἀσκομαχεῖν, ἀσκητὴς ἀσκήματα ἄσκησις·
Πλάτων (I frg 234 Ko) δὲ καὶ ἄσκην εἴρηκε, φαῦλον ὄνομα. καὶ
λήκυθον δ' ἂν εἴποις καὶ στλεγγίδα· ἐκαλεῖτο δὲ καὶ στλεγγὶς
καὶ ξύστρα καὶ σπαθίς. καὶ τὸν παῖδα ἐρεῖς ληκυθοφόρον· πο
Ιούλιος Πολυδεύκης γραμματικός. Ονομαστικόν. Book 10, sec. 62,

lin1
τοῦδε ἀποστροφήν, εὕροις ἂν τοὔνομα ἐπὶ τοῦ σκεύους τοῦ τοῖς βι-
βλίοις χρησίμου.
Δικάζειν μὲν οὖν ὁπότε δέοι, σκεύη ἂν εἴη δικαστικὰ κλε-
ψύδρα καὶ προχοίδιον καὶ δίσκοι καὶ ψῆφοι, καὶ ἡλίσκος ἐπικρούειν
τὴν κλεψύδραν· τὸν γὰρ ἧλον καὶ ἡλίσκον ἐν Ἥρωσιν Ἀριστοφά-
νης (fg 314) κέκληκεν. οὕτω γὰρ τὰ Ἀττικά· κημοὶ καὶ καδίσκοι καὶ
ἐχῖνοι. κιβώτια δ' ἴσως γραμματοφόρα καὶ γραμματεῖα καὶ κάλαμοι
γραφεῖς, καὶ κληρωτήριον· εἰ γὰρ καὶ ἐπὶ τοῦ τόπου ἔοικεν εἰρῆσθαι
τοὔνομα ἐν τῷ Γήραι Ἀριστοφάνους (fg 146), ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τοῦ ἀγ-
γείου ἂν ἐναρμόσειεν.
682
Ἐπὶ δὲ Γυμνάσιον ἐντεῦθεν τραπομένῳ λήκυθος ἐλαιηρά τις

ἔστω ἢ καὶ ληκύθιον, καὶ στλεγγίδες. καὶ ξυστίδας δ' αὐτὰς ἄν τις
εἴποι· ἔν τε γὰρ ταῖς Ἐπιχάρμου Νήσοις (97 K) εὕρηται τοὔνομα,
καὶ Δίφιλός που ἐν Κιθαρῳδῷ ἀνδρὶ εἴρηκεν (II p 558. 52 Ko)
λήκυθον ξύστιν τ' ἔχεις; –
ἐγὼ δὲ καὶ ξύστραν.
καὶ αὐτοληκύθους δέ τινας Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Κόνωνος (54. 14)
ὀνομάζει, οὓς σαφέστερον ἄν τις ἐν τῷ Ἀντιφάνους Ἀθάμαντι κε-
κλῆσθαι λέγοι, εἰπόντος (II p 16. 16 Ko)
χλαμύδα καὶ λόγχην ἔχων,
ξυνακόλουθος, ξηρός, αὐτολήκυθος.

Εὐπόλιδος δ' ἐν Χρυσῷ γένει (I p 335. 283 Ko)

ἀλλ' ὦ φίλε Ζεῦ κατάχυτλον τὴν ῥῖν' ἔχεις.
πύελον δ' ὁμοίως ἐν Ταξιάρχοις (I p 328. 256 Ko)
ὅστις πύελον ἥκεις ἔχων καὶ χαλκίον
ὥσπερ λεχὼ στρατιώτης ἐξ Ἰωνίας·
καὶ γὰρ τὸ χαλκίον ἕν τι τῶν λουτρῶν, ὥσπερ καὶ λέβης καὶ
τρίπους ὁ ἐμπυριβήτης. ἀσάμινθον δ' Ὅμηρος, (K 576 δ 48 ρ 87)
ἔς ῥ' ἀσαμίνθους βάντες ἐϋξέστας λούσαντο·
καίτοι ἔν γε τοῖς Κρατίνου Ἥρωσι (I p 84. 234) τὴν ἀσάμινθον κι-
βωτὸν νοοῦσιν, ἔνιοι δὲ ἔκπωμα.
τῶν δὲ γυμνασίοις προσηκόντων σκευῶν καὶ σάκτας ἐστὶ καὶ
μάρσιπος καὶ σάκκος, καὶ κυνοῦχος ὑποδέξασθαι τὰ ἱμάτια, καί που
καὶ συρία καὶ σύρα ἡ ἄκναπτος, καὶ κύνεως σπυρίς, καὶ ἁλτῆρες
καὶ τροχοὶ καὶ δίσκοι καὶ ἀποτομάδες καὶ ὠμόλινον, οὐ Κρατίνου
(I p 14. 9) μόνον εἰπόντος τὸ ὠμόλινον, ἀλλὰ καὶ Αἰσχύλου ἐν
Προμηθεῖ Πυρκαεῖ (fg 205)
λινᾶ δέ, πίσσα καὶ ὁμολίνου μακροὶ τόνοι.
Εἰσελθόντι δὲ μετὰ Γυμνάσιον, εἰ καὶ πρὸ τοῦ πιεῖν θυτέον τε
καὶ σπειστέον, θυμιατήριον ἄν τις σοι προσκομίζοι· τὸ δ' αὐτὸ καὶ
ἐσχάριον, οἶμαι, καλεῖται, ὥς που ἀμέλει ὁ μείζων βωμὸς ἐσχάρα.
καί που καὶ σπονδεῖον, ᾧ τὸν οἶνον ἐπισπένδεις, καὶ λοιβεῖον,


683

καί που καὶ σπονδεῖον, ᾧ τὸν οἶνον ἐπισπένδεις, καὶ λοιβεῖον, ᾧ
τοὔλαιον· καὶ σφαγεῖον, εἰ θύεις, ὃ ὑφέξει τις τῷ τῶν ἱερείων αἵ-
ματι. καὶ κανοῦν δὲ ἀναγκαῖον ὑπεῖναι καὶ χέρνιβας καὶ χερνι-
βεῖον, εἰπόντος Ἀντιφάνους ἐν Βουσίριδι (II p 38. 66 Ko)
καὶ τὸ χερνίβιον πρῶτον· ἡ πομπὴ σαφής.
Τραπομένῳ δ' ἐπὶ τὸ πίνειν, ἵνα μὲν τὸ ὕδωρ θερμαίνεται,
θερμαντῆρες θερμαστρίς θέρμαυστρις, χαλκία θερμαντήρια, ἐσχαρίδες,
λέβητες λεβητάρια ἰπνολεβήτια· ἐκπώματα δὲ καὶ ἐκπωμάτια καὶ
Φίλιππος μὲν οὖν πεισθεὶς Ἠπειρώταις καὶ κα-

ταστρατοπεδεύσας περὶ τὸν Ἄμβρακον, ἐγίνετο περὶ
τὴν παρασκευὴν τῶν πρὸς τὴν πολιορκίαν. Σκόπας
δὲ κατὰ τὸν καιρὸν τοῦτον ἀναλαβὼν τοὺς Αἰτω-
λοὺς πανδημεί, καὶ ποιησάμενος τὴν πορείαν διὰ
Θετταλίας, ἐνέβαλεν εἰς Μακεδονίαν, καὶ τόν τε σῖτον
ἐπιπορευόμενος τὸν κατὰ τὴν Πιερίαν ἔφθειρε καὶ
λείας περιβαλόμενος πλῆθος ἐπανῆγε, ποιούμενος
τὴν πορείαν ὡς ἐπὶ τὸ Δῖον. ἐκλιπόντων δὲ τῶν
κατοικούντων τὸν τόπον, εἰσελθὼν τὰ τείχη κατέ-
σκαψε καὶ τὰς οἰκίας καὶ τὸ Γυμνάσιον, πρὸς δὲ
τούτοις ἐνέπρησε τὰς Στοὰς τὰς περὶ τὸ τέμενος καὶ
τὰ λοιπὰ διέφθειρε τῶν ἀναθημάτων, ὅσα πρὸς
κόσμον ἢ χρείαν ὑπῆρχε τοῖς εἰς τὰς πανηγύρεις
συμπορευομένοις· ἀνέτρεψε δὲ καὶ τὰς εἰκόνας τῶν
βασιλέων ἁπάσας. οὗτος μὲν οὖν εὐθέως κατὰ τὴν
ἔνστασιν τοῦ πολέμου καὶ τὴν πρώτην πρᾶξιν οὐ
μόνον τοῖς ἀνθρώποις, ἀλλὰ καὶ τοῖς θεοῖς πόλε-
μον ἐξενηνοχώς, ἐπανῄει. καὶ παραγενόμενος εἰς
684
Αἰτωλίαν, οὐχ ὡς ἠσεβηκώς, ἀλλ' ὡς ἀγαθὸς ἀνὴρ

εἰς τὰ κοινὰ πράγματα γεγονώς, ἐτιμᾶτο καὶ πε
σῴζεσθαι κατὰ δύναμιν οὗ ποτ' ἂν ἕκαστος προ-

αιρῆται μετὰ τῆς ἐσθῆτος τῆς περὶ τὸ σῶμα. τοῦ
δὲ Φιλίππου προστάττοντος περὶ πάντων ἐπιτρέπειν
ἢ μάχεσθαι γενναίως, οὗτοι μὲν ἐπανῆλθον. οἱ δ'
Ἀβυδηνοὶ πυθόμενοι τὰ λεγόμενα, συνελθόντες εἰς
ἐκκλησίαν ἐβουλεύοντο περὶ τῶν ἐνεστώτων ἀπο-
νοηθέντες ταῖς γνώμαις. ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς πρῶ-
τον μὲν τοὺς δούλους ἐλευθεροῦν, ἵνα συναγω-
νιστὰς ἔχοιεν ἀπροφασίστους, ἔπειτα συναθροῖσαι
τὰς μὲν γυναῖκας εἰς τὸ τῆς Ἀρτέμιδος ἱερὸν ἁπά-
σας, τὰ δὲ τέκνα σὺν ταῖς τροφοῖς εἰς τὸ Γυμνάσιον,
ἑξῆς δὲ τούτοις τὸν ἄργυρον καὶ τὸν χρυσὸν εἰς τὴν
ἀγορὰν συναγαγεῖν, ὁμοίως δὲ καὶ τὸν ἱματισμὸν τὸν
ἀξιόλογον εἰς τὴν τετρήρη (τὴν) τῶν Ῥοδίων καὶ
τὴν τριήρη τὴν τῶν Κυζικηνῶν. ταῦτα δὲ προθέ-
μενοι καὶ πράξαντες ὁμοθυμαδὸν κατὰ τὸ δόγμα
πάλιν συνηθροίσθησαν εἰς τὴν ἐκκλησίαν, καὶ πεν-
τήκοντα προεχειρίσαντο τῶν πρεσβυτέρων ἀνδρῶν
καὶ μάλιστα πιστευομένων, ἔτι δὲ τὴν σωματικὴν
δύναμιν ἐχόντων πρὸς τὸ δύνασθαι τὸ κριθὲν ἐπι-
τελεῖν, καὶ τούτους ἐξώρκισαν ἐναντίον ἁπάντων
Κλαύδιος Αιλιανός De natura animalium Book 6, sec. 15, line 4
ἐνέφυ καὶ ἀπέπνιξε καὶ ἐς τὸν φωλεὸν ἀπάγει. τοῖς

κυσὶ δὲ ἐπιτίθεται ἡ αὐτὴ τὸν τρόπον ἐκεῖνον. ὅταν
ᾖ πλήρης ὁ τῆς σελήνης κύκλος, κατόπιν λαμβάνει
τὴν αὐγήν, καὶ τὴν αὑτῆς σκιὰν ἐπιβάλλει τοῖς κυσί,
καὶ παραχρῆμα αὐτοὺς κατεσίγασε, καὶ καταγοητεύ-
σασα ὡς αἱ φαρμακίδες εἶτα ἀπάγει σιωπῶντας, καὶ
κέχρηται ὅ τι καὶ βούλεται τὸ ἐντεῦθεν αὐτοῖς.
Ἔρωτα δελφῖνος ἐν Ἰασῷ ἐς μειράκιον καλὸν
πεῖν οὔ μοι δοκεῖ, καὶ διὰ ταῦτα εἰρήσεται. τὸ γυ-
685
μνάσιον τὸ τῶν Ἰασέων ἐπίκειται τῇ θαλάσσῃ, καὶ οἵ

γε ἔφηβοι μετὰ τοὺς δρόμους καὶ τὰς κονίστρας κατ-
διανηχομένων οὖν αὐτῶν ἑνὸς τοῦ τὴν ὥραν ἐκπρε-
πεστάτου ἐρᾷ δελφὶς ἔρωτα δριμύτατον. καὶ τὰ μὲν
πρῶτα πλησίον γενόμενος ἐφόβησέ τε καὶ ἐξέπληξεν
αὐτόν, εἶτα μέντοι τῇ συνηθείᾳ φιλίαν τινὰ καὶ εὔ-
νοιαν ἐς ἑαυτὸν ἐκ τοῦ παιδὸς ἰσχυρὰν ἐπηγάγετο.
ἀθύρειν γοῦν μετ' ἀλλήλων ὑπήρξαντο, καὶ πῆ μὲν
ἡμιλλάσθην παρανηχομένω τε καὶ ἐρίζοντε, πῆ δὲ ὁ
νοῶ, μεγαλοφρονέστερος ἦν τοῦ διδόντος ὁ μὴ λαβών.

Ἄξιον δὲ καὶ τὸ Καλανοῦ τοῦ Ἰνδοῦ τέλος ἐπαινέ-
σαι· ἄλλος δ' ἂν εἶπεν ὅτι καὶ ἀγασθῆναι. ἐγένετο
δὲ τοιοῦτον. Καλανὸς ὁ Ἰνδῶν σοφιστὴς μακρὰ χαί-
ρειν φράσας Ἀλεξάνδρῳ καὶ Μακεδόσι καὶ τῷ βίῳ,
ὅτε ἐβουλήθη ἀπολῦσαι αὑτὸν ἐκ τῶν τοῦ σώματος
δεσμῶν, ἐνένηστο μὲν ἡ πυρὰ ἐν τῷ καλλίστῳ προ-
αστείῳ τῆς Βαβυλῶνος, καὶ ἦν τὰ ξύλα αὖα καὶ πρὸς
εὐωδίαν εὖ μάλα ἐπίλεκτα κέδρου καὶ θύου καὶ κυ-
παρίττου καὶ μυρσίνης καὶ δάφνης· αὐτὸς δὲ γυμνα-
σάμενος Γυμνάσιον τὸ εἰωθός (ἦν δὲ αὐτὸ δρόμος),
ἀνελθὼν ἐπὶ μέσης τῆς πυρᾶς ἔστη ἐστεφανωμένος
καλάμου κόμῃ. καὶ ὁ μὲν ἥλιος αὐτὸν προσέβαλ-
λεν, ὃ δὲ αὐτὸν προσεκύνει, καὶ τοῦτο ἦν τὸ σύνθημα
ἐς τὸ ἐξάπτειν τὴν πυρὰν τοῖς Μακεδόσι. καὶ τὸ
μὲν δέδρατο, ὃ δὲ περιληφθεὶς ὑπὸ τῆς φλογὸς ἀτρέ-
πτως εἱστήκει, καὶ οὐ πρότερον ἀνετράπη πρὶν ἢ
διελύθη. ἐνταῦθά φασιν ἐκπλαγῆναι καὶ τὸν Ἀλέ-
ξανδρον καὶ εἰπεῖν ὅτι μείζονας ἀντιπάλους αὐτοῦ
Καλανὸς κατηγωνίσατο. ὃ μὲν γὰρ πρὸς Πῶρον καὶ
Ταξίλην καὶ Δαρεῖον διήθλησεν, ὁ δὲ Καλανὸς πρὸς
Ὁ Ἁρματίδου τοῦ Θεσπιέως παῖς, παραγενόμενος

σύμμαχος Ἀθηναίοις μετὰ καὶ ἄλλων πολιτῶν, τὰ μὲν
πρῶτα ἐμάχετο εὖ καὶ καλῶς· καταναλωθέντων δὲ
αὐτοῦ τῶν ὅπλων ψιλαῖς ταῖς χερσὶ πρὸς καθωπλι-
σμένους ἀγωνιζόμενος, εὐκλεῶς τὸν βίον ἐτελεύτα.
686
πατρόθεν οὖν τὸν νεανίαν προσεῖπον, κυδαίνων αὐ-

τὸν Ὁμηρικῶς. τὸ δὲ ὄνομα αὐτοῦ εἴ τῳ ἐπιμελὲς
εἰδέναι, ἀλλαχόθεν εἴσεται.
Ὅτι Λακεδαιμόνιοι Ἰσάδαν ἔτι παῖδα ὄντα καὶ
μήπω τοῦ νόμου καλοῦντος αὐτὸν ἐς ὅπλα, ὅτι ἐκ τοῦ
γυμνασίου ἐκπηδήσας ἠρίστευσεν, ἐστεφάνωσαν μέν,
ὅτι δὲ πρὸ τῆς ἀπαιτουμένης ἡλικίας καὶ μὴ τὰ
ἐπιχώρια ἔχων ὅπλα ὥρμησεν ἐς τοὺς ἐχθρούς, ἐζη-
μίωσαν.
Ὁ μὲν Λύσανδρος ἐτεθνήκει, ὁ δὲ τὴν θυγατέρα
αὐτοῦ ἔτι ζῶντος ἐγγυησάμενος, ἐπεὶ καὶ ἡ παῖς
ἐρήμη πατρὸς ἀπελείπετο, καὶ ὁ Λύσανδρος μετὰ τὴν
τοῦ βίου καταστροφὴν ἀνεφάνη πένης ὤν, ὃ δὲ ἀνε-
δύετο ὁ ἐγγυησάμενος, οὐδὲ ἔφασκεν ἄξεσθαι γυναῖκα.
ἐπὶ τούτοις οἱ ἔφοροι τὸν ἄνδρα ἐζημίωσαν· οὔτε γὰρ
Λακωνικὰ ἐφρόνει οὔτε ἄλλως Ἑλληνικά, φίλου τε
τονον. Φωκίων δὲ ὁ Χρηστὸς ἐπικληθεὶς πατρὸς

μὲν δοίδυκας ἐργαζομένου ἦν, Δημήτριον δὲ τὸν Φα-
ληρέα οἰκότριβα γενέσθαι λέγουσιν ἐκ τῆς οἰκίας τῆς
Τιμοθέου καὶ Κόνωνος. Ὑπερβόλου δὲ καὶ Κλεοφῶν-
τος καὶ Δημάδου, καίτοι προστατῶν γενομένων τοῦ
δήμου τῶν Ἀθηναίων, οὐδεὶς ἂν εἴποι ῥᾳδίως τοὺς
πατέρας. Καλλικρατίδας γε μὴν καὶ Γύλιππος καὶ
Λύσανδρος ἐν Λακεδαίμονι Μόθακες ἐκαλοῦντο. ὄνο-
μα δὲ ἦν ἄρα τοῦτο τοῖς τῶν εὐπόρων δούλοις, οὓς
συνεξέπεμπον τοῖς υἱοῖς οἱ πατέρες συναγωνιουμένους
ἐν τοῖς γυμνασίοις. ὁ δὲ συγχωρήσας τοῦτο Λυκοῦρ-
γος τοῖς ἐμμείνασι τῇ τῶν παίδων ἀγωγῇ πολιτείας
Λακωνικῆς μεταλαγχάνει. καὶ Ἐπαμεινώνδας δὲ πα-
τρὸς ἦν ἀφανοῦς. Κλέων δὲ ὁ Σικυωνίων τύραννος
καταποντιστὴς ἦν.
Αἱ ἐν Σικελίᾳ λιθοτομίαι περὶ τὰς Ἐπιπολὰς
ἦσαν, σταδίου μῆκος, τὸ εὖρος δύο πλέθρων. ἦσαν
δὲ ἐν αὐταῖς τοῦ χρόνου τοσοῦτον διατρίψαντες ἄν-
θρωποι, ὡς καὶ γεγαμηκέναι ἐκεῖ καὶ παιδοποιῆσαι.
καί τινες τῶν παίδων ἐκείνων μηδεπώποτε πόλιν
ἰδόντες, ὅτε ἐς Συρακούσας ἦλθον καὶ εἶδον ἵππους
687
Aelianus Tact., Tactica Ch. 21, sec. 2, line 5
ἐπιβολαὶ τῶν ἀρχαίων περὶ

τὰς συντάξεις τῶν εἰλῶν δε-
δηλωμέναι εἰσὶ πᾶσαι, καθ'
ὁποίους σχηματισμοὺς ἕκαστοι
ταύτας ἔταξαν καὶ δι' ἃς αἰ-
τίας ἄλλοι ἄλλαις ἐχρήσαντο.
δεῖ δὲ ὡς ἐν πράγμασι περὶ
τῶν ὅλων διαφέρουσιν οὐκ
ἀπεσχεδιασμένην γενέσθαι τὴν
παράδοσιν, ἀλλ' ἐν τοῖς κα-
θημερινοῖς γυμνασίοις ἕκαστον
τῶν σχημάτων πολλάκις δοκι-
μάσαντα καὶ τὸ εὐχερέστερον
καὶ τὸ ὠφελιμώτερον γνόντα,
τότε καὶ ἐπὶ τῆς ἀληθείας
χρήσασθαι.
εὔηθες γὰρ περὶ μὲν ἐλατ-
τόνων πραγμάτων ἐπ' ἀκριβὲς
τοὺς ἀνθρώπους εὑρίσκεσθαι
διαποροῦντας πολλὰ καὶ ἐξε-
τάζοντας, περὶ δὲ τούτων μὴ
Αππιανός Bellum civile Book 1, ch. 11, sec. 102, line 28
φέντα μὲν ἐν Κῷ καὶ ὑπὸ Κῴων ἐκδοθέντα

Μιθριδάτῃ, διαφυγόντα δὲ πρὸς Σύλλαν ἐκ
Μιθριδάτου καὶ συνήθη γενόμενον, ἐψηφίσατο
βασιλεύειν Ἀλεξανδρέων, ἐρήμου τῆς Ἀλεξαν-
δρέων ἀρχῆς ἀνδρὸς οὔσης καὶ τῶν γυναικῶν,
ὅσαι βασιλείου γένους, ἀνδρὸς συγγενοῦς δεομέ-
νων, ἐλπίσας χρηματιεῖσθαι πολλὰ ἐκ βασι-
λείας πολυχρύσου. ἀλλὰ τόνδε μὲν οἱ Ἀλεξαν-
δρεῖς ἐννεακαιδεκάτην ἡμέραν ἔχοντα τῆς ἀρχῆς
καὶ ἀτοπώτερον σφῶν, οἷα Σύλλᾳ πεποιθότα,
ἐξηγούμενον, ἐς τὸ Γυμνάσιον ἐκ τοῦ βασιλείου
προαγαγόντες ἔκτειναν. οὕτως ἔτι καὶ οἵδε διά
τε μέγεθος ἀρχῆς ἰδίας καὶ τῶν ἔξωθεν κακῶν
ἔτι ὄντες ἀπαθεῖς ἀφόβως εἶχον ἑτέρων.
Τοῦ δ' ἐπιόντος ἔτους Σύλλας, καίπερ ὢν
688
δικτάτωρ, ἐς ὑπόκρισιν ὅμως καὶ σχῆμα δημοκρα-

τικῆς ἀρχῆς ὑπέστη καὶ ὕπατος αὖθις γενέσθαι
σὺν Μετέλλῳ τῷ Εὐσεβεῖ. καὶ ἀπὸ τοῦδε ἴσως
ἔτι νῦν οἱ Ῥωμαίων βασιλέες, ὑπάτους ἀποφαί-
νοντες τῇ πατρίδι, ἔστιν ὅτε καὶ ἑαυτοὺς ἀποδεικ-
νύουσιν, ἐν καλῷ τιθέμενοι μετὰ τῆς μεγίστης
Αὐτὸς δὲ ἤδη τέταρτον ὑπατεύων ἐπὶ τὸν

νέον Πομπήιον ἐστράτευεν ἐς Ἰβηρίαν, ὅσπερ
αὐτῷ λοιπὸς ἦν ἔτι πόλεμος ἐμφύλιος, οὐκ
εὐκαταφρόνητος· τῶν τε γὰρ ἀρίστων ὅσοι διε-
πεφεύγεσαν ἐκ Λιβύης, ἐκεῖ συνέδραμον, καὶ
στρατὸς ὁ μὲν ἐξ αὐτῆς Λιβύης τε καὶ Φαρσάλου
τοῖς ἡγεμόσι συνῆλθεν, ὁ δὲ ἐξ Ἰβήρων τε καὶ
Κελτιβήρων, ἔθνους ἀλκίμου καὶ χαίροντος ἀεὶ
μάχαις. πολὺς δὲ καὶ δούλων ὅμιλος ἐστρατεύετο
τῷ Πομπηίῳ· καὶ τέταρτον ἔτος εἶχον ἐν τοῖς
γυμνασίοις καὶ γνώμην ἕτοιμον ἀγωνίσασθαι μετὰ
ἀπογνώσεως. ᾧ δὴ καὶ μάλιστα σφαλεὶς ὁ
Πομπήιος οὐκ ἀνεβάλλετο τὴν μάχην, ἀλλ' εὐθὺς
ἐλθόντι τῷ Καίσαρι συνεμάχετο, καίτοι τῶν
πρεσβυτέρων αὐτῷ παραινούντων ἐκ πείρας ὧν
ἀμφί τε Φάρσαλον καὶ Λιβύην ἐπεπόνθεσαν,
ἐκτρίβειν τῷ χρόνῳ τὸν Καίσαρα καὶ ἐς ἀπορίαν
ὡς ἐν ἀλλοτρίᾳ γῇ περιφέρειν. ὁ δὲ Καῖσαρ ἧκε
μὲν ἀπὸ Ῥώμης ἑπτὰ καὶ εἴκοσιν ἡμέραις, βαρυ-
τάτῳ στρατῷ μακροτάτην ὁδὸν ἐπελθών·
Artemidorus Onir., Onirocriticon Book 1, ch. 55, line 8
ὁ ἔφηβος ἔσται ἀνήρ· παλαιστῇ δὲ ἀθλοῦντι τὸ μὴ καταλα-

βεῖν τὸν ἀγῶνα σημαίνει· εἰ δὲ καταλάβοι, τὸ μὴ ἀγωνί-
σασθαι· οὐ γὰρ ὑπερόριοι οἱ ἔφηβοι ἀγωνίζονται.
Τροχὸν ἐλαύνειν πόνοις περιπεσεῖν σημαίνει, ἐξ ὧν
ἀπόλαυσις τῷ ἰδόντι περιέσται. ἁρπαστὸν δὲ καὶ σφαῖρα
φιλονεικίας ἀπεράντους σημαίνουσι, πολλάκις δὲ καὶ ἑταί-
ρας ἔρωτα· ἔοικε γὰρ ἡ σφαῖρα καὶ τὸ ἁρπαστὸν ἑταίρᾳ
διὰ τὸ μηδαμοῦ μένειν καὶ πρὸς πολλοὺς φοιτᾶν.
ἁλτῆρες δὲ καὶ ἡ δι' αὐτῶν γυμνασία τὸ μὲν παρὸν ἀπρα-
ξίας καὶ πόνους, αὖθις δὲ πράξεις μετὰ ῥᾳστώνης προ-
αγορεύουσιν· ἔστι γὰρ τὸ τοιοῦτο Γυμνάσιον οὐδὲν ἄλλο
689
ἢ παρασκευὴ χειρῶν. θύλακοι δὲ καὶ σφῆνες καὶ ὑπεράλ-

ματα καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα γυμνάσια παιδικὰ φιλονεικίας
προαγορεύουσι. περὶ δὲ πάλης ἐν τοῖς περὶ ἀγώνων ἐροῦ-
μεν, ἵνα μὴ τὰ αὐτὰ δὶς γράφωμεν.
Σαλπίζειν δοκεῖν σάλπιγγι τῇ ἱερᾷ ἀγαθὸν τοῖς βουλο-
μένοις συγγενέσθαι τισὶ καὶ τοῖς ἀπολωλεκόσιν ἀνδράποδα
ἤ τινας τῶν οἰκετῶν· καὶ γὰρ ἐν πολέμῳ συνάγει τοὺς
ἐσκορπισμένους τὸ ὄργανον τοῦτο. τὰ δὲ κρυπτὰ ἐλέγχει
διὰ τὸ μεγαλόφωνον. καὶ τοὺς νοσοῦντας ἀναιρεῖ· σύγκει-
ται γὰρ ἐξ ὀστῶν καὶ χαλκοῦ, δι' ὧν ἔξεισι μὲν τὸ πνεῦμα,
ἐμποιεῖ. ἔδοξέ τις [αὐτὸς] γέφυρα γεγονέναι. ἐγένετο πο-

ταμοδιάρτης· τὸ γὰρ αὐτὸ γεφύρᾳ ἔργον εἶχε. καὶ τοῦτο
μὲν ὁ Φοῖβος ἀναγράφει, νυνὶ δὲ ἀνήρ τις πλούσιος δόξας
γέφυρα γεγονέναι ὑπὸ πολλῶν καταφρονηθεὶς ὥσπερ
κατεπατήθη. ἴδοι δ' ἄν ποτε καὶ γυνὴ τὸν ὄνειρον τοῦτον
καὶ παῖς ὡραῖος, καὶ πόρνοι γενόμενοι πολλοὺς ὑποδέξον-
ται. καὶ δικαζόμενός τις ἐπὶ τούτῳ τῷ ὀνείρῳ ὑπέρτερος
ἂν γένοιτο τῶν ἐχθρῶν καὶ αὐτοῦ τοῦ δικαστοῦ· ἔοικε γὰρ ὁ
ποταμὸς τῷ δικαστῇ διὰ τὸ πράττειν ἀνυπευθύνως ἃ βού-
λεται, ἡ δὲ γέφυρα ἄνωθέν ἐστι τοῦ ποταμοῦ.
Εἰς δὲ τὸ Γυμνάσιον τῆς τῶν ὁμοίων ἐπινοίας αὐτάρχης
ἄν σοι γένοιτο παρατεθεὶς ὁ ὄνειρος οὗτος. γυνὴ ἔδοξεν
ἐν γαστρὶ ἔχουσα δράκοντα γεγεννηκέναι. ὁ ἐξ αὐτῆς
γεννώμενος ῥήτωρ ἄριστος καὶ διώνυμος ἐγένετο· διπλῆν
γὰρ ἔχει τὴν γλῶσσαν ὁ δράκων, ὥσπερ καὶ ὁ ῥήτωρ. ἦν
δὲ καὶ ἡ γυνὴ πλουσία, ἐφόδιον δὲ παιδείας ὁ πλοῦτος.
καὶ ἄλλη τὸν αὐτὸν εἶδεν ὄνειρον, καὶ ὁ ἐξ αὐτῆς γεννώ-
μενος ἱεροφάντης ἐγένετο· ἱερὸς γὰρ ὁ δράκων καὶ
μύστης [καὶ πᾶσι μυστηρίοις παρών]. ἦν δὲ καὶ ἡ τὸν
ὄνειρον ἰδοῦσα ἱερέως γυνή. καὶ ἄλλη τὸν αὐτὸν εἶδεν
ὄνειρον, καὶ ὁ ἐξ αὐτῆς γεννώμενος μάντις ἄριστος ἀπέβη·
ἔδει γὰρ αὐτὸν ἀχώριστον εἶναι τῶν τῆς ἱερωσύνης τό-

πων.
Ἔδοξέ τις τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα προσαγαγὼν ὥσπερ τι
ἱερεῖον ἀποθῦσαι καὶ τὰ κρέα κατακόπτων πιπράσκειν καὶ
τὴν ἐμπολὴν αὐτῷ πάνυ πολλὴν γίνεσθαι. ἐπὶ δὲ τούτοις
690
χαίρειν τε ἔδοξε καὶ τὸ συναγόμενον ἀργύριον [ἀπὸ τοῦ

κρεοπωλίου] πειρᾶσθαι κρύπτειν διὰ τὸν τῶν περιιστα-
μένων φθόνον. οὗτος τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα προαγωγεύων
ἐπ' αἰσχροῖς ἐπορίζετο, καὶ ἦν αὐτῷ τὸ ἔργον λυσιτελὲν
μὲν εἰς πορισμόν, ἄξιον δὲ ἀποκρύπτεσθαι.
Ἔδοξέ τις εἰς Γυμνάσιον τὸ ἐν τῇ πατρίδι ὂν αὐτοῦ
εἰσελθὼν ἰδεῖν εἰκόνα ἰδίαν, ἥτις καὶ ὕπαρ ἦν ἀνακειμένη·
εἶτα ἐδόκει αὐτῷ τὸ πῆγμα τῆς εἰκόνος πᾶν τὸ ἔξωθεν
διαλελύσθαι. πυνθανομένῳ δέ τινι τί συμβεβηκὸς εἴη περὶ
τὴν εἰκόνα λέγειν ᾤετο ‘ἡ μὲν εἰκών μου μένει ὑγιής, τὸ
δὲ πῆγμα λέλυται.’ χωλὸς ἐγένετο ἀμφοτέρους τοὺς πόδας
εἰκότως· τὸ μὲν γὰρ Γυμνάσιον σύμβολον ἦν τῆς καθ'
ὅλον τὸν ὄγκον εὐεξίας, ἡ δὲ εἰκὼν τὰ περὶ τὸ πρόσωπον
ἐσήμαινε, τὸ δὲ ἔξωθεν πῆγμα τὰ λοιπὰ τοῦ σώματος ἦν.
Ἔδοξέ τις λιβανωτῷ τὸν πρωκτὸν ἐκμάσσειν. ἀσεβείας
ἑάλω, ἐπειδὴ ᾧ τοὺς θεοὺς τιμῶμεν ἐξύβρισεν.

ἑάλω, ἐπειδὴ ᾧ τοὺς θεοὺς τιμῶμεν ἐξύβρισεν. ἡ δὲ ὀδμὴ
τὸ μὴ λαθεῖν αὐτὸν ἐσήμαινεν.
Ἔδοξέ τις σίνηπι τετριμμένον ὑγρὸν πίνειν, ἔτυχε δὲ
αὐτῷ δίκη οὖσα καὶ ἔφευγε φόνου γραφήν. ἑάλω καὶ τῆς
κεφαλῆς ἀφῃρέθη· ἦν γὰρ οὔτε σύνηθες οὔτε ὅλως πότι-
μον τὸ ποτόν. καὶ μέντοι καὶ διακριθὲν πρότερον ὑπὸ
τοῦ λεγομένου ἠθμοῦ τὸ σίνηπι ἔπινε.
691
Ἔδοξέ τις λαμπάδας ἀπὸ τῆς ἑστίας τῆς ἔνδον παρ'

αὐτῷ μὴ δύνασθαι ἀνάψαι καὶ ἀπὸ τοῦ οὐρανίου ἀνάψαι
πυρός. ἐσταυρώθη καὶ [κατὰ] τοῦτον τὸν τρόπον τῷ
οὐρανίῳ πυρὶ ἐθάλπετο.
Ἔδοξέ τις ἀδελφὴν ἔχων πλουσίαν ἅμα καὶ νοσοῦσαν
πρὸ τῆς οἰκίας τῆς ἀδελφῆς συκῆν πεφυκέναι καὶ ἀπ'
αὐτῆς δρεπόμενος σῦκα μέλανα τὸν ἀριθμὸν ἑπτὰ ἐσθί-
ειν. ἀπέθανεν ἡ ἀδελφὴ ἐπὶ κληρονόμῳ τῷ ἰδόντι τὸν
ὄνειρον ἑπτὰ ἡμέρας ἐπιζήσασα. φανεροὶ οἱ λόγοι.
Ἔδοξέ τις ὑπὸ τοῦ στρατηγοῦ τῆς ἑαυτοῦ πόλεως
ἐκβάλλεσθαι [τῶν οἰκείων καὶ] τοῦ γυμνασίου. τοῦτον
ὁ πατὴρ ἐξέβαλε τῆς οἰκίας· ὃν γὰρ ἔχει λόγον ἐν τῇ πόλει
στρατηγός, τὸν αὐτὸν ἐν τῇ οἰκίᾳ πατήρ.
Ἔδοξέ τις γυνὴ ἐν τῷ δεξιῷ μαζῷ ὀφθαλμὸν ἔχειν. υἱὸς
ἦν αὐτῇ ἀγαπητός, ὃν οὐκ εἰς μακρὰν ἐκόψατο. ᾧ γὰρ
λόγῳ ὁ δόξας ποτὲ ἐν τῷ δεξιῷ ὤμῳ ὀφθαλμὸν ἔχειν ἐξέ-
βαλε τὸν ἀδελφόν (τρόπον γάρ τινα ἔλεγεν αὐτῷ τὸ ὄναρ
’βλέπε τὸν ὦμον, αὐτῷ τούτῳ πρόσεχε τῷ ὤμῳ’), τούτῳ
τῷ λόγῳ καὶ ἡ γυνὴ οὐ τὸν μαζὸν ἀλλὰ τὸν ἐοικότα τῷ
μαζῷ υἱὸν ἀπώλεσεν.
Chariton Scr. Erot., De Chaerea et Callirhoe Book 1, ch. 1, sec. 10, li1
ἀμφοτέροις δεινή· τὸ γὰρ πῦρ ἐξεκαίετο. ⌈δεινότερον δ' ἔπασχ⌉εν ἡ

παρθένος διὰ̣ τ̣ὴ̣ν σιωπ̣ή̣ν̣, αἰδ̣ο̣υ̣μένη κατάφωρος γενέσθαι. Χαι̣⌈ρέας
δὲ νεανί⌉ας ⌈εὐφυὴς καὶ μεγαλ⌉όφρων, ἤδη τοῦ σώματος αὐτῷ
φθίνοντος, ἀπετόλμησεν εἰπεῖν πρὸς τ̣οὺς γ̣ονεῖς ὅτι ἐρᾷ καὶ οὐ
βιώσεται τοῦ Καλλιρόης γ̣ά̣μ̣ο̣υ̣ μὴ τυχών. ἐστέναξεν ὁ πατὴρ
⌈ἀκούσας καὶ “οἴχῃ⌉ δή μοι, τέκνον” ἔφη· “δῆλον γάρ ἐστιν ὅτι
Ἑρμοκράτης οὐκ ἂν δοίη σοὶ τὴν θυγατέρα ⌈τοσούτους ἔχ⌉ων μ̣ν̣η-
στῆρας ⌈πλουσίους⌉ κ̣α̣ὶ̣ βασιλεῖς. οὔκουν οὐδὲ πειρᾶσθαί σε δεῖ,
μὴ φανερῶς ὑβρισθῶμεν.” εἶθ' ὁ μὲν πατὴρ παρε⌈μυθ⌉εῖτο τὸν
παῖδα, τῷ δὲ ηὔξετο τὸ κακὸν ⌈ὥστε⌉ μηδὲ ἐπὶ τὰς συν̣ήθε̣ι̣ς προϊέ-
ναι διατριβάς. ἐπόθει δὲ τὸ Γυμνάσιον Χαιρέαν καὶ ὥσπερ ἔρημον
ἦ̣ν̣. ἐφίλει γὰρ αὐτὸν ἡ νεολα⌈ία. πο⌉λυπραγμονοῦντε̣σ̣ δ̣ὲ̣ τ̣ὴ̣ν̣
κινδυνεύοντος ἀπολέσθαι διὰ πάθος ψυχῆς εὐφυοῦς.
Ἐνέστη νόμιμος ἐκκλησία. συγκαθεσθεὶς οὖν ὁ δῆμος τοῦτο
πρῶτον καὶ μ⌈όνον ἐβόα⌉ “καλὸς Ἑρμοκράτης, μέγας στρατηγός,
σῶζε Χαιρέαν· τοῦτο πρῶτον τῶν τροπαίων. ἡ πόλις μνηστεύεται
692
τοὺς γάμους σήμερον ἀλλήλων ἀξίων.” τίς ἂν μηνύσειε τὴν

ἐκκ̣λ̣η̣σ̣ί̣α̣ν̣ ἐκείνην, ἧς ὁ Ἔρως ἦν δημαγωγός; ἀνὴρ δὲ φιλόπατρις
Ἑρμοκράτης ἀντειπεῖν οὐκ ἠδυνήθη τῇ πόλει δεομένῃ. κατανεύ-
σαντος δὲ αὐτοῦ πᾶς ὁ δῆμος ἐξεπήδησε τοῦ θεάτρου, καὶ οἱ μὲν
Chariton Scr. Erot., De Chaerea et Callirhoe Book 1, ch. 2, sec. 6, line 2
τὸ ἆθλον καὶ τὸν γάμον θάνατον τῷ νυμφίῳ ποιήσωμεν.”

Πάντες οὖν ἐπῄνεσαν, μόνος δὲ ὁ Ἀκραγαντίνων τύραννος ἀντεῖ-
πεν. “οὐκ εὐνοίᾳ δὲ” εἶπε “τῇ πρὸς Χαιρέαν κωλύω τὴν ἐπι-
βουλήν, ἀλλὰ ἀσφαλεστέρῳ τῷ λογισμῷ· μέμνησθε γὰρ ὅτι Ἑρμο-
κράτης οὐκ ἔστιν εὐκαταφρόνητος· ὥστε ἀδύνατος ἡμῖν πρὸς αὐτὸν
ἡ ἐκ τοῦ φανεροῦ μάχη, κρείττων δὲ ἡ μετὰ τέχνης· καὶ γὰρ τὰς
τυραννίδας πανουργίᾳ μᾶλλον ἢ βίᾳ κτώμεθα. χειροτονήσατε ἐμὲ
τοῦ πρὸς Χαιρέαν πολέμου στρατηγόν· ἐπαγγέλλομαι διαλύσειν τὸν
γάμον· ἐφοπλιῶ γὰρ αὐτῷ Ζηλοτυπίαν, ἥτις σύμμαχον λαβοῦσα
τὸν Ἔρωτα μέγα τι κακὸν διαπράξεται· Καλλιρόη μὲν οὖν εὐσταθὴς
ἐντραφεὶς καὶ νεωτερικῶν ἁμαρτημάτων οὐκ ἄπειρος, δύναται ῥᾳδίως
ὑποπτεύσας ἐμπεσεῖν εἰς νεωτερικὴν ζηλοτυπίαν· ἔστι δὲ καὶ προς-
ελθεῖν ἐκείνῳ ῥᾷον καὶ λαλῆσαι.”
Πάντες ἔτι λέγοντος αὐτοῦ τὴν γνώμην ἐπεψηφίσαντο καὶ τὸ
ἔργον ἐνεχείρισαν ὡς ἀνδρὶ πᾶν ἱκανῷ μηχανήσασθαι. τοιαύτης οὖν
ἐπινοίας ἐκεῖνος ἤρξατο.
Ἑσπέρα μὲν ἦν, ἧκε δὲ ἀγγέλλων τις ὅτι Ἀρίστων ὁ πατὴρ
Χαιρέου πεσὼν ἀπὸ κλίμακος ἐν ἀγρῷ πάνυ ὀλίγας ἔχει τοῦ ζῆν τὰς
ἐλπίδας. ὁ δὲ Χαιρέας ἀκούσας, καίτοι φιλοπάτωρ ὤν, ὅμως ἐλυπήθη
Κλήμης Αλεξανδρινός Paedagogus Book 2, ch. 9, subch. 77, sec. 3, line

2
γαυνάκας τοὺς πολυτιμήτους τά τε ποιητικὰ ῥήγεα τὰ πορφυρᾶ

χλαίνας τε ἐφύπερθεν οὔλας καὶ τὰς «ὕπνου μαλακωτέρας» εὐνὰς
παραπεμπομένους. Πρὸς γὰρ τῷ ἐπιψόγῳ τῆς ἡδυπαθείας ἐπιβλαβὴς
ἡ ἐν τοῖς χνοώδεσι τῶν πτίλων ἐγκοίμησις, καθάπερ εἰς ἀχανὲς
καταπιπτόντων τῶν σωμάτων διὰ τὴν μαλακίαν τῶν στρωμάτων·
Οὐδὲ γὰρ συνέχει ἐπιστρεφομένοις τοῖς εὐναζομένοις ἐν αὐτοῖς
διὰ τὴν παρ' ἑκάτερα τοῦ σώματος ὀχθώδη τῆς εὐνῆς ἐπανάστασιν·
οὐδὲ ἐπιτρέπει δὲ πέττεσθαι σιτία καὶ συγκαίει μᾶλλον, ὃ δὴ δια-
693
φθείρειν τὴν τροφήν. [Αἱ δὲ ἐπικυλίσεις ταῖς ὁμαλαῖς εὐναῖς, οἷον

ὕπνου Γυμνάσιον ὑπάρχουσαι φυσικόν, συνεργοῦσι πρὸς τὴν κατά-
ταξιν τῆς τροφῆς·] οἱ δὲ ἐπικυλίεσθαι δυνάμενοι ὁμαλαῖς εὐναῖς, οἷον
ὕπνου Γυμνάσιον τοῦτο ἔχοντες φυσικόν, ῥᾷον κατατάττουσι τὰς
τροφὰς καὶ σφᾶς ἐπιτηδειοτέρους πρὸς τὰς περιστάσεις παρασκευά-
ζουσιν. Ἔτι γε μὴν οἱ ἀργυρόποδες σκίμποδες πολλῆς ἀλαζονείας
εἰσὶν κατήγοροι, καὶ ὁ ἐν τοῖς κλινιδίοις «ἐλέφας ἀπολελοιπότος
ψυχὴν σώματος οὐκ εὐαγὲς» ἁγίοις ἀνθρώποις ἀναπαύσεως
τέχνασμα βλακικόν.

4

Οὐ σπουδαστέον ἄρα περὶ αὐτά. Οὐ γὰρ ἀπείρηται τοῖς κεκτη-
μένοις ἡ χρῆσις, ἀλλ' ἡ περὶ αὐτὰ ἐπιτήδευσις κεκώλυται· οὐ γὰρ
ἐν τούτοις τὸ εὔδαιμον. Πάλιν τε αὖ κενοδοξίας ἐστὶ κυνικῆς καθάπερ
τὸν Διομήδη ἐπιτηδεύειν εὕδειν,
Κλήμης Αλεξανδρινός Paedagogus Book 3, ch. 10, subch. 49, sec. 1,

line 1
ῥύπον καί ἐστι πνευματικόν, ἐφ' οὗ διαρρήδην ἡ προφη-

τεία λέγει· «Ἐκπλυνεῖ κύριος τὸν ῥύπον τῶν υἱῶν καὶ
τῶν θυγατέρων Ἰσραήλ, καὶ καθαριεῖ τὸ αἷμα ἐκ μέσου
αὐτῶν», τὸ αἷμα τῆς ἀνομίας καὶ τῶν προφητῶν τοὺς
694
φόνους. Καὶ τὸν τρόπον τῆς καθάρσεως ἐπήγαγεν ὁ λόγος

εἰπών· «ἐν πνεύματι κρίσεως καὶ ἐν πνεύματι καύσεως.»
Τὸ δὲ τοῦ σώματος τὸ σαρκικὸν καὶ διὰ μόνου ὕδατος
ἀποπληροῦται, καθάπερ ἐν ἀγροῖς γίνεται πολλάκις,
ὅπου βαλανεῖον οὐκ ἔστιν.

Ὅτι καὶ γυμνάσια ἐγκριτέον τοῖς κατὰ λόγον βιοῦσιν.
Μειρακίοις δὲ Γυμνάσιον ἀπόχρη, κἂν βαλανεῖον παρῇ·

καὶ γὰρ καὶ ταῦτα τοῖς ἀνδράσι παντὸς μᾶλλον πρὸ τῶν
λουτρῶν ἐγκρῖναι οὐ φαῦλον ἴσως, ἔχοντά τι χρήσιμον
τοῖς νέοις πρὸς ὑγίειαν, σπουδήν τε καὶ φιλοτιμίαν ἐντιθέντα
οὐχὶ εὐεξίας μόνον, ἀλλὰ καὶ εὐψυχίας ἐπιμελεῖσθαι·
ὃ δὴ γινόμενον ἄνευ τοῦ τῶν κρειττόνων ἔργων ἀποσπᾶσθαι
χαρίεν καὶ οὐκ ἀλυσιτελές. Οὐδὲ ἐνταῦθα ὑπεξαιρετέον
τῆς κατὰ τὸ σῶμα διαπονήσεως τὰς γυναῖκας, ἀλλ' οὐκ
ἐπὶ πάλην καὶ δρόμους παρακλητέον αὐτάς, ταλασιουργίᾳ
δὲ γυμναστέον καὶ ἱστουργίᾳ καὶ τῷ παραστῆναι τῇ
πεττούσῃ, εἰ δέοι. Ἔτι δὲ αὐτουργικῶς προκομίζειν

line 3
Καὶ οὐκ ἤρκει ταῦτα, ἀλλὰ τὴν ἀτυφίαν ἐκδιδάσκων

προσεπήγαγεν· «Αὕτη γὰρ ἔβοσκεν τὰ πρόβατα τοῦ
πατρὸς αὐτῆς.»
Καὶ μυρία ὅσα αἱ γραφαὶ ὀρέγουσιν εὐτελείας ἅμα καὶ
αὐτουργίας, πρὸς δὲ καὶ γυμνασίων ὑποδείγματα.
Ἀνδρῶν δὲ οἳ μὲν γυμνοὶ καὶ πάλης μετεχόντων, οἳ δὲ
καὶ σφαίρῃ τῇ μικρᾷ παιζόντων τὴν φαινίνδα παιδιὰν
ἐν ἡλίῳ μάλιστα· ἄλλοις ὁ περίπατος αὐτάρκης ἀγρόνδε
βαδίζουσιν ἢ εἰς ἄστυ κατιοῦσιν. Εἰ δὲ καὶ σκαπάνης
ἅψαιντο, οὐκ ἀγεννὲς τοῦτο παρεμπόρευμα οἰκονομικὸν
γυμνασίου γεωργικοῦ. Ἀλλὰ γὰρ μικροῦ δεῖν ἔλαθέν με
[εἰπεῖν] ὁ Πιττακὸς ἐκεῖνος, ὅτι ἤληθεν ὁ Μιτυληναίων
βασιλεὺς ἐνεργῷ γυμνασίῳ χρώμενος. Καλὸν δὲ καὶ
ὕδωρ ἀνιμῆσαι δι' αὑτοῦ καὶ ξύλα διατεμεῖν, οἷς αὐτὸς
χρήσεται. «Ἰακὼβ δὲ ἐποίμαινεν τὰ πρόβατα Λάβαν
τὰ ὑπολειφθέντα», σημεῖον ἔχων βασιλικὸν «ῥάβδον
στυρακίνην», ἐναλλάττειν μελετῶν διὰ τοῦ ξύλου ἐπὶ τὸ
695
βέλτιον τὴν φύσιν. Πολλοῖς δὲ ἔσθ' ὅτε καὶ τὸ γεγωνὸς

τῆς ἀναγνώσεως γυμνάσιόν ἐστιν.

line 2
μέτρον πονεῖν καὶ κάκιστον καὶ κοπῶδες καὶ νοσοποιόν.

Οὔτ' οὖν παντάπασιν ἀργὸν εἶναι χρὴ οὐδὲ μὴν παντελῶς
ἐπίπονον.
Καθάπερ γὰρ ἐπὶ τῆς τροφῆς διεξεληλύθαμεν,
παραπλησίως ἐν πᾶσι καὶ πανταχοῦ οὐ πρὸς ἡδυπάθειαν
τετράφθαι καὶ ἀκόλαστον χρὴ δίαιταν οὐδ' αὖ πρὸς τὴν
ἐναντίαν τὴν ἄκρατον, ἀλλὰ τὴν μεταξὺ τούτων τὴν ἐμμελῆ
τε καὶ σώφρονα καὶ καθαρὰν ἑκατέρας κακίας, τρυφῆς
τε καὶ φειδωλίας. Ἤδη δέ, ὡς καὶ πρόσθεν εἰρήκαμεν,
ἄτυφον ἡ αὐτουργία Γυμνάσιον καὶ τὸ ὑποδήσασθαί τινα
αὐτὸν αὑτῷ καὶ τὸ ἀπονίψασθαι τὼ πόδε, πρὸς δὲ καὶ τὸ
ἀληλιμμένον λίπα ἀνατρῖψαι αὑτόν· τὸ δὲ καὶ τὴν ἀμοιβὴν
τὴν ἴσην ἀνταποδοῦναι τῷ τρίψαντι ἐναλλὰξ καὶ τοῦτο
δικαιοσύνης ἐστὶ κοινωνικῆς τὸ Γυμνάσιον καὶ παραδαρθεῖν
φίλῳ νοσοῦντι καὶ ὑπουργῆσαι μὴ δυναμένῳ καὶ παρα-
θεῖναι δεομένῳ. «Καὶ παρέθηκεν αὐτοῖς», φησίν,
»Ἀβραὰμ τοῖς τρισὶν ἄριστον ὑπὸ τὸ δένδρον καὶ παρέστη
ἐσθίουσιν αὐτοῖς.» Καλὴ καὶ ἡ ἁλεία, ὡς τῷ Πέτρῳ,
εἰ Σχολὴν ἀπὸ τῶν ἀναγκαίων τῶν ἐν λόγῳ μαθημάτων
ἄγοιμεν.

line 6

696

ἄγοιμεν.

line 4
μὲν γὰρ πίστις ἐξ ἀκοῆς, ἡ δὲ ἀκοὴ διὰ ῥήματος θεοῦ,» φησὶν ὁ

ἀπόστολος. «πῶς οὖν ἐπικαλέσονται εἰς ὃν οὐκ ἐπίστευσαν; πῶς δὲ
πιστεύσουσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν; πῶς δὲ ἀκούσουσι χωρὶς κηρύσσοντος;
πῶς δὲ κηρύξωσιν, ἐὰν μὴ ἀποσταλῶσι; καθὼς γέγραπται· ὡς ὡραῖοι
οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων τὰ ἀγαθά.» ὁρᾷς πῶς ἀνάγει τὴν
πίστιν δι' ἀκοῆς καὶ τῆς τῶν ἀποστόλων κηρύξεως ἐπὶ τὸ ῥῆμα
κυρίου καὶ τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ; οὐδέπω συνίεμεν ἀπόδειξιν εἶναι τὸ
ῥῆμα κυρίου; ὥσπερ οὖν τὸ σφαιρίζειν οὐκ ἐκ τοῦ κατὰ τέχνην
πέμποντος τὴν σφαῖραν ἤρτηται μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῦ εὐρύθμως
ἀποδεχομένου προσδεῖ αὐτῷ, ἵνα δὴ κατὰ νόμους τοὺς σφαιριστικοὺς
τὸ Γυμνάσιον ἐκτελῆται, οὕτω καὶ τὴν διδασκαλίαν ἀξιόπιστον εἶναι
συμβέβηκεν, ὅταν ἡ πίστις τῶν ἀκροωμένων, τέχνη τις ὡς εἰπεῖν
ὑπάρχουσα φυσική, πρὸς μάθησιν συλλαμβάνῃ. συνεργεῖ οὖν καὶ γῆ
γόνιμος ὑπάρχουσα πρὸς τὴν τῶν σπερμάτων καταβολήν. οὔτε γὰρ
τῆς ἀρίστης παιδεύσεως ὄφελός τι ἄνευ τῆς τοῦ μανθάνοντος παρα-
δοχῆς οὔτε μὴν προφητείας [οὔτε], τῆς τῶν ἀκουόντων εὐπειθείας
μὴ παρούσης. καὶ γὰρ τὰ κάρφη τὰ ξηρά, ἕτοιμα ὄντα καταδέχεσθαι
τὴν δύναμιν τὴν καυστικήν, ῥᾷον ἐξάπτεται,

line 4
ἐν αὐτῇ πρόσωπον, «Ἀφροδίτην» τε τὸν καιρὸν καθ' ὃν δεῖ σπείρειν,

λέγεσθαι παρὰ τῷ θεολόγῳ.
Τοιαῦτα καὶ οἱ Πυθαγόρειοι ᾐνίσσοντο, Φερσεφόνης μὲν κύνας
τοὺς πλανήτας, Κρόνου δὲ δάκρυον τὴν θάλασσαν ἀλληγοροῦντες.
καὶ μυρία ἐπὶ μυρίοις εὕροιμεν ἂν ὑπό τε φιλοσόφων ὑπό τε ποιη-
τῶν αἰνιγματωδῶς εἰρημένα, ὅπου γε καὶ ὅλα βιβλία ἐπικεκρυμμένην
τὴν τοῦ συγγραφέως βούλησιν ἐπιδείκνυται, ὡς καὶ τὸ Ἡρακλείτου
περὶ φύσεως, ὃς καὶ δι' αὐτὸ τοῦτο Σκοτεινὸς προσηγόρευται. ὁμοία
τούτῳ τῷ βιβλίῳ καὶ ἡ Φερεκύδους θεολογία τοῦ Συρίου. Εὐφορίων
γὰρ ὁ ποιητὴς καὶ τὰ Καλλιμάχου Αἴτια καὶ ἡ Λυκόφρονος Ἀλεξάν-
697
δρα καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια Γυμνάσιον εἰς ἐξήγησιν γραμματικῶν

ἔκκειται παισίν.
Οὔκουν ἀπεικὸς καὶ τὴν βάρβαρον φιλοσοφίαν, περὶ ἧς ἡμῖν
πρόκειται λέγειν, ἐπικεκρυμμένως καὶ διὰ συμβόλων προφητεύειν ἔν
τισιν, ὡς ἀποδέδεικται. τοιαῦτα γοῦν καὶ ὁ Μωυσῆς παραινεῖ, τὰ
κοινὰ δὴ ταῦτα· «οὐ φάγεσθε χοῖρον οὔτε ἀετὸν οὔτε ὀξύπτερον
οὔτε κόρακα.» ὁ μὲν γὰρ χοῖρος φιλήδονον καὶ ἀκάθαρτον ἐπιθυ-
μίαν τροφῶν καὶ ἀφροδισίων λίχνον καὶ μεμολυσμένην ἀκολασίαν
μηνύει. ἀεὶ κνηστιῶσαν ὑλικήν τε καὶ ἐν βορβόρῳ κειμένην, εἰς σφα-
γὴν καὶ ἀπώλειαν πιαινομένην.

λὸν παράδειγμα ἔκκειται; ἄλλος δ' ἂν εἰπόντος αὐτῷ

Καίσαρος ἐν τοιαύτῃ περὶ στάσει μὴ ἐλθεῖν εἰς σύγκλη-
τον εἶπεν ‘ἔχω χάριν, ὅτι μου φείδῃ’. τὸν τοιοῦτον οὐδ'
ἂν ἐκώλυεν εἰσελθεῖν, ἀλλ' ᾔδει, ὅτι ἢ καθεδεῖται ὡς
κεράμιον ἢ λέγων ἐρεῖ, ἃ οἶδεν ὅτι ὁ Καῖσαρ θέλει, καὶ
προσεπισωρεύσει ἔτι πλείονα.
Τοῦτον τὸν τρόπον καὶ ἀθλητής τις κινδυνεύων ἀπο-
θανεῖν, εἰ μὴ ἀπεκόπη τὸ αἰδοῖον, ἐπελθόντος αὐτῷ τοῦ
ἀδελφοῦ (ἦν δ' ἐκεῖνος φιλόσοφος) καὶ εἰπόντος ‘ἄγε,
ἀδελφέ, τί μέλλεις ποιεῖν; ἀποκόπτομεν τοῦτο τὸ μέρος
καὶ ἔτι εἰς Γυμνάσιον προερχόμεθα;’ οὐχ ὑπέμεινεν, ἀλλ'
ἐγκαρτερήσας ἀπέθανεν. πυθομένου δέ τινος· Πῶς τοῦ-
το ἐποίησεν; ὡς ἀθλητὴς ἢ ὡς φιλόσοφος; Ὡς ἀνήρ,
ἔφη, ἀνὴρ δ' Ὀλύμπια κεκηρυγμένος καὶ ἠγωνισμένος,
ἐν τοιαύτῃ τινὶ χώρᾳ ἀνεστραμμένος, οὐχὶ παρὰ τῷ Βά-
τωνι ἀλειφόμενος. ἄλλος δὲ κἂν τὸν τράχηλον
εἴπῃς ‘φοβερὰ τὰ ἐν Ῥώμῃ πράγματα, δεινόν ἐστι θά-

νατος, δεινόν ἐστι φυγή, δεινὸν λοιδορία, δεινὸν πενία·
φεύγετε ἄνδρες, πάρεισιν οἱ πολέμιοι’, ἐροῦμέν σοι
’ἄπελθε, σεαυτῷ μαντεύου· ἡμεῖς τοῦτο μόνον ἡμάρτο-
μεν, ὅτι τοιοῦτον κατάσκοπον ἐπέμπομεν’.
Πρὸ σοῦ κατάσκοπος ἀποσταλεὶς Διογένης ἄλλα ἡμῖν
ἀπήγγελκεν. λέγει ὅτι ὁ θάνατος οὐκ ἔστι κακόν,
οὐδὲ γὰρ αἰσχρόν· λέγει ὅτι ἀδοξία ψόφος ἐστὶ
μαινομένων ἀνθρώπων. οἷα δὲ περὶ πόνου, οἷα δὲ
698
περὶ ἡδονῆς, οἷα περὶ πενίας εἴρηκεν οὗτος ὁ κατάσκοπος.

τὸ δὲ γυμν[ασι]ὸν εἶναι λέγει ὅτι κρεῖσσόν ἐστι
πάσης περιπορφύρου· τὸ δ' ἐπ' ἀστρώτῳ πέδῳ
καθεύδειν λέγει ὅτι μαλακωτάτη κοίτη ἐστίν. καὶ
ἀπόδειξιν φέρει περὶ ἑκάστου τὸ θάρσος τὸ αὑτοῦ, τὴν
ἀταραξίαν, τὴν ἐλευθερίαν, εἶτα καὶ τὸ σωμάτιον στίλ-
βον καὶ συνεστραμμένον. ‘οὐδείς’, φησίν, ‘πολέμιος ἐγ-
γύς ἐστιν· πάντα εἰρήνης γέμει.’ πῶς, ὦ Διόγενες;
’ἰδού’, φησίν, ‘μή τι βέβλημαι, μή τι τέτρωμαι, μή τινα
πέφευγα;’ τοῦτ' ἔστιν οἷος δεῖ κατάσκοπος, σὺ δ' ἡμῖν
ἐλθὼν ἄλλα ἐξ ἄλλων λέγεις. οὐκ ἀπελεύσῃ πάλιν καὶ
ὄψει ἀκριβέστερον δίχα τῆς δειλίας;

line 4
γὰρ ἄλλα ἢ τὰ δόγματα; τὸν γὰρ ἐξιόντα καὶ ἀπαλ-

λαττόμενον τῶν συνήθων καὶ ἑταίρων καὶ τόπων καὶ
συναναστροφῆς τί ἐστι τὸ βαροῦν ἄλλο ἢ δόγμα; τὰ
γοῦν παιδία εὐθὺς ὅταν κλαύσῃ μικρὰ τῆς τιτθῆς ἀπελ-
θούσης, πλακούντιον λαβόντα ἐπιλέλησται. θέλεις οὖν
καὶ ἡμεῖς τοῖς παιδίοις ὁμοιῶμεν; οὔ, νὴ τὸν Δία.
οὐ γὰρ ὑπὸ πλακουντίου τοῦτο πάσχειν ἀξιῶ, ἀλλ' ὑπὸ
δογμάτων ὀρθῶν. τίνα δ' ἐστὶ ταῦτα; ἃ δεῖ τὸν ἄν-
θρωπον ὅλην τὴν ἡμέραν μελετῶντα μηδενὶ προς-
πάσχειν τῶν ἀλλοτρίων, μηθ' ἑταίρῳ μήτε τόπῳ μήτε
γυμνασίοις, ἀλλὰ μηδὲ τῷ σώματι τῷ αὑτοῦ, μεμνῆ-
σθαι δὲ τοῦ νόμου καὶ τοῦτον πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχειν.
τίς δ' ὁ νόμος ὁ θεῖος; τὰ ἴδια τηρεῖν, τῶν ἀλλοτρίων
μὴ ἀντιποιεῖσθαι, ἀλλὰ διδομένοις μὲν χρῆσθαι, μὴ
διδόμενα δὲ μὴ ποθεῖν, ἀφαιρουμένου δέ τινος ἀπο-
διδόναι εὐλύτως καὶ αὐτόθεν, χάριν εἰδότα οὗ ἐχρή-
σατο χρόνου, εἰ θέλεις μὴ κλάειν τὴν τιτθὴν καὶ μάμ-
μην. τί γὰρ διαφέρει, τίνος ἥττων ἐστὶ καὶ ἐκ τίνος
κρέμαται; τί κρείττων εἶ τοῦ διὰ κοράσιον κλάοντος,
εἰ διὰ γυμνασίδιον καὶ στωίδια καὶ νεανισκάρια καὶ
τοιαύτην διατριβὴν πενθεῖς; ἄλλος ἐλθὼν ὅτι οὐκέτι
Marcus Aurelius Antoninus Imperator Phil., Τὰ εἰς ἑαυτόν

699
κίνησις ἐν οὐδεμιᾷ τούτων, ἀλλὰ θειότερόν τι καὶ ὁδῷ δυσεπινοήτῳ

προιοῦσα εὐοδεῖ.
Οἷόν ἐστιν ὃ ποιοῦσι. τοὺς μὲν ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ χρόνου καὶ μεθ'
ἑαυτῶν ζῶντας ἀνθρώπους εὐφημεῖν οὐ θέλουσιν, αὐτοὶ δὲ ὑπὸ τῶν
μεταγενεστέρων εὐφημηθῆναι, οὓς οὔτε εἶδόν ποτε οὔτε ὄψονται,
περὶ πολλοῦ ποιοῦνται. τοῦτο δὲ ἐγγύς ἐστι τῷ λυπηθῆναι ἄν, ὅτι
οὐχὶ καὶ οἱ προγενέστεροι περὶ σοῦ λόγους εὐφήμους ἐποιοῦντο.
Μή, εἴ τι αὐτῷ σοὶ δυσκαταπόνητον, τοῦτο ἀνθρώπῳ ἀδύνατον
ὑπολαμβάνειν, ἀλλ' εἴ τι ἀνθρώπῳ δυνατὸν καὶ οἰκεῖον, τοῦτο καὶ
σεαυτῷ ἐφικτὸν νομίζειν.
Ἐν τοῖς γυμνασίοις καὶ ὄνυξι κατέδρυψέ τις καὶ τῇ κεφαλῇ
ἐρραγεὶς πληγὴν ἐποίησεν, ἀλλ' οὔτε ἐπισημαινόμεθα οὔτε προσκό-
πτομεν οὔτε ὑφορώμεθα ὕστερον ὡς ἐπίβουλον· καίτοι φυλαττόμεθα,
οὐ μέντοι ὡς ἐχθρὸν οὐδὲ μεθ' ὑποψίας, ἀλλ' ἐκκλίσεως εὐμενοῦς.
τοιοῦτόν τι γινέσθω καὶ ἐν τοῖς λοιποῖς μέρεσι τοῦ βίου· πολλὰ
παρενθυμώμεθα τῶν οἷον προσγυμναζομένων. ἔξεστι γάρ, ὡς
ἔφην, ἐκκλίνειν καὶ μήτε ὑποπτεύειν μήτε ἀπέχθεσθαι.
Εἴ τίς με ἐλέγξαι καὶ παραστῆσαί μοι, ὅτι οὐκ ὀρθῶς ὑπολαμ-
βάνω ἢ πράσσω, δύναται, χαίρων μεταθήσομαι· ζητῶ γὰρ τὴν
ἀλήθειαν, ὑφ' ἧς οὐδεὶς πώποτε ἐβλάβη, βλάπτεται δὲ ὁ ἐπιμένων
ἐπὶ τῆς ἑαυτοῦ ἀπάτης καὶ ἀγνοίας.
ἀλέγουσιν τοῦ Αἰγιόχου Διὸς

οὐδὲ θεῶν μακάρων.
Παρεσκευάσατο δὴ μέλλων πλεῖν ὁ ἄθεος οὗτος καὶ
ἀθάλαττος βασιλεὺς μεγάλην καὶ εὐρύχωρον ναῦν, ἵνα
αὐτῷ πᾶσαι αἱ ἡδοναὶ συμπλέωσιν· τὸ μὲν γὰρ αὐτῆς
βασίλεια ἦν, οἷα κάλλισται παστάδες, καὶ εὐναί, καὶ
δρόμοι·
ἔκτοσθεν δ' αὐλῆς μέγας ὄρχατος ἄγχι θυράων
τετραμμένος,
καὶ ἄμπελοι· τὸ δὲ αὐτῆς λουτρὸν ἦν, καὶ Γυμνάσιον·
τὸ δὲ ὀψοποιοῖς χώρα· τὸ δέ, θάλαμοι παλλακίσιν· τὸ
δέ, συμπόσιον· τὸ δέ, ἄλλό τι μέρος τρυφώσης πόλεως.
Περιεβέβλητο δὲ ἡ ναῦς πολλὰς μὲν χρόας ἡδίστας
ἰδεῖν, πολὺν δὲ χρυσὸν καὶ ἄργυρον· καὶ διέφερεν
οὐδὲν ἀνδρὸς δειλοῦ κεκοσμημένου ὅπλοις χρυσοῖς.
Ἐθαύμαζον οἷον τὸ θέαμα οἱ Αἰγύπτιοι, καὶ τὸν ἐπι-
700
βάτην ἐμακάριζον, καί που τὶς εὔξατο ναύτης γενέ-

σθαι ἡδίστης νεώς. Ἐπεὶ δὲ ὥρα ἀνάγεσθαι ἦν, ἐξέπλει
μὲν ἡ μεγάλη αὕτη ναῦς καὶ πολυτελής, καὶ ἀπεσά-
λευεν τῶν λιμένων, καθάπερ νῆσος πλωτή.
Soranus Med., Gynaeciorum libri iv Book 1, ch. 27, sec. 3, line 3
εἰ πρὸς ὑγείαν, τὸ δὲ εἰ πρὸς παιδογονίαν ἐπὶ συμφέροντι γέγονεν

ἡ κάθαρσις, καὶ περὶ ἀμφοτέρων αὐτῶν ἐστιν ἡ σκέψις. ἔνιοι μὲν οὖν
τῶν ἔμπροσθεν, ὡς καὶ Ἡρόφιλος ἐν τῷ Πρὸς τὰς κοινὰς
δόξας ἐμνημόνευσεν, ἐπὶ συμφέροντι λέγουσιν γεγονέναι τὴν κάθαρσιν
καὶ πρὸς ὑγείαν καὶ πρὸς παιδοποιίαν, Θεμίσων δὲ καὶ οἱ πλεῖστοι
τῶν ἡμετέρων πρὸς μόνην παιδογονίαν, τινὲς δὲ τῶν ἐπισημοτέ-
ρων οὔτε πρὸς ὑγείαν οὔτε πρὸς παιδοποιίαν. Ἡρόφιλος δὲ καὶ
Μνασέας κατὰ διαφόρους ἐπιβολὰς τισὶ μὲν τῶν γυναικῶν πρὸς
ὑγείαν ὠφέλιμον λέγουσιν εἶναι τὴν κάθαρσιν, τισὶ δὲ βλαβεράν. οἱ
πρῶτοι μὲν οὖν φασιν, ὅτι προνοητικὴ τῶν ἀνθρώπων ἐστὶν ἡ φύσις·
ὁρῶσα τοίνυν τοὺς ἄρρενας γυμνασίοις τὸ περιττὸν ἀποκενοῦντας,
τὰς δὲ θηλείας διὰ τὸ οἰκουρὸν καὶ καθέδριον διάγειν βίον πλῆθος
ὑποσυλλεγούσας, προνοοῦσα τοῦ μηδὲ ταύτας κινδύνῳ περιπεσεῖν, διὰ
τῆς καθάρσεως ἐπενόησεν τὸ περιττὸν ἀποχετεύειν. ἔνθεν στραγγοτέρας
γινομένης καθάρσεως παρακολουθεῖ βάρος κεφαλῆς καὶ ἀμβλυωπία καὶ
πόνος ἄρθρων καὶ τῶν ἐν ὀφθαλμοῖς βάσεων ὀσφύος τε καὶ ἤτρου
συναίσθησις, ἀπορία, ῥιπτασμός, ἀνατροπὴ στομάχου, ποτὲ δὲ φρίκη
καὶ πυρετός, ὧν ἕκαστον λύεται τῆς καθάρσεως πάλιν ἐπιφανείσης. |
πρὸς τούτους δὲ λεκτέον, ὅτι τὸ προνοητικὴν εἶναι τὴν φύσιν
διαπεφώνηται καὶ βαρυτέραν ἔχει τοῦ νῦν ζητουμένου τὴν ἐπίκρισιν,
στέον. καὶ γὰρ οἱ πλέοντες συστολῇ χρησάμενοι πρὸ μιᾶς ἡμέρας τὴν
ναυτίαν οὐχ ὑπομένουσιν ἢ οὐκ ἐπὶ τοσοῦτον. τῇ δὲ ἑξῆς ἡμέρᾳ σὺν
ἀλείμματι μὲν ἀποθεραπευτέον, τροφὴν δὲ δοτέον ὀλίγην εὐκατέρ-
γαστον, οἷον ᾠὸν ἁπαλὸν | ἢ πόλτον καί τι τῶν μὴ καταπιμέλων
πτηνῶν καὶ ποτὸν ὕδωρ, οὐ πολύ, ψυχρὸν δὲ εἰ σύνηθες, χάριν τοῦ
παραστέλλεσθαι τὸν πλάδον τοῦ στομάχου. ταῖς δὲ ἑξῆς ἡμέραις πρὸ
τοῦ ἀλείμματος προκαταψᾶν αὐτῶν τὸ σῶμα δι' ὀθονίων τρυφερῶν
ἄχρι συμμέτρου φοινιγμοῦ. μετὰ δὲ τὰς πρώτας ἡμέρας λουτρῷ χρῆ-
σθαι ζεστοτέρῳ καὶ οἰναρίῳ συμμέτρῳ καὶ κινήσεσι ταῖς δι' αἰώρας,
φορείῳ τὸ πρῶτον καὶ καθέδρᾳ κἄπειτα ζευκτῷ, καὶ περιπάτοις
ἀναφωνήσεσίν τε καὶ ἀναγνώσεσιν μετὰ πλάσματος καὶ γυμνασίοις
701
τοῖς δι' ὀρχήσεως κωρύκου τε καὶ σφαίρας καὶ τρίψεως· τονωτικῶν

δὲ τοῦ στομάχου τι μέρος ἐπὶ τοῦ ἄρτου ξηροφαγεῖν. οὕτως γὰρ
εὐμαρῶς ἀποκουφίζεται τὰ σώματα τῶν τῆς κίσσης ὀχληρῶν, ὑφαιρου-
μένου τοῦ καθ' ἡμέραν λουτροῦ καὶ παρὰ μίαν δὲ καὶ παρὰ δύο
παραλαμβανομένου.

Πῶς διαιτητέον τὴν τροφόν.
Οὐ παρέργως δὲ δεῖ προνενοηκέναι τῆς τιτθῆς, ἵνα μήτε

φθειρομένου τοῦ γάλακτος νοσηλεύηται τὸ βρέφος μήτ' ἐνδεοῦς γενο-
μένου ἀτροφήσῃ τὸ νήπιον καὶ κακωθῇ τὴν κατάποσιν, ἕλκον μὲν τὴν
θηλὴν ἐπὶ πλείονα χρόνον, οὐχ εὑρίσκον δὲ ἐκπληρῶσαι τὴν ὄρεξιν.
ἁρμόζει τοίνυν τὴν μὲν ἀργίαν καὶ τὴν ἀκινησίαν τοῦ σώματος φεύγειν
(παχὺ γὰρ ὑπ' αὐτῆς καὶ δυσδιοίκητον τὸ γάλα γίνεται), χρῆσθαι δὲ
καὶ γυμνασίοις, οὔ γε τοῖς βαρυτέροις καὶ ἀθλητικοῖς (ἐπιπονώτερα
γὰρ ἢ κατὰ γυναῖκάς ἐστιν ταῦτα, καὶ τῆς ὕλης περιελκομένης εἰς τὴν
εὐεκτικὴν τοῦ σώματος θρέψιν ἔλαττον ἀεὶ τὸ γάλα γίνεται), τοῖς δὲ
μετρίοις τε καὶ κούφοις. διόπερ τὸ μὲν πρῶτον ἀπὸ τῶν ὕπνων
ἐγειρομένη τῆς κοίτης μὴ παραυτίκα ἐξανιστάσθω, πρὶν τῆς τροφῆς
αἴσθηται διοικουμένης καὶ τοῦ μὲν ὑποχονδρίου κούφου, τῆς γαστρὸς
δὲ λαγαρᾶς καὶ τῶν ἐρυγῶν διακένων καὶ μήτε καπνωδῶν μήτε ὀξω-
δῶν. εἶτα περὶ τὴν διάτριψιν ἀσχοληθεῖσα τῶν περισσευμάτων ἐπὶ
Περίπατον ἐξίτω, μετὰ δὲ ταῦτα καὶ τὴν δι' ὑποζυγίων αἰώραν ἐπι-
τηδευέτω. δεῖ δὲ καὶ τοῖς γυμνασίοις ἐκείνοις διαπονεῖν τὸν ὄγκον,
καὶ γυμνασίοις, οὔ γε τοῖς βαρυτέροις καὶ ἀθλητικοῖς (ἐπιπονώτερα

γὰρ ἢ κατὰ γυναῖκάς ἐστιν ταῦτα, καὶ τῆς ὕλης περιελκομένης εἰς τὴν
εὐεκτικὴν τοῦ σώματος θρέψιν ἔλαττον ἀεὶ τὸ γάλα γίνεται), τοῖς δὲ
μετρίοις τε καὶ κούφοις. διόπερ τὸ μὲν πρῶτον ἀπὸ τῶν ὕπνων
ἐγειρομένη τῆς κοίτης μὴ παραυτίκα ἐξανιστάσθω, πρὶν τῆς τροφῆς
αἴσθηται διοικουμένης καὶ τοῦ μὲν ὑποχονδρίου κούφου, τῆς γαστρὸς
δὲ λαγαρᾶς καὶ τῶν ἐρυγῶν διακένων καὶ μήτε καπνωδῶν μήτε ὀξω-
δῶν. εἶτα περὶ τὴν διάτριψιν ἀσχοληθεῖσα τῶν περισσευμάτων ἐπὶ
Περίπατον ἐξίτω, μετὰ δὲ ταῦτα καὶ τὴν δι' ὑποζυγίων αἰώραν ἐπι-
702
τηδευέτω. δεῖ δὲ καὶ τοῖς γυμνασίοις ἐκείνοις διαπονεῖν τὸν ὄγκον,

οἷς δύναται μὲν σαλευθῆναι πάντα τὰ μέρη, ἐπὶ πλεῖον δὲ τὰ περὶ
τὰς χεῖρας καὶ τοὺς ὤμους ἕνεκα τοῦ τὴν τροφὴν ἐκεῖ φέρεσθαι
μᾶλλον. ἐκ δὲ τούτων ἐστὶν ἥ τε διὰ σφαίρας παιγνία, καὶ μάλιστα
τῆς διακένου, καὶ ἡ διὰ τῶν κούφων ἁλτήρων βολή, ταῖς δὲ πενι-
χροτέραις τὸ ἐρέσσειν ἢ καὶ ἀνιμᾶν κάδον καὶ | τὸ πτίσσειν καὶ ἀλή-
θειν καὶ σιτοποιεῖν καὶ στρωννύναι κοίτην καὶ ὅσα κατ' ἐπίκυψιν
ποσὴν ἐπιτελεῖται τοῦ σώματος. τά τε γὰρ ἄνω μέρη γυμνάζεται
μᾶλλον, καὶ ἀπαιωρούμενοι μέχρι πλείονος οἱ μαστοὶ τῷ μηδὲ αὐτοὺς
μένειν ἀργοὺς νοστιμώτερόν τε καὶ πλεῖον ἀποτελοῦσιν τὸ γάλα τῆς
ὕλης ἐπ' αὐτοὺς ἀφθόνως φερομένης. διὸ καὶ λελυμένους
Ἐλαττουμένου δὲ τοῦ γάλακτος καὶ σβεννυμένου ἢ

φθειρομένου ἢ λεπτυνομένου [παραδοτέον] ἢ παχυνομένου καλὸν μὲν
[γὰρ] ἑτέρας τιτθῆς γάλα διδόναι [τὸ βρέφος], μὴ ἐπιτρεπούσης δὲ
τῆς περιστάσεως τὴν παροῦσαν διαιτᾶν, ὡς μὴ νόσῳ περιπεσεῖν τὸ
βρέφος. ἀποσβεννυμένου τοίνυν τοῦ γάλακτος ἐπιθεωρητέον, πότερον
διὰ νόσον γίνεται τοῦτο μερικὴν ὑστέρας ἢ καὶ ἄλλων τινῶν τόπων,
ἢ καὶ δι' ὅλου τοῦ σώματος ἀτροφίαν κοινῶς ἢ φυσικῶς ἐλαττοῦται
τὸ γάλα μηκέτι τῆς φύσεως τοσοῦτον ἀπογεννᾶν δυναμένης, ὅσον
ἱκανόν ἐστιν τῷ τρεφομένῳ. κἂν μέν τις νοσώδης ὑποπίπτῃ διάθεσις,
ταύτην δεῖ ἀκολούθως ἀνασκευάζειν, τοῦ γὰρ πάθους λυθέντος καὶ ὁ
παραποδισμὸς λύεται τῆς ἐνεργείας· ἐὰν δὲ μὴ διὰ πάθος, γυμνασίοις
δεῖ χρῆσθαι τοῖς ἀνειμένοις καὶ περιπάτοις καὶ | τρίψεσιν ταῖς δι'
αὐτῆς καὶ ταῖς δι' ἄλλων μετὰ κατοχῆς πνεύματος, ἐπὶ τέλει δὲ καὶ
τοὺς μαστοὺς τρίβειν ἠρέμα. χρῆσθαι δὲ καὶ ἀναφωνήσει καὶ λουτρῷ
καὶ τροφαῖς εὐχύλοις καὶ τῇ διαχύσει τῆς ψυχῆς καὶ τοῖς δυναμένοις
μάλιστα γυμνάζειν τὰ ὑπερκείμενα μέρη· διὰ τούτων γὰρ εἰς εὐτρο-
φίαν ἀγομένου τοῦ ὅλου σώματος συνευτροφεῖ καὶ τὰ περὶ τοὺς
μαστούς. συνεχεστέρα δὲ ἔστω καὶ ἡ ἐκμύζησις, πρὸς γὰρ τὴν τοι-
αύτην αἴσθησιν ὕλης ἐπιφορὰ γίνεται πλείονος. Μνησίθεος δὲ δὶς
τῆς ἡμέρας ἐμέτῳ χρῆσθαι παραινεῖ μὴ ἐφιστάς, ὅτι διὰ τῶν ἐμέτων
διαφθορὰ γίνεται μᾶλλον, χωρὶς εἰ μὴ χρόνιον νόσημά τις θέλοι
διαφθορὰ γίνεται μᾶλλον, χωρὶς εἰ μὴ χρόνιον νόσημά τις θέλοι διορ-

θώσασθαι. τινὲς δὲ τοῖς ἀρωματικοῖς ποτήμασιν ἐχρήσαντο καὶ τοῖς
καταποτίοις τοῖς διὰ τοῦ γάλακτος λεγομένοις· ἔδοσαν δὲ καὶ τοὺς
703
μαστοὺς ἐσθίειν τῶν πολυγαλακτούντων τῇ φύσει ζῴων. οἱ δὲ γλαῦ-

κάς τε καὶ νυκτερίδας ἔκαυσαν καὶ τὴν σποδιὰν αὐτῶν τοῖς πινομένοις
ἐπέπασσον ἢ μεθ' ὑγροῦ τινος τοῖς μαστοῖς ἐπέχριον. ἅπερ ἀποδοκι-
μαστέον ἕκαστα, τὸν γὰρ στόμαχον ἀνατρέποντα καὶ φθορὰν ἐργαζό-
μενα διπλασιάσει τὴν ἀτροφίαν.
πλείονος δὲ γενομένου γάλακτος τοῖς εὐτονωτέροις
γυμνασίοις τὰ σώματα δεῖ καταπυκνοῦν, παχυτέρου δὲ ὄντος λουτροῖς
τε χρῆσθαι καὶ τροφαῖς ῥοφηματώδεσιν καὶ τοῖς ὀλιγοτρόφοις τῶν
προσφερομένων καὶ ὑδροποσίᾳ. τινὲς δέ, ὧν εἰσιν οἱ περὶ Μοσχίωνα,
κάππαριν ἔδοσαν καὶ ῥαφανῖδας καὶ ταρίχους· οἷς οὐ συγκαταθετέον,
διὰ γὰρ τῆς δριμυφαγίας εἰ καὶ τὸ πάχος τέμνοιτο τοῦ γάλακτος,
ἡ ποιότης αὐτοῦ φθαρεῖσα καὶ δηκτικὴ γενομένη μᾶλλον βλάπτει. |
λεπτοτέρου δὲ τοῦ γάλακτος γενομένου τὰ μὲν λουτρὰ ἀποδοκιμαστέον
ἐξυδατωτικὴν φύσιν ἔχοντα, χρηστέον δὲ τροφῇ πόλτοις σκευαζομένοις
ἐκ φαρός τε καὶ χόνδρου καὶ ᾠοῖς ῥοφητοῖς καὶ στροβίλοις καὶ ποσὶ
χοιρείοις καὶ τοῖς ἀκροκωλίοις (γλίσχρον γάρ τι καὶ κολλῶδες [ὂν] ἐν
τούτοις) καὶ ἐριφείοις κρέασι ποτὲ μὲν ὀπτοῖς, ποτὲ δὲ ἑφθοῖς καὶ
Publius Aelius Phlegon Paradox., Frag. . Vol.-Jacobyʹ-F 2b,257,F,

Frag. .40, line 33
ἠρεμαῖον ἐδόκει. καλύβην δὲ ποιούμενος, ὡς ἐναυλισθείη ἅμα τοῖς

παισίν, ἤκουεν
κατάγεσθαι δεῖν ἐν τῶι Τάραντι· ταύτην γὰρ εἶχεν ὁ τόπος προσηγορίαν,
τῶι κατὰ
τὴν ἄκραν Ἰαπυγίαν ὁμώνυμος ὢν Τάραντι. (2) προσκυνήσας οὖν ἐπὶ τῆι
συντυχίαι
τὸ θεῖον ὁ Οὐαλέςιος ἐπὶ τὴν χέρσον ὀκεῖλαι τῶι κυβερνήτηι
προσέταττεν, καὶ
ἀποβὰς τοῖς παισὶν ἐξεῖπεν. ἀρυσάμενος δὲ ἐκ τοῦ Θύμβριδος ὕδωρ καὶ
τοῦτο
θερμήνας ἐπί τινος κατὰ τὸν τόπον ὑπ' αὐτοῦ πεποιημένης ἐσχάρας
ἔδωκε πιεῖν
τοῖς παισίν. οἱ δὲ ἅμα τῶι πιεῖν ὕπνου προσγενομένου κατέστησαν ὑγιεῖς.
(3) ὄναρ
δὲ θεασάμενοι προσαγαγεῖν ἱερεῖα μέλανα Περσεφόνηι καὶ Ἅιδηι καὶ
τρεῖς ἐπαλλήλους
ἄγειν παννυχίδας ὠιδῶν καὶ χορῶν, ἀφηγήσαντο πρὸς τὸν πατέρα τὸ
ὄναρ, ὡς ἀνδρὸς
μεγάλου καὶ θεοπρεποῦς ταῦτα ποιεῖν ἐπισκήψαντος ἐπὶ τοῦ κατὰ
Τάραντον Ἀρείου
704
πεδίου, καθ' ὃ καὶ νῦν ἀνεῖται τόπος εἰς Γυμνάσιον ἵππων. (4)
βουλομένου δὲ
τοῦ Οὐαλεσίου βωμὸν αὐτόθι καθιδρῦσαι καὶ τῶν λιθοξόων ὀρυττόντων
ἐπὶ τούτωι
τὸν τόπον, βωμὸς εὑρέθη πεποιημένος, ἐν ὧι γράμματα ἦν ‘Ἅιδου καὶ
Περσεφόνης’.
τότε τοίνυν σαφέστερον διδαχθεὶς τὸ πρακτέον, τούτωι τῶι βωμῶι τὰ
μέλανα προσῆγεν
ἱερεῖα καὶ τὰς παννυχίδας ἐν αὐτῶι διετέλει ποιῶν.
(3) οὗτος δὲ ὁ βωμὸς καὶ ἡ τῆς ἱερουργίας κατάστασις ἀρχὴν ἔλαβεν ἐξ
αἰτίας
τοιᾶσδε. Ῥωμαίοις καὶ Ἀλβανοῖς πόλεμος ἦν. ὄντων δὲ ἀμφοτέρων ἐν
ὅπλοις
ἐπεφάνη τις τερατώδης τὴν ὄψιν, ἠμφιεσμένος δέρματι μέλανι, καὶ βοῶν
ὡς Ἅιδης
καὶ Περσεφόνη πρὶν εἰς χεῖρας ἐλθεῖν θυσίαν ὑπὸ γῆν αὐτοῖς ποιῆσαι
προσέταξαν.
καὶ ταῦτα ποιῶν ἀφανὴς γίνεται. τότε τοίνυν οἱ Ῥωμαῖοι ταραχθέντες ἐπὶ
τῶι
Antisthenes Phil., Rhet., Frag. . varia

Frag. .64, line 2
ὑμῶν βούληται ἢ οἰκονομικὸς ἢ δημηγορικὸς ἢ στρατηγι-

κὸς γενέσθαι ἢ ὅμοιος Ἀχιλλεῖ ἢ Αἴαντι ἢ Νέστορι ἢ
Ὀδυσεῖ, ἐμὲ θεραπευέτω. ἐγὼ γὰρ ταῦτα πάντα ἐπ-
ίσταμαι. Ἦ καὶ βασιλεύειν, ἔφη ὁ Ἀντισθένης, ἐπίστασαι,
ὅτι οἶσθα ἐπαινέσαντα αὐτὸν τὸν Ἀγαμέμνονα ὡς βασι-
λεύς τε εἴη ἀγαθὸς κρατερός τ' αἰχμητής; Καὶ ναὶ μὰ Δί',
ἔφη, ἔγωγε ...
DIOCL. ap. DIOG. L. VI, 13. τείχη κατασκευαστέον
ἐν τοῖς αὑτῶν ἀναλώτοις λογισμοῖς.
STOanthol. II, 31, 68. δεῖ τοὺς μέλλοντας ἀγαθοὺς
ἄνδρας γενήσεσθαι τὸ μὲν σῶμα γυμνασίοις ἀσκεῖν, τὴν
δὲ ψυχὴν λόγοις.
STOanthol. II, 2, 15. οὐκ ἀντιλέγοντα δεῖ τὸν ἀντι-
λέγοντα παύειν, ἀλλὰ διδάσκειν· οὐδὲ γὰρ τὸν μαινόμενον
ἀντιμαινόμενός τις ἰᾶται.
705
DIOG. L. VI, 103. γράμματα γοῦν μὴ μανθάνειν

ἔφασκεν ὁ Ἀντισθένης τοὺς σώφρονας γενομένους, ἵνα
μὴ διαστρέφοιντο τοῖς ἀλλοτρίοις.
Rhetorica Anonyma, Declamatio Paridis ad senatum Troianum

Pa. 280, line 22
θεῶν ἐδικάζοντο· οὕτως οὖν ἐπὶ δωροδοκίαις καλλίσταις κάλλει τὰς

ἄλλας
παρενεγκοῦσα θεὰς ἀπῄει φέρουσα τὴν νικῶσαν. Μετὰ ταῦτα δὲ χρόνου
περιιόντος, ὦ Τρῶες, ἐδόκει μικρὸν ἀποδημῆσαί μοι τῆς πατρίδος, καὶ
τῆς
Ἑλλάδος – ἣν ἐπυνθανόμην πόλεις τε ἔχειν εὐνομουμένας ἀγῶσί τε
δημοσίοις
καὶ ἀρετῶν παντοίων θαλλούσας ἀσκήσεσιν – αὐτόπτην με γεγονέναι
κατέσχεν ἔρως. ὄντων δὲ πάντων ἡμῖν ἑτοίμων μετὰ παρασκευῆς ἀξίας
τῶν
πρὸς τὸν πλοῦν, ἀναβάντες ἐπλέομεν μετὰ ῥᾳστώνης οὐ φαύλης, πόλεις
τε
παραμειβόμενοι παρακτίας καὶ νήσους, ὧν οὐδὲν τοῖς πλέουσιν ἥδιον,
ἄλλως τε κἂν μήπω τύχωσιν ἐπὶ νεὼς ἀποδημήσαντες. τέλος δὲ
κατεπλεύσαμεν εἰς τὴν Λακωνικήν, καὶ χρόνον ἐκεῖ διατρίψαντες –
ταύτην
γὰρ ἐπεπύςμεθα παρὰ τὰς ἄλλας ἀγῶσί τε χαίρειν ἀνδρίας καὶ γυμνασίοις
ἐννόμοις χρωμένην – ἐμέλλομεν ἤδη πρὸς τὴν τῶν ἄλλων θεωρίαν

στέλλεσθαι· παρελθὼν δὲ Μενέλαος οὑτοσὶ μετέπεμπε τότε πρὸς τὴν
οἰκίαν
τὴν ἑαυτοῦ καὶ φιλοφρόνως ἐξένιζε καὶ πολυτελῶς· καθ' ὃν ὑπ' ἐμοῦ
φησιν
ἠδικῆσθαι χρόνον, ὡς μήτε Δία ξένιον αἰδεσθέντος παρά τε τὸν τοῦ
δικαίου λόγον αἰσχρὰ τετολμηκότος εἰς ἣν ἐξενίσθην οἰκίαν, καὶ τέλος –
ὡς
ἄρτι λέγοντος ἠκούετε – τὴν αὐτοῦ γυναῖκα βιασάμενον ἐπισπάσασθαι
κατηγόρει μου· ἐνταῦθα τὸ μέγιστον αὐτοῦ τῶν λόγων τεκμήριον ἄξιον
ἐξετάσαι. Εἰ μὲν γὰρ ᾔσθετό με κἂν μόνοις ὄμμασιν ἠσχημονηκότα μὴ
πρὸς
τὰς εὐγενεῖς τε καὶ ἐλευθέρας μόνον τῶν πολιτῶν, ἀλλὰ πρὸς οἱανδήποτε
τὴν τυχοῦσαν, ἢ τὸν πρὸ τοῦ χρόνον ἢ τὸν μεθ' ὃν εἰσῆλθον εἰς τὴν
οἰκίαν
706
οὖν ἔτη προῖκα ἐχόντων· μετὰ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον ταξάμενοι μοῖ-
ραν ὀλίγην παρεχέτωσαν ἀπὸ τῶν καρπῶν, ἀπὸ δὲ τῶν βοσκημά-
των μηδέν. ἐὰν δέ τις ξένος γεωργῇ, πέντε ἔτη καὶ οὗτοι μηδὲν
ὑποτελούντων, ὕστερον δὲ διπλάσιον ἢ οἱ πολῖται. ὃς δὲ ἂν ἐξερ-
γάσηται τῶν ξένων διακόσια πλέθρα, πολίτην αὐτὸν εἶναι, ἵνα ὡς
πλεῖστοι ὦσιν οἱ προθυμούμενοι. ἐπεὶ νῦν γε καὶ τὰ πρὸ τῶν
πυλῶν ἄγρια παντελῶς ἐστι καὶ αἰσχρὰ δεινῶς, ὥσπερ ἐν ἐρημίᾳ
τῇ βαθυτάτῃ, οὐχ ὡς προάστιον πόλεως· τὰ δέ γε ἐντὸς τείχους
σπείρεται τὰ πλεῖστα καὶ κατανέμεται. οὐκοῦν ἄξιον, ἔφη,
θαυμάσαι τῶν ῥητόρων, ὅτι τοὺς μὲν ἐπὶ τῷ Καφηρεῖ φιλεργοῦντας
ἐν τοῖς ἐσχάτοις τῆς Εὐβοίας συκοφαντοῦσι, τοὺς δὲ τὸ Γυμνάσιον
γεωργοῦντας καὶ τὴν ἀγορὰν κατανέμοντας οὐδὲν οἴονται ποιεῖν
δεινόν. βλέπετε γὰρ αὐτοὶ δήπουθεν ὅτι τὸ Γυμνάσιον ὑμῖν ἄρου-
ραν πεποιήκασιν, ὥστε τὸν Ἡρακλέα καὶ ἄλλους ἀνδριάντας συχ-
νοὺς ὑπὸ τοῦ θέρους ἀποκεκρύφθαι, τοὺς μὲν ἡρώων, τοὺς δὲ θεῶν·
καὶ ὅτι καθ' ἡμέραν τὰ τοῦ ῥήτορος τούτου πρόβατα ἕωθεν εἰς
τὴν ἀγορὰν ἐμβάλλει καὶ κατανέμεται τὰ περὶ τὸ βουλευτήριον καὶ
τὰ ἀρχεῖα· ὥστε τοὺς πρῶτον ἐπιδημήσαντας ξένους τοὺς μὲν κα-
ταγελᾶν τῆς πόλεως, τοὺς δὲ οἰκτίρειν αὐτήν. πάλιν οὖν ταῦτα
ἀκούσαντες ὠργίζοντο πρὸς ἐκεῖνον καὶ ἐθορύβουν. καὶ τοιαῦτα
ποιῶν τοὺς ταλαιπώρους ἰδιώτας οἴεται δεῖν ἀπαγαγεῖν, ἵνα δῆλον
707

ὅτι μηδεὶς ἐργάζηται τὸ λοιπόν, ἀλλ' οἱ μὲν ἔξω λῃστεύωσιν, οἱ
δ' ἐν τῇ πόλει λωποδυτῶσιν. ἐμοὶ δέ, ἔφη, δοκεῖ τούτους ἐᾶν
Δίων Χρυσόστομος Orationes ration 15, sec. 18, line 6
πολλοῖς δὲ καὶ ἄλλοις, ὅτι τὸν φύσει δοῦλον γενόμενον οὐκ ἐᾷ

μετέχειν τῆς πολιτείας; τὸν δὲ Καλλίου υἱόν, εἴπερ ὄντως ἐσώθη
τότε ἁλούς, ἀφικόμενον ἐκ Θρᾴκης, συχνὰ ἔτη γεγονότα ἐκεῖ καὶ
πολλάκις μεμαστιγωμένον οὐδεὶς ἂν ἠξίου τῆς πολιτείας ἀπελαύ-
νειν· ὥστε ἐνίοτε καὶ ὁ νόμος οὔ φησι δούλους γεγονέναι τοὺς ἀδίκως
δουλεύσαντας. τί δὲ καὶ ποιοῦντά με ἐπίστασαι πρὸς θεῶν ἢ τί
πάσχοντα, ὅτι με φῂς ἐπίστασθαι δουλεύοντα; Τρεφόμενον ἔγωγε
ὑπὸ τοῦ δεσπότου καὶ ἀκολουθοῦντα ἐκείνῳ καὶ ποιοῦντα ὅ,τι ποτ'
ἐκεῖνος προστάττοι· εἰ δὲ μή, παιόμενον. Οὕτως μέν, ἔφη, καὶ
τοὺς υἱοὺς ἀποφαίνεις δούλους τῶν πατέρων. καὶ γὰρ ἀκολου-
θοῦσι πολλοῖς τῶν πενήτων καὶ εἰς Γυμνάσιον βαδίζουσι καὶ ἐπὶ
δεῖπνον, καὶ τρέφονται πάντες ὑπὸ τῶν πατέρων καὶ παίονται
πολλάκις ὑπ' αὐτῶν, καὶ πείθονται ὅ,τι ἂν ἐκεῖνοι προστάττωσιν
αὐτοῖς. καίτοι ἕνεκα τοῦ πείθεσθαι καὶ πληγὰς λαμβάνειν καὶ
τῶν γραμματιστῶν οἰκέτας φήσεις τοὺς παρ' αὐτοῖς μανθάνοντας
καὶ τοὺς παιδοτρίβας δεσπότας εἶναι τῶν μαθητῶν ἢ τοὺς ἄλλο
τι διδάσκοντας· καὶ γὰρ προστάττουσιν αὐτοῖς καὶ τύπτουσι μὴ
πειθομένους. Νὴ Δί', ἔφη· ἀλλ' οὐκ ἔστι τοῖς παιδοτρίβαις οὐδὲ
τοῖς ἄλλοις διδασκάλοις δῆσαι τοὺς μαθητὰς οὐδὲ ἀποδόσθαι οὐδέ
γε εἰς μυλῶνα ἐμβαλεῖν· τοῖς δέ γε δεσπόταις ἅπαντα ταῦτα ἐφει-
μένα ἐστίν. Ἴσως γὰρ οὐκ οἶσθα ὅτι παρὰ πολλοῖς καὶ σφόδρα
ἐγχειρητέον. μειρακίῳ μὲν οὖν ἢ νέῳ ἀνδρὶ τοῦ τε πράττειν ἀπο-

χωρῆσαι βουλομένῳ καὶ πρὸς ἀσκήσει γενέσθαι καὶ δύναμιν περι-
ποιήσασθαι ἐναγώνιον ἑτέρων ἔργων τε καὶ πράξεων δεῖ. σὺ δὲ
οὔτε ἄπειρος τοῦ ἔργου οὔτε ἀπολιπεῖν τὸ πράττειν δύνασαι οὔτε
χρῄζεις δικανικῆς δυνάμεώς τε καὶ δεινότητος, ἀλλὰ τῆς πολιτικῷ
ἀνδρὶ πρεπούσης τε ἅμα καὶ ἀρκούσης. τοῦτο μὲν δὴ πρῶτον ἴσθι,
ὅτι οὐ δεῖ σοι πόνου καὶ ταλαιπωρίας – τῷ μὲν γὰρ ἐπὶ πολὺ
ἀσκήσαντι ταῦτα ἐπὶ πλεῖστον προάγει, τῷ δὲ ἐπ' ὀλίγον χρησα-
708
μένῳ συλλήψει τὴν ψυχὴν καὶ ὀκνηρὰν ποιεῖ προσφέρεσθαι, κα-

θάπερ τοὺς ἀσυνήθεις περὶ σώματος ἄσκησιν εἴ τις κοπώσειε βα-
ρυτέροις γυμνασίοις, ἀσθενεστέρους ἐποίησεν – ἀλλὰ ὥσπερ τοῖς
ἀήθεσι τοῦ πονεῖν σώμασιν ἀλείψεως δεῖ μᾶλλον καὶ κινήσεως
συμμέτρου ἢ γυμνασίας, οὕτω σοὶ περὶ τοὺς λόγους ἐπιμελείας
ἐστὶ χρεία μᾶλλον ἡδονῇ μεμιγμένης ἢ ἀσκήσεως καὶ πόνου.
τῶν μὲν δὴ ποιητῶν συμβουλεύσαιμ' ἄν σοι Μενάνδρῳ τε τῶν
κωμικῶν μὴ παρέργως ἐντυγχάνειν καὶ Εὐριπίδῃ τῶν τραγικῶν,
καὶ τούτοις μὴ οὕτως, αὐτὸν ἀναγιγνώσκοντα, ἀλλὰ δι' ἑτέρων
ἐπισταμένων μάλιστα μὲν καὶ ἡδέως, εἰ δ' οὖν, ἀλύπως ὑποκρί-
νασθαι· πλείων γὰρ ἡ αἴσθησις ἀπαλλαγέντι τῆς περὶ τὸ ἀνα-
γιγνώσκειν ἀσχολίας. καὶ μηδεὶς τῶν σοφωτέρων αἰτιάσηταί με ὡς
προκρίναντα τῆς ἀρχαίας κωμῳδίας τὴν Μενάνδρου ἢ τῶν ἀρχαίων
Aspasius Phil., In ethica Nichomachea commentaria Pa. 13, line 31
Τοῖς δὲ λεχθεῖσιν ἀμφισβήτησίς τις ὑποφαίνεται. εἴποιεν

γὰρ ἂν οἱ τὰς ἰδέας διηγούμενοι τοὺς μὲν λεχθέντας νῦν ὑπὸ τοῦ Ἀρι-
στοτέλους λόγους εἰρῆσθαι, ὡς τῆς τἀγαθοῦ ἰδέας πάντων οὔσης τῶν
ἀγαθῶν
τῆς αὐτῆς, τὸ δὲ οὐχ οὕτως ἔχειν. εἶναι γὰρ διαφορὰς ἐν τοῖς ἀγαθοῖς· τὰ
μὲν γὰρ εἶναι ἀγαθὰ καθ' αὑτά, τὰ δὲ δι' ἕτερα. ταῦτα δὲ λέγεται ἀγαθὰ
τῷ ποιητικὰ εἶναι τῶν καθ' αὑτὰ ἀγαθῶν ἢ φυλακτικὰ ἢ τῶν ἐναντίων
κωλυτικά· τὰ δὲ οὐ τῶν καθ' αὑτὰ μὲν ἀγαθῶν, ἀλλ' ὅσα δι' αὑτὰ αἱρετά,
οἷον αἵ τε ἀρεταὶ καὶ τιμαί· ἰατρεία δὲ καὶ ὅσα τοιαῦτα ἀγαθὰ δι' ἕτερα.
ἴσως δ' εἴποιεν καὶ ὑγίειαν καὶ πλοῦτον καὶ ὅσα τοιαῦτα δι' ἕτερα ἀγαθὰ
εἶναι, ὄργανα γὰρ τῆς ἀρετῆς, ὧν ποιητικὰ μὲν ἀγαθά, ὅσα ποιητικά ἐστι
τῶν καθ' αὑτὰ ἀγαθῶν, οἷον τὸ ἡδὺ μὲν ἡδονῆς ποιητικόν, Γυμνάσιον δὲ
ὑγιείας, εἴπερ ἔστιν ὑγίεια τῶν καθ' αὑτὰ ἀγαθῶν· μάθησις δὲ καὶ
ἄσκησις
καὶ πόνοι ἀρετῆς ποιητικά. τὰ δὲ φυλακτικά ἐστιν ὅσα διατηρητικά ἐστι
τῶν καθ' αὑτὰ ἀγαθῶν, οἷον ὑγιείας μὲν διατηρητικὰ ἃ παραδιδόασιν οἱ
ἰα-
τροὶ ὑγιεινὰ λέγοντες· αἰσθήσεως δὲ καθ' αὑτὴν οὔσης, τὰ διατηρητικὰ
τῆς
αἰσθήσεως κωλυτικὰ δὲ τῶν ἐναντίων εἴη μὲν ἄν πως ταῦτα καὶ
φυλακτικὰ
τῶν ἀγαθῶν καὶ κωλυτικὰ τῶν ἐναντίων· εἰσὶ δὲ καὶ αἱ ἰατρεῖαι κωλυτικαί
709
πως τῶν ἐναντίων τῇ ὑγιείᾳ καὶ τῇ αἰσθήσει. διττῶς δὴ λεγομένου τοῦ
λιστα φαίη τις εἶναι δι' ἄγνοιαν· τοῦτο δὲ τὸ οὗ ἕνεκα. ὅταν γὰρ φαίνηταί
τις ἄλλου μὲν ἕνεκεν πράξας, οἷον ἀγαθοῦ καὶ ὠφελίμου, τοῖς τοιούτοις
διὸ καὶ οἱ ἀπολογούμενοι ἐπὶ τοῦτο μάλιστα εἰώθασι καταφεύγειν τὴν
προαί-
ρεσιν αὐτῶν ἀξιοῦντες ἐξετάζειν καὶ τίνος ἕνεκα ἔπραξαν, πότερα σῶσαι
βου-
λόμενοι ἢ ἀποκτεῖναι. σχεδὸν γὰρ καὶ τἄλλα πάντα τὰ δι' ἄγνοιαν εἰς
τοῦτο
ἀνάγεται. καὶ γὰρ ὁ τὸ τί ἔπραξεν ἀγνοήσας εἰς τοῦτο ἀνάγει, οἷον ὅτι
ἐξέ-
πεσεν αὐτὸν λέγοντα τίνος ἕνεκεν ἔλεγε· πότερον ἵν' ἐξαγγείλῃ τὰ
μυστικὰ ἢ
οὔ, ἀλλ' ἄλλο τι λέγων ἔλαθεν ἐξαγγείλας. καὶ ὁ τὸ ὄργανον ἀγνοήσας εἰς
τοῦτο ἀνάγει τίνος ἕνεκεν ἔβαλεν, ὅτι ᾤετο ἐσφαιρῶσθαι τὸ δόρυ, ἦν δὲ

λε-
λογχωμένον· καὶ ὁ ἠρέμα μὲν οἰόμενος πλήττειν, σφόδρα δὲ πλήττων, τὸ
τίνος ἕνεκα ἔπραξε προτεῖναι ἄν, οἷον ὅτι γυμνασίου καὶ
ἀκροχειριζόμενος.
κυριώτατον οὖν ἐν τοῖς δι' ἄγνοιαν τὸ οὗ ἕνεκα· ἔτι δ' ἐν οἷς ἡ πρᾶξις·
τὸ δ' ἐν οἷς ἡ πρᾶξις ταὐτὸν λαμβάνει τῷ περὶ ὃν ἡ πρᾶξις· καὶ διὰ τοῦτο
ἔφαμεν τὸ περὶ τί ἢ ἐν τίνι ἐκ παραλλήλου εἰρῆσθαι. κύριον δὲ τοῦτο διὰ
τὸ
καὶ αὐτὸ μάλιστα ἐμφαίνειν τὴν ἄγνοιαν, οἷον ὅτι πολέμιον οἰηθεὶς εἶναι
ἀλλ'
οὐ φίλον ἀπέκτεινεν.
Εἰπὼν δὲ περὶ τοῦ ἀκουσίου ταῦτα, μέτεισιν ἐπὶ τὸ ἑκούσιον. οὐχ ὥσπερ
δὲ δύο εἴδη εἰσὶ τοῦ ἀκουσίου τό τε βίᾳ καὶ τὸ δι' ἄγνοιαν αὐτὸν
πεποιηκέναι,
καὶ δόξειεν ἂν δικαίως ἐπονείδιστος εἶναι, ὅτι οὐχ ᾗ ἄνθρωποί

ἐσμεν ὑπάρχει, ἀλλ' ᾗ ζῷα. τοῦτο δὴ ἔχει τινὰ ἀπορίαν· δοκεῖ γὰρ
ἀκολασία καὶ ὅλως πᾶσα κακία ἴδιος εἶναι τοῦ ἀνθρώπου, τῶν δ' ἄλλων
ζῴων
710
οὐδὲν ἀκόλαστον, οὐδὲ γὰρ σῶφρον, ἀλλὰ καὶ ὅσα λέγομεν ἀκόλαστα
διὰ τὸ
ἀφροδισιαστικὸν μεταφέροντες λέγομεν. ἔοικεν οὖν τοῦτο λέγειν,
ἐπονείδιστος
ἡ ἀκολασία, ὅτι οὐχ ᾗ ἄνθρωποί ἐσμεν χαίρομεν ταῖς ποιητικαῖς αὐτῆς
ἡδοναῖς, ἀλλ' ᾗ ζῷα. ποιητικαὶ μὲν γὰρ αὐτῆς ἡδοναὶ αἱ δι' ἁφῆς,
αὗται δὲ κοιναὶ τοῖς ζῴοις. διὸ καὶ ἐπιφέρει· τὸ δὴ τούτοις χαίρειν
καὶ μάλιστα ἀγαπᾶν θηριῶδες, δηλαδή· καὶ ἐπιφέρει, εἰλικρινῶς βου-
λόμενος δεῖξαι περὶ ποίας ἡδονάς ἐστιν ἡ ἀκολασία καὶ ἡ σωφροσύνη·
οὐδὲ
γὰρ περὶ τὰς δι' ἁφῆς πάσας· περὶ γὰρ τὰς ἐν τοῖς γυμνασίοις διὰ
τρίψεως καὶ θερμασίας γενομένας ἡδονάς, αἳ δὴ ἐλευθεριώταταί εἰσι
τῶν δι' ἁφῆς καὶ ἥκιστα κοιναὶ τοῖς ἄλλοις ζῴοις, οὐ γίνονται, ἀλλὰ περί
τινα μέρη.
Ἑξῆς δὲ βουλόμενος τὰς τῶν ἀκολάστων διαφορὰς φανερὰς ποιῆσαι
διαι-
ρεῖ πρότερον τὰς ἐπιθυμίας αἷς ἀκολουθοῖεν ἂν καὶ ἡδοναί· καὶ ὅσα εἴδη
ἐπιθυμίας, τοσαῦτα καὶ ἡδονῶν· ὥστ' εἰ φανεῖεν αἱ ἡδοναί, δῆλα ἔσται
καὶ
τὰ τῶν ἀκολασιῶν εἴδη. ἄλλαι γὰρ περὶ ἄλλην ἡδονὴν ἀκολασίαι. τῶν δὴ
ἐπιθυμιῶν αἱ μὲν κοιναί, αἱ δ' ἴδιοι καὶ ἐπίθετοι· κοινὰς μὲν οὖν λέγει
τὰς φυσικάς· αὗται δ' εἰσίν, ὡς προελθὼν λέγει, ὧν ἐνδεεῖς ὄντες
οὐδὲ πολλοῦ χρόνου δεῖ οὐδ' ἐξετάσεως· ἐν ὀλίγῳ γὰρ χρόνῳ εὐθέως
φανεραὶ
γίνονται αἱ περὶ τῶν χρησίμων καὶ τῶν ἡδέων ὑπηρεσίαι, καὶ καταμάθοι
ἄν
τις ταχέως τὸν αὑτῷ ἡδὺν ἢ χρήσιμον. ὅταν δὲ μηκέτι γένηται τούτων
ὁπο-
τεροῦν, λύεται ἡ φιλία· ἐν ὀλίγῳ γὰρ χρόνῳ συστᾶσα καὶ τὴν ὕπαρξιν
ἔχει
ὀλιγοχρόνιον. ἀμφοτέρων δὲ καθ' ὁμοιότητα τὴν πρὸς τὴν πρώτην
λεγομένων
φιλίαν, τῆς τε δι' ἡδονὴν καὶ τῆς διὰ τὸ χρήσιμον, μᾶλλον ἔοικε τῇ πρώτῃ
φιλίᾳ ἡ δι' ἡδονήν, ὅταν ἑκατέρῳ παρ' ἑκατέρου γένηται τὸ ἡδύ. δεῖ γὰρ
τοὺς τῷ ὄντι φίλους ἡδέως συνεῖναι καὶ χαίρειν ἀλλήλοις, ὅπερ ὑπάρχει
τοῖς
δι' ἡδονὴν φιλοῦσιν, ἔτι δὲ ἐλευθεριωτέρα ἐστὶ τῆς διὰ τὸ χρήσιμον· οὐ
γὰρ
711
διὰ κέρδος οὐδὲ δι' ὠφέλειαν τὴν ἐκ χρημάτων ἢ ἄλλης χρείας φίλοι
εἰσίν,
ἀλλὰ προσπάσχοντες ἐνίοτε ἀλλήλοις ἢ τοῖς αὐτοῖς χαίροντες, οἷον
γυμνασίοις
μαθήμασι παιδιαῖς. ἡ δὲ διὰ τὸ χρήσιμον φιλία μᾶλλον ἀγοραίων ἐστὶν
ἀνθρώπων καὶ ἀνελευθέρων. τεκμήριον δὲ τοῦ τὴν διὰ τὸ ἡδὺ φιλίαν
ἐοικέναι
μᾶλλον τῇ ἀληθινῇ, ὅτι καὶ οἱ μακάριοι καὶ εὐδαίμονες (οὗτοι δέ εἰσιν οἱ
κατ' ἀρετὴν ἐνεργοῦντες ἐν προηγουμένοις) χρησίμων μὲν οὐ δέονται φί-
λων, ἡδέων δέ. μάλιστα μὲν γὰρ ἂν βούλοιντο τελειοτέρους κατ' ἀρετὴν
ἔχειν τοὺς φίλους, καὶ πάντῃ ἑαυτοῖς ὁμοίους, ἂν δὲ μὴ εὐπορῶσιν,
ἀπόχρη
αὐτοῖς, ἂν μέσοι μὲν τύχωσιν, ἡδεῖς δὲ αὐτοῖς. συζῆν μὲν γὰρ βούλονταί
τισιν, ἐπειδὴ ἀδύνατον μονώτας εἶναι, ὡς εἴρηται πρότερον. τὸ δὲ
λυπηρὸν
ἀδύνατον ἐπὶ πολὺ φέρειν. οὐδὲ γὰρ αὐτὸ τὸ ἀγαθὸν, εἰ λυπηρὸν εἴη,
ΠολύαινοςStrategemata Book 2, ch. 3, sec. 6, line 2
Ἐπαμινώνδας ἐνέβαλεν ἐς τὴν Λακωνικὴν καὶ

οἷός τε ἦν διαρπάσαι τὴν Λακεδαιμονίων πόλιν· ἀλλὰ
μεταγνοὺς οὐχ ἁψάμενος τῆς πόλεως ἀνέζευξεν. οἱ
συνάρχοντες ἠπείλουν αὐτῷ δίκην· ὁ δὲ δείξας αὐτοῖς
τοὺς συμμάχους Ἀρκάδας, Μεσηνίους, Ἀργείους, καὶ
ὅσοι ἄλλοι Πελοποννήσιοι ‘εἰ Λακεδαιμονίους ἀναστά-
τους ἐπεποιήκειμεν’, ἔφη, ‘νῦν ἐχρῆν πᾶσιν ἂν τούτοις
μάχεσθαι· ὡς καὶ νῦν συμμαχοῦσιν ἡμῖν Λακεδαιμο-
νίους καθαιροῦντες, οὐχὶ Θηβαίους αὔξοντες.’
Ἐπαμινώνδας τοὺς Θηβαίους ἔπεισε τοῖς ἐπιδη-
μοῦσι Λακεδαιμονίων ἐν τοῖς γυμνασίοις παλαίειν·
οἱ δὲ εὐκόλως καταβάλλοντες αὐτοὺς ἐδιδάχθησαν
καταφρονεῖν αὐτῶν καὶ ὡς ἀνδρειότεροι τὸν πρὸς
αὐτοὺς πόλεμον θαρροῦντες ἐξήνεγκαν.
Ἐπαμινώνδας ἀεὶ τὴν δύναμιν ἅμα ἡλίῳ προῆγε
δόξαν ἐμποιῶν, ὡς ἐκ τοῦ προφανοῦς διαμάχοιτο· ἐν
δὲ Πελοποννήσῳ νυκτὸς ἐπαναστὰς προσέπεσεν ἀπρος-
δοκήτως Λακεδαιμονίοις ἔτι καθεύδουσιν.
Ἐπαμινώνδας ἡγεῖτο Θηβαίων, Κλεόμβροτος Λακε-
δαιμονίων καὶ τῶν συμμάχων, τετρακισμυρίων. ἐδε-
δοίκεσαν οἱ Θηβαῖοι τὸ πλῆθος τῶν πολεμίων. Ἐπα
712
ΠολύαινοςExcerpta Polyaeni Excerpt 14, sec. 5, line 2
θνηκεν. ὅπως οὖν μὴ τῷ τούτου θανάτῳ ὁ λαὸς ἀθυμήσῃ,

Ἀγησίλαος τἀναντία πρὸς τοὺς στρατιώτας ἀγγέλλεσθαι προς-
έταξεν, ὡς Λακεδαιμόνιοι ἐνίκησαν. ἀλλὰ μὴν καὶ αὐτὸς
προῆλθεν ἐστεφανωμένος καὶ ἔθυεν χαριστήρια καὶ τοὺς
φίλους ἐκ τῶν μερίδων ἐδεξιοῦτο. ἐκ τούτου προθυμότερον
ὁ αὐτοῦ στρατὸς [ἐν] τῇ Κορωνείᾳ παρετάσσετο.
Ὅτι Ἐπαμινώνδας ἐν μάχῃ ἰσόρροπον τὸ ἔργον ἰδὼν
ᾐτήσατο ἓν βῆμα χαρισθῆναι αὐτῷ τοὺς στρατιώτας. οἱ δὲ
τοῦτο ποιήσαντες ἐνίκησαν κατὰ κράτος.
Ὅτι ὁ αὐτὸς [τοῖς Θηβαίοις πρὸς] τοὺς ἐπιόντας Λακε-
δαιμονίων ἐν τοῖς γυμνασίοις παλαίειν προσέτασσεν. οἱ δὲ
εὐκόλως καταβάλλοντες αὐτοὺς ἐδιδάχθησαν καταφρονεῖν
αὐτῶν, καὶ ὡς ἀνδρειότεροι τὸν πρὸς αὐτοὺς πόλεμον θαρ-
ροῦντες ἐξήνεγκαν.
Ὅτι ὁ αὐτὸς μέλλων πρὸς πλείονας παρατάσσεσθαι παρ-
εσκεύασεν ἄνδρα ἀγνῶτα ἐστεφανωμένον προελθόντα ἀπαγ-
γεῖλαι καὶ εἰπεῖν, ὡς Τροφώνιός σοι τὴν νίκην ἀγγέλλεται·
καὶ τῷ τοιούτῳ τρόπῳ θαρσαλεωτέρους τοὺς στρατιώτας
ποιήσας ἐκράτησε τῶν πλειόνων πολεμίων.
Ὅτι ὁ αὐτὸς προτρέπων Θηβαίους πρὸς Λακεδαιμονίους
ὁρμῆσαι μέγιστον ἔχιν συλλαβὼν καὶ τὴν κεφαλὴν συνθλάσας
Ιπποκράτης. De diaeta acutorum [Sp.]

Sec. 29, line 12
τὸ ἄνω διακεντήσας δίες, καὶ ἄλλο ὑποκάτω τούτου·

ἀνατείνας δὲ τὰ ῥάμματα ῥάψον καὶ κατάδει, ἕως ἂν ἀποπέσῃ·
κἢν μὲν ἱκανῶς ἔχῃ· εἰ δὲ μὴ, ἢν ἐλλείπῃ, ὀπίσω ποιέειν
τὰ αὐτά. Καὶ τὰς αἱμοῤῥοΐδας τὸν αὐτὸν τρόπον διώσεις τῇ
βελόνῃ, ὡς παχύτατον εἰρίου οἰσυπηροῦ ῥάμμα καὶ ὡς
μέγιστον ἀποδήσας, ἀσφαλεστέρη γὰρ γίγνεται ἡ θερα-
πείη· εἶτα ἀποπιέσας, τῷ σηπτῷ χρέο, καὶ μὴ βρέχε πρὶν
ἀποπέσῃ, καὶ αἰεὶ μίην καταλίμπανε, καὶ μετὰ ταῦτα ἀνα-
λαβὼν ἐλλεβορίσαι. Εἶτα γυμναζέσθω καὶ ἀφιδρούτω· γυμνα-
σίου δὲ τρίψις, πάλη ἀπὸ ὄρθρου· δρόμου δὲ ἀπεχέσθω,
713
καὶ μέθης, καὶ τῶν δριμέων ἔξω ὀριγάνου· ἐμεέτω δὲ δι' ἑπτὰ
ἡμερέων ἢ τρὶς ἐν τῷ μηνί· οὕτω γὰρ ἂν ἔχοι ἄριστα τὸ
σῶμα· οἶνον δὲ κιῤῥὸν αὐστηρὸν, ὑδαρέα, καὶ ὀλίγον τὸ ποτὸν
πινέτω.
Τοῖσι δὲ ἐμπύοισι σκίλλης καταταμὼν κυκλί-
σκους ἕψεε ἐν ὕδατι, καὶ ἀποζέσας εὖ μάλα ἀπόχεον, καὶ
ἐπιχέας ἄλλο ἕψεε, ἕως ἂν ἁπτομένῳ δίεφθον καὶ μαλ-
θακὸν φανῇ· εἶτα τρίψας λεῖον, ξύμμισγε κύμινον πεφρυγμένον,
καὶ λευκὰ σήσαμα, καὶ ἀμυγδάλας νέας τρίψας ἐν μέ-
λιτι, ἐκλεικτὸν δίδου, καὶ ἐπὶ τούτῳ οἶνον γλυκύν· ῥοφήματα
Ιπποκράτης. De morbis popularibus (= Epidemiae)


Ἡ δέρματος ἀραιότης, ἡ κοιλίης πυκνότης, ἡ δέρματος
ξύνδεσις, ἡ σαρκῶν αὔξησις, ἡ κοιλίης νάρκωσις, ἡ τῶν ἄλλων
ξύγχυσις, ἡ τῶν ἀγγείων ἀκαθαρσίη, ἡ ἐγκεφάλου ἀνάλωσις, διὸ καὶ
φαλακρότης, ἡ τῶν ὀργάνων κατάτριψις. Ἡ καθαίρεσις, δρόμοισιν,
ἡσυχίῃσιν, πάλῃσι, πολλοῖσι περιπάτοισι τάχεσιν, οἷσιν ἑφθὴ μάζα
τὸ πλεῖστον, ἄρτος ὀλίγος. Καθαιρέσιος σημεῖον τὴν αὐτὴν ὥρην
τῆς ἡμέρης φυλάσσειν· ἐξαπίνης γὰρ εἰρύεται· ὑφεῖναι τῶν πό-
νων, ᾗ εἰρύεται· ὁμοίως γὰρ ὅλον ξυμπίπτει· ὅταν δὲ δὴ ξυμπέ-
σωσι, προσάγειν ὕεια ὀπτά· ὅταν δὲ πληρῶνται, σημεῖον, αὖθις
τὸ σῶμα ἀνθηρὸν γίνεται. Ἐν γυμνασίοισι σημεῖον, ὁ ἱδρὼς
ὁ ῥέων στάγδην ὃς ἔξεισιν ὥσπερ ἐξ ὀχετῶν, ἢ ξύμπτωσις ἐξ
ἐπάρσιος.
Ἡ γυνὴ, ἣν πρῶτον ἐθεράπευσα ἐν Κρανῶνι, σπλήν οἱ φύσει
μέγας· πυρετὸς καυσώδης· ἐξέρυθρος· πνεῦμα· δεκάτῃ, ἱδρὼς τὰ
πολλὰ ἄνω· ἀτάρ τι καὶ κάτω τεσσαρεσκαιδεκάτῃ.
Ἧσσον τοῖσιν ἀπὸ κεφαλῆς κορυζώδεσι καὶ βραγχώδεσιν,
ἐπιπυρετήνασιν, ὡς οἶμαι, ὑποστροφαί.
Πᾶν τὸ ἐκπυέον, ἀνυπόστροφον· οὗτος γὰρ πεπασμὸς, καὶ
κρίσις ἅμα καὶ ἀπόστασίς ἐστιν.
Ιπποκράτης. Prorrheticon Book 2, sec. 4, line 29
λεπῶς. Πρῶτον μὲν οὖν ὁ λιμαγχεόμενος εἰ πλείονα φάγοι τε καὶ

πίοι, τούτοισι δῆλος ἔσται· καὶ ὀγκηρότερον αὐτοῦ τὸ σῶμα φανεῖται,
καὶ λιπαρώτερον καὶ εὐχρούστερον ἔσται, ἢν μὴ κακῶς διακεχωρήκῃ
τὰ ἀπὸ τῆς γαστρὸς αὐτῷ· ἔσται δὲ καὶ εὐθυμότερος ἐν τῇ ταλαι-
πωρίῃ. Σκεπτέον δὲ καὶ ἤν τι ἐρυγγάνῃ ἢ ὑπὸ φύσης ἔχηται· ταῦτα
714
γὰρ προσήκει γίνεσθαι τοῖσιν ὧδε διακειμένοισιν ἐπὶ ταύτῃ τῇ ἁμαρ-

τάδι. Ἢν δὲ ἐσθίειν τε ἤδη ἀναγκαζόμενος συχνὰ καὶ ταλαιπωρέειν
ἰσχυρῶς, ἢ τὸ σιτίον μὴ καταφάγῃ, ἢ θωρηχθῇ, ἢ μὴ περιέλθῃ ἀπὸ
τοῦ δείπνου συχνοῦ, ὧδ' ὑποσκέπτεσθαι· τὸ μὲν δεῖπνον εἰ καταφάγοι,
περιπατήσαι δὲ τὰ μεμαθηκότα, ἡδίων τε ἂν προσιδεῖν, ὀξύτερός τε
καὶ ἐργαστικώτερος ἐν τοῖσι γυμνασίοισιν· ὁ δ' ἀπόπατος σμικρότε-
ρός τε καὶ ξυνεστηκὼς μάλιστ' ἂν τούτῳ γένοιτο. Ἢν δὲ τὸ δεῖπνον
καταφαγὼν μὴ περιπατήσῃ, ἐρυγγάνοι τ' ἂν καὶ φυσώδης εἴη, καὶ
πλῆθος οὐκ ἔλασσον φαίνοιτο, καὶ ἱδρώη ἂν μᾶλλον ἢ πρόσθεν ἐν τῇ
ταλαιπωρίῃ, καὶ δύσπνοος ἂν εἴη καὶ βαρύς· αἵ τε διέξοδοι τῆς
κοιλίης μέζονές τε καὶ ἧσσον γλίσχραι τουτέῳ γένοιντ' ἄν. Εἰ δὲ
μήτε τὸ σιτίον καταναλώσειε, μήτε περιπατήσειε, νωθρότερος ἂν
εἴη καὶ ὀκνωδέστερος. Εἰ δὲ μεθυσθείη, ἱδρώη τ' ἂν μᾶλλον ἢ
πρόσθεν, καὶ δύσπνοος ἂν εἴη, καὶ βαρύτερος αὐτὸς ἑωυτοῦ καὶ
ὑγρότερος· εἴη δ' ἂν καὶ εὐθυμότερος, ἢν μή τι αὐτῷ ἡ κεφαλὴ
Ιπποκράτης. De affectionibus Sec. 20, line 9
μὲν οὖν θεραπευθῇ ἀρχομένης τῆς νούσου, ὑγιὴς γίνεται· ἢν δὲ μὴ,

ἐς ὕδρωπα μεθίσταται ἡ νοῦσος, καὶ διέφθειρε τὸν ἄνθρωπον.
Ὁκόσοι δὲ σπλῆνα ἔχουσι μέγαν, ὅσοι μέν εἰσι χολώδεες,
κακόχροοί τε γίνονται καὶ κακελκέες καὶ δυσώδεες ἐκ τοῦ στόματος
καὶ λεπτοί· καὶ ὁ σπλὴν σκληρὸς, καὶ αἰεὶ παραπλήσιος τὸ μέγεθος·
καὶ τὰ σιτία οὐ διαχωρέει· ὁκόσοι δὲ φλεγματίαι, ταῦτά τε ἧσσον
πάσχουσι, καὶ ὁ σπλὴν ἄλλοτε μέζων γίνεται, ἄλλοτε δὲ ἐλάσσων.
Τούτοισι δὲ ξυμφέρει, ἢν μὲν ἀκάθαρτοι φαίνωνται, καθαίρειν καὶ
τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ ἄλλο σῶμα· ἢν δὲ μὴ δέωνται φαρμακείης, διαι-
τᾷν, τοῖσι μὲν φλεγματώδεσι ξηραίνοντα τὸ σῶμα καὶ ἰσχναίνοντα
σιτίοισι καὶ ποτοῖσι καὶ ἐμέτοισι καὶ γυμνασίοισιν ὡς πλείστοισι καὶ
περιπάτοισι· καὶ τοῦ ἦρος ἐλλεβόρῳ καθαίρειν ἄνω· ὁκόσοι δὲ χολώ-
δεες, ξυμφέρει διυγραίνοντα τῇ διαίτῃ ὑπάγειν τὴν κοιλίην καὶ τὴν
κύστιν, καὶ τὴν φλέβα τὴν σπληνῖτιν ἀφιέναι πυκνά· καὶ τοῖσι διου-
ρητικοῖσι φαρμάκοισι χρῆσθαι, ἃ γέγραπται μαλθάσσειν τὸν
σπλῆνα, καὶ καθαίρειν ἔτεος ὥρῃ, καὶ τοῦτο χολήν. Ἔνιοι δὲ τῶν
σπληνιώντων ὑπὸ μὲν τῶν φαρμάκων πίνοντες οὐκ ὠφελέονται, οὐδ'
ὑπὸ τῆς ἄλλης θεραπείης, οὐδὲ ἰσχνότερος οὐδὲν γίνεται αὐτῶν ὁ
σπλὴν, ἀλλὰ κρατέεται τὰ προσφερόμενα ὑπὸ τοῦ μεγέθεος τῆς νού-
σου· προϊόντος δὲ τοῦ χρόνου ἐνίοισι μὲν ἐς ὕδρωπα περιίσταται ἡ
νοῦσος, καὶ διεφθάρησαν· ἐνίοισι δὲ ἐκπυΐσκεται, καὶ καυθέντες
Ιπποκράτης. De diaeta i-iv Sec. 2, line 35

715
ται, πρός τε τὴν κατάστασιν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Ἄστρων τε ἐπιτολὰς καὶ

δύσιας γινώσκειν δεῖ, ὅκως ἐπίστηται τὰς μεταβολὰς καὶ ὑπερβολὰς
φυλάσσειν καὶ σίτων καὶ ποτῶν καὶ πνευμάτων καὶ τοῦ ὅλου κόσμου,
ἐξ ὧν περ αἱ νοῦσοι τοῖσιν ἀνθρώποισι φύονται. Ταῦτα δὲ πάντα
διαγνόντι οὔκω αὔταρκες τὸ εὕρημά ἐστιν· εἰ μὲν γὰρ ἦν εὑρετὸν ἐπὶ
τούτοισι πρὸς ἑκάστην φύσιν σίτου μέτρον καὶ πόνων ἀριθμὸς σύμ-
μετρος μὴ ἔχων ὑπερβολὴν μήτε ἐπὶ τὸ πλέον μήτε ἐπὶ τὸ ἔλασσον,
εὕρητο ἂν ἡ ὑγείη τοῖσιν ἀνθρώποισιν ἀκριβῶς. Νῦν δὲ τὰ μὲν προει-
ρημένα πάντα εὕρηται, ὁκοῖά ἐστι, τοῦτο δὲ ἀδύνατον εὑρεῖν. Εἰ
μὲν οὖν παρείη τις καὶ ὁρῴη, γινώσκοι ἂν τὸν ἄνθρωπον ἐκδύνοντά
τε καὶ ἐν τοῖσι γυμνασίοισι γυμναζόμενον, ὥστε φυλάσσειν ὑγιαί-
νοντα, τῶν μὲν ἀφαιρέων, τοῖσι δὲ προστιθείς· μὴ παρεόντι δὲ ἀδύ-
νατον ὑποθέσθαι ἐς ἀκριβείην σῖτα καὶ πόνους· ἐπεὶ ὁκόσον γε δυνα-
τὸν εὑρεῖν ἐμοὶ ἤδη εἴρηται. Ἀλλὰ γὰρ εἰ καὶ πάνυ σμικρὸν ἐνδεέ-
στερα τῶν ἑτέρων γίνοιτο, ἐν πολλῷ χρόνῳ ἀνάγκη κρατηθῆναι τὸ
σῶμα ὑπὸ τῆς ὑπερβολῆς καὶ ἐς νοῦσον ἀφικέσθαι. Τοῖσι μὲν οὖν ἄλ-
λοισι μέχρι τούτου ἐπικεχείρηται ζητηθῆναι· εἴρηται δὲ οὐδὲ ταῦτα·
ἐμοὶ δὲ ταῦτα ἐξεύρηται, καὶ πρὸ τοῦ κάμνειν τὸν ἄνθρωπον ἀπὸ
τῆς ὑπερβολῆς, ἐφ' ὁκότερον ἂν γένηται, προδιάγνωσις. Οὐ γὰρ εὐ-
θέως αἱ νοῦσοι τοῖσιν ἀνθρώποισιν ἐπιγίνονται, ἀλλὰ κατὰ μικρὸν
συλλεγόμεναι ἀθρόως ἐκφαίνονται. Πρὶν οὖν κρατέεσθαι ἐν τῷ ἀν
διελέγετο δὲ αὐτοῖς ὁπόσα καὶ τῷ δήμῳ. ἐπεὶ δὲ ὁ

Δημήτριος διατεθεὶς πρὸς αὐτόν, ὡς ἐν τοῖς Κοριν-
θιακοῖς λόγοις εἴρηκα, παραγενόμενος ἐς τὴν Ῥώ-
μην ὕστερον ἐθεράπευε μὲν τὸν Ἀπολλώνιον, ἐπη-
φίει δ' αὑτὸν τῷ Νέρωνι, τέχνη ταῦτα ὑπωπτεύθη
τοῦ ἀνδρὸς καὶ τὸν Δημήτριον αὐτὸς ἐδόκει καθει-
κέναι ἐς αὐτά, καὶ πολὺ μᾶλλον, ὁπότε Γυμνάσιον
μὲν ἐξεποιήθη τῷ Νέρωνι θαυμασιώτατον τῶν ἐκεῖ,
λευκὴν δ' ἔθυον ἐν αὐτῷ ἡμέραν Νέρων τε αὐτὸς
καὶ ἡ βουλὴ ἡ μεγάλη καὶ τὸ ἱππεῦον τῆς Ῥώμης,
παρελθὼν δὲ ὁ Δημήτριος ἐς αὐτὸ τὸ Γυμνάσιον
διεξῆλθε λόγον κατὰ τῶν λουμένων, ὡς ἐκλελυμέ-
νων τε καὶ αὑτοὺς χραινόντων, καὶ ἐδείκνυεν, ὅτι
περιττὸν ἀνάλωμα εἴη τὰ τοιαῦτα, ἐφ' οἷς ξυνήρατο
μὲν αὐτῷ (τοῦ) μὴ ἀποθανεῖν αὐτίκα τὸ τὸν Νέρωνα
εὐφωνότατα ἑαυτοῦ κατὰ τὴν ἡμέραν ἐκείνην ᾄδειν
– ᾖδε δὲ ἐν καπηλείῳ πεποιημένῳ ἐς τὸ Γυμνάσιον
διάζωμα ἔχων γυμνός, ὥσπερ τῶν καπήλων οἱ ἀσελ-
716
γέστατοι – οὐ μὴν διέφυγεν ὁ Δημήτριος τὸ ἐφ'

οἷς εἶπε κινδυνεῦσαι, Τιγελλῖνος γάρ, ὑφ' ᾧ τὸ ξί-
φος ἦν τοῦ Νέρωνος, ἀπήλαυνεν αὐτὸν τῆς Ῥώμης,

ὡς τὸ βαλανεῖον κατασκάψαντα οἷς εἶπε, τὸν δ'
Ἀπολλώνιον ἀφανῶς ἀνίχνευεν, ὁπότε καὶ αὐτὸς
ἐπιλήψιμόν τι καὶ παραβεβλημένον εἴποι. ὁ δ' οὔτε
καταγελῶν φανερὸς ἦν οὔτ' αὖ πεφροντικώς, ὥσπερ
οἱ φυλαττόμενοί τινα κίνδυνον, ἀλλ' ἀποχρώντως
περὶ τῶν προκειμένων διελέγετο ξυμφιλοσοφοῦντος
τε καὶ νήσων οὐκ ἀκολάστου καὶ ξυγκλύδος, ἀλλ'

ἐξειλεγμένης τε καὶ καθαρᾶς Ἑλλάδος, ἔπειτα ὁμονο-
οῦσαν καὶ ἀστασίαστον πολιτεύειν, τὸν γὰρ πρὸ τοῦ
χρόνον ἐστασίαζεν ἡ Σμύρνα καὶ διεστήκεσαν οἱ
ἄνω πρὸς τοὺς ἐπὶ θαλάττῃ. πλείστου δὲ ἄξιος τῇ
πόλει καὶ τὰ πρεσβευτικὰ ἐγένετο φοιτῶν παρὰ τοὺς
αὐτοκράτορας καὶ προαγωνιζόμενος τῶν ἠθῶν.
Ἀδριανὸν γοῦν προσκείμενον τοῖς Ἐφεσίοις οὕτω τι
μετεποίησε τοῖς Σμυρναίοις, ὡς ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ
μυριάδας χιλίας ἐπαντλῆσαι αὐτὸν τῇ Σμύρνῃ, ἀφ'
ὧν τά τε τοῦ σίτου ἐμπόρια ἐξεποιήθη καὶ Γυμνάσιον
717
τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν μεγαλοπρεπέστατον καὶ νεὼς

τηλεφανὴς ὁ ἐπὶ τῆς ἄκρας ἀντικεῖσθαι δοκῶν τῷ
Μίμαντι. καὶ μὴν καὶ τοῖς ἁμαρτανομένοις δημοσίᾳ
ἐπιπλήττων καὶ κατὰ σοφίαν πλεῖστα νουθετῶν
ὠφέλει, ὕβριν τε ὁμοίως ἐξῄρει καὶ ἀγερωχίαν
πᾶσαν, τοσούτῳ πλέον, ὅσῳ μηδὲ τοῦ Ἰωνικοῦ
ἀπεθίζειν ὠφέλει δὲ κἀκεῖνα δήπου· τὰς δίκας
τὰς πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἄλλοσέ ποι ἐκφοιτᾶν εἴα,
ἀλλ' οἴκοι ἔπαυεν. λέγω δὲ τὰς ὑπὲρ χρημάτων,
τὰς γὰρ ἐπὶ μοιχοὺς καὶ ἱεροσύλους καὶ σφαγέας,
Φλάβιος Φιλόστρατος. De gymnastica Sec. 45, line 17
καὶ ἀργυροῦν μὲν ἢ χρυσοῦν περισπῶντι ἀνάθημα

ἢ διαφθείροντι ὀργὴν οἱ νόμοι ὡς ἐνόχῳ ἱεροσυλίᾳ
ὄντι (φαίνουσι), στέφος δὲ Ἀπόλλωνος ἢ Ποσειδῶ-
νος, ὑπὲρ οὗ καὶ αὐτοὶ οἱ θεοὶ μέγα ἤθλησαν, ἄδεια
μὲν ἀποδίδοσθαι, ἄδεια δὲ ὠνεῖσθαι, πλὴν ὅσα
Ἠλείοις ὁ κότινος ἄσυλος μένει κατὰ τὴν ἐκ παλαιοῦ
δόξαν, οἱ δὲ ἄλλοι τῶν ἀγώνων ἐπηρώθησαν· ἓν ἐκ
πολλῶν εἰρήσθω μοι, ἐν ᾧ πάντα παῖς ἐνίκα πάλην
Ἴσθμια τρισχιλίας ἑνὶ τῶν ἀντιπάλων ὁμολογήσας
ὑπὲρ τῆς νίκης. ἥκοντες οὖν τῆς ὑστεραίας ἐς τὸ
Γυμνάσιον ὁ μὲν ἀπῄτει τὰ χρήματα, ὁ δὲ οὐκ ὀφεί-
λειν ἔφη, κεκρατηκέναι γὰρ δὴ ἄκοντος. ὡς δὲ οὐδὲν
ἐπέραινεν, ὅρκῳ ἐπιτρέπουσι καὶ παρελθὼν ἐς τὸ
τοῦ Ἰσθμίου ἱερὸν ὤμνυε δημοσίᾳ καὶ ταῦτα κατ'
ὀφθαλμοὺς τῆς Ἑλλάδος ὁ τὴν νίκην ἀποδόμενος ἦ
μὴν πεπρακέναι τοῦ θεοῦ τὸν ἀγῶνα, τρισχιλίας
γὰρ ὡμολογῆσθαί οἱ, καὶ ὤμνυε ταῦτα λαμπρᾷ τῇ
φωνῇ, μὴ δή τι ἀσαφὲς εἴη δείσας. τί [μὲν] οὐκ ἂν ἐν
Ἰωνίᾳ, τί δὲ οὐκ ἂν ἐν Ὀλυμπίᾳ γένοιτο ἐπ' αἰσχύ-
νῃ (τοιαύτῃ) ἀγῶνος; ὅσῳ γὰρ ἀληθεστέρα, εἰ οὐδ'
ἄνευ μαρτύρων, τοσῷδε ἀνιερωτέρα καὶ ἐπιρρητοτέρα.
παρακροτείτω ὁ παῖς, ἐπειδὴ ἀγερωχότερα τὰ τού-

των γυμνάσια. τὸν Φοίνικα Ἕλικα ἥδε ἡ ἰδέα ἐγύμ-
ναζεν οὐκ ἐν παισὶ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐς ἄνδρας ἥκοντα,
718
καὶ λόγου θαυμασιώτερος ἐγένετο παρὰ πάντας, οὓς

οἶδα τὴν ῥᾳστώνην ἐκμελετῶντας ταύτην.
Προσεκτέα δὲ οὐδὲ ταῖς τῶν γυμναστῶν τετρά-
σιν, ὑφ' ὧν ἀπόλωλε τὰ ἐν γυμναστικῇ πάντα.
ἡγώμεθα δὲ τὴν τετράδα κύκλον ἡμερῶν τεττάρων
ἄλλο ἄλλην πράττουσαν· ἡ μὲν γὰρ παρασκευάζει
τὸν ἀθλητήν, ἡ δὲ ἐπιτείνει, ἡ δὲ ἀνίησιν, ἡ δὲ
μεσεύει. ἔστι δὲ τὸ (μὲν) παρασκευάζον Γυμνάσιον
σύντονος πρὸς βραχὺ καὶ ταχεῖα κίνησις ἐγείρουσα
τὸν ἀθλητὴν καὶ ὀξὺν τῷ μέλλοντι μόχθῳ ἐφιστᾶσα,
τὸ δὲ ἐπιτεῖνον ἔλεγχος ἀπαραίτητος τῆς ἐναποκειμέ-
νης ἰσχύος τῇ ἕξει, ἡ δὲ ἀνέσεως ἡμέρα κίνησις ἀκμὴν
ξὺν λόγῳ ἀνακτωμένη, ἡ δὲ μεσεύουσα τῶν ἡμερῶν
διαφεύγειν μὲν τὸν ἀντίπαλον, ὑποφεύγοντα δὲ μὴ
ἀνιέναι (διδάσκει). καὶ τὴν τοιάνδε ἰδέαν πᾶσαν
ἁρμονικῶς γυμνάζοντες καὶ τὰς τετράδας ταύτας
ὧδε ἀνακυκλοῦντες ἀφαιροῦνται τὴν ἐπιστήμην τὸ
ξυνιέναι τοῦ ἀθλητοῦ τοῦ γυμνοῦ, καὶ ὅσα ἀνιᾷ
ἰσχὺν ὑποθρεπτέοι μᾶλλον, ἐπειδὴ ἐπιλείπει σαφῶς,

κἀξικμαστέοι τοὺς ἱδρῶτας, ἐπειδὴ περιττοὶ τούτοις.
ἔστω δὲ ἐνδοσιμώτερα μὲν τὰ γυμνάσια, προηγμένα
δὲ ἐς μῆκος, ἵνα τὸ πνεῦμα ἐγγυμνάζοιντο. δεῖ δὲ
αὐτοῖς ἐλαίου ξυμμέτρου καὶ πεπαχυσμένου τῇ κόνει,
τουτὶ γὰρ τὸ φάρμακον καὶ ξυνέχει τὸ σῶμα καὶ μετρίως
ἀνίησιν. ἀγωνιῶντες δὲ ἀθληταὶ θεραπευέσθων
μὲν καὶ τὰς γνώμας λόγῳ παραθαρσύνοντί τε αὐ-
τοὺς καὶ καθιστάντι, γυμναζέσθων δ' ἐν χώρᾳ τῶν
ἀϋπνούντων τε καὶ μὴ εὐσίτων. εὖ τούτοις ἔχει τὸ
ἁρμονικὸν Γυμνάσιον, αἱ γὰρ περιδεεῖς γνῶμαι προ-
θυμότεραί εἰσι μανθάνειν ἃ προσήκει φυλάττεσθαι.
κόποι δὲ οἱ μὲν αὐτόματοι νόσων ἀρχαὶ καὶ ἀπό-
χρη τοὺς μὲν πηλῷ καὶ παλαίστρᾳ πονήσαντας ἀνιέναι
μετρίως τε καὶ ὡς εἶπον, τοὺς δὲ ἐν κόνει πεπονη-
κότας ἐπιγυμνάζειν τῆς ὑστεραίας ἐν πηλῷ ξὺν
μικρᾷ ἐπιτάσει, ἡ γὰρ ἀθρόα μετὰ τὴν κόνιν ἄνεσις
ἰατρὸς πονηρὸς κόπων, οὐ γὰρ θεραπεύει τὴν ἰσχὺν
ἀλλ' ἀποκρεμάννυσιν
ἡ μὲν δὴ σοφωτέρα γυμναστικὴ καὶ ἐπιτείνουσα τὸν
ἀθλητὴν τοιάδε ἂν εἴη.
719
ἰατρὸς πονηρὸς κόπων, οὐ γὰρ θεραπεύει τὴν ἰσχὺν

ἀλλ' ἀποκρεμάννυσιν
ἡ μὲν δὴ σοφωτέρα γυμναστικὴ καὶ ἐπιτείνουσα τὸν
ἀθλητὴν τοιάδε ἂν εἴη.
Ἔλεγχος δὲ τῶν τετράδων, ἃς παρῃτησάμην καὶ
ἡ ἐπὶ Γερηνῷ τῷ παλαιστῇ διαμαρτία, οὗ τὸ σῆμα
Ἀθήνησιν ἐν δεξιᾷ τῆς Ἐλευσῖνάδε ὁδοῦ. ἐτύγχανε
μὲν οὗτος Ὀλύμπια νενικηκώς, τρίτῃ δὲ ἀπ' ἐκείνης
ἡμέρᾳ πίνων τὴν ἑαυτοῦ νίκην καί τινας τῶν γνω-
ρίμων ἑστιῶν ὀψοφαγίᾳ ἀήθει χρησάμενος ἀπηνέχθη
τοῦ ὕπνου. ἥκων οὖν τῆς ὑστεραίας ἐς τὸ Γυμνάσιον
ὡμολόγει πρὸς τὸν γυμναστὴν ὠμός τε εἶναι πονήρως
τε ἔχειν πῃ, ὁ δὲ ἠγρίαινέ τε καὶ ξὺν ὀργῇ ἤκουε
καὶ χαλεπὸς ἦν ὡς ἀνιέντι καὶ τὰς τετράδας δια-
σπῶντι, ἔς τε ἀπέκτεινε τὸν ἀθλητὴν ἐν αὐτῷ τῷ
γυμνάζειν ἀγνωσίᾳ, οὐ (συνεὶς) προειπόντος ἃ γιγνώ-
σκειν ἔδει καὶ σιωπῶντος.” τοιῶνδε μὲν δὴ τῶν
τετράδων οὐσῶν καὶ ὧδε ἀγυμνάστων (ὑπ') ἀπαι-
δεύτου γυμναστοῦ (γίγνεται οὐ) μέτρια πάθη· τὸ
γὰρ τοιοῦδε ἀθλητοῦ ἁμαρτεῖν τὰ στάδια πῶς οὐ
βαρύ; οἱ δὲ ἀσπαζόμενοι τὰς τετράδας τί χρήσονται
Xenophon Scr. Erot., Ephesiaca Book 3, ch. 2, sec. 2, line 4
αὑτὸν διηγήσασθαι. Ὁ δὲ ἀναλαβὼν ἄνωθεν (μόνοι δὲ

ἐτύγχανον ὄντες) ἐξηγεῖται τὰ καθ' αὑτόν.

»Ἐγὼ» ἔφη «εἰμὶ τὸ γένος πόλεως Περίνθου
(πλησίον δὲ τῆς Θρᾴκης ἡ πόλις) τῶν τὰ πρῶτα ἐκεῖ
δυναμένων· ἀκούεις δὲ καὶ τὴν Πέρινθον ὡς ἔνδοξος, καὶ
τοὺς ἄνδρας ὡς εὐδαίμονες ἐνταῦθα.
Ἐκεῖ νέος ὢν
ἠράσθην μειρακίου καλοῦ· ἦν δὲ τὸ μειράκιον τῶν ἐπιχω-
ρίων· ὄνομα Ὑπεράνθης ἦν αὐτῷ. Ἠράσθην δὲ τὰ πρῶτα
ἐν γυμνασίοις διαπαλαίοντα ἰδὼν καὶ οὐκ ἐκαρτέρησα.
Ἑορτῆς ἀγομένης ἐπιχωρίου καὶ παννυχίδος ἐπ' αὐτῆς
πρόσειμι τῷ Ὑπεράνθῃ καὶ ἱκετεύω κατοικτεῖραι· ἀκοῦσαν
δὲ τὸ μειράκιον πάντα ὑπισχνεῖται κατελεῆσάν με.
Καὶ τὰ πρῶτά γε τοῦ ἔρωτος ὁδοιπορεῖ φιλήματα καὶ
720
ψαύσματα καὶ πολλὰ παρ' ἐμοῦ δάκρυα· τέλος δὲ ἠδυνήθη-

μεν καιροῦ λαβόμενοι γενέσθαι μετ' ἀλλήλων μόνοι καὶ τὸ
τῆς ἡλικίας [ἀλλήλοις] ἀνύποπτον ἦν. Καὶ χρόνῳ συνῆμεν
πολλῷ, στέργοντες ἀλλήλους διαφερόντως, ἕως δαίμων τις
ἡμῖν ἐνεμέσησε.
Aristophanes Gramm., Frag. . Frag. .67, line 1

ματικός.
δοτρίβης οὕτω καλεῖται. τὸ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων καθηγη-
τῶν τάττειν οὔ φημι πάντως τὴν χρῆσιν δεικνύναι.”
Frag. m. Paris. §. 17: Ζωή λέγεται καὶ ἐπὶ τῆς
περιουσίας, ὡς παρ' Ὁμήρῳ·
Lesbonax Rhet., Προτρεπτικὸς A Sec. 20, line 1
δόξαντες εἶναι ὀλίγον χρόνον βιοῦντες διὰ τὴν δύσκλειαν ἀνιώ-

μενοι καὶ ἄτιμοι παρ' ἐντίμοις ὄντες κακῶς τὸν ἐπίλοιπον βίον
τελευτήσαντες ὀνείδη τοῖς παισὶ καταλείψουσιν. ἐπεὶ δὲ πεφύ-
καμεν οὐκ ἀθάνατοι, πῶς κάλλιον ἀποθνῄσκειν ἢ ὑπὲρ ὧν χρὴ
τιμωροῦντας; ποίαν ἄλλην ἀρετὴν κτωμένους; ποῖος ἡδίων
θάνατος; τίνες εὐκλεέστεροι ἀποθανόντες ἢ οἱ οὕτω τελευτή-
σαντες; δημοσίου τάφου ἀξιοῦνται, θυσίαι ἐπὶ τούτοις γίγνονται,
ἀγῶνες ἐπὶ τούτοις τίθενται, ἀντὶ θνητοῦ σώματος ἀθάνατον
μνήμην καταλείπουσιν. οἱ δὲ τούτων παῖδες δημοσίᾳ ἐκτρέφον-
ται, τιμώμενοι πανοπλίαις προεδρίαις, θαυμαζόμενοι καὶ ἐν χοροῖς
καὶ ἐν γυμνασίοις καὶ ταῖς ἄλλαις συνουσίαις. τοῖς δὲ ἐκ τοῦδε
721
τοῦ κινδύνου σωθεῖσιν, ἀνδράσιν ἀγαθοῖς γενομένοις, ἀκίνδυνος

ὁ λοιπὸς βίος, μακαριζομένοις ἐν πάσαις πανηγύρεσιν ἐν πάσαις
θεωρίαις. οἱ φίλοι τούτοις φίλοι εἰσίν, οἱ ἐχθροὶ τοὺς τοιούτους
ὑπέρχονται, πᾶς ἀνὴρ ξενοῦσθαι βούλεται· ἐκ τῶνδε καὶ γα-
μετὰς προθύμως ἂν εὕροιο· οὗτοι γηράσκοντες εὐδαιμονίζονται.
Νῦν οὖν, ὦ ἄνδρες στρατιῶται, καθ' ὅσον ὑμῶν ἕκαστος
ἰσχύει μηδὲν ὑπολειπόμενος τῆς δυνάμεως, ἀντιλαμβανέσθω
τῶνδε τῶν ἀγαθῶν· ὑπομιμνήσκω δὲ ὑμᾶς, ὅτι καὶ τὰ ἱερὰ
ὑμῖν καλὰ γέγονεν.
Ammonius Gramm., De adfinium vocabulorum differentia (= Περὶ

ὁμοίων καὶ διαφόρων λέξεων) (fort. epitome operis sub aucto
Lexical entry 202, line 2
ἐν τῇ συνηθείᾳ, εὑρέσθαι δὲ οἱονεὶ τὸ ἐκπορίσασθαι. Μέναν-

δρος Δυσκόλῳ (489)
’εὕρηκα κἀγὼ τούτου τέχνην’.
Δίφυλος (IV p. 408 M. = fr. 68 K.) ἐν Πύρρᾳ
’δῶρον δ' ἐμαυτῇ παρὰ θεῶν εὑρημένον’.
εὔμορφος καὶ εὐειδὴς διαφέρει. εὔμορφος μὲν γὰρ ὁ
τὴν μορφὴν εὖ ἔχων οἷον εὐπρόσωπος· καὶ γὰρ τὸ τὴν ὄψιν
πως σχηματίζειν μορφάζειν λέγομεν. εὐειδὴς δὲ ὁ τὸ εἶδος
καλῶς ἔχων, οἷον πᾶν τὸ σῶμα.
εὐθὺς καὶ εὐθὺ καὶ εὐθέως διαφέρουσιν. εὐθὺς μὲν
γὰρ ὁ κανών· εὐθὺ δὲτὸ Γυμνάσιον, ἀντὶ τοῦ κατ' εὐθείαν
τοῦ γυμνασίου, ἢ εὐθὺ τὸ κανόνιον· τὸ δ' εὐθέως ἀντὶ τοῦ
χρονικοῦ ἐπιρρήματος. ὁ οὖν ἐναλλάσσων ἁμαρτάνει, καθὰ
Μένανδρος ἐν Δυσκόλῳ (50. 52)
’τί φής; ἰδὼν ἐνθένδεπᾶς δ' ἐλευθερῶν
ἀπῆλθες εὐθὺς ὡς ταχύ’.
τινὲς μέντοι τῶν ἀρχαίων φασὶ καὶ τὸ εὐθὺς ἀντὶ χρονικοῦ
κεῖσθαι. φασὶ γοῦν κατὰ λέξιν· ‘τινὲςδὲ τὸ μὲνεὖλέγειν
ἐπί τινος εὐθέως οἷον, ἐὰν μὲν ᾖ θηλυκὸν τοὔνομα, ‘ἡ εὐθεῖα
ὁδός, ἡ εὐθεῖα βακτηρία’, ἐὰν δὲ ἄρρεν, ‘εὐθὺς ὁ κανών’, ἐὰν
δ' οὐδέτερον, ‘εὐθὺ τὸ ξύλον’.


722

δ' οὐδέτερον, ‘εὐθὺ τὸ ξύλον’. οἱ δ' ἀρχαῖοι ἐνίοτε τὸ εὐθὺ
ἐτίθεσαν τὸ ἐφ' ὁδοῦ τῆς τεινούσης ἐπί τινος τόπου·
Παύλος ιατρός Epitomae medicae libri septem Book pr, ch. 1, sec. 1,
line 8
ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ

Οὐχ ὡς τῶν παλαιοτέρων ἐν τοῖς κατὰ τὴν τέχνην τι παραλελοι-
πότων τήνδε τὴν πραγματείαν ἐποιησάμην, ἀλλὰ συντόμου χάριν δι-
δασκαλίας· τοὐναντίον γὰρ ἐκείνοις μὲν ὀρθῶς τε καὶ ἀνελλιπῶς ἅπαντα
πεφιλοπόνηται, οἱ δὲ νεώτεροι πρὸς τῷ μηδὲ τὴν ἀρχὴν ἐπιχειρεῖν
ἐντυγχάνειν αὐτοῖς ἔτι μὴν καὶ ἀδολεσχίαν αὐτῶν κατηγοροῦσιν. ὅθεν
ἐπὶ τὸ παρὸν ἥκω σύνταγμα τοῖς μέν, ὡς εἰκός, ἔχειν αὐτὸ βουλο-
μένοις ὑπόμνημα γενησόμενον, ἐμοὶ δὲ Γυμνάσιον. ἄτοπον γὰρ τοὺς
μὲν ῥήτορας τοῖς συντόμοις τε καὶ συνεκδήμοις ὑπ' αὐτῶν ὀνομαζο-
μένοις χρῆσθαι δικανικοῖς συντάγμασιν, ἐν οἷς ἁπάντων ἐμφέρεται τῶν
νόμων τὰ κεφάλαια πρὸς τὸ τῆς χρείας ἕτοιμον, ἡμᾶς δὲ τούτων κατα-
μελεῖν, καίπερ ἐκείνων μὲν οὐ πρὸς ὀλίγον μόνον ἀλλ' ἤδη καὶ συ-
χνὸν ὑπερτίθεσθαι χρόνον πρὸς ἐπίσκεψιν δυναμένων, ἡμῶν δὲ μηδα-
μῶς ἢ πάνυ γε σπανίως τὴν τοιαύτην ἐχόντων ἐξουσίαν· τὰ γάρ τοι
723
τῆς χρείας ἐπί τινων νοσημάτων ἀπαραίτητον πολλάκις ἔχει τὴν ἀγω-
νίαν· διόπερ ὀρθῶς Ἱπποκράτης ὀξὺν ἀπεφήνατο τὸν καιρόν. ἐκείνους
μὲν γὰρ ἐν μόναις σχεδὸν ταῖς πόλεσι κατεπείγει τῶν πραγμάτων τὸ
χρήσιμον, ἔνθα καὶ τῶν βιβλίων ἄφθονός ἐστιν εὐπορία, τοῖς δὲ ἰατροῖς
Παύλος ιατρός Epitomae medicae libri septem Book 1, ch. p, sec. 1, line
29
ιδʹ. Δίαιτα νηπίων καὶ τῶν ἐφεξῆς

ἡλικιῶν ἄχρι τῶν παρακμαζόντων.
ιεʹ. Περὶ τρίψεως παρασκευαστικῆς.
ιϛʹ. Περὶ γυμνασίων.
ιζʹ. Περὶ τῶν εἰδῶν τοῦ γυμνασίου.
ιηʹ. Περὶ τῆς ἰδίως τρίψεως.
ιθʹ. Περὶ ἀναφωνήσεως.
κʹ. Περὶ κόπων τῶν ἐπὶ γυμνασίοις.
καʹ. Περὶ στεγνώσεως δέρματος.
κβʹ. Περὶ τῶν αὐτομάτων κόπων.
κγʹ. Δίαιτα γερόντων.
κδʹ. Πρὸς ἐρρυτιδωμένον σῶμα.
κεʹ. Ὥστε ἡδὺ πνεῖν σῶμα.
Παύλος ιατρός Epitomae medicae libri septem Book 1, ch. p, sec. 1, line
10
ιαʹ. Πρὸς τὰ τῶν μηρῶν παρατρίμματα.

ιβʹ. Πρὸς τὰς τῶν ὤτων ὑγρότητας.
ιγʹ. Περὶ σειριάσεως.
ιδʹ. Δίαιτα νηπίων καὶ τῶν ἐφεξῆς
ἡλικιῶν ἄχρι τῶν παρακμαζόντων.
ιεʹ. Περὶ τρίψεως παρασκευαστικῆς.
ιϛʹ. Περὶ γυμνασίων.
ιζʹ. Περὶ τῶν εἰδῶν τοῦ γυμνασίου.
ιηʹ. Περὶ τῆς ἰδίως τρίψεως.
ιθʹ. Περὶ ἀναφωνήσεως.
κʹ. Περὶ κόπων τῶν ἐπὶ γυμνασίοις.
καʹ. Περὶ στεγνώσεως δέρματος.
κβʹ. Περὶ τῶν αὐτομάτων κόπων.
κγʹ. Δίαιτα γερόντων.
724
κδʹ. Πρὸς ἐρρυτιδωμένον σῶμα.

κεʹ. Ὥστε ἡδὺ πνεῖν σῶμα.
κϛʹ. Ὥστε ἀναθερμαίνειν τὴν ἕξιν.
κζʹ. Πρὸς ἄχροιαν.
κηʹ. Πρὸς τὰ πελιώματα.
κθʹ. Ὀδόντων προφυλακτικά.
λʹ. Ὥστε μὴ βαρυηκοεῖν.
Παύλος ιατρός Epitomae medicae libri septem

ἀπὸ δὲ τῶν ἓξ καὶ ἑπτὰ ἐτῶν τούς τε παῖδας καὶ τὰς κόρας γραμ-
ματισταῖς παραδιδόναι πραέσι καὶ φιλανθρώποις· οὗτοι γὰρ μετὰ ἀνέ-
σεως καὶ χαρᾶς διδάσκουσιν, ἡ δὲ ἄνεσις τῆς ψυχῆς πρὸς εὐτροφίαν
σώματος μεγάλα συμβάλλεται. τοὺς δὲ δωδεκαετεῖς τῶν παίδων πρός
τε γραμματικοὺς φοιτᾶν ἤδη καὶ γεωμέτρας καὶ τὸ σῶμα γυμνάζειν
ἀναγκαῖον. ἀπὸ δὲ τῶν τεσσαρακαίδεκα ἐτῶν μέχρι τριῶν ἑβδομάδων
ἁρμόσει μαθημάτων ἄσκησις καὶ φιλοσόφων λόγων κατήχησις καὶ
γυμνά-
σια πλείονα παραλαμβάνειν διὰ τὴν ἰσχὺν τοῦ σώματος, ὅπως καὶ
ψυχῇ καὶ σώματι πονοῦντες ταῖς ὁρμαῖς κωλύωνται χρῆσθαι ταῖς εἰς
ἀφροδίσια· συναιρετέον δὲ καὶ τὸν οἶνον ἐπὶ τούτων. τοῖς δὲ ἀκμάζου-
σιν ἁρμόζει δίαιτα τελεία καὶ ψυχῆς καὶ σώματος· διὸ γυμνασίοις χρη-
στέον πᾶσι, μάλιστα δέ, οἷς ἕκαστος εἴθισται, καὶ τροφαῖς ἱκαναῖς τε
καὶ εὐτρόφοις. τοῖς δὲ παρακμάζουσιν ἁρμόζει δίαιτα ὑφισταμένη καὶ
ψυχῆς καὶ σώματος· τά τε γὰρ γυμνάσια, ὁποῖά ποτ' ἂν ᾖ, κατὰ λό-
γον τούτων ὑφαιρετέον καὶ τὰς τροφὰς ἐκ προσαγωγῆς συσταλτέον
τῆς ἕξεως αὐτῶν ἀρχὴν ψύξεως λαμβανούσης.

Παύλος ιατρός Epitomae medicae libri septem Book 1, ch. 20, sec. 1,
line 25
τροῖς εὐκράτοις καὶ διατριβῇ πλείονι κατὰ τὸ θερμὸν ὕδωρ· ὥστε, εἰ

καὶ δὶς καὶ τρὶς αὐτὸν λούοις, ὀνήσεις μειζόνως. ὁ δὲ δὴ τρίτος τῶν
κόπων ὁ φλεγμονώδης τῆς ἰάσεως τρεῖς ἔχει σκοπούς, κένωσιν τοῦ
περιττοῦ καὶ ἄνεσιν τοῦ συντεταμένου καὶ ἀνάψυξιν τοῦ φλογώδους.
725
ἔλαιόν τε οὖν πολὺ χλιαρὸν αἵ τε τρίψεις μαλακώταται καὶ ἐν τοῖς

εὐκράτοις ὕδασι διατριβὴ πολυχρονιωτάτη τοὺς τοιούτους ἰᾶται κόπους,
οὕτω δὲ καὶ ἡσυχία πολλὴ καὶ μάλιστα συνεχής. ἡ δὲ τετάρτη διάθεσις
δεῖται κατὰ μὲν τὴν πρώτην ἡμέραν οὐδενὸς ἐξηλλαγμένου παρὰ τὸ
πρόσθεν ὅτι μὴ θερμοτέρου τοῦ ὕδατος, ὡς συνάγειν ἀτρέμα, κατὰ δὲ
τὴν δευτέραν ἀποθεραπευτικοῦ γυμνασίου· ἐκπηδάτωσαν εὐθέως ἐν
τοῖς λουτροῖς [ὡς] ἐκ τῆς ψυχρᾶς δεξαμενῆς. εὐθὺς δὲ ἅπαντες οἱ
κεκοπωμένοι δέονται τροφῆς.

Περὶ στεγνώσεως δέρματος.
Ἡ δὲ στέγνωσις γίνεται μὲν δι' ἔμφραξιν ἢ πύκνωσιν τῶν πόρων,

καὶ ἡ μὲν ἔμφραξις διὰ πλῆθος ἢ πάχος ὠμῶν καὶ ἀπέπτων χυμῶν,
ἡ δὲ πύκνωσις ἢ διὰ τὰ ψύχοντα ἢ τὰ στύφοντα ἢ τὰ ξηραίνοντα.
διαγινώσκεται δὲ εὐθὺς μὲν ἀποδύντων ἀχροίᾳ τε λευκῇ ἅμα καὶ σκλη-
ρότητι καὶ πυκνώσει τοῦ δέρματος, κατὰ δὲ τὸ γυμνάζεσθαι τῷ δυσεκ-
θερμάντῳ. ἡ δὲ ἴασις τῆς τοιαύτης διαθέσεως θέρμανσίς ἐστι. συντονωτέ-
ροις οὖν γυμνασίοις χρηστέον καὶ βαλανείοις θερμοτέροις, ἡ δὲ ἐν τῇ
line 2
ἐν οἴνῳ ἑψηθέντος εἰς ἀποτρίτωσιν τὸ ἀφέψημα ἢ θείου ἀπύρου 𐅻 α

ἐν ᾠοῖς ῥοφείτωσαν· ταῦτα καὶ τοὺς ἐπὶ ἐμφράξει μεγάλως ὠφελεῖ.
τοῦ δὲ σπέρματος τῆς ἀτραφάξυος γρ. η μετὰ χρυσαττίκου ἢ ἄλλου
γλυκέος ἐν τῇ ἐμβάσει πινόμενα κένωσιν ἱκανὴν ἐργάζεται. καλῶς δὲ
ἂν ἡ πικρὰ δοθείη ἥ τε ξηρὰ καὶ ἡ δι' ὀξυμέλιτος καὶ ἡ θεοδώρητος
καὶ ὁ διὰ τῶν πικρῶν ἀμυγδάλων τροχίσκος. δίδου καὶ κιναμώμου
ὅσον τοῖς τρισὶ δακτύλοις ἆραι ἐν οἰνομέλιτος κυάθῳ α ἢ ὕδατι κεκρα-
μένον ἢ σμύρνης κυάμου μέγεθος μετὰ πεπέρεως κόκκων ε ἴσου τε
κιναμώμου.
τοὺς δὲ διὰ θερμὴν δυσκρασίαν τῶν στερεῶν ἰκτεριῶντας ἁπαλαῖς
τρίψεσι καὶ γυμνασίοις συμμέτροις καὶ ἀλοιφῇ καὶ λουτροῖς ἀκτέον καὶ
τῇ ὑγραινούσῃ τε καὶ μετρίως ἐμψυχούσῃ τροφῇ, χυλοῦ πτισάνης καὶ
ἰντύβων καὶ σέρεως καὶ τῶν κιχωρίων ἰχθύων τε καὶ οἴνου λεπτοῦ
ὑδαροῦς.
περὶ δὲ τῶν ἐπὶ δηλητηρίου πόσεσιν ἢ ἐπὶ δήξεσιν ἰοβόλων εἰς
τὸ πάθος ἐλθόντων κατὰ τὸ πέμπτον εἰρήσεται βιβλίον.
ἐναπειλημμένης δὲ χολῆς περὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὸ πρόσωπον
ἐλατηρίου ὀροβιαῖον μέγεθος μετὰ γάλακτος γυναικείου ἔνσταζε τῇ ῥινὶ
726
ἐν βαλανείῳ καὶ εὐθέως καθίει εἰς τὴν ἔμβασιν κελεύων μὴ καταδύειν

τὴν κεφαλήν, καὶ μετὰ τὸ λουτρὸν ἀναληπτικῶς διαιτήσας αὖθις ἔγχει
τὸ ἔρρινον ἐν ἡλίῳ. ποιεῖ καὶ κυκλαμίνου χυλὸς καὶ πρασίου καὶ
line 18
τέροις τῶν ἀκόπων, ἐφ' ὧν μάλιστα νευριτικαὶ συμπάθειαι καὶ σφηνώ-

σεις γίνονται. ἡ δὲ διὰ τοῦ οὔρου τῆς ἡμιόνου καὶ ἐν ἀκμαῖς ἐπιτε-
θεῖσα μάλιστα τοῖς ψυχροτέροις ῥεύμασιν ἐπιτήδειός ἐστιν. ὡσαύτως δὲ
καὶ ὁ διὰ τῶν δύο ἐλλεβόρων τροχίσκος πρὸς τοὺς οἰδηματώδεις τε
καὶ χαύνους ὄγκους ἁρμόσει. πυρία μὲν ἡ διὰ τῶν πεφρυγμένων ἁλῶν
ἥ τε ἀπὸ τῆς θαλάσσης θερμῆς διὰ σπόγγων προσάντλησις ἢ ἀποβροχὴ
καὶ αἱ δι' ἁλῶν σκευαζόμεναι ἔμπλαστροι αἵ τε διὰ στακτῆς καὶ νίτρου
καὶ τὰ ταύταις παραπλήσια καταπλάσματα μετὰ τὰς ἀκμάς. δίαιτα δὲ
ξηροτέρα τούτοις ἁρμόσει καὶ ἀπέριττος καὶ ἀσιτία ἢ ὀλιγοσιτία καὶ
λουτρῶν συχνῶν ἀποχή· λουόμενοι δὲ τοῖς νίτροις τε καὶ τοῖς ἄλλοις
κεχρήσθωσαν ἀποτρίμμασιν. ἐν δὲ ταῖς παρακμαῖς γυμνασίοις τε καὶ
τρίψεσι μάλιστα τῶν ἄρθρων χρήσθωσαν καὶ τοῖς αὐτοφυέσι τῶν λου-
τρῶν ἢ καὶ ψαμμισμοῖς ἐμέτοις τε τοῖς ἀπὸ ῥεφανίδων καὶ σιτίων· οἱ
δὲ πρὸς τοῦτο ἐπιτηδείως ἔχοντες καὶ διὰ ἐλλεβόρου τοῦ λευκοῦ κε-
νούσθωσαν δι' ἐμέτων ἢ καὶ διὰ τῆς κάτω καθαιρέσθωσαν κοιλίας.

Αίτιος ιατρός Iatricorum liber i Ch. 100, line 20
μεως, ἐπειδὰν δὲ ἀποβάλῃ τελέως αὐτήν, ὁμοιοῦται τῷ ἄλλῳ. τὸ δὲ

λυχνιαῖον ἀπὸ τοῦ μέσου καὶ εὐκράτου, τοῦ γλυκέος λέγω, τοσοῦτον
ἐπὶ τὸ θερμότερον νεύει, ὅσον τὸ ὀμφάκινον ἐπὶ τὸ ψυχρότερον. χρη-
σώμεθα δὲ τῷ μὲν ὀμφακίνῳ, θερμοτέρᾳ γιγνομένῃ τῇ κεφαλῇ, τῷ δὲ
γλυκεῖ, ξηροτέρᾳ γιγνομένῃ καὶ περιτεταμένῃ· τῷ δὲ λυχνιαίῳ χρησώ-
μεθα, ἐψυγμένῃ τῇ κεφαλῇ. εὔδηλον δὲ ὡς τὸ μὲν ὀμφάκινον καὶ
ψυχρὸν ἐνίοτε προσφέρειν δεῖ, τὰ δὲ ἄλλα πάντως θερμά. τῇ μὲν οὖν
κεφαλῇ οὕτως, τῷ δὲ παντὶ σώματι ξηρῷ παρὰ τὸ κατὰ φύσιν γιγνο-
μένῳ, τῷ γλυκεῖ προσαλείφειν ἐπιτήδειον, καὶ πυκνωθέντι δὲ ἐκ ψύ-
ξεως ἢ στύψεως ἢ δήξεως ἢ δριμέων φαρμάκων ἢ χυμοῦ κνησμῶν τε
γενομένων πάντων ἐπιτηδειότατον, καὶ μάλιστα σὺν γυμνασίοις ἢ μετὰ
τὰ γυμνάσια. στομάχῳ δὲ καὶ ἥπατι φλεγμαίνουσι μάλιστα τὸ ὀμφάκι-
νον ἁρμόδιον διὰ τὴν στύψιν καταιονούμενον, τοῖς δὲ ἄλλοις μορίοις
τὸ γλυκύ.
Ἔλαιον κίκινον. Τὸ δὲ κίκινον κατ' Αἴγυπτον γίγνεται, τοῦ σπέρ-
727
ματος τῆς κίκεως, ὃ καλεῖται κρότωνες, κοπτομένου ἢ θλιβομένου ἢ

δι' ὕδατος θερμοῦ ἀναλεγομένου. ἐστὶ δὲ λεπτομερὲς καὶ διαφορητικὸν
ὡς τὸ παλαιὸν ἔλαιον. σμήχει δὲ ἀλφοὺς ἐφήλεις φακοὺς συνεχῶς
χριόμενον. παραπλήσιον δὲ τῷ ῥαφανίνῳ ἐστί, διὸ χρηστέον αὐτῷ, μὴ
παρόντος κικίνου, ἢ τῷ παλαιῷ.
Αίτιος ιατρός Iatricorum liber i Ch. 348, line 1
γίγνονται δέ ποτε χρησιμώτεραι αὐτῶν εἰς ἄλλα τέ τινα καὶ ἐπὶ τῶν
δακνομένων σφόδρα τὸν στόμαχον διὰ μοχθηρῶν χυμῶν περιουσίαν,
τοῦ χυλοῦ σὺν ἀλφίτοις προσφερομένου, ὡς Ἱπποκράτης ἐπὶ τοῖς
καρδιαλγοῦσιν ἐκέλευσε. τὰ δὲ γίγαρτα τῆς ῥόας στυπτικώτερα τοῦ
χυλοῦ ἐστι καὶ ξηραντικώτερα, ἔτι δὲ μᾶλλον τὰ λέμματα. παραπλή-
σιοι δὲ τὴν δύναμίν εἰσι καὶ οἱ κύτινοι.
Ῥοῦς τὸ φυτὸν στύφει καὶ ξηραίνει. Τούτῳ δὲ οἱ βυρσοδέψαι
χρῶνται· τοῖς δὲ ἰατροῖς μᾶλλον ὅ τε καρπὸς καὶ ὁ χυλὸς εἰς χρείαν
ἥκουσιν ἱκανῶς αὐστηρᾶς ὄντα ποιότητος. ξηραίνει δὲ κατὰ τὴν τρίτην
τάξιν καὶ ψύχει κατὰ τὴν δευτέραν.
Ῥύπος. Ὁ μὲν ἀπὸ τῶν ἐν τοῖς γυμνασίοις ἀνδριάντων διαφο-
ρητικός ἐστι καὶ μαλακτικὸς φυμάτων ἀπέπτων· ὁ δὲ ἐν ταῖς παλαί-
στραις, ὃν καὶ πάτον καλοῦσιν, ἄριστον ἴαμα φλεγμονῆς τιτθῶν ἐστι·
καὶ γὰρ τὸ πυρῶδες αὐτῶν σβέννυσι καὶ τὸ ἐπιρρέον ἀναστέλλει καὶ
τὸ περιεχόμενον διαφορεῖ.
Σαγαπηνόν. Ὀπός ἐστι θερμὸς καὶ λεπτομερής, ὡς οἱ ἄλλοι ὀποί.
ἔχει δέ τι καὶ ῥυπτικόν, ᾧ καὶ τὰς ἐν ὀφθαλμοῖς οὐλὰς ἀποκαθαίρει
καὶ λεπτύνει· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ὑποχύσεσι καὶ ἀμβλυωπίαις ταῖς διὰ
πάχος ὑγρῶν γιγνομέναις ἀγαθὸν φάρμακον.
Σάμψυχον λεπτομεροῦς ἐστι καὶ διαφορητικῆς δυνάμεως· ξηραίνει
τε γὰρ καὶ θερμαίνει κατὰ τὴν τρίτην τάξιν.
Αίτιος ιατρός Iatricorum liber ii Ch. 239, line 19
φλέγμα καὶ τὸν ὠμὸν χυμὸν καὶ γλίσχρον καὶ παχὺν ἠθροικόσι. τὰ δὲ
τῆς παχυνούσης τρόφιμα ἱκανῶς ἐστι, κἂν ἔν τε τῇ γαστρὶ καὶ τῷ
ἥπατι πεφθῇ προσηκόντως, εὔχυμον αἷμα γεννᾷ, σπλῆνα δὲ καὶ ἧπαρ
ἐμφράττει. τούτων δέ τινα μέν ἐστι παχύχυμα μόνον, ὡς ἡ φακή,
τινὰ δὲ γλίσχρα, καθάπερ μαλάχη. τισὶ δὲ ἄμφω συμβέβηκε παχυχύ-
μοις τε εἶναι καὶ γλίσχροις, ὥσπερ τῇ σαρκὶ τῶν ὀστρακοδέρμων.
ἀσφαλεστέρα τοίνυν ἐστὶν ἡ λεπτύνουσα δίαιτα πρὸς φυλακὴν ὑγείας
τῆς παχυνούσης μᾶλλον· ὀλιγότροφος δὲ οὖσα τόνον οὐκ ἐντίθησιν
728
οὐδὲ ῥώμην τοῖς σώμασι, καὶ χρή ποτε καὶ τῶν πολυτρόφων προσφέ-
ρεσθαι μετρίως, ἡνίκα τις ἐνδείας ἀντιλαμβάνηται· μάλιστα δὲ ἂν ἀκιν-
δύνως μεταλαμβάνοιεν τῆς παχυνούσης διαίτης οἱ γυμνασίοις τε προς-
έχοντες καὶ καθεύδοντες ἐφ' ὅσον ἂν βούλωνται. πάντες δὲ ὅσοι πρὸ
τῶν σιτίων οὐχ οἷοί τέ εἰσι γυμνάζεσθαι, φευγέτωσαν τὰς παχυχύμους
τροφάς· μέγιστον γὰρ κακὸν εἰς τὴν τῆς ὑγείας φυλακὴν ἡ παντελὴς
ἀργία καθέστηκεν, ὥσπερ γε ἡ σύμμετρος κίνησις μέγιστον ἀγαθόν.
τὰ δὲ μεταξὺ τῶν παχυνόντων καὶ λεπτυνόντων ἐδεσμάτων κάλλιστα
πάντων ἐστὶ σύμμετρον αἷμα γεννῶντα κατὰ τὴν σύστασιν· κατάλλη-
λος μὲν οὖν ἡ τοιαύτη τροφὴ τοῖς σώμασιν ἡμῶν ἐστι. βλαβερὰ δὲ
ἡ παχύχυμος, ἣν ἀεὶ χρὴ φεύγειν· φυλάττεσθαι δὲ [χρὴ] καὶ τὴν ποι-
κιλίαν τῶν τροφῶν ἄμεινον καὶ μᾶλλον ἐὰν ἐξ ἐναντίων ὦσι
Αίτιος ιατρός Iatricorum liber iii Ch. 2, line 1

Ἀετίου λόγος τρίτος
Περὶ ἐνιεμένων προσφερομένων καὶ περὶ ἀέρων ἀνέμων τόπων

ὑδάτων φοινιγμῶν σιναπισμῶν καὶ τῶν ὁμοίων.

Περὶ τρίψεως παρασκευαστικῆς. Πρὸ τῶν γυμνασίων θερμαίνειν
μετρίως τὸ σῶμα χρὴ τρίψει τε χρωμένους τῇ διὰ σινδόνων, κἄπειτα
δι' ἐλαίου τρίβειν τε γυμναῖς ταῖς χερσίν, ἄχρις ἂν θερμανθείη καλῶς
καὶ μαλαχθείη τὸ σῶμα, ἐπανθήσειέ τε ἔρευθος εὐανθὲς καὶ εἰς ὄγκον
ἀχθείη τὸ τριβόμενον μόριον.
Περὶ γυμνασίων. Κίνησις σφοδρὰ τὸ γυμνάσιόν ἐστιν· ὅρος δὲ τῆς
σφοδρότητος ἡ τῆς ἀναπνοῆς ἐπὶ τὸ δασύτερον ἀλλοίωσις· τὸ δὲ
Γυμνάσιον δυσπαθῆ τε παρασκευάζει τὰ ὀργανικὰ μόρια καὶ εὔτονα
πρὸς τὰς ἐνεργείας τήν τε τῆς τροφῆς ὁλκὴν ἰσχυροτέραν καὶ τὴν
θρέψιν βελτίονα διὰ τὴν ἐγγιγνομένην τοῖς σώμασι θερμότητα· ἐκκα-
θαίρει δὲ καὶ τοὺς αἰσθητικοὺς πόρους καὶ τοὺς ἀδήλους διὰ τὴν τοῦ
πνεύματος ἰσχυρὰν κίνησιν· ἐπεὶ οὖν τῇ ἀναδόσει συνεργεῖ, χρὴ μήτε
πλῆθος ὠμῶν καὶ ἀπέπτων σιτίων μήτε χυμῶν κατὰ τὴν κοιλίαν ἢ
ἐν τοῖς ἐντέροις περιέχεσθαι· κίνδυνος γὰρ αὐτοῖς ἀχθῆναι πρὸς
ἅπαντα τὰ τοῦ ζῴου μόρια πρὶν χρηστοῖς γενέσθαι πεφθεῖσιν. δῆλον
οὖν ὡς καὶ πρὸ τῶν σιτίων τὰ γυμνάσια παραλαμβάνειν χρή.
729
Περὶ ἐνιεμένων προσφερομένων καὶ περὶ ἀέρων ἀνέμων τόπων

ὑδάτων φοινιγμῶν σιναπισμῶν καὶ τῶν ὁμοίων.

Περὶ τρίψεως παρασκευαστικῆς. Πρὸ τῶν γυμνασίων θερμαίνειν
μετρίως τὸ σῶμα χρὴ τρίψει τε χρωμένους τῇ διὰ σινδόνων, κἄπειτα
δι' ἐλαίου τρίβειν τε γυμναῖς ταῖς χερσίν, ἄχρις ἂν θερμανθείη καλῶς
καὶ μαλαχθείη τὸ σῶμα, ἐπανθήσειέ τε ἔρευθος εὐανθὲς καὶ εἰς ὄγκον
ἀχθείη τὸ τριβόμενον μόριον.
Περὶ γυμνασίων. Κίνησις σφοδρὰ τὸ γυμνάσιόν ἐστιν· ὅρος δὲ τῆς
σφοδρότητος ἡ τῆς ἀναπνοῆς ἐπὶ τὸ δασύτερον ἀλλοίωσις· τὸ δὲ
Γυμνάσιον δυσπαθῆ τε παρασκευάζει τὰ ὀργανικὰ μόρια καὶ εὔτονα
πρὸς τὰς ἐνεργείας τήν τε τῆς τροφῆς ὁλκὴν ἰσχυροτέραν καὶ τὴν
θρέψιν βελτίονα διὰ τὴν ἐγγιγνομένην τοῖς σώμασι θερμότητα· ἐκκα-
θαίρει δὲ καὶ τοὺς αἰσθητικοὺς πόρους καὶ τοὺς ἀδήλους διὰ τὴν τοῦ
πνεύματος ἰσχυρὰν κίνησιν· ἐπεὶ οὖν τῇ ἀναδόσει συνεργεῖ, χρὴ μήτε
πλῆθος ὠμῶν καὶ ἀπέπτων σιτίων μήτε χυμῶν κατὰ τὴν κοιλίαν ἢ
ἐν τοῖς ἐντέροις περιέχεσθαι· κίνδυνος γὰρ αὐτοῖς ἀχθῆναι πρὸς
οὖν ὡς καὶ πρὸ τῶν σιτίων τὰ γυμνάσια παραλαμβάνειν χρή. γνώ-
ρισμα δὲ τῆς εὐκαιρίας τῶν οὔρων ἡ εὔχροια· τὸ μὲν γὰρ ὑδατῶδες
οὖρον ἄπεπτον ἔτι σημαίνει τὸν ἐκ τῆς γαστρὸς ἀναδοθέντα χυμόν,

οὖν ὡς καὶ πρὸ τῶν σιτίων τὰ γυμνάσια παραλαμβάνειν χρή. γνώ-
ρισμα δὲ τῆς εὐκαιρίας τῶν οὔρων ἡ εὔχροια· τὸ μὲν γὰρ ὑδατῶδες
οὖρον ἄπεπτον ἔτι σημαίνει τὸν ἐκ τῆς γαστρὸς ἀναδοθέντα χυμόν,
τὸ δὲ πυρρὸν καὶ χολῶδες ἐκ πολλοῦ κατειργάσθαι. τὸ δὲ μετρίως
ὠχρὸν ἄρτι πέψεως γεγενημένης σημεῖόν ἐστι. τηνικαῦτα γοῦν ἄγειν
ἐπὶ τὰ γυμνάσια προαποθέμενον τό τε ἐν τῇ κύστει καὶ τῇ γαστρὶ
περίττωμα.
Περὶ τῶν εἰδῶν τῶν γυμνασίων. Τὸ μὲν δὴ κοινὸν ἁπάντων
γυμνασίων ἐστὶ θερμότητος αὔξησις ἐγγιγνομένη τοῖς σώμασι, τὰ δὲ
διὰ τῶν καθ' ἕκαστον. τὸ μὲν εὔτονον γυμνάσιόν ἐστι τὸ βιαίως εἰς
εὐτονίαν παρασκεύαζον τούς τε μῦς καὶ τὰ νεῦρα· τοιαῦτα δέ ἐστι·
τὸ σκάπτειν καὶ φορτίον ἀράμενον μέγιστον ἢ κατὰ χώραν μένειν ἢ
προβαίνειν μικρὰ καὶ οἷον περιπατεῖν τούτου τοῦ γένους ἐστὶ καὶ τὸ
ἀναρριχᾶσθαι διὰ σχοινίου καὶ πλεῖστα ἄλλα ὁμοιότροπα. τὰ δὲ ταχέα
γυμνάσια χωρὶς εὐτονίας καὶ βίας δρόμοι τέ εἰσι καὶ ἀκροχειρισμοὶ καὶ
730
τὸ διὰ τῆς μικρᾶς σφαίρας Γυμνάσιον. ὅσα δὲ εὔτονα τῶν γυμνασίων

ἐστί, τούτοις ὡς σφοδροῖς ἄν τις χρῷτο κινήσεις ταχείας προστιθείς.
ἔτι τῶν γυμνασίων τὰ μὲν ὀσφὺν μᾶλλον ἢ χείρας ἢ σκέλη διαπονεῖ,
τὰ δὲ τὴν ῥάχιν ἢ τὸν θώρακα ἢ τὸν πνεύμονα μόνον. χρὴ δὲ γυμ-
νάζεσθαι, μέχρις ἂν εἰς ὄγκον αἴρηται τὸ σῶμα καὶ εὐανθὲς ὑπάρχῃ,
Αίτιος ιατρός Iatricorum liber xiii Ch. 58, line 17
ὑδρελαίου ἔμετον, λαμβάνοντες ἄκρατον πολὺν ἢ πίσσαν μετ' οἴνου.

ῥίζας τε καλάμων ἐν οἷς οἱ αὐτοὶ φρύνοι νέμονται κόψας, μετ' οἴνου
δίδου πίνειν· ἢ τῆς ἐκεῖσε φυομένης κυπέρου ὅσον 𐅻 β. μετ' οἴνου ἢ
αἵματος θαλασσίας χελώνης μετὰ πιτύας λαγωοῦ καὶ κυμίνου δίδου
σὺν οἴνῳ ἢ ἧπαρ φρύνου λιμναίου δίδου φαγεῖν· ἔστι γὰρ ἐνεργές.
Πίθον δὲ πυρώσας ἢ κλίβανον ἢ φοῦρνον, καὶ ἀνασπάσας τὸ πῦρ
καὶ ἐνθεὶς πλίνθον, κάθιε τὸν κάμνοντα· καὶ ἱδρούτω ἐπὶ πολύ· ἀναγ-
καζέσθωσαν δὲ καὶ συντόνως περιπατεῖν καὶ τρέχειν καὶ γυμνάζεσθαι
διὰ τὸ ἐν αὐτοῖς ναρκῶδες· ἐνεργεῖ γὰρ σφόδρα ἐπ' αὐτῶν τὸ γυμνά-
σιον, καὶ λουέσθωσαν δὲ καθ' ἡμέραν.

Αρεταίος ιατρός De curatione diuturnorum morborum libri duo
ἑωυτέου μέζονι ὑπέχοντα· ἀτὰρ καὶ τὰ γυμνάσια ἐς τραχήλου πρήσιας

καὶ ἐς διωσμὸν χειρῶν ξυντείνει, εὐπαιδεύτως· ὑπεραιωρεῦντα δὲ χρὴ
τὴν κεφαλὴν καὶ τὰς ὄψιας γυμνάζειν χειρονομίῃ ἢ δίσκων βολῇ ἢ
φιλονεικεῦντα πυγμῇ. κακὸν δὲ σφαῖρα, μικρή τε καὶ μεγάλη· τῆς
γὰρ κεφαλῆς καὶ τῶν ὀφθαλμῶν αἱ δινήσιές τε καὶ ἐντάσιες σκοτώματα
ποιέουσιν. ἄριστον ἀφάλσεις καὶ δρόμοι. τὸ ὀξὺ μὲν πᾶν ἐς τὰ σκέ-
λεα. πάντων τονώσιες· ψυχρολουσίη ἀλουσίης κρέσσων· ἀλουσίη δὲ
θερμολουσίης. στῦψαι, πυκνῶσαι, ξηρῆναι κεφαλήν, ψυχρολουσίη δυνα-
τωτάτη, ὑγείης ἡ κατάστασις. ὑγρῆναι, λῦσαι, ἀχλυῶσαι, θερμολουσίη
δυνατωτάτη· κεφαλῆς γὰρ νούσου αἱ προφάσιες· τοιοίδε καὶ οἱ νότοι
βαρυήκοοι. ἡσυχίη ἐπὶ τοῖσι γυμνασίοισι ἐς κατάστασιν τοῦ ταράχου.
πιέξιες τῆς κεφαλῆς ἐς τὴν τοῦ δέρματος ξύσιν. προπόσιες ὕδατος ἢ
οἴνου ὑδαρέος. ἄριστον εὐτελές· λαχάνων κόμης τὰ μαλθακτήρια, μα-
λάχης, τεύτλου, βλίτου. ἔμβαμμα εὐστόμαχον, εὔστομον, κοιλίης μαλ-
θακτικόν, ἀβαρὲς δὲ κεφαλῇ, διὰ θύμου ἢ θύμβρης ἢ σινήπιος. ὠῶν
τὰ θερμὰ χειμῶνος, θέρεος δὲ τὰ ψυχρά, γυμνὰ τοῦ ὀστρακώδεος, μὴ
ὀπτά· ἐλαῖαι, φοίνικες, τάριχος ὡραῖον. χόνδρος πλυτός, ξύν τινι τῶν
γλυκέων, ὁκόσον ἡδῦναι, αἱρετόν· ἐπὶ τοισίδε ἅλες. ἠρεμίη, ἡσυχίη
καὶ ἀκοῆς καὶ λαλιῆς. περίπατοι ἔνθα ἂν εὔπνοον, εὔχαρι ἢ δένδρεσι
731
ἢ βοτάνῃσι. ἢν δὲ ἐς δεῖπνον ἥκῃ, μάλιστα μὲν αὖθις ψυχρολουτέειν,

σμικρὸν ὑποχρισάμενον λίπαϊ· εἰ δὲ μή, σκέλεα μοῦνον.

καὶ ἔτι μᾶλλον ἡ ῥυτή. τοισίδε ἐς τὰ ἐπιπλάσματα χρέο, κριθῶν καὶ

ὀρόβων ἀλήτοισι καὶ ἐρυσίμου τοῦ σπέρματος καὶ λίτρῳ· μέλι δὲ ἐς
τὴν ἁπάντων ξύμπνοιαν καὶ ξυνάφειαν. τοιάδε καὶ ἐπιπλάσματα ὁκόσα
φοινίσσει καὶ ἰόνθους ἐγείρει καὶ τὸ ῥεῦμα παροχετεύει καὶ ἀλεαίνει
τὰ χωρία· τοιόνδε τὸ χλωρὸν ἐπίπλασμα καὶ τὸ διὰ τοῦ καρποῦ τῆς
δάφνης. πιπίσκειν δὲ καὶ τοῦ κάστορος συχνὸν καὶ τῆς ῥίζης τοῦ ἁλι-
κακάβου ὁκόσον δραχμὴν ὁλκῆς καὶ τῆς ἡδυόσμου τὸ ἕψημα. ποικίλων
δὲ τὸ διὰ τῶν δύο πεπέρεων, ἡ σύμφωνος, ἡ Φίλωνος· ἄριστον καὶ τὸ
διὰ τοῦ σκίγκου τοῦ θηρίου φάρμακον ποτὸν καὶ ἡ τοῦ Βηστίνου καὶ
ἡ διὰ τῶν ἐχιδνῶν τῶν ἑρπετῶν. τὸ ξύμπαν δὲ διαίτῃ διδόναι, ἐπι-
τρέπειν τε καὶ πιστεύειν χρὴ καὶ γυμνασίοις καὶ περιπάτοισι καὶ αἰώ-
ρῃσι. τάδε γὰρ τὴν ἕξιν ἐς θερμασίην τρέπει, ὅπερ ἐστὶ τῷ πάθεϊ
χρέος· εἰ δὲ καὶ σώφρων ἔοι ἐπὶ τοῖσι ἀφροδισίοισι καὶ λούοιτο ψυχρῷ,
ἐλπὶς ὡς ὤκιστα ἀνδρωθῆναι τὸν ἄνθρωπον.
Θεραπεία στομαχικῶν. Ἡ ἐν τοῖσι ἄλλοισι πάθεσι μετὰ τὴν
θεραπείην δίαιτα ἐς ἰσχὺν καὶ κράτος τοῦ σώματος εὐπεψίῃ ἀγαθή·
στομαχικοῖσι δὲ μούνοισι ἥδε γίγνεται πλημμελής. ὅκως ὦν αὕτη γί-
γνοιτο, φράσω. ἱκανὴ γὰρ αἰώρη, περίπατοι, γυμνάσια, φωνασκίη, τρο-
φαὶ ἐς πέψιν ἀγαθαὶ ἀναμαχέσασθαι τὴν τοῦ στομάχου κακοσιτίην·
ἀδύνατον δὲ τάδε καὶ ἀπεψίην λῦσαι μακρὴν καὶ τὴν σκελετίην τοῦ
σκήνεος εὔογκον σάρκα ποιῆσαι. πολλὸν δὲ μέζον ἐπὶ τουτέων ἔστων

πεκος. ὁμοῖον γὰρ ἐν ἀνομοίῳ, ὅκως πίθηκος ἀνθρώπῳ, ἄριστον. καὶ

ἀμμωνιακὸν τὸ θυμίημα ξὺν ὄξεϊ καὶ ἀρνογλώσσου χυλῷ ἢ πολυγόνου
καὶ ὑποκυστὶς καὶ Λύκιον. ἢν δὲ πελιδναὶ ἔωσι αἱ σάρκες, προεγχαράς-
σειν ἐκχυλώσιος εἵνεκεν. ἢν δὲ ἐπὶ τοῖσι δριμέσι ῥεύμασι ἀναδαρέντα
πρηΰνειν τὰ μέρεα ἐθέλῃς, τήλιος ἀφέψημα ἢ πτισάνης χυλοῦ ῥύμμα
μαλθακόν· λίπας δὲ ῥόδινον ἢ σχίνινον. λουτρὰ δὲ ξυνεχέα ξύμφορα
ἐς ὑγρασμὸν καὶ ἐς διαπνοὴν τῶν κακῶν χυμῶν. τροφὴ δὲ καθαρή,
εὔχυμος, εὔπεπτος, ἁπλῆ. καὶ δίαιτα εὐκρινὴς πάντῃ, καὶ ἐν ὕπνοισι
[ἢ] καὶ περιπάτοισι καὶ χώρῃσι. γυμνάσια, δρόμοι καὶ ἀνειλήσιες καὶ
κορυκοβολίαι· ἅπαντα ἀκάματα ξὺν ἐμμελεῖ ἐπιτάσει· ἔστω δὲ καὶ ἀνα-
732
φώνησις, τοῦ πνεύματος Γυμνάσιον τὸ καίριον. ἐσθὴς ἔστω καθαρή,

οὐχ ὡς ὁρῆσθαι μοῦνον ἥδε, ἀλλ' [ὡς] ὅτι καὶ τὰ πινόεντα ὀδαξώδεα
τῷ δέρματι. πιπίσκειν ἀψινθίου τοῦ οἴνου νήστιας· ἄριστον δὲ ἄρτος
ἐκ κριθῶν καὶ τάριχος ὡραῖος καὶ σμικρόν τι μαλάχης ἢ κράμβης ἡμίε-
φθον ξὺν κυμίνου ἐμβάμματι. ἐς δὲ δεῖπνον σταφυλῖνος ἡ ῥίζα καὶ
χόνδροι ξὺν τῷ οἴνῳ καὶ τῷ μέλιτι παλαιῷ τὴν μεῖξιν. καὶ τὰ θαλάς-
σια, ὁκόσα τὴν γαστέρα ὑπολύει, τελλινῶν ζωμοί, ὄστρεα, ἐχῖνοι καὶ
τῶν ἰχθύων οἱ πετραῖοι· χερσαίων δὲ τὰ θηρία λαγωὸς ἢ σῦς· πετει-
νῶν πέρδικες [πᾶσαι], φάσσαι, πελειάδες καὶ ὁκόσα ἡ χώρη ἄριστα
ἴσχει. ἀκροδρύων τὰ ὡραῖα· οἶνοι γλυκεῖς οἰνωδέων κρέσσονες. λου-
τρὰ φύσει θερμὰ, θειώδη· καὶ βίος ἐν ὕδασι μακρὸς ἠδὲ καὶ θάλασσα
Ορειβάσιος ιατρός Collectiones medicae (li1-16, 24-25, 43-50)

πνευματώσεις καὶ σκιρρώδεις διαθέσεις παροξύνουσι καὶ δῆλον ὅτι καὶ

τὰς τῶν ἀποστημάτων γενέσεις. τινὰ μὲν οὖν παχύχυμα μόνον ἐστίν,
ὥσπερ ἡ φακή, γλίσχρα δ' ἄλλα, καθάπερ ἡ μαλάχη, τινὰ δ' ἄμφω
πέπονθεν, ὥσπερ τὰ ὀστρακόδερμα καὶ τὰ μαλάκια καλούμενα. δῆλον
δ' ὡς ἀσφαλεστέρα μὲν εἰς ὑγείας φυλακήν ἐστιν ἡ λεπτύνουσα δίαιτα
τῆς παχυνούσης· εὐεξίαν δὲ καὶ ῥώμην ἀδύνατος ἐργάζεσθαι, διότι
βραχεῖαν δίδωσι τὴν τροφήν. ἅπτεσθαι δ' ἀναγκαῖον ἐνίοτε καὶ τῶν
πολυτρόφων ἐδεσμάτων, ἃ παχεῖς γεννᾷ χυμούς, ἀλλὰ μετρίως γε
τοῦτο πρακτέον ἐν ἐκείνοις τε τοῖς καιροῖς, ὁπότε σαφοῦς ἐνδείας
αἰσθάνονται. καὶ ὅσοις τε ἀνθρώποις οἷόν τέ ἐστι γυμνασίοις πλείοσι
χρῆσθαι καὶ κοιμᾶσθαι, μέχριπερ ἂν ἐθέλωσι, καὶ βίον ἔξω τῶν πολι-
τικῶν ἀσχολιῶν ᾕρηνται, τούτοις ἐγχωρεῖ καὶ τὰ παχύχυμα καὶ γλί-
σχρα τῶν ἐδεσμάτων ἐσθίειν, καὶ μάλιστα ὅταν ἐπὶ τῷ πλήθει τῆς
ἐδωδῆς αὐτῶν μηδέποτε μηδεμίαν αἴσθησιν ἐν ὑποχονδρίῳ σχῶσιν ἢ
βάρους ἢ τάσεως· ὅσοι δ' ἤτοι διὰ τὴν ἡλικίαν ἢ τὴν ἀήθειαν οὐχ
οἷοί τε γυμνάζεσθαι πρὸ τῶν σιτίων, οὗτοι πάντες ἀπεχέσθωσαν τῶν
τοιούτων ἐδεσμάτων. τελέως δ' ἀργοὶ μηδ' αὐτοὶ παραγινέσθωσαν ἐπὶ
τὰς τροφάς· μέγιστον γάρ τοι κακὸν εἰς ὑγείας φυλακήν ἐστιν ἡ
ἡσυχία τοῦ σώματος, ὥσπερ γε καὶ μέγιστον ἀγαθὸν ἡ σύμμετρος
κίνησις.

Περὶ ἀναφωνήσεως, τοῦ αὐτοῦ, ἐκ τοῦ δ λόγου.

733
Γυμνάσιον μέν ἐστι θώρακος καὶ τῶν φωνητικῶν ὀργάνων ἀνα-

φώνησις, καὶ πρό γε τούτων τῆς φυσικῆς θερμασίας, τὴν μὲν θερ-
μασίαν αὔξουσα καὶ καθαίρουσα καὶ τονοῦσα καὶ λεπτύνουσα, τὰ δὲ
τοῦ σώματος μέρη στερρὰ καὶ εὔτονα καὶ καθαρὰ καὶ δυσπαθῆ κατα-
σκευάζουσα. χρώμεθα δ' ἀναφωνήσει ποτὲ μὲν ὑπὲρ πάθους θερα-
πείας, ἤτοι φωνῆς κεκμηκυίας ἢ καὶ παντὸς τοῦ σώματος, ποτὲ δ' ὑπὲρ
διορθώσεως φωνῆς πεπονθυίας κατὰ πάθος ἢ ἐκ φύσεως. ἁρμόζει δὲ
στομαχικοῖς ἐμέτοις, ὀξυρεγμιῶσι, φιλαπέπτοις, τοῖς πολυφλεγμάτοις δὲ
κατάλληλος καὶ γυναιξὶ ταῖς ἐν κίσσῃ· τοῖς δὲ περὶ κεφαλὴν πάθεσιν
ἀνάρμοστος, συμπληρωτικόν τι ἔχουσα καὶ αὐτῆς καὶ τῶν ἐν αὐτῇ αἰσθη-
τηρίων. ἁρμόζει καὶ ἀνορέκτοις καὶ ἀτρόφοις, μάλιστα δὲ παρέτοις καὶ

Ἐκ τῶν Γαληνοῦ, περὶ γυμνασίων.
Οὐ πᾶσα κίνησις γυμνάσιόν ἐστιν, ἀλλ' ἡ σφοδροτέρα μόνον· ἐν

δὲ τῷ πρός τι τὸ σφοδρόν· εἴη ἂν οὖν ἡ αὐτὴ κίνησις ἑτέρῳ μὲν
Γυμνάσιον, ἑτέρῳ δ' οὐ Γυμνάσιον. ὅρος δὲ τῆς σφοδρότητος ἡ τῆς
ἀναπνοῆς ἀλλοίωσις, ὡς αἵ γε κινήσεις οὐκ ἀλλοιοῦσι τὴν ἀναπνοήν,
οὔπω καλοῦσι ταύτας γυμνάσια. ἐπεὶ τοίνυν κίνησίς ἐστι σφοδρὰ τὸ
Γυμνάσιον, ἀνάγκη τρία μὲν πρῶτα ταῦτα γίνεσθαι πρὸς αὐτοῦ κατὰ
τὸ γυμναζόμενον σῶμα, τήν τε σκληρότητα τῶν ὀργάνων ἀλλήλοις
παρατριβομένων καὶ τῆς ἐμφύτου θερμότητος αὔξησιν τήν τε τοῦ πνεύ-
ματος κίνησιν βιαιοτέραν, ἕπεσθαι δὲ τούτοις τἄλλα σύμπαντα κατὰ
μέρος ἀγαθὰ τοῖς σώμασιν ἐκ γυμνασίων γινόμενα, διὰ μὲν τὴν σκλη-
ρότητα τῶν ὀργάνων τήν τε δυσπάθειαν αὐτῶν καὶ τὴν πρὸς τὰς

τὴν εἰρημένην ἄσκησιν ἐρχομένοις, ἀλλὰ μήτε φαύλων καὶ διεφθαρ-

μένων μεστοὺς ὄντας ὑγρῶν μήτε ἐπὶ μεγάλαις τοῦ στομάχου καὶ
φανεραῖς ἀπεψίαις ἐπὶ τὴν διὰ τῆς φωνῆς γυμνασίαν ἀφικνεῖσθαι, ὅπως
ἂν μὴ πλείων ἀνάδοσις τῶν διεφθαρμένων ἀτμῶν εἰς τὸ σῶμα γένη-
ται διὰ τῆς κατὰ τὴν εἰσπνοὴν καὶ πάλιν ἐκπνοὴν ἐνεργείας εὐτονω-
734
τέρας τε καὶ βιαιοτέρας γινομένης ἐν τῇ τῆς φωνῆς εἰς μέγεθος καὶ

πλῆθος παραυξήσει.

ἐνεργείας εὐτονίαν, διὰ δὲ τὴν θερμότητα τήν τε τῶν ἀναδιδομένων
ὁλκὴν ἰσχυροτέραν καὶ τὴν ἀλλοίωσιν ἑτοιμοτέραν καὶ τὴν θρέψιν βελ


ἐνεργείας εὐτονίαν, διὰ δὲ τὴν θερμότητα τήν τε τῶν ἀναδιδομένων
ὁλκὴν ἰσχυροτέραν καὶ τὴν ἀλλοίωσιν ἑτοιμοτέραν καὶ τὴν θρέψιν βελ-
τίονα καὶ χύσιν αὐτῶν τῶν σωμάτων, ἐφ' ᾗ χύσει τὰ μὲν στερεὰ
μαλακώτερα, τὰ δ' ὑγρὰ λεπτότερα, τοὺς πόρους δ' εὐρεῖς γίνεσθαι
735

ποικίλως δὲ καὶ κινούμενοι καὶ μεταβαίνοντες διὰ τοὺς μετασφαιρι-

σμούς. καὶ ἔστι κάλλιστον τῶν ἀπὸ σφαίρας τόδε τὸ Γυμνάσιον, ὅτι
καὶ τὸ σῶμα ὑγιὲς καὶ εὐκίνητον μετὰ ῥώμης παρέχεται καὶ τὴν ὄψιν
τονοῖ καὶ οὐδὲ κεφαλὴν συμπληροῖ. τρίτον δὲ σφαιρίον μεῖζον τοῦδε,
ᾧ σφαιρίζουσιν ἐξ ἀποστήματος διεστῶτες. τούτου δὲ τὸ μὲν στάδιόν
ἐστι, τὸ δὲ δρομικόν. οἱ μὲν γὰρ ἑστῶτες ἀφιᾶσι τὴν σφαῖραν μετὰ
σφοδρότητος καὶ συνεχείας καὶ ὀνίνανται βραχίονάς τε καὶ ὄμματα·
τὸ δὲ δρομικὸν βραχίονας μὲν καὶ ὄψιν ὁμοίως ὀνίνησι τῷ προειρη-
μένῳ, ὠφελεῖ δὲ καὶ σκέλη διὰ τὸν δρόμον καὶ ῥάχιν διὰ τὰς γινο-
μένας ἐν τῷ δρόμῳ καμπάς. ταῦτα μὲν περὶ τῆς μικρᾶς σφαίρας· τὸ
δ' ἀπὸ τῆς μεγάλης σφαίρας Γυμνάσιον οὐ μόνον διαφέρει διὰ τὸ
μέγεθος αὐτῆς τῶν προειρημένων, ἀλλὰ καὶ παρὰ τὸ σχῆμα τῶν χει-
ρῶν. ἐν μὲν γὰρ ἐκείνοις πᾶσιν αἰεὶ τῶν ὤμων ἐν ταπεινοτέρῳ σχή-
ματί εἰσιν αἱ χεῖρες ἄκραι, ἐν δὲ τούτῳ τῆς κεφαλῆς ὑψηλότεραι· διὰ
τοῦτο καὶ ἡ λαγὼν ἀνακλίνεται κατὰ τοῦτο τὸ Γυμνάσιον. ἐνίοτε καὶ
ἐπ' ἄκρων βαίνουσι τῶν ποδῶν ὑψῶσαι τὴν χεῖρα πειρώμενοι· ἄλλοτε
δὲ καὶ ἐξάλλονται, τῆς σφαίρας ὑπερπετοῦς φερομένης. τονωτικὸν δ'
ἐστὶ παντὸς τοῦ σώματος καὶ κεφαλῇ χρήσιμον, ὑποβιβάζον τὴν ὕλην.
ἡ δ' ὑπερμεγέθης σφαῖρα τοὺς μὲν βραχίονας ἐν τῷ βάλλεσθαι τονοῖ·
βάλλεται δὲ διὰ τὸ μέγεθος ἀμφοτέραις ταῖς χερσίν· πληγὰς δ' ἀτε-
ράμνους ἔχουσα οὐ μόνον τοῖς νοσοῦσιν ἢ τοῖς ἐκ νόσου ἀναλαμβάνου

ᾧ σφαιρίζουσιν ἐξ ἀποστήματος διεστῶτες. τούτου δὲ τὸ μὲν στάδιόν

ἐστι, τὸ δὲ δρομικόν. οἱ μὲν γὰρ ἑστῶτες ἀφιᾶσι τὴν σφαῖραν μετὰ
σφοδρότητος καὶ συνεχείας καὶ ὀνίνανται βραχίονάς τε καὶ ὄμματα·
τὸ δὲ δρομικὸν βραχίονας μὲν καὶ ὄψιν ὁμοίως ὀνίνησι τῷ προειρη-
μένῳ, ὠφελεῖ δὲ καὶ σκέλη διὰ τὸν δρόμον καὶ ῥάχιν διὰ τὰς γινο-
μένας ἐν τῷ δρόμῳ καμπάς. ταῦτα μὲν περὶ τῆς μικρᾶς σφαίρας· τὸ
δ' ἀπὸ τῆς μεγάλης σφαίρας Γυμνάσιον οὐ μόνον διαφέρει διὰ τὸ
μέγεθος αὐτῆς τῶν προειρημένων, ἀλλὰ καὶ παρὰ τὸ σχῆμα τῶν χει-
ρῶν. ἐν μὲν γὰρ ἐκείνοις πᾶσιν αἰεὶ τῶν ὤμων ἐν ταπεινοτέρῳ σχή-
ματί εἰσιν αἱ χεῖρες ἄκραι, ἐν δὲ τούτῳ τῆς κεφαλῆς ὑψηλότεραι· διὰ
τοῦτο καὶ ἡ λαγὼν ἀνακλίνεται κατὰ τοῦτο τὸ Γυμνάσιον. ἐνίοτε καὶ
ἐπ' ἄκρων βαίνουσι τῶν ποδῶν ὑψῶσαι τὴν χεῖρα πειρώμενοι· ἄλλοτε
736
δὲ καὶ ἐξάλλονται, τῆς σφαίρας ὑπερπετοῦς φερομένης. τονωτικὸν δ'

ἐστὶ παντὸς τοῦ σώματος καὶ κεφαλῇ χρήσιμον, ὑποβιβάζον τὴν ὕλην.
ἡ δ' ὑπερμεγέθης σφαῖρα τοὺς μὲν βραχίονας ἐν τῷ βάλλεσθαι τονοῖ·
ράμνους ἔχουσα οὐ μόνον τοῖς νοσοῦσιν ἢ τοῖς ἐκ νόσου ἀναλαμβάνου-
σιν ἄρχηστος, ἀλλ' ὁμοῦ τι καὶ τοῖς ὑγιαίνουσιν. ἡ δὲ κενὴ σφαῖρα,
ἥτις καὶ θύλακος προσαγορεύεται, γυμνάζει μὲν παραπλησίως τῷ δρο-
μικῷ, οὐ πάνυ δ' εὔκολον οὐδ' εὔσχημον· διὸ παραιτήσεως ἄξιον


ράμνους ἔχουσα οὐ μόνον τοῖς νοσοῦσιν ἢ τοῖς ἐκ νόσου ἀναλαμβάνου-
σιν ἄρχηστος, ἀλλ' ὁμοῦ τι καὶ τοῖς ὑγιαίνουσιν. ἡ δὲ κενὴ σφαῖρα,
ἥτις καὶ θύλακος προσαγορεύεται, γυμνάζει μὲν παραπλησίως τῷ δρο-
μικῷ, οὐ πάνυ δ' εὔκολον οὐδ' εὔσχημον· διὸ παραιτήσεως ἄξιον.
Περὶ κωρύκου, ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου.
Κώρυκος ἐπὶ μὲν τῶν ἀσθενεστέρων ἐμπίπλαται κεγχραμίδων ἢ

ἀλεύρων, ἐπὶ δὲ τῶν ἰσχυροτέρων ψάμμου. τὸ δὲ μέγεθος αὐτοῦ πρός
τε δύναμιν καὶ ἡλικίαν συναρμοζέσθω. κρεμάννυται δ' ἐν τοῖς γυμνα-
σίοις ἄνωθεν ἐξ ὀροφῆς, ἀπέχων τῆς γῆς τοσοῦτον, ὥστε τὸν πυθμένα
κατὰ τὸν ὀμφαλὸν εἶναι τοῦ γυμναζομένου. τοῦτον διχείρως ἔχοντες
ἀμφοτέραις αἰωροῦσιν οἱ γυμναζόμενοι, τὴν μὲν πρώτην ἡσύχως, ἔπειτα
σφοδρότερον, ὥστε καὶ ἐπεμβαίνειν ἀποχωροῦντι αὐτῷ καὶ πάλιν
προσιόντος ὑπείκειν ἐξωθουμένους ὑπὸ τῆς βίας· τὸ δὲ τελευταῖον
ἀφιᾶσιν αὐτὸν ἔξω τῶν χειρῶν ἀπώσαντες, ὥστε ὑποστρέψαντα σφο-
δρότερον ἐμπίπτειν τῷ σώματι ἐκ τῆς προσελεύσεως· τὰ δ' ὕστατα
ἐπὶ πλεῖστον αἰκίσαντες αὐτὸν ἀποπέμπουσιν, ὥστε ἐκ τῆς προσόδου,
εἰ μὴ σφόδρα προσέχοιεν, ἀποστρέφεσθαι. ποτὲ μὲν οὖν ταῖς χερσὶν
ἀντιβαίνουσιν αὐτῷ προσιόντι, ποτὲ δὲ τῷ στέρνῳ, τὰς χεῖρας ἀνα-
πετάσαντες, ἄλλοτε δ' ἐπιστρέφοντες κατὰ μετάφρενον.
Ορειβάσιος ιατρός Collectiones medicae (libri incerti)

Ch. 40, sec. 13, line 2
τέρους· τοὺς δὲ πολλοὺς καὶ ταχεῖς τῶν μετὰ τὰ σιτία πρὸς οὐδὲν
737
ἄν τις ἐπαινέσειεν· σείοντες γὰρ ἰσχυρῶς τὸ σῶμα διακρίνουσί τε καὶ

χωρίζουσιν ἀπ' ἀλλήλων τὰ σιτία καὶ τὰ ποτά, ὥστε κλύδαξίν τε
γίνεσθαι καὶ δυσπεψίαν καὶ τὴν κοιλίαν ἐπιταράττεσθαι πολλάκις.
συμφέρει δὲ μετὰ τὸν Περίπατον καθεζόμενον οἰκονομεῖν τι τῶν καθ'
αὑτὸν ἕκαστον, ἕως ἂν ὥρα γένηται τραπέσθαι πρὸς τὴν τοῦ σώμα-
τος ἐπιμέλειαν. καλῶς δ' ἔχει γυμνάζεσθαι τοὺς μὲν νέους καὶ πλειό-
νων γυμνασίων γινομένους καὶ δεομένους εἰς τὸ Γυμνάσιον ἀποχωρή-
σαντας, τοὺς δὲ πρεσβυτέρους καὶ ἀσθενεστέρους εἰς βαλανεῖον ἢ εἰς
ἄλλην ἀλέαν χρίεσθαι. ἀπόχρη δὲ τοῖς τηλικούτοις καὶ παντάπασιν
ἰδιωτικὸν ἔχουσιν αὑτοῖς Γυμνάσιον τρῖψις μετρία καὶ μικρὰ κίνησις
τοῦ σώματος. τρίβεσθαι δὲ βέλτιόν ἐστι τὸν τρίψεως δεόμενον μήτε
κεχρισμένον πολὺ μήτε ξηρὸν παντελῶς, ἀλλ' ὑπαλειψάμενον καὶ
τριψάμενον ὁμαλῶς, ἔπειτα περιξυσάμενον λουτρῷ ἁρμόττοντι χρή-
σασθαι, τοὺς δ' ἀσθενεῖς καὶ σφόδρα πρεσβύτας ἀλείφεσθαι μὲν λιπα-
ρῶς καὶ ὁμαλῶς, τρίβεσθαι δ' αὐτὸν ὑφ' ἑαυτοῦ τὰ πλεῖστα βέλτιόν
ἐστιν· ἅμα γὰρ τῇ τρίψει καὶ γυμνάζεσθαι τὸ σῶμα συμβαίνει δι'
ἑαυτοῦ κινούμενον· τὸ δ' ὑφ' ἑτέρου τρίβεσθαι διὰ παντὸς τοῖς κο-
πιῶσι καὶ τοῖς ἀσθενεστέροις καὶ ῥᾳθυμοτέρως ἔχουσι πρὸς τὰ γυμ-
νάσια δεῖ μάλιστα ἀπονέμειν. μετὰ δὲ τὴν θεραπείαν τοῦ σώματος

Ch. 40, sec. 17, line 2
ἐπ' ἄριστον ἀποχωρεῖν· οὐκ ἄδηλον δ' ὅτι καὶ τὸ ἄριστον καὶ πᾶσαν
ἁπλῶς τὴν δίαιταν ἁρμόσει τοῦ μὲν θέρους εἶναι μὴ θερμαντικὴν
μηδὲ ξηραντικήν, τοῦ δὲ χειμῶνος μήτε ψυκτικὴν μήτε ὑγραντικήν,
τοῦ δ' ἔαρος καὶ τοῦ μετοπώρου μέσον τι ἔχουσαν. τοῖς μὲν οὖν
εὐόγκως βουλομένοις διάγειν τοῦ θέρους ἄριστον ἀποχρῶν ἐστι καὶ
πρὸς ὑγίειαν καὶ πρὸς τὸ διημερεύειν ἱκανῶς ἄλφιτον λευκὸν χρήσι-
μον μέτριον ἐπ' οἴνῳ λευκῷ εὐώδει καὶ μέλιτι μὴ πολλῷ καὶ ὕδατι
κεκραμένοις καλῶς πινόμενον ἢ ἕψημά τι τῶν ἀφύσων καὶ εὐπέπτων
καὶ τροφίμων, καὶ οὕτως καὶ μετὰ μικροῦ μέλιτος λαμβανόμενον μὴ
θερμόν. τῷ δὲ μηδὲν προσιεμένῳ τοιοῦτον ἄρτον ἀριστᾶν ἁρμόττει
ψυχρὸν τοσοῦτον ὅσον ἔσται πρὸ τοῦ δειλινοῦ γυμνασίου καταπέψαι
δυνατός. ὄψον δ' ἕξει λάχανον ἑφθὸν ἢ κολοκύντην ἢ σίκυον ἢ ἄλλο
τι τῶν πρὸς τὴν παροῦσαν ὥραν μὴ ἀναρμόστων ἡψημένον ἁπλῶς.
πίνειν δὲ λευκὸν οἶνον ὑδαρέστερον ἄχρι τοῦ μὴ διψῆσαι. πρὸ δὲ τοῦ
λαμβάνειν τὸ σιτίον προπίνειν ὕδωρ μέν, ἂν διψᾷ τις, πλεῖον, εἰ δὲ
μή, ἔλαττον. μετὰ δὲ τὸ ἄριστον μὴ πολὺν διατρίψαντα χρόνον κα-
ταδαρθεῖν ἐν σκοτεινῷ ἢ ψυχεινῷ τόπῳ καὶ χωρὶς πνεύματος· ἐγερ-
θέντος δέ, οἰκονομεῖν τι τῶν ἰδίων καὶ περιπατεῖν, περιπατήσαντα
δὲ καὶ μικρὰ προδιαναπαύσαντα πρὸς τὸ Γυμνάσιον ἀποχωρεῖν. καὶ
738
τοῖς μὲν ἰσχυροτέροις καὶ νεωτέροις γυμνασαμένους καὶ κονισαμένους

τῷ ψυχρῷ λούεσθαι καλῶς ἔχει· τοὺς δὲ πρεσβυτέρους καὶ ἀσθενεστέ

Ch. 40, sec. 22, line 1
καὶ τροφίμων, καὶ οὕτως καὶ μετὰ μικροῦ μέλιτος λαμβανόμενον μὴ

θερμόν. τῷ δὲ μηδὲν προσιεμένῳ τοιοῦτον ἄρτον ἀριστᾶν ἁρμόττει
ψυχρὸν τοσοῦτον ὅσον ἔσται πρὸ τοῦ δειλινοῦ γυμνασίου καταπέψαι
δυνατός. ὄψον δ' ἕξει λάχανον ἑφθὸν ἢ κολοκύντην ἢ σίκυον ἢ ἄλλο
τι τῶν πρὸς τὴν παροῦσαν ὥραν μὴ ἀναρμόστων ἡψημένον ἁπλῶς.
πίνειν δὲ λευκὸν οἶνον ὑδαρέστερον ἄχρι τοῦ μὴ διψῆσαι. πρὸ δὲ τοῦ
λαμβάνειν τὸ σιτίον προπίνειν ὕδωρ μέν, ἂν διψᾷ τις, πλεῖον, εἰ δὲ
μή, ἔλαττον. μετὰ δὲ τὸ ἄριστον μὴ πολὺν διατρίψαντα χρόνον κα-
ταδαρθεῖν ἐν σκοτεινῷ ἢ ψυχεινῷ τόπῳ καὶ χωρὶς πνεύματος· ἐγερ-
θέντος δέ, οἰκονομεῖν τι τῶν ἰδίων καὶ περιπατεῖν, περιπατήσαντα
δὲ καὶ μικρὰ προδιαναπαύσαντα πρὸς τὸ Γυμνάσιον ἀποχωρεῖν. καὶ
τοῖς μὲν ἰσχυροτέροις καὶ νεωτέροις γυμνασαμένους καὶ κονισαμένους
τῷ ψυχρῷ λούεσθαι καλῶς ἔχει· τοὺς δὲ πρεσβυτέρους καὶ ἀσθενεστέ-
ρους ἀλειψαμένους καὶ μικρὰ τριψαμένους λούεσθαι θερμῷ, τὴν κε-
φαλὴν μὴ βρέχοντας. ὁμοίως δὲ πᾶσι τοῖς ὑγιαίνουσι θερμῷ λούσασθαι
τὴν κεφαλὴν ὀλιγάκις ἢ οὐδέποτε ἁρμόττει· τοῖς δὲ πρεσβυτέροις
οὐδὲ βρέχειν πολλάκις βέλτιόν ἐστιν, ἀλλὰ διά τινων χρόνων χρίε-
σθαι τῷ ἐλαίῳ, μίσγοντας τοῦ μὲν θέρους ὕδωρ, τοῦ δὲ χειμῶνος
οἶνον. ὡς μέγιστον δὲ καὶ βέλτιστον καὶ ἀλειψαμένους ἐκμάττεσθαι
καθαρῶς ἢ ἀποσμᾶσθαι καὶ ψυχρῷ μετρίως ἐκκλύζεσθαι καὶ μετὰ τὸ
ὑγρᾶναι ἀλείφεσθαι. πρὸς δὲ τὰ σιτία δεῖ βαδίζειν κενοὺς καὶ μηδὲν
Παλλάδιος ιατρός Commentarii in Hippocratis librum sextum de morbis

popularibus Vol. 2, p.76, line 16
των. σὺ δὲ ζήτησον τὸν τόπον, τὴν εὐπορίαν καὶ τὸ

ἔθος. οἷς γὰρ εἰώθει γυμνάζεσθαι, ἐκείνοις κέλευσον
πλείοσι χρήσασθαι. πρὸς δὲ τούτοις, ζήτησον καὶ τὸν
πάσχοντα τόπον. ἡ γὰρ χεὶρ μᾶλλον σκαπτέτω, ἐρεσσέτω·
οἱ πόδες τρεχέτωσαν· εἰ πᾶν τὸ σῶμα, μᾶλλον ἡ πάλη
καὶ ἡ σφαῖρα. ἡσυχαζέτω δέ. ἀλλὰ τοῦτο ἀσφάλειαν
ἐποίησεν, εἰ θέλων ἐκτῆξαι σάρκας, ἡσυχίαν ἐπιτάττει.
ἐστὶ δὲ πάνυ σαφές. ἐπειδὴ γὰρ εἶπε γυμνάζεσθαι τὸ
739
σῶμα, ἵνα μὴ νομίσῃς ὅτι δεῖ ἐπ' ἄπειρον αὐτοῖς χρή-

σασθαι, λέγει· ἀλλ' ἡσύχασον ἐν τῷ μέσῳ, ἵνα τε ἀνα-
κτήσῃ ἡ δύναμις καὶ ἵνα δευτέρου ἀνέξηται γυμνασίου.
τάχα δὲ καὶ τὸ ἄλλο αἰνίττεται, τὸ ἐν τῷ περὶ διαίτης
ὀξέων· ὅτι μὴ εὐθὺς μετὰ βαλανεῖον δὸς τὴν τροφὴν, μὴ
θερμὰ καὶ εὐρέα ὄντα τὰ ἀγγεῖα ὠμὴν ἀνασπάσωσι τὴν
τροφήν.



γʹ. Οἷσιν ἑφθὴ μᾶζα τὸ πλεῖστον, ἄρτος ὀλίγος. κα-
θαιρέσιος σημεῖον τὴν αὐτὴν ὥρην τῆς ἡμέρης φυλάς-
σειν· ἐξαπίνης γὰρ ἔῤῥιπται. ὑφιέναι τῶν πόνων,
ᾗ ῥύεται· ὁμοίως γὰρ ὅλον ξυμπίπτει. ὅταν δὲ δὴ
ξυμπέσωσι, προσάγειν ὕεια ὀπτά. ὅταν γὰρ πλη-
ρῶνται, αὖθις τὸ σῶμα ἀνθηρὸν γίνεται. –

Οὕτω καὶ ἐνταῦθα· ἐπειδὴ ἀπὸ γυμνασίου ἐθερμάν-
θησαν τὰ μόρια, μὴ δῷς εὐθὺς τὴν τροφὴν, μὴ ὠμὴ
ἀναδοθεῖσα, ὀγκώσῃ πάλιν τὸ σῶμα, ἀλλ' ἡσύχασον ὀλί-
γον· εἶτα λοιπὸν ἐλθὲ καὶ ἐπὶ τὰ διὰ τῶν ἔσω ἰσχναι-
νόντων, τὰς τροφὰς, τὰς ὀνόματι μὲν τροφὰς, ἔργῳ δὲ
φάρμακα, καὶ δὸς τῶν ὑγρῶν τινι φυρόμενον ἄλφιτον,
οἷον σίραιον, ἢ τοῖς ὠμοῖς καὶ ἀνέφθοις ἐσθιομένοις,
οἷον μᾶζαν, μὴ ἄρτον· οὕτω γὰρ καλῶς πέττεται καὶ
τρέφει τὸ σῶμα. δὸς δὲ καὶ ὕεια κρέη καὶ μὴ ὄϊα·
ταῦτα γὰρ τρόφιμα, τὰ δὲ ὄϊα, ξηραντικά. ἡμεῖς δὲ πᾶσι
κρέασι παρέχομεν, ἴσως δι' ἔθους, λοιπὸν κατὰ βραχὺ

ἐν αὐτοῖς δαπανᾷ καὶ πέττει ὑπὸ τῆς ἄγαν θερμότητος.

διὰ γοῦν τὴν αὐτὴν ταύτην αἰτίαν καὶ τὰ προσάρματα
ἤγουν τὰς τροφὰς πλείους δοτέον τοῖς σώμασιν ἐν ταύ-
740
ταις ταῖς ὥραις, ὅτι καὶ ὕπνοι μακρότατοι τὸ τηνικαῦτα

γίνονται διὰ τὸ μῆκος τῶν νυκτῶν, διότι οὐδὲ τοῦτο πρὸς
τὰς φυσικὰς ἐνεργείας μικρὸν συντελεῖ. τὸ δὲ κατὰ τὸ τέ-
λος τοῦ ἀφορισμοῦ κείμενον τὸ, σημεῖον αἱ ἡλικίαι καὶ οἱ
ἀθληταὶ, ὥσπερ τεκμήριον τοῦτο δίδωσι τοῦ δεῖσθαι τρο-
φῆς πλείονος, ἔνθα τὸ θερμὸν πλεονάζει. καὶ γὰρ καὶ οἱ
παῖδες, διότι θερμὸν ἔχουσι πλεῖστον, διὰ τοῦτο καὶ δέ-
ονται πλειόνων· καὶ οἱ ἀθληταὶ, διότι τοῖς γυμνασίοις
αὐξάνουσι τὴν ἔμφυτον θερμασίαν, διὰ τοῦτο καὶ τροφῶν
ἀπολαύειν δύνανται πλειόνων.

ιϛʹ. ιζʹ. Αἱ ὑγραὶ δίαιται πᾶσι τοῖσι πυρεταίνουσι
ξυμφέρουσι· μάλιστα δὲ παιδίοισι, καὶ τοῖσιν ἄλλοισι
τοῖσι οὕτω εἰθισμένοισι διαιτᾶσθαι. Καὶ οἷσι ἅπαξ
ἢ δὶς, καὶ πλέω ἢ ἐλάσσω, καὶ κατὰ μέρος· δοτέον
δέ τι καὶ τῷ ἔθεϊ, καὶ τῇ ὥρῃ, καὶ τῇ χώρῃ, καὶ τῇ
ἡλικίῃ. –



αʹ. Ἐν ᾧ νουσήματι ὕπνος πόνον ποιέει, θανάσιμον· ἢν
δὲ ὕπνος ὠφελέῃ, οὐ θανάσιμον. –

{ΘΕΟΦ.} Ἐν τῷ παρόντι ἀφορισμῷ τοῦ δευτέρου τμή-
ματος σημείωσιν ὁ Ἱπποκράτης ἀπὸ τῶν ὕπνων διδάσκει,
ἐξ ἧς ἐστι γνῶναι, εἴτε σωτήριον εἴτε ὀλέθριον ὑπάρχει
τὸ νόσημα. φησὶν οὖν ἐν ᾧ νοσήματι ὕπνος πόνον ποι-
έει, θανάσιμον, ἢν δὲ ὕπνος ὠφελέῃ, οὐ θανάσιμον. ὁ
πόνος τριττός· πόνος ἡ βλάβη, ὡς ἐνταῦθα, καὶ τὸ γυ-
μνάσιον ὡς τὸ, πόνοι σιτίων ἡγείσθωσαν, καὶ ἡ ὀδύνη,
ὡς τὸ δύο πόνων ἅμα γινομένων. πάλιν οἱ καιροὶ τῶν
νοσημάτων τέσσαρες, ἀρχὴ, ἀνάβασις, ἀκμὴ καὶ παρακμή.
ἐν μὲν οὖν τῇ ἀρχῇ ὁ ὕπνος πόνον ποιεῖ, ἤτοι βλάβην
ποιεῖ, περὶ ἧς ὁ λόγος οὐκ ἔστι τῷ Ἱπποκράτει. οὐ γὰρ
θάνατον σημαίνει· ὅσον οὔπω γὰρ ἐξαναφθήσεται τὰ
τῆς θερμασίας καὶ τῶν περιττωμάτων τὸ φρύαγμα κατα-
σταλήσεται. ἐν δὲ τῇ ἀναβάσει καὶ τῇ ἀκμῇ καὶ τῇ πα-
ρακμῇ, τοὐπίπαν ἐν ἀρχῇ, τὶς ὠφέλεια τοῖς ὕπνοις ἀκο-
741
λουθεῖ, καὶ μάλιστα ἐναργεστάτη ταῖς παρακμαῖς. ἐὰν

οὖν ἐν τούτοις τοῖς καιροῖς καὶ μάλιστα ἐν τῇ ἀκμῇ

σηπεδόνος, τὸν φύσει κόσμον τοῦ πύου ἀπειληφότος.

{ΔΑΜ.} Τὸ πονεῖν σημαίνει καὶ τὸ ἀλγεῖν καὶ τὸ
κάμνειν. καθ' ἕτερον γοῦν ὁ λόγος ἀληθής ἐστιν, ἐάν τε
γὰρ ἀλγῶσι, διὰ πλείονας κινήσεις, ἐάν τε κάμνω-
σιν ὡς ἐνεργεῖν μόγις δύνασθαι, τὸ διαναπαύειν εὐθὺς
ἄκοπον.

μηʹ. Περὶ τὰς γενέσιας τοῦ πύου, οἱ πόνοι καὶ οἱ πυρε-
τοὶ ξυμβαίνουσι μᾶλλον, ἢ γενομένου. –

{ΘΕΟΦ.} Κίνησιν ἐνταῦθα πᾶν Γυμνάσιον λέγει εἴτε
διὰ παλαίστρας εἴτε δι' ἱππασίας εἴτε δρόμου. ἐν
πάσαις οὖν ταῖς τοιαύταις κινήσεσι, ὁπόταν ἄρχηται πο-
νέειν ἤτοι ἀλγεῖν καὶ κάμνειν τὰ μόρια, ὡς ἐνεργεῖν μό-
λις δύνασθαι, τούτοις τὸ ἀναπαύειν εὐθὺς ἄκοπόν ἐστι
τουτέστι παυσάμενοι τοῦ γυμνασίου ἄκοποι παραυτίκα
γίνονται. διὰ τί; ὅτι ἀνακτᾶται αὐτῶν ἡ δύναμις ἐν
τῇ ἀνέσει.


μηʹ. Περὶ τὰς γενέσιας τοῦ πύου, οἱ πόνοι καὶ οἱ πυρε-
τοὶ ξυμβαίνουσι μᾶλλον, ἢ γενομένου. –

{ΘΕΟΦ.} Κίνησιν ἐνταῦθα πᾶν Γυμνάσιον λέγει εἴτε
διὰ παλαίστρας εἴτε δι' ἱππασίας εἴτε δρόμου. ἐν
πάσαις οὖν ταῖς τοιαύταις κινήσεσι, ὁπόταν ἄρχηται πο-
νέειν ἤτοι ἀλγεῖν καὶ κάμνειν τὰ μόρια, ὡς ἐνεργεῖν μό-
λις δύνασθαι, τούτοις τὸ ἀναπαύειν εὐθὺς ἄκοπόν ἐστι
τουτέστι παυσάμενοι τοῦ γυμνασίου ἄκοποι παραυτίκα
γίνονται. διὰ τί; ὅτι ἀνακτᾶται αὐτῶν ἡ δύναμις ἐν
τῇ ἀνέσει.
{ΔΑΜ.} Τὸ πῦον ἐξ αἵματος γίνεται, μεταβάλλοντος
εἰς ἡμιμόχθηρον, ὡς ἄν τις εἴποι, μεταβολήν. οὔτε γὰρ
742
πάντη παρὰ φύσιν οὔτε πάντη κατὰ φύσιν. μικτὴ γάρ

πώς ἐστιν ἡ τῆς φλεγμονῆς. γίνεται δὲ ὁ πόνος, τεινομέ-
νου τε ἅμα καὶ θερμαινομένου παρὰ φύσιν τοῦ φλεγμαί-
νοντος μορίου. πυρετοὶ δὲ ἕπονται, τῆς ἀρχῆς συνεκθερ-
μανθείσης. καὶ ταῦτ' ἄμφω συμβαίνει κατὰ τὴν οἷον ζέ-
σιν καὶ καῦσιν τοῦ αἵματος.

κατὰ φύσιν εἶεν. τῶν τοιούτων οὖν καταστάσεων, τὸ μὲν

ὅλον, ὥς φησιν Ἱπποκράτης, οἱ αὐχμοὶ τῶν ἐπομβριῶν
εἰσιν ὑγιεινότεροι καὶ ἧσσον θανατώδεες. ἐν μὲν γὰρ τοῖς
αὐχμοῖς διαφορεῖται τὰ περιττὰ ὑγρὰ, κατὰ δὲ τὰς ἐπομ-
βρίας ἔνδον τοῦ σώματος ἀθροιζόμενα σήπεται καὶ ση-
πόμενα πολλὰ χαλεπὰ τίκτουσιν.
{ΔΑΜ.} Ἐν γὰρ τοῖς αὐχμοῖς διαφοροῦνται τὰ περιττὰ
κατὰ δὲ τὰς ἐπομβρίας ἔνδον τοῦ σώματος ἀθροιζόμενα
σήπεται· πλὴν εἴ τις αὐτὰ καὶ ἑκάστην ἡμέραν ἐκκαθαί-
ροι τοῖς γυμνασίοις ἢ βαλανείοις ἢ ἄλλοις τισι πόνοις.

ιϛʹ. Νουσήματα δὲ ἐν τῇσιν ἐπομβρίῃσι ὡς τὰ πολλὰ γί-
γνεται, πυρετοί τε μακροὶ, καὶ κοιλίης ῥύσιες, καὶ ση-
πεδόνες, καὶ ἐπίληπτοι, καὶ ἀπόπληκτοι, καὶ κυνάγχαι. –

Meletius Med., Hypothesis ad opus De natura hominis (e cod.

Barocciano 131) Pa. 2, line 9
μακάριστος Κύριλλος, καὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν κατ' αὐτοὺς ἐν

τοῖς λόγοις αὐτῶν τοῖς διδασκαλικοῖς σὺν τῷ θεολογικῷ φυσιο-
λογήσαντες, πολλὰ περὶ τῶν τοῦ σώματος ἡμῶν μορίων, καὶ
τῶν ψυχικῶν καὶ ζωτικῶν καὶ φυσικῶν δυνάμεων καὶ ἐνεργειῶν
συνεφιλοσόφησαν· οὐδεὶς μέντοι γε τῶν προειρημένων ἀνδρῶν,
ἢ τῶν ἁγίων τούτων συναγαγὼν φαίνεται τὴν ὅλην ὑπόθεσιν,
τοῦ μὴ τὴν πραγματείαν ἀποτέλεσαι· τὰ οὖν διεσπαρμένα, ὡς
ἐν ταῖς τούτων βίβλοις ἐγκείμενα, αὐτὸς ἐκλαβὼν, τὸ παρὸν ὡς
ἐνὸν συνεστησάμην δὴ σύγγραμμα· τοῖς μὲν ὡς εἰκὸς ἔχειν
αὐτὸ βουλομένοις, ὑπόμνημα τῆς φύσεως καὶ τῆς συστάσεως
743
τοῦ σώματος παντὸς ἐσόμενον· ἐμοὶ δὲ Γυμνάσιον καὶ τῆς ἀμα-

θίας προφύγιον· δεῖ οὖν τὸν ἀπεριεργῶς ἀναγινώσκοντα μετὰ
ἀγάπης καὶ φόβου Θεῷ, καὶ χάριν ὠφελείας τοῦτο ποιεῖν· καὶ
μὴ θηρεύειν λέξεις πρὸς κακίζειν τὸν συγγραψάμενον· οὐδὲ
γὰρ πᾶσιν ὡς οἶμαι εὔληπτά εἰσιν ὦδε τὰ συμταγέντα. ἀλλὰ
καὶ πολλῆς τὰ πολλὰ τοῖς πολλοῖς δεόμενα τῆς συντάξεως·
καὶ μάλιστα τοῖς ἀπείρως ἔχουσι πρὸς φιλοσοφίαν καὶ ἰατρι-
κὴν ἐπιστήμων.
Alexander Phil., In Aristotelis metaphysica commentaria

Pa. 412, line 21
ἄλλα τέλεια λεγόμενα ἀπ' αὐτῶν φησι καὶ ταῦτα λέγεσθαι· ἢ γὰρ τῷ
ποιεῖν τι τοιοῦτον· ἡ γὰρ παιδεία τέλειον, ὅτι ποιητικὸν τελείου τινός· τοῦ
γὰρ τὴν ἀρετὴν ἔχοντος· καὶ τὰ γυμνάσια, ὅτι εὐεξίας καὶ αὐτὰ ποιητικὰ
τελειότητος οὔσης. λέγεταί τινα τέλεια καὶ τῷ ἔχειν τι τοιοῦτον, ὡς βι-
βλίον λέγομεν τέλειον, ᾧ μηδὲν ἐνδεῖ τῶν ὀφειλόντων γραφῆναι, καὶ
πρα-
γματείαν τελείαν, ᾗ μηδὲν ἐνδεῖ. λέγεταί τινα τέλεια καὶ τῷ ἁρμόττειν
τοῖς τελείοις· οὕτως ἐσθὴς λέγεται τελεία καὶ ὑπόδημα καὶ πανοπλία, καὶ
ἡ Πηλιὰς τέλειον δόρυ ὅτι ὁ Ἀχιλλεὺς αὐτῇ μόνος ἠδύνατο χρῆσθαι τέ-
λειος ὤν. καὶ τὰ ἁρμόττοντα δὲ τοῖς κατὰ τὸ εὖ τελείοις τέλεια· οὕτω
πρᾶξις τελεία ἡ τῷ σπουδαίῳ ἁρμόζουσα, οἵα ἡ τοῦ φιλοσόφου. ἢ
ὁπωσοῦν
φησι λέγεσθαι πρὸς τὰ πρώτως λεγόμενα τέλεια· οὕτως Γυμνάσιον
λέγεται
τέλειον, ᾧ ὁ τέλειος ἀθλητὴς γυμνάσαιτ' ἄν.
Καὶ πέρας δὲ λέγει τὸ μὲν ὡς ἔσχατον ἑκάστου λέγεσθαι, καθ' ὃ
σημαινόμενον εἴη ἂν καὶ ὁ θάνατος πέρας λεγόμενος· τὸ γὰρ ἑκάστῳ ἐπι-
γινόμενον ἔσχατον πέρας ἐκείνου. οὕτως καὶ κινήσεώς τι καὶ πράξεως
πέρας λέγεται· τοιοῦτον γὰρ οὗ ἔξω μηδὲν ἔστι λαβεῖν πρώτου· εἰ γάρ
τινος ληφθέντος ὡς ἐσχάτου ἔτι ἔστι τι τὸ τούτου ἐκτός, τοῦτο οὐ πέρας.
τὸ δὲ πρώτου προσέθηκεν ἐνδεικνύμενος τὸ κυρίως πέρας, ὃ οὐχ ὡς
μέρος ἐστὶ πέρας ἀλλ' ὡς τὸ κυρίως ἔσχατον, ὁποῖόν ἐστιν ἐπὶ τῶν σω-
μάτων ἡ ἐπιφάνεια. δύναται μὲν γὰρ καὶ μέρους τινὸς ληφθέντος μηδὲν
εἶναι ἔξω, ἀλλ' οὐ πρώτου· πρὸ τούτου γὰρ τοῦ μέρους αὐτό.
Alexander Phil., In Aristotelis analyticorum priorum librum i

commentarium Pa. 3, line 10
μένων τὴν ἀναφορὰν ἔχειν ἢ τῶν κατ' ἄλλην ἐπιστήμην ἢ τέχνην τινὰ
744
θεωρουμένων τε καὶ ζητουμένων, ἀλλ' εἶναί τινα ἐν αὐτῇ θεωρούμενά τε

καὶ ζητούμενα, ἃ πρὸς οὐδέν ἐστι χρήσιμα, πρῶτον μὲν συγχωρήσουσιν
εὐλόγως ὑπὸ τῶν ἀρχαίων, οἳ μέχρι τῆς χρείας προήγαγον τὴν λογικὴν
πραγματείαν, ὄργανον αὐτὴν ἀλλὰ μὴ μέρος λέγεσθαι. εἶτα δὲ καὶ κατ'
αὐτοὺς τὸ μὲν χρήσιμον αὐτῆς ἐστιν ὄργανον, τὸ δὲ οὐ χρήσιμον ἔσται
μέρος
ὄν. εἰ δὲ τὸ χρήσιμον βέλτιόν τε καὶ πλείονος σπουδῆς τε καὶ πραγμα-
τείας ἄξιον, καὶ κατ' αὐτοὺς ἔσται τὸ μὲν βέλτιον τῆς λογικῆς μόριον
ὄργανον φιλοσοφίας τε καὶ τῶν ἄλλων ἐπιστημῶν τε καὶ τεχνῶν, τὸ δὲ
ἐλάττονος σπουδῆς ἄξιον μέρος. καίτοι τὸ ὄργανον ἐν πᾶσι τοῦ ὡς
μέρους
ἔργου δευτέραν χώραν ἔχει. ἔτι εἰ σπουδάζοιτο ὡς Γυμνάσιον τῆς
διανοίας
πρὸς τὴν εὕρεσιν τῶν ἐν τοῖς μέρεσι τῆς φιλοσοφίας ζητουμένων, καὶ
οὕτως
ἂν τὴν τοῦ ὀργάνου χώραν ἔχοι. εἰ δὲ διὰ τὴν τῆς ἐν αὐτοῖς ἀληθείας
γνῶσιν, μόριον ἂν γίγνοιτο τῆς θεωρητικῆς· ἐκείνης γὰρ ἡ γνῶσις τέλος.
τί δὲ τὸ καλὸν ἔχουσα ἡ τῶν ἀχρήστων κατὰ τὴν λογικὴν μέθοδον
θεωρία σπουδῆς ἂν ἀξιοῖτο ὡς οὖσα τῆς φιλοσοφίας μέρος; τὰ γὰρ
σπουδῆς ἀξιούμενα δεόντως ἢ ἐπ' ἄλλα τινὰ τὴν ἀναφορὰν ἔχει, ἅ ἐστι
δι' αὑτὰ αἱρετά, ἢ ἐν αὑτοῖς ἔχει τὸ τῆς σπουδῆς ἄξιον· οὐ γὰρ ἡ παντὸς
καὶ ἡ τοῦ τυχόντος γνῶσις φιλοσοφίας ἀξία (ἔνια γοῦν ἄμεινον
ἀγνοεῖσθαι),

των γίνεται τῶν τε ἐν τῷ δευτέρῳ καὶ τῶν ἐν τῷ τρίτῳ. ὅτι δὲ ἡ δι'

ἐκθέσεως δεῖξις ἦν αἰσθητικὴ καὶ οὐ συλλογιστική, δῆλον καὶ ἐκ τοῦ νῦν
αὐτὸν μηκέτι μνημονεύειν αὐτῆς ὡς διὰ συλλογισμοῦ τινος γινομένης.
p. 29b1
Ἔστι δὲ καὶ ἀνάγειν πάντας τοὺς συλλογισμοὺς εἰς

τοὺς ἐν πρώτῳ σχήματι καθόλου συλλογισμούς.
Πρῶτον μὲν ἔδειξεν ἅπαντας τοὺς ἐν τῷ δευτέρῳ καὶ τρίτῳ σχήματι

ἀναγομένους εἰς τὸ πρῶτον σχῆμα καὶ διὰ τούτου τελειουμένους· τέλειοι
γὰρ οὕτω καὶ ἀναπόδεικτοι οὗτοι. νῦν δ' ἐπεὶ καὶ τῶν ἐν τῷ πρώτῳ
σχήματι τελειότεροι οἱ δύο οἱ πρῶτοι ὄντες ἐκ δύο καθόλου προτάσεων,
δείκνυσι πάντας τοὺς συλλογισμοὺς εἰς τούτους δυναμένους ἀνάγεσθαι,
ἅμα
745
μὲν γυμνάσιόν τι ἡμῖν ὑποτιθέμενος, ἅμα δὲ δεικνύς, ὅτι ἔνεστι τὴν

πίστιν
τοῦ εἶναι καὶ τοὺς ἄλλους συλλογισμοὺς ποιεῖσθαι ἀπὸ τῶν μάλιστά τε
καὶ
ὁμολογουμένων συζυγιῶν. εἰσὶ δὲ δύο μὲν ὑπολειπόμενοι τῶν ἐν τῷ
πρώτῳ
σχήματι οἱ τὴν ἐλάττονα ἐπὶ μέρους καταφατικὴν ἔχοντες, τέσσαρες δὲ οἱ
ἐν δευτέρῳ σχήματι καὶ ἓξ οἱ ἐν τρίτῳ. τούσδε δὴ δώδεκα πάντας ἀνάγει

εἰς τοὺς πρώτους τοὺς ἐν πρώτῳ σχήματι δύο.
Οἱ μὲν οὖν δύο πρῶτοι τῶν ἐν δευτέρῳ σχήματι φανερὰν τὴν ἀναγωγὴν
ἔχουσιν· ἐδείκνυντο γὰρ ἀντιστρεφομένης ἐν αὐτοῖς τῆς καθόλου
ἀποφατικῆς,
Alexander Phil., In Aristotelis topicorum libros octo commentaria

Pa. 237, line 17
Καὶ δυοῖν τὸ ἔγγιον τοῦ τέλους.
Ὁ τόπος ἐν τοῖς πρὸς τὸ τέλος συντελοῦσιν ἔχει τὴν σύγκρισιν· εἰ

γὰρ εἴη δύο τινὰ ἔχοντα πρὸς ἕν τι τέλος τὴν ἀναφοράν, τὸ ἐγγύτερον τοῦ
τέλους τοῦ πορρωτέρω αἱρετώτερόν τε καὶ ἄμεινον. οἷον ὑγείας αἴτιον

καὶ
τὸ κείρεσθαι καὶ τὸ γυμνάζεσθαι· ἀλλ' ἐπεὶ τὸ Γυμνάσιον ἐγγύτερον τῆς
ὑγείας, ἄμεινον καὶ αἱρετώτερον· τὸ γὰρ ἐγγυτέρω τοῦ τέλους δοκεῖ τὸν
αὐτὸν λόγον ἔχειν πρὸς τὸ πρὸ αὐτοῦ αἴτιον ὃν τὸ τέλος πρὸς αὐτό· τέ-
λος γάρ πως καὶ τοῦτο ἐκείνου. οὕτως καὶ ἡ κατ' ἀρετὴν ἐνέργεια τῆς
ἕξεως αἱρετωτέρα· ἐγγυτέρω γὰρ τῆς εὐδαιμονίας, ὃ τέλος ἐστὶν ἀμφοῖν.
δόξαι δ' ἂν οὕτως καὶ τὰ ὑγείας φυλακτικὰ αἱρετώτερα εἶναι τῶν ποιητι-
κῶν αὐτῆς· τὰ μὲν γὰρ συνυπάρχει τῇ ὑγείᾳ, τὰ δὲ πρὸ αὐτῆς ἐστιν. οὕ-
τως ἱππικὴ μὲν ἀμείνων χαλινοποιητικῆς ἀμφοτέρων συντελουσῶν πρὸς
στρατηγίαν, ὅτι ἐγγυτέρω ἡ ἱππική· τεκτονικὴ δὲ ὑλοτομικῆς ἀμφοτέρων
χρησίμων οὐσῶν πρὸς ναυπηγίαν, καὶ ἰατρικῆς γυμναστικὴ ἀμφοτέρων
πρὸς
εὐεξίαν συντελουσῶν.
746

Pa. 240, line 29
τέλους ἢ τὸ τέλος τὸ ὑπερεχόμενον τοῦ οἰκείου ποιητικοῦ. εἰ γὰρ ὅσον

τὸ τέλος τοῦ τέλους ὑπερεῖχε, τοσοῦτον καὶ τὸ ποιητικὸν τοῦ ποιητικοῦ,
πλείονι δὲ τὸ τέλος τοῦ τέλους ἢ τὸ ὑπερεχόμενον τέλος τοῦ ἰδίου ποιητι-
κοῦ, δῆλον ὅτι καὶ τὸ ποιητικὸν πλείονι ὑπερέχει τοῦ ποιητικοῦ ἢ τὸ ἴδιον
αὐτοῦ τέλος. τὸ δὲ τοῦ αὐτοῦ πλείονι ὑπερέχον τοῦ ἐλάττονι ὑπερέχοντος
βέλτιον· ὑπερέξει ἄρα καὶ τὸ ποιητικὸν τοῦ τέλους ᾧ συνεκρίνετο, καὶ αἱ-
ρετώτερον αὐτοῦ ἔσται. οἷον ἔστω ποιητικὸν εὐδαιμονίας ἡ φρόνησις,
καὶ
ζητείσθω πότερον αἱρετώτερον ἡ φρόνησις οὖσα ποιητικὸν εὐδαιμονίας
ἢἡ
ὑγεία, ἥτις καὶ αὐτὴ τέλος ἐστίν. ἂν δὴ λάβωμεν τήν τε εὐδαιμονίαν,
ἧς ἡ φρόνησίς ἐστι ποιητική, καὶ τὸ τῆς ὑγείας οὔσης τέλους ποιητικόν,
οἷον τὸ Γυμνάσιον, ἔσται ὡς τὸ τέλος πρὸς τὸ τέλος, ἡ εὐδαιμονία πρὸς
τὴν ὑγείαν, οὕτως καὶ τὸ ποιητικὸν πρὸς τὸ ποιητικόν, ἡ φρόνησις πρὸς
τὸ
Γυμνάσιον· ὥσπερ γὰρ ἔχει ἡ εὐδαιμονία πρὸς τὴν φρόνησιν, τὸ ἴδιον
ποιη-
τικόν, οὕτως ἔχει καὶ ἡ ὑγεία πρὸς τὸ ἴδιον ποιητικόν, ὅ ἐστι τὸ γυμνά-
σιον. οὕτως δ' ἐχόντων καὶ ὡς τὸ ἡγούμενον πρὸς τὸ ἡγούμενον, ἡ εὐ-
δαιμονία πρὸς τὴν ὑγείαν, οὕτως τὸ ἑπόμενον πρὸς τὸ ἑπόμενον, ἡ
φρόνησις
πρὸς τὸ Γυμνάσιον· ὅσῳ δὴ αἱρετωτέρα εὐδαιμονία ὑγείας, τοσούτῳ καὶ
φρόνησις γυμνασίου. κειμένων τούτων ἐξετάσωμεν πάλιν εἰ ἴσον
ὑπερέχει
ἡ εὐδαιμονία τῆς ὑγείας καὶ ἡ ὑγεία τοῦ γυμνασίου, ὃ ἦν αὐτῆς ποιητι-
κόν, ἢ πλέον ἢ ἔλαττον. ἂν μὲν γὰρ πλέον ὑπερέχῃ ἡ εὐδαιμονία τῆς
ὑγείας ἢ ἡ ὑγεία τοῦ γυμνασίου, ἔσται καὶ ἡ φρόνησις ἡ ποιητικὴ τῆς

Pa. 241, line 2

747

καὶ
ἢἡ
τὸ
ποιη-
φρόνησις
ὑπερέχει
εὐδαιμονίας πλέον ὑπερέχουσα τοῦ γυμνασίου ἤπερ ἡ ὑγεία· εἰ δὲ πλέον
τοῦ αὐτοῦ ὑπερέχει, δῆλον ὅτι καὶ αἱρετωτέρα ἐστὶ τῆς ὑγείας· πλείονι

Pa. 241, line 11

τὸ
ποιη-
φρόνησις
ὑπερέχει
748

γὰρ τοῦ αὐτοῦ ὑπερέχουσα ὑπερέχοι ἂν καὶ ταύτης. εἰ δὲ ἴσον ἥ τε εὐ-
δαιμονία τῆς ὑγείας καὶ ἡ ὑγεία τοῦ γυμνασίου ὑπερέχει, ἴσον ἂν καὶ ἡ
φρόνησις τοῦ γυμνασίου ὑπερέχοι καὶ ἡ ὑγεία· εἰ δὲ ἴσον, ὁμοίως ἂν εἴη
καὶ αἱρετὴ αὐτῇ. εἰ δὲ ἔλαττον ἡ εὐδαιμονία ὑπερέχει τῆς ὑγείας ἢ ἡ
ὑγεία τοῦ γυμνασίου, ἔλαττον ἂν καὶ ἡ φρόνησις ὑπερέχοι τοῦ
γυμνασίου
ἤπερ ἡ ὑγεία· ἔλαττον δὲ ὑπερέχουσα δῆλον ὡς καὶ ἔλαττον [ἂν] αἱρετὴ ἢ
αὕτη. καὶ οὕτως ἂν εἴη τέλος αἱρετώτερον δεδειγμένον ἡ ὑγεία τοῦ ποιη-
τικοῦ, τοῦτ' ἔστι τῆς φρονήσεως, ᾧ συνεκρίνετο. δεικνύοιτο δ' ἂν ἡ εὐ-
δαιμονία πλέον ὑπερέχουσα τῆς ὑγείας ἢ ἡ ὑγεία τοῦ γυμνάζεσθαι διὰ
Ιππιατρικά. Hippiatrica Berolinensia Ch. 27, sec. 1, line 10
Αψύρτου.
Ἄψυρτος Σεκούνδῳ ἱπποϊατρῷ χαίρειν. ὀρθοπνοίας

γενομένης σημεῖα τάδε· περιπατῶν ἀφίσταται, καὶ ἀναπνεῖ
διόλου ὁ ἵππος βαρύ, καὶ εἰς τὸ πρόσαντες περιπατεῖν οὐ δύ-
ναται, ἀλλὰ ἀποκλίνεται, ὥστε καὶ πίπτειν. ἀναπεσὼν δὲ οὐκ
ἐκτείνει ἑαυτὸν οὐδὲ πλατύνεται, μᾶλλον δὲ ἀνεγείρεσθαι θέ-
λει. θεραπεύεται δὲ οὕτως· λιβανωτοῦ ὁλκας βʹ, θείου ὁλ-
κὴν αʹ δεῖ τρίβειν λίαν καὶ διέντα οἴνῳ λευκῷ εὐώδει καὶ μέ-
λιτι ἐγχυματίζειν διὰ τῶν μυκτήρων. ἢ πίσσης ὀρὸν καὶ νί-
τρον ὀπτὸν λεῖον μίξαντα μέλιτι καὶ οἴνῳ ἐγχεῖν, μέχρις ἂν
παύσηται τὸ συνεχὲς πνεῦμα. καὶ μὴ ῥιγούτω μηδὲ γυμνασίοις
χρήσθω. καὶ νίτρον δὲ εἰς τὸ ποτὸν βάλλειν καὶ τὸν χόρτον
περιρραίνειν αὐτῷ, καὶ ἂν μὴ πρὸς ταῦτα παύηται, τῷ καθαρτικῷ
χρῆσθαι.
Ἱεροκλέους περὶ ὀρθοπνοίας.
Σημεῖα ὀρθοπνοίας τάδε· δυσπνοεῖ, καὶ οἱ μυκτῆρες δια-

πέπρηνται, καὶ ἐκ τῶν λαγόνων ἕλκεται. δεῖ τοίνυν θερμαν-
τικὰ τούτῳ προσφέρειν, ὥς φησι Κλεομένης ὁ Λίβυς· ὀρό-
βους βεβρεγμένους, ἐρεβίνθους βρόμους κριθάς, καὶ τῷ πο-
τῷ παραμίσγειν ἄλευρον, καὶ ἐγχυματίζειν τραγακάνθης καὶ
θείου ἀπύρου βραχεῖ διὰ γλυκέος οἴνου.
749
Ἀψύρτου.
Ἄψυρτος Γετουλ[λ]ίῳ Σεβήρῳ τάγματος ἑβδόμου

χαίρειν. ὄντι σοι ἱππεῖ κρατίστῳ ἀναγκαῖον εἰδέναι περὶ
πωλοδαμνίας. διετῆ γεγονότα τὸν πῶλον ἐκ τῆς ἀγέλης ἕλκουσι
καὶ δαμάζουσιν, ἄριστον μὲν καθ' ἡμέραν, εἰ δὲ μή, καὶ παρὰ
μίαν. εὐπειθῆ δὲ γενόμενον καὶ χειροήθη τῷ ἀναβάτῃ, διδά-
σκουσι τότε, γυμνάζοντες πραέσι γυμνασίοις ἐκ προσαγωγῆς
ἐπὶ τὸ πλεῖον μέχρι τῆς τριετοῦς ἡλικίας. ἀπὸ δὲ ταύτης
εὐτονώτερον χρῶνται, γυμνάζοντες καὶ πλέον προστιθέντες τῷ
χρόνῳ, μέχρις οὗ ἐντὸς γένηται τῆς ἑξαετίας· τότε δὲ μὴ δια-
λείπειν τῶν γυμνασιῶν καὶ πόνων, ἐπισταμένους ἐσόμενον
πολεμιστήριον ἵππον καὶ ἐν τοῖς ἔργοις τοῦ | πολέμου δυνα-
τὸν ἀντέχειν πολὺν χρόνον.
Ιππιατρικά. Hippiatrica Parisina Sec. 1066, line 5
καὶ οἱ ἄνθρωποι χαίρουσι λουτρῷ, οὕτως καὶ ὁ ἵππος ποτα-

μίοις ὕδασι, καὶ ἐπὶ πλεῖον θαλήσσης. τὸ γὰρ θαλάττιον πλέον
ὠφελεῖ τὰ σώματα αὐτῶν. εὔτριχας δὲ τὰς χαίτας ποιήσεις
καὶ τὰς οὐρὰς οἴνῳ μετὰ ἐλαίου βρέχων. καθαροῦμεν δε τοὺς
ἵππους ἐρεβίνθῳ καὶ ὀρόβῳ διὰ τοῦ ἔαρος καὶ μετοπώρου, διὰ
δὲ τοῦ χειμῶνος κριθῇ ὀρόβοις μεμιγμένῃ θρέψωμεν.
Περὶ ἰάσεως διαφόρων νοσημάτων. Ἐὰν ἀπι-
σχνοῦται ἵππος, σίτου φρυγέντος καὶ κριθῶν ὠπτημένων
διπλάσιον παραβλητέον αὐτῷ, τρὶς δὲ τῆς ἡμέρας ποτιστέον.
εἰ δὲ ἐπιμένοι ἰσχνούμενος, πιτύρων τῷ σίτῳ μικτέον καὶ ἠρε-
μαίοις γυμνασίοις χρηστεόν. ἐὰν δὲ μὴ ἀδηφαγῇ, στρύ-
χνον καὶ πολίου φύλλα ὕδατι ποτίμῳ διηθηθέντα ἐγχέουσιν
εἰς τὰς τροφὰς καὶ τοὺς ὀρόβους διαβρέξαντες ὕδατι παρατι-
θέασιν, ἢ μελανθίου κυάθους βʹ τρίψαντες καὶ μίξαντες ἐλαίῳ
κοτύλαις γʹ μετὰ οἴνου ἐγχέουσιν. ναυτιῶντας δὲ θεραπεύ-
σεις σκόρδων κοτύλῃ αʹ οἴνου μίξας καὶ διδούς. ἐὰν δὲ καὶ
δυσουρίᾳ ἐνσχεθῇ, ᾠῶν ιʹ τὸ λευκὸν τοῖς προειρημένοις
750
μιχθὲν διὰ στόματος ἐγχεόμενον ὠφελήσει.

Ἱπποκράτους περὶ νοσημάτων. Καὶ τέχνης ἔν-
δειξ[ε]ις καὶ ἄσκης[ε]ις ἵππων καὶ ἡμιόνων χωρίς, ὅσον γὰρ
ὑγρὸν τοῦ ξηροῦ διαφέρει. τῶν οὖν νοσημάτων χωρὶς γρά
Alexander Med., De febribus Vol. 1, p.435, line 20

Περὶ λουτροῦ.
Εἰδέναι δὲ δεῖ, ὅτι καὶ τοῖς λουτροῖς οὕτω δεῖ κεχρῆσθαι πρὸς ἕκαστον
εἶδος ἀποβλέποντα, θερμοτέροις μὲν ἐπὶ τῶν διὰ μελαγχολικὸν χυμὸν
κινουμένων, εὐκράτοις δὲ μᾶλλον ἐπὶ τῶν δι' ὑπερόπτησιν τοῦ χολώδους
χυμοῦ καὶ γυμνασίοις ὡσαύτως καὶ ἀνατρίψει, ἐλάττονα δὲ ἐπὶ τῶν
θερμοτέρων.

Περὶ ἀλοιφῆς.
Καὶ ἀλοιφὴ ὅπου μὲν χρὴ κυπρίνῳ ἢ γλευκίνῳ ἐπὶ τῶν ψυχροτέρων,
χαμαιμηλίνῳ δὲ ἢ ἐλαίῳ γλυκεῖ ἢ ὑδρελαίῳ ἐπὶ τῶν θερμοτέρων· καὶ
ἁπλῶς πρὸς τὸ διάφορον εἶδος τούτου διαφόρως γινέσθω καὶ ἡ θεραπεία.
τὴν δὲ ἀνάτριψιν, εἴπερ καὶ ἄλλο, δεῖ παραλαμβάνειν ὡς μέγιστον
ἀγαθὸν, ὅπου μὲν πλείονα, ὅπου δὲ ἐλάττονα. ἱκανὰ μὲν οὖν εἰσι καὶ τὰ
εἰρημένα βοηθήματα καὶ ὁ σύμπας τῆς διαίτης τρόπος, εἴ τις ὅλως
ἐπιμόνως ἐθέλει χρήσασθαι, τὸν πολυχρόνιον τεταρταῖον ἰάσεται. ἐπειδὴ
δέ τινες ὄντες ὀλίγωροι καὶ φοβούμενοι τὸ χρονίζειν καὶ παροξυσμοῖς

πολλοῖς
Alexander Med., Therapeutica Vol. 1, p.539, line 3
γὰρ βαρύνονται περὶ τὴν κεφαλὴν καὶ σκοτοῦνται καὶ ἀμβλυώττουσι καὶ
βραδέως αἰσθάνονται· παιδίοις δὲ μάλιστα τοῦτο συμβαίνει τὸ πάθος.
ἀρχό-
μενοι οὖν ἡμεῖς ἀπὸ τῆς παιδικῆς ἡλικίας ἀρξώμεθα. εἰ μὲν οὖν ἐστι
βρέφος ἢ καὶ γάλακτος μεταλαμβάνει, οὐδὲν δεῖ πολυπραγμονεῖν
751
οὐδὲ πράττειν τῶν θεραπείας ἐχομένων· ἐπερχομένη γὰρ ἡ ἡλικία καὶ

τὸ θερμὸν αὐξανόμενον διαφορεῖ τὴν περιττεύουσαν περὶ τὴν κεφαλὴν
ὑγρότητα καὶ πληροῦσαν αὐτοῦ τὰς κοιλίας. ὅμως συνεργεῖν δεῖ ἡμᾶς καὶ
φροντίζειν, ὅπως τὸ γάλα τῆς τρεφούσης αὐτὸ χρηστὸν καὶ ἀπέριττον εἴη·
μοχθηρὸν γὰρ ὑπάρχον καὶ παχὺ μεγάλως οἶδεν ἐμποδίζειν τῇ φύσει.

γίνοιτο δ' ἂν χρηστὸν καὶ εὔχυμον, ἐὰν τῇ τροφῷ προσέχῃς καὶ τοῖς
γυμνασίοις, ὥστε καὶ μέτρια γυμνάζεσθαι τὴν τροφὸν καὶ τροφαῖς εὐ-
χύμοις κεχρῆσθαι. εἰ μὲν οὖν λεπτὸν εἴη τὸ γάλα, παχύνειν αὐτὸ μετρίως
δεῖ, εἰ δὲ παχὺ, λεπτύνειν, οἷον μαράθρῳ ἢ ἀνήθῳ ἢ ἀνίσῳ ἢ εὐζώμῳ
ἢ πηγάνῳ ἢ πράσῳ. πάντων δὲ τούτων χλωρῶν ὄντων προσλαμβα-
νέτω· τὰ γὰρ ξηρὰ δριμύτερα μᾶλλον ὄντα πλέον ἀναστομοῖ τὰ κατὰ τὴν
μήτραν ἀγγεῖα καὶ τὸ αἷμα τῶν καταμηνίων ἐπὶ κενώσεις προτρέπονται,
οὗπερ οὐδέν ἐστι χεῖρον· ἔλαττον γὰρ ἀνάγκη διὰ τούτου καὶ τὸ γάλα
γίνεσθαι τοῦ αἵματος ἐλάττονος γινομένου διὰ τὴν κάθαρσιν. διὰ τοῦτο
τὴν σύστασιν, ὡς μηδὲν ἔχειν λεπτὸν πάνυ ἢ παχὺ ἢ τυρῶδες· τὸ γὰρ

τοιοῦτον σπασμοὺς γεννᾶν μάλιστα πέφυκε καὶ ἐμφράττειν τὰ νεῦρα. διὸ
καὶ οἴνου συμμέτρου διδόναι δεῖ ταῖς τρεφούσαις ἀπερίττου καὶ εὐ-
χύμου κίνησίν τε καὶ κάματον πρὸ τῆς τροφῆς πάντοτε παραλαμβα-
νούσαις. οὕτω μὲν εἰ ἔτι θηλάζει ὁ παῖς, προνοεῖσθαι δεῖ τῆς τρεφούσης,
ὡς χρηστὸν αὐτῆς μέλλῃ εἶναι τὸ γάλα. εἰ δὲ κινεῖσθαι λοιπὸν
ἔχοιεν καιρὸν, μετρίως αὐτὸ δεῖ ποιεῖν γυμνάζεσθαι καὶ παίζειν καὶ
οὕτως ἐσθίειν, μήτε δὲ λούειν συνεχῶς, ἀλλὰ φυλάττεσθαι τοῦτο
μάλιστα μετὰ τὴν τροφὴν καὶ τὸ πίνειν εὐθὺς μετὰ λουτρὸν μάλιστα τῶν
ἀκράτων· οὐδὲν γὰρ αὐτοῖς οὕτω βλαβερόν. καὶ ἀλοιφῇ δὲ κεχρήσθωσαν
καὶ ἀνατρίψει πρὸ τῶν σιτίων· ἀεὶ γὰρ τὸ μετὰ τὴν τροφὴν Γυμνάσιον οὐ
μόνον τοῖς οὕτω πάσχουσιν, ἀλλὰ καὶ πᾶσι πολέμιον. δεῖ δ' ἐν τῇ ἀνα-
τρίψει πρῶτον ἀπὸ τῶν βραχιόνων ἄρχεσθαι, ἔπειτα λοιπὸν ἔρχεσθαι ἐπὶ
τὸ στέρνον καὶ τὴν γαστέρα, καὶ μετὰ ταῦτα ἔρχεσθαι ἐπὶ τὰ σκέλη
καὶ πλέον γε αὐτὰ καὶ ἰσχυρότερον ἀνατρίβειν, ὥστε καὶ διὰ τῆς τοιαύτης
ἀνατρίψεως ἀντισπᾶν ἐπὶ τὰ κάτω τὰ ἄνω ῥέποντα περιττώματα. μετὰ

δὲ τὴν τῶν ἄλλων μορίων ἀνάτριψιν, τότε λοιπὸν καὶ τὰ περὶ τὴν
κεφαλὴν
ἀνατριβέσθω· πρότερον γὰρ οὐ δεῖ, ὥστε μὴ εἰς αὐτὴν εὐθὺς ἕλκεσθαι
πάντα. μετὰ δὲ τὰ γυμνάσια καὶ τὴν ἀνάτριψιν εὐθὺς μὴ ὁμιλείτω ψυχρῷ
752
ἀέρι, ἀλλ' ἀναμείνας, ὥστε διαπνεῦσαι τὸ θερμὸν ἠρέμα καὶ συνεχὲς

τοῦ πνεύματος. οὕτως ἐρχέσθω ἐπὶ τὰ συνήθη καὶ τροφὴν προσήκουσαν
Ποσειδώνιος Frag. . Frag. .95, line 1
ζόμενοι παραπλησίως. ὁ μὲν γάρ, ὥσπερ ἐν τοῖς περὶ αὐτοῦ γεγραμμένοις
εἴρηται (Marcell. 9), περιλαμπὲς τὸ δραστήριον ἔχων καὶ γαῦρον ...

ἐν τῷ παραβόλῳ καὶ ἰταμῷ καὶ πρὸς ἄνδρα τολμηρὸν τὸν Ἀννίβαν ἀντι-
τολμῶντι [τῷ] τρόπῳ πολέμου συνίστατο τοὺς πρώτους ἀγῶνας· Φάβιος
δὲ ... ἤλπιζε μηδενὸς μαχομένου μηδ' ἐρεθίζοντος τὸν Ἀννίβαν αὐτὸν
ἐπηρεάσειν ἑαυτῷ καὶ κατατριβήσεσθαι περὶ τὸν πόλεμον ... διὸ τοῦτον
μὲν ὁ Ποσειδώνιός φησι θυρεόν, τὸν δὲ Μάρκελλον ξίφος ὑπὸ τῶν Ῥω-
μαίων καλεῖσθαι, κιρναμένην δὲ τὴν Φαβίου βεβαιότητα καὶ ἀσφάλειαν
τῇ Μαρκέλλου συντονίᾳ σωτήριον γενέσθαι τοῖς Ῥωμαίοις.
Plutarch Marc. 30,6 – 9
Ἦν δὲ ἀνάθημα Μαρκέλλου δίχα τῶν ἐν Ῥώμῃ Γυμνάσιον μὲν ἐν
Κατάνῃ
τῆς Σικελίας, ἀνδριάντες δὲ καὶ πίνακες τῶν ἐκ Συρακουσῶν ἔν τε Σαμο-
θρᾴκῃ παρὰ τοῖς θεοῖς οὓς Καβείρους ὠνόμαζον, καὶ περὶ Λίνδον ἐν
τῷ ἱερῷ τῆς Ἀθηνᾶς. ἐκεῖ δὲ αὐτοῦ τῷ ἀνδριάντι τοῦτ' ἦν ἐπιγεγραμ-
μένον, ὡς Ποσειδώνιός φησι, τὸ ἐπίγραμμα·
Οὗτός τοι Ῥώμης ὁ μέγας, ξένε, πατρίδος ἀστήρ,
πάμπολυν ἀντιπάλοις ἐγκατέχευε φόνον.
Ποσειδώνιος Frag. . Frag. .96a, line 7

τὴν γὰρ ἀνθύπατον ἀρχήν, ἣν δὶς ἦρξε, ταῖς πέντε προσκατηρίθμησεν
ὑπατείαις ὁ τὸ ἐπίγραμμα ποιήσας.
Diodor 33,1,1 – 4
1. Ὅτι Λυσιτανοί, φησί, τὸ μὲν πρῶτον οὐκ ἔχοντες ἀξιόχρεων ἡγεμόνα
εὐάλωτοι καθίσταντο Ῥωμαίοις πολεμοῦντες, ὕστερον δὲ Ὑριάτθου
κυρήσαντες μεγάλα Ῥωμαίους ἔβλαψαν. ἦν μὲν οὖν οὗτος τῶν παρὰ τὸν
ὠκεανὸν οἰκούντων Λυσιτανῶν, ποιμαίνων δ' ἐκ παιδὸς ὀρείῳ βίῳ
κατέστη συνήθης, συνεργὸν ἔχων καὶ τὴν τοῦ σώματος φύσιν· καὶ γὰρ
ῥώμῃ καὶ τάχει καὶ τῇ τῶν [λοιπῶν] μελῶν εὐκινησίᾳ πολὺ διήνεγκε τῶν
λοιπῶν Ἰβήρων. συνείθισε δὲ αὑτὸν τροφῇ μὴν ὀλίγῃ, γυμνασίοις δὲ

753
πολλοῖς χρῆσθαι, καὶ ὕπνῳ μέχρι μόνου τοῦ ἀναγκαίου, καθόλου δὲ

σιδηροφορῶν συνεχῶς καὶ θηρίοις καὶ λῃσταῖς εἰς ἀγῶνας καθιστάμενος,
περιβόητος ἐγένετο παρὰ τοῖς πλήθεσι, καὶ ἡγεμὼν αὐτοῖς ᾑρέθη, καὶ
ταχὺ σύστημα περὶ ἑαυτὸν λῃστῶν ἤθροισε. καὶ προκόπτων ἐν τοῖς
πολέμοις οὐ μόνον ἐθαυμαστώθη δι' ἀλκήν, ἀλλὰ καὶ στρατηγεῖν ἔδοξε
διαφερόντως. ἦν δὲ καὶ δίκαιος ἐν ταῖς διανομαῖς τῶν λαφύρων καὶ κατ'
ἀξίαν τοὺς ἀνδραγαθήσαντας ἐξῆρε τοῖς δώροις. προϊὼν δὲ οὐκέτι
λῃστήν,
ἀλλὰ δυνάστην αὑτὸν ἀναδείξας ἐπολέμησε Ῥωμαίοις, καὶ πολλαῖς ἐκρά-
τησε μάχαις, ὡς καὶ στρατηγὸν Ῥωμαίων Οὐιτέλλιον αὐτῷ καταπο-
λεμῆσαι στρατῷ καὶ αἰχμάλωτον λαβεῖν καὶ ξίφει ἀνελεῖν, καὶ πολλὰ
εἰργασμένος κακά, τῆς φυγῆς κατάρξας καὶ τὸν Ἀντίοχον ἐγκαταλιπὼν

τῆς προσηκούσης καταστροφῆς ἔτυχε. διεκπεσόντος γὰρ αὐτοῦ πρός
τινας
κώμας ἠδικημένας ἐν ταῖς ἐπισταθμίαις, οὐδεὶς αὐτὸν ἐδέξατο εἰς οἰκίαν
οὐδὲ τροφῆς μετέδωκεν, ἀλλὰ κατὰ τὴν χώραν ἀλώμενος λιμῷ
κατέστρεψε
τὸν βίον. (Const. Exc. 4,388;2(1),308)
Athenaeus XII 527ef
Ποσειδώνιος δ' ἐν ἑκκαιδεκάτῃ τῶν Ἱστοριῶν περὶ τῶν κατὰ τὴν
Συρίαν πόλεων λέγων ὡς ἐτρύφων γράφει καὶ ταῦτα· «τῶν γοῦν ἐν ταῖς
πόλεσιν ἀνθρώπων διὰ τὴν εὐβοσίαν τῆς χώρας ἀπὸ τῆς περὶ τὰ ἀναγκαῖα
κακοπαθείας συνόδους νεμόντων πλείονας, ἐν αἷς εὐωχοῦντο συνεχῶς,

τοῖς μὲν γυμνασίοις ὡς βαλανείοις χρώμενοι, ἀλειφόμενοι [δ'] ἐλαίῳ
πολυτελεῖ καὶ μύροις, τοῖς δὲ γραμματείοις (οὕτως γὰρ ἐκάλουν τὰ
κοινὰ τῶν συνδείπνων) ὡς [ἐν] οἰκητηρίοις ἐνδιαιτώμενοι καὶ τὸ πλεῖον
μέρος τῆς ἡμέρας γαστριζόμενοι ἐν αὐτοῖς οἴνοις καὶ βρώμασιν, ὥστε
καὶ προσαποφέρειν πολλά, καὶ καταυλούμενοι πρὸς χελωνίδος πολυ-
κρότου ψόφον, ὥστε τὰς πόλεις ὅλας τοιούτοις κελάδοις συνηχεῖσθαι.»
Athenaeus V 210ef
Καὶ οἱ κατὰ τὴν Συρίαν δὲ πάντες, φησί (ὁ Ποσειδώνιος), διὰ τὴν τῆς
χώρας εὐβοσίαν ἀπὸ τῆς περὶ τἀναγκαῖα κακοπαθείας συνόδους ἔνεμον
πλείους, ἵνα εὐωχοῖντο συνεχῶς usw. bis ὡς οἰκητηρίοις ἐνδιαιτώμενοι
καὶ τὸ πλεῖον μέρος usw.
754
Ποσειδώνιος Frag. . Vol.-Jacobyʹ-F 2a,87,F, Frag. .10, line 6
καὶ μετὰ ταῦτα μελιπήκτων καὶ στεφάνων ἐκ σμύρνης καὶ λιβανωτοῦ σὺν
ἀνδρομήκεσι λημνίσκων χρυσῶν πιλήμασιν πλήθη.

– V 46 p. 210 CD:
ὁ γὰρ τῶι προειρημένωι Ἀντιόχωι ὁμώνυμος βασιλεύς, Δημητρίου δ'
υἱός,
ὡς ἱστορεῖ Ποσειδώνιος, κτλ.
ATHEN. XII 35 p. 527 EF (V 46 p. 210 EF): Ποσειδώνιος
δ' ἐν ἑκκαιδεκάτηι τῶν Ἱστοριῶν περὶ τῶν κατὰ τὴν Συρίαν πόλεων
λέγων ὡς ἐτρύφων γράφει καὶ ταῦτα· «τῶν γοῦν ἐν ταῖς πόλεσιν
ἀνθρώπων διὰ τὴν εὐβοσίαν τῆς χώρας ἀπούσης τῆς
περὶ τὰ ἀναγκαῖα κακοπαθείας συνόδους νεμόντων πλεί-
ονας, ἐν αἷς εὐωχοῦντο συνεχῶς, τοῖς μὲν γυμνασίοις ὡς
βαλανείοις χρώμενοι, ἀλειφόμενοι [δ'] ἐλαίωι πολυτελεῖ
καὶ μύροις, τοῖς δὲ γραμματείοις (οὕτως γὰρ ἐκάλουν τὰ
κοινὰ τῶν συνδείπνων) ὡς [ἐν] οἰκητηρίοις ἐνδιαιτώ-
μενοι καὶ τὸ πλεῖον μέρος τῆς ἡμέρας γαστριζόμενοι
ἐν αὐτοῖς οἴνοις καὶ βρώμασιν, ὥστε καὶ προσαποφέρειν
πολλά, καὶ καταυλούμενοι πρὸς χελωνίδος πολυκρότου
ψόφον, ὥστε τὰς πόλεις ὅλας τοιούτοις κελάδοις συνη-
χεῖσθαι.»
λινδεῖτο τοῖς μεγάροις τῶν θεῶν, ἔπειτα πλανώμενον ἐκεῖνον προσποιου-

μένη ζητεῖν κωλύοντος οὐδενὸς ἀσφαλῶς ἀπῆλθεν ἐκ τῆς πόλεως. καὶ
διεσώθησαν μὲν οὕτως εἰς Συρακούσας πρὸς Μάρκελλον. ἐπεὶ δὲ πολλὰ
τοὺς Ἐγγυίους ὑβρίσαντας καὶ πλημμελήσαντας ἐλθὼν Μάρκελλος ἔδησε
πάντας ὡς τιμωρησόμενος, ὁ δὲ Νικίας ἐδάκρυσε παρεστώς, τέλος δὲ χει-

ρῶν καὶ γονάτων ἁπτόμενος παρηιτεῖτο τοὺς πολίτας ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν
ἀρξάμενος, ἐπικλασθεὶς ἀφῆκε πάντας καὶ τὴν πόλιν οὐδὲν ἠδίκησε, τῶι
δὲ Νικίαι χώραν τε πολλὴν καὶ δωρεὰς πολλὰς ἔδωκε. ταῦτα μὲν οὖν
Ποσειδώνιος ὁ φιλόσοφος ἱστόρησε.
PLUT. Marcell. 30: ἦν δὲ ἀνάθημα Μαρκέλλου δίχα τῶν
ἐν Ῥώμηι Γυμνάσιον μὲν ἐν Κατάνηι τῆς Σικελίας, ἀνδριάντες δὲ καὶ
πίνακες τῶν ἐκ Συρακουσῶν ἔν τε Σαμοθράικηι παρὰ τοῖς θεοῖς οὓς Κα-
βείρους ὠνόμαζον, καὶ περὶ Λίνδον ἐν τῶι ἱερῶι τῆς Ἀθηνᾶς. ἐκεῖ δὲ
αὐτοῦ τῶι ἀνδριάντι τοῦτ' ἦν ἐπιγεγραμμένον, ὡς Ποσειδώνιός φησι, τὸ
ἐπίγραμμα·
755
Οὗτός τοι Ῥώμης ὁ μέγας, ξένε, πατρίδος ἀστήρ,

ἑπτάκι τὰν ὑπάταν ἀρχὰν ἐν Ἄρηι φυλάξας,
καὶ πολὺν ἀντιπάλων ἐγκατέχευε φόνον.
Anonymi Historici (FGrH), Belli Syrii tertii annales (P. Petrie 2.45;
3.144) Vol.-Jacobyʹ-F 2b,160,F, Frag. .1, line 42
τὰ παραστα]θέντα θύματα | [ – ἐπὶ τοῖς βωμ]οῖς τοῖς ὑπ' α[ὐ]τῶν |

κατας[κευασθεῖσι
...............]ς καὶ τὰς τιμὰς ἐν τῶι ἐμπορίωι | ανηγ[ – – (§ 5) τα]ύτην μὲν
τὴν ἡμέ|⟦τε⟧ραν [ – – ]ν, τῆι δὲ ἑτέραι | ..η – – ὡς ἐνδέχεται |
μάλις[τα – – ]ες
ἐν αἷς ὑπεδε|ξάμε[θα – – πάντ]ας τοὺς με|θ' ἡμῶ[ν πλεύσαντας καὶ τοὺς
αὐτ]όθεν
σατράπας καὶ στ[ρατηγοὺς καὶ τοὺς ἄλλους] ἡγεμόνας ὅσοι οὐκ ἦ[ς]αν |
τ[εταγμένοι
................. κα]τὰ τὴν πόλιν καὶ τὴν | [ἄκραν ...................
φρου]ρᾶς ἐάσαντ[ες | – – ἦ]σαν γὰρ θαυμαστοὶ | – – .νται (§ 6) με[τὰ
τα]ῦτα εἰς
Ἀντιόχειαν | – – τοιαύτην τὴν παρασκευὴν καὶ τῶν | [ – – εὕ]ρ̣ο̣μεν
ὥστε κατα-
πλήττεσθαι | [ἡμᾶς. ἀπήντησαν] γὰρ ἡμῖν ἐκτὸς τῆς πύλης | οἱ [................]
σατράπαι καὶ οἱ ἄλλοι ἡγε|μόν[ες καὶ στρατιῶ]ται καὶ οἱ ἱερεῖς καὶ αἱ

συναρχίαι |
καὶ [πάντες οἱ ἀπ]ὸ τοῦ γυμνασίου νεανίσκοι καὶ ἄλλος | ὄχ[λος .....
ἐστεφ]ανω-
μένος, καὶ τὰ ἱερὰ πάντα εἰς τὴ[ν] | πρὸ [τῆς πύλης] ὁδὸν ἐξήνεγκαν. καὶ
οἱ μὲν
ἐδεξιοῦ[ντ]ο, | οἱ δὲ [..........] μετὰ κρότου καὶ κραυγῆς ‖
(IV) (12 zeilen fehlen) | ...........] παρ' ἑκάστην οἰκία[ν | ..........].ους
ποιούμενοι διετέλεσα[ν | ..........] πολλῶν ἡμῖν ὄντων τῶν | [...........]
οὐθενὶ οὕτως ἡδόμεθα ὡ[ς | ἐπὶ τῆι] τ̣[ού]των ἐκτενείαι. ἐπεὶ δ' οὖν ⟦α̣ι̣⟧
Apollonius Biogr., Vita Aeschinis Line 48
Αἰσχίνης περὶ τοῦ γένους αὑτοῦ ἐν τῷ περὶ παραπρεσβείας

φησίν, ὡς ὁ πατὴρ αὐτοῦ Ἀτρόμητος φατρίας μὲν ἦν καὶ
756
γένους τοῦ Ἐτεοβουταδῶν, ὅθεν ἡ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς

Πολιάδος ἐστὶν ἱέρεια, νέος δ' ὢν ἤθλει, καὶ χρόνῳ ὕστερον
τὴν οὐσίαν ἀπολέσας ἐν τῷ πολέμῳ ἐξέπεσεν ὑπὸ τῶν
τριάκοντα, καὶ στρατευόμενος ἐν Ἀσίᾳ ἀριστείων ἠξιώθη,
καὶ ἐν Κορίνθῳ μετὰ τὴν ἔκπτωσιν διατρίψας συγκατήγαγε
τὸν δῆμον· βιῶσαι δ' ἀναμαρτήτως, εἶναι δ' αὐτὸν ἐτῶν
ἐνενήκοντα τεσσάρων. Φησὶ δὲ καὶ τοὺς πρὸς μητρὸς
αὑτῷ προσήκοντας ἐλευθέρους εἶναι. Τῶν δὲ ἀδελφῶν
αὑτοῦ Φιλοχάρη μὲν ἐν γυμνασίοις διατρίβειν καὶ μετ' Ἰφι-
κράτους ἐστρατεῦσθαι καὶ συνεχῶς στρατηγεῖν, Ἀφόβητον
δὲ τὸν νεώτατον αὑτῶν ἀδελφὸν πεπρεσβευκέναι μὲν ὡς
βασιλέα ἀξίως τῆς πόλεως, ἐπὶ δὲ τῆς διοικήσεως γενό-
μενον καλῶς τῶν δημοσίων προσόδων ἐπιμεληθῆναι. Περὶ
δὲ ἑαυτοῦ φησιν ὡς ἐκ παίδων ἀπαλλαγεὶς περίπολος τῆς
Ἀττικῆς χώρας ἐγένετο δύο ἔτη, ἔφηβος ὤν· οὗτοι γὰρ
μεθ' ὅπλων τὴν χώραν περιήρχοντο κατὰ πρόσταγμα νόμου·
ἐστρατεύσατο δὲ πρώτην στρατείαν τὴν ἐν τοῖς μέρεσι
καλουμένην, καὶ συμπαραπέμπων μετ' Ἀλκιβιάδου καὶ τῶν
ξένων τὴν εἰς Φλειοῦντα πομπήν, κινδύνου γενομένου περὶ
rentes, solent quaerere, cur si deus omnia hominum causa fecerit etiam
multa contraria et inimica et pestifera nobis reperiantur tam in mari
quam in terra? Quod Stoici veritatem non respicientes ineptissime repu-
lerunt; aiunt enim multa esse in gignentibus et in numero ani-
malium, quorum adhuc lateat utilitas; sed eam processu tem-
porum inveniri, sicut iam plura prioribus saeculis incognita necessitas
et usus invenerit.
Origenes contra Celsum IV 75 Vol. I p. 345, 19 Kö. (p. 560
Delarue). εἰ δὲ καὶ τοῖς ἀγριωτάτοις τῶν ζῴων τροφὰς κατεσκεύασεν,
οὐδὲν
θαυμαστόν· καὶ ταῦτα γὰρ τὰ ζῷα καὶ ἄλλοι τῶν φιλοσοφησάντων
εἰρήκασι
γυμνασίου ἕνεκα γεγονέναι τῷ λογικῷ ζῴῳ.
ibid. 78 Vol. I p. 348, 23 Kö. (p. 562 Del.). οὕτως εἰς Γυμνάσιον
τῶν τῆς ἀνδρείας ἐν ἡμῖν σπερμάτων δεδόσθαι ἡμῖν λέγεται τὸ
λεόντων καὶ ἄρκτων παρδάλεων τε καὶ συῶν καὶ τῶν τοιούτων γένος.
Delarue).
757

et usus invenerit.
οὐδὲν
εἰρήκασι
Delarue).

Diogenis Sinopensis Epistulae, Epistulae Epistle 28, sec. 4, line 5

758
κεφαλαί. ἀγραμμάτους μὲν καὶ ἀμούσους παιδεύετε

γράμματα τὰ καλούμενα μουσικά, ἵνα ὑπάρχωσιν ὑμῖν,
ὅταν ποτὲ χρεία ᾖ τούτων, ἄνδρας δὲ ἀδίκους διὰ τί οὐ
παιδεύσαντες χρῆσθε τούτοις, ὁπόταν ᾖ χρεία δικαίων;
ἐπεὶ καὶ ἀδίκων χρείαν ἔχετε, ὅταν βούλησθε ὑφελέ-
σθαι πόλιν ἢ στρατόπεδον;
καὶ οὔπω μέγα τοῦτο
ὅταν μετὰ βίας πράττητε τὰ καλά, καὶ τὰ κρείσσονα
λεηλατούμενα πάρεστιν ὁρᾶν, καὶ οἷς μὲν ἄν, ὦ κακαὶ
κεφαλαί, ἐπιχειρήσητε, τούτους ἀδικεῖτε, καίτοι αὐτοὶ
μείζονος τιμωρίας ἄξιοι ὄντες. ἔν τε τοῖς γυμνασίοις,
ὅταν ᾖ τὰ καλούμενα Ἕρμαια ἢ Παναθήναια, καὶ ἐν
μέσῃ τῇ ἀγορᾷ ἐσθίετε καὶ πίνετε, μεθύετε, περαίνετε,
γυναικοπαθεῖτε. εἶτ' ἐνασεβεῖτε ὑμεῖς ἔτι καὶ κρύφα
καὶ φανερῶς ποιεῖτε ταῦτα. οὐδὲν μὲν μέλει τῷ κυνί,
ὑμῖν δὲ πάντα ταῦτα ἐπιμελῆ ἐστιν.
καὶ ὅπου
κύνας εἴργετε βίου φυσικοῦ καὶ ἀληθοῦς, πῶς εἰς αὐ-
τοὺς οὐκ ἂν πλημμελήσαιτε; κἀγὼ μὲν ὁ κύων τῷ
λόγῳ, ἡ δὲ φύσις τῷ ἔργῳ ὁμοίως πάντας ὑμᾶς τιμω-
ρεῖται· ὁμοίως γὰρ πᾶσιν ὑμῖν θάνατος ἐπικρέμαται,
Hecataeus Hist., Frag. . Vol.-Jacobyʹ-F 3a,264,F, Frag. .25, line 577
μεγίστας τῶν πρὸ αὐτοῦ πράξεις ἐπιτελέσασθαι. ἐπεὶ δὲ περὶ τούτου τοῦ
βασιλέως οὐ μόνον
οἱ συγγραφεῖς οἱ παρὰ τοῖς Ἕλλησι διαπεφωνήκασι πρὸς ἀλλήλους, ἀλλὰ
καὶ τῶν κατ'
Αἴγυπτον οἵ τε ἱερεῖς καὶ οἱ διὰ τῆς ὠιδῆς αὐτὸν ἐγκωμιάζοντες οὐχ
ὁμολογούμενα λέγου-
σιν, ἡμεῖς πειρασόμεθα τὰ πιθανώτατα καὶ τοῖς ὑπάρχουσιν ἔτι κατὰ τὴν
χώραν σημείοις
τὰ μάλιστα συμφωνοῦντα διελθεῖν. (2) γεννηθέντος γὰρ τοῦ Σεσοώσιος
ἐποίησεν ὁ πατὴρ
αὐτοῦ μεγαλοπρεπές τι καὶ βασιλικόν· τοὺς γὰρ κατὰ τὴν αὐτὴν ἡμέραν
γεννηθέντας παῖ-
δας ἐξ ὅλης τῆς Αἰγύπτου συναγαγὼν καὶ τροφοὺς καὶ τοὺς
ἐπιμελησομένους ἐπιστήσας
τὴν αὐτὴν ἀγωγὴν καὶ τὴν παιδείαν ὥρισε τοῖς πᾶσιν, ὑπολαμβάνων τοὺς
μάλιστα συντρα-
φέντας καὶ τῆς αὐτῆς παρρησίας κεκοινωνηκότας εὐνουστάτους καὶ
συναγωνιστὰς ἐν τοῖς
πολέμοις ἀρίστους ἔσεσθαι. (3) πάντα δὲ δαψιλῶς χορηγήσας διεπόνησε
759
τοὺς παῖδας
ἐν γυμνασίοις συνεχέσι καὶ πόνοις· οὐδενὶ γὰρ αὐτῶν ἐξῆν
προσενέγκασθαι τροφήν, εἰ μὴ
πρότερον δράμοι σταδίους ἑκατὸν καὶ ὀγδοήκοντα. (4) διὸ καὶ πάντες
ἀνδρωθέντες ὑπῆρ-
ξαν ἀθληταὶ μὲν τοῖς σώμασιν εὔρωστοι, ἡγεμονικοὶ δὲ καὶ καρτερικοὶ ταῖς
ψυχαῖς διὰ
τὴν τῶν ἀρίστων ἐπιτηδευμάτων ἀγωγήν. (5) τὸ μὲν οὖν πρῶτον ὁ
Σεσόωσις ἀποσταλεὶς
ὑπὸ τοῦ πατρὸς μετὰ δυνάμεως εἰς τὴν Ἀραβίαν, συστρατευομένων καὶ τῶν
συντρόφων,
περί τε τὰς θήρας διεπονήθη, καὶ ταῖς ἀνυδρίαις καὶ σπανοσιτίαις
ἐγκαρτερήσας κατεστρέ-ψατο τὸ ἔθνος ἅπαν τὸ τῶν Ἀράβων, ἀδούλωτον
τὸν πρὸ τοῦ χρόνον γεγονός. (6) ἔπειτα εἰς τοὺς πρὸς τὴν ἑσπέραν τόπους
ἀποσταλεὶς τὴν πλείστην τῆς Λιβύης ὑπήκοον ἐποιήσατο,

Ἡ δὲ τῶν Χαλκιδέων πόλις

ἐστὶ μὲν σταδίων οʹ, μείζων τῆς ἐξ Ἀνθηδόνος εἰς αὐ-
τὴν φερούσης ὁδοῦ· γεώλοφος δὲ πᾶσα καὶ σύσκιος,
ὕδατα ἔχουσα τὰ μὲν πολλὰ ἁλυκὰ, ἓν δ' ἡσυχῆ μὲν
ὑπόπλατυ, τῇ δὲ χρείᾳ ὑγιεινὸν καὶ ψυχρὸν, τὰ ἀπὸ
τῆς κρήνης τῆς καλουμένης Ἀρεθούσης ῥέον ἱκανὸν,
ὡς δυναμένης παρέχειν τὸ ἀπὸ τῆς πηγῆς νᾶμα πᾶσι
τοῖς τὴν πόλιν κατοικοῦσι.
Καὶ τοῖς κοινοῖς δὲ
ἡ πόλις διαφόρως κατεσκεύασται γυμνασίοις, στοαῖς,
ἱεροῖς, θεάτροις, γραφαῖς, ἀνδριάσι, τῇ ἀγορᾷ κει-
μένῃ πρὸς τὰς τῶν ἐργασιῶν χρείας ἀνυπερβλήτως.
Ὁ γὰρ ἀπὸ τοῦ τῆς Βοιωτίας Σαλγανέως καὶ τῆς
τῶν Εὐβοέων θαλάττης ῥοῦς εἰς τὸ αὐτὸ συμβάλλων
κατὰ τὸν Εὔριπον φέρεται παρ' αὐτὰ τὰ τοῦ λιμένος
τείχη, καθ' ὃ συμβαίνει τὴν κατὰ τὸ ἐμπόριον εἶναι
πύλην, ταύτης δ' ἔχεσθαι τὴν ἀγορὰν πλατεῖάν τε οὖ-
σαν καὶ στοαῖς τρισὶ συνειλημμένην. Σύνεγγυς οὖν
κειμένου τῆς ἀγορᾶς τοῦ λιμένος καὶ ταχείας τῆς ἐκ
τῶν πλοίων γινομένης τῶν φορτίων ἐκκομιδῆς, πολὺς
760
(H)eren(n)ius Philo Gramm., Hist., De diversis verborum

significationibus (= Περὶ διαφόρους σημασίας) (epitome operis Herennii
Philonis) (e c Alphabetic letter epsilon, entry 81, line 2
τὸ ὅπου, ὡς τὸ (Od. ix 142)

’ἔνθα κατεπλέομεν, καί τις θεὸς ἡγεμόνευεν’.
τὸ ἐν τούτῳ ἢ ἐκείνῳ τόπῳ, ὡς τὸ (Od. iii 109 sq.)
’ἔνθα μὲν Αἴας κεῖται ἀρήϊος, ἔνθα δ' Ἀχιλλεύς,
ἔνθα δὲ Πάτροκλος’.
ἐξ ὅσου, ἐξ ὅτου· ἐξ ὅσου μὲν χρόνου, ἐξ ὅτου δὲ ἐξ
οὕτινος.
ἐπιστρεφὴς εὐστραφοῦς διαφέρει. ἐπιστρεφὴς μὲν γὰρ
ὁ ἐπιμελής, εὐστραφὴς δὲ ὁ ἐπιδέξιος ἐν ταῖς μεταβολαῖς.
εὐθύς, εὐθὺ καὶ εὐθέως διαφέρει. εὐθὺς μὲν γάρ ἐστιν
ὁ κανών· εὐθὺ δὲ τοῦ γυμνασίου, ἀντὶ τοῦ κατ' εὐθείαν τοῦ
γυμνασίου ἢ εὐθεῖ τῷ κανόνι· τὸ δὲ εὐθέως ἀντὶ χρονικοῦ ἐπιρ-
ρήματος. ὁ οὖν ἐναλλάσσων ἁμαρτάνει, καθὰ καὶ Μένανδρος
ἐν Δυσκόλῳ (50.52)


οὕτινος.
Hierocles Phil., Frag. . ethica (ap. Stobaeum) Pa. 53, line 29
Ἐν ταὐτῷ.
761
Φημὶ τοίνυν καὶ σύμφορον εἶναι τὸν γάμον πρῶτον μὲν ὅτι θεῖον ὡς
ἀληθῶς φέρει καρπὸν τὴν παίδων γένεσιν, οἳ παραστάται μὲν ἡμῖν οἷον
συμ-
φυεῖς ἔτι καὶ αὐτοῖς ἐῤῥωμένοις ἐν ἁπάσαις γίγνονται πράξεσιν, ἀγαθοὶ
δὲ
ἐπίκουροι κάμνουσιν ὑφ' ἡλικίας καὶ γήρᾳ πιεζομένοις, οἰκεῖοι μὲν ἐν εὐ-
πραγίαις εὐφροσύνης κοινωνοί, συμπαθεῖς δὲ ἐν τοῖς ἐναντίοις καιροῖς
διά-
δοχοι τῶν ἀνιαρῶν. ἔπειτα καὶ πρὸς γένεσιν τέκνων λυσιτελὴς ἡ μετὰ
γυναικὸς συμβίωσις. πρῶτον μὲν γὰρ ἀποτετρυμένους τοῖς θυραίοις
καμάτοις
ὑποδέχεται θεραπευτικῶς ἀναλαμβάνουσα καὶ μετ' ἐπιμελείας
ἀνακτωμένη πά-
σης· ἔπειτα τῶν ὄντων δυσχερῶν ἐν τῇ διανοίᾳ λήθην ἐντίθησι. τὰ γὰρ
σκυθρωπὰ τοῦ βίου περὶ μὲν τὴν ἀγορὰν ἢ τὸ Γυμνάσιον ἢ τὸ χωρίον ἢ
καθόλου πάσης μερίμνης ἀσχολίας καὶ περὶ τοὺς φίλους τε καὶ συνήθεις
δια-
τρίβουσιν ἡμῖν οὐκ ἔστι πρόχειρα τοῖς ἀναγκαίοις ἐπιπροσθούμενα
περισπα-
σμοῖς· ἀνεθεῖσι δ' ἐκ τούτων εἴς τε τὴν οἰκίαν ἐπανελθοῦσι καὶ οἷον
εὐσχό-
λοις τὴν ψυχὴν γενομένοις ἐμπελάζει καιρῷ χρώμενα τούτῳ τοῦ ἀνιᾶν
ἡμᾶς,
ὅταν γε ἔρημος εὐνοίας καὶ μονήρης ὁ βίος ᾖ. γυνὴ δὲ παροῦσα μεγάλη
γίνεται καὶ πρὸς ταῦτα παρηγορία, πυνθανομένη τι περὶ τῶν ἐκτὸς ἢ περὶ
τῶν ἔνδον ἀναφέρουσα καὶ συνδιασκεπτομένη καί τινα διάχυσιν κἀξ
ἀπλάστου
προθυμίας εὐφροσύνην παρέχουσα. καὶ μὴν οἵα μέν ἐστιν ἐν ἑορταῖς συν-
επιμεληθῆναι θυσιῶν καὶ ἱερουργιῶν, οἵα δ' ἐν ἀνδρὸς ἀποδημίαις
Megasthenes Hist., Frag. . Frag. .27, line 25
ἐν τοῖς νόμοις δὲ καὶ ἐν τοῖς συμβολαίοις τὴν ἁπλότητα

ἐλέγχεσθαι ἐκ τοῦ μὴ πολυδίκους εἶναι· οὔτε γὰρ ὑπο-
θήκης οὔτε παρακαταθήκης εἶναι δίκας· οὐδὲ μαρτύ-
ρων, οὐδὲ σφραγίδων αὐτοῖς δεῖν, ἀλλὰ πιστεύειν πα-
ραβαλλομένους· καὶ τὰ οἴκοι δὲ τὸ πλέον ἀφρουρεῖν.
Ταῦτα μὲν δὴ σωφρονικά. Τἄλλ' οὐδ' ἄν τις ἀποδέ-
ξαιτο· τὸ μόνους διαιτᾶσθαι ἀεὶ, καὶ τὸ μὴ μίαν εἶναι
πᾶσιν ὥραν κοινὴν δείπνου τε καὶ ἀρίστου, ἀλλ' ὅπως
ἑκάστῳ φίλον. Πρὸς γὰρ τὸν κοινωνικὸν καὶ τὸν πολιτι-
κὸν βίον ἐκείνως κρεῖττον
762
4. Γυμνάσιον δὲ μάλιστα τρίψιν δοκιμάζουσι, καὶ

ἄλλως καὶ διὰ σκυταλίδων ἐβενίνων λείων ἐξομαλίζον-
ται τὰ σώματα. Λιταὶ δὲ καὶ αἱ ταφαὶ, καὶ μικρὰ χώ-
ματα. Ὑπεναντίως δὲ τῇ ἄλλῃ λιτότητι κοσμοῦνται.
Χρυσοφοροῦσι γὰρ καὶ διαλίθῳ κόσμῳ χρῶνται, σιν-
δόνας τε φοροῦσιν εὐανθεῖς καὶ σκιάδια αὐτοῖς ἕπεται·
τὸ γὰρ κάλλος τιμῶντες ἀσκοῦσιν ὅσα καλλωπίζει τὴν
ὄψιν· ἀλήθειάν τε ὁμοίως καὶ ἀρετὴν ἀποδέχονται·
διόπερ οὐδὲ τῇ ἡλικίᾳ τῶν γερόντων προνομίαν διδόα-
σιν, ἂν μὴ καὶ τῷ φρονεῖν πλεονεκτῶσι.
Vita Et Sententiae Secundi, Sententiae Sententia 7, line 2
Τί γῆ;
Οὐράνιος βάσις, κόσμου μεσότης, ἀπύθμευτον θεώρημα, ἀεροφυὲς

ῥίζωμα, [ἀκατάληπτος περιοχή], Γυμνάσιον ζωῆς, σύστημα θεόκτιστον,
σελήνης παννύχισμα, ἀσύνοπτον θεώρημα, ὄμβρων τιθήνη, καρπῶν
φύλαγμα καὶ μήτηρ, Ἅιδου καλυπτήρ, πολυδιοίκητον χώρημα, γέννα
καὶ ἀποδοχὴ πάντων.
Nicias Epigr., Epigrammata Book 16, epigram 188, line 2
ΝΙΚΙΟΥ
Εἰνοσίφυλλον ὄρος Κυλλήνιον αἰπὺ λελοιπὼς

τῇδ' ἕστηκ' ἐρατοῦ γυμνασίου μεδέων
Ἑρμῆς· ᾧ ἔπι παῖδες ἀμάρακον ἠδ' ὑάκινθον
πολλάκι καὶ θαλεροὺς θῆκαν ἴων στεφάνους.
⊗ ἦν ἄρ' ἀληθὲς τοῦτο, Θεόκριτε· οἱ γὰρ Ἔρωτες
ποιητὰς πολλοὺς ἐδίδαξαν τοὺς πρὶν ἀμούσους.
Ocellus Phil., De universi natura [Sp.] Ch. 4, sec. 10, line 2
δομίας θεμελίου καταβολή, ἐπὶ δὲ ναυπηγίας τρόπις, ἐπὶ δὲ συναρ-

763
μογῆς καὶ μελοποιίας τάσις φωνῆς καὶ λῆψις· οὕτως οὖν καὶ ἐπὶ
πολιτείας εὐνομουμένης τε καὶ κακονομουμένης οἴκων κατάστασις
καὶ συναρμογὴ μέγιστα συμβάλλεται.
περὶ γεννήσεως οὖν σκοπουμένους τάδε χρὴ πράττειν· καθόλου
μὲν δὴ φυλάττεσθαι χρὴ πᾶν τὸ ἄνωρον καὶ ἀτελές· οὔτε γὰρ τῶν
φυτῶν τὰ ἀτελῆ οὔτε τῶν ζῴων εὔκαρπα γίνεται, ἀλλὰ δεῖ γενέσθαι
τινὰ χρόνον πρὸ τῆς καρποφορίας, ὅπως ἐξ ἰσχυόντων τε καὶ τετελειω-
μένων τῶν σωμάτων τὰ σπέρματα καὶ οἱ καρποὶ γίνωνται.
ὅθεν
δεῖ τοὺς παῖδας καὶ τὰς παρθένους ἐν γυμνασίοις τε καὶ καρτερίαις
ταῖς προσηκούσαις τρέφειν τροφὴν προσφέροντας τὴν ἁρμόζουσαν
φιλοπόνῳ τε καὶ σώφρονι καὶ καρτερικῷ βίῳ.
πολλὰ δὲ τῶν
κατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον τοιαῦτά ἐστιν ἐν οἷς βέλτιον ἡ ὀψιμαθία.
διὸ καὶ πρὸς τὴν τῶν ἀφροδισίων χρῆσιν οὕτως ἄγεσθαι χρὴ τὸν
παῖδα ὡς μηδὲ ἐπιζητεῖν πρὸ τῶν εἴκοσιν ἐτῶν τὴν τοιαύτην χρῆσιν,
ἀλλὰ καὶ χρησάμενον σπανίως χρῆσθαι. ἔσται δὲ τοῦτο ἐὰν καλὸν
καὶ τίμιον εἶναι νομίζῃ τὴν εὐεξίαν καὶ τὴν ἐγκράτειαν.
δεῖ δὲ
καὶ παιδεύειν τὰ τοιαῦτα τῶν νομίμων ἐν ταῖς Ἑλληνικαῖς πόλεσι, τὸ
Teles Phil., Περὶ φυγῆς Pa. 25, line 2
φέρει ἄρχειν ἢ ἰδιωτεύειν; σὺ πολλῶν [ἢ ὀλίγων] καὶ ἡβώντων

βασιλεύεις, ἐγὼ δὲ ὀλίγων καὶ ἀνήβων παιδαγωγὸς γενόμενος, καὶ
τὸ τελευταῖον ἐμαυτοῦ· τῇ γὰρ αὐτῇ ἐμπειρίᾳ χειρούμενον καὶ τοὺς
πολλοὺς καὶ τὸν ἕνα, καὶ δημοσιεύοντα καὶ κατ' οἰκίας ἐργολα-
βοῦντα, καὶ ἐπὶ ξένης ὄντα καὶ ἐν τῇ ἰδίᾳ μένοντα, καὶ κατὰ τὴν
αὐτὴν εὐβουλίαν καὶ τῇ ἀρχῇ καλῶς καὶ τῇ ἰδιωτείᾳ ἔστι χρῆσθαι.
τί οὖν διοίσει μοι, εἰ μὴ ἄρξω ἀλλὰ ἰδιωτεύσω; { – } Ἀλλ' οὐδὲ
ἐξουσίαν ἕξεις εἰσελθεῖν εἰς τὴν ἰδίαν. { – } Οὐδὲ γὰρ νῦν εἰς τὸ
Θεσμοφόριον ἐξουσίαν ἔχω, οὐδ' αἱ γυναῖκες εἰς τὸ τοῦ Ἐνυαλίου,
οὐδ' εἰς τὰ ἄβατα οὐθείς [ἔξομεν]. ἀλλ' εἰ ἐπὶ τούτῳ ἄχθοιτό
τις, οὐκ ἂν παιδαριώδης εἴη; οὐδὲ εἰς τὸ Γυμνάσιον ἐνίοτε ἐξου-
σίαν ἔχω, ἀλλ' ἀπελθὼν ἂν εἰς τὸ βαλανεῖον ἠλειψάμην τῇ
αὐτῇ παλαιστρικῇ χρώμενος ᾗ καὶ πρὸ τοῦ ἐν τῷ γυμνασίῳ. οὕτω
καὶ δεῦρο ἄβατον ἡγησάμενος τὴν ἰδίαν μεταβὰς ἀλλαχοῦ κατοικῶ,
δύναμαι δὲ μεταβὰς ὥσπερ ἐξ ἑτέρας νεὼς εἰς ἑτέραν ὁμοίως εὐ-
πλοεῖν, οὕτως ἐξ ἑτέρας πόλεως εἰς ἑτέραν ὁμοίως εὐδαιμονεῖν.
οὔκουν ἀκλήρημά τι καὶ ὄνειδος ἐμόν, εἰ μὴ μετὰ πονηρῶν οἰκήσω.
ἢ ἐμὸν ὄνειδος, ἀλλ' οὐ τῶν ἐμὲ ἐκβαλόντων ἐπιεικῆ καὶ δίκαιον
764
ὄντα; οὐκ ἀηδῶς Φιλήμων· ἠγωνισμένου γάρ ποτε αὐτοῦ καὶ

ἀπηλλαχότος ἀστείως συναντῶντές τινες ‘ὡς εὐημέρηκας’ ἔφασαν
’Φιλῆμον’. ‘ὑμεῖς μὲν οὖν’ φησίν ‘οἴεσθε οὕτω τεθεαμένοι·
Vitae Homeri, Plutarchi De Homero 2 Line 2520
καὶ ὅτι δυνάμεως ποιητικὸς

ὃς δέ κ' ἀνὴρ οἴνοιο κορεσσάμενος καὶ ἐδωδῆς
ἀνδράσι δυσμενέεσσι πανημέριος πολεμίζῃ,
θαρσαλέον νύ τοι ἦτορ ἐνὶ φρεσίν, οὐδέ τι γυῖα
πρὶν κάμνει, πρὶν πάντας ἐρωῆσαι πολέμοιο.
καὶ τὸν μὲν ἡδὺν εἰς τὰς φιλοφροσύνας παραλαμβάνει
ὣς φάτο, Ποντόνοος δὲ μελίφρονα οἶνον ἐκίρνα,
(τὸν δὲ σφοδρὸν καὶ καρωτικὸν τῷ Κύκλωπι ὁ Ὀδυσσεὺς παρατί-
θησι), τὸν δὲ στύφοντα πρὸς ἴασιν· οὗτος γάρ ἐστιν ὁ Πράμνειος, ὃν
τῷ Μαχάονι τετρωμένῳ δίδωσιν.
Ὅπως δὲ καὶ γυμνασίοις χρῆσθαι παραγγέλλει, φανερὸν ἐκ πολλῶν.
ἀεὶ γὰρ πονοῦντας ποιεῖ τοὺς μὲν ἐν τοῖς προσήκουσιν ἔργοις, τοὺς δὲ
δι' ἐπιτηδευμάτων, ὁπότε καὶ τοὺς μάλιστα τῇ ἡδυπαθείᾳ κεχρημένους
Φαίακας καὶ τοὺς ἀσώτους μνηστῆρας γυμναζομένους εἰσάγει. καὶ
πόνους μὲν τοὺς αὐτάρκεις αἰτίους ὑγιείας οὕτω νομίζει, τῶν δὲ κατα-
βαρούντων τὸ σῶμα καμάτων ἴαμα τὸν ὕπνον εἶναι· φησὶ γὰρ τῷ
Ὀδυσσεῖ κεκμηκότι ἀπὸ τῆς θαλάσσης ὕπνον ἐπελθεῖν,
Theon Gramm., Testimonia Frag. .7, line 1
ὀρνέων καὶ τῆς κοράκων φωνῆς, Περὶ τῆς τοῦ κυνὸς ἐπιτολῆς,
Περὶ τῆς τοῦ Νείλου ἀναβάσεως, Εἰς τὸν Πτολεμαίου πρόχει-
ρον κανόνα καὶ εἰς τὸν μικρὸν ἀστρόλαβον ὑπόμνημα.
Θέων Ἀλεξανδρεὺς, σοφιστής, ὃς ἐχρημάτισεν Αἴ-
λιος. ἔγραψε Τέχνην, Περὶ Προγυμνασμάτων, Ὑπόμνημα εἰς
Ξενοφῶντα, εἰς τὸν Ἰσοκράτην, εἰς Δημοσθένην, Ῥητορικὰς
ὑποθέσεις, καὶ Ζητήματα περὶ συντάξεως λόγου, καὶ ἄλλα
πλείονα.
Θέων, ὁ Οὐαλέριος χρηματίσας, σοφιστής, ὑπόμνημα
εἰς Ἀνδοκίδην.
Θέων, γυμνασίου τοῦ σοφιστοῦ παῖς, Σιδώνιος,
σοφιστὴς παιδεύσας κατὰ τὴν πατρίδα, γενόμενος δὲ ἐπὶ τοῦ
βασιλέως Κωνσταντίνου, καὶ ἀπὸ ὑπάτων καὶ ὕπαρχος.
Θέων σοφιστὴς λόγων ῥητορικῶν, γεγονὼς ἀπὸ τῆς ἱερᾶς
Μαρκέλλης τὸ γὲ ἀνέκαθεν, τὸ δὲ ἐξ' ὑπογύου πατρόθεν ἀπὸ
765
Ἐκδικίου, διδασκάλου καὶ τούτου τέχνης ῥητορικῆς, ἦν δὲ οὗτος

ὁ Θέων οὐ μάλα ἀγχίνους οὐδὲ ὀξύς, φιλομαθὴς δὲ καὶ φιλό-
πονος εἰς ὑπερβολὴν, ταῦτά τοι καὶ ἐγεγόνει πολυμαθέστατος
ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ πολλὴν ἀρχαίαν ἱστορίαν, πολλὴν δὲ νέαν περι-
βαλλόμενος.
τοὺς πολλὰ κεκτημένους πλέον ἔχειν, οὐδὲ τοὺς δυνα-

στεύοντας τῶν ἰδιωτῶν, ἀλλὰ τὴν τοιαύτην σπουδὴν ἄλλους
ἐᾷ ἔχειν, καὶ καταμεμάθηκεν ὡς διττὸς ὁ ἐνθάδε βίος, ὁ
μὲν τοῖς σπουδαίοις, ὁ δὲ τοῖς πολλοῖς τῶν ἀνθρώπων,
τοῖς μὲν σπουδαίοις πρὸς τὸ ἀκρότατον καὶ τὸ ἄνω, τοῖς δὲ
ἀνθρωπικωτέροις διττὸς αὖ ὢν ὁ μὲν μεμνημένος ἀρετῆς
μετίσχει ἀγαθοῦ τινος, ὁ δὲ φαῦλος ὄχλος οἷον χειρο-
τέχνης τῶν πρὸς ἀνάγκην τοῖς ἐπιεικεστέροις. Εἰ δὲ
φονεύει τις ἢ ἡττᾶται τῶν ἡδονῶν ὑπὸ ἀδυναμίας, τί
θαυμαστὸν καὶ ἁμαρτίας εἶναι οὐ νῷ, ἀλλὰ ψυχαῖς ὥσπερ
παισὶν ἀνήβοις; Εἰ δὲ Γυμνάσιον εἴη νικώντων καὶ ἡττω-
μένων, πῶς οὐ καὶ ταύτῃ καλῶς ἔχει; Εἰ δ' ἀδικεῖ, τί
δεινὸν τῷ ἀθανάτῳ; Καὶ εἰ φονεύει, ἔχεις ὃ θέλεις. Εἰ δὲ
ἤδη μέμφῃ, πολιτεύεσθαι ἀνάγκην οὐκ ἔχεις. Ὁμολογεῖται
δὲ καὶ δίκας εἶναι ἐνθάδε καὶ κολάσεις. Πῶς οὖν ὀρθῶς
ἔχει μέμφεσθαι πόλει διδούσῃ ἑκάστῳ τὴν ἀξίαν; Οὗ καὶ
ἀρετὴ τετίμηται, καὶ κακία τὴν προσήκουσαν ἀτιμίαν ἔχει,
καὶ θεῶν οὐ μόνον ἀγάλματα, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ἄνωθεν ἐφ-
ορῶντες, οἳ ῥηιδίως αἰτίας, φησίν, ἀποφεύξονται πρὸς
ἀνθρώπων, πάντα ἄγοντες τάξει ἐξ ἀρχῆς εἰς τέλος μοῖραν
ἑκάστῳ τὴν προσήκουσαν διδόντες κατὰ ἀμοιβὰς βίων τοῖς
Θεμίστιος Περὶ φιλανθρωπίας ἢ Κωνστάντιος Harduin p.5, sec. b, line 7
νεξίας ἀφέστηκεν ὁπόσον καὶ χαλεπότητος, τοσοῦτον δὲ

ὕβρεως ὁπόσον καὶ ἀγριότητος; ἀκολασίας δὲ μὴ καὶ
τοὔνομα αὐτὸ λυπῶμεν λέγοντες· οὐ γὰρ ἐν τῷ τρυφᾶν
ἡγεῖται τὸ μακάριον, ἀλλ' ἐν τῷ τὰ κάλλιστα πράττειν,
καὶ δορυφορεῖται τὴν ψυχὴν μᾶλλον τῷ λογισμῷ ἢ τὸ
σῶμα τοῖς ὑπασπισταῖς, ὡς ὑπὸ μηδενὸς ἐπιβουλεύεσθαι
πάθους. ἐπίσταται γάρ, οἶμαι, καλῶς ὅτι πρῶτον ἀρκτέον
αὑτοῦ τῷ βουλομένῳ τῶν ἄλλων ἄρχειν. καὶ γὰρ αἰσχρὸν
766
ὑπολαμβάνειν τοὺς μὲν Ὀλυμπιάσιν ἀθλητὰς εὖ μάλα

φυλάττειν αὑτοὺς καὶ διαίτῃ καὶ γυμνασίοις, τὸν δὲ τῆς
οἰκουμένης ἀγωνιστὴν ἀφύλακτον ἐκκεῖσθαι ταῖς ἡδοναῖς.
ἀλλ' ὅμως τούτων ἁπάντων αὐτῷ χορηγὸν εὑρίσκω τὴν
ξυμφῦσαν φιλανθρωπίαν. τὸ δὲ αἴτιον μανθάνοιτε ἄν μοι.
Ἔστι δέ, οἶμαι, καθάπερ ἀνθρώπου φαμὲν ἑτέραν ἀρε-
τήν, ἑτέραν δὲ κυνῶν, ἑτέραν δὲ καὶ ἵππων, οὕτω καὶ
βασιλέως ἴδιος καὶ βασιλικὴ παρὰ τὰς ἄλλας, εἰς ἣν
ξυνδοῦνται καὶ αἱ λοιπαί, ὥσπερ εἰς μίαν κορυφὴν ἀνημ-
μέναι. ἐπεὶ εἴ γε ἐπισκοποῖμεν καθ' ἑαυτὴν ἀκριβῶς οἷον
νόμισμα μεταστρέφοντες, οὐχ οὕτως ἐμφαίνουσαν εὑρή-
σομεν τὸν βασιλικὸν χαρακτῆρα οἷον τὴν καλουμένην ἀν
Θεμίστιος Ἐρωτικὸς ἢ περὶ κάλλους βασιλικοῦ Harduin p.164, sec. a,

line 7
ἡ φύσις τοῦ δαίμονος τούτου οὐκ οἶδα εἴ ποτε ἐν ἄλλῳ

ἀνθρώπῳ οὕτως ἐξέλαμψε καὶ ἐξεφάνη. αἱ πολιαὶ δὲ
ἔφυσαν οὐ προσδοκῶντι ἐν πείρᾳ ἔσεσθαι ὧν παρὰ σοῦ
μεμάθηκα. αἴτιον δὲ οὐ τοσοῦτον ἡ ἐμὴ νωθρεία καὶ
ἀνεραστία, ἀλλ' ἡ πρώτη ἐπίβασις τοῦ ἐραστοῦ ἄπορός μοι
τέως ἦν καὶ ἀνεύρετος, καλὴ ψυχὴ ἐν καλῷ σώματι, νέα ἐν
νέῳ, ἀνθοῦσα ἐν ἀνθοῦντι, τὴν μὲν ἔχουσα ἀγλαΐαν ἤδη,
τὴν δὲ ὑποφαίνουσα ἐπιδώσουσαν ἅμα τῷ χρόνῳ.
Τοιαῦτα παιδικὰ ἐγὼ ζητῶν καὶ διώκων πανταχοῦ
ἰχνηλατῶν θαυμαστὰ ἔπασχον οἷα τὸν πρὸ τοῦ χρόνον, καὶ
πράγματα εἶχον καὶ παρεῖχον τοῖς γυμνασίοις καὶ ταῖς
παλαίστραις, ὅτῳ ἐντύχοιμι νέῳ ἀναπειρώμενος· καὶ μάλι-
στα ὅσοι πένητες καὶ ἰδιῶται πατέρων ἰδιωτῶν, ἀπραγ-
μόνων, μικρὰ ἐν ταῖς πόλεσι δυναμένων. ἤκουον γὰρ παρὰ
τῶν ποιητῶν ὅτι πενίη σοφίαν ἔλαχε καὶ τίκτει κόρος
ὕβριν καὶ πλησμονή τοι Κύπριν, καὶ τοιαῦτα πολλὰ ᾀδόν-
των, ἡμᾶς πείθοντα τῇ τύχῃ τῇ πολλῇ μὴ συμπεριφέρε-
σθαι τὴν ἀρετήν. ἀλλ' ὅμως καὶ τούτων τῶν νέων οἱ πολλοὶ
ἐφαίνοντό μοι αὐτῷ μόνῳ ἐπικλύζεσθαι τῷ θορύβῳ τῆς
ἡλικίας. εἰ δέ τῳ ἢ σκῦτος παρῆν, ἢ δύναμις πατέρων, ἢ
συγγενῶν, πόρρω ἐχρῆν τοὺς πολλοὺς τοῦτον ἀσπάζεσθαι,
Θεμίστιος Σοφιστής Harduin p.291, sec. c, line 1

767
αὐτοὺς ὄγκου ἐμπίπλημι καὶ χαυνότητος, μαρτυρόμενός τε

καὶ ἐγγυώμενος πρὸς πάντας ἀνθρώπους, ὅτι ἄμεινον
ξυνιᾶσι τῶν Ἀριστοτέλους, ἐξ ὧν ἐμὲ μᾶλλον ἀγαπῶσι καὶ
θεραπεύουσι καὶ ἐμπιπλᾶσι τὴν οἰκίαν ἅλις χρυσοῦ καὶ
ἀργύρου, αὐτοὶ δὲ ἐπαχθεῖς καὶ φορτικοὶ γίνονται πολλοῖς
οὐδὲν δεομένοις; καίτοι ὑπὲρ ἑκάστου αὐτῶν πολλὰ ἔχω
λέγειν καὶ ἀγαθά, ἀλλ' ὅμως οὐκ οἶμαι δεῖν τὸν μάρτυρα
οἴκοθεν εἶναι. οὐδὲ γὰρ ἀθλητὴν ὁρῶ τὸν τοιοῦτον στεφα-
νούμενον καὶ εὐδοκιμοῦντα, ὃν ὁ παιδοτρίβης ἐπαινεῖ
μόνος καὶ οἱ συνδειπνοῦντες, ἀλλ' ὃν πολλοὶ ἐθεάσαντο ἐν
τοῖς γυμνασίοις τραχηλιζόμενόν τε ῥᾳδίως καὶ μεταφέροντα
τοὺς ἁλτῆρας. ὅστις οὖν χρήματα μὲν οὐ πράττεται, ἀλλὰ
δωρεῖται, ἐπιδίδωσι δὲ καὶ ἀρετὴν τοῖς χρωμένοις, πόρρω
ἂν οὗτος σοφιστοῦ ἀποκρίνοιτο.
Γρρηγόριος Νύσσης De mortuis non esse dolendum

Vol. 9, p.53, line 4
κατὰ τὸ ὑλικῶς ὑποκείμενον, ἀλλά τι πάντως αὐτοῦ διὰ

παντὸς νεκροῦται καὶ ὄζει καὶ διαφθείρεται καὶ ἐκβάλλεται
καθάπερ οἰκίας τινὸς τῆς τοῦ σώματος λέγω κατασκευῆς,
τὴν νεκρώδη δυσωδίαν ἐκφερούσης τῆς φύσεως καὶ τῇ γῇ
παραδιδούσης τὸ ἤδη τῆς ζωτικῆς δυνάμεως ἔξω γενόμενον.
διὸ κατὰ τὴν τοῦ μεγάλου φωνὴν Παύλου Καθ' ἡμέραν
ἀποθνήσκομεν οὐχ οἱ αὐτοὶ διὰ παντὸς ἐν τῷ αὐτῷ διαμένοντες
οἴκῳ τοῦ σώματος ἀλλ' ἑκάστοτε ἄλλοι ἐξ ἄλλου γινόμενοι,
διὰ προσθήκης τε καὶ ἀποποιήσεως ὡς πρὸς καινὸν σῶμα
διὰ παντὸς ἀλλοιούμενοι. τί οὖν ξενιζόμεθα πρὸς τὸν θάνατον,
οὗ ἀπεδείχθη μελέτη διηνεκὴς καὶ Γυμνάσιον ἡ διὰ σαρκὸς
οὖσα ζωή; κἂν τὸν ὕπνον εἴπῃς καὶ τὴν ἐγρήγορσιν, ἄλλην
θανάτου λέγεις πρὸς τὴν ζωὴν συμπλοκὴν κατασβεννυμένης
ἐν τοῖς καθεύδουσι τῆς αἰσθήσεως καὶ πάλιν τῆς ἐγρηγόρσεως
ἐνεργούσης ἡμῖν ἐν ἑαυτῇ τὴν ἐλπιζομένην ἀνάστασιν.
Ἀλλ' οὔπω τὸ προκείμενον ἡμῖν ἐσαφηνίσθη διὰ τῶν
εἰρημένων τοῦ ἐπεισοδίου νοήματος πρὸς ἑτέραν θεωρίαν
παραγαγόντος τὸν λόγον. πάλιν τοίνυν τὸ προτεθὲν ἀναλάβω-
μεν ὅτι οὐκ ἀχρήστως πρὸς τὴν προσδοκωμένην τῶν ἀγαθῶν
ἐλπίδα οὐδὲ ἡ τοῦ σώματος φύσις ἔχει. εἰ μὲν γὰρ ἦμεν
ὅπερ ἐξ ἀρχῆς ἐγενόμεθα, οὐκ ἂν πάντως τοῦ δερματίνου
Γρρηγόριος Νύσσης De professione Christiana ad Harmonium

Vol. 8,1, p.129, line 16
768
ἡ ἐπαγγελία χρέος ἐστί), τὴν ἐν τῷ παρελθόντι χρόνῳ

τῶν γραμμάτων ἔλλειψιν, ἣν ἀκουσίως πεποίημαι, νῦν
ἀναπληρῶσαι βούλομαι, τοσοῦτον ἐκτείνας τῆς ἐπιστολῆς
τὸ μέτρον, ὥστε πρὸς τὰ συνήθη μέτρα τῶν γραμμάτων
διαιρουμένην ἀντὶ πολλῶν νομισθῆναι. ὡς δ' ἂν μὴ
μάτην ἀδολεσχοίην τῷ μήκει τοῦ γράμματος, καλῶς ἔχειν
ἡγοῦμαι διὰ τῆς ἐπιστολιμαίου ταύτης φωνῆς τὴν κατὰ
πρόσωπον ἡμῶν συνουσίαν μιμήσασθαι. μέμνησαι γὰρ
πάντως, ὅτι τῶν πρὸς ἀλλήλους πάντοτε ἡμῖν λόγων αἱ
ἀφορμαὶ μελέται πρὸς ἀρετὴν καὶ Γυμνάσιον πρὸς θεοσέ-
βειαν ἦσαν, σοῦ μὲν ἐπιστατικῶς ἀεὶ τοῖς λεγομένοις
ἀνθυποφέροντος καὶ οὐδὲν ἀνεξετάστως παραδεχομένου τῶν
λεγομένων, ἡμῶν δὲ διὰ τὸ προήκειν τῷ χρόνῳ τὰ ἑκά-
στοτε παρὰ τῆς τοῦ λόγου ἀκολουθίας ἐπιζητούμενα δια-
λυόντων. εἰ μὲν οὖν ἦν δυνατὸν καὶ νῦν γίνεσθαι οὕτως,
ὥστε παρὰ τῆς σῆς συνέσεως δίδοσθαι τῷ λόγῳ τὴν
ἀφορμήν, τῷ παντὶ κρεῖττον ἂν ἦν τὸ τοιοῦτον· διχόθεν
γὰρ ἂν ὑπῆρχεν ἀμφοτέροις τὸ κέρδος ἔκ τε τοῦ προσορᾶν
ἀλλήλους (οὗ τί γΛύκιον τῶν κατὰ τὸν βίον ἐμοί;) καὶ
ἐκ τοῦ παρὰ τῆς σῆς φρονήσεως πλήκτρου δίκην τὴν
Γρρηγόριος Νύσσης Contra Eunomium Book 1, ch. 1, sec. 550, line 9
τῶν σοφισμάτων ἀναστροφάς, δι' ὧν ἐλέγχειν οἴεται τὸν

λόγον, ἐπισκεψώμεθα; ἀλλὰ δέδοικα μὴ τὸ μικροπρεπές
τε καὶ γλίσχρον τῶν εἰρημένων τρόπον τινὰ συνδιαβάλῃ
καὶ τὸν εὐθύνοντα λόγον. τὸ γὰρ μειρακίοις εἰς ἅμιλλαν
προκαλουμένοις συμπλέκεσθαι πλέονα ψόγον ἐκ τοῦ προς-
φιλονικεῖν τοῖς τοιούτοις ἤπερ ἐκ τοῦ νενικηκέναι δοκεῖν
φέρει τοῖς ἀνδράσι τὸν ἔπαινον. πλὴν ἀλλὰ τοιοῦτον τὸ εἰρη-
μένον ἐστί. τὰ γὰρ ἐφ' ὕβρει ῥηθέντα μετὰ τῆς συνήθους
καλλιφωνίας ἐκείνης ὡς αὐτῷ τε λέγειν προσήκοντα καὶ
ἡμῖν εἰς Γυμνάσιον μακροθυμίας προκείμενα σιωπῆς ἄξια
καὶ λήθης ποιούμεθα· οὐ γὰρ εὐπρεπὲς οἶμαι τὰ καταγέ-
λαστα τῶν εἰρημένων αὐτῷ τοῖς παρ' ἡμῶν σπουδαζομένοις
ἐνσπείροντας εἰς ἀκόσμους τε καὶ δημώδεις γέλωτας τὴν
ὑπὲρ τῆς ἀληθείας διαλύειν σπουδήν. οὐδὲ γὰρ ἔστιν ἐν
τῇ ἀκροάσει τούτων διαμεῖναι ἀγέλαστον, ἐὰν ἀκούσωμεν
λέγοντος ἐκ τῆς ὑψηλῆς ἐκείνης καὶ μεγαλοφυοῦς εὐγλωτ-
τίας· ᾧ γὰρ ἡ προσθήκη τῶν λόγων εἰς προς-
769
θήκην τελεῖ βλασφημίας, τούτῳ τὸ σιγᾶν

ἡμίσει μέρει τοῦ λαλεῖν ἐστι κουφότερον.
Γρρηγόριος Νύσσης Oratio in diem natalem Christi

MPG p.1133, line 14
λυσάτω. ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τῆς τῶν ἑρπετῶν ἀναιρέσεως

ἔστιν ἰδεῖν οὐκ εὐθὺς τὸν κατόπιν ὅλκον
τῇ κεφαλῇ συννεκρούμενον, ἀλλ' ἡ μὲν τέθνηκε,
τὸ δὲ οὐραῖον ἔτι ἐψύχωται τῷ ἰδίῳ θυμῷ, καὶ τῆς
ζωτικῆς κινήσεως οὐκ ἐστέρηται, – οὕτως καὶ ὁ τοῦ
δράκοντος ἀναιρέτης, ὅτε πολὺ τὸ θήριον ἐγένετο πάσαις
ταῖς καθέκαστον συναυξηθὲν γενεαῖς τῶν ἀνθρώπων,
τὴν κεφαλὴν ἀνελὼν, τουτέστι τὴν τῶν κακῶν ἐφευρετικὴν
δύναμιν τὴν πολλὰς ἔχουσαν ἐν ἑαυτῇ κεφαλὰς
οὐδένα τοῦ κατόπιν ὁλκοῦ πεποίηται λόγον εἰς
ἀφορμὴν γυμνασίου τοῖς ἐφεξῆς τὴν ἐν τῷ νεκρῷ θηρίῳ
κίνησιν ὑπολειφθῆναι ποιήσας. τίς οὖν ἡ θλασθεῖσα
κεφαλή; ἡ θάνατον εἰσενεγκοῦσα τῇ πονηρᾷ συμβουλῆ,
ἡ τὸν θανατηφόρον ἰὸν ἐμβαλοῦσα τῷ ἀνθρώπῳ
διὰ τοῦ δήγματος. ὁ τοίνυν καταλύσας τοῦ θανάτου
τὸ κράτος τὴν ἐν τῇ κεφαλῇ τοῦ ὄφεως δύναμιν,
καθώς φησιν ὁ προφήτης, συνέθλασεν. ὁ δὲ λοιπὸς
τοῦ θηρίου ὁλκὸς τῷ ἀνθρωπίνῳ συνεσπαρμένος βίῳ,
ἕως ἂν ᾖ τὸ ἀνθρώπινον ἐν ταῖς κατὰ κακίαν κινήσεσιν,
ἀεὶ τῇ φολίδι τῆς ἁμαρτίας περιτραχύνει τὸν
βίον. τῇ μὲν δυνάμει ἤδη νεκρός ἐστι τῆς κεφαλῆς
Διὰ δὴ τούτων ἄντικρυς τὴν μετὰ τῶν θειοτέρων δυνάμεων προτέραν

τοῦ δηλουμένου διατριβὴν καὶ τὴν ἀπὸ τῶν κρειττόνων δι' οἰκείαν
μεγαλαυχίαν
καὶ θεομαχίαν ἀπόπτωσιν μεμαθήκαμεν. μυρίον δέ ἐστιν ἄλλο γένος ὑπὸ
τού-
τῳ τοῖς παραπλησίοις ἔνοχον πλημμελήμασιν, ὃ τῆς δυσσεβείας χάριν
τῆς
τῶν εὐσεβῶν ἀποπεσὸν λήξεως ἀντὶ τῆς πάλαι φωτοειδοῦς καὶ θειοτέρας
περιβολῆς τῆς τε ἐν τοῖς βασιλείοις τιμῆς καὶ τῆς ἐν μακαρίοις καὶ
ἀγγελι-
770
κοῖς χοροῖς διατριβῆς τὸν ἐφαρμόζοντα τοῖς δυσσεβέσι χῶρον κρίσει

δικαίᾳ
καὶ ἀποφάσει τοῦ μεγάλου θεοῦ Τάρταρον οἰκεῖν, ὃν ἄβυσσον οἱ θεῖοι
λόγοι
προσαγορεύουσι, καὶ σκότος οὐ τὸ παρ' ἡμῖν, τὸ δ' ὑπὸ τῶν θείων λογίων
δηλούμενον ἀντικατηλλάξατο. ὧν βραχύ τι καὶ μικρὸν ἀπόσπασμα,
γυμνασίου χάριν τῶν εὐσεβείας ἀθλητῶν ἀμφὶ γῆν καὶ τὸν ὑπὸ σελήνην
ἀέρα καταλειφθέν, τῆς ἐν ἀνθρώποις πολυθέου πλάνης κατ' οὐδὲν

ἀθεότητος
διαφερούσης συναίτιον γέγονε. τέθειται δὲ καὶ τούτοις ἡ θεία γραφὴ
προσφυεῖς τὰς προσηγορίας, γυμνότερον μέν, ὅτε πνεύματα πονηρὰ καὶ
δαίμονας ἀρχάς τε καὶ ἐξουσίας καὶ κοσμοκράτορας καὶ πνευματικὰ
πονη-
ρίας ἐπονομάζει, συμβολικῶς δέ, ὅτε τὸν θεοφιλῆ παρορμᾷ μηδὲν δεδίτ-
τεσθαι τὸ τῶν πολεμίων δαιμόνων στῖφος, δι' ὧν φησιν· 8“Ἐπ' ἀσπίδα καὶ
βασιλίσκον ἐπιβήσῃ, καὶ καταπατήσεις λέοντα καὶ δράκοντα.” δεῖγμα

δὲ τούτων τῆς θεοεχθρίας τὸ θέλειν σφᾶς αὐτοὺς θεοὺς ἀναγορεύεσθαι
καὶ τὰς ἐπὶ θεῷ τιμὰς εἰς ἑαυτοὺς ὑφαρπάζειν μαντείαις τε πειρᾶσθαι καὶ
χρησμοῖς, ὥσπερ τισὶ θελγήτροις καὶ προβολίοις, τοὺς εὐχερεῖς δελεάζειν
μετὰ τὴν ἀπαλλαγὴν τοῦ βίου εὐχόμενος ὁρᾶσθαι ὑπὲρ τοῦ λαοῦ, ὡς
φροντίδα
ποιούμενος τῶν ἐπὶ γῆς ἀνθρώπων. δεῖν δέ φησι καὶ ὁ Πλάτων τούτοις
πιστεύειν.
δʹ. ΟΤΙ ΔΕΗΣΕΙ ΕΝ ΣΧΗΜΑΤΙ ΜΥΘΩΝ ΤΑΣ ΠΡΩΤΑΣ ΕΙΣ-

ΑΓΩΓΑΣ ΤΟΙΣ ΠΑΙΣΙ ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΑΙ· ΑΠΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ
ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
“Λόγων δὲ δισσὸν εἶδος· τὸ μὲν ἀληθές, ψεῦδος δὲ ἕτερον. Ναί.

Παιδευ-
τέον δὲ ἐν ἀμφοτέροις, πρότερον δὲ ἐν τοῖς ψευδέσιν; Οὐ μανθάνω, ἔφη,
πῶς
λέγεις. Οὐ μανθάνεις, ἦν δ' ἐγώ, ὅτι πρῶτον τοῖς παιδίοις μῦθον λέγομεν.
τοῦτο δέ που ὡς τὸ ὅλον εἰπεῖν ψεῦδος, ἔνι δὲ καὶ ἀληθῆ. πρότερον δὲ
μύθοις πρὸς τὰ παιδία ἢ γυμνασίοις χρώμεθα. Ἔστι ταῦτα.”
Ταῦτα ὁ Πλάτων. καὶ παρ' Ἑβραίοις δὲ τὰς τῆς ἐνθέου γραφῆς ἱστορίας
771
τοῖς νηπίοις τὰς ψυχὰς ἁπλούστερον ὥσπερ τινὰς μύθους ἔθος ἐστὶ παρα-
διδόναι, τοῖς δὲ ἐγγεγυμνασμένοις τὴν ἕξιν τὰς τῶν λόγων βαθυτέρας
καὶ δογματικὰς θεωρίας διὰ τῆς καλουμένης δευτερώσεως καὶ σαφηνείας
τῶν λανθανόντων τοὺς πολλοὺς νοημάτων.
ιθʹ. ΟΠΟΙΑ ΠΕΡΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΔΙΕΤΑΞΑΤΟ
“Ἴσως δή, εἶπον, παρὰ τὸ εἰωθὸς γελοῖα ἂν φαίνοιτο πολλὰ περὶ τὰ

νῦν δὴ
λεγόμενα, εἰ πράξεται ᾗ λέγεται. Καὶ μάλα, ἔφη. Τί δέ, ἦν δ' ἐγώ,
γελοιότατον
αὐτῶν ὁρᾷς; ἢ δηλαδὴ ὅτι γυμνὰς τὰς γυναῖκας ἐν ταῖς παλαίστραις
γυμνα-
ζομένας μετὰ τῶν ἀνδρῶν, οὐ μόνον τὰς νέας, ἀλλ' ἤδη καὶ τὰς
πρεσβυτέρας,
ὥσπερ τοὺς γέροντας ἐν τοῖς γυμνασίοις, ὅταν ῥυσοὶ καὶ μὴ ἡδεῖς τὴν
ὄψιν
ὅμως φιλογυμναστῶσι.”
Καὶ ἐπιλέγει ἑξῆς·
Πρὸς τούτοις ἅπασιν ἐπάκουσον καὶ τῶνδε τῶν ἐν 8Πολιτείᾳ περὶ τοῦ
κοινὰς εἶναι τὰς γυναῖκας νόμου·
“Τούτων, ἦν δ' ἐγώ, ἕπεται νόμος καὶ τοῖς ἔμπροσθεν τοῖς ἄλλοις, ὡς
ἐγᾦμαι, ὅδε· τὰς γυναῖκας ταύτας τῶν ἀνδρῶν τούτων πάντων πάσας
εἶναι
κοινάς, ἰδίᾳ δὲ μηδενὶ μηδεμίαν συνοικεῖν· καὶ τοὺς παῖδας αὖ κοινοὺς
καὶ
μήτε γονέα ἔκγονον εἰδέναι τὸν αὑτοῦ μήτε παῖδα γονέα.”
Καὶ ἑξῆς ἐπιλέγει·
“Εἰκὸς μὲν τοίνυν, ἦν δ' ἐγώ· ὁ νομοθέτης αὐτοῖς ὥσπερ τοὺς
ἄνδρας
οὕτω καὶ τὰς γυναῖκας ἐκλέξας παραδώσει καθ' ὅσον οἷόν τε ὁμοφυεῖς· οἱ
δὲ
772
ἅτε οἰκίας τε καὶ ξυσσίτια κοινὰ ἔχοντες, ἰδίᾳ δὲ οὐδενὸς οὐδὲν τοιοῦτον
κεκτημένου, ὁμοῦ δὴ ἔσονται, ὁμοῦ δὲ ἀναμεμιγμένων καὶ ἐν γυμνασίοις
καὶ
ἐν τῇ ἄλλῃ τροφῇ ὑπ' ἀνάγκης, οἶμαι, τῆς ἐμφύτου ἄξονται πρὸς τὴν
ἀλλή-
λων μῖξιν. ἢ οὐκ ἀναγκαῖά σοι δοκῶ λέγειν; Οὐ γεωμετρικαῖς γε, ἦ δ' ὅς,
ἀλλ'
ἐρωτικαῖς ἀνάγκαις, αἳ κινδυνεύουσιν ἐκείνων δριμύτεραι εἶναι πρὸς τὸ
πεί-
θειν τε καὶ ἕλκειν τὸν πολὺν λεών.”
Ἀλλὰ τούτων μὲν ἴσως τις ἑτέρως διηγήσεται τὴν τοῦ λόγου διάνοιαν,
μὴ τὸ νομιζόμενον φὰς ὑποβάλλειν. μὴ γὰρ ἀδιαστόλως εἰπεῖν πάσας
τὴν ἡλικίαν, ἀφήσομέν που ἐλευθέρους αὐτοὺς συγγίνεσθαι ᾧ ἐὰν

ἐθέλωσι.”
Καὶ ἐπιλέγει·
“Διακελευσάμενοι προθυμεῖσθαι μάλιστα μὲν μὴ εἰς φῶς ἐκφέρειν
κύημα
μηδέν, ἐὰν γένηται· ἐὰν δέ τις βιάσηται, οὕτω τιθέναι ὡς οὐκ οὔσης
τροφῆς τῷ
τοιούτῳ.”
Καὶ τὰ μὲν περὶ γυναικῶν ἀγωγῆς τοιαῦτα. τὰ δὲ περὶ ἔρωτος ἐκθέσμου
ἐπάκουσον οἷα τυγχάνει·
κʹ. ΠΕΡΙ ΕΡΩΤΟΣ ΕΚΘΕΣΜΟΥ
“Ὅταν δὲ χρονίζῃ τοῦτο δρῶν καὶ πλησιάζῃ μετὰ τοῦ ἅπτεσθαι ἔν τε
γυμνασίοις καὶ ἐν ταῖς ἄλλαις ὁμιλίαις, τότε δὴ ἡ τοῦ ῥεύματος ἐκείνου

πηγή,
ὃν ἵμερον Ζεὺς Γανυμήδους ἐρῶν ὠνόμασε, πολλὴ φερομένη πρὸς τὸν
ἐραστὴν ἡ
μὲν εἰς αὐτὸν ἔδυ, ἡ δ' ἀπομεστουμένου ἔξω ἀπορρεῖ· καὶ οἷον πνεῦμα ἤ
τις
ἠχὼ ἀπὸ λείων τε καὶ στερεῶν ἁλλομένη πάλιν ὅθεν ὡρμήθη φέρεται,
οὕτω
τὸ τοῦ κάλλους ῥεῦμα πάλιν εἰς τὸν καλὸν διὰ τῶν ὀμμάτων ἰόν, ᾗ
πέφυκεν
ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἰέναι ἀφικόμενον, καὶ ἀναπτερῶσαν τὰς διόδους τῶν
773
πτερῶν ἄρδει
τε καὶ ὥρμησε πτεροφυεῖν καὶ τὴν τοῦ ἐρωμένου αὖ ψυχὴν ἔρωτος
ἐνέπλη-
σεν. ἐρᾷ μὲν οὖν, ὅτου δέ, ἀπορεῖ καὶ οὔθ' ὅ τι πέπονθεν οὐδ' ἔχει φρά-
σαι, ἀλλ' οἷον ἀπ' ἄλλου ὀφθαλμίας ἀπολελαυκὼς πρόφασιν εἰπεῖν οὐκ
ἔχει.”
“Ἐπιθυμεῖ δὲ ἐκείνῳ παραπλησίως μέν, ἀσθενεστέρως δέ, ὁρᾶν,
ἅπτεσθαι,
Ευσέβιος Εκκλησιαστική ιστορία. Book 6, ch. 3, sec. 9, line 12
ὡς ἂν μὴ γένοιτο τῆς παρ' ἑτέρων ἐπικουρίας ἐνδεής,

ὅσαπερ ἦν αὐτῷ πρότερον λόγων ἀρχαίων συγγράμματα
φιλοκάλως ἐσπουδασμένα, μεταδούς, ὑπὸ τοῦ ταῦτα
ἐωνημένου φερομένοις αὐτῷ τέτταρσιν ὀβολοῖς τῆς ἡμέρας
ἠρκεῖτο. πλείστοις τε ἔτεσιν τοῦτον φιλοσοφῶν διετέλει
τὸν τρόπον, πάσας ὕλας νεωτερικῶν ἐπιθυμιῶν ἑαυτοῦ
περιαιρούμενος, καὶ διὰ πάσης μὲν ἡμέρας οὐ σμικροὺς
ἀσκήσεως καμάτους ἀναπιμπλῶν, καὶ τῆς νυκτὸς δὲ
τὸν πλείονα χρόνον ταῖς τῶν θείων γραφῶν ἑαυτὸν ἀνατιθεὶς
μελέταις, βίῳ τε ὡς ἔνι μάλιστα ἐγκαρτερῶν φιλοσοφωτάτῳ,
τοτὲ μὲν τοῖς ἐν ἀσιτίαις γυμνασίοις, τοτὲ δὲ μεμετρημένοις
τοῖς κατὰ τὸν ὕπνον καιροῖς, οὗ μεταλαμβάνειν οὐδ' ὅλως
ἐπὶ στρωμνῆς, ἀλλ' ἐπὶ τοὔδαφος διὰ σπουδῆς ἐποιεῖτο·
πάντων δὲ μάλιστα τὰς εὐαγγελικὰς τοῦ σωτῆρος
φωνὰς φυλακτέας ᾤετο εἶναι δεῖν τάς τε περὶ τοῦ μὴ δύο
χιτῶνας μηδ' ὑποδήμασιν χρῆσθαι παραινούσας μηδὲ μὴν
ταῖς περὶ τοῦ μέλλοντος χρόνου φροντίσιν κατατρίβεσθαι·
ἀλλὰ καὶ μείζονι τῆς ἡλικίας προθυμίᾳ χρώμενος,
ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι διακαρτερῶν εἰς ἄκρον τε ὑπερβαλ-
λούσης ἀκτημοσύνης ἐλαύνων, τοὺς ἀμφ' αὐτὸν εἰς τὰ
μάλιστα κατέπληττεν, μυρίους μὲν λυπῶν εὐχομένους αὐτῷ
ἔθνεσι συνδιηνέγκαμεν, μόνοι μὲν ὑποστάντες ὅσα ἡμῖν

ἐλυμήναντο, παραπολαύσαντες δὲ καὶ ὧν ἀλλήλους εἰργάσαντό
τε καὶ πεπόνθασιν, καὶ τῇ Χριστοῦ πάλιν ἐνηυφράνθημεν
774
εἰρήνῃ, ἣν μόνοις ἡμῖν δέδωκεν·

βραχυτάτης δὲ ἡμῶν
τε καὶ αὐτῶν τυχόντων ἀναπνοῆς, ἐπικατέσκηψεν ἡ νόσος
αὕτη, πρᾶγμα φόβου τε παντὸς φοβερώτερον ἐκείνοις καὶ
συμφορᾶς ἧστινος οὖν σχετλιώτερον καὶ ὡς ἴδιός τις αὐτῶν
ἀπήγγειλεν συγγραφεύς, πρᾶγμα μόνον δὴ τῶν πάντων
ἐλπίδος κρεῖσσον γενόμενον, ἡμῖν δὲ οὐ τοιοῦτο μέν, γυμνά-
σιον δὲ καὶ δοκίμιον οὐδενὸς τῶν ἄλλων ἔλαττον. ἀπέσχετο
μὲν γὰρ οὐδὲ ἡμῶν, πολλὴ δὲ ἐξῆλθεν εἰς τὰ ἔθνη».
τούτοις ἑξῆς ἐπιφέρει λέγων·
»οἱ γοῦν πλεῖστοι τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν δι' ὑπερβάλλουσαν
ἀγάπην καὶ φιλαδελφίαν ἀφειδοῦντες ἑαυτῶν καὶ ἀλλήλων
ἐχόμενοι, ἐπισκοποῦντες ἀφυλάκτως τοὺς νοσοῦντας, λιπα-
ρῶς ὑπηρετούμενοι, θεραπεύοντες ἐν Χριστῷ, συναπηλλάτ-
τοντο ἐκείνοις ἀσμενέστατα, τοῦ παρ' ἑτέρων ἀναπιμπλάμενοι
πάθους καὶ τὴν νόσον ἐφ' ἑαυτοὺς ἕλκοντες ἀπὸ τῶν πλησίον
καὶ ἑκόντες ἀναμασσόμενοι τὰς ἀλγηδόνας. καὶ πολλοὶ
νοσοκομήσαντες καὶ ῥώσαντες ἑτέρους, ἐτελεύτησαν αὐτοί,
τὰ δέ γε ἔθνη πᾶν τοὐναντίον· καὶ νοσεῖν ἀρχομένους ἀπωθοῦντο

καὶ ἀπέφευγον τοὺς φιλτάτους κἀν ταῖς ὁδοῖς ἐρρίπτουν ἡμιθνῆτας καὶ
νεκροὺς ἀτάφους ἀπεσκυβαλίζοντο, τὴν τοῦ θανάτου διάδοσιν
καὶ κοινωνίαν ἐκτρεπόμενοι, ἣν οὐκ ἦν καὶ πολλὰ μηχανω-
μένοις ἐκκλῖναι ῥᾴδιον».
μετὰ δὲ καὶ ταύτην τὴν ἐπιστολήν, εἰρηνευσάντων
τῶν κατὰ τὴν πόλιν, τοῖς κατ' Αἴγυπτον ἀδελφοῖς
ἑορταστικὴν αὖθις ἐπιστέλλει γραφήν, καὶ ἐπὶ ταύτῃ πάλιν
ἄλλας διατυποῦται· φέρεται δέ τις αὐτοῦ καὶ περὶ σαββάτου
καὶ ἄλλη περὶ γυμνασίου.
Ἑρμάμμωνι δὲ πάλιν καὶ τοῖς κατ' Αἴγυπτον
ἀδελφοῖς δι' ἐπιστολῆς ὁμιλῶν πολλά τε ἄλλα περὶ τῆς
Δεκίου καὶ τῶν μετ' αὐτὸν διεξελθὼν κακοτροπίας, τῆς κατὰ
τὸν Γαλλιῆνον εἰρήνης ἐπιμιμνήσκεται·
οὐδὲν δὲ οἷον τὸ καὶ τούτων ὧδέ πως ἐχόντων ἀκοῦσαι·
»ἐκεῖνος μὲν οὖν τῶν ἑαυτοῦ βασιλέων τὸν μὲν προέμενος,
τῷ δὲ ἐπιθέμενος, παγγενεῖ ταχέως καὶ πρόρριζος
ἐξηφανίσθη, ἀνεδείχθη δὲ καὶ συνανωμολογήθη παρὰ
πάντων ὁ Γαλλιῆνος, παλαιὸς ἅμα βασιλεὺς καὶ νέος,
πρῶτος ὢν καὶ μετ' ἐκείνους παρών.
775
Ευσέβιος Demonstratio evangelica Book 4, ch. 7, sec. 3, line 2
θεὸν τῶν ὅλων ὀνομάζει, κύριον δὲ τὸν τούτου λόγον, τὸν δὴ καὶ
δευτέρως ἡμῖν μετὰ τὸν τῶν ὅλων θεὸν κυριολογούμενον. ἀλλὰ γὰρ
τοῖς μὲν τῶν ἐθνῶν ἀοράτοις προστάταις, αὐτοῖς δὴ τοῖς ἀγγέλοις,
τὰ ἔθνη πάντα καὶ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων, υἱοὺς Ἀδὰμ ἐπικα-
λουμένους, κρίσει τοῦ ὑψίστου θεοῦ καὶ λόγοις ἀρρήτοις ἡμῖν φησιν
διανεμηθῆναι· τῷ δὲ πάντων ἐξοχωτάτῳ ἡγεμόνι τε καὶ βασιλεῖ τῶν
ὅλων, αὐτῷ δὴ τῷ Χριστῷ, ὡς ἂν μονογενεῖ υἱῷ, τῶν ἐν ἀνθρώποις
τὸν Ἰακὼβ καὶ Ἰσραήλ, τουτέστιν πᾶν τὸ διορατικὸν καὶ θεοσεβὲς
παραδοθῆναι γένος.
ὁ μὲν γὰρ ἀσκητὴς ἀρετῆς, ἀγῶνα προβεβλη-
μένος, εἰσέτι τε ἀθλῶν καὶ παλαίων ἐν τοῖς κατ' εὐσέβειαν γυμνασίοις,
Ἑβραίων προσηγορίᾳ κέκληται Ἰακώβ· ὁ δὲ ἤδη νίκης καὶ τῶν παρὰ
θεῷ βραβείων ἠξιωμένος Ἰσραὴλ ἀναγορεύεται, οἷος αὐτὸς ἦν ἐκεῖνος
ὁ βοώμενος τοῦ παντὸς Ἑβραίων ἔθνους προπάτωρ, οἵ τε τούτου
γνήσιοι παῖδες, ἀπόγονοί τε τούτων καὶ προπάτορες, προφῆται πάντες
καὶ θεοφιλεῖς ἄνδρες· μὴ γάρ μοι τὸ Ἰουδαίων πλῆθος ταύτῃ νόμιζε
δηλοῦσθαι, μόνους δὲ τοὺς πάλαι πρότερον ἀρετῇ καὶ εὐσεβείᾳ τετε-
λειωμένους.
Ευσέβιος Contra Marcellum Book 1, ch. 3, sec. 14, line 3
στόλῳ φάσκει τὸν αὐτὸν τρόπον τῷ Σολομῶνι γεγραφέναι τοὺς

τὰς Ἑλληνικὰς παροιμίας πεποιημένους. λέγει δ' οὖν ἐπὶ λέξεως
ἐπειδὴ ταῖς τοῦ σοφωτάτου Σολομῶνος Παροιμίαις ἐντυ-
χόντες καὶ γνόντες δι' αὐτῶν ὅτι οὐδέν ἐστιν ἐκ τοῦ προχείρου
σαφῶς τῶν ἐν αὐταῖς εἰρημένων μαθεῖν, καὶ αὐτοὶ ζηλῶσαι τὸ προ-
φητικὸν βουληθέντες γράμμα τὸν αὐτὸν ἐκείνῳ γεγράφασι τρόπον.
σκέψαι δὲ καὶ ἄλλως ἐξ αὐτῶν τῶν παραθέσεων ὅσον τῆς ἀληθείας
διήμαρτεν, εἰπὼν τοὺς παρ' Ἕλλησιν τὸν αὐτὸν τῷ Σολομῶνι γεγρα-
φέναι τρόπον. ὁ μὲν γὰρ Σολομὼν θεοδωρήτῳ σοφίᾳ κινούμενος
πᾶσαν αὐτοῦ τὴν γραφὴν ἐπ' ὠφελείᾳ καὶ σωτηρίᾳ ψυχῶν τῷ τῆς
θεοσεβείας ἀνετίθει λόγῳ, γυμνασίου δ' ἕνεκεν τῆς τῶν ἐντυγχανόν-
των διανοίας σκοτεινοῖς ἐχρῆτο προβλήμασιν καὶ λόγων στροφαῖς
καὶ φωναῖς δι' αἰνιγμάτων προενηνεγμέναις. καὶ τοῦτο δ' ἐν ἀρχῇ
τῆς βίβλου μαρτύρεται λέγων «τῶνδε γὰρ ἀκούσας σοφὸς σοφώτερος
ἔσται, ὁ δὲ νοήμων κυβέρνησιν κτήσεται, νοήσει τε παραβολὴν
σκοτεινῶν λόγων, ῥήσεις τε σοφῶν καὶ αἰνίγματα», καὶ πάλιν «δέ-
ξασθαι στροφὰς λόγων». ἃ δὴ καὶ οὕτως ἔχοντα ἐκ τῶν ἐμφερο-
μένων τῇ βίβλῳ καταμαθεῖν ῥᾴδιον, ἄλλως οὐ δυναμένων νοηθῆναι
776
ἢ διιόντων ἡμῶν ἐκ τῆς προχείρου λέξεως ἐπὶ τὸν ἐξ αὐτῆς θεω-

ρούμενον νοῦν· οἷόν ἐστιν τὸ «τῇ βδέλλῃ τρεῖς θυγατέρες ἦσαν ἀγα-
πήσει ἀγαπώμεναι, καὶ αἱ τρεῖς αὗται οὐκ ἐνεπίπλασαν αὐτήν.
Ευσέβιος Commentarius in Isaiam Book 2, sec. 10, line 42
τῆς Ἰερουσαλὴμ περιέφραττε «τὸ τεῖχος», ἐκτὸς δὲ «ἄλλο προτείχισμα»

ἐποίει,
»ὅπλων» τε προὐνόει καὶ πάσης πολεμικῆς παρασκευῆς. εἶθ' ὡς μετὰ
τοσαύτην
σπουδὴν συγκαλέσας τὰ πλήθη λόγοις αὐτοὺς θεοσεβέσιν ἐρώννυε
λέγων, μὴ
δεῖν μηδένα πολέμιον φοβεῖσθαι, ἐπειδήπερ φησί· «μεθ' ἡμῶν πλείονες ἢ
μετ'
αὐτῶν»· «μετὰ γὰρ τοῦ Ἀσσυρίου βραχίονας εἶναι σαρκίνους», «μεθ'
ἡμῶν δέ»
φησι «κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν τοῦ σῴζειν καὶ τοῦ πολεμεῖν τὸν πόλεμον
ἡμῶν».
οἷς ἐπιφέρεται· «καὶ κατεθάρσησεν ὁ λαὸς τοῖς λόγοις Ἑζεκίου βασιλέως
Ἰούδα.
καὶ μετὰ ταῦτα ἀποστέλλει Σεναχηρεὶμ βασιλεὺς Ἀσσυρίων ἀπὸ Λαχεὶς
τοὺς
παῖδας αὐτοῦ ἐπὶ Ἰερουσαλὴμ πρὸς Ἑζεκίαν βασιλέα Ἰούδα καὶ πρὸς
πάντα
τὸν ἐν Ἰερουσαλὴμ λαὸν λέγων» τὰ προκείμενα. ⌈πρὸς τοῖς ἄλλοις τοίνυν
κατορ-
θώμασι τοῦ Ἑζεκίου Γυμνάσιον ἀρετῆς καὶ πλείονος θεοσεβείας ἔνδειξιν
παρεῖχεν
ὁ θεὸς αὐτῷ διὰ τῆς πρὸς τὸν πόλεμον παρατάξεως, ἐν ᾗ διέλαμψε πάντα
μὲν
στρατηγικῶς τὰ πρὸς τὸν πόλεμον παραταξάμενος, τὸ δὲ πᾶν ἀναθεὶς τῷ
θεῷ,
τοῖς τε ὑπ' αὐτῶν πλήθεσι θεοσεβῆ διδασκαλίαν παραγγείλας.⌉ ἀλλ' οὐ
τοιοῦτος
ἦν ὁ Ἄχαζ ὁ τούτου πατήρ, ὃς ποτὲ μὲν τῷ Βαβυλωνίῳ ἑαυτὸν
κατεδούλου καὶ
πάντα τὸν ὑπ' αὐτῷ λαόν, ποτὲ δὲ ὑπὸ τῶν Σύρων τῶν τὴν Δαμασκὸν
οἰκούντων
ἡλίσκετο. οὐκοῦν ἀρετῆς ἔνδειξιν τῷ Ἑζεκίᾳ παρεῖχεν ὁ θεὸς συγχωρῶν
τῷ
Ἀσσυρίῳ πλησιάζειν τῇ Ἰερουσαλήμ. ⌈τηρητέον δὲ ὡς τῶν ἐν τούτοις
ὀνομα-
ζομένων ἀνδρῶν, λέγω δὲ τοῦ Ἐλιακὶμ καὶ τοῦ Σομνᾶ, καὶ διὰ τῶν
777
ἔμπροσθεν
μνήμην ἐποιεῖτο ὁ προφήτης «ἐν τῷ ῥήματι τῆς φάραγγος Σιών»,⌉ ἐν ᾧ
εἴρηται·
»Πορεύου εἰς τὸ παστοφόριον πρὸς Σομνᾶν τὸν ταμίαν» καὶ ἑξῆς, «καὶ
καλέσω
Ευσέβιος Commentaria in Psalmos Vol. 23, p.329, line 51
ἡ κληρονομία αὐτῶν εἰς τὸν αἰῶνα ἔσται. Οὐ κατ-

αισχυνθήσονται ἐν καιρῷ πονηρῷ, καὶ ἐν ἡμέ-
ραις λιμοῦ χορτασθήσονται, ὅτι οἱ ἁμαρτωλοὶ
ἀπολοῦνται. Ὅτι τοῦ δεξιοῦ τάγματος, λέγω δὲ
τῶν δικαίων, οὐ μόνον ὑποστηρίζει ὁ Θεὸς τὴν ζωὴν,
ἀλλὰ καὶ τὰς περιμενούσας αὐτοὺς ἐν τῷ μέλλοντι
αἰῶνι ἡμέρας ἀκριβῶς οἶδε, τήν τε ἡτοιμασμένην
αὐτοῖς κληρονομίαν, περὶ ἧς ἀνωτέρω ἐλέχθη. Διὸ
οὐδὲν αὐτοὺς καταβλάψει τὸ βραχὺ, καὶ λυπηρὸν τοῦ
παρόντος βίου, καὶ τὸ πένεσθαι καὶ πτωχεύειν διὰ
σεως ἡ καρτερία, δι' ἧς τὴν στενὴν καὶ τεθλιμμένην
τοῦ, γινώσκει, ὁ Σύμμαχος, Προοῖδεν ὁ Κύριος τὰς
ἡμέρας τῶν ἀμώμων, ἐξέδωκεν. Καὶ ἄλλο δὲ μέγα
ὑπάρξει τούτοις· ἐν γὰρ καιρῷ πονηρῷ οὐ κατ-
αισχυνθήσονται, καὶ ἐν ἡμέραις λιμοῦ χορτασθή-
σονται. Καιρὸς δὲ πονηρός ἐστιν ὁ τῆς κατὰ τῶν
ἀσεβῶν ὀργῆς, ἐν ᾧ οἱ μὲν τῆς δικαιοκρισίας τοῦ
Θεοῦ πειρασθήσονται, οἱ δὲ τοῦ δεξιοῦ τάγματος ἀπο-
λείψονται δόξαν καὶ τιμὴν καὶ ἀφθαρσίαν,
μεμενηκέναι ὁ Δαυῒδ, μηδ' ὥσπερ μίαν πληγὴν εἰλη-

φέναι ὑπὸ τῶν ἀντιπάλων· ὡς δὲ ἐπὶ μακρῷ χρόνῳ
τυπτόμενος, καὶ καρτερῶς ὑπομένων τὰς ἐπαγομέ-
νας αὐτῷ πληγὰς, φάσκειν τοῖς τύπτουσιν· «Ἕως
πότε ἐπιτίθεσθε ἐπ' ἄνθρωπον;» ἢ κατὰ τὸν Ἀκύ-
λαν· «Ἕως τίνος ἐπιβουλεύετε;» ἢ κατὰ τὸν Σύμ-
μαχον· «Ἕως τίνος ματαιοπονήσετε;» Εἶτα τὴν προ-
αίρεσιν τῶν ἐπιβουλευόντων αὐτῷ διελέγχων φησί·
»Φονεύετε πάντες ὑμεῖς.» Φονευταὶ γάρ ἐστε, φησί·
778
καὶ οὐχ ὥσπερ ἀνταγωνισταὶ πρὸς ἀθλητὴν ἱστάμενοι

μέχρι γυμνασίου ποιεῖσθαι τὴν ἅμιλλαν· ἀλλὰ φονικῇ
προαιρέσει ἐπιτίθεσθέ μοι, καὶ ἐπιτίθεσθε ὡς ἀβοη-
θήτῳ, καὶ ὡς ἤδη κεκλιμένῳ τοίχῳ καὶ φραγμῷ ὠ-
σμένῳ. Ὡς γὰρ μηδενὸς περιφράττοντος μηδὲ περι-
τειχίζοντος καὶ τὴν ἐμὴν φρουροῦντος ψυχὴν, οὕτως
ἐπιτίθεσθε. Ἕως οὖν πότε ταῦτα ματαιοπονήσετε,
καὶ οὐχὶ παύσεσθε λοιπὸν, γνόντες, ὅτι εὗρον τὴν
ἐμαυτοῦ φυλακὴν, καὶ τὸν ἐμαυτοῦ φρουρὸν καὶ Σω-
τῆρα; Διὸ ἐθάρσησα φάναι· «Οὐχὶ τῷ Θεῷ ὑποτα-
γήσεται ἡ ψυχή μου; παρ' αὐτοῦ γὰρ τὸ σωτήριόν
μου. Καὶ γὰρ αὐτὸς Θεός μου καὶ Σωτήρ μου,
Επιφάνιος Panarion (= Adversus haereses) Vol. 1, p.365, line 18
24. Πάλιν δὲ ὁ αὐτὸς ἅγιος Ἰωάννης κηρύττων ἐν τῇ Ἀσίᾳ

ἱστορεῖται παράδοξον ἔργον τι πεποιηκὼς εἰς ὑπογραμμὸν τῆς ἀλη-
θείας. πολιτείαν γὰρ ἔχων θαυμασιωτάτην καὶ συμπρέπουσαν αὐτοῦ
τῷ ἀξιώματι τῆς ἀποστολῆς καὶ μηδ' ὅλως λουόμενος, ἠναγκάσθη
ὑπὸ τοῦ ἁγίου πνεύματος προελθεῖν ἕως τοῦ βαλανείου, εἰπὼν ὅτι
»λάβετέ μοι τὰ πρὸς βαλανεῖον». καὶ τῶν συνεπομένων θαυμαζόντων
ἦλθεν εἰς αὐτὸ τὸ λουτρὸν καὶ γεγονὼς πρὸς τὸν εἰωθότα ὑπο-
δέχεσθαι τῶν λουομένων τὰ ἱμάτια ἤρετο τίς ἔνδον ἐστὶν ἐν τῷ
βαλανείῳ· ὁ δὲ ὀλεάριος ὁ ἐπὶ τῷ φυλάττειν τὰ ἱμάτια προσκαρτε-
ρῶν (ἐν τοῖς γὰρ γυμνασίοις ἔργον τοῦτό τισιν ὑπάρχει πορισμοῦ
ἕνεκα τῆς ἐφημέρου τροφῆς) ἔφη τῷ ἁγίῳ Ἰωάννῃ ὅτι Ἐβίων ἔνδον
ἐστίν. Ἰωάννης δὲ εὐθὺς συνεὶς τὴν τοῦ ἁγίου πνεύματος ὁδηγίαν,
δι' ἣν αἰτίαν προὐτρέψατο αὐτὸν ἕως τοῦ βαλανείου ἥκειν, ὡς ἔφην,
μνήμης ἕνεκα τοῦ καταλιπεῖν ἡμῖν τὴν τῆς ἀληθείας ὑπόθεσιν, ὅτι
τίνες εἰσὶν οἱ δοῦλοι Χριστοῦ καὶ ἀπόστολοι καὶ υἱοὶ τῆς αὐτῆς ἀλη-
θείας, τίνα δέ ἐστι τὰ σκεύη τοῦ πονηροῦ καὶ πύλαι Ἅιδου, μὴ κατι-
σχύουσαι τῆς πέτρας καὶ τῆς ἐπ' αὐτῇ οἰκοδομηθείσης ἁγίας θεοῦ
ἐκκλησίας, εὐθὺς ταράξας ἑαυτὸν καὶ οἰμώξας, ἠρέμα εἰς τὸ πάντας
ἀκοῦσαι εἰς μαρτύριον παραστάσεως ἀχράντου διδασκαλίας «σπεύσατε,
ἀδελφοί» ἔφη «ἐξέλθωμεν ἐντεῦθεν,

779
Προοίμιον τῆς περὶ τῶν Μαρκίωνος βιβλίων ὑποθέσεώς τε καὶ

ἐλέγχου.
11. Ὅτῳ φίλον ἐστὶ τὰς τοῦ ἀπατηλοῦ Μαρκίωνος νόθους ἐπι-
νοίας ἀκριβοῦν καὶ τὰς ἐπιπλάστους τοῦ αὐτοῦ βοσκήματος μηχανὰς
διαγινώσκειν, τούτῳ τῷ συλλελεγμένῳ πονήματι ἐντυχεῖν μὴ κατο-
κνείτω. ἐκ γὰρ τοῦ παρ' αὐτῷ εὐαγγελίου τὰ πρὸς ἀντίρρησιν τῆς
πανούργου αὐτοῦ ῥᾳδιουργίας σπουδάσαντες παρεθέμεθα, ἵν' οἱ τῷ
πονήματι ἐντυχεῖν ἐθέλοντες ἔχωσι τοῦτο Γυμνάσιον ὀξύτητος, πρὸς
ἔλεγχον τῶν ὑπ' αὐτοῦ ἐπινενοημένων ξενολεξιῶν. ὁ μὲν γὰρ χα-
ρακτὴρ τοῦ κατὰ Λουκᾶν σημαίνει τὸ εὐαγγέλιον· ὡς δὲ ἠκρωτη-
ρίασται μήτε ἀρχὴν ἔχον μήτε μέσα μήτε τέλος, ἱματίου βεβρωμένου
ὑπὸ πολλῶν σητῶν ἐπέχει τὸν τρόπον. εὐθὺς μὲν γὰρ ἐν τῇ ἀρχῇ
πάντα τὰ ἀπ' ἀρχῆς τῷ Λουκᾷ πεπραγματευμένα τουτέστιν ὡς λέγει
»ἐπειδήπερ πολλοὶ ἐπεχείρησαν» καὶ τὰ ἑξῆς καὶ τὰ περὶ τῆς Ἐλισάβετ
καὶ τοῦ ἀγγέλου εὐαγγελιζομένου Μαρίαν τὴν παρθένον, Ἰωάννου
τε καὶ Ζαχαρίου καὶ τῆς ἐν Βηθλεὲμ γεννήσεως, γενεαλογίας καὶ
τῆς τοῦ βαπτίσματος ὑποθέσεως – ταῦτα πάντα περικόψας ἀπεπήδησεν
καὶ ἀρχὴν τοῦ εὐαγγελίου ἔταξε ταύτην «ἐν τῷ πεντεκαιδεκάτῳ ἔτει
τὸν ματαίως ἑαυτῷ ἐπιθέμενον ὄνομα Ἀδαμαντίου καὶ πρὸς τὴν

αὐτοῦ ἀτοπίαν κατὰ τῆς ἀληθείας ἐν πολλοῖς μέρεσι τῆς πίστεως
κακῶς ἐπινενοημένον ὀλεθρίαν διδασκαλίαν. παρελθὼν δὲ καὶ τού-
του τὴν αἵρεσιν καθεξῆς τὰς ἄλλας διασκέψομαι, ἐπιπόθητοι, θεὸν
συνήθως ἐπικαλούμενος ἀρωγὸν τῆς ἡμῶν ἰδιωτείας, πρὸς τὸ δυνη-
θῆναι ἀντισχεῖν πρὸς πᾶσαν κατὰ τῆς ἀληθείας ἐπεγειρομένην φωνὴν
μάταιον καὶ ἡττῆσαι κατὰ τὰ ὑπὸ τοῦ ἁγίου Ἠσαΐου ῥηθέντα ὅτι
»πᾶσα φωνὴ ἐπαναστήσεται ἐπὶ σέ, πάντας αὐτοὺς ἡττήσεις, οἱ δὲ
ἔνοχοι ἔσονται ἐν αὐτῇ», ἵν' οὕτως ἐν θεῷ τὸ ἐπάγγελμα περαιωσά-
μενοι τοῖς βουλομένοις νουνεχῶς ἐντυγχάνειν εἰς Γυμνάσιον ἀληθείας
καὶ φάρμακον ἰάσεως περὶ ἑκάστου θηρὸς καὶ ἰοβόλου ἑρπετοῦ, τῶν
προσώπων τῶν αἱρέσεών φημι, δίκην ἀντιδότου καὶ ταυτησὶ τῆς
τῶν Ὠριγενιαστῶν, φρύνου δίκην μεμορφωμένης ἐκ νοτίδος πολλῆς
κυκῶντος καὶ φωνῇ μείζονι ἐπικραυγάζοντος, λαβόμενοι τὴν τοῦ
κυρίου ἀνάστασιν προπότιον ὡς εἰπεῖν, ἀποβλύσωμεν τὸ γλισχρῶδες
τοῦ ἰοῦ τοῦ φρύνου καὶ ἑρπετώδους μοχθηροῦ τὴν ἀδικίαν. συμ-
βέβηκε γὰρ αὐτῷ καὶ τοῦτο μετὰ πάντων τῶν πειθομένων αὐτῷ
πάσχειν, δι' ὃ καὶ στενάζω ὑπὲρ αὐτοῦ, ὅτι οἴμοι πῶς ἐβλάβης,
πόσους δὲ ἄλλους ἔβλαψας, ὡς ὑπὸ δεινῆς ἐχίδνης δηχθείς, ὑπὸ τῆς
κοσμικῆς προπαιδείας φημί, καὶ ἄλλοις δηλητήριον γέγονας.
780
τοῦ Ἀρείου μὴ νοθευθείσῃ. συμβέβηκε δὲ τοῦτον ἀποσχίσαι πλῆθος.

2. Τὸν δὲ Ἄρειον τοῦτον πρεσβύτερον ὄντα Ἀλεξάνδρου τοῦ προει-
ρημένου ὑπεισῆλθε πνεῦμα σατᾶν, κατὰ τὸ γεγραμμένον, καὶ ἐπέσεισεν
αὐτὸν κατὰ τῆς ἐκκλησίας κονιορτὸν ἐγεῖραι, ὡς καὶ ἐξαφθῆναι ἐξ
αὐτοῦ πῦρ οὐ τὸ τυχόν, ὃ κατείληφε πᾶσαν τὴν Ῥωμανίαν σχεδόν,
μάλιστα
τῆς ἀνατολῆς τὰ μέρη, ὡς ἔτι καὶ δεῦρο πολεμοῦσα ἡ αὐτοῦ αἵρεσις τὴν
ἀληθινὴν πίστιν καὶ τὴν ἐκκλησίαν οὐ διέλιπε. κατὰ δὲ τὸν καιρὸν
ἐκεῖνον
ἐδόκει πρεσβύτερος εἶναι ὁ Ἄρειος καὶ γεγόνασι πολλοὶ αὐτοῦ
συμπρεσβύτε-
ροι καθ' ἑκάστην ἐκκλησίαν· εἰσὶ τοίνυν πλείους τὸν ἀριθμὸν ἐν τῇ
Ἀλεξαν-
δρείᾳ σὺν τῇ νῦν κτισθείσῃ τῇ Καισαρίῳ καλουμένῃ, ὃ πρότερον
Ἀδριανὸν
ἐτύγχανεν, ὕστερον Λικινιανὸν γέγονε Γυμνάσιον εἴτ' οὖν βασίλειον.
μετέπειτα δὲ ἐν χρόνοις Κωνσταντίου ἔδοξεν αὐτὸ οἰκοδομηθῆναι ἐκκλη-
σίαν, Γρηγορίου τοῦ Μελιτιανοῦ καὶ Ἀρειανοῦ ἀρξαμένου, τελειώσαντος
δὲ Ἀθανασίου τοῦ μακαρίου καὶ πατρὸς τῆς ὀρθοδοξίας, καυθείσης δὲ

ἐπὶ Ἰουλιανοῦ καὶ αὖθις ἀνακτισθείσης ὑπ' αὐτοῦ τοῦ μακαρίτου Ἀθανα-
σίου τοῦ ἐπισκόπου. ἄλλαι δέ εἰσι πλείους, ὡς ἔφην, Διονυσίου
καλουμένη
ἐκκλησία καὶ ἡ τοῦ Θεωνᾶ καὶ ἡ Πιερίου καὶ Σεραπίωνος καὶ ἡ τῆς
Περσαίας καὶ ἡ τοῦ Διζύας καὶ ἡ τοῦ Μενδιδίου καὶ ἡ Ἀννιανοῦ καὶ ἡ τῆς
Βαυκάλεως καὶ ἄλλαι. ἐν μιᾷ δὲ τούτων Κόλλουθός τις ὑπῆρχεν, ἐν
στάσεως ἐπὶ τὴν ἀγέννητον τοῦ θεοῦ οὐσίαν ἀναφέρει, ὡς υἱοπάτορα

λέγων, ἀνάθεμα ἔστω.
Καὶ εἴ τις ἐξουσίᾳ μόνῃ τὸν πατέρα πατέρα λέγοι τοῦ μονογενοῦς
υἱοῦ καὶ μὴ ἐξουσίᾳ ὁμοῦ καὶ οὐσίᾳ πατέρα τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ, ὡς
μόνην τὴν ἐξουσίαν λαμβάνων καὶ κοινοποιῶν αὐτὸν πρὸς τὰ λοιπὰ
ποιήματα καὶ οὐ λέγων ἀληθῶς ἐκ πατρὸς γνήσιον υἱόν, ἀνάθεμα
ἔστω.
Καὶ εἴ τις ἐξουσίᾳ καὶ οὐσίᾳ λέγων τὸν πατέρα πατέρα τοῦ υἱοῦ,
781
ὁμοούσιον δὲ ἢ ταὐτοούσιον λέγοι τὸν υἱὸν τῷ πατρί, ἀνάθεμα ἔστω.

Καί εἰσιν οἱ ὑπογράψαντες Βασίλειος, Εὐστάθιος, Ὑπερέχιος,
Λητόϊος, Ἑορτικός, Γυμνάσιος, Μεμνόνιος, Εὐτυχής, Σευηρῖνος,
Εὐτύχιος,
Ἀλκιμίδης, Ἀλέξανδρος· καὶ οὕτω πιστεύω ὡς προγέγραπται καὶ δι'
ὑπογραφῆς ὁμολογῶ.

Ιάμβλιχος De vita Pythagorica Ch. 8, sec. 37, line 1
οὕτως ἀποβαίη, ζῶντας ἀφεῖναι πάλιν κελεῦσαι τοὺς ἰχθῦς,

πρότερόν γε ἀκριβῶς διαριθμήσαντας. καὶ τὸ θαυμασιώτε-
ρον, οὐδεὶς ἐν τοσούτῳ τῆς ἀριθμήσεως τῷ χρόνῳ τῶν
ἰχθύων ἐκτὸς ὕδατος μεινάντων ἀπέπνευσεν, ἐφεστῶτός γε
αὐτοῦ. δοὺς δὲ καὶ τὴν τῶν ἰχθύων τιμὴν τοῖς ἁλιεῦσιν
ἀπῄει εἰς Κρότωνα. οἳ δὲ τὸ πεπραγμένον διήγγειλαν καὶ
τοὔνομα μαθόντες παρὰ τῶν παίδων εἰς ἅπαντας ἐξήνεγκαν.
οἳ δὲ ἀκούσαντες ἐπεθύμουν ἰδεῖν τὸν ξένον, ὅπερ ἐν
ἑτοίμῳ κατέστη· τήν τε γὰρ ὄψιν ἦν οἷον ἐξεπλάγη τις
ἂν ἰδὼν καὶ καθυπενόει εἶναι τοιοῦτον οἷος ὡς ἀληθῶς ἦν.
καὶ μετ' ὀλίγας ἡμέρας εἰσῆλθεν εἰς τὸ Γυμνάσιον.
περιχυθέντων δὲ τῶν νεανίσκων παραδέδοται λόγους τινὰς
διαλεχθῆναι πρὸς αὐτούς, ἐξ ὧν εἰς τὴν σπουδὴν παρεκάλει
τὴν περὶ τοὺς πρεσβυτέρους, ἀποφαίνων ἔν τε τῷ κόσμῳ
καὶ τῷ βίῳ καὶ ταῖς πόλεσι καὶ τῇ φύσει μᾶλλον τιμώ-
μενον τὸ προηγούμενον ἢ τὸ τῷ χρόνῳ ἑπόμενον, οἷον
τὴν ἀνατολὴν τῆς δύσεως, τὴν ἕω τῆς ἑσπέρας, τὴν ἀρχὴν
τῆς τελευτῆς, τὴν γένεσιν τῆς φθορᾶς, παραπλησίως δὲ
καὶ τοὺς αὐτόχθονας τῶν ἐπηλύδων, ὁμοίως δὲ αὖ τῶν
ἐν ταῖς ἀποικίαις τοὺς ἡγεμόνας καὶ τοὺς οἰκιστὰς τῶν
πόλεων, καὶ καθόλου τοὺς μὲν θεοὺς τῶν δαιμόνων,
γάλης σοφίας τὸ κατανοῆσαί τε καὶ συνιδεῖν, ποίοις τε

καὶ πόσοις δεῖ χρῆσθαι πρὸς τὴν τροφήν. εἶναι δὲ ταύτην
τὴν ἐπιστήμην τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς Ἀπόλλωνός τε καὶ Παιῶ-
νος, ὕστερον δὲ τῶν περὶ Ἀσκληπιόν. περὶ δὲ γεννήσεως
τάδε λέγειν αὐτοὺς ἔφασαν. καθόλου μὲν ᾤοντο δεῖν φυ-
λάττεσθαι τὸ καλούμενον προφερές (οὔτε γὰρ τῶν φυτῶν
782
τὰ προφερῆ οὔτε τῶν ζῴων εὔκαρπα γίνεσθαι), ἀλλὰ δεῖν

γενέσθαι τινὰ χρόνον πρὸ τῆς καρποφορίας, ὅπως ἐξ
ἰσχυόντων τε καὶ τετελειωμένων τῶν σωμάτων τὰ σπέρ-
ματα καὶ οἱ καρποὶ γίνωνται. δεῖν οὖν τούς τε παῖδας καὶ
τὰς παρθένους ἐν πόνοις τε καὶ γυμνασίοις καὶ καρτερίαις
ταῖς προσηκούσαις τρέφειν, τροφὴν προσφέροντας τὴν
ἁρμόττουσαν φιλοπόνῳ τε καὶ σώφρονι καὶ καρτερικῷ
βίῳ. πολλὰ δὲ τῶν κατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον τοιαῦτα
εἶναι ἐν οἷς βέλτιόν ἐστιν ἡ ὀψιμάθεια· ὧν εἶναι καὶ τὴν
τῶν ἀφροδισίων χρείαν. δεῖν οὖν τὸν παῖδα οὕτως ἄγεσθαι,
ὥστε μὴ ζητεῖν ἐντὸς τῶν εἴκοσιν ἐτῶν τὴν τοιαύτην
συνουσίαν. ὅταν δ' εἰς τοῦτο ἀφίκηται, σπανίοις εἶναι
χρηστέον τοῖς ἀφροδισίοις. ἔσεσθαι δὲ τοῦτο, ἐὰν τίμιόν
τε καὶ καλὸν εἶναι νομίζηται ἡ εὐεξία· ἀκρασίαν γὰρ ἅμα
καὶ εὐεξίαν οὐ πάνυ γίνεσθαι περὶ τὸν αὐτόν.
Ιάμβλιχος Protrepticus Pa. 30, line 18
πάντων ἄριστον, καὶ ἑλόντα αὖ κοινῇ ξυνοικεῖν τὸν

ἐπίλοιπον βίον. τοῦτο δὲ οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν ἢ δεόντως
φιλοσοφεῖν, ὥστ' ἐξ ἅπαντος τρόπου φιλοσοφητέον
τοῖς βουλομένοις εὐδαιμονεῖν.
Τελέως δ' ἂν καὶ οὕτως ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἐκ διαιρέσεως
ἐπέλθοιμεν. τρία τριχῇ ψυχῆς ἐν ἡμῖν εἴδη κατῴκισται,
τὸ μὲν ᾧ λογιζόμεθα, τὸ δὲ ᾧ θυμούμεθα, τρίτον δὲ ᾧ
ἐπιθυμοῦμεν. τυγχάνει δ' ἕκαστον αὐτῶν κινήσεις ἔχον·
τὸ μὲν οὖν αὐτῶν ἐν ἀργίᾳ διάγον καὶ τῶν ἑαυτοῦ
κινήσεων ἡσυχίαν ἄγον ἀσθενέστατον ἀνάγκη γίγνεσθαι,
τὸ δὲ ἐν γυμνασίοις ἐρρωμενέστατον· διὸ φυλακτέον,
ὅπως ἂν ἔχωσι τὰς κινήσεις πρὸς ἀλλήλας συμμέτρους.
διαφερόντως δὲ δὴ τὸ κυριώτατον τῆς ψυχῆς εἶδος,
ὅπερ δαίμονα ὁ θεὸς ἑκάστῳ δέδωκε καὶ ὅπερ ἀπὸ γῆς
ἡμᾶς αἴρει πρὸς τὴν ἐν οὐρανῷ ξυγγένειαν ὡς ὄντας
φυτὸν οὐκ ἔγγειον, ἀλλ' οὐράνιον, τοῦτο δὴ μάλιστα
ἀσκητέον. τῷ μὲν γὰρ περὶ τὰς ἐπιθυμίας ἢ περὶ
φιλονεικίας ἐσπουδακότι καὶ ταῦτα σφόδρα διαπονοῦντι
πάντα τὰ δόγματα ἀνάγκη θνητὰ ἐγγεγονέναι, καὶ
παντάπασι καθόσον μάλιστα δυνατὸν γίγνεσθαι θνητῷ,
τούτου μηδὲ σμικρὸν ἐλλείπειν, ἅτε τὸ τοιοῦτον
783
Ιάμβλιχος Protrepticus Pa. 85, line 7
ὕδωρ ἑτέρῳ τοιούτῳ τετρημένῳ κοσκίνῳ. τὸ δὲ κόσκι-

νον ἄρα λέγει, ὡς ἔφη ὁ πρὸς ἐμὲ λέγων, τὴν ψυχὴν
εἶναι· τὴν δὲ ψυχὴν κοσκίνῳ ἀπείκασε τὴν τῶν ἀνοή-
των ὡς τετρημένην, ἅτε οὐ δυναμένην στέγειν δι' ἀπι-
στίαν τε καὶ λήθην. ταῦτα ἐπιεικῶς μέν ἐστιν ὑπό τι
ἄτοπα, δηλοῖ μὴν ὃ ἐγὼ βούλομαι ἐνδείξασθαι, ὡς χρὴ
μεταθέσθαι ἀπὸ τοῦ ἀπλήστως καὶ ἀκολάστως ἔχοντος
βίου ἐπὶ τὸν κοσμίως καὶ τοῖς ἀεὶ παροῦσιν ἱκανῶς
καὶ ἐξαρκούντως ἔχοντα βίον, καὶ πείθεσθαι εὐδαιμο-
νεστέρους εἶναι τοὺς κοσμίους τῶν ἀκολάστων. φέρε
δὴ οὖν καὶ ἄλλην εἰκόνα εἴπω ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου
τὴν νῦν. σκόπει γὰρ εἰ τοιόνδε δοκεῖ περὶ τοῦ βίου
ἑκατέρου, τοῦ τε σώφρονος καὶ τοῦ ἀκολάστου, οἷον εἰ
δυοῖν ἀνδροῖν ἑκατέρῳ πίθοι πολλοὶ εἶεν, καὶ τῷ μὲν
ἑτέρῳ ὑγιεῖς καὶ πλήρεις, ὁ μὲν οἴνου ὁ δὲ μέλιτος
ὁ δὲ γάλακτος καὶ ἄλλοι πολλοὶ πολλῶν, νάματα δὲ
σπάνια καὶ χαλεπὰ ἑκάστου τούτων εἴη καὶ μετὰ πολ-
λῶν πόνων καὶ χαλεπῶν ἐκποριζόμενα· ὁ μὲν οὖν
ἕτερος πληρωσάμενος μήτε ἐποχετεύοι μηδέ τι φρον-
τίζοι, ἀλλ' ἕνεκα τούτων ἡσυχίαν ἔχοι· τῷ δ' ἑτέρῳ
τὰ μὲν νάματα, ὥσπερ καὶ ἐκείνῳ, δυνατὰ μὲν πορί
προοίμια, δημηγόρου πραχθέντα προσχήματι καὶ κρυπτό-

μενα· εἰ τότε κατηγοροῦντος ἐπείθεσθε, εἰ τὴν ἔξω τῆς
Ἀττικῆς ἀσέβειαν καταγνόντες ὑμεῖς ἐκολάζετε, οὐκ ἂν
μετῆγεν εἴσω καὶ καθ' ἡμῶν τὰ τοιαῦτα τολμήματα· οὐ
δ' ἂν τῆς ἐφόρου θεᾶς τῶν ἀναθημάτων ἐφήπτετο· νῦν
δὲ κέρδους τοῦ τοιούτου γευσάμενος, καὶ μεγέθει τοῦ
πράγματος τὴν πίστιν τῶν ἐγκλημάτων ὑμᾶς ἀφαιρού-
μενος τοὺς δικάζοντας ἐργασίαν ποιεῖται τὸ ἔγκλημα·
καὶ οὐχ ὅπως τολμᾷ μόνον, ἀλλ' ἤδη καὶ τὰ τοῦ συμ-
βούλου τοιαῦτα πάρεστιν αἰτιώμενος, καὶ λόγοις πολυ-
πραγμονῶν καὶ γυμνασίοις, ἣν φοιτῶντες ἐν διδασκάλοις ἐκ παίδων
μέχρι γήρως κανῶνα εἰς παιδείαν αὐτοῖς προ-
τεθείκαμεν, μεταφέρων εἰς ἔγκλημα αὐτὰ τῆς ἱεροσυλίας,
αὐτὸς ἐπὶ τῆς ἐρημίας κατορύττων τὰ φώρια καταλαμ-
βάνει τὸ δικαστήριον, φόβῳ τῆς κατηγορίας ἡμᾶς ἐπι-
784
σχεῖν βουλόμενος· ταῦτα δὴ τῆς Αἰσχίνου πολιτείας τὰ

συνήθη παλαίσματα· τούτοις καὶ νῦν οὐ ταῖς ἀληθείαις
τεθάῤῥηκεν.

Ἐλέγχων ἀπαίτησις οὐκ ἐμπίπτει, διὰ τὸ ἐξισάζειν ἐν τοῖς
δοκεῖ, καὶ δευτέραν δωρεάν· οἰκήσω μετὰ τῆς θυγατρὸς

τὸν τάφον. θάρσει σιωπήσω λοιπὸν σιωπὴν μακράν·
οὐκ ἔτι μετὰ ταῦτα πολιτεύσομαι· ἐν δὲ τῇ θεωρίᾳ ἐπι-
σημήνασθαι δεῖ, ὅτι περιττὸν τὸ τιθέναι· φυλάξω τὴν
ἑτέραν. οὔσης τῆς ζητήσεως περὶ τοῦ εἰ δεῖ δοθῆναι·
εἰ μὴ γὰρ ἐπαγγελλομένου τοῦ δῆμον ἐκώλυεν, εἰκότως
ἂν ἔπιπτεν ἡ τοιαύτη ζήτησις· ἐπεὶ δὲ οὐδὲ αἰτεῖν συγ-
χωρῇ, δῆλον ὡς ἰσχυριζόμενος, τὸ μὴ μετεῖναι δευτέρας
αὐτῷ δωρεᾶς· πῶς οὐ περιττὸν παντί τῳ καταφαίνεται
τὸ περὶ ταύτης λέγειν.
ΤΗΝ ΕΙΣΕΛΘΟΥΣΑΝ ΕΙΣ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ἔδει

κολάζεσθαι· καὶ ἐξεῖναι καὶ μητρά- σιν ἀκρίτους ἀναιρεῖν τοὺς
παῖδας.
Πορνεύοντα τὸν υἱὸν ἐδίωκεν ἡ μήτηρ ἀναιρήσουσα· ὁ παῖς

ἔφθη καταφυγὼν εἰς τὸ Γυμνάσιον. συνειςελθοῦσα ἡ μήτηρ, διεχρή-
σατο αὐτὸν ἐν τῷ γυμνασίῳ, καὶ ὑπάγεται νόμῳ.
Ταραχθείη μὲν ἄν τις ὡς ἀντινομίας οὔσης τοῦ
πλάσματος, διὰ τὴν ἐν αὐτῷ τῶν νόμων ἐναντιότητα.
ὅσοι δὲ ἀκριβέστερον καὶ μετὰ τέχνης κατανοεῖν τὰ τοι-
αῦτα παιδεύονται, ῥητὸν εἶναι καὶ διάνοιαν χαρακτη-
ριοῦσιν αὐτό· οὐ γὰρ περὶ ἑνὸς πράγματος ἀμφότεροι
Σωπάτερ Διαίρεσις ζητημάτων Vol. 8, p.344, line 5a
ΤΗΝ ΕΙΣΕΛΘΟΥΣΑΝ ΕΙΣ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟν

ΓΥΝΑΙΚΑ ἔδει κολάζεσθαι· καὶ ἐξεῖναι καὶ μητρά-
σιν ἀκρίτους ἀναιρεῖν τοὺς παῖδας.
785

τοὺς νόμους προβάλλονται, ὅπερ ἐπὶ τῆς ἀντινομίας
ἔθος ὁρᾷν, ἀλλ' εἰς τὴν τοῦ δοκεῖν καὶ μὴ παρανενο-
μηκέναι πίστιν, τὰ ἑξῆς ἡ μήτηρ προβάλλεται· λέγω
δὲ τὴν τοῦ νόμου διάνοιαν· οἷον, εἰςελήλυθας εἰς τὸ

τοὺς νόμους προβάλλονται, ὅπερ ἐπὶ τῆς ἀντινομίας
ἔθος ὁρᾷν, ἀλλ' εἰς τὴν τοῦ δοκεῖν καὶ μὴ παρανενο-
μηκέναι πίστιν, τὰ ἑξῆς ἡ μήτηρ προβάλλεται· λέγω
δὲ τὴν τοῦ νόμου διάνοιαν· οἷον, εἰςελήλυθας εἰς τὸ
Γυμνάσιον οὐκ ἐξόν. ὁ νόμος τὴν ἀπροφασίστως εἰσιοῦ-
σαν, τὴν ἐπὶ τῇ κατασκοπῇ τῶν γιγνομένων λέγει. καὶ
εἰς τούτου κατασκευὴν τὸ ὅτι ἐξῆν μοι διαχρήσασθαι
τίθησι, καὶ τὰ ἑξῆς· γνωστέον δὲ, ὅτι πᾶν ῥητὸν καὶ
διάνοια μετὰ τὴν ἀπὸ τοῦ νόμου πρότασιν καὶ τὴν διά-
νοιαν, ἥ τις τοῦτο λύει, κατὰ μίαν τῶν δικαιολογικῶν
στάσεων τὴν ἐμπίπτουσαν διαιρεῖται. ὥσπερ καὶ ἐπὶ τού-
του τοῦ πλάσματος μετὰ τὴν ἀπὸ τοῦ νόμου πρότασιν,
καὶ τὴν ἀπὸ τῆς διανοίας λύσιν. Ἡ ΕΜπίπτουσα στά-
σις ἐστὶν ἀντιληπτική· ἐξεῖναι γὰρ ἀναιρεῖν ἡ μήτηρ
φησί. κατὰ ταύτην οὖν ἡ διαίρεσις· καὶ ἔστιν ὡς ἐν ὑπο
τίθησι, καὶ τὰ ἑξῆς· γνωστέον δὲ, ὅτι πᾶν ῥητὸν καὶ

786
διάνοια μετὰ τὴν ἀπὸ τοῦ νόμου πρότασιν καὶ τὴν διά-
νοιαν, ἥ τις τοῦτο λύει, κατὰ μίαν τῶν δικαιολογικῶν
στάσεων τὴν ἐμπίπτουσαν διαιρεῖται. ὥσπερ καὶ ἐπὶ τού-
του τοῦ πλάσματος μετὰ τὴν ἀπὸ τοῦ νόμου πρότασιν,
καὶ τὴν ἀπὸ τῆς διανοίας λύσιν. Ἡ ΕΜπίπτουσα στά-
σις ἐστὶν ἀντιληπτική· ἐξεῖναι γὰρ ἀναιρεῖν ἡ μήτηρ
φησί. κατὰ ταύτην οὖν ἡ διαίρεσις· καὶ ἔστιν ὡς ἐν ὑπο-
δείγματος τρόπῳ, τοιάδε τις τοῦ πλάσματος ἡ τομή.
ΠΡώτη ἀντίθεσις ἡ ἀπὸ τοῦ νόμου. εἰςῆλθες παρὰ τὸν
νόμον εἰς τὸ Γυμνάσιον. ΛΥσις τοῦ ῥητοῦ ἡ διάνοια.
εἰσιέναι κωλύει τοῖς ἐπὶ περιεργίᾳ τὰς ἁπλῶς εἰσιούσας,
τὰς ἐπὶ κατασκοπῇ, οὐχὶ τὰς διὰ χρείαν· ὅπερ ἐμοὶ συμ-
βέβηκε· τιμωρήσασθαι δέον ἑταιροῦντα παῖδα, ὡς ἐφίη-
σιν, ὅπερ ἐγὼ πεποίηκα. μέχρι τούτου ἐστὶν ἡ νομικὴ
ζήτησις· ἑξῆς γὰρ εἰς τὴν τῆς διανοίας ταύτης κατα-
σκευὴν ἡ μήτηρ τίθησι τὴν ἐμπίπτουσαν στάσιν, ὡς ἐν-
ταῦθα τὴν ἀντίληψιν· ἐρεῖ γὰρ, ἐξῆν μοι ἀναιρεῖν κατὰ
τὸν νόμον· εἶτα κατασκευάζων τὴν ἀντίληψιν ἅμα καὶ
τὴν λύσιν πλατύνεις, καὶ τὴν διάνοιαν ἰσχυροτέραν ποι-
εῖς, οὐδὲν μὲν ἔτι τῆς διανοίας προςαπτόμενος. διὰ δὲ
Αθανάσιος θεολόγος Vita sanctae Syncleticae [Sp.] Vol. 28, p.1548, line
39
ἀλλὰ διὰ τοῦ πυρὸς δοκιμώτερος γίνῃ. Ἐδόθη σοι ἄγ-

γελος Σατᾶν τῇ σαρκὶ, ἀγαλλιῶ, βλέπε τίνι ὅμοιος
γέγονας τῆς γὰρ Παύλου δωρεᾶς ἠξιώθης. Διὰ τοῦ
πυρετοῦ δοκιμάζῃ· διὰ ῥίγους παιδεύῃ· ἀλλά φησιν
ἡ Γραφή· Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος. Λοι-
πὸν τὸ ἀναψυκτήριον ἡτοίμασται. Ἔτυχες τοῦ πρώ-
του, προσδόκα τὸ δεύτερον. Πράττων [πάσχων] βόα
τὰ τοῦ ἁγίου Δαβὶδ ῥήματα· φησὶ γὰρ, ὡς Πένης
καὶ πτωχὸς καὶ ἀλγῶν εἰμι ἐγώ. Τέλειος γενήσῃ
διὰ τῆς τριάδος. Καὶ γάρ φησιν· Ἐν θλίψει ἐπλά-
τυνάς με. Ἐν τούτοις μάλιστα τοῖς γυμνασίοις τὰς
ψυχὰς ἀσκηθῶμεν· ἐπ' ὀφθαλμοῖς γὰρ ὁρῶμεν τὸν
ἀντίπαλον.
Μὴ λυπηθῶμεν, ὡς διὰ τὴν ἀσθένειαν καὶ τὴν
πληγὴν τοῦ σώματος μὴ δυνάμενοι εἰς εὐχὴν στῆναι,
ἢ ψάλλειν μετὰ φωνῆς· πάντα ἡμῖν ταῦτα ἤνυτο πρὸς
καθαίρεσιν ἐπιθυμιῶν. Καὶ γὰρ νηστεία καὶ χαμευνία
διὰ τὰς αἰσχίστους ἡμῖν ἡδονὰς νενομοθέτηνται. Εἰ
οὖν ἡ νόσος ταύτας ἤμβλυνε, περιττὸς ὁ πόνος.
787

αἰσχρὸν ποιεῖν, ὅτι τῆς Αἰδοῦς μέλλεις τἄγαλμ' ἀνα-
πλάττειν·
μάμμαν. –
[Μανθάνειν]
ὅτου δ' ἂν ἔργου τυγχάνῃς ἄπειρος ὤν,
Τὰ μὲν καλὰ ἔργματα τοῖσι πόνοισι ἡ μάθησις ἐξερ-

γάζεται, τὰ δ' αἰσχρὰ ἄνευ πόνων αὐτόματα ἡ ἀμαθίη
καρποῦται· καὶ γὰρ ὦν οὐκ ἐθέλοντα πολλάκις ἐξέργει τοι-
οῦτον εἶναι· οὕτω μεγάλης τε τῆς φυτικῆς ἐστι.
Μητροδώρου.
Νέος ἐν πολυτελέσι βρώμασι καὶ ποτοῖς ἔτι δὲ ἀφρο-
δισίοις ἀναστρεφόμενος λέληθεν ἑαυτὸν ἐν τῷ θέρει τὴν
χλαῖναν κατατρίβων.
Ἀντισθένους (apophth. 48 p. 65 Winckelm.).
Δεῖ τοὺς μέλλοντας ἀγαθοὺς ἄνδρας γενήσεσθαι τὸ
μὲν σῶμα γυμνασίοις ἀσκεῖν, τὴν δὲ ψυχὴν παιδεύσει.
Δημοσθένης Φιλιππικῶν (XIII 25 p. 173, 22).
788
Ἔστι δὲ οὐδέποτ', οἶμαι, δυνατὸν μικρὰ καὶ φαῦλα

πράττοντας μέγα καὶ νεανικὸν φρόνημα λαβεῖν, ὥσπερ
οὐδὲ λαμπρὰ καὶ καλὰ πράττοντας μικρὸν καὶ ταπεινὸν
φρονεῖν. Ὁποῖα γὰρ ἂν τὰ ἐπιτηδεύματα τῶν ἀνθρώπων
ᾖ, τοιοῦτον ἀνάγκη καὶ τὸ φρόνημα ἔχειν.
Ιωάννης Στοβαίος. Ανθολόγιον. Book 2, ch. 31, sec. 110q, line 3
Ἐν ταὐτῷ (IV p. 425BC).

Κινδυνεύει γοῦν ἐκ τῆς παιδείας, ὅποι ἄν τις ὁρμήσῃ,
τοιαῦτα καὶ τὰ ἑπόμενα εἶναι. ἢ οὐκ ἀεὶ τὸ ὅμοιον τὸ
ὅμοιον παρακαλεῖ;
Πολιτείας ζʹ (p. 536E).
Μὴ τοίνυν βίᾳ, ὦ ἄριστε, εἶπον τοὺς παῖδας ἐν τοῖς
μαθήμασιν ἀλλὰ παίζοντας τρέφε, ἵνα καὶ μᾶλλον οἷός
τ' ᾖς καθορᾶν, ἐφ' ᾧ ἕκαστος πέφυκε.
Ἐν ταὐτῷ (VII p. 535B).
Πολὺ γάρ τοι μᾶλλον ἀποδειλιῶσιν αἱ ψυχαὶ ἐν
ἰσχυροῖς μαθήμασιν ἢ ἐν γυμνασίοις· οἰκειότερος γὰρ
ὁ πόνος αὐταῖς, ἴδιος ἀλλ' οὐ κοινὸς ὢν μετὰ τοῦ σώματος.
Ἐν ταὐτῷ (III p. 394E).
Εἷς ἕκαστος ἓν μὲν ἂν ἐπιτήδευμα καλῶς ἐπιτηδεύοι,
πολλὰ δὲ οὔ· ἀλλ' εἰ τοῦτ' ἐπιχειροῖ, πολλῶν ἐφαπτό-
μενος πάντων ἀποτυγχάνοι ἂν, ὥστ' εἶναί που ἐλλόγιμος.
Νόμων ζʹ (p. 808D).
Ιωάννης Στοβαίος. Ανθολόγιον. Book 2, ch. 31, sec. 110v, line 14
σώμασι γυμναστική, ἡ δὲ ἐπὶ τῇ ψυχῇ μουσική. { – }Ἔστι

γάρ. { – }Ἆρ' οὖν οὐ μουσικῇ πρότερον ἀρχόμεθα παιδεύ-
οντες ἢ γυμναστικῇ; { – }Πῶς δ' οὔ; { – }Μουσικῆς δ',
εἶπον, τίθης λόγους ἢ οὔ; { – }Ἔγωγε. { – }Λόγων δὲ διττὸν
εἶδος, τὸ μὲν ἀληθές, ψεῦδος δὲ θάτερον; { – }Ναί. { – }
Παιδευτέον δ' ἐν ἀμφοτέροις, πρότερον δὲ ἐν τοῖς ψευ-
δέσιν; { – }Οὐ μανθάνω, ἔφη, πῶς λέγεις. { – }Οὐ μανθά-
νεις, ἦν δ' ἐγώ, ὅτι πρῶτον τοῖς παιδίοις μύθους λέγο-
μεν; τοῦτο δέ που ὡς τὸ ὅλον εἰπεῖν ψεῦδος, ἔνι δὲ καὶ
ἀληθές. πρότερον δὲ μύθοις πρὸς τὰ παιδία ἢ γυμνα-
σίοις χρώμεθα. { – }Ἔστι ταῦτα. { – }Τοῦτο δὴ ἔλεγον, ὅτι
μουσικῆς πρότερον ἁπτέον ἢ γυμναστικῆς. { – }Ὀρθῶς, ἔφη.
{ – }Οὐκοῦν οἶσθα ὅτι ἀρχὴ παντὸς ἔργου μέγιστον, ἄλλως
τε δὴ καὶ νέῳ καὶ ἁπαλῷ ὁτῳοῦν· μάλιστα γὰρ δὴ τό-
789
τε πλάττεται καὶ ἐνδύεται τύπος ὃν ἄν τις βούληται ἐν-

σημήνασθαι ἑκάστῳ. { – }Κομιδῇ μὲν οὖν. { – }Ἆρ' οὖν
ῥᾳδίως οὕτω παρήσομεν τοὺς ἐπιτυχόντας ὑπὸ τῶν ἐπι-
τυχόντων μύθους πλασθέντας ἀκούειν τοὺς παῖδας καὶ
λαμβάνειν ἐν ταῖς ψυχαῖς ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ἐναντίας δόξας
ἐκείναις, ἃς ἐπειδὰν τελειωθῶσιν ἔχειν οἰησόμεθα δεῖν
αὐτούς; { – }Οὐδ' ὁπωστιοῦν παρήσομεν.
καὶ ἡ τούτων μεσότης εἴη ἂν ἀποτέλεσμα, οὐχ ἕξις.

ἔστω δὲ μὴ ἔκβασις, ἀλλ' ἕξις ψυχῆς, οὔτε πλεονεκτικὴ
οὔτε μειονεκτική· ὁ περί τι τοίνυν, ἢ τινὶ μήτε πλεο-
νεκτῶν μήτε μειονεκτῶν, ἔσται δίκαιος. περὶ μὲν δὴ
τὰ σωματικὰ ἀγαθὰ οὐκ ἂν φαῖεν εἶναι ταύτην, οὔτε ὡς
τούτων ἀκρότητα οὔτε ὡς μεσότητα· οὐ γὰρ δὴ κτητὰ
ταῦτα γίγνεται κατὰ τὴν ἡμετέραν πρόθεσίν τε καὶ
σπουδήν, ἀλλὰ τὰ πολλὰ τούτων ἐστὶ φύσεως. κάλλος
μὲν γάρ ἐστι φύσει καὶ ἰσχὺς σώματος καὶ ὑγίεια· εἰ δὲ
πειρώμεθα τὴν μὲν ἰσχὺν ἐπιτείνειν τροφαῖς τε καὶ
γυμνασίοις, τὴν δὲ ὑγίειαν διαίτῃ ποιᾷ τηρεῖν καὶ ἐκ-
πίπτουσαν ἀνακαλέσασθαι, ἀλλ' ὅμως ὡς οὐκ ἐφ' ἡμῖν
οὔσης ἐξ ἀρχῆς τῆς τούτων κτήσεως, ἀπονεμητέον τῇ τοῦ
σώματος φύσει. καίτοι καὶ τούτοις πλεονεκτεῖν λέγον-
ταί τινες, ἰσχύι μὲν, εἰ τύχοι, Μίλων ὁ Κροτωνιάτης,
κάλλει δὲ Λαῒς ἡ Κορινθία, καὶ εἴ τινες τούτοις παρα-
πλήσιοι. τίς οὖν ἂν γένοιτο Μίλωνος ἀδικία; ἢ τίς
Λαΐδος πλεονεξία; ἆρα εἰ μὲν Μίλων περιέλθοι τοὺς
ἀσθενεστέρους τύπτων τε καὶ τὰ τούτων χρήματα διαρ-
πάζων καὶ τὰς τούτων γυναῖκας, καὶ Λαῒς ὁμοίως, μι-
σθὸν μὲν πλεῖστον εἰσπράττουσα παρὰ τῶν ἐραστῶν,
νου;’ ‘πλέον’ ἔφη ‘ἔλαιον οἴνου δαπανήσας’.

Δημάδης.
Δημάδης ἐρωτηθεὶς τίς αὐτοῦ διδάσκαλος γεγονὼς
εἴη, ‘τὸ τῶν Ἀθηναίων’ ἔφη ‘βῆμα’, ἐμφαίνων, ὅτι ἡ διὰ
τῶν πραγμάτων ἐμπειρία κρείττων πάσης σοφιστικῆς δι-
δασκαλίας ἐστίν.
Διογένους.
790
Ὁ Διογένης ἔλεγε τὴν Μήδειαν σοφήν, ἀλλ' οὐ φαρ-

μακίδα γενέσθαι· λαμβάνουσαν γὰρ μαλακοὺς ἀνθρώπους
καὶ τὰ σώματα διεφθαρμένους ὑπὸ τρυφῆς ἐν τοῖς γυμ-
νασίοις καὶ τοῖς πυριατηρίοις διαπονεῖν καὶ ἰσχυροὺς
ποιεῖν σφριγῶντας· ὅθεν περὶ αὐτῆς ῥυῆναι τὴν δόξαν,
ὅτι τὰ κρέα ἕψουσα νέους ἐποίει.
Πλάτωνος ἐκ τοῦ Φαίδρου (p. 258 D).
Τίς οὖν ὁ τρόπος τοῦ καλῶς τε καὶ μὴ γράφειν;
δεόμεθά τι, ὦ Φαῖδρε, Λυσίαν τε περὶ τούτων ἐξετάσαι
καὶ ἄλλον, ὅστις πώποτέ τι γέγραφεν ἢ γράψει, εἴτε
πολιτικὸν σύγγραμμα εἴτε ἰδιωτικόν, ἐν μέτρῳ ὡς ποιη-
τής, ἢ ἄνευ μέτρου ὡς ἰδιώτης; – Ἐρωτᾷς εἰ δεόμεθα;
τίνος μὲν οὖν ἕνεκα κἄν τις ὡς εἰπεῖν ζῴη,
γωγὸς γενόμενος, καὶ τὸ τελευταῖον ἐμαυτοῦ· τῇ γὰρ αὐτῇ

ἐμπειρίᾳ χειρούμενον καὶ τοὺς πολλοὺς καὶ τὸν ἕνα, καὶ
δημοσιεύοντα καὶ κατ' οἰκίας ἐργολαβοῦντα, καὶ ἐπὶ ξένης
ὄντα καὶ ἐν τῇ ἰδίᾳ μένοντα, καὶ κατὰ τὴν αὐτὴν εὐβου-
λίαν καὶ τῇ ἀρχῇ καλῶς καὶ τῇ ἰδιωτείᾳ ἔστι χρῆσθαι.
τί οὖν διοίσει μοι, εἰ μὴ ἄρξω ἀλλὰ ἰδιωτεύσω; { – }Ἀλλ'
οὐδὲ ἐξουσίαν ἕξεις εἰσελθεῖν εἰς τὴν ἰδίαν. { – }Οὐδὲ γὰρ
νῦν εἰς τὸ Θεσμοφόριον ἐξουσίαν ἔχω, οὐδὲ γυναῖκες
εἰς τὸ τοῦ Ἐνυαλίου, οὐδ' εἰς τὰ ἄβατα ἕξομεν. ἀλλ'
εἰ ἐπὶ τούτῳ ἄχθοιτό τις, οὐκ ἂν παιδαριώδης εἴη; οὐδὲ
εἰς τὸ Γυμνάσιον ἐνίοτε ἐξουσίαν ἔχω, ἀλλ' ἀπελθὼν ἂν
εἰς τὸ βαλανεῖον ἠλειψάμην τῇ αὐτῇ παλαιστρικῇ χρώ-
μενος ᾗ καὶ πρὸ τοῦ ἐν τῷ γυμνασίῳ. οὕτω καὶ δεῦρο
ἄβατον ἡγησάμενος τὴν ἰδίαν μεταβὰς ἀλλαχοῦ κατοικῶ,
δύναμαι δὲ μεταβὰς ὥσπερ ἐξ ἑτέρας νεὼς εἰς ἑτέραν
ὁμοίως εὐπλοεῖν, οὕτως ἐξ ἑτέρας πόλεως εἰς ἑτέραν
ὁμοίως εὐδαιμονεῖν. οὔκουν ἀκλήρημά τι καὶ ὄνειδος
ἐμόν, εἰ μὴ μετὰ πονηρῶν οἰκήσω. ἢ ἐμὸν ὄνειδος, ἀλλ'
οὐ τῶν ἐμὲ ἐκβαλόντων ἐπιεικῆ καὶ δίκαιον ὄντα; οὐκ
ἀηδῶς Φιλήμων· ἠγωνισμένου γάρ ποτε αὐτοῦ καὶ ἀπηλ-
λαχότος ἀστείως συναντῶντές τινες ‘ὡς εὐημέρηκας’
VII p. 119 s. Bern.).

Σοφὸν ἔοικε χρῆμα τὸ τῆς ἡσυχίας πρός τε ἄλλα
791
καὶ εἰς ἐπιστήμην καὶ φρονήσεως μελέτην· λέγω δὲ οὐ

τὴν καπηλικὴν καὶ ἀγοραίαν, ἀλλὰ τὴν μεγάλην, ἥ τις
ἐξομοιοῖ θεῷ τὸν αὐτὴν ἀναλαβόντα. αἱ μὲν γὰρ ἐν ταῖς
πόλεσι καὶ τοῖς τῶν ἀνθρώπων ὄχλοις γινόμεναι μελέ-
ται γυμνάζουσι τὴν λεγομένην δριμύτητα, πανουργίαν
οὖσαν· ὥστε τοὺς ἐν αὐταῖς ἄκρους οἷον ὑπὸ μαγείρων
τῶν ἐν ταῖς πόλεσι χρειῶν διαπεποικιλμένους πόσα δὲ
μετευθύνει τῶν ἀνδρῶν τὰς ψυχάς. οὐδὲν γὰρ αὐταῖς
ἐμπόδιόν ἐστι τῆς αὐξήσεως, οὐδὲ πρὸς πολλὰ καὶ μικρὰ
νόμιμα προσπταίουσαι κάμπτονται εὐθύ, καθάπερ αἱ
ταῖς πόλεσιν ἐναπειλημμέναι ψυχαί· ἀλλ' ἐν ἀέρι καθα-
ρῷ καὶ τὰ πολλὰ ἔξω διαιτώμεναι τῶν ἀνθρώπων ἀνία-
σιν ὀρθαὶ καὶ πτεροφυοῦσιν, ἀρδόμεναι τῷ διαυγεστάτῳ
τε καὶ λειοτάτῳ ῥεύματι τῆς ἡσυχίας, ἐν ᾧ τά τε μαθή-
ματα τοῦ νοῦ θεοειδέστερα καὶ καθαρώτερον ὁρᾶν. διὰ
τοῦτό τοι καὶ τῶν θεῶν τὰ ἱερά, ὅσα ἐκ τοῦ πάλαι ἀρ-
χαίου νενόμισται, τοῖς ἐρημοτάτοις χωρίοις οἱ πρῶτοι,
Ιωάννης Στοβαίος. Ανθολόγιον. Book 4, ch. 22a, sec. 24, line 14
σιν, οἳ παραστάται μὲν ἡμῖν οἷον συμφυεῖς ἔτι καὶ αὐτοῖς

ἐρρωμένοις ἐν ἁπάσαις γίγνονται πράξεσιν, ἀγαθοὶ δὲ
ἐπίκουροι κάμνουσιν ὑφ' ἡλικίας καὶ γήρᾳ πιεζομένοις,
οἰκεῖοι μὲν ἐν εὐπραγίαις εὐφροσύνης κοινωνοί, συμπαθεῖς
δὲ ἐν τοῖς ἐναντίοις καιροῖς διάδοχοι τῶν ἀνιαρῶν. ἔπειτα
καὶ πρὸ γενέσεως τέκνων λυσιτελὴς ἡ μετὰ γυναικὸς συμ-
βίωσις. πρῶτον μὲν γὰρ ἀποτετρυμένους τοῖς θυραίοις
καμάτοις ὑποδέχεται θεραπευτικῶς ἀναλαμβάνουσα καὶ
μετ' ἐπιμελείας ἀνακτωμένη πάσης· ἔπειτα τῶν ὄντων
δυσχερῶν ἐν τῇ διανοίᾳ λήθην ἐντίθησι. τὰ γὰρ σκυθρωπὰ
τοῦ βίου περὶ μὲν τὴν ἀγορὰν ἢ τὸ Γυμνάσιον ἢ τὸ χωρίον
ἢ καθόλου πάσας μερίμνας ἀσχολοῦσι καὶ περὶ τοὺς φίλους
τε καὶ συνήθεις διατρίβουσιν ἡμῖν οὐκ ἔστι πρόχειρα τοῖς
ἀναγκαίοις ἐπιπροσθούμενα περισπασμοῖς· ἀνεθεῖσι δ' ἐκ
τούτων εἴς τε τὴν οἰκίαν ἐπανελθοῦσι καὶ οἷον εὐσχόλοις
τὴν ψυχὴν γενομένοις ἐμπελάζει καιρῷ χρώμενα τούτῳ
τοῦ ἀνιᾶν ἡμᾶς, ὅταν γε ἔρημος εὐνοίας καὶ μονήρης ὁ
βίος ᾖ. γυνὴ δὲ παροῦσα μεγάλη γίνεται καὶ πρὸς ταῦτα
παρηγορία, πυνθανομένη τι περὶ τῶν ἐκτὸς ἢ περὶ τῶν
ἔνδον ἀναφέρουσα καὶ συνδιασκεπτομένη καί τινα διάχυσιν
κἀξ ἀπλάστου προθυμίας εὐφροσύνην παρέχουσα.
792
Ιωάννης Στοβαίος. Ανθολόγιον. Book 4, ch. 31c, sec. 84, line 33
λακας ἀνθρώπους εἰς ἐλπίδα χρημάτων, ἅμα δ' ὑπὸ πολ-

λῶν κολακευομένους διὰ χρήματα. ὁμοῦ δ' ἀγαθὸν μὲν
οὐκ ἔστιν ὁ πλοῦτος, φθόνον δὲ ἀγαθῶν μέγιστον ἔχει·
μυρίαι δ' ἐπιβουλαὶ δι' αὐτὸν ἐκ βασιλέων, ἐξ ὁμόρων,
ἀπ' οἰκείων. οὐκ ἔχει δέ τις πλουτῶν ἀσυλίαν ἰδίου βίου,
πάρεργον δέ που χρημάτων καὐτὸς συναπόλλυται. πρῶ-
τον μὲν ἀμελεῖ τῶν ἐκ διανοίας ἀγαθῶν, ὡς καὶ χωρὶς
ἐκείνων εὐτυχῶν· εἶτα τὸ σῶμα λυμαίνεται ταῖς τρυφαῖς·
ἐθίζει μὲν εἰς πλησμονὰς ἀπὸ τῶν ἀφορμῶν καὶ πλείστας
νόσους συλλέγει· τὴν δὲ αὐτουργίαν ἀνθρώπων ἀφαιρεῖ-
ται, τὸ πάντων ὑγιεινότατον· Γυμνάσιον γάρ ἐστιν οὐχ
ὡρισμένον, ὡς παλαίστρα καὶ κυνηγεσία. ἀλλ' οὖν τὰ
τοῦ βίου διακονούμενός τις ἑαυτῷ πολὺ κρείττων ἐστὶ τοῦ
ζῶντος δι' ἄλλων. θρύπτει δ' ὁ Πλοῦτος καὶ μαλάττει
λαβὼν πολλὰ πολλάκις καὶ τὰς ὑγιεινὰς φύσεις, καὶ περι-
ήγαγεν εἰς ἀσθένειαν ἐξ ἐθῶν πολυτελῶν. πάντα μὲν ἐφ'
ὕπνῳ παρασκευαζόμενος, δυσκολωτέρους ἔχει διὰ τοῦτο
τοὺς ὕπνους· ἑτοιμότερον δ' εἰσὶν οἱ κατὰ φύσιν. οὐ γὰρ
ἐκ χρυσοῦ καὶ ἐλέφαντος κατεσκευασμέναι κλῖναι καὶ πορ-
φυροῖ τάπητες οὐδὲ ὑπόβαθρα καὶ παστάδες ὕπνους ποι-
οῦσιν, ἀλλ' ἔργα καὶ νόμιμοι πόνοι καὶ τὸ τῆς φύσεως
καὶ τοῦτον
ὀρθοῦ· καὶ γὰρ μᾶλλον ἐπωδίνουσι μέριμναι.
Πλουτάρχου Κατὰ Πλούτου (fr. XXI 3 Bernard.).
τεύειν ὀλίγη τις εὐνομία τὸ ἀπορεῖσθαι.
Ἀρκεσιλάου.
καὶ τὴν Ἰθάκην, ἀγαθὴν δὲ κουροτρόφον ἐθίζουσαν συνεῖ-
ναι λιτότητι καὶ καρτερίᾳ, καὶ καθόλου Γυμνάσιον ἀρετῆς
ἔμπρακτον. Σωκράτους.
793
Τοὺς μὲν οὖν τῶν λόγων οἳ τὰς τῶν καλῶν ἔχουσιν

ὑποθήκας, οὕτως ἀποδεχόμεθα. Ἐπειδὴ δὲ καὶ πράξεις
σπουδαῖαι τῶν παλαιῶν ἀνδρῶν ἢ μνήμης ἀκολουθίᾳ πρὸς
ἡμᾶς διασώζονται, ἢ ποιητῶν ἢ συγγραφέων φυλαττόμεναι
λόγοις, μηδὲ τῆς ἐντεῦθεν ὠφελείας ἀπολειπώμεθα. Οἷον,
ἐλοιδόρει τὸν Περικλέα τῶν ἐξ ἀγορᾶς τις ἀνθρώπων· ὁ δὲ
οὐ προσεῖχε· καὶ εἰς πᾶσαν διήρκεσαν τὴν ἡμέραν, ὁ μὲν
ἀφειδῶς πλύνων αὐτὸν τοῖς ὀνείδεσιν, ὁ δὲ οὐ μέλον
αὐτῷ. Εἶτα, ἑσπέρας ἤδη καὶ σκότους, ἀπαλλαττόμενον
μόλις ὑπὸ φωτὶ παρέπεμψε Περικλῆς, ὅπως αὑτῷ μὴ
διαφθαρείη τὸ πρὸς φιλοσοφίαν Γυμνάσιον. Πάλιν τις
Εὐκλείδῃ τῷ Μεγαρόθεν παροξυνθεὶς θάνατον ἠπείλησε
καὶ ἐπώμοσεν· ὁ δὲ ἀντώμοσεν ἦ μὴν ἱλεώσασθαι αὐτὸν καὶ
παύσειν χαλεπῶς πρὸς αὐτὸν ἔχοντα. Πόσου ἄξιον τῶν
τοιούτων τι παραδειγμάτων εἰσελθεῖν τὴν μνήμην, ἀνδρὸς
ὑπὸ ὀργῆς ἤδη κατεχομένου; Τῇ τραγῳδίᾳ γὰρ οὐ πιστευ-
τέον «ἁπλῶς» λεγούσῃ «ἐπ' ἐχθροὺς θυμὸς ὁπλίζει
χέρα», ἀλλὰ μάλιστα μὲν μηδὲ διανίστασθαι πρὸς θυμὸν
τὸ παράπαν, εἰ δὲ μὴ ῥᾴδιον τοῦτο, ἀλλ' ὥσπερ χαλινὸν
αὐτῷ τὸν λογισμὸν ἐμβάλλοντας, μὴ ἐᾶν ἐκφέρεσθαι περαι-
τέρω.
τὴν δὲ χρησομένην αὐτῷ ψυχὴν ὡς οὐδενὸς ἀξίαν

περιορῶσι, τῶν περὶ τὰ ὄργανα σπουδαζόντων, τῆς δὲ δι'
αὐτῶν ἐνεργούσης τέχνης καταμελούντων; Πᾶν μὲν οὖν
τοὐναντίον κολάζειν αὐτὸ καὶ κατέχειν, ὥσπερ θηρίου τὰς
794

Βασίλειος θεολόγος. Enarratio in prophetam Isaiam [Dub.]

Ch. p, sec. 6, line 23
ἔδωκε τὴν πρὸς τὸ ζῇν ἀφορμήν· τροφὰς αὐτομάτους καὶ

σκέπην αὐτοφυᾶ, καὶ τὰ ἐκ τριχῶν καὶ πτερῶν ἐνδύματα,
ἡ τὰ σύμπαντα οἰκονομοῦσα δύναμις ἐχαρίσατο· τὸν δὲ ἄν-
θρωπον γυμνὸν παραγαγοῦσα, λόγον ἔδωκεν ἀντὶ πάντων,
δι' οὗ αἵ τε ποριστικαὶ συνέστησαν τέχναι, οἰκοδομικὴ, ὑφαν-
τικὴ, γεωργία, χαλκευτική, τὸ τοῖς σώμασιν ἐνδέον ἀνα-
πληρούσης τῆς ψυχῆς τῇ παρουσίᾳ τοῦ λόγου.
Ὥσπερ οὖν ἐν τούτοις οὐχὶ βασκαίνων ἡμῖν πρὸς τὸ ζῇν
ἀφορμῶν παραπλησίως τοῖς ἀλόγοις συναπογενηθῆναι πάντα
ὁ δημιουργὸς ἡμῶν οὐ συνεχώρησεν, ἀλλὰ τὴν ἔνδειαν τῶν
ἀναγκαίων Γυμνάσιον ἡμῖν τῆς διανοίας ἐμηχανήσατο, οὕτω
καὶ τὴν ἐν ταῖς Γραφαῖς ἀσάφειαν ἐπ' ὠφελείᾳ τοῦ νοῦ, διε-
γείρων αὐτοῦ τὴν ἐνέργειαν, ἐπετήδευσε. Πρῶτον μὲν, ἵνα
τούτοις ἐνασχολούμενος τῶν χειρόνων ἀφέλκηται· ἔπειτα
ὅτι τὰ πόνῳ κτηθέντα μᾶλλόν πως ἀγαπᾶται, καὶ τὰ διὰ
μακροῦ χρόνου προσγενόμενα μονιμώτερον παραμένει· ὧν
δὲ ῥᾳδία ἡ κτῆσις, οὐ περισπούδαστος ἡ ἀπόλαυσις. Εὐ-
καταφρόνητος γὰρ ἡ τῶν προχείρων παρουσία, καὶ οὐδε-
μιᾶς φυλακῆς ἀξιουμένη τοῖς ἔχουσι.
Βασίλειος θεολόγος. De jejunio (homilia 1) Vol. 31, p.172, line 18
προσευχὴ ἐχαρίσατο τῇ μητρί; Τί τὸν μέγαν ἀρι-

στέα τὸν Σαμψὼν ἀκαταγώνιστον ἀπειργάσατο; Οὐχ
ἡ νηστεία, μεθ' ἧς ἐν τῇ γαστρὶ τῆς μητρὸς συν-
ελήφθη; Νηστεία αὐτὸν ἐκύησε· νηστεία αὐτὸν ἐτι-
θηνήσατο· νηστεία αὐτὸν ἤνδρωσεν, ἣν ὁ ἄγγελος
διετάξατο τῇ μητρί· Ὅσα ἐκπορεύεται ἐξ ἀμπέ-
λου, οὐ μὴ φάγῃ, καὶ οἶνον καὶ σίκερα οὐ μὴ
πίῃ. Νηστεία προφήτας γεννᾷ, δυνατοὺς ῥώννυσι·
νηστεία νομοθέτας σοφίζει, ψυχῆς ἀγαθὸν φυλακτή-
ριον, σώματι σύνοικος ἀσφαλὴς, ὅπλον ἀριστεύου-
σιν, ἀθληταῖς Γυμνάσιον. Τοῦτο πειρασμοὺς ἀπο-
κρούεται, τοῦτο ἀλείφει πρὸς εὐσέβειαν, νήψεως
σύνοικος, σωφροσύνης δημιουργός. Ἐν πολέμοις ἀν-
795
δραγαθεῖ, ἐν εἰρήνῃ ἡσυχίαν διδάσκει. Τὸν Ναζι-

ραῖον ἁγιάζει, τὸν ἱερέα τελειοῖ. Οὐ γὰρ δυνατὸν
ἄνευ νηστείας ἱερουργῖας κατατολμῆσαι, οὐ μόνον
ἐν τῇ μυστικῇ νῦν καὶ ἀληθινῇ λατρείᾳ, ἀλλὰ καὶ
ἐν τῇ τυπικῇ τῇ κατὰ τὸν νόμον προσαγομένῃ. Αὕτη
θεατὴν ἐποίησε τοῦ μεγάλου θεάματος τὸν Ἠ-
λίαν· τεσσαράκοντα γὰρ ἡμέραις νηστείᾳ τὴν ψυχὴν
ἀποκαθάρας, οὕτως ἐν τῷ σπηλαίῳ τῷ ἐν Χωρὴβ
Βασίλειος θεολόγος. Quod deus non est auctor malorum

Vol. 31, p.349, line 44
μα, τοῦ Κυρίου οἰκονομήσαντος ἡμῖν τὴν πρὸς αὐτὸν

πάλην, ὥστε διὰ τῆς ὑπακοῆς ἀναπαλαῖσαι ἡμᾶς,
καὶ καταστεφανωθῆναι τοῦ ἀντιδίκου. Εἴθε μὲν
γὰρ μὴ ἐγεγόνει διάβολος, ἀλλ' ἔμεινεν ἐν τῇ τάξει,
ἐν ᾗ ἐξ ἀρχῆς ἐτάχθη παρὰ τοῦ ταξιάρχου! ἐπειδὴ
δὲ γέγονεν ἀποστάτης, ἐχθρὸς μὲν Θεοῦ, ἐχθρὸς δὲ
ἀνθρώπων τῶν κατ' εἰκόνα Θεοῦ γεγενημένων (διὰ
τοῦτο γάρ ἐστι μισάνθρωπος, διότι καὶ θεομάχος·
καὶ μισεῖ μὲν ἡμᾶς ὡς κτήματα τοῦ Δεσπότου,
μισεῖ δὲ ὡς ὁμοιώματα τοῦ Θεοῦ)· συνεχρήσατο οὖν
αὐτοῦ τῇ πονηρίᾳ εἰς Γυμνάσιον τῶν ἡμετέρων ψυχῶν
ὁ σοφῶς καὶ προνοητικῶς οἰκονομῶν τὰ ἀνθρώπινα,
ὥσπερ ἰατρὸς τῷ τῆς ἐχίδνης ἰῷ εἰς σωτηρίων φαρ-
μάκων κατασκευὴν ἀποχρώμενος. Τίς οὖν ἦν ὁ
διάβολος; καὶ τίς ἡ τάξις; καὶ τί τὸ ἀξίωμα; καὶ
πόθεν ὅλως Σατανᾶς προσηγόρευται; Σατανᾶς
μὲν οὖν, διὰ τὸ ἀντικεῖσθαι τῷ ἀγαθῷ· οὕτω γὰρ
σημαίνει ἡ φωνὴ τῶν Ἑβραίων, ὡς ἐν ταῖς Βασι-
λείαις μεμαθήκαμεν· Ἐξήγειρε γὰρ, φησὶ, Κύριος
τῷ Σολομῶντι Σατᾶν, Ἄδερ τὸν βασιλέα τῶν Σύ-
ρων· διάβολος δὲ, ἐπειδὴ ὁ αὐτὸς καὶ συνεργὸς
Βασίλειος θεολόγος. Homilia adversus eos qui irascuntur

Vol. 31, p.364, line 47
ἐταπείνου, ὡς κατὰ τὴν ἀξίαν αὐτῷ τῆς ὕβρεως

ἀπαντώσης. Δύο δὴ ταῦτα περίελε σεαυτοῦ,
μήτε σεαυτὸν μεγάλων ἄξιον κρίνῃς, μήτε ἀνθρώπων
τινὰ παρὰ πολὺ ἐλαττοῦσθαί σου κατὰ τὴν ἀξίαν
796
νομίσῃς. Οὕτω γὰρ οὐδέποτε ὁ θυμὸς ἐν ταῖς ἐπ-

αγομέναις ἡμῖν ἀτιμίαις ἐπαναστήσεται. Δεινὸν μὲν
τὸν εὐεργετηθέντα, καὶ ταῖς μεγίσταις ὑπόχρεων χά-
ρισι, πρὸς τῷ ἀχαρίστῳ ἔτι καὶ ὕβρεως καὶ ἀτιμίας
κατάρξαι. Δεινὸν μὲν, ἀλλὰ τῷ ποιοῦντι μεῖζόν ἐστι
κακὸν ἢ τῷ πάσχοντι. Ἐκεῖνος ὑβριζέτω· σὺ δὲ μὴ
ὑβρίζου. Γυμνάσιόν σοι πρὸς φιλοσοφίαν ἔστω τὰ
ῥήματα. Ἐὰν μὴ δηχθῇς, ἄτρωτος εἶ. Ἐὰν δὲ καὶ
πάθῃς τι τὴν ψυχὴν, ἐν σεαυτῷ κάτασχε τὸ λυπηρόν.
Ἐν ἐμοὶ γὰρ, φησὶν, ἐταράχθη ἡ καρδία μου· τουτ-
έστιν, οὐ διεδόθη πρὸς τὸ ἔξω τὸ πάθος, ἀλλ' οἷόν
τι κῦμα εἴσω τῶν αἰγιαλῶν κατακλασθὲν ἐστορέσθη.
Καθησύχασόν μοι τὴν καρδίαν ὑλακτοῦσαν καὶ ἀγριαί-
νουσαν. Αἰδείσθω τὰ πάθη τοῦ ἐν σοὶ λόγου τὴν ἐπι-
φάνειαν, ὥσπερ τὸ ἐν παισὶν ἄτακτον ἀνδρὸς αἰδεσί-
μου παρουσίαν. Πῶς ἂν οὖν ἐκφύγοιμεν τὴν ἐκ τοῦ
ὀργίζεσθαι βλάβην; Ἐὰν πείσωμεν τὸν θυμὸν μὴ
Βασίλειος θεολόγος. In quadraginta martyres Sebastenses

Vol. 31, p.520, line 13
τῇ νηστείᾳ τῶν τεσσαράκοντα ἡμερῶν, δι' οὗ νομο-

θεσία εἰσῆλθεν εἰς τὸν κόσμον. Τεσσαράκοντα ἡμέ-
ραις ἐν νηστείᾳ Ἠλίας ἐκζητήσας τὸν Κύριον,
τῆς θέας ἔτυχεν. Καὶ ἡ μὲν ἐκείνων εὐχὴ τοιαύτη·
εἷς δὲ τοῦ ἀριθμοῦ, ὀκλάσας πρὸς τὰ δεινὰ, λειπο-
τακτήσας ᾤχετο, πένθος ἀμύθητον τοῖς ἁγίοις κατα-
λιπών. Ἀλλ' οὐ γὰρ ἀφῆκεν αὐτῶν ἀτελεῖς γενέσθαι
τὰς δεήσεις ὁ Κύριος. Ὁ γὰρ τὴν φυλακὴν τῶν
μαρτύρων πεπιστευμένος, ἐγγύθεν ἀπό τινος γυ-
μνασίου διαθαλπόμενος, ἀπεσκόπει τὸ μέλλον,
ἕτοιμος προσδέχεσθαι τῶν στρατιωτῶν τοὺς προς-
φεύγοντας. Καὶ γὰρ αὖ καὶ τοῦτο, ἐγγύθεν εἶναι
λουτρὸν, ἐπενοήθη, ὀξεῖαν τὴν βοήθειαν τοῖς μετα-
βαλλομένοις ἐπαγγελλόμενον. Ὅπερ μέντοι τοῖς
ἐναντίοις κακούργως ἐπενοήθη, τοιοῦτον ἐξευρεῖν
τῆς ἀθλήσεως τόπον, ἐν ᾧ τὸ ἕτοιμον τῆς παραμυ-
θίας ἐκλύειν ἔμελλε τῶν ἀγωνιζομένων τὴν ἔνστασιν·
τοῦτο λαμπροτέραν ἐδείκνυε τὴν ὑπομονὴν τῶν
797
μαρτύρων. Οὐ γὰρ ὁ ἀπορῶν τῶν ἀναγκαίων καρτε-

ρικὸς, ἀλλ' ὁ ἐν ἀφθονίᾳ τῆς ἀπολαύσεως ἐγκαρτερῶν
Βασίλειος θεολόγος. Quod rebus mundanis adhaerendum non sit

Vol. 31, p.549, line 9
τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐπιμύσαντας· τῶν δὲ ὄντως ἡμετέρων

πρόνοιαν προσήκει ποιεῖσθαι πολλήν. Τί δὲ ὄντως
ἡμέτερον; Ψυχή τε, ᾗ ζῶμεν, λεπτή τις οὖσα καὶ
νοερὰ, καὶ οὐδὲν δεομένη τῶν βαρυνόντων· καὶ σῶμα,
τὸ ταύτῃ δοθὲν ὄχημα πρὸς τὸν βίον παρὰ τοῦ κτί-
σαντος. Τοῦτο γὰρ ἄνθρωπος· νοῦς ἐνδεδεμένος προς-
φόρῳ καὶ πρεπούσῃ σαρκί. Τοῦτο ὑπὸ τοῦ πανσό-
φου τεχνίτου τῶν ὅλων ἐν τοῖς μητρῴοις ἡμῶν πλάτ-
τεται κόλποις. Τοῦτο εἰς φῶς ἐκ τῶν σκοτεινῶν ἐκεί-
νων θαλάμων ὁ τῶν ὠδίνων ἄγει καιρός. Τοῦτο ἄρ-
χειν ἐτάχθη τῶν ἐπὶ γῆς. Τούτῳ Γυμνάσιον ἀρετῆς
ἡ κτίσις ὑφήπλωται. Τούτῳ κεῖται νόμος, μιμεῖσθαι
τὸν πλάστην εἰς δύναμιν, καὶ τὴν ἐν οὐρανοῖς εὐτα-
ξίαν σκιαγραφεῖν ἐπὶ γῆς. Τοῦτο, ἐντεῦθεν καλούμε-
νον, ἀπανίσταται. Τοῦτο τῷ τοῦ πέμψαντος Θεοῦ παρ-
ίσταται βήματι. Τοῦτο εὐθύνεται· τοῦτο δέχεται τὴν
τῶν ἐνταῦθα πεπολιτευμένων ἀντίδοσιν. Καὶ τὰς
ἀρετὰς δὲ ἡμέτερα κτήματα γινόμενα εὕροι τις ἂν,
ὅταν ἐξ ἐπιμελείας συνυφανθῶσι τῇ φύσει· καὶ οὔτε
ἐπὶ γῆς μοχθοῦντας ἡμᾶς ἀπολιμπάνειν ἐθέλουσιν,
ἢν μὴ πρὸς βίαν αὐτὰς ἑκόντες ἀποδιώξωμεν ταῖς
Βασίλειος θεολόγος. Asceticon magnum sive Quaestiones (regulae

fusius tractatae) Vol. 31, p.901, line 29
πρὸς Θεὸν εὐαρεστήσεως συζῇν· καὶ ὅτι δύσκολον

ὁμοῦ καὶ ἐπικίνδυνον τὸ μονάζειν.
ηʹ Περὶ ἀποταγῆς.
θʹ Περὶ τοῦ μὴ δεῖν τοῖς κατὰ σάρκα οἰκείοις προς-
αφιέναι τὰ ἑαυτῷ διαφέροντα.
ιʹ Περὶ τοῦ τίνας δεῖ τῶν προσιόντων τῇ κατὰ Θεὸν
ζωῇ προσδέχεσθαι, καὶ πότε, ἢ πῶς.
ιαʹ Περὶ δούλων.
ιβʹ Ὅπως χρὴ τοὺς ἐν συζυγίᾳ προσδέχεσθαι.
ιγʹ Ὅτι χρήσιμον τοῖς εἰσαγομένοις καὶ τὸ διὰ σιω-
798
πῆς Γυμνάσιον.
ιδʹ Περὶ τῶν ἑαυτοὺς τῷ Θεῷ καθομολογησαμέ-
νων, εἶτα τὴν ὁμολογίαν ἀθετεῖν ἐπιχειρούν-
των.
ιεʹ Περὶ παίδων προσλήψεως καὶ ἀγωγῆς, καὶ περὶ
ὁμολογίας παρθένων.

fusius tractatae) Vol. 31, p.949, line 17t
ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΓʹ.
Ὅτι χρήσιμον τοῖς εἰσαγομένοις καὶ τὸ διὰ σιω-

πῆς Γυμνάσιον.
ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ.
Ἀγαθὸν δὲ τοῖς εἰσαγομένοις καὶ τὸ διὰ σιωπῆς

Γυμνάσιον. Ὁμοῦ τε γὰρ ἀπόδειξιν τῆς ἐγκρατείας
ἱκανὴν παρέξονται, γλώσσης κρατοῦντες, καὶ ἐν
ἡσυχίᾳ συντόνως καὶ ἀμετεωρίστως μαθήσονται
παρὰ τῶν ἐπιστημόνως κεχρημένων τῷ λόγῳ, πῶς
δεῖ καὶ ἐρωτᾷν, καὶ ἑνὶ ἑκάστῳ ἀποκρίνεσθαι.
Ἔστι γὰρ καὶ τόνος φωνῆς, καὶ συμμετρία λόγου,
καὶ καιροῦ ἐπιτηδειότης, καὶ ῥημάτων ἰδιότης,
οἰκεία καὶ διαφέρουσα τοῖς εὐσεβέσιν, ἣν οὐχ οἷόν

collecti Vol. 32, p.1348, line 44
γήρᾳ σωφροσύνη, οὐ σωφροσύνη, ἀλλὰ ἀκολασίας

ἀδυναμία. Νεκρὸς οὐ στεφανοῦται· οὐδεὶς δίκαιος,
δι' ἀδυναμίαν κακοῦ. Ἅπαν μὲν οὖν κολάζειν τὸ
σῶμα καὶ κατέχειν, ὥσπερ θηρίου τὰς ὁρμὰς, προς-
ῆκε, καὶ τοὺς ἀπ' αὐτοῦ θορύβους ἐγγινομένους τῇ
799

ἐπ' ἄκρον εὐεξίαν ἰατρῶν ἤκουσα. Καὶ γὰρ ἡ ἄγαν
τοῦ σώματος ἐπιμέλεια αὐτῷ τε ἀλυσιτελὴς τῷ σώ-
ματι, καὶ πρὸς τὴν ψυχὴν ἐμπόδιόν ἐστι·

Σκοπὸς δὲ ἐσθῆτος εἷς, ὥστε κάλυμμα εἶναι σαρκὸς

πρὸς χειμῶνα καὶ θέρος αὔταρκες. Μήτε δὲ ἐν χρώ-
ματι, τὸ ἀνθηρὸν διωκέσθω· μήτε ἐν τῇ κατασκευῇ,
τὸ λεπτὸν καὶ μαλακόν. Τὸ γὰρ τὰς ἐν ἐσθῆτι εὐ-
χροίας περισκοπεῖν, ἴσον γυναικείῳ καλλωπισμῷ, ὃν
ἐκεῖναι ἐπιτηδεύουσιν ἀλλοτρίῳ ἄνθει παρειὰς καὶ
τρίχας ἑαυτῶν καταβάπτουσαι. Ἀλλὰ μὴν καὶ πα-
χύτητος οὕτως ὁ χιτὼν ὀφείλει ἔχειν, ὡς μὴ δεῖσθαι
κοινωνοῦ πρὸς τὸ θάλπειν τὸν ἐνδυόμενον. Καὶ ὑπό-
δημα, τὸ εὐτελὲς μὲν κατὰ τὴν ἀξίαν, ἀνενδεῶς δὲ
τὴν χρείαν ἀποπληροῦν. Γυμνάσιον γὰρ ταπεινοφρο-
σύνης ἐστὶν ἡ ἐν τοῖς εὐτελεστέροις πράγμασι δια-
τριβὴ, τὸ πάθος τῆς φιλοδοξίας θεραπεύουσα. Κενό-
δοξος δέ ἐστιν, ὁ ψιλῆς ἕνεκεν τῆς τοῦ κόσμου δόξης
ποιῶν τι ἢ λέγων. Οἷον, ὁ ποιῶν ἐλεημοσύνην εἰς τὸ
δοξασθῆναι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, ἀπέχει τὸν μισθὸν,
καὶ οὐκ ἔστιν ἐλεήμων οὐδὲ κοινωνικός. Καὶ ὁ σω-
φρονῶν εἰς τὴν ἀνθρωπίνην ἀρέσκειαν, οὐκ ἔστι
σώφρων, οὐ τὴν ἀρετὴν διώκων, ἀλλὰ τὴν ἀπ' αὐτῆς
δόξαν θηρώμενος
Ωριγένης θεολόγος Contra Celsum Book P, sec. 5, line 20
εἶναι γεγραμμένα. Κἀκεῖνα μὲν ἔχοντά τι ἀπατηλὸν καὶ

800
κενὴν ἀπάτην ὠνόμασε, τάχα ⌊πρὸς ἀντιδιαστολὴν ἀπάτης

τινὸς οὐ κενῆς, ἣν θεωρήσας ὁ Ἱερεμίας ἐτόλμησε πρὸς
θεὸν εἰπεῖν τό· «Ἠπάτησάς με, κύριε, καὶ ἠπατήθην,
ἐκράτησας καὶ ἠδυνήθης»· τὰ δὲ Κέλσου οὐδαμῶς
ἀπάτην ἔχειν μοι φαίνεται, διὸ οὐδὲ κενήν⌋, ὁποίαν ἔχει τὰ
τῶν αἱρέσεις ἐν φιλοσοφίᾳ πηξάντων καὶ νοῦν οὐ τὸν τυχόντα
κατ' ἐκεῖνα ἀνειληφότων. Καὶ ὥσπερ οὐ τὸ τυχὸν τῶν
ψευδομένων ἐν γεωμετρικοῖς θεωρήμασι ψευδογραφούμενόν
τις ἂν λέγοι ἢ καὶ ἀναγράφοι γυμνασίου ἕνεκεν τοῦ ἀπὸ
τοιούτων, οὕτως παραπλήσια εἶναι χρὴ τοῖς τῶν αἱρέσεις
πηξάντων ἐν φιλοσοφίᾳ νοήμασι τὰ μέλλοντα ὁμοίως
ἐκείνοις λέγεσθαι κενὴν ἀπάτην «κατὰ παράδοσιν
ἀνθρώπων, κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου».
⌊Τοῦτο δὲ τὸ προοίμιον μετὰ τὸ ὑπαγορεῦσαι πάντα⌋
τὰ μέχρι τῆς παρὰ Κέλσῳ τοῦ Ἰουδαίου πρὸς τὸν Ἰησοῦν
προσωποποιΐας ⌊ἔδοξεν ἡμῖν προτάξαι τῆς ἀρχῆς⌋· ἵν'
αὐτῷ προεντυγχάνῃ ὁ ἀναγνωσόμενος τὰ πρὸς Κέλσον
ἡμῖν ὑπαγορευθέντα καὶ ἴδῃ ὅτι οὐ πάνυ πιστοῖς γέγραπται
τὸ βιβλίον τοῦτο ἀλλ' ἢ τέλεον ἀγεύστοις τῆς εἰς Χριστὸν
Ωριγένης θεολόγος Contra Celsum Book 4, sec. 75, line 33
ἀρχήν, πάντα θαυμασμὸν ὑπερβεβηκότος. Ἀλλ' ἡμεῖς οἱ

τῷ ταῦτα κτίσαντι μόνῳ ἀνακείμενοι θεῷ Χριστιανοὶ καὶ
ἐπὶ τούτοις χάριν οἴδαμεν τῷ καὶ τούτων δημιουργῷ, ὅτι
ἡμῖν τηλικαύτην ἑστίαν εὐτρέπισε καὶ δι' ἡμᾶς τοῖς δου-
λεύουσιν ἡμῖν ζῴοις· «Ὁ ἐξανατέλλων χόρτον τοῖς κτήνεσι
καὶ χλόην τῇ δουλείᾳ τῶν ἀνθρώπων, τοῦ ἐξαγαγεῖν ἄρτον
ἐκ τῆς γῆς, καὶ ἵν' οἶνος εὐφραίνῃ καρδίαν ἀνθρώπου, καὶ
ἱλαρύνηται πρόσωπον ἐν ἐλαίῳ, καὶ ἄρτος στηρίζῃ καρδίαν
ἀνθρώπου.» Εἰ δὲ καὶ τοῖς ἀγριωτάτοις τῶν ζῴων τροφὰς
κατεσκεύασεν, οὐδὲν θαυμαστόν· καὶ ταῦτα γὰρ τὰ ζῷα
καὶ ἄλλοι τῶν φιλοσοφησάντων εἰρήκασι γυμνασίου ἕνεκα
γεγονέναι τῷ λογικῷ ζῴῳ. Φησὶ δέ που τῶν καθ' ἡμᾶς τις
σοφῶν· «Μὴ εἴπῃς· τί τοῦτο, εἰς τί τοῦτο; Πάντα γὰρ
εἰς χρείαν αὐτῶν ἔκτισται» καὶ «Μὴ εἴπῃς· τί τοῦτο, εἰς
τί τοῦτο; Πάντα γὰρ ἐν καιρῷ αὐτῶν ζητηθήσεται».
Ἑξῆς τούτοις ὁ Κέλσος, θέλων μὴ μᾶλλον ἡμῖν τὴν
πρόνοιαν πεποιηκέναι τὰ φυόμενα ἐπὶ γῆς ἢ τοῖς τῶν ζῴων
ἀγριωτάτοις, φησίν· Ἡμεῖς μέν γε κάμνοντες καὶ προστα-
801
λαιπωροῦντες μόλις καὶ ἐπιπόνως τρεφόμεθα· τοῖς δ'

»ἄσπαρτα καὶ ἀνήροτα πάντα φύονται», οὐχ ὁρῶν ὅτι
πανταχοῦ τὴν ἀνθρωπίνην σύνεσιν γυμνάζεσθαι βουλόμενος
πεφυκότων ἢ μὴ δοκούντων ἡμῖν χρείαν παρέχειν ἐκ τῆς

τιθασσείας οὕτω μετὰ τῆς ἡμετέρας ἱστάμεθα ἀσφαλείας,
ὥστε, ὅτε μὲν βουλόμεθα, ἔχομεν τὰ τηλικαῦτα θηρία κατα-
κεκλεισμένα, ὅτε δὲ χρῄζομεν τροφῆς τῆς ἀπὸ τῶν σωμάτων
αὐτῶν, οὕτως αὐτὰ ἀναιροῦμεν ὡς καὶ τὰ μὴ ἄγρια τῶν
ζῴων. Δοῦλα οὖν πάντα τοῦ λογικοῦ ζῴου καὶ τῆς φυσικῆς
αὐτοῦ συνέσεως κατεσκεύασεν ὁ δημιουργός. Καὶ εἰς ἄλλα
μὲν κυνῶν χρῄζομεν, φέρ' εἰπεῖν, εἰς φυλακὴν ποιμνίων ἢ
βουκολίων ἢ αἰπολίων ἢ οἰκιῶν, εἰς ἄλλα δὲ βοῶν οἷον εἰς
γεωργίαν, εἰς ἄλλα δ' ὑποζυγίοις χρώμεθα ἢ ἀχθοφόροις.
Οὕτως εἰς Γυμνάσιον τῶν τῆς ἀνδρείας ἐν ἡμῖν σπερμάτων
δεδόσθαι ἡμῖν λέγεται τὸ λεόντων καὶ ἄρκτων παρδάλεών τε
καὶ συῶν καὶ τῶν τοιούτων γένος.
Εἶτα λέγει πρὸς τὸ τῶν αἰσθανομένων τῆς ἑαυτῶν
ὑπεροχῆς ἀνθρώπων γένος, ἣν ὑπερέχει τῶν ἀλόγων ζῴων,
ὅτι πρὸς ὃ ὑμεῖς φατε, ὡς ὁ θεὸς ἡμῖν δέδωκεν αἱρεῖν τὰ
θηρία δύνασθαι καὶ καταχρήσασθαι, ἐροῦμεν ὅτι ὡς εἰκός,
πρὶν πόλεις εἶναι καὶ τέχνας καὶ τοιαύτας ἐπιμιξίας καὶ
ὅπλα καὶ δίκτυα, ἄνθρωποι μὲν ὑπὸ θηρίων ἡρπάζοντο καὶ
ἠσθίοντο, θηρία δ' ὑπ' ἀνθρώπων ἥκιστα ἡλίσκετο. Ὅρα
δὲ πρὸς ταῦτα ὅτι, εἰ καὶ αἱροῦσιν ἄνθρωποι θηρία καὶ
Οὐκοῦν κατὰ ταῦτα ἡ μέν τις θεία σοφία ἐστίν, ἡ

δ' ἀνθρωπίνη. Καὶ ἡ μὲν ἀνθρωπίνη ἐστὶν ἡ καθ' ἡμᾶς
λεγομένη «σοφία τοῦ κόσμου», ἥτις ἐστὶ «μωρία παρὰ
τῷ θεῷ»· ἡ δὲ θεία καὶ ἑτέρα παρὰ τὴν ἀνθρωπίνην,
εἴπερ ἐστὶ θεία, χάριτι θεοῦ δωρουμένου αὐτὴν τοῖς ἑαυτοὺς
ἐπιτηδείους πρὸς παραδοχὴν αὐτῆς κατασκευάσασι παρα-
γίνεται, καὶ μάλιστα τοῖς ἐκ τοῦ ἐγνωκέναι τὴν διαφορὰν
ἑκατέρας σοφίας πρὸς τὴν ἑτέραν ἐν ταῖς πρὸς θεὸν εὐχαῖς
λέγουσι· «Κἂν γάρ τις τέλειος ἐν υἱοῖς ἀνθρώπων, τῆς ἀπὸ
σοῦ σοφίας ἀπούσης εἰς οὐδὲν λογισθήσεται.» Καὶ γυμνά-
σιον μέν φαμεν εἶναι τῆς ψυχῆς τὴν ἀνθρωπίνην σοφίαν,
802
τέλος δὲ τὴν θείαν· ἥτις καὶ «στερεὰ» λέγεται τῆς ψυχῆς

εἶναι «τροφὴ» παρὰ τῷ φήσαντι· «Τελείων δέ ἐστιν ἡ
στερεὰ τροφή, τῶν διὰ τὴν ἕξιν τὰ αἰσθητήρια γεγυμνασμένα
ἐχόντων πρὸς διάκρισιν καλοῦ τε καὶ κακοῦ.»
Καὶ ἀρχαία μὲν ἀληθῶς ἐστιν ἥδε ἡ δόξα, οὐχ, ὡς οἴεται
δὲ Κέλσος, τῆς περὶ αὐτῶν ἀρχαιότητος εἰς Ἡράκλειτον καὶ
Πλάτωνα ἀναφερομένης. Ἀνωτέρω γὰρ τούτων οἱ προφῆται
διέστειλαν τὸ περὶ ἑκατέρας σοφίας· ἀρκεῖ δ' ἐπὶ τοῦ
παρόντος εἰπεῖν ἀπὸ τῶν λόγων τοῦ Δαυῒδ τὸ περὶ τοῦ κατὰ
τὴν θείαν σοφίαν σοφοῦ λεγόμενον, ὅστις «οὐκ ὄψεται
Ηφαιστίων αστρολόγος Apotelesmatica Pa. 142, line 14
φερόμενον αὐτῇ εἰ καὶ συνάψει τινὶ τῶν νεφελοειδῶν

ἐν τῷ ζῳδιακῷ συστροφῶν ὡς τῷ νεφελίῳ τοῦ Καρκίνου
τῇ Φάτνῃ λεγομένῃ καὶ τῇ Πλειάδι καὶ τῇ ἀκίδι τοῦ
Τοξότου καὶ τῷ κέντρῳ τοῦ Σκορπίου καὶ τοῖς περὶ τὸν
Πλόκαμον μέρεσι τοῦ Λέοντος ἢ τῇ κάλπιδι τοῦ Ὑδρο-
χόου. ἐὰν δὲ ἀμφοτέροις τοῖς φωσὶ τοῦτο συμβῇ (τουτ-
έστιν οἱ κεκακωμένοι καὶ οἱ κακοποιοὶ συσχηματισθῶσιν
ἑῷοι μὲν τῷ Ἡλίῳ, ἑσπέριοι δὲ τῇ Σελήνῃ), περὶ ἀμφοτέ-
ρους τοὺς ὀφθαλμοὺς τὰς πηρώσεις ποιοῦσιν, μετὰ δὲ τοῦ
Ἄρεως ἀπὸ πληγῆς ἢ κρούσματος, μετὰ δὲ Ἑρμοῦ
συσχηματισθέντες ἐν παλαίστραις καὶ γυμνασίοις ἢ
κακούργων ἐφόδοις, ἐκ δὲ Κρόνου ἀπὸ ψύξεων ἢ ὑποχύ-
σεων ἢ γλαυκώσεων.
Ἐκ δὲ Ἀφροδίτης συνούσης Κρόνῳ καὶ τοῦ Ἄρεως
αὐτοὺς καθυπερτεροῦντος ἢ διαμετροῦντος οἱ μὲν ἄνδρες
ἄγονοι γίγνονται, αἱ δὲ γυναῖκες ἐκτρωσμοῖς ἢ ὠμοτο-
κίαις ἢ ἐμβρυοτομίαις κυλίονται, μάλιστα ἐν Παρθένῳ καὶ
Καρκίνῳ καὶ Αἰγοκέρωτι. γίνονται δὲ εὐνοῦχοι ἢ ἑρμα-
φρόδιτοι ἢ ἄτρητοι ἢ ἀρρητοῦργοι γυναῖκες ὅταν ἡ Σελήνη
πλήθουσα συνάψῃ Ἄρει καὶ Ἑρμῇ Κρόνου ἐπιμαρτυροῦν-
τος. τῶν δὲ φώτων καὶ τοῦ τῆς Ἀφροδίτης ἠρρενωμένων,
Ηφαιστίων αστρολόγος Apotelesmatica Pa. 191, line 28
ὑδατῶδες καὶ τὸ τῆς ἕξεως εὐμετάβλητον καὶ τὸ τῆς

ψυχῆς ἀτελὲς καὶ διόρθωτον ἀπεργάζεται τοῖς περὶ τὸ
803
ποιητικὸν ἑαυτῆς συμβεβηκόσιν οἰκείως.

Ἐπὶ δὲ τὴν ἑξῆς δεκαετίαν τὴν παιδικὴν ἡλικίαν δεύτε-
ρος καὶ δευτέραν λαχὼν ὁ τοῦ Ἑρμοῦ ἀστὴρ κατὰ τὸ ἥμισυ
μέρος τοῦ τῆς εἰκοσαετηρίδος ἀριθμοῦ τό τε διανοητικὸν
καὶ τὸ λογικὸν τῆς ψυχῆς ἄρχεται διαρθροῦν ὥσπερ καὶ
διαπλάττειν καὶ μαθημάτων ἐντιθέναι σπέρματα, τῶν τε
ἠθῶν καὶ τῶν ἐπιτηδειοτήτων ἐμφᾶναι τὰς ἰδιοτροπίας,
διδασκαλίαις ἤδη καὶ παιδαγωγίαις καὶ τοῖς πρώτοις
γυμνασίοις ἐγείρων τὰς ψυχάς.
Ὁ δὲ τῆς Ἀφροδίτης τὴν μειρακιώδη καὶ τρίτην ἡλικίαν
παραλαβὼν ἐπὶ τὴν ἑξῆς ὀκταετίαν κατὰ τὸν ἴσον ἀριθμὸν
τῆς ἰδίας περιόδου εἰκότως κίνησιν τῶν σπερματικῶν
πόρων ἄρχεται ποιεῖν καὶ ὁρμὴν ἐπὶ τὴν τῶν ἀφροδισίων
συνέλευσιν, ὅταν λύσσα τις ἐγγίνηται ταῖς ψυχαῖς καὶ
ἀκρασία καὶ πρὸς τὰ τυχόντα τῶν ἀφροδισίων ἔρως καὶ
φλογμὸς καὶ ἀπάτη καὶ τοῦ προπετοῦς ἀβλεψία.
Τὴν δὲ τετάρτην καὶ τάξει μέσην ἡλικίαν λαβὼν ὁ
Ἥλιος ἐπὶ τὰ τῆς ἐννεακαιδεκαετηρίδος αὐτοῦ ἔτη τὸ
οἰκοδεσποτικὸν ἤδη καὶ τὸ αὐθεντικὸν τῶν πράξεων
Salaminius Hermias Sozomenus Scr. Eccl., Εκκλησιαστική ιστορία.

ἀσκούσας. καὶ ὁ μὲν Φίλων ὧδέ πῃ ἱστορῶν ἔοικεν ὑποφαίνειν τοὺς κατ'
αὐτὸν ἐξ Ἑβραίων χριστιανίσαντας ἔτι Ἰουδαϊκώτερον βιοῦντας καὶ τὰ
ἐκείνων ἔθη φυλάττοντας. παρ' ἄλλοις γὰρ οὐκ ἔστιν εὑρεῖν ταύτην τοῦ
βίου τὴν διαγωγήν. ὅθεν συμβάλλω ἐξ ἐκείνου παρ' Αἰγυπτίοις ἀκμάσαι
ταυτηνὶ τὴν φιλοσοφίαν. ἄλλοι δέ φασιν αἰτίαν ταύτῃ παρασχεῖν τοὺς
κατὰ
καιρὸν τῇ θρησκείᾳ συμβάντας διωγμούς. ἐπεὶ γὰρ φεύγοντες ἐν ὄρεσι
καὶ
νάπαις καὶ ἐρημίαις τὰς διατριβὰς ἐποιοῦντο, ἐθάδες τοῦ βίου τούτου
ἐγέ-
νοντο.
Ἀλλ' εἴτε Αἰγύπτιοι εἴτε ἄλλοι τινὲς ταύτης προὔστησαν ἐξ ἀρχῆς τῆς
φιλοσοφίας, ἐκεῖνο γοῦν παρὰ πᾶσι συνωμολόγηται, ὡς εἰς ἄκρον
ἀκριβείας
καὶ τελειότητος ἤθεσι καὶ γυμνασίοις τοῖς πρέπουσιν ἐξήσκησε ταυτηνὶ
τοῦ
βίου τὴν διαγωγὴν Ἀντώνιος ὁ μέγας μοναχός· ὃν τηνικαῦτα διαπρέποντα
804
ἐν ταῖς κατ' Αἴγυπτον ἐρημίαις κατὰ κλέος τῆς τοῦ ἀνδρὸς ἀρετῆς φίλον
ἐποιήσατο Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς καὶ γράμμασιν ἐτίμα καὶ περὶ ὧν
ἐδεῖτο
γράφειν προὐτρέπετο. ἐγένετο δὲ οὗτος Αἰγύπτιος τῷ γένει τῶν εὐπατρι-
δῶν ἀπὸ Κομᾶ· κώμη δὲ αὕτη νομοῦ Ἡρακλείας τῆς παρ' Αἰγυπτίοις
Ἀρκάσι. βούπαις δὲ καταλειφθεὶς ὀρφανὸς τοὺς μὲν πατρῴους ἀγροὺς
ἐδωρήσατο τοῖς κωμήταις, τὴν δὲ ἄλλην οὐσίαν διαθεὶς τὸ τίμημα τοῖς
πενομένοις διένειμε. σπουδαίου γὰρ εἶναι φιλοσόφου κατεῖδεν μὴ μόνον
ἑαυτὸν γυμνῶσαι χρημάτων, ἀλλὰ καὶ εἰς δέον ταῦτα ἀναλῶσαι.

Γάλλῳ πατὴρ Κωνστάντιος, ὁμοπάτριος ἀδελφὸς Κωνσταντίνου τοῦ

βασι-
λεύσαντος καὶ Δαλματίου, οὗ παῖς ὁμώνυμος Καῖσαρ ἀναδειχθεὶς
ἀνῃρέθη
ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν μετὰ τὴν Κωνσταντίνου τελευτήν· ὀρφανοὶ δὲ
πατρὸς
γενόμενοι καὶ αὐτοὶ τότε Δαλματίῳ συναπολέσθαι ἐκινδύνευσαν.
ἐξείλετο
δὲ τῆς ἐπιβουλῆς Γάλλον μὲν ὅτι νοσῶν ἔτυχε καὶ ὅσον οὔπω αὐτομάτως
τεθνήξεσθαι προσεδοκήθη, Ἰουλιανὸν δὲ τὸ νέον· ἔτι γὰρ ὄγδοον ἡλικίας
ἦγεν ἔτος. παραδόξως δὲ ὧδε διασωθέντες προσετάχθησαν ἐν
Καππαδοκίᾳ
διατρίβειν ἐν Μακέλλῃ· χωρίον δὲ τοῦτο βασιλικὸν πρὸς τῷ Ἀργαίῳ ὄρει,
οὐκ ἀπὸ πολλοῦ τῆς Καισαρέων πόλεως, μεγαλοπρεπῆ τε βασίλεια ἔχον

καὶ λοετρὰ καὶ κήπους καὶ πηγὰς ἀεννάους. ἔνθα δὴ θεραπείας καὶ
ἀγωγῆς βασιλικῆς ἠξιοῦντο, καὶ μαθήμασι καὶ γυμνασίοις τοῖς καθ'
ἡλικίαν ἐχρῶντο καὶ λόγων διδασκάλοις καὶ τοῖς ὑφηγηταῖς τῶν ἱερῶν
γραφῶν, ὡς καὶ κλήρῳ ἐγκαταλεγῆναι καὶ ὑπαναγινώσκειν τῷ λαῷ τὰς
ἐκκλησιαστικὰς βίβλους. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν ἠθῶν καὶ τῶν
ἔργων τὴν εὐσέβειαν ἐπεδείκνυντο, περὶ πολλοῦ ποιούμενοι τοὺς ἱερέας
καὶ
τοὺς ἄλλως ἀγαθοὺς καὶ περὶ τὸ δόγμα σπουδαίους, τοῖς τε εὐκτηρίοις
οἴκοις θαμίζοντες καὶ ταῖς προσηκούσαις τιμαῖς τὰς τῶν μαρτύρων θήκας
γεραίροντες. τηνικαῦτα γοῦν φασιν αὐτοὺς σπουδάζοντας μεγίστῳ περι-

λαβεῖν οἴκῳ τὸν τάφον Μάμα τοῦ μάρτυρος εἰς ἀμφοτέρους μερίσαι τὸ
805
ἔργον· ἁμιλλωμένου δὲ ἑκατέρου φιλοτιμίᾳ καὶ τιμῇ ὑπερβάλλεσθαι

τὸν ἕτερον, παράδοξον συμβῆναι καὶ παντελῶς ἄπιστον,
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Ad Theodorum lapsum (li1) Sect 17, ln 73
πέλαγος, κἂν εἰς κρημνόν· οὕτω καὶ οἱ τῆς ἀπογνώσεως τῇ

παραφροσύνῃ ληφθέντες ἀφόρητοι λοιπόν εἰσιν, πανταχοῦ
τῆς κακίας διατρέχοντες, κἂν μὴ θάνατος αὐτοὺς ἐπελθὼν
κωλύσῃ τῆς μανίας ἐκείνης καὶ τῆς φορᾶς, μυρία ἑαυτοὺς
ἐργάζονται δεινά. Διὰ τοῦτο παρακαλῶ πρὶν σφόδρα ὑπὸ ταύ-
της βαπτισθῆναί σε τῆς μέθης, ἀνανῆψαι καὶ διεγερθῆναι, καὶ
τὴν σατανικὴν κραιπάλην ἀπώσασθαι, καὶ εἰ μὴ δυνατὸν
ἀθρόως, ἀλλ' ἠρέμα καὶ κατὰ μικρόν. Ἐμοὶ μὲν γὰρ εὐκολώτε-
ρον εἶναι φαίνεται τὸ πάντων ὁμοῦ τῶν κατεχόντων ἀποσπα-
σθέντα σχοινίων μεταθεῖναι ἑαυτὸν εἰς τὸ τῆς μετανοίας
Γυμνάσιον. Εἰ δέ σοι τοῦτο δύσκολον εἶναι δοκεῖ, ὡς ἂν ἐθέλῃς,
ἅψαι τῆς ὁδοῦ τῆς ἐπὶ τὰ κρείττω φερούσης, μόνον ἅψαι καὶ
ἐπιλαβοῦ τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ναί, δέομαι καὶ ἀντιβολῶ, πρὸς
τῆς εὐδοκιμήσεως τῆς προτέρας, πρὸς τῆς παρρησίας ἐκεί-
νης, οὕτω πάλιν σε ἐπὶ τῆς κορυφῆς καὶ τῆς καρτερίας ἴδω-
μεν τῆς αὐτῆς. Φεῖσαι τῶν σκανδαλιζομένων διὰ τὴν σὴν
κεφαλήν, τῶν καταπιπτόντων, τῶν γινομένων ῥᾳθυμοτέρων,
τῶν ἀπογινωσκόντων τὴν τῆς ἀρετῆς ὁδόν. Νῦν μὲν γὰρ κατή-
φεια τὸν τῶν ἀδελφῶν ἔχει χορόν, ἡδονὴ δὲ καὶ εὐθυμία τὰ
τῶν ἀπίστων συνέδρια καὶ κωμῳδήματα τὰ τῶν νέων ῥᾳθυ-
μότερον διακειμένων. Ἂν δὲ ἐπανέλθῃς πάλιν ἐπ' ἐκείνην τοῦ
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Ad populum Antiochenum (homiliae 1-21)

Vol 49, pg 148, ln 32
δʹ. Πλὴν ἀλλ' ἵδωμεν τὰ ἑξῆς. Καὶ εἶπε Σαούλ·

Καταβῶμεν ὀπίσω τῶν ἀλλοφύλων καὶ διαρπάσωμεν
αὐτούς. Καὶ εἶπεν ὁ ἱερεύς· Προσέλθωμεν ἐνταῦθα
πρὸς τὸν Θεόν. Τὸ γὰρ παλαιὸν ὁ Θεὸς ἐστρατήγει
τῶν πολέμων, καὶ χωρὶς τῆς ἐκείνου γνώμης οὐδέποτε
ἐτόλμων ἅπτεσθαι μάχης, καὶ ὁ πόλεμος αὐτοῖς εὐσε-
βείας ὑπόθεσις ἐγίνετο. Οὔτε γὰρ ἐξ ἀσθενείας σώμα-
τος, ἀλλ' ἀπὸ ἁμαρτιῶν ἡττῶντο, εἴ ποτε καὶ ἡττήθη-
σαν, οὔτε ἀπὸ δυνάμεως καὶ ἀνδρείας, ἀλλ' ἀπὸ εὐνοίας
806

τοῖς· καὶ γὰρ καὶ ἐκείνοις τοῦτο κατάδηλον ἦν, ὅτι οὐ
τῇ φύσει τῶν ὅπλων ὁ πρὸς Ἰουδαίους ἐκρίνετο πόλεμος,
ἀλλὰ τῷ βίῳ τῶν πολεμούντων καὶ τοῖς κατορθώμασι.
Τοῦτο γοῦν ποτε συνιδόντες οἱ Μαδιηναῖοι, καὶ γνόντες
ὡς ἀκαταμάχητόν ἐστι τὸ ἔθνος ἐκεῖνο, καὶ μηχανήμασι
μὲν καὶ ὅπλοις ἀμήχανον αὐτὸ καταγωνίσασθαι, ἁμαρ-
τίᾳ δὲ μόνον δυνατὸν αὐτοὺς ἑλεῖν, παρθένους καλλωπί-
σαντες εὐμόρφους καὶ στήσαντες ἐπὶ τῆς παρατάξεως,
εἰς ἀσέλγειαν ἐξεκαλοῦντο τοὺς στρατιώτας, διὰ τῆς

Vol 49, pg 210, ln 34
ῥυθμίσας τῷ Θεῷ προσαγαγέτω, κἂν οἰκέτας ἔχῃς, κἂν

μαθητάς. Ἀλλ' οὐδὲ μαθητὰς, οὐδὲ οἰκέτας ἔχεις; ἀλλὰ
φίλους ἔχεις· τούτους κατόρθωσον. Καὶ μή μοι λέγε, ὅτι
Τοὺς πλείονας τῶν ὅρκων ἀπηλάσαμεν, ὀλιγάκις δὲ ἁλι-
σκόμεθα· ἀλλὰ καὶ τὸ ὀλιγάκις τοῦτο ἄνελε. Εἰ χρύσι-
νον ἕνα ἀπολέσεις, οὐκ ἂν ἅπαντας περιῆλθες ἐρευνῶν
καὶ ζητῶν, ὥστε αὐτὸν εὑρεῖν; Τοῦτο καὶ ἐπὶ τῶν ὅρ-
κων ποίησον. Ἐὰν ἴδῃς, ὅτι ἕνα ὅρκον ἐκλάπης, θρήνη-
σον, στέναξον, ὡς τῆς οὐσίας σου πάσης ἀπολωλυίας.
Πάλιν λέγω, ὃ καὶ πρότερον· σύγκλεισον σαυτὸν ἐπὶ τῆς
οἰκίας, μελέτην ποίησον καὶ Γυμνάσιον μετὰ τῆς γυναι-
κὸς, μετὰ τῶν παιδίων καὶ συνοικούντων· εἰπὲ πρὸς
ἑαυτὸν σὺ πρότερον· Οὐκ ἰδιωτικῶν, οὐ δημοσίων ἅψο-
μαι πραγμάτων, ἕως ἂν τὴν ψυχὴν διορθώσωμαι τὴν
ἐμαυτοῦ. Ἂν ὑμεῖς τοὺς υἱοὺς τοὺς ἑαυτῶν παιδεύσητε,
κἀκεῖνοι τοὺς ἑαυτῶν διδάξουσι, καὶ οὕτω μέχρι τῆς
συντελείας καὶ παρουσίας τοῦ Χριστοῦ τὸ πρόσταγμα
βαῖνον, τοῖς τὴν ῥίζαν παρασχοῦσιν ἅπαντα οἴσει τοῦ-
τον τὸν μισθόν. Ἂν μάθῃ λέγειν ὁ υἱός σου, Πίστευσον,
οὐ δυνήσεται εἰς θέατρον ἀναβῆναι, οὐδὲ εἰς κα-
πηλεῖον εἰσελθεῖν, οὐδὲ ἐν κύβοις διατρίψαι·
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Ad illuminandos catecheses 1-2 (series prima

et secunda) Vol 49, pg 228, ln 32
807
ροῦντες. Ἵνα οὖν ἀεὶ μένοιτε, φέρε καὶ περὶ πολιτείας

ὑμῖν διαλεχθῶμεν ὀλίγα· ἐν γὰρ τῇ παλαίστρᾳ ταύτῃ
ἀκίνδυνα τοῖς ἀθληταῖς τὰ πτώματα· πρὸς γὰρ τοὺς
οἰκείους ἡ πάλη, καὶ τοῖς σώμασι τῶν διδασκάλων ἐμ-
μελετῶσιν ἅπαντα. Ὅταν δὲ ὁ τῶν ἀγώνων παραγένηται
καιρὸς, ὅταν ἀνοιγῇ τὸ στάδιον, ὅταν τὸ θέατρον ἄνω
καθήμενον ᾖ, ὅταν ὁ ἀγωνοθέτης παρῇ, ἀνάγκη λοιπὸν
ἢ ῥᾳθυμήσαντας πεσεῖν καὶ μετὰ αἰσχύνης ἀναχωρῆσαι
πολλῆς, ἢ σπουδάσαντας τῶν στεφάνων καὶ τῶν βραβείων
ἐπιτυχεῖν. Οὕτω δὴ καὶ ἐφ' ὑμῶν, αἱ τριάκοντα ἡμέραι
αὗται παλαίστρᾳ τινὶ προσεοίκασι καὶ γυμνασίοις καὶ
μελέτῃ. Μάθωμεν ἐντεῦθεν ἤδη περιγενέσθαι τοῦ πονη-
ροῦ δαίμονος ἐκείνου· πρὸς γὰρ ἐκεῖνον ἀποδύεσθαι μέλ-
λομεν μετὰ τὸ βάπτισμα, πρὸς ἐκεῖνον πυκτεύειν καὶ
μάχεσθαι. Μάθωμεν τοίνυν ἐντεῦθεν ἤδη τὰς λαβὰς
ἐκείνου, πόθεν ἐστὶ πονηρὸς, πόθεν ἡμῖν εὐκόλως ἐπη-
ρεάσαι δύναται, ἵνα τῶν ἀγώνων παραγενομένων μὴ
ξενοπαθῶμεν μηδὲ θορυβώμεθα, καινὰ τὰ παλαίσματα
ὁρῶντες, ἀλλ' ἤδη μεταξὺ ἡμῶν αὐτῶν μελετήσαντες,
καὶ τὰς μεθοδείας αὐτοῦ μαθόντες ἁπάσας, μετὰ τοῦ
θαῤῥεῖν ἁψώμεθα τῶν παλαισμάτων πρὸς ἐκεῖνον.
Ιωάννης Χρυσόστομος. , De diabolo tentatore (homiliae 1-3)

Vol 49, pg 259, ln 28
ἀνέλῃς τὸν ἀνταγωνιστὴν, οἱ σπουδαιότεροι διὰ

τοὺς ῥᾳθύμους ἐπεβουλεύθησαν, καὶ τὴν οἰκείαν οὐκ
ἐπεδείξαντο δύναμιν, οὐδὲ τῶν στεφάνων ἐπέτυχον.
βʹ. Τάχα οὐδέπω συνήκατε τὸ λεχθέν· οὐκοῦν ἀνάγκη
σαφέστερον αὐτὸ πάλιν εἰπεῖν· Ἔστω ἀνταγωνιστὴς
εἷς· ἔστωσαν δὲ καὶ ἀθληταὶ δύο πρὸς ἐκεῖνον πα-
λαίειν μέλλοντες, καὶ τούτων τῶν δύο ἀθλητῶν ὁ μὲν
ὑπὸ γαστριμαργίας ἔστω διεφθαρμένος, ἠμελημένος,
ἐξῃσθενημένος, ἐκνενευρισμένος, ἕτερος δὲ σπουδά-
ζων, εὐεκτῶν, ἐν παλαίστρᾳ διατρίβων, ἐν γυμνα-
σίοις πολλοῖς, πᾶσαν τὴν ἄσκησιν τὴν περὶ τὴν ἄθλη-
σιν ἐπιδεικνύμενος· ἂν τοίνυν ἀνέλῃς τὸν ἀνταγωνι-
στὴν, τίνι ἐπηρέασας τούτων; ἆρα τῷ ῥᾳθύμῳ καὶ
ἀμελεῖ, ἢ τῷ σπουδαίῳ τῷ τοσαῦτα πεπονηκότι;
Εὔδηλον ὅτι τῷ σπουδαίῳ· ὁ μὲν γὰρ διὰ τὸν ῥᾴθυ-
μον ἠδίκηται ἀναιρεθέντος τοῦ ἀνταγωνιστοῦ· ὁ δὲ
ῥᾴθυμος μένοντος τούτου οὐκ ἔτι διὰ τὸν σπουδαῖον
808
ἐπηρέασται· ἀπὸ γὰρ τῆς οἰκείας ῥᾳθυμίας κατέπε-

σεν.
Ιωάννης Χρυσόστομος. , In Genesim (homiliae 1-67)

Vol 53, pg 353, ln 31
θέως ἐπιστάντι τῇ Χαναναίᾳ ἐπηγγείλατο ὁ φιλάνθρωπος

Δεσπότης λέγων· Τῷ σπέρματί σου τὴν γῆν ταύτην
δώσω· καὶ πάλιν μετὰ ταῦτα καὶ ἅπαξ καὶ δεύτερον
τὰς ὑποσχέσεις πρὸς αὐτὸν ἐποιήσατο, ἵνα γνῷς, ἀγα-
πητὲ, ἐν πόσοις ἔτεσι διαναβαλλομένου τοῦ Δεσπότου,
καὶ μηδὲν τῶν ἐπαγγελθέντων εἰς ἔργον ἄγοντος,
ὁ δίκαιος οὗτος οὐκ ἐταράττετο τὴν γνώμην, ἀλλὰ τῶν
οἰκείων λογισμῶν προετίμα τὰ παρὰ τοῦ Θεοῦ ῥηθέντα.
Διὰ τοῦτό φησι, Μετὰ δέκα ἔτη τοῦ συνοικῆσαι αὐτοὺς
ἐν γῇ Χαναάν. Εἶδες ψυχῆς ἀνδρείαν, εἶδες γυμνάσιον φιλοσοφίας, πῶς
περιφανέστερον αὐτὸν ποιῆσαι βουλόμενος ὁ Δεσπότης μέλλει καὶ
ἀναβάλλεται;
Ἐπειδὴ γὰρ κήδεται τῶν αὑτοῦ θεραπόντων, οὐχ ἁπλῶς
εἰς αὐτοὺς τὰς εὐεργεσίας βούλεται κατατίθεσθαι, ἀλλὰ
καὶ περιφανεῖς αὐτοὺς δεικνύναι, καὶ τὴν πίστιν αὐτῶν
ἅπασι κατάδηλον ποιεῖν γίνεσθαι. Εἰ γὰρ εὐθέως ἐπαγ-
γειλάμενος τῷ σπέρματι αὐτοῦ δώσειν τὴν γῆν, διήνοιξε
τῆς Σάρας τὴν μήτραν, καὶ τὴν τῶν παίδων διαδοχὴν
αὐτῷ ἐχαρίσατο, οὔτε τὸ θαῦμα οὕτως ἐδείκνυτο μέγα,
οὔτε ἡ τοῦ δικαίου πίστις πᾶσι περιφανὴς καθίστατο.
Ἡ μὲν γὰρ τοῦ Θεοῦ δύναμις καὶ τότε δήλη ἂν ἦν·
Ιωάννης Χρυσόστομος. , In Matthaeum (homiliae 1-90)

Vol 58, pg 791, ln 22
Καὶ πῶς δυνατὸν μὴ πλουτοῦντα, φησὶ, τούτων ἐπιτυ-

χεῖν; Πῶς μὲν οὖν δυνατὸν (ἐγὼ γὰρ τοὐναντίον ἐρῶ)
πλουτοῦντα; Καὶ γὰρ κολακεύειν ἀνάγκη πολλοὺς, καὶ
ἄρχοντας καὶ ἀρχομένους, καὶ δεῖσθαι μυρίων, καὶ δου-
λεύειν ἀγεννῶς, καὶ δεδοικέναι καὶ τρέμειν, καὶ ὑπο-
πτεύειν τοὺς τῶν βασκάνων ὀφθαλμοὺς, καὶ φοβεῖσθαι
συκοφαντῶν στόματα, καὶ ἑτέρων φιλαργύρων ἐπιθυ-
μίας. Ἀλλ' οὐχ ἡ πενία τοιοῦτον, ἀλλὰ τοὐναντίον ἅπαν.
Χωρίον ἄσυλόν ἐστι καὶ ἀσφαλὲς, λιμὴν εὔδιος, παλαί-
στρα καὶ Γυμνάσιον φιλοσοφίας, ἀγγελικοῦ βίου μίμημα.
809
Ἀκούσατε, ὅσοι πένεσθε, τούτων, μᾶλλον δὲ καὶ ὅσοι

πλουτεῖν ἐπιθυμεῖτε. Οὐ τὸ πένεσθαι δεινὸν, ἀλλὰ τὸ μὴ
βούλεσθαι πένεσθαι. Μηδὲν δεινὸν νόμιζε εἶναι πενίαν,
καὶ οὐκ ἔσται σοι δεινόν. Οὐδὲ γὰρ ἐν τῇ φύσει τοῦ
πράγματος, ἀλλ' ἐν τῇ κρίσει τῶν μαλακοψύχων ἀνδρῶν
τοῦτό ἐστι τὸ δέος. Μᾶλλον δὲ καὶ αἰσχύνομαι, εἰ τοσοῦ-
τον ὑπὲρ πενίας ἔχοιμι λέγειν ὅτι οὐδέν ἐστι δεινόν·
ἐὰν γὰρ φιλοσοφῇς, καὶ μυρίων ἀγαθῶν ἔσται σοι πηγή.
Καὶ εἴ τίς σοι ἀρχὴν, καὶ πολιτικὰς δυνάμεις, καὶ πλοῦ-
τον, καὶ τρυφὴν προετίθει, εἶτα τὴν πενίαν ἀντιτιθεὶς,

Vol 60, pg 126, ln 23
ρετο καὶ θερμότερα τὰ δάκρυα ἠφίει. Εἰ δὲ γυναῖκες

καὶ τελῶναι καὶ πόρναι φιλοσοφοῦσι, καὶ ταῦτα πρὸ
τῆς χάριτος, τίνος ἐσόμεθα ἡμεῖς ἄξιοι συγγνώμης,
μετὰ τὴν τοσαύτην χάριν θηρίων μᾶλλον ἐκπολε-
μούμενοι, δάκνοντες καὶ λακτίζοντες;
Οὐδὲν αἰσχρότερον θυμοῦ, οὐδὲν ἀτιμότερον, οὐδὲν
δεινότερον, οὐδὲν ἀηδέστερον, οὐδὲν βλαβερώτερον.
Ταῦτα λέγω, οὐχ ἵνα πρὸς ἄνδρας ὦμεν ἥμεροι μό-
νον, ἀλλὰ κἂν γυνὴ λάλος ᾖ, ἵνα φέρῃς· ἔστω σοι
παλαίστρα καὶ Γυμνάσιον ἡ γυνή. Πῶς γὰρ οὐκ ἄτο-
πον, γυμνάσια μὲν ἀναδέχεσθαι οὐδὲν κέρδος ἔχοντα,
ἔνθα θλίβομεν τὸ σῶμα· γυμνάσια δὲ μὴ ποιεῖν οἴ-
καδε, καὶ πρὸ τῶν ἀγώνων στέφανον ἡμῖν παρ-
έχοντα; Ὑβρίζει ἡ γυνή; Μὴ γένῃ σὺ γυνή· γυναικῶ-
δες γὰρ τὸ ὑβρίζειν· νόσος ἐστὶ ψυχῆς, ἐλάττωμά
ἐστι. Μὴ νομίσῃς ἀνάξιόν σου εἶναι, ὅταν ἡ γυνὴ
ὑβρίσῃ. Ἀνάξιον, ὅταν σὺ μὲν ὑβρίζῃς, ἐκείνη δὲ
φιλοσοφῇ· τότε ἀσχημονεῖς, τότε ὑβρίσθης· ἂν δὲ
ὑβρισθεὶς ἐνέγκῃς, τῆς ἰσχύος τῆς σῆς πολλὴ ἡ ἐπί-
δειξις. Οὐ τὰς γυναῖκας ἐνάγων εἰς ὕβρεις, ταῦτα

Vol 60, pg 217, ln 60
810
τοῦτο, ὃ δοκεῖ εὐπραγίας εἶναι, τοῦτο δυσπραγία ἐστὶν,

ὅταν τούτων γινομένων μηδὲν πλέον γίνηται. Εἴθε μὲν
οὖν μηδὲν πλέον· νῦν δὲ καὶ ἐπὶ τὸ χεῖρον. Τί καρποῦ-
σθε ἀπὸ τῶν συνάξεων; Καίτοι εἴ γέ τι ὄφελος ὑμῖν
ἐγίνετο, πάλαι πάντας ἔδει τὸν τῆς φιλοσοφίας βίον ζῇν,
τοσούτων μὲν προφητῶν δεύτερον τῆς ἑβδομάδος ὑμῖν
διαλεγομένων, τοσούτων δὲ ἀποστόλων, εὐαγγελιστῶν,
πάντων τὰ σωτήρια δόγματα προτιθέντων, καὶ τὰ δυ-
νάμενα ἦθος ῥυθμίσαι μετὰ πολλῆς ἀκριβείας παριστών-
των ὑμῖν. Ὁ στρατιώτης ἐπὶ τὸ Γυμνάσιον ἰὼν, ἀκρι-
βέστερος γίνεται περὶ τὰ τακτικά· ὁ ἀθλητὴς εἰς πα-
λαίστραν βαδίζων, ἐμπειρότερος γίνεται περὶ τὴν πάλην·
ὁ ἰατρὸς πρὸς τὸν διδάσκαλον ἐρχόμενος, ἀκριβέστερος
γίνεται, καὶ πλείονα οἶδε, καὶ πλείονα μανθάνει· σὺ τί
κεκέρδηκας; οὐ λέγω πρὸς τοὺς ἐνιαυτὸν ἔχοντας, ἀλλὰ
πρὸς τοὺς ἐκ πρώτης ἡλικίας συναγομένους. Ἢ τοῦτο
νομίζετε εὐλάβειαν εἶναι, τὸ συνεχῶς παραβάλλειν τῇ
συνάξει; Τοῦτο οὐδέν ἐστιν, ἂν μή τι καρπωσώμεθα· ἂν
μή τι συνάγωμεν, βέλτιον οἴκοι μένειν.

Vol 60, pg 301, ln 44
φυσῶν, καὶ τοῦ τυχόντος ἀνέξεται διαλεγομένου πρὸς

αὐτὸν, τοῦ φόβου καὶ τῆς ἀθυμίας καθάπερ τινὸς πυρὸς
σφοδροτέρου ἐπιπεσόντος αὐτοῦ τῇ ψυχῇ, καὶ μαλάτ-
τοντος τὸ σκληρόν· τότε ταπεινὸς γίνεται, τότε σκυθρω-
πὸς, τότε τῆς μεταβολῆς αἰσθάνεται τῆς βιωτικῆς,
τότε καρτερεῖ πρὸς πάντα. Ἐν δὲ θεάτρῳ πάντα τὰ
ἐναντία, γέλως, αἰσχρότης, πομπὴ διαβολικὴ, διάχυσις,
ἀνάλωμα χρόνου, καὶ δαπάνη ἡμερῶν περιττὴ, ἐπιθυ-
μίας ἀτόπου κατασκευὴ, μοιχείας μελέτη, πορνείας γυ-
μνάσιον, ἀκολασίας διδασκαλεῖον, προτροπὴ αἰσχρότητος,
γέλωτος ὑπόθεσις, ἀσχημοσύνης παραδείγματα. Ἀλλ'
οὐ τὸ δεσμωτήριον τοιοῦτον· ἀλλ' ἐκεῖ ταπεινοφροσύνη,
παράκλησις, φιλοσοφίας προτροπὴ, ὑπεροψία τῶν βιω-
τικῶν· πάντα πεπάτηται καὶ καταπεφρόνηται, καὶ
καθάπερ παιδίῳ παιδαγωγὸς ὁ φόβος ἐφέστηκε, πρὸς
πάντα τὰ δέοντα ῥυθμίζων αὐτόν. Ἀλλ' εἰ βούλει, πάλιν
ἑτέρως ἐξετάσωμεν τοὺς αὐτοὺς τόπους. Ἐβουλόμην
συντυχεῖν ἀνθρώπῳ ἀπὸ θεάτρου κατιόντι, καὶ ἄλλῳ
811
ἀπὸ δεσμωτηρίου ἐξιόντι, καὶ εἶδες ἂν τοῦ μὲν τὴν

ψυχὴν ἐπτοημένην, τεθορυβημένην, δεδεμένην ὄντως,

Vol 60, pg 357, ln 23
φάτω τοῖς ἐξ ἐκείνου ληφθεῖσιν ἀδίκως· ὁ τοιοῦτος οὐ

μόνον οὐδὲν αὐτὸν ἔβλαψεν, ἀλλὰ καὶ ὠφέλησεν, ἑαυτὸν
δὲ οὐ μόνον οὐκ ὠφέλησεν, ἀλλὰ καὶ ἔβλαψε. Πῶς;
Πρῶτον μὲν ὑπὸ τοῦ συνειδότος μαστιζόμενος τοῦ πονη-
ροῦ, καὶ καθ' ἑκάστην ἡμέραν κεντούμενος, καὶ παρὰ
πάντων καταγινωσκόμενος· ἔπειτα ἐν τῷ μέλλοντι κρί-
ματι. Ἀλλ' ὅτι μὲν οὗτος βλάπτεται, δῆλον ἐντεῦθεν
κατέστη· πῶς δὲ ὠφελεῖται ἐκεῖνος, εἰπέ. Ὅτι τὸ κακῶς
παθεῖν καὶ φέρειν γενναίως, μέγα κέρδος ἔχει· ἔστι γὰρ ἁμαρτημάτων
λύσις τὸ παθεῖν κακῶς, ἔστι φιλοσοφίας Γυμνάσιον, ἔστιν ἀρετῆς
διδασκαλία. Ἴδωμεν οὖν τίς ἐν κακοῖς, οὗτος ἢ ἐκεῖνος. Ἐκεῖνος μὲν γὰρ
ἂν ᾖ φιλόσοφος, γενναίως οἴσει· οὗτος δὲ καθ' ἑκάστην ἡμέραν ἐν
τρόμῳ ἔσται καὶ ὑποψίᾳ· τίς οὖν ἀδικεῖται, οὗτος ἢ
ἐκεῖνος; Μύθους λέγεις, φησίν· ὅταν γάρ τις μὴ ἔχῃ
φαγεῖν, καὶ ἀναγκάζηται ἀποδύρεσθαι καὶ ἀποδυσπε-
τεῖν, ἢ προσελθὼν ἐπαιτεῖν καὶ μὴ λάβῃ, οὐχὶ καὶ τὴν
ψυχὴν καὶ τὸ σῶμα προσαπολλύει; Μύθους σὺ λέγεις·
ἐγὼ γὰρ ἐπιδεικνύω πράγματα. Εἰπὲ γάρ μοι, οὐδεὶς
τῶν πλουτούντων ἀποδυσπετεῖ; Τί οὖν; μὴ ἡ πενία
αἰτία τούτου; Ἀλλὰ οὐ λιμώττει;

Vol 60, pg 378, ln 21
Ἀλλ' ἔλαττον, ὅταν μετὰ τῆς ἐκείνου ἐνεργείας ἁμάρτῃ,

κολάζεται· οὐ γὰρ πάντων τῶν ἁμαρτημάτων αἱ αὐταὶ
τιμωρίαι. Μὴ ἀπατῶμεν ἑαυτούς· οὐκ ἔστιν ἡμῖν ὁ διά-
βολος αἴτιος, ἐὰν νήφωμεν· ἐκεῖνος ἡμᾶς μᾶλλον ἀφ-
υπνίζει, ἐκεῖνος ἡμᾶς διεγείρει. Εἰπὲ γάρ μοι (τέως
ταῦτα ἐξετάσωμεν), μὴ ἔστω θηρία, μὴ ἔστω ἀνωμαλία
ἀέρων, μὴ νόσος, μὴ λῦπαι, μὴ ἀθυμίαι, μὴ ἕτερόν τι
τῶν τοιούτων· τί οὐκ ἂν ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος; Χοῖρος
μᾶλλον ἢ ἄνθρωπος, δοκῶ μοι, γέγονεν ἂν, γαστριζό-
μενος καὶ μεθύων, καὶ ὑπὸ μηδενὸς τούτων ἐνοχλούμε-
νος. Νῦν δὲ αἱ φροντίδες καὶ αἱ μέριμναι γυμνάσιόν εἰσι
φιλοσοφίας καὶ διδασκάλειον, καὶ ἀγωγὴ παιδείας
812
ἀρίστης. Σκόπει δὲ καὶ ἄλλως· τρεφέσθω τις ἐν βασι-

λείοις μήτε λυπούμενος μήτε φροντίζων μήτε μεριμνῶν,
καὶ μήτε ὀργῆς ἔχων πρόφασιν μήτε ἀποτυχίας, ἀλλὰ
πάντα, ἅπερ ἂν ἐπιθυμήσῃ, ποιείτω, καὶ ἐπιτυγχανέτω,
καὶ πάντας ἐχέτω ὑπακούοντας· ἂν μὴ παντὸς θηρίου
ἀλογώτερος γένηται ὁ τοιοῦτος;
Νῦν δὲ ὥσπερ ἀκόνη ἐστὶν ἐκτρίβουσα ἡμᾶς τὰ
τῶν περιστάσεων, τὰ τῶν θλίψεων. Διὰ τοῦτο τῶν πλου-
τούντων οἱ πένητες ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστόν εἰσι συνετώτεροι,
Ιωάννης Χρυσόστομος. , In epistulam i ad Corinthios (homiliae 1-44)

Vol 61, pg 189, ln 30
ἦσαν. Καὶ εἰπὼν οὕτω, καὶ τὸν τρόπον διδάσκει·

Πᾶς δὲ ὁ ἀγωνιζόμενος πάντα ἐγκρατεύεται. Τί
ἐστι, Πάντα; Οὐχὶ τοῦδε μὲν ἀπέχεται, ἐν ἑτέρῳ δὲ
διαμαρτάνει, ἀλλὰ καὶ γαστριμαργίας, καὶ λαγνείας
καὶ μέθης, καὶ πάντων ἁπλῶς κρατεῖ τῶν παθῶν.
Τοῦτο γὰρ, φησὶ, καὶ ἐπὶ τῶν ἔξωθεν ἀγώνων γίνε-
ται. Οὐδὲ γὰρ μεθύειν ἔξεστι τοῖς ἀγωνιζομένοις
κατὰ τὸν καιρὸν τῆς ἀγωνίας οὐδὲ, πορνεύειν, ἵνα μὴ
τὴν δύναμιν ἐκλύσωσιν, ἀλλ' οὐδὲ περὶ ἄλλο τι οὐδὲν
ἠσχολῆςθαι· ἀλλὰ πάντων ἑαυτοὺς ἅπαξ ἀποστήσαν-
τες, τοῖς γυμνασίοις μόνον προσέχουσιν. Εἰ δὲ ἐκεῖ
ταῦτα, ὅπου καὶ εἰς ἕνα ὁ στέφανος, πολλῷ μᾶλλον
ἐνταῦθα, ὅπου καὶ πλείων ἡ φιλοτιμία. Οὐδὲ γὰρ εἷς
ὁ στεφανούμενος μόνος, καὶ τὰ ἔπαθλα δὲ πολὺ τοὺς
πόνους νικᾷ. Διὸ καὶ ἐντρεπτικῶς αὐτὸ τίθησι λέγων·
Ἐκεῖνοι μὲν οὖν, ἵνα φθαρτὸν στέφανον λάβω-
σιν· ἡμεῖς δὲ ἄφθαρτον. Ἐγὼ τοίνυν οὕτω τρέ-
χω, ὡς οὐκ ἀδήλως. Ἐντρέψας γὰρ αὐτοὺς ἀπὸ τῶν
ἔξωθεν, καὶ ἑαυτὸν εἰς μέσον ἄγει λοιπὸν, ὅπερ ἄρι-
στος τρόπος διδασκαλίας ἐστί. Διὸ καὶ πανταχοῦ φαί-
νεται τοῦτο ποιῶν. Τί δέ ἐστιν, Οὐκ ἀδήλως;
Δίδυμος Καίκος In Genesim Codex p.196, line 22
περιστερὰ μέν ἐστιν καθαροῦ βίου σημεῖον, αὕτη γὰρ ἐν

τοῖς καθαροῖς τέτακται καὶ εἰς θυσίαν ἀναφέρεται, ὁ δὲ
κόραξ οὐδέτερον ἔχει. Κατὰ ταύτην τὴν διάνοιαν ἐκλημπτέα
ἐστὶν καὶ ἡ κατὰ Ἠλίαν ἱστορία, ὡς κόρακες αὐτὸν ἔθρεψαν·
ὅτε γὰρ διδάσκαλος ἀκάθαρτον μεθίστησιν τῆς ἀκαθαρσίας
813
ὡς μεταβα[λ]εῖν αὐτὸν τοῦ τρόπου, τροφὴν ἔχει τὸν

ὠφελούμενον. Οὗτος δ' αὐτός, ὁ τοιοῦτός φημι καὶ
κατὰ τὸν κόρακα τρόπον ἔχων, κἂν ὑπὸ τὸν δίκαιον δοκεῖ
τυγχάνειν, ἐξελθὼν ὡς ἐν ἀγῶνι πρὸς πειρασμὸν οὐχ
[ὑ]ποστρέφει. Μὴ θαυμάσῃς δὲ εἰ ὁ δίκαιος ἀποστέλλει
τὸν τοιο[ῦτον] εἰς Γυμνάσιον, ὅπου γε καὶ θεῖον λόγιόν
φησιν· «Τέκνον, εἰ προσέ[ρχῃ] δουλεύειν Κυρίῳ,
ἑτοίμασον τὴν ψυχήν σου εἰς πειρασμόν«· διόπερ̣ οὐδὲ
ὑποστρέφει, ἀβέβαιός τις ὢν καὶ ζάλην ἐνεγκεῖν πειρασμῷ
οὐ δεδυνημένος.
Παλλάδιος Dialogus de vita Joannis Chrysostomi

Pa. 132, line 22
ἀπωλείας ὁ ἀντικείμενος”; τὸ γὰρ τοὺς κακοὺς εὐημερεῖν καὶ δια-

πράττεσθαι ταῦτα καὶ χρονίζειν καὶ ἰσχύειν, καὶ τοὺς καλοὺς θλί-
βεσθαι καὶ λεηλατεῖσθαι, εἰς φρίκην με ἄγει τοῦ πλησιάζειν ἐκεῖνον.
{Ο ΕΠΙΣΚ.} Μάλιστα μὲν οὖν, συνετώτατε, ἐγγύς ἐστιν τὸ
τέλος, κατὰ τὸν εἰπόντα· “Παιδία, ἐσχάτη ὥρα ἐστίν,” καὶ κατὰ
τό· “Ἐξῆλθεν δὲ ὁ οἰκοδεσπότης περὶ ὥραν ἑνδεκάτην μισθώ-
σασθαι ἐργάτας εἰς τὸν ἀμπελῶνα”· ἡ δὲ ἐσχάτη τῶν δώδεκα
ἔστιν ἡ τελευταία, – εἰ δὲ πρὸ τετρακοσίων ἐτῶν εἴρηται παρὰ
τοῦ ἀποστόλου ἐσχάτη, πολλῷ μᾶλλον νῦν διὰ πάντα. ἔπειτα
δὲ ἀπ' ἀρχῆς ἐστι ταῦτα κατὰ συγχώρησιν τοῦ Κυρίου εἰς
Γυμνάσιον τῶν ἁγίων, ἐξαιτοῦντος αὐτοὺς τοῦ διαβόλου, καθὼς
λέγει ὁ σωτήριος λόγος· “Σίμων, Σίμων, ἐξῃτήσατο ὑμᾶς ὁ
Σατανᾶς σινιάσαι ὡς τὸν σῖτον· ἐγὼ δὲ ἐδεήθην περὶ σοῦ, ἵνα
μὴ ἐκλίπῃ ἡ πίστις σου.” καὶ οὐ πάντως περὶ μόνου Πέτρου
δεδέηται Ἰησοῦς, ἀλλὰ περὶ πάντων τῶν τὴν Πέτρου πίστιν
ἐχόντων, οὐδὲν ἕτερον αἰνισσομένου τοῦ κοσκίνου ἢ τὸν περίγειον
κύκλον ἡδονῶν καὶ ὀδυνῶν πεπληρωμένον, δι' ὧν ὡς δι' ὀπῶν
ἐκπίπτουσιν οἱ γεώδεις ἀπὸ τοῦ τροφίμου σίτου ἐπὶ τὸν ᾍδην,
ὡς ἀπὸ τρυπημάτων διαχωριζόμενοι· τῶν μὲν διαῤῥεόντων ὡς
δι' ὀπῆς τῆς γαστριμαργίας, “ὧν ὁ Θεὸς ἡ κοιλία”· τῶν δὲ διὰ
φιληδονίας, περὶ ὧν ὁ προφήτης λέγει· “Πνεύματι πορνεία,
Παλλάδιος Dialogus de vita Joannis Chrysostomi Pa. 137, line 3
τινὰς ἀποῤῥήτους λόγους, σταδίου δίκην, τὸν κόσμον ἐκτείνοντος

καὶ αὐτεξουσίους ἡμᾶς ποιήσαντος, ἵνα οἰκείᾳ αἱρέσι τοῖς πράγ-
μασιν ἐπιβάλλοντες δικαίας τὰς εὐθύνας παράσχωμεν, καθὼς
814
ὁ νόμος λέγει· “Τέθεικα πρὸ προσώπου σου τὴν ζωὴν καὶ τὸν
θάνατον, ἔκλεξαι ὃ θέλεις.” διὰ τί δὲ τέθεικεν, οὐ τοῦ παρόντος
καιροῦ τὸ λέγειν, πλὴν ὅτι τέθεικεν. οὐ γὰρ σοφὸν ἦν τὸ ἀτρέπτους
ἡμᾶς γενέσθαι, ἄθλων οὐ προκειμένων, καὶ γνώμης [οὐ] κατορ-
θούσης, μόνῳ τῷ θείῳ καὶ ἀϊδίῳ προσαρμόζοντος τοῦ ἀτρέπτου.
{Ο ΔΙΑΚ.} Εὖ γε καὶ φιλοσόφως ὑπήντησας, πάτερ, ὀμματώ-
σας τὴν ψυχὴν τῶν παρόντων ἐν τούτοις ἀεὶ προσκοπτόντων διὰ
Γραφῶν ἀπειρίαν· καὶ ὅτι Γυμνάσιον ὑπέστη διὰ μακρῶν τῶν
χρόνων ἡ ἐκκλησία, ἀναδείξασα τοὺς ἑαυτῆς στεφανίτας, ἄνδρας
τε καὶ γυναῖκας, οὐ δωρεὰν ἐν τοῖς ὀπίσω χρόνοις Χριστοῦ
σάρκας καταφαγόντας. λυπεῖ δὲ ἡμᾶς ἡ ὑμῶν ἀκαταστασία καὶ
ἡ τῶν ἐκκλησιῶν κατάλυσις.
Christodorus Epic., Epigrammata Book 2, epigram 1, line p4
ΧΡΙΣΤΟΔΩΡΟΥ ποιητοῦ Θηβαίου Κοπτίτου ΕΚΦΡΑΣΙΣ

τῶν ἀγαλμάτων τῶν εἰς τὸ δημόσιον Γυμνάσιον τοῦ ἐπικαλουμένου
Ζευξίππου
Δηΐφοβος μὲν πρῶτος ἐυγλύπτῳ ἐπὶ βωμῷ

ἵστατο, τολμήεις, κεκορυθμένος, ὄβριμος ἥρως,
τοῖος ἐών, οἷός περ ἐπορνυμένῳ Μενελάῳ
περθομένων ἤντησεν ἑῶν προπάροιθε μελάθρων.
ἵστατο δὲ προβιβῶντι πανείκελος· εὖ δ' ἐπὶ κόσμῳ
δόχμιος ἦν, μανίῃ δὲ κεκυφότα νῶτα συνέλκων
δριμὺ μένος ξυνάγειρεν· ἕλισσε δὲ φέγγος ὀπωπῆς,
οἷά τε δυσμενέων μερόπων πεφυλαγμένος ὁρμήν.
λαιῇ μὲν σάκος εὐρὺ προΐσχετο,
Λιβάνιος Epistulae 1-1544 Epistle 401, sec. 1, line 3
ἔτι δὲ αὐτῶν ἐπὶ τῆς πορείας ὄντων ὁ μὲν ἀπήλλακτο τῆς ἀρ-
χῆς, ὁ δὲ ἀφῆκεν οὓς ἦγε, δῆλον ὡς ἀποδόμενος τὴν ἄφεσιν.
ταῦτα γνοὺς Νεβρίδιος διπλῆν πράττεται τιμωρίαν τὸν
στρατιώτην. μαστιγώσας γὰρ ἐκβάλλει τοῦ καταλόγου καὶ δι'
ἄλλων ἐκείνους ἀναζητεῖ. οὕτως ἡμῖν τῶν δυσχερῶν τὰ μὲν
ἐπέρχεται, τὰ δὲ οὐκ ἐθέλει λυθῆναι. δεῖ μέντοι πιστεύειν ὡς
ἥξει ποτὲ καιρὸς τοῦ βελτίονος πίθου.
815
Γυμνασίῳ.
Ἐξουσία σοι παρ' ἡμᾶς ἰέναι. καὶ οὐκ ἀλαζονεύσομαί γε,

ὅτι ταῦτα λέγω. ἀλλ' ὡς ἤκουσε Στρατήγιος ὁ πάντα ἐπαινέτην
αὑτοῦ δεικνὺς ἀληθῆ, ὅτι Γυμνάσιος ἐρῴη Συρίας, εὐθὺς μὲν
ἐγκώμιον κατέτεινε, σοφιστοῦ πόνον, οὕτως ἦν πολύ τε καὶ
καλόν, ἡμῖν δὲ οὐ δέδωκε σπουδάσαι πάντα εὐθὺς ποιῶν.
σὺ δ' ἔοικας τῶν μὲν παρ' ἡμῖν ἐπιθυμεῖν, ὑπὸ δὲ τῶν
ἐκεῖθεν κατέχεσθαι.
Λουππίων εἰπὼν ὅτι μοι φέρει γράμματα παρὰ σοῦ

δέδωκε μὲν οὔπω, δώσει δέ. νῦν μὲν οὖν ὡς ληψόμενοι χαί-
ρομεν, τότε δὲ αὐτῇ τῇ λήψει.
τὴν Τύχην δὲ οἷς περὶ σοῦ
βεβούλευται θαυμάσας τὸν σὸν οὐχ ἧττον τρόπον ἢ 'κείνην
ἔχω θαυμάσαι. ἡ μὲν γὰρ ἀεὶ τὰ σὰ πρὸς τὰ βελτίω κινεῖ,
σὺ δὲ τὰ πρὸς τοὺς φίλους ἐν βεβαίῳ τηρεῖς καὶ οὕς, ὅτε
οὔπω τοσοῦτος ἦσθα, τούτους ηὐξημένος ἀγαπᾷς. οἱ πολλοὶ
δὲ ἐν τῷ γενέσθαι μεγάλοι τοὺς πάλαι γνωρίμους ἀπορρίπτου-
σιν ὥσπερ τῶν ἱματίων τὰ σαπρά.
Γυμνάσιος δὲ μεθ'
ἡμῶν σε ἐπαινέσας τῷ λόγῳ καὶ ἔργῳ τὸ θαυμάζειν δεικνύει.
ἔχων γάρ, εἴπερ ἐβούλετο, παρ' ἡμῖν τὴν αὑτοῦ καρποῦσθαι
τέχνην, οὗ δὴ γλῶτται νιφάδεσσιν ἐοικυῖαι χειμερίῃ-
σιν, ὑπὸ σοὶ μικρὰ κερδαίνειν ἢ τὸν Κινύραν ἑτέρωθι βού-
λοιτ' ἂν παρελθεῖν.
καὶ νῦν αὐτὸν ὑμῖν ἐπανάγει μὲν καὶ
τὸ τὴν πόλιν ποθεῖν καλήν τε, νὴ τοὺς θεούς, καὶ μεγάλην
καὶ καθαρὰν πραγμάτων καὶ δακρύων, ὃ παρ' ἑτέροις πολύ.
κέκληται δὲ ὑπὸ τῆς σῆς ἀρχῆς πλέον, ἐπεὶ τήν γε πόλιν αὐ-
τὴν ἤδη τις ἀφεὶς ἐν ἄλλων ἀρχαῖς ᾤχετο ἀποδράς, ὥσπερ,
οἶμαι, τὰς Ἀθήνας ἐπὶ τῶν τριάκοντα. σημεῖον δὲ μέγιστον
ἀρχῆς ἐννόμου μὲν τὸ συρρεῖν ἐκεῖσε πολλούς, τῆς δὲ ἐναν-
τίας αἱ φυγαί.
816
μέγιστον οὖν ἐγκώμιον κατὰ σοῦ Γυμνά-

σιος ἐκ Συρίας παρὰ Ἀράξιον τρέχων. ἐγὼ δὲ ταὐτὰ μὲν
ἐκείνῳ βούλομαι, δύναμαι δὲ οὐκ ἴσα. τὰς γὰρ ἀνάγκας οἶσθα
τῶν ἐν τῷ διδάσκειν δεθέντων.
Ἀρισταινέτῳ.
Λεόντιος ἑσπέρας ἰδών μου τὸν ἀδελφὸν καὶ φήσας σε

ἐπεσταλκέναι μοι δι' αὐτοῦ τῆς ὑστεραίας θεατὴς ἦν ἁρμά-
των ἁμιλλητηρίων, ἐμοῦ δὲ ἐπελέληστο. γυμνασίου δὲ ἐπει-
γομένου καὶ μὴ λαβόντα ἐκεῖνα γράφειν ἔδει. τίς γὰρ ἂν ἦν
ἐκείνῳ λόγος ἢ ἐμοὶ δι' ἐκείνου;


τούτῳ τοίνυν πρὸς τοῖς
ἔμπροσθεν ἐκείνοις ἐγὼ μὲν οἶδα καὶ τῶν νῦν χάριν, αὐτὸς
γὰρ ἦν ὅσπερ ἔμπροσθεν, δεῖ δὲ καὶ ὑμᾶς εἰδέναι δημοσίᾳ.
τὴν γὰρ πόλιν ὑμῖν ἀπέφηνε θαυμαστὴν ἐκ τῶν αὑτοῦ
τρόπων τῷ κοινῷ δόξαν περιθείς. ἔφυγέ τε γὰρ οὓς ἔδει
φυγεῖν ἐχρήσατό τε οἷς μὴ χρώμενος ἂν ἠδίκει. δυνάμεως
δὲ ἧς ἤλπιζέ τε καὶ δικαίων παρὰ τῆς Τύχης ἐγέλα-
σεν, οὐκ ἐταράχθη.
817
τὴν ἐπὶ τοῖς φληνάφοις βοήν. ὁ δὲ σὸς ἐκεῖνος ἑταῖρος ὁ

παλαιὸς τὰ μὲν ἄλλα ἴσως οὐ κακός, Ἰσοκράτους δὲ οὐκ
ἀκούει· κολακεύεσθαι γὰρ ἐθέλει. τούτου δὲ ἡμεῖς οἶσθα ὡς
ἀμαθεῖς. εἶτά φησι λόγους μὲν ἐπαινεῖν τοὺς ἡμετέρους, τρό-
ποις δὲ ἐν οἷς θωπεῖαι καί τινα ὧν οὐκ ἂν ἐπαινέσαις ποιεῖ.
χάριεν δὲ καὶ τούτου καὶ τῶν ἄλλων τὸ οἷς ποιοῦσιν αἰσχύνε-
σθαι· ποιοῦντες γὰρ ἐξαρνοῦνται.
ταυτὶ μέν σοι παρ' ἡμῶν·
εἰ δ' ἄχρι τῶν σμικροτάτων ἡδέως ἂν εἰδείης, τὸν οὐδὲν
ἀγνοοῦντα Γυμνάσιον ἐγγὺς ἔχεις.
Κληματίῳ.
Ὑπέσχου μοι δηλώσειν οὗ τύχης σοι τὸν οἶκον εὑρήσεις

ὄντα, γράφεις δὲ οὐδέν. καίτοι χρῆν, εἴτ' ἐπὶ τῶν προτέρων
ἕστηκεν εἴτ' ἐπ' ἀμείνω μεθέστηκε, μηδ' ἡμᾶς ἀγνοεῖν. ἢ γὰρ
συνήσθημεν ἢ συνηυξάμεθα ἄν.
καὶ τῷ τούτου διδασκάλῳ, φίλος δὲ Παυσανίᾳ τῷ πόρ-

νῳ, καὶ φρονεῖ μὲν μεῖζον Ἀλκιβιάδου, ποιεῖ δὲ τὰ Σίκωνος.
ὅ τι δὲ οὗτος ἔδρα, τὸν Ἀριστοφάνην ἐροῦ.
πρὸς ταῦτα
ἐφ' ὅ τι ὁρμήσεις, ἐπίστειλον, καὶ δὴ καὶ εἴ τις ἐλπὶς ὑποφαί-
νοιτο μηδὲν ἔσεσθαι μένοντι κακόν, μένε· τουτὶ γὰρ ἐκείνου
κάλλιον.
Σιλανῷ.
Οἶμαι μέν σοι συμβούλους εἶναι πολὺ πάντων ἀνθρώ-

πων ἀμείνους, οἷς πειθόμενος οὐδὲν οὐδέποτε σαυτὸν ἐμέμψω·
εἰ δέ σοι δεῖ καὶ ἀνθρώπων φωνῆς, τὰ μὲν πολλὰ γυμνασίου
πεύσῃ λέγοντος, παρ' ἡμῶν δὲ τοσοῦτον εἰρήσεται, ὅτι Γυ-
μνασίῳ συνήσθημεν ἐπανιόντι.

818
Ἐγένετο καὶ Ἀρισταίνετος ἡμῖν εἷς τῶν πολλῶν ὁ πρό-

τερον τῶν σοφῶν καὶ τὰς ἐπιστολὰς πήχεσι καὶ σπιθαμῇ με-
τρεῖ, κἂν μακρὰς μὴ λάβῃ, δεινὰ πέπονθε καὶ ἠδίκηται. ἐγὼ
δέ σε ᾔδειν εἰδότα μέτρα τῶν λόγων εἶναι τὰ πράγματα· πάν-
τως δὲ ὁ τῶν λόγων νόμος καὶ τὸ τῶν ἐπιστολῶν περιλαμ-
βάνει μέρος.
τότε οὖν συνέστελλέ μοι τὴν ἐπιστολὴν ὁ
φέρων τὴν ἐπιστολὴν ἔχων ἀγγεῖλαί σοι τὰ ἡμέτερα ἀκριβῶς·
εἰ δὲ ἐγὼ διηγούμην, ὑβρίζετο ἂν ὁ φέρων. ἀλλ' οὐδὲ ἀγνὼς
ἦν ὁ Γυμνάσιός σοι καὶ διδάσκειν σε δέον, ὅστις ἐκεῖνος,
ἔφυγον ὑπ' ἀργίας τῆς περὶ τὰ γράμματα.
τίς οὖν ὁ τοῦ
βεβήλου καιρὸς καὶ τοῦ τὰς θύρας ἀποκλείειν; ὁρᾷς,
ὅπως ἐπέστελλες Στρατηγίῳ μακρὰ καὶ καλά, μήκους γὰρ
ἐδεῖτο περὶ ὧν ἐπέστελλες. μικρά σοι παρ' ἡμῶν ἧκε καὶ γάρ-
τοι μακρά ποτε ἧκε· τότε μὲν περὶ πολλῶν, ὕστερον δὲ οὐ
τοσούτων· οὐ γὰρ ἔδει.
Τατιανῷ.
Ἐπειδὴ μέγα μὲν ἀγαθὸν ἰατρὸς ἀγαθὸς πόλει, μέλει δέ

σοι τῆς τῶν πόλεων εὐδαιμονίας καὶ συγχαίρεις ταῖς τοῦτο
ἐχούσαις, ὥρα σοι συγχαίρειν ἡμῖν τοῖς σοῖς Ἀντιοχεῦσιν, οἷς
ἐστιν ἰατρὸς Διονύσιος δεινὸς τρέψασθαι νοσήματα καὶ κατα-
ναγκάσαι φεύγειν ἀπὸ τῶν σωμάτων. νικήσας δὲ πολλῶν ἀρρω-
στημάτων ἀκμὴν πλείω πρὸς ἀκμὴν ἐκώλυσε προελθεῖν, τὰ δ'
οὐκ εἴασεν αὖθις ἐπιθέσθαι, τὰ δὲ καὶ διετήρησε σώματα
καθαρὰ νοσημάτων τροφῇ τοῦτο δυνηθεὶς καὶ γυμνασίοις.
καὶ οἱ μὲν αὑτοὺς Διονυσίῳ παραδόντες τοιούτων ἀπολε-
λαύκασιν, οἱ δ' ἀπάτῃ πρὸς ἄλλους ἀπενεχθέντες παθόντες
ἔγνωσαν ἃ πρὶν ἢ παθεῖν ἔδει.
καὶ μήν, οὗ γε μάλιστα ἰατρῷ
δεῖ, σωφροσύνῃ τε διαφέρει καὶ τῷ κρατεῖν ἡδονῶν, ὡς μη-
δὲν ἂν γυναιξὶ πλέον γενέσθαι παρὰ πατέρων.
819
εἰδότες ταῖς μελέταις βεβαιωσάμενοι, ἃ δὲ προσλαβεῖν

ἔδει ταῖς ἐμπειρίαις κτησάμενοι, τῷ μὲν χρόνῳ τῆς
ἡλικίας εἰς παῖδας τελοῦντες ἔτι, τῷ δὲ τῆς συνέσεως
ὀξυτέρῳ τοῖς πρεσβυτέροις ἁμιλλώμενοι, παντὸς μὲν
ἄμεινον τὸ πρακτέον ἀνευρίσκοντες, οὐδὲν δὲ ὧν γνοῖεν
ἐπιτελοῦντες πρὶν κοινῶσαι τῷ γεννήτορι, τῶν μὲν
οἰκείων βουλευμάτων ἐκεῖνον κριτὴν ποιούμενοι, τῶν
δὲ ἐκείνου δογμάτων αὑτοὺς διακόνους ἀποφαίνοντες,
πολλὴν μὲν ἐξουσίαν κεκτημένοι, ἥκιστα δὲ ταῖς ἐξου-
σίαις καταχρώμενοι, τὰς μὲν ἡδονὰς τῇ σωφροσύνῃ
νικῶντες, τὰ δὲ σώματα τοῖς γυμνασίοις ἐπιρρωννύν-
τες, μᾶλλον ἐπ' αὐτοῖς ἢ τοῖς τροπαίοις τῷ πατρὶ με-
γαλαυχεῖσθαι παρέχοντες, πολλῇ μὲν ἠπείρῳ τοῦ φύ-
σαντος διειργόμενοι, πᾶσι δὲ τοῖς πραττομένοις παρεῖ-
ναι τὸν πατέρα νομίζοντες.
καίτοι ταῦτα τῷ μὲν
ἁπλῶς σκοποῦντι κόσμος τῶν εἰργασμένων μόνον καθ-
ίσταται, τὸ δὲ ἀληθὲς κοινὴ τῶν εἰργασμένων καὶ
τοῦ κρίναντος εὔκλεια γίνεται. οἱ μὲν γὰρ τῇ τῶν
ἔργων ἀποδείξει κοσμοῦνται, τῷ δὲ προσηκόντως ἑλο-
μένῳ κρίσεως ὀρθῆς δόξα περιγίνεται καὶ συμβαίνει δι'

line 12
σπουδάσας περὶ τὴν Ὁμήρου ποίησιν οὐδένα τῶν πολι-

τῶν ἀπέκτεινε λαβὼν ἔπους ἐπιλαμβανόμενον, εἰκὸς δὲ
πολλὰ τοιαῦτα γεγονέναι τῶν Ὁμήρου συλλεγομένων·
σὺ δ' ἐν δημοκρατίᾳ ποιεῖς τυραννίδος χαλεπώτερα
καὶ ταῦτα ἐπαινῶν τὸν Θησέα τοῦ τῆς ἀρχῆς ἣν εἶχεν
ἀποστῆναι. ὃς οὐ διὰ τοῦτο τὴν ἐλευθερίαν τοῦ δή-
μου πρὸ τῆς ἐξουσίας ἐποιήσατο τῆς αὑτοῦ, ἵνα Ἄνυτος
καὶ Μέλητος κωλύωσι διαλέγεσθαι τὸν βουλόμενον
Ἀθήνησιν, ἀλλ' ἵνα παντὸς ἀπηλλαγμένοι δέους καὶ
τὰς ψυχὰς ἀσκῶμεν μαθήμασι καὶ τὰ σώματα γυμνα-
σίοις.
καὶ διὰ τοῦτο καλὸν καὶ ἥδιστον αἱ Ἀθῆναι
θέαμα καὶ πανταχόθεν δεῦρο φοιτῶσι καὶ ναυσὶ
καὶ πεζῇ καὶ οἱ μὲν κατέμειναν, οἱ δὲ μόλις ἀπῆλθον, οὐχ
820
ὅτι τραπέζαις νικῶμεν Σύβαριν οὐδ' ὅτι πυρῶν ἡμῖν

εὔφορος ἡ γῆ, τοὐναντίον γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
τοῖς ἔξω τικτομένοις τρεφόμεθα, ἀλλ' ὅτι λόγων ἐστὶν
ἐργαστήριον ἡ πόλις. ὁ μὲν ἤρετο, ὁ δὲ ἀπεκρίνατο.
τῷ μὲν ὑπῆρξε μαθεῖν, ὁ δὲ ἐδίδαξε. τὸν μὲν ἴδοις ἂν
ἐπαινοῦντά τι τῶν τοῖς ἔμπροσθεν εἰρημένων, τὸν δὲ
αἰτιώμενον, τὸν δὲ δόξαν οὐ καλὴν λύοντα.

line 5

οὐχ ὑπὲρ ἀνδρίας πρὸς Λάχητα, οὐχ ὑπὲρ φιλαδελφίας
πρὸς Χαιρεφῶντα, οὐχ ὑπὲρ ἀρετῆς πρὸς Μένωνα,

line 11
τοῦ δὲ μὲν πολλὰ εἰ-

πόντος, ἐμοῦ δὲ οὐ φθεγγομένου τὸ εἰκὸς ἐγίνετο
παρὰ τῶν δικαζόντων καὶ κατεψηφίσαντο. εἶθ' οὗτος
μὲν ἀπῄει φαιδρός τε καὶ γεγηθώς, ὥσπερ οἱ τὰ τρό-
παια ἱστάντες, ἐγὼ δὲ μετρίως φέρων τὴν τύχην. καὶ
821
οὐκ ἂν φαίην ὡς ἠπόρουν τῶν ὑποδεχομένων οὐδ' ὡς

ἤλεγξεν ὁ καιρὸς τοὺς φάσκοντας εἶναι φίλους, ἦσαν
γὰρ ὡς ἀληθῶς κἀν ταῖς συμφοραῖς. καὶ τοσοῦτον
ἀπέσχε τοῦ δυνηθῆναι πεῖσαι φυγεῖν τὰς μετ' ἐμοῦ
διατριβὰς τοὺς ἡλικιώτας ὥσθ' οἱ πολλοὶ τῶν γένει
λαμπρῶν ἐρρῶσθαι τοῖς αὑτῶν φράσαντες γυμνασίοις
εἰς Κυνόσαργες ἔτρεχον. ἐφ' οὓς ὅπως οὐ παρώξυνε
τοὺς πατέρας οὑτοσὶ Νεοκλῆς οὐδὲ ἔπεισεν ἀποκηρύξαι
λέγων ὅτι διαφθερῶ τοὺς υἱεῖς αὐτοῖς καὶ ἐμαυτῷ
ποιήσω παραπλησίους τεθαύμακα.
ἐγὼ μὲν οὖν
ἐπεμελούμην ἐμαυτοῦ τό τε σῶμα καὶ τὴν ψυχὴν γυ-
μνάζων, οὗτος δὲ ὡς ἥδιστα διῆγεν. ἡ δὲ μήτηρ ἠσθέ-
νει, τῶν δὲ ἰατρῶν λεγόντων ὡς λύπῃ τῇ κατ' ἐμὲ
κάμνοι καὶ οὐκ ἂν διαφύγοι, τούτων οὕτως ἐχόν

line 5
ἀλλὰ προήκατο καιρὸν παρασχόντα αὐτῷ σωτῆρα κληθῆ-

ναι τῆς πόλεως; διὰ τί γάρ, ὦ τοῖς θεοῖς ἐρίζων τή-
μερον, οὐκ ἐπεδείξω τὴν δύναμιν ταύτην; πότερον οὐκ
εἶχε τὸ πρᾶγμα δόξαν; οὐδὲ ἔστιν εἰπεῖν ὅσην. ἀλλ'
οὐχ ὑπῆρχε βουλομένῳ κερδαίνειν; καὶ τίνος ἂν ὧν
ἂν ἐπήγγελλες ἠτύχησας;
τῶν μὲν ἄλλων εὐεργε-
τῶν ἕκαστος ἕν τι λαβὼν ἐγένετο ζηλωτός, σοὶ
δ' ἂν ἅπαντα συλλαβόντες ἔδομεν, σίτησιν, ἀτέλειαν,
γῆν πολλήν, ταλάντων πλῆθος, εἰκόνας πανταχοῦ τῆς
πόλεως, ἐν στοαῖς, ἐν γυμνασίοις, ἐν ἱεροῖς. τάχα δ'
ἄν τις ἔγραψε καὶ κρατήρων σε κοινωνεῖν καὶ μετὰ
τῶν θεῶν ᾄδεσθαι. πῶς οὖν ᾑροῦ ζημιοῦν μετὰ τῆς
πόλεως σαυτὸν σαυτῷ μὲν τοσούτων ἀγαθῶν, τῇ δὲ
σωτηρίας φθονῶν ἐξὸν μετὰ τῆς πόλεως τηλικαῦτα
κερδαίνειν; τίς οὕτως ἀλλόκοτος ὅστις ἂν ταῦτα ἀντὶ
τοῦ ζητεῖν φύγοι; τίς οὐκ ἂν ηὔξατο ταῦτα δυνηθεὶς
ἀποθανεῖν εἰδὼς οἵων ἐφ' οἵοις ἔργοις ἐπιγραμμάτων
τεύξεται; σοὶ δὲ καὶ ζῶντι τούτων ἂν ὑπῆρχεν ἀπο-
λαύειν.

822
line 10
οὐ δεδοίκατε, πρὸς τῶν θεῶν, μὴ

τῷ τὰ τοιαῦτα ποιεῖν δόξητε πρὸς τὸν τύραννον βλέ-
πειν καὶ τἀκείνου θεραπεύειν καὶ τῆς δυστυχοῦς ὥρας
τοῦ μειρακίου αὐτοὶ μηνυταὶ γεγενῆσθαι καὶ νῦν ἐκεῖ-
νον παραμυθεῖσθαι τῷ πράγματα ἐμοὶ παρέχειν; τί
βούλεσθε πλέον ὑμῖν γενέσθαι; ἀπολώλεκα τὸν υἱὸν
ἐκεῖνον τὸν καλόν, ἀπολώλεκα. οὐκέτ' αὐτὸν εἰς δι-
δασκαλεῖον ὄψεται βαδίζοντα οὐδείς, οὐκέτ' ἐκεῖθεν
ἀναστρέφοντα, οὐκέτ' ἐν παλαίστραις, οὐκέτ' ἐν γυμνα-
σίοις. ὁ εὔπαις ἐκεῖνος, ὁ μακάριος ἐγὼ κεῖμαι, πέ-
πτωκα. τὸν τάφον τοῦ παιδὸς ἀντὶ τοῦ παιδὸς ἔχω.
ἀλλ' οὐκ ἀρκεῖ ταῦτα οὔθ' ὑμῖν οὔτε τῷ τυράννῳ,
δεῖ δέ με πάντως ἀποθανεῖν; καλῶς. τί οὖν δεῖ κατη-
γορίας; τί δὲ ψήφου; τί δὲ συκοφαντίας; γράψατε
παρελθόντες ἐκδοῦναί με τῷ τῶν καλῶν ἐραστῇ. οὐ-
δὲν ἀντερῶ οὐδὲ φθέγξομαι οὐδ' ἐχθροὺς ὑμᾶς, ἀλλ'
ἐπιτηδείους ἡγήσομαι διδόντας με ἀνθρώπῳ παρ' ᾧ
τάχιστα ἀποθανεῖν ἀνάγκη. ὡς πονηρὸν δὲ καὶ ὠμὸν
καὶ ἄδικον εἰς τὸν ἐμαυτοῦ παῖδα γεγενημένον μή με
ἀποκτείνητε, ὦ ἄνδρες, μηδὲ ποιήσητε χείρους ἐμοῦ

line 5
συκοφαντοῖτο φθέγξασθαι. μετὰ ταῦτα οὑτοσὶ μὲν

ἀπῄει τὴν καλὴν νίκην νενικηκώς, ὁ δὲ ἀδελφὸς εἰς
τὰ τῆς πενίας κακά. ἐγὼ δὲ ἀμφοτέρους ὀδυρόμενος,
τὸν μὲν ὧν ἐπεπόνθει, τὸν δὲ ὧν ἐξηπάτητο, ἐποιού-
μην, ὦ δικασταί, τοὺς ὀδυρμοὺς λανθάνων, ἐφοβούμην
γὰρ μὴ τὰ δάκρυα γένηται εἰς ἀποκήρυξιν ἀφορμή.
τοῦτο μὲν οὖν ἡ τῆς πόλεως ἐκώλυεν Ἀγαθὴ Τύχη
παρασκευάζουσα δι' ἐμοῦ τοῖς ἐναντίοις τὴν ἧτταν
καὶ ταῦτα ἐν οἷς νῦν εἰσιν, ἐγὼ δὲ τῆς μὲν τῶν πολι-
τικῶν μελέτης οὐκ ἠμέλουν, πενθῶν δέ, ὦ ἄνδρες,
διετέλουν καὶ τοὺς ἡλικιώτας ἐν τοῖς γυμνασίοις αἰ-
σχυνόμενος, οἳ τῆς συμφορᾶς τὸν ἀδελφὸν ἐλεοῦντες
οὐκ ἔστιν ὅτε οὐ καθήπτοντό μου περιιστάμενοι κύκλῳ·
σὺ δὲ οὐδὲ εἰσιὼν οἴκαδε καὶ συνεστιώμενος
τῷ πατρὶ καὶ λόγου μεταλαμβάνων οὐκ ἔπαυσας
τὴν ὀργήν; οὐκ ἐπράϋνας τὸν θυμόν; οὐκ ἀνεῖ-
λες τὰς ὑποψίας; οὐχ ἱκέτευσας; οὐκ ἐδάκρυσας;
823
ὅρα μὴ δόξῃς ἐπαινεῖν τὰ πεπραγμένα τὸν κλῆ-

ρον πρὸ τῆς φύσεως ἄγων, μᾶλλον δὲ ἤδη τι
καὶ συνεξεργάσασθαι.
Λιβάνιος Argumenta orationum Demosthenicarum

Oration Pr, sec. 9, line 4
τετάχθαι μὲν ὑπὸ Δημοσθένους, διωρθῶσθαι δὲ ὑπὸ

τοῦ Ἰσαίου. οὐδὲν δὲ θαυμαστὸν εἰ ὁ Δημοσθένης
ἐδύνατο μὲν καὶ ἐπ' ἐκείνης τῆς ἡλικίας συγγράφειν
τοιούτους λόγους, ἡ γὰρ ὕστερον ὑπεροχὴ καὶ τοῦτο
πιστοῦται, ἀπὸ δὲ νεαρᾶς ἔτι τῆς ἀσκήσεως τῆς ὑπὸ
τῷ διδασκάλῳ τὸν ἐκείνου χαρακτῆρα πολλαχῇ μεμί-
μηται.
μετὰ μέντοι τούτους τοὺς ἀγῶνας βραχὺ τῇ
ἡλικίᾳ προελθὼν σοφιστεύειν ἐνεχείρησεν. εἶτα ἀπαλ-
λαγεὶς τούτου συνηγόρησεν ἐν δικαστηρίῳ. τούτοις δὲ
ὥσπερ γυμνασίοις χρησάμενος ἐπὶ τὸ δημαγωγεῖν καὶ
τὰ τῆς πόλεως πράττειν ἦλθεν.
Ἔτι κἀκείνων μνημονευτέον, ὅτι τραυλὸς μὲν
ἦν τὴν γλῶτταν ἐκ φύσεως, τὸ δὲ πνεῦμα ἀτονώτερος.
ἐξ ὧν ἀμφοτέρων συνέβαινε φαυλοτάτην αὐτὸν τὴν
ὑπόκρισιν παρεχόμενον οὐκ εὐδοκιμεῖν τὸ κατ' ἀρχὰς
ἐπὶ τοῖς λόγοις. διὸ καὶ πρὸς τὸν ἐρωτήσαντα τί ἐστι
ῥητορική; ἀπεκρίνατο ὅτι ὑπόκρισις δυσχεραίνων
ὅτι διὰ ταύτην τῶν χειρόνων ἥττων ἐφαίνετο.
ἀλλὰ καὶ ταῦτα μελέτῃ κατώρθωσε καὶ ὅσα ἄλλα
αὐτῷ πρὸς δημαγωγίαν ὑπῆν ἐλαττώματα. καὶ γὰρ
Eutropius Hist., Breviarium ab urbe condita (Paeanii translatio)

Πομπήιος δὲ τῇ πρὸς Νουμαντίνους ἡττηθεὶς μάχῃ σπονδὰς

ἐπονειδίστους ἐποιήσατο. Καὶ Ὁστίλιος δὲ Μαγκῖνος ὁ μετ' αὐτὸν
ὕπατος, ἐπαναλαβὼν τὴν μάχην, χαλεπώτερόν τε ἡττηθεὶς ἢ Πομ-
πήιος, ἐπὶ σπονδαῖς ἀνεχώρησεν αἰσχροτέραις, ὡς τὸν δῆμον τὸν τῶν
Ῥωμαίων μήτε δέξασθαι τὰς σπονδὰς καὶ τὸν Μαγκῖνον παραδοῦναι
τοῖς πολεμοίοις, πεισόμενον ὅ τι ἂν αὐτοῖς δοκῇ. Ἐν τοσαύτῃ τοίνυν
ἀτιμίᾳ διπλῇ καὶ ἥττης καὶ συνθήκης ἐκπέμπεται Σκιπίων ὁ καλού-
μενος Ἀφρικανὸς μετὰ τῆς ὑπατικῆς ἐξουσίας. Οὗτος πρότερον μὲν
824
ἐπεμελήθη τῆς στρατιᾶς, ὑπὸ τοῖς προτέροις ἡγεμόσι διεφθαρμένης,

γυμνασίοις τε αὐτοὺς καταμελετῶν καὶ χωρὶς ὠμότητος καὶ τιμωρίας
εἰς τὸ δέον ἐπαναγαγών. Ὡς δὲ ἥρμοσε τοὺς ἄνδρας, ἐπῆλθε τῶν πό-
λεων ταῖς ἀποστάσαις, καὶ τοὺς μὲν σφᾶς αὐτοὺς παραδόντας, τοὺς
δὲ πολιορκίαις ὑπηγάγετο. Τελευταῖον δὲ ἐπὶ τὸ κεφάλαιον ἦλθε τοῦ
πολέμου, τὴν Νουμαντίαν, καὶ προςκαθεσθεὶς λιμῷ τε πιέσας τοὺς
ἔνδον, τήν τε πόλιν εἷλε καὶ κατέσκαπτε καὶ τὸ ἔθνος ἅπαν ἀπέδωκε
τῇ Ῥώμῃ.
Pythagoristae (D-K) Phil., Testimonia et Frag. . Frag. .d8, line 96
μέχρι μέν τινος ἱλαρωτέρους ποιεῖ, ἔπειτα μανικωτέρους καὶ

ἀσχημονεστέρους· τὰ
δὲ μὴ τοιαύτην ἐνδεικνύμενα δύναμιν ἀγνοεῖν· γίνεσθαι δὲ πᾶν τὸ
προσενεχθὲν
αἴτιόν τινος ἰδίου διαθέσεως. διὸ δὴ καὶ μεγάλης σοφίας δεῖσθαι τὸ
κατανοῆσαί τε
καὶ συνιδεῖν, ποίοις τε καὶ πόσοις δεῖ χρῆσθαι πρὸς τὴν τροφήν. εἶναι δὲ
ταύτην
τὴν ἐπιστήμην τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς Ἀπόλλωνός τε καὶ Παιῶνος, ὕστερον δὲ
τῶν περὶ
τὸν Ἀσκληπιόν. (209) περὶ δὲ γεννήσεως τάδε λέγειν αὐτοὺς ἔφασαν.
καθόλου
μὲν ὤιοντο δεῖν φυλάττεσθαι τὸ καλούμενον προφερές· οὔτε γὰρ τῶν
φυτῶν
τὰ προφερῆ οὔτε τῶν ζώιων εὔκαρπα γίνεσθαι, ἀλλὰ δεῖν γενέσθαι τινὰ
χρόνον
πρὸ τῆς καρποφορίας, ὅπως ἐξ ἰσχυόντων τε καὶ τετελειωμένων τῶν
σωμάτων
τὰ σπέρματα καὶ οἱ καρποὶ γίνωνται. δεῖν οὖν τούς τε παῖδας καὶ τὰς
παρθένους
ἐν πόνοις τε καὶ γυμνασίοις καὶ καρτερίαις ταῖς προσηκούσαις τρέφειν,
τροφὴν
προσφέροντας τὴν ἁρμόττουσαν φιλοπόνωι τε καὶ σώφρονι καὶ
καρτερικῶι βίωι.
πολλὰ δὲ τῶν κατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον τοιαῦτα εἶναι, ἐν οἷς βέλτιόν
ἐστιν ἡ
ὀψιμάθεια, ὧν εἶναι καὶ τὴν τῶν ἀφροδισίων χρείαν. (210) δεῖν οὖν τὸν
παῖδα
οὕτως ἄγεσθαι ὥστε μὴ ζητεῖν ἐντὸς τῶν εἴκοσιν ἐτῶν τὴν τοιαύτην
συνουσίαν.
ὅταν δ' εἰς τοῦτο ἀφίκηται, σπανίοις εἶναι χρηστέον τοῖς ἀφροδισίοις·
825
ἔσεσθαι δὲ
τοῦτο, ἐὰν τίμιόν τε καὶ καλὸν εἶναι νομίζηται ἡ εὐεξία· ἀκρασίαν γὰρ
ἅμα καὶ
εὐεξίαν οὐ πάνυ γίνεσθαι περὶ τὸν αὐτόν. ἐπαινεῖσθαι δ' αὐτοῖς ἔφασαν
καὶ τὰ
τοιάδε τῶν προϋπαρχόντων νομίμων ἐν ταῖς Ἑλληνικαῖς πόλεσι, τὸ μήτε
μητράσι
συγγίνεσθαι μήτε θυγατρὶ μήτ' ἀδελφῆι μήτ' ἐν ἱερῶι μήτ' ἐν τῶι
φανερῶι· καλόν
τε γὰρ εἶναι καὶ σύμφορον τὸ ὡς πλεῖστα γίνεσθαι κωλύματα τῆς
ἐνεργείας ταύτης.
Πασχάλιον χρονικόν Pa. 208, line 2
ματι, υἱὸς Ποσειδῶνος, ἀγαγόμενος τὴν Λιβύην, θυγατέρα τῆς

Ἰοῦς καὶ τοῦ Πίκου Διός, ὃς κρατήσας τὰ μεσημβρινὰ μέρη ἐκά-
λεσεν τὴν αὐτὴν χώραν ἐν ᾗ ἐβασίλευσεν Λιβύην εἰς ὄνομα τῆς
αὐτοῦ γυναικός. τὸν δὲ αὐτὸν ἱππικὸν ἀγῶνα ὁ Ἐνυάλιος ἅρμα-
σι διπώλοις ἐφηῦρε, καθὼς συνεγράψατο Καλλίμαχος ὁ σοφώ-
τατος ἐν τοῖς Αἰτησίοις αὐτοῦ. καὶ λοιπὸν μετ' αὐτὸν ὁ Ἐριχθό-
νιος ἐπετέλεσεν καὶ ἄλλοι ἐν διαφόροις τόποις ἐπετέλεσαν. ὁ δὲ
Οἰνόμαος πρῶτος αὐτὸς ἐπετέλεσεν τὸν αὐτὸν ἱππικὸν ἀγῶνα ἅρ-
μασι τετραΐπποις· διὸ καὶ περιβόητος ἐγένετο, καθὰ ἐν ταῖς
Χάρακος τοῦ σοφωτάτου ἱστορίαις ἐμφέρεται, ὃς συνεγράψατο
καὶ ταῦτα, ὅτι τὸ τοῦ Ἱππικοῦ Γυμνάσιον εἰς τὴν τοῦ κόσμου
διοίκησιν ἐπινενόηται, τουτέστιν τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς καὶ τῆς
θαλάσσης. τοὺς γὰρ δώδεκα οἴκους ἱστόρησαν τοῦ ζωδιακοῦ
κύκλου τοῦ διοικοῦντος τὴν γῆν καὶ τὴν θάλασσαν καὶ τῶν ἀν-
θρώπων τὸν παροδικὸν βίον, τὸ δὲ πέλμα τοῦ Ἱππικοῦ τὴν γῆν
πᾶσαν εἶναι, τὸν δὲ εὔριπον τὴν θάλασσαν ἀπὸ τῆς γῆς μεσα-
ζομένην, τὸν δὲ ἐπὶ τὰς θύρας καμπτὸν τὴν ἀνατολήν, καὶ τὸν
ἐπὶ τὴν σφενδόνα τὴν δύσιν, τὰ δὲ ἑπτὰ σπατία τὸν δρόμον καὶ
τὴν κίνησιν τῆς ἀστρῴας τῶν ἑπτὰ ἀστέρων τῆς μεγάλης ἄρκτου.
ὁ δὲ αὐτὸς Ῥῶμος βασιλεὺς πρὸς τιμὴν καὶ αὐτὸς τοῦ Ἡλίου καὶ
τῶν ὑπ' αὐτὸν τεσσάρων στοιχείων τὸν ἀγῶνα ἐν τῇ Ῥώμῃ
Ἰνδ. θʹ. ιʹ. ὑπ. Πλαυτιανοῦ καὶ Γέτα.

Πλαυτιανὸς ὁ ὕπατος ἐσφάγη πρὸ ιαʹ καλανδῶν φεβρουα-
ρίων.
826
Ἰνδ. ιʹ. ιαʹ. ὑπ. Χίλωνος καὶ Λίβωνος.

Ἰνδ. ιαʹ. ιβʹ. ὑπ. Ἀντωνίνου τὸ βʹ καὶ Γέτα τὸ βʹ.
Τούτοις τοῖς ὑπάτοις Σεβῆρος ἐν Ἀλεξανδρείᾳ γενόμενος
διωγμὸν κατὰ χριστιανῶν ἐποίησε, καὶ πολλοὶ ἐμαρτύρησαν ἀπὸ
Ἀλεξανδρείας καὶ Αἰγύπτου καὶ Αὐγουσταμνικῆς καὶ ἕως Θη-
βαΐδος.
Τούτοις τοῖς χρόνοις ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τὸ Σεβηριανὸν ἐκτί-
σθη Γυμνάσιον καὶ τὸ ἐκεῖσε ἱερὸν μέγα τὸ καλούμενον Πάνθεον.
σμϛʹ Ὀλυμπιάς.
Ἰνδ. ιβʹ. ιγʹ. ὑπ. Ἀλβίνου καὶ Αἰμιλιανοῦ.
Ἰνδ. ιγʹ. ιδʹ. ὑπ. Ἄπρου καὶ Μαξίμου.
Ἰνδ. ιδʹ. ιεʹ. ὑπ. Ἀντωνίνου τὸ γʹ καὶ Γέτα τὸ γʹ.
Ἰνδ. ιεʹ. ιϛʹ. ὑπ. Πομπηιανοῦ καὶ Ἄττου.
σμζʹ Ὀλυμπιάς.
Ἀποστόλων ἐν Κωνσταντινουπόλει μηνὶ ξανθικῷ πρὸ πέντε ἰδῶν

ἀπριλίων.
Ἰνδ. ιδʹ. ζʹ. ὑπ. Γρατιανοῦ τὸ βʹ καὶ Πρόβου.
σπηʹ Ὀλυμπιάς.
Ἰνδ. ιεʹ. ηʹ. ὑπ. Μοδέστου καὶ Ἀρινθαίου.
Ἰνδ. αʹ. θʹ. ὑπ. Οὐαλεντινιανοῦ Αὐγούστου τὸ εʹ καὶ Οὐά-
λεντος Αὐγούστου τὸ δʹ.
Ἰνδ. βʹ. ιʹ. ὑπ. Γρατιανοῦ Αὐγούστου τὸ γʹ καὶ Αἰκυτίου.
Ἰνδ. γʹ. ιαʹ. ὑπ. Γρατιανοῦ Αὐγούστου τὸ δʹ καὶ Αἰκυτίου
τὸ βʹ.
Ἐπὶ τούτων τῶν ὑπάτων ἐνεκαινίσθη τὸ Γυμνάσιον Καρω-
σιαναί, παρόντος τοῦ ἐπάρχου Οὐινδαθνίου Μάγνου.
Ἐπὶ τῶν αὐτῶν ὑπάτων ἐπήρθη Οὐαλεντινιανὸς νέος Αὔ-
γουστος μηνὶ δίῳ πρὸ εʹ καλανδῶν δεκεμβρίων εἰς πόλιν Ἄκυγκον.
σπθʹ Ὀλυμπιάς.
Ἰνδ. δʹ. ιβʹ. ὑπ. Οὐάλεντος Αὐγούστου τὸ εʹ καὶ Οὐαλεντι-
νιανοῦ Καίσαρος.
Philogelos, Philogelos sive Facetiae (sub auctoribus Hierocle et

Philagrio) Sec. 111, line 1
ἀγροῦ νεωστὶ ἐληλυθότα εἶπε· Τί ποιοῦσι τὰ πρόβατα; ὁ δὲ

827
εἶπε· Τὸ μὲν καθεύδει, τὸ δὲ ἵσταται.

Μωρὸς ἀκούσας, ὅτι ἐν Ἅιδου δίκαια κριτήρια, πρᾶγμα
ἔχων ἀπήγξατο.
ΑΒΔΗΡΙΤΑΙ
Ἐν Ἀβδήροις διῃρεῖτο ἡ πόλις εἰς δύο μέρη, οἵ τε πρὸς

ἀνατολὰς οἰκοῦντες καὶ οἱ πρὸς δύσιν. πολεμίων οὖν ἄφνω τὴν
πόλιν ἐφορμησάντων καὶ πάντων θορυβουμένων οἱ πρὸς τὸ
ἀνατολικὸν οἰκοῦντες μέρος πρὸς ἀλλήλους ἔλεγον· Ἡμεῖς μὴ
θορυβηθῶμεν· οἱ γὰρ πολέμιοι ἐπὶ τὰς δυσικὰς εἰσέρχονται πύλας.
Ἐν Ἀβδήροις ὄνος λαθὼν εἰς τὸ Γυμνάσιον εἰσῆλθε καὶ
τὸ ἔλαιον ἐξέχεεν. οἱ δὲ συνελθόντες καὶ μεταπεμψάμενοι πάντας
τοὺς ὄνους τοὺς ἐν τῇ πόλει καὶ εἰς ἕνα συναγαγόντες τόπον πρὸς
τὸ ἀσφαλίσασθαι ἐνώπιον αὐτῶν τὸν ὄνον ἐμαστίγωσαν.
Ἀβδηρίτης ἀπάγξασθαι βουλόμενος καὶ τοῦ σχοινίου
διαρραγέντος τὴν κεφαλὴν ἐπλήγη. λαβὼν οὖν ἔμπλαστρον παρὰ
τοῦ ἰατροῦ καὶ θεὶς κατὰ τοῦ τραύματος, ἀπελθὼν πάλιν ἀπήγ-
ξατο.
Hierocles Phil., In aureum carmen Ch. 16, sec. 7, line 9
τούτου παραλόγων κινημάτων τὴν αἰτίαν ὑφέξοντα.

βρίθει γὰρ ὁ τῆς κακίας ἵππος οὐχ ἁπλῶς, ἀλλ' ὅτῳ μὴ
καλῶς εἴη τεθραμμένος τῶν ἡνιόχων. ἐν δὲ τῷ μέτρῳ
τῷ περὶ τὸ σῶμα τὸ ποτὸν τοῦ σιτίου προέταξεν, ὅτι
μᾶλλόν ἐστι δυσφύλακτον καὶ εὐόλισθον εἰς κατάποσιν καὶ
παρακινητικὸν τῆς τοῦ σώματος εὐεξίας. λάθοι γὰρ ἄν
τις πολλαπλάσια τοῦ μετρίου πιὼν μᾶλλον ἢ φαγών.
τὰ δὲ γυμνάσια τρίτα τέτακται ὡς ἐπανορθούμενα τὴν
ἀπὸ τῆς τροφῆς πλήρωσιν καὶ πάλιν πρὸς τὸ ὑγιεινῶς
τρέφεσθαι παρασκευάζοντα. κύκλῳ γὰρ οἷον ἀνταποδίδο-
ται ταῦτα ἀλλήλοις, τροφὴ καὶ Γυμνάσιον καὶ Γυμνάσιον
καὶ τροφή. χορηγία γὰρ τῷ μὲν δύνασθαι γυμνάζεσθαι τὸ
εὖ τετράφθαι, τῷ δὲ εὐεκτικῶς τρέφεσθαι τὸ γεγυμνάσθαι
συμμέτρως. μέτρον δὲ τούτων ἄλλο ἄλλῳ πρὸς τὸ οἰκεῖον
ἐπιτήδευμα τῆς τοῦ σώματος ἐπιμελείας ἑκάστῳ τεινούσης.
πᾶς γὰρ τῆς ἑαυτοῦ προαιρέσεως ὄργανον αὐτὸ ποιεῖσθαι
σπουδάζει· ὁ μὲν παλαιστρικὸς τῶν περὶ πάλην κινημάτων,
ὁ δὲ γεωργικὸς τῶν περὶ γεωργίαν πόνων, καὶ ἄλλος πρὸς
ἄλλο ἕλκει καὶ μεθαρμόζεται τὴν τοῦ σώματος ὑπουργίαν.
828
τί οὖν ὁ φιλόσοφος; πρὸς τί βλέπων ἐθελήσει τὸ σῶμα

παιδαγωγεῖν καὶ τίνος ὄργανον αὐτὸ σπουδάσει ποιήσασθαι,
τὸ λυποῦν καὶ καθέλκον τὴν πρὸς τὸν θεὸν ἐπειγομένην

ψυχήν. δεῖ γὰρ αὐτὴν ἀνιοῦσαν πρὸς νοῦν γαλήνην ἔχειν
ἀπὸ τῶν παθητικῶν κινημάτων καὶ τετάχθαι αὐτῇ τὰ
κάτω καλῶς πρὸς τὸ ἀθόρυβον τῆς τῶν ἄνωθεν θεωρίας.
τοῦτο ἦν τὸ μέτρον, ὃ μή σε ἀνιήσῃ, τοῦτο τὸ κρατοῦν
γαστρὸς ἅμα καὶ τὴν τοῦ ὀργάνου σωτηρίαν ποιούμενον,
τὸ ἀρετὴν ψυχῆς ἐπιδεικνύμενον καὶ τὴν τοῦ σώματος
ἕξιν μὴ καταλύον. μέρος γὰρ ἀρετῆς ἐστι καὶ τὸ εἰδέναι
σῴζειν τὸ ὄργανον καὶ συναρμόζειν αὐτὸ πρὸς τὴν φιλό-
σοφον χρῆσιν. ἐπεὶ δὲ οὐ μόνον ἐν τροφαῖς καὶ γυμνασίοις
ἐστὶν ἡ τοῦ σώματος θεραπεία, ἀλλὰ καὶ ἄλλων πολλῶν
προσδεῖται οἷον ἱματίων, ὑποδημάτων, σκευῶν παντο-
δαπῶν καὶ τῆς ταῦτα πάντα ὑποδεχομένης οἰκήσεως, δεῖ
δὲ καὶ ἐν τούτοις τοῦ μετρίου, ὃ τρυφήν τε καὶ ἀκαθαρσίαν
ἐξορίσει τῆς ὅλης ἡμῶν διαίτης, εἰκότως ἐπήγαγεν·
εἰθίζου δὲ δίαιταν ἔχειν καθάρειον, ἄθρυπτον,
καὶ πεφύλαξο τοιαῦτα ποιεῖν, ὁπόσα φθόνον ἴσχει.
μὴ δαπανᾶν παρὰ καιρόν, ὁποῖα καλῶν ἀδαήμων,
μηδ' ἀνελεύθερος ἴσθι· μέτρον δ' ἐπὶ πᾶσιν ἄριστον.
Οὐ μόνον, φησίν, ἐν σιτίοις καὶ ποτοῖς τὸ μέτρον καλόν,
Manetho Astrol., Apotelesmatica Book 5, line 245
τὴν δ' ἄλλου ὥρην αὐτὸς ποθέων ἀγαπήσει,

ζηλώσει δούλην δ', ἢ ψάλτριαν, ἢ πολύκοινον,
ἐχθροὺς δ' ἐκπτώσσει, τοῖς κρείττοσιν ἀντιφερίζων,
καὶ πάτρης εἴξει, ἠδ' ἐν ξείνῃ διατρίψει,
καὶ πλαστῇσι γραφαῖς ἀπεπείγεται ἄλλοσε γαίης
εἰς στεινὸν ζωῆς λύπης μέτα, ταῖς ἐπὶ τέχναις
ἀλλοτρίαις τε γραφαῖς ἐπιτέρπεται, ἢ δίχα λύπης
εὐτραπέλοισι γραφαῖς τερπνὸν βίοτον διοδεύει.
Ἡνίκα δ' ἂν Μήνη Ἑρμῇ στίλβοντι συνάπτῃ,
ῥήτορα σημαίνει, καί ῥ' ἐν μελέτῃσι σοφιστήν,
εὔγραμμον πινυτόν τ', ἐν γυμνασίοις τ' ἴσον Ἑρμῇ.
Σκορπίος, Αἰγόκερως καὶ Καρκίνος ἠδ' ἄρ' οἱ Ἰχθῦς
ἐκ φολίδων πολλῶν συγκείμενοί εἰσι τὸ σῶμα,
829
καὶ λεπίδων πολλῶν λεπτῶν θ' ἅμα καὶ πολυχρώμων·

ἐν τούτοισι τυχὼν Πρέσβυς καὶ λοίγιος Ἄρης
καὶ Μήνη κεραὴ καὶ γλαυκιόωσα Κυθήρη
ψώρην καὶ λέπρην, ἀλφούς, λειχῆνας ἔτευξαν.
κεντρωθεὶς δ' Ἄρης ἤν πως φαίνοιτο σὺν Ἑρμῇ
Ἠελίου οἴκῳ καθορώμενος, ἐχθρὸς ἐπ' ἐχθρῷ,
ὀφθαλμὸν βλάπτει, εἰ μέν θ' ἕνα φωσφόρον ἀθροῖ·
εἰ δ' ἄμφω κατίδοιτ', ἀλαὸν καὶ πηρὸν ἔθηκεν.
Μένανδρος Περὶ ἐπιδεικτικῶνSpengel p.435, line 28
τῶν ἐπ' ὄψιν καὶ τῶν νῦν συμβάντων οἰκτίζοι τις,

εἰ τὴν ἡλικίαν ἢ τὸν τρόπον τοῦ θανάτου λέγοι τις,
εἰ μακρᾷ νόσῳ περιπεπτωκὼς εἴη, εἰ ὀξὺς ὁ θάνατος·
ἢ ἀπὸ τῆς συνόδου τῶν παρόντων, ὅτι συνεληλύθασιν
οὐκ εἰς θέατρον εὔδαιμον, οὐκ εἰς θέαν εὐκταίαν.
εἶτα ἀπὸ τοῦ παρεληλυθότος χρόνου, οἷος ἦν ἐν
νέοις ὅτε ἦν νέος, οἷος ἐν ἀνδράσιν ἀνὴρ τυγχάνων,
ὅπως ὁμιλητικός, ὅπως ἤπιος, ὅπως ἐπὶ λόγοις δια-
πρέπων, ὅπως ἐν νεανίσκοις καὶ ἡλικιώταις γαῦρος,
οἷος ἐν κυνηγεσίοις, οἷος ἐν γυμνασίοις· ἀπὸ δὲ τοῦ
μέλλοντος, οἵας εἶχεν ἐλπίδας ἐπ' αὐτῷ τὸ γένος,
εἶτα ἀποστροφῇ χρήσῃ· ὦ γένος λαμπρὸν καὶ εὐδόκι-
μον ἄχρι τῆς παρούσης ἡμέρας, ἐκόμας μὲν ἐπὶ χρυσῷ
καὶ ὄλβῳ καὶ εὐγενείᾳ τῇ θρυλουμένῃ, ἀλλ' ἅπαντα
συνέχεεν καὶ ἀνεσκεύασεν ὁ πεσών. τί τοιοῦτον κειμή-
λιον κέκτησαι οἷον ἀποβέβληκας; συνοδύρου οὖν
καὶ πατρὶ καὶ μητρί, καὶ αὐξήσεις τὸν οἶκτον· οἵων
ἐλπίδων ἐστέρηνται. καὶ ἀπὸ τῆς πόλεως ἐπιχειρή-
σεις λέγων πάλιν, οἷος ἂν περὶ αὐτὴν ἐγένετο, οἷον
ἂν παρέσχεν ἑαυτὸν εἰς φιλοτιμίαν,
Προκόπιος Commentarii in Isaiam Pa. 2312, line 5
φράττων πηγὰς, ὑδάτων ἀπορίαν τοῖς ἐπιοῦσι ποιού-

μενος, περιφράττων τε τὰ τείχη, καὶ προτείχισμα
πάλιν αὐτῶν προβαλλόμενος. Μεθ' ἃ πάντα, θεοσε-
βείας τοῖς ὑπὸ χεῖρα καθειστήκει διδάσκαλος. Πλείους
γὰρ, φησὶ, μεθ' ἡμῶν, ἢ μετὰ τῶν πολεμίων ὑπάρ-
χουσι. Μετὰ γὰρ τοῦ Ἀσσυρίου βραχίονας εἶναι σαρ-
κίνους, μεθ' ἡμῶν δὲ Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν. Ἐφ' οἷς
830
φησιν ἡ Γραφὴ τῶν Παραλειπομένων· Καὶ κατεθάρ-

σησεν ὁ λαὸς τοῖς λόγοις Ἐζεκίου βασιλέως Ἰούδα.
Πρὸς γὰρ τοῖς ἄλλοις Ἐζεκίου κατορθώμασι, γυ-
μνάσιον ἀρετῆς, καὶ θεοσεβείας ἔνδειξιν πλείονος
Θεὸς αὐτῷ παρέσχε, διὰ τῆς πρὸς τὸν πολέμιον πα-
ρατάξεως. Διὸ καὶ συνεχώρησε τὸν Ἀσσύριον πλη-
σίον γενέσθαι τῆς πόλεως. Τῶν δὲ νῦν ὀνομαζομένων
Ἐλιακὶμ καὶ Σομνὰ, κἀν τῷ ῥήματι τῆς φάραγγος
ἐμνημόνευσεν, καὶ τὰ νῦν περὶ αὐτῶν ἁρμόσει τοῖς
φθάσασιν, τὸν δὲ Σομνὰν αὐτομολῆσαι, παῖδές φα-
σιν Ἑβραίων, πρὸς τὸν Ἀσσύριον σὺν ἑτέροις αὐτῷ
διὰ φόβον δεξιὰν παρασχόμενον· ὅθεν ἐῤῥέθη τὰ προ-
λαβόντα περὶ αὐτοῦ.
ἐφάγομεν μὴ νηστεύσαντες ἄρτον, διανέμειν ὀφεί-

λομεν. Οὐ γὰρ δεῖ πρόφασιν αἰσχροκερδείας τὴν ἀσι-
τίαν ποιήσασθαι. Τὴν δὲ ψυχὴν ἑτέρῳ τραφησόμεθα
τρόπῳ τὸν ἐνδεᾶ τροφῆς ἀνακτώμενοι. Καὶ εἰς τὸν
οἶκον δὲ χρὴ μὴ πλουσίους καλεῖν διὰ τῶν ὁμοίων
ἀποδιδόντας τὴν ἀμοιβήν· ἀλλ' ἄνδρας μηδὲ στέγης
ἐσχηκότας ὑποδρομήν. Μηδὲ γυμνὸν δὲ παραδρά-
μῃς. Ὁ τῶν ὅλων γὰρ Θεὸς τοὺς μὲν ἐνδεεῖς, τοὺς δὲ
πλουσίους ἐποίησεν, εἰς δοκιμὴν ἑκατέρων. Ἵν' οἱ
μὲν ἔχοιεν καρπὸν χορηγοῦντες, οἱ δὲ τὴν πενίαν
Γυμνάσιον.
Οἰκείους δὲ σπέρματος Ἰουδαϊκῶς μὲν τοὺς ἐξ
Ἰσραὴλ καλεῖ, Χριστιανικῶς δὲ τοὺς οἰκείους τῆς
πίστεως. Τοῦτο γὰρ καὶ Παῦλος, παρακελεύεται.
Ταῦτα δεῖ μάλιστα τῷ καιρῷ τῆς νηστείας ποιοῦντα
τότε προσιέναι, καὶ δεῖσθαι Θεοῦ, συμφώνως τῷ·
»Ἐὰν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου, κακεῖ μνησθῇς ὅτι
ὁ ἀδελφὸς ἔχει τι κατὰ σοῦ,» καὶ τὰ ἑξῆς. Ταῦτα δὲ
φυλάξαντι, καθάπερ ἐκ νυκτὸς ἀθρόον ἡμέρας ἐπι-
λάμψει σοι φῶς ἀγαθά σοι φέρον οὐράνια, καὶ φῶς

Epistle-alphabetic letter delta, p.983b, line 19
831
Διωμοσία. ὅρκοι οἱ ὑπὸ τῶν δικαζομένων γι-

νόμενοι, τοῦ μὲν ὀμνύντος, ὅτι παθὼν
ἐγκαλεῖ, τοῦ δέ, ὅτι οὐκ ἐποίησεν.
Διωσόμεθα, ἀπωσόμεθα καὶ ἀποπεμψόμεθα.
Δοκῶ. Ὥσπερ λέγομεν Δοκῶ μοι, οὕτω καὶ Μοι δο-
κοῦμεν ἐπὶ πληθυντικοῦ. Πλάτων ἐν Θεαιτήτῳ·
“καί μοι δοκοῦμεν τῇδε ἄν πῃ τάχιστα εὑρεῖν.”
Δόξαις, ἀντὶ τοῦ δόξειας, Πλάτων Φαίδρῳ.
Δόξασμα Πλάτων Φαίδρῳ.
Δρόμοι. οἱ περίπατοι.
Δρόμοις, τοῖς γυμνασίοις.
Δρύοχοι. δρυόχους ἐν Τιμαίῳ καλεῖ τὰ στη-
ρίγματα τῆς πηγνυμένης νηός.
Δύναμαι, δύνασαι· Δύνῃ δὲ οὐδεὶς τῶν δοκίμων εἶ-
πεν· – – – Εὰν δύνῃ δέ. Πλάτων ἐν Φαίδωνι· “ἀλλὰ
πειρῶ ὡς ἂν δύνῃ ἀκριβέστατα διελθεῖν πάντα.”
Δυσαλθές, δυσίατον.
Δυσήριδος καὶ δύσηρις Ἀττικοί, καὶ Πλάτων Νόμων
θʹ, Δύσερις Ἕλληνες.
Δυσμαῖς βίου, τῷ τέλει τῆς ζωῆς.
Δυσχέρασμα. πονηρὰ δὲ τὰ Πλάτωνος ἐν Φιλήβῳ Δυς

Epistle-alphabetic letter kappa, p.993a, line 27
Κορυβαντιᾷν. παρεμμαίνεσθαι καὶ ἐνθουσια-

στικῶς κινεῖσθαι.
Κόρυδοι. ὅμοιοι ὄρτυξιν ὄρνιθες.
Κορυδός. θηλυκῶς δὲ εἴρηκε τὸν κορυδόν. Πλάτων δὲ
ἀρσενικῶς.
Κορυζᾷν. μύξας ῥεούσας ἔχειν. Κόρυζα γὰρ
ἡ μύξα.
Κράδη. κλάδος.
Κραιπαλῶντα. ἔτι ἀπὸ τῆς μέθης βαρυνό-
μενον.
Κραυρότερον. ψαθυρότερον καὶ εὐθραυστό-
τερον.
Κρεόφυλος· Πολιτείας ιʹ· “ὁ γὰρ Κρεόφυλος, ὦ Σώ-
κρατες, ἴσως, ὁ τοῦ Ὁμήρου ἑταῖρος·” τοῦτον τινὲς
καὶ διδάσκαλον Ὁμήρου λέγουσι γεγονέναι· καὶ ἔστιν
αὐτοῦ ποίημα Οἰχαλίας ἅλωσις. ἀρχαῖος μὲν οὖν ἐστί·
νεώτερος δὲ ἱκανῶς Ὁμήρου.
832
μνικῶς βαρυνόμενοι εὐηνιάζειν ἐθέλετε, διὰ τί μὴ τὰ τῆς ἀπογνώσεως ἐν

ὑμῖν φθέγξομαι ῥήματα, ὡς οὔτε πομπήν ποτε κατάξετε ἐπινίκιον οὔτε
ὑπὸ ζυγὸν ὀχημάτων ἀχθήσεσθε οὔτε πρὸς τὴν ἐν πολέμοις σάλπιγγα τὰ
ὦτα ὀρθώσετε οὔτ' εἴ τις ἐθέλοι ὑμῖν ἀντὶ κέλητος χρῆσθαι τὴν χρείαν
ἀποπληρώσετε· οὕτω βραδεῖς ἐστε καὶ νωθεῖς καὶ οὐδὲν ὅ τι μὴ ταῖς
παχείαις διφθέραις βαρύνοντες μόνον τὰ γόνατα.
Ἀλλ' ἴσως δοκεῖτε ὅτι ἠπάτημαι ταῖς προσκαίροις ὑμῶν ὑποκρίσεσι καὶ
ταῖς ἀκαίροις ἐρωτήσεσιν, αἷς ἀκαίρως με κόπτετε ὡς δῆθεν προμελετή-
σαντες τὰ ἐρωτήματα καὶ πρὸς ταῦτα παρεσκευασμένοι. πάνυ γὰρ ὑμῶν
καὶ τὴν φύσιν ἐπίσταμαι καὶ τὴν πρὸς τὰς μαθήσεις ἀμβλύτητα καὶ ἣν
ἔχετε ἀκριβεστάτην ἀμέλειαν, καὶ ὅτι μετὰ τὴν τοῦ γυμνασίου πύλην τὰ
μαντικὰ ταυτὶ ἐπιγίνεται πνεύματα καὶ ἡ πρὸς τὰς ἐρωτήσεις βακχεία,
ἔξω δὲ Μεγαρέων οὐδὲ λόγος οὐδ' ἀριθμός. ἀλλ' οἱ μὲν ὑμῶν ὅτι μὴ ὁ
βίος ὑμῖν εὖ ἔχει καταστενάζετε, καὶ πλείων ὁ ἐπὶ τούτου λόγος τοῦ περὶ
τοὺς λόγους· οἱ δὲ ἐπεντρυφῶντες, οἷς εὖ ἔχει, πρὸς τοῦτο τὸ σπουδαῖον
καταναλίσκετε, τοῖς ἑπτὰ μὲν πᾶν ὁτιοῦν συνεισφέροντες, τοῦ δὲ ἐν τοῖς
ἑπτὰ ὀγδόου οὐδὲν φροντίζοντες.
Εἴπω καὶ τἆλλα; ἀλλὰ μή με τῆς γλώττης κακίσητε· εἰ δὲ μή, ἀλλ' ὀλί-
γος ἐμοὶ λόγος τοῦ παρ' ὑμῶν ἐπειλῆφθαι. οἱ μὲν τῶν θεάτρων φροντίζετε
ἢ τοῖς φροντίζουσι σύνεστε, οἱ δὲ διδόατε ταῖς σκηναῖς, καὶ οἱ μὲν τοὺς
Περὶ ἑρμηνείας
Πρὸς τοὺς ἀπολειφθέντας ὁ λόγος ὑμᾶς, ὧν οὐκ οἶδ' ὅπως ποτὲ τῷ

λόγῳ καθάψομαι· οὓς γὰρ ταῖς λογικαῖς ὠδῖσι φθάσας ἐγεννησάμην,
πῶς ἂν τούτους τῷ λόγῳ διατιμάσαιμι; ἀλλ' ἐπεὶ μήθ' οἱ τῇ φύσει
τεκόντες τῶν παίδων ὑβριζόντων ἀνέχονται, μήθ' ὁ πρώτως πλάσας
ἡμᾶς τῆς ὀρθῆς ἐκτρεπομένους ὁδοῦ ἐᾷ κατὰ βαράθρων φέρεσθαι, ἀλλὰ
τῷ τῆς παιδεύσεως ἀνακρούων χαλινῷ πρὸς τὴν ὀρθὴν οἷμον ἀπευθύνει
τὸν ἀφηνιάζοντα, οὐδὲ ἐγὼ ἄλλως πως ποιήσω τοιαῦτα ἔχων τὰ
παραδείγ-
ματα.
833
Τίς οὖν ὁ σκοπὸς τῆς βραδυτῆτος ὑμῖν (ἵνα μὴ λυπῶ λέγων πάλιν τῆς
ἀπολείψεως); εἰ μὲν γὰρ τὸ Γυμνάσιον οἷον μὴ βελτιοῦν λογισμόν, ἢ
αὐτὸς μὴ θέλγων ψυχὴν τῷ πολυειδεῖ τῆς ἀπαγγελίας, εἶχεν ἂν ὑμῖν
λόγον ἡ βραδυτής· ἐπεὶ δὲ καὶ τὰ μαθήματα τοιαῦτα, ὡς τὸ μὲν ψυχὴν
ἐπαῖρον εἰς οὐρανόν, τὸ δὲ γλῶτταν θῆγον πρὸς ῥητορείαν, καὶ αὐτὸς
πρὸς
ἄμφω δεξιὰν ἔχω τὴν μεταχείρισιν, ὡς ὑμεῖς μοι τοῦτο πολλάκις

πρὸς
μεμαρτυ-
ρήκατε, πολὺν ἂν ὑμῖν τις τὸν κάρον προσεπιτρίψειεν ἕτερος. ἐξὸν δὲ τοῦ
νέκταρος ὁσημέραι πληρουμένους ὑμᾶς νήφειν καὶ διεγηγέρθαι, οἱ δὲ ἐκ

τῶν τῆς θολερᾶς πηγῆς ναμάτων κατεμεθύσθητε οὕτω σφοδρῶς, ὡς καὶ
τὸν καιρὸν τῆς εἰς τὸ διδασκαλεῖον συνελεύσεως ἀγνοεῖν. ἢ ἐμὲ
τοσοῦτον
ἀνοηταίνειν οἴεσθε, ὡς τὴν ὑμετέραν ἀμέλειαν ἐπιμελέστερον
διδασκαλίᾳ
ἀμείψασθαι καὶ οὐχὶ πλαγίοις συμπορεύεσθαι πλάγιον, μᾶλλον μὲν οὖν
καὶ τὴν εἰς τὸ πλάγιον ἀπολιπεῖν κίνησιν ἀκινήτων ὑμῶν μενόντων πρὸς
τὸ καλόν; τίνος δὲ αὐτὸς ἕνεκα πρωϊαίτατα πρὸς τὸ Γυμνάσιον ἀπαντῶ,
πόρρωθεν πρὸς τὸν λογικὸν τοῦτον ἀγῶνα παρεσκευασμένος; ἵνα τι
παρ' ὑμῶν ἀπέλθω ἐμπορευσάμενος; ποῖον τοῦτο; εἰ μὲν χρυσὸν εἴποι
τις, ἀλλ' ὑμεῖς μοι τούτῳ τῷ μέρει καὶ μάρτυρες καὶ καυχήσεως
στέφανος.
ἀλλ' ὃ ψυχὴ διδόναι εἴωθεν; ἀλλ' οὐ τῆς ὑμῶν αὐτὸς ἐπιδεής εἰμι γεννή-
σεως λογικῆς· ἀρκεῖ γάρ μοι εἰς γνωστικὴν ἀποκύησιν ἡ τοῦ Πλάτωνος
καὶ Ἀριστοτέλους ὠδίς, ὑφ' ὧν ἐγὼ καὶ γεννῶμαι καὶ διαπλάττομαι.
ὁρᾶτε ὡς πάντοθεν ὑμῖν ὁ λόγος τὸ ἄλογον συνήγαγε καὶ οὐκ ἔχει λόγον
ἡ βραδυτής;
περὶ τὴν πρώτην πονήσασιν; ἀλλ' ἐκεῖ, ὦ βέλτιστοι (ἵν' ὑμῖν καὶ τὸ τῆς
παραβολῆς παραγυμνώσω ἀπόρρητον), οἱ διάφοροι τῶν πιστευσάντων
καιροὶ μιᾷ ἡμέρᾳ ἀφωμοιώθησαν κατὰ τὴν συνήθειαν τῆς γραφῆς, καὶ
834
τὸν αὐτὸν πόνον εἰσήνεγκε καὶ ὁ ἑνδεκαταῖος ὃν καὶ ὁ πρωϊαίτατα

συνεληλυθώς· ἐνταῦθα δὲ ὁ πεμπταῖος καὶ ὁ δωδεκαταῖος τὸ πολλο-
στημόριον τῆς ἡμέρας ἀπείληφε, καὶ ὃν ἐχρῆν πόνον συνεισενεγκεῖν ἐν
παντὶ τῷ ἡμερησίῳ δρομήματι διὰ τῆς κατὰ τὸ δωδεκατημόριον ἀπαντή-
σεως ἐσμίκρυνε καὶ ἠλάττωσεν. ἀλλ' οὐδὲ τοιοῦτος ὁ μισθαποδότης
ἐγώ, ὥστε τοσοῦτον ἔχειν τοῦ λόγου πλοῦτον, ὡς τὸν αὐτὸν ἐπίσης
ἐξαρκεῖν ἅπασιν. ἀδικήσω δὲ καὶ ὅσοι τῷ συντόνῳ τῆς προθυμίας τὸ
ἀμελὲς ὑμῶν προλαμβάνοντες ἀπαντῶσιν εἰς τὸ Γυμνάσιον.
Ἔδει μὲν οὖν νῦν ἐπενεγκεῖν τὴν τομὴν καὶ διελεῖν ἀπὸ τῶν ἐρίφων τὰ
πρόβατα, ὥστε τοὺς μὲν εἰσαγαγεῖν ὅποι δὴ φίλον αὐτοῖς, τοὺς δὲ
ἀποπέμ-
ψασθαι· ἐπεὶ δὲ θεῖος ὁ καθ' ἡμᾶς λόγος, δεῖ καὶ πᾶσι τοῖς θείοις
ἀφομοιοῦσθαι. ποῖον οὖν ἐκεῖ τὸ παράδειγμα; οὐκ εὐθὺς ἐντείνει τὸ
τόξον καὶ πέμπει τὸ βέλος θεός, οὐδὲ γυμνοῖ τὸ ξίφος καὶ παίει, οὐδὲ
τοὺς ἄνθρακας ἀνάπτει καὶ καίει· ἀλλὰ κἀκεῖ μὲν τὴν βολὴν ἠπειγμένην
παρακρατεῖ, κἀνταῦθα δὲ ἐπανατείνεται μέν, οὐκ ἐπιφέρει δὲ τὴν πληγήν,
οὐ μάτην οὕτω συντέθεινται, ἀλλ' ἐπὶ πραγμάτων ἀπολωλότων ταῖς

μνήμαις ἐφεύρηνται καὶ αὖθις ἀναχωννυμένων ὥσπερ ἀπὸ βορβόρου τῆς
λήθης, διὰ τί μὴ πολλάκις ἐπὶ τὴν προγυμνασίαν ἐπανακάμψομεν,
ἐκεῖθεν τὰ ποιητέα καὶ μὴ τοῖς τεχνικοῖς λόγοις ποριζόμενοι; οὐ γὰρ
ἀρχαὶ μόνον τὰ ἐκεῖσε λεγόμενα, ἀλλὰ καὶ οἷον ἔργα τὸ τῶν τεχνῶν
πλάτος κεφαλαιούμενα. ὁρῶμεν δὲ καὶ τοὺς σταδιοδρομοῦντας οὐχ ἅπαξ
ἑαυτοὺς προγυμνάσαντας, ἀλλ' ὁσάκις ἂν ἀγωνίζοιντο προελομένους
τε καὶ προτρέχοντας καὶ οἷον ἐπελαφρίζοντας ἑαυτοὺς καὶ τοῖς σκέλεσι
ἐλευθερίαν μνηστεύοντας· καὶ παλαισταὶ δὲ πολλάκις ἐπὶ τῶν ἀγώνων
παλαίσαντες πάλιν γυμνάζονται καὶ δίαυλός τις οἷόν ἐστιν αὐτοῖς τὸ
Γυμνάσιον· μουσικοὶ δὲ οὐ πρὶν ἢ τὸ διάτονον ἐναρμόσαιεν μέλος καὶ
πρὸς
τοῦτο συντάξαιεν τὰς χορδὰς προοιμιάζονται πρὸς αὐτὸ καὶ
προαναβάλλον-
ται οὐχ ἅπαξ ἀλλὰ τοσαυτάκις ὁσάκις ἀγωνίζεσθαι βούλοιντο; οἱ δὲ τὸν
παιᾶνα ἢ τὴν διθύραμβον μελῳδοῦντες ᾠδὴν οὐ πρὶν ἢ τὴν γλῶσσαν
πρὸς
τοῦτο κινήσαιεν διευρύνουσί τε τὸ στέρνον καὶ τὸ πνεῦμα οἷόν ἐστι
βασανίζουσι; καὶ τί ἂν τὰ καθέκαστον διεξίοιμεν [στ]ρατιώτας τῷ λόγῳ
παρακινοῦντες ἐπὶ τῆς εἰκόνος τὸν πόλεμον [π]αίζοντας καὶ τοὺς τὰς
πομπὰς διατιθέντας ἐπὶ τοῦ σχήματος προπομπεύοντας; ἵππον δὲ
πολεμιστήριον ἢ πομπαῖον ἢ κέλητα οὐ πρὸ τοῦ πολέμου καὶ τοῦ δρόμου
835
καὶ τῆς πομπῆς [πρ]ο̣β̣ι̣[β]ά̣ζομεν; σὺ δέ μοι τὸ πολλάκις σῷζε τῷ λόγῳ.

τοὺς δ' ἐλέφαντας οἱ Αἰθίοπες οὐκ ἀχθοφοροῦσι πρὸ τῶν ἀγώνων,
ἀμφοῖν εὑράμενος τὴν φιλίαν, ἥντινα δὴ θεὸς ἕνωσιν τῶν διῃρημένων

ὥσπερ μηχανησάμενος εἰς ἓν ἄγει τὰ διεστηκότα καὶ συναιρεῖ τὰ πολλὰ
καὶ τὸ πλῆθος ποιεῖ ἕν. ταύτῃ δὴ καὶ οὗτος χρησάμενος, πρῶτον μὲν τὰ
ἑαυτοῦ μέρη ὁμολογοῦντα ἀλλήλοις πεποίηκεν, εἶτα δὴ ἰσοδύναμον ἐν
ἑαυτῷ κἀμοὶ τὸν λόγον εὑράμενος, οὕτω συνέδησε πρὸς ἑαυτὸν καὶ
συνέσφιγξεν, ὡς μὴ διῃρῆσθαι δοκεῖν, ἀλλ' ἔχεσθαι ἀλλήλων καρτερῶς
τῇ δυνάμει τοῦ φιλοσόφου δεσμοῦ. διὰ ταῦτα πρὸς τοῦτον ἐγὼ καὶ
πλεῖστα τῶν ἐμῶν συγγραμμάτων ὑπηγόρευσα, καὶ τὴν γλῶτταν, πρὸς
ἄλλους ἐπέχων, πρὸς τοῦτον διελυσάμην καὶ πᾶσαν ἐμαυτοῦ δύναμιν
ἀνεκάλυψα. κἀγὼ μὲν κατ' ἴσον ἐμαυτῷ τὴν τοῦ λόγου παραμετρῶ δύ-
ναμιν· ὁ δέ μοι καὶ μαθητιᾷ καὶ τοῦ ἐμοῦ γυμνασίου γίνεται καὶ τὸν ἐν
ταύτῃ τῇ στοᾷ χορὸν τῷ καθ' ἑαυτὸν μέρει ἀναπληροῖ, Ἀριστοτέλης
φοιτῶν παρὰ Πλάτωνα, ὃν ἐγὼ οὐκ ἂν ὡς ἐκεῖνος ‘πῶλον’
κατονομάσαιμι
πρὸς τὸν οἰκεῖον διδάσκαλον καταναιδευόμενον, ‘νοῦν’ δὲ ‘τοῦ ἀκροατη-
ρίου’ καὶ τοῦ Πυθαγορικοῦ τούτου ὁμακοείου αὐτὸ τὸ κεφάλαιον.
οθʹ. Εἰς τὸ ‘τοσοῦτον διὰ σὲ ἄνθρωπος, ὅσον γίνῃ σὺ δι' ἐκεῖνον θεός’
Περὶ τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως ὁ λόγος· ὅσον γὰρ σὺ ὁ σπουδαῖος

θεοῖς σεαυτὸν καὶ ἀναβαίνεις ταῖς ἀρεταῖς καὶ τῇ εἰς θεὸν οἰκειότητι,
τοσοῦτον πάλιν συγκαταβαίνεις τῇ ἐνανθρωπήσει τοῦ Χριστοῦ νοητῶς
καὶ ἐννοεῖς ἀναλόγως τῆς θεώσεως, ἧς ἐκτήσω διὰ σπουδῆς, τὴν ἀνθρω-
πότητα τοῦ Χριστοῦ, καὶ οὕτως τοσοῦτον γινώσκεις ἐκεῖνον διὰ σὲ
ἅπαντας ἀπολύεσθαι ζυγοῦ τοῦ τῆς δουλείας.

τοῦτο γὰρ ἀπελευθεροῖ καὶ τοὺς ἀποιχομένους
καὶ διαδόχοις οὐ μικρὸν καταλιμπάνει κλῆρον.
Τοῦ σοφωτάτου Ψελλοῦ καὶ ὑπερτίμου πόνημα ἰατρικὸν ἄριστον δι'

ἰάμβων
Ἰατρικῶν ἄκουε συντόμως ὅρων

836
νοσημάτων ὁμοῦ τε καὶ συμπτωμάτων.

Ἄφθα διπλοῦν πέφυκεν ἕλκος παιδίοις·
ἡ μὲν γάρ ἐστιν εὐίατος, λευκόχρους,
ἡ δ' ὑπέρυθρος, νηπίων ἀναιρέτις.
Γυμνάσιον κίνησις εὐτονωτάτη,
ἀναπνοῆς ἄμειψις, ἰσχὺς σωμάτων.
ἡ μέν τίς ἐστι τρίψις εὐτονωτάτη,
δεσμοῦσα σάρκας τὰς λελυμένας πλέον·
ἡ δ' εὔλυτος, λύουσα τὰς ἐσφιγμένας·
μέση τις ἄλλη τῶν ἐναντιωτάτων.
Τριττός τίς ἐστί πως κόπος τῶν σωμάτων·
ὁ μὲν περιττῶν ἔκγονος καὶ δριμέων,
ἄλλος δὲ νεύρων καὶ μυῶν σφοδρὰ τάσις,
καὶ φλεγμονώδης ὁ τρίτος κεκλημένος
ὡς φλέγμα καὶ πύρωσιν ἡμῖν εἰσάγων.
μὲν γὰρ αὐτὸ τοῖς πόνοις ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, πάλιν δὲ

ἐπανεκαλεῖτο τῶν πόνων· καὶ ἡ ἄνεσις τούτῳ δεύτερος
πόνος, βιβλίων ἀνάγνωσις καὶ ἐξέτασις καὶ ἡ τοῦ· «Ἐρευ-
νᾶτε τὰς γραφάς» παραγγέλματος ἐπιμέλεια. Τὰ δ' αὖ
κυνηγέσια καὶ ἡ ἀπὸ τοῦ σφαιρίζειν παιδιὰ δευτέρου λόγου
καὶ τρίτου προσῆν τὠμῷ πατρί, ἕως ἔτι νεώτερος ἦν καὶ
οὔπω τὸ θηρίον, ἡ τῶν ποδῶν διάθεσις, αὐτῷ ἐπισυνεπλάκη
καθάπερ ὄφις τις σκολιὸς καί, αὐτὸ δὴ τοῦτο τὸ τῆς κατά-
ματος ὑπήρξατο καὶ εἰς ἀκμὴν ἧκε, τότε δὴ καὶ γυμνασίοις ἑαυτὸν
ἐπεδίδου καὶ τοῖς ἱππάσμασι καὶ ταῖς ἄλλαις
σης ὕλης καὶ τοῦ ἐπιβρίθοντος βάρους κουφίζοιτο. Τοῦτο
γὰρ τὸ πάθος ὁ ἐμὸς πατήρ, καθάπερ εἰρήκειν ἄνωθεν, οὐκ
ἐξ ἑτέρας αἰτίας ἔξωθεν, ἀλλ' ἀπὸ τῶν πόνων καὶ τῶν
καμάτων ὑπὲρ τῆς Ῥωμαίων δόξης ἐσπάσατο.
Θεόδωρος Στουδίτης Homilia in nativitatem Mariae (olim sub auctore

Joanne Damasceno) Vol. 96, p.684, line 1
δομηθήσεται οἶκος τῷ ἐρωτῶντι; ἢ τίς ἐξευρεθείη

τόπος τῆς καταπαύσεως αὐτοῦ; ἀλλ' ὅμως εὕρηται,
837
καὶ πεφανέρωται. Πῶς, καὶ τίνι τρόπῳ; Ὧδε γὰρ

τὸ ζητούμενον. Μικρὸν ἀναμείνας, ἀγαπητὲ, λήψῃ
τοῦ ποθουμένου τὴν ἐπίλυσιν.
δʹ. Μέλλοντος ἀνθρώπου ἐξ οὐκ ὄντων εἰς τὸ εἶναι
παράγεσθαι δι' ἄπειρον Θεοῦ ἀγαθότητα, πρότερον
οὐρανὸς ἐκτείνεται, γῆ ὑπεστόρεσται, θάλασσα πε-
ριώρισται, καὶ ὅσα ἀμφοτέρων συμπληρωτικὰ, ἐν
ταυτῷ τῆς ὅλης διακοσμήσεως εἴληπται. Εἶθ' ὕστε-
ρον ὁ ἄνθρωπος βασιλικῶς εἰς Γυμνάσιον ἀρετῆς ἐν
παραδείσῳ τίθεται· ἀλλ' εἰ μὴ ἡ παράβασις προὐ-
Ἐξοστρακισθεὶς δὲ τοῦ ἐνδύματος, εἰ μὴ ταῖς
θείαις προμηθείαις ἀντανίστατο, οὐκ ἂν εἰς τὴν πο-
λυπαθεστάτην ἀλλοίωσιν κατηγάγετο, ἀντὶ Θεοῦ
μονάρχου πολυθεΐαν σεβόμενος. Διά τοι ταῦτα, ὡς
ἐν κεφαλαίῳ φάναι, τῇ φθορᾷ κατεσχημένων ἁπάν-
των, καὶ Θεοῦ κατοικτιζομένου μὴ εἰς παντελῆ
ἀνυπαρξίαν χωρῆσαι τὸ τῶν οἰκείων χειρῶν πλάσμα,
ἄλλου καινοῦ οὐρανοῦ, γῆς τε καὶ θαλάσσης ποίημα,
Γραφαῖς ὁμιλεῖ καὶ σοφοῖς ἴσως φίλοις

Καὶ ζῇ λογικῶς. Ἂν δὲ πεττεύειν δέοι,
Παιδευτὰ Παλάμηδες, αἰσχύνου βλέπων.
{Φιλῆς.} Ἄθυρμα δήπου τοῦτο καὶ νέοις φίλον·
Κεκύφασι γὰρ πάντες ἁπλῶς εἰς τόδε·
Τῷ δὲ στρατηγῷ κέρδος οὐ φαῦλον τόδε·
Διδάσκεται γὰρ καὶ παρ' αὐτῷ τὸν βίον,
Ὅς ἐστι κύβος ἀστάτως κινούμενος·
Ῥιπτεῖ δὲ γοργῶς τὴν βολὴν τοῦ κινδύνου
Πρὸς τοὺς ἀπαγεῖς τῶν φιληδόνων πόνους.
{Νοῦς.} Ἔχω τι Γυμνάσιον εἰπεῖν σοι ξένον,
Ὃ παιδιᾶς μέν ἐστι καὶ σπουδῆς μέσον·
Τῷ δὲ χρόνῳ, βέλτιστε, λυθὲν ἐκρύβη.
Πλὴν αὖθις αὐτὸ δείκνυσιν οὗτος νέον,
Ἐπεὶ βασιλεῖς καὶ στρατηγοὶ πολλάκις
Καὶ παῖδες αὐτῶν εὐφυῶς ἀνηγμένοι
Προσεῖχον αὐτῷ, μὴ περισπώσης μάχης.
{Φιλῆς.} Εἰ μὴ σύ μοι, βέλτιστε, προσπαίζειν θέλεις,
Ἥδιστ' ἂν ἀκούοιμι τῆς ἐκφράσεως·
838
Καὶ γὰρ ἔχεις δύναμιν, εἰ βούλει, ξένην,

Καὶ ζωγραφεῖς τὸ πρᾶγμα σαφὲς δεικνύων,
Apophthegmata, Apophthegmata patrum (collectio alphabetica)

Pa. 424, line 36
γίνῃ. Ἐδόθη σοι ἄγγελος τῇ σαρκί; ἀγαλλιῶ· βλέπε

τίνι ὅμοιος γέγονας· τῆς γὰρ Παύλου μερίδος ἠξιώ-
θης. Διὰ τοῦ πυρετοῦ δοκιμάζῃ; διὰ ῥίγους παιδεύῃ;
ἀλλά φησιν ἡ Γραφή· Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ
ὕδατος, καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ἔτυ-
χες τοῦ πρώτου; προσδόκα τὸ δεύτερον. Πράττων
τὴν ἀρετὴν, βόα τὰ τοῦ ἁγίου ῥήματα· φησὶ γάρ·
Πτωχὸς καὶ ἀλγῶν εἰμι ἐγώ. Τέλειος γενήσῃ διὰ
ταύτης τῶν θλίψεων τῆς δυάδος· φησὶ γάρ· Ἐν
θλίψει ἐπλάτυνάς με. Ἐν τούτοις μᾶλλον τοῖς
γυμνασίοις τὰς ψυχὰς ἀσκηθῶμεν· ἐπ' ὀφθαλμῶν
γὰρ ὁρῶμεν τὸν ἀντίπαλον.
ηʹ. Εἶπε πάλιν· Ἐὰν ἀσθένεια ὀχλῇ ἡμῖν, μὴ λυ-
πηθῶμεν, ὡς διὰ τὴν ἀσθένειαν καὶ τὴν πληγὴν τοῦ
σώματος μὴ δυνάμενοι ψάλλειν μετὰ φωνῆς· ταῦτα
γὰρ πάντα ἡμῖν ἠνύετο, πρὸς καθαίρεσιν ἐπιθυμιῶν.
Καὶ γὰρ ἡ νηστεία καὶ ἡ χαμευνία διὰ τὰς ἡδονὰς
ἡμῖν νενομοθέτηται. Εἰ οὖν ἡ νόσος ταύτας ἤμβλυνε,
Apophthegmata, Apophthegmata patrum (collectio systematica) (cap. 1-

9) Ch. 7, paragraph 23, line 30
ἀλλὰ διὰ τοῦ πυρὸς δοκιμώτερος γέγονας. Ἐδόθη σοι

ἄγγελος σκόλοψ τῇ σαρκί, ἀγαλλιῶ, βλέπε τίνι ὅμοιος
γέγονας· τῆς γὰρ Παύλου μερίδος ἠξιώθης. Διὰ τοῦ
πυρετοῦ δοκιμάζῃ, διὰ ῥίγους παιδεύῃ; Ἀλλά φησιν
ἡ Γραφή· «Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ
λοιπὸν ἡτοίμασται ἀναψυκτήριον.» Ἔτυχες τοῦ πρώτου,
προσδόκα τὸ δεύτερον. Πράττων τὴν ἀρετήν, βόα τὰ τοῦ
ἁγίου Δαυὶδ ῥήματα. Φησὶ γάρ· «Πτωχὸς καὶ πένης καὶ
ἀλγῶν εἰμι ἐγώ.» Τέλειος γενήσῃ διὰ τούτων τῶν θλί-
ψεων τῆς τριάδος. Φησὶ γάρ· «Ἐν θλίψει ἐπλάτυνάς με.»
Ἐν τούτοις μᾶλλον τοῖς γυμνασίοις τὰς ψυχὰς ἀσκηθῶμεν·
ἐπ' ὀφθαλμῶν γὰρ ὁρῶμεν τὸν ἀντίπαλον.
Εἶπε πάλιν· Ἐὰν ἀσθένεια ἐνοχλῇ, μὴ λυπηθῶμεν ὡς
839
διὰ τὴν ἀσθένειαν καὶ τὴν πληγὴν τοῦ σώματος μὴ

δυνάμενοι εἰς εὐχὴν στῆναι ἢ ψάλλειν μετὰ φωνῆς. Ταῦτα
πάντα ἡμῖν ἠνύετο πρὸς καθαίρεσιν ἐπιθυμιῶν. Καὶ γὰρ
νηστεία καὶ χαμευνία διὰ τὰς αἰσχίστους ἡδονὰς ἡμῖν
νενομοθέτηται. Εἰ οὖν ἡ νόσος ταύτας ἤμβλυνε, περιττὸς ὁ
λόγος. Τί δὲ λέγω περιττός; Ὡς γὰρ μείζονι καὶ ἰσχυ-
ροτέρῳ φαρμάκῳ τῇ νόσῳ τὰ ὀλεθριοφόρα συμπτώματα
κεκοίμηται. Καὶ αὕτη ἐστὶν ἡ μεγάλη ἄσκησις, τὸ ἐν ταῖς
Βασίλειος θεολόγος Sermones xli Pa. 104, line 3
Σκάμμα δὲ ἡ τοῦ Ἰσαὰκ σφαγὴ, πρὸς φιλοστόργου

ξιφήρη δεξιὰν ἀναμένουσα. Πρὸς τοσοῦτον ἀγῶνα τὸν
τῆς φιλοθεΐας ἀθλητὴν ὁ Θεὸς προκαλούμενος, ἐν
μέσῳ τῆς οἰκουμένης σταδίῳ προβάλλεται, πολλαῖς
μὲν πρότερον γυμνασίαις ἀρετῆς αὐτὸν καθάπερ ἐν
παλαίστρᾳ παιδοτριβήσας. Νυνὶ δὲ μετὰ τοὺς μυ-
ρίους ἱδρῶτας ὥσπερ ἐν πανδήμῳ θεάτρῳ προτρέ-
πεται· ἵνα καὶ πρὸς τοῦτον ἀποδυσάμενος, ὁ υἱὸς μὲν
στεφανίτης ἀνακηρύττηται· κοινωνὸν δὲ λάβῃ τῆς
νίκης Θεὸν τὸν ἐπὶ τούτοις αὐτὸν ἐκλεξάμενον. Ποῖον
οὖν αὐτῷ πρῶτον ἐν παλαίστρᾳ προτείνει Γυμνάσιον;
Ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου, καὶ ἐκ τῆς συγγενείας
σου καὶ δεῦρο εἰς τὴν γῆν, ἣν ἄν σοι δείξω.
Γυμνός μοι φάνηθι τῶν οἰκείων δεσμῶν, συγγενείας
ἀπόῤῥηξον· γῆς, ἐφ' [ἧς] ἐτέχθης, ἀπόστηθι· πατρὸς
καὶ πατρίδος ἀφίστασο. Νίκησον ἄγκυραν φύσεως
πρὸς ἀρετὴν γυμναζόμενος, καὶ δεῦρο εἰς τὴν γῆν
ἣν ἄν σοι δείξω. Κρύπτει τὸν τόπον, ἵνα γυμνάσῃ
τὸν τόνον. Καλύπτει τὸ πέρας, ἵνα συντείνῃ τὸν
δρόμον. Ἁρπάζει τὴν γνῶσιν, ἵνα πρὸς πόθον ἐγείρῃ
τὸν ἐν τῇ γῇ δρόμον. Ἐξ οὐρανοῦ δέχου τὸ σύνθημα.
Olympiodorus Diaconus Scr. Eccl., Commentarii in Job

Pa. 332, line 1
σιν, ὅτι δῆτα δι' ἁμαρτίας κολάζεται. πλὴν ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἠγνόει
τοῦ καθ' ἑαυτὸν ἀγῶνος τὴν ὑπόθεσιν· ὅθεν ὁ Ἐλιοὺς εἰς μέσον παρ-
ελθὼν οὐ καταδικάζει μὲν τὸν δίκαιον, οὐδὲ ἀποφαίνεται δι' ἁμαρ-
τίας αὐτῷ τὰς κακώσεις ἐπενηνέχθαι – κατὰ τοῦτο μὲν τῶν φίλων καλ-
λίων γενόμενος – , οὐ νοήσας δὲ τοῦ Ἰὼβ τὴν ἔννοιαν, ἐξ' ἧς τοὺς
840
δοκοῦντας εἶναι κατηγορικοὺς {κατὰ θεοῦ} προέφερε λόγους, κατα-

μέμφεται τὸν Ἰὼβ ὡς ἀσύνετα ῥήματα λαλοῦντα· καλῶς δὲ καὶ ὁ Ἐλι-
οὺς καὶ θαυμασίως τὰ περὶ θεοῦ σοφίας καὶ δυνάμεως ἀπήγγειλεν.
πάντων οὖν ὁμοίως καλῶς καὶ ὀρθοδοξαστικῶς τὴν θείαν πρόνοιαν
καὶ δύναμιν ἀποθαυμαζόντων, ἀγνοούντων δὲ τὴν κατὰ τὸν Ἰὼβ ὑπό-
θεσιν καὶ ὅτι Γυμνάσιον ἀρετῆς ὑπῆρχεν ἡ πληγὴ καὶ οὐχ ἁμαρτημά-
των ἀντίδοσις, τῶν εἰρημένων πάντων ὁ κύριος ποιούμενος τὴν ἐπί-
κρισιν τὰ μὲν περὶ τῆς θείας προνοίας καὶ δυνάμεως καὶ σοφίας πα-
ρὰ πάντων εἰρημένα ὡς καλῶς λεχθέντα ἀποδέχεται – διὸ καὶ αὐτὸς
περιμηκέστερον τὰ περὶ τούτων ἐπεξέρχεται πρὸς μὲν τὸν ἑαυτοῦ φί-
λον, τὸν δίκαιον Ἰώβ, ἡμέρως καὶ πράως διαλεγόμενος καὶ ἐπικυρῶν
μὲν τὰ παρὰ πάντων εἰρημένα περὶ θεοῦ δι' ὧν καὶ αὐτὸς ἐκδιδάσκει
περὶ ἑαυτοῦ τὰ ὅμοια, διδάσκων δὲ ἡμᾶς ὡς ἀκατάληπτα τῆς θείας
προνοίας τὰ κρίματα καὶ ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοὶ τῆς τοῦ θεοῦ σοφί-
ας – , τοῖς δὲ φίλοις ἐπιτιμᾷ ὡς ἀποφηναμένοις περὶ ὧν οὐκ ᾔδεισαν
– μὴ γὰρ πρὸ καιροῦ τι κρίνετε, φησὶν ὁ θεῖος ἀπόστολος,
Ιωάννης Δαμασκηνός Expositio fidei Sec. 25, line 15
οἷόν τι βασίλειον, ἐν ᾧ διαιτώμενος μακαρίαν καὶ πανολβίαν ἕξει ζωήν.

Οὗτός ἐστιν ὁ θεῖος παράδεισος θεοῦ χερσὶν ἐν Ἐδὲμ πεφυτευμένος, εὐ-
φροσύνης καὶ θυμηδίας ἁπάσης ταμιεῖον. Ἐδὲμ γὰρ τρυφὴ ἑρμηνεύεται.
Ἐν τῇ ἀνατολῇ μὲν πάσης τῆς γῆς ὑψηλότερος κείμενος, εὐκραὴς δὲ καὶ
ἀέρι λεπτῷ καὶ καθαρωτάτῳ περιλαμπόμενος, φυτοῖς ἀειθαλέσι κομῶν,
εὐωδίας πλήρης, φωτὸς ἔμπλεως, ὥρας ἁπάσης αἰσθητῆς καὶ κάλλους
ὑπερβαίνων ἐπίνοιαν, θεῖον ὄντως χωρίον καὶ ἄξιον τοῦ κατ' εἰκόνα θεοῦ
ἐνδιαίτημα, ἐν ᾧ οὐδὲν τῶν ἀλόγων ηὐλίζετο, μόνος δὲ ὁ ἄνθρωπος, τῶν
θείων χειρῶν τὸ πλαστούργημα.
Ἐν μέσῳ τούτου ξύλον ζωῆς ὁ θεὸς ἐφύτευσεν καὶ ξύλον τῆς γνώσεως.
Τὸ μὲν ξύλον τῆς γνώσεως ἀπόπειράν τινα καὶ δοκιμὴν καὶ Γυμνάσιον
τῆς
τοῦ ἀνθρώπου ὑπακοῆς καὶ παρακοῆς. Διὸ καὶ ξύλον τοῦ γινώσκειν
καλὸν
καὶ πονηρὸν κέκληται, ἢ ὅτι δύναμιν ἐδίδου γνωστικὴν τοῖς μεταλαμβά-
νουσι τῆς οἰκείας φύσεως, ὅπερ καλὸν μὲν τοῖς τελείοις, κακὸν δὲ τοῖς
ἀτελεστέροις, ἔτι καὶ τὴν αἴσθησιν λιχνοτέροις, ὥσπερ στερεὰ τροφὴ τοῖς
ἔτι δεομένοις γάλακτος· οὐκ ἐβούλετο γὰρ ὁ κτίσας ἡμᾶς θεὸς μεριμνᾶν
καὶ περὶ πολλὰ τυρβάζεσθαι οὐδὲ φροντιστὰς καὶ προνοητὰς τῆς ἰδίας
ζωῆς γενέσθαι. Ὅπερ δὴ καὶ πέπονθεν ὁ Ἀδάμ· γευσάμενος γὰρ ἔγνω,
ὅτι γυμνὸς ἦν, καὶ περίζωμα ἑαυτῷ περιεποιεῖτο· φύλλα γὰρ συκῆς λα-
841
βὼν περιεζώσατο. Πρὸ δὲ τῆς γεύσεως «γυμνοὶ ἦσαν ἀμφότεροι, ὅ τε

Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα, καὶ οὐκ ᾐσχύνοντο». Τοιούτους δὲ ἀπαθεῖς ἐβούλετο
Ιωάννης Δαμασκηνός Sacra parallela (recensiones secundum alphabeti

litteras dispositae, quae tres libros conflant) ( Frag. menta e cod.
Vol. 95, p.1048, line 41
Ἐνταῦθα αἱ παραπομπαὶ τῶν τίτλων, τῶν ἀπὸ

τοῦ αὐτοῦ στοιχείου ἀρχομένων, καὶ ἀλλαχοῦ
κειμένων τε καὶ εὑρισκομένων.
Περὶ ἀσκήσεως· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ γ στοιχείῳ

Περὶ ἀρετῆς· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ δ στοιχείῳ τῆς
Περὶ ἀκουσίων ἁμαρτημάτων· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ
ε στοιχείῳ τῆς ΚΑʹ, οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ ἑκουσίων
καὶ ἀκουσίων ἁμαρτημάτων.
Περὶ ἀνθρωπαρεσκούντων· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ κ
στοιχείῳ τῆς Δʹ, οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ κολάκων.
Περὶ ἀσθενούντων· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ ν στοιχείῳ
τῆς Βʹ, οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ νοσούντων.
Περὶ ἀρσενοκοιτίας· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ π στοι

Vol. 95, p.1049, line 44
Αʹ. Περὶ γνωστικῶν καὶ πνευματικῶν ἀνδρῶν· καὶ

ὅσα ἀγαθὰ ἕψεται αὐτοῖς.
Βʹ. Περὶ τοῦ, Γνῶθι σεαυτὸν, ἤτοι Πρόσεχε σεαυτῷ·
καὶ ὅτι χρὴ τὰ οἰκεῖα ἕκαστον περισκοπεῖν, καὶ μὴ
τὰ ἀλλότρια περιεργάζεσθαι κακά.
Γʹ. Περὶ γογγυσμοῦ.
Δʹ. Περὶ γερόντων καὶ παλαιῶν ἀνδρῶν· καὶ ὡς χρὴ
τιμᾶσθαι αὐτούς.
Εʹ. Περὶ γεωργίας καὶ γεωργῶν· καὶ ὅτι καλὸν τὸ
842
Ζʹ. Περὶ γνωσιμαχούντων.
Ηʹ. Περὶ γυναικῶν· ὅτι χρὴ αὐτὰ ὑποτάσσεσθαι τοῖς
ἰδίοις ἀνδράσι· καὶ μηδὲν πράττειν ἄνευ τῆς αὐ-
τῶν γνώμης καὶ βουλῆς.
Θʹ. Περὶ γυναικῶν κυϊσκουσῶν· καὶ ὅτι μὲν ἄρσεν
τίκτει, ἐπὶ τεσσαράκοντα ἡμέρας οὐκ εἰσελεύσε-
ται εἰς οἶκον Κυρίου· εἰ δὲ θῆλυ, ἐπὶ ὀγδοή-
κοντα.

Vol. 95, p.1132, line 50
μνήματι· ὁ σήμερον ἐν κόλαξι, καὶ αὔριον ἐν σκώ-

ληξιν· ὁ σήμερον ἐν θησαυροῖς, καὶ αὔριον ἐν σοροῖς·
ὁ σήμερον ὢν, καὶ αὔριον μὴ ὤν· ὁ ἄρτι φρυαττό-
μενος, καὶ μετ' ὀλίγον θρηνούμενος· ὁ ἐν εὐπραγίαις
ἀφόρητος, καὶ ἐν δυσπραγίαις ἀπαραμύθητος· ὁ
ἑαυτὸν ἀγνοῶν, καὶ τὰ ὑπὲρ ἑαυτὸν πολυπραγμονῶν·
ὁ τὸ παρὸν οὐκ εἰδὼς, καὶ περὶ τῶν μελλόντων φαν-
ταζόμενος· ὁ φύσει θνητὸς, καὶ τῇ ἐπάρσει, ὡς νομί-
ζει, αἰώνιος. Τὸ παντὸς πάθους εὐδιάβατον κατ-
αγώγιον· τὸ τῶν πορετῶν ἀδιάφορον παίγνιον· τὸ τῶν
συμφορῶν καθημερινῶν Γυμνάσιον· τὸ πάσης λύ-
πης εὐπαράδεκτον πανδοχεῖον. Ὢ πόση τῆς ἡμετέρας
εὐτελείας ἡ τραγῳδία! πόσος τῆς ἀνθρωπίνης ἀσθε-
νείας ὁ θρίαμβος! ὢ πόσα εἶπον! τῆς προφητικῆς
φωνῆς οὐδὲν ἁρμοδιώτερον εὗρον τῆς λεγούσης. Πλὴν
ταράσσεται πᾶς ἄνθρωπος ζῶν· νεκροῦ ἀχρηστό-
τερα τὰ λαμπρὰ τοῦ παρόντος βίου.

Vol. 95, p.1309, line 40
κολίας καὶ πόνων τοῖς ἀνθρώποις πέφυκε τὰ χρήσιμα

παραγίνεσθαι. – Φέρει γεηπόνοις ἡδονὴν τὸ ἐξ ὑπ-
843
τίων τε καὶ βαθυγείων χωρίων πολύν τινα δρέπεσθαι

τὸν καρπόν. Εἰ δέ ποτε καὶ ἐκ πετρώδους γῆς, καὶ
λεπτῆς, καὶ ὑποψάμμου δυνηθείη μετὰ πολλὴν ἐπι-
μέλειαν χρηστοῦ τινος ἀπολαῦσαι καρποῦ, μείζων
ἐντεῦθεν ἡ ἡδονὴ τῷ γεηπόνῳ, διότι πρὸς τὴν τῆς
φύσιν ἀγωνισάμενος, καὶ τοὺς οἰκείους πόνους ἀντεις-
άξας τῇ στειρώσει τῆς γῆς, νίκης τινὰ μαρτυρίαν
ΤΙΤΛ. ϛʹ. – Περὶ γυμνασίου, καὶ μελέτης, καὶ
ἀσκήσεως.
»Ἐκ μερίμνης καὶ φροντίδος ἀναφανεῖταί σοι εἰ-
ρήνη.»

Vol. 95, p.1409, line 28
διὰ προκοπῆς ἀνυψούμενον. Ἐπειδὴ οὖν γέγονεν

ἐχθρὸς ἡμῶν, ἐφύλαξεν ἡμῖν ὁ Θεὸς τὴν πρὸς αὐτὸν
ἐναντίωσιν, δι' ἣν τῷ ὑπηρετησαμένῳ αὐτῷ διελέγετο
πρὸς αὐτὸν τὴν ἀπειλὴν, ὅτι Ἔχθραν θήσω ἀνα-
μέσον σου, καὶ ἀναμέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς.
Ἐπειδὴ γέγονεν ἀποστάτης ὁ διάβολος, ἐχθρὸς μὲν
Θεοῦ, ἐχθρὸς δὲ τῶν ἀνθρώπων, τῶν κατ' εἰκόνα
Θεοῦ γεγενημένων, διὰ τοῦτό ἐστι μισάνθρωπος·
διότι καὶ θεομάχος, καὶ μισεῖ ἡμᾶς ὡς κτίσματα τοῦ
Δεσπότου, καὶ ὡς ὁμοίωμα Θεοῦ· καὶ συνεχρήσατο
αὐτοῦ τῇ πονηρίᾳ εἰς Γυμνάσιον τῶν ἡμετέρων ψυ-
χῶν ὁ σοφῶς καὶ προνοητικῶς οἰκονομῶν τὰ ἀνθρώ-
πινα, ὥσπερ ἰατρὸς τὸν τῆς ἐχίδνης ἰὸν εἰς σωτη-
ρίων φαρμάκων κατασκευὴν ἀποχρώμενος. Σατᾶν
μὲν οὖν λέγεται, διὰ τὸ ἀντικεῖσθαι τῷ ἀγαθῷ.
Τῶν ἀγγέλων ὁ στασιάσαι τολμήσας, καὶ ὑπὲρ
τὴν ἀξίαν ἀρθῆναι, κατέναντι Κυρίου παντοκράτο-
ρος τραχηλιάσας, καὶ ὑπὲρ τὰ νέφη καθέδραν ἐπι-
νοῶν, ὡς ὁ λόγος, δίκην ἔδωκε τῆς ἀπονοίας ἀξίαν,
σκότος ἀντὶ φωτὸς εἶναι κατακριθείς.

844
Vol. 96, p.196, line 23
βρωμάτων βεβαρημένην κεῖσθαι· μᾶλλον δὲ μηδὲ

κεῖσθαι, ἀλλὰ πυκνὰ μεταστρέφεσθαι διαῤῥηγνυμέ-
νην καὶ στένουσαν; Μωσέα διὰ νηστείας ἔγνωμεν
προσβάλλοντα τῷ ὄρει· οὐ γὰρ ἂν κατετόλμησεν,
καπνιζομένης τῆς κορυφῆς, οὐδ' ἂν ἐθάῤῥησεν εἰς-
ελθεῖν εἰς τὸν γνόφον, εἰ μὴ νηστείᾳ καθώπλιστο.
Διὰ νηστείας τὴν ἐντολὴν ὑπεδέξατο δακτύλῳ Θεοῦ
γραφεῖσαν ἐν ταῖς πλαξί. Νηστεία προφήτας γεννᾷ,
δυνατοὺς ῥώννυσι. Νηστεία νομοθέτας σοφίζει, ψυ-
χῆς ἀγαθὸν φυλακτήριον, σώματι σύνοικος ἀσφαλὴς,
ὅπλον ἀριστεύουσιν, ἀθληταῖς Γυμνάσιον. Τοῦτο πει-
ρασμοὺς ἀποκρούεται· τοῦτο ἀλείφει πρὸς εὐσέ-
βειαν. Νήψεως σύνοικος, σωφροσύνης δημιουργός·
ἐν πολέμοις ἀνδραγαθεῖ, ἐν εἰρήνῃ ἡσυχίαν ἄγει.
Τὸν Ναζιραῖον ἁγιάζει, ἱερέας τελειοῖ. Οὐ γὰρ δυνα-
τὸν ἄνευ νηστείας ἱερουργίας κατατολμῆσαι, οὐ μό-
νον ἐν τῇ μυστικῇ, καὶ νῦν, καὶ ἀληθινῇ λατρείᾳ,
ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ τυπικῇ τῇ κατὰ τὸν νόμον προσαγο-
μένῃ. Αὕτη θεατὴν ἐποίησε τοῦ μεγάλου θαύματος
τὸν Ἠλίαν. Τεσσαράκοντα γὰρ ἡμέραις νηστείᾳ τὴν
ψυχὴν ἀποκαθάρας, οὕτως ἐν τῷ
νηρόν “ἰδοὺ ἐγώ,” πάντως γινῶσκον ὡς εἰς τοῦτο τέτακται. καὶ

ἀποστέλλονται μὲν εἰδικῶς εἰσπράξασθαι τιμωρίαν παρὰ τῶν πο-
νηρῶν, ἀποστέλλονται δὲ καὶ πρὸς δικαίους, οὐχ ἵνα τιμωρήσων-
ται ἀλλ' ἵνα πειράσωσιν· ἐπειδὴ γὰρ ἄγγελος ἅγιος ὑπουργῆσαι
τῇ πείρᾳ οὐ κελεύεται (οὐδὲ γὰρ ὁ θεὸς κελεύει τὸ ἀπρεπὲς ἀγ-
γέλῳ θείῳ), διὰ τοῦτο δαίμονες ταύτην ἐπιτρέπονται τὴν πεῖραν.
καὶ μὴ θαυμάσῃς εἰ πρὸς δικαίους δαίμονες ἀποστέλλονται·
ἀνήχθη γὰρ ὁ πάντων δεσπότης ἀπὸ τοῦ Ἰορδάνου εἰς τὴν ἔρημον
πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου. εἰ τοίνυν τὸν τοῦ παντὸς κύριον
ὁ διάβολος ἐπείρασε, τί θαυμάζεις εἰ καὶ τοῖς δικαίοις εἰς γυμνά-
σιον ὑπομονῆς δαίμων ἀποστέλλεται; ἀποστέλλεται δὲ οὐ θεοῦ
κελεύοντος αὐτῷ, ἀλλὰ παραχωροῦντος· σχηματίζει γὰρ τὸν λόγον
ἡ γραφὴ ὡς ἐν προσωποποιίᾳ, ὡς ὅταν λέγει “τῷ δὲ ἁμαρτωλῷ
εἶπεν ὁ θεός.” καὶ ὁ μέγας δὲ Κύριλλος ἔφη “μετροῦνται δὲ
τῶν ἀνὰ πᾶσαν τὴν γῆν ἀνθρώπων τὰ κατὰ καιροὺς πλημμελή-
ματα, ἃ καὶ μέχρι ποσότητός τινος ἐκδήλου τῆς ἁμαρτίας ἡμῶν
845
ἡκούσης, ἐπάγει δὴ τηνικαῦτα λοιπὸν τὰς δίκας λελυπημένος ὁ

νομοθέτης καὶ κύριος, διακαρτερεῖ δὲ ἐξ ἐμφύτου φιλανθρωπίας
ἔσθ' ὅτε, καὶ πλημμελούντων ἀνέχεται, οὐκ εἰσάπαν ἀγανακτῶν·
καὶ γὰρ ἔφη πρὸς τὸν Ἀβραάμ ‘οὔπω ἀναπεπλήρωνται αἱ ἁμαρ-
τίαι τῶν Ἀμοραίων ἕως τοῦ νῦν,’ πρὸς δέ γε τοὺς Φαρισαίους
Ιωάννης Κίνναμος Epitome rerum ab Joanne et Alexio Comnenis

gestarum Pa. 190, line 3
νῶν στρατιὰ τῶν τῇδε ὑπερκύψασα χωρῶν μυριοπληθὴς ἐξε-

φάνη. ὁ δὲ μηδὲν ὑποστειλάμενος σὺν ῥύμῃ πολλῇ παρὰ μέσους
εἰσπίπτει ἄνδρας ὁπλίτας οὕτω πολλούς, καὶ δὴ τρεψάμενος αὐ-
τοὺς οὐ πρότερον διώκων ἐπαύσατο, πρὶν ἐντὸς φρουρίων ἅπερ
ἐνταῦθα ἵδρυται εἰσέπεσον φεύγοντες οἱ πολέμιοι, νεκρῶν τε
ἐπλήσθη τὸ πεδίον ἐκεῖνο. διὰ ταῦτα μὲν οὖν ἐπὶ τὸ στρατό-
πεδον ἀναχωρήσας τὰ δεδογμένα, ὥσπερ εἴρηται, παρακινεῖν
ἤθελεν. ἀλλὰ φῆμαί τινες ἐξ ἑσπέρας ἐπισπῶσαι, αἳ δὴ νεο-
χμωθῆναι τὰ τῇδε διήγγελον, διεκώλυσαν τοῦτον τῆς ἐγχειρή-
σεως. τότε καὶ Βαλδουίνῳ κατεάγηκεν ἡ χεὶρ ἀπ' αἰτίας τοιᾶσδε.
θηρευομένῳ ἐνταῦθα τῷ βασιλεῖ παρῆν καὶ αὐτὸς τοῦ γυμνασίου
κοινωνός. τοῖς γὰρ ἄλλοις πᾶσιν ἐκπεπληγμένος τὸν αὐτοκρά-
τορα καὶ τοῦτο τὸ μέρος εἴ γε εὐδοκιμοίη γνῶναι ἤθελε. ταῖς
τοίνυν τοῦ βασιλέως συνεπεκτείνεσθαι καὶ αὐτὸς φιλοτιμούμενος
ὁρμαῖς δαιμόνιόν τινα περὶ ταῦτα στρεφομένου τρόπον ἔλαθε σὺν
τῷ ἵππῳ κατολισθήσας τήν τε χεῖρα, ὥσπερ εἴρηται, κακῶς ἔπα-
θεν, ἣν ἐν τῷ παραυτίκα καταδήσας βασιλεὺς τὰ εἰκότα τε ἐπι-
μελησάμενος ὀλίγαις ὕστερον ἀπήλλαξεν ἡμερῶν.

τὴν πορείαν ἐτίθετο, οἱ πλείους τῶν αὐτῷ ἑπομένων κατ' ὀλί-

γους ἀπορρέοντες ἀεὶ εὐχείρωτον τοῖς πολεμίοις τὸν ἄνθρωπον
ἔθεντο. περιστάντες οὖν αὐτὸν ἔργα χειρὸς ἐργασάμενον ἁδρᾶς
αἰχμάλωτον ἔσχον.
5. Ὁ βασιλεὺς δὲ τούτων ἀκούσας ἐς Βυζάντιον ἦλθεν,
ἔαρος σὺν μείζονι ἄλλῃ παρασκευῇ κατ' αὐτῶν ἀφικέσθαι δια-
νοούμενος. οὐ μέντοι καὶ ἠδυνήθη περὶ τὴν στρατευσίμην ἐν-
ταῦθα παραγενέσθαι ὥραν, τύχης ἐμποδὼν αὐτῷ χωρησάσης τι-
νός, ἥτις ὁποία ποτὲ ἦν ὁ λόγος δηλώσει. ἐξῆκε μὲν ὁ χει-
μών, ἀνακεκαθαρμένου δὲ τοῦ ἀχλυώδους ἐπί τι σωφρονικὸν
846
καθίει Γυμνάσιον ἑαυτὸν εἰθισμένον ὂν βασιλεῦσι καὶ παισὶ βα-

σιλέων ἀνέκαθεν. ἔστι δὲ τὸ τοιοῦτον. νεανίαι τινὲς εἰς ἴσα
διαιρεθέντες ἀλλήλοις σφαῖραν σκύτους μὲν πεποιημένην μήλῳ δὲ
παρεμφερῆ τὸ μέγεθος εἰς χῶρόν τινα ὕπτιον ἀφιᾶσιν, ὃς ἂν
δηλαδὴ συμμετρησαμένοις αὐτοῖς δόξῃ, ἐπ' αὐτήν τε οἷόν τι
ἆθλον ἐν μεταιχμίῳ κειμένην ἀπὸ ῥυτῆρος ἀντιθέουσιν ἀλλήλοις,
ῥάβδον ἐνδέξια χειριζόμενος ἕκαστος συμμέτρως μὲν ἐπιμήκη εἰς
δὲ καμπήν τινα πλατεῖαν ἄφνω τελευτῶσαν, ἧς τὸ μέσον χορ-
δαῖς τισι χρόνῳ μὲν αὐανθείσαις, ἀλλήλαις δὲ δικτυωτόν τινα
ξυμπεπλεγμέναις διαλαμβάνεται τρόπον. σπουδὴν μέντοι ἑκά-
τερον πεποίηται μέρος ὅπως ἂν ἐπὶ θάτερον προτερήσαντες με

Vol. 1, p.193, line 3
χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ ἐσθῆτάς τε καὶ ὀθόνας παντοδαπὰς ζῶά τε

πάντα ὅσα ἥμερα πλὴν χοίρων· πολλοὶ δὲ καὶ ἐν ταῖς ἁρπαγαῖς
διεφθείροντο. αὐτὸς δ' ἑωρᾶτο πολλάκις ὀρχούμενος, ἡνιοχῶν,
προῄει τε ὑπογραφόμενος τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὰς παρειὰς ἐρυ-
θαίνων, φύσει τε πρόσωπον ὡραῖον ὑβρίζων βαφαῖς ἀσχήμοσιν.
ὁρῶσα δὲ ταῦτα ἡ Μαῖσα ὑποπτεύουσά τε τοὺς στρατιώτας
ἀπαρέσκεσθαι πείθει αὐτὸν θέσθαι υἱόν.
44. (138). Ὅτι ἡ Μαμαία τὸν υἱὸν αὐτῆς Ἀλέξανδρον ἀπῆγε
μὲν τῶν αἰσχρῶν καὶ ἀπρεπῶν τοῖς βασιλεῦσιν ἔργων διδασκάλους
τε πάσης παιδείας λάθρα μετεπέμπετο παλαίστραις τε καὶ τοῖς
ἀνδρῶν γυμνασίοις . ἐφ' οἷς Ἀντωνῖνος ἤσχαλλε καὶ μετε-
γίνωσκε τούς τε διδασκάλους ἀπεσόβει. ἐς τοσοῦτον δὲ ἐξώκειλεν,
ὡς δὴ πάντα τὰ ἀπὸ τῆς σκηνῆς καὶ τῶν δημοσίων θεάτρων
μεταγαγεῖν ἐπὶ τὰς μεγίστας ἀρχὰς καὶ τοῖς μὲν στρατοπέδοις
ἔπαρχον ἐπιστῆσαι ὀρχηστήν τινα γεγονότα· τῆς τε τῶν ἱππέων
ὑποστάσεως προέστησεν ἡνίοχον τοῖς τε δούλοις αὐτοῦ καὶ ἀπε-
λευθέροις τὰς τῶν μεγίστων ἐθνῶν ἐξουσίας ἐνεχείριζεν. πάντων
δὲ οὕτως τῶν πάλαι δοκούντων σεμνῶν ἐς ὕβριν καὶ παροινίαν
ἐκβεβακχευμένων, οἵ τε ἄλλοι πάντες ἄνθρωποι καὶ μάλιστα οἱ
στρατιῶται ἤχθοντο. ἐμυσάττοντο δὲ αὐτὸν ὁρῶντες τὸ μὲν πρό-
σωπον καλλωπιζόμενον, περιδεραίοις δὲ χρυσοῖς καὶ ἐσθῆσιν

Vol. 2, p.349, line 7
μητέρα τιμᾶν ἔλεγεν, ἐπαπέκτεινε φαρμάκῳ, οὐδ' ἀνέμεινεν ὀλί-

847
γας ἡμέρας ἵν' ἄλλως ὑπὸ τοῦ γήρως ἀποθάνῃ, ἀλλ' ἐπεθύμησε
καὶ ἐκείνην ἀπολέσαι. καὶ ἔσπευσέ γε τοῦτο ποιῆσαι διὰ τὰ κτή-
ματα αὐτῆς τὰ ἐν Βαίαις καὶ ἐν τῇ Ῥαβεννίδι ὄντα, ἐν οἷς καὶ
ἡβητήρια μεγαλοπρεπῆ κατεσκεύασεν, τοῦτ' ἔστιν ἑστιατήρια καὶ
καταλύσεις.
242. Ὅτι ὁ Νέρων βραχὺ καὶ μέλαν, ὥς γε καὶ παραδέδοται,
φώνημα εἶχεν.
243. Ὅτι ὁ Νέρων τὸν στέφανον τῶν κιθαρῳδῶν ἀνικεὶ
ἔλαβε, πάντων ὡς καὶ ἀναξίων τῆς νίκης ἐκβληθέντων, καὶ εὐθὺς
ἐς αὐτὸ τὸ Γυμνάσιον ἐν τῇ στολῇ σφων ἐσεγράφη. κἀκ τούτου
καὶ οἱ ἄλλοι στέφανοι οἱ τῆς κιθαρῳδίας ἐξ ἁπάντων τῶν ἀγώνων
ὡς καὶ μόνῳ ἀξιονίκῳ ἐπέμποντο. ταῦτα ἐπαίζετο ἐν Ῥώμῃ.
244. Ὅτι ὁ Τιγελλῖνος διεδέξατο τὸν Βοῦρρον, ἀσελγείᾳ καὶ
μιαιφονίᾳ πάντας τοὺς καθ' αὑτὸν ἀνθρώπους ὑπεράρας. τόν τε
Νέρωνα ἀπ' αὐτῶν προσεποιήσατο, καὶ τὸν συνάρχοντα Ῥοῦφον
παρ' οὐδὲν ἐτίθετο.
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De insidiis Pa. 86, line 33
καὶ λοιμώδη νόσον κατασχεῖν τὴν Ἰταλίαν καὶ πολλοὺς διαφθεί-

ρειν. ἐπέσχε δὲ καὶ λιμὸς κατ' αὐτὸ τοὺς ἀνθρώπους, ἐκ τοιαύτης
αἰτίας. Κλέανδρός τις, τῷ μὲν γένει Φρὺξ συναυξηθείς τε τῷ
Κομόδῳ, εἰς τοσοῦτον ὑπ' αὐτοῦ τιμῆς προῆλθεν, ὡς καὶ τὴν τοῦ
σώματος φρουρὰν καὶ τοῦ θαλάμου καὶ τῶν στρατιωτῶν πρόνοιαν
ἐγχειρισθῆναι· ὑπὸ δὲ πλούτου καὶ τρυφῆς ἀνεπείσθη καὶ πρὸς
βασιλείας ἐπιθυμίαν προῆλθεν· ὠνούμενος δὲ πλεῖστον σῖτον
ἀπέκλειεν, ἐλπίζων τόν τε δῆμον καὶ τὸ στρατόπεδον ἐν σπάνει
καταστήσας, ἐπιδόσεσι λαμπραῖς ἁλόντας ὑπαγαγέσθαι· καὶ
Γυμνάσιον καὶ λουτρὸν μέγιστον κατασκευάσας τούτους ἐδελέαζεν.
οἱ δὲ Ῥωμαῖοι ἀπεχθῶς ἔχοντες πρὸς αὐτὸν καὶ τῶν δεινῶν τὰς
αἰτίας εἰς ἐκεῖνον ἀναφέροντες τὰ μὲν πρῶτα ἐν τοῖς θεάτροις
κακῶς ἠγόρευον, τὸ δὲ τελευταῖον καὶ ἐν τῷ προαστείῳ τοῦ
Κομόδου πανδημεὶ ἐπελθόντες κατεβόων καὶ τὸν Κλέανδρον πρὸς
θάνατον ᾔτουν. ταραχῆς δὲ οὔσης, τῷ μὲν Κομόδῳ ἐκώλυσεν
γνωσθῆναι, αὐτὸς δὲ στρατιώτας ἐπαφῆκεν τῷ δήμῳ καὶ μέχρι
τῆς πόλεως διωκόμενον ἔκοπτεν. ὡς δὲ ἐν τῇ πόλει εἰσῆλθεν,
οἱ ἐν αὐτῇ μείναντες, αἰσθόμενοι τὸ κατειληφὸς πάθος, ἀποκλεί-
σαντες τὰς εἰσόδους ἐκ τῶν δωμάτων λίθοις καὶ κεράμοις ἔβαλλον
τοὺς ἱππέας. οἱ δὲ ἔπασχον ἅπερ ἐδεδράκεισαν.

848
πάντως γινῶσκον ὡς εἰς τοῦτο τέτακται. καὶ ἀποστέλλονται

μὲν ἰδικῶς εἰσπράξασθαι τιμωρίαν παρὰ τῶν πονηρῶν, ἀπο-
στέλλονται δὲ καὶ πρὸς δικαίους, οὐχ ἵνα τιμωρήσωνται, ἀλλ'
ἵνα πειράσωσιν. ἐπειδὴ γὰρ ἄγγελος ἅγιος ὑπουργῆσαι τῇ
πείρᾳ οὐ κελεύεται (οὐδὲ γὰρ ὁ θεὸς κελεύει τὸ ἀπρεπὲς ἀγγέλῳ
θείῳ), διὰ τοῦτο δαίμονες ταύτην ἐπιτρέπονται τὴν πεῖραν.
καὶ μὴ θαυμάσῃς, εἰ πρὸς δικαίους δαίμονες ἀποστέλλονται.
ἀνήχθη γὰρ ὁ πάντων δεσπότης ἀπὸ τοῦ Ἰορδάνου εἰς τὴν
ἔρημον πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου. εἰ τοίνυν τὸν τοῦ
παντὸς κύριον ὁ διάβολος ἐπείρασεν, τί θαυμάζεις, εἰ καὶ
τοῦ δικαίου εἰς Γυμνάσιον ὑπομονῆς δαίμων ἀποστέλλεται;
ἀποστέλλεται δὲ οὐ θεοῦ κελεύοντος αὐτόν, ἀλλὰ παραχωροῦν-
τος. σχηματίζει γὰρ τὸν λόγον ἡ γραφὴ ὡς ἐν προσωπο-
ποιΐᾳ, ὡς ὅταν λέγει· τῷ δὲ ἁμαρτωλῷ εἶπεν ὁ θεός.

Vol. 110, p.157, line 42
ρεύσεται καὶ ἀπατήσει τὸν Ἀχαὰβ, καὶ πεσεῖται;»

ἀπεκρίθη πνεῦμα πονηρόν· «Ἰδοὺ ἐγὼ,» πάντως
γινῶσκον, ὅτι εἰς τοῦτο τέτακται. Καὶ ἀποστέλλον-
ται μὲν ἰδικῶς εἰσπράξασθαι τιμωρίαν ἐπὶ τῶν πο-
νηρῶν, ἀποστέλλονται δὲ καὶ πρὸς δικαίους, οὐχ ἵνα
τιμωρήσωνται, ἀλλ' ἵνα πειράσωσιν· ἐπειδὴ γὰρ
ἄγγελος ἅγιος ὑπουργῆσαι τῇ πείρᾳ οὐ κελεύεται· – οὐδὲ γὰρ ὁ Θεὸς
κελεύει τὸ ἀπρεπὲς πρᾶγμα ἀγγέλῳ
θείῳ – διὰ τοῦτο δαίμονες ταύτην ἐπιτρέπονται τὴν πεῖραν. Καὶ μὴ
θαυμάσῃς εἰ πρὸς δικαίους δαίμο-
νες ἀποστέλλονται· «Ἀνήχθη» γὰρ, φησὶν, ὁ πάντων Δεσπότης ἀπὸ τοῦ
Ἰορδάνου «εἰς τὴν ἔρημον
πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου.» Εἰ τοίνυν τὸν τοῦ παντὸς Κύριον ὁ
διάβολος ἐπείρασε, τί θαυμάζεις,
εἰ καὶ ἐπὶ τοὺς δικαίους εἰς Γυμνάσιον ὑπομονῆς δαίμων ἀποστέλλεται;
Ἀποστέλλεται δὲ, οὐ Θεοῦ κε-
λεύοντος αὐτὸν, ἀλλὰ παραχωροῦντος· σχηματίζει γὰρ τὸν λόγον ἡ
ΙϞʹ. Περὶ τοῦ Ἰακώβ.
Ἰσαὰκ δὲ γενόμενος ἐτῶν ξʹ ἐγέννησε τὸν Ἰακὼβ,
καὶ μετὰ τοῦτο ἔζησε (13b) ρκʹ ἔτη, καὶ ἀπέθανε,
ζήσας τὰ πάντα ρπʹ ἔτη. (2) Ἰακὼβ δὲ, γενόμενος
ἐτῶν πεʹ, ἐγέννησε τὸν Λευῒ, καὶ μετὰ τοῦτο ἔζησεν
849
ἔτη ξθʹ, καὶ ἀπέθανεν εἰς Αἴγυπτον, ποιήσας ἐκεῖ ἔτη

ιζʹ, ζήσας τὰ πάντα ἔτη ρμζʹ. (3) Ὃς, ὑπάρχων
ἐτῶν οεʹ, καὶ φυγὼν Ἠσαῦ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ,
Georgius Syncellus Chronogr., Ecloga chronographica

Pa. 334, line 19
τὰ τοῦ ἱεροῦ χρήματα προδίδειν ὑπισχνούμενος· ἅτινα μαθὼν ὁ Σέλευκος
διὰ τοῦ Ἀπολλωνίου πέμπει Ἡλιόδωρον τὸν ἐπὶ τῶν πραγμάτων, ὃς

θείαις
μάστιξι παιδευθεὶς κενὸς ἐπανῆλθεν· Ὀνείας δὲ ὁ ἀρχιερεὺς διαπράττεται
φυγαδευθῆναι τὸν Σίμωνα. καὶ ἐν τούτοις θνήσκει Σέλευκος ὁ καὶ Φιλο-

πάτωρ βασιλεύσας ἔτη ιβʹ, μεθ' ὃν Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανὴς ἀδελφὸς τοῦ
αὐτοῦ Σελεύκου, υἱὸς δὲ Ἀντιόχου τοῦ μεγάλου, ὃς καὶ ἦν ὁμηρεύων ἐν
Ῥώμῃ. βασιλεύει δὲ Συρίας ἔτη ιαʹ.
Τούτῳ Ἰάσων ἀδελφὸς Ὀνείου τξʹ τάλαντα ὑπέσχετο εἰ τὴν ἀρχιερωσύ-
νην λάβοι, καὶ ξʹ ἄλλα προσόδου, καὶ ἕτερα ρʹ, εἰ τοὺς Ἰουδαίους πρὸς
ἑλληνισμὸν μεταγάγοι. ἐφ' οἷς τὸν μὲν Ὀνείαν ἐξέωσε τῆς ἱερωσύνης ὁ
Ἀντίοχος, Ἰάσωνι δὲ ταύτην παρέσχεν. ὡς Γυμνάσιον ἐφήβων κατα-
στήσας, ἀγῶνος ἐν Τύρῳ πενταετηρικοῦ ἀχθέντος θεωροὺς ἔπεμψεν
Ἰάσων
καὶ δραχμὰς ͵γ εἰς θυσίαν τοῦ Ἡρακλέους. καὶ τὸν βασιλέα Ἀντίοχον εἰς
Ἱερουσαλὴμ ἐλθόντα μεγαλοπρεπῶς ὑπεδέξατο, χρήματά τε ἄλλα διὰ
Με-νελάου τοῦ ἀδελφοῦ Σίμωνος ἔπεμψεν. ὁ δὲ Μενέλαος τʹ ταλάντοις
ὑπερ-βαλλόμενος τὸν Ἰάσωνα τῆς ἱερωσύνης ἐπέβη.
Nicephorus Bryennius Hist., Historiae Book 1, sec. 4, line 4
καὶ Ἰλλυριοῖς καὶ Βουλγάροις ἄρχουσί τε καὶ ἀρχομένοις, καὶ οὐκ ἦν

ὃς οὐ πεπείρατο τῆς τοῦ ἀνδρὸς καλοκαγαθίας· ἐπιεικὴς γὰρ καὶ μέ-
τριος εἴπερ τις ἄλλος ἀνθρώπων γενόμενος τὴν ἁπάντων εὔνοιαν ἐπε-
σπάσατο, πρὸς μὲν τὸ εὐεργετεῖν ὀξύτατος ὢν καὶ συντονώτατος, πρὸς
δὲ τὸ κολάζειν ἀμβλὺς καὶ δυσκίνητος. Τεκμήρια δὲ τῆς τ' ἀνδρὸς ἀρε-
τῆς καὶ ἄλλα μὲν πλεῖστα, οὐχ ἧττον δὲ καὶ τὸ τὴν βασιλείαν ἀποσκευά-
σασθαι· ὅπως δέ, προϊὼν ὁ λόγος δηλώσειε.
Τρίτον ἔτος ἀνύων ἤδη κατὰ τὴν βασιλείαν ὁ ἀδελφός τε καὶ βασι-
λεὺς τὸν τῆς Προποντίδος διαπεράσας πορθμὸν ἐν τοῖς περὶ τὸ Ὁνω-
ράτου πολίχνιον προαστείοις ηὐλίζετο, ἐπὶ θήραν τε συνεχῶς ἐξιὼν καὶ
τὸ σῶμα γυμνάζων. Ἀλλὰ κατ' οὐδὲν αὐτῷ συνετέλει τὸ Γυμνάσιον·
850
νόσῳ γὰρ συνεσχέθη πλευρίτιδι καὶ τρίτην ἡμέραν ἐγκαρτερήσας, ἐπειδὴ

ᾔσθετο ἑαυτοῦ μὴ καλῶς ἔχοντος, εἰς τὸν βασιλικὸν εἰσελθὼν δρόμωνα
ἐκομίσθη πρὸς τὰ ἀνάκτορα. Φροντὶς οὖν εἶχεν αὐτὸν εὐθὺς τοῦ μετ'
αὐτὸν βασιλεύσοντος καὶ πάντων ὁ ἀδελφὸς προτετίμητο – ᾔδει γὰρ
τοῦτον χρηστὸν ὄντα καὶ ἱκανὸν περὶ τὴν τῶν κοινῶν πραγμάτων ἀντί-
ληψιν – , εὐθύς τε μετεκέκλητο καὶ λόγων πρὸς αὐτὸν ὁ βασιλεὺς ἤρ-
χετο παρακλητικῶν· «Ἐμὲ μέν, λέγων, ὦ φίλτατε ἀδελφέ, τὸ πέρας
ἤδη τοῦ βίου καταλαβὸν βιάζεται πρὸς τὴν ἔξοδον, σὲ δὲ χρὴ τῶν κοι-
νῶν ἀντιλαβέσθαι πραγμάτων καὶ τοὺς τῆς βασιλείας οἴακας ἀναδέ-
ξασθαι· τοῦτο γὰρ λυσιτελήσειν οἶμαι οὐ τοῖς καθ' αἷμα μόνον ἡμῖν

Sec. 762, line 2
χιον ὁ ἰχθύς· μαστίχιον· δολίχιον.

Τὰ διὰ τοῦ νιον ὑπὲρ δύο συλλαβὰς μονογενῆ οὐδέτερα
προπαροξύτονα διὰ τοῦ ι γράφει τὴν παραλήγουσαν, καὶ τὴν
πρὸ αὐτῆς τὴν αὐτὴν τῷ πρωτοτύπῳ· οἷον, Ἐλευσὶν, Ἐλευ-
σίνιον· σκηνὴ, προσκήνιον, περισκήνιον· θὶν, θινὸς, θίνιον, καὶ
ἀκροθίνιον· οὕτως Ἡρωδιανὸς ἐν τῇ καθόλου.
Τὰ διὰ τοῦ εριον οὐδέτερα μονογενῆ διὰ τοῦ ι γράφεται
κατὰ τὴν παραλήγουσαν, καὶ τὴν πρὸ αὐτῆς ἔχει διὰ τοῦ ε
ψιλοῦ· οἷον, ἀστέριον· περιστέριον· διφθέριον.
Τὰ διὰ τοῦ ασιον οὐδέτερα μονογενῆ διὰ τοῦ ι γράφονται·
οἷον, Βουπράσιον· Γυμνάσιον· ἱππάσιον· κοράσιον· τοῦτο οὐ
δόκιμον τοῖς παλαιοῖς Ἕλλησι, κόριον γὰρ λέγουσιν.
Τὰ διὰ τοῦ λιον ὑπὲρ δύο συλλαβὰς οὐδέτερα μονογενῆ
προπαροξύτονα διὰ τοῦ ι γράφεται κατὰ τὴν πρὸ τέλους·
Ὁμόλιον ἡ πόλις· πιδάλιον· κειμήλιον· κανθήλιον, τὸ ἐπὶ τῇ
προίμνῃ ἐπικαμπὲς ξύλον· ἐδώλιον τὸ βάθρον τῆς νεὼς, ἐφ' ὁ
καθέζονται οἱ ἐρέσσοντες· τραγάλιον· οἰνοπώλιον· ἀρτοπώλιον.
Τὰ διὰ τοῦ γιον οὐδέτερα μονογενῆ ὑπὲρ δύο συλλαβὰς
προπαροξύτονα διὰ τοῦ ι γράφονται· οἷον, Φρύγιον· κυνή-
γιον· ὀροπύγιον· σιράγγιον· φαλάγγιον.
Θεόγνωστος γραμματικός Canones sive De orthographia Sec. 775, lin13
... διὰ τὸ Λάγειον παρὰ Ἀλεξανδρεῦσιν ἐν

851

Τὰ διὰ ειον τρισύλλαβα καθαρεύοντα τοῦ ν προπαροξύ-
τονα μονογενῆ, ἀπὸ ἑνὸς φωνήεντος ἀρχόμενα, διὰ τῆς ει
διφθόγγου γράφονται· ὄνειον· φάνειον· κράνειον· κώνειον· δά-
νειον· γένειον, κάνειον ὃ καὶ κάνεον· ξάνειον· κτένειον, ὃ φοροῦ-
σιν γυναῖκες ἐπὶ τοῦ ἀναδήματος.
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα Historiae Book-dialogue-index 1, ch. 12, sec.

11, line 2
κράτορος) πάθος γῆς ἀνεφοίτησε καὶ μέγιστος σεισμὸς ἐνε-

δήμησεν, οἷα τῆς γῆς παρασκιρτώσης ἐκ πυθμένων αὐτῶν.
τὸν δὲ λόγον οὐ δίειμι· τῷ γὰρ Σταγειρίτῃ οὐκ ὀλίγα ἄττα
περὶ τούτου πεφιλοσόφηται, καὶ εἴ τῳ λέγων πιθανὸς φανεῖται,
ἐπαινείσθω τῆς εὐφυΐας, εἰ δὲ μή, τῷ γε πατρὶ ἀποπεμπέτω
περιθάλπειν τὸ δόγμα. τοιγαροῦν ἡμέρας κλινούσης ἐδινεῖτο
τὸ κέντρον, καὶ ὁ φόβος ἐξαίσιος ἦν, ὡς καὶ τοὺς ἱππομα-
νοῦντας ὑπὸ τοῦ δέους ἀθρόον μεταβάλλεσθαι πρὸς τὸ
σῶφρον, δίκην παίδων ἐν παιδιᾷ κύβων ἀφικομένου ἐξα-
πιναίως τοῦ παιδοτρίβου, τό τε παραπέτασμα τὸ πρὸ τοῦ
γυμνασίου τῶν ἱππικῶν ἀγωνισμάτων, ὃ δὴ σύνθημα τῆς
ἱλαρίας ἐτύγχανεν ὄν, περιαιρεῖται διὰ τὸν ἀδόκητον κίνδυ-
νον, ἅπαντάς τε συνέβαινε πρὸς τοὺς ἱεροὺς σηκοὺς ἐντεμε-
νίζεσθαι ὀρρωδοῦντας τὸν θάνατον.
Δεύτερον ἔτος τοῦτο τῆς Μαυρικίου ἡγεμονίας, καὶ ὁ
αὐτοκράτωρ χειμῶνος ὥρᾳ ὕπατος ἀναγορεύεται. καὶ περιβὰς
τὸν βασίλειον δίφρον ἐπιφανέστατος ἦν. ἦγον δὲ τὸν βασιλέα
οὐχ ἵπποι, οὐχ ἡμίονες, οὐκ ἐλέφαντες· ἄνθρωποι δ' ἄρα,
τὸ τιμιώτατον χρῆμα καὶ ὄνομα. ἐπεὶ δὲ ἐπέβη τοῦ δίφρου,
κοινωνὸν τῶν ἑαυτοῦ θησαυρῶν τὸ ὑπήκοον ἐποιήσατο.
(Θηλυκόν.)
852

Ἀκαδημία. Γυμνάσιον ἐν Ἀθήναις, ἀπὸ Ἀκαδήμου τινὸς ὠνομασμένου.
λέγεται καὶ ἡ διατριβὴ τῶν φίλων.
καὶ τὰς κραναὰς ἀκαλίφας –
καὶ Φερεκράτης·
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter delta, p.568, line 24
Δράος καὶ Σάος. ποταμοὶ παραλαμβάνοντες

τὴν δευτέραν Παιονίαν, οἳ εἰς τὸν ποταμὸν
Ἴστρον καταφέρονται.
Δρατοί. οἱ ὀφθαλμοί. παρὰ τὸ δρῶ τὸ βλέπω.
Δρῆσται. οἱ οἰκέται.
Δρύμνιος. ὁ Ζεύς.
Δρῆσος. κύριον.
Δριμύς. ὁ ὀξύς.
Δρομοκήρυκες. οἱ ἀγγελιοφόροι. οὕτως Δίων.
οἱ ἐπισπούδως πεμπόμενοι, ἢ οἱ ἡμεροδρόμοι.
Δρόμος. τὸ Γυμνάσιον κατὰ Κρῆτας. [δρόμῳ δ'
ἰσῶσαι τῇ φύσει τὰ πράγματα νίκης ἔχων,
ἐξῆλθε πάντιμον γέρας.]
Δρύϊνος. ξύλινος, καὶ ὡς ἄν τις εἴποι λίθινος.
Δρυφάκτους. ξυλίνους θώρακας ἢ τοὺς νῦν
καγκέλλους καλουμένους. ἢ τὰ διαφράγματα ἢ
τὰ περιτειχίσματα. εἰρῆσθαι δὲ κυρίως πάντα
τὰ ἀπὸ ξύλου γινόμενα. δρυόφακτος τὶς ὢν ὁ
ἐκ δρυῶν φραγμός. [πάλαι γὰρ πάντα τὰ ξύλα
δρῦας ἐκάλουν, καὶ δρυμόν. ἢ παρὰ τὴν δρῦν
καὶ τὸ πακτῶσαι, ὅ ἐστι πῆξαι, δρύπακτος καὶ
853
Ιωάννης 6ος Καντακουζηνός. Historiae Vol. 1, p.135, line 5
νέου βασιλέως ἀποστὰς, πρὸς τὸν πρεσβύτερον ηὐτομόλησεν.

ὁ νέος δὲ βασιλεὺς μετὰ τὴν εἰς Διδυμότειχον ἄφιξιν ἐνόσησε
ῥῖγος καθημερινὸν ἐν ἡμέραις τεσσαράκοντα ἐφεξῆς· τούτου δὲ
πεπαυμένου, αἵματος ἄπιστόν τι χρῆμα διὰ τῶν μυκτήρων
ἐῤῥύη ἐν ἡμέραις δυοκαίδεκα συνεχῶς. λωφήσαντος δὲ καὶ
τούτου τοῦ κακοῦ, αὖθις ἐῤῥίγωσε τεταρταῖον ἐν ἑνὶ καὶ
δέκα μησίν. ἀπὸ δὲ τοῦ τοιούτου κακοῦ τά τε σπλάγχνα καὶ
ὁ σπλὴν κακῶς διατεθέντα, ἄχρι καὶ τελευτῆς αὐτοῦ τῆς
κακώσεως οὐκ ἴσχυσαν ἀπαλλαγῆναι· ἀλλὰ πόνοις καὶ καθη-
μερινοῖς γυμνασίοις μεθώδευε τὸ κακὸν ὅπως ἀναπνεῖν ἐῴη.
ὁ δέ γε πρεσβύτερος βασιλεὺς, καίτοι θαυμαζόμενος ἐπὶ συ-
νέσει, καὶ δεινὸς δοκῶν ἐκ τῶν πραγμάτων συνεῖναι τὸ δέον,
ὁρῶν τὸν ἔγγονον πλήθει τε στρατιᾶς καὶ προθυμίᾳ καὶ ἀν-
δρίᾳ τῇ πρὸς τὰς μάχας ὑπερέχοντα πολλῷ τῶν αὐτοῦ, καὶ
δίκαιος ὢν προσδέξασθαι τὴν εἰρήνην, ἐπεὶ καὶ μετὰ καλοῦ
τοῦ σχήματος ἐγίνετο, δεομένων ἐκείνων· ὁ δὲ, ἐπιπολὺ μὲν
ἠξίωσεν ἀποκρίσεως οὐδεμιᾶς τοὺς ἐπὶ τῇ εἰρήνῃ ἀφιγμένους
πρέσβεις, χρόνου δὲ παρῳχηκότος πολλοῦ, ἀπέπεμψεν ἀπρά-
κτους. ἐνῆγε δὲ αὐτὸν πρὸς τὸ μᾶλλον τὸν πόλεμον αἱρεῖσθαι
μάλιστα μὲν καὶ ἡ τοῦ Συργιάννη ἄφιξις πρὸς αὐτὸν, μέγα
Pseudo-Sphrantzes Hist., Chronicon sive Maius (partim sub auctore

Macario Melisseno) Pa. 316, line 39
ἤδη γεγένηται θαυμασίοις ἡμᾶς ὄμβροις ἐπιβλύσασα χαρισμάτων· ἡ δὲ

πρὸς τῷ τέ-
λει τοῦ παρόντος αἰῶνος γενήσεται, εὐθύνας τῶν ἑκάστῳ βεβιωμένων
εἰσπράττουσα.
Εἰ οὖν τὴν ἐπὶ τὸ σῶσαι μόνον γεγενημένην παραφαῦλον ἡγεῖσθε, τὴν δὲ
ἐπ' εὐθύ-
νην ἄγουσαν τοῦ Μεσσίου παρουσίαν ἐπιζητεῖτε, σκοπεῖτε, μὴ πρὸ
ἐκείνης λάθητε
λύκῳ προσιόντες ἀντὶ ποιμένος καὶ τῷ τοῦ ἀντιχρίστου στόματι
περιπέσητε καὶ σὺν
ἐκείνῳ τῷ πυρὶ τῷ αἰωνίῳ παραπεμπόμενοι ἀνόνητα μετακλαύσησθε. Ἢ
οὐ καὶ τοῦ-
τον μετὰ τὴν χρόνου περίοδον καὶ τῶν ἡμερῶν αὐτοῦ ἐξαρίθμησιν ὁ
προφήτης ἐπι-
854
δημήσειν εἴρηκε Δανιήλ, θηρίον τροπικῶς ὀνομάσας παρὰ τὸ τῆς γνώμης

ἀτίθασον
γέμον ἀπονοίας καὶ δυσσεβείας καὶ τῷ τοῦ πυρὸς ποταμῷ τῷ ὑπ' ὄψιν
ῥέοντι τοῦ κρι-
τοῦ πρὸ τῶν ἄλλων δοθήσεσθαι; Ὥσπερ γὰρ ὁ διάβολος παρὰ πάντα τὸν
νῦν αἰῶνα
τῆς ἡμετέρας γνώμης ἀφείθη βάσανος καὶ τοῦ τῆς ψυχῆς αὐτεξουσίου
Γυμνάσιον, εἰ
προαιρετικῶς ἔχομεν τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἀρετῆς, – τοὺς γὰρ ἀρίστους ἡ
πάλη δείκνυ-
σιν, – οὕτω καὶ ὁ ἀντίχριστος· ὃς καὶ τὸν ὑπὸ τοῦ Ἐνὼχ καὶ Ἠλιοῦ
ἔλεγχον μὴ φέ-
ρων ἀνελεῖ ὁ τύραννος, τὸν τοῦ μαρτυρίου στέφανον προξενήσων αὐτοῖς·
καὶ γὰρ οὔ-
πω πεῖραν θανάτου ἔγνωσαν.”
Λοιπὸν ἕνεκεν τῆς τοῦ παναγίου πνεύματος αἴγλης καὶ τοῖς σοφοῖς
ῥήμασι τοῦ
αὐτοκράτορος καὶ τοῦ ἱερομονάχου Ματθαίου φωτισθεὶς ὁ Ἑβραῖος τὴν
ἁγίαν τριάδα
φανερῶς ὡμολόγησε καὶ πάντα τὰ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως δόγματα· καὶ
τῷ θείῳ
Joannes Actuarius Med., De spiritu animali Book 2, ch. 4, setion 24,

line 4
κατὰ τὰς ποιότητας θεωρεῖται, εἰ μή που τύχοι καὶ τὸ

τοιοῦτόν τι ταύταις συναναφαινόμενον· τῇ δὲ κατεργασίᾳ
καὶ ἑψήσει καὶ τῷ πάχει καὶ λεπτότητι ἕκαστον δοκιμάζε-
ται.
Τὰ μὲν γὰρ ἐλλείπει ταῖς ἑψήσεσι καὶ τῇ ἀρτύ-
σει ὡς ἀηδῆ ἐντεῦθεν ἢ σκληρὰ τῷ τρεφομένῳ φαίνεσθαι,
καὶ χρόνου πλείονος εἰς πέψιν δέεσθαι.
Ὅσα δὴ ζω-
ώδη, τὰ μὲν μείζω τε καὶ σκληρότερα καὶ γεωδέστερα, τὰ
δ' αὖ οὐχ οὕτως· καὶ αὐτὰ δ' αὐτῶν ταῖς τε εὐσαρκίαις
καὶ ἡλικίαις διενήνοχεν, ἔτι δὲ διαίταις καὶ γυμνασίοις. τὰ
πάντα δὲ ταῖς οἰκειότησι τῶν κράσεων δοκιμάζεται, ὡς μὴ
τοῖς πᾶσι τὰ αὐτὰ δοκοῦντα πρόσφορα, ἄλλα δ' ἄλλοις
ἀναλογίᾳ κράσεων καὶ γυμνασίων ἐφαρμόζοντα φαίνεται·
ὥστε εἰ μή τις τὰς κατὰ μέρος αὐτῶν διαφορὰς εἰδείη καὶ
τὰς ἐφ' ἃς ἁρμόζουσι κράσεις, μάτην ἂν ἐπιχειροίη διαιτᾶν.
Ἵν' οὖν μηδὲ κατὰ τοῦτο τὸ μέρος εἴη ἐλλείπων ὁ λό-
855
γος, προσαποδοθήσεται καὶ τοῦτων τὰ δέοντα. τάχα γὰρ ἂν

καὶ ἑτέροις ἐντυχοῦσι λυσιτελήσαι ἡ πραγματεία.

line 2
ἀτμώδους καὶ φυσώδους διαφορηθέντος, ὡς ἀκραιφνέσιν

ἤδη τέγγεσθαι τὸν ἐγκέφαλον ἀναδόσεσιν, εἰ μή πού γε
ξηροτέρου ᾐσθημένος αὐτοῦ, εὖ ποιῶν ἅμα τροφῇ εἰς ὕπνον
τρέπεσθαι βούλει. οὕτω γὰρ ἂν αὐτὸν ὑγρότερον παρασκευά-
σαις.
Καὶ ὕπνοι μὲν καὶ ἀϋπνίαι σύμμετροι μὲν φίλοι
καὶ λυσιτελεῖς τῷ παντὶ σώματι κατὰ τὴν ἑκάστου ἕξιν τε
καὶ δίαιταν διοικούμενοι, ἐλλείποντες δὲ ἢ πλεονάζοντες
ἀδικεῖν πιστεύονται.
Ἀγαθὸν δὲ μετὰ τῆς λοιπῆς διαί-
της καὶ τὸ Γυμνάσιον. τό,τε γὰρ φυσικὸν ἀνάπτεται ὧδε
θερμόν, κἄν πού τι περιττὸν ᾖ, ἤτοι διαπνεῖσθαι τοῦτο
παρασκευάζει, ἢ κάτω ὑποχωρεῖν βιάζεται.
Καὶ τοῖς
μὲν ἰσχυροτέρᾳ κεχρημένοις τροφῇ ἀμείνω τῶν γυμνασίων
τὰ σφοδρότερα καὶ οἱ ὀξεῖς περίπατοι καὶ κυνηγεσίαι καὶ
πάλαι καὶ δρόμοι καὶ δίσκοι καὶ τὸ δαὶ μικρᾶς σφαίρας
Γυμνάσιον καὶ πᾶν ὅ,τι ἂν ἄλλο οἰηθῇς ἱκανὸν εἶναι σφο-
δρότερον ἀναπνοὴν ἀλλοιῶσαι, καὶ ἐπαυξῆσαι θέρμην, καὶ
ἰκμαλέον ἤδη ἐμποιῆσαι τὸ δέρμα λεπτοῖς ἱδρῶσι.

line 5
καὶ δίαιταν διοικούμενοι, ἐλλείποντες δὲ ἢ πλεονάζοντες

ἀδικεῖν πιστεύονται.
Ἀγαθὸν δὲ μετὰ τῆς λοιπῆς διαί-
της καὶ τὸ Γυμνάσιον. τό,τε γὰρ φυσικὸν ἀνάπτεται ὧδε
θερμόν, κἄν πού τι περιττὸν ᾖ, ἤτοι διαπνεῖσθαι τοῦτο
Καὶ τοῖς
856

Σοὶ
δὲ οὕτω λεπτῇ κεχρημένῳ διαίτῃ, ἱκανὸν ἂν δόξαι γυμνά-
σιον καὶ βραχὺς περίπατος, καὶ μάλιστα ὁ πρὸ τροφῆς καὶ
ἕωθεν· καὶ σχολαιότερος μὲν καὶ μείων ἐπὶ τὸ θερμότερον
ἀποκλινούσης τῆς ὥρας, συντονώτερος δὲ καὶ μακρότερος
χειμῶνος ὥρᾳ. ἀεὶ δὲ μέχρι τοσούτου σοι τῶν γυμνασίων
ἀποπειρᾶσθαι προσήκει, μέχρις ἂν μηκέτι κόπον ἐμποιῇ τὸ
Γυμνάσιον, ᾐσθημένος δ' ἤδη κόπου τινός, λήγειν τῶν

line 3
Καὶ τοῖς μὲν ἰσχυροτέρᾳ κεχρημένοις τροφῇ ἀμείνω τῶν γυμνασίων

Σοὶ
γυμνασίων.
Τὰ δὲ μετὰ τροφὴν γυμνάσια ἤτοι προ-
κατασπᾷ τὴν τροφὴν καὶ ἐλλιπῆ ταύτης ποιεῖται τὴν ἀνά-
δοσιν, ἢ φθάνουσιν αἱ φλέβες τῇ ἐπιδόσει τοῦ θερμοῦ καὶ
τῇ εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τῆς ὕλης ῥοπῇ προαρπάζουσαι τῆς
Joannes Actuarius Med., De spiritu animali

Book 2, ch. 11, setion 7, line 8

857
Σοὶ
γυμνασίων.
πέψεως σιτία καὶ ὠμοχυμίας θησαυρίζουσαι ἐν τῷ βάθει
τοῦ σώματος. πάντα δὲ ταῦτα προκαταβολαὶ μεγίστων γί-
νεται νοσημάτων.
Βαλανεῖα δέ, εἴπερ τι ἕτερον, χρή-
σιμα, τέγγοντα μὲν τὰ στερεὰ τοῦ σώματος μέρη, τοὺς

lin11
ἡ πηγὴ καὶ τῶν ζῴων ἡ καρδία· ὡς γὰρ πρὸς ἀριθμὸν ἡ μονάς, οὕτως
καὶ τὰ ἄλλα ἔχει, ὅπερ ἐστὶν ἀναλογίας ἴδιον. τρίτος δὲ ἀπὸ διανοίας
τρόπος τὸ ἀπό τινος κοινὴν ἐν πολλοῖς καὶ διαφόροις πράγμασι γενέσθαι
κατηγορίαν, ὡς ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς ἰατρικὸν μὲν τὸ βιβλίον, ὅτι ἰατρικῶν
ἔχει μαθημάτων παραγραφήν, ἰατρικὸν δὲ τὸ σμιλίον, ὅτι ὄργανόν ἐστιν
τῶν κατὰ τὴν ἰατρικὴν τέχνην τομῶν, ἰατρικὸν δὲ τὸ φάρμακον, ὅτι πρὸς
ἴασίν ἐστιν χρήσιμον, ὥστε τὸ μὲν ὄνομα κοινόν, ὁ δὲ λόγος ἑκάστου
ἕτερος.
τέταρτος δέ, ὅταν διάφορα πρὸς ἓν ἀναφέρηται τέλος, ἀπ' ἐκείνου τῆς
προσηγορίας τυγχάνοντα, ὥσπερ σιτίον ὑγιεινὸν καὶ φάρμακον ὑγιεινὸν
καὶ
Γυμνάσιον καὶ τὰ ἄλλα ὅσα ἀπὸ τῆς ὑγείας ὡς ἀπὸ τέλους ὀνομάζεται.
τούτους δὲ τοὺς δύο τρόπους τινὲς συνάψαντες ὡς ἕνα τὸν ἀφ' ἑνὸς καὶ
πρὸς ἓν κατηρίθμησαν, τινὲς δὲ οὐδὲ ἐν τοῖς ὁμωνύμοις αὐτὸν τεθείκασιν
οὐδὲ ἐν τοῖς συνωνύμοις, ἀλλ' ἀμφοῖν μεταξύ, διότι λόγου μέν τινος
μετέχει
ἀπὸ μὲν τῆς ἰατρικῆς τὰ ἰατρικά, ἀπὸ δὲ τῆς ὑγείας τὰ ὑγιεινά (οὐ γὰρ
ὄνομα μόνον ἐστὶ κοινόν) καὶ διὰ τοῦτο τοῖς συνωνύμοις ἔοικεν, καθόσον
858
δὲ οὐκ ἐπίσης μετέχει τὰ μετέχοντα (οὐ γὰρ ὁμοίως ἰατρικὸν τὸ βιβλίον

τὸ τὴν ἐπιστήμην τὴν ἰατρικὴν περιέχον καὶ τὸ σμιλίον οὐδὲ ὁμοίως
ὑγιεινὸν
φάρμακον καὶ περίπατος), διὰ τοῦτο οὖν οὐκ ἔστιν συνώνυμα. τινὲς δέ,
ὧν
καὶ Ἀττικός ἐστιν, τὸν κατὰ μεταφορὰν τρόπον εἰς ταὐτὸν ἄγοντες τῷ
κατὰ ἀναλογίαν, ἕνα τρόπον ὁμωνύμων τὸν συναμφότερόν φασιν.
ἐπισκέψεως
Συμπλίκιος , Commentarius in Epicteti enchiridion

Pa. 39, line 49
Διὸ καὶ πρὸς ταῦτα δυσχεραίνουσιν οἱ παιδικοὶ καὶ ἀνόη-

τοι. Καὶ ὅστις πειρᾶται τοῖς συμβαίνουσιν ἑαυτῷ παρα-
κολουθεῖν καὶ τοῖς ἄλλοις, καὶ τὰς γινομένας τῆς ψυχῆς
διαθέσεις ἐπισκοπῶν, ὁμολογήσει ῥᾳδίως, οἶμαι, τὰ
δυσχερῆ ταῦτα μὲν ἀρχὴν παρέχειν τῇ ψυχῇ πρὸς τὴν
τοῦ σώματος καὶ τῶν ἐκτὸς, καὶ, ὡς ἂν ὁ θαυμαστὸς
εἴποι, τῶν οὐκ ἐφ' ἡμῖν καταφρόνησιν.
Ὥσπερ δὲ ἡ τῶν σωμάτων ἰατρικὴ, τὸ μέν τι μέρος
ἔχει θεραπευτικὸν, τὰ νοσοῦντα σώματα διὰ τῶν ἐναν-
τίων ἐπανορθούμενον· τὸ δὲ, ὑγιεινὸν, διαίτῃ καὶ γυ-
μνασίοις βεβαιότερόν τε καὶ τελεώτερον ὑγιαίνειν ποιοῦν·
καὶ ἔστι τινὰ τῶν γυμνασίων ἐπίπονα σφόδρα, καὶ μό-
νοις τοῖς ἀνδρείοις καὶ τληπαθέσι φορητά· οὕτω καὶ ὁ
τῶν ψυχῶν βοηθὸς, οὐ μόνον τὰς νοσούσας θεραπεύει διὰ
τῶν ἐν τῷ βίῳ δυσχερῶν, ἀλλὰ καὶ τὰς ὑγιεῖς γυμνά-
ζει, καὶ ὑγιεινοτέρας καὶ ἀνδρειοτέρας ποιεῖ, καὶ τὴν
ἀρετὴν αὐτῶν διαφανεστέραν τοῖς ἄλλοις εἰς μίμησιν ἐπι-
δείκνυσιν. Ὅτι μὲν γὰρ δέονται γυμνασίων καὶ αἱ ἀγαθαὶ
τῶν ἀνθρώπων ψυχαὶ, ὥσπερ καὶ τὰ ὑγιαίνοντα σώματα,
πρόδηλον· Κίνησις γὰρ κρατύνει, ἀργίη δὲ τήκει, φησὶν ὁ
Ἱπποκράτης.

Pa. 40, line 22
ἐνεργεῖν ἀναῤῥώσεως.
Πᾶσα δὲ γυμνασία διὰ τῶν αὐτῶν ἐπιτελεῖται, δι'
ὧν καὶ ἡ προηγουμένη ἐνέργεια, πρὸς ἣν γυμναζόμεθα.
859
Ἡ γοῦν πρὸς πάλην γυμνασία, διὰ τοῦ συνεχῶς πα-

λαίειν γίνεται· καὶ ἡ πρὸς πυγμὴν, διὰ τοῦ συνεχῶς
πυκτεύειν, καὶ ταῖς πληγαῖς συνεθίζεσθαι· οὕτω γὰρ
καὶ ἡ πρὸς πόλεμον, διὰ τὸ πολεμίους μιμεῖσθαι τοὺς
συγγυμναστάς· καὶ ὅσῳ μᾶλλόν εἰσιν οἱ προσγυμνα-
ζόμενοι μεγάλοι καὶ ἰσχυροὶ, τοσούτῳ μᾶλλον τὸ γυμνά-
σιον ἀνύει τὸν ἑαυτοῦ σκοπόν. Ὥστε κἂν πρὸς ἡδονὴν
γυμνάζηταί τις ἐπὶ τὸ κρατεῖν ἡδονῆς, ἀνάγκη τῶν ἡδέων
ἐφαπτόμενον, ἐθίζεσθαι καταφρονεῖν αὐτῶν· κἂν πρὸς
λύπην, λυπηρῶν μετέχειν· κἂν πρὸς φόβον, φοβεροῖς
τισιν ἑαυτὸν ἐμβάλλειν· κἂν πρὸς ἀλγηδόνας, τὸν διὰ
μαστιγώσεως ἀγῶνα τῶν ἐν Λακεδαίμονι νέων εὐγενῶν
ζηλοῦν, καὶ τὰ πρὸς ἐκεῖνον τὸν ἀγῶνα γυμνάσια πάντα
ἀλγεινὰ ὄντα· ἢ τὸν ἐφ' ἡμῶν Σαλούστιον, ἄνθρακα
πεπυρακτωμένον ἐπιθέντα γυμνῷ τῷ μηρῷ, καὶ φυσῶντα
αὐτὸν, καὶ δοκιμάζοντα ἑαυτὸν, μέχρι πόσου δύναται
καρτερεῖν. Οὐδὲν γὰρ διαφέρει τῷ εἴδει τὰ γυμνάσια

Pa. 46, line 23
ἐν ἡμῖν παιδικὸν καθέστηκε, τελέως καὶ ἀναμφισβητή-

τως ὑποκέκλιται τῷ λόγῳ, ὡς ὑπ' ἐκείνων κινεῖσθαι
μόνον ὑφ' ὧν ὁ λόγος προστάξει, καὶ ὅτε, καὶ ἐφ' ὅσον.
Καὶ ἔστι τοῦτο σωφροσύνη, σωτηρία καὶ ὑπεροχὴ τοῦ
ἐν ἡμῖν φρονοῦντος. Μερίζεται γὰρ τοῦτο, τοῖς πάθε-
σιν ὑποκλινόμενον, καὶ διασπώμενον ὑπ' αὐτῶν· σῷον
δὲ μένει καὶ ὁλόκληρον, ὑπερανέχον τῶν παθῶν.
Πρὸς δὲ τὰ ἐπίπονα καὶ τὰ λυπηρὰ, τοῖς μὲν πεπαι-
δευμένοις ἀνδρεία πάρεστιν, οὐδὲ παρελθεῖν εἴσω τῶν
καὶ ἀθλίπτως ἐκπονοῦσα· τοῖς δὲ παιδευομένοις, καρ-
τερία, πρὸς τὰ συμβαίνοντα λυπηρὰ γεννικῶς ἀνθιστα-
μένη, καὶ ποιοῦσα μὴ καταπίπτειν τὴν ψυχὴν, ἀλλὰ
μάχεσθαι, καὶ ἀμύνασθαι τὰς τῆς λύπης πληγάς. Ἡ γὰρ
ἔντονος τῆς καρτερίας ἀντίταξις, τὸν μὲν λόγον ποιεῖ νικᾷν,
τὸ δὲ πάθος ἡττᾶσθαι. Καὶ τούτου πολλάκις γινομένου
μετὰ φρονήσεως, συνεθίζεται τὸ πάθος ὑπακούειν τῷ
λόγῳ, καὶ μὴ ἀντιτείνειν, ἤδη πεπαιδευμένον. Καὶ οὐκ
ἔτι χρεία τὸν [πεπαιδευμένον] λυπούμενον καρτερεῖν,
οὐδὲ γὰρ λυπεῖται ἔτι ὁ τοιοῦτος ἐνταῦθα. Οὐδὲ γὰρ
860

Pa. 88, line 27
συγγενείᾳ βεβαίως οὕτω γένοιτ' [ἂν], οὔτε ἐπὶ δυναστείᾳ,

ἢ πλήθει χρημάτων, ὡς ἐπὶ φίλοις γνησίοις. Λέγεται
γοῦν, ὅτι Ἀλέξανδρος ἐρωτηθεὶς, ποῦ τοὺς θησαυροὺς
ἔχει, τοὺς φίλους ὑπέδειξε. Καὶ παιδαγωγὸς δὲ ἄρι-
στος ὁ φίλος. Ὑπ' οὐδενὸς γὰρ οὕτως ἀβαρῶς ἐλέγχεταί
τις πλημμελήσας, ὡς ὑπὸ φίλου· οὔτε αἰδούμεθά τινα
ἄλλον οὕτως ἐφ' οἷς παραβαίνομέν τι τῶν καλῶς ἐχόν-
των, ὡς τὸν φίλον. Καὶ τὰς εὐημερίας δὲ καὶ εὐφρο-
σύνας αὔξει παρὼν ὁ φίλος· καὶ τὰς λύπας καὶ φροντί-
ἀνέχεται, καὶ τὰ δοκοῦντα ἀπλάστως τις καὶ ἀληθῶς
λέγει πρὸς φίλον. Ἀμείβεσθαί τε τὰς εὐεργεσίας καὶ
εὐνοίας σπουδάζει προθύμως· καὶ τὸ φιλάνθρωπον δὲ
καὶ ἀγαθοειδὲς τῆς ψυχῆς πρὸς οὐδένα οὕτως, ὡς πρὸς
φίλον, μετ' εὐφροσύνης ἐκτείνεται. Σύμμαχός τε ἀπρο-
φάσιστος, καὶ ἄχρι θανάτου, οὐδενὶ ἂν γένοιτο τοιοῦτός
τις, οἷος τῷ φίλῳ.

Vol. 13,1, p.17, line 6
μὲν κατὰ μνήμην, ὡς ὅταν τις τὸν ἴδιον υἱὸν ὀνόματι τῶν προγόνων κα-
λέσῃ, τὰ δὲ κατ' ἐλπίδα, ὡς ὅταν τις τὸν ἴδιον υἱὸν προσδοκῶν ἔσεσθαι
φιλόσοφον καλέσῃ Πλάτωνα (καὶ πολλάκις συντρέχει τῷ κατὰ μνήμην
τὸ
κατ' ἐλπίδα, ὡς ὅταν τοιοῦτον ἐπιτήδευμα μεταχειρισάμενος ὁ πάππος
εὑρεθῇ), τὰ δὲ κατὰ ἀναλογίαν, ὡς ὅταν τῇ τινος ἀναλογίᾳ καλέσωμέν τι,
οἷον πόδα κλίνης καὶ κορυφὴν ὄρους (ὃν γὰρ λόγον ἔχει πρὸς τὸν ἄνθρω-
πον ὁ πούς, τοῦτον καὶ πρὸς τὴν κλίνην ὁ τῆς κλίνης πούς), τὰ δὲ ἀφ'
ἑνός, ὡς ὅταν ἀπό τινος ὡρμημένοι καλέσωμεν τῇ ἐκείνου προσηγορίᾳ
πάντα τὰ ἐξ αὐτοῦ, ὥσπερ ἰατρικὸν σμιλίον καὶ ἰατρικὸν φάρμακον, τὰ δὲ
πρὸς ἕν, ὡς ὅταν ἀφορῶντες πρός τι ἔσεσθαι μέλλον τέλος ὀνομάσωμεν

861
αὐτὰ πρὸς ἐκεῖνο, ὡς ὑγιεινὸν Γυμνάσιον καὶ ὑγιεινὸν σιτίον. διαφέρει δὲ
τοῦ ἀφ' ἑνός, ὅτι ἐκεῖνα μὲν ἀπό τινος ἀρχῆς λέγεται, ταῦτα δὲ πρός τι
τέλος ὁρᾷ. τῶν δὲ ἀφ' ἑνὸς τὰ μὲν ὡς ἀπὸ παραδειγματικοῦ αἰτίου λέ-
γονται, ὡς ὁ ἐν τῇ εἰκόνι ἄνθρωπος ἀπό τινος ἀληθινοῦ ἀνθρώπου, τὰ δὲ
ὡς ἀπὸ ποιητικοῦ, ὡς τὸ ἰατρικὸν σμιλίον. ζητητέον δὲ ἐνταῦθα κατὰ
ποῖον σημαινόμενον τῶν ὁμωνύμων ὁ Ἀριστοτέλης τὴν τῶν ὁμωνύμων
διδασκαλίαν ποιεῖται.

Vol. 13,1, p.21, line 27
τύχοι ἐν Ἀθήναις κἀνταῦθά τινας τῷ αὐτῷ ὀνόματι κεχρῆσθαι, ἀπὸ δὲ

διανοίας, ὡς ὅταν πρός τινα σκοπὸν ἀφορῶσα ἡ διάνοια ἐπιτίθησι τὰ ὀνό-
ματα. καὶ τῶν ἀπὸ διανοίας ἢ τῷ μὲν ἀφ' οὗ παρώνυμα ἀλλήλοις δὲ
ὁμώνυμα, ὡς ἀπὸ ἰατρικῆς τὰ ἰατρικὰ ὄργανα (παρωνύμως γὰρ ἀπ' αὐτῆς
ὀνομάζεται, ἀλλήλοις δὲ ὁμωνύμως), ἢ καὶ τῷ ἀφ' οὗ καὶ ἀλλήλοις
ὁμώνυμα, ὡς ὅταν τις τῷ τοῦ πατρὸς ὀνόματι τοὺς παῖδας ἢ τοὺς ἐκγό-
νους καλέσῃ. τῶν δὲ τῷ ἀφ' οὗ παρωνύμων ἀλλήλοις δὲ ὁμωνύμων τὰ
μὲν ἀπὸ ποιητικοῦ τινος αἰτίου ὀνομάζονται, ἃ ἀφ' ἑνὸς λέγεται, ὡς ἀπὸ
ἰατρικῆς ἰατρικὰ ὄργανα (ἀπ' ἐκείνης γὰρ παρωνύμως λέγονται), τὰ δὲ
ἀπὸ τοῦ τελικοῦ καὶ λέγεται πρὸς ἕν, ὡς ὑγιεινὸν σιτίον καὶ δίαιτα καὶ
Γυμνάσιον· πρὸς ἓν τέλος γὰρ ὁρῶσι τὴν ὑγείαν. τὰ δὲ τῷ ἀφ' οὗ καὶ
ἀλλήλοις ὁμώνυμα ἢ ἀλλήλοις εἰσὶν ἰσόχρονα καὶ τῷ ἀφ' οὗ ἢ ἀλλήλοις
μὲν ἰσόχρονα τῷ δὲ ἀφ' οὗ οὐκέτι. καὶ τῶν ἀφ' οὗ τὰ μὲν
καθ' ὁμοιότητα λέγεται τὰ δὲ κατὰ ἀναλογίαν, ὡς λέγομεν κορυφὰς
ὄρους
καὶ πόδας κλίνης· ὃν γὰρ λόγον ἔχουσιν οἱ πόδες πρὸς τὸ ὅλον ζῷον,
οὕτω καὶ τὰ κάτω μέρη τῆς κλίνης. τῶν δὲ καθ' ὁμοιότητα τὰ μὲν κατ'
ἐνέργειαν, ὡς ὅταν διὰ τὸ ἐοικέναι τὰς ἐνεργείας τῷ πατρὶ καλέσωμέν
τινα τῷ ἐκείνου ὀνόματι, τὰ δὲ κατὰ μορφήν, ὡς ὅταν τὴν εἰκόνα τοῦ Σω-
κράτους καλέσωμεν τῷ τοῦ Σωκράτους ὀνόματι. τῶν δὲ ἀλλήλοις μὲν
ἰσο-
χρόνων τῷ δὲ ἀφ' οὗ οὐκέτι τὰ μὲν κατ' ἐλπίδα, ὡς ὅταν τινὲς Πλάτω-
νας τοὺς υἱοὺς καλέσωσιν ἐλπίζοντες αὐτοὺς γενέσθαι κατὰ Πλάτωνα,
τὰ

Vol. 13,1, p.160, line 12
862
p. 11a9 Τῶν δὲ μὴ ἐπιδεχομένων οὐδὲν μᾶλλον ἕτερον ἑτέρου

ῥηθήσεται.
Ὃ βούλεται λέγειν διὰ τούτων, τοῦτό ἐστι· δεῖ, φησίν, ἐν οἷς τὸ

μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον θεωρεῖται, ἐν τούτοις τὸν αὐτὸν ἐφαρμόζειν
ὁρισμόν,
οὐκ ἀπαραλλάκτως μέντοι· εἰ γὰρ ἀπαραλλάκτως ἐφαρμόζει, οὐκ
ἐπιδέξον-
ται τὸ μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον. οἷον ὑγιεινόν ἐστι τὸ συμμέτρως ἔχον πρὸς
ὑγείαν· οὗτος ὁ λόγος ἐφαρμόσει καὶ γυμνασίῳ καὶ σιτίοις καὶ οὔροις καὶ
πλείοσιν ἄλλοις. ἐπειδὴ τοίνυν πάντα τὸν αὐτὸν ὁρισμὸν ἐπιδέχονται, οὐκ
ἀπαραλλάκτως δέ, ἀλλὰ τὸ μὲν Γυμνάσιον ὡς φυλακτικὸν ὑγείας, τὸ δὲ

σιτίον ὡς ποιητικόν, τὰ δὲ οὖρα ὡς σημαντικά, εἰκότως καὶ τὸ μᾶλλον
καὶ τὸ ἧττον ἐπιδέχονται· μᾶλλον γὰρ ἐρεῖς τὸ Γυμνάσιον τοῦ σιτίου
ὑγιεινόν (τὸ μὲν γὰρ τὴν οὖσαν ὑγείαν φυλάττει, τὸ δὲ τὴν ἀπελθοῦσαν
ἀνακαλεῖται), μᾶλλον δὲ τῶν οὔρων τὸ σιτίον· τοσοῦτον γὰρ μόνον τοῦ
ὑγιεινοῦ
μετέχουσι τὰ οὖρα τῷ σημαίνειν τὴν ὑγιεινὴν διάθεσιν. εἰ δὲ ἐπί τινων
ὑπάρχει ἀπαραλλάκτως ὁ αὐτὸς ὁρισμὸς ἢ παντελῶς ἕτερος, ταῦτα τὸ
μᾶλλον καὶ τὸ ἧττον οὐκ ἐπιδέχεται· τὰ μὲν γὰρ πάντῃ ἕτερά εἰσι, τὰ
δὲ πάντῃ ταὐτά, οἷον ἄνθρωπος καὶ ἵππος· οὐδεὶς γὰρ ἂν εἴποι τὸν ἄν-
θρωπον τοῦ ἵππου μᾶλλον ἄνθρωπον οὐδὲ τὸν ἵππον τοῦ κυνὸς μᾶλλον
ἵππον, ἐπειδὴ ἕτερα παντελῶς εἰσιν, ἀλλ' οὐδὲ ἄνθρωπον ἀνθρώπου
μᾶλλον

Vol. 13,1, p.160, line 14


ὁρισμόν,
ἐπιδέξον-
863

ὑγιεινοῦ
μᾶλλον
ἄνθρωπον κατ' αὐτὴν τὴν οὐσίαν οὐδὲ ἵππον ἵππου μᾶλλον ἵππον, ἐπειδὴ
πάντῃ ἀλλήλοις εἰσὶ ταὐτὰ καὶ τὸν αὐτὸν ὁρισμὸν ἐπιδέχονται
ἀπαραλλάκτως.
Ιωάννης Φιλόπονος. In Aristotelis libros de anima commentaria

Vol. 15, p.206, line 7
ὥσπερ τῶν κατ' εἶδος ζῴων ἐστὶ κοινόν τι γένος τὸ ἁπλῶς ζῷον, καὶ
ἀνθρώπων ἕν τι εἶδος ὁ ἁπλῶς ἄνθρωπος, πᾶς δὲ ὁρισμὸς γένος ἔχει,
οὐδὲ ὁρισμὸν ἄρα πάσης ἔστιν ἁπλῶς ἀποδοῦναι ψυχῆς, ἀλλ' ὑπογραφήν.
ὥστε ὁ λόγος ὁ ἀποδεδομένος ἐνταῦθα περὶ πάσης ψυχῆς ὑπογραφή ἐστι
καὶ οὐχ ὁρισμός. ἔπειτα οὐδὲ κυρίως μία ἐστὶν ἡ ὑπογραφὴ αὕτη.
ὁμωνύμων γὰρ πραγμάτων τῶν ψυχῶν δι' ὁμωνύμων φωνῶν τὴν ὑπο-
γραφὴν ἀποδέδωκε· τὰ δὲ ὁμώνυμα τῇ μὲν φωνῇ ἕν τί εἰσι, τῷ δὲ σημαι-
νομένῳ πλείονα. καὶ αὐτὸς δέ φησιν ἐν τοῖς Τόποις ὅτι δυνατὸν τῶν
ὁμωνύμων ἕνα ὁρισμὸν ἤτοι ὑπογραφὴν δι' ὁμωνύμων φωνῶν ἀπο-
δοῦναι. λέγομεν γὰρ ὑγιεινὸν σιτίον καὶ φάρμακον ὑγιεινόν, ὁμοίως καὶ
φλεβοτομίαν, λέγομεν δὲ καὶ Γυμνάσιον ὑγιεινὸν καὶ οὖρα ὑγιεινὰ καὶ
σφυγμόν. τούτων οὖν ὁμωνύμων ὄντων δυνάμεθα, φησίν, ἕνα ὁρισμὸν
αὐτῶν δι' ὁμωνύμων φωνῶν ἀποδοῦναι λέγοντες ὑγιεινὸν εἶναι τὸ συμ-
μέτρως ἔχον πρὸς ὑγίειαν. τοῦτο δὲ τὸ συμμέτρως ἔχον πρὸς ὑγίειαν
ὁμώνυμόν ἐστιν· ἢ γὰρ ὡς ποιητικὸν ἢ ὡς σημαντικὸν ἢ ὡς φυλακτικόν·
864
καὶ εἰ προσθῶμεν τῷ κοινῷ τὸ ἰδίᾳ ὑπάρχον ἑκάστῳ, τότε γίνεται ἰδίᾳ

ἑκάστου ὁρισμός, οἷον τὸ συμμέτρως ἔχον πρὸς ὑγίειαν, ὥστε φυλάττειν
αὐτήν, ὡς τὸ Γυμνάσιον, ἢ ὥστε σημαίνειν, ὡς τὰ οὖρα ἢ ὡς ὁ σφυγμός,

Vol. 15, p.206, line 14
ἢ
ὥστε ποιεῖν ὡς τὸ σιτίον. ὥστε φωνῇ μὲν εἷς ὁ ὁρισμὸς οὗτος ὁ λέγων τὸ
συμμέτρως ἔχον πρὸς ὑγίειαν, τῷ σημαινομένῳ δὲ πολλοί. οὕτως οὖν
οὐδὲ
ἡ ἀποδοθεῖσα τῶν ψυχῶν ὑπογραφὴ ὁμώνυμος οὖσα οὐ μία ἔσται, ἀλλὰ
πλείους. ἡ γὰρ ἐντελέχεια λέγεται καὶ ἐπὶ τοῦ εἴδους τοῦ ἀχωρίστου τοῦ
σώματος καὶ ἐπὶ τοῦ χωριστοῦ. ἔστι γὰρ τελειότης καὶ ὁ κυβερνήτης τοῦ
πλοίου καὶ τὸ τῆς σαρκὸς εἶδος τοῦ τῆς σαρκὸς σώματος· ἀλλ' ὁ μὲν
χωριστὸς
ἐπὶ ἀρετήν. ὅτι δὲ τοῦτο οὕτως ἔχει, δηλοῖ τὰ ἔτι σωζόμενα ἴχνη καὶ
οἷον ἀποπτώσεις τῆς μουσικῆς· ἀκούοντες γοῦν σάλπιγγος θυμικώτερον
δια-
τιθέμεθα (καὶ διὰ τοῦτο ἐν τοῖς πολέμοις ἡ σάλπιγξ ἐπιτηδεύεται), ἀκού-
οντες δὲ θεατρικῶν μελῶν ἐκλυτώτερον διακείμεθα τὰς ψυχάς. φέρεται
δὲ καὶ ἱστορία τοιαύτη, ὅτι ὁ Πυθαγόρας ἑωρακώς τινα νέον αὐλητρίᾳ
ἔκλυτον μέλος αὐλούσῃ ἑπόμενον κελεύσαι αὐτὴν στρέψασαν τὸν αὐλὸν
αὐ-
λῆσαι, καὶ τούτου γενομένου παύσαι τοῦ νέου τὴν ἐπιθυμίαν· ὥστε οὐ δεῖ
ἀπιστεῖν τοῖς λεγομένοις περὶ τῆς θείας μουσικῆς. διὰ τοῦτο καὶ ὁ θεῖος
865
Πλάτων παρακελεύεται τοὺς νέους καὶ διὰ μουσικῆς καὶ διὰ

γυμναστικῆς
ἰέναι, ἵνα διὰ μὲν τῆς μουσικῆς τὴν ψυχὴν ἐπικοσμῶσι, διὰ δὲ τοῦ γυμ-
νασίου τὸ σῶμα. ἡ δὲ ἀστρονομία καταγίνεται περὶ τὰς ἐποχὰς τῶν
ἀστέρων.
Διὰ τί δὲ εἰς τέσσαρα διαιρεῖται ἡ μαθηματικὴ καὶ μὴ εἰς πλείονα
ἢ εἰς ἐλάττονα, νυνὶ λέγωμεν. ἰστέον ὅτι τὸ μαθηματικὸν περὶ τὸ ποσὸν
καταγίνεται. τοῦ δὲ ποσοῦ τὸ μέν ἐστι συνεχὲς, τὸ δὲ διωρισμένον. δι-
αιρεῖται δὲ τούτων ἕκαστον εἰς δύο· τὸ μὲν συνεχὲς εἴς τε τὸ κινητὸν καὶ
τὸ ἀκίνητον (τοῦ κινητοῦ πάλιν τὸ μὲν ἀεικίνητον τὸ δὲ οὐκ ἀεικίνητον),
τὸ δὲ διωρισμένον ποσὸν εἰς τὸ καθ' αὑτὸ καὶ τὸ πρός τι. ποσὸν
συνεχὲς ἐν θέσει ἀκίνητόν ἐστιν ἡ γῆ, περὶ ἣν καταγίνεται ἡ γεωμετρία·
ἔστιν οὖν ἡ γεωμετρία γνῶσις ποσοῦ συνεχοῦς ἀκινήτου ἐν θέσει. ποσὸν
ἀεικίνητόν ἐστιν ὁ οὐρανός, περὶ ὃν καταγίνεται ἡ ἀστρονομία·
Συριανός. In Aristotelis metaphysica commentaria Pa. 56, line 17
σβύτεροι τῶν φιλοσόφων τὰ στοιχεῖα ζητοῦντες τῶν ὄντων τοιαύτας

ἀρχὰς
ἠβούλοντο θεωρῆσαι, αἳ οὐ τῶν συμβεβηκότων ἦσαν (ταὐτὸν γὰρ ἡ κατὰ
συμβεβηκὸς ἀρχὴ καὶ ἡ τῶν συμβεβηκότων ἀρχή), ἀλλὰ τῶν καθ' αὑτὰ
καὶ τῶν καθ' αὑτὰς εἶναι δυναμένων οὐσιῶν. ἐκεῖνοι μὲν οὖν εἴτε κεκρα-
τήκασι τῆς προθέσεως εἴτε μή, παρείσθω λέγειν τὰ νῦν· ἑαυτῷ δέ φησιν
ὁ Ἀριστοτέλης ἀναγκαῖον εἶναι τοιαύτας αἰτίας ἐπιζητεῖν.
Ὅτι μὲν οὖν οὐ συνωνύμως κατηγορεῖται τὸ ὂν τῶν ὄντων ἁπάντων
οὐδέ ἐστιν ἰσότιμα τὰ ὄντα ᾗ ὄντα, καὶ ἐν ἄλλοις ἔδειξε καὶ νῦν
συγχωρεῖ.
οὐ μὴν οὐδ' ἁπλῶς ὁμώνυμά φησι τὰ ὄντα, ἀλλ' εἰ καὶ πολλαχῶς λέγεται
τὸ ὄν, ἀλλ' οὖν ὡς πρὸς ἓν καὶ τὴν τῆς οὐσίας ἀναφερόμενον μίαν φύσιν.
ὥσπερ γὰρ οὐ συνωνύμως μὲν τὸ ὑγιεινὸν κατὰ τοῦ γυμνασίου καὶ τοῦ
σιτίου καὶ τοῦ χρώματος καὶ τοῦ σώματος, πρὸς ἓν δὲ καὶ ἀφ' ἑνὸς τῆς
ὑγιείας (τὸ μὲν γὰρ ὡς φυλακτικὸν αὐτῆς, τὸ δὲ ὡς ποιητικόν, τὸ δὲ ὡς
σημεῖον, τὸ δὲ σῶμα ὡς δεκτικὸν αὐτῆς ὑγιεινὸν λέγεται), καὶ ἰατρικὸν
παιδίον τὸ μὲν λέγεται τῷ μεμαθηκέναι καὶ ἔχειν τὴν ἰατρικήν, τὸ δὲ τῷ
εὐφυὲς εἶναι πρὸς μάθησιν, ἤδη δὲ καὶ ἰατρικὸν κέκληται τὸ ἀπὸ τῆς
ἰατρικῆς ἐπιτελεσθέν, καὶ οὔτε συνωνύμως οὔθ' ὁμωνύμως κατὰ τού-
των τὸ ἰατρικόν, ἀλλὰ πρὸς ἓν καὶ δὴ ἀφ' ἑνός· οὕτω καὶ ἐπὶ ἄλλων
πολλῶν, οἷον τοῦ ἀγαθοῦ· καὶ γὰρ ὁ θεὸς καὶ ὁ καιρὸς ἀγαθὸν καὶ ἡ
ἀρετὴ ἀγαθὸν καὶ τὸ εἶδος. οὕτω δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ ὄντος· πολλαχῶς μὲν
γὰρ καὶ τοῦτο λέγεται καὶ οὐ συνωνύμως κατηγορεῖται τῶν πραγμάτων,
866
Ολυμπιόδωρος. ., In Platonis Alcibiadem commentarii

Sec. 2, line 146


ὠφελήσας, μέλλων τελευτᾶν ἐνύπνιον εἶδεν ὡς κύκνος γενόμενος ἀπὸ
Ολυμπιόδωρος. ., In Platonis Gorgiam commentaria Ch. 30, sec. 3, line

7
μὲν οὖν ἔχει τὰ σύμβολα, ὥστε δεῖ καλῶς πολιτεύεσθαι.

τοὺς δὲ τοιούτους μύθους ‘οὐ πάνυ ἀτόπους’ καλεῖ ὡς
πρὸς τοὺς ποιητικοὺς παραβάλλων, ἐπειδὴ ἐκεῖνοι μὲν
βλάπτουσιν, οὗτοι δὲ ὠφελοῦσι τοὺς εὖ φρονοῦντας.
Οὐκ ἀρέσκεται τοίνυν ὁ Καλλικλῆς τούτοις· καὶ λοιπὸν
ἔρχεται εἰς τὰς πραγματειώδεις, καὶ ἀπό τινος εἰκόνος
ἄρχεται. φησὶ γὰρ ὅτι ‘ἔστωσαν δύο ἄνθρωποι ἔχοντες
πίθους δυσπόριστά τινα βάλλοντες εἰς αὐτούς’. (ἰστέον
δὲ ὅτι σχεδὸν τὸ αὐτό ἐστι τὸ ἐπιχείρημα τοῦτο τῷ Πυθ-
αγορείῳ· διὰ τοῦτο γὰρ καὶ εἶπεν ὁ Σωκράτης ὅτι ‘τοῦ
αὐτοῦ γυμνασίου ἄκουε λοιπόν’.) ‘δυσπόριστα δὲ βαλλέ-
867
τωσαν, οἷον γάλα καὶ μέλι καὶ οἶνον καὶ τὰ τοιαῦτα, καὶ
πάλιν ὁ μὲν εἷς πίθος ἔστω ὑγιής, ὁ δὲ ἕτερος τετρη-
μένος· ἆρα τίς μᾶλλον κάμνει, ὁ ἔχων τὸν πεπληρωμένον
ἢ ὁ ἔχων τετρημένον μὲν θλιβόμενος δὲ καὶ μεταβάλλων
καὶ ἀγοράζων πλείονα;’ ἰστέον ὅτι ὁ ἔχων πεπληρωμένον
χαίρει καὶ ἀναπαύεται, ὁ δὲ ἄλλος μοχθεῖ. ‘δυσπόριστα’
δὲ ἔφη, ἐπειδὴ ταῦτα τῶν ἐκτός ἐστι, τὰ δὲ ἐκτὸς δυς-
χερῶς κτώμεθα· τὴν δὲ ἀρετὴν ἐφ' ἡμῖν οὖσαν θᾶττον
λαμβάνομεν, φανοτάτη γάρ ἐστιν. οὕτω γοῦν ἐν τοῖς
Μετὰ τὰ φυσικὰ ὁ Ἀριστοτέλης φησὶν ὅτι τὰ θεῖα καὶ

δυνατός ἐστι καὶ μὴ φονεύσῃ ἡμᾶς, παυσώμεθα οὖν τού-

του’. οὕτω τοίνυν καὶ οὗτοι οἱ τέσσαρες σκοποῦντες ποῖοι
μὲν οἱ ἰσχυρότεροι ποῖοι δὲ οἱ ἀσθενέστεροι, τοὺς μὲν
ἰσχυροτέρους οὐκ ἤθελον ἀδικεῖν, ἐπεὶ μηδὲ ἠδύναντο,
τοῖς μέντοι ἀσθενεστέροις ἐπέβαινον.
Δεῖ τοίνυν πανταχοῦ πολιτικὸν εἶναι καὶ τοῦ ἀγαθοῦ
ἀντιποιεῖσθαι καὶ ἐπιπλήττειν τοῖς κακῶς πολιτευομέ-
νοις. οὕτω γοῦν ἐν τοῖς Νόμοις πρὸς τὸν Λάκωνα διαλε-
γόμενος ἐπιπλήττει· εἰρηκότος γὰρ τοῦ Λάκωνος ὅτι ‘ἡ
ἡμετέρα πολιτεία θαυμαστή ἐστιν, ἀεὶ γὰρ ἐν λύπαις
ἀναστρεφόμεθα καὶ γυμνασίοις καὶ κινήσεσι’, λέγει ὅτι
’οὐ δεῖ μόνον ὑμᾶς τὰ ἀριστερὰ διώκειν ἀλλὰ καὶ τὰ δεξιά’·
ἀριστερὰ δὲ καλεῖ τὰ λυπηρά, δεξιὰ δὲ τὰ τῆς ἡδονῆς. φη-
σὶν οὖν ὅτι ‘δεῖ ὑμᾶς καὶ ἡδονῇ ὁμιλεῖν, ἵνα μᾶλλον στο-
μωθῇ ἡ ψυχή· γίνεσθε γὰρ μᾶλλον πρόθυμοι εἰς τὸ τὴν
φαύλην ἡδονὴν φυγεῖν καὶ τὴν χρηστὴν λαβεῖν’. καὶ πάλιν
τὴν κακὴν ἡδονὴν κακίζει ἀποτεινόμενος πρὸς τοὺς Κρῆ-
τας· ἐκεῖνοι γὰρ ἔλεγον ὅτι ‘δεῖ ἡδονῇ δουλεύειν, ἐπειδὴ
καὶ οἱ θεοὶ κέχρηνται αὐτῇ· εἰ οὖν ὁ Ζεύς’, φασί, ‘μετὰ
Γανυμήδους ἥδεται, ὀφείλομεν καὶ ἡμεῖς μιμεῖσθαι αὐτόν’.
λέγει τοίνυν αὐτοῖς ὅτι ‘ὑμεῖς διὰ τὰς αἰσχρὰς ὑμῶν
Anonymi In Aristotelis Artem Rhetoricam Rhet., In Aristotelis artem

rhetoricam commentarium Pa. 28, line 10
μεῖζον μὲν πρὸς τὸ ἔλαττον λέγεται, μέγα δὲ πρὸς τὸ μικρὸν καὶ

πολὺ πρὸς τὸ ὀλίγον, καθὼς ἔχουσι μεγέθους τὰ θεωρούμενα· εἰ μὲν
868
γὰρ ὑπερέχει τῷ μεγέθει, μέγα λέγεται, εἰ δὲ τοὐναντίον, μικρόν. τούτων

ὑποτεθέντων, ἵνα δηλωθῇ, ποῖον τὸ μεῖζον καὶ ποῖον τὸ ἔλαττον – χρῄ-
ζομεν γὰρ αὐτοῦ τούτου τοῦ λήμματος διὰ τὸ εἰδέναι σε, ὅτι καὶ τὸ τέλος,
οὗ χάριν τἆλλα πράττεται, κρεῖττον τῶν πρὸς τὸ τέλος φερόντων, εἰ περι-

έχει ἐκεῖνα (ὄντος μὲν γὰρ τέλους ἀνάγκη εἶναι κἀκεῖνα, οὐ μὴν ἐκείνων
ὄντων ἔστι καὶ τέλος) καὶ πολὺ ὡσαύτως τὸ περιέχον, ὀλίγον δὲ τὸ περι-
εχόμενον καὶ ἐλαττούμενον – , [b12] ἐπεὶ οὖν οὕτως ἔχει ταῦτα, ἀγα-
θὸν δὲ λέγομεν τὸ αὐτὸ αὑτοῦ ἕνεκα ἤγουν τὸ τέλος, οἷον ὑποδείγ-
ματος χάριν ἡ ὑγεία· οὐ γὰρ ἄλλου χάριν αἱρετόν, ὡς τὸ Γυμνάσιον·
πολλοὶ γὰρ τῆς ὑγείας μὴ οὔσης οὐδὲ τὸ ζῆν ἐθέλουσιν. [b14] καὶ ἀγα-
θόν, οὗ πάντ' ἐφίεται, ᾗ τὸ εἶναι ἔχει καὶ ἡ ἡδονή· τοῦ γὰρ εἶναι
πάντα καὶ τῆς ἡδονῆς τὰ αἰσθανόμενα ἐφίεται. καὶ ἀγαθά, ἃ ἕλοιτο νοῦν
καὶ φρόνησιν λαβόντα τὰ ζῷα, ὡς τὸ θεωρεῖν ἐμφρόνως καὶ εἰδέναι τὰ
ὄντα, τὰ ἄνω, τὰ κάτω, τὰ περὶ ἀνθρώπου, τὰ περὶ ζῴων καὶ τὰ λοιπὰ
πολυωφελῆ καὶ ἀναγκαῖα ὄντα. [b15] ἔστι δὲ ἀγαθὸν καὶ τὸ ποιητι-
κόν, ὡς τὸ ἡδὺ ἡδονῆς καὶ αἱ ἀρεταὶ τῶν ἀγαθῶν καὶ τὸ ὑγιεινὸν ὑγείας.
ἀγαθὸν δὲ καὶ τὸ φυλακτικόν, ὡς τὰ γυμνάσια ὑγείας φυλακτικά. [b16]
ἀγαθὸν δὲ καί, ᾧ ἕπεται τὰ ἀγαθά, ὥσπερ τὸ μανθάνειν ἀγαθόν· ἕπεται
γὰρ αὐτῷ τὸ ἐπίστασθαι. καὶ τὸ ὑγιάζεσθαι καλόν· ἕπεται γὰρ αὐτῷ τὸ

rhetoricam commentarium
Pa. 36, line 24
μὲν οὔκ εἰσι βελτίους, διὰ τόδε δὲ βελτίους, ἤγουν διὰ ἀνδρίαν ἢ δικαι-
οσύνην τυχὸν ἢ φρόνησιν. τὸ ὑπάρχον οὖν τοῖς βελτίοσιν εἴτε ἁπλῶς
εἴτε διὰ τὶ κρεῖττόν ἐστιν ἐκείνου, ὅπερ ὑπάρχει μέν τισιν, οὐχὶ βελτίοσι
δέ. [b21] καὶ ὃ ἕλοιτ' ἂν ὁ βελτίων ἁπλῶς, ἄριστον, οἷον ὅπερ
ἀνὴρ ἕλοιτο, κρεῖττον ἢ ὃ ἡ γυνή, ἢ ὅπερ ἂν ἕλοιτο ὁ ἐν γραμματικῇ
βελτίων ἢ ἐν ῥητορικῇ ἢ ἐν φιλοσοφίᾳ ἢ ὁ ἐν ἀρετῇ βελτίων ἢ ὁ ἐν
φρονήσει, βέλτιον καὶ μεῖζον ἀγαθόν, οἷον τὸ ἀδικεῖσθαι κρεῖττον ἢ
τὸ ἀδικεῖν· τὸ μὲν γάρ, τὸ ἀδικεῖσθαι λέγω, αἱρεῖται ὁ βελτίων, τὸ δὲ
ὁ χείρων, τὸ ἀδικεῖν λέγω. [b23] καὶ τὸ ἥδιον μᾶλλον κρεῖττον καὶ
μεῖζον τοῦ ἧττον ἡδέος, οἷον ἡ μουσικὴ κρείττων τῆς γεωμετρίας· ἡ
μὲν γὰρ μουσικὴ ἡδίων, ἡ δὲ ἧττον, καὶ τὸ γυμνάζεσθαι ἐν γυμνασίοις
καὶ
κυνηγεσίοις μεῖζον καλὸν ἢ τὸ ἀναπαύεσθαι ἐν ἑνὶ τόπῳ. [b26] καὶ
τὸ κάλλιον τοῦ ἧττον καλοῦ ὁμολογουμένως μεῖζον, ὡς φρόνησις
εὐτεκνίας ἢ ἰσχὺς τοῦ κάλλους κρείττων. καὶ ὅσων αὐτοὶ ἑαυτοῖς
βούλονταί τινες αἴτιον εἶναι ἢ φίλοις, ταῦτα μείζω ἀγαθά,
ἤγουν καὶ ἐκεῖνά εἰσιν ἀγαθά, ὅσων βούλομαι ἐμαυτῷ γενέσθαι αἴτιος.
869
ἀγαθὰ οὖν πάντως εἰσίν, ὧν βούλομαι ἐπιτυχῆ γενέσθαι με δι' ἑαυτοῦ ἢ

τοῦ οἰκείου πόνου καὶ ὁπόσων τὸν φίλον μου τυχεῖν παρ' ἐμοῦ θέλω·
ὅσων δὲ οὔτ' ἐμαυτὸν βούλομαι τυχεῖν οὔτε τὸν ἐμὸν φίλον, ταῦτα κακὰ
μείζω. [b30] καὶ τὰ πολυχρονιώτερα μείζω τῶν ὀλιγοχρονιω-
τέρων, οἷον ὡς ἐν παραδείγματι μεῖζον ἀγαθὸν τὸ ἔχειν ἀγροὺς καὶ

Pa. 2, line 9
μων τὰ μέν ἐστιν ἀπὸ τύχης, ὡς Ἀλέξανδρος ὅ τε Πάρις καὶ ὁ Μακεδών,

τὰ
δὲ ἀπὸ διανοίας. καὶ τούτων τὰ μὲν καθ' ὁμοιότητα, ὡς ἄνθρωπος καὶ ἡ
εἰκὼν αὐτοῦ, τὰ δὲ κατ' ἀναλογίαν, ὡς ἀρχὴ μὲν ἀριθμῶν ἡ μονάς,
γραμμῆς
δὲ στιγμή, ποταμοῦ δὲ πηγὴ καὶ ζώου καρδία καὶ τρόπις ἐν νηί· ὡς γὰρ
πρὸς ἀριθμὸν ἡ μονάς, οὕτω καὶ τἄλλα ἔχει, ὅπερ ἐστὶν ἀναλογίας ἴδιον.
τὰ
δὲ ὡς ὅταν ἀπό τινος κοινὴ ἐν πολλοῖς καὶ διαφόροις πράγμασι
κατηγορία
γίνηται· οἷον ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς ἰατρικὸν μὲν βιβλίον, ὅτι ἰατρικῶν ἔχει
μαθη-
μάτων ἀναγραφάς, ἰατρικὸν δὲ σμιλίον, ὅτι ὄργανόν ἐστι τῶν κατὰ
τέχνην
ἰατρικῶν τομῶν, ἰατρικὸν δὲ τὸ φάρμακον, ὅτι πρὸς ἴασίν ἐστι χρήσιμον.
τὰ
δὲ ὅταν διάφορα πρὸς ἓν ἀναφέρηται τέλος, ἐκείνου καὶ τῆς προσηγορίας
τυγχάνοντα· ὥσπερ σιτίον ὑγιεινὸν καὶ φάρμακον καὶ Γυμνάσιον καὶ

τἄλλα
ὅσα πρὸς τὴν ὑγείαν ὡς εἰς τέλος ἀναφερόμενα ὑγιεινὰ λέγομεν. δεῖ δὲ
καὶ
συνάπτειν τοὺς εἰρημένους δύο τρόπους εἰς ἓν καὶ ὁμοῦ ἀφ' ἑνὸς καὶ πρὸς
ἓν
ὀνομάζειν καὶ μέσον μᾶλλον ὁμωνύμων καὶ συνωνύμων τίθεσθαι. ἔτι τῶν
ἀπὸ διανοίας ὁμωνύμων καὶ τὰ κατ' ἐλπίδα καὶ μνήμην λεγόμενα·

Πλάτωνας
γὰρ καὶ Ἀριστοτέλεις καλοῦμεν τοὺς παῖδας παραζηλοῦντες τῇ τῆς
προση-
γορίας κοινότητι τῶν κλεινοτάτων εἰς σοφίαν ἀνδρῶν, καὶ τῷ σώζεσθαι
870
τῇ
μνήμῃ τὸ γένος τὰ τῶν προγόνων τοῖς ἐκγόνοις ὀνόματα τίθεμεν. καὶ τῶν
κατὰ μεταφορὰν δὲ λεγομένων ἔστιν ἃ τοῖς ὁμωνύμοις συντάττειν δεῖ.
ἐπὰν
γὰρ τὸ πρᾶγμα ἴδιον ὄνομα ἔχῃ, καταχρήσηται δέ τις ἐπ' αὐτοῦ ἑτέρῳ
μετα-
φέρων καὶ χρώμενος, οὐχ ὁμώνυμον·

Ἀκαμάντιον, πόλις τῆς μεγάλης Φρυγίας, Ἀκάμαντος
κτίσμα τοῦ Θησέως, ᾧ συμμαχήσαντι πρὸς τοὺς Σολύμους
Στέφανος Εθνικά. (epitome)

Pa. 353, line 10
871

Κανθηλία, πόλις περὶ Καρχηδόνα. Ἑκαταῖος Ἀσίᾳ. Ἡρόδοτος.
Κυνήσιοι.
Κύνθος, [ὄρος Δήλου,] παρ' Ἀντιμάχῳ ἐν πρώτῃ Θη-
βαΐδος. ὁ οἰκήτωρ Κύνθιος καὶ θηλυκῶς καὶ οὐδετέρως. καὶ
Κυνθιώτης καὶ Κυνθιῶτις θηλυκῶς.
Κύννα, πολίχνιον πλησίον Ἡρακλείας, ἀπὸ μιᾶς τῶν
Ἀμαζόνων ἢ Κύννου τοῦ ἀδελφοῦ Κοίου. τὸ ἐθνικὸν Κυνναῖος.
Κῦνος, ἐπίνειον Ὀποῦντος, ὡς Φίλων καὶ Παυσανίας.
Ἑκαταῖος δὲ πόλιν αὐτήν φησιν. Ὅμηρος “οἳ Κῦνόν τ' ἐνέ-
μοντ' Ὀπόεντά τε Καλλίαρόν τε”. οἱ οἰκοῦντες Κύνιοι καὶ
Κυναῖοι.
Κυνόσαργες, Γυμνάσιον ἐν τῇ Ἀττικῇ καὶ δῆμος, ἀπὸ
Διόμου, ἀφ' οὗ ὁ χῶρος Ἀθήνησι Διόμεια καλεῖται. Δίομος
γὰρ Ἡρακλεῖ ὡς θεῷ θύων τὰ ξενώσων ἱερὰ Ἡρακλεῖ ἥρῳ
ἔδειξε, καὶ αὐτῷ κύων λευκὸς ἁρπάσας τὰ μηρία εἰς τοῦτο τὸ
χωρίον ἤνεγκεν. ὁ δημότης καὶ τὸ ἐκ τόπου ἐκ Κυνοσάργους,
καὶ εἰς τόπον ἐς Κυνόσαργες, καὶ ἐν τόπῳ ἐν Κυνοσάργει.
Κυνὸς κεφαλαί, λόφοι τῆς Θεσσαλίας. Πολύβιος ιηʹ.
ἦν δὲ καὶ χωρίον Θηβῶν, ἀφ' οὗ “Πίνδαρος Δαϊφάντου παῖς,
Βοιώτιος ἐκ Κυνὸς κεφαλῶν, μελῶν ποιητής”.
Κυνόσουρα, ἄκρα Ἀρκαδίας, ἀπὸ Κυνοσούρου τοῦ Ἑρ-
μοῦ. τὸ ἐθνικὸν Κυνοσουρεύς καὶ Κυνοσουρίς θηλυκόν.
872


873

Sophonias Phil., In Aristotelis libros de anima paraphrasis

Pa. 143, line 8
μεταβάσεως, ὡς καὶ νῦν ὁρῶμεν τοὺς ἐπιστήμονας· οὐ γὰρ δὴ πάντα

προχείρως
ἕξει ὡς ὁ θεῖος ἀθρόως καὶ μιᾷ ἐπιβολῇ καὶ ἀεὶ πάντων τῶν ὄντων
ἑστῶσαν
ἔχων τὴν θεωρίαν, ἀλλ' ἀφ' ἑτέρου ἐφ' ἕτερον θεώρημα μεταβαίνων
ἔσται·
τοῦτο δὲ ὀρέξεως ἄνευ ἀδύνατον. ὥστε γένοιτ' ἄν ποτε καὶ ἡ ἐν τῷ
θεωρη-
τικῷ νῷ ὄρεξις αἰτία τῷ σώματι τῆς κατὰ τόπον κινήσεως. ἢ πρὸς ταῦτα
ἐκεῖνο συντόμως εἰπεῖν, ὡς οὐκ αὐτόθεν ἡ ἐν τῷ θεωρητικῷ ὄρεξις
κινητική
ἐστι τοῦ σώματος, ἀλλ' ὀρεχθεὶς τοῦ μαθεῖν τι ἢ διδάξαι, ἐπεὶ μὴ οἷόν τε
τοῦτο γενέσθαι ἄνευ τῆς κατὰ τόπον κινήσεως, ἐπιτρέπει τῷ πρακτικῷ νῷ
ποιήσασθαι τὴν τοῦ σώματος κίνησιν, ὁ δὲ κινεῖ· ἐπεὶ καὶ ὑγιαίνειν τὸ

σῶμα
βούλεται, ἵνα μὴ πρὸς τὴν ἐνέργειαν ἐμποδίζηται, καὶ λουτροῖς ἔνθεν καὶ
γυμνασίοις χρῆται· οὐχ ᾗ δὲ θεωρητικός, ἀλλ' ᾗ πρακτικός, ὡς εἷς τῷ
τέλει
διαφέρων. ὅτι μὲν οὖν κατ' ὄρεξιν ἐν τοῖς ζώοις ἡ κίνησις, δῆλον ἐκ
τούτων.
Ἐπεὶ δ' ὀρέξεις γίνονται ἐναντίαι ἀλλήλαις, τοῦτο δέ, ὅταν λόγος ἐπι-
θυμίᾳ μάχηται, σκεπτέον ὅπως ποτὲ ταῦτ' ἔχει. ὁ μὲν γὰρ λόγος
σωφροσύνης
καὶ δικαιοσύνης ὀρέγεται, τὰ δὲ πάθη τὸ μὲν ἐπὶ τὸ φιλήδονον, τὸ δὲ ἐπὶ
τὸ
φιλότιμον ἐκκαλεῖται· καὶ ὁ μὲν διὰ τὸ μέλλον ἀνθέλκειν κελεύει, ἡ δὲ
ἐπι-
θυμία διὰ τὸ ἤδη ἡδύ· φαίνεται γὰρ τὸ ἤδη ἡδὺ καὶ ἁπλῶς ἡδὺ καὶ τὸ
παρὸν ἀγαθὸν καὶ ἁπλῶς ἀγαθὸν διὰ τὸ μὴ ὁρᾶν τὸ μέλλον. καὶ δήπου τῷ
πυρέττοντι ψυχροῦ ἐφιεμένῳ ὁ μὲν νοῦς ὁρῶν τὸ μέλλον κακὸν ἐκ τῆς

874
Ευστράτιος In Aristotelis analyticorum posteriorum librum secundum

ὡς οὐσία, τὸ δ' ὡς ποσόν, τὸ δ' ἄλλο τι· πᾶν γὰρ τὸ μετέχον οἰκείως
ἑαυτῷ μετέχει τῆς τοῦ μετεχομένου φύσεως. οἰκείως οὖν ἑκάστῳ ἐφαρ-
μοζόμενον τὸ ὂν καὶ τὸ εἶναι καὶ τὸ ἐστὶν οἰκείως κατηγορούμενον
λέγεται,
καὶ οὔτε γένος οὔτε εἶδος οὔτε διαφορὰ οὔτε ἴδιον οὔτε συμβεβηκός·
ἀναι-
ρουμένου δὲ τοῦ εἶναι ἀπό τινος αὐτῶν ἀναιρεῖται ἡ οἰκεία αὐτοῦ μετοχή,
καθ' ἣν τοῦ ὄντος μετέσχηκεν, ὥστε καὶ αὐτὸ ἐξ ἀνάγκης ἀνῄρηται τὸ

εἶναι ἔχον ἐν τῷ μετέχειν τοῦ ὄντος, οὗ ἀναιρουμένου καὶ αὐτὸ ἐξ
ἀνάγκης
συναναιρεῖται. λέγεται δὲ ὁμώνυμος φωνὴ οὐχ ὡς ἔτυχεν, ἀλλ' ὡς τὰ
ἀφ' ἑνός, οἷς μετουσία οὐ μόνον φωνῆς τῆς αὐτῆς ἀλλά γε καὶ πράγματος.
τὸ γὰρ ἰατρικὸν βιβλίον καὶ φάρμακον καὶ ὄργανον καὶ διαίτημα καὶ
γυμνά-
σιον, ἐκ τοῦ αὐτοῦ λεγόμενα τῆς ἰατρικῆς τέχνης καὶ πρὸς τὸ αὐτὸ τέλος
τὴν ὑγείαν συντείνοντα, οὐκ ὀνόματος μόνον ἀλλήλοις, ἀλλὰ καὶ
πράγματος
κεκοινώνηκεν, οἰκείως ἕκαστον ἑαυτῷ μετέχοντα τῆς ἰατρικῆς. ὅρα δὲ ὅτι
καὶ ὁ Ἀριστοτέλης ἐνταῦθα μετὰ τῶν ὑπαρχόντων τοῖς πράγμασι τὸ ὂν

συνέταξε, δηλῶν ὅτι οὐκ ὀνόματος μόνου κατὰ τὸ ὂν ἀλλὰ καὶ
πράγματος κεκοινώνηκε.
Τὰ δὴ τοιαῦτα ληπτέον μέχρι τούτου.
Οὐ πάντα, φησί, τὰ ὑπάρχοντα δεῖ λαμβάνειν πρὸς τὴν τοῦ ὁρισμοῦ
εὕρεσιν· οὐ γὰρ δὴ καὶ τὰ τοῦ γένους ἐπέκεινα, ἀλλ' ἢ ὅσα τοῦ γένους
ἐντός, καὶ οὐδὲ πάντα ταῦτα, ἀλλὰ μέχρι τοσούτου, ἕως οὗ τοσαῦτα
ληφθῇ
ὅσα αὐτάρκη ἐστὶ πρὸς τὸ ἐξισάσαι τῷ ὁριστῷ ὡς ἓν ὁμοῦ πάντα λαμβα
Ευστράτιος In Aristotelis ethica Nicomachea i commentaria

Pa. 46, line 25
875
ἐχθροῖς πολεμεῖν, οὗ ἐπιστήμη ἡ στρατηγική, ἐν δὲ νόσῳ καιρός, ὅτε χρὴ

προσφέρειν τροφὴν ἢ πόσιν, καὶ τούτου ἐπιστήμη ἰατρική, ἕτερα δὲ πρὸς
ἄλληλα ἰατρικὴ καὶ γυμναστική. ταῦτα Ἀριστοτέλης· δεῖ δ' ἀντιθεῖναι
καὶ πρὸς ταῦτα τὰ ἐγχωροῦντα. ὅτι μὲν γὰρ οὐδὲ ταῦτα πρὸς τὴν θέσιν
τοῦ πρώτου ἀγαθοῦ καὶ ὃ οὐδὲν ἄλλο ἢ τἀγαθόν ἐστι δύναταί τι δῆλον
ἂν εἴη. ὅτι γὰρ πάντα ἐκεῖνο τὸ ἀγαθῦνον ἐστὶ καὶ πάντα κατὰ τὴν ἑκά-
στου ἀνάλογον μετοχὴν ἐκείνου ἀγαθὸν λέγεται οὐδεὶς νοῦν ἔχων
ἀμφισβη-
τήσειε. τί γὰρ εἰ τὸ μὲν μᾶλλον ἀγαθὸν τὸ δ' ἧττον ἢ τὸ μὲν ἐγγύτερον
ἐκείνου τὸ δὲ πορρώτερον ἢ τὸ μὲν ἀγαθὸν καθ' αὑτό, ὡς ὑγίεια σώμα-
τος καὶ ψυχῆς ἀρετή, τὸ δὲ πρὸς τούτων τι συμβαλλόμενον, ὡς δίαιτα
καὶ Γυμνάσιον καὶ φάρμακόν τι καὶ ἴαμα, ἢ ὡς κακουχία καὶ
σκληραγωγία
σώματος, ἵνα τῇ ψυχῇ τὸ καρτερὸν καὶ ἀπαθὲς περιγίνοιτο. τάξις γὰρ
πᾶσιν, ὡς τὸ μὲν τιμιώτερον ἐν αὐτοῖς εἶναι, τὸ δὲ τῇ τιμιότητι δεύτερον,
τὸ δὲ τρίτον καὶ ἐφεξῆς, καὶ τὴν τοῦ ἀγαθοῦ μέθεξιν ὑπάρχειν ἑκάστῳ
κατὰ τὴν αὐτοῦ τάξιν. καὶ εἰ ἀγαθὸν ἡ τάξις τοῖς οὖσιν, ὡς ἡ ἀταξία
κακόν, πῶς εὐλόγως ἄν τις ἐρεῖ, ὅτι μὴ κατὰ τάξιν τοῖς πράγμασιν ἡ τοῦ
ἀγαθοῦ μετάδοσις γίνεται. ἢ ἀπαιτείτω τις ὁμοταγῆ πάντα εἶναι, ὁμοειδῆ
τε καὶ ὁμοφυῆ καὶ τὸ διάφορον ἀφαιρείτω τῆς τῶν ὄντων ἁπάντων ὑπάρ-
ξεώς τε καὶ τάξεως μηδὲ κόσμον εἶναι μηδ' ἁρμονίαν τινὰ ἐν αὐτοῖς, ἀλλ'
εἰκῇ συγκεχύσθαι πάντα ἢ εἰ κόσμος καὶ τάξις καὶ πάντα μὲν ἐξ ἑνός,
πλὴν οὐ τὰ αὐτὰ κατ' εἶδος οὐδὲ κατὰ γένος, ἀλλὰ διαφορὰ πολλὴ ἐν
Anonymi In Aristotelis Ethica Nicomachea Phil., In ethica Nicomachea

paraphrasis (pseudepigraphum olim a Constantino Palaeocappa
confectum et olim sub auctore He Pa. 60, line 30
τούτοις γὰρ οὐχ ὡς γευστοῖς μόνον χαίρουσι (γεύσεως γάρ ἐστι τὸ κρῖναι
τοὺς χυμούς, ὅπερ ποιοῦσιν οἱ τοὺς οἴνους δοκιμάζοντες καὶ οἱ τὰ ὄψα
ἀρτύοντες) ἀλλὰ μᾶλλον ὡς ἁπτοῖς. διὰ τοῦτο καί τις Φιλόξενος ὁ Ἐρύ-
ξιος, ὀψοφάγος ὤν, ηὔξατο τὸν φάρυγγα αὑτοῦ μακρότερον γεράνου
γενέσθαι, ὡς ἡδόμενος τῇ ἁφῇ τῶν ὄψων. κοινοτάτη γάρ ἐστιν ἡ
ἁφὴ ἐν πάσαις ταῖς αἰσθήσεσιν· ἐπεὶ καὶ ἁφῇ τινι πᾶσαι αἱ αἰσθήσεις αἰ-
σθάνονται. περὶ ταύτην δὴ τὴν ἁφὴν ἡ ἀκολασία ἐστί· καὶ δόξειεν ἂν
δικαίως ἐπονείδιστος εἶναι, ὅτι συμβαίνει ἡμῖν οὐ καθόσον ἐσμὲν ἄν-
θρωποι ἀλλὰ καθὸ ζῷα· τὸ δὲ τοῖς τοιούτοις χαίρειν καὶ τούτων μάλιστα
ἐφίεσθαι θηριῶδες. καίτοι εἰσὶ καὶ κατὰ τὴν ἁφὴν ἐλευθέριοι ἡδοναί,
ἃς ὁ ἀκόλαστος ἀφῄρηται, οἷον αἱ ἐν τοῖς γυμνασίοις διὰ τρίψεως
καὶ θερμασίας γινόμεναι· οὐ γὰρ περὶ πᾶσαν ἁφὴν ὁ ἀκόλαστος· οὐ
γὰρ περὶ πᾶν τὸ σῶμα, ἀλλὰ περί τινα μέρη.
876
Πρόκλος. , In Platonis rem publicam commentarii Vol. 1, p.219, line 29
μεν τρόπον, κατὰ τί σοφὴν ἂν εἴποιμεν τὴν ἐκ τούτων

πόλιν, κατὰ τί ἀνδρείαν, κατὰ τί σώφρονα, κατὰ τί δικαίαν,
τοῦ μὲν φυλακικοῦ διὰ τὸ μουσικώτατον εἶναι τὸ γένος
ἐπιστήμην ἔχοντος τῶν ἀγαθῶν καὶ κακῶν (ἐδιδάχθη γὰρ
ὑπὸ τῆς μουσικῆς, ἃ δὴ προείπομεν, πῶς δεῖ φρονεῖν περὶ
τῶν κρειττόνων ἡμῶν, πῶς περὶ τῆς ἀνθρωπίνης εὐδαι-
μονίας· διὸ καὶ τοὺς ποιητὰς ἠνάγκαζεν, ὅσα πρὸς τούτους
τείνει τοὺς τύπους, ποιεῖν. εἰ δὲ καὶ τῶν μαθημάτων αὐ-
τῷ καὶ διαλεκτικῆς μεταδοτέον, ἔτι μειζόνως ἂν εἴη σοφὸν
καὶ ἐπιστῆμον), τοῦ δὲ ἐπικουρικοῦ διὰ τὸ ζῆν ἐν ὅπλοις
καὶ γυμνασίοις δὲ καὶ μελέταις τῶν πολεμικῶν ἀνδρείου
μάλιστα ὄντος (τούτοις γοῦν διαφερόντως προσήκειν τὴν
ἀρετὴν ταύτην ἅπαντας ὁμολογήσειν τοὺς καὶ τὴν τυχοῦ-
σαν περὶ ἀνδρείας ἔχοντας ἔννοιαν), τοῦ δὲ χρηματιστικοῦ
σωφρονεῖν ὀφείλοντος· ἡ γὰρ τῶν ἀναγκαίων εὐπορία ταύ-
της μάλιστα δεῖται τῆς ἀρετῆς, ὧν ἡ πλησμονὴ μεθίστησιν
εἰς τὴν ἀκόλαστον ζωήν, τῶν δὲ τριῶν ἅμα γενῶν ἐν τῇ
πρὸς ἄλληλα κοινωνίᾳ ἀρχῆς τε πέρι καὶ τοῦ ἄρχεσθαι
τὴν αὐτοπραγίαν φυλαττόντων, ἣν ἐπέδειξεν οὖσαν τὴν
δικαιοσύνην· πάντες γὰρ ἄνθρωποι τὸ μὴ τῶν ἀλλοτρίων
ἀπαντήσεις ἀμφοτέρας μεταχειρίζεται τὸν ἐπιστημονικὸν τρό-

πον. ἔστι δὲ ἣ μὲν τῶν ἀπαντήσεων ἀπὸ τοῦ ἔθους εἰς
ἄδοξόν τι περιάγουσα τὴν θέσιν, εἰωθὸς τοῦτο τοῖς περὶ
τὰς ἀντιλογίας διατρίβουσι καὶ τὸ ἔνδοξον θηρῶσιν ἐν τοῖς
λόγοις, ἣ δὲ ἀπὸ τῶν ἡμετέρων ὁμολογημάτων ὁρμωμένη
δοκοῦσα μείζω τὴν ἰσχὺν ἔχειν καὶ περιτρεπτικὴ τῶν λόγων
αὐτῶν πρὸς αὐτούς. ἡ μὲν ἀπὸ τοῦ ἔθους εἰς τὸ ἄδοξον
ἄγουσα ἀπάντησίς ἐστιν τοιάδε τις. εἰ δεῖ τὰς γυναῖκας
φυλακικὰς γίνεσθαι, δεῖ γυμνάζεσθαι καὶ μὴ μουσικεύεσθαι
μόνον. εἰ δὲ γυμνάζεσθαι, δεῖ καὶ ἀποδύεσθαι ἐν τοῖς
γυμνασίοις ὡς τοὺς ἄνδρας καὶ τἆλλα πάντα ὑπομένειν,
ὅσα καὶ ἐκείνους, οἷον πηδᾶν ἱππάζεσθαι τρέχειν· ταῦτα
δὲ αἰσχρὰ πάντα γυναιξὶν τὸ ἔθος εἶναί φησιν, ὃ δὴ κρατεῖ
877
νῦν ἐν ταῖς πόλεσιν. τὸ δὲ αἰσχρὸν καὶ ἄσχημον ἄδοξον·

οὐκ ἄρα γυμναστέον τὰς γυναῖκας· οὐκ ἄρα φυλακίδας
πόλεως τακτέον. ἡ δὲ λοιπὴ τοιαύτη· κεῖται διὰ τῶν
ἔμπροσθεν λόγων, ἕκαστον ἕν τι χρῆναι ἐπιτηδεύειν, ὃ κατὰ
φύσιν ἐστὶν ἑκάστοις· εἰ δὲ τοῦτο ὀρθόν, ἀνάγκη τὰς δια-
φερούσας φύσεις διάφορα ἐπιτηδεύειν. εἰ οὖν αἱ ἀνδρὸς
καὶ γυναικὸς φύσεις διαφέρουσιν ἀλλήλων, αἱ δὲ διαφέρου-
σαι φύσεις διαφέροντα ἐπιτηδεύουσιν, ἡ ἄρα ἀνδρὸς καὶ ἡ
ται σαλεύεσθαι, τῷ μὲν εἰς ἄδοξόν τι περιάγοντι τὸ δόγμα

(καὶ γὰρ αἱ ἀπὸ τῶν ἀδόξων ἐπιχειρήσεις ἀνατρεπτικὴν
ἔχουσι δύναμιν, ὡς αἱ ἀπὸ τῶν ἐνδόξων πιθαναὶ πρὸς τὰς
θέσεις εἰσὶ τῶν ζητουμένων), τῷ δὲ ἀπὸ ὁμολογήματος,
δι' οὗ καὶ τὴν δικαιοσύνην ἥτις ἐστὶν ἐπέδειξεν καὶ πᾶσαν
διεκόσμησεν τὴν πολιτείαν. ὁ μὲν οὖν πρότερος λόγος
ἐστίν· εἰ αἱ αὐταὶ ἀρεταὶ καὶ γυναικῶν αἵπερ ἀνδρῶν, καὶ
παιδείαν ἀνάγκη τὴν αὐτὴν εἶναι, πρόδρομον οὖσαν τῶν
ἀρετῶν. εἰ δὲ παιδείαν τὴν αὐτήν, καὶ μουσικεύσονται καὶ
γυμνάσονται ἡμῖν αἱ γυναῖκες· εἰ δὲ ταῦτα, γυμνώσονται,
καθάπερ οἱ ἄνδρες, ἐν τοῖς γυμνασίοις. τοῦτο δὲ ἄδοξον·
οὐκ ἄρα γυμνάσονται οὐκ ἄρα τὴν αὐτὴν παιδεύσονται
παιδείαν· οὐκ ἄρα τὴν αὐτὴν ἕξουσιν τοῖς ἀνδράσιν ἀρε-
τήν. τοῦτον δὲ ἐπιρραπίζει τὸν λόγον πολιτικῶς. ἀξιοῖ γὰρ
μὴ εἰς τὸ ἄδοξον εἶναι δοκοῦν βλέπειν τὸν ἔχοντα νοῦν,
ἀλλὰ εἰς τὸ ἀγαθόν, κἂν ᾖ παρὰ τοῖς πολλοῖς μὴ εὐδοκι-
μοῦν. γευσάμενοι γὰρ οἱ ἄνθρωποι τῆς ὠφελείας μετα-
βάλλουσι τὰς δόξας, καὶ φανήσεται αὐτοῖς ἔνδοξον τὸ πρὸ
τοῦ φαινόμενον ἄδοξον. ὁ δὲ ἀπὸ τοῦ ὁμολογήματος λόγος·
εἰ τὰς διαφόρους φύσεις δεῖ διάφορα ἐπιτηδεύειν (τοῦτο
γὰρ ἦν, ὃ μάλιστα διεκόσμει τὴν πόλιν καὶ ὁδὸν παρεῖχεν
Πρόκλος. , Theologia Platonica (li1-5) Vol. 1, p.33, line 16
δὲ οὖν τρεῖς ὑποθέσεις ταύτας τὸν τρόπον διανέμουσι

τοῦτον, τὰ δὲ πλήθη τῶν θεῶν καὶ τὰ γένη τὰ νοητὰ καὶ
τὰ νοερὰ καὶ τὰ πρὸ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐν τῷ κόσμῳ πάντα
μὴ καταδιαιρεῖν ἐνταῦθα μηδὲ πολυπραγμονεῖν ἀξιοῦσι·
κἂν γὰρ ἐν τῇ δευτέρᾳ περὶ τῶν νοερῶν ὄντων ποιῆται τὴν
878
πραγματείαν, ἀλλ' ἡ τοῦ νοῦ φύσις μία καὶ ἁπλῆ καὶ

ἀδιαίρετός ἐστι.
Πρὸς μὲν οὖν ἀμφοτέρους τούτους διαγωνιστέον τῷ
ταύτην ἔχοντι περὶ τοῦ Παρμενίδου τὴν γνώμην ἣν πρότερον
εἴπομεν. Ἔστι δὲ οὐκ ἴσος ὁ πρὸς τούτους ἀγών, ἀλλ' οἱ
μὲν Γυμνάσιον λογικὸν τὸν Παρμενίδην ποιοῦντες καὶ
πάλαι δεδώκασιν εὐθύνας τοῖς τὸν ἔνθεον τρόπον τῆς
ἐξηγήσεως ἀσπαζομένοις· οἱ δὲ τὰ πλήθη τῶν ὄντων καὶ
τὰς τάξεις τῶν θείων μὴ διορίζοντες αἰδοῖοι μὲν ἄνδρες
καὶ δεινοὶ παντάπασιν, ὥς φησιν Ὅμηρος, τῆς δὲ αὖ
περὶ τὸν Πλάτωνα φιλοσοφίας ἕνεκα καὶ ἡμῖν πρὸς αὐτοὺς
διαπορητέον ἑπομένοις τῷ τῆς παναγεστάτης ἡμῖν καὶ
μυστικωτάτης ἀληθείας ἡγεμόνι, καὶ λεκτέον ἐφ' ὅσον
τοῖς προκειμένοις συντελεῖ καὶ περὶ τῶν ὑποθέσεων τοῦ
Παρμενίδου τὰ δοκοῦντα. Τάχα γὰρ ἂν οὕτω καὶ τὴν ὅλην
τοῦ Πλάτωνος θεολογίαν τῷ τῆς διανοίας λογισμῷ
τείας. Ἆρ' οὐ περὶ τοῦ κατ' αὐτὸν ὄντος καὶ τῆς τῶν ὄντων
ἁπάντων ἑνάδος, ἐφ' ἣν ἀνατεινόμενος ἐλελήθει τοὺς
πολλοὺς ὡς τὰ πλήθη τῶν ὄντων εἰς μίαν ἕνωσιν
ἀδιάκριτον συνάγειν παρακελευόμενος; Εἰ τοίνυν τοῦτο μέν
ἐστι τὸ ἓν ὂν ὑπὲρ οὗ κἀν τοῖς ποιήμασιν ἐπραγματεύετο,
τὸ δὲ ἓν ὂν εἴτ' οὖν ἀκρότατον ὃ ὑπερίδρυται παντελῶς
τῶν ἐν δόξῃ φερομένων λόγων, τίς μηχανὴ συμφύρειν εἰς
ταὐτὸν τὰ περὶ τῶν νοητῶν δόγματα ταῖς δοξαστικαῖς
ἐπιχειρήσεσιν; Οὐ γὰρ τῇ περὶ τῶν ὄντως ὄντων ὑποθέσει
προσήκει τὸ τοιοῦτο τῶν λόγων εἶδος οὔτε τοῖς διαλεκτικοῖς
γυμνασίοις ἡ τῶν ἀφανῶν καὶ χωριστῶν αἰτίων συναρμό-
ζεται νόησις, ἀλλὰ ταῦτα διέστηκεν ἀπ' ἀλλήλων καθ' ὅσον
καὶ ὁ νοῦς τῆς δόξης ὑπερίδρυται, καθάπερ ἡμᾶς ὁ Τίμαιος
ἀνεδίδαξε· καὶ οὐχὶ ὁ Τίμαιος μόνον ἀλλὰ καὶ ὁ δαιμόνιος
Ἀριστοτέλης, ὃς τὴν τοιαύτην δύναμιν παραδοὺς οὔτε
περὶ τῶν παντελῶς ἀφανῶν ἡμῖν οὔτε περὶ τῶν γνωριμω-
τέρων ποιεῖσθαι τὰς ζητήσεις παρακελεύεται. Πολλοῦ ἄρα
δεῖ Παρμενίδης ὁ τὴν ἐπιστήμην τῶν ὄντων τῆς δοκούσης
εἶναι παρὰ τοῖς τὴν αἴσθησιν τοῦ νοῦ προβεβλημένοις
ἀληθείας ἐπέκεινα [τοῦ νοῦ] τιθέμενος τὴν δοξαστικὴν
γνῶσιν ἐπὶ τὴν νοητὴν φύσιν ἀνάξειν ἀμφίβολον οὖσαν καὶ
879
Πρόκλος. , In Platonis Alcibiadem i Sec. 59, line 1
ἄλλων ἐραστῶν ὁμιλίαν καὶ τοσοῦτον μόνον αὐτῶν τῇ περὶ αὐτὸν πτοίᾳ
χαρίσασθαι, καὶ τοῦτο ὀχληρὸν ὑπολαμβάνοντα καὶ ἀηδές, ἐνδιδόντα
δὲ ὅμως καὶ λόγου κοινωνοῦντα τοῖς φορτικοῖς ἐρασταῖς, ἀλλ' οὐχ
ἁφῆς οὐδὲ συμποσίων οὐδὲ τῶν ἄλλων κακῶν τῶν προκαλουμένων
αὐτὸν ἐπὶ τὴν κακοζωΐαν. οὗ δὴ καὶ μάλιστα δείκνυται τί τὸ διαφέρον
ἦν τῆς τοῦ Ἀλκιβιάδου φύσεως πρὸς τοὺς ἄλλους τοὺς τὴν αὐτὴν
ἡλικίαν ἔχοντας. ὥσπερ γὰρ καὶ πρὸς τὰς ἡδονὰς γυμναζόμεθα καὶ
πρὸς τὰς ἀλγηδόνας οὐ φεύγοντες ἀπὸ τῶν παθῶν οὐδὲ ἀπείρατοι
πάντῃ μένοντες αὐτῶν, ἀλλ' ἐν μέσοις αὐτοῖς γινόμενοι καὶ κρατοῦντες
τῆς ὑπερβολῆς αὐτῶν καὶ τῆς ἀταξίας, οὕτω δὴ καὶ ἐν τοῖς ἐρωτικοῖς
γυμνάσιόν ἐστι μέγιστον ἡ τῶν φορτικῶν ἐραστῶν ὁμιλία τοῖς εὖ
πεφυκόσι πρὸς τὴν ὅλην ἀρετήν· τὸ γὰρ ὑπερέχειν τῆς τούτων ἐνοχλή-
σεως καὶ κρατῆσαι τῆς ἀλογίας αὐτῶν φύσεως ἰσχὺν δηλοῖ ⟦τῆς
κακίας⟧ ὑπεροπτικῶς ἔχουσαν κολακείας καὶ τῆς καθ' ἡδονὴν ζωῆς.
τοιοῦτος τοίνυν καὶ ὁ Ἀλκιβιάδης φανεὶς εἰκότως ἔδοξεν ἄξιος εἶναι
τῷ Σωκράτει τοῦ ἔρωτος, τὸν μὲν ἐμπαθῆ κλύδωνα τῶν ἐραστῶν
ἀποσεισάμενος ἐν ἡλικίᾳ τοιαύτῃ, θαυμάζων δὲ τὸν Σωκράτους ἔρωτα.
καθάπερ δὴ οὖν ὁ Ἀθηναῖος ξένος εἰς μέθην ἄγει τὴν νεότητα
Γυμνάσιον τοῦτο πρὸς τὰ πάθη τοῖς νέοις ἐπινοήσας καὶ ἄρχοντα
αὐτοῖς ἐφίστησι κριτὴν τῶν κινημάτων τῶν ἐν αὐτοῖς, κατὰ τὰ αὐτὰ
δὴ καὶ ὁ Σωκράτης οἷον ἄρχοντα ἑαυτὸν ἐπέστησε τῷ νεανίσκῳ τῆς
πάντῃ μένοντες αὐτῶν, ἀλλ' ἐν μέσοις αὐτοῖς γινόμενοι καὶ κρατοῦντες

τῆς ὑπερβολῆς αὐτῶν καὶ τῆς ἀταξίας, οὕτω δὴ καὶ ἐν τοῖς ἐρωτικοῖς
γυμνάσιόν ἐστι μέγιστον ἡ τῶν φορτικῶν ἐραστῶν ὁμιλία τοῖς εὖ
πεφυκόσι πρὸς τὴν ὅλην ἀρετήν· τὸ γὰρ ὑπερέχειν τῆς τούτων ἐνοχλή-
σεως καὶ κρατῆσαι τῆς ἀλογίας αὐτῶν φύσεως ἰσχὺν δηλοῖ ⟦τῆς
κακίας⟧ ὑπεροπτικῶς ἔχουσαν κολακείας καὶ τῆς καθ' ἡδονὴν ζωῆς.
τοιοῦτος τοίνυν καὶ ὁ Ἀλκιβιάδης φανεὶς εἰκότως ἔδοξεν ἄξιος εἶναι
τῷ Σωκράτει τοῦ ἔρωτος, τὸν μὲν ἐμπαθῆ κλύδωνα τῶν ἐραστῶν
ἀποσεισάμενος ἐν ἡλικίᾳ τοιαύτῃ, θαυμάζων δὲ τὸν Σωκράτους ἔρωτα.
καθάπερ δὴ οὖν ὁ Ἀθηναῖος ξένος εἰς μέθην ἄγει τὴν νεότητα
Γυμνάσιον τοῦτο πρὸς τὰ πάθη τοῖς νέοις ἐπινοήσας καὶ ἄρχοντα
αὐτοῖς ἐφίστησι κριτὴν τῶν κινημάτων τῶν ἐν αὐτοῖς, κατὰ τὰ αὐτὰ
880
δὴ καὶ ὁ Σωκράτης οἷον ἄρχοντα ἑαυτὸν ἐπέστησε τῷ νεανίσκῳ τῆς

κατὰ τὴν ἡλικίαν μέθης κριτὴν καὶ δικαστὴν αὐτοῦ τε καὶ τῶν παθῶν
καὶ τῶν κατὰ ταῦτα ζώντων ἐραστῶν. καὶ ἐπειδὴ κεκρατηκότα αὐτὸν
ἐθεάσατο τῶν τοιούτων ἁπάντων καὶ ὑπερβαλλόμενον τῷ
φρονήματι τὴν ἐκείνων ἀγεννῆ καὶ ἀπατηλὴν καὶ ὕπουλον ζωήν,
ἀνακαλεῖται μὲν αὐτὸν εἰς τὴν ἑαυτοῦ συνουσίαν, ἐπιδείκνυσι δὲ τίς ἡ
ἀληθινὴ ἐρωτικὴ καὶ τί τὸ ἐξ αὐτῆς ὄφελος καὶ ποῖον τέλος ἐστὶ τῆς
κατ' ἀρετὴν ἐνεργείας.
εἰ γὰρ συμβουλεύει περὶ πολέμου καὶ εἰρήνης, πᾶς δὲ ὁ περὶ τούτων

σύμβουλος πρὸς τὸ δίκαιον βλέπων ποιήσεται τοὺς λόγους, Ἀλκιβιάδης
ἄρα τὸ δίκαιον εἴσεται καὶ τούτου στοχαζόμενος συμβουλεύσει
Ἀθηναίοις, εἴτε δεῖ πολεμεῖν εἴτε εἰρήνην ἄγειν. κατεσκεύασται γὰρ
ἀμφότερα· καὶ ὅτι τὸ ἐν τῷ πολεμεῖν ἢ μὴ βέλτιον τὸ δικαιότερόν ἐστι
καὶ ὅτι ὁ περὶ ἕκαστον σύμβουλος πρὸς τὸ βέλτιον ὁρᾷ, οἷον ὁ περὶ
σιτίου πρὸς τὸ ὑγιεινότερον, ὁ περὶ τοῦ κιθαρίζειν πρὸς τὸ μουσικώ-
τερον, ὁ περὶ τοῦ παλαίειν πρὸς τὸ γυμναστικώτερον. διχῶς γὰρ ἀπο-
δίδοται τὸ βέλτιον, ποτὲ μὲν ἀπὸ τῆς τέχνης, ποτὲ δὲ ἀπὸ τοῦ τέλους·
τὰ μὲν γὰρ ὄργανα καὶ τὰς ὕλας ἀπὸ τοῦ τέλους ὀνομάζομεν, τὸ
φάρμακον ὑγιεινότερον καὶ τὸ σιτίον καὶ τὸ Γυμνάσιον λέγοντες, τὰς
δὲ ἐνεργείας ἀπὸ τῆς τέχνης, γυμναστικωτέραν καὶ μουσικωτέραν
τήνδε μᾶλλον τὴν κίνησιν ἢ τήνδε καὶ τήνδε μᾶλλον τὴν ᾠδὴν ἢ τήνδε
φάσκοντες εἶναι. τί οὖν; ἐπειδὴ καὶ τὸ ἐν τῷ πολεμεῖν βέλτιον τὸ
δικαιότερόν ἐστι, πόθεν τοῦτο φήσομεν τὴν ἐπωνυμίαν ἔχειν; ἢ καὶ
τοῦτο φήσομεν ἀπὸ τῆς ὅλης ἐπιστήμης τῆς πολιτικῆς τὴν προσηγορίαν
εἰληφέναι. δικαιοσύνη γάρ ἐστιν ἐκείνη, καθάπερ καὶ ὁ ἐν Πολιτείᾳ
Σωκράτης δεδήλωκε, τὴν μὲν πολιτικὴν δικαιοσύνην εἶναι πόλεως
τιθέμενος, τὴν δὲ δικαιοσύνην πολιτικὴν ἐν τοῖς μέρεσιν ὑφεστῶσαν τῆς
ψυχῆς. εἰ τοίνυν ταὐτόν ἐστι τῇ δικαιοσύνῃ πολιτική, εἰκότως τὸ δίκαιον
ἐνέργημα κατ' αὐτὴν λέγοντες ὀνομάζεσθαι τὸ ἐν τῇ πολιτικῇ συμβουλῇ
Ἀποκρίνου δή· καὶ ἐὰν μὴ αὐτὸς σὺ σαυτοῦ ἀκούῃς ὅτι τὰ δίκαια

συμφέροντά ἐστιν, ἄλλῳ γε λέγοντι μὴ πιστεύσῃς. Οὔτοι, ἀλλ'
ἀποκριτέον· οὐ γὰρ οὐδὲν οἴομαι βλαβήσεσθαι. Μαντικὸς γὰρ εἶ.
114 D – 115 A.
Συνῆκται καὶ ὁ τέταρτος συλλογισμός, δεικνὺς ὅτι ὁ αὐτὸς ἕνα τε.
πείθειν δύναται καὶ πολλούς, ἄνπερ ἐπιστήμων ᾖ. ἕπεται δὴ οὖν καὶ
881
τὸν Ἀλκιβιάδην, εἴπερ ἐπιστήμων ἐστὶ τῶν δικαίων καὶ τῶν συμφερόν-
των, πείθειν περὶ αὐτῶν τὸν Σωκράτην. οὐ γὰρ δήπου μετὰ μὲν τῶν
ἄλλων δύναται αὐτὸν πείθειν, αὐτὸν δὲ καθ' ἑαυτὸν ἀδυνατεῖ. πάρεστι
δὲ ἐν τούτοις τὴν μὲν φιλανθρωπίαν κατιδεῖν τοῦ Σωκράτους, διότι
προτίθησιν ἑαυτὸν εἰς Γυμνάσιον τῷ νεανίσκῳ· τὴν δὲ ἀτυφίαν, ἐν οἷς
οὐ προσποιεῖται τὸ τῆς ὕβρεως ὄνομα, καὶ τὴν μεγαλοφροσύνην ἐν τῷ
αὐτῷ· τὴν δὲ ἐπιστήμην τὴν διαλεκτικήν, ἐξ ὧν οὐ προσίεται τοὺς
μακροὺς λόγους, ἀλλὰ τὰς δι' ἐρωτήσεων ἐξετάσεις τῶν ζητουμένων
ἐν τῷ παρόντι προτίθησι· τὴν δὲ δύναμιν, ἐν οἷς ἐπαγγέλλεται ποιήσειν
τὸν νεανίσκον αὐτὸν ἀκοῦσαι παρ' ἑαυτοῦ λέγοντος ὅτι τὰ δίκαια
συμφέροντά ἐστι. ποῖος γὰρ τελεστὴς οὕτως ἂν δυνηθείη καταγωνί-
σασθαι τὴν τοῦ τελουμένου ψυχήν; ἢ τίς τῶν θαυματοποιῶν οὕτω
παράδοξα ἐπαγγελλόμενος τοῦ τέλους ἔτυχεν; ἀλλὰ Σωκράτης καὶ
εἴ τις ἄλλος ἐν διαλεκτικῇ δεινός, αὐτοὺς δὲ τοὺς προσδιαλεγομένους
μάρτυρας προΐσταται τῶν οἰκείων λόγων.
Πρόκλος. , In Platonis Parmenidem Pa. 994, line 2
σάμενον ἢ Ζήνωνα τὸν ἑαυτοῦ μαθητήν· ἅμα δὲ

ὅτι τοῖς ἐσχάτοις ἀρχὴ σωτηρίας ἐστὶν ἡ πρὸς
τὰ μέσα σύνταξις· διὰ τούτων γὰρ ἀπολαύουσι
καὶ τῶν πρώτων ἀγαθῶν. Καὶ ταῦτα μὲν περὶ
τῆς τῶν ἑπομένων προθέσεως ἡμῖν εἰρήσθω
πάντων λόγων· εἰ δὲ δὴ πάλιν γυμνασίαν κα-
λοίη ταύτην τὴν διαλεκτικὴν οὐκ οὖσαν ἐπι-
χειρηματικὴν, οὐ χρὴ θαυμάζειν· πᾶσαν γὰρ
ἡ λογικὴ διέξοδος καὶ ἡ ἀνέλιξις αὕτη τῶν
θεωρημάτων, ὡς πρὸς τὴν νοερὰν ζωὴν, γυμνά-
σιόν ἐστιν· ὥσπερ γὰρ τὴν καρτερίαν γυμνα-
σίαν πρὸς ἀνδρείαν, καὶ τὴν ἐγκράτειαν πρὸς
σωφροσύνην καλοῦμεν, οὕτω καὶ τὴν λογικὴν
πᾶσαν θεωρίαν ὡς πρὸς τὴν νοερὰν γνῶσιν
γυμνασίαν προσονομάζειν ἀξιώσομεν· καὶ ὡς ἡ
δοξαστικὴ δύναμις πρὸς ἀμφότερα παρεσκευα-
σμένη δοξαστικῶς γυμνάζει πρὸς τὴν ἀπαρα-
λόγιστον τῆς ἀποδείξεως ἀντίληψιν, οὕτως ἡ
ἐπιστημονικὴ τῆς διανοίας διέξοδος γυμνάσιόν
ἐστι διανοητικὸν πρὸς τὴν ἁπλουστάτην νόησιν
τῆς ψυχῆς.
882
ἡ λογικὴ διέξοδος καὶ ἡ ἀνέλιξις αὕτη τῶν

θεωρημάτων, ὡς πρὸς τὴν νοερὰν ζωὴν, γυμνά-
σιόν ἐστιν· ὥσπερ γὰρ τὴν καρτερίαν γυμνα-
σίαν πρὸς ἀνδρείαν, καὶ τὴν ἐγκράτειαν πρὸς
σωφροσύνην καλοῦμεν, οὕτω καὶ τὴν λογικὴν
πᾶσαν θεωρίαν ὡς πρὸς τὴν νοερὰν γνῶσιν
γυμνασίαν προσονομάζειν ἀξιώσομεν· καὶ ὡς ἡ
δοξαστικὴ δύναμις πρὸς ἀμφότερα παρεσκευα-
σμένη δοξαστικῶς γυμνάζει πρὸς τὴν ἀπαρα-
λόγιστον τῆς ἀποδείξεως ἀντίληψιν, οὕτως ἡ ἐπιστημονικὴ τῆς διανοίας
διέξοδος γυμνάσιόν ἐστι διανοητικὸν πρὸς τὴν ἁπλουστάτην νόησιν
τῆς ψυχῆς. Πλὴν τοῦτό γέ σου καὶ πρὸς τοῦτον
ἠγάσθην, εἰπόντος ὅτι οὐκ εἴας ἐν τοῖς
ὁρωμένοις οὐδὲ περὶ ταῦτα τὴν πλάνην
ἐπισκοπεῖν, ἀλλὰ περὶ ἐκεῖνα ἃ μάλι-
στά τις ἂν λόγῳ λάβοι καὶ εἴδη ἂν ἡγή-
σαιτο εἶναι. (P. 135 E.)
πρὸς ἄλλο διαφορὰ τῆς ὕλης ἐστὶν, ὅταν ἓν ἢ

μὴ ἓν ᾖ τὸ ὑποκείμενον· ἡμεῖς δὲ αὐτὸ τὸ
εἶδος τῆς μεθόδου παραδοῦναι προὐθέμεθα, καὶ
τὰς εἰδητικὰς ἐν αὐτῇ διαφορὰς, ἀλλ' οὐχὶ τὰς
ὑλικάς. Ἀλλὰ τί δὴ προσέθηκεν ἡμῖν τῆς γυ-
μνασίας ταύτης τέλος; τὴν θέαν, φησὶ, τῆς
ἀληθείας. Οὐχ ἁπλῶς οὖν ἀκουσόμεθα τὴν ἀλή-
θειαν, ἀλλ' αὐτὴν τὴν νοητὴν περὶ ἧς ἡμᾶς ἐν
ἄλλοις ἐδίδαξεν, οὗ ἕνεκα ἡ πολλὴ σπουδὴ τὸ
ἀληθείας ἰδεῖν πεδίον οὗ ἐστι. Πᾶσα τοίνυν
ἡμῶν ἡ ζωὴ γυμνάσιόν ἐστι πρὸς ἐκείνην τὴν
θέαν, καὶ ἡ διὰ τῆς διαλεκτικῆς πλάνη πρὸς
τὸν ὅρμον ἐκεῖνον ἐπείγεται· διὸ καὶ πάνυ θαυ-
μαστῶς εἴρηται τὸ διόψεσθαι· διὰ πολλῶν
γὰρ μεσοτήτων αἱ ψυχαὶ τυγχάνουσι τῆς ἐκεί-
νων θέας.
Πρόκλος. , In Platonis Timaeum commentaria Vol. 1, p.61, line 8

883
καὶ ὡμοιωμένην τῷ οὐρανῷ, εἶναι δὲ εἰ καὶ μὴ ἐν ἀνθρώ-

ποις, ἀλλ' ἐν ζωαῖς ἀληθιναῖς ἢ δαιμονίαις. ἔτι δὲ τὸ
ἐπιθυμεῖν κινουμένην ἰδεῖν τὴν πόλιν ἀνάλογόν ἐστι τῷ
ὡς δὲ κινηθὲν αὐτὸ εἶδεν ὁ πατήρ, ἠγάσθη καὶ ἔτι
μᾶλλον πρὸς τὸ παράδειγμα ὁμοιῶσαι ἠβουλήθη
[37 C]· οὕτω γὰρ καὶ ὁ τοῦ οὐρανοῦ διακοσμητὴς βούλεται
κινούμενον ἰδεῖν αὐτὸν καὶ διὰ τῆς κινήσεως τὸν τῆς γενέ-
σεως διακυβερνῶντα πόλεμον. τὸ δὲ καί τι τῶν τοῖς
σώμασι δοκούντων προσήκειν εἴρηται, διότι τῶν ἄθλων
ἄλλοι μέν εἰσι ψυχῶν, ἄλλοι δὲ σωμάτων, οἷον δρόμος, πάλη,
Γυμνάσιον ἆθλοι λέγονται σώματος.
Ταὐτὸν καὶ ἐγὼ πέπονθα πρὸς τὴν πόλιν ἣν
διήλθομεν, ἕως τοῦ· κατὰ τὰς ἐν τοῖς λόγοις διερμη-
νεύσεις πρὸς ἑκάστας τῶν πόλεων [19 C].
Ἔχεις ἐν τούτοις σύντομον ἀπολογίαν, ἣν καὶ ὁ Σωκρά-
της Ἀλκιβιάδῃ συγγέγονε καὶ Πλάτων ἀπῆρε πρὸς Διονύσιον·
προσεδόκησαν γὰρ ἄμφω δημιουργοὶ πολιτείας ἔσεσθαι χρη-
στῆς καὶ κινουμένην ὄψεσθαι τὴν πολιτικὴν ζωήν· ἐπεὶ
κἀνταῦθα τοῦτ' ἔστιν, ὅπερ ὁ Σωκράτης αὐτῷ προσγενέσθαι
ποθεῖ, ῥηθῆναί τινα τῆς τοιαύτης πόλεως ἔπαινον ἀθλούσης
ἐν πολέμοις, καὶ εἴρηται, δι' ἣν αἰτίαν καὶ πρὸς τὸ ποῖον
οἶδ' ὅπως μάρτυρες ἔστησαν καὶ τοῦ ἁγίου κατεμαρτύ-

ρησαν· καὶ Ἐλπίδιος δὲ ὁ πρεσβύτερος. Οἱ αὐτοὶ δὲ
κατεμαρτύρησαν, καὶ σὺν αὐτοῖς καὶ ὁ πρεσβύτερος
Ἀκάκιος ἐπὶ τῷ τετάρτῳ κεφαλαίῳ.
Τούτων οὖν ἐξε-
τασθέντων αὐτοί τε οἱ προειρημένοι πρεσβύτεροι καὶ
Εὐδαίμων ἔτι καὶ Ὀνήσιμος ᾐτοῦντο ἐπιταχῦναι τῇ
ἀποφάσει, καὶ πρῶτος τῆς συνόδου Παῦλος ὁ Ἡρα-
κλείας ἠξίωσεν ἅπαντας ἀποφήνασθαι. Καὶ ἀπεφήναντο τὴν
τοῦ ἁγίου ὡς ἔδοξαν ἑαυτοῖς, καθαίρεσιν, ἀρξαμένου
Γυμνασίου ἐπισκόπου καὶ τελευτήσαντος Θεοφίλου τοῦ
Ἀλεξανδρείας, οἱ πάντες τὸν ἀριθμὸν τεσσαράκοντα
πέντε. Εἶτα ἐγράφη τῷ κλήρῳ Κωνσταντινουπόλεως,
ὡς δῆθεν ἀπὸ συνόδου, περὶ τῆς τοῦ ἁγίου καθαιρέ-
σεως· ἀνηνέχθη καὶ τοῖς βασιλεῦσιν. Ἐπεδόθησαν ἔτι
καὶ λίβελλοι τρεῖς παρὰ Γεροντίου, παρὰ Φαυστίνου,
παρὰ Εὐγνωμονίου, οἳ ἔλεγον ἑαυτοὺς ἀδίκως ὑπὸ Ἰωάν-
884
νου καθῃρῆσθαι. Ἐγένετο καὶ ἀντιγραφὴ βασιλικὴ πρὸς

τὴν σύνοδον. Ἐν οἷς καὶ ἡ δωδεκάτη πρᾶξις. Ἡ δὲ
τρισκαιδεκάτη, ὡς ἐρρήθη, ἔχει τὰ περὶ Ἡρακλείδην
τὸν Ἐφέσου ἐπίσκοπον.
Καὶ ἐπίπληξις τοῖς ῥᾳθύμως ἀκροω-

μένοις τῶν λόγων, καὶ σχέδιον εἴς τινας τῶν φοιτώντων
δόξαντας ἀφηνιάζειν, καὶ εἰς τοὺς περὶ Κυτιανὸν ἀτάκτως
ἀκούσαντας, ὅτε τὸ σχέδιον εἶπε. Καὶ προτροπὴ πρὸς τὸ
χρῆναι τὴν ἐν τοῖς λόγοις ποικιλίαν ἀσπάζεσθαι, καὶ
ἡ μετὰ τὴν τοῦ τραύματος θεραπείαν διάλεξις. Εἶτα ὁ
μετὰ τὴν ἀπὸ Κορίνθου ἐπάνοδον, εἴς τε τὸ γραφεῖον
καὶ τοὺς ἑταίρους, καὶ εἰς τὴν Λακεδαιμονίων πόλιν,
ὅτε ὀνείρατι πειθόμενος τῷ Ἀμυκλαίῳ θεῷ ἐφοίτησεν
εὔξασθαι. Καὶ ὅτι οὐ δεῖ πάντως δημοσίᾳ τὰς ἀκροάσεις
ἀπαγγέλλειν, καὶ λαλιὰ ὅτι δεῖ ἐν γυμνασίοις εἶναι, καὶ
λαλιὰ ἐν Κορίνθῳ ἐκδεδομένη.
Τούτους οἶμαι τοὺς λόγους μόνους τοῦ σοφιστοῦ Ἱμε-
ρίου, περί που οʹ ὄντας, κατὰ πρόσωπον ἡμῶν τὴν σὴν φιλο-
πονίαν ἀνεγνωκέναι.
Ἐν οἷς ἐστι πᾶσι τὸν μὲν τῆς λέξεως
τύπον καὶ τὸ αὐτὸ σχῆμα φυλάττων, τῇ τε περιβολῇ
καὶ τῇ τροπῇ χρώμενος, εἰ καὶ τὸν κόρον οὐκ ἔτεκεν ἡ
μετ' εὐφυΐας χρῆσις καὶ οἰκείωσις τῆς τροπῆς· καὶ κα-
τά γε ἐμὴν εἴδησιν οὐδεὶς οὕτως (οἶμαι) χρησάμενος τῇ
τροπῇ καλῶς οὕτω καὶ ἡδέως ἀπήλλαξε.
Ἀνεγνώσθη Διονυσίου Αἰγέως· Δικτυακῶν

ἔφερε τὴν ἐπιγραφήν. Ἦν δὲ ἄρα τὸ βιβλιδάριον κε-
φαλαίοις ἀπαρτιζόμενον ρʹ, ὧν τὰ μὲν ἰδίαν ἑκάστην
ὑπόθεσιν κατεσκεύαζε (νʹ δὲ ταῦτα ἦν) τὰ δὲ λοιπὰ
νʹ ἀνασκευὴν ἕκαστον πρὸς ἑκάστην τῶν κατεσκευασμέ-
νων ἐσπούδαζεν, ἑκάστῃ παρασκευῇ ἀντιπαρατιθεμένης
παρευθὺ καὶ κατὰ συνέχειαν τῆς ἀνασκευῆς.
Ἡ μὲν
ἑρμηνεία τοῦ λόγου οὔτε ἐξωράϊσται οὔτε ἔρριπται τοῦ κάλ-
λους, ἄλλως τε καὶ ὅτι οὐδ' ἐπιδεικτικῶς ἀλλ' ἐς τὸ γυμνάσιον τῷ
συγγραφεῖ τὸ σπούδασμα τείνει, καὶ ἰσχνότητος αὐτῷ καὶ τῶν συστοίχων
885
μέλει. Χρήσιμον δὲ τὸ
βιβλίον τοῖς τὴν διαλεκτικὴν τριβὴν ἀσκουμένοις.
Ἡ δὲ
ὑπόθεσις λέγει ταῦτα, ὅτι ἐξ ἀμφοτέρων ἡ καταβολὴ
τοῦ σπέρματος καὶ ζωογονία γίνεται, καὶ τοὐναντίον οὐκ
ἐξ ἀμφοτέρων. Δεύτερον, ὅτι ἀφ' ὅλου τοῦ σώματος ἡ τοῦ
σπέρματος ἔκκρισις, καὶ τοὐναντίον ὅτι ἀπὸ μόνων τῶν
διδύμων. Γʹ ὅτι ἡ πέψις θερμασίᾳ γίγνεται καὶ ὅτι οὐχ
οὕτως. Δʹ ὅτι τρίψει ἡ πέψις γίνεται, καὶ ὅτι οὐ τρίψει.
Εʹ ὅτι σήψει ἡ πέψις, καὶ ὅτι οὐ σήψει.
σκευασίας τε οἰνανθαρίων, καὶ ἕτερά τινα τοιουτότροπα.

Ἡ μὲν οὖν ὅλη αὐτῷ πραγματεία ἐξ ὧν τε ἄρχεται
εἴρηται, καὶ ἐν οἷς τὸ πέρας ἀπολαμβάνει. Κατὰ μέρος
δὲ τὸ μὲν αʹ αὐτῷ βιβλίον τῶν ἁπλῶν τροφῶν καὶ τῶν
φαρμάκων ἐν συνόψει τὰς δυνάμεις καταλέγει, ὁ δὲ
βʹ τὰς τῶν μεταλλικῶν δυνάμεις καὶ χρήσεις καὶ τὰς
ἀπὸ τῶν ζῴων ὅλων τε καὶ μορίων ὠφελείας ἐν συν-
όψει παρατίθεται· εἴη δὲ καὶ τοῦτο τῆς περὶ τῶν ἁπλῶν
φαρμάκων πραγματείας μέρος οὐκ ἐλάχιστον.
Ὁ δὲ γʹ αὐτῷ λόγος περί τε γυμνασίων παντοδαπῶν
διαλαμβάνει, καὶ ὅσα παρασκευάζει τὸ Γυμνάσιον. Εἶτα
μετὰ τὰς κενώσεις ἢ τὰς διαφορήσεις ταύτας τὰς οὐκ
ἐπιδήλους περὶ φλεβοτομίας διαλαμβάνει, τρόπους τε
τῆς τομῆς διευκρινῶν, καὶ μεγέθους καὶ σχημάτων καὶ
καιροῦ καὶ μέτρου κενώσεως ἀναγράφει· περί τε ἀρτη-
ριοτομίας καὶ ἀρτηριακοῦ ἰσχαίμου, καὶ σικύας, καὶ ἐγχα-
ράξεως, καὶ βδελλῶν ἐκλογῆς τε καὶ διαίτης καὶ χρή-
σεως, περί τε καθαιρόντων φαρμάκων, καὶ οἴνων κα-
θαρτικῶν διαφόρους σκευασίας, καὶ οἰνομέλιτος καθαρ-
τικοῦ καὶ κονδίτου καὶ ἀψινθάτου καὶ ῥοσάτου,
θίσματος καὶ ἐμβροχῆς καὶ πυριάσεως καὶ περὶ δια-

φόρων καταπλασμάτων, δρωπάκων τε καὶ πιττώσεως
καὶ σιναπισμοῦ καὶ φοινιγμοῦ· καὶ ἐπὶ τίσι χρηστέον τοῖς
μετασυγκριτικοῖς βοηθήμασι. Ταῦτα μὲν καὶ ὁ γʹ αὐτῷ
συντάττει λόγος.
886
Ὁ δὲ δʹ συναγωγήν τε τῶν ὑγιεινῶν περιέχει, ἀρχό-

μενος ἀπὸ τῆς τοῦ βρέφους διαίτης, τά τε περὶ τὸ βρέ-
φος πάθη καὶ τὰς θεραπείας διέξεισι, καὶ περὶ διαίτης
πασῶν τῶν ἡλικιῶν καὶ τῶν διαφόρων βίων, σαρκῶν
τε καθαιρέσεως καὶ ἐνδεῶς ἐχουσῶν ἀναλήψεως· περί
τε κόπων τῶν ἐπὶ γυμνασίοις, καὶ τῆς διαφορᾶς αὐ-
τῶν, καὶ τοῦ ἐξ ἀφροδισίων κόπου, καὶ τῶν ἄδηλον ἐχόν-
των τὴν αἰτίαν κόπων, οὓς λέγουσιν αὐτομάτους· ποία
τε ἐπιμέλεια πρὸς τὰς πέψεις χρησίμη, καὶ τοῦ πυκνω-
θέντος δέρματος θεραπεία, καὶ περὶ ἐγκαύσεως καὶ
περὶ τρίψεως εὐκαίρου, ἀπεψίας τε καὶ κραιπάλης καὶ
ὁμαλοῦς δυσκρασίας· ἀρίστης τε κράσεως ἐκδιδάσκει διά-
γνωσιν καὶ θερμῆς γνωρίσματα, καὶ τῶν ἄλλων ἁπλου-
στέρων καὶ συνθέτων κράσεων, οὐχ ὅλου μόνον τοῦ
σώματος, ἀλλὰ καὶ κεφαλῆς καὶ ἐγκεφάλου καὶ γαστρὸς
καὶ πνεύμονος καὶ καρδίας καὶ ἥπατος καὶ ὄρχεων,
ἀνελών, παρέλαβε τὴν βασιλείαν τῆς Βιθυνίας, ἀσε-

βεστάτῳ φόνῳ κτησάμενος τὴν ἀρχήν.
Ὅτι Λυσιτανοί, φησί, τὸ μὲν πρῶτον οὐκ ἔχοντες
ἀξιόχρεων ἡγεμόνα εὐάλωτοι καθίσταντο Ῥωμαίοις πο-
λεμοῦντες, ὕστερον δὲ Ὑριάτθου κυρήσαντες μεγάλα
Ῥωμαίους ἔβλαψαν. Ἦν μὲν οὖν οὗτος τῶν παρὰ τὸν
Ὠκεανὸν οἰκούντων Λυσιτανῶν, ποιμαίνων δ' ἐκ
παιδὸς ὀρείῳ βίῳ κατέστη συνήθης σύνεργον ἔχων καὶ τὴν
τοῦ σώματος φύσιν· καὶ γὰρ ῥώμῃ καὶ τάχει καὶ τῇ τῶν
λοιπῶν μερῶν εὐκινησίᾳ πολὺ διήνεγκε τῶν Ἰβήρων.
Συνεθίσας δὲ αὑτὸν τροφῇ μὲν ὀλίγῃ γυμνασίοις δὲ
πολλοῖς χρῆσθαι, καὶ ὕπνῳ μέχρι μόνου τοῦ ἀναγκαίου,
καθόλου δὲ σιδηροφορῶν συνεχῶς καὶ θηρίοις καὶ λῃσταῖς
εἰς ἀγῶνας καθιστάμενος, περιβόητος ἐγένετο παρὰ τοῖς
πλήθεσι, καὶ ἡγεμὼν αὐτοῖς ᾑρέθη, καὶ ταχὺ σύστημα
περὶ ἑαυτὸν λῃστῶν ἤθροισε. Καὶ προκόπτων ἐν τοῖς
πολέμοις οὐ μόνον ἐθαυμαστώθη δι' ἀλκήν, ἀλλὰ καὶ
στρατηγεῖν ἔδοξε διαφερόντως. Ἦν δὲ καὶ δίκαιος ἐν ταῖς
διανομαῖς τῶν λαφύρων, καὶ κατ' ἀξίαν τοὺς ἀνδρα-
γαθήσαντας ἐξῆρε τοῖς δώροις.
887
χέουσαν νάματα. Εἶδέ σε καὶ Ἔφεσος ἡ ἀρχαία, καὶ

νέον Ἰωάννην προσεῖπεν. Εἶδε, καὶ εὐαγγελικῆς ὑπεμνή-
σθη βροντῆς. Ἐντεῦθεν, ἀγαπητοί, τὸ ῥεῦμα τοῦ
λόγου τραχύνεται· ἀλλὰ μὴ φύγωμεν τὴν τραχύ-
τητα, τῆς εἰρήνης λοιπὸν ὁδοποιούσης τῷ ῥεύματι.
Εἰ γάρ τι πρὸς τοὺς σοὺς ναύτας, ὦ πάτερ, ἀγανακτεῖς,
εἴ τι πρὸς τοὺς συμπεπλευκότας λυπῇ, ἐννόησον ὅτι
χειμὼν καὶ κλύδων καὶ θάλασσα βρασσομένη ἠνάγκα-
σεν αὐτοὺς καὶ ἄκοντας τὸν Ἰωνᾶν προσρῖψαι τοῖς κύ-
μασιν. Οὐκ ἐκείνων μῖσος ἀλλὰ σὸν Γυμνάσιον τὸ συμ-
βάν· οὐκ ἐκείνων πόλεμος ἀλλὰ σὸς ἀγὼν τὰ γενό-
μενα. Οὐκ ἐκεῖνοι τῆς ἀδελφικῆς ἀπηνέχθησαν ψήφου,
ἀλλ' ἔδει καὶ σὲ τὸν δίαυλον τῶν μαρτύρων δραμεῖν.
Ἀπόρρητός τις οἰκονομία σκάμμα σοι καὶ δίαυλον
ηὐτρέπισε. Πάντως ἐρρέθη καὶ περὶ σοῦ πρὸς τὸν κοι-
νὸν ἀντίπαλον τῆς ἀνθρωπότητος «Προσέσχες τῇ δια-
νοίᾳ σου κατὰ τοῦ θεράποντός μου Ἰωάννου;» καὶ ἑξῆς.
Ἐχρεωστεῖτο τῷ λαμπρῷ βίῳ καὶ ἡ λαμπρὰ τελευτή.
Ἐπάλαιε μὲν τῷ Ἰὼβ ὁ διάβολος, ἐδόκουν δὲ προς-
κρούειν οἱ φίλοι· διὰ τοῦτο ὕστερον ὁ Θεὸς ἐξιᾶται τοὺς
κἀμὲ πρὸς εὐφημίαν πατρικὴν ἀνακρούσασθαι μέλος,

καὶ πολλοὶ μὲν οἱ τὸ ὄφλημα τὸ ἀπαραίτητον ἀπαι-
τοῦντες, παρ' ἡμῖν δὲ οὐδὲν τῆς πατρικῆς ἐφάμιλλον
ἀρετῆς, χρῆσον ἡμῖν, ὦ πάτερ Ἰωάννη, τὴν λύραν
τὴν σήν».
Ἀνεγνώσθη Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
ἐκ τοῦ ἐγκωμίου εἰς τοὺς ἁγίους μʹ μάρτυρας.
Ἐγκωμιάζονται μάρτυρες οὐχ ἵνα αὐτοὶ τὸν ἔπαινον
λάβωσιν, ἀλλ' ἵνα ἡμεῖς διὰ τῶν ἐπαίνων διαναστῶ-
μεν πρὸς τὴν μίμησιν. Ἐθλίβησαν καὶ δίκαιοι καὶ
ἄδικοι, ἀλλ' οἱ μὲν εἰς Γυμνάσιον δικαιοσύνης, οἱ δὲ
εἰς ἔλεγχον ἁμαρτίας. Διὰ τοῦτο τὰ μὲν τῶν δικαίων
πάθη θλίψεις ἡ γραφὴ καλεῖ, τὰ δὲ τῶν ἁμαρτω-
λῶν μάστιγας.

888
ἐμφυσώμεναι συμμύειν ποιοῦσι τοὺς πόρους, ὥστε δι' εὐ-

ρυτέρων μᾶλλον ἐξέρχεται τὸ ὑγρόν. Καὶ ἡ κάθεξις δὲ
τοῦ πνεύματος πληροῖ τὰς φλέβας, ὥστε κωλύει διιέναι.
Ὅτι μετὰ τοὺς πόνους καὶ τοὺς δρόμους οἱ ἐν σκιᾷ μᾶλ-
λον καθεζόμενοι ἱδροῦσιν ἤπερ οἱ ἐν τῷ ἡλίῳ, διότι ὁ
ἥλιος ἀναξηραίνει καὶ πυκνοῖ τοὺς πόρους. Ὅτι τοὺς
πόδας οἱ τῷ ὕδατι ἐμβάλλοντες οὐχ ἱδροῦσι, διότι τὸ
ὕδωρ κωλύει τὴν τῆξιν. Ὁ δὲ ἱδρὼς τῆξίς ἐστι τῶν κα-
κῶς προσῳκοδομημένων ταῖς σαρξίν, ὅταν ἐκκρίνηται
διὰ τὸ θερμόν.
Ὅτι τὸ Γυμνάσιον, ἐὰν γίνοιτο συν-
εχῶς, ἀναξηραίνει καθάπερ ὁ ἥλιος· διὸ ἧττον ἱδροῦ-
σιν. Ὅτι τὸ μέτωπον πρῶτον καὶ μάλιστα ἱδροῦσι
διὰ τὸ ὑπὸ τὸν ἐγκέφαλον εἶναι ὑγρὸν ὄντα. Καὶ ἡ κε-
φαλὴ δὲ μάλιστα ἱδροῖ διὰ τὸ μανόν (σημεῖον δὲ αἱ
τρίχες) καὶ διότι τοῦ πνεύματος ἡ κάθεξις διατείνεταί
πως εἰς τὴν κεφαλήν.
Ὅτι οἱ ἀγωνιῶντες τοὺς πό-
δας ἱδροῦσι, τὸ δὲ πρόσωπον οὔ, διότι ἡ ἀγωνία οὐ
μετάστασις θερμότητος ἀλλ' αὔξησις, καθάπερ ὁ θυ-
μός· διὸ τὸ μὲν πρόσωπον ἐξέρυθροι γίνονται καὶ οὐχ
Φώτιος. Lexicon (Α – Δ) Alphabetic letter delta, entry 758, line 1
διφυεῖ. ὅτι συναυλίζεται μία τῶν ἐν τῇ ἀκροπόλει δράκοντι προσημε-

ρεύουσα τῇ θεῷ.
Δραχμήν· ἐπὶ χρυσίου λέγουσιν, ὅταν ἕλκῃ μὲν ἡμίχρυσον,
ἰσχύῃ δὲ δραχμὰς ιʹ.
Δρέμνα· κλάσμα.
Δρεπανηφόρος· ξιφοφόρος.
Δρέπεται· θερίζεται, τρυγᾶται, ἀπανθίζεται.
Δρέπου· τρύγα.
Δρεφθῆναι· ἀποδρεπανισθῆναι.
Δρογγίλον· χωρίον Θρᾳκικόν.
Δρόμοις· τοῖς γυμνασίοις κατὰ Κρῆτας.
Δρομοκήρυκες· ἡμεροδρόμοι.
Δρόμοι· οἱ περίπατοι.
Δρομοκήρυκες· οἱ δρόμῳ τι ἀπαγγέλλοντες καὶ σημαίνον-
τες.
Δρυαχαρνεῦ· δρύϊνε Ἀχαρνεῦ, ἀναίσθητε· ἐκωμῳδοῦντο
γὰρ οἱ Ἀχαρνεῖς ὡς ἄγριοι καὶ σκληροί (com. adesp. fr. 75 K.), Ποτά-
889
μιοι δὲ ὡς ῥᾳδίως δεχόμενοι τοὺς παρεγγράφους. Θυμοιτάδαι καὶ
Φώτιος. Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter kappa, p.185, line 14
τινές· ὠνομάσθησαν δὲ ἀπὸ τοῦ κύκλω περιεστάναι

τοὺς πωλουμένους.
Κυκλοφορεῖται: κατὰ κύκλον φέρεται ἢ κινεῖται.
Κύκλωπες: ἄγριοι ἄνθρωποι.
Κύκνοι: τὸ μὲν ζωῖον δῆλον· ἔστιν δὲ καὶ εἶδος
πλοίου· ἴσως ὅτι κύκνος κατὰ τῆς πρώρας τῆς
νεὼς ἐκτετύπωτο ἐπισήμου ἕνεκα.
Κυκώμενος: ταραττόμενος.
Κύλα: τὰ ὑποκάτω τῶν ὀφθαλμῶν μέρη· καὶ κυ-
λοιδιαῖν ἐπειδὰν οἰδηῖ ταῦτα.
Κυλάραβις: Γυμνάσιον ἐν Ἄργει· ἀπὸ Κυλαράβεως τινός.
Κυλινδεῖ: κυλίει· ἐπιφέρει.
Κύλιξ: φιάλη· ποτήριον.
Κυλιχνίδα: τὴν ἰατρικὴν πυξίδα· ἔσθ' ὅτε δὲ καὶ
τὴν λιβανώτιδα.
Κυλλήστεις: τοὺς ὀξεῖς ἄρτους Αἰγύπτιοι.
Κυλλοῦ πήραν: ἡ Πήρα χωρίον πρὸς τωῖ Ὑμηττωῖ,
ἐν ωἷ ἱερὸν Ἀφροδίτης· καὶ κρήνη ἐξ ἧς αἱ πιοῦσαι
εὐτοκοῦσι· καὶ αἱ ἄγονοι γόνιμοι γίνονται· Κρατῖ-
νος δὲ ἐν Μαλθακοῖς καλιὰν αὐτὴν φησίν·
Φώτιος. Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter xi, p.312, line 8
Ξυνοθόκος: ξενοδόχος.
Ξυνωρίς: συζυγία· ἢ ἅρμα ἐκ δύο ἵππων συνεζευγ-
μένον.
Ξυρηκής: ὁ ξυρήσιμος καὶ κουριῶν.
Ξυπεταίωνες: δῆμος τῆς Κεκροπίδος φυλῆς Ξυπε-
ταιή· ἀφ' ἧς ὁ δημότης Ξυπεταιών.
Ξυρίδες: καμπάγια· ζυγάβδια· ἢ ἄλλο ὑπόδημα
διάφορον.
Ξυροῦ ἀκμῆς: τοῦ ὀξυτάτου· κατὰ λεπτότητα τῶν
σιδηρίων.
Ξυσταρχεῖς: τοῦ γυμνασίου ἄρχεις.
Ξυστίδα: λεπτὸν ὕφασμα· περιβόλαιον.
Ξυστίς: γυναικεῖον τί ἔνδυμά ἐστι πεποικιλμένον·
890
ὡς δῆλον ποιοῦσιν ἄλλοι τὲ τῶν κωμικῶν καὶ Ἀν-

τιφάνης ἐν Εὐπλοίαι· ἔστι μέντοι καὶ τραγικόν τι
ἔνδυμα οὕτω καλούμενον, ὡς Κρατῖνος ἐν Ὥραις·
ἔστι δὲ καὶ ἱππικὸν ἔνδυμα, ὡς Ἀριστοφάνης ἐν Νεφέλαις.
Φώτιος. Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter pi, p.474, line 8
Πυκνά: συχνῶς· ἐπιμελῶς.

Πυκάζει: καλύπτει· σκεπάζει.
Πυκάζεται: σκεπάζεται· κοσμεῖται.
Πυκάζουσι: σκιάζουσι· στεφανοῦσιν.
Πυκνή: ἡ τῶν Ἀθηναίων ἐκκλησία οὕτως ἐκαλεῖτο·
Κλείδημος δέ φησιν Πύκναν ὀνομασθῆναι, διὰ τὸ
τὴν συνοίκησιν πυκνουμένην εἶναι.
Πυκνή: ἡ ἐκκλησία τῶν Ἀθηναίων οὕτως λέγεται·
παρὰ τὸ πεπυκνῶσθαι τοὺς συνερχομένους ἐν αὐτηῖ.
Πυκασμός: δασύτης.
Πύκτης: παγκρατιαστής· ἀθλητής.
Πυλαγόρος: ὁ πεμπόμενος εἰς τὴν Πυλαίαν εἰς τὴν
Ἀμφικτυονίαν ῥήτωρ, ὥς τε ἐκεῖ ἀγορεῦσαι· Πυ-
λαγόρος δὲ παρὰ τὸ ἐν τηῖ Πυλαίαι ἀγορεύειν· Πυ-
λαία δὲ τὸ Ἀμφικτυονικὸν συνέδριον· ἦσαν δὲ Πυ-
λαγόροι τρεῖς.
Πυλαιστάτους: τοὺς μηδὲν ὑγιὲς μήτε λέγοντας,
μήτε πράσσοντας· διὰ τὸ παραγίνεσθαι τοιούτους
τινὰς ἀνθρώπους εἰς τὸν προειρημένον τόπον.
Πύλαι· καὶ Πυλαία· καὶ Πυλαγόρας: Πύλαι μὲν
Theophanes Confessor Chronogr., Chronographia Pa. 501, line 21
ἀπολλυμένῃ·” διαφημίσαντες, ὅτι ἀνέστη ἔφιππος καὶ πορεύεται

πολεμῆσαι Βουλγάρους ὁ τάρταρον οἰκῶν μετὰ δαιμόνων. τούτους
συλλαβόμενος ὁ τῆς πόλεως ἔπαρχος, τὸ μὲν πρῶτον ἐψεύδοντο θεόθεν
αὐτομάτως τὰς τῶν τάφων πύλας ἀνεῷχθαι· παραστάντες δὲ τῷ
ἐπαρχικῷ βήματι καὶ περὶ τὴν μαρτυρίαν ὀκλάσαντες τὸ τῆς μοχλεύ-
σεως δρᾶμα πρὸ πάσης ἐξεῖπον τιμωρίας· οὓς ἀξίως μοχλεύσας
πομπῇ δημοσίᾳ παρέπεμψεν ἀναβοῶντας τῆς τιμωρίας τὴν πρόφασιν·
οὕτω γὰρ ὁ τῆς κακίας εὑρετὴς διάβολος τοὺς στρατευομένους ἐξ-
επαίδευσεν, ὡς μὴ αἰτιᾶσθαι τὰς ἑαυτῶν ἁμαρτίας, ἀλλὰ τὴν ὀρθό-
δοξον καὶ πατροπαράδοτον πίστιν, καὶ τὸ τῶν μοναστῶν ἱερὸν
σχῆμα, τὸ τῆς κατὰ θεὸν φιλοσοφίας Γυμνάσιον. οἱ δὲ πολλοὶ τῶν
891
ταῦτα βλασφημούντων σχήματι μόνον ἦσαν Χριστιανοί, τῇ δὲ ἀλη-

θείᾳ Παυλικιάνοι, οἵ τινες μὴ δυνάμενοι τὰ ἑαυτῶν μυσαρὰ δόγματα
παρεμφαίνειν τῇ τοιαύτῃ προφάσει τοὺς ἀμαθεῖς παρενόθευον, Κων-
σταντῖνον τὸν Ἰουδαιόφρονα μακαρίζοντες ὡς προφήτην καὶ νικητὴν
καὶ τὴν κακοδοξίαν αὐτοῦ ἐπ' ἀνατροπῇ τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας
τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀσπαζόμενοι. τῇ δὲ κβʹ τοῦ Ἰου-
νίου μηνὸς παραταξάμενοι Χριστιανοί τε καὶ Βούλγαροι οὐ μακρὰν
Ἀδριανουπόλεως, πταίουσι μὲν Χριστιανοὶ σφόδρα δεινῶς περὶ τὸν
πόλεμον, κρατοῦσι δὲ τῆς μάχης οἱ ἐχθροὶ τοσοῦτον, ὥστε τοὺς
πλείστους Χριστιανοὺς μήτε τὴν πρώτην συμβολὴν θεασαμένους
Cosmas Indicopleustes Geogr., Topographia Christiana

ἀναδείκνυσι τὸν μέλλοντα, χαριζόμενος ἀγαθὰ αἰώνια, ἀνέν-

δειαν, ἀπάθειαν, ἀθανασίαν, ἀφθαρσίαν, ἀτρεπτότητα, γνῶσιν
τελείαν, δικαιοσύνην, ἁγιασμόν, ἀπολύτρωσιν, μακαριότητα
εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.
Οὐ γὰρ καθὼς οἱ ἔξωθεν ληρωδοῦντες λέγουσιν ἀϊδίως
μένειν τὴν νῦν κατάστασιν, χαιρεσίκακον μᾶλλον ἢ ἀδύναμον
ἢ φθονερὸν τὸν Θεὸν ὑποτιθέμενοι, τῶν ἀγώνων τούτων καὶ
τῆς φθορᾶς μὴ δυνάμενόν ποτε παῦλαν δοῦναι τῷ κόσμῳ, ἀλλ'
ὁσημέραι καὶ προστιθέντα φθορὰν καὶ πάθη καὶ θάνατον καὶ
ἀγῶνας, καὶ μὴ ἰσχύοντα ἆθλα τῶν ἀγώνων ἢ στεφάνους
χαρίσασθαι, καταπαῦον τὸ Γυμνάσιον. Ὥσπερ γὰρ αὐτὸν
ὑποτίθενται ἧς ηὐπόρησεν ὕλης δημιουργὸν γεγενῆσθαι μόνον,
οὕτως αὐτὸν καὶ νῦν ὑποτίθενται μὴ εὐποροῦντα τούτου βέλ-
τιον ποιῆσαι, ἀπιστοῦντες καὶ τῇ ἀναστάσει τῶν σωμάτων,
ὡς οὐ δυνατοῦ ὄντος, καὶ πάσῃ τῇ θείᾳ Γραφῇ. Διὰ τοῦτο οἱ
τάλανες καὶ τὸ σφαιρικὸν σχῆμα τοῦ οὐρανοῦ ὡς ἀληθὲς
παραδέχονται, ἀπιστοῦντες καὶ βδελυττόμενοι πᾶσαν τὴν
θείαν Γραφήν, καὶ ὡς γραώδεις μύθους ἀποστρεφόμενοι τὴν
ἀλήθειαν.
Damascius Phil., In Parmenidem Pa. 249, line 27
οὔτε γιγνομένη, ἀλλὰ πάντη ἄχρονος καὶ ἀγενής, ὡς ἐρεῖ, ποτὲ δὲ ἐν τῷ

γίγνεσθαι καὶ ἀπόλλυσθαι. Ταῦτα μὲν οὖν εἰσαῦθις.
Νῦν δὲ ἐκεῖνο καὶ διοριστέον ὅτι ἄλλο τὸ πληθύεσθαι καὶ ἑνίζεσθαι,
ἄλλο
τὸ ἓν εἶναι καὶ πολλά, καὶ αὖ πάλιν, ἄλλο τὸ φθείρεσθαι τὸ ἓν ἢ τὰ πολλά,
892
ἄλλο τὸ μὴ ἓν εἶναι μηδὲ πολλά. Ὡς γὰρ ἁπλῶς εἰπεῖν, τὸ μὲν εἶδος

αὐτῆς,
οἷον αὐτὸ τὸ ὑποκείμενον, τὸ ἕν ἐστιν καὶ οὐχ ἕν, καὶ πολλὰ καὶ οὐ
πολλά,
καὶ ὂν καὶ μὴ ὄν· καὶ τὰ ἄλλα τὸν αὐτὸν τρόπον ἀντιθέμενα, ἃ συλλαβὼν
ὁ Τίμαιος πάντα, μεριστὸν ἔφατο ἢ καὶ ἀμέριστον· ὧν τὸ μὲν ἀμέριστον
ἀληθὲς ἕκαστον ἀποφαίνει, τὸ δὲ μεριστόν, ψευδώνυμον. Διόπερ ὁ
Παρμε-
νίδης τῷ ἀποφατικῷ τῶν ἀληθῶν εἰσηγεῖται τὰ εἴδωλα αὐτῶν, ἐπεὶ καὶ ἐν
Σοφιστῇ μὴ ὂν ὀνομάζει τὸ εἴδωλον ὁ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου ξένος,
περὶ
δὲ τοῦτο τὸ εἶδος ἀποτελεῖσθαι τὰς ἐφεξῆς συναγομένας ἐναντιώσεις, καὶ
ὥς
φησιν αὐτός, καθόδους τε καὶ ἀνόδους.
Δεύτερον δὲ ἐκεῖνο ἐπισημαίνομαι ὅτι τὸ μίγμα τοῦτο αὐθυπόστατόν
ἐστιν
ἐν τῇ ψυχῇ τὸ ἓν καὶ οὐχ ἕν, καὶ ὂν καὶ μὴ ὄν. Ἐντεῦθεν γὰρ ἀπὸ τούτου
τοῦ
ἑνὸς ἀναφύεται, ἀλλ' οὐκ ἀπὸ τῶν προδεδειγμένων λαμβάνεται. Ἀμέλει
ὡς
καὶ ταῦτα συνάγων τρόπον τινά, οὕτω ἐδιώρισεν ἀπὸ τῶν δεδειγμένων·
“τὸ
ἓν εἰ ἔστιν οἷον διεληλύθαμεν, ἆρα οὐκ ἀνάγκη αὐτὸ ἕν τε ὂν καὶ πολλά,
καὶ
οὔτε ἕν, οὔτε πολλά,” ἀπὸ τῆς οἰκείας φύσεως.
καλός. καλὰ δὲ καὶ τὰ ἐκ χρυσοῦ καὶ ὅσα τοιαῦτα, ἐν οἷς καὶ κρήδεμνα.
ἐκεῖθεν
δὲ καὶ σκῶμμά ποτε δριμὺ τὸ φιλόκαλος ἐπὶ πορνικοῦ καὶ ἡ ἐν ἐπαίνῳ
ἀπειροκα-
λία ἤγουν ἡ λίαν εὐείδεια. τῆς δ' αὐτῆς ἐννοίας καὶ τὸ «ὁ δεῖνα καλός»
καὶ «ἡ
δεῖνα καλή», ἅπερ ἐν φλοιοῖς δένδρων τὸ παλαιὸν ἐγράφοντο, καθὰ ἐν
τοῖς
ἑξῆς δηλωθήσεται· εὐμορφίαν γὰρ ἐνταῦθα ἐδήλουν τὰ γράμματα. οὕτω
καὶ
τέλος πανηγυρικοῦ λόγου τὸ καλόν, ἐπεὶ κάλλους μάλιστα ὁ πανηγυρικὸς
λόγος
ἐφίεται. Νηγάτεον δὲ ἢ τὸ νεωστὶ γενόμενον οἱονεὶ νεήγατον ἢ παρὰ τὸ
νη
893
στερητικὸν καὶ τὸ γατόν τὸ γεγενημένον, ἵνα δηλοῖ τὸ ἀγένητον καί, ὡς

εἰπεῖν,
ἀχειρότευκτον· ὥσπερ γάρ, φασίν, ἀπὸ τοῦ τείνω τατός, οὕτω καὶ ἀπὸ
τοῦ
γείνω γατός καὶ νηγάτεος. (v. 44) Λιπαροὺς δὲ πόδας λέγει οὐ τοὺς διὰ
τρυφὴν
ἀλλὰ διὰ τὸ Γυμνάσιον τοιούτους. ἀπὸ μέρους δὲ νοητέον τὸ πᾶν, ὡς καὶ
τοῦ
ὅλου σώματος εὐσαρκοῦντος δι' εὐεξίαν τῷ βασιλεῖ. ὅτι δὲ τὸ Γυμνάσιον
τοιαῦτα
ποιεῖ τὰ σώματα, ζητητέον καὶ εἰς τὸν Κωμικόν. [Ὅτι δὲ καὶ ἐπὶ
κρηδέμνῳ
τίθεται τὸ λιπαρόν, δῆλον ἐκ τῆς λιπαροκρηδέμνου, ἐν ᾗ δηλοῦνται
τροπικῶς
ἡ τοῦ κρηδέμνου λειότης τε καὶ στιλπνότης ἐκ λευκότητος. δοκεῖ δὲ
ξενίζον
εἶναι, εἰ καὶ γυναικῶν πόδες λιπαροί ποτε λέγονται. ἰστέον δὲ ὅτι τὸ «ὑπὸ
λιπαροῖσί» τινες «ὑπαὶ λιπαροῖσι» γράφουσιν ὀκνοῦντες νοεῖν ὡς καὶ

ἀπειροκα-
καὶ «ἡ
τοῖς
καὶ
λόγος
νη
εἰπεῖν,
τοῦ
τρυφὴν
τοῦ
894

τοιαῦτα
κρηδέμνῳ
τροπικῶς
ξενίζον

αὐτὴ ἡ
ὑπό πρόθεσις μακρὸν ἐνταῦθα ἔχει τὸ ο διὰ τὴν ἐπιφορὰν τοῦ λ κατὰ
λόγον
κοινῆς συλλαβῆς.] Τὸ δὲ ὑπεδήσατο δέδωκεν ἀρχὴν τῆς τῶν ὑποδημάτων
κλήσεως. ὑποδεῖσθαι γὰρ πάντως ἐπὶ ποδῶν, ὥσπερ τὸ ἀναδεῖσθαι ἐπὶ

κεφαλῆς.
σχηματίσαι τὸν λόγον, εἰπὼν «οὔτε ἀλήϊος οὔτε ἀκτήμων χρυσοῦ», καὶ
ὅτι
τὸ νόημα τοῦτο περίφρασίς ἐστι τοῦ «ἀέθλια πολλά», διασαφοῦσα τὸ ἐν
ἐκείνῳ
ἀόριστον πλῆθος. Καὶ ὅρα ὡς ἐκ μέρους τῶν ληΐων καὶ τῆς χρυσοῦ
κτήσεως
πάντα πλουτισμὸν ἐνέφηνε, καὶ ὅτι κατ' ἐξαίρετον ἐκ τῶν ἄλλων ὑλῶν
μνησθεὶς
τοῦ χρυσοῦ μετὰ τὰ λήϊα, καὶ ἐρίτιμον αὐτὸν λέγει ὡς τῶν λοιπῶν
μετάλλων
τιμιώτερον. Ληΐων δὲ πρώτων μνησθεὶς ἐξοχὴν ἐγκωμιαστικὴν τῆς
γεωργίας
ἐνέφηνε. [Ἰστέον δὲ ὅτι σπουδαῖον πάλαι κριθὲν τὸ ἐναγωνίως καὶ χάριν
ἐπ-
άθλων γυμνάζεσθαι φίλον ἦν καὶ τοῖς περὶ Τροίαν Ἀχαιοῖς τά τε ἄλλα καὶ
διότι φιλοτιμίαν τε εἶχε τὸ πρᾶγμα καὶ εἰς μάχην ἠρέθιζε τὴν

ἀναγκαιοτάτην,
ἧς ἕνεκεν Ἀθηναῖοι Πέρσας νικήσαντες ὕστερον ἐπενοήσαντο ἀστεῖόν τι
καὶ ἀκίνδυνον Γυμνάσιον, ἀλεκτρυόνας νομοθετήσαντες ἀγωνίζεσθαι
δημοσίᾳ
μιᾶς ἡμέρας τοῦ ἔτους. Ἐπεὶ καὶ Θεμιστοκλῆς, ὅτε κατὰ Περσῶν ἐξῆγε
895
στρατόν, ἀλεκτρυόνας ἰδὼν μαχομένους ὑπὲρ τοῦ μὴ ἡττηθῆναι, ἐκεῖθεν,

φασί,
τοὺς Ἀθηναίους ἐπέρρωσεν εἰς μάχην. Ὅμοιον δὲ καὶ Ῥωμαῖοι ἐποίουν
δι' ὀρτύγων μονομαχίας, κήρυκος προφωνοῦντος τὸ «ποῦλλι ποῦγναντ»,
ἤγουν τὰ πωλία μάχονται, καὶ οὕτω τοὺς θεατὰς ἀθροίζοντος]. (v. 124)
Πηγοὺς δὲ ἵππους τοὺς εὐπαγεῖς λέγει καὶ στερεούς.
ὠνόμασται. Εἰ δὲ πρὸς τὸ εἶναι τὸ ὄψον ἐκ τοῦ ἕψειν ἐναντιοῦσθαι τὸ

πνεῦμα
δοκεῖ, ἐνθυμητέον ὡς οὕτω ἕπω μὲν τὸ ἀκολουθῶ δασύνεται, ὀπαδὸς δὲ ὁ
ἐξ
αὐτοῦ γενόμενος ψιλοῦται. προσλογιστέον δὲ καὶ ὅτι τὸ μὲν ἅμα
δασύνεται,
ἄμια δὲ ἰχθύς, ὠνομάσθαι δοκοῦσα παρὰ τὸ ἅμα ἰέναι ταῖς ὁμοειδέσι,
ψιλοῦται.
συναγελαστικὸν δὲ καὶ ἡ ἄμια, ὅθεν διὰ τὸ καινὸν τοῦ πνευματισμοῦ
Ἀθήναιος
ψιλοῖ τὸ κατάρχον α ὡς στερητικόν. οὐ γὰρ κατὰ μίαν φέρονται, ἀλλ'
ἀγεληδὸν
ἵενται. Ἔτι πρὸς τοῖς εἰρημένοις περὶ ὄψου ἰστέον καὶ ὅτι ὄψον ποτῷ καὶ
ὄψον σίτῳ οἱ μὲν ἄλλοι θεωροῦσιν ἐν βρώμασι, Σωκράτης δὲ ἄλλως αὐτὰ
ἐκαρύ-
κευεν, ὃς διαπεριπατῶν, φασίν, ἑσπέρας βαθείας πρὸ τῆς οἰκίας πρὸς
τοὺς
πυνθανομένους «τί τηνικάδε, ὦ Σώκρατες», ἔλεγεν ὄψον εὑρίσκειν πρὸς
τὸ
δεῖπνον, αἰνιττόμενος ὅτι ὄψον δείπνῳ τὸ Γυμνάσιον, παρασκευάζον
ἡδεῖαν
τὴν τροφήν. Ἔτι γνωστέον καὶ ὅτι, ἐπεὶ πρὸς ἥδυσμα, ὡς προερρέθη,
βρώσεως
ἐπινενόηται τὸ ὄψον, οὐ κατὰ τὸν ἄρτον, οὐ μὴν οὐδ' εἰς πλεῖον χρηστέον
αὐτῷ,
ἵνα μὴ ἀκούσῃ ποθὲν ὁ τοῦτο ποιῶν τὸ «ὦ παρόντες, τίς ὑμῶν τῷ μὲν
ἄρτῳ
ὡς ὄψῳ χρῆται, τῷ δ' ὄψῳ ὡς ἄρτῳ», ὅπερ ἔφη Σωκράτης πρός τινα
χρώμενον
ἀμέτρως τῇ ἐποψήσει. Καὶ ὅρα τὴν ἐπόψησιν τὴν αὐτὴν οὖσαν τῷ ὄψῳ
καὶ
τῷ προσοψήματι. Ὅτι δὲ καὶ τὸ ἐπιμανῶς ἔχειν πρὸς τὸ κατ' ἰχθύας ὄψον
οὐ
896
τῶν παλαιῶν ἦν ἀνδρῶν, ἀλλὰ τοῖς μεθ' Ὅμηρον ἐπεχωρίασε, δηλοῖ,

φασίν,
ὁ Γαδαρεὺς Μελέαγρος, τὸν Ὅμηρον εἰπὼν Σύρον ὄντα, κατὰ τὰ ἐκείνῳ
πάτρια ἰχθύων ἀπεχομένους ποιῆσαι τοὺς ἀρχαίους, ἥρωας δηλαδή.
(v. 352) Ὅτι τὸ «μάστιγι κατωμαδὸν ἤλασεν ἵππους» ἀντὶ τοῦ ἀνατείνας
ἕως ὤμων τὴν μάστιγα, ὤμων δὲ ἢ τῶν ἑαυτοῦ ἢ τῶν ἵππων. (v. 352 – 5)
Ὅτι πολεμικὴν εὔτακτον ὁρμὴν φράζει τὸ «ἤλασεν ἵππους κεκλόμενος»,
ἤγουν ἐγκελευόμενος τοῖς δεῖνα, «ἐπὶ στίχας, οἳ δὲ σὺν αὐτῷ πάντες
ὁμοκλή-
σαντες ἔχον», ἤγουν ἤλαυνον, «ἐρυσάρματας ἵππους ἠχῇ θεσπεσίῃ».
Εὐθεῖα
δὲ πληθυντικὴ τοῦ ἐρυσάρματας οἱ ἐρυσάρματες, ὅπερ ὅτι
μεταπέπλασται
ἀπὸ τοῦ ἐρυσάρματοι, δηλοῦται ἀλλαχοῦ. (v. 355 – 61) Ὅτι Ἀπόλλων
αἰγίδα
ἔχων ἐρίτιμον, ἣν ἀριπρεπέα φθάσας εἶπεν Ὅμηρος ὡς καὶ χρυσῆν καὶ
βασι-
λικήν, «ῥεῖα ὄχθας καπέτοιο βαθείης ποσσὶν ἐρειπὼν ἐς μέσον κατέβαλε,
γεφύρωσεν δὲ κέλευθον μακρὰν ἠδ' εὐρεῖαν, ὅσον τ' ἐπὶ δουρὸς ἐρωὴ
γίνεται»,
οὐκ ἐν πολέμῳ ἀλλ' ἐν γυμνασίου ἀδείᾳ, «ὁππότ' ἀνήρ», φησί, «σθένεος
πειρώ-
μενος ἥσει», τουτέστι πέμψει – ὅθεν καὶ ἥμων ὁ ἀκοντιστής, καὶ ἤματα
τὰ
ἀκοντίσματα. – »τῇ ῥ' οἵ γε», τουτέστιν ἐνταῦθα διὰ τοῦ τοιούτου
γεφυρώ-
ματος, οἱ Τρῶες «προχέοντο φαλαγγηδόν», ἔφιπποι πάντως, ὡς μετ'
ὀλίγα
φανήσεται, «πρὸ δ' Ἀπόλλων», ἤγουν πρὸ δὲ τῶν ἄλλων Ἀπόλλων
ἐκέχυτο
δηλαδή, «αἰγίδ' ἔχων», ὡς ἐρρέθη, «ἐρίτιμον», ἔρειπε δὲ τεῖχος οὐχ'
ἁπλῶς
δίχα πόνου, ἀλλὰ καὶ λίαν ἀπονητί. (v. 361 s.) Φησὶ γὰρ «ἔρειπε δὲ τεῖχος
Ἀχαιῶν ῥεῖα μάλα». ὃ παραβολικῶς ἐφερμηνεύων ἐπάγει «ὡς ὅτε τις

ψάμαθον
πάϊς ἄγχι θαλάσσης», ἔνθα δηλαδή ἐστι ψάμμου δαψίλεια. (v. 363 s.)
Εἶτα
ἐπεξεργαζόμενος τὴν σύντομον ταύτην παραβολὴν ἐπάγει διὰ τὸ
897
σαφέστερον
»ὅς τε», τουτέστιν ὁ παῖς, «ἐπεὶ οὖν ποιήσει ἀθύρματα νηπιέῃσιν,
ἄν. [Οἱ δέ γε παρὰ τοῖς ἰατρικῶς ἰωνίζουσιν ἀλλοφάσσοντες οὐδέν τι

ὅμοιον
δηλοῦσιν, ἀλλὰ σημαίνουσι τοὺς ἄλλοτε ἄλλα φράζοντας καὶ μηδὲν ὅλως
διασαφοῦντας.] (v. 683) Ζῶμα δὲ οὐ μόνον ἐν πυγμαχίᾳ, ἀλλὰ ἐζώννυντο

καὶ
οἱ παλαίοντες, ὡς δηλώσει προϊὼν ὁ ποιητής. Ὅτι δὲ καὶ ἐγυμνοῦντο οἱ
οὕτω
ζωνύμενοι, σιγᾷ ὡς φανερόν, καθὰ παντελῶς ἐσίγησε καὶ τὸ ζώσασθαι
τὸν
Ἐπειόν, ὡς ἀπὸ τοῦ Εὐρυάλου γνωσθησόμενον. ἐνέφηνε δὲ μόνον τὸ καὶ
ἀμφοτέρους ἐνταῦθα ζώσασθαι ἐν τῷ εἰπεῖν «οἳ δὲ ζωσάμενοι». Περὶ δὲ
τοῦ
ζώματος φέρεται ἱστορία, ὅτι μετὰ τὴν ιδην Ὀλυμπιάδα συνέβη
Ὄρσιππόν τινα
ἐμποδισθέντα ὑπὸ τοῦ περιζώματος πεσεῖν καὶ τελευτῆσαι, ἢ κατά τινας
νικηθῆναι. ὅθεν ἐθεσπίσθη γυμνοὺς τοὺς τοιούτους ἀγωνίζεσθαι. ἀφ' οὗ
καὶ
Γυμνάσιον ὁ τόπος, ἐν ᾧ τοὺς ἀγῶνας ἐποιοῦντο. ὥστε, φασί, νεώτερος
Ὁμήρου
Ἡσίοδος, γυμνὸν εἰσάγων Ἱππομένην ἀγωνιζόμενον τῇ Ἀταλάντῃ. (v.
684)
Οἱ δὲ τῶν πυγμάχων ἱμάντες οἱ βόειοι περὶ τὰς χεῖρας αὐτοῖς εἰλοῦντο,
συνερ-
γαζόμενοί τι ταῖς πληγαῖς καὶ τοὺς δακτύλους δὲ συνέχοντες, καὶ ὡσεί
τινα
κορύνην σφαιροῦντες στερρῶς. καὶ ὤφθη οὐ πρὸ πολλοῦ Πέρσης ἀνὴρ
πυγμικὸς
ἐν τοῖς βασιλείοις οὕτω διατεθειμένος. ἐκαλοῦντο δέ, φασί, καὶ μύρμηκες
οἱ
τοιοῦτοι ἱμάντες, ὅθεν καὶ τὸ ἀστεῖον ἐκεῖνο ἱστόρηται, ὡς ἀνὴρ ἀχρεῖος
τὴν
πυγμικὴν καὶ πολλὰς παθὼν πληγάς, τόπον ὠνούμενος ἐν ᾧ μάθοι
πολλοὺς
εἶναι μύρμηκας, ἀφῆκε συναλλάξαι, βαρυνθεὶς ὡς εἴπερ καὶ ἐπλήγη τῷ
τῶν
μυρμήκων ὀνόματι. [Ἀλλὰ τοῦτο μέν, εἰ καὶ ἡδὺ τοῖς ἀκούουσιν, ἀλλ' ὁ
898
ταπεινὸς ἐκεῖνος πύκτης οὐκ εὐτραπέλως ἐποίησεν, ἀλλὰ δειλιῶν καὶ

πρὸς μόνην
Ευστάθιος Commentarii ad Homeri Odysseam

Vol. 1, p.186, line 1
ἀπογυῶσαι τὲ ἔχει, καὶ ἀνήνορα θέσθαι. καὶ μένεος καὶ ἀλκῆς λαχέσθαι
ποιεῖ ὡς ἡ Ἰλιὰς δηλοῖ.
ὡς δὲ καὶ χαλκοῦ ἤτοι σιδήρου ἐπίθετον ὁ εὐήνωρ, δηλοῦται ἀλλαχοῦ.
(Vers. 623.) Ἀλόχους δὲ,
τὰς τοῦ Ὀδυσσέως λέγει δμωάς. ὡς τοῖς μνηστῆρσιν εἰς ταυτὸν λέχος
ἰούσας. παραχρώμενος τῇ λέξει.
ὅτι δὲ μάχλοι αἱ τοιαῦται δουλίδες, ἐν τοῖς ἑξῆς δηλωθήσεται. (Vers.
626.) Ὁ δὲ δίσκος, ἐκ λίθου
φασὶν ἦν, καί ποτε καὶ σιδήρεος, ἱμάντι περὶ τὸ μέσον ἐνειρμένῳ,
στρεφόμενος καὶ ἀφιέμενος. Ἡ δὲ
αἰγανέα, εἶδος ἀκοντίου ἐπιτηδείου εἰς αἰγῶν θήραν. καὶ γίνεται παρὰ τὸ
ἵεσθαι κατὰ αἰγῶν. ἢ καὶ
παρὰ τὸ ἄγαν ἵεσθαι. οἱ δὲ παλαιοὶ, φασὶ καὶ ὅτι αἰγανέα γρόσχος. μικρὸν
ἀκόντιον. καὶ ζητητέον
μή ποτε ἔσφαλται τὸ γρόσχος. γρόσφος γὰρ μάλιστα εὕρηται διὰ τοῦ φ. εἰ
μὴ ἄρα μηχανικὴ μὲν λέξις
ὁ γρόσφος. ὁ δὲ γρόσχος, ἀκόντιον. Τὸ δὲ ἱέντες, καιρίως εἴρηται. ἵενται
γὰρ καὶ οἱ δίσκοι καὶ αἱ
αἰγανέαι, ὥσπερ καὶ οἱ ὀϊστοί. διὸ καὶ ἰοὶ λέγονται. (Vers. 627.) Τυκτὸν
δὲ δάπεδον, ἢ τὸ εὔτυκτον
καθ' ὁμοιότητα τοῦ, κρητῆρα τετυγμένον. ἢ τὸ μὴ φύσει τοιοῦτον, ἀλλὰ
σκευασθὲν εἰς Γυμνάσιον.
οὐδὲ γὰρ οὐδ' οἱ σπάταλοι μνηστῆρες ἀνέχονται μὴ γυμνάζεσθαι.
Δάπεδον δὲ τί τέ ἐστι καὶ πόθεν
γίνεται, ἡ Ἰλιὰς παριστᾷ. Τὸ δὲ ὕβριν ἔχοντες, παιδευτικῶς ἐῤῥέθη.
ἐπειδὴ τῶν ὑβριστῶν καὶ τὰ
γυμνάσια, οὐ σπουδαῖα. ὕβρις δὲ ἄντικρυς. οὔκουν σπουδαῖοι αὐτόχρημα
οἱ μνηστῆρες οὕτω γυμναζό-
μενοι, ἀλλὰ ἔμφασιν μόνην ἐσκίαζον τοῦ πρὸς ἀνδρίαν ἡρωϊκὴν
γυμνάζεσθαι. (Vers. 629.) Ἀρχοὶ
δὲ μνηστήρων Εὐρύμαχος καὶ Ἀντίνοος, κατὰ ἀνδρίας πρόσχημα. τοῦτο
γὰρ δηλοῖ τὸ, ἀρετῇ ἄριστοι.
Ευστάθιος Commentarii ad Homeri Odysseam Vol. 1, p.250, line 21

899
ὁ πρόσπολος δουλικὸν ἀεὶ ὄνομά ἐστιν, οὐδὲ μὴν ὁ πρόσπολος. διόπερ ὁ

γράψας τὸ, πίνειν ὁ πόσον
κεν ἔχων ἀφίκοιο οἴκαδε ἄνευ προπόλου, ἀσαφῶς ἔγραψε. πρόπολον
εἰπὼν, ἢ δοῦλον, ἢ τὸν ἁπλῶς
προοδεύοντα εἰς χειραγωγίαν ὁδοῦ. χρῆσις δὲ προπόλου, ἔν τε τῷ τοῦ
κωμικοῦ Πλούτῳ, καὶ ἐν τῷ, ἀλλ'
ὦ Δελφῶν πλείστας ἀκονῶν Φοῖβε μαχαίρας καὶ προδιδάσκων τοὺς σοὺς
προπόλους. (Vers. 215.) Τὸ
δὲ ὑγρὸν ἔλαιον ὃ καὶ λίπα φησὶν ἐλλειπτικῶς, ἔν τε τῷ, ἀλειψάμεναι λίπ'
ἐλαίῳ, καὶ λοέσσατο καὶ
λίπ' ἄλειψε, προϊὼν καὶ ἀλοιφὴν λέγει ἐν τῷ, ἀμφὶ δ' ἐλαίῳ χρίσομαι, ἦ
γὰρ δηρὸν ἀπὸ χροός ἐστιν
ἀλοιφή. ὡς εἶναι ταυτὸν κατὰ πολυωνυμίαν, ἔλαιον καὶ ἀλοιφὴν καὶ λίπα.
δῆλον δὲ ἐκ τῶν ἐνταῦθα
λεγομένων, ὡς καὶ ἐψυχρολούτουν οἱ παλαιοί. ὅτι δὲ καὶ θερμοῖς
ἐχρῶντο λοετροῖς, ἐν ἄλλοις δηλοῖ
ὁ ποιητής. Ὅτι δὲ οὐχ' ἁπλῶς ἐλαίῳ πρὸς θεραπείαν ἰατρικώτερον οἱ
παλαιοὶ ἐχρίοντο συνήθως καθὰ
μυριαχοῦ δείκνυται, ἀλλά τινες καὶ πολυτελεῖ ἐχρῶντο ἐλαίῳ, δηλοῖ ὁ
γράψας τὸ, τοῖς μὲν γυμνασίοις
ὡς βαλανείοις χρώμενοι, ἀλειφόμενοι δ' ἐλαίῳ πολυτελεῖ καὶ μύροις.
Ἰστέον δὲ καὶ ὡς κοινότερον μὲν
τὸ λίπ' ἐλαίῳ, ἀποκεκόφθαι δοκεῖ ἐκ τοῦ λιπαρῷ. ἵνα ᾖ λιπαρὸν ἔλαιον,
οὐ πρὸς διαστολὴν ἑτέρου μὴ
τοιούτου, ἀλλὰ τὸ ἁπλῶς φύσει τοιοῦτον ὑγρόν. Ἡρῳδιανὸς μέντοι
ἄλλως αὐτὸ σχηματίζων, φησὶν
ὅτι τοῦ ἄλειφα καὶ λίπα ἡ κατάληξις, οὐκ ἀήθης. ἀλλὰ τὸ μὲν ἄλειφα,
ὥσπερ θένω θέναρ καὶ κείρω
κέρας, οὕτω καὶ αὐτὸ ἐκ τοῦ ἀλείφω, ἄλειφαρ ἢ ἄλειφας. καὶ ὑποστολῇ
τοῦ ρ ἢ τοῦ σίγμα, ἄλειφα.
τὸ δὲ λίπα, ἐξ ἀναλόγου ἀντιπαραθέσεως ἐγένετο. ὡς γὰρ κῶος κῶας,
ὕδος ὕδας, γῆρος γῆρας,
οὕτω καὶ λίπος λίπας ἐξ οὗ τὸ λίπα, ἵνα ᾖ γένος μὲν τὸ λίπα, εἶδος δὲ τὸ
ἔλαιον. (Vers. 216.) Ὅτι
τὸ, λοῦσθαι ποταμοῖο ῥοῇσιν ὅ ἐστι ῥείθροις, ἀπὸ τοῦ λόεσθαι γίνεται.
ἀφ' οὗ καὶ λοετρόν.
ὁπλοποιΐᾳ φαίνεται. κιθαρίζοντος γὰρ ἐκεῖ παιδὸς χαίρουσιν ἄλλοι μολπῇ

καὶ ὀρχηθμῷ. ἐν οἷς ὑπο-
900
σημαίνεταί φασι τὸ ὑπορχηματικὸν εἶδος, ἀνθῆσαν ἐπὶ Ξενοδήμου καὶ

Πινδάρου. ἔστι δέ φασιν ἡ
τοιαύτη ὄρχησις μίμησις τῶν ὑπὸ τῆς λέξεως ἑρμηνευομένων
πραγμάτων. ἣν παρίστησι Ξενοφῶν ἐν τῇ
Ἀναβάσει. ὀρχήσεις ἱστορῶν σὺν ὅπλοις καὶ ἅλματα ὑψηλὰ καὶ κοῦφα
καὶ μετὰ μαχαιρῶν. ἐναρμόνια
δηλαδὴ καὶ αὐτὰ ὁποῖα καὶ τὰ τῶν ἐνταῦθα βηταρμόνων. ὧν τῆς ἀρετῆς
παράδειγμα καὶ Τελέστης
ὀρχηστής φασιν Αἰσχύλου, οὕτω τεχνίτης, ὥστε ἐν τῷ ὀρχεῖσθαι τοὺς
ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας φανερὰ ποιῆσαι
τὰ πράγματα δι' ὀρχήσεως. Ὅτι δὲ ἡ ὄρχησις ἐσπουδάζετό ποτε, δηλοῦσι
καὶ οἱ περιᾳδόμενοι ὀρχη-
στοδιδάσκαλοι, καὶ οἱ ζηλώσαντες αὐτὴν σοφοί. Σοφοκλῆς οὖν, καλός
φασι τὴν ὥραν γινόμενος, δεδί-
δακτο ἐξ ἔτι παίδων καὶ ὀρχηστικὴν καὶ μουσικήν. Καὶ Σωκράτης δὲ
πολλάκις ἐν τῷ καταλαμβάνεσθαι
ὀρχούμενος ἔλεγε τοῖς γνωρίμοις, παντὸς εἶναι μέρους τὴν ὄρχησιν
Γυμνάσιον. (Vers. 267.) Ὅτι και-
ροῦ λαβόμενος ὁ ποιητὴς καὶ πρόσωπα εὑρὼν τρυφῶντα ἐν τῇ τῶν
Φαιάκων, γελᾷ καὶ αὐτὸς ἐνταῦθα
εἰς ἀστεϊσμὸν ἐλθὼν διὰ τοῦ κατὰ τὸν Ἄρην καὶ τὴν Ἀφροδίτην
διηγήματος, ἐρωτικοῦ ὄντος καὶ δια-
τοῦτο τεταγμένου εἰς γλυκεῖαν ἔννοιαν. οὐκ ἀπεικὸς δὲ πάντως τοὺς ὡς
πολλαχοῦ φαίνεται τρυφητὰς
Φαίακας καὶ ἀκούσμασι χαίρειν ἐρωτικοῖς, ἅπερ οἱ πρὸς ἀρετὴν ζῶντες
ἀποτροπιάζονται, λέγοντες
καὶ αὐτοὶ, ὅτι τροφὴ ψυχῆς λόγοι καλοί. καὶ ὅτι ἐν κενῇ γαστρὶ τῶν
καλῶν ἔρως οὐκ ἔστιν, ἤγουν τῶν
εὐμόρφων. πεινῶσι γὰρ ἡ Κύπρις πικρὰ ὥς φησιν Ἀχαιὸς ὁ ποιητής. ἀφ'
οὗ λαβὼν Εὐριπίδης φησίν.
ἐν πλησμονῇ τοι Κύπρις, πεινῶντι δ' οὔ. εἰ δὲ σεμνολογεῖται τοῖς σοφοῖς
ὁ Ἔρως, ἀλλ' ἐκεῖνοι σεμνὸν
ἄλλως τὸν Ἔρωτα καὶ παντὸς αἰσχροῦ κεχωρισμένον ᾔδεσαν. διὸ καὶ
κατὰ τὰ γυμνάσια Ἑρμῇ καὶ Ἡρα-
κλεῖ αὐτὸν συνίδρυον, τῷ μὲν λόγου,
κες αὐτοῖς ὀφθῶσιν, ἐκεῖ κατοικεῖν. ἰδόντες οὖν, φησὶ, κόρακας

πετομένους περὶ τὸν Παγασιτικὸν
κόλπον, οὓς ἄκακοι παῖδες ἐγύψωσαν, ᾤκησαν ἐκεῖ, καλέσαντες τὸ
χωρίον Κόρακας. ὕστερον δὲ Αἰο-
901
λεῖς ἐκβαλόντες αὐτοὺς ἔπεμπον ἐκεῖ τοὺς φυγαδευομένους. ὁ δ' αὐτὸς

λέγει καὶ ὅτι Ἀριστοτέλης ἱστορεῖ
λοιμοῦ κατασχόντος καὶ κοράκων πολλῶν γενομένων τοὺς ἀνθρώπους
θηρεύοντας αὐτοὺς καὶ περι-
καθαίροντας ἐπαοιδαῖς ἀφιέναι ζῶντας, καὶ ἐπιλέγειν τῷ λοιμῷ, φεῦγ' ἐς
κόρακας. ὁ δὲ Αἴσωπος πλάτ-
τει μυθικῶς κολοιὸν μέγαν, νομίσαντα τοῖς κόραξιν ἐξισοῦσθαι,
προσμίξαι αὐτοῖς, ἡττηθέντα δὲ
ὑποστρέψαι πάλιν εἰς τοὺς κολοιούς. τοὺς δὲ ἀγανακτήσαντας παίειν
αὐτὸν καὶ βοᾶν, φεῦγ' ἐς κόρα-
κας. Ἀριστείδης δὲ ἀποδίδωσι διὰ τὸ ἐν τραχέσι τόποις καὶ κρημνώδεσι
τοὺς κόρακας νεοσσοποιεῖσθαι
λέγειν ἡμᾶς φεῦγ' ἐς κόρακας, ὅ ἐστιν εἰς ἀποκρήμνους τόπους καὶ εἰς
φθοράν. δῆλον δὲ ὅτι πολλοὶ
τόποι ἀπὸ ζῴων ἐκαλοῦντο, ὡς καὶ ἡ Λεοντάρνη, καὶ ἡ Λεοντόπολις, καὶ
ἡ Βουκεφάλα καὶ τὸ Κυνό-
σαργες Γυμνάσιον ἔξω τοῦ ἄστεος Ἀθήνῃσιν. ὅ τινες Κυνοσαργὲς
ὀξυτόνως προέφερον ὁμοίως τῷ περι-
καλλές· κρατεῖ δὲ ὅμως ἡ τοῦ προπαροξυτόνου ἀνάγνωσις, ὡς δηλοῖ τὸ,
ἐν Κυνοσάργει. οὕτω δὲ καὶ
ἐν Ἄργει Κυνάδρα κρήνη, ἐξ ἧς ἔπινον οἱ ἐλευθερούμενοι. ὅθεν τὸ ἐν
Κυνάδρᾳ ἐλευθέριον ὕδωρ παροι-
μιακῶς ἐπὶ τῆς κατ' ἐλευθερίαν ζωῆς. ἐκλήθη δὲ οὕτως ἡ ῥηθεῖσα κρήνη
διὰ τὸ κύνα, φασὶ, ταύτῃ,
τουτέστιν ἐκεῖ, διαδράναι, ὥς περ καὶ Κυνόσαργες ἀπὸ κυνὸς ἀργοῦ, ὅ
ἐστι λευκοῦ, κρέας ἐκ θυσίας
ἁρπάσαντος καὶ ἀπαγόντος ἐκεῖ. Ἰστέον δὲ καὶ ὅτι ὥς περ τόποι γῆς,
οὕτω καὶ νῆες ἐκληρώσαντό τινα
μέρη παρώνυμα ζῴων. οὕτω συὸς τόπος παροιμιωδῶς, ἐπεί περ τὰ Σάμια
πλοῖα συὸς εἶχε τύπον ἐν ταῖς
πρώραις. ἐντεῦθεν ὁ Λουκιανὸς καὶ ἕτεροι χηνίσκον λέγουσι νηὸς
τύπωμά τι χηνὸς παράσημον ἐν ναυ-
σίν. ἐντεῦθεν δὲ καὶ τὸ παρὰ Λυκόφρονι ταυρόμορφον πλοίου τύπωμα.
καὶ τοιαῦτα μὲν ταῦτα.
(Vers. 409.) Περὶ δὲ βαλάνου καὶ ὡς πιαίνει σύας αὕτη, προδεδήλωται.
(Vers. 411.)
ἐπὶ γόνυ πέσοι τὸ τῆς Ἑλένης φῦλον, ἐπεὶ πολλῶν ὑπὸ γούνατ' ἔλυσε.
(Vers. 68.) Περὶ δὲ τοῦ ὡς ὤφελ-
902
λεν ἀπολέσθαι ἰστέον ὡς ἡ τοιαύτη ἔννοια δοκεῖ ἀπεύχεσθαι τὸ ἐν τοῖς

πράγμασιν ἐνδεχόμενον. ὁ γὰρ
φάμενος ὡς ὤφελλε γενέσθαι τόδε τι δυσαρεστεῖται εἴ περ πέφυκεν αὐτὸ
γενέσθαι καὶ μὴ γενέσθαι καὶ
μὴ κατὰ ὀφειλὴν ἀναγκαίαν γέγονεν. ὁμοίας δὲ ἐννοίας καὶ τὸ, ὡς
ὤφελλέ τι μὴ γενέσθαι. δῆλον δὲ
ὅτι τε καὶ ὀφείλειν τέτριπται κοινῶς, καὶ ὀφέλλειν δὲ ποιητικώτερον. καὶ
ὅτι τὸ ὀφείλω καὶ περισπα-
σμοῦ ὑπόνοιαν ἔχει. διὸ ὡς οἰκῶ οἰκέτης καὶ οἰκέσιον, οὕτω καὶ ὀφειλῶ
ὀφειλέτης καὶ ὀφειλέσιον. καὶ ὅτι
τὸ ὀφείλω συγκοπὲν ὄφλω γέγονε. διαφορὰ δέ, φασιν, αὐτῶν, ὅτι ὄφλει
μέν τις ἐπὶ δίκῃ, ὀφείλει δὲ,
ὡς ἡ κοινὴ λέγει συνήθεια. οὐκοῦν καὶ ὁ γέλωτα ὄφλων καταδίκης λόγῳ
τοῦτο πάσχειν λέγεται.
(Vers. 72.) Ὅτι σπουδῆς δηλωτικὸν τὸ, ὣς εἰπὼν ζωστῆρι θοῶς συνέεργε
χιτῶνα, ὡς εἴ τις εἴποι, ἀνε-
κομβοῦτο διὰ ἔργον, ὥς τε τὰ πρὸ τούτου, ἄζωστος ἦν ὁ τοῦτο ποιήσας
Εὔμαιος, ὁποῖοι ἐπὶ τοὺς
ἀγῶνας ἐξιέναι ἱστοροῦνται οἱ ἐν ταῖς γυμνασίοις νήσοις· ἄζωστοι γάρ,
φασιν· εἰ δὲ Ἡσίοδος ἐπὶ
ἀργίας τὸ ζώσασθαι τίθησιν ἐν τῷ, γείτονες ἄζωστοι κίον ζώσαντο δὲ
πηοὶ, ἑτέρου λόγου ἐκεῖνο καὶ
οὐδέν τι πρὸς τὰ ἐνταῦθα. (Vers. 73.) Ὅτι ἔθνεα χοίρων λέγει ἀντὶ τοῦ
πλήθη, ὡς καὶ ἐν Ἰλιάδι
ἔθνεα μελισσάων, ὅθεν λαβὼν καὶ Ὀππιανὸς ἔθνεα πόντου τοὺς ἰχθύας
φησίν. Ὅτι ἀρχαϊκὸν ἁπλοῦν
ὁ ποιητὴς διασκευάζων μαγείρευμά φησι· βῆ ἐς συφεούς· ὃ ἑρμηνεύων
ἐπάγει· ὅθι ἔθνεα χοίρων.
(Vers. 74.) εἶτα ἡ διασκευὴ συντομωτάτη διὰ τὸ μὴ δεῖν εἶναι ἄρτι
πανηγυρικῶς φρασθῆναι τοῦτο.
ἔνθεν ἑλὼν δύο ἔνεικε καὶ ἀμφοτέρους ἱέρευσεν, ὅ ἐστιν ἔσφαξεν, εὗσέ
τε, μίστυλλέν τε καὶ ἀμφ' ὀβε-
λοῖσιν ἔπειρεν. ὀπτήσας δ' ἄρα πάντα φέρων παρέθηκεν Ὀδυσσῆϊ θερμὰ
αὐτοῖς ὀβελοῖσιν. ὁ δ' ἄλφιτα
λευκὰ ἐπάλυνεν, ὅ ἐστιν ἐπέπασε κατὰ ἔθος ἀρχαῖον τὸ ὕστερον
ἀργῆσαν. ἐν δ' ἄρα κισσυβίῳ κίρνη
μελιηδέα οἶνον, ἤγουν συνέμιξεν ὕδατι, ὥστε κεῖσθαι πίνειν. (Vers. 75.)
Ὅρα δὲ τὸ εὗσε καὶ μίστυλλε
καὶ ἔπειρε, πάρισα συχνὰ τὴν τῆς ξενικῆς τραπέζης φράσιν γοργῶς
ἀρτύοντα. ἔχει δὲ ὁ τόπος οὗτος

903
εἰ πολλὰ ἑκάστῳ πάρεισιν. οἱονεὶ γάρ, φησιν, ὡς εἴ περ ὀλίγα παρέκειντο,

οὐκ ἂν διεδίδοντο.
(Vers. 454.) Τὸ δὲ, οὐκ ἄρα σοί γ' ἐπ' εἴδεϊ καὶ φρένες ἦσαν, λέγοιτο μὲν
ἂν πρὸς πάντα λαμπρὸν
μὲν ἰδεῖν, μεμπτὸν δὲ φρονεῖν. ἐναντιοῦται δὲ πρὸς τὸ, οὐ μέν μοι δοκέεις
ὁ κάκιστος Ἀχαιῶν εἶναι,
ἀλλ' ὁ ἄριστος, ὅ περ εἶπεν Ὀδυσσεὺς ῥητορικῶς, ὅτε μή πω δεδοκίμακε
τὸν Ἀντίνοον, οὐκ εἰπὼν ὅτι
ἄριστος εἶ, ἀλλ' ἐνδοιαστικῶς, ὅτι δοκεῖς μοι τοιοῦτος. μέρος δὲ
ἀφροσύνης ἐν αὐτῷ καὶ τὸ ἀναιδῆ
προΐκτην τὸν ξένον εἰπεῖν, ὡς πᾶσι παριστάμενον καὶ αἰτοῦντα, ὅ περ
ἄλλως ἡ περίφρων Πηνελόπη
κρίνει, ἐν οἷς ἐρεῖ, ὅτι κακὸν αἰδοῖος ἀλήτης, ὡς τοιούτου τοῦ Ὀδυσσέως
φαινομένου αὐτῇ. οὕτως ἐναν-
τίαις δόξαις οἱ ἄνθρωποι ἐν πολλοῖς μεριζόμεθα. (Vers. 455.) Ἐπιστάτην
δὲ τὸν ἐπαίτην λέγει νῦν
παρὰ τὸ ἐφίστασθαι. οἱ δὲ παλαιοὶ τὴν λέξιν καὶ ἐπὶ παιδαγωγοῦ καὶ
παιδοτρίβου οἴδασι τεθεῖσθαι.
ὁ δὲ τοιοῦτος καὶ ἐπιτιμητὴς ἂν λεχθείη ποτὲ κατὰ τὸ, ὡς ὁὐπιτιμητής γε
τῶν ἔργων βαρύς. καὶ
γυμνασίου δέ, φασιν, ἐπιστάτης ὁ ἐπιμελητής. ἐνταῦθα δὲ μνηστέον τοῦ
γραμματικοῦ Ἀριστοφάνους,
εἰπόντος οὕτω ῥητῶς· ἐπιστάτης ἐπὶ μόνου τοῦ χυτρόποδος δοκεῖ τοῖς
πολλοῖς τάττεσθαι καὶ τοῦ μεται-
τητοῦ, ὡς παρ' Ὁμήρῳ. ἀγνοοῦσι δὲ ὅτι καὶ ὁ παιδοτρίβης οὕτω
καλεῖται. τὸ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων
καθηγητῶν τάττειν οὔ φημι πάντως τὴν χρῆσιν δεικνύναι.
προσενθυμητέον δὲ καὶ Τηλέφου τοῦ, ὡς
ἱστορεῖται, Περγαμηνοῦ, ὅτι κατὰ τὴν ἐκείνου παράδοσιν νομική τις ἦν
λέξις ἢ τεχνικὴ ἐν τοῖς μεθ'
Ὅμηρον ὁ ἐπιστάτης. γίνεται γάρ, φησιν, ἐπιστάτης Ἀθήνῃσιν ἐκ τῶν
πρυτανέων εἷς, ὃς ἐπιστατεῖ
νύκτα καὶ ἡμέραν μίαν, καὶ πλείω χρόνον οὐκ ἔξεστιν οὐδὲ δὶς τὸν αὐτὸν
γενέσθαι, τάς τε κλεῖς, ἐν οἷς
τὰ χρήματά εἰσι, φυλάττει καὶ τὰ γράμματα τῆς πόλεως καὶ τὴν δημοσίαν
σφραγῖδα. κληροῖ δὲ καὶ
προέδρους ἐξ ἑκάστης φυλῆς ἕνα, πλὴν τῆς πρυτανευούσης, καὶ πάλιν ἐκ
τούτων ἐπιστάτην ἕνα. καὶ τοιαῦτα μὲν ταῦτα. ἕτεροι δὲ ἐπιστάτην φασὶ
ξύλινόν τι πολλοὺς παττάλους ἔχον, ἐξ

904
δίχα τοῦ ἰῶτα προφέρειν· λέγες γάρ φασι καὶ λέγε, ἀκολούθως δὲ καὶ
τύπτες τύπτε καὶ τὰ ἄλλα ὁμοίως·
καὶ δοκοῦσι καὶ οἱ τοιοῦτοι δωρίζειν. ἐπεὶ οἱ Δωριεῖς τὸ τύπτειν καὶ
λέγειν ἐκ τοῦ, ὡς εἴρηται, τύπτε
καὶ λέγε, τύπτεν καὶ λέγεν φασὶ προσθέσει τοῦ ν· ὅθεν τὸ τυπτέμεν καὶ
λεγέμεν, ὡς καὶ ἐν τοῖς εἰς
τὴν Ἰλιάδα εἴρηται. Τοῦ δὲ ἔλασε σῦς, ὅ πέρ ἐστιν ἔπληξεν, ἐνεργέστερον
τὸ διήλασε. τὸ μέντοι
κατήλασε κωμικὸν σκῶμμα ἐστίν. (Vers. 466.) Ὁ δὲ Παρνησὸς, ὃν ἡ
κοινὴ χρῆσις διὰ τοῦ α λέγει
Παρνασὸν, πολὺς ἐν ταῖς ἱστορίαις, φυλάσσων μέχρι καὶ νῦν παρὰ
Βοιωτοῖς ὑποβάρβαρον τὸ ἀρχαῖον
ὄνομα. Τερνεσὸν γὰρ αὐτὸν παραλαλοῦντες φασὶν οἱ ἐγχώριοι. ἡ δὲ διὰ
τῶν δύο σσ γραφὴ τοῦ Παρ-
νησσοῦ κατήργηται παρὰ τοῖς ὕστερον. καὶ τοιαῦτα μὲν τὰ τοῦ εἰρημένου
Ὁμηρικοῦ χωρίου λεπτά.
Ὅτι δὲ τοῖς παλαιοῖς περισπούδαστον ἦν τὸ κυνηγετεῖν, αἱ παλαιαὶ
πράξεις δηλοῦσιν. ἐν αἷς μυρία
πρόσωπα λαμπρὰ περιᾴδονται, χαίροντα τῇ θηρατικῇ τέχνῃ καὶ
εὐδοκιμοῦντα περὶ αὐτήν. ὅτι μηδὲ
ἔστιν εἰκαῖον ἔργον αὕτη, ἀλλὰ Γυμνάσιον πολεμικὸν, δίχα γε τοῦ καὶ
βίον προσπορίζειν ἐνιαχοῦ ὅλοις
ἔθνεσιν. ἦσαν δὲ καὶ γέρα θήρας παρά τισι. Μακεδονικὸν οὖν ἔθος
ἱστόρηται, γέρας εἶναι τῷ ἔξω
λίνων ὗν κεντήσαντι μὴ καθῆσθαι ἐν δείπνοις, ἀλλὰ κατακλίνεσθαι. ἕως
δὲ τότε καθήμενοί, φασιν,
ἐδείπνουν. Κάσανδρος οὖν ἀνδρεῖός τε ὢν καὶ κυνηγὸς ἀγαθὸς πέντε καὶ
τριάκοντα ἐτῶν γεγονὼς, ἐδεί-
πνει παρὰ τῷ πατρὶ καθήμενος, οὐ δυνάμενος τὸ ἆθλον ἐκτελέσαι. ἄλλως
δὲ ὅτι ἐκαθέζοντο ἐν τοῖς δεί-
πνοις οἱ ἥρωες, οὐ μὴν κατεκέκλιντο, δῆλον ἐστί. λέγεται γοῦν, ὡς καὶ
Ἀλέξανδρός ποτε εἰς ἑξακισχι-
λίους ἡγεμόνας ἐκάθισεν ἐπὶ δίφρων ἀργυρῶν καὶ κλιντήρων ἁλουργοῖς
περιστρώσας ἱματίοις. καὶ
Ἀθήνῃσι δέ, φασι, καθήμενοι ἐδείπνουν ἐν πρυτανείῳ. (Vers. 467.) Ὅτι
τὴν ῥηθεῖσαν οὐλὴν γραῦς
χείρεσσι καταπρηνέσσι λαβοῦσα γνῶ ἐπιμασσαμένη, τουτέστιν
ἐφαψαμένη, πόδα δὲ προέηκε φέρεσθαι·
ἐν δὲ λέβητι πέσε κνήμη, κανάχησε δὲ χαλκός· ἂψ δ' ἑτέρωσ' ἐκλίθη ἢ ὁ
λέβης ἢ αὐτή.
905
Zosimus Hist., Historia nova Book 2, ch. 2, sec. 3, line 8
ἐξεῖπεν· ἀρυσάμενος δὲ ἐκ τοῦ Θύμβριδος ὕδωρ, καὶ

τοῦτο θερμήνας ἐπί τινος κατὰ τὸν τόπον ὑπ' αὐτοῦ
πεποιημένης ἐσχάρας, ἔδωκε πιεῖν τοῖς παισίν.
Οἳ
δὲ ἅμα τῷ πιεῖν ὕπνου προσγενομένου κατέστησαν
ὑγιεῖς· ὄναρ δὲ θεασάμενοι, προσαγαγεῖν ἱερεῖα μέλανα
Περσεφόνῃ καὶ Ἅιδῃ καὶ τρεῖς ἐπαλλήλους ἄγειν παν-
νυχίδας ᾠδῶν καὶ χορῶν, ἀφηγήσαντο πρὸς τὸν πατέρα
τὸ ὄναρ ὡς ἀνδρὸς μεγάλου καὶ θεοπρεποῦς ταῦτα
ποιεῖν ἐπισκήψαντος ἐπὶ τοῦ κατὰ Τάραντα Ἀρείου
πεδίου, καθ' ὃ καὶ ἀνεῖται τόπος εἰς Γυμνάσιον ἵππων.
Βουλομένου δὲ τοῦ Οὐαλεσίου βωμὸν αὐτόθι καθι-
δρῦσαι, καὶ τῶν λιθοξόων ὀρυττόντων ἐπὶ τούτῳ τὸν
τόπον, βωμὸς εὑρέθη πεποιημένος, ἐν ᾧ γράμματα ἦν
’Ἅιδου καὶ Περσεφόνης’· τότε τοίνυν σαφέστερον διδαχ-
θεὶς τὸ πρακτέον, τούτῳ τῷ βωμῷ τὰ μέλανα προσῆγεν
ἱερεῖα καὶ τὰς παννυχίδας ἐν αὐτῷ διετέλει ποιῶν.
Οὗτος δὲ ὁ βωμὸς καὶ ἡ τῆς ἱερουργίας
κατάστασις ἀρχὴν ἔλαβεν ἐξ αἰτίας τοιᾶσδε· Ῥωμαίοις
καὶ Ἀλβανοῖς πόλεμος ἦν· ὄντων δὲ ἀμφοτέρων ἐν
ὅπλοις ἐπεφάνη τις τερατώδης τὴν ὄψιν, ἠμφιεσμένος

906

Ησύχιος. Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter gamma, entry 997, line 1
Γυλιός· ὁ Ἡρακλῆς. καὶ ἀγγεῖον ὁδοιπορικὸν εἰς ἀπόθεσιν τῶν

ἀναγκαίων, ᾧ ἐχρῶντο οἱ στρατιῶται (Ar. Pac. 527?)
γύλλιον· ἀγγεῖον πλεκτόν vgASn
γυλλάς· εἶδος ποτηρίου, παρὰ Μακεδόσιν
γύλλινα· ἐρείσματα. γεῖσοι
γυλλός· κύβος, ἢ τετράγωνος λίθος
γυλλοί·στολμοί
γυμνάζεται· ἀσκεῖται AS
γυμνασία· ἄσκησις. ⌊μελέτη ps
γυμνασιάρχης· ἄρχων τοῦ ξυστοῦ. AS ἢ βόλου ὄνομα
Γυμνάσιον· τόπος, ἐν ᾧ ἀγωνίζονται
γυμνή· ἄνηβος
γυμνηλοί· οἱ ἀκτήμονες, καὶ πένητες
γυμνῆτες· οἱ μὴ ἔχοντες ὅπλα· οἱ δὲ τοὺς σφενδονητάς· οἱ δὲ
τοὺς γυμνοὺς μαχομένους (Eur. Phoen. 1147?)
γυμνόν· ἀνυπόδητον. ἢ ἀπεσκυθισμένον, ὡς Ἀρχίλοχος (fr. 161)
Ησύχιος. Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter kappa, entry 3960, line 2
για, εἰς ἃ τὰ πτερὰ ἐμβάλλεται

κράνεια· λεπτοκάρυα
κρανέεσθαι· τελέσαι, ⌊τελειῶσαι (Ι 626)
κράνεσι· περικεφαλαίαις ASn
κρανέω· ἐπιτελέσω g(n)
κράνεος· περικεφαλαίας
κρανία· τόξον. εἶδος δένδρου. περικεφαλαία
κρανίξαι· ἐπὶ κεφαλὴν ἀποῤῥῖψαι
Κράνιοι· τῆς Κεφαλληνίας αὗται τέσσαρες πόλεις ... Κράνιοι
Κρανίον· [πλατύ, ὑψηλόν. σεμνόν. ἰσχυρόν, ὀχθῶδες.] καὶ ἡ
κεφαλή. ἢ. Γυμνάσιον
κράνος· περικεφαλαία Avgps
κράντωρ· βασιλεύς (Eur. Andr. 507)
κραντῆρες ὀδόντες· οἱ ὕστερον φυόμενοι, οἱ λεγόμενοι σω-
φρονιστῆρες. [οἱ δὲ τόπον Κεφαλληνίας]
907
κραντήριοι· οἱ κραίνοντες, καὶ ἐπιτελοῦντες

κράξαι· βοῆσαι b, ἠχῆσαι
κυλινδούμενος· κυλιόμενος, περιστρεφόμενος ASn

κυλίνθιον· προσωπεῖον ξύλινον
κύλιξ· κοτύλη, ⌊ποτήριον gns(p)
κυλίχνη· φιάλη. καὶ ἡ ἰατρικὴ πυξίς
κυλιχνίδες· πυξίδες. ἄλλοι λιβανωτρίδες. ἕτεροι ἀγγεῖα κερα-
μεᾶ. ἄλλοι κύλικας. ἄλλοι πυξίδας ἰατρικάς
κύλλας· σκύλαξ. Ἠλεῖοι
κύλλαβοι· ὑπώπια
[κυλλαίνει· θυμαίνει]
κύλλαιος· βόστρυχος
κυλλάραβις· δίσκος. ἢ Γυμνάσιον ἐν Ἄργει
κυλλᾶστις· ἄρτος τις ἐν Αἰγύπτῳ ὑποξίζων ἐξ ὀλύρας
[κυλλατούς· τοὺς ὀφθαλμούς]
κύλληβιν· κολοβόν[τα]. οἱ δὲ τὰ κέρατα κολόβια παρ' Ἱπ-
πώνακτι (fr. 122)
κυλαίνων κάτω· Σοφοκλῆς Φαίδρᾳ. τὰ ὦτα καταβαλών,
ἅπερ οἱ σαίνοντες κύνες ποιοῦσιν· ‘ἔσαινεν οὐρὰν ὦτα
κυλλαίνων κάτω’ (fr. 625). οἷον· οὐρῇ μέν ῥ' ὅγ' ἔσηνε καὶ
οὔατα κάββαλεν ἄμφω (ρ 302)
Κυλλήνη· ὄρος Ἀρκαδίας (Β 603) ASg
Κυλλήνιος· ὄνομα κύριον ⌊ὁ Ἑρμῆς (ω 1) r
Ησύχιος. Lexicon (Π – Ω) Alphabetic letter sigma, entry 1583, line 1
σταβατῖναι· κωπεῶνες
σταβεύς· κωπεών
σταβόλιχον· εὔστραβον
στάγην· κάρδοπον
σταγόνες· ῥανίδες. θυγατέρες
σταγρόν· ξηρόν. θερμόν. ἀκμαῖον
σταγών· ἐν τοῖς μεταλλικοῖς τὸ καθαρὸν σιδήριον, ὃ(θεν) καὶ στα-
γονόθαλπον τὸν διαιροῦντα ταῦτα καλοῦσιν
σταδαῖα· ἑστηκότα. ὄρθια
σταδαῖον μέλος· τὸ πρᾷον
στάδιον· Γυμνάσιον. καὶ τόπος μέγας ἁπλοῦς καὶ ὁμαλός. ἢ μέτρον
χωρίου
908
στάζει· ῥέει
σταδία· ἡ λυχνία
σταδίη· ἡ συστάδην καὶ ἐκ χειρὸς μάχη, ἢ ἐκ συστάσεως καὶ ἐκ δια-
δρομῆς
σταδινόν· παρὰ Δίωνι πολίτην
Θοδώρετος. Graecarum affectionum curatio Book 9, sec. 45, line 6
ἐλέγχειν, ἐπὶ τοὺς παγκάλους τῶν γάμων μεταβῶμεν νόμους,

μετρίους τοὺς ἐλέγχους ποιούμενοι. Ἀκούσωμεν τοίνυν ἐν Πολι-
τείᾳ λέγοντος· «Ἀνδρῶν τούτων ἁπάντων πάσας εἶναι γυναῖκας
κοινάς, ἰδίᾳ δὲ μηδεμίαν μηδενὶ ξυνοικεῖν· καὶ τοὺς παῖδας αὖ
κοινούς, καὶ μήτε γονέα ἔκγονον εἰδέναι τὸν αὑτοῦ, μήτε παῖδα
γονέα.» Εἶτα ἐπιξυνάπτει· «Εἷς μὲν τοίνυν, ἦν δ' ἐγώ, νομο-
θέτης αὐτοῖς ὥσπερ τοὺς ἄνδρας, οὕτως καὶ τὰς γυναῖκας
ἐκλέξας, παραδώσει καθόσον οἷόν τε ὁμοφυεῖς. Οἱ δέ, ἅτε
δὴ οἰκίας τε καὶ ξυσσίτια κοινὰ ἔχοντες, ἰδίᾳ δὲ οὐδενὸς οὐδὲν
τοιοῦτο κεκτημένου, ὁμοῦ δὴ ἔσονται, ὁμοῦ δ' ἀναμεμιγμένων
καὶ ἐν γυμνασίοις καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ τροφῇ, ὑπ' ἀνάγκης, οἶμαι,
τῆς ἐμφύτου ἄξονται πρὸς τὴν ἀλλήλων μῖξιν· ἢ οὐκ ἀναγκαῖά
σοι δοκῶ λέγειν; – Οὐ γεωμετρικαῖς γε, ἦ δ' ὅς, ἀλλ' ἐρωτικαῖς
ἀνάγκαις, αἳ κινδυνεύουσιν ἐκείνων δριμύτεραι εἶναι πρὸς τὸ
πείθειν καὶ ἕλκειν τὸν πολὺν λεών.» Ὅτι μὲν οὖν ὁ φιλόσοφος
κοινὰς εἶναι τὰς γυναῖκας ἐκέλευσε, μακρῶν οὐ δεῖ λόγων εἰς
ἔλεγχον. Αὐτὸς γὰρ δὴ διαρρήδην νενομοθέτηκε καὶ τῆς κοινῆς
ξυνουσίας τὴν ἀνάγκην ἐπινενόηκεν. Κοινῇ γάρ, ἔφη, οἰκοῦντες
καὶ κοινῇ ἑστιώμενοι καὶ γυμναζόμενοι, ὑπὸ τῆς ἐμφύτου ἐπιθυ-
μίας πρὸς τὴν ἀλλήλων μῖξιν ὠθήσονται. Καὶ τοῦτο δὴ κοινοὺς
τοὺς τικτομένους ἀποφαίνει, ἀδεῶς ἑκάστου ταῖς προστυχούσαις
θαλάττης οἱ λεγόμενοι χόες. Καὶ ταῦτα πάντα οὐδ' ὅτι οὐκ οἶδεν,
οἶδεν· οὐδὲ γὰρ αὐτῶν ἀπέχεται τοῦ εὐδοκιμεῖν χάριν, τῷ ὄντι
δὲ τὸ σῶμα μόνον ἐν τῇ πόλει κεῖται αὐτοῦ καὶ ἐπιδημεῖ, ἡ δὲ
διάνοια, ταῦτα πάντα ἡγησαμένη σμικρὰ καὶ ὡς οὐδὲν ἀτιμά-
σασα, πανταχῇ πέταται, κατὰ Πίνδαρον, «τά τε γῆς ὑπένερθεν»
καὶ τὰ ἐπίπεδα γεωμετροῦσα «οὐρανοῦ τε ὕπερ» ἀστρονομοῦσα,
καὶ πᾶσαν πάντῃ φύσιν διερευνωμένη.»
Ἐν δὲ τούτοις ὁ Πλάτων τὴν τῶν ἡμετέρων φιλοσόφων ἐζω-
γράφησε πολιτείαν· οὐ γὰρ δή τις παρ' ἐκείνοις τοιοῦτος ἐγένετο.
909
Ὁ μὲν γὰρ Σωκράτης, τῶν φιλοσόφων ὁ κορυφαῖος, κἀν τοῖς

γυμνασίοις κἀν τοῖς ἐργαστηρίοις διαλεγόμενος διετέλει· καὶ
ποτὲ μὲν ἐν ἄστει διέτριβε, ποτὲ δὲ εἰς Πειραιᾶ κατιὼν τὰς
πομπὰς ἐθεώρει· καὶ τοῖς ὁπλίταις δὲ ξυνταττόμενος καὶ ἐν
Ποτιδαίᾳ καὶ ἐν Δηλίῳ παρετάττετο· καὶ μέντοι καὶ εἰς ξυσσίτια
ἀπιὼν ἠνείχετο καὶ Ἀριστοφάνους κωμῳδοῦντος καὶ Ἀλκιβιάδου
κωμάζοντος – τοῦτο γὰρ διδάσκει τοῦ Πλάτωνος τὸ Ξυμπό-
σιον – καὶ εἰς θέατρον ἀναβαίνων ξυνεθεᾶτο τῷ δήμῳ. Ἥκιστα
τοίνυν αὐτῷ προσήκει τὰ παρὰ Πλάτωνος εἰρημένα. Εἰ δὲ τούτῳ
οὐ προσῆκε, σχολῇ γ' ἂν ἄλλῳ τῳ ἁρμόσειεν.
Οἱ δὲ τῆς εὐαγγελικῆς ἐρασθέντες φιλοσοφίας πόρρωθεν τῶν
πολιτικῶν θορύβων γεγένηνται· τὰς δὲ τῶν ὀρῶν ἀκρωνυχίας
Θοδώρετος. Εκκλησιαστική ιστορία. Pa. 265, line 5
λύβην τῶν ποιμενικῶν ἱδρώτων ἠνείχετο. ὁπόσον μὲν οὖν οὗτος

ἀρετῆς συνέλεξε πλοῦτον, περιττὸν ἡγοῦμαι νῦν λέγειν, ἐν ἑτέρᾳ πραγ-
ματείᾳ ταῦτα συγγεγραφώς· ἓν δὲ μόνον τῶν ἐκείνου διηγήσομαι
μάλα προσῆκον τῇδε τῇ ἱστορίᾳ.
Βορρᾶθεν μὲν Ὀρόντης ὁ ποταμὸς παραρρεῖ τὰ βασίλεια, ἐκ δὲ
μεσημβρίας Στοὰ μεγίστη διόροφος τῷ τῆς πόλεως ἐπῳκοδόμηται
περιβόλῳ, πύργους ὑψηλοὺς ἑκατέρωθεν ἔχουσα. μεταξὺ δὲ τῶν τε
βασιλείων καὶ τοῦ ποταμοῦ λεωφόρος ἐστὶν ὑποδεχομένη τοὺς ἐκ
τῶν τῇδε πυλῶν ἐκ τοῦ ἄστεως ἐξιόντας καὶ εἰς τοὺς προαστείους
ἀγροὺς παραπέμπουσα. διὰ ταύτης Ἀφραάτης παριὼν ὁ θεσπέσιος
εἰς τὸ πολεμικὸν ἀπῄει Γυμνάσιον, τῶν θείων προβάτων τὴν προσή-
κουσαν ποιησόμενος θεραπείαν. τοῦτον ἄνωθεν ἐκ τῆς βασιλείου
Στοᾶς διακύπτων ὁ βασιλεὺς εἶδε σισύραν τε ἀναβεβλημένον καὶ ἐν
γήρᾳ βαθεῖ συντόνως βαδίζοντα· καί τινος εἰρηκότος ὡς Ἀφραάτης
οὗτος, οὗ τὸ τῆς πόλεως ἐξήρτηται πλῆθος, ἔφη πρὸς αὐτόν· «ποῦ
σὺ βαδίζεις, εἰπέ». ὁ δὲ σοφῶς ἅμα καὶ προσφόρως· «ὑπὲρ τῆς σῆς»,
ἔφη, «προσευξόμενος βασιλείας». «ἀλλ' οἴκοι σε μένειν ἐχρῆν», ὁ βα-
σιλεὺς ἔφη, «καὶ ἔνδον κατὰ τὸν μοναχικὸν προσεύχεσθαι νόμον». ὁ
δὲ θεῖος ἐκεῖνος ἀνήρ· «εὖ μάλα», ἔφη, «λέγεις, ὦ βασιλεῦ· τοῦτό
με δρᾶν ἔδει. καὶ τοῦτο δρῶν μέχρι καὶ νῦν διετέλεσα, ἕως εἰρήνης
ἀπήλαυε τοῦ σωτῆρος τὰ πρόβατα.
Κύριλλος Expositio in Psalmos Vol. 69, p.736, line 14
χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦ-

ται.» Καὶ οἱ διελάσαντες δὲ τῆς ἁμαρτίας τοὺς βρό-
910
χους, καὶ οἱ ἐν πίστει τελειωθέντες καὶ θλίψεις ὑπὲρ

Χριστοῦ καὶ αἰκίας ἀναδεξάμενοι, τοῖς ἄνωθεν ἐν-
τρυφήσουσιν ἀγαθοῖς. Ἔλθοι δ' ἂν ὁ λόγος καὶ ἐπὶ
τὸν Σωτῆρα, δεικνὺς καὶ αὐτὸν διὰ παθημάτων τε-
λειωθέντα, καὶ ἐκ τοῦ παθεῖν γενόμενον ὑψηλότερον.
Ἰστέον δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι τὰ περιστατικὰ ἐπὶ μὲν
τῶν ἁγίων θλίψεις ὀνομάζει ἡ θεία Γραφὴ, διότι
γυμνασίου ἕνεκεν αὐτοῖς συμβαίνουσιν· ὡς τὸ, «Πολ-
λαὶ αἱ θλίψεις τῶν δικαίων·» ἐπὶ δὲ τῶν ἁμαρτωλῶν,
μάστιγας· ὡς τὸ, «Πολλαὶ αἱ μάστιγες τῶν ἁμαρ-
τωλῶν.» Μαστίζονται γὰρ, διὰ τὰς ἁμαρτίας αὐ-
τῶν παιδευόμενοι.
Καὶ εἰσάκουσον τῆς προσευχῆς μου.
(A f. 22 b.) Ἀλλὰ πῶς ὁ εἰσηκοῦσθαι λέγων, ἀκου-
σθῆναι πάλιν παρακαλεῖ; Ἢ χρόνος ἐστὶν ἀντὶ χρό-
νου· ἀντὶ γὰρ τοῦ, ᾨκτείρησάς με καὶ εἰσήκουσας,
εἴρηται τὸ, «Οἰκτείρησον καὶ εἰσάκουσον·» ἢ τάχα
που καὶ διηνεκῶς ἀκούεσθαι παρακαλεῖ· ἐπειδὴ


EM 603. Orus.
911

Ἀκαλήφη (Eupol. fr. 60, Pherecr. fr. 24)· ἔστιν οὖν
⟦τὸ⟧ θαλάττιον φυτὸν δῆξιν καὶ κνησμὸν ἐν τῷ ἅπτεσθαι
Etymologicum Gudianum, Etymologicum Gudianum (ζείδωρος – ὦμαι)
Alphabetic entry pi, p.472, line 50
ὄντων παραγαγών.
Ποικίλον, ἐκ τοῦ πέλω τὸ ὑπάρχω, γίνεται πεκίλος,
καὶ τροπῇ τοῦ ε εἰς ο καὶ πλεονασμῷ τοῦ ι ποικίλος.
Ποιμὴν, ὁ ἐπὶ πόαν τὰ θρέμματα νέμων, ποαμὴν καὶ
ποιμήν· διαφέρει δὲ ποιμὴν βοσκοῦ.
Ποκὰς, παρὰ τὸ πείκω ἡ ἐξαμμένη ἔρια.
Ποιναίῳ, τιμωρητικῷ· ἀπὸ τοῦ ποινὴ γέγονε ποιναῖος,
ὡς ἀπὸ τοῦ Ῥώμη Ῥωμαῖος· τὸ δὲ ποινὴ ἀπὸ τοῦ πό-
νος πονὴ καὶ ποινή· τὸ δὲ πόνος σημαίνει τρία τὸ
Γυμνάσιον, ὡς παρὰ Ἱπποκράτει, ἄσκησις ὑγιείης, ἀκο-
ρίη τροφῆς, ἀοκνίη, πόνον ἀντὶ τοῦ Γυμνάσιον· σημαί-
νει δὲ καὶ τὴν ὀδυνὴν, ὡς παρὰ τῷ αὐτῷ πάλιν· ἐν
ᾧ νοσήματι ὕπνος πόνον ποιέει θανάσιμον, ἀντὶ τοῦ
βλάβην· καὶ τὸ ποίημα καὶ διήγημα.
Ποινὴ, ἀντέκτησις, ἡ ἀπὸ φόνου τιμωρία· γίνεται οὖν
ἐκ τοῦ φάνος φονὴ, ὡς ὁ ποιητὴς ἐν ἀργαλέῃσι φο-
νῇσι· καὶ πλεονασμῷ τοῦ ἰῶτα καὶ τροπῇ τοῦ δασέος
εἰς ψιλὸν ποινή· ἐξ οὗ καὶ μετὰ τοῦ στερητικοῦ α
ἄποινον· ὡς τὸ, ἄποινον ὁ θεόπτης· σημαίνει δὲ τὸ
ὑπὲρ τῆς ἀπολυτρώσεως τοῦ φόνου προσαγόμενον δῶ-
ρον· καθ' ὃν Μωϋσῆς ἦσεν ᾠδὴν τῷ θεῷ· ἄσωμεν τῷ
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum Kallierges p.44, lin7

912

Εφραίμ Σύρος De paenitentia Pa. 104, line 9
Ἔστιν οὖν μετάνοια, ὦ ἄνθρωπε· οὐδὲν γὰρ Θεῷ ἀδύνατον. Ἐκείνοις

οὐκ ἔστι μετάνοια, τοῖς ἐμπορευομένοις μετάνοιαν. Ὁ διαμένων ἐν
ἁμαρτίᾳ ἐπ'
ἐλπίδι μετανοίας, οὐκ ἔχει μετάνοιαν· ἐπὶ τῶν τοιούτων καὶ εἴρηται, μὴ
ἰσχύειν
τὴν μετάνοιαν, ὅτι ἡγεῖται τὸν Θεὸν τοῖς ἐμπαίκταις ἐπιτερπόμενον. Ὁ
κατα-
φρονῶν Θεοῦ, ἵνα Θεῷ εὐαρεστήσῃ, οὐκ ἔχει μετάνοιαν. Ὁ γνοὺς τὸ
κακόν,
ὅτι ὀλέθριον, καὶ μὴ ἀφιστάμενος, ἀσύγγνωστα ἕξει μετὰ θάνατον, ἐπεὶ
τῇ κα-
κίᾳ ἐλειτούργησεν. Ἐπὶ κρίσεως οὐκ ἔστι μετάνοια, ὅτι ὁ κριτὴς οὐκ εἰς
τὸ
συγγνῶναι κατέστη, ἀλλ' εἰς τὸ διακρῖναι ὁμολογουμένας πράξεις.
Ἀπόφασις
ἕπεται ἐπὶ τῆς κρίσεως, καὶ πῶς δυνατὸν μετανοῆσαι ἐπὶ τῆς
ἀναστάσεως; Εἰ
μὲν γὰρ ἐγειρόμεθα εἰς τεκνογονίαν καὶ βίου κατάστασιν, ἐλπὶς ἧν
μετανοίας
ἔχουσι πάλιν τὸν βίον Γυμνάσιον, καὶ τὴν προαίρεσιν ἐλευθέραν, καὶ τὴν
διάνοι-
αν ἐν ἐξουσίᾳ. Οὐδεὶς εἶδεν ἐπὶ τοῦ δικαστοῦ λῃστὴν δεσμῶν ἐλεύθερον,
οὐδὲ
μοιχόν, οὐδὲ τυμβωρύχον βαδίζοντα ἄφροντιν. Οὕτως οὖν καὶ ἐπὶ τῆς
κρίσεως
δεσμὸν ἔχομεν τὸν ἔλεγχον, καὶ φυλακὴν τὴν ἐπιτίμιον παράστασιν, καὶ
913
κατα-
δούλωσιν τὸ συνειδός, καὶ τὴν ὁρμὴν τῆς προαιρέσεως ἀργοῦσαν διὰ τὴν
τοῦ
κριτοῦ ἐξέτασιν.
Οὐ κηρύσσω μετάνοιαν, ἵνα μὴ καταφρονήσῃς· οὐκ ἀποβάλλομαι δὲ αὐ-
τήν, ἵνα μὴ ἀπελπίσῃς. Οὐ λέγω, νῦν καταφρόνησον, καὶ τότε

μετανόησον. Οὐ
διδάσκω διὰ βίου ἁμαρτάνειν, καὶ ἐπὶ τῆς κρίσεως μετανοεῖν. Εἶπε καὶ ὁ
Προ-
φήτης, ὅτι ἐν ᾅδου οὐκ ἔστιν ἐξομολόγησις. Ἔστι καὶ μετὰ τὸ
βαπτισθῆναι με-
τανοῆσαι ἁμαρτήσαντας ἡμᾶς· οὐκ ἐστι δὲ ἐπελπίζοντας τῇ μετανοίᾳ
καταφρο
Εφραίμ Σύρος De ieiunio

Line 5
θήκην ἄσπιλον, ἀνεπίληπτον καὶ ἀνεπίμικτον πάσης αἱρέσεως μέχρι τῆς

ἐπιφα-
νείας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τοῦτον γὰρ ἰδὼν ὁ Κύριος λέγει·
ἰδοὺ
ἀληθῶς Ἰσραηλίτης, ἤγουν Χριστιανός, ἐν ᾧ δόλος οὐκ ἔστιν.
Ἐν τούτοις ὀφείλομεν ἐγκαυχᾶσθαι, ἀδελφοί, καὶ μὴ ἐν ἅρμασι καὶ
ἵπποις
καὶ δυναστείᾳ καὶ πλούτῳ.
Περὶ νηστείας
Πόθησον τὴν πτωχείαν τοῦ Χριστοῦ, ἵνα πλουτήσῃς ἐκεῖ τὴν αὐτοῦ
θεότη-
τα. Πόθησον τὴν καλλίστην νηστείαν, τὸ τίμιον καὶ θεάρεστον πρᾶγμα.
Νηστεία ὄχημα πρὸς οὐρανόν. Νηστεία προφήτας γεννᾷ, νομοθέτας
σοφί-
ζει. Νηστεία ψυχῆς ἀγαθὸν φυλακτήριον, σώματος σύνοικος ἀσφαλής.
Νηστεία
ὅπλον ἀριστεύουσιν, ἀθληταῖς Γυμνάσιον. Νηστεία πειρασμοὺς
ἀποκρούεται,
914
ἀλείφει πρὸς εὐσέβειαν· νήψεως σύνοικος, σωφροσύνης δημιουργός.

Νηστεία ἐν
πολέμοις ἀνδραγάθημα. Νηστεία ἔσβεσε δύναμιν πυρός· νηστεία ἔφραξε
στόματα
λεόντων· νηστεία προσευχὴν εἰς οὐρανὸν ἀναπέμπει. Νηστεία ὑγιείας
μήτηρ.
Νηστεία νεότητος παιδαγωγία, πρεσβύταις κόσμησις, ἀγαθὴ
συνοδοιπόρος ὁδοι-
πόροις. Τοῦ νηστεύοντος σεμνὸν τὸ σῶμα, καὶ ἡ ψυχὴ τιμία. Νηστεία τὸν
Λά-
ζαρον εἰς κόλπους Ἀβραὰμ ἀνέπαυσεν. Αὐτὴν οὖν ἡμεῖς ποθήσωμεν, ἵνα
καὶ
ἡμᾶς ὁ κόλπος τοῦ Ἀβραὰμ ὑποδέξηται.
Φύγωμεν τὴν τρυφὴν καὶ τὴν πολύγελων μέθην, τὴν μητέρα τῆς πορνεί-
ας. Μέθη Κύριον οὐχ ὑποδέχεται. Μέθη Πνεῦμα Ἅγιον ἀποδιώκει.
Νηστεία πόλεως εὐνομία, ἀγορᾶς εὐπείθεια. Νηστεία οἴκων εἰρήνη. Νη
δὴ τοῖς λόγοις ἐς τὸν μέγαν χρησάμενος λογοθέτην καὶ οὕτως

αὐτῷ τὸν ἐμὸν ἐνδειξάμενος τρόπον εὐάγωγόν τε καὶ εὐπειθῆ
πρὸς ἅπαν ἐμοὶ τὸ βουλόμενον εἴργασμαι· καὶ οὕτως ἑξῆς ἀνυ-
πόπτως ἐς κόρον τῆς αὐτοῦ γε ἀπήλαυον ὁμιλίας.
ηʹ. Ἐπόθουν δὲ ἤδη καὶ τῆς τοῦ βασιλέως· τυχεῖν τελεώτε-
ρον. αὐτός τε γὰρ πολλάκις ἐθεασάμην καὶ ἔτι παρὰ πάντων
ἠκηκόειν, ὁπόσοι πρὸς ἄκραν ἀφίκοντο πεῖραν αὐτοῦ, ὡς οὐ μό-
νον εὐκοσμίας καὶ ἠθικῆς ἁπάσης ἀρετῆς καὶ ἀσκήσεως ἐργαστή-
ριον τὸν βασιλικὸν κατέστησεν οἶκον τῷ τε μακρῷ χρόνῳ καὶ τῷ
περιόντι τῆς φύσεως πλείστην ἐπὶ ταῦτα πεῖραν ξυνηθροικὼς,
ἀλλὰ καὶ λογικῆς φάναι παιδεύσεως κράτιστον Γυμνάσιον καὶ,
οἷον εἰπεῖν, ἐλλογίμων γλωσσῶν στρατόπεδον. διὰ ταῦτα τοίνυν
ἐραστὴς τῶν τοιούτων καλῶν καὶ αὐτὸς καταστὰς προσῆλθον
αὐτῷ. ἡ γὰρ καθ' ἡσυχίαν τῶν μαθημάτων ἄσκησις, ὁπόσην
αἱ βίβλοι τοῖς μετιοῦσι χαρίζονται, κἂν ἧττον ᾖ πολλὴ κἂν
πλεῖστον, ἐοίκοι ἂν κατ' ἐμὴν δόξαν σώματος ὀργανικοῦ διαπλά-
σει ἐφιεμένου ψυχῆς, ἣν δή φημι διὰ τῆς ἐκ τῶν αἰσθήσεων
ἐμπειρίας προσγίγνεσθαι· ἢ μᾶλλον ἐοίκοι ἂν συμφορήσει δια-
φόρων βρωμάτων ἐν κοιλίᾳ συναθροισθέντων καὶ δεομένων θέρ-
μης πρὸς πέψιν·

915
δυσμενὴς καὶ ἀφιλάνθρωπος ἔδοξε, πᾶσαν εὔνοιαν καὶ αἰδῶ

νίᾳ χώραν Ῥωμαίων, εἰ καὶ αὐτὸς αὐτῷ συνάροιτο ἄρξαι Ῥω-

μαίων, ἐπίστευέ τε καὶ συναίρεσθαι ἠπείγετο λίαν ἀσμένως.
ϛʹ. Τούτων οὕτως ἐχόντων πέρας τοῦ βίου ἐδέξατο καὶ ἡ
μήτηρ τοῦ βασιλέως ἡ δέσποινα καὶ τέθαπται ἐν Θεσσαλονίκῃ·
ὅτε δὴ καὶ παραμυθητικόν τι προσφώνημα ἔγωγε πρὸς τὸν βασι-
λέα διεξῆλθον οὑτωσί πως ξυγκείμενον. (Β.) “Σὲ δὲ, ὦ μέγι-
στε καὶ θειότατε βασιλεῦ, πολλάκις ἡμεῖς θαυμάσαντες ἐν τοῖς
ὅπλοις, καὶ πρό γε τούτων ἔν τε φιλανθρωπίᾳ καὶ ἱλαρότητι,
καιρὸν ἔχομεν ἤδη λοιπὸν, ἵνα σε κἀν τῇ καρτερίᾳ θαυμάσωμεν
τῆς μεγίστης ταυτησὶ συμφορᾶς, ἣν ὁ τὰ πάντα σαλεύων αἰὼν
καθάπερ τι Γυμνάσιον ἄλλο προὔβαλε νῦν καὶ θέατρον ἀγώνων
τῇ γενναίᾳ καὶ ἀνδρικῇ σου ψυχῇ. ἔνθα δὴ καὶ μάλα μᾶλλόν σε
δεῖ τὸ κράτος λαμπρῶς ἀναδήσασθαι, ἢ πρότερον ἐν τοῖς ὅπλοις.
ἐκεῖ μὲν γὰρ καὶ ὁ τῆς τύχης κύβος τῇ χειρὶ πολλάκις μείζονα
προσῆψε τὴν δόξαν ἢ τῇ ψυχῇ καὶ τὸ τῆς γνώμης ἀξίωμά τε
καὶ μέγεθος ἔλαθε παρὰ τὸ εἰκὸς κιβδηλεύσας καὶ δεύτερον τῆς
χειρὸς ἀποφήνας. ἐνταῦθα δὲ καθαρῶς γνώμη καὶ σύνεσις ὁπλί-
ζεται πρὸς μεγάλους χειμῶνας καὶ κλύδωνας, οὓς ἡ τοιαύτη
916
μάλα σφοδρῶς ἀνεστόμωσε συμφορά. ἴσασι γὰρ ἅπαντες, ὡς

ὅσῳ τιμιώτερον καὶ βέλτιον ψυχὴ σώματος, τοσούτῳ καὶ μείζους
οἱ ταύτης ἀγῶνες καὶ κλύδωνες, πρὸς ἅπερ ἂν ὁ συμπίπτων ἐπά


ὠνομάσθη.
ἄγνος.

Alphabetic entry kappa, p.274, line 21
τος πρώτου.
Κύκνους: εἶδος πλοίου, κληθὲν οὕτως, ἐπεὶ κύκνοι
ἦσαν κατὰ τῆς πρώρας ἐκτετυπωμένοι ἐπισήμου ἕνεκα.
Κυαμίτης: ἥρως Ἀθήνῃσι, καλούμενος ἤτοι κυρίως ἢ
ἐξ ἐπωνυμίας.
Κυννίδαι: γένος ἱερὸν Ἀθήνῃσιν, ἀπὸ Κύννου ἢ Κυν-
νίδου ἥρωος.
Κύδαρον: εἶδος πλοίου.
Κυρία ἐκκλησία ἐν ᾗ τοὺς ἄρχοντας ἐχειροτόνουν,
οἷον στρατηγούς, ἱππάρχους καὶ ὅσους τοιούτους.
Κυνόσαργες: γυμνασιόν τι Ἀθήνῃσι καλούμενον, εἰς
ὃ ἐνεγράφοντο καὶ οἱ νόθοι ἐκ τοῦ ἑτέρου μέρους
ἀστοί.
Κύρβεις: κατασκευάσματα ξύλινα, ἐν οἷς ἐγγεγραμ-
μένοι τὸ παλαιὸν ἦσαν οἱ νόμοι. εἰσὶ δὲ τρίγωνοι τὸ
σχῆμα. διαφέρουσι δὲ τῶν ἀξόνων, ὅτι ἐκεῖνοι μὲν τε-
τράγωνοί εἰσιν, οὖτοι δὲ τρίγωνοι, πυραμίδι ὅμοιοι.
917
Κυμβεῖον: εἶδος ποτηρίου παραπλησίου τῷ σχήματι

πλοίῳ, ὃ καλεῖται κύμβη.



Alphabetic entry xi, p.284, line 20
Ἀττικοὶ τὸ βάπτεσθαι τὰς τρίχας.

Ξεναγία: σύνταγμα παρὰ Κρησί. καὶ ὁ ἡγεμὼν τού-
των Ξεναγός.
Ξηραλοιφεῖν: τὸ χωρὶς λουτροῦ ἀλείφεσθαι.
Ξύστις: χιτὼν ποδήρης γυναικεῖος. οἱ δὲ τραγικὸν ἔν-
δυμα ἐσκευοποιημένον καὶ ἔχον ἐπιπόρπημα. οἱ δὲ τὸ
λεπτόν, παρὰ τὸ ξύεσθαι. ἰδίως δὲ τὸ τῶν τραγῳδῶν
ἔνδυμα.
Ξυστόν: δόρυ, ἀκόντιον. καὶ τὸ λεῖον. καλεῖται δὲ Ξυ-
στὸς καὶ ὁ ἀνειμένος τόπος τοῖς ἀθληταῖς εἰς γυ μνάσιον.
918

Alphabetic entry gamma, p.187, line 12
γραφή: ἡ περὶ δημοσίων ἀδικημάτων κατηγορία καὶ

περὶ ἄλλων ἁμαρτημάτων. γίνονται δὲ γραφαὶ τῶν
νόμων καὶ ψηφισμάτων οὐκ ἐπιτηδείων εἰσκομίζε-
σθαι δοκούντων· αἵτινες γραφαὶ παρανόμων κα-
λοῦνται.
γρῖφος: τὸ δίκτυον. λέγεται δὲ καὶ ὁ δύσκολος καὶ
συμπεπλεγμένος λόγος.
γρύξαι: βραχύτατον φθέγξασθαι.
γυῖα: μέλη, ἢ πόδας τοῦ σώματος.
γυμνάσια: ἀλειπτήρια. ἢ βαλανεῖα. ἢ λουτρά.
Γυμνάσιον: στάδιον. παλαίστρα. ἀγωνιστήριον·
ἀγῶνα. κάματον. κόπον. ἔργον. νικητήριον. ἀγωνι-
στήριον. ἀθλητήριον.
γυμνασία: ἐργασία. δοκιμασία. πειρασία. καθαρ-
σία. παιδεία.
γυναιμανής: ἐπὶ γυναιξὶ μαινόμενος. μαλακός,
ἀσελγής.

ξυνωρίς: συζυγία. ἢ ἅρμα ἐκ δύο ἵππων. συνεζευ-

γμένον.
ξυροῦ ἀκμῆς: τοῦ ὀξυτάτου. κατὰ λεπτότητα τῶν
σιδήρων.
ξυρίδες: καμπάγια. ζυγάδια. ἢ ἄλλο ὑπόδημα διά-
φορον.
ξυσταρχεῖς: τοῦ γυμνασίου ἄρχεις.
ξυστίδα: λεπτὸν ὕφασμα. περιβόλαιον.
ξυστίς: περισκελὲς ἔνδυμα.
ξυστόν: κοντόν. ἀκόντιον.
ξυστός: τόπος ἀνειμένος ἀθλητῶν.
919
Lexicon Patmense, Lexicon Patmense (= Λέξεις μεθ' ἱστοριῶν ἐκ τῶν

Δημοσθένους καὶ Αἰσχίνου λόγων = Lexicon in Demo Pa. 150, line 1
177 Τοὺς δεκατηλόγους ἀξιῶν τοὺς αὑτοῦ. Δεκατηλόγοι· οἱ

τὴν δεκάτην εἰσπράττοντες τελῶναι.
198 Καὶ τὴν μόραν κατέκοψεν Ἰφικράτης. Μόρα· ὄνομα λό-
χου Λακωνικοῦ, οἷον μοῖρά τις καὶ τάξις· ἦν δὲ ἀνδρῶν φʹ.
199 Τριακοσίοις δὲ ἱππεῦσιν πενέσταις ἰδίοις βοηθήσαντι.
Πενέσται· οἱ παρὰ Θετταλοῖς δοῦλοι, ὥσπερ παρὰ Λακεδαιμονίοις οἱ
Εἵλωτες.
210 Χαρίδημον; οἴμοι. Οἴμοι· ἅπαξ κεῖται παρὰ Δημοσθένει,
ἐν τῷ Κατὰ Ἀριστοκράτους.
213 Καθάπερ ποτὲ ἐνθάδε εἰς Κυνόσαργες οἱ νόθοι. Κυνό-
σαργες· Γυμνάσιον Ἀθήνησιν Ἡρακλέους, ἔνθα οἱ νόθοι ἐγυμνάζοντο,
ἐπεὶ
καὶ Ἡρακλῆς νόθος ἦν· ἐκλήθη δὲ ἀπὸ κυνὸς ἁρπάσαντος κρέας ἐκ θυ-
σίας γενομένης τῷ Ἡρακλεῖ κἀκεῖσε ἀποθεμένου.
214 Ὅτι τί; Ἐλλειπτικὸν τὸ σχῆμα· λείπει γὰρ τὸ «ἐποίησεν»,
ἵνα ᾖ «ὅτι τί ἐποίησεν» ἢ «εἰργάσατο».
215 Ἔκδοτον ποιεῖν. Ἔκδοτος· ὁ ἐκδιδόμενος ἐπὶ φόνῳ ἢ ἄλλῃ
τινὶ αἰτίᾳ ἐκ πόλεως εἰς πόλιν.

920

Vol. 1, p.192, line 27
ἐργατίνης ὥς τίς τε Πελασγίδι νῦσεν ἀκαίνῃ·

Et. gen. 288.
στος (118, 7) c 265 Z102. Et. gen. 289.
Joannes Antiochenus Hist., Frag. . Frag. .119, line 93
κατασχεῖν τὴν Ἰταλίαν, καὶ πολλοὺς διαφθείρειν.

Ἐπέσχε δὲ καὶ λιμὸς κατ' αὐτὸ τοὺς ἀνθρώπους ἐκ
τοιαύτης αἰτίας. Κλέανδρός τις, τῷ μὲν γένει Φρὺξ,
συναυξηθείς τε τῷ Κομόδῳ, εἰς τοσοῦτον ὑπ' αὐτοῦ τι-
μῆς προῆλθεν, ὡς καὶ τὴν τοῦ σώματος φρουρὰν καὶ
τὴν τοῦ θαλάμου καὶ τῶν στρατιωτῶν πρόνοιαν ἐγχει-
ρισθῆναι· ὑπὸ δὲ πλούτου καὶ τρυφῆς ἀνεπείσθη καὶ
πρὸς βασιλείας ἐπιθυμίαν προῆλθεν· ὠνούμενος δὲ πλεῖ-
στον σῖτον, ἀπέκλειεν, ἐλπίζων τόν τε δῆμον καὶ τὸ
στρατόπεδον ἐν σπάνει καταστήσας, ἐπιδόσεσι λαμ-
πραῖς ἁλόντας ὑπαγαγέσθαι· καὶ Γυμνάσιον καὶ λουτρὸν
921
μέγιστον κατασκευάσας, τούτους ἐδελέαζεν. Οἱ δὲ Ῥω-

μαῖοι ἀπεχθῶς ἔχοντες πρὸς αὐτὸν, καὶ τῶν δεινῶν τὰς
αἰτίας εἰς ἐκεῖνον ἀναφέροντες, τὰ μὲν πρῶτα ἐν τοῖς
θεάτροις κακῶς ἠγόρευον, τὸ δὲ τελευταῖον καὶ ἐν τῷ
προαστείῳ τοῦ Κομόδου πανδημεὶ ἐπελθόντες κατε-
βόων, καὶ τὸν Κλέανδρον πρὸς θάνατον ᾔτουν. Ταρα-
χῆς δὲ οὔσης, τῷ μὲν Κομόδῳ ἐκώλυσε γνωσθῆναι,
αὐτὸς δὲ στρατιώτας ἐπαφῆκε τῷ δήμῳ, καὶ μέχρι
τῆς πόλεως διωκόμενον ἔκοπτεν· ὡς δὲ ἐν τῇ πόλει εἰς-
ῆλθεν, οἱ ἐν αὐτῇ μείναντες, αἰσθόμενοι τὸ κατειληφὸς
Concilia Oecumenica (ACO), Synodus Constantinopolitana et

Hierosolymitana anno 536 Tome 3, p.68, line 25
Εὐήθιος διάκονος καὶ ἀρχιμανδρίτης τῆς εὐαγοῦς μονῆς τῶν Ἀκοιμήτων

ὑπέγραψα
χειρὶ ἐμῆι: –
Ἰωάννης ἐλέει θεοῦ πρεσβύτερος τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ἐκκλησίας καὶ
ἡγού-
μενος μονῆς τοῦ ἐν ἁγίοις Εὐσεβίου ὑπέγραψα τοῖς λιβέλλοις χειρὶ
ἐμῆι: –
Ἀντώνιος πρεσβύτερος καὶ ἀρχιμανδρίτης τῆς εὐαγοῦς μονῆς τῶν
Ἁβραμίου
ὑπέγραψα χειρὶ ἐμῆι: –
Ἀκάκιος ἐλέει θεοῦ πρεσβύτερος καὶ ἀρχιμανδρίτης τῆς εὐαγοῦς μονῆς
τοῦ ἁγίου
Κυριακοῦ ὑπέγραψα τοῖσδε τοῖς λιβέλλοις: –
Δόμνος πρεσβύτερος καὶ ἀρχιμανδρίτης μονῆς τοῦ τῆς ὁσίας μνήμης Ἰὼβ
προ-
τάξας τῆι ἰδίαι μου χειρὶ τὸν τίμιον σταυρὸν καὶ τὰ ὄνομά μου τὰ λοιπὰ
ὑπέγραψα
διὰ χειρὸς γυμνασίου μοναχοῦ καὶ ἀποκρισιαρίου μου διὰ τὸ ἐμὲ
γέροντα εἶναι
καὶ ἀσθενῆ καὶ μὴ δυνάμενον τὰ ὅλα δι' ἑαυτοῦ ὑπογράψαι: –
Ἰωάννης πρεσβύτερος καὶ ἀρχιμανδρίτης μονῆς τοῦ τῆς ὁσίας μνήμης
Μανουη-
λίου προτάξας τῆι ἰδίαι μου χειρὶ τὸν τίμιον σταυρὸν καὶ τὸ ὄνομά μου τὰ
Σχόλια στον Αίλιο Αριστείδη. (scholia vetera) Treatise Rhet, Jebb

ὥστε ὑπὲρ ἡμῶν σεμνός ἐστιν. εἶτα ἐπιφέρει τούτου ἀπό-

922
δειξιν· εἰ γὰρ ἡμεῖς καὶ Πλάτων περὶ ῥητορικῆς οὐ διά-

φορα λέγομεν, ἐνταῦθα Πλάτωνι μᾶλλον δεῖ πείθεσθαι,
ὥσπερ τούτου ἀμφιβόλου ὄντος, πότερα συναγορεύοντι, ἢ
κατηγοροῦντι δεῖ πείθεσθαι Πλάτωνι· εἰ γὰρ μήθ' αὑτῷ
μήθ' ἡμῖν συναγορεύει, οὐχ ἡμῖν ἀντιλέγει, ἀλλ' ἑαυτοῦ
κατηγορίᾳ φέρεται, ὥστε μᾶλλον αὐτῷ πείθεσθαι προσῆ-
κεν, ἐπειδὴ συναγορεύει ἡμῖν, ἵνα καὶ τὸ ἀξίωμα φυλάτ-
τηται τοῦ Πλάτωνος.
σεμνός ἐστι] ἀξιόπιστος καὶ αἰδέσιμος. A Oxon.
ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου] Πλάτων ἐν Γοργίᾳ
διαλόγῳ Πῶλον καὶ Γοργίαν εἰσάγων ὑπὲρ ῥητορικῆς μα-
χομένους φησὶν ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου ἥκειν αὐτοὺς,
ἤγουν τὰ αὐτὰ ἀμφοτέρους ἀγωνίζεσθαι. ἐπεὶ οὖν καὶ
Αἰσχίνης ὁ Λυσανίου, Σωκρατικὸς ὢν, ὥσπερ Πλάτων,
ταὐτὰ Πλάτωνι φθέγγεται, ὅτι τὸ ὑπὲρ τέχνην κρεῖττον,
εἰκότως ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου λέγει. ἔστι δὲ τὸ ἐγὼ δὲ
ἀπὸ τοῦ Σωκράτους· εἰσάγει γὰρ καὶ οὗτος τὸν διδάσκα-
λον ἐν τοῖς διαλόγοις, ὥσπερ ὁ Πλάτων. A Oxon. Πλά-
των ἐν τῷ Γοργίᾳ διαλόγῳ ποιεῖ Πῶλον καὶ Γοργίαν ἐναν-
τία λέγοντας, καὶ ταῦτα ἀμφοτέρους ὑπὲρ ῥητορικῆς ὄντας,

ἄμφω τὼ λόγω R: δυϊκῶς ἔκλινεν. φησὶ δὲ ἀμφοτέρους τοὺς λόγους

τοὺς περὶ Σωκράτην ἐκπαιδεύειν ἱκανῶς. RVMBarb
αὐτοῖς] Σωκράτει καὶ Χαιρεφῶντι. E
τὸν κρείττον' ὅστις ἐστί R: τὸν δίκαιον, Barb τὸν νικῶντα.
ὡς ἀγνοῶν δὲ τὰ δίκαια εἶπεν· ἐβούλετο γὰρ ἀδικίαν μανθάνειν. RVBarb
τὸν ἥττονα] τὸν ἄδικον. VE
οὐδ' ἂν] ἀντὶ τοῦ “οὐδένα”. E
οὐ γὰρ ἂν ὑπομείναιμι ὁραθῆναι ὑπὸ τῶν ἱππέων. V
τοὺς ἱππέας E: εἰ γενοίμην, VE φησίν, E ὠχρὸς ὡς οἱ περὶ τὸν
Σωκράτην καὶ ἀνυπόδητος καὶ ῥυπῶν. E οἱ γὰρ ἱππεῖς εὖχροι VEM καὶ
ὑποδεδεμένοι καὶ ἐν γυμνασίοις ἐξεταζόμενοι VE καὶ ἐν παλαίστραις.
καὶ ἐν
τοῖς Ἱππεῦσί φησι·
μὴ φθονεῖθ' ὑμῖν κομῶσιν μηδ' ἀπεστλεγγισμένοις,
τουτέστι λιπῶσιν. τοῦτο οὖν καὶ νῦν ὁ νεανίσκος δεδοικέναι φησί, τὸ ἀπ-
923
έχθεσθαι τοῖς περὶ ἱππικὴν ἔχουσιν, εἰ ἀπολιπὼν τὸ σῶμα κοσμεῖν καὶ

μετ-
ιέναι τὰ τῶν ἱππέων ἐπιτηδεύματα τὰ τῶν φιλοσόφων μετέλθοι. V
διακεκναισμένον: ἠ


ὄντως
θηναίων. EN
ὑπὸ ταῖς μοριαῖς
EN: μοριαὶ αἱ ἱεραὶ ἐλαῖαι τῆς
θεοῦ ἐν τῇ ἀκροπόλει ἐκαλοῦντο.


θεοῦ. RV
αὐτάς,
924
νι-
κῶντες. E
τῶν
στεφανοῦσθαι τῷ καλάμῳ.
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Scholia in nubes (scholia scholiorumque

partes editionis Aldinae propria) Play sch nub, verse 120b, line 2
post praeced.: στήσας, καταπαύσας· σχάσαι γὰρ τὸ κωπηλατοῦντα

στῆσαι τὴν κώπην.
τοὺς φασιανοὺς: οἱ μὲν ἵππους, οἱ δὲ ὄρνεα, ἔνιοι δ' ἵππους χάραγμα
ἔχοντας φασιανοῦ, ὡς ἀλεκτρυόνος. καὶ εἴπερ ἐστὶ τοῦτο μὴ
κατεψευσμένον,
οἰκεῖον ἂν εἴη τῇ τοῦ νεανίσκου σπουδῇ. οἱ δὲ περὶ Ἀρχίλοχον ὀρνίθων
γένος·
οἱ δέ, ὅτι Φᾶσις ποταμός ἐστι Σκυθίας, ὅπου καλοὶ ἵπποι γίνονται.
post sch.vet. 119: ὠχρὸς καὶ διεφθαρμένος· ἐκόμων γὰρ οἱ ἱππεῖς,
οἱ δὲ φιλόσοφοι κάτω κείρονται.
post praeced.: “διακεκναισμένος” δὲ ἠμαυρωμένος, αἰσχρὸς καὶ
διεφθαρμένος γενόμενος· οἱ γὰρ ἱππεῖς ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις δι-
έτριβον.
post sch.vet. 122b: καὶ διὰ τοῦ μ καὶ π γράφεται.
post sch.vet. 126a (ult. γνώμης): τῆς προκειμένης, οἷον· οὐ παρα-
δώσω ... λύπαις.

Th1/2Tr1/2 εἰκότως εἶπε ⌈τὸ Tr2 “καλοῦσι”, καὶ οὐ “καλέσουσι”, πρὸς τὸ

“εἴξεις”. διότι μὲν γὰρ ἅπαξ ἔμελλεν ὁμοιωθήσεσθαι, “εἴξεις” εἶπε· διότι
δὲ μετὰ τὴν ὁμοίωσιν οὕτως ἀεὶ ἔμελλε καλεῖσθαι, “καλοῦσιν” εἴρηκεν.
925
⌈συνέ-
θηκε δὲ καὶ τὸ “βλιττομάμαν” ἀπὸ τοῦ βλίττου, ὅ ἐστι λάχανον λίαν
ἔκλυτον,
καὶ τῆς ποιᾶς καὶ οἷον ἀνάρθρου καὶ μωρᾶς τῶν παίδων φωνῆς τοῦ
μαμᾶν·
τουτέστι μαλακογνώμονα καλοῦσι καὶ μωρόν. Tr2
Th1/2Tr1/2
βλιττομάμαν] μαλακογνώμονα καὶ μωρόν.
1/2Tr1/2
Th λιπαρός] τῷ σώματι.
1/2Tr1/2
Th εὐανθὴς] ὡραῖος.
1Tr1/2
Th ἐν γυμνασίοις] ἐν τοῖς ἀγῶσι.
1/2Tr1/2
Th διατρίψεις] διάξεις.
1/2Tr1/2
Th στωμύλλων] φλυαρῶν.
2
Tr κατὰ] εἰς.
πλησιά-
ἀδίκου.

Triclinii) Argumentum-dramatis personae-scholion sch pac, verse 356b,
line 1
ἐπανέδρα-
Τρυγαίῳ. V
RVLh
συναγόμε-
VLh
926

πολέμου
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Scholia in ranas (scholia vetera)

Argumentum-scholion sch ran, verse 1087, line 3
ἀνεμεστώθη: Ἀνεπληρώθη τῶν γραμματεύειν

βουλομένων καὶ μὴ στρατεύεσθαι. ἢ καὶ ἐπὶ κακοπρα-
γμοσύνῃ τοὺς γραμματεῖς διαβάλλει. «ὄλεθρος γραμμα-
τεὺς συκοφαντῶν.» ⟦Ἄλλως. ἐπειδὴ ἀφέντες τὰ γεν-
ναῖα πράγματα φορολόγοι γεγένηνται· οἱ δὲ μετιόντες
τὸν λόγον κέρδους ἕνεκα τούτοις εἵποντο. δημοπιθήκους
δὲ τοὺς πανούργους περὶ τὸν δῆμον, ὡς τὸ ζῷον ὁ πί-
θηκος. ἢ τοὺς τὸν δῆμον κολακεύοντας καὶ πείθοντας.⟧
λαμπάδα δ' οὐδεὶς: (Ἔδει γὰρ λαμπαδουχεῖν
ἐν Ἡφαιστείοις καὶ Παναθηναίοις.) ἐν Ἀθήναις ἐστὶ
Γυμνάσιον, ἐν ᾧ ἐλαμπαδηφόρουν οἱ γυμναζόμενοι.
ὅτι τῆς λαμπάδος ἀγὼν Ἀθήνησιν ἤγετο, Προμήθεια,
Ἡφαίστεια, Παναθήναια.
[ἀπεφαυάνθην: Ἐξηράνθην.]
ἐν ἑνὶ λευκοπίων ἀντὶ τοῦ λιπαρός. ἀντὶ
τοῦ ὀπίσω ὤν. R.
κᾆθ' οἱ Κεραμῆς: (Οἱ τὸν Κεραμεικὸν οἰκοῦν-
τες.) δῆμος δὲ Ἀθηναίων. ἐκεῖ γὰρ ὁ ἀγὼν ἐγίνετο.
(καὶ ἐν Πλούτῳ πρώτῳ «τῶν λαμπαδηφόρων
1002a, line 3
ἀλλ' οὖν λιπαρός γε: πρὸς ταῦτα ὁ δίκαιος λόγος· εὐτραπελίαν

μὲν καὶ στωμυλίαν καὶ φλυαρίαν, ἣν οὗτός φησιν, οὐκ ἀσκήσεις, ἀλλ' οὖν
λιπαρὸς καὶ κατάλειπτος ἐλαίῳ ἤτοι παλαιστὴς καὶ ἀγωνιζόμενος ἐν

927
διατριβὴν ποιήσῃ καὶ διάξεις οὐ φλυαρῶν κατὰ τὴν ἀγορὰν καὶ κατὰ τὰ
τῶν
ὠνίων πρατήρια, κατατετριμμένα, ἐκτράπελα καὶ ἔξω τοῦ πρέποντος
λόγια.
λιπαρός] κατάλειπτος
ἐλαίῳ, παλαιστής.
δίκην τριβόλων κεντοῦντα,
πικρὰ καὶ ἐκτράπελα, ἄσεμνα ἤτοι
ἔξω τοῦ δέοντος τετραμμένα.
στωμύλλων] φλυαρῶν.
τριβολεκτράπελ'] σκληρά,

1005a, line 1

τοῦ
ἐλαῖαι,
ἐλαίας
πελέκει
928


1005a, line 3

τοῦ
ἐλαῖαι,
ἐλαίας
πελέκει
Ἀκαδημία Γυμνάσιον Ἀθήνησιν, ἔνθα καὶ ἱεραὶ ἦσαν ἐλαῖαι,
μορίαι καλούμεναι διὰ τὸ ἐκεῖ γεγο-νέναι Ἁλιρροθίου μόρον, ἐξ ὧν ἦν
τῶν Παναθηναίων τὸ ἔλαιον. μορίαις] ἐλαῖαι οὕτω κα

1005b, line 1

τοῦ
929
ἐλαῖαι,
ἐλαίας
πελέκει
μορίαις] ἐλαῖαι οὕτω κα-
λούμεναι.
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Commentarium in ranas (scholia recentiora

Tzetzae) Argumentum-dramatis personae-scholion sch ran, verse 1087,
line 4
δὲ διαβάλλει τοὺς γραμματεῖς.

βωμολόχων δημοπιθήκων]
ἀπατώντων τοὺς δήμους δίκην πι-
θήκων.
ἐξαπατώντων] ἐφερμηνευτι-
κόν.
λαμπάδ' οὐδεὶς: ἔδει γὰρ
λαμπαδουχεῖν ἐν Ἡφαιστίοις καὶ
Παναθηναίοις. ἐν Ἀθήναις δέ ἐστι
Γυμνάσιον, ἐν ᾧ ἐλαμπαδηφόρουν οἱ
γυμνάζοντες. ὁ τῆς λαμπάδος δὲ
ἀγὼν τρίτον Ἀθήνησιν ἤγετο· Προ-
μήθεια, Ἡφαίστεια, Παναθήναια.
ἀγυμνασίας] ἀπειρίας.
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Commentarium in ranas (scholia recentiora

Tzetzae) (cod. Ambrosianus Gr. C 222 inf.) Dramatis personae-scholion
sch ran, verse 939, line 13
οἰδοῦσαν καὶ ἐπηρμένην ὑπὸ κομπα-

σμάτων καὶ τύφου καὶ ῥημάτων φορ-
τικῶν, ἴσχανα καὶ ἐλέπτυνα αὐτήν.
930
ἰατρικωτέρᾳ ὁ ἀλιτήριος χρᾶται

τροπῇ καί φησι· νοσοῦσαν αὐτὴν καὶ
ὑδεριᾶσαι τρόπον τινὰ κινδυνεύουσαν
καὶ ἐξωγκωμένην, ἴσχανα καὶ ἐλέ-
πτυνα πρῶτον τρόπον τινὰ λεπταῖς
διαίταις, λογυδρίοις, ἤτοι λόγοις
εὐτελέσι καὶ ἀγοραίοις, καὶ περιπά-
τοις, διατριβαῖς καὶ γυμνασίοις τάχα,
μικροῖς. ὡς ἐπὶ νόσου μὲν ταῦτα·
πρὸς πρᾶγμα δὲ οὕτως· οὐκ ἐῶν
ἀμετακινήτους καθῆσθαι τοὺς μι-
μουμένους Ἀχιλέα, Νιόβην, ἢ ἕτερον
ἴσχανα τοῖσδε καὶ τοῖς τευτλίοις καὶ
ἁπλῶς λαχάνοις λευκοῖς. διασύρει δὲ
αὐτὸν ὡς ὄντα παῖδα λαχανοπώλιδος
καὶ στωμύλον καὶ φλύαρα λέγοντα.
εἶτ' ἀνέτρεφον Κηφισο-
φῶντα:
Σχόλια στον Δημοσθένη (fort. auctore Ulpiano) Oration 20, sec. 69, line
8
χορηγὸν καθίστησι’. τίνος δ' ἕνεκα οὕτως συνέστειλεν; ἵνα μηδὲ φαίνηται
πολλῶν χορηγῶν εὐπορίαν εὑρίσκων Λεπτίνης. gT

πρὸς ἕνα χορηγὸν καθίστησιν. S
ὃς ἀνθ' ἑνὸς ἄλλου τοῦτο ἅπαξ] ὁ γὰρ ἅπαξ χορηγήσας δηλαδὴ ἀπαλ-
λάξεται τοῦ χορηγεῖν. ἔστι δ' ἄλλο μὲν χορηγία, ἄλλο δὲ εἰσφορὰ καὶ
τριηραρχία. τριήραρχος μὲν γάρ ἐστιν ὁ ναῦν παρεχόμενος πολεμικὴν καὶ
σκεύη τῇ νηὶ καὶ ὅσα τοιαῦτα, χορηγὸς δὲ ὁ τοῖς Διονυσίοις καὶ τοῖς
Παναθηναίοις τῷ χορῷ τὴν τροφὴν παρέχων καὶ στεφάνους καὶ κόσμον
καὶ ὅσα περὶ τὴν τοιαύτην πανήγυριν, ἑστιάτωρ δὲ ὁ τὴν φυλὴν εἰς δεῖπνα
καλῶν, γυμνασίαρχος δὲ ὁ παρέχων τοὔλαιον τοῖς γυμναζομένοις

(γυμνά-
σιον γὰρ τὴν παλαίστραν ἐκάλουν, καὶ κρατῆρας ἐνεπίμπλασαν τοῖς
βουλομένοις δημοσίᾳ χρίεσθαι)· εἰσφέρειν δὲ λέγουσιν εἰς τὸν πόλεμον,
ὅταν ἔρανον διδῷ τις τοῖς ὑπὲρ τῆς πατρίδος παραταττομένοις. αὗται
ἦσαν παρ' αὐτοῖς αἱ λειτουργίαι, αἱ μὲν πρὸς εἰρήνην αἱ δὲ πρὸς πόλε-
μον.
931
line 10

ἐκλήθη-
δὲ
τοῦ

ἀνέπεμψε τὸν τόνον. τὸ δὲ Λύκειον λυκοκτόνου Ἀπόλλωνος, ἢ ὅτι
νόμιος
ὁ θεὸς νομίζεται ἀπὸ τοῦ θητεῦσαι Ἀδμήτῳ καὶ ἀνάγκη ἦν ἀνελεῖν ὡς
νόμιον τοὺς λύκους τοὺς ἐχθροὺς ὄντας ταῖς ποίμναις, ἢ ὅτι λύκων ποτὲ
ἐπελθόντων τῇ πόλει τῇ τῶν Ἀθηναίων καὶ πολλοὺς τῶν Ἀθηναίων
ἀναιρούντων ἔχρησεν ὁ θεὸς θύειν μάλιστα ἐν τῷ τόπῳ, καὶ λοιπὸν ἐκ
τῆς
ὀσμῆς ἀπώλλυντο οἱ λύκοι καὶ ἐκ τούτου χάριν ὁμολογοῦντες οἱ
Ἀθηναῖοι
τῷ Ἀπόλλωνι ἱερὸν ἐκεῖσε αὐτοῦ κατεστήσαντο, καλέσαντες αὐτὸ
λυκοκτόνου Ἀπόλλωνος.
Scholia In Euripidem, Scholia in Euripidem (scholia vetera)

Vita-argumentum-scholion sch Hipp, sec. 228, line 1
ἔρωτι μεγάλῳ τίθεσαι. εἰ μὲν γὰρ ἀληθῶς ἐπιθυμεῖς, πάρεστιν ἐπὶ τῶν
οἴκων δροσώδης καὶ ψυχρὰ ἀνάκλισις πέτρας, ὅθεν σοὶ ποτὸν ἂν γένοιτο
καὶ τὸν πόθον ἐκπληρώσαις. εἰ δ' οὐ βούλει, τί καὶ τοῦτο ἐν ἔρωτος
τάξει ἄγεις: – MNAB
ῥευμάτων: – MgAgBi
πύργοις συνεχής: ἄφθονος τοῖς ὕδασιν. ὁ δὲ νοῦς·
932
εἴπερ ὅλως ὕδατος ἐπιθυμεῖς, πάρεστιν ἐπὶ τῶν οἴκων δροσώδης [καὶ
ὑψηλὴ πέτρα] κλιτὺς, ὅ ἐστιν ἀνακεκλιμένη καὶ ψυχρὰ πέτρα, συνεχὲς
ὕδωρ στάζουσα: – MNAB
ἐγγύς: – MgAgBi
δέσποινα: Λίμνη Γυμνάσιον ἐν Τροιζῆνι, ὡς καὶ ἑξῆς [1133]
φησὶ τὸν ἀμφὶ Λίμνης τροχόν. ὁ δὲ νοῦς· ὦ δέσποινα τῆς
ἰσοπέδου Λίμνης καὶ τῶν ἐν αὐτῇ γυμνασίων τῶν ἱπποκρότων. ἐπεύ-
χεται δὲ λοιπὸν τῇ οἰκείᾳ θεῷ τῶν κυνηγεσίων, ὥστε τοῖς τοῦ ἐρωμένου
ἐπιτηδεύμασι χρήσασθαι πρὸς τὸ αὐτῷ συναναστρέφεσθαι καὶ συνδιαι-
τᾶσθαι. τῆς δὲ θαλάττης φησὶν αὐτὴν δεσπόζειν, ὡς καὶ Ἡσίοδος
[theog. 413]· ‘μοῖραν ἔχει γαίης τε καὶ ἀτρυγέτοιο θαλάσσης’. ἢ ἐπεὶ
Λιμνᾶτις ἡ Ἄρτεμις τιμᾶται: –
Σχόλια στην Ομήρου Οδύσσεια Book 23, hypothesis-verse 198, line 6
δηλοῦντος τὸ νῆστις ἐβαρυτόνησεν. οἱ δὲ τὰ δύο προπαρωξυτόνη-

σαν. V.
κορμὸν δ' ἐκ ῥίζης προταμὼν] ἀπὸ τῆς ῥίζης κορμὸν ποιή-
σας. V.
στάθμην] τὴν τεκτονικὴν σπάρτον. V.
ἑρμῖν'] κλίνης ποδάριον. ἕρμα γάρ ἐστι τῆς κλίνης. H.Q.V.
Ἑρμῆν ἀσκήσας, τέτρηνε δὲ π. τ.] Ἑρμῆς ὁ Διὸς καὶ Μαίας τῆς
Ἄτλαντος, παῖς ἔτι ὢν ἐν ἀνθρώποις τέσσαρα μέγιστα εὕρετο, γράμ-
ματα καὶ μουσικὴν καὶ παλαίστραν καὶ γεωμετρίαν. ὅθεν καὶ
τοὺς Ἕλληνας τετράγωνον αὐτὸν ἀσκῆσαι, καὶ οὕτως ἐν τοῖς γυμνα-
σίοις ἀναθεῖναι. τῷ δὲ ὀνειροπομπὸν εἶναι, καὶ τοὺς κοιμωμένους
αὐτῷ εὔχεσθαι, καὶ αὐτὸν ἀναμένειν, εἵλοντο ἐν τοῖς θαλάμοις ἔχειν
αὐτὸν φύλακα τοῦ ὕπνου, ἐπινοῆσαί τε καὶ ἀσκῆσαι τοὺς τῶν κλινῶν
πόδας εἰς τὴν τοῦ θεοῦ πρόσοψιν, ὅπως ἀλεξήτορας ἔχοντες ἰδέας τὰ
μὲν δείματα μὴ φοβοῖντο, προσδοκῷεν δὲ πλείστην ἐπαφροδισίαν διὰ
τὼν ὀνειράτων. ἡ δὲ ἱστορία παρὰ Ἀπολλοδώρῳ τῷ Ἀθηναίῳ. V.
τέτρηνα] ἐτόρνωσα.
Σχόλια στον Λουκιανό et recentiora Arethae) Lucianic work 77,1, sec. 1,

line 15
προῃρημένοι μηδὲ ⌈τὸν μὲν τοῖς τεθν⌉εῶσι τὸν δὲ τοῖς

ἀθανάτοις συμπαρεδρεύειν ἀνεμερί⌊σαν⌋το σφίσιν αὐτοῖς τὸ
τοῦ γένους ⌈δεδωρημένον, ὡς⌉ ἂ⌊ν ἑτερή⌋μεροι ὁ μὲν τὰ
θνητῶν ὁ δὲ τὰ τῶν ζώντων ⌈περιπολεύοι, ἄλλως τε καὶ
σωτῆρες ἀνθρώποις, ὡς ὁ μῦθός φησι, κατακεχωρισμένοι.
933
ἐπεὶ δὲ ταῦτα, διὰ τοῦτό ἐστιν ἐνταῦθα πρὸς Πολυ⌊δεύκην⌋

ὁ λόγος ὡς δῆθεν αὐτοῦ τὸ τηνικάδε λαχόντος τὸν ὑπὲρ
γῆς τόπον περινοστεῖν⌉. ~ ⌊B⌋⌈V⌉φNΩ
Κράνιον] Κράνειον Ἡρωδιανὸς ἐν τῇ ιγʹ [cf. Herod. II
459, 9 Lenz] καὶ διὰ τῆς ει. ἔστι δὲ τόπος ἐν Κορίνθῳ
πανέρημος ἢ Γυμνάσιον ἢ λιμήν τις, ἀντικρὺ δὲ τὸ Λε-
χαῖον μέρος τοῦ Κρανείου. φησὶ δὲ Παυσανίας [II 2, 4],
ὅτι κυπαρίσσων ἐστὶν ἄλσος πρὸ τῆς Κορίνθου, ὅπερ ὀνο-
μάζεται Κράνειον. ~ R
Ἑκάτης δεῖπνον κτλ.] ⌈τῇ Ἑκάτῃ δεῖπ⌊να⌋ ἐτίθετο ὑπὸ
τῶν παλαιῶν ἐ⌊πὶ τῶν⌋ τριόδων καθάρσια τ⌊υχὸν⌋ ταῦτα
τῶν⌉ ζών⌈των, τινὰ δὲ⌉ καὶ ὠ⌈μὰ καὶ ἀκατασκεύαστα⌉. τ⌊ῷ
⌈μὲν οὖν⌋ λόγῳ τῇ δαί⌉μον⌈ι ταῦτα ἀνε⌊ῖτο⌋⌉, ἔρ⌋γῳ δὲ τῶν
ἀπορούντων⌉ εἰ⌈ς ε⌊ὐπορίαν⌋· τί γὰρ⌉ ἂν καὶ ⌈δαίμων ἐκ
τ⌊ούτων⌉ σιτί⌋σαι⌈το; ἐπεὶ τοί⌉νυν ⌊ἀπὸ τ⌈ῶν⌋ δείπνων⌉ τού-
των Μέ⌈νι⌊ππος ὠ⌉μὰ⌋ φαγὼ⌈ν ᾠὰ τέ⌉θνηκ⌊εν ἀπε⌋π⌈τήσας⌉,
Scholia In Pindarum, Scholia in Pindarum (scholia vetera)

Ode N 4, scholion 32, line 11
BDP οὕνεκεν Ἀμφιτρύωνος: ἀντὶ πατρωνυμικοῦ τοῦ

Ἀμφιτρυωνίδου· οὐ γὰρ Ἀμφιτρύωνι ἄγεται ὁ ἀγών. ὡς δὲ
Ὅμηρος λέγει Ὑπερίονος Ἠελίοιο, ἀντὶ τοῦ Ὑπεριονίδου· καὶ
Εὐριπίδης (fr. 70)·
ὃς Οἰδίπουν ἀπώλεσ', Οἰδίπους δ' ἐμέ,
χρυσοῦν ἐνεγκὼν ὅρμον εἰς Ἄργους πόλιν.
οὐ γὰρ ὁ Οἰδίπους ἤνεγκε χρυσοῦν ὅρμον εἰς Ἄργος, ἀλλ' ὁ
Πολυνείκης, καὶ ἔδωκεν Ἐριφύλῃ· ἔστιν οὖν, Οἰδιποδιονίδης
δ' ἐμὲ, ὁ Πολυνείκης· οὕτω καὶ τοῦτο οὕνεκεν Ἀμφιτρυωνί-
δου· Ἰόλαον γὰρ εἶπεν· οὗτος γὰρ Ἰφικλέους, ὁ δὲ Ἀμφι-
τρύωνος· διὸ καὶ τὸ ἐν Θήβαις Γυμνάσιον ἀπ' αὐτοῦ Ἰολάειον
καλεῖται καὶ ὁ ἀγὼν Ἰολάεια. Δίδυμος δέ φησιν οὐκ ἄγεσθαι
Ἰολάεια ἐν Θήβαις ἀγῶνα γυμνικόν, αὐτὸ δὲ μόνον τὸ στάδιον
καὶ Γυμνάσιον εἶναι Ἰολάειον, καθὼς ὁ περὶ ἀγώνων ἀναγρα-
ψάμενος οὐκ Ἰολάειά φησιν ἄγεσθαι ἀλλ' Ἡράκλεια. τὸν ἀγῶνα
οὖν τῶν Ἡρακλείων φησὶν ἐν τῷ τοῦ Ἰολάου γυμνασίῳ δια-
κεῖσθαι παρὰ τὸ τοῦ Ἀμφιτρύωνος μνῆμα, ἔνθα φασὶ καὶ τὸν
Ἰόλαον κεκενοταφῆσθαι· τὸ γὰρ κατ' ἀλήθειαν αὐτοῦ μνῆμα
ἐν Σαρδοῖ εἶναι.
BDP Αἰγίνας ἕκατι: τῆς ἡρωΐδος Αἰγίνης γυναικὸς
χάριν, διὰ τὸ συγγενές.
934

Εὐριπίδης (fr. 70)· ὃς Οἰδίπουν ἀπώλεσ', Οἰδίπους δ' ἐμέ,

χάριν, διὰ τὸ συγγενές. Θήβη γὰρ καὶ Αἴγινα ἀδελφαὶ θυγα-
τέρες Ἀσωποῦ τοῦ ποταμοῦ, ἀφ' ὧν καὶ αἱ προσηγορίαι τῶν
πόλεων.
BDP φίλοισι γὰρ φίλος: πρὸς φίλους φίλος ἦλθε,

Ode N 5, scholion 25a, line 5
ὁμοῦ ἐλιτάνευσαν περὶ τῶν προειρημένων; οἱ ἔνδοξοι παῖδες

τῆς Ἐνδηΐδος, φησί, Τελαμὼν καὶ Πηλεύς, καὶ ὁ Φῶκος ὁ
τῆς θεοῦ Ψαμάθης παῖς, ὅντινα ἡ Ψαμάθη ἐγέννησε παρὰ
τοῖς αἰγιαλοῖς τῆς θαλάσσης, εἰκότως ὡς Νηρηΐς.
κρέον-
τος δὲ, ἤτοι τοῦ ἐνδόξου ἢ βασιλέως.
BD αἰδέομαι μέγα εἰπεῖν: αἰδοῦμαι καὶ φυλάττομαι,
φησί, διηγήσασθαι μέγα τι καὶ οὐ δικαίως τετολμημένον καὶ
πεπραγμένον. εἰς γὰρ τὰ πάτρια τῶν Αἰακιδῶν ἐμπεσὼν καὶ
μνησθεὶς Φώκου ὑποστέλλεται τὴν κατ' αὐτὸν τύχην λέγειν.
ἔστι δὲ αὕτη. φασὶ γὰρ Πηλέα καὶ Τελαμῶνα ἐν γυμνασίοις
935
ἀνελόντας Φῶκον, τὸν μὲν δίσκῳ τύψαντα, τὸν Πηλέα, τὸν

δὲ Τελαμῶνα σιδήρῳ τὰ μετάφρενα, καὶ οὕτω τὸ μύσος φεύ-
γοντας τῆς Αἰγίνης ἐκπεσεῖν, καὶ τὸν μὲν Τελαμῶνα εἰς Σα-
λαμῖνα τὴν πρὸς τῇ Ἀττικῇ, τὸν δὲ Πηλέα εἰς Θετταλίαν
μετοικῆσαι· ὡς καὶ Ἀπολλώνιος ἐν τῷ καταλόγῳ φησί (I 93)·
Τελαμὼν μὲν ἐν Ἀτθίδι νάσσατο νήσῳ,
Πηλεὺς δ' ἐν Φθίῃ ἐριβώλακι ναῖε λιασθείς.
ἄλλως. τί αἰδεῖται ὁ Πίνδαρος, καὶ τί αὐτοῖς φησι μὴ
δικαίως κεκινδυνευμένον εἶναι; τὸ ὅτι ἀνεῖλον τὸν Φῶκον
καὶ ἔφυγον· περιεσταλμένως δὲ αὐτὸ εἴρηκε.
Αἰξωνέως.
κέλησι.
Σχόλια στον Πλάτωνα Dialogue Grg, Stephanus p.493d, line 1
ψυχῆς ἐπιθυμητικὸν ἀκόλαστον πίθος τετρημένος

ᾅδης ἀειδές ὕδωρ ῥευστὸν καὶ ἄστατον τῶν ἡδονῶν
κόσκινον τετρημένον
ψυχὴ ἀνόητος οὐ
δυναμένη στέγειν
δι' ἀπιστίαν.
ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου.
ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου, φησὶ, ὅτι τὸ μὲν πρὸ αὐτοῦ ἐπιχείρημα
936
ἐν μύθου προῆκται σχήματι, τοῦτο δὲ ἐν παραδείγματος. ἦν δὲ ἐκεῖνο

μὲν τῶν Πυθαγορίων οἰκεῖον, τοῦτο δὲ Σωκράτους, ὡς σαφέστερόν
τε καὶ πληκτικώτερον.
σκόπει γάρ.
ἐντεῦθεν αἱ πραγματειωδέστεραι, ὧν τὸ πρῶτον ἐπιχείρημα ἀπό
τινος εἰκόνος ἄρχεται.
σώφρων
πίθοι ὑγιεῖς
πλήρεις

πρός σ', ὦ Λύκει' Ἄπολλον Λύκειον γυμνάσιόν ἐστιν Ἀθήνησιν ἔνθα
Ἀπόλλων τιμᾶται· καὶ Καλλίμαχος ἐγὼ δ' ἤντησα Λυκείου
τιμώμενον.

937

τιμώμενον.
ἔρχεται ἄγγελος ἀπὸ Κορίνθου ἀπαγγέλλων τὸν
θάνατον Πολύβου καὶ ἀντ' αὐτοῦ τύραννον τὸν Οἰ-
δίποδα αἱρεῖσθαι· οὗτος δέ ἐστιν ὁ ἐκτεθέντα τὸν
Οἰδίποδα εὑρὼν καὶ δοὺς Πολύβῳ.
Scholia In Theocritum, Scholia in Theocritum (scholia vetera)

Prolegomenon-anecdote-poem 18, sec.-verse 39/40, line 1
κατέδαρθες: τὸ θέμα καὶ δάρθω καὶ δαρθῶ.

ἐπέπταρεν ἐρχομένῳ τοι: ὄντως ἀγαθός σοι
ἐφάνη οἰωνός, ὅτε ἐς Σπάρτην ἀπήρχου, ὅπου οἱ ἄλλοι ἀριστῆες.
ἄμμες γὰρ πᾶσαι: ἀντὶ τοῦ· ἡμεῖς πᾶσαι κα-
λαί ἐσμεν, εἰ μὴ παραβληθείημεν τῇ Ἑλένῃ. ἥ γε μὴν νεο-
λαία ἐστὶ κυρίως ὁ ἐκ νέων λαός. ὅτι δὲ ἔθος εἶχον αἱ
Λάκαιναι καὶ αἱ Σπαρτιάτιδες ἀνδρείοις γυμνασίοις καὶ δρό-
μοις ἀσκεῖσθαι δῆλον.
ἔταμ' ἐκ κελεόντων: ἐκ τῶν ἱστοπόδων· τέμνεται
γὰρ τὸ ὕφασμα ἐκ τοῦ ἱστοῦ, ὅταν τελεσθῇ.
ἄμμες δ' ἐς δρόμον: εἰς τὸ Γυμνάσιον καὶ τὸν
λειμῶνα πορευσόμεθα ἀνθολογοῦσαι ἐν ἔαρι.
καταθήσομεν ἐς πλατάνιστον δὲ ἀντὶ τοῦ κρε-
μάσομεν τὸν στέφανον ἀπὸ τῆς πλατάνου τῆς ἐν τῷ γυμνασίῳ.
ἐξ ὄλπιδος δέ, δηλονότι ἐκ ληκύθου, ἔλαιον αὐτῇ
προσρανοῦμεν.


938

ψαιμεν vel -τε) ἵνα αὐτοὶ δικάσωσιν ἡμῖν τίνος μᾶλλον ἡ χώρα ἦν ἣν
ἔλαβον ἡμῶν τῶν ἀφελομένων ἢ ὑμῶν τῶν λαβόντων αὐτὴν ἐξ ἡμῶν. D.
ἄμεινον γὰρ ἦν μὴ κτήσασθαι ἐξ ἀρχῆς ἢ κτησάμενον
ἀπολέσαι διὰ τὸ μὴ δύνασθαι ταῦτα κατασχεῖν καὶ φυλάξαι ἀπὸ ἀδρα-
νείας. D.
ἦν] ἀντὶ τοῦ ἤμην. D.
περὶ φυγῆς] φυγῇ κατεδικάσθη Ξενοφῶν. margo C. m.
ant.
οὗτος ὀνειροκρίτης ἦν, καὶ ὡς ἔκρινεν εἴ τι ἀπέβαινεν, ἀπε-
γράφετο αὐτά. καὶ οὗτος βιβλίον ὀνείρων συνέγραψε. διέτριβε δὲ
οὗτος ἐν τῷ Λυκείῳ τῆς Ἀττικῆς περὶ τὸ Γυμνάσιον τῶν Ἀθηναίων.
πείθομαι, φησὶν, ἐκ τῶν ἱερῶν μὴ εἶναι χρήματα. ἰδοὺ τὸ ἐμπόδιον
οὐδετέρως. καὶ εὐθὺς ἀρρενικῶς ὁ ἐμπόδιος. ὁ μάντις ἐκεῖνος ἠρώτα
τὸν Ξενοφῶντα ἆρα θύεις καὶ νῦν τῷ μειλιχίῳ θεῷ, ὥσπερ ἐν τῇ πα-
τρίδι ἢ οὔ. D. ἀπέδοτο] ἐπώλησεν. D.
Θήβης πεδίον] εἰς Θήβην τὴν Ὑποπλακίαν χωρίον οὕτω
καλούμενον καταντικρὺ τῆς Χίου. D.
Πέργαμον] Πέργαμον Γαληνοῦ. A. Ἐρετριέως] πῶς
δὲ οὗτος Ἐρετριεὺς ὢν ᾤκει τὴν Λυδίαν φησὶν ἐν τῷ γʹ τῶν Ἑλληνι-
κῶν.
Scholia In Clementem Alexandrinum, Scholia in protrepticum et

paedagogum (scholia recentiora partim sub auctore Aretha)
Pa. 313, line 19
939
41, 23f τὴν Πραξιτέλους ἐρωμένην] τινὲς καὶ τὸν Φειδίαν τοῦτο
πεποιηκέναι φασίν, εἰς τὸ Φρύνης τῆς ἑταίρας εἶδος, ἐρωμένης αὐτῷ,
τὴν Ἀφροδίτην διαγλύψαι.
41, 24 Φρύνη] μία τῶν ἑταιρῶν κάλλει διαπρέπουσα, ἀπὸ Θε-
σπιῶν οὖσα πόλεως Βοιωτίας.
41, 27 Ἀλκιβιάδην] Ἀλκιβιάδης, Ἀθηναίων στρατηγός, ἀνὴρ
ἀστεῖος τῷ κάλλει καὶ νέος τὴν ἡλικίαν, ὡς καὶ πολλὰς ἐπ' αὐτῷ
ἐκμανῆναι τῶν γυναικῶν.
42, 7 Μιθριδάτης] βασιλεὺς Σκυθῶν.
42, 21 ἐκ Πέλλης] τῆς Μακεδονίας πόλις.
42, 22 ἐν Κυνοσάργει] Κυνόσαργες Γυμνάσιον τῆς Ἀττικῆς.
42, 24 Δημήτριον] ὁ Δημήτριος οὗτος βασιλεὺς μὲν Μακεδόνων
καὶ Ἑλλήνων, ἐμνηστεύετο δὲ εἰς γάμον Ἀθηνᾶν τὴν Ἀθηναίων θεόν,
ἐξαχθεὶς ἀλόγῳ οἴστρῳ.
42, 28 Λάμιαν] αὕτη ἐστὶ δι' ἣν καὶ τὰ πραττόμενα μορμολύκια
κατ' αὐτὴν προσηγόρευται, φοβερὰν τοῖς βρέφεσιν γενομένην· διὰ
γὰρ τὴν τῶν οἰκείων παίδων ἀπώλειαν ἐφόνα κατὰ τῶν ἀλλοτρίων,
οἰστρουμένη φθόνῳ πολλῷ.
Ελληνική ανθολογία. Book 2, epigram 1, line p4
ΕΚΦΡΑΣΙΣ

Ζευξίππου


940
ΝΙΚΙΟΥ

Φρουρὸς ἐπὶ σμήνεσσι Περιστράτου εἵνεκα μίμνω
ἐνθάδε Μαιναλίαν κλιτὺν ἀποπρολιπών,
κλῶπα μελισσάων δεδοκημένος. ἀλλ' ἀλέασθε
χεῖρα καὶ ἀγροτέρου κοῦφον ὄρεγμα ποδός.
Ελληνική ανθολογία. , Epigrammata dedicatoria Epigram 31, line 2
Ἐπὶ τῷ Ἀθήνῃσιν πρὸς τῇ Ἀκαδημίᾳ Ἔρωτι.

ΑΛΛΟ.
Πλῶτις ὁ πολλὰ καμὼν ἐν γυμνασίοισι φιλάθλοις

κεῖμαι ἁλικλύστῳ πὰρ χθονὶ Πειραέως,
ζωῆς καὶ καμάτων τέρμα δραμὼν ταχινόν·
οὕτω γὰρ Μοῖραι κλωστὸν ἔθεντο μίτον.
ΑΛΛΟ.
941
Δωδεκέτους τάφος εἰμὶ Φιλοκλέος, ὃν θέτο μάτηρ

ἀχνυμένα λυγρὸν παῖδα Φιλοκρατέα·
σχέτλιος οὐδ' ἔφθη χλαμύδας περὶ χρωτὶ βαλέσθαι,
οὐδ' ἐσιδεῖν Ἑρμῆν γυμνασίου πρόεδρον.
ΑΛΛΟ.
Ἐκ τῆς τῶν .....................

....................
δὶς] δέκα καὶ δύ' ἐτῶν γεγενημένον· ἐν δὲ λίθῳ μου
τοὔνομα [δυ]στήν[ου γράψ'] ἐλε[ῶν ὁ πάτηρ.
Θνήσκω] δ' οὐχὶ ν[ός]ῳ βεβαρημένος, ἀλλὰ διώξας
ἵππον ἐπὶ σπουδῆς, α[ἰφν]ιδίως ἔπεσον·
ο[ὐδέ γ' ἐθάλφθην] χερσὶ πατρὸς καὶ μητρὸς ὁ τλήμων
κείμενος ἡμιθανής· [Μ]ο[ῖρ' ἐπ]έ[κλ]ωσεν ἐμοῦ
ὑστάτιον ξείν]ου[ς] δέ[χθ]αι λόγον ἀντὶ τροφήων.


ούργησαν.
πρότερον δὲ Ἀκαδημία ἐκαλεῖτο, ὡς καὶ Ἀριστοφάνης. ἔτι
δὲ καὶ Ἁρποκρατίων· Ἀκαδήμια τρία ὑπῆρχον γυμνάσια,
Λύκιον, Κυνόσαργες, Ἀκαδημία. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ κα-
θιερώσαντος αὐτοῦ Ἀκαδημοῦ.
Ἀκέφαλος μῦθος: ἐπὶ τῶν ἀτελῆ λεγόντων· Πλά-
των· Ἀκέφαλον καταλίποιμι μῦθον.
Ἀκίνητα κινεῖς: ἐπὶ τῶν λίαν παράνομα πραττόν-
των. ὅτι οὐ δεῖ κινεῖν τύμβους, μὴ τάφους, μὴ ὀροφήν.
942

φησιν.
Ἀκάθαρτος: ἁμαρτητική.
αὐτὸν ἔπειθεν ἐπὶ πλεῖστον, ὡς ἂν ἐν τούτοις ἀσχολούμενος μὴ ἔχοι

καιρὸν ἐς τὸ ἐπιτηδεύειν τι τῶν ἁμαρτημάτων. ὑπῆρχε δὲ αὐτῷ καὶ
φυσικὸν ἦθος πρᾶον καὶ ἥμερον ἔς τε τὸ φιλάνθρωπον πάνυ ἐπιρρεπές.
ἐς τεσσαρεσκαιδέκατον οὖν ἔτος ἄρξας τῆς βασιλείας, ἀναιμωτὶ ἦρξε,
καίτοι τινῶν μεγίσταις αἰτίαις ὑποπεσόντων, ὡς μετὰ τὴν Μάρκου
τελευτὴν τὴν βασιλείαν θαυμάζειν Ἀλεξάνδρου. ᾐτιᾶτο δὲ καὶ τὴν
μητέρα καὶ πάνυ ἤσχαλλεν ὁρῶν αὐτὴν οὖσαν φιλοχρήματον καὶ πολλὰ
ἐξ ἐπηρειῶν θησαυρίζουσαν. πολλὰ δὲ ὑπ' αὐτῆς ἠναγκάζετο πράτ-
τειν· ἦρχε γὰρ αὐτοῦ ὑπερβαλλόντως ἡ μήτηρ. ἥτις ἀπῆγε τῶν
αἰσχρῶν καὶ ἀπρεπῶν τοῖς βασιλεῦσιν ἔργων, διδασκάλους τε πάσης
παιδείας λάθρα μετεπέμπετο· ὁ δὲ παλαίστραις τε καὶ γυμνασίοις
ἔχαιρε καὶ τοὺς διδασκάλους ἀπεσόβει. ἐς τοσοῦτον δὲ ἐξώκειλεν, ὡς
δὴ πάντα τὰ ἀπὸ τῆς σκηνῆς καὶ τῶν δημοσίων θεάτρων μεταγαγεῖν
ἐπὶ τὰς ἀρχὰς τὰς μεγίστας. διὰ τοῦτο ἐμυσάττοντο αὐτόν.
943
Ἀλέξανδρος, Ἱεραπόλεως ἐπίσκοπος, καὶ μάρτυς.

ἔγραψε Τί καινὸν εἰσήνεγκε Χριστὸς εἰς τὸν κόσμον, κεφάλαια θʹ,
λόγος νοημάτων γέμων.

Σούδα. Alphabetic letter delta, entry 572, line 4
Διαθρύπτεται: χαυνοῦται, διαλύεται.

Διακαυνίσασθαι: διακληρώσασθαι.
Διακεκαυμένον: πῦρ ἐν ἑαυτῷ ἔχον. Ἀριστοφάνης· δός μοι
σπυρίδιον διακεκαυμένον λύχνῳ. τί δ', ὦ τάλας, τοῦδ' ἔχῃ πλέκους
χρέος; χρέος μὲν οὐδέν, βούλομαι δ' ὅμως λαβεῖν. οἱ γὰρ πρεσβύ-
τεροι διὰ τὸ μόλις βαδίζειν ἐν σπυρίδι ἔκρυπτον τὸν λύχνον, ὥστε
σῴζειν τὸ πῦρ.
Διακεκναισμένη: διεφθαρμένη. καὶ Διακεκναισμένος,
ἠμαυρωμένος. εἰ γενοίμην ὠχρός, ὡς οἱ περὶ τὸν Σωκράτην, καὶ
ἀνυπόδετος καὶ ῥυπῶν. οἱ γὰρ ἱππεῖς εὖχροι καὶ ὑποδεδεμένοι καὶ
ἐν γυμνασίοις ἐξεταζόμενοι καὶ παλαίστραις. καὶ ἐν Ἱππεῦσι· μὴ
φθονεῖτε ἡμῖν κομῶσι μηδ' ἀπεστλεγγισμένοις. τουτέστι λιπῶσι. τοῦτο
οὖν καὶ νῦν ὁ νεανίσκος δεδοικέναι φησί, τὸ ἀπεχθέσθαι τοῖς περὶ
τὴν ἱππικὴν ἔχουσιν, εἰ καταλιπὼν τὸ κοσμεῖν τὸ σῶμα καὶ μετιέναι
τὰ τῶν ἱππέων ἐπιτηδεύματα, τῶν φιλοσόφων μετέλθω. καὶ ἐν Νε-
φέλαις· οὐ γὰρ ἂν τλαίην ἰδεῖν τοὺς ἱππέας τὸ χρῶμα διακεκναι-
σμένος.
944
Κράτης. ἢ τὸ καπυρόν· ἢ τὸ χρηστότατον.

Κραναῶν: τῶν Ἀθηναίων, διὰ τὸ τραχὺ καὶ λεπτόγειον, ἢ
ἀπὸ Κραναοῦ βασιλέως. καὶ Κραναῶν πετρῶν, τῶν τραχέ-
ων. Ἀριστοφάνης· ἔπειτα μείζω τῶν κραναῶν ζητεῖς πόλιν;
καὶ τὰς κραναὰς ἀκαλήφας.
Κρανέα: εἶδος φυτοῦ.
Κράνεια: ἐκ κρανείας δόρυ. ἐν Ἐπιγράμμασι· ἕσταθι τῇδε
κράνεια βροτοκτόνε, μηδ' ἔτι λυγρὸν χάλκεον ἀμφ' ὄνυχα στάζε φόνον
δαΐδων.
Κρανείας καρπός.
Κράνειον: φυτόν. καὶ τὸ Γυμνάσιον. καὶ Κράνειος καρπός.
Κρανίον δὲ τόπος· καὶ ἡ κεφαλή.
Κράνος: οὐδέτερον· περικεφαλαία. ἡ δοτικὴ τῷ κράνει, καὶ
τὸ πληθυντικὸν κράνη.
Κράντορες: ἡγεμόνες. βουχίλου κράντορες Ἀρκαδίης.
Κραπατάλλοις Φερεκράτης λέγει.
μένως.
945
μετὰ ἔτη νʹ. ἦν δὲ θεῖος πρὸς πατρὸς Χαριλάου τοῦ βασιλεύσαντος

Σπάρτης, Εὐνόμου ἀδελφός. καὶ ἐκράτησε τῶν Σπαρτιατῶν ἔτη μβʹ·
ὅτε καὶ τοὺς νόμους ἔθετο ἐπιτροπεύων τὸν ἀδελφιδοῦν· καὶ αὐτὸς
δ' ἐβασίλευσεν ἔτη ιηʹ. μεθ' ὃν Νίκανδρος ἔτη ληʹ. ἔγραψε νόμους.
Λυκοῦργος, Σπαρτιάτης, Προκλέους ἀπόγονος, νομοθέτης, ὥς
φασιν ἢ ἐκ Κρήτης ἢ παρὰ τοῦ θεοῦ τοὺς νόμους λαβών· ὃν καὶ θεὸν
ἡ Πυθία προσηγόρευσεν. οὗτος καὶ γυμνάσια παρθένων ἐνομοθέτησε
καὶ τὸ μὴ δεῖν συνεχεῖς ὁμιλίας πρὸς τὰς γυναῖκας ποιεῖσθαι· καὶ τὸ
ἐπ' ἀσπίδος τρέφεσθαι καὶ ἐν Εὐρώτᾳ ποταμῷ λοῦσθαι τοὺς τεχθέντας,
καὶ τὴν γυμνοπαιδείαν, ᾗ τοὺς ἐφήβους ἠνάγκαζε διὰ παντὸς μὴ
ἔχοντας χλανίδα γυμνασίοις προσκεῖσθαι καὶ ἀγωνίζεσθαι δημοσίους
ἀρετῆς ἀγῶνας ὑπαιθρίους τε κοιμᾶσθαι τροφήν τε ἔχειν τὴν ἐκ θήρας,
τήν τε διαμαστίγωσιν, ἀρετῆς γυμνασίαν, ἀντὶ φόνου σκυθρωποῦ·
ἔφηβος γὰρ πρότερον ἐθύετο τῇ Ἀρτεμίδι τῇ Ὀρθωσίᾳ. καὶ μέντοι
καὶ τὰ φιλίτια, οἷά ἐστι συμπόσια, μεμιγμένους ἔχοντα ταῖς ἡδοναῖς
τοὺς πόνους· οὐ γὰρ στρωμνή τις ὑπέκειτο εὐωχουμένοις, ἀλλ' ὑπὸ
τοῖς ἀγκῶσι κοιλανθεὶς ὁ λίθος ἢ ξύλον. ἐνομοθέτησε δὲ καὶ τὸ ὑπ'
αὐλοῖς παρατάσσεσθαι, θανάτου τὴν ἄτιμον ζωὴν εἶναι χείρονα τιθέ-
μενος καὶ ἀποφαινόμενος, εἶναι δ' αὐτῷ λύσιν, εἰ μετὰ ταῦτα ἀριστεύσειε.
τοῦτο Ἀριστοδήμῳ συνέβη, ὃς ὁ Τρέσας ἐπικληθεὶς ἐκ λειποταξίου τοῦ

ἐν Πύλαις τῇ ἐν Πλαταιαῖς ἀριστείᾳ τὴν ἀτιμίαν ἔλυσε.
Σούδα. Alphabetic letter xi, entry 166, line 1
Ξυρίδες: καμπάκια, ζυγάβδια, ἢ ἄλλο ὑπόδημα διάφορον.

Ξυρὸν εἰς ἀκόνην: παροιμία πρὸς τοὺς ὧν βούλονται τυγχά-
νοντας. ὁμοία τῇ, ὄνον εἰς ἄχυρα.
Ξυρός: τὸ ἐργαλεῖον.
Ξυροῦ ἀκμῆς: τοῦ ὀξυτάτου, κατὰ λεπτότητα τῶν σιδηρίων.
Ξύσσιτος: σύντροφος, συνδιαιτητής.
Ξύσκηνος· Θουκυδίδης· τῶν τε ξυσκήνων ἤδη ἀπιόντων
ἐκκρεμανύμενοι.
Ξυσταθεύσω: σὺν σοὶ ὀπτήσω τῷ ἔρωτι. ἀπὸ μεταφορᾶς τῶν
κρεῶν.
Ξυστάρχεις: τοῦ γυμνασίου ἄρχεις.
Ξυστίδα: λεπτὸν ὕφασμα, περιβόλαιον.
Ξυστίδα: τὸ παχὺ ἱμάτιον.
Ξυστίς: χιτὼν ποδήρης γυναικεῖος. οἱ δὲ τραγικὸν ἔνδυμα
946
ἐσκευοποιημένον καὶ ἔχον ἐπιπόρπημα. οἱ δὲ τὸ λεπτόν, παρὰ τὸ

ἐξύσθαι. ἰδίως δὲ τὸ τῶν τραγῳδῶν ἔνδυμα. Ξυστὶς λέγεται τὸ
κροκωτὸν ἱμάτιον, ὃ οἱ ἡνίοχοι μέχρι νῦν φοροῦσι πομπεύοντες.
χρῶνται δὲ αὐτῷ καὶ οἱ τραγικοὶ βασιλεῖς. ξύστιδα δὲ προπαροξυ-
τόνως οἱ Ἀττικοί. Ἀριστοφάνης Νεφέλαις· ὥσπερ Μεγακλέης ξύστιδ'
ἔχων. Ξύστις ἐστὶ καὶ ἱππικὸν ἔνδυμα, ὡς Ἀριστοφάνης ἐν Νεφέλαις.
τοῦτον κωμικὸν ποιητὴν λέγουσιν, ὃς κινουμένους τοὺς χοροὺς εἰσῆγε

καὶ παλαίοντας. ἐγένετο δὲ στρατηγός, ἐφ' οὗ πολλοὶ ἥμαρτον τῶν
τραγικῶν καὶ ἄτιμοι ἐγένοντο.
Παλαιστάς: σπιθαμάς, ἢ ἐν πάλῃ.
Παλαιστηνός: ἐκ τοῦ παλαιστή, παλαιστής. Παλαιστῖνος δέ.
Παλαιστής: ἀνταγωνιστής. σοφὸς παλαιστὴς κεῖνος· ἀλλὰ χἀι
σοφαὶ γνῶμαι ἐμποδίζονται θαμά.
Παλαιστίνη: ὄνομα χώρας. καὶ Παλαιστῖνος, ὁ ἀπὸ Πα-
λαιστίνης. πολλοῖς δὲ σταθμοῖς ἀφέστηκεν ἡ Βαβυλὼν τῆς Παλαι-
στίνης.
Παλαίστρα: τὸ Γυμνάσιον. εὑρὼν δὲ πεδίον ὕπτιον καὶ καλὸν
εἰς χρῆσιν ἵππων καὶ φάλαγγος ἐκάθαιρε καὶ διέσκαπτε καὶ τῷ πολέμῳ
παλαίστρας ἐποίει.
Παλαίτατος: ὁ παλαιός.
Παλαίφατος, Ἀθήνησιν ἐποποιός, υἱὸς Ἀκταίου καὶ Βοιοῦς, οἱ
δὲ Ἰοκλέους φασὶ καὶ Μετανείρας· οἱ δὲ Ἑρμοῦ. γέγονε δὲ κατὰ
μέν τινας μετὰ Φημονόην, κατὰ δὲ ἄλλους καὶ πρὸ αὐτῆς. ἔγραψε
δὲ Κοσμοποιΐαν εἰς ἔπη ͵εʹ, Ἀπόλλωνος καὶ Ἀρτέμιδος γονάς, ἔπη ͵γʹ,
Ἀφροδίτης καὶ Ἔρωτος λόγους καὶ φωνὰς ἔπη ͵εʹ,
Πυκνίτης· δῆμος πυκνίτης. Πνύξ, τόπος Ἀθήνησιν, ἔνθα ἐκκλησίαζον

οἱ Ἀθηναῖοι. ὥσπερ δὲ πολίτην τῆς Πυκνὸς Πυκνίτην εἶπε. Πνὺξ δὲ
λέγεται παρὰ τὸ πυκνοῦσθαι. καὶ τὸ ἐν Ἀθήναις δὲ δικαστήριον Πνὺξ
ἐκαλεῖτο.
Πυκνός: ὁ δυνατός.
Πυκνότης: σύνεσις, φρόνησις. χοὔτω μὲν ἂν εὖ ποιοῖς, εἴ σοι
πυκνότης ἔνεστι.
Πύκνωσις κατὰ παραστάτην καὶ ἐπιστάτην. τουτέστι πύκνωσις
κατὰ μῆκος καὶ βάθος. κατέχει δὲ ὁ πεπυκνωμένος ἀνὴρ πήχεις βʹ,
ὁ δὲ ἁπλῶς ταττόμενος πήχεις δʹ.
947
Πύκτης: παγκρατιαστής, ἀθλητής. καὶ Πυκτεῖον, ἐν ᾧ

οἱ πύκται ἀγωνίζονται. Πυκτίον δὲ τὸ πινακίδιον. καὶ Πυκτίζω.
Πυλαγόραι: οἱ πεμπόμενοι εἰς τὴν σύνοδον τῶν Ἀμφικτυόνων
εἰς τὴν Πυλαίαν. καὶ κατὰ πόλιν δὲ ἔπεμπον τοὺς θύσοντας καὶ
συνεδρεύσοντας. ἦσαν δὲ οἱ πεμπόμενοι Πυλαγόραι καὶ Ἱερομνήμονες.
λέγουσι δέ, ὅτι Πυλάδης πρῶτος ἐκρίθη ἐπὶ τῷ Κλυταιμνήστρας φόνῳ,
καὶ ἐξ αὐτοῦ τὸ ὄνομα εἶναι. ἀπῄεσαν δὲ καὶ εἰς Δελφούς, ἐπίσκοποι
τῶν ἀναλισκομένων ἐν ταῖς θυσίαις.
TLG Texts doing_search γυμνασιο tlg Go
UTF-8 search TLG Texts
τὴν δ' ὀλίγην ὡς κεῖνος ἐς οἰκίον ἤγετο νύμφην,

οὕτω καὶ σύ, Δίων, τὴν κατὰ σαυτὸν ἔλα.
δοκεῖ δ' ἐκ διαθέσεως αὐτὰ εἰρηκέναι. εὐγενεστέρα γὰρ αὐτῷ
οὖσα ἡ γυνή, ἐπειδήπερ ἦν Δράκοντος ἀδελφὴ τοῦ Πενθίλου,
σφόδρα κατεσοβαρεύετο αὐτοῦ.
Τοῦτον Ἀλκαῖος (Lobel – p.429) σαράποδα μὲν καὶ σάραπον
ἀποκαλεῖ διὰ τὸ πλατύπουν εἶναι καὶ ἐπισύρειν τὼ πόδε· χειρο-
πόδην δὲ διὰ τὰς ἐν τοῖς ποσὶ ῥαγάδας, ἃς χειράδας ἐκάλουν·
γαύρηκα δὲ ὡς εἰκῆ γαυριῶντα· φύσκωνα δὲ καὶ γάστρωνα ὅτι
παχὺς ἦν· ἀλλὰ μὴν καὶ ζοφοδορπίδαν ὡς ἄλυχνον· ἀγάσυρτον δὲ
ὡς ἐπισεσυρμένον καὶ ῥυπαρόν. τούτῳ Γυμνάσιον σῖτον ἀλεῖν,
ὥς φησι Κλέαρχος ὁ φιλόσοφος (Wehrli III, fg. 71).
Καὶ αὐτοῦ ἐστιν ἐπιστόλιον τοιόνδε (Hercher 491)·


948


ὦ πέπον Ἀρχύτα, ψαλληγενές, ὀλβιότυφε,
τῆς ὑπάτης ἔριδος πάντων ἐμπειρότατ' ἀνδρῶν.
καὶ ὅλως καὶ μουσικὴν καὶ γεωμετρίαν διέπαιζεν. ἦν τε
πολυτελής· καὶ διὰ τοῦτο πόλιν ἐκ πόλεως ἤμειβεν, ἐνίοτε καὶ
φαντασίαν ἐπιτεχνώμενος. ἐν γοῦν Ῥόδῳ τοὺς ναύτας ἔπεισε
σχολαστικὰς ἐσθῆτας ἀναλαβεῖν καὶ ἀκολουθῆσαι αὐτῷ· σὺν οἷς
εἰσβάλλων εἰς τὸ Γυμνάσιον περίβλεπτος ἦν. εἰώθει τε νεανίσκων
τινῶν υἱοθεσίας ποιεῖσθαι εἰς τὸ ἀποχρῆσθαι αὐτοῖς ἔς τε τὰς
ἡδονὰς καὶ ὥστε φυλάττεσθαι ὑπ' εὐνοίας αὐτῶν· ἀλλὰ καὶ
φίλαυτος ἦν ἰσχυρῶς καὶ πολὺς ἐγκείμενος τῷ Κοινὰ τὰ φίλων.
παρ' ὃ καὶ οὐδεὶς αὐτοῦ μαθητὴς ἐπιγράφεται, τοσούτων αὐτῷ
σχολασάντων· καίτοι τινὰς εἰς ἀναισχυντίαν προῆγεν. ὁ γοῦν
Βητίων εἷς τῶν συνήθων αὐτῷ πρὸς Μενέδημόν ποτε λέγεται
εἰπεῖν, “ἐγώ τοι, ὦ Μενέδημε, νύκτωρ συνδέομαι Βίωνι καὶ
οὐδὲν ἄτοπον δοκῶ γε πεπονθέναι.” πολλὰ δὲ καὶ ἀθεώτερον
προεφέρετο τοῖς ὁμιλοῦσι, τοῦτο Θεοδώρειον ἀπολαύσας.
Theocritus Bucol., Idyllia Idyll 2, line 80
τὰν πομπὰν θάσασθαι· ἐγὼ δέ οἱ ἁ μεγάλοιτος

ὡμάρτευν βύσσοιο καλὸν σύροισα χιτῶνα
949
κἀμφιστειλαμένα τὰν ξυστίδα τὰν Κλεαρίστας.

φράζεό μευ τὸν ἔρωθ' ὅθεν ἵκετο, πότνα Σελάνα.

ἤδη δ' εὖσα μέσαν κατ' ἀμαξιτόν, ᾇ τὰ Λύκωνος,
εἶδον Δέλφιν ὁμοῦ τε καὶ Εὐδάμιππον ἰόντας·
τοῖς δ' ἦς ξανθοτέρα μὲν ἑλιχρύσοιο γενειάς,
στήθεα δὲ στίλβοντα πολὺ πλέον ἢ τύ, Σελάνα,
ὡς ἀπὸ γυμνασίοιο καλὸν πόνον ἄρτι λιπόντων.
φράζεό μευ τὸν ἔρωθ' ὅθεν ἵκετο, πότνα Σελάνα.

ἀμειξίᾳ καὶ χαλεπότητι τῶν ἐνοικούντων Δολόπων. οὐ

μὴν ἀλλὰ [καὶ] Κίμων ἑλὼν τὴν νῆσον, ὡς ἐν τοῖς περὶ
ἐκείνου γέγραπται (cap. 8), καὶ φιλοτιμούμενος ἐξανευ-
ρεῖν, ἀετοῦ τινα τόπον βουνοειδῆ κόπτοντος ὥς φασι
τῷ στόματι καὶ διαστέλλοντος τοῖς ὄνυξι θείᾳ τινὶ τύχῃ,
συμφρονήσας ἀνέσκαψεν. εὑρέθη δὲ θήκη τε μεγάλου
σώματος αἰχμή τε παρακειμένη χαλκῆ καὶ ξίφος. κομι-
σθέντων δὲ τούτων ὑπὸ Κίμωνος ἐπὶ τῆς τριήρους,
ἡσθέντες οἱ Ἀθηναῖοι πομπαῖς τε λαμπραῖς ἐδέξαντο καὶ
θυσίαις ὥσπερ αὐτὸν ἐπανερχόμενον εἰς τὸ ἄστυ. καὶ
κεῖται μὲν ἐν μέσῃ τῇ πόλει παρὰ τὸ νῦν Γυμνάσιον,
ἔστι δὲ φύξιμον οἰκέταις καὶ πᾶσι τοῖς ταπεινοτέροις
καὶ δεδιόσι κρείττονας, ὡς καὶ τοῦ Θησέως προστατικοῦ
τινος καὶ βοηθητικοῦ γενομένου καὶ προσδεχομένου φιλ-
ανθρώπως τὰς τῶν ταπεινοτέρων δεήσεις. θυσίαν δὲ
ποιοῦσιν αὐτῷ τὴν μεγίστην ὀγδόῃ Πυανεψιῶνος, ἐν ᾗ
μετὰ τῶν ἠιθέων ἐκ Κρήτης ἐπανῆλθεν. οὐ μὴν ἀλλὰ
καὶ ταῖς ἄλλαις ὀγδόαις τιμῶσιν αὐτόν, ἢ διὰ τὸ πρῶ-
τον ἐκ Τροιζῆνος ἀφικέσθαι τῇ ὀγδόῃ τοῦ Ἑκατομβαιῶ-
νος, ὡς ἱστόρηκε Διόδωρος ὁ περιηγητής (FGrH 372
F 38), ἢ νομίζοντες ἑτέρου μᾶλλον ἐκείνῳ προσήκειν
Πλούταρχος , Lycurgus Ch. 22, sec. 2, line 2
τῆς ἀγωγῆς ἐπανιέντες, οὐκ ἐκώλυον καλλωπί-

ζεσθαι περὶ κόμην καὶ κόσμον ὅπλων καὶ ἱματίων,
χαίροντες, ὥσπερ ἵπποις, γαυριῶσι καὶ φρυαττο-
950
μένοις πρὸς τοὺς ἀγῶνας. διὸ κομῶντες εὐθὺς ἐκ

τῆς τῶν ἐφήβων ἡλικίας, μάλιστα περὶ τοὺς
κινδύνους ἐθεράπευον τὴν κόμην λιπαράν τε φαί-
νεσθαι καὶ διακεκριμένην, ἀπομνημονεύοντές τινα
καὶ Λυκούργου λόγον περὶ τῆς κόμης, ὅτι τοὺς
μὲν καλοὺς εὐπρεπεστέρους ποιεῖ, τοὺς δὲ αἰς-
χροὺς φοβερωτέρους. ἐχρῶντο δὲ καὶ γυμνα-
σίοις μαλακωτέροις παρὰ τὰς στρατείας, καὶ τὴν
ἄλλην δίαιταν οὐχ οὕτω κεκολασμένην οὐδ' ὑπεύ-
θυνον τοῖς νέοις παρεῖχον, ὥστε μόνοις ἀνθρώπων
ἐκείνοις τῆς εἰς τὸν πόλεμον ἀσκήσεως ἀνάπαυσιν
εἶναι τὸν πόλεμον. ἤδη δὲ συντεταγμένης τῆς
φάλαγγος αὐτῶν καὶ τῶν πολεμίων παρόντων,
ὁ βασιλεὺς ἅμα τήν τε χίμαιραν ἐσφαγιάζετο
καὶ στεφανοῦσθαι παρήγγελλε πᾶσι καὶ τοὺς
αὐλητὰς αὐλεῖν ἐκέλευε τὸ Καστόρειον μέλος·
ἅμα δ' ἐξῆρχεν ἐμβατηρίου παιᾶνος, ὥστε σεμνὴν
Πλούταρχος , Themistocles Ch. 1, sec. 3, line 2
τίδος φυλῆς, νόθος δὲ πρὸς μητρός, ὡς λέγουσιν·

Ἁβρότονον Θρήισσα γυνὴ γένος· ἀλλὰ τεκέσθαι
τὸν μέγαν Ἕλλησίν φημι Θεμιστοκλέα.

Φανίας (FHG II 295) μέντοι τὴν μητέρα τοῦ Θεμιστο-
κλέους οὐ Θρᾷτταν, ἀλλὰ Καρίνην, οὐδ' Ἁβρότονον ὄνομα,
ἀλλ' Εὐτέρπην ἀναγράφει. Νεάνθης (FGrH 84 F 2 b) δὲ
καὶ πόλιν αὐτῇ τῆς Καρίας Ἁλικαρνασσὸν προστίθησι.
διότι καὶ τῶν νόθων εἰς Κυνόσαργες συντελούντων –
τοῦτο δ' ἐστὶν ἔξω πυλῶν Γυμνάσιον Ἡρακλέους, ἐπεὶ
κἀκεῖνος οὐκ ἦν γνήσιος ἐν θεοῖς, ἀλλ' ἐνείχετο νοθείᾳ
διὰ τὴν μητέρα θνητὴν οὖσαν – , ἔπειθέ τινας ὁ Θεμιστο-
κλῆς τῶν εὖ γεγονότων νεανίσκων καταβαίνοντας εἰς τὸ
Κυνόσαργες ἀλείφεσθαι μετ' αὐτοῦ, καὶ τούτου γενομέ-
νου δοκεῖ πανούργως τὸν τῶν νόθων καὶ γνησίων διορι-
σμὸν ἀνελεῖν. ὅτι μέντοι τοῦ Λυκομιδῶν γένους μετεῖχε,
δῆλόν ἐστι· τὸ γὰρ Φλυῆσι τελεστήριον, ὅπερ ἦν Λυκο-
μιδῶν κοινόν, ἐμπρησθὲν ὑπὸ τῶν βαρβάρων αὐτὸς ἐπε-
σκεύασε καὶ γραφαῖς ἐκόσμησεν, ὡς Σιμωνίδης (fr. 222 B49)
ἱστόρηκεν.
951
Πλούταρχος , Timoleon Ch. 39, sec. 6, line 2
φωναὶ δὲ καὶ δάκρυα, συγκεκραμένα τῷ μακαρισμῷ τοῦ τεθνηκότος, οὐ

τιμῆς ἀφοσίωσιν οὐδὲ λειτουργίαν ἐκ προβουλεύματος, ἀλλὰ πόθον
δίκαιον
ἐπεδείκνυντο καὶ χάριν ἀληθινῆς εὐνοίας. τέλος δὲ τῆς κλίνης ἐπὶ τὴν
πυρὰν τεθείσης, Δημήτριος, ὃς ἦν μεγαλοφωνότατος τῶν τότε κηρύκων,
γεγραμμένον ἀνεῖπε κήρυγμα τοιοῦτον· “ὁ δῆμος τῶν Συρακοσίων Τιμο-
λέοντα Τιμοδήμου Κορίνθιον [τόνδε] θάπτει μὲν ἀπὸ διακοσίων μνῶν,
ἐτίμησε δ' εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον ἀγῶσι μουσικοῖς ἱππικοῖς γυμνικοῖς,
ὅτι τοὺς τυράννους καταλύσας, καὶ τοὺς βαρβάρους καταπολεμήσας, καὶ
τὰς μεγίστας τῶν ἀναστάτων πόλεων ἀνοικίσας, ἀπέδωκε τοὺς νόμους

τοῖς Σικελιώταις.” ἐποιήσαντο δὲ τὴν ταφὴν τοῦ σώματος ἐν ἀγορᾷ, καὶ
Στοὰς ὕστερον περιβαλόντες καὶ παλαίστρας ἐνοικοδομήσαντες,
Γυμνάσιον
τοῖς νέοις ἀνῆκαν καὶ Τιμολεόντειον προσηγόρευσαν. αὐτοὶ δὲ χρώμενοι
πολιτείᾳ καὶ νόμοις οὓς ἐκεῖνος κατέστησεν, ἐπὶ πολὺν χρόνον εὐδαιμο-
νοῦντες διετέλεσαν.

Πλούταρχος , Pelopidas Ch. 7, sec. 5, line 3
τήν, ἵν' ὡς ἐκεῖνος ἐκ Θηβῶν πρότερον ὁρμηθεὶς κατ-

έλυσε τοὺς ἐν Ἀθήναις τυράννους, οὕτως αὐτοὶ πάλιν ἐξ
Ἀθηνῶν προελθόντες ἐλευθερώσωσι τὰς Θήβας. ὡς οὖν
ἔπεισε ταῦτα λέγων, πέμπουσιν εἰς Θήβας κρύφα πρὸς
τοὺς ὑπολελειμμένους τῶν φίλων, τὰ δεδογμένα φράζον-
τες. οἱ δὲ συνεπῄνουν· καὶ Χάρων μέν, ὅσπερ ἦν ἐπιφα-
νέστατος, ὡμολόγησε τὴν οἰκίαν παρέξειν, Φυλλίδας δὲ
διεπράξατο τῶν περὶ Ἀρχίαν καὶ Φίλιππον γραμματεὺς
γενέσθαι πολεμαρχούντων. Ἐπαμεινώνδας δὲ τοὺς νέ-
ους πάλαι φρονήματος ἦν ἐμπεπληκώς· ἐκέλευε γὰρ ἐν
τοῖς γυμνασίοις ἐπιλαμβάνεσθαι τῶν Λακεδαιμονίων καὶ
παλαίειν, εἶθ' ὁρῶν ἐπὶ τῷ κρατεῖν καὶ περιεῖναι γαυρου-
μένους, ἐπέπληττεν, ὡς αἰσχύνεσθαι μᾶλλον αὐτοῖς προς-
ῆκον, εἰ δουλεύουσι δι' ἀνανδρίαν ὧν τοσοῦτον ταῖς
ῥώμαις διαφέρουσιν.
Ἡμέρας δὲ πρὸς τὴν πρᾶξιν ὁρισθείσης, ἔδοξε
τοῖς φυγάσι, τοὺς μὲν ἄλλους συναγαγόντα Φερένικον ἐν
τῷ Θριασίῳ περιμένειν, ὀλίγους δὲ τῶν νεωτάτων παρα-
βαλέσθαι προεισελθεῖν εἰς τὴν πόλιν, ἐὰν δέ τι πάθωσιν
952
ὑπὸ τῶν πολεμίων οὗτοι, τοὺς ἄλλους ἐπιμελεῖσθαι πάν-

τας ὅπως μήτε παῖδες αὐτῶν μήτε γονεῖς ἐνδεεῖς
Πλούταρχος , Marcellus Ch. 30, sec. 6, line 2
καὶ πρὸς τοὺς παρόντας εἰπὼν “οὐδὲν ἄρα δυνατὸν γε-

νέσθαι ἄκοντος θεοῦ,” τοῖς μὲν Νομάσιν ἐπέθηκε δίκην,
οὐκέτι δὲ κομιδῆς ἢ συλλογῆς τῶν λειψάνων ἐφρόντισεν,
ὡς δὴ κατὰ θεόν τινα καὶ τῆς τελευτῆς καὶ τῆς ἀταφίας
παραλόγως οὕτω τῷ Μαρκέλλῳ γενομένης. ταῦτα μὲν
οὖν οἱ περὶ Κορνήλιον Νέπωτα (HRR II 35) καὶ Οὐα-
λέριον Μάξιμον ἱστορήκασι· Λίβιος δὲ καὶ Καῖσαρ ὁ
Σεβαστὸς (ORF Meyer 521) κομισθῆναι τὴν ὑδρίαν πρὸς
τὸν υἱὸν εἰρήκασι καὶ ταφῆναι λαμπρῶς.
Ἦν δ' ἀναθήματα Μαρκέλλου δίχα τῶν ἐν Ῥώμῃ
Γυμνάσιον μὲν ἐν Κατάνῃ τῆς Σικελίας, ἀνδριάντες δὲ καὶ
πίνακες τῶν ἐκ Συρακουσῶν ἔν τε Σαμοθρᾴκῃ παρὰ τοῖς
θεοῖς οὓς Καβείρους ὠνόμαζον, καὶ περὶ Λίνδον ἐν τῷ
ἱερῷ τῆς Ἀθηνᾶς. ἐκεῖ δ' αὐτοῦ τῷ ἀνδριάντι τοῦτ' ἦν
ἐπιγεγραμμένον, ὡς Ποσειδώνιός φησι (FGrH 87 F 44),
τὸ ἐπίγραμμα (168 Preger)·

Οὗτός τοι Ῥώμης ὁ μέγας ξένε πατρίδος ἀστός,
ᾧ πολὺν ἀντιπάλων ἐγκατέχευε φόνον.
Πλούταρχος , Titus Flamininus Ch. 16, sec. 5, line 5
στα μετὰ τὴν μάχην φεύγων προσέμειξε τῇ Χαλκίδι, τὴν

δὲ κόρην ἀναλαβὼν καὶ τὰ χρήματα καὶ τοὺς φίλους, εἰς
Ἀσίαν ἀπέπλευσε· τὸν δὲ Μάνιον εὐθὺς ἐπὶ τοὺς Χαλ-
κιδεῖς σὺν ὀργῇ πορευόμενον ὁ Τίτος παρακολουθῶν ἐμά-
λαττε καὶ παρῃτεῖτο, καὶ τέλος ἐξέπεισε καὶ κατεπράϋ-
νεν, αὐτοῦ τε καὶ τῶν ἐν τέλει Ῥωμαίων δεόμενος. οὕτω
διασωθέντες οἱ Χαλκιδεῖς τὰ κάλλιστα καὶ μέγιστα τῶν
παρ' αὐτοῖς ἀναθημάτων τῷ Τίτῳ καθιέρωσαν, ὧν ἐπι-
γραφὰς ἔστι τοιαύτας ἄχρι νῦν ὁρᾶν· “ὁ δῆμος Τίτῳ καὶ
Ἡρακλεῖ τὸ Γυμνάσιον.” ἑτέρωθι δὲ πάλιν· “ὁ δῆμος
Τίτῳ καὶ Ἀπόλλωνι τὸ Δελφίνιον.” ἔτι δὲ καὶ καθ' ἡμᾶς
953
ἱερεὺς χειροτονητὸς ἀπεδείκνυτο Τίτου, καὶ θύσαντες

αὐτῷ τῶν σπονδῶν γενομένων ᾄδουσι παιᾶνα πεποιημέ-
νον, οὗ τἆλλα διὰ μῆκος ἡμεῖς παρέντες, ἀνεγράψαμεν ἃ
παυόμενοι τῆς ᾠδῆς λέγουσι (PLG III49 673 app. Powell
9Coll. Alex. 173)·

Πλούταρχος , Pyrrhus
Ἀλεξάνδρου τοῦ Ῥωξάνης γυναῖκα, τῶν δὲ κατ' ἐκείνους

δυστυχηθέντων, ὥραν ἔχουσαν αὐτὴν ἔγημεν ὁ Δημήτριος.
τῆς δὲ μεγάλης μάχης, ἣν ἐν Ἰψῷ πάντες οἱ βασιλεῖς
ἠγωνίσαντο, παρὼν ὁ Πύρρος τοῖς περὶ Δημήτριον
συμμετεῖχε μειράκιον ὢν ἔτι, καὶ τοὺς καθ' ἑαυτὸν
ἐτρέψατο καὶ διεφάνη λαμπρὸς ἐν τοῖς μαχομένοις. πταί-
σαντα δὲ Δημήτριον οὐκ ἐγκατέλιπεν, ἀλλὰ καὶ τὰς ἐν
τῇ Ἑλλάδι πόλεις πιστευθεὶς διεφύλαξε, καὶ συμβάσεων
αὐτῷ γενομένων πρὸς Πτολεμαῖον, ἔπλευσεν εἰς Αἴγυπτον
ὁμηρεύσων. καὶ Πτολεμαίῳ μὲν ἔν τε θήραις καὶ γυμνα-
σίοις ἐπίδειξιν ἀλκῆς παὶ καρτερίας παρεῖχε, τὴν δὲ Βε-
ρενίκην ὁρῶν μέγιστον δυναμένην καὶ πρωτεύουσαν ἀρε-
τῇ καὶ φρονήσει τῶν Πτολεμαίου γυναικῶν ἐθεράπευε
μάλιστα· καὶ δεινὸς ὢν ὑπελθεῖν ἐπ' ὠφελείᾳ τοὺς κρείτ-
τονας, ὥσπερ ὑπερόπτης τῶν ταπεινοτέρων, κόσμιος δὲ
καὶ σώφρων περὶ δίαιταν, ἐκ πολλῶν νέων ἡγεμονικῶν
προεκρίθη λαβεῖν Ἀντιγόνην γυναῖκα τῶν Βερενίκης
θυγατέρων, ἣν ἔσχεν ἐκ Φιλίππου πρὶν ἢ Πτολεμαίῳ
συνοικεῖν.
Ὀλίγῳ δ' ὕστερον αὖθις εἰς Τεγέαν ἀκούσας

προϊέναι τὸν Ἀντίγονον, ὡς ἐκεῖθεν εἰς τὴν Λακωνικὴν
ἐμβαλοῦντα, ταχὺ τοὺς στρατιώτας ἀναλαβὼν καὶ καθ'
ἑτέρας ὁδοὺς παραλλάξας, ἅμ' ἡμέρᾳ πρὸς τῇ πόλει τῶν
Ἀργείων ἀνεφάνη, πορθῶν τὸ πεδίον καὶ τὸν σῖτον οὐ
κείρων, ὥσπερ οἱ λοιποί, δρεπάναις καὶ μαχαίραις, ἀλλὰ
κόπτων ξύλοις μεγάλοις εἰς σχῆμα ῥομφαίας ἀπειργας-
μένοις, οἷς ὡς ἐπὶ παιδιᾷ χρωμένους ἐν τῷ πορεύεσθαι
954
σὺν μηδενὶ πόνῳ πάντα συγκατατρῖψαι καὶ διαφθεῖραι

τὸν καρπόν. ὡς μέντοι κατὰ τὴν Κυλλάραβιν γενόμενοι
τὸ Γυμνάσιον ἐπεχείρουν προσφέρειν πῦρ, ἐκώλυσεν, ὡς
καὶ τῶν περὶ Μεγάλην πόλιν ὑπ' ὀργῆς μᾶλλον ἢ καλῶς
αὐτῷ πεπραγμένων. τοῦ δ' Ἀντιγόνου πρῶτον μὲν εὐθὺς
εἰς Ἄργος ἀναχωρήσαντος, ἔπειτα τὰ ὄρη καὶ τὰς ὑπερ-
βολὰς πάσας φυλακαῖς καταλαβόντος, ἀμελεῖν καὶ
καταφρονεῖν προσποιούμενος ἔπεμψε κήρυκας, τὰς κλεῖς
ἀξιῶν τοῦ Ἡραίου λαβεῖν, ὅπως ἀπαλλάττοιτο τῇ θεῷ
θύσας. οὕτω δὲ παίξας καὶ κατειρωνευσάμενος καὶ τῇ
θεῷ θύσας ὑπὸ τὸν νεὼν κεκλεισμένον, ἀπήγαγεν εἰς
Φλιοῦντα τὸν στρατόν. ἐκεῖθεν δὲ τοὺς φρουροῦντας τὸν
Ὀλύγυρτον ἐξελάσας, κατέβη παρὰ τὸν Ὀρχομενόν,
νῶν. ἤδη γὰρ ἐξίστατο τῆς νέας λεγομένης Ἀκαδημείας

ὁ Ἀντίοχος καὶ τὴν Καρνεάδου στάσιν ἐγκατέλειπεν, εἴτε
καμπτόμενος ὑπὸ τῆς ἐναργείας καὶ τῶν αἰσθήσεων, εἴθ',
ὥς φασιν ἔνιοι, φιλοτιμίᾳ τινὶ καὶ διαφορᾷ πρὸς τοὺς Κλει-
τομάχου καὶ Φίλωνος συνήθεις τὸν Στωικὸν ἐκ μεταβολῆς
θεραπεύων λόγον ἐν τοῖς πλείστοις. ὁ δὲ Κικέρων ἐκεῖν'
ἠγάπα κἀκείνοις προσεῖχε μᾶλλον, διανοούμενος, εἰ παν-
τάπασιν ἐκπέσοι τοῦ τὰ κοινὰ πράσσειν, δεῦρο μετενεγ-
κάμενος τὸν βίον ἐκ τῆς ἀγορᾶς καὶ τῆς πολιτείας ἐν ἡσυ-
χίᾳ μετὰ φιλοσοφίας καταζῆν. ἐπεὶ δ' αὐτῷ Σύλλας τε
προσηγγέλθη τεθνηκώς, καὶ τὸ σῶμα τοῖς γυμνασίοις
ἀναρρωννύμενον εἰς ἕξιν ἐβάδιζε νεανικήν, ἥ τε φωνὴ λαμ-
βάνουσα πλάσιν ἡδεῖα μὲν πρὸς ἀκοὴν ἐτέθραπτο καὶ πολ-
λή, μετρίως δὲ πρὸς τὴν ἕξιν τοῦ σώματος ἥρμοστο, πολλὰ
μὲν τῶν ἀπὸ Ῥώμης φίλων γραφόντων καὶ δεομένων, πολ-
λὰ δ' Ἀντιόχου παρακελευομένου τοῖς κοινοῖς ἐπιβαλεῖν
πράγμασιν, αὖθις ὥσπερ ὄργανον ἐξηρτύετο τὸν ῥητορι-
κὸν λόγον καὶ ἀνεκίνει τὴν πολιτικὴν δύναμιν, αὑτόν τε
ταῖς μελέταις διαπονῶν καὶ τοὺς ἐπαινουμένους μετιὼν
ῥήτορας. ὅθεν εἰς Ἀσίαν καὶ Ῥόδον ἔπλευσε, καὶ τῶν μὲν
Ἀσιανῶν ῥητόρων Ξενοκλεῖ τῷ Ἀδραμυττηνῷ καὶ
Πλούταρχος , Demetrius Ch. 24, sec. 4, line 3

955
λεως, ὥστε δοκεῖν τότε μάλιστα καθαρεύειν τὸν τόπον, ὅτε

Χρυσίδι καὶ Λαμίᾳ καὶ Δημοῖ καὶ Ἀντικύρᾳ ταῖς πόρ-
ναις ἐκείναις συνακολασταίνοι. τὰ μὲν οὖν ἄλλα σαφῶς
ἀπαγγέλλειν οὐ πρέπει διὰ τὴν πόλιν, τὴν δὲ Δημο-
κλέους ἀρετὴν καὶ σωφροσύνην ἄξιόν ἐστι μὴ παρελθεῖν.
ἐκεῖνος γὰρ ἦν ἔτι παῖς ἄνηβος, οὐκ ἔλαθε δὲ τὸν Δη-
μήτριον ἔχων τῆς εὐμορφίας τὴν ἐπωνυμίαν κατήγορον·
ἐκαλεῖτο γὰρ Δημοκλῆς ὁ καλός. ὡς δὲ πολλὰ πειρών-
των καὶ διδόντων καὶ φοβούντων ὑπ' οὐδενὸς ἡλίσκετο,
τέλος δὲ φεύγων τὰς παλαίστρας καὶ τὸ Γυμνάσιον εἴς
τι βαλανεῖον ἰδιωτικὸν ἐφοίτα λουσόμενος, ἐπιτηρήσας
τὸν καιρὸν ὁ Δημήτριος ἐπεισῆλθεν αὐτῷ μόνῳ. καὶ ὁ
παῖς ὡς συνεῖδε τὴν περὶ αὑτὸν ἐρημίαν καὶ τὴν ἀνάγκην,
ἀφελὼν τὸ πῶμα τοῦ χαλκώματος εἰς ζέον ὕδωρ ἐνήλατο
καὶ διέφθειρεν αὑτόν, ἀνάξια μὲν παθών, ἄξια δὲ τῆς
πατρίδος καὶ τοῦ κάλλους φρονήσας, οὐχ ὡς Κλεαίνετος
ὁ Κλεομέδοντος, ὃς ὠφληκότι τῷ πατρὶ δίκην πεντήκοντα
ταλάντων ἀφεθῆναι διαπραξάμενος, καὶ γράμματα παρὰ
Δημητρίου κομίσας πρὸς τὸν δῆμον, οὐ μόνον ἑαυτὸν
κατῄσχυνεν, ἀλλὰ καὶ τὴν πόλιν συνετάραξε.

τὰ νεῦρα πνεύματος ἔχοντος. ἀλλ' ὅμως αὐτοῦ

μονονουχὶ τοῦ σώματος ἀντιτείνοντος καὶ κατα-
σπῶντος ἐπὶ τὸ κλινίδιον καὶ τὴν ἡσυχίαν οἱ μὲν
ὑπὸ λαιμαργίας καὶ φιληδονίας ἐμβάλλουσιν ἑαυ-
τοὺς ἐπὶ τὰ βαλανεῖα καὶ σπεύδουσιν ἐπὶ τὰς
προπόσεις, ὥσπερ εἰς πολιορκίαν ἐπισιτιζόμενοι
καὶ δεδιότες μὴ φθάσῃ καταλαβὼν αὐτοὺς ὁ
πυρετὸς ἀναρίστους, οἱ δὲ κομψότεροι ταύτῃ μὲν
οὐχ ἁλίσκονται, πάνυ δ' ἀβελτέρως αἰσχυνόμενοι
κραιπάλην ἢ ἀπεψίαν ὁμολογεῖν καὶ διημερεύειν
ἐν ἱματίοις, ἑτέρων εἰς τὸ Γυμνάσιον βαδιζόντων
καὶ παρακαλούντων, ἀναστάντες συναποδύονται
καὶ ταὐτὰ πράττουσι τοῖς ὑγιαίνουσι. τοὺς δὲ
πλείους ἀκρασίᾳ καὶ μαλακίᾳ συνήγορον ἔχουσα
παροιμίαν ἐλπὶς ἀναπείθει καὶ προάγεται βαδίζειν
ἀναστάντας ἰταμῶς ἐπὶ τὴν συνήθειαν, ὡς οἴνῳ
δὴ τὸν οἶνον κραιπάλῃ δὲ τὴν κραιπάλην ἐξελῶντας
καὶ διαφορήσοντας. πρὸς μὲν οὖν ταύτην τὴν
ἐλπίδα τὴν τοῦ Κάτωνος εὐλάβειαν ἀντιτακτέον
956
ἥν φησιν ἐκεῖνος ὁ ἀνὴρ “τὰ μὲν μεγάλα μικρὰ

ποιεῖν τὰ δὲ μικρὰ παντελῶς ἀναιρεῖν,”

περὶ τὰς συνουσίας ἀκρασία τῷ μάλιστα τὴν δύ-

ναμιν ἐκλύειν ὑφ' ἧς ἡ τροφὴ διαπονεῖται, πλέον
περίττωμα ποιεῖ καὶ πλῆθος.
Αὖθις οὖν ἀναλαβόντες ἐξ ἀρχῆς περὶ ἑκά-
στου, πρῶτον δὲ περὶ γυμνασίων φιλολόγοις ἁρμο-
ζόντων λέγωμεν ὅτι ὥσπερ ὁ φήσας μηδὲν γράφειν
παραθαλαττίοις περὶ ὁλκάδων ἐδίδαξε τὴν χρείαν,
οὕτω καὶ φιλολόγοις φαίη τις ἂν μὴ γράφειν περὶ
γυμνασίων. ἡ γὰρ καθ' ἡμέραν τοῦ λόγου χρεία
διὰ φωνῆς περαινομένη θαυμαστὸν οἷόν ἐστι γυμνά-
σιον οὐ μόνον πρὸς ὑγίειαν ἀλλὰ καὶ πρὸς ἰσχύν,
οὐ παλαιστικὴν οὐδὲ σαρκοῦσαν καὶ πυκνοῦσαν τὰ
ἐκτὸς ὥσπερ οἰκοδομήματος, ἀλλὰ τοῖς ζωτικω-
τάτοις καὶ κυριωτάτοις μέρεσι ῥώμην ἐνδιάθετον
καὶ τόνον ἀληθινὸν ἐμποιοῦσαν. ὅτι μὲν γὰρ ἰσχὺν
ἐνδίδωσι τὸ πνεῦμα, δηλοῦσιν οἱ ἀλεῖπται, τοὺς
ἀθλητὰς κελεύοντες ἀντερείδειν ταῖς τρίψεσι καὶ
παρεγκόπτειν τείνοντας ἀεὶ τὰ πλαττόμενα μέρη
καὶ ψηλαφώμενα τοῦ σώματος· ἡ δὲ φωνή, τοῦ
πνεύματος οὖσα κίνησις, οὐκ ἐπιπολαίως ἀλλ'
ὥσπερ ἐν πηγαῖς περὶ τὰ σπλάγχνα ῥωννυμένη,

line 8

957


line 10


εὑρεθείη, μεθεῖναι κελεύων· ἦν δ' ὄνομα τῷ νεανίσκῳ
Βηπολιτανός. καί τις αὐτῷ τύχη θαυμαστὴ συνέπεσε·
958
Πλούταρχος , De garrulitate (502b-515a) Stephanus p.512, sec. F, line 4

’καὶ κωφοῦ ξυνίησι καὶ οὐ λαλέοντος ἀκούει,’

τὸν δὲ βουλόμενον ἐμμελῶς ἀποκρίνασθαι δεῖ τὴν διά-
νοιαν ἀναμεῖναι καὶ τὴν προαίρεσιν ἀκριβῶς καταμαθεῖν
τοῦ πυνθανομένου, μὴ γένηται τὸ κατὰ τὴν παροιμίαν
’ἄμας ἀπῄτουν ...’. ἄλλως δὲ τὸ λάβρον τοῦτο καὶ πρὸς
τοὺς λόγους ὀξύπεινον ἀνακρουστέον, ἵνα μὴ δοκῇ καθάπερ
ῥεῦμα τῇ γλώττῃ πάλαι προσιστάμενον ἀσμένως ὑπὸ τῆς
ἐρωτήσεως ἐξερᾶσθαι. καὶ γὰρ ὁ Σωκράτης οὕτως ἐκό-
λουε τὴν δίψαν, οὐκ ἐφιεὶς ἑαυτῷ πιεῖν μετὰ Γυμνάσιον,
εἰ μὴ τὸν πρῶτον ἐκχέαι κάδον ἀνιμήσας, ὅπως ἐθίζηται
τὸν τοῦ λόγου καιρὸν ἀναμένειν τὸ ἄλογον. |
Ἔστι τοίνυν τρία γένη τῶν πρὸς τὰς ἐρωτήσεις
ἀποκρίσεων, τὸ μὲν ἀναγκαῖον τὸ δὲ φιλάνθρωπον τὸ δὲ
περισσόν. οἷον πυθομένου τινὸς εἰ Σωκράτης ἔνδον, ὁ μὲν
ὥσπερ ἄκων καὶ ἀπροθύμως ἀποκρίνεται τὸ ‘οὐκ ἔνδον’,
ἐὰν δὲ βούληται λακωνίζειν, καὶ τὸ ‘ἔνδον’ ἀφελὼν αὐτὴν
μόνην φθέγξεται τὴν ἀπόφασιν· ὡς ἐκεῖνοι, Φιλίππου
γράψαντος εἰ δέχονται τῇ πόλει αὐτόν, εἰς χάρτην ‘οὐ’
μέγα γράψαντες ἀπέστειλαν. ὁ δὲ φιλανθρωπότερον

λόγον περαινομένης ἔργον ἐστὶν ἑτέρους δι' ἑτέρων κολα-

ζομένων ἐπισχεῖν. ᾗ δὲ προσέοικε τῷ ζητουμένῳ τὸ παρα-
βαλλόμενον [ὑπὸ τοῦ Βίωνος], ἔλαθεν αὐτόν· ἤδη γὰρ
ἀνδρὸς εἰς νόσημα μοχθηρὸν οὐ μὴν ἀνίατον ἐμπεσόντος,
εἶτ' ἀκρασίᾳ καὶ μαλακίᾳ προεμένου τῷ πάθει τὸ σῶμα
καὶ διαφθαρέντος υἱὸν οὐ δοκοῦντα νοσεῖν ἀλλὰ μόνον
ἐπιτηδείως ἔχοντα πρὸς τὴν αὐτὴν νόσον ἰατρὸς ἢ οἰκεῖος
ἢ ἀλείπτης καταμαθὼν ἢ δεσπότης χρηστὸς ἐμβαλὼν εἰς
δίαιταν αὐστηρὰν καὶ ἀφελὼν ὄψα καὶ πέμματα καὶ πότους
καὶ γύναια, φαρμακείαις δὲ χρησάμενος ἐνδελεχέσι καὶ
διαπονήσας γυμνασίοις ἐσκέδασε καὶ ἀπέπεμψε μεγάλου
πάθους σπέρμα μικρόν, οὐκ ἐάσας εἰς μέγεθος προελθεῖν.
ἦ γὰρ οὐχ οὕτω παρακελευόμεθα προσέχειν ἀξιοῦντες
ἑαυτοῖς καὶ παραφυλάττεσθαι καὶ μὴ παραμελεῖν ὅσοι
γεγόνασιν ἐκ πατέρων ἢ μητέρων νοσηματικῶν, ἀλλ'
959
εὐθὺς ἐξωθεῖν τὴν ἐγκεκραμένην ἀρχὴν εὐκίνητον οὖσαν

καὶ ἀκροσφαλῆ προκαταλαμβάνοντας;’ ‘πάνυ μὲν οὖν’
ἔφασαν. ‘οὐ τοίνυν ἄτοπον’ εἶπον ‘ἀλλ' ἀναγκαῖον, οὐδὲ
γελοῖον ἀλλ' ὠφέλιμον πρᾶγμα ποιοῦμεν, ἐπιληπτικῶν
παισὶ καὶ μελαγχολικῶν καὶ ποδαγρικῶν γυμνάσια καὶ
διαίτας καὶ φάρμακα προσάγοντες οὐ νοσοῦσιν ἀλλ' ἕνεκα

γενέσεων ἠγωνισμένη μακροὺς ἀγῶνας εὖ καὶ προθύμως

ψυχὴ τῆς περιόδου συμπεραινομένης κινδυνεύουσα | καὶ
φιλοτιμουμένη περὶ τὴν ἔκβασιν ἱδρῶτι πολλῷ τοῖς ἄνω
προσφέρηται, ταύτῃ τὸν οἰκεῖον οὐ νεμεσᾷ δαίμονα βοηθεῖν
ὁ θεὸς ἀλλ' ἀφίησι τῷ προθυμουμένῳ· προθυμεῖται δ'
ἄλλος ἄλλην ἀνασῴζειν ἐγκελευόμενος, ἡ δὲ συνακούει διὰ
τὸ πλησιάζειν καὶ σῴζεται, μὴ πειθομένη δέ, ἀπολιπόντος
τοῦ δαίμονος, οὐκ εὐτυχῶς ἀπαλλάσσει.’
Τούτων εἰρημένων ὁ Ἐπαμεινώνδας ἀποβλέψας
εἰς ἐμέ ‘σοὶ μέν,’ εἶπεν ‘ὦ Καφισία, σχεδὸν ὥρα βαδίζειν
εἰς τὸ Γυμνάσιον ἤδη καὶ μὴ ἀπολείπειν τοὺς συνήθεις,
ἡμεῖς δὲ Θεάνορος ἐπιμελησόμεθα διαλύσαντες ὅταν δοκῇ
τὴν συνουσίαν.’ κἀγώ ‘ταῦτ'’ ἔφην ‘πράττωμεν· ἀλλὰ
μικρὸν οἶμαί τι μετ' ἐμοῦ καὶ Γαλαξιδώρου βούλεταί σοι
διαλεχθῆναι [ὁ] Θεόκριτος οὑτοσί.’ ‘ἀγαθῇ τύχῃ’ εἶπε
’διαλεγέσθω’ καὶ προῆγεν ἀναστὰς εἰς τὸ ἐπικάμπειον
τῶν πολιτῶν ἄκριτον οὐδένα μὴ μεγάλης ἀνάγκης γενο


τῶν πολιτῶν ἄκριτον οὐδένα μὴ μεγάλης ἀνάγκης γενο-
μένης, ἄλλως δὲ καὶ πρὸς τὸ πλῆθος ἁρμόζειν τὸ Θηβαίων
960
εἶναί τινας ἀναιτίους καὶ καθαροὺς τῶν πεπραγμένων,

οἳ μᾶλλον ἕξουσιν ἀνυπόπτως πρὸς τὸν δῆμον ὡς
ἀπὸ τοῦ βελτίστου παραινοῦντες. ἐδόκει ταῦθ' ἡμῖν. κἀ-
κεῖνος μὲν ἀνεχώρησεν αὖθις ὡς τοὺς περὶ Σιμμίαν, ἡμεῖς
δὲ καταβάντες εἰς τὸ Γυμνάσιον ἐνετυγχάνομεν τοῖς φί-
λοις, καὶ διαλαμβάνων ἄλλος ἄλλον ἐν τῷ συμπαλαίειν
τὰ μὲν ἐπυνθάνετο τὰ δ' ἔφραζε καὶ συνετάττετο πρὸς
τὴν πρᾶξιν. ἑωρῶμεν δὲ καὶ τοὺς περὶ Ἀρχίαν καὶ Φίλ-
ιππον ἀληλιμμένους ἀπιόντας ἐπὶ τὸ δεῖπνον. ὁ γὰρ Φυλ-
λίδας δεδιὼς μὴ τὸν Ἀμφίθεον προανέλωσιν, εὐθὺς ἀπὸ
τῆς Λυσανορίδου προπομπῆς τὸν Ἀρχίαν δεξάμενος καὶ
περὶ τῆς .... γυναικός, ἧς ἐπιθυμῶν ἐτύγχανεν, εἰς ἐλπί-
δας ἐμβαλὼν ὡς ἀφιξομένης εἰς τὸν πότον, ἔπεισε πρὸς
ῥᾳθυμίαν καὶ ἄνεσιν τραπέσθαι μετὰ τῶν εἰωθότων αὐτῷ
συνακολασταίνειν.

των μυρίων τετρακισχιλίων, ἢ ὥς τινες μυρίων ὀκτακις-

χιλίων ἑξακοσίων πεντήκοντα, καὶ ὁ τὰς τιμὰς αὐτῷ
ψηφιζόμενος Στρατοκλῆς ὁ ῥήτωρ, τὸ μὲν πρῶτον αἱρε-
θεὶς αὐτός, ἔπειτα τῶν φίλων ἐπιγραψάμενός τινα αὐτὸς
ἐποιεῖτο τὴν διοίκησιν διὰ τὸ φθάσαι νόμον εἰσενεγκεῖν,
μὴ πλείω πέντε ἐτῶν διέπειν τὸν χειροτονηθέντα ἐπὶ τὰ
δημόσια χρήματα. ἀεί τ' ἐφεστὼς τοῖς ἔργοις διετέλεσε
καὶ θέρους καὶ χειμῶνος. καὶ ἐπὶ τὴν τοῦ πολέμου παρα-
σκευὴν χειροτονηθεὶς πολλὰ τῆς πόλεως ἐπηνώρθωσε,
καὶ τριήρεις παρεσκεύασε τῷ δήμῳ τετρακοσίας, καὶ τὸ
ἐν Λυκείῳ Γυμνάσιον ἐποίησε καὶ ἐφύτευσε καὶ τὴν παλαί-
στραν ᾠκοδόμησε καὶ τὸ ἐν Διονύσου θέατρον ἐπιστατῶν
ἐπετέλεσε. πιστευσάμενος δ' ἐν παρακαταθήκῃ παρὰ τῶν
ἰδιωτῶν διακόσια πεντήκοντα τάλαντα ἐφύλαξε, πομπεῖά
τε χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ τῇ πόλει κατεσκεύασε καὶ Νίκας
χρυσᾶς. πολλὰ δ' ἡμίεργα παραλαβὼν ἐξετέλεσε καὶ νεως-
οίκους καὶ τὴν σκευοθήκην· καὶ τῷ σταδίῳ τῷ Παν-
αθηναϊκῷ τὴν κρηπῖδα περιέθηκεν, ἐξεργασάμενος τοῦτό
τε καὶ τὴν χαράδραν ὁμαλὴν ποιήσας, Δεινίου τινός, ὃς
961
ἐκέκτητο τοῦτο τὸ χωρίον, ἀνέντος τῇ πόλει, προειπόντος

αὐτὸ χαρίσασθαι Λυκούργῳ.


γησάμενος,
καὶ διδοὺς εὐθύνας πολλάκις τῶν πεπολιτευμένων ἐν
ἐλευθέρᾳ καὶ δημοκρατουμένῃ τῇ πόλει διετέλεσεν ἀνεξ-
έλεγκτος καὶ ἀδωροδόκητος τὸν ἅπαντα χρόνον·
ὅπως ἂν εἰδῶσι πάντες, διότι τοὺς προαιρουμένους ὑπὲρ
Πλούταρχος , De sollertia animalium (959a-985c)

τρέχοντα τοῖς θήλεσι· κεστρέως δὲ γένος, οὓς παρδίας

καλοῦσιν, ἀπὸ τῆς μύξης τρέφονται τῆς ἑαυτῶν· ὁ δὲ
πολύπους αὑτὸν ἐσθίων κάθηται χειμῶνος (Hes. OD 525)

’ἐν τ' ἀπύρῳ οἴκῳ καὶ ἐν ἤθεσι λευγαλέοισιν·’

οὕτως ἀργὸς ἢ ἀναίσθητος ἢ γαστρίμαργος ἢ πᾶσι τού-
τοις ἔνοχός ἐστι. διὸ καὶ Πλάτων (Legg. VII 823d) αὖ
πάλιν ἀπεῖπε νομοθετῶν μᾶλλον δ' ἀπεύξατο τοὺς νέους
θαλαττίου θήρας ἔρωτα λαβεῖν· οὐδὲν γὰρ ἀλκῆς γυμ-
962
νάσιον οὐδὲ μελέτημα σοφίας οὐδ' ὅσα πρὸς ἰσχὺν ἢ

τάχος ἢ κινήσεις διαπονοῦσι τοῖς πρὸς λάβρακας ἢ γόγ-
γρους ἢ σκάρους ἀγῶσιν· | ὥσπερ ἐνταῦθα τὰ μὲν θυ-
μοειδῆ τὸ φιλοκίνδυνον καὶ τὸ ἀνδρεῖον ἀσκεῖ τῶν μαχο-
μένων, τὰ δὲ πανοῦργα τὸ φροντιστικὸν καὶ συνετὸν τῶν
ἐπιτιθεμένων, τὰ δὲ ποδώκη τὸ ῥωμαλέον καὶ φιλόπο-
νον τῶν διωκόντων. καὶ ταῦτα τὸ κυνηγεῖν καλὸν πε-
ποίηκε· τὸ δ' ἁλιεύειν ἀπ' οὐδενὸς ἔνδοξον· οὐδέ γε θεῶν
τις ἠξίωσεν, ὦ ἑταῖρε, ‘γογγροκτόνος’, ὥσπερ ὁ Ἀπόλλων
’λυκοκτόνος’, οὐδὲ ‘τριγλοβόλος’, ὥσπερ ‘ἐλαφηβόλος’
Πλούταρχος , Non posse suaviter vivi secundum Epicurum (1086c-

1107c) Stephanus p.1086, sec. D, line 9
ἐπιγράψας ‘Ὅτι κατὰ τὰ τῶν ἄλλων φιλοσόφων δόγματα

οὐδὲ ζῆν ἔστιν’. ὅσα τοίνυν ἡμῖν ἐπῆλθεν εἰπεῖν πρὸς
αὐτὸν ὑπὲρ τῶν φιλοσόφων, ἐγράφη πρότερον. ἐπεὶ δὲ
καὶ τῆς σχολῆς διαλυθείσης ἐγένοντο λόγοι πλείονες ἐν
τῷ περιπάτῳ πρὸς τὴν αἵρεσιν, ἔδοξέ μοι καὶ τούτους
ἀναλαβεῖν, εἰ καὶ δι' ἄλλο μηθὲν ἀλλ' ἐνδείξεως ἕνεκα
τοῖς εὐθύνουσιν ἑτέρους, ὅτι δεῖ τοὺς λόγους ἕκαστον ὧν
ἐλέγχει καὶ τὰ γράμματα μὴ παρέργως διελθεῖν, μηδὲ
φωνὰς ἀλλαχόθεν ἄλλας ἀποσπῶντα καὶ ῥήμασιν ἄνευ
πραγμάτων ἐπιτιθέμενον παρακρούεσθαι τοὺς ἀπείρους.
Προελθόντων γὰρ ἡμῶν εἰς τὸ Γυμνάσιον ὥσπερ
εἰώθειμεν ἐκ τῆς διατριβῆς, Ζεύξιππος ‘ἐμοὶ μέν’ ἔφη
’δοκεῖ πολὺ τῆς προσηκούσης ὁ λόγος εἰρῆσθαι παρρη-
σίας μαλακώτερον· ἀπίασι δ' ἡμῖν ἐγκαλοῦντες οἱ περὶ
Ἡρακλείδην ὡς τοῦ Ἐπικούρου καὶ τοῦ Μητροδώρου
[ἡμῶν] μηδὲν αἰτίων ὄντων θρασύτερον καθαψαμένοις.’
καὶ ὁ Θέων ‘εἶτ' οὐκ ἔλεγες’ εἶπεν ‘ὅτι τοῖς ἐκείνων ὁ
Κωλώτης παραβαλλόμενος εὐφημότατος ἀνδρῶν φαίνε-
ται; τὰ γὰρ ἐν ἀνθρώποις αἴσχιστα ῥήματα, βωμολοχίας
ληκυθισμοὺς ἀλαζονείας ἑταιρήσεις ἀνδροφονίας, βαρυ-
στόνους πολυφθόρους βαρυεγκεφάλους συναγαγόντες
Περὶ ἡσυχίας.
Σοφὸν ἔοικε χρῆμα τὸ τῆς ἡσυχίας πρός τ' ἄλλα καὶ εἰς
ἐπιστήμης καὶ φρονήσεως μελέτην· λέγω δ' οὐ τὴν καπηλι-
963
κὴν καὶ ἀγοραίαν, ἀλλὰ τὴν μεγάλην, ἥτις ἐξομοιοῖ θεῷ

τὸν αὐτὴν ἀναλαβόντα. αἱ μὲν γὰρ ἐν ταῖς πόλεσι καὶ τοῖς
τῶν ἀνθρώπων ὄχλοις γινόμεναι μελέται γυμνάζουσι τὴν
λεγομένην δριμύτητα, πανουργίαν οὖσαν· ὥστε τοὺς ἐν
αὐταῖς ἄκρους οἷον ὑπὸ μαγείρων τῶν ἐν ταῖς πόλεσι
χρειῶν διαπεποικιλμένους πόσα μὲν οὐχὶ πόσα δ'
μετευθύνει τῶν ἀνδρῶν τὰς ψυχάς. οὐδὲν γὰρ αὐταῖς ἐμπό-
διόν ἐστι τῆς αὐξήσεως, οὐδὲ πρὸς πολλὰ καὶ μικρὰ νόμι-
μα προσπταίουσαι κάμπτονται εὐθύ, καθάπερ αἱ ταῖς
πόλεσιν ἐναπειλημμέναι ψυχαί· ἀλλ' ἐν ἀέρι καθαρῷ καὶ
τὰ πολλὰ ἔξω διαιτώμεναι τῶν ἀνθρώπων ἀνίασιν ὀρθαὶ
καὶ πτεροφυοῦσιν, ἀρδόμεναι τῷ διαυγεστάτῳ τε καὶ
λειοτάτῳ ῥεύματι τῆς ἡσυχίας, ἐν ᾧ τά τε μαθήματα τοῦ
νοῦ θεοειδέστερα καὶ καθαρώτερον ὁρᾷ. διὰ τοῦτό τοι καὶ
τῶν θεῶν τὰ ἱερά, ὅσα ἐκ τοῦ ἀρχαίου πάλαι νενόμισται,
τοῖς ἐρημοτάτοις χωρίοις ἐνίδρυσαν οἱ πρῶτοι, μάλιστα
δοκῶντες δὲ κάμνουσι. τί οὖν ἐπαινοῦμεν τοιοῦτον ἀγαθόν,

οὗ πέρας ἔστιν οὐδέν, ἀλλ' ᾧ τὸ ληφθὲν ἑτέρων ἀρχή;
Stobaeus 4.32a.16 (5 p. 784 H.). Πλουτάρχου Κατὰ
πλούτου.
τεύειν, ὀλίγη τις εὐνομία τὸ ἀπορεῖσθαι.
Stobaeus 4.32a.17 (5 p. 784 H.). Ἀρκεσιλάου·
καὶ τὴν Ἰθάκην, ἀγαθὴν δὲ κουροτρόφον, ἐθίζουσαν
συνεῖναι λιτότητι καὶ καρτερίᾳ, καὶ καθόλου Γυμνάσιον
ἀρετῆς ἔμπρακτον.

καλὸς γεγενῆσθαι τὴν ὥραν ἦν καὶ ὀρχηστικὴν δεδι-

δαγμένος καὶ μουσικὴν ἔτι παῖς ὢν παρὰ Λάμπρῳ.
μετὰ γοῦν τὴν ἐν Σαλαμῖνι ναυμαχίαν περὶ τρόπαιον
γυμνὸς ἀληλιμμένος ἐχόρευσε μετὰ λύρας· οἳ δὲ ἐν
ἱματίῳ φασί. καὶ τὸν Θάμυριν διδάσκων αὐτὸς ἐκι-
964
θάρισεν· ἄκρως δὲ ἐσφαίρισεν, ὅτε τὴν Ναυσικάαν

καθῆκε. τῆς δὲ Μέμφιδος ὀρχήσεως ἤρα καὶ Σωκρά-
της ὁ σοφὸς καὶ πολλάκις καταλαμβανόμενος ὀρχού-
μενος, ὥς φησι Ξενοφῶν (symp. 2, 16), ἔλεγε τοῖς
γνωρίμοις παντὸς εἶναι μέλους τὴν ὄρχησιν γυμνά-
σιον. ἔταττον γὰρ τὸ ὀρχεῖσθαι ἐπὶ τοῦ κινεῖσθαι
καὶ ἐρεθίζεσθαι. Ἀνακρέων (fr. 69 B49)·
καλλίκομοι κοῦραι Διὸς ὠρχήσαντ' ἐλαφρῶς.
Ἴων (p. 575 N)·
ἐκ τῶν ἀέλπτων μᾶλλον ὤρχησεν φρένας.
Ἕρμιππος δέ φησι (FHG III 46) Θεόφραστον
παραγίνεσθαι εἰς τὸν Περίπατον καθ' ὥραν λαμπρὸν
καὶ ἐξησκημένον, εἶτα καθίσαντα διατίθεσθαι τὸν λό-
γον οὐδεμιᾶς ἀπεχόμενον κινήσεως οὐδὲ σχήματος
ἑνός. καί ποτε ὀψοφάγον μιμούμενον ἐξείραντα τὴν
γλῶσσαν περιλείχειν τὰ χείλη.
καὶ τὸν Φρύγα Μίδαν φησὶ Θεόπομπος (FHG I 289),

ὅτε ἑλεῖν τὸν Σιληνὸν ὑπὸ μέθης ἠθέλησεν. ἐστὶ δὲ
ἡ κρήνη, ὥς φησι Βίων (FHG II 19), μέση Μαιδῶν
καὶ Παιόνων Ἴννα καλουμένη. Στάφυλος δέ φησι
(FHG IV 506) τὴν τοῦ οἴνου πρὸς τὸ ὕδωρ κρᾶσιν Με-
λάμποδα πρῶτον εὑρεῖν. φησὶ δὲ καὶ πεπτικώτερον
τοῦ οἴνου τὸ ὕδωρ Πλειστόνικος.
ὅτι τοῖς προπίνουσιν ἐπιτεταμένως οὐκ οἰκείως
διατίθεται ὁ στόμαχος, ἀλλὰ μᾶλλον κακοῦται καὶ πολ-
λάκις φθορὰν τῶν ληφθέντων παρασκευάζει. δεῖ οὖν
τὸν ὑγιείας ἀντιποιούμενον καὶ συμμέτροις γυμνασίοις
χρᾶσθαι διὰ τοὺς πολλοὺς ἱδρῶτας καὶ λουτροῖς, ὡς
διᾶναί τε τὸ σῶμα καὶ μαλαχθῆναι· μετὰ δὲ ταῦτα
προπίνειν ὕδωρ ὡς χρηστότατον, ἐν μὲν χειμῶνι καὶ
ἔαρι θερμὸν ὡς μάλιστα, ἐν δὲ τῷ θέρει ψυχρόν, ὡς
μὴ προεκλύειν τὸν στόμαχον· προπίνειν δὲ σύμμετρον
τῷ πλήθει χάριν τοῦ προαναληφθῆναι τοῦτο εἰς τὴν
ἕξιν καὶ μὴ ἀκέραιον ἀναδίδοσθαι τὴν ἀπὸ τοῦ οἴνου
δύναμιν μηδὲ τοῖς πέρασι τῶν ἀγγείων προσπίπτουσαν
ἐπιδάκνειν. ἐὰν δέ τις ἡμῶν τοῦτο δυσκόλως ποιῇ,
γλυκὺν ὑδαρῆ θερμὸν προλαμβανέτω, μάλιστα δὲ τὸν
965
τί Πλάτων
πιανέ;’ ‘ὑπώπιον’ ἔλεγε. κἀγὼ – ξυνῆν γὰρ αὐτῷ –

τότε τὸν γέλωτα φέρειν οὐ δυνάμενος παρά τινι τῶν
φίλων ἰατρῷ ὑπαλειψάμενος τὰ ὑπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς
παχεῖ φαρμάκῳ πρὸς τοὺς πυνθανομένους ‘τί δὲ σύ;’
’πρόσκομμα’ ἔφασκον.
τῆς δ' αὐτῆς ταύτης σο-
φίας καὶ ἕτερός ἐστι ζηλωτής, Πομπηιανὸς ὁ Φιλαδελ-
φεύς, ἄνθρωπος οὐκ ἀπάνουργος, ὀνοματοθήρας δὲ
καὶ αὐτός. ὅστις πρὸς τὸν οἰκέτην διαλεγόμενος με-
γάλῃ τῇ φωνῇ καλέσας τοὔνομα ‘Στρομβιχίδη, ἔφη,
κόμιζέ μοι ἐπὶ τὸ Γυμνάσιον τὰς βλαύτας τὰς ἀφορή-
τους καὶ τὴν ἐφεστρίδα τὴν ἄχρηστον. ἐγὼ γὰρ ὑπο-
δησάμενος τὸν πώγωνα προσαγορεύσω τοὺς ἑταίρους·
ὀπτὸς γάρ ἐστί μοι Λάριχος. κόμιζε δὲ τοῦ ἐλαίου τὴν
λήκυθον· πρότερον γὰρ συντριβησόμεθον, ἔπειθ' οὕτως
ἀπολούμεθον.’ ὁ δ' αὐτὸς οὗτος σοφιστὴς Φεβρουαρίῳ
966
μηνί, ὡς Ῥωμαῖοι λέγουσι – τὸν δὲ μῆνα τοῦτον

κληθῆναί φησιν ὁ Μαυρούσιος Ἰόβας (FHG III 470)
ἀπὸ τῶν κατουδαίων φόβων κατ' ἀναίρεσιν τῶν δει-
μάτων – ἐν ᾧ τοῦ χειμῶνός ἐστι τὸ ἀκμαιότατον,
ταία τοῖς ἐπὶ τοῖς ὅπλοις τεταγμένοις. ἦσαν δὲ τῆς

μέσης παρόδου παρ' ἑκάτερον τῶν τοίχων δίαιται τε-
τράκλινοι τοῖς ἀνδράσι, τριάκοντα τὸ πλῆθος. ἡ δὲ
ναυκληρικὴ δίαιτα κλινῶν μὲν ἦν πεντεκαίδεκα, θαλά-
μους δὲ τρεῖς εἶχε τρικλίνους, ὧν ἦν τὸ κατὰ τὴν
πρύμναν ὀπτανεῖον. ταῦτα δὲ πάντα δάπεδον εἶχεν
ἐν ἀβακίσκοις συγκείμενον ἐκ παντοίων λίθων, ἐν οἷς
ἦν κατεσκευασμένος πᾶς ὁ περὶ τὴν Ἰλιάδα μῦθος
θαυμασίως· ταῖς τε κατασκευαῖς καὶ ταῖς ὀροφαῖς, καὶ
θυρώμασι δὲ πάντα ἦν ταῦτα πεπονημένα. κατὰ δὲ
τὴν ἀνωτάτω πάροδον Γυμνάσιον ἦν καὶ περίπατοι
σύμμετρον ἔχοντες τὴν κατασκευὴν τῷ τοῦ πλοίου με-
γέθει, ἐν οἷς κῆποι παντοῖοι θαυμασίως ἦσαν ὑπερ-
βάλλοντες ταῖς φυτείαις, διὰ κεραμίδων μολυβδινῶν
κατεστεγνωμένων ἀρδευόμενοι, ἔτι δὲ σκηναὶ κιττοῦ
λευκοῦ καὶ ἀμπέλων, ὧν αἱ ῥίζαι τὴν τροφὴν ἐν πίθοις
εἶχον γῆς πεπληρωμένοις, τὴν αὐτὴν ἄρδευσιν λαμβά-
νουσαι καθάπερ καὶ οἱ κῆποι. αὗται δὲ αἱ σκηναὶ
συνεσκίαζον τοὺς Περιπάτους. ἑξῆς δὲ τούτων Ἀφρο-
δίσιον κατεσκεύαστο τρίκλινον, δάπεδον ἔχον ἐκ λί-
θων ἀχατῶν τε καὶ ἄλλων χαριεστάτων
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές
Book 5, Kaibel paragraph 46, line 25
τον ἀναδόσεις ἐποιήσατο κατ' ἄνδρα ὁλομελῶν βρω-

μάτων, μετὰ δὲ καὶ ζώντων χηνῶν καὶ λαγωῶν καὶ
δορκάδων. ἀνεδίδοντο δὲ καὶ χρυσοῖ στέφανοι τοῖς
δειπνοῦσι καὶ ἀργυρωμάτων πλῆθος καὶ θεραπόντων
καὶ ἵππων καὶ καμήλων. καὶ ἔδει ἀναβάντα ἐπὶ τὴν
κάμηλον πιεῖν ἕκαστον καὶ λαβεῖν τὴν κάμηλον καὶ
τὰ ἐπὶ τὴν κάμηλον καὶ τὸν παρεστῶτα παῖδα.’ –
’καὶ (i258) οἱ κατὰ τὴν Συρίαν δὲ πάντες, φησί,
διὰ τὴν τῆς χώρας εὐβοσίαν ἀπὸ τῆς περὶ τἀναγκαῖα
967
κακοπαθείας συνόδους ἔνεμον πλείους, ἵνα εὐωχοῖντο

συνεχῶς, τοῖς μὲν γυμνασίοις ὡς βαλανείοις χρώμενοι,
ἀλειφόμενοι [δὲ] ἐλαίῳ πολυτελεῖ καὶ μύροις, τοῖς δὲ
γραμματείοις – οὕτως γὰρ ἐκάλουν τὰ κοινὰ τῶν
συνδείπνων – ὡς οἰκητηρίοις ἐνδιαιτώμενοι, [καὶ]
τὸ πλεῖον μέρος τῆς ἡμέρας γαστριζόμενοι ἐν αὐτοῖς
οἴνοις καὶ βρώμασιν, ὥστε καὶ προσαποφέρειν πολλά,
καὶ καταυλούμενοι πρὸς χελωνίδος πολυκρότου ψό-
φους, ὥστε τὰς πόλεις ὅλας τοῖς τοιούτοις κελάδοις
συνηχεῖσθαι.’

διατεθέντα· περὶ οὗ ἱστορῶν Νικίας ἐν τοῖς Ἀρκα-
δικοῖς (FHG IV 463) διαθεῖναί φησιν αὐτὸν Κύψελον,
πόλιν κτίσαντα ἐν τῷ πεδίῳ περὶ τὸν Ἀλφειόν·
έθηκας, ἀλλὰ καὶ ἀκροάματα καὶ θεάματα ἥδιστα παρ-

έχεις. – τί οὖν εἰ καὶ μύρον ἐνέγκαι τις ἡμῖν, ἵνα καὶ
εὐωδίᾳ ἑστιῴμεθα; – μηδαμῶς, ἔφη ὁ Σωκράτης· ὥσπερ
968
γάρ τοι ἐσθὴς ἄλλη μὲν γυναικεία, ἄλλη δὲ ἀνδρεία

[κάλλη], οὕτω καὶ ὀσμὴ ἄλλη μὲν γυναικί, ἄλλη δὲ
ἀνδρὶ πρέπει. καὶ γὰρ ἀνδρὸς μὲν δή που ἕνεκεν
ἀνδρῶν οὐδεὶς μύρῳ χρίεται. αἵ γε μὴν γυναῖκες
ἄλλως τε καὶ ἂν νύμφαι τύχωσιν οὖσαι, ὥσπερ ἡ Νι-
κηράτου τε τούτου καὶ ἡ Κριτοβούλου, μύρου μέν τι
καὶ προσδέονται· αὐταὶ γὰρ τούτου ὄζουσιν. ἐλαίου
δὲ τοῦ ἐν γυμνασίοις ὀσμὴ καὶ παροῦσα ἡδίων ἢ μύρου
γυναιξὶν [ἡδίων] καὶ ἀποῦσα ποθεινοτέρα. καὶ γὰρ δὴ
μύρῳ μὲν ἀλειψάμενος δοῦλος καὶ ἐλεύθερος εὐθὺς
ἅπας ὅμοιον ὄζει· αἱ δ' ἀπὸ τῶν ἐλευθερίων μόχθων
ὀσμαὶ ἐπιτηδευμάτων τε πρῶτον χρηστῶν καὶ χρόνου
πολλοῦ δέονται, εἰ μέλλουσιν ἡδεῖαί τε καὶ ἐλευθέριαι
ἔσεσθαι.’ καὶ ὁ θαυμασιώτατος δὲ Χρύσιππος τὴν
ὀνομασίαν φησὶ λαβεῖν τὰ μύρα ἀπὸ τοῦ μετὰ πολλοῦ
μόρου καὶ πόνου ματαίου γίνεσθαι. Λακεδαιμόνιοί τε
ἐξελαύνουσι τῆς Σπάρτης τοὺς τὰ μύρα κατασκευάζον-
τας ὡς διαφθείροντας τοὔλαιον· καὶ τοὺς τὰ ἔρια δὲ
Ισοκράτης ., Antidosis (orat. 15) Sec. 188, line 5
πρὸς τοῦτο πεφυκέναι καλῶς, πρὸς ὅπερ ἂν προῃρημένοι

τυγχάνωσιν, ἔπειτα παιδευθῆναι καὶ λαβεῖν τὴν ἐπιστήμην,
ἥτις ἂν ᾖ περὶ ἑκάστου, τρίτον ἐντριβεῖς γενέσθαι καὶ
γυμνασθῆναι περὶ τὴν χρείαν καὶ τὴν ἐμπειρίαν αὐτῶν· ἐκ
τούτων γὰρ ἐν ἁπάσαις ταῖς ἐργασίαις τελείους γίγνεσθαι
καὶ πολὺ διαφέροντας τῶν ἄλλων.
Εἶναι δὲ τούτων
προσῆκον ἑκατέροις, τοῖς τε διδάσκουσιν καὶ τοῖς μανθά-
νουσιν, ἴδιον μὲν τοῖς μὲν εἰσενέγκασθαι τὴν φύσιν οἵαν
δ' ἀμφοτέρων τὸ περὶ τὴν ἐμπειρίαν Γυμνάσιον· δεῖν γὰρ
δ' ἐγκρατῶς ἐμμεῖναι τοῖς προσταττομένοις.
Ταῦτα
μὲν οὖν ἐστιν ἃ κατὰ πασῶν λέγομεν τῶν τεχνῶν· εἰ δὲ δή
τις ἀφέμενος τῶν ἄλλων ἔροιτό με, τί τούτων μεγίστην
ἔχει δύναμιν πρὸς τὴν τῶν λόγων παιδείαν, ἀποκριναίμην
ἂν ὅτι τὸ τῆς φύσεως ἀνυπέρβλητόν ἐστιν καὶ πολὺ πάν-
των διαφέρει· τὸν γὰρ ἔχοντα τὴν μὲν ψυχὴν εὑρεῖν καὶ
μαθεῖν καὶ πονῆσαι καὶ μνημονεῦσαι δυναμένην, τὴν δὲ
φωνὴν καὶ τὴν τοῦ στόματος σαφήνειαν τοιαύτην ὥστε μὴ
969
Δημοσθένης ., Eroticus [Sp.] Sec. 26, line 5
οὐ μικρὸν ἆθλον προφανήσεται τοῖς καὶ μετρίως ἀρετῆς

ἐφιεμένοις. τεκμήριον δὲ μέγιστον ἄν τις ποιήσαιτο τὴν
Ὁμήρου ποίησιν, ἐν ᾗ καὶ τοὺς Ἕλληνας καὶ τοὺς βαρβά-
ρους μετὰ τοιαύτης παρασκευῆς πολεμήσαντας πεποίηκεν
ἀλλήλοις· ἔτι δὲ καὶ νῦν τῶν πόλεων τῶν Ἑλληνίδων οὐ
ταῖς ταπεινοτάταις, ἀλλὰ ταῖς μεγίσταις ἐν τοῖς ἀγῶσι
χρῆσθαι σύνηθές ἐστιν. ἡ μὲν οὖν προαίρεσις οὕτω καλὴ
καὶ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἠγαπημένη· νομίζων δ' οὐδὲν
εἶναι προὔργου τῶν σπουδαιοτάτων ἐπιθυμεῖν οὐδὲ καλῶς
πρὸς ἅπαντα πεφυκέναι τὸ σῶμα μὴ τῆς ψυχῆς φιλοτίμως
παρεσκευασμένης, τὴν μὲν φιλοπονίαν ἐν τοῖς γυμνασίοις
εὐθέως ἐπιδειξάμενος οὐδ' ἐν τοῖς ἔργοις ἐψεύσω, τὴν δ'
ἄλλην ἐπιφάνειαν τῆς σαυτοῦ φύσεως καὶ τὴν τῆς ψυχῆς
ἀνδρείαν ἐν τοῖς ἀγῶσι μάλιστ' ἐνεδείξω. περὶ ὧν ὀκνῶ
μὲν ἄρξασθαι λέγειν, μὴ λειφθῶ τῷ λόγῳ τῶν τότε γεγενη-
μένων, ὅμως δ' οὐ παραλείψω· καὶ γὰρ αἰσχρὸν ἃ θεωροῦν-
τας ἡμᾶς εὐφραίνει, ταῦτ' ἀπαγγεῖλαι μὴ 'θέλειν. ἅπαντας
μὲν οὖν εἰ διεξιοίην τοὺς ἀγῶνας, ἴσως ἂν ἄκαιρον μῆκος
ἡμῖν ἐπιγένοιτο τῷ λόγῳ· ἑνὸς δέ, ἐν ᾧ πολὺ διήνεγκας,
μνησθεὶς ταὐτά τε δηλώσω καὶ τῇ τῶν ἀκουόντων δυνάμει
εἰωθότων ὑπὸ κήρυκι πιπράσκεσθαι. οἰκέτης δὲ βασιλι-

κὸς γενόμενος συναυξηθείς τε τῷ Κομόδῳ ἐς τοσοῦτον
ὑπ' αὐτοῦ τιμῆς καὶ ἐξουσίας προήχθη, ὡς τήν τε τοῦ
σώματος φρουρὰν καὶ τὴν τοῦ θαλάμου ἐξουσίαν τήν τε
τῶν βασιλικῶν στρατιωτῶν ἀρχὴν ἐγχειρισθῆναι. ὑπὸ
δὲ πλούτου καὶ τρυφῆς ἀνεπείσθη καὶ πρὸς βασιλείας
ἐπιθυμίαν. ἀθροίζων δὲ χρήματα καὶ πλεῖστον σῖτον
συνωνούμενος καὶ ἀποκλείων, ἤλπιζεν ὑπάξεσθαι τόν
τε δῆμον καὶ τὸ στρατόπεδον, εἰ πρῶτον ἐν σπάνει τῶν
ἐπιτηδείων καταστήσας ἐπιδόσεσι λαμπραῖς ἁλόντας πό-
θῳ τοῦ χρειώδους προσαγάγοιτο. μέγιστον δὲ Γυμνάσιον
κατασκευάσας λουτρὸν δημόσιον ἀνῆκεν αὐτοῖς. ὁ μὲν
οὖν οὕτως τὸν δῆμον ἐθελέαζεν. οἱ δὲ Ῥωμαῖοι ἀπεχθῶς
ἔχοντες πρὸς αὐτὸν καὶ τῶν δεινῶν τὰς αἰτίας ἐς ἐκεῖ-
970
νον ἀναφέροντες μισοῦντές τε αὐτοῦ τὸ ἀκόρεστον τῆς

τοῦ πλούτου ἐπιθυμίας, τὰ μὲν πρῶτα ἐν τοῖς θεάτροις
συνιστάμενοι κατὰ πλήθη κακῶς ἠγόρευον, καὶ τὸ τελευ-
ταῖον, διάγοντος ἐν προαστείῳ τοῦ Κομόδου, ἐπελθόντες
πανδημεὶ ἐβόων καὶ τὸν Κλέανδρον ἐς θάνατον ᾔτουν.
ταραχῆς δ' οὔσης περὶ τὸ προάστειον τοῦ τε Κομόδου
ἐν τοῖς ἀνακεχωρηκόσι τόποις ἡδοναῖς σχολάζοντος
ἐκύρωσε, γελοιότατα ψηφισαμένων πάντων ἃ ἐκελεύοντο,

πατέρα μὲν ἐκεῖνον δοκεῖν ἔτη γεγονότα περί που ἑκ-
καίδεκα, τὸν Ἀλέξανδρον δὲ υἱὸν τοῦ δωδεκάτου ἐπι-
βαίνοντα. ὡς δὲ Καῖσαρ ὁ Ἀλέξανδρος ἀπεδείχθη, ὁ
Ἀντωνῖνος αὐτὸν ἐβούλετο τὰ ἑαυτοῦ παιδεύειν ἐπιτη-
δεύματα, ὀρχεῖσθαί τε καὶ χορεύειν τῆς τε ἱερωσύνης
κοινωνεῖν καὶ σχήμασι καὶ ἔργοις ὁμοίοις. ἡ δὲ μήτηρ
αὐτὸν ἡ Μαμαία ἀπῆγε μὲν τῶν αἰσχρῶν καὶ ἀπρεπῶν
βασιλεῦσιν ἔργων, διδασκάλους δὲ πάσης παιδείας λάθρᾳ
μετεπέμπετο, τοῖς τε σώφροσιν αὐτὸν ἤσκει μαθήμασι,
παλαίστραις τε καὶ τοῖς ἀνδρῶν γυμνασίοις εἴθιζε, παι-
δείαν τε τὴν Ἑλλήνων καὶ Ῥωμαίων ἐπαίδευεν. ἐφ' οἷς
Ἀντωνῖνος πάνυ ἤσχαλλε, καὶ μετεγίνωσκε θέμενος αὐ-
τὸν υἱὸν καὶ κοινωνὸν τῆς ἀρχῆς. τούς τε οὖν διδασκά-
λους αὐτοῦ πάντας ἀπεσόβει τῆς βασιλείου αὐλῆς, τινάς
τε αὐτῶν τοὺς ἐνδοξοτάτους οὓς μὲν ἀπέκτεινεν οὓς δὲ
ἐφυγάδευσεν, αἰτίας γελοιοτάτας ἐπιφέρων, ὡς διαφθεί-
ροιεν αὐτῷ τὸν δοκοῦντα υἱόν, οὐκ ἐπιτρέποντες χορεύ-
ειν ἢ βακχεύεσθαι, σωφρονίζοντες δὲ καὶ τὰ ἀνδρῶν
διδάσκοντες. ἐς τοσοῦτον δὲ ἐξώκειλε παροινίας ὡς πάντα
τὰ ἀπὸ τῆς σκηνῆς καὶ τῶν δημοσίων θεάτρων
Ηρόδοτος Ιστορίαι. Book 9, sec. 33, line 9
εἰκάζω. Οὗτοι οἱ παραταχθέντες πεζοὶ ἦσαν, ἡ δὲ ἵππος

χωρὶς ἐτέτακτο.
Ὡς δὲ ἄρα πάντες οἱ ἐτετάχατο κατὰ [τε] ἔθνεα καὶ
κατὰ τέλεα, ἐνθαῦτα τῇ δευτέρῃ ἡμέρῃ ἐθύοντο καὶ ἀμφό-
τεροι. Ἕλλησι μὲν Τεισαμενὸς Ἀντιόχου ἦν ὁ θυόμενος·
οὗτος γὰρ δὴ εἵπετο τῷ στρατεύματι τούτῳ μάντις· τὸν
ἐόντα Ἠλεῖον καὶ γένεος τοῦ Ἰαμιδέων Κλυτιάδην Λακε-
971
δαιμόνιοι ἐποιήσαντο λεωσφέτερον. Τεισαμενῷ γὰρ

μαντευομένῳ ἐν Δελφοῖσι περὶ γόνου ἀνεῖλε ἡ Πυθίη ἀγῶ-
νας τοὺς μεγίστους ἀναιρήσεσθαι πέντε. Ὁ μὲν δὴ ἁμαρ-
τὼν τοῦ χρηστηρίου προσεῖχε γυμνασίοισι ὡς ἀναιρησόμε-
νος γυμνικοὺς ἀγῶνας, ἀσκέων δὲ πεντάεθλον παρὰ ἓν
πάλαισμα ἔδραμε νικᾶν ὀλυμπιάδα, Ἱερωνύμῳ τῷ Ἀνδρίῳ
ἐλθὼν ἐς ἔριν. Λακεδαιμόνιοι δὲ μαθόντες οὐκ ἐς γυμνι-
κοὺς ἀλλ' ἐς ἀρηίους ἀγῶνας φέρον τὸ Τεισαμενοῦ
μαντήιον, μισθῷ ἐπειρῶντο πείσαντες Τεισαμενὸν ποιέες-
θαι ἅμα Ἡρακλειδέων τοῖσι βασιλεῦσι ἡγεμόνα τῶν πολέμων.
Ὁ δὲ ὁρῶν περὶ πολλοῦ ποιευμένους Σπαρτιήτας φίλον
αὐτὸν προσθέσθαι, μαθὼν τοῦτο ἀνετίμα σημαίνων σφι ὡς
ἤν μιν πολιήτην σφέτερον ποιήσωνται τῶν πάντων μεταδι-
δόντες, ποιήσει ταῦτα, ἐπ' ἄλλῳ μισθῷ δ' οὔ. Σπαρτιῆται
ταῦτ' εἰσὶ πίστεις ἐναργεῖς τοῦ συναίτιον γεγενῆσθαι τῶν βλασφημιῶν

Φλάκκον· ὁ γὰρ ἐπιπλήττειν ἢ τὸ πανύστατον ἐπέχειν ἂν δυνηθεὶς εἰ
μὴ κεκώλυκε, δῆλος ἦν ἐφιεὶς καὶ ἐπιτρέπων αὐτός. πρὸς ὅ τι δ' ἂν
ὄχλος ἀσύντακτος ἀφορμὴν λάβῃ τῶν ἁμαρτημάτων, οὐχ ἵσταται, μέτεισι
δ' ἀφ' ἑτέρων εἰς ἕτερα προσεπεξεργαζόμενος ἀεί τι νεώτερον.

Ἦν τις μεμηνὼς ὄνομα Καραβᾶς οὐ τὴν ἀγρίαν καὶ θηριώδη
μανίαν – ἄσκηπτος γὰρ αὕτη γε καὶ τοῖς ἔχουσι καὶ τοῖς πλησιάζουσιν – ,
ἀλλὰ τὴν ἀνειμένην καὶ μαλακωτέραν. οὗτος διημέρευε καὶ διενυκτέρευε
γυμνὸς ἐν ταῖς ὁδοῖς οὔτε θάλπος οὔτε κρυμὸν ἐκτρεπόμενος, ἄθυρμα

νηπίων καὶ μειρακίων σχολαζόντων. συνελάσαντες τὸν ἄθλιον ἄχρι τοῦ
γυμνασίου καὶ στήσαντες μετέωρον, ἵνα καθορῷτο πρὸς πάντων, βύβλον
μὲν εὐρύναντες ἀντὶ διαδήματος ἐπιτιθέασιν αὐτοῦ τῇ κεφαλῇ, χαμαι-

στρώτῳ δὲ τὸ ἄλλο σῶμα περιβάλλουσιν ἀντὶ χλαμύδος, ἀντὶ δὲ σκήπ-
τρου βραχύ τι παπύρου τμῆμα τῆς ἐγχωρίου καθ' ὁδὸν ἐρριμμένον ἰδών
τις ἀναδίδωσιν. ἐπεὶ δὲ ὡς ἐν θεατρικοῖς μίμοις τὰ παράσημα τῆς βα-
σιλείας ἀνειλήφει καὶ διεκεκόσμητο εἰς βασιλέα, νεανίαι ῥάβδους ἐπὶ τῶν
ὤμων φέροντες ἀντὶ λογχοφόρων ἑκατέρωθεν εἱστήκεσαν μιμούμενοι δο-

ρυφόρους. εἶθ' ἕτεροι προσῄεσαν, οἱ μὲν ὡς ἀσπασόμενοι, οἱ δὲ ὡς
δικασόμενοι, οἱ δ' ὡς ἐντευξόμενοι περὶ κοινῶν πραγμάτων. εἶτ' ἐκ τοῦ
περιεστῶτος ἐν κύκλῳ πλήθους ἐξήχει βοή τις ἄτοπος Μάριν
ἀποκαλούντων
972
θίασοι κατὰ τὴν πόλιν εἰσὶ πολυάνθρωποι, ὧν κατάρχει τῆς κοινωνίας

οὐδὲν ὑγιές, ἀλλ' ἄκρατος καὶ μέθη καὶ παροινίαι καὶ ἡ τούτων ἔκγονος
ὕβρις· σύνοδοι καὶ κλῖναι προσονομάζονται ὑπὸ τῶν ἐγχωρίων. ἐν ἅπασι
τοῖς θιάσοις ἢ τοῖς πλείστοις ὁ Ἰσίδωρος τὰ πρωτεῖα φέρεται καὶ λέγεται
ὁ συμποσίαρχος, ὁ κλινάρχης, ὁ ταραξίπολις. εἶτα ὅταν τι βουληθῇ δια-
πράξασθαι τῶν ἀλυσιτελῶν, ἀφ' ἑνὸς συνθήματος ἀθρόως συνέρχονται
καὶ
τὸ κελευσθὲν λέγουσι καὶ δρῶσι. καί ποτε τῷ Φλάκκῳ δυσχεράνας, ὅτι
δόξας παρ' αὐτῷ τις εἶναι κατ' ἀρχὰς οὐκέθ' ὁμοίως αὖθις ἐσπουδάζετο,
μισθοδοτήσας τοὺς ἀλειφοβίους καὶ φωνασκεῖν εἰωθότας, οἳ τὰς
καταβοή-
σεις ὥσπερ ἐπ' ἀγορᾶς πιπράσκουσι τοῖς ἔχουσιν ὠνητικῶς, παρακελεύει
συνελθεῖν εἰς τὸ Γυμνάσιον. οἱ δὲ πληρώσαντες αὐτὸ τοῦ Φλάκκου ἀπ'
οὐδεμιᾶς προφάσεως κατηγόρουν, ἀγένητα πλάττοντες ἐγκλήματα καὶ
ψευδεῖς ῥήσεις δι' ἀναπαίστων καὶ μακρὰς συνείροντες, ὡς
καταπεπλῆχθαι
μὴ μόνον Φλάκκον ἀλλὰ καὶ τοὺς ἄλλους ἐπὶ τῷ παραλόγῳ καί, ὅπερ
ἦν, συμβαλεῖν, ὅτι πάντως ἐστί τις ᾧ χαρίζονται, μήτ' αὐτοί τι πεπονθότες
ἀνήκεστον μήτε τὴν ἄλλην πόλιν εὖ εἰδότες πλημμεληθεῖσαν. ἔπειτα

βουλευομένοις ἔδοξε συλλαβεῖν τινας καὶ τὴν αἰτίαν τῆς ἀκρίτου καὶ
αἰφνι-
δίου μανίας καὶ λύττης πυνθάνεσθαι. οἱ δὲ συλληφθέντες ἄνευ βασάνων
ὁμολογοῦσι τἀληθές, ἅμα καὶ τὰς διὰ τῶν ἔργων πίστεις ἐφαρμόζοντες,
τὸν διομολογηθέντα μισθόν, τὸν ἤδη δεδομένον, τὸν καθ' ὑποσχέσεις
ὕστερον δοθησόμενον, τοὺς ἐπὶ τὴν διανομὴν αἱρεθέντας ὡς ἂν ἡγεμόνας
Αριστοφάνης κωμικός. , Vespae Line 527-528

{Χο.} νῦν δὴ τὸν ἐκ θἠμετέρου {στρ.}
γυμνασίου λέγειν τι δεῖ καινόν, ὅπως φανήσει –
{Βδ.} ἐνεγκάτω μοι δεῦρο τὴν κίστην τις ὡς τάχιστα.
ἀτὰρ φανεῖ ποῖός τις ὤν, ἢν ταῦτα παρακελεύῃ;
{Χο.} – μὴ κατὰ τὸν νεανίαν
τόνδε λέγειν. ὁρᾷς γὰρ ὥς σοι μέγας ἐστὶν ἁγὼν
973
καὶ περὶ τῶν ἁπάντων,

εἴπερ – ὃ μὴ γένοιτο –
νῦν ἐθέλει κρατῆσαι.
Αριστοφάνης κωμικός. , Aves Line 140
λουσάμενα πρῴ· μέλλω γὰρ ἑστιᾶν γάμους·

καὶ μηδαμῶς ἄλλως ποήσῃς· εἰ δὲ μή,
μή μοι τότ' ἔλθῃς, ὅταν ἐγὼ πράττω κακῶς.»
{ΕΠ.} Νὴ Δία ταλαιπώρων γε πραγμάτων ἐρᾷς.
Τί δαὶ σύ;
{ΠΙ.} Τοιούτων ἐρῶ κἀγώ.
{ΕΠ.} Τίνων;
{ΠΙ.} Ὅπου ξυναντῶν μοι ταδί τις μέμψεται
ὥσπερ ἀδικηθεὶς παιδὸς ὡραίου πατήρ·
«Καλῶς γέ μου τὸν υἱόν, ὦ στιλβωνίδη,
εὑρὼν ἀπιόντ' ἀπὸ γυμνασίου λελουμένον
οὐκ ἔκυσας, οὐ προσεῖπας, οὐ προσηγάγου,
οὐκ ὠρχιπέδισας, ὢν ἐμοὶ πατρικὸς φίλος.»
{ΕΠ.} Ὦ δειλακρίων σύ, τῶν κακῶν οἵων ἐρᾷς.
Ἀτὰρ ἔστι γ' ὁποίαν λέγετον εὐδαίμων πόλις
παρὰ τὴν ἐρυθρὰν θάλατταν.
Αισχίνης In Timarchum Sec. 12, line 9
Νόμοι
[Οἱ δὲ τῶν παίδων διδάσκαλοι ἀνοιγέτωσαν μὲν τὰ

διδασκαλεῖα μὴ πρότερον ἡλίου ἀνιόντος, κλειέτωσαν δὲ
πρὸ ἡλίου δύνοντος. Καὶ μὴ ἐξέστω τοῖς ὑπὲρ τὴν τῶν
παίδων ἡλικίαν οὖσιν εἰσιέναι τῶν παίδων ἔνδον ὄντων,
ἐὰν μὴ υἱὸς διδασκάλου ἢ ἀδελφὸς ἢ θυγατρὸς ἀνήρ· ἐὰν
δέ τις παρὰ ταῦτ' εἰσίῃ, θανάτῳ ζημιούσθω. Καὶ οἱ
γυμνασιάρχαι τοῖς Ἑρμαίοις μὴ ἐάτωσαν συγκαθιέναι
μηδένα τῶν ἐν ἡλικίᾳ τρόπῳ μηδενί· ἐὰν δὲ ἐπιτρέπῃ
καὶ μὴ ἐξείργῃ τοῦ γυμνασίου, ἔνοχος ἔστω ὁ γυμνασιάρχης
τῷ τῆς ἐλευθέρων φθορᾶς νόμῳ. Οἱ δὲ χορηγοὶ οἱ καθι-
στάμενοι ὑπὸ τοῦ δήμου ἔστωσαν τὴν ἡλικίαν ὑπὲρ τετ-
ταράκοντα ἔτη.]
974

Μετὰ ταῦτα τοίνυν, ὦ Ἀθηναῖοι, νομοθετεῖ περὶ
ἀδικημάτων μεγάλων μέν, γιγνομένων δ' οἶμαι ἐν τῇ πόλει·
ἐκ γὰρ τοῦ πράττεσθαί τιν' ὧν οὐ προσῆκεν, ἐκ τούτου
τοὺς νόμους ἔθενθ' οἱ παλαιοί.
ἄτοπον γὰρ εἶναι δοκεῖν αὑτῷ, εἰ τοὺς μὲν υἱεῖς τοὺς μηδέπω
γεγονότας ἅπαντες εὔχεσθε οἱ μέλλοντες παιδοποιεῖσθαι καλοὺς
κἀγαθοὺς τὰς ἰδέας φῦναι καὶ τῆς πόλεως ἀξίους, τοὺς δ'
ἤδη γεγονότας, ἐφ' οἷς προσήκει σεμνύνεσθαι τὴν πόλιν,
ἐὰν κάλλει καὶ ὥρᾳ διενεγκόντες ἐκπλήξωσί τινας καὶ
περιμάχητοι ἐξ ἔρωτος γένωνται, τούτους ὡς ἔοικεν
Αἰσχίνῃ πεισθέντες ἀτιμώσετε.
Κἀνταῦθα δή τινα
καταδρομήν, ὡς ἀκούω, μέλλει περὶ ἐμοῦ ποιεῖσθαι, ἐπε-
ρωτῶν εἰ οὐκ αἰσχύνομαι αὐτὸς μὲν ἐν τοῖς γυμνασίοις
ὀχληρὸς ὢν καὶ πλείστων ἐραστὴς γεγονώς, τὸ δὲ πρᾶγμα
εἰς ὄνειδος καὶ κινδύνους καθιστάς. Καὶ τὸ τελευταῖον, ὡς
ἀπαγγέλλουσί τινές μοι, εἰς γέλωτα καὶ λῆρόν τινα προτρε-
πόμενος ὑμᾶς, ἐπιδείξεσθαί μου φησὶν ὅσα πεποίηκα
ἐρωτικὰ εἴς τινας ποιήματα, καὶ λοιδοριῶν τινων καὶ
πληγῶν ἐκ τοῦ πράγματος, αἳ περὶ ἐμὲ γεγένηνται, μαρ-
τυρίας φησὶ παρέξεσθαι.
τὸ σῶμα, γράψει δ' ἐν τοῖς ψηφίσμασιν εὐχὰς ὑπὲρ τῆς

πόλεως ταῖς σεμναῖς θεαῖς. Εἶτα τί θαυμάζομεν τὴν
κοινὴν ἀπραξίαν, τοιούτων ῥητόρων ἐπὶ τὰς τοῦ δήμου
γνώμας ἐπιγραφομένων; καὶ τὸν αἰσχρῶς οἴκοι βεβιωκότα
ἔξω τῆς πόλεως πρεσβευτὴν πέμψομεν, καὶ τούτῳ περὶ
τῶν μεγίστων διαπιστεύσομεν; τί δ' οὐκ ἂν ἀποδοῖτο ὁ τὴν
τοῦ σώματος ὕβριν πεπρακώς; τίνα δ' ἂν οὗτος ἐλεήσειεν
ὁ αὑτὸν οὐκ ἐλεήσας;
Τίνι δ' ὑμῶν οὐκ εὔγνωστός ἐστιν ἡ Τιμάρχου
βδελυρία; ὥσπερ γὰρ τοὺς γυμναζομένους, κἂν μὴ παρῶμεν
ἐν τοῖς γυμνασίοις, εἰς τὰς εὐεξίας αὐτῶν ἀποβλέποντες
γιγνώσκομεν, οὕτω τοὺς πεπορνευμένους, κἂν μὴ παρῶμεν
αὐτῶν τοῖς ἔργοις, ἐκ τῆς ἀναιδείας καὶ τοῦ θράσους καὶ
τῶν ἐπιτηδευμάτων γιγνώσκομεν. Ὁ γὰρ ἐπὶ τῶν μεγίστων
975
τοὺς νόμους καὶ τὴν σωφροσύνην ὑπεριδών, ἔχει τινὰ

ἕξιν τῆς ψυχῆς, ἣ διάδηλος ἐκ τῆς ἀκοσμίας τοῦ τρόπου
γίγνεται.
Πλείστους δ' ἂν εὕροιτ' ἐκ τῶν τοιούτων ἀνθρώπων
πόλεις ἀνατετροφότας καὶ ταῖς μεγίσταις συμφοραῖς
αὐτοὺς περιπεπτωκότας.
Αισχίνης De falsa legatione Sec. 149, line 3
σωτηρίας καὶ διηπορημένη. Καίτοι, Δημόσθενες, ἡ μὲν

ἐμὴ μήτηρ ἔφυγε μετὰ τοῦ αὑτῆς ἀνδρὸς εἰς Κόρινθον καὶ
μετέσχε τῶν πολιτικῶν κακῶν· σὺ δὲ ὁ ἀμφισβητῶν ἀνὴρ
εἶναι, οὐ γὰρ ἂν τολμήσαιμι εἰπεῖν ὡς ἀνὴρ εἶ, ἐγράφης
λιποταξίου, καὶ τὸν γραψάμενον Νικόδημον τὸν Ἀφιδναῖον
χρήμασι πείσας ἐσώθης, ὃν ὕστερον μετὰ Ἀριστάρχου
συναπέκτεινας, καὶ οὐ καθαρὸς ὢν τὰς χεῖρας εἰς τὴν
ἀγορὰν ἐμβάλλεις.
Φιλοχάρης δ' οὑτοσί, ὁ πρεσβύ-
τατος ἀδελφὸς ἡμῶν, οὐκ ἀγεννεῖς διατριβάς, ὡς σὺ
βλασφημεῖς, ἔχων, ἀλλ' ἐν γυμνασίοις διατρίβων, καὶ μετὰ
Ἰφικράτους συνεστρατευμένος, καὶ συνεχῶς ἔτος ἤδη
τουτὶ τρίτον στρατηγῶν, ἥκει δεησόμενος ὑμῶν ἐμὲ
σῶσαι. Ἀφόβητος δ' οὑτοσί, ὁ νεώτατος ἀδελφὸς ἡμῶν,
πεπρεσβευκὼς μὲν ὑπὲρ ὑμῶν ἀξίως τῆς πόλεως πρὸς τὸν
Περσῶν βασιλέα, καλῶς δὲ καὶ δικαίως τῶν ὑμετέρων
προσόδων ἐπιμεληθείς, ὅτε αὐτὸν ἐπὶ τὴν κοινὴν διοίκησιν
εἵλεσθε, καὶ πεπαιδοποιημένος κατὰ τοὺς νόμους, ἀλλ' οὐ
Κνωσίωνι τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα παρακατακλίνων, ὥσπερ σύ,
πάρεστι καταφρονῶν τῶν σῶν λοιδοριῶν· τὸ γὰρ ψευδὲς
ὄνειδος οὐ περαιτέρω τῆς ἀκοῆς ἀφικνεῖται,
Αισχίνης In Ctesiphontem Sec. 216, line 4
λομαι προειπεῖν. Πυνθάνομαι γὰρ λέξειν Δημοσθένην ὡς

ἡ πόλις ὑπ' αὐτοῦ μὲν ὠφέληται πολλά, ὑπ' ἐμοῦ δὲ κατα-
βέβλαπται, καὶ τὸν Φίλιππον καὶ τὸν Ἀλέξανδρον καὶ τὰς
ἀπὸ τούτων αἰτίας ἀνοίσειν ἐπ' ἐμέ. Οὕτω γάρ ἐστιν ὡς
ἔοικε δεινὸς δημιουργὸς λόγων ὥστε οὐκ ἀποχρῇ αὐτῷ εἴ
τι πεπολίτευμαι παρ' ὑμῖν ἐγώ, ἢ εἴ τινας δημηγορίας
εἴρηκα, τούτων κατηγορεῖν,
ἀλλὰ καὶ τὴν ἡσυχίαν
976
αὐτὴν τοῦ βίου διαβάλλει καὶ τῆς σιωπῆς μου κατηγορεῖ,

ἵνα μηδεὶς αὐτῷ τόπος ἀσυκοφάντητος παραλείπηται, καὶ
τὰς ἐν τοῖς γυμνασίοις μετὰ τῶν νεωτέρων μου διατριβὰς
καταμέμφεται, καὶ κατὰ τῆσδε τῆς κρίσεως εὐθὺς ἀρχό-
μενος τοῦ λόγου φέρει τινὰ αἰτίαν, λέγων ὡς ἐγὼ τὴν
γραφὴν οὐχ ὑπὲρ τῆς πόλεως ἐγραψάμην, ἀλλ' ἐνδεικνύ-
μενος Ἀλεξάνδρῳ διὰ τὴν πρὸς αὐτὸν ἔχθραν.
Andocides Orat., In Alcibiadem [Sp.] Sec. 22, line 2
ἀκροάσασθαι οὐκ ἐθελόντων, οὐδὲν πλέον ἔπραξεν·

ἀλλὰ τῶν κριτῶν οἱ μὲν φοβούμενοι οἱ δὲ χαριζόμενοι
νικᾶν ἔκριναν αὐτόν, περὶ ἐλάττονος ποιούμενοι τὸν ὅρκον
ἢ τοῦτον. Εἰκότως δέ μοι δοκοῦσιν οἱ κριταὶ ὑπέρχεσθαι
Ἀλκιβιάδην, ὁρῶντες Ταυρέαν μὲν τοσαῦτα χρήματα ἀνα-
λώσαντα προπηλακιζόμενον, τὸν δὲ τοιαῦτα παρανο-
μοῦντα μέγιστον δυνάμενον. Αἴτιοι δ' ὑμεῖς, οὐ τιμωρού-
μενοι τοὺς ὑβρίζοντας, καὶ τοὺς μὲν λάθρᾳ ἀδικοῦντας
κολάζοντες, τοὺς δὲ φανερῶς ἀσελγαίνοντας θαυμάζοντες.
Τοιγάρτοι τῶν νέων αἱ διατριβαὶ οὐκ ἐν τοῖς γυμ-
νασίοις, ἀλλ' ἐν τοῖς δικαστηρίοις εἰσί, καὶ στρατεύονται
μὲν οἱ πρεσβύτεροι, δημηγοροῦσι δὲ οἱ νεώτεροι, παρα-
δείγματι τούτῳ χρώμενοι, ὃς τηλικαύτας ποιεῖται τῶν
ἁμαρτημάτων ὑπερβολάς, ὥστε περὶ τῶν Μηλίων γνώμην
ἀποφηνάμενος ἐξανδραποδίζεσθαι, πριάμενος γυναῖκα τῶν
αἰχμαλώτων υἱὸν ἐξ αὐτῆς πεποίηται, ὃς τοσούτῳ παρα-
νομωτέρως Αἰγίσθου γέγονεν, ὥστ' ἐκ τῶν ἐχθίστων ἀλλή-
λοις πέφυκε, καὶ τῶν οἰκειοτάτων ὑπάρχει αὐτῷ τὰ
ἔσχατα τοὺς μὲν πεποιηκέναι τοὺς δὲ πεπονθέναι.
Ἄξιον δὲ τὴν τόλμαν αὐτοῦ σαφέστερον ἔτι διελθεῖν.

977

Εὐδαμίδας ἐξιὼν Φοιβίδαν τὸν ἀδελφὸν ἐδεήθη τῶν ἐφόρων

τοὺς ὑπολειπομένους τῶν ἑαυτῷ προστεταγμένων ἁθροίσαντα
μετιέναι· αὐτὸς δὲ ἐπεὶ ἀφίκετο εἰς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης χωρία,
ταῖς μὲν δεομέναις τῶν πόλεων φρουροὺς ἔπεμπε, Ποτεί-
δαιαν δὲ καὶ προσέλαβεν ἑκοῦσαν, σύμμαχον ἤδη ἐκείνων
οὖσαν, καὶ ἐντεῦθεν ὁρμώμενος ἐπολέμει ὥσπερ εἰκὸς τὸν
ἐλάττω ἔχοντα δύναμιν.
Ὁ δὲ Φοιβίδας, ἐπεὶ ἡθροίσθησαν αὐτῷ οἱ ὑπολειφθέντες
τοῦ Εὐδαμίδου, λαβὼν αὐτοὺς ἐπορεύετο. ὡς δ' ἐγένοντο
Γυμνάσιον· στασιαζόντων δὲ τῶν Θηβαίων, πολεμαρχοῦντες
μὲν ἐτύγχανον Ἰσμηνίας τε καὶ Λεοντιάδης, διάφοροι δὲ
οὖν Ἰσμηνίας διὰ τὸ μῖσος τῶν Λακεδαιμονίων οὐδὲ ἐπλη-
σίαζε τῷ Φοιβίδᾳ. ὁ μέντοι Λεοντιάδης ἄλλως τε ἐθερά-
πευεν αὐτόν, καὶ ἐπεὶ εἰσῳκειώθη, ἔλεγε τάδε·
ἔχω μισθοφόρους εἰς ἑξακισχιλίους, οἷς, ὡς ἐγὼ οἶμαι, οὐ-

δεμία πόλις δύναιτ' ἂν ῥᾳδίως μάχεσθαι. ἀριθμὸς μὲν γάρ,
ἔφη, καὶ ἄλλοθεν οὐκ ἂν ἐλάττων ἐξέλθοι· ἀλλὰ τὰ μὲν ἐκ
τῶν πόλεων στρατεύματα τοὺς μὲν προεληλυθότας ἤδη ταῖς
ἡλικίαις ἔχει, τοὺς δ' οὔπω ἀκμάζοντας· σωμασκοῦσί γε μὴν
μάλα ὀλίγοι τινὲς ἐν ἑκάστῃ πόλει· παρ' ἐμοὶ δὲ οὐδεὶς
μισθοφορεῖ, ὅστις μὴ ἱκανός ἐστιν ἐμοὶ ἴσα πονεῖν. αὐτὸς
978
δ' ἐστί, λέγειν γὰρ χρὴ πρὸς ὑμᾶς τἀληθῆ, καὶ τὸ σῶμα
μάλα εὔρωστος καὶ ἄλλως φιλόπονος. καὶ τοίνυν τῶν παρ'
αὐτῷ πεῖραν λαμβάνει καθ' ἑκάστην ἡμέραν· ἡγεῖται γὰρ σὺν
τοῖς ὅπλοις καὶ ἐν τοῖς γυμνασίοις καὶ ὅταν πῃ στρατεύηται.
καὶ οὓς μὲν ἂν μαλακοὺς τῶν ξένων αἰσθάνηται, ἐκβάλλει,
οὓς δ' ἂν ὁρᾷ φιλοπόνως καὶ φιλοκινδύνως ἔχοντας πρὸς
τοὺς πολέμους, τιμᾷ τοὺς μὲν διμοιρίαις, τοὺς δὲ τριμοιρίαις,
τοὺς δὲ καὶ τετραμοιρίαις, καὶ ἄλλοις δώροις, καὶ νόσων γε
θεραπείαις καὶ περὶ ταφὰς κόσμῳ· ὥστε πάντες ἴσασιν οἱ
παρ' ἐκείνῳ ξένοι ὅτι ἡ πολεμικὴ αὐτοῖς ἀρετὴ ἐντιμότατόν
τε βίον καὶ ἀφθονώτατον παρέχεται. ἐπεδείκνυε δέ μοι
εἰδότι ὅτι καὶ ὑπήκοοι ἤδη αὐτῷ εἶεν Μαρακοὶ καὶ Δόλοπες καὶ
Ἀλκέτας ὁ ἐν τῇ Ἠπείρῳ ὕπαρχος·
Ξενοφών. , Oeconomicus Ch. 10, sec. 11, line 1
ἠρώτα εἴ τι ἔχοιμι συμβουλεῦσαι ὡς ἂν τῷ ὄντι καλὴ φαί-

νοιτο, ἀλλὰ μὴ μόνον δοκοίη. καὶ ἐγὼ μέντοι, ὦ Σώκρατες,
ἔφη, συνεβούλευον αὐτῇ μὴ δουλικῶς ἀεὶ καθῆσθαι, ἀλλὰ
σὺν τοῖς θεοῖς πειρᾶσθαι δεσποτικῶς πρὸς μὲν τὸν ἱστὸν
προσστᾶσαν ὅ τι μὲν βέλτιον ἄλλου ἐπίσταιτο ἐπιδιδάξαι,
ὅ τι δὲ χεῖρον ἐπιμαθεῖν, ἐπισκέψασθαι δὲ καὶ σιτοποιόν,
παραστῆναι δὲ καὶ ἀπομετρούσῃ τῇ ταμίᾳ, περιελθεῖν δ'
ἐπισκοπουμένην καὶ εἰ κατὰ χώραν ἔχει ᾗ δεῖ ἕκαστα.
ἀγαθὸν δὲ ἔφην εἶναι Γυμνάσιον καὶ τὸ δεῦσαι καὶ μάξαι
μᾶλλον καὶ εὐχροωτέραν φαίνεσθαι τῇ ἀληθείᾳ. καὶ ὄψις
δέ, ὁπόταν ἀνταγωνίζηται διακόνῳ καθαρωτέρα οὖσα πρε-
πόντως τε μᾶλλον ἠμφιεσμένη, κινητικὸν γίγνεται ἄλλως
τε καὶ ὁπόταν τὸ ἑκοῦσαν χαρίζεσθαι προσῇ ἀντὶ τοῦ ἀναγκα-
ζομένην ὑπηρετεῖν. αἱ δ' ἀεὶ καθήμεναι σεμνῶς πρὸς τὰς
κεκοσμημένας καὶ ἐξαπατώσας κρίνεσθαι παρέχουσιν ἑαυτάς.
καὶ νῦν, ἔφη, ὦ Σώκρατες, οὕτως εὖ ἴσθι ἡ γυνή μου κατε-
σκευασμένη βιοτεύει ὥσπερ ἐγὼ ἐδίδασκον αὐτὴν καὶ ὥσπερ
Ξενοφών. , Symposium Ch. 2, sec. 4, line 2
κράτης· Νὴ Δί', ὦ Καλλία, τελέως ἡμᾶς ἑστιᾷς. οὐ γὰρ

μόνον δεῖπνον ἄμεμπτον παρέθηκας, ἀλλὰ καὶ θεάματα καὶ
ἀκροάματα ἥδιστα παρέχεις. καὶ ὃς ἔφη· Τί οὖν εἰ καὶ μύρον
979
τις ἡμῖν ἐνέγκαι, ἵνα καὶ εὐωδίᾳ ἑστιώμεθα; Μηδαμῶς, ἔφη

ὁ Σωκράτης. ὥσπερ γάρ τοι ἐσθὴς ἄλλη μὲν γυναικί, ἄλλη
δὲ ἀνδρὶ καλή, οὕτω καὶ ὀσμὴ ἄλλη μὲν ἀνδρί, ἄλλη δὲ
γυναικὶ πρέπει. καὶ γὰρ ἀνδρὸς μὲν δήπου ἕνεκα ἀνὴρ
οὐδεὶς μύρῳ χρίεται. αἱ μέντοι γυναῖκες ἄλλως τε καὶ ἂν
νύμφαι τύχωσιν οὖσαι, ὥσπερ ἡ Νικηράτου τοῦδε καὶ ἡ
Κριτοβούλου, μύρου μὲν τί καὶ προσδέονται; αὐταὶ γὰρ
τούτου ὄζουσιν· ἐλαίου δὲ τοῦ ἐν γυμνασίοις ὀσμὴ καὶ
παροῦσα ἡδίων ἢ μύρου γυναιξὶ καὶ ἀποῦσα ποθεινοτέρα.
καὶ γὰρ δὴ μύρῳ μὲν ὁ ἀλειψάμενος καὶ δοῦλος καὶ ἐλεύθερος
εὐθὺς ἅπας ὅμοιον ὄζει· αἱ δ' ἀπὸ τῶν ἐλευθερίων μόχθων
ὀσμαὶ ἐπιτηδευμάτων τε πρῶτον χρηστῶν καὶ χρόνου πολλοῦ
δέονται, εἰ μέλλουσιν ἡδεῖαί τε καὶ ἐλευθέριοι ἔσεσθαι. καὶ
ὁ Λύκων εἶπεν· Οὐκοῦν νέοις μὲν ἂν εἴη ταῦτα· ἡμᾶς δὲ
τοὺς μηκέτι γυμναζομένους τίνος ὄζειν δεήσει; Καλοκἀγαθίας
νὴ Δί', ἔφη ὁ Σωκράτης. Καὶ πόθεν ἄν τις τοῦτο τὸ χρῖμα
λάβοι; Οὐ μὰ Δί', ἔφη, οὐ παρὰ τῶν μυροπωλῶν. Ἀλλὰ
πόθεν δή; Ὁ μὲν Θέογνις ἔφη·
Ξενοφών. , De vectigalibus Ch. 4, sec. 52, line 3
μέταλλα ἁθροιζομένης καὶ ἀπ' ἀγορᾶς τῆς ἐκεῖ καὶ ἀπ'

οἰκιῶν περὶ τἀργύρεια δημοσίων καὶ ἀπὸ καμίνων καὶ ἀπὸ
τῶν ἄλλων ἁπάντων πρόσοδοι ἂν πολλαὶ γίγνοιντο. ἰσχυ-
ρῶς γὰρ καὶ αὐτὴ πολυάνθρωπος ἂν γένοιτο πόλις, εἰ οὕτως
κατασκευασθείη· καὶ οἵ γε χῶροι οὐδὲν ἂν εἶεν μείονος ἄξιοι
τοῖς κεκτημένοις ἐνταῦθα ἢ τοῖς περὶ τὸ ἄστυ. πραχθέντων
γε μὴν ὧν εἴρηκα [ξύμ]φημὶ ἐγὼ οὐ μόνον ἂν χρήμασιν
εὐπορωτέραν τὴν πόλιν εἶναι, ἀλλὰ καὶ εὐπειθεστέραν καὶ
εὐτακτοτέραν καὶ εὐπολεμωτέραν γενέσθαι. οἵ τε γὰρ τα-
ἢ ἐν ταῖς λαμπάσι γυμνασιαρχούμενοι· οἵ τε φρουρεῖν ἐν
τοῖς φρουρίοις οἵ τε πελτάζειν καὶ περιπολεῖν τὴν χώραν
πάντα ταῦτα μᾶλλον ἂν πράττοιεν, ἐφ' ἑκάστοις τῶν ἔργων
τῆς τροφῆς ἀποδιδομένης.
Ξενοφών. , De re equestri Ch. 7, sec. 18, line 1
δεῖ δὲ καὶ ὑπολαμβάνειν ἐν ταῖς στροφαῖς· οὐ γὰρ ῥᾴδιον

τῷ ἵππῳ οὐδ' ἀσφαλὲς ἐν τῷ τάχει ὄντα κάμπτειν ἐν μικρῷ,
980
ἄλλως τε κἂν ἀπόκροτον ἢ ὀλισθηρὸν ᾖ τὸ χωρίον. ὅταν γε

μὴν ὑπολαμβάνῃ, ὡς ἥκιστα μὲν χρὴ τὸν ἵππον πλαγιοῦν
τῷ χαλινῷ, ὡς ἥκιστα δ' αὐτὸν πλαγιοῦσθαι· εἰ δὲ μή, εὖ
χρὴ εἰδέναι ὅτι μικρὰ πρόφασις ἀρκέσει κεῖσθαι καὶ αὐτὸν
καὶ τὸν ἵππον. ἐπειδάν γε μὴν ἐκ τῆς στροφῆς εἰς τὸ
εὐθὺ βλέπῃ ὁ ἵππος, ἐν τούτῳ πρὸς τὸ θᾶττον αὐτὸν ὁρμάτω.
δῆλον γὰρ ὅτι καὶ ἐν τοῖς πολέμοις αἱ στροφαί εἰσι τοῦ
ταχύνειν μελετᾶν. ὅταν δὲ ἱκανῶς ἤδη δοκῇ τὸ Γυμνάσιον
ἐξαίφνης εἰς τὸ τάχιστον, καὶ ἀφ' ἵππων μέντοι, μὴ πρὸς
ἵππους· καὶ ἐκ τοῦ ταχέος αὖ ὡς ἐγγυτάτω ἠρεμίζειν, καὶ ἐκ
τοῦ ἑστάναι δὲ στρέψαντα [δεῖ] πάλιν ὁρμᾶν· πρόδηλον γὰρ
ὅτι ἔσται ποτὲ ὅτε ἑκατέρου τούτων δεήσει· ὅταν γε μὴν
καταβαίνειν ἤδη καιρὸς ᾖ, μήτε ἐν ἵπποις ποτὲ καταβαίνειν
μήτε παρὰ σύστασιν ἀνθρώπων μήτ' ἔξω τῆς ἱππασίας,
ἀλλ' ὅπουπερ καὶ πονεῖν ἀναγκάζεται ὁ ἵππος, ἐνταῦθα καὶ
τῆς ῥᾳστώνης τυγχανέτω.
Γαληνός ιατρός Adhortatio ad artes addiscendas Sec. 5, line 25
τέχνας ἐργαζομένους τιμᾷ τε καὶ πρὸ τῶν ἄλλων ἄγει, περὶ αὑτὸν
ἔχων ἀεί. τοῦτον μὲν οὖν ὅλον οἶμαι τὸν χορὸν νοήσας ὁποῖός ἐστιν οὐ
μόνον
ζηλώσεις ἀλλὰ καὶ προσκυνήσεις. Σωκράτης γάρ ἐστιν ἐν αὐτῷ καὶ
Ὅμηρος
καὶ Ἱπποκράτης καὶ Πλάτων καὶ οἱ τούτων ἐρασταί, οὓς ἴσα καὶ τοῖς
θεοῖς
σέβομεν, οἷον ὕπαρχοί τινες καὶ ὑπηρέται τοῦ θεοῦ. καὶ τῶν δ' ἄλλων
ἁπάντων
οὐκ ἔστιν ὅστις ἠμελήθη ποτὲ πρὸς αὐτοῦ· οὐ μόνον γὰρ ὁδοιπορούντων
αὐτῶν
πεφρόντικεν ἀλλὰ καὶ πλέουσι σύμπλους ἐστὶ καὶ ναυαγούντων οὐκ
ἀπολείπεται.
Ἀρίστιππος γοῦν ἐπειδή ποτε πλέων τοῦ σκάφους ἀπολομένου πρὸς τὰς
Συρα-
κοσίων ᾐόνας ἐξεβράσθη, πρῶτον μὲν ἐθάρρησε θεασάμενος ἐπὶ τῆς
ψάμμου
διάγραμμα γεωμετρικόν· ἐλογίσατο γὰρ εἰς Ἕλληνάς τε καὶ σοφοὺς
ἄνδρας,
οὐκ εἰς βαρβάρους ἥκειν. ἔπειτα παραγενόμενος εἰς τὸ Συρακοσίων
981
Γυμνάσιον
καὶ ταυτὶ τὰ ἔπη φθεγξάμενος
’τίς τὸν πλανήτην Οἰδίπουν καθ' ἡμέραν
τὴν νῦν σπανιστοῖς δέξεται δωρήμασι;’
προσιόντας τέ τινας ἔσχεν αὑτῷ καὶ γνωρίζοντας ὅστις εἴη καὶ πάντων ὧν
ἐδεῖτο
μεταδιδόντας εὐθέως. ὡς δ' εἰς Κυρήνην αὐτοῦ τὴν πατρίδα μέλλοντές
τινες
πλεῖν ἐπυνθάνοντο, μή τι τοῖς οἰκείοις ἐπιστέλλει, κελεύειν αὐτοὺς ἔφη
ταῦτα
κτᾶσθαι τὰ κτήματα ἃ καὶ ναυαγήσαντι συνεκκολυμβήσει.
αἰτίων ἀλλοιοῖ τὸ σῶμα, καὶ διαφθείρει τὴν ὑγείαν. καὶ

γέγραπται περὶ τούτων αὐτῶν ἰδίᾳ καθ' ἕκαστον ἐν τῇ
ποσότης τοῦ προσφερομένου· τὸ γὰρ καὶ τὸν καιρὸν,

982

ἕτερόν τι τούτων, τρίτον ἐπεισάγειν ἐν τοῖς εἰρημένοις πε-
ριεχόμενον, οὐκ εὔλογον. εἰ γὰρ δεῖται τὸ σῶμα τοιοῦδε
καὶ τοσοῦδε τοῦ προσφερομένου,
Γαληνός ιατρός De placitis Hippocratis et Platonis

ἔστι μὲν γὰρ τρία κεφάλαια, πρῶτον μὲν τὸ περὶ

διαίρεσιν καὶ σύνθεσιν, δεύτερον δὲ τὸ περὶ τὴν τῶν ἀκο-
λούθων τε καὶ μαχομένων γνῶσιν, ἐπ' αὐτοῖς δὲ τρίτον τὸ
κατὰ τὴν πρὸς ἄλληλα τῶν πραγμάτων μεταβολὴν ἐν τῷ
μᾶλλόν τε καὶ ἧττον, ἴσως τε καὶ ὁμοίως καὶ ἀνάλογον, ὧν ἐστιν ἥ
τε ταὐτοῦ καὶ ἡ ἑτέρου γνῶσις, οἷς ἅπασι κοινὰ συμβέβηκε
περὶ ἃ γεγυμνάσθαι χρή, τὸ δυνατὸν καὶ ἀναγκαῖον ἥ τ'
ἐν τούτοις ὁμοιότης τε καὶ ἀνομοιότης. οἱ μὲν οὖν σκοποὶ
καθ' οὓς ἕκαστα τούτων ὀρθῶς ἄν τις μεταχειρίζοιτο παν-
τάπασιν ὀλίγοι, τὸ δὲ κατ' αὐτοὺς Γυμνάσιον οὐκ ὀλίγου
χρόνου δεόμενον.
ἐνδείκνυται δὲ τοῦτο καὶ κατὰ τὸ τέ-
ταρτον τῆς Πολιτείας ὁ Πλάτων, ἔνθα βούλεται δεῖξαι τὴν
ψυχὴν ἡμῶν οὐχ ἁπλῆν οὐδὲ μονοειδῆ κατὰ τὴν οὐσίαν,
ἀλλὰ σύνθετον ἐκ τριῶν μερῶν, ὧν ἕκαστον μὲν ἴδιον
ἔχει τὸ εἶδος, οὐ μίαν δὲ δύναμιν, ἀλλὰ πλείους. εἰς γὰρ
τὴν ἀπόδειξιν αὐτοῦ χρῆταί τινι τῶν πρὸς νόησιν ἐναργῶν
λόγῳ τοιῷδε· “δῆλον ὅτι ταὐτὸν τἀναντία ποιεῖν ἢ πάσχειν
983
κατὰ ταὐτόν τε καὶ πρὸς ταὐτὸν οὐκ ἐθελήσει ἅμα.” τοῦτο

μὲν οὖν τὸ ἀξίωμα καθ' ὃ τὴν ἀπόδειξιν ἐγχειρεῖ ποιή
Γαληνός ιατρός De parvae pilae exercitio Kühn vol. 5, p.899, line t2

ἐστὶν ὅλως τῆς περὶ τὸ σῶμα τέχνης ἐπιτηδεύματός τε
προέστηκεν οὐχ ὑπὸ Πλάτωνος μόνον ἢ Ἱπποκράτους,
ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἰατρῶν τε καὶ φιλοσό-
φων ἀτιμαζομένου;

ΓΑΛΗΝΟΥ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΙΑ ΤΗΣ ΣΜΙΚΡΑΣ ΣΦΑΙΡΑΣ

ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Πηλίκον μὲν ἀγαθόν ἐστιν, ὦ Ἐπίγενες, εἰς ὑγίειαν γυμ-

νάσια, καὶ ὡς χρὴ τῶν σιτίων ἡγεῖσθαι αὐτά,
παλαιοῖς ἀνδράσιν αὐτάρκως εἴρηται,
φιλοσόφων τε καὶ ἰατρῶν τοῖς ἀρίστοις· ὅσον δ' ὑπὲρ τἄλλα τὰ
διὰ τῆς σμικρᾶς σφαίρας ἐστί, τοῦτ' οὐδέπω τῶν πρόσθεν
ἱκανῶς οὐδεὶς ἐξηγήσατο. δίκαιον οὖν ἡμᾶς ἃ γιγνώσκομεν
εἰπεῖν, ὑπὸ σοῦ μὲν κριθησόμενα τοῦ πάντων ἠσκηκότος ἄριστα
τὴν ἐν αὐτοῖς τέχνην, χρήσιμα δ', εἴπερ ἱκανῶς εἰρῆσθαι
δόξειε, καὶ τοῖς ἄλλοις, οἷς ἂν μεταδῷς τοῦ λόγου, γενησόμενα.
Φημὶ γὰρ ἄριστα μὲν ἁπάντων γυμνασίων εἶναι τὰ μὴ
πρᾳότατον, ὥστε καὶ ἀναπαύσασθαι δεομένῳ συμφορώτατον

εἶναι καὶ ἀρρώστου δύναμιν ἀνακαλέσασθαι δυνατώτατον καὶ
γέροντι καὶ παιδὶ συμφορώτατον.
984
Ὅσα δὲ τούτου μὲν ἰσχυρότερα, τοῦ δ' ἄκρως σφοδροῦ

πρᾳότερα διὰ τῆς σμικρᾶς σφαίρας ἐνεργεῖται, χρὴ καὶ ταῦτα
γιγνώσκειν, ὅστις γ' ὀρθῶς βούλεται διὰ παντὸς αὐτὴν μετα-
χειρίζεσθαι. καὶ γὰρ εἴ ποτε δι' ἀναγκαίων ἔργων, οἷά τινα
πολλὰ πολλάκις ἡμᾶς καταλαμβάνει, πονήσειας ἀμέτρως ἢ τοῖς
ἄνω μέρεσι καὶ τοῖς κάτω πᾶσιν ἢ ποσὶ μόνοις ἢ χερσὶν, ἔνεστί σοι
διὰ τοῦδε τοῦ γυμνασίου τὰ μὲν ἀναπαῦσαι, τὰ πρότερον
κεκμηκότα, τὰ δ' εἰς τὴν ἴσην ἐκείνοις κίνησιν καταστῆσαι, τὰ
πρότερον ἀργὰ παντελῶς μεμενηκότα. τὸ μὲν γὰρ ἐκ δια-
στήματος ἱκανοῦ βάλλειν εὐτόνως, ἢ οὐδὲν τοῖς σκέλεσιν ἢ
παντάπασιν ὀλίγα χρώμενον, ἀναπαύει μὲν τὰ κάτω, τὰ δ' ἄνω
κινεῖ σφοδρότερον· τὸ δ' ἐπὶ πλέον διαθέοντα καὶ ὠκέως ἐκ
πολλῶν διαστημάτων ὀλιγάκις προσχρῆσθαι τῇ βολῇ τὰ κάτω
μᾶλλον διαπονεῖ. καὶ τὸ μὲν ἠπειγμένον ἐν αὐτῷ |
καὶ ταχὺ χωρὶς συντονίας ἰσχυρᾶς τὸ πνεῦμα μᾶλλον
γυμνάζει· τὸ δ' εὔτονον ἐν ταῖς ἀντιλήψεσι καὶ βολαῖς καὶ λαβαῖς,
οὐ μὴν ταχύ γε, τὸ σῶμα μᾶλλον ἐντείνει τε καὶ ῥώννυσιν·
Γαληνός ιατρός De parvae pilae exercitio

καὶ ταχὺ χωρὶς συντονίας ἰσχυρᾶς τὸ πνεῦμα μᾶλλον

γυμνάζει· τὸ δ' εὔτονον ἐν ταῖς ἀντιλήψεσι καὶ βολαῖς καὶ λαβαῖς,
οὐ μὴν ταχύ γε, τὸ σῶμα μᾶλλον ἐντείνει τε καὶ ῥώννυσιν· εἰ
δ' εὔτονόν θ' ἅμα καὶ ἠπειγμένον εἴη, διαπονήσει τοῦτο μεγάλως
καὶ τὸ σῶμα καὶ τὸ πνεῦμα καὶ πάντων ἔσται γυμνασίων σφο-
δρότατον. ἐφ' ὅσον δὲ δεῖ καθ' ἑκάστην χρείαν ἐπιτείνειν τε
καὶ ἀνιέναι, γράψαι μὲν οὐχ οἷόν τε (τὸ γὰρ ἐν ἑκάστῳ ποσὸν
ἄρρητον), ἐπ' αὐτῶν δὲ τῶν ἔργων εὑρεῖν τε καὶ διδάξαι δυνατόν,
ἐν ᾧ δὴ καὶ μάλιστα τὸ πᾶν κῦρος· οὐδὲ γὰρ ἡ ποιότης ἐστὶ
χρήσιμος, εἰ τῷ ποσῷ διαφθείροιτο. τοῦτο μὲν δὴ τῷ παιδο-
τρίβῃ μεθείσθω τῷ μέλλοντι τὸ Γυμνάσιον ὑφηγεῖσθαι.
Τὸ δ' ὑπόλοιπον τοῦ λόγου περαινέσθω. βούλομαι γὰρ
ἐφ' οἷς εἶπον ἀγαθοῖς προσεῖναι τῷδε τῷ γυμνασίῳ μηδ' οἵων
τε καὶ ὅσων ἐκτός ἐστι κινδύνων παραλιπεῖν, οἷς τὰ πλεῖστα
τῶν ἄλλων περιπίπτει. δρόμοι μὲν γὰρ ὠκεῖς πολλοὺς ἤδη διέ-
φθειραν, ἀγγεῖον ἐπίκαιρον ῥήξαντες. οὕτω δὲ καὶ φωναὶ μεγάλαι
θ' ἅμα καὶ σφοδραὶ καθ' ἕνα χρόνον | ἀθρόως ἐκ-
φωνηθεῖσαι μεγίστων κακῶν οὐκ ὀλίγοις αἴτιαι κατέστησαν.
καὶ μέντοι καὶ ἱππασίαι σύντονοι τῶν τε κατὰ νεφροὺς ἔρρηξάν
τι καὶ τῶν κατὰ θώρακα πολλάκις ἔβλαψαν, ἔστι δ' ὅτε καὶ τοὺς
σπερματικοὺς πόρους, ἵνα τὰ τῶν ἵππων ἁμαρτήματα παραλείπω,
985
ὅσοι γε θυμικώτεροι τοῦ δέοντός εἰσιν ἢ ἀθυμότεροί τινες ἢ ἀναισθη-

τότεροι ἢ λιχνότεροι τοῦ προσήκοντος, ἀνάγκη τούτους οὐκ ὀρθῶς
κεκρᾶσθαι τοῖς μέρεσιν ἐκείνοις τοῦ σώματος, οἷς ἐνεργοῦμεν ἕκαστα
τῶν εἰρημένων. γέγραπται δ' ὑπὲρ αὐτῶν ἐπὶ πλέον ἐν τοῖς Περὶ
τῶν Ἱπποκράτους καὶ Πλάτωνος δογμάτων ὑπομνήμασιν. ἀλλ' ὅ γε
νῦν ἡμῖν προκείμενος ἐν τῷ λόγῳ παῖς ἄριστός ἐστι τὰ πάντα. | τού-
του τοίνυν ἐπανορθοῦσθαι μὲν οὐδὲν χρὴ τῶν τῆς ψυχῆς ἠθῶν, φυ-
λάττειν δ', ὅπως μὴ διαφθαρῇ. φυλάττεται δ' ἅπαν ὑπὸ τῶν αὐτῶν
κατὰ γένος, ὑφ' ὧνπερ καὶ διαφθείρεται. διαφθείρεται δὲ τὸ τῆς ψυ-
χῆς ἦθος ὑπὸ μοχθηρῶν ἐθισμῶν ἐν ἐδέσμασί τε καὶ πόμασι καὶ γυ-
μνασίοις καὶ θεάμασι καὶ ἀκούσμασι καὶ τῇ συμπάσῃ μουσικῇ. τούτων
τοίνυν ἁπάντων ἔμπειρον εἶναι χρὴ τὸν τὴν ὑγιεινὴν τέχνην μετιόντα
καὶ μὴ νομίζειν, ὡς φιλοσόφῳ μόνῳ προσήκει πλάττειν ἦθος ψυχῆς·
ἐκείνῳ μὲν γὰρ δι' ἕτερόν τι μεῖζον τὴν τῆς ψυχῆς αὐτῆς ὑγείαν,
ἰατρῷ δὲ ὑπὲρ τοῦ μὴ ῥᾳδίως εἰς νόσους ὑπομεταφέρεσθαι τὸ σῶμα.
καὶ γὰρ θυμὸς καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀργὴ καὶ λύπη καὶ πλεῖον τοῦ δέον-
τος φροντὶς ἀγρυπνία τε πολλὴ ἐπ' αὐτοῖς γενομένη πυρετοὺς ἀν-
άπτουσι καὶ νοσημάτων μεγάλων ἀρχαὶ καθίστανται, ὥσπερ καὶ τοὐναν-
τίον ἀργὴ διάνοια καὶ ἄνοια καὶ ψυχὴ παντάπασιν ἄθυμος ἀχροίας καὶ
ἀτροφίας ἐργάζεται πολλάκις ἀρρωστίᾳ τῆς ἐμφύτου θερμότητος. χρὴ
μὲν γὰρ φυλάττειν ἅπαντος μᾶλλον ἐν ὅροις ὑγιεινοῖς | τὴν σύμφυτον
τητα περιττωμάτων, ἥ τε λεπτύνουσα δίαιτα τούτοις ἁρμόσει καὶ ὅσα

τέμνει καὶ θερμαίνει φάρμακα, τὰ μὲν εἴσω τοῦ σώματος λαμβανόμενα,
τὰ δὲ ἔξωθεν ἐπιτιθέμενα, καὶ πρὸ τούτων ἁπάντων γυμνάσια. καὶ
γὰρ καὶ ταῦτα λύειν τε δύναται τὰ περιττώματα καὶ διὰ τῶν πόρων
ἐκκενοῦν, καὶ τοσούτῳ πλεονεκτεῖ τῶν λεπτυνόντων ἐδεσμάτων τε καὶ
φαρμάκων, ὅσῳ βέλτιόν ἐστι μηδὲν βλαπτόμενον εἰς τὴν τῶν σωμά-
των ἕξιν ἐκκενοῦσθαι τὰ περιττώματα τοῦ σὺν τῷ τάς τε σάρκας συν-
τήκεσθαι καὶ ἰσχνοῦσθαι τὰ στερεά. αὗται μὲν γὰρ αἱ βλάβαι τοῖς θερ-
μοῖς τε καὶ λεπτύνουσιν ἐφεδρεύουσι φαρμάκοις· ἐπὶ δὲ τοῖς γυμνα-
σίοις οὐ μόνον οὐδὲν τοιοῦτον, ἀλλὰ καὶ ῥώμη τοῖς ὀργάνοις ἐγγίνε-
ται, τῆς θερμότητος ἀναζωπυρουμένης αὐτοῖς κἀκ τῆς πρὸς ἄλληλα
τῶν σωμάτων παρατρίψεως σκληρότητός τέ τινος | καὶ δυσπαθείας ἐγ-
γιγνομένης. ὡς δ' ἄν τις ἐν καιρῷ γυμνάζοιτο καὶ μέτρῳ τῷ προς-
ήκοντι χρῷτο καὶ τάξει καὶ ποιότητι τῶν κατὰ μέρος ἐνεργειῶν τῇ
δεούσῃ, νυνὶ μὲν οὐ πρόκειται λέγειν, ὥσπερ οὐδὲ περὶ τροφῆς καὶ
986
καιροῦ καὶ μέτρου καὶ τάξεως καὶ ποιότητος, οὐδὲ περὶ τῶν λεπτυ-
νόντων ἐδεσμάτων τε καὶ πομάτων, οὐδὲ περὶ τῶν ἀλλοιούντων κατὰ
ποιότητα φαρμάκων· οὐδενὸς γὰρ αὐτῶν οὐδέπω τὴν κατὰ μέρος
εἴπομεν χρῆσιν, ἀλλ' ἠρκέσθημεν ἐπὶ κεφαλαίων μόνον διελθεῖν· ἐν δὲ
τοῖς ἑξῆς ὑπομνήμασιν ὑπὲρ ἁπάντων ἐπὶ πλέον εἰρήσεται.
ὄνομα τὸ «μέτρια», καὶ τὸν καιρὸν ἐδίδαξε τῇ τάξει τοῦ λόγου. εἰς γὰρ
Γυμνάσιον ὀνομάζεται, ἰδίᾳ δέ, ἀφ' οὗπερ καὶ τὰ γυμνάσια
εἴδη μὲν δὴ γυμνασίων τὰ εἰρημένα. ποιότης δὲ ἢ διαφορά (καὶ

γὰρ οὖν καὶ ταύτην ἔξεστιν ἑκατέρως ὀνομάζειν) ὀξύτης τε κινήσεώς
ἐστι καὶ βραδύτης εὐτονία τε καί, ὡς ἂν εἴποι τις, ἀτονία καὶ πρὸς
τούτοις ἔτι σφοδρότης τε καὶ ἀμυδρότης. τρόποι δὲ τῆς χρήσεως
ἁπάντων τῶν εἰρημένων εἰδῶν ἅμα ταῖς οἰκείαις διαφοραῖς τοιοίδε
987

μνασίου.

μνασίου.
τὸ μὲν δὴ κοινὸν ἁπάντων γυμνασίων ἐστὶ θερμότητος αὔξησιν
ἐξ αὐτῶν τοῖς ζῴοις ἐργάζεσθαι. θερμαίνεται γὰρ ἡμῶν τὰ σώματα
κατά τε τὰ βαλανεῖα καὶ τὰ τῶν θερμῶν ὑδάτων λουτρὰ καὶ τὰς θερ-
μὰς ὥρας τοῦ ἔτους, ἡλιοθερούντων τε καὶ παρὰ πυρὶ θαλπομένων
καὶ θερμοῖς φαρμάκοις ἀνατριβομένων. ἀλλ' | ἔξωθεν αἱ τοιαῦται πᾶ-
σαι θερμότητες, οὐκ ἔνδοθεν, οὐδ' ἐκ τῆς οἰκείας ἀρχῆς ἀνάπτονται
καὶ τὴν οὐσίαν αὐτοῦ τῶν φιλοσόφων οἱ δοκιμώτατοι τοιαύτην εἶναί

φασι· συμβεβηκὸς γάρ τι καὶ οὐκ οὐσία τοῦ θυμοῦ ἐστιν ἡ τῆς ἀντι-
τιμωρήσεως ὄρεξις. αὐξάνεται δὲ καὶ τοῖς αἰδεσθεῖσιν ἡ ἔμφυτος θερ-
988
μότης, εἴσω μὲν τὰ πρῶτα συνδραμόντος ἅπαντος τοῦ θερμοῦ, μετὰ

ταῦτα δ' ἀθροισθέντος ἐν τῷ βάθει, κἄπειτα αὐξηθέντος καὶ διὰ τὴν
ἄθροισιν μὲν τὴν ἐνταῦθα καὶ διὰ τὴν κίνησιν δὲ τὴν συνεχῆ. οὐ γὰρ
ἡσυχάζει τὸ πνεῦμα τῶν αἰδουμένων, ἀλλ' ἔνδον τε καὶ περὶ αὑτὸ
μετὰ τοῦ σύμπαντος αἵματος κυκᾶται πολυειδῶς, | ὥσπερ γε καὶ τὸ
τῶν ἀγωνιώντων. εἰρήσεται δ' ἐπὶ πλέον ὑπὲρ τῶν τοιούτων ἁπάν-
των παθῶν τῆς ψυχῆς ἐπὶ προήκοντι τῷ λόγῳ. νυνὶ μὲν γὰρ διὰ τὸ
κοινὸν ἕπεσθαι σύμπτωμα τούτοις τε τοῖς πάθεσι καὶ τοῖς γυμνασίοις
ἠναγκάσθην αὐτῶν μνημονεῦσαι δεικνύς, ὡς ἁπάντων κοινὸν γυμνασίων
ἐστὶν ἡ τῆς ἐμφύτου θερμότητος αὔξησις ἔνδοθέν τε καὶ ἐξ αὐτῆς, οὐ

μὴν ὅτι γε μόνοις ὑπάρχει τοῦτο τοῖς γυμνασίοις, ἀλλὰ καὶ τοῖς
εἰρημένοις ἄρτι πάθεσιν.
ἤδη δ' ἐπὶ τὰ καθ' ἕκαστον τῶν γυμνασίων ἴδια τὸν λόγον ἄγειν
καιρός, ἐπισημηνάμενόν γε πρότερον, ὡς καὶ κατὰ ταῦτα πλείους εἰσὶν
αἱ διαφοραί. τὰ μὲν γὰρ ἄλλοτε ἄλλο τι μέρος ἕτερον ἑτέρου γυ-
μνάζει μᾶλλον, καὶ τὰ μὲν ἐλινυόντων γίνεται, τὰ δὲ ὀξύτατα κινου-
μένων, καὶ τὰ μὲν εὐτόνως, τὰ δὲ ἀτόνως, καὶ πρὸς τούτοις ἔτι τὰ
μὲν σφοδρῶς, τὰ δ' ἀμυδρῶς. εὔτονον μὲν οὖν Γυμνάσιον ὀνομάζω

εἰς ἓν καταστῇ βῆμα· τὸ δὲ πιτυλίζειν, ἐπειδὰν ἐπ' ἄκρων τῶν πο-

δῶν βεβηκὼς ἀνατείνας τὼ χεῖρε κινῇ τάχιστα, τὴν μὲν ὀπίσω φέρων,
τὴν δὲ πρόσω. μάλιστα δὲ τοίχῳ προσιστάμενοι γυμνάζονται τοῦτο
τὸ Γυμνάσιον, ἵν', εἰ καί ποτε σφάλλοιντο, προσαψάμενοι τοῦ τοίχου
ῥᾳδίως ὀρθῶνται· καὶ οὕτω δὴ γυμναζομένων λανθάνει τε τὰ σφάλ-
ματα καὶ ἀσφαλέστερον γίνεται τὸ Γυμνάσιον. ὠκεῖαι δὲ κινήσεις εἰσίν,
οὐ μὴν βίαιοί γε, καὶ ὅσαι κατὰ παλαίστραν ἐπιτελοῦνται κυλινδου-
μένων ὀξέως | μεθ' ἑτέρων τε καὶ καταμόνας. ἐγχωρεῖ δὲ καὶ ὀρθοὺς
ἐνειλουμένους τε ἅμα καὶ μεταβαλόντας ἐν τάχει τὸν πέλας ὀξὺ γυμ-
νάσασθαι Γυμνάσιον. ἐγχωρεῖ δὲ καὶ διὰ τῶν σκελῶν μόνων ὀρθὸν
ἐφ' ἑνὸς χωρίου γυμνάσασθαι Γυμνάσιον ὀξύ, πολλάκις μὲν εἰς τοὐ-
πίσω μόνον ἐφαλλόμενον, ἔστιν ὅτε δὲ καὶ εἰς τούμπροσθεν ἀναφέ-
ροντα τῶν σκελῶν ἑκάτερον ἐν μέρει. καὶ μὲν δὴ καὶ διὰ τῶν χειρῶν
ἔστιν ὀξὺ Γυμνάσιον ὁμοιόρροπον γυμνάσασθαι χωρὶς τοῦ κατέχειν
ἁλτῆρας, ἐπισπεύδοντα τὰς κινήσεις αὐτῶν εἰς πυκνότητά τε ἅμα καὶ
τάχος, εἴτε πὺξ ἐθέλοι τις εἴτε καὶ χωρὶς πυγμῆς ἀνασείειν ἁπλῶς.
τοιοῦτον μὲν δή τι καὶ τὸ ταχὺ γυμνάσιόν ἐστιν ἐν οἷς εἴπομεν
εἴδεσιν ἀφωρισμένον.
ἐπὶ δὲ τὸ σφοδρὸν ἰέναι καιρός. ἔστι δ', ὡς εἴρηται, τοῦτο σύν-
989
θετον ἐξ εὐτόνου τε καὶ ταχέος. ὅσα γὰρ εὔτονα τῶν γυμνασίων

εἴρηται, τούτοις ἅπασιν ὡς σφοδροῖς ἄν τις χρῷτο, ταχείας κινήσεις

κατά τε τρίψεις καὶ γυμνάσια καὶ λουτρὰ καὶ τροφὰς ὅσα τ' ἄλλα συμ-
πληροῖ τὴν ὑγιεινὴν δίαιταν. ὑπεσχόμεθα δέ, καθάπερ ἐπὶ τρίψεών τε
καὶ γυμνασίων ἐποιήσαμεν, εἰς εἴδη τινὰ κοινὰ τὴν θεωρίαν ἀναγα-
γόντες, ὥστε εὐμνημόνευτόν τε ἅμα καὶ | μεθοδικὴν εἶναι τὴν διδασκα-
λίαν, οὕτω κἀπὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ποιῆσαι· καὶ πρῶτόν γε περὶ τῆς
καλουμένης ἀποθεραπείας, ἐπειδὴ τοῖς εἰρημένοις ἔμπροσθεν ἐφεξῆς
ἐτέτακτο· δηλώσαντες γάρ, εἰς ὅσον ἐπιτείνειν τε καὶ παραύξειν χρὴ
τὰ γυμνάσια πρὸς τὸ τέλειον, ὡς ἐν ὑγείας λόγῳ, ἀκολουθεῖν ἔφαμεν
αὐτοῖς τὴν καλουμένην ἀποθεραπείαν, ὑπὲρ ἧς ἤδη λέγωμεν.
Ἓν μὲν καὶ πρῶτον, ὡς διττὴ κατὰ γένος ἐστί· ἡ μέν τις ὡς
μέρος, ἡ δ' ὡς εἶδος γυμνασίου. περὶ μὲν δὴ τῆς ὡς εἶδος ἑξῆς ἐροῦ-
μεν, περὶ δὲ τῆς ὡς μέρος ἤδη λέγωμεν.
ἅπαντος γυμνασίου καλῶς ἐπιτελουμένου τὸ τελευταῖον μέρος
ἀποθεραπεία καλεῖται· δύο δ' αὐτῆς οἱ σκοποί, κενῶσαί τε τὰ περιτ-
τώματα καὶ ἄκοπον φυλάξαι τὸ σῶμα. κοινὸς μὲν οὖν ὁ πρότερος
ὅλῳ τῷ γυμνασίῳ. καὶ γὰρ κἀκείνου δύο τοὺς πάντας ἐλέγομεν εἶναι
σκοπούς, | ἐπιρρῶσαί τε τὰ στερεὰ μόρια τοῦ ζῴου καὶ κενῶσαι τὰ
περιττώματα. ὁ δ' ἴδιος τῆς ἀποθεραπείας σκοπὸς ἐνστῆναί τε καὶ
διακωλῦσαι τοὺς εἰωθότας ἐπιγίνεσθαι τοῖς ἀμετροτέροις γυμνασίοις
κόπους. ἐπὶ μὲν οὖν τῶν ἀθλητῶν καὶ τῶν ὁτιοῦν ἔργον ἀναγ-
καῖον ἐν τῷ βίῳ διαπραττομένων, οἷον ἤτοι σκαπτόντων
Γυμναστικῶν, ἐλάττονα τροφὴν δίδοσθαι βούλεται μετὰ τὸ τέλειον γυ-

μνάσιον. καίτοι γ' οὐδ' αὐτὸ τοῦτο διεσάφησε, τίνι ποτὲ λογισμῷ συμ-
βουλεύει. δίδοται μὲν γὰρ ἐλάττων τροφὴ τῆς συνήθους ἢ τῷ μὴ
δεῖσθαι τῆς ἴσης ἢ τῷ μὴ δύνασθαι πέψαι. τὸ μὲν οὖν πρότερον οὐκ
ἀληθὲς ἐπὶ τῶν πολλὰ γυμνασαμένων, τὸ δὲ δεύτερον ἔστιν ὅτε μὲν
ἀληθές, ἔστιν ὅτε δὲ ψευδές. εἰ μὲν γὰρ ἀρρωστοτέραν ἔχοιεν τὴν
πεπτικὴν δύναμιν, ἀληθές, εἰ δὲ μὴ ταύτην, ἀλλ' ἑτέραν τινά, ψευδές.
ἀκούειν δὲ χρὴ πεπτικὴν δύναμιν οὐ τὴν ἐν γαστρὶ μόνον ἢ φλεψὶν
ἢ καθ' ἧπαρ, ἀλλὰ καὶ τὴν καθ' ἕκαστον μόριον, ὥσπερ ἐν τοῖς παρ-
990
οῦσι τὴν ἐν τοῖς μυσίν, ἐν οἷς δὴ καὶ μάλιστά ἐστιν ἡ διάθεσις, ὑπὲρ ἧς
διαλεγόμεθα. διαφορηθέντες γὰρ ἐπὶ πλέον ἐν τοῖς γυμνασίοις | ἰσχνό-
τεροί τε καὶ ξηρότεροι γίνονται. εἰ μὲν οὖν ἐπ' ὀλίγον αὐτοῖς ταῦτα
συμβαίη, κατεργάζεσθαι δύνανται τροφήν, ὅσησπερ δέονται· εἰ δέ τι
πολὺ τοῦ κατὰ φύσιν ἀποχωρήσειαν, ἀδυνατοῦσιν. ὧν ὁ Θέων οὐδὲν
ὅλως οὔτ' ἐνενόησεν οὔτε διωρίσατο. τὴν ἀρχὴν γὰρ οὐδ' ἐκ λόγου
τινός, ἀλλ' ἐξ ἐμπειρίας, ὡς καὶ αὐτὸς ὁμολογεῖ, τὸ θερμότερον ὕδωρ
ἐπὶ τῷ τελείῳ γυμνασίῳ χρήσιμον ὑπάρχον ἐτήρησεν. οὕτως οὖν ἐφεξῆς
γράφει· «τοῦτο δέ, εἰ μὲν καὶ τὸν λόγον ἔχει παρακείμενον, εὐτυχή-
ματος ἔργον, εἰ δὲ μή γε, τὸ πρὸς τῶν ἀποτελεσμάτων ἐπιμαρτυρού-
μενον οὐ παραδεκτέον, εἰ μὴ καὶ τὸν λόγον ἐξ εὐκαίρου ἔχοι συμπρος-
πίπτοντα». εἰ μὲν οὖν ἀκριβῶς ἐξευρὼν τὴν διάθεσιν,

μὲν τρία τὰ σύμπαντα γένη, περὶ ὧν ὁ νῦν ἡμῖν ἐνέστηκε λόγος, τό
τε σύμπτωμα τὸ κοπῶδες καὶ τὴν διάθεσιν τὴν κοπώδη καὶ τὴν αἰτίαν
αὐτῆς. ἑκάστου δ' αὐτῶν εἰδικάς τινας ὑπάρχειν διαφοράς,
ξιν ἑκάστῳ προσθεῖναι, τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τῆς ἑλκώδους διαθέσεως ποιη-
991
σαμένους τῶν αὐτομάτων κόπων.

Ἐπεὶ τοίνυν ἐπὶ κακοχυμίᾳ δριμέων περιττωμάτων ὁ τοιοῦτος
ἐγίνετο κόπος, ἐπισκεπτέον πρότερον, εἴτ' ἐν τοῖς στερεοῖς μόνοις σώ-
μασιν εἴτε κἀν ταῖς κοιλίαις τῶν φλεβῶν ἡ κακοχυμία περιέχεται.
γνώρισμα δ' οὐδὲν ἔχομεν ἐναργὲς οὐδὲ σαφὲς ὑπὲρ τῶν ἐν ταῖς
φλεψὶ περιτ|τωμάτων, ὅτι μὴ κατὰ τὰ οὖρα μόνον, ἀλλὰ στοχάζεσθαι
χρὴ διὰ τῶνδε· πρῶτον μὲν ἐπισκοπουμένους, ᾗτινι κέχρηται διαίτῃ
τὸ κάμνον σῶμα· δεύτερον δ', εἰ καὶ φύσει κακοχυμίαν ἦν ἔθος ἀθροί-
ζειν αὐτῷ· καὶ πρὸς τούτοις, εἰ αἱ συνήθεις ἐκκρίσεις ἐπέχονται [αἱ
φυσικαί]· τέταρτον ἐπὶ τούτοις, εἰ γυμνασίοις ἢ καθάρσεσιν ἢ ἐμέτοις
ἢ αἰωρήσεσιν ἢ χρήσεσιν αὐτοφυῶν ὑδάτων εἰθισμένος ἐκκενοῦν τὰ
περιττώματα νῦν ὠλιγώρησεν. ἐν μὲν οὖν τῇ διαίτῃ σκεπτέον, εἰ ἀπε-
ψίαι προήγηνται πολὺ πλείους καὶ μείζους τῶν συνήθων ἢ κακοχύμων
ἐδεσμάτων ἐνεφορήσατο πλῆθος ἢ οἶνον ἀντὶ μὲν παλαιοῦ γλεύκινον,
ἀντὶ δὲ λεπτοῦ παχὺν ἢ τεθολωμένον ἔπιεν ἢ καὶ παντάπασιν εἰς
ὕδατος πόσιν ἐξ οἴνου μετῆλθεν, οὐχ ἅπαξ ἢ δὶς ἐφ' ἑκάστῳ τῶν
εἰρημένων πλημμελήσας, ἀλλὰ συνεχῶς τε ἅμα καὶ χρόνῳ πολλῷ. δεύ-
τερον δ' ἐπισκεπτέον, ὡς εἴρηται, μή τις τῶν φύσει κακοχυμίαν ἑτοί-
μως ἀθροιζόντων ἐστὶν ὁ κάμνων. ἐξευρήσεις δὲ τοῦτο πυθόμενος, εἰ
ψωρώδης ποτὲ διάθεσις ἢ λεπρώδης ἢ ἀλφώδης ἢ κνησμώδης ἐπὶ

ὑπάρχων, οὐ μὴν ἴσην γε τὴν δύναμιν ἐν ἁπάσαις ἔχων, ὅτι μηδὲ τὴν
βλάβην ἴσην ἐργάζεται παροφθείς. ὅσοι μὲν γὰρ ἑτοίμως ἁλίσκονται
σκοτώμασιν ἢ ἐπιληψίαις ἢ ὀφθαλμίαις σφοδραῖς ἢ ὠταλγίαις, οὐ χρὴ
τούτους ἐπινεύοντας ἢ κατακύπτοντας ἢ καλινδουμένους χαμαὶ γυμνά-
ζεσθαι, περιπάτοις δὲ πολλοῖς καὶ δρόμοις μετρίοις αἰωρήσεσί τε ἐπὶ
τῶν ὀχημάτων ἀκόπως χρῆσθαι. παραπλήσιον δὲ τρόπον καὶ ὅσοις
παρίσθμια ῥᾳδίως ἢ ἀντιάδες ἢ συνάγχαι γίνονται καὶ ὅσοις γαργα-
ρεὼν ἑτοίμως ῥευματίζεται καὶ ὅσοις οὖλα καὶ ὅσοις ὀδόντες ἢ ὅλως
τι τῶν κατὰ τὸν τράχηλόν τε καὶ τὴν ὅλην κεφαλὴν μορίων. ἡμι-
κρανίᾳ γοῦν ἐνοχλοῦνται πολλοί, καὶ τένοντας ἄλλοι συνεχῶς ἀλγοῦ-
σιν ἐπὶ μικραῖς προφάσεσιν. ὧν οὐδεὶς ἀνέχεται γυμνασίου πληροῦν-
τος τὴν κεφαλήν, ἀλλ' ἔστιν ἅπασιν αὐτοῖς τὰ διὰ τῶν σκελῶν ὠφέ-
λιμα, καθάπερ γε τοῖς ἀσθενέσι φύσει τὰ σκέλη βελτίω τὰ διὰ τῶν
ἄνω μερῶν γυμνάσια, χειρονομίαι καὶ ἀκροχειρισμοὶ | καὶ δίσκων βολαὶ
καὶ ἁλτήρων χρῆσις ὅσα τε κατὰ τὴν παλαίστραν γυμνάζεται χαμαὶ
πάντα. τοῖς γε μὴν τὰ μέσα μόρια χειρῶν καὶ σκελῶν πάσχουσι ῥᾳδίως
ἅπαν μὲν εἶδος ἐπιτήδειόν ἐστι γυμνασίων, εἰ μὴ τῶν ἄλλων τις ἀπείρ-
γοι σκοπῶν. ἤδη δὲ τὰ μὲν κατὰ θώρακα τοῖς κάτω μᾶλλον χαίρει,
τὰ δὲ κατὰ κύστιν ἢ νεφροὺς τοῖς ἄνω, σπλὴν δὲ καὶ γαστὴρ καὶ
992
ἧπαρ ἔντερά τε καὶ κῶλον, ὥσπερ ἐν τῷ μέσῳ τῶν ἄνω τε καὶ κάτω
μερῶν ἐστιν, οὕτω καὶ τοῖς γυμνασίοις ἀμφοτέροις ὁμοίως χαίρει. τάς
Γαληνός ιατρός De rebus boni malique suci Kühn vol. 6, p.810, line 11
διεξόδους, ὡς μηδα|μόθι παχὺν ἢ κολλώδη χυμὸν ἴσχεσθαι. διὰ τοῦτό

γέ τοι καὶ τὰ καλούμενα πρὸς τῶν ἰατρῶν ὑγιεινὰ φάρμακα τῆς λεπτυ-
νούσης ἐστὶ δυνάμεως ἅπαντα. ἀσφαλεστέρα μὲν γὰρ εἰς ὑγιείας φυλα-
κὴν ἡ τοιαύτη τῆς παχυνούσης, εὐεξίαν δὲ καὶ ῥώμην ἀδύνατος
βούλονται δ' ἔνιοι σφαλερῶς ὑγιαίνειν μᾶλλον εὐεκτοῦντες ἢ βεβαίαν
ὑγίειαν κτήσασθαι διὰ παντὸς ἰσχνοὶ καὶ ἀσθενεῖς ὄντες. ἀλλὰ τούτων
γε αὐτῶν ὅσοι σὺν εὐεξίᾳ καὶ ῥώμῃ τὴν ὑγίειαν ἔχειν ἐθέλουσιν, ἔνιοι
μὲν ἑαυτοῖς σχολάζουσιν, ἔνιοι δὲ στρατιωτικὸν ἢ πολιτικὸν ἐπανῄρην-
ται βίον, ἀναγκαζόμενοι καὶ νυκτὸς ἀναστῆναι καὶ δι' ὅλης ἡμέρας
κάμνειν ἐπιπόνοις πράξεσι δουλεύοντες· ὧν τὸ πρὸ τοῦ βαλα-
νείου Γυμνάσιον, οἷς γε δὴ δυνατόν ἐστιν, ἢ τοῦτο γοῦν μόνον διὰ
παντὸς γίνεται τὸ καλούμενον ὑπὸ τῶν γυμναστῶν ἀποθεραπευτικόν.
οἱ πολλοὶ δὲ δι' ἀσχολίας οὐδὲ τούτῳ χρῆσθαι δύνανται. τούτοις μὲν
οὖν ὑγιαίνειν ἀδύνατόν ἐστι διὰ παντός, εἰ καὶ σωφρόνως γε διαιτῶν-
ται, καθ' ὅσον δ' ἐγχωρεῖ, τὰ δέοντα πράττοντες ὀλιγάκις νοσήσουσιν.
ἅπτεσθαι μὲν οὖν αὐτοῖς | ἀναγκαῖόν ἐστι καὶ τῶν πολυτρόφων ἐδε-
σμάτων, ἃ παχεῖς γεννᾷ χυμούς. ἀλλὰ μετρίως γε τοῦτο πρακτέον ἐν
ἐκείνοις τε τοῖς καιροῖς, ὁπότε σαφοῦς ἐνδείας αἰσθάνονται. τὸν δ'
ἄλλον χρόνον ἅπαντα τοῖς μέσοις ἐδέσμασι τῶν ὀλιγοτρόφων τε καὶ
πολυτρόφων χρηστέον.
Γαληνός ιατρός De inaequali intemperie liber Vol. 7, p.748, line 9
ἡ δυσκρασία, πρόδηλον καὶ τοῦτο οὐδὲν ἧττον, καὶ ὡς ἐπὶ πᾶσι

τοῖς τοιούτοις χρονίζουσιν ὁ καλούμενος ἑκτικὸς ἀκολουθήσει.
καί πως ὁ λόγος ἤδη δείκνυσιν, ὡς ἐνίοτε μὲν οὐσίας θερμῆς
ἢ ψυχρᾶς ἐπιῤῥυείσης μορίῳ τινὶ γίγνεσθαι συμβαίνει τὴν ἀνώ-
μαλον ταύτην δυσκρασίαν, ὥσπερ ἐπὶ τῶν φλεγμαινόντων ἐλέ-
γετο, πολλάκις δ' οὐχ οὕτως, ἀλλ' αὐτῆς τοῦ σώματος τῆς
κράσεως ἀλλοιωθείσης κατὰ ποιότητα· καὶ ὡς τῶν ἀλλοιούν-
των αὐτὴν τὰ μὲν ἐξ αὐτοῦ τοῦ σώματος ὁρμᾶται, τὰ δὲ
ἔξωθεν· ὅταν μὲν ἐπὶ σήψεσι μόναις, ἤ τισι φλεγμοναῖς
ἐγείρηται πυρετὸς, ἐξ αὐτοῦ τοῦ σώματος· ὅταν δὲ ἐπὶ ἐγκαύ-
σεσι καὶ γυμνασίοις, ἔξωθεν. εἰρήσεται δὲ καὶ περὶ τούτων
993
ἐπὶ πλέον αὖθις ἐν ταῖς τῶν νοσημάτων αἰτίαις. ὥσπερ δὲ ἐπὶ

ἐγκαύσει γίνεται πυρετὸς, ἀλλοιωθείσης τῆς τοῦ σώματος κρά-
σεως, οὕτως ἐν κρύει πολλάκις ἐψύγησαν ἰσχυρῶς ἔνιοι σύμ-
παν τὸ σῶμα, καί τινες ἐξ αὐτῶν ἀπέθανον· καὶ μὲν δὴ καὶ
ὡς ἀλγοῦσιν οὕτω πάντες, οὐδὲ τοῦτ' ἄδηλον.
Ἀλγοῦσι δὲ καὶ ὅσοι καταψυχόμενοι σφοδρῶς
ὑπὸ κρύους καρτεροῦ προεθυμήθησαν ἐκθερμῆναι ταχέως
ἑαυτοὺς, καὶ πολλοί γε αὐτῶν ἐπενέγκαντες ἀθρόως τῷ πυρὶ
τὰς χεῖρας, ἀλγήματος αἰσθάνονται σφοδροῦ κατὰ τὰς ῥίζας
τῶν ὀνύχων, εἶτά τις οὕτως ὁρῶν ἐναργῶς ὀδύνης
Γαληνός ιατρός De difficultate respirationis libri iii

Vol. 7, p.940, line 14
βέβηκε καὶ συνεχῶς ἐκπνέουσιν, ὡς ἂν ἐκκαθαιρομένου τε καὶ

κενουμένου τοῦ τοιούτου πνεύματος ἐν ταῖς ἐκπνοαῖς· εἰ δέ
τις μηκέτι συνεχῶς, ἀλλ' ἤδη διὰ μακροῦ χρόνου τὰς ἐκπνοὰς
ποιεῖται, δῆλον ὡς αἱ προϋπάρχουσαι διαθέσεις αὐτῷ πέπαυν-
ται καὶ σημεῖον οὕτως ἰητήριον ἡ μακρόπνοια τῆς χάσμης ἔσται.
καὶ μὲν δὴ καὶ ὡς αἰτίαν ἰωμένην τὴν μακρόπνοιαν τὰς χάσμας
τὰς συνεχεῖς ἀκούειν ἐγχωρεῖ, δοκεῖ μοι καὶ αὐτὸ μηκέτι
δεῖσθαι μακροῦ λόγου. τὸ γὰρ ἕως πλείστου τὴν ἀναπνοὴν
ἐπισχεῖν, ὅπερ ὀνομάζεται κατάληψις πνεύματος, ᾧ λόγῳ τοὺς
λυγμοὺς ἰᾶται, τούτῳ καὶ τὰς γάσμας ἰάσεται. καὶ γὰρ οὖν
καὶ ποιοῦσιν ἐπὶ τοῖς γυμνασίοις αὐτὸ σύμπαντες οἱ ἀθληταὶ,
διώσασθαι τῇ βίᾳ σπεύδοντες ἅπαν ὅσον ἐν τοῖς κατὰ δέρμα
λεπτοῖς πόροις, ἢ ὑγρῶν ἢ ἀτμῶν ἴσχεται. διὰ ταῦτα μὲν οὖν
ἡ μακρόπνοια τῶν συνεχῶν χασμῶν σημεῖόν ἐστιν, ἢ αἴτιον
ἰατρικόν· ἐν δ' αὖ τοῖσιν ἀπότοισι καὶ μόγις πίνουσιν ἡ βρα-
χύπνοια· τοῦτο δ' οὐκέτι σαφῶς, ἀλλ' ἤδη συμβολικώτερον
εἴρηται. πότερον γὰρ τοὺς φρενιτικοὺς ἡγητέον ὑπ' αὐτοῦ δη-
λοῦσθαι νῦν, ὅτι καὶ δι' ἄλλων εἶπεν, οἱ φρενιτικοὶ βραχυπό-
ται, ψόφου καθαπτόμενοι, τρομώδεες; ἢ μᾶλλον οἷς κατέψυ-
κται τὰ περὶ τὸν πνεύμονα καὶ τὴν καρδίαν, ὡς ἀναπνεῖν τε
ἅμα διὰ μακροῦ καὶ ψυχρὸν ἐκπνεῖν; εἰσαγομένη γὰρ
Γαληνός ιατρός De locis affectis libri vi Vol. 8, p.69, line 4
ΓΑΛΗΝΟΥ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΕΠΟΝΘΟΤΩΝ ΤΟΠΩΝ ΒΙΒΛΙΟΝ Β.

994
Πρόκειται μὲν, ὡς Ἐρασίστρατος ἀεὶ πα-

ρακελεύεται, γυμνάζειν τὸν λογισμὸν εἴς τε τἄλλα τῆς τέχνης
ἔργα καὶ τὰ νῦν ἡμῖν προκείμενα περὶ τὰς διαγνώσεις τῶν
πεπονθότων τόπων. εἰσὶ δὲ τρεῖς τρόποι γυμνασίου κατ'
αὐτά· πρῶτος μὲν ὁ καθ' ἕκαστον τῶν μορίων τοῦ σώματος,
ἃ τόπους ὀνομάζουσι· δεύτερος δὲ ὁ κατὰ τὰς αἰτίας τε καὶ
διαθέσεις· καὶ τρίτος ὁ κατὰ τὰς τῶν συμπτωμάτων διαφο-
ράς. ὁ μὲν οὖν κατὰ τοὺς τόπους ἐστὶ τοιόσδέ τις· ἐγκε-
φάλου πάσχοντος ἴδια συμπτώματα ταυτὶ, γαστρὸς πασχού-
σης ἴδια ταυτὶ, κώλου πάσχοντος ἴδια ταυτὶ, καθ' ἕκαστόν
τε τῶν ἄλλων ὁμοίως. ὁ δ' ἀπὸ τῶν διαθέσεών τε καὶ τῶν
αἰτίων· φλεγμονῆς μὲν ἴδια ταῦτ' ἐστὶ συμπτώματα· σκίῤῥου
δὲ ταῦτα· καὶ ψύξεως μὲν ταῦτα· πλήθους δὲ ταῦτα, καὶ
διαφθορᾶς ταυτί. κατὰ δὲ τὰ συμπτώματα· τὸ μὲν ἄλγημα
Γαληνός ιατρός De locis affectis libri vi

Vol. 8, p.103, line 16
πάθεσιν ψυχροῖς, ἑπομένης δὲ τῆς τοιαύτης ὀδύνης τοῖς πά-

θεσι· διὸ καὶ πολλάκις ἔφη γίνεσθαι τοὺς τοιούτους πόνους,
ὡς ἂν οὐ κατὰ τὴν οὐσίαν αὐτοῦ τοῦ πάσχοντος μέρους,
ἀχώριστοι γὰρ ἂν οὕτως γε ἦσαν, ἀλλὰ κατά τι συμβεβηκὸς
ἐπιγινομένους. ὁ μὲν οὖν ὑπὸ τῷ δέρματι τεταμένος ὑμὴν,
ὁ καὶ συναποδερόμενος αὐτῷ, τονώδεις τε καὶ ναρκώδεις ἐπι-
φέρει τοὺς πόνους· οἱ δὲ μεταξὺ τῆς σαρκὸς οἷον διασπῶν-
τας, εἰσὶ γὰρ πολλοὶ καὶ ἀνωμάλως ἐμφυόμενοί τε καὶ περι-
λαμβάνοντες αὐτήν. ὅτ' ἂν οὖν ποτε ἐξ ἐναντίων καταφύ-
σεων τείνεσθαι συμβῇ τὴν σάρκα, τοιαύτας ἀναγκαῖόν ἐστιν
γίγνεσθαι τὰς ὀδύνας. ἐπί γε μὴν τοῖς πολλοῖς γυμνασίοις
ἤτοι τονώδεις ἢ ἑλκώδεις οἱ πόνοι γίνονται, συνιστά-
μενοι καθ' ὅλους τοὺς μῦς, ὧν μέρος εἰσὶ καὶ αἱ σάρκες·
εἴρηται δὲ περὶ τῶν τοιούτων ἀλγημάτων ἱκανῶς ἐν τοῖς ὑγι-
εινοῖς. ὅτι δ' οἱ τῶν περικειμένων τοῖς ὀστοῖς ὑμένων πόνοι
βύθιοί τ' εἰσὶν, τοῦτ' ἔστιν διὰ βάθους τοῦ σώματος ἐπιφέ-
ροντες αἴσθησιν, αὐτῶν τε τῶν ὀστῶν ἐπάγουσιν φαντασίαν
ὡς ὀδυνωμένων, οὐδὲν θαυμαστόν. ὀνομάζουσι γοῦν αὐτοὺς
ὀστοκόπους οἱ πλεῖστοι, καὶ γίνονται τὰ πολλὰ μὲν ἐπὶ γυμ-
νασίοις, ἔστιν ὅτε δὲ καὶ διὰ ψύξιν, ἢ πλῆθος. τὰς δὲ φλέ-
βας φησὶ βαρεῖς καὶ καθέλκοντας καὶ ὁμαλῶς ἐμπεπλασμένους
995
Γαληνός ιατρός De causis pulsuum libri iv Vol. 9, p.15, line 3
γένει γίνεσθαι καὶ αὐτὸν ὑπὸ τῆς ἄκρας τε καὶ ἀρίστης

ἕξεως, ὥσπερ οὖν κᾀν τοῖς ἄλλοις ἅπασι γένεσιν, οὐ μὴν
ἄκρον γε καὶ ἔσχατον ὑπάρχειν, ἀλλ' εἶναί τινα τῶν οὐ κατὰ
φύσιν ἕτερον τούτου σφοδρότερον. ἴδιον γάρ τι συμβεβηκέ-
ναι τούτῳ τῷ γένει τῶν σφυγμῶν παρὰ τἄλλα πάντα φασὶ,
διὸ καὶ τὴν ἀπορίαν τε καὶ τὰ σφάλματα τοῖς μὴ δυναμένοις
αὐτὸ συνιδεῖν ἀπηντηκέναι. γίνεσθαι μὲν γὰρ εὐρωστούσης
τῆς δυνάμεως τὸν σφοδρὸν σφυγμὸν, εἶναι μέντοι τι καὶ τού-
του μέτρον τῆς σφοδρότητος, οὗ προσωτέρω χωρῶν ἐξίσταται
τοῦ κατὰ φύσιν. ἐν γοῦν τοῖς θυμοῖς, φασὶ, καὶ πολλάκις
ἐν τοῖς γυμνασίοις καὶ ταῖς οἰνοποσίαις εὑρίσκεσθαι σφο-
δρότερον τοῦ κατὰ φύσιν κινουμένας τὰς ἀρτηρίας, ὁμολογεῖ-
σθαι δὲ πρὸς ἁπάντων τὸν ὡς ἀκριβῶς κατὰ φύσιν ἔχοντα
σφυγμὸν ἐπὶ ζώου θεωρητέον, ἐν ἠρεμίᾳ καθεστηκότος ἁπα-
σῶν τῶν μεγάλων τε καὶ ἰσχυρῶν ἀλλοιώσεων. ἰσχυρὰ δὲ ἀλ-
λοίωσις ἡ ἐκ θυμοῦ καὶ γυμνασίου καὶ οἴνου, οὐκ οὖν τοῦτον
εἶναι τὸν κατὰ φύσιν, ἀλλ' ὡς ἂν ἐῤῥωμένης τε ἅμα τῆς φύ-
σεως καὶ πρὸς μηδενὸς τῶν ἔξωθεν αἰτίων βιαίως ταραττο-
μένης γίνεται. οὕτως δὲ πὼς μὲν εἶναι μέσον, πὼς δὲ οὐκ
εἶναι τὸν κατὰ φύσιν ἐν τούτῳ τῷ γένει σφυγμόν. καθόσον
μὲν γὰρ αὐτοῦ εἰσί τινες ἕτεροι σφοδρότεροι σφυγμοὶ,
Γαληνός ιατρός De methodo medendi libri xiv Vol. 10, p.288, line 4
μεν τοὺς ἐμπειρικοὺς, ἐπειδὰν ἐκ καταπτώσεώς τινος ἢ ἄλλης

πληγῆς θλασθῇ μέρη τινὰ τοῦ σώματος ἰσχυρῶς, ἐπὶ τὴν φλεβο-
τομίαν ἐρχομένους· καίτοι μικρὸν ἔμπροσθεν ὑγίαινεν ἐκεῖνος,
μηδεμίαν ἔχων πληθωρικὴν συνδρομήν. ᾧ δῆλον ὡς οὐχ οὗτός
ἐστιν ὁ σκοπὸς τῆς φλεβοτομίας, ἀλλ' ἥ τε τοῦ νοσήματος
ἰσχὺς καὶ ἡ ῥώμη τῆς δυνάμεως, ἀφωρισμένων τοῦ λόγου τῶν
παιδίων. καὶ γὰρ αὖ καὶ καθ' ἕτερον τρόπον, εἴ τις ὑγιαίνων
ἔτι καὶ μηδὲν μηδέπω βεβλαμμένος ἐν τῇ πληθωρικῇ γένοιτο
συνδρομῇ, τοῦτον οὐκ ἀνάγκη φλεβοτομεῖν· ἀλλ' ἀρκεῖ τῷ
μὲν ἀσιτία, τῷ δὲ ὀλιγοσιτία, τῷ δ' ὑπαγωγὴ γαστρὸς, ἢ κά-
θαρσις, ἢ πλείω λουτρά· τῷ δέ τινι καὶ Γυμνάσιον ἤρκεσε
μόνον ἢ τρίψις πολλή· φλεβοτομία δ' οὐκ ἐξ ἀνάγκης, οὐδ'
ὑπ' αὐτῶν τῶν ἐμπειρικῶν τοῖς οὕτως ἔχουσι προσάγεται.
κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν τρόπον οὐδὲ ἡ κάθαρσις ἐπὶ μόνῳ πλή-
996
θει χυμῶν μοχθηρῶν δεόντως παραλαμβάνεται· ἀλλ' ὥσπερ

ἡ φλεβοτομία διά τε πλῆθος αἵματος καὶ ἰσχυρὰν νόσον, οὕτω
καὶ ἡ κάθαρσις διά τε πλῆθος ἑτέρου τινὸς χυμοῦ καὶ ἰσχὺν
νοσήματος. περὶ μὲν τῆς φλεβοτομίας ἐν ἑτέρῳ τέ μοι διῄ-
ρηται λόγῳ κἀν τοῖς ἑξῆς εἰρήσεται· περὶ δὲ τῆς καθάρσεως
ἐν τῷδε τῷ λόγῳ δίειμι· χρῄζουσι γὰρ αὐτῆς οἱ κάμνοντες
Γαληνός ιατρός De methodo medendi libri xiv Vol. 10, p.456, line 8
ΓΑΛΗΝΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΝ Η.
Τὴν θεραπευτικὴν μέθοδον, ὦ Εὐγενιανὲ

φίλτατε, πάλαι μὲν ὑπηρξάμην γράφειν Ἱέρωνι χαριζόμενος,
ἐπεὶ δὲ ἐξαίφνης ἐκεῖνος ἀποδημίαν μακρὰν ἀναγκασθεὶς στεί-
λασθαι, μετ' οὐ πολὺν χρόνον ἠγγέλθη τεθνεὼς, ἐγκατέλιπον
κᾀγὼ τὴν γραφήν. οἶσθα γὰρ ὡς οὔτε ταύτην οὔτε ἄλλην
τινὰ πραγματείαν ἔγραψα τῆς παρὰ τοῖς πολλοῖς ἐφιέμενος
δόξης, ἀλλ' ἤτοι φίλοις χαριζόμενος ἢ γυμνάζων ἐμαυτὸν,
εἴς τε τὰ παρόντα χρησιμώτατον Γυμνάσιον εἴς τε τὸ τῆς
λήθης γῆρας, ὡς ὁ Πλάτων φησὶν, ὑπομνήματα θησαυρισό-
μενος. ὁ γάρ τοι τῶν πολλῶν ἀνθρώπων ἔπαινος εἰς μὲν
χρείας τινὰς ἐπιτήδειον ὄργανον ἐνίοτε γίγνεται τοῖς ζῶσιν,
ἀποθανόντας δὲ οὐδὲν ὀνίνησιν, ὥσπερ οὐδὲ τῶν ζώντων
ἐνίους. ὅσοι γὰρ ἥσυχον εἵλοντο βίον, ὠφελημένοι μὲν ἐκ
τῆς φιλοσόφιας, αὐτάρκη δ' ἔχοντες τὰ πρὸς τὴν τοῦ σώμα-
τος θεραπείαν, τούτοις ἐμπόδιον οὐ σμικρόν ἐστιν ἡ παρὰ
τοῖς πολλοῖς δόξα, περαιτέρω τοῦ προσήκοντος ἀπάγουσα
τῶν καλλίστων αὐτούς. ὥσπερ ἀμέλει καὶ ἡμᾶς οἶσθα πολ-
λάκις ἀνιωμένους ἐπὶ τοῖς ἐνοχλοῦσιν οὕτω συνεχῶς ἐνίοτε
Γαληνός ιατρός De venae sec.e adversus Erasistratum Vol. 11, p.180,

line 17
ἅπαντες εὐάλωτοι νοσήμασιν, ἀλλ' ὁ μέν τις ἐπιληψίαις, ὁ

δ' αἵματος πτύσεσι, ὁ δὲ τοῖς καθ' ἧπαρ ἢ σπλῆνα πάθεσιν.
οὐκ οὖν οὔτε τὸν ἐπίληπτον ἐπιχειρήσομεν βαλανείοις κενοῦν,
ὡς σὺ φῂς, ὀρθῶς τοῦτο κελεύων, οὔθ' ᾧ τι φόβος ἀγγεῖον
997
ἐν θώρακι ῥαγῆναι γυμνάσομεν. κίνδυνος γὰρ δηλαδὴ

ταῖς τῶν γυμνασίων συντονίαις, εἰ καὶ μὴ πλῆθος ἦν, ἀλλ' ὡς
διὰ ἀσθένειαν κατὰ θώρακα ῥαγῆναι γυμνασομένῳ. ὅπως
οὖν αὐτὸν ἰασόμεθα δίδαξον ἡμᾶς. ὅτι μὲν γὰρ κενωτέον
ἐστὶν ὁμολογεῖς καὶ σύ. κενωτικὰ δ' εἴχομεν βοηθήματα
γυμνάσια καὶ λουτρὰ πλείω καὶ λεπτὴν δίαιταν. ἀλλὰ γυμνα-
σίοις μὲν οὐδ' αὐτὸς ἀξιοῖς χρῆσθαι. περὶ δὲ λουτρῶν σὺ μὲν
ὅλως οὐδὲν εἶπας, οὔτ' εἰ χρηστέον οὔτ' εἰ μὴ χρηστέον ἐπὶ
τῶν οὕτως ἐχόντων. ἐγὼ δ' ἐρῶ τὸ φαινόμενον αὐτὸ καὶ τῇ
πείρᾳ κεκριμένον, εἰ δέ τι χρὴ καὶ περὶ σοῦ μαντεύσασθαι,
καὶ σοὶ τάχα ἂν δόξαν. σὺ γοῦν αὐτὸς ἐν τῷ περὶ αἵμα-
τος ἀναγωγῆς συγγράμματι διαδέσμοις τε ἅμα καὶ ἀσιτίαις
χρώμενος ὑπὸ τούτων μὲν ἀντισπόσαι τοῦ πλήθους, τοῦ δὲ
κενῶσαι βαλανείοις οὐ χρή. λογίζομαι γάρ σε φθέγγοντα τὸ
λουτρὸν ἐπὶ τῆς ἐῤῥωγυίας ἤδη φλεβὸς, οὐδ' ἔφης, εἰ ἐπίδο-
ξος ἡ ῥῆξις, ἐθελῆσαι ἂν χρήσασθαι. εἰ δὲ καὶ μὴ σὺ οὕτως
ἐγίνωσκες, ἀλλ' ἐμοὶ τὸ φαινόμενον ἤρκει.
Γαληνός ιατρός In Hippocratis librum vi epidemiarum commentarii vi

Kühn vol. 17b, p.263, line 4
μένου πρὸς τὸ δέρμα τοῦ ἐμφύτου θέρμου τὰ σπλάγχνα ψυχρότερα

γίνεται σφῶν αὐτῶν. ἅπερ δὲ ἐκείνοις ὑπῆρχεν ἐν τοῖς ὕπνοις, ταῦτα
τοῖς κώλοις πᾶσί τε τοῖς ἐκτὸς ἐν ταῖς ἐγρηγόρσεσιν.
Ψυχῆς περὶ παντὸς φροντὶς ἀνθρώποις. |
Τὸν Περίπατον ἀντὶ τοῦ γυμνασίου πάντες ἤκουσαν οἱ
ἐξηγησάμενοι τὸ βιβλίον, ἵν' ὁ λόγος ᾖ τοιόσδε· “τοῖς ἀνθρώποις αἱ
φροντίδες Γυμνάσιον”, νομίσαντες αὐτὸν τῇ προσηγορίᾳ κεχρῆσθαι
τῇ τοῦ Περιπάτου, δηλούσης τῆς φωνῆς ταύτης εἶδός τι γυμνασίου.
κακοζήλου δὲ τῆς ἑρμηνείας οὔσης, εἰκότως αὐτὴν ὁ Διοσκουρίδης
φυλαττόμενος, οὐ περίπατος ἔγραψεν, ἀλλὰ προσθεὶς τὸ ν γράμμα
“περὶ παντὸς”, ὥστε γενέσθαι τὴν λέξιν τοιάνδε· ψυχῆς περὶ παν-
τὸς φροντὶς ἀνθρώποις, ἵν' ᾖ δηλούμενον ἐξ αὐτῆς· “περὶ
παντὸς τοῖς ἀνθρώποις ἀσκητέον ἐστὶ τὸν λογισμόν.” αἱ γάρ τοι δια-
νοήσεις ὀνομάζονται φροντίδες, ὅθεν καὶ τὸν Σωκράτην φροντι-
στὴν ἐκάλουν καὶ φροντίδας τὰ σοφὰ βουλεύματα τἀνδρὸς ὠνό-
μαζον, ὡς κἀν ταῖς Ἀριστοφάνους Νεφέλαις ἔστιν εὑρεῖν, ἔνθα
κωμῳδεῖ καὶ σκώπτει τὸν Σωκράτην ὡς ἀδολέσχην. εἰ δέ τῳ δόξει
φιλοσόφου θεωρίας, οὐκ ἰατρικῆς ὁ λόγος ἔχεσθαι,
998
Aeneas Tact., Poliorcetica Ch. 23, sec. 6, line 5
Οἱ δὲ ἐν τῇ πόλει ἐν νυκτὶ διελόντες τοῦ τείχους ὅσον ἤθελον, καὶ

ἀντιδομὴν παρασκευασάμενοι κατεπέτασαν τὸ ἱστίον. Τηρήσαντες δὲ
καιρὸν ἐπεξελθόντες ἐπέθεντο παραδόξως τοῖς πολεμίοις·
ποιοῦντες δὲ ταῦτα ἐφύλασσον μή τις αὐτομολήσῃ. Διὸ δεῖ
μηδὲν τῶν τοιούτων παρορᾶν.
Οὐ μὴν οὐδ' ἐν ταῖς νυξὶν ἀσκέπτως μετ' ὄχλου
ἐκπορευτέον, οἷα καὶ ἐν τοῖς καιροῖς τῶν ἐπιβουλευόντων
τινὲς τεχνάζουσιν, οἱ μὲν ἔσω τῆς πόλεως, οἱ δὲ καὶ ἔξωθεν,
προσάγεσθαι βουλόμενοι τοιοῖσδε ἀπατήμασι, πυρσεύσαντές
τι ἢ ἐμπρήσαντες νεώριον ἢ Γυμνάσιον ἢ ἱερὸν πάνδημον
ἢ δι' ὅπερ ἂν ἔξοδος γένοιτο πλήθους ἀνθρώπων καὶ οὐ
τῶν τυχόντων. Προνοοῦντα οὖν καὶ τὰ τοιαῦτα μὴ ἑτοίμως
ἀποδέχεσθαι.
Πρᾶξις δὲ καὶ ἥδ' ἐξοισθήσεται ἐξ ἀρχόντων. Προετοι-
μάσαντες κατὰ τὴν χώραν θόρυβον γενέσθαι καὶ ἐκ τῶν
ἀγρῶν εἰς τὴν πόλιν ἀγγελθῆναι κλωπῶν ἐπιβουλήν, δι'
ὅπερ ἔμελλον οἱ πολῖται σπεύσειν εἰς βοήθειαν,
Πλάτων. ., Theaetetus Stephanus p.162, sec. b, line 6
οὐκ ἂν οὖν δεξαίμην δι' ἐμοῦ ὁμολογοῦντος ἐλέγχεσθαι

Πρωταγόραν, οὐδ' αὖ σοὶ παρὰ δόξαν ἀντιτείνειν. τὸν οὖν
Θεαίτητον πάλιν λαβέ· πάντως καὶ νυνδὴ μάλ' ἐμμελῶς σοι
ἐφαίνετο ὑπακούειν.
{ΣΩ.} Ἆρα κἂν εἰς Λακεδαίμονα ἐλθών, ὦ Θεόδωρε, πρὸς
τὰς παλαίστρας ἀξιοῖς ἂν ἄλλους θεώμενος γυμνούς, ἐνίους
φαύλους, αὐτὸς μὴ ἀντεπιδεικνύναι τὸ εἶδος παραποδυόμενος;
{ΘΕΟ.} Ἀλλὰ τί μὴν δοκεῖς, εἴπερ μέλλοιέν μοι ἐπιτρέψειν
καὶ πείσεσθαι; ὥσπερ νῦν οἶμαι ὑμᾶς πείσειν ἐμὲ μὲν ἐᾶν
{ΣΩ.} Ἀλλ' εἰ οὕτως, ὦ Θεόδωρε, σοὶ φίλον, οὐδ' ἐμοὶ
ἐχθρόν, φασὶν οἱ παροιμιαζόμενοι. πάλιν δὴ οὖν ἐπὶ τὸν
σοφὸν Θεαίτητον ἰτέον. λέγε δή, ὦ Θεαίτητε, πρῶτον
μὲν ἃ νυνδὴ διήλθομεν, ἆρα οὐ σὺ θαυμάζεις εἰ ἐξαίφνης
οὕτως ἀναφανήσῃ μηδὲν χείρων εἰς σοφίαν ὁτουοῦν ἀνθρώπων
ἢ καὶ θεῶν; ἢ ἧττόν τι οἴει τὸ Πρωταγόρειον μέτρον εἰς
θεοὺς ἢ εἰς ἀνθρώπους λέγεσθαι;
999
Πλάτων. ., Phaedrus Stephanus p.255, sec. b, line 8
τινων ἄλλων διαβεβλημένος ᾖ, λεγόντων ὡς αἰσχρὸν ἐρῶντι

πλησιάζειν, καὶ διὰ τοῦτο ἀπωθῇ τὸν ἐρῶντα, προϊόντος
δὲ ἤδη τοῦ χρόνου ἥ τε ἡλικία καὶ τὸ χρεὼν ἤγαγεν εἰς
τὸ προσέσθαι αὐτὸν εἰς ὁμιλίαν· οὐ γὰρ δήποτε εἵμαρται
κακὸν κακῷ φίλον οὐδ' ἀγαθὸν μὴ φίλον ἀγαθῷ εἶναι.
προσεμένου δὲ καὶ λόγον καὶ ὁμιλίαν δεξαμένου, ἐγγύθεν
ἡ εὔνοια γιγνομένη τοῦ ἐρῶντος ἐκπλήττει τὸν ἐρώμενον
διαισθανόμενον ὅτι οὐδ' οἱ σύμπαντες ἄλλοι φίλοι τε καὶ
οἰκεῖοι μοῖραν φιλίας οὐδεμίαν παρέχονται πρὸς τὸν ἔνθεον
τότ' ἤδη ἡ τοῦ ῥεύματος ἐκείνου πηγή, ὃν ἵμερον Ζεὺς
ἐραστήν, ἡ μὲν εἰς αὐτὸν ἔδυ, ἡ δ' ἀπομεστουμένου ἔξω
ἀπορρεῖ· καὶ οἷον πνεῦμα ἤ τις ἠχὼ ἀπὸ λείων τε καὶ
στερεῶν ἁλλομένη πάλιν ὅθεν ὡρμήθη φέρεται, οὕτω τὸ
τοῦ κάλλους ῥεῦμα πάλιν εἰς τὸν καλὸν διὰ τῶν ὀμμάτων
ἰόν, ᾗ πέφυκεν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἰέναι ἀφικόμενον καὶ ἀνα-
πτερῶσαν, τὰς διόδους τῶν πτερῶν ἄρδει τε καὶ ὥρμησε
πτεροφυεῖν τε καὶ τὴν τοῦ ἐρωμένου αὖ ψυχὴν ἔρωτος
ἐνέπλησεν. ἐρᾷ μὲν οὖν, ὅτου δὲ ἀπορεῖ· καὶ οὔθ' ὅτι
Πλάτων. ., Amatores [Sp.] Stephanus p.133, sec. e, line 2
Κἀκεῖνος, Πάνυ, ἔφη.

Ἡγῇ δὲ δὴ καλὸν εἶναι μόνον τὴν φιλοσοφίαν ἢ καὶ
ἀγαθόν; ἦν δ' ἐγώ.
Καὶ ἀγαθόν, ἔφη, πάνυ.
Πότερον οὖν ἐν φιλοσοφίᾳ τι τοῦτο ἴδιον ἐνορᾷς, ἢ καὶ
ἐν τοῖς ἄλλοις οὕτω σοι δοκεῖ ἔχειν; οἷον φιλογυμναστίαν
οὐ μόνον ἡγῇ καλὸν εἶναι, ἀλλὰ καὶ ἀγαθόν; ἢ οὔ;
Ὁ δὲ καὶ μάλα εἰρωνικῶς εἶπε δύο· Πρὸς μὲν τόνδε
μοι εἰρήσθω ὅτι οὐδέτερα· πρὸς μέντοι σέ, ὦ Σώκρατες,
ὁμολογῶ καὶ καλὸν εἶναι καὶ ἀγαθόν· ἡγοῦμαι γὰρ ὀρθῶς.
Ἠρώτησα οὖν ἐγώ, Ἆρ' οὖν καὶ ἐν τοῖς γυμνασίοις τὴν
πολυπονίαν φιλογυμναστίαν ἡγῇ εἶναι;
Κἀκεῖνος ἔφη, Πάνυ γε, ὥσπερ γε καὶ ἐν τῷ φιλοσοφεῖν
τὴν πολυμαθίαν φιλοσοφίαν ἡγοῦμαι εἶναι.
1000
Κἀγὼ εἶπον, Ἡγῇ δὲ δὴ τοὺς φιλογυμναστοῦντας ἄλλου

του ἐπιθυμεῖν ἢ τούτου, ὅτι ποιήσει αὐτοὺς εὖ ἔχειν τὸ
σῶμα;
Τούτου, ἔφη.
Πλάτων. ., Laches Stephanus p.182, sec. a, line 2
καὶ μανθάνειν παρ' αὐτῶν· ἐὰν δ' ἔχω τι ἄλλο παρὰ τὰ ὑπὸ
τούτων λεγόμενα, τότ' ἤδη διδάσκειν καὶ πείθειν καὶ σὲ καὶ
τούτους. ἀλλ', ὦ Νικία, τί οὐ λέγει πότερος ὑμῶν;
{ΝΙ.} Ἀλλ' οὐδὲν κωλύει, ὦ Σώκρατες. δοκεῖ γὰρ καὶ
ἐμοὶ τοῦτο τὸ μάθημα τοῖς νέοις ὠφέλιμον εἶναι ἐπίστασθαι
πολλαχῇ. καὶ γὰρ τὸ μὴ ἄλλοθι διατρίβειν, ἐν οἷς δὴ
φιλοῦσιν οἱ νέοι τὰς διατριβὰς ποιεῖσθαι ὅταν Σχολὴν
ἄγωσιν, ἀλλ' ἐν τούτῳ, εὖ ἔχει, ὅθεν καὶ τὸ σῶμα βέλτιον
ἴσχειν ἀνάγκη – οὐδενὸς γὰρ τῶν γυμνασίων φαυλότερον οὐδ'
ἐλάττω πόνον ἔχει – καὶ ἅμα προσήκει μάλιστ' ἐλευθέρῳ
τοῦτό τε τὸ Γυμνάσιον καὶ ἡ ἱππική· οὗ γὰρ ἀγῶνος ἀθληταί
γυμναζόμενοι. ἔπειτα ὀνήσει μέν τι τοῦτο τὸ μάθημα καὶ
ἐν τῇ μάχῃ αὐτῇ, ὅταν ἐν τάξει δέῃ μάχεσθαι μετὰ πολλῶν
ἄλλων· μέγιστον μέντοι αὐτοῦ ὄφελος, ὅταν λυθῶσιν αἱ
τάξεις καὶ ἤδη τι δέῃ μόνον πρὸς μόνον ἢ διώκοντα ἀμυνο-
μένῳ τινὶ ἐπιθέσθαι ἢ καὶ ἐν φυγῇ ἐπιτιθεμένου ἄλλου
ἀμύνασθαι αὐτόν· οὔτ' ἂν ὑπό γε ἑνὸς εἷς ὁ τοῦτ' ἐπιστά-
μενος οὐδὲν ἂν πάθοι, ἴσως δ' οὐδὲ ὑπὸ πλειόνων, ἀλλὰ
πανταχῇ ἂν ταύτῃ πλεονεκτοῖ.
Πλάτων. ., Gorgias Stephanus p.493, sec. d, line 6
δι' ἀπιστίαν τε καὶ λήθην. ταῦτ' ἐπιεικῶς μέν ἐστιν ὑπό

τι ἄτοπα, δηλοῖ μὴν ὃ ἐγὼ βούλομαί σοι ἐνδειξάμενος, ἐάν
πως οἷός τε ὦ, πεῖσαι μεταθέσθαι, ἀντὶ τοῦ ἀπλήστως καὶ
ἀκολάστως ἔχοντος βίου τὸν κοσμίως καὶ τοῖς ἀεὶ παροῦσιν
ἱκανῶς καὶ ἐξαρκούντως ἔχοντα βίον ἑλέσθαι. ἀλλὰ πότε-
ρον πείθω τί σε καὶ μετατίθεσθαι εὐδαιμονεστέρους εἶναι
τοὺς κοσμίους τῶν ἀκολάστων, ἢ οὐδ' ἂν ἄλλα πολλὰ
τοιαῦτα μυθολογῶ, οὐδέν τι μᾶλλον μεταθήσῃ;
{ΚΑΛ.} Τοῦτ' ἀληθέστερον εἴρηκας, ὦ Σώκρατες.
{ΣΩ.} Φέρε δή, ἄλλην σοι εἰκόνα λέγω ἐκ τοῦ αὐτοῦ
1001

ἑτέρῳ ὑγιεῖς καὶ πλήρεις, ὁ μὲν οἴνου, ὁ δὲ μέλιτος, ὁ δὲ
γάλακτος, καὶ ἄλλοι πολλοὶ πολλῶν, νάματα δὲ σπάνια καὶ
χαλεπὰ ἑκάστου τούτων εἴη καὶ μετὰ πολλῶν πόνων καὶ
χαλεπῶν ἐκποριζόμενα· ὁ μὲν οὖν ἕτερος πληρωσάμενος
μήτ' ἐποχετεύοι μήτε τι φροντίζοι, ἀλλ' ἕνεκα τούτων
ἡσυχίαν ἔχοι· τῷ δ' ἑτέρῳ τὰ μὲν νάματα, ὥσπερ καὶ
ἐκείνῳ, δυνατὰ μὲν πορίζεσθαι, χαλεπὰ δέ, τὰ δ' ἀγγεῖα
τετρημένα καὶ σαθρά, ἀναγκάζοιτο δ' ἀεὶ καὶ νύκτα καὶ
Πλάτων. ., Πολιτεία Stephanus p.377, sec. a, line 6
Πῶς δ' οὔ;

Μουσικῆς δ', εἶπον, τιθεῖς λόγους, ἢ οὔ;
Ἔγωγε.
Λόγων δὲ διττὸν εἶδος, τὸ μὲν ἀληθές, ψεῦδος δ' ἕτερον;
Ναί.
Παιδευτέον δ' ἐν ἀμφοτέροις, πρότερον δ' ἐν τοῖς ψευ-
δέσιν;
Οὐ μανθάνω, ἔφη, πῶς λέγεις.
Οὐ μανθάνεις, ἦν δ' ἐγώ, ὅτι πρῶτον τοῖς παιδίοις μύθους
λέγομεν; τοῦτο δέ που ὡς τὸ ὅλον εἰπεῖν ψεῦδος, ἔνι δὲ
χρώμεθα.
Τοῦτο δὴ ἔλεγον, ὅτι μουσικῆς πρότερον ἁπτέον ἢ γυ-
μναστικῆς.
Ὀρθῶς, ἔφη.
Οὐκοῦν οἶσθ' ὅτι ἀρχὴ παντὸς ἔργου μέγιστον, ἄλλως
τε δὴ καὶ νέῳ καὶ ἁπαλῷ ὁτῳοῦν; μάλιστα γὰρ δὴ τότε
πλάττεται, καὶ ἐνδύεται τύπος ὃν ἄν τις βούληται ἐνσημή-
νασθαι ἑκάστῳ.
Κομιδῇ μὲν οὖν.
Πλάτων. ., Πολιτεία Stephanus p.452, sec. b, line 2
Ναί.
1002
Καὶ ταῖς γυναιξὶν ἄρα τούτω τὼ τέχνα καὶ τὰ περὶ τὸν

πόλεμον ἀποδοτέον καὶ χρηστέον κατὰ ταὐτά.
Εἰκὸς ἐξ ὧν λέγεις, ἔφη.
Ἴσως δή, εἶπον, παρὰ τὸ ἔθος γελοῖα ἂν φαίνοιτο πολλὰ
περὶ τὰ νῦν λεγόμενα, εἰ πράξεται ᾗ λέγεται.
Καὶ μάλα, ἔφη.
Τί, ἦν δ' ἐγώ, γελοιότατον αὐτῶν ὁρᾷς; ἢ δῆλα δὴ ὅτι
γυμνὰς τὰς γυναῖκας ἐν ταῖς παλαίστραις γυμναζομένας μετὰ
τῶν ἀνδρῶν, οὐ μόνον τὰς νέας, ἀλλὰ καὶ ἤδη τὰς πρεσβυ-
τέρας, ὥσπερ τοὺς γέροντας ἐν τοῖς γυμνασίοις, ὅταν ῥυσοὶ
καὶ μὴ ἡδεῖς τὴν ὄψιν ὅμως φιλογυμναστῶσιν;
Νὴ τὸν Δία, ἔφη· γελοῖον γὰρ ἄν, ὥς γε ἐν τῷ παρεστῶτι,
φανείη.
Οὐκοῦν, ἦν δ' ἐγώ, ἐπείπερ ὡρμήσαμεν λέγειν, οὐ φοβη-
τέον τὰ τῶν χαριέντων σκώμματα, ὅσα καὶ οἷα ἂν εἴποιεν
εἰς τὴν τοιαύτην μεταβολὴν γενομένην καὶ περὶ τὰ γυμνάσια
καὶ περὶ μουσικὴν καὶ οὐκ ἐλάχιστα περὶ τὴν τῶν ὅπλων
σχέσιν καὶ ἵππων ὀχήσεις.
Πλάτων. ., Πολιτεία Stephanus p.458, sec. d, line 2
τούτου τοῦ ὀνόματος, οἵ τε τούτοις ἐπίκουροι κατὰ ταὐτά,

τοὺς μὲν ἐθελήσειν ποιεῖν τὰ ἐπιταττόμενα, τοὺς δὲ ἐπι-
τάξειν, τὰ μὲν αὐτοὺς πειθομένους τοῖς νόμοις, τὰ δὲ καὶ
μιμουμένους, ὅσα ἂν ἐκείνοις ἐπιτρέψωμεν.
Εἰκός, ἔφη.
Σὺ μὲν τοίνυν, ἦν δ' ἐγώ, ὁ νομοθέτης αὐτοῖς, ὥσπερ τοὺς
ἄνδρας ἐξέλεξας, οὕτω καὶ τὰς γυναῖκας ἐκλέξας παραδώσεις
καθ' ὅσον οἷόν τε ὁμοφυεῖς· οἱ δέ, ἅτε οἰκίας τε καὶ συς-
σίτια κοινὰ ἔχοντες, ἰδίᾳ δὲ οὐδενὸς οὐδὲν τοιοῦτον κεκτη-
μένου, ὁμοῦ δὴ ἔσονται, ὁμοῦ δὲ ἀναμεμειγμένων καὶ ἐν
γυμνασίοις καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ τροφῇ ὑπ' ἀνάγκης οἶμαι τῆς
ἐμφύτου ἄξονται πρὸς τὴν ἀλλήλων μεῖξιν. ἢ οὐκ ἀναγκαῖά
σοι δοκῶ λέγειν;
Οὐ γεωμετρικαῖς γε, ἦ δ' ὅς, ἀλλ' ἐρωτικαῖς ἀνάγκαις, αἳ
κινδυνεύουσιν ἐκείνων δριμύτεραι εἶναι πρὸς τὸ πείθειν τε
καὶ ἕλκειν τὸν πολὺν λεών.
Καὶ μάλα, εἶπον. ἀλλὰ μετὰ δὴ ταῦτα, ὦ Γλαύκων,
ἀτάκτως μὲν μείγνυσθαι ἀλλήλοις ἢ ἄλλο ὁτιοῦν ποιεῖν οὔτε
ὅσιον ἐν εὐδαιμόνων πόλει οὔτ' ἐάσουσιν οἱ ἄρχοντες.
Οὐ γὰρ δίκαιον, ἔφη.
Δῆλον δὴ ὅτι γάμους τὸ μετὰ τοῦτο ποιήσομεν ἱεροὺς εἰς
1003
Τὰ μὲν ἄλλα τοίνυν, ἦν δ' ἐγώ, ἐκείνας τὰς φύσεις οἴου
δεῖν ἐκλεκτέας εἶναι· τούς τε γὰρ βεβαιοτάτους καὶ τοὺς
ἀνδρειοτάτους προαιρετέον, καὶ κατὰ δύναμιν τοὺς εὐειδεστά-
τους· πρὸς δὲ τούτοις ζητητέον μὴ μόνον γενναίους τε καὶ
βλοσυροὺς τὰ ἤθη, ἀλλὰ καὶ ἃ τῇδε τῇ παιδείᾳ τῆς φύσεως
πρόσφορα ἑκτέον αὐτοῖς.
Ποῖα δὴ διαστέλλῃ;
Δριμύτητα, ὦ μακάριε, ἔφην, δεῖ αὐτοῖς πρὸς τὰ μαθή-
ματα ὑπάρχειν, καὶ μὴ χαλεπῶς μανθάνειν. πολὺ γάρ τοι
μᾶλλον ἀποδειλιῶσι ψυχαὶ ἐν ἰσχυροῖς μαθήμασιν ἢ ἐν
γυμνασίοις· οἰκειότερος γὰρ αὐταῖς ὁ πόνος, ἴδιος ἀλλ' οὐ
κοινὸς ὢν μετὰ τοῦ σώματος.
Ἀληθῆ, ἔφη.
Καὶ μνήμονα δὴ καὶ ἄρρατον καὶ πάντῃ φιλόπονον ζητη-
τέον. ἢ τίνι τρόπῳ οἴει τά τε τοῦ σώματος ἐθελήσειν τινὰ
διαπονεῖν καὶ τοσαύτην μάθησίν τε καὶ μελέτην ἐπιτελεῖν;
Οὐδένα, ἦ δ' ὅς, ἐὰν μὴ παντάπασί γ' ᾖ εὐφυής.
Τὸ γοῦν νῦν ἁμάρτημα, ἦν δ' ἐγώ, καὶ ἡ ἀτιμία φιλοσο-
φίᾳ διὰ ταῦτα προσπέπτωκεν, ὃ καὶ πρότερον εἴπομεν, ὅτι
οὐ κατ' ἀξίαν αὐτῆς ἅπτονται· οὐ γὰρ νόθους ἔδει ἅπτεσθαι,
ἀλλὰ γνησίους.
ὥσπερ τοὺς σκύλακας;

Μέμνημαι, ἔφη.
Ἐν πᾶσι δὴ τούτοις, ἦν δ' ἐγώ, τοῖς τε πόνοις καὶ μαθή-
μασι καὶ φόβοις ὃς ἂν ἐντρεχέστατος ἀεὶ φαίνηται, εἰς
ἀριθμόν τινα ἐγκριτέον.
Ἐν τίνι, ἔφη, ἡλικίᾳ;
Ἡνίκα, ἦν δ' ἐγώ, τῶν ἀναγκαίων γυμνασίων μεθίενται·
οὗτος γὰρ ὁ χρόνος, ἐάντε δύο ἐάντε τρία ἔτη γίγνηται,
ἀδύνατός τι ἄλλο πρᾶξαι· κόποι γὰρ καὶ ὕπνοι μαθήμασι
πολέμιοι. καὶ ἅμα μία καὶ αὕτη τῶν βασάνων οὐκ ἐλαχίστη,
τίς ἕκαστος ἐν τοῖς γυμνασίοις φανεῖται.
Πῶς γὰρ οὔκ; ἔφη.
Μετὰ δὴ τοῦτον τὸν χρόνον, ἦν δ' ἐγώ, ἐκ τῶν εἰκοσι-
ετῶν οἱ προκριθέντες τιμάς τε μείζους τῶν ἄλλων οἴσονται,
1004
τά τε χύδην μαθήματα παισὶν ἐν τῇ παιδείᾳ γενόμενα τούτοις

συνακτέον εἰς σύνοψιν οἰκειότητός τε ἀλλήλων τῶν μαθη-
μάτων καὶ τῆς τοῦ ὄντος φύσεως.
Μόνη γοῦν, εἶπεν, ἡ τοιαύτη μάθησις βέβαιος, ἐν οἷς ἂν
ἐγγένηται.
Πλάτων. ., Πολιτεία Stephanus p.539, sec. d, line 10
καὶ τὸ ἐπιτήδευμα τιμιώτερον ἀντὶ ἀτιμοτέρου ποιήσει.

Ὀρθῶς, ἔφη.
Οὐκοῦν καὶ τὰ προειρημένα τούτου ἐπ' εὐλαβείᾳ πάντα
προείρηται, τὸ τὰς φύσεις κοσμίους εἶναι καὶ στασίμους οἷς
τις μεταδώσει τῶν λόγων, καὶ μὴ ὡς νῦν ὁ τυχὼν καὶ οὐδὲν
προσήκων ἔρχεται ἐπ' αὐτό;
Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη.
Ἀρκεῖ δὴ ἐπὶ λόγων μεταλήψει μεῖναι ἐνδελεχῶς καὶ
συντόνως μηδὲν ἄλλο πράττοντι, ἀλλ' ἀντιστρόφως γυμνα-
ζομένῳ τοῖς περὶ τὸ σῶμα γυμνασίοις, ἔτη διπλάσια ἢ τότε;
Ἕξ, ἔφη, ἢ τέτταρα λέγεις;
Ἀμέλει, εἶπον, πέντε θές. μετὰ γὰρ τοῦτο καταβιβαστέοι
ἔσονταί σοι εἰς τὸ σπήλαιον πάλιν ἐκεῖνο, καὶ ἀναγκαστέοι
ἄρχειν τά τε περὶ τὸν πόλεμον καὶ ὅσαι νέων ἀρχαί, ἵνα
μηδ' ἐμπειρίᾳ ὑστερῶσι τῶν ἄλλων· καὶ ἔτι καὶ ἐν τούτοις
βασανιστέοι εἰ ἐμμενοῦσιν ἑλκόμενοι πανταχόσε ἤ τι καὶ
παρακινήσουσι.
Χρόνον δέ, ἦ δ' ὅς, πόσον τοῦτον τιθεῖς;
Πεντεκαίδεκα ἔτη, ἦν δ' ἐγώ. γενομένων δὲ πεντηκον-
τουτῶν τοὺς διασωθέντας καὶ ἀριστεύσαντας πάντα πάντῃ
Πλάτων. ., Timaeus Stephanus p.89, sec. e, line 8
δὲ δὴ παιδαγωγῆσον αὐτὸ μᾶλλόν που καὶ πρότερον παρα-

σκευαστέον εἰς δύναμιν ὅτι κάλλιστον καὶ ἄριστον εἰς τὴν
παιδαγωγίαν εἶναι. δι' ἀκριβείας μὲν οὖν περὶ τούτων
διελθεῖν ἱκανὸν ἂν γένοιτο αὐτὸ καθ' αὑτὸ μόνον ἔργον· τὸ
δ' ἐν παρέργῳ κατὰ τὰ πρόσθεν ἑπόμενος ἄν τις οὐκ ἄπο
τρόπου τῇδε σκοπῶν ὧδε τῷ λόγῳ διαπεράναιτ' ἄν. καθάπερ
εἴπομεν πολλάκις, ὅτι τρία τριχῇ ψυχῆς ἐν ἡμῖν εἴδη κατῴ-
κισται, τυγχάνει δὲ ἕκαστον κινήσεις ἔχον, οὕτω κατὰ ταὐτὰ
καὶ νῦν ὡς διὰ βραχυτάτων ῥητέον ὅτι τὸ μὲν αὐτῶν ἐν
1005
ἀργίᾳ διάγον καὶ τῶν ἑαυτοῦ κινήσεων ἡσυχίαν ἄγον ἀσθενέ-

στατον ἀνάγκη γίγνεσθαι, τὸ δ' ἐν γυμνασίοις ἐρρωμενέστα-
τον· διὸ φυλακτέον ὅπως ἂν ἔχωσιν τὰς κινήσεις πρὸς
ἄλληλα συμμέτρους. τὸ δὲ δὴ περὶ τοῦ κυριωτάτου παρ'
ἡμῖν ψυχῆς εἴδους διανοεῖσθαι δεῖ τῇδε, ὡς ἄρα αὐτὸ δαί-
μονα θεὸς ἑκάστῳ δέδωκεν, τοῦτο ὃ δή φαμεν οἰκεῖν μὲν
ἡμῶν ἐπ' ἄκρῳ τῷ σώματι, πρὸς δὲ τὴν ἐν οὐρανῷ συγγένειαν
ἀπὸ γῆς ἡμᾶς αἴρειν ὡς ὄντας φυτὸν οὐκ ἔγγειον ἀλλὰ οὐρά-
νιον, ὀρθότατα λέγοντες· ἐκεῖθεν γάρ, ὅθεν ἡ πρώτη τῆς
ψυχῆς γένεσις ἔφυ, τὸ θεῖον τὴν κεφαλὴν καὶ ῥίζαν ἡμῶν
ἀνακρεμαννὺν ὀρθοῖ πᾶν τὸ σῶμα. τῷ μὲν οὖν περὶ τὰς
ἐπιθυμίας ἢ περὶ φιλονικίας τετευτακότι καὶ
Πλάτων. ., Leges Stephanus p.947, sec. c, line 4
ἐνιαυτῷ τῶν ἱερέων, καὶ τοὔνομα ἀναγράφειν τούτου κατ'

ἐνιαυτόν, ὅπως ἂν γίγνηται μέτρον ἀριθμοῦ τοῦ χρόνου, ἕως
ἂν ἡ πόλις οἰκῆται. τελευτήσασι δὲ προθέσεις καὶ ἐκφορὰς
καὶ θήκας διαφόρους εἶναι τῶν ἄλλων πολιτῶν· λευκὴν μὲν
τὴν στολὴν ἔχειν πᾶσαν, θρήνων δὲ καὶ ὀδυρμῶν χωρὶς
γίγνεσθαι, κορῶν δὲ χορὸν πεντεκαίδεκα καὶ ἀρρένων ἕτερον
περιισταμένους τῇ κλίνῃ ἑκατέρους οἷον ὕμνον πεποιημένον
ἔπαινον εἰς τοὺς ἱερέας ἐν μέρει ἑκατέρους ᾄδειν, εὐδαιμονί-
ζοντας ᾠδῇ διὰ πάσης τῆς ἡμέρας· ἕωθεν δ' εἰς τὴν θήκην
φέρειν αὐτὴν μὲν τὴν κλίνην ἑκατὸν τῶν νέων τῶν ἐν τοῖς
γυμνασίοις, οὓς ἂν οἱ προσήκοντες τοῦ τελευτήσαντος ἐπι-
όψωνται, πρώτους δὲ προϊέναι τοὺς ἠιθέους τὴν πολεμικὴν
σκευὴν ἐνδεδυκότας ἑκάστους, σὺν τοῖς ἵπποισι μὲν ἱππέας,
σὺν δὲ ὅπλοις ὁπλίτας, καὶ τοὺς ἄλλους ὡσαύτως, παῖδας δὲ
περὶ αὐτὴν τὴν κλίνην ἔμπροσθεν τὸ πάτριον μέλος ἐφυμνεῖν,
καὶ κόρας ἑπομένας ἐξόπισθεν ὅσαι τ' ἂν γυναῖκες τῆς παιδο-
ποιήσεως ἀπηλλαγμέναι τυγχάνωσιν, μετὰ δὲ ταῦτα ἱερέας
τε καὶ ἱερείας ὡς καθαρεύοντι τῷ τάφῳ ἕπεσθαι, ἐὰν ἄρα
καὶ τῶν ἄλλων εἴργωνται τάφων, ἐὰν καὶ τὸ τῆς Πυθίας
οὕτω τε καὶ ταύτῃ σύμψηφον ᾖ. θήκην δὲ ὑπὸ γῆς αὐτοῖς
εἰργασμένην εἶναι ψαλίδα προμήκη λίθων ποτίμων καὶ

σοώσιος ἐποίησεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ μεγαλοπρεπές τι

1006
καὶ βασιλικόν· τοὺς γὰρ κατὰ τὴν αὐτὴν ἡμέραν

γεννηθέντας παῖδας ἐξ ὅλης τῆς Αἰγύπτου συναγα-
γὼν καὶ τροφοὺς καὶ τοὺς ἐπιμελησομένους ἐπιστή-
σας τὴν αὐτὴν ἀγωγὴν καὶ παιδείαν ὥρισε τοῖς
πᾶσιν, ὑπολαμβάνων τοὺς μάλιστα συντραφέντας
καὶ τῆς αὐτῆς παρρησίας κεκοινωνηκότας εὐνου-
στάτους καὶ συναγωνιστὰς ἐν τοῖς πολέμοις ἀρίστους
ἔσεσθαι. πάντα δὲ δαψιλῶς χορηγήσας διεπόνησε
τοὺς παῖδας ἐν γυμνασίοις συνεχέσι καὶ πόνοις·
οὐδενὶ γὰρ αὐτῶν ἐξῆν προσενέγκασθαι τροφήν, εἰ
μὴ πρότερον δράμοι σταδίους ἑκατὸν καὶ ὀγδοήκοντα.
διὸ καὶ πάντες ἀνδρωθέντες ὑπῆρξαν ἀθληταὶ μὲν
τοῖς σώμασιν εὔρωστοι, ἡγεμονικοὶ δὲ καὶ καρτερικοὶ
ταῖς ψυχαῖς διὰ τὴν τῶν ἀρίστων ἐπιτηδευμάτων
ἀγωγήν. τὸ μὲν οὖν πρῶτον ὁ Σεσόωσις ἀποσταλεὶς
ὑπὸ τοῦ πατρὸς μετὰ δυνάμεως εἰς τὴν Ἀραβίαν,
συστρατευομένων καὶ τῶν συντρόφων, περί τε τὰς
θήρας διεπονήθη καὶ ταῖς ἀνυδρίαις καὶ σπανοσι-
τίαις ἐγκαρτερήσας κατεστρέψατο τὸ ἔθνος

Μετὰ δὲ ταῦτα ἡ μὲν Ἥρα δύο δράκοντας

ἀπέστειλε τοὺς ἀναλώσοντας τὸ βρέφος, ὁ δὲ παῖς
οὐ καταπλαγεὶς ἑκατέρᾳ τῶν χειρῶν τὸν αὐχένα
σφίγξας ἀπέπνιξε τοὺς δράκοντας. διόπερ Ἀργεῖοι
πυθόμενοι τὸ γεγονὸς Ἡρακλέα προσηγόρευσαν, ὅτι
δι' Ἥραν ἔσχε κλέος, Ἀλκαῖον πρότερον καλούμενον.
τοῖς μὲν οὖν ἄλλοις οἱ γονεῖς τοὔνομα περιτιθέασι,
τούτῳ δὲ μόνῳ ἡ ἀρετὴ τὴν προσηγορίαν ἔθετο.
μετὰ δὲ ταῦτα ὁ μὲν Ἀμφιτρύων φυγαδευθεὶς ἐκ
Τίρυνθος μετῴκησεν εἰς Θήβας· ὁ δ' Ἡρακλῆς τρα-
φεὶς καὶ παιδευθεὶς καὶ μάλιστ' ἐν τοῖς γυμνασίοις
διαπονηθεὶς ἐγένετο ῥώμῃ τε σώματος πολὺ προέχων
τῶν ἄλλων ἁπάντων καὶ ψυχῆς λαμπρότητι περι-
βόητος, ὅς γε τὴν ἡλικίαν ἔφηβος ὢν πρῶτον μὲν
ἠλευθέρωσε τὰς Θήβας, ἀποδιδοὺς ὡς πατρίδι τὰς
προσηκούσας χάριτας. ὑποτεταγμένων γὰρ τῶν Θη-
βαίων Ἐργίνῳ τῷ βασιλεῖ τῶν Μινυῶν, καὶ κατ'
ἐνιαυτὸν ὡρισμένους φόρους τελούντων, οὐ κατα-
πλαγεὶς τὴν τῶν δεδουλωμένων ὑπεροχὴν ἐτόλμησε
1007
πρᾶξιν ἐπιτελέσαι περιβόητον· τοὺς γὰρ παραγενο-

μένους τῶν Μινυῶν ἐπὶ τὴν ἀπαίτησιν τῶν δασμῶν
φρούριον εὐθὺς εἷλεν ἐξ ἐφόδου, μετὰ δὲ ταῦτα

διὰ τῆς Ἀκρωρείας ἀγαγὼν τὸ στρατόπεδον τέττα-
ρας πόλεις προσηγάγετο, Θραῖστον, Ἅλιον, Ἐπιτά-
λιον, Ὀποῦντα. ἐκεῖθεν δὲ τῇ Πύλῳ προσστρατο-
πεδεύσας εὐθὺς καὶ τοῦτο τὸ χωρίον παρέλαβεν,
ἀπέχον τῆς Ἤλιδος σταδίους ὡς ἑβδομήκοντα. μετὰ
δὲ ταῦτ' ἐπ' αὐτὴν πορευθεὶς τὴν Ἦλιν ἐπὶ τῶν
πέραν τοῦ ποταμοῦ λόφων κατεστρατοπέδευσεν.
Ἠλεῖοι δὲ μικρὸν ἔμπροσθεν ἦσαν παρ' Αἰτωλῶν
εἰληφότες συμμάχους ἐπιλέκτους ἄνδρας χιλίους, οἷς
τὸν περὶ τὸ Γυμνάσιον τόπον δεδώκεισαν φυλάτ-
τειν. τοῦ δὲ Παυσανίου τοῦτον τὸν τόπον πρῶτον
ἐπιχειρήσαντος πολιορκεῖν καταπεφρονηκότως, ὡς
οὐδέποτ' ἂν τολμησάντων Ἠλείων ἐπεξελθεῖν, ἐξαί-
φνης οἵ τε Αἰτωλοὶ καὶ πολλοὶ τῶν πολιτῶν ἐκχυ-
θέντες ἐκ τῆς πόλεως κατεπλήξαντο τοὺς Λακεδαι-
μονίους, καὶ σχεδὸν τριάκοντα αὐτῶν κατέβαλον.
ὁ δὲ Παυσανίας τότε μὲν ἔλυσε τὴν πολιορκίαν,
μετὰ δὲ ταῦθ' ὁρῶν ἐργώδη τὴν ἅλωσιν οὖσαν,
ἐπῄει πορθῶν καὶ φθείρων τὴν χώραν ἱερὰν οὖσαν,
καὶ παμπληθεῖς ὠφελείας ἤθροισεν. ἤδη δὲ τοῦ

πολλῶν ἐθνῶν συνεστηκέναι· ἔσπευδε γὰρ ἕκαστον

τῶν στρατευομένων κοσμῆσαι τοῖς οἰκείοις ὅπλοις,
καὶ διελάμβανε τὸ στρατόπεδον πολλὴν ἕξειν κατά-
πληξιν διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν καὶ κατὰ τὰς μάχας
κάλλιστα χρήσεσθαι τῷ συνήθει καθοπλισμῷ πάν-
τας τοὺς συναγωνιζομένους. συμπροθυμουμένων δὲ
καὶ τῶν Συρακοσίων τῇ τοῦ Διονυσίου προαιρέσει,
πολλὴν συνέβαινε γίνεσθαι τὴν φιλοτιμίαν περὶ τὴν
τῶν ὅπλων κατασκευήν. οὐ μόνον γὰρ ἐν τοῖς προ-
νάοις καὶ τοῖς ὀπισθοδόμοις τῶν ἱερῶν, ἔτι δὲ τοῖς
γυμνασίοις καὶ ταῖς κατὰ τὴν ἀγορὰν στοαῖς, ἔγεμε
πᾶς τόπος τῶν ἐργαζομένων, ἀλλὰ καὶ χωρὶς τῶν
1008
δημοσίων τόπων ἐν ταῖς ἐπιφανεστάταις οἰκίαις

ὅπλα παμπληθῆ κατεσκευάζετο. καὶ γὰρ τὸ κατα-
πελτικὸν εὑρέθη κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν ἐν Συρα-
κούσαις, ὡς ἂν τῶν κρατίστων τεχνιτῶν πανταχόθεν
εἰς ἕνα τόπον συνηγμένων. τὴν γὰρ προθυμίαν τό
τε μέγεθος τῶν μισθῶν ἐξεκαλεῖτο καὶ τὸ πλῆθος
τῶν προκειμένων ἄθλων τοῖς ἀρίστοις κριθεῖσι·
χωρὶς δὲ τούτων περιπορευόμενος τοὺς ἐργαζομένους

λειαν, οὐ προσεδέχθησαν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων διὰ

τὸ πᾶσιν ἀρέσκειν κατὰ πόλιν γίνεσθαι τοὺς
ὅρκους καὶ τὰς σπονδάς. διόπερ ἔκσπονδοι γενη-
θέντες ὥσπερ καὶ πρότερον, συνεῖχον τὴν Βοιωτίαν
ἐν τῇ καθ' αὑτοὺς μιᾷ συντελείᾳ. ἐπὶ δὲ τούτοις
οἱ Λακεδαιμόνιοι παροξυνθέντες ἔγνωσαν μεγάλῃ
δυνάμει στρατεύειν ἐπ' αὐτούς, ὡς κοινοὺς πολε-
μίους· σφόδρα γὰρ ὑφεωρῶντο τὴν αὔξησιν αὐτῶν,
μήποτε τῆς ὅλης Βοιωτίας ἡγούμενοι τὴν ἡγεμο-
νίαν τῆς Σπάρτης καταλύσωσιν, ἐπιλαβόμενοι και-
ροῦ. ἔν τε γὰρ τοῖς γυμνασίοις συνεχῶς διατρί-
βοντες εὔρωστοι τοῖς σώμασιν ὑπῆρχον, καὶ φύσει
φιλοπόλεμοι καθεστῶτες οὐδενὸς ἔθνους Ἑλληνικοῦ
ταῖς ἀνδρείαις ἐλείποντο. εἶχον δὲ καὶ ἡγεμόνας
ἐπιφανεῖς ταῖς ἀρεταῖς πολλοὺς μὲν καὶ ἄλλους,
μεγίστους δὲ τρεῖς, Ἐπαμεινώνδαν καὶ Γοργίαν,
ἔτι δὲ καὶ Πελοπίδαν· ἥ τε πόλις τῶν Θηβαίων
διὰ τῆς τῶν προγόνων ἐπιφανείας ἐν τοῖς ἡρωικοῖς
χρόνοις φρονήματος ἦν πλήρης καὶ μεγάλων ὠρέ-
γετο πραγμάτων. κατὰ μὲν οὖν τοῦτον τὸν ἐνι-
αυτὸν οἱ Λακεδαιμόνιοι παρεσκευάζοντο πρὸς τὸν
Ὑμεῖς δέ, ἔφη, διανοεῖσθε ὡς ὑπὲρ Εὐβούλου

καὶ Φρύνωνος καὶ Φιλοκράτους, καὶ πειρᾶσθε
δώροις καὶ τοῦτον ἀναπείθειν, ἄνθρωπον καὶ τὴν
1009
πατρῴαν οὐσίαν εἰς Ἀθηναίους ἰδίᾳ τε τοῖς δεηθεῖσι

καὶ δημοσίᾳ τῇ πόλει καταναλωκότα, διαμαρτά-
νοντες δὲ φοβήσειν οἴεσθε πάλαι βεβουλευμένον τὴν
ψυχὴν ὑποθεῖναι ταῖς τῆς πατρίδος ἀδήλοις τύχαις,
καὶ καθαπτομένου τῶν πραττομένων ὑμῖν ἀγανακ-
τεῖτε; ὁ δὲ οὐδὲ τὸν Ἀθηναίων δῆμον ὑποστέλλεται.
λέληθεν ὑμᾶς, ἔφη, τῇ μὲν τῆς πατρίδος εὐνοίᾳ
πολιτευόμενος, αὑτῷ δὲ τὴν πολιτείαν Γυμνάσιον
φιλοσοφίας προθέμενος.
ταῦτά τοι, ὦ Ἀρχία, ὑπερεπεθύμουν αὐτῷ
συγγενόμενος τήν τε γνώμην, ἣν ἔχοι περὶ τῶν
παρόντων, ἀκοῦσαι λέγοντος καὶ τῶν ἀεὶ παραπε-
πτωκότων ἡμῖν κολάκων, εἰ ἐδεόμην, ἀποστὰς
ἁπλοῦ τινος ἐξ ἐλευθέρας γνώμης ἀκοῦσαι λόγου
καὶ φιλαλήθους συμβουλῆς μεταλαβεῖν. καί τι καὶ
νουθετῆσαι δίκαιον, ὑπὲρ οἵων ὄντων τῶν
Ἀθηναίων τὴν ἀχαριστίαν πάντα παραβάλοιτο
τὸν αὑτοῦ βίον, ἐξὸν εὐγνωμονεστέροις καὶ
οὔτε τῶν ξένων οὐδένα τέρπονται ὁρῶντες, ὃς ἂν τρυφὴν εἰσάγειν

εἰς αὐτοὺς βιάζηται, ἀλλὰ εἰ καί τις ἀφίκηται παρ' αὐτοὺς οὕτω
διακείμενος, ἠρέμα τε μεθαρμόττουσι καὶ παραπαιδαγωγοῦσι καὶ
πρὸς τὸ καθαρὸν τῆς διαίτης μεθιστᾶσιν.
Ἐμέμνητο γοῦν τινος τῶν πολυχρύσων, ὃς ἐλθὼν Ἀθήναζε
μάλ' ἐπίσημος καὶ φορτικὸς ἀκολούθων ὄχλῳ καὶ ποικίλῃ ἐσθῆτι
καὶ χρυσῷ αὐτὸς μὲν ᾤετο ζηλωτὸς εἶναι πᾶσι τοῖς Ἀθηναίοις καὶ
ὡς ἂν εὐδαίμων ἀποβλέπεσθαι· τοῖς δ' ἄρα δυστυχεῖν ἐδόκει τὸ
ἀνθρώπιον, καὶ παιδεύειν ἐπεχείρουν αὐτὸν οὐ πικρῶς οὐδ' ἄντι-
κρυς ἀπαγορεύοντες ἐν ἐλευθέρᾳ τῇ πόλει καθ' ὅντινα τρόπον
βούλεται μὴ βιοῦν· ἀλλ' ἐπεὶ κἀν τοῖς γυμνασίοις καὶ λουτροῖς
ὀχληρὸς ἦν θλίβων τοῖς οἰκέταις καὶ στενοχωρῶν τοὺς ἀπαντῶν-
τας, ἡσυχῇ τις ἂν ὑπεφθέγξατο προσποιούμενος λανθάνειν, ὥς-
περ οὐ πρὸς αὐτὸν ἐκεῖνον ἀποτείνων, Δέδοικε μὴ παραπόληται
μεταξὺ λουόμενος· καὶ μὴν εἰρήνη γε μακρὰ κατέχει τὸ βαλανεῖον·
οὐδὲν οὖν δεῖ στρατοπέδου. ὁ δὲ ἀκούων ἃ ἦν μεταξὺ ἐπαιδεύετο.
τὴν δὲ ἐσθῆτα τὴν Ποικίλην καὶ τὰς πορφυρίδας ἐκείνας ἀπέδυσαν
αὐτὸν ἀστείως πάνυ τὸ ἀνθηρὸν ἐπισκώπτοντες τῶν χρωμάτων,
Ἔαρ ἤδη, λέγοντες, καί, Πόθεν ὁ ταὼς οὗτος; καί, Τάχα τῆς
μητρός ἐστιν αὐτοῦ· καὶ τὰ τοιαῦτα. καὶ τὰ ἄλλα δὲ οὕτως ἀπ-
έσκωπτον, ἢ τῶν δακτυλίων τὸ πλῆθος ἢ τῆς κόμης τὸ περίεργον
1010
Οὕτω δὴ βουλευσάμενος καὶ καθάπερ ὁ Ζεὺς τὸν Ἕκτορα

ὑπεξαγαγὼν ἐμαυτὸν ἐκ βελέων, φασίν,
ἔκ τ' ἀνδροκτασίης ἔκ θ' αἵματος ἔκ τε κυδοιμοῦ,
τὸ λοιπὸν οἰκουρεῖν εἱλόμην καὶ βίον τινὰ τοῦτον γυναικώδη καὶ
ἄτολμον τοῖς πολλοῖς δοκοῦντα προτιθέμενος αὐτῇ φιλοσοφίᾳ καὶ
Πλάτωνι καὶ ἀληθείᾳ προσλαλῶ, καὶ καθίσας ἐμαυτὸν ὥσπερ ἐν
θεάτρῳ μυριάνδρῳ σφόδρα που μετέωρος ἐπισκοπῶ τὰ γιγνόμενα,
τοῦτο μὲν πολλὴν ψυχαγωγίαν καὶ γέλωτα παρέχειν δυνάμενα,
τοῦτο δὲ καὶ πεῖραν ἀνδρὸς ὡς ἀληθῶς βεβαίου λαβεῖν.
Εἰ γὰρ χρὴ καὶ κακῶν ἔπαινον εἰπεῖν, μὴ ὑπολάβῃς μεῖζόν τι
Γυμνάσιον ἀρετῆς ἢ τῆς ψυχῆς δοκιμασίαν ἀληθεστέραν τῆσδε τῆς
πόλεως καὶ τῆς ἐνταῦθα διατριβῆς· οὐ γὰρ μικρὸν ἀντισχεῖν
τοσαύταις μὲν ἐπιθυμίαις, τοσούτοις δὲ θεάμασι τε καὶ ἀκούσμασι
πάντοθεν ἕλκουσι καὶ ἀντιλαμβανομένοις, ἀλλὰ ἀτεχνῶς δεῖ τὸν
Ὀδυσσέα μιμησάμενον παραπλεῖν αὐτὰ μὴ δεδεμένον τὼ χεῖρε
– δειλὸν γάρ – μηδὲ τὰ ὦτα κηρῷ φραξάμενον, ἀλλ' ἀκούοντα
καὶ λελυμένον καὶ ἀληθῶς ὑπερήφανον. ἔνεστι δὲ καὶ φιλοσοφίαν
θαυμάσαι παραθεωροῦντα τὴν τοσαύτην ἄνοιαν, καὶ τῶν τῆς
τύχης ἀγαθῶν καταφρονεῖν ὁρῶντα ὥσπερ ἐν σκηνῇ καὶ πολυ-
προσώπῳ δράματι τὸν μὲν ἐξ οἰκέτου δεσπότην προϊόντα, τὸν δ'
ἀντὶ πλουσίου πένητα, τὸν δὲ σατράπην ἐκ πένητος ἢ βασιλέα,
οὐκ εἰς μακρὰν εἷς καὶ αὐτὸς ἔσῃ τῶν πεπηλω-

μένων ἢ κεκονιμένων· οὕτω σοι τὸ πρᾶγμα ἡδύ τε
{ΣΟΛΩΝ}
1011

κοῦφα διδοὺς τὰ ἀκόντια καὶ οἷα διαφέρεσθαι

πρὸς τὸν ἄνεμον, ἀλλ' ἔστω λόγχη βαρεῖα μετὰ
συριγμοῦ ἑλιττομένη καὶ λίθος χειροπληθὴς καὶ
σάγαρις καὶ γέρρον ἐν τῇ ἀριστερᾷ καὶ θώραξ καὶ
κράνος.
Ὡς δὲ νῦν ἔχετε, θεῶν τινος εὐμενείᾳ σώζεσθαί
μοι δοκεῖτε, οἳ μηδέπω ἀπολώλατε ὑπό τινων
ὀλίγων ψιλῶν ἐπιπεσόντων. ἰδού γέ τοι ἢν σπα-
σάμενος τὸ μικρὸν τοῦτο ξιφίδιον τὸ παρὰ τὴν
ζώνην μόνος ἐπεισπέσω τοῖς νέοις ὑμῶν ἅπασιν,
αὐτοβοεὶ ἂν ἕλοιμι τὸ Γυμνάσιον φυγόντων
ἐκείνων καὶ οὐδενὸς ἀντιβλέπειν τῷ σιδήρῳ τολ-
μῶντος, ἀλλὰ περὶ τοὺς ἀνδριάντας ἂν περιιστά-
μενοι καὶ περὶ τοὺς κίονας κατακρυπτόμενοι
γέλωτα ἄν μοι παράσχοιεν δακρύοντες οἱ πολλοὶ
καὶ τρέμοντες. καὶ τότ' ἂν ἴδοις οὐκέτι ἐρυθριῶν-
τας αὐτοὺς τὰ σώματα οἷοι νῦν εἰσιν, ἀλλὰ
ὠχροὶ ἅπαντες αὐτίκα γένοιντ' ἂν ὑπὸ τοῦ δέους
μεταβαφέντες. οὕτως ὑμᾶς ἡ εἰρήνη διατέθεικε
βαθεῖα οὖσα, ὡς μὴ ἂν ῥᾳδίως ἀνασχέσθαι λόφον
ἕνα κράνους πολεμίου ἰδόντας.
γυναῖκες ὑμῶν αἱ μετὰ Ἱππολύτης ἐλάσασαι ἐπὶ

τὴν πόλιν οὐδὲ οἱ ἄλλοι ὅσοι ἡμῶν ἐν ὅπλοις
ἐπειράθησαν. ἡμεῖς γάρ, ὦ μακάριε, οὐκ ἐπείπερ
οὕτω γυμνὰ τὰ σώματα ἐκπονοῦμεν τῶν νέων, διὰ
τοῦτο καὶ ἄνοπλα ἐξάγομεν ἐπὶ τοὺς κινδύνους,
ἀλλ' ἐπειδὰν καθ' αὑτοὺς ἄριστοι γένωνται,
1012
ἀσκοῦνται τὸ μετὰ τοῦτο σὺν τοῖς ὅπλοις,

καὶ πολὺ ἄμεινον χρήσαιντ' ἂν αὐτοῖς οὕτω
διακείμενοι.
Καὶ ποῦ τοῦτο ὑμῖν ἐστι τὸ Γυμνάσιον τὸ ἐν
τοῖς ὅπλοις; οὐ γὰρ εἶδον ἔγωγε ἐν τῇ πόλει τοι-
οῦτον οὐδέν, ἅπασαν αὐτὴν ἐν κύκλῳ περιελθών.
{ΣΟΛΩΝ}
Ἀλλὰ ἴδοις ἄν, ὦ Ἀνάχαρσι, ἐπὶ πλέον ἡμῖν
συνδιατρίψας, καὶ ὅπλα ἑκάστῳ μάλα πολλά,
οἷς χρώμεθα ὁπόταν ἀναγκαῖον ᾖ, καὶ λόφους καὶ
φάλαρα καὶ ἵππους, καὶ ἱππέας σχεδὸν τὸ τέταρ-
τον τῶν πολιτῶν. τὸ μέντοι ὁπλοφορεῖν ἀεὶ καὶ
ἀκινάκην παρεζῶσθαι περιττὸν ἐν εἰρήνῃ οἰόμεθα

πρῶτον μὲν ἐκ τῶν δημοτικῶν τοὺς κρατίστους ἐπι-

λέξαντες πατρικίους ἐποίησαν καὶ συνεπλήρωσαν ἐξ
αὐτῶν τὴν βουλὴν τοὺς τριακοσίους· ἔπειτα τὰς οὐ-
σίας τῶν τυράννων εἰς τὸ κοινὸν ἅπασι τοῖς πολίταις
φέροντες ἔθεσαν, συγχωρήσαντες ὅσον λάβοι τις ἐξ
αὐτῶν ἔχειν· καὶ τὴν αὐτῶν γῆν ὅσην ἐκέκτηντο τοῖς
μηδένα κλῆρον ἔχουσι διένειμαν, ἓν μόνον ἐξελόμενοι
πεδίον, ὃ κεῖται μεταξὺ τῆς τε πόλεως καὶ τοῦ ποτα-
μοῦ. τοῦτο δ' Ἄρεος ὑπάρχειν ἱερὸν οἱ πρότερον
ἐψηφίσαντο ἵπποις τε λειμῶνα καὶ νέοις ἀσκοῦσι τὰς
ἐνοπλίους μελέτας Γυμνάσιον ἐπιτηδειότατον· ὅτι δὲ
καὶ πρότερον ἱερὸν ἦν τοῦδε τοῦ θεοῦ, Ταρκύνιος δὲ
σφετερισάμενος ἔσπειρεν αὐτὸ μέγιστον ἡγοῦμαι τεκμή-
ριον εἶναι τὸ πραχθὲν ὑπὸ τῶν ὑπάτων τότε περὶ τοὺς
ἐν αὐτῷ καρπούς. ἅπαντα γὰρ ἐπιτρέψαντες τῷ δήμῳ
τὰ τῶν τυράννων ἄγειν τε καὶ φέρειν, τὸν ἐν τούτῳ
γενόμενον τῷ πεδίῳ σῖτον τὸν μὲν ἐπὶ ταῖς καλάμαις,
τὸν δ' ἐπὶ ταῖς ἔτι ἅλωσιν κείμενον καὶ τὸν ἤδη κατ-
ειργασμένον οὐκ ἐπέτρεψαν οὐδενὶ φέρειν, ἀλλ' ὡς
ἐξάγιστόν τε καὶ οὐχ ὡς ἐπιτήδειον εἰς οἰκίας εἰς-
ενεχθῆναι, εἰς τὸν ποταμὸν καταβαλεῖν ἐψηφίσαντο.
Αισχύλος ., Frag. . Tetralogy 40, play D, Frag. .457, line 1

1013
ἐπελάθετο ὅτι δάκνει τὸ πῦρ, καὶ οὐκ εἶχε τὴν πρόγνωσιν τοῦ λέγοντος
’τράγωι’ τῶι σατύρωι, εὑρόντι πρότερον τὸ πῦρ καὶ προσελθόντι
φιλῆσαι·
’μὴ ἅψηι, 8τράγε· ἁψάμενος γάρ σου ἐμπρήσεις τὰ 8γένεια’.
Galen. In Hippocr. Epidem. VI comment. I 29 p. 49, 8 Wenk.
(unter πέμφιξ): ... ἐπὶ δὲ τῆς ῥανί{τι}δος ὁ αὐτός (Aischylos: voran-
geht F 369) φησιν ἐν Προμηθεῖ·
{ΠΡΟΜ.} ‘ἐξευλαβοῦ δὲ μή σε προσβάλ{λ}ηι στόμα
πέμφιξ· πικρὰ γὰρ κοὐλία λαιμῶι ⏑ ×‘,
καὶ ἐν Πενθεῖ· (F 365)
’μηδὲ αἵματος πέμφιγα πρὸς πέδωι βάληις’.
Poll. Ὀνομαστ. X 64: τῶν δὲ γυμνασίοις προσηκόντων σκευῶν ...
καὶ ‘ὠμόλινον’, οὐ Κρατίνου μόνον εἰπόντος τὸ ‘ὠμόλινον’ (F 9 [I 14]
Kock), ἀλλὰ καὶ Αἰσχύλου ἐν Προμηθεῖ Πυρκαεῖ·
‘λινᾶ δὲ πεσσὰ κὠμολίνου μακροὶ τόνοι’.
Schol. L Hesiod. Erg. 89 p. 43, 9 Pertusi: .... φησὶν ὅτι Προ-
μηθεὺς τὸν τῶν κακῶν πίθον παρὰ τῶν σατύρων (!) λαβὼν καὶ παρα-
θέμενος τῶι Ἐπιμηθεῖ παρήγγειλε μὴ δέξασθαί τι παρὰ Διός, ὁ δὲ παρα-
κούσας ἐδέξατο τὴν Πανδώραν.
Αριστοτέλης Ethica Nicomachea Bekker p.1118b, line 6
καὶ τὰ ὄψα ἀρτύοντες· οὐ πάνυ δὲ χαίρουσι τούτοις, ἢ οὐχ

οἵ γε ἀκόλαστοι, ἀλλὰ τῇ ἀπολαύσει, ἣ γίνεται πᾶσα
δι' ἁφῆς καὶ ἐν σιτίοις καὶ ἐν ποτοῖς καὶ τοῖς ἀφροδισίοις
λεγομένοις. διὸ καὶ ηὔξατό τις ὀψοφάγος ὢν τὸν φά-
ρυγγα αὑτῷ μακρότερον γεράνου γενέσθαι, ὡς ἡδόμενος τῇ
ἁφῇ. κοινοτάτη δὴ τῶν αἰσθήσεων καθ' ἣν ἡ ἀκολασία·
καὶ δόξειεν ἂν δικαίως ἐπονείδιστος εἶναι, ὅτι οὐχ ᾗ ἄνθρω-
ποί ἐσμεν ὑπάρχει, ἀλλ' ᾗ ζῷα. τὸ δὴ τοιούτοις χαίρειν
καὶ μάλιστα ἀγαπᾶν θηριῶδες. καὶ γὰρ αἱ ἐλευθεριώτα-
ται τῶν διὰ τῆς ἁφῆς ἡδονῶν ἀφῄρηνται, οἷον αἱ ἐν τοῖς
γυμνασίοις διὰ τρίψεως καὶ τῆς θερμασίας γινόμεναι· οὐ
τινα μέρη. Τῶν δ' ἐπιθυμιῶν αἳ μὲν κοιναὶ δοκοῦσιν εἶναι,
αἳ δ' ἴδιοι καὶ ἐπίθετοι· οἷον ἡ μὲν τῆς τροφῆς φυσική·
πᾶς γὰρ ἐπιθυμεῖ ὁ ἐνδεὴς ξηρᾶς ἢ ὑγρᾶς τροφῆς, ὁτὲ δὲ
ἀμφοῖν, καὶ εὐνῆς, φησὶν Ὅμηρος, ὁ νέος καὶ ἀκμάζων·
τὸ δὲ τοιᾶσδε ἢ τοιᾶσδε, οὐκέτι πᾶς, οὐδὲ τῶν αὐτῶν. διὸ
φαίνεται ἡμέτερον εἶναι. οὐ μὴν ἀλλ' ἔχει γέ τι καὶ φυσι-
κόν· ἕτερα γὰρ ἑτέροις ἐστὶν ἡδέα, καὶ ἔνια πᾶσιν ἡδίω
1014
τῶν τυχόντων. ἐν μὲν οὖν ταῖς φυσικαῖς ἐπιθυμίαις ὀλίγοι

ἁμαρτάνουσι καὶ ἐφ' ἕν, ἐπὶ τὸ πλεῖον· τὸ γὰρ ἐσθίειν τὰ
Αριστοτέλης Oeconomica Bekker p.1346b, line 18
ματα αὐτῶν οὐθεὶς ἠθέλησεν ἀλλ' ἢ βραχέος ἀγοράζειν,

αὐτοῖς τοῖς φυγάσιν ἀπέδοτο· τά τε ἀναθήματα, ὅσα ἦν
αὐτῶν ἔν τισιν ἐργαστηρίοις ἡμίεργα ἀνακείμενα, ἐπώλει
τοῖς τε φυγάσι καὶ τῶν ἄλλων τῷ βουλομένῳ ὥστ' ἐπι-
γραφῆναι τὸ τοῦ πριαμένου ὄνομα.
Βυζάντιοι δὲ δεηθέντες χρημάτων τὰ τεμένη τὰ δη-
μόσια ἀπέδοντο, τὰ μὲν κάρπιμα χρόνον τινά, τὰ δὲ
ἄκαρπα ἀεννάως· τά τε θιασωτικὰ καὶ τὰ πατριωτικὰ
ὡσαύτως· καὶ ὅσα ἐν χωρίοις ἰδιωτικοῖς ἦν· ὠνοῦντο γὰρ
πολλοῦ ὧν ἦν καὶ τὸ ἄλλο κτῆμα· τοῖς δὲ θιασώταις
ἕτερα χωρία, τὰ δημόσια ὅσα ἦν περὶ τὸ Γυμνάσιον ἢ
τὴν ἀγορὰν ἢ τὸν λιμένα· τούς τε τόπους τοὺς ἀγοραίους ἐν
οἷς ἐπώλει τίς τι· καὶ τῆς θαλάττης τὴν ἁλιείαν· καὶ τὴν
τῶν ἁλῶν ἁλατοπωλίαν· τῶν τ' ἐργαζομένων θαυματοποιῶν
καὶ μάντεων καὶ φαρμακοπωλῶν καὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιου-
τοτρόπων ..., τὸ τρίτον δὲ μέρος τοῦ ἐργαζομένου ἀποτε-
λεῖν ἔταξαν· τῶν τε νομισμάτων τὴν καταλλαγὴν ἀπέδοντο μιᾷ
τραπέζῃ, ἑτέρῳ δὲ οὐκ ἦν οὐθενὶ οὔτε ἀποδόσθαι ἑτέρῳ οὔτε
πρίασθαι παρ' ἑτέρου· εἰ δὲ μή, στέρησις ἦν.
Ὄντος δὲ νόμου
αὐτοῖς μὴ εἶναι πολίτην ὃς ἂν μὴ ἐξ ἀστῶν ἀμφοτέρων
φάρμακά ἐστιν. καὶ ἐὰν δοθῇ πλείω, διαφθείρει. ὅσα δέ,

κἂν μικρὰ δοθῇ, διαφθαρτικά, ταῦτα οὐ φάρμακα λέγε-
ται εἶναι ἀλλὰ θανατηφόρα. οὐδ' ὅσα μὴ τῷ ποιῷ κα-
θαίρει, οὐκ ἔστι φάρμακα. καὶ γὰρ τῆς τροφῆς πολλὰ
μὲν ταὐτὸ ποιεῖ, ἐὰν ποσὰ δοθῇ, οἷον γάλα, ἔλαιον, γλεῦ-
κος· ἅπαντα δὲ ταῦτα διὰ τὸ μὴ εἶναι εὔπεπτα καθαίρει,
καὶ τούτοις οἷς μὴ εὔπεπτα καθαίρει, καὶ τούτους. ἔστι
γὰρ ἄλλα ἄλλοις εὔπεπτα καὶ δύσπεπτα. διὸ οὐ πᾶσι
ταὐτὰ φαρμακώδη, ἀλλ' ἐνίοις ἴδια. ὅλως γὰρ τὸ φάρ-
φυτά; ἢ ὅτι θερμὰ καὶ εὔπεπτα, τὰ δὲ τοιαῦτα οὐρητικά·
1015
ταχὺ γὰρ λεπτύνει ἡ ἐνοῦσα θερμότης, καὶ ἡ ὀσμὴ οὐ σω-

ματώδης, ἐπεὶ καὶ τὰ ὀσμώδη, οἷον σκόροδα, διὰ τὴν θερ-
μότητα οὐρητικά, μᾶλλον μέντοι συντηκτικά· θερμὰ δὲ
τὰ εὐώδη σπέρματα.
ἐπὶ δὲ τῶν διαλειπόντων πυρετῶν προπαρασκευάζειν δεῖ

καὶ ἐκλύοντα, καὶ πυριάματα πρὸς τοὺς πόδας παρατι-
θέντα, καὶ περιεσταλμένον ἀναπαύεσθαι, ὅπως ὅτι θερμό-
τατος ᾖ πρὸ τοῦ τὴν λῆψιν εἶναι. καὶ γὰρ ὅπου πολὺ πῦρ,
λύχνος οὐ δυνήσεται καίεσθαι· τὸ γὰρ πῦρ τὸ πολὺ τὸ
ὀλίγον ἄγει πρὸς ἑαυτό. τούτου ἕνεκα πολὺ πῦρ ἐν τῷ σώ-
ματι παρασκευάζειν δεῖ, ὅτι ὀλίγον ὁ πυρετὸς πῦρ ἔχει,
ὥστε τὸ πολὺ πῦρ τὸ ὀλίγον πρὸς ἑαυτὸ ἄγει.
Τεταρταίοις πυρετοῖς δεῖ μὴ λεπτύνειν, ἀλλὰ πῦρ ἐν
τοῖς σώμασιν ἐμποιεῖν εἰσάγοντα. δεῖ δὲ καὶ τοῖς γυμνασίοις χρῆσθαι. ᾗ
δὲ ἡμέρᾳ ἡ λῆψις, λουσάμενον ὕπνον
μὴ ζητεῖν. διὰ δὲ τοῦτο καὶ συμφέρει θερμαίνουσα δίαιτα,
ὅτι ἀσθενὴς ὁ τεταρταῖος πυρετός· εἰ γὰρ μὴ ἦν ἀσθενής,
οὐκ ἂν τεταρταῖος ἐγένετο. ὁρᾷς; ὅπου πῦρ πολύ, λύχνος
οὐ δύναται καίεσθαι· τὸ γὰρ πολὺ τὸ ὀλίγον πρὸς ἑαυτὸ
ἁρπάζει. τούτου δ' ἕνεκεν πολὺ πῦρ ἐν τῷ σώματι ἐμποιεῖν,
ὅτι ὀλίγον ὁ πυρετὸς πῦρ ἔχει. ἔστι δὲ τὸ καθ' ἡμέραν
διαίτημα τὸ μὲν πῦρ τὸ δὲ νοτίδα εἰς τὸ σῶμα εἰσάγοντα.
εἰσὶ δὲ νόσοι αἱ μὲν ἀπὸ πυρός, αἱ δὲ ἀπὸ νοτίδος. ἰατρεύον-
ται δὲ αἱ μὲν ἀπὸ πυρὸς νόσοι νοτίδι, αἱ δὲ ἀπὸ νοτίδος
πυρί· νοτίδα γὰρ ξηραίνει.
ὅσῳ ἂν ἐλάττω χρόνον ἅπτηται τοῦ σώματος, ὅπερ ἐπὶ

τῶν γυμνῶν θεόντων συμβαίνει; τὸ δὲ ψῦχος δάκρυον
ποιεῖ. ἢ διὰ τοὐναντίον; καὶ γὰρ τὸ θερμὸν ποιεῖ δακρύειν,
οἷον ὁ ἥλιος· ἡ δὲ κίνησις θερμότητα ποιεῖ. ἢ διὰ τὴν ὑπὸ
τοῦ ἀέρος πληγήν; ὡς γὰρ οἱ ἄνεμοι ταράττουσιν οἱ ἐξ
ἐναντίας τὰ ὄμματα, οὕτως ὁ ἀὴρ προσπίπτων, ὅσῳ ἂν
θᾶττον ἐλαύνῃ, τοσούτῳ μᾶλλον ποιεῖ τὴν πληγὴν μαλακήν.
Διὰ τί τὰ μὲν ἄλλα τριβόμενα σαρκοῦνται μέρη, ἡ
δὲ γαστὴρ λεπτοτέρα γίνεται; ἢ οὐδὲ αὐτὴ ἐκ προσαγωγῆς,
1016
ἀλλὰ στιφροτέρα; οὐ μὴν ἀλλ' οὐχ ὁμοίως γε καὶ ἡ σάρξ,

καὶ πόνοις μάλιστα λεπτύνεται ἡ γαστήρ. αἴτιον δ' ὅτι τὰ
μᾶλλον. τὸ δὲ δέρμα ἐστὶ φύσει ἔχον τάσιν· ἀλλὰ διὰ
τὸ πιαίνεσθαι τάχιστα ἀεί τινα ἔχει πιότητα, ἐὰν μὴ κά-
μνῃ τινὰ νόσον. αἴτιον δὲ τούτου ὅτι ἐγγύς ἐστι τῆς τροφῆς.
ἐπεὶ οὖν ὅλως ἡ πιμελὴ οὐκ ἔστι φύσει ἀλλ' ἐπίκτητον, καὶ
οὐ τῶν ἀναγκαίων μερῶν ὥσπερ ἡ σάρξ, καὶ ἡ τῶν γυ-
μνασίων κίνησις καὶ ἡ τῆς τρίψεως θερμαίνουσαι τήκουσιν
αὐτὴν καὶ τὴν τροφὴν ἐκπλεονάζουσαν νέμουσι τοῖς ἄλλοις
μορίοις. διὸ αἱ μὲν καθέδραι τὴν κοιλίαν πιαίνουσι, τὸ δ'

στρατηγοῦ
Ἀττικήν, ἐξ οὗ Ἐχεδήμειάν φασιν. μὴ βουλόμενοι δὲ σώζεσθαι τὸ ὄνομα
Ἀκαδήμειαν ἔφασαν.
... σισύμβριον ἡ βοτάνη. Τενέβριον ἀκρωτήριον Ἰβηρίας.

ἀνδράγρια, ζωάγρια, μοιχάγρια. τρωγλύδριον, Πριαμιλλύ-
δριον, νεανισκύδριον. Μεθύδριον πόλις Ἀρκαδίας. καὶ ἑτέρα
πόλις Θεσσαλίας, ὡς Φίλων. Τελέθριον ὄρος τῆς ἐν Εὐβοίᾳ Ἐλλο-
πίας. Στράβων δεκάτῃ (p. 445). Παντομάτριον πόλις Κρήτης. Δη-
μήτριον τόπος περὶ Θεσσαλίαν περὶ τὸ Κροκωτὸν πεδίον κείμενος
1017
παρὰ τὸν Ἄμφρυσον. ἔστι καὶ πόλις Αἰολίδος.

Τὰ διὰ τοῦ σιον ὑπὲρ τρεῖς συλλαβὰς προπαροξύνεται, Βου-
πράσιον πόλις καὶ ποταμὸς καὶ χώρα τῆς Ἤλιδος «οἳ δ' ἄρα Βου-
πράσιόν τε καὶ Ἤλιδα δῖαν ἔναιον» (Β 615). Γυμνάσιον, ἱππάσιον,
κοράσιον. Ὀρεσθάσιον πόλις Ἀρκαδικὴ ἀπὸ Ὀρεσθέως τοῦ Λυκάο-
νος. Παυσανίας ὀγδόῳ (27, 3). Κορυφάσιον χωρίον Λακωνικὸν πλη-
σίον Πύλου. Θουκυδίδης τετάρτῃ (c. 3 et 118). Ψευδοκοράσιον
αἰγιαλὸς μέγας μεταξὺ Κωρύκου καὶ τῆς Σελευκείας τῆς παρ' Ἰσαύροις.
Ἀρτεμίδωρος ἐνάτῳ τῶν γεωγραφουμένων «παραλλάξαντι δὲ ταύτην
αἰγιαλὸς ἄλλος ἐκδέχεται σταδίων τριῶν, μηνοειδὴς καὶ ὕφορμος, κα-
λούμενος Ψευδοκοράσιον» Θαυμάσιον ὄρος Ἀρκαδίας, ἐν ᾧ τὸν
λίθον ὁ Κρόνος κατέπιεν. κυνηγέσιον. Βρεντέσιον πόλις παρὰ τὸν
Ἀδρίαν ἀπὸ Βρέντου Ἡρακλέους ἢ ὡς εὐλίμενος οὖσα· ἑνὶ γὰρ στόματι
λιμένες πολλοὶ κατακλείονται. ὡς ἐοικυῖα τοίνυν κεφαλῇ ἐλάφου

Ἀχαΐας. Τίβειον τόπος Φρυγίας ἀπὸ Τιβίου τινός. Σύλειον πόλις

1018
πέμπτη ἐν Νισύρῳ μιᾷ τῶν Κυκλάδων. ἕκτη κατὰ Τροιζῆνα. ἑβδόμη

κατὰ Μακεδονίαν. ὀγδόη Ἄργος Ὀρέστιον ἡ ἐν Σκυθίᾳ. ἐνάτη Καρίας.
δεκάτη τὸ Ἀργολικόν. ἑνδεκάτη ἡ Φαιάκων Ὑπέρεια. Ἄργος δὲ σχε-
δὸν πᾶν πεδίον κατὰ θάλασσαν. Βῖδος φρούριον ἐν Σικελίᾳ. εὕρηται
δὲ καὶ διὰ διφθόγγου καὶ διὰ τοῦ ι. Ἕρμος ὡς ἕρκος οὐδετέρως δῆ-
μος τῆς Ἀκαμαντίδος φυλῆς. λέγεται καὶ Ἕρμοι. τέμενος· ἔστι καὶ
Τέμενος τόπος Σικελίας ὑπὸ τὰς Ἐπιπολὰς πρὸς ταῖς Συρακούσαις.
τὸ ἔλεγχος, τὸ σκότος, τὸ τάριχος γέγονε κατὰ μεταβολὴν τοῦ
γένους ἐκ τοῦ ὁ ἔλεγχος, ὁ σκότος, ὁ τάριχος. αἱ δὲ μετοχαὶ ὀξύνον-
ται, τὸ τετυφός, πεποιηκός.
Τὰ εἰς ες μονογενῆ προπαροξύνεται, Κυνόσαργες Γυμνάσιον ἐν
τῇ Ἀττικῇ καὶ δῆμος, ἀπὸ Διόμου, ἀφ' οὗ ὁ χῶρος Ἀθήνησι Διόμεια
καλεῖται. Δίομος γὰρ Ἡρακλεῖ ὡς θεῷ θύων τὰ ξενώσων (?) ἱερὰ Ἡρα-
κλεῖ ἥρῳ ἔδειξε καὶ αὐτῷ κύων λευκὸς ἁρπάσας τὰ μηρία εἰς τοῦτο
τὸ χωρίον ἤνεγκε. ὅμαρες τὸ συμφωνοῦν, πεύκαες τὸ πικρόν, ῥώ-
παες τὸ ἀλσῶδες, πάνακες, δονάκαες. τὰ δὲ ἐπιθετικὰ ὀξύνεται
ὥσπερ καὶ τὰ ἀρσενικά, εὐσεβές, εὐγενές.
ποιῶν.
E. M. 758, 20: τιθήμενος «ἀμφ' ὤμοισι τιθήμενον ἔντεα καλά»
1019

νον καὶ τὸ Λύκειον Ἀθήνησι, Χλούνειον τόπος ἐν Αἰτωλίᾳ, ὅπου ἦν
λις, Φίκειον ὄνομα τόπου. τοῦτο δὲ εὕρηται καὶ διὰ βραχέος τοῦ ι.
ἴσως δὲ ξυνέδραμε τῷ Ῥύτιον Αἴγιον Σούνιον. Βούδειον, Σίγειον, Λέ-
πρειον Καυκώνων πόλις, Ῥοίτειον πόλις, Φύτειον, Κράνειον Γυμνάσιον
ἐν Κορίνθῳ.
Τὰ διὰ τοῦ ειον τρισύλλαβα ν παραληγόμενα προπαροξύτονα ἀπὸ
ἑνὸς φωνήεντος ἀρχόμενα διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται, ὄνειον, Φά-
Τὰ διὰ τοῦ ειον μονογενῆ τρισύλλαβα προπαροξύτονα ἀπὸ ἑνὸς
συμφώνου ἀρχόμενα, ἔχοντα τὸ η ἢ τὸ ω διὰ τῆς ει διφθόγγου γρά-
φεται, κώρειον, ζώτειον, γήτειον, χήλειον, γήρειον, βήχειον, κήτειον.
Τὰ διὰ τοῦ ειον μονογενῆ τρισύλλαβα προπερισπώμενα διὰ τῆς ει
διφθόγγου γράφεται, μνημεῖον, σημεῖον, πρωτεῖον, σφηκεῖον, ἠχεῖον,
πορνεῖον, λυχνεῖον, ἀρχεῖον, φυλλεῖον, στοιχεῖον, ἀγγεῖον, χυτρεῖον,

1020


καλῶν.
λοφάδεια.
Λύρκειον ὄρος Ἄργους.

Λυρνατία χερρόνησος καὶ χωρίον Λυκίας. Ἀλέξανδρος ἐν δευτέρῳ
περὶ Λυκίας.
Pseudo-Plutarchus, De musica (1131b-1147a) Stephanus p.1145, sec. E,

line 11

’τὸν δ' εὗρον (φησί) φρένα τερπόμενον φόρμιγγι λιγείῃ,
καλῇ δαιδαλέῃ· περὶ δ' ἀργύρεον ζυγὸν ἦεν·
τὴν ἄρετ' ἐξ ἐνάρων πόλιν Ἠετίωνος ὀλέσσας·
τῇ ὅγε θυμὸν ἔτερπεν, ἄειδε δ' ἄρα κλέα ἀνδρῶν.’
1021

μάθε, φησὶν Ὅμηρος, πῶς δεῖ μουσικῇ χρῆσθαι· κλέα γὰρ
ἀνδρῶν ᾄδειν καὶ πράξεις ἡμιθέων ἔπρεπεν Ἀχιλλεῖ τῷ
Πηλέως τοῦ δικαιοτάτου. ἔτι δὲ καὶ τὸν καιρὸν τῆς χρή-
σεως τὸν ἁρμόττοντα διδάσκων Ὅμηρος ἀργοῦντι γυμνάσιον ἐξεῦρεν
ὠφέλιμον καὶ ἡδύ. πολεμικὸς γὰρ ὢν καὶ
πρακτικὸς ὁ Ἀχιλλεύς, διὰ τὴν γενομένην αὐτῷ πρὸς τὸν
Ἀγαμέμνονα μῆνιν οὐ μετεῖχε τῶν κατὰ τὸν πόλεμον κιν-
δύνων. ᾠήθη οὖν Ὅμηρος πρέπον εἶναι τὴν ψυχὴν τοῖς
καλλίστοις τῶν μελῶν παραθήγειν τὸν ἥρωα, ἵν' ἐπὶ τὴν
μετὰ μικρὸν αὐτῷ γενησομένην ἔξοδον παρεσκευασμένος
ᾖ· τοῦτο δ' ἐποίει δηλονότι μνημονεύων τῶν πάλαι πρά-
ξεων. τοιαύτη ἦν ἡ ἀρχαία μουσικὴ καὶ εἰς τοῦτο χρη-
σίμη. | Ἡρακλέα τε γὰρ ἀκούομεν κεχρημένον μουσικῇ
καὶ Ἀχιλλέα καὶ πολλοὺς ἄλλους, ὧν παιδευτὴς ὁ σοφώ-
τατος Χείρων παραδέδοται, μουσικῆς τε ἅμα
κάλλιστος γεφύρᾳ κλειόμενος μεγάλῃ, σταδίων δ' ἐστὶν

ἑκατὸν τὴν περίμετρον. ἐκ δὲ τοῦ πρὸς τὸν μυχὸν μέ-
ρους ἰσθμὸν ποιεῖ πρὸς τὴν ἔξω θάλατταν, ὥστ' ἐπὶ
χερρονήσῳ κεῖσθαι τὴν πόλιν καὶ τὰ πλοῖα ὑπερνεωλ-
κεῖσθαι ῥᾳδίως ἑκατέρωθεν ταπεινοῦ ὄντος τοῦ αὐχέ-
νος. ταπεινὸν δὲ καὶ τὸ τῆς πόλεως ἔδαφος, μικρὸν
δ' ὅμως ἐπῆρται κατὰ τὴν ἀκρόπολιν. τὸ μὲν οὖν πα-
λαιὸν τεῖχος κύκλον ἔχει μέγαν, νυνὶ δ' ἐκλέλειπται τὸ
πλέον τὸ πρὸς τῷ ἰσθμῷ, τὸ δὲ πρὸς τῷ στόματι τοῦ
λιμένος, καθ' ὃ καὶ ἡ ἀκρόπολις, συμμένει μέγεθος
ἀξιολόγου πόλεως ἐκπληροῦν. ἔχει δὲ γυμνάσιόν τε
κάλλιστον καὶ ἀγορὰν εὐμεγέθη, ἐν ᾗ καὶ ὁ τοῦ Διὸς
ἵδρυται κολοσσὸς χαλκοῦς, μέγιστος μετὰ τὸν Ῥοδίων.
μεταξὺ δὲ τῆς ἀγορᾶς καὶ τοῦ στόματος ἡ ἀκρόπολις
μικρὰ λείψανα ἔχουσα τοῦ παλαιοῦ κόσμου τῶν ἀνα-
θημάτων· τὰ γὰρ πολλὰ τὰ μὲν κατέφθειραν Καρχη-
δόνιοι λαβόντες τὴν πόλιν, τὰ δ' ἐλαφυραγώγησαν
Ῥωμαῖοι κρατήσαντες βιαίως· ὧν ἐστι καὶ ὁ Ἡρακλῆς
ἐν τῷ Καπετωλίῳ χαλκοῦς κολοσσικός, Λυσίππου ἔρ-
γον, ἀνάθημα Μαξίμου Φαβίου τοῦ ἑλόντος τὴν πόλιν.
1022
δος δ' ἐπὶ πλέον περὶ τοῦ ποταμοῦ λέγει καὶ τῆς ῥύ-
σεως, ὡς δι' ὅλης ῥέοι τῆς Φωκίδος σκολιῶς καὶ δρα-
κοντοειδῶς “παρὲκ Πανοπῆα διὰ Γλήχωνά τ' ἐρυμνὴν
“καί τε δι' Ὀρχομενοῦ εἱλιγμένος εἶσι δράκων ὥς.”
τὰ δὲ στενὰ τὰ περὶ τοὺς Παραποταμίους ἢ τὴν Παρα-
ποταμίαν (λέγεται γὰρ ἀμφοτέρως) περιμάχητα ὑπῆρ-
ξεν ἐν τ[ῷ Φωκικῷ πολέ]μῳ, μίαν ἐχόντων ταύτην ἐμ-
βολὴν [εἰς τὴν Φωκίδα]· ἔστι δὲ Κηφισσὸς ὅ τε Φωκι-
κὸς καὶ ὁ Ἀθήνησι καὶ ὁ ἐν Σαλαμῖνι, τέταρτος δὲ καὶ
πέμπτος ὁ ἐν Σικυῶνι καὶ ὁ ἐν Σκύρῳ, ἐν Ἀπολλωνίᾳ
δὲ τῇ πρὸς Ἐπιδάμνῳ πηγή ἐστι κατὰ τὸ Γυμνάσιον,
ἣν καλοῦσι Κηφισσόν.
Δαφνοῦς δὲ νῦν μὲν κατέσκαπται· ἦν δέ ποτε
τῆς Φωκίδος πόλις ἁπτομένη τῆς Εὐβοϊκῆς θαλάττης,
διαιροῦσα τοὺς Ἐπικνημιδίους Λοκρούς, τοὺς μὲν ἐπὶ
τὸ πρὸς Βοιω[τίαν μέρος τοὺς δὲ πρὸς] Φωκίδα τὴν
ἀπὸ θαλάττης καθήκ[ουσαν τότε ἐπὶ θάλατταν]. τε-
κμήριον δὲ τὸ ἐν αὐτῷ Σχεδιεῖον, ὅ φασιν εἶναι τάφον
Σχεδίου. [εἴρη]ται δὲ ὁ Δαφνοῦς ἐφ' ἑκάτερα τὴν Λο-
κρίδα [σχίσαι, ὥστ]ε μηδαμοῦ ἅπτεσθαι ἀλλήλων τούς
τ' Ἐπικνημι[δίους καὶ το]ὺς Ὀπουντίους·
θεῶν ἰατρείαν· ἄγουσι δὲ πολλάκις εἰς τὸ ἄντρον καὶ

ἱδρύουσι μένοντας καθ' ἡσυχίαν ἐκεῖ καθάπερ ἐν φω-
λεῷ σιτίων χωρὶς ἐπὶ πλείους ἡμέρας. ἔστι δ' ὅτε καὶ
ἰδίοις ἐνυπνίοις οἱ νοσηλευόμενοι προσέχουσι, μυστα-
γωγοῖς δ' ὅμως καὶ συμβούλοις ἐκείνοις χρῶνται ὡς ἂν
ἱερεῦσι· τοῖς δ' ἄλλοις ἄδυτός ἐστιν ὁ τόπος καὶ ὀλέ-
θριος. πανήγυρις δ' ἐν τοῖς Ἀχαράκοις συντελεῖται
κατ' ἔτος, καὶ τότε μάλιστα ὁρᾶν ἔστι καὶ ἀκούειν περὶ
τῶν νοσούντων τοὺς πανηγυρίζοντας· τότε δὲ καὶ περὶ
τὴν μεσημβρίαν ὑπολαβόντες ταῦρον οἱ ἐκ τοῦ γυμνα-
σίου νέοι καὶ ἔφηβοι γυμνοὶ λίπ' ἀληλιμμένοι μετὰ
σπουδῆς ἀνακομίζουσιν εἰς τὸ ἄντρον· ἀφεθεὶς δὲ μι-
κρὸν προελθὼν πίπτει καὶ ἔκπνους γίνεται.
Ἀπὸ δὲ τριάκοντα σταδίων τῆς Νύσης ὑπερβᾶσι
Τμῶλον τὸ ὄρος τὴν Μεσωγίδα ἐπὶ τὰ πρὸς νότον
μέρη καλεῖται τόπος Λειμών, εἰς ὃν ἐξοδεύουσι πανη-
γυριοῦντες Νυσαεῖς τε καὶ οἱ κύκλῳ πάντες· οὐ πόρρω
1023
δὲ τούτου στόμιόν ἐστιν ἱερὸν τῶν αὐτῶν θεῶν, ὅ φασι

καθήκειν μέχρι τῶν Ἀχαράκων. τοῦτον δὲ τὸν λει-
μῶνα ὀνομάζειν τὸν ποιητήν φασιν ὅταν φῇ “Ἀσίω ἐν
“λειμῶνι,” δεικνύντες Καϋστρίου καὶ Ἀσίου τινὸς
Αίλιος Αριστείδης Παναθηναϊκός Jebb p.148, line 5
κὸν καὶ ἔτι μᾶλλον τὸν τῆς μουσικῆς οὐκ εἰσάπαξ ὁριζό-
μενον, ἀλλ' ἐφ' ἑκάστῃ τελευτῶντα ὡς εἰπεῖν τῇ ἡμέρᾳ
καὶ πάλιν ἐξ ἀρχῆς καθιστάμενον, καὶ οὐδὲ τοῖς εἴδεσι
τῶν θεαμάτων ἐκπληρούμενον αὐθημερόν. ὥσθ' ὅσα καὶ
τὸν νῦν καιρὸν ἐκφεύγει τὸν ὅλον γε δή που τῆς πανη-
γύρεως οὐ παρελήλυθεν. ἢ κομιδῆ γ' ἂν εἴη τῶν ἀτόπων,
εἰ οἱ μὲν νομοθέται τούτου χάριν ἐξέτειναν τὰς συνόδους,
καὶ νὴ Δία γε αὐτὸ τοὔνομα τῆς ἱερομηνίας παρέβησαν,
πλείω τὸν χρόνον προσθέντες, ὅπως ἐπὶ πλεῖστον ἀλλή-
λοις ὁμιλοῖμεν, ἡμεῖς δ' ἀντὶ τοῦ χρήσασθαι τούτῳ μεμ-
φοίμεθα. ὥσπερ οὖν τοῖς τῶν ἄθλων γυμνασίοις οὐκ
ἀχθόμεθα ἐντυγχάνοντες ἐφ' ἡμέρᾳ, ἀλλ' ἐν κέρδους μέ-
ρει τῆς ἀεὶ παρούσης θέας ἀπολαύομεν, οὕτω καὶ περὶ
τῶν λόγων ἔχειν εἰκὸς, καὶ ταῦτά γε τῶν τῇ πανηγύρει
συγκεκληρωμένων, πάντως οὐχ ἑώλοις ἀεὶ τοῖς ὑπολειφθεῖ-
σιν ἐντεύξεσθε, οὐδ' ἀτιμοτέροις ἐκείνων συνεῖναι.
Ἀλλ' ἵνα μὴ πλείω τῶν ἀναγκαίων παραιτούμενος
αὐτῷ τούτῳ μηκύνω, πρὸς τοὺς ἐφεξῆς τῶν λόγων καὶ
συνεχεῖς καὶ δὴ τρέψομαι. ἐπειδὴ γὰρ ἡ Ἑλλὰς ἑαυτῆς
ἐγένετο καὶ πάντα ἐξεκεχωρήκει, νῆες, ἵπποι, τὸ πεζὸν,
ὕπαρχοι, βασιλεὺς, πρῶτον μὲν πανηγύρεις καὶ πρόσοδοι
Αίλιος Αριστείδης Πρὸς Πλάτωνα περὶ ῥητορικῆς Jebb p.17, line 11
αὐτός ἐστιν ὁ μὴ διδοὺς τῇ τέχνῃ τὰ πρεσβεῖα· εἰ δ' οὐδὲ

τοῦτό τις συγχωρεῖ, πῶς ῥητορικὴ διὰ τοὺς ἐκείνου λόγους
αἰσχρόν; ἐγὼ δ' ἀξιόπιστον μὲν τοῖς ὅλοις οὐδενὸς ἧττον
Ἑλλήνων ἡγοῦμαι, ἡδέως δ' ἂν ἐροίμην τοὺς πρὸς ἐκεί-
νου πότερ' αὐτῷ μᾶλλον πιστεύειν ἄξιον, ταῦτα ἢ 'κεῖνα.
καὶ μὴν εἰ τὰ μάλιστα σεμνός ἐστι, φαίνεται μαρτυρῶν
ἡμῖν, ὥστε ὑπὲρ ἡμῶν σεμνός ἐστιν. ὅταν γὰρ ἡμεῖς μὲν
καὶ ἡμῖν αὐτοῖς ταὐτὰ λέγωμεν κἀκείνῳ, ἐκεῖνος δὲ μήθ'
αὑτῷ μήθ' ἡμῖν, οὐκ ἀντιλέγει μᾶλλον ἢ μαρτυρεῖ κατ'
αὐτὸ τοῦτο τὸ μὴ τἀληθῆ λέγειν. φέρε δὴ καὶ ἑτέραν ἐκ
τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου, ἔφη Πλάτων, μαρτυρίαν ἀντ' εἰκό-
1024
νος παράσχωμαι. οὐ γάρ που δυσχερανεῖ Πλάτων, ἐὰν Αἰσχί-

νης ἐπιψηφίσῃ Πλάτωνος εἰπόντος “Ἐγὼ δ' εἰ μέν τινι
τέχνῃ ᾤμην δύνασθαι ὠφελῆσαι, πάνυ ἂν πολλὴν ἐμαυ-
τοῦ μωρίαν κατεγίγνωσκον· νῦν δὲ θείᾳ μοίρᾳ ᾤμην μοι
τοῦτο δεδόσθαι ἐπ' Ἀλκιβιάδην. καὶ οὐδέν γε τούτων ἄξιον
θαυμάσαι.” ἀκούεις ἀνδρὸς ἑταίρου καὶ τὸν αὐτόν σοι
σοφώτατον νομίζοντος, προσθήσω δ' ὅτι καὶ τῷ αὐτῷ
τοὺς λόγους ἀνατιθέντος, ᾧπερ καὶ σὺ τούτους. οὐ χρὴ,
φησὶ, θαυμάζειν, ὦ Πλάτων, εἴ τις καὶ τέχνην μὴ κτη-
σάμενος οἷός τ' ἐστὶν ὠφελεῖν ἀνθρώπους.
Αίλιος Αριστείδης Πρὸς τοὺς αἰτιωμένους ὅτι μὴ μελετῴη

Jebb p.422, line 11
ταῦτα οὐκ ἐνδείᾳ δόξης. σὺν γὰρ θεοῖς εἰπεῖν τοσαύτη

γεγένηται ὥστε μὴ ἀγωνίζεσθαι δεῖν ὑπὲρ τοῦ λαβεῖν αὐ-
τὴν, ἀλλ' ἀσφαλῶς ἔχειν σιωπᾶν ὑπὲρ τοῦ τὴν οὖσαν δια-
σώσασθαι. καὶ μὴν τοῖς ἰδίᾳ συνιέναι σπουδάσασιν οὐκ
ἀγωνιζόμενον μόνον παρέσχον ἐμαυτὸν, ἀλλὰ καὶ παρα-
δεικνύντα ἐπιεικῶς ἐξ ὧν ᾤμην τι βελτίους ἔσεσθαι. εἶεν.
τὰ μὲν ἡμέτερα τοιαῦτα καὶ τούτοις παραπλήσια. σκέψασθε
δὲ καὶ τὰ ὑμέτερ' αὐτῶν ἐν τῷ μέρει πρὸς ταῦτα, ὦ δυς-
έρωτες ὑμεῖς, οἳ φιλεῖτε μὲν οὑτωσὶ διαφερόντως καὶ τῶν
Ἑλλήνων ἄκρον εἶναι πεπιστεύκατε, καὶ ταῦτα κἀν τοῖς
γυμνασίοις καὶ κατὰ τὴν ἀγορὰν βοᾶτε, πεπόνθατε δὲ –
οὐδὲν ἐρῶ πικρότερον, θαρρεῖτε – ταυτὸν τοῖς παισὶ
τῶν ἐπιφανῶν ἀνδρῶν. καὶ γὰρ ἐκείνοις ἀρκεῖ τοὺς πατέ-
ρας αὐτοῖς εἶναι τοιούτους, αὐτοὶ δ' ὡς τὰ πολλὰ τρυ-
φῶσι· καὶ ὑμῖν ἀρκεῖ παρεῖναι ἐμὲ καὶ λέγειν, τὸ δ' ἀπαν-
τᾶν καὶ μετέχειν τῶν ξένων ἅπαν ἠξιώσατε εἶναι. ἀλλ'
ἀντὶ τοῦ βαδίζειν ἐπὶ τὰς ἀκροάσεις περὶ τὰς κολυμβήθρας
οἱ πλείους διατρίβετε, εἶτα θαυμάζετε, εἴ τινες ὑμᾶς τῶν
λεγόντων λανθάνουσι· τὸ δ' ἀληθὲς οὐ βούλεσθε, οἶμαι,
πρὸς ὑμᾶς αὐτοὺς λέγειν, ὅτι οὐκ ἔνεστι λίθων ἐρῶντας
οὐδὲ λουτρῶν ἐξηρτημένους οὐδ' ἃ μὴ δεῖ τιμῶντας τὰς
Αίλιος Αριστείδης Πρὸς Δημοσθένη περὶ ἀτελείας

Jebb p.27, line 26
ρεὰ προσειρήσθω καὶ τῶν ἐχόντων ἀναφαίρετος ἔστω· εἰ

δὲ λυμαίνεται καὶ διαφθείρει καὶ πάντα ποιεῖ, τί παραλο-
1025
γισμοῖς τισι κεχρημένος ὥσπερ παρέγγραπτόν τινα καὶ

ὑποβολιμαίαν φιλονεικεῖς ταύτην εἰσποιῆσαι τοῖς νόμοις;
ὁρᾷς ὅπως διὰ σαυτοῦ τὸ ξίφος ἐπὶ τοὺς ἄλλους ὠθεῖς
καὶ παίειν ἑτέρους δοκῶν αὐτὸς ὑφίστασαι τὰς πληγὰς,
ὑπὸ τοῦ θρασυτάτου τῆς γνώμης καὶ τοῦ φιλονεικεῖν ἔχειν
ἀσχέτως μὴ ὅ τι τοῖς σοῖς λόγοις παρὰ τῶν ἄλλων ἀπαν-
τήσεται ξυνιείς; ὁποῖον δὴ κἀκεῖνο, καὶ ταῦτά φασι γυ-
μνασίου. οὐ γὰρ ἀνέχεται Δημοσθένης, ὡς ἔοικεν, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, ἑνί γέ τῳ καὶ δυοῖν δόξαι κακὸς, ἀλλ' ἐκ πε-
ριουσίας τοῦτο ὢν ἐληλέγχθαι. πρὸς γὰρ αὖ τοῖς ἄλ-
λοις οἷς κατὰ Λεπτίνου χρησάμενος ἔγνω πᾶσαν μὲν
αἰτίαν ἐπενεγκὼν, ἐκ δ' ἄρα πασῶν ταῖς ἀληθείαις ἀπο-
κρουσθεὶς, ὁ δὲ καὶ παρανόμων ἀξιοῖ τοῦτον γεγράφθαι,
ἐφ' ᾧ καὶ αὐτὸς νῦν μᾶλλον ἢ πρόσθεν τἀληθοῦς κατα-
ψευδόμενος ἔσται. τί γάρ φησι; “Χρὴ τοίνυν Λεπτίνην
μὴ πρότερον τιθέναι τὸν ἑαυτοῦ νόμον πρὶν τὸν παλαιὸν
τοῦτον ἔλυσε γραψάμενος· νῦν δὲ μαρτυρίαν καθ' ἑαυτοῦ
καταλείπων ὅτι παρανομεῖ τουτονὶ τὸν νόμον ὅμως ἐνο

νου ἐπικέντρῳ οὔσῃ αὐτῇ καὶ ἀποκρουστικῇ ἀνατολικοὶ

αὐτοὶ ὄντες ἐπιφέρωνται ἢ πάλιν τοῦ ἡλίου ἐπικέντρου
ὄντος προαναφέρωνται. ἐὰν δὲ ἀμφοτέροις ἅμα τοῖς φω-
σὶν ἤτοι κατὰ τὸ αὐτὸ ζῴδιον ἢ καὶ κατὰ διάμετρον, ὡς
εἴπομεν, συσχηματισθῶσιν, ἑῷοι μὲν τῷ ἡλίῳ ὄντες, τῇ
δὲ σελήνῃ ἑσπέριοι, περὶ ἀμφοτέρους τοὺς ὀφθαλμοὺς τὸ
αἴτιον ποιήσουσιν· ὁ μὲν γὰρ τοῦ Ἄρεως ἀπὸ πληγῆς ἢ
κρούσματος ἢ σιδήρου ἢ κατακαύματος ποιεῖ τὰς πηρώ-
σεις, μετὰ δὲ Ἑρμοῦ συσχηματισθεὶς ἐν παλαίστραις ἢ
γυμνασίοις ἢ κακούργων ἐφόδοις, ὁ δὲ τοῦ Κρόνου δι'
ὑποχύσεων ἢ ψύξεων ἢ ἀπογλαυκώσεων καὶ τῶν τοιού-
των. πάλιν ἐπὰν ὁ τῆς Ἀφροδίτης ἐπί τινος ᾖ τῶν προ-
ειρημένων κέντρων, μάλιστα δὲ ἐπὶ τοῦ δύνοντος τῷ μὲν
τοῦ Κρόνου συνὼν ἢ συσχηματιζόμενος ἢ ἐνηλλαχὼς
τοὺς τόπους, ὑπὸ δὲ τοῦ Ἄρεως καθυπερτερούμενος ἢ
διαμετρούμενος, οἱ μὲν ἄνδρες ἄγονοι γίνονται, αἱ δὲ
γυναῖκες ἐκτρωσμοῖς ἢ ὠμοτοκίαις ἢ καὶ ἐμβρυοτομίαις
περικυλίονται, μάλιστα δὲ ἐν Καρκίνῳ καὶ Παρθένῳ καὶ
Αἰγοκέρωτι, κἂν ἡ σελήνη ἀπὸ ἀνατολῆς τῷ τοῦ Ἄρεως
συνάπτῃ. ἐὰν δὲ καὶ τῷ τοῦ Ἑρμοῦ κατὰ τὸ αὐτὸ συσχη
1026

εὐμετάβολον καὶ τὸ τῆς ψυχῆς ἀτελὲς καὶ ἀδιάρθρωτον

ἀπειργάσατο τοῖς περὶ τὸ ποιητικὸν αὐτῆς συμβεβηκόσιν
οἰκείως.
ἐπὶ δὲ τὴν ἑξῆς δεκαετίαν τὴν παιδικὴν ἡλικίαν δεύ-
τερος καὶ δευτέραν λαχὼν ὁ τοῦ Ἑρμοῦ ἀστὴρ τοῦ καθ'
ἥμισυ μέρους τοῦ τῆς εἰκοσαετηρίδος ἀριθμοῦ, τότε δια-
νοητικὸν καὶ λογικὸν τῆς ψυχῆς ἄρχεται διαρθροῦν ὥς-
περ καὶ διαπλάττειν καὶ μαθημάτων ἐντιθέναι σπέρματά
τινα καὶ στοιχεῖα, τῶν τε ἠθῶν καὶ τῶν ἐπιτηδειοτήτων
ἐμφαίνει τὰς ἰδιοτροπίας διδασκαλίαις ἤδη καὶ παιδαγω-
γίαις καὶ τοῖς πρώτοις γυμνασίοις ἐγείρων τὰς ψυχάς.
ὁ δὲ τῆς Ἀφροδίτης τὴν μειρακιώδη καὶ τρίτην
ἡλικίαν παραλαβὼν ἐπὶ τὴν ἑξῆς ὀκταετίαν κατὰ τὸν
ἴσον ἀριθμὸν τῆς ἰδίας περιόδου, κίνησιν εἰκότως τῶν
σπερματικῶν πόρων ἐμποιεῖν ἄρχεται κατὰ τὴν πλήρω-
σιν αὐτῶν καὶ ὁρμὴν ἐπὶ τὴν τῶν ἀφροδισίων συνέλευ-
σιν, ὅτε μάλιστα λύσσα τις ἐγγίνεται ταῖς ψυχαῖς καὶ
ἀκρασία καὶ πρὸς τὰ τυχόντα τῶν ἀφροδισίων ἔρως καὶ
φλεγμονῆς ἀπάτη καὶ τοῦ προπετοῦς ἀβλεψία.
τὴν δὲ τετάρτην καὶ τάξει μέσην ἡλικίαν τὴν νεανικὴν
πέμψαι, ἁψίς τε ἐν ταῖς Ἄλπεσι τροπαιοφόρος οἱ ᾠκοδομήθη, καὶ

ἐξουσία ἐδόθη τοῦ τῇ πρώτῃ τοῦ ἔτους ἡμέρᾳ καὶ τῷ [τε] στε-
φάνῳ καὶ τῇ ἐσθῆτι τῇ νικητηρίᾳ ἀεὶ χρῆσθαι.
Αὔγουστος μὲν ταῦτά τε ἐν τοῖς πολέμοις ἔπραξε, καὶ τὸ τοῦ
Ἰανοῦ τεμένισμα ἀνοιχθὲν δι' αὐτοὺς ἔκλεισεν, Ἀγρίππας δὲ ἐν
τούτῳ τὸ ἄστυ τοῖς ἰδίοις τέλεσιν ἐπεκόσμησε. τοῦτο μὲν γὰρ τὴν
Στοὰν τὴν τοῦ Ποσειδῶνος ὠνομασμένην καὶ ἐξῳκοδόμησεν ἐπὶ ταῖς
ναυκρατίαις καὶ τῇ τῶν Ἀργοναυτῶν γραφῇ ἐπελάμπρυνε, τοῦτο
δὲ τὸ πυριατήριον τὸ Λακωνικὸν κατεσκεύασε· Λακωνικὸν γὰρ τὸ
Γυμνάσιον, ἐπειδήπερ οἱ Λακεδαιμόνιοι γυμνοῦσθαί τε ἐν τῷ τότε
χρόνῳ καὶ λίπα ἀσκεῖν μάλιστα ἐδόκουν, ἐπεκάλεσε. τό τε Πάνθειον
ὠνομασμένον ἐξετέλεσε· προσαγορεύεται δὲ οὕτω τάχα μὲν ὅτι πολ-
λῶν θεῶν εἰκόνας ἐν τοῖς ἀγάλμασι, τῷ τε τοῦ Ἄρεως καὶ τῷ τῆς
1027
Ἀφροδίτης, ἔλαβεν, ὡς δὲ ἐγὼ νομίζω, ὅτι θολοειδὲς ὂν τῷ οὐρανῷ

προσέοικεν. ἠβουλήθη μὲν οὖν ὁ Ἀγρίππας καὶ τὸν Αὔγουστον
ἐνταῦθα ἱδρῦσαι, τήν τε τοῦ ἔργου ἐπίκλησιν αὐτῷ δοῦναι· μὴ
δεξαμένου δὲ αὐτοῦ μηδέτερον ἐκεῖ μὲν τοῦ προτέρου Καίσαρος,
ἐν δὲ τῷ προνάῳ τοῦ τε Αὐγούστου καὶ ἑαυτοῦ ἀνδριάντας ἔστησε.
καὶ ἐγίγνετο γὰρ ταῦτα οὐκ ἐξ ἀντιπάλου τῷ Ἀγρίππᾳ πρὸς τὸν
Αὔγουστον φιλοτιμίας, ἀλλ' ἔκ τε τῆς πρὸς ἐκεῖνον λιπαροῦς εὐνοίας

σε νικᾷ.” ποιήσας δὲ ταῦτα ἐδείπνισε τὸν δῆμον ἐπὶ πλοίων ἐν

1028

ναι, ὥς που καὶ τὸ θεῖον τὴν συμφορὰν αὐτοῖς προεσήμανεν·
λίθῳ, καὶ τὰς ὁδοὺς παροικοδομήμασι καὶ γεφύραις μεγαλοπρεπε-

στάταις ἐξεποίησε. τό τε νόμισμα πᾶν τὸ ἐξίτηλον συνεχώνευσε.
Xiph. 234, 20 – 22 R. St.
ὅτι οὗτος ὤμοσεν ὡς οὐ μιαιφονήσει, καὶ τοῦτο ἔργῳ ἐνεπέ-
δωσε καίπερ ἐπιβουλευθείς. τῇ τε γὰρ φύσει οὐδὲν οὔτε διπλοῦν
οὔτε δόλιον οὔτε τραχὺ εἶχεν, ἀλλὰ τοὺς μὲν ἀγαθοὺς ἐφίλει καὶ
ἐδεξιοῦτο καὶ ἐτίμα, τῶν δὲ ἄλλων ἠμέλει· τὸ δὲ καὶ ὑπὸ τῆς ἡλι-
κίας πεπαίτερος ἐγεγόνει. Exc. V 288 (p. 710).
τῷ δὲ Σούρᾳ τῷ Λικινίῳ καὶ ταφὴν δημοσίαν καὶ ἀνδριάντα
ἔδωκε τελευτήσαντι· ὅστις ἐς τοῦτο καὶ πλούτου καὶ αὐχήματος ἀφί-
κετο ὥστε καὶ Γυμνάσιον Ῥωμαίοις οἰκοδομῆσαι. τοσαύτῃ δὲ φιλίᾳ
καὶ πίστει ὅ τε Σούρας πρὸς τὸν Τραϊανὸν ἐχρήσατο καὶ Τραϊανὸς
πρὸς ἐκεῖνον ὥστε πολλάκις αὐτόν, οἷά που περὶ πάντας τούς τι
παρὰ τοῖς αὐτοκράτορσι δυναμένους γίνεσθαι πέφυκε, διαβληθέντα
οὔτε ὑπώπτευσέ ποτε οὔτε ἐμίσησεν, ἀλλὰ καὶ ἐγκειμένων οἱ ἐπὶ πολὺ
τῶν φθονούντων αὐτῷ οἴκαδέ τε ἄκλητος πρὸς αὐτὸν ἐπὶ δεῖπνον
τὸν κουρέα, καὶ δι' ἐκείνου τὸ γένειον ἐξύρατο (τοῦτο γὰρ ἐκ παλαιοῦ
πάντες οἱ ἄλλοι καὶ αὐτοὶ οἱ αὐτοκράτορες ἐποίουν· Ἁδριανὸς γὰρ
πρῶτος γενειᾶν κατέδειξε)· πράξας δὲ ταῦτα, καὶ μετὰ τοῦτο καὶ
τῇ πατρίδι ἔχειν ἠξίου δικάσασθαι, ὑποτοπήσας καὶ ἐλαττωθήσε-

σθαι καὶ προσυβρισθήσεσθαι, ἐσῆλθε μὲν ἐς τὸ δικαστήριον, εἶπε
1029
δὲ οὐδὲν ἄλλο ἢ ὅτι “ὁ διδάσκαλός μου ὄναρ τῆς νυκτὸς ταύτης

ἐπιστάς μοι ἐκέλευσε λειτουργεῖν τῇ πατρίδι ὡς καὶ ἐκείνῃ γε-
γεννημένον”. Xiph. 243, 15 – 244, 1 R. St., et (usque ad ὄντας v. 4)
Exc. Val. 293b9 (p. 713), inde Suid. s. v. Ἀδριανός, gl. 1.
Ἁδριανὸς δὲ τούτων μέν, καίπερ ἀχθεσθείς σφισιν, ἐφεί-
σατο, μηδεμίαν εὔλογον ὀλέθρου κατ' αὐτῶν ἀφορμὴν λαβών· τὸν
δ' Ἀπολλόδωρον τὸν ἀρχιτέκτονα τὸν τὴν ἀγορὰν καὶ τὸ ᾠδεῖον
κοινουμένου τι αὐτῷ περὶ τῶν ἔργων εἶπε τῷ Ἁδριανῷ παραλαλή-
ἐπίστασαι”. ἐτύγχανε δὲ ἄρα τότε ἐκεῖνος τοιούτῳ τινὶ γράμματι
σεμνυνόμενος. αὐτοκρατορεύσας οὖν τότε ἐμνησικάκησε καὶ τὴν
παρρησίαν αὐτοῦ οὐκ ἤνεγκεν. αὐτὸς μὲν γὰρ τοῦ τῆς Ἀφροδίτης
τῆς τε Ῥώμης ναοῦ τὸ διάγραμμα αὐτῷ πέμψας, δι' ἔνδειξιν ὅτι
καὶ ἄνευ ἐκείνου μέγα ἔργον γίγνεσθαι δύναται, ἤρετο εἰ εὖ ἔχοι τὸ
κατασκεύασμα· ὁ δ' ἀντεπέστειλε περί τε τοῦ ναοῦ [καὶ] ὅτι καὶ με

οἱ δὲ δὴ ἄλλοι, καὶ μάλισθ' οἱ ἐπιφανεῖς, σπουδῇ καὶ ὀδυρόμενοι

σε νικᾷ.” ποιήσας δὲ ταῦτα ἐδείπνισε τὸν δῆμον ἐπὶ πλοίων ἐν τῷ
χωρίῳ ἐν ᾧ ἡ ναυμαχία ὑπὸ τοῦ Αὐγούστου ἐγεγόνει· καὶ ἐξ αὐτοῦ
νυκτὸς μεσούσης ἐς τὸν Τίβεριν διὰ τάφρου κατέπλευσε. ταῦτα μὲν
ἐπὶ τῷ τὸ γένειον ψιλισθῆναι ἔπραξεν· ὑπὲρ δὲ δὴ τῆς σωτηρίας τῆς
τε διαμονῆς τοῦ κράτους αὐτοῦ (οὕτω γάρ που προέγραψεν) ἀγῶνα
πενταετηρικὸν κατεστήσατο, Νερώνεια αὐτὸν ὀνομάσας, καὶ ἐπ' αὐτῷ
καὶ τὸ Γυμνάσιον ᾠκοδόμησεν, ἔλαιόν τε ἐν τῇ καθιερώσει αὐτοῦ
καὶ τοῖς βουλευταῖς καὶ τοῖς ἱππεῦσι προῖκα ἔνειμε. τὸν μέντοι
στέφανον τὸν τῶν κιθαρῳδῶν ἀνικεὶ ἔλαβε, πάντων ὡς καὶ ἀναξίων
τῆς νίκης ἐκβληθέντων. κἀκ τούτου καὶ οἱ ἄλλοι αὐτῷ στέφανοι οἱ τῆς
ποντο. ἐν ᾧ δὲ ταῦτα ἐν τῇ Ῥώμῃ ἐπαίζετο, πάθος ἐν τῇ Βρετ-
τανίᾳ δεινὸν συνηνέχθη· δύο τε γὰρ πόλεις ἐπορθήθησαν, καὶ μυριάδες
1030

ναι, ὥς που καὶ τὸ θεῖον τὴν συμφορὰν αὐτοῖς προεσήμανεν· ἔκ τε

βίαν τὴν πρὸς τῇ Πέτρᾳ ἐχειρώσατο καὶ Ῥωμαίων ὑπήκοον ἐποιή-

σατο. παρὰ τὸν Τραϊανὸν ἐς τὴν Ῥώμην ἐλθόντα πλεῖσται πρεσβεῖαι
ἄλλων τε βαρβάρων καὶ Ἰνδῶν ἀφίκοντο. καὶ θέας ἐν τρισὶ καὶ
εἴκοσι καὶ ἑκατὸν ἡμέραις ἐποίησεν, ἐν αἷς θηρία τε καὶ βοτὰ χίλιά
που καὶ μύρια [που] ἐσφάγη καὶ μονομάχοι μύριοι ἠγωνίσαντο. καὶ
κατὰ τοὺς αὐτοὺς χρόνους τά τε ἕλη τὰ Ποντικὰ ὡδοποίησε λίθῳ,
καὶ τὰς ὁδοὺς παροικοδομήσας καὶ γεφύραις μεγαλοπρεπεστάταις
ἐξεποίησε. τό τε νόμισμα πᾶν τὸ ἐξίτηλον ἐξεχώνευσε. τῷ δὲ
Σούρρᾳ τῷ Λικινίῳ καὶ ταφὴν δημοσίαν καὶ ἀνδριάντα ἔδωκε τε-
λευτήσαντι· ὅστις ἐς τοῦτο καὶ πλούτου καὶ αὐχήματος ἀφίκετο
ὥστε καὶ Γυμνάσιον Ῥωμαίοις οἰκοδομῆσαι. τοσαύτῃ δὲ φιλίᾳ καὶ
πίστει πρὸς ἀλλήλους ἐκέχρηντο ὥστε πολλάκις αὐτοῦ πρὸς τὸν
αὐτοκράτορα διαβαλλομένου καὶ τῶν φθονούντων αὐτῷ ἐπὶ πολὺ
ἐγκειμένων ὁ Τραϊανὸς οἴκαδε πρὸς αὐτὸν ἄκλητος ἐπὶ δεῖπνον
τὸν κουρέα, καὶ δι' ἐκείνου τὸ γένειον ἐξύρατο (τοῦτο γὰρ ἐκ πα-
λαιοῦ πάντες οἱ ἄλλοι καὶ αὐτοὶ οἱ αὐτοκράτορες ἐποίουν· Ἀδρια-
νὸς γὰρ πρῶτος γενειᾶν κατέδειξε)· πράξας δὲ ταῦτα, καὶ μετὰ
ταῦτα καὶ λουσάμενος καὶ δειπνήσας, ἔπειτα τοῖς φίλοις τοῖς εἰωθόσιν
ἀεί τι περὶ αὐτοῦ φαῦλον λέγειν ἔφη τῆς ὑστεραίας ὅτι “εἰ ἤθελέ
Epicrates Comic., Frag. . Frag. .11, line 11
τί Πλάτων καὶ Σπεύσιππος καὶ Μενέδημος,

μειρακίων
1031

Epicrates Comic., Frag. . Play EFI, Frag. .1, line 11
{Α.} Τί Πλάτων
τάδε μοι πινυτῶς, εἴ τι κατειδώς
ἥκεις, λέξον, πρὸς γᾶς
μειρακίων
ἐν γυμνασίοις Ἀκαδημίας
ναός ἐστι Δήμητρος, ἀγάλματα δὲ αὐτή τε καὶ ἡ παῖς

καὶ δᾷδα ἔχων Ἴακχος· γέγραπται δὲ ἐπὶ τῷ τοίχῳ
γράμμασιν Ἀττικοῖς ἔργα εἶναι Πραξιτέλους. τοῦ
ναοῦ δὲ οὐ πόρρω Ποσειδῶν ἐστιν ἐφ' ἵππου, δόρυ
ἀφιεὶς ἐπὶ γίγαντα Πολυβώτην, ἐς ὃν Κῴοις ὁ μῦθος
1032
ὁ περὶ τῆς ἄκρας ἔχει τῆς Χελώνης· τὸ δὲ ἐπίγραμμα

τὸ ἐφ' ἡμῶν τὴν εἰκόνα ἄλλῳ δίδωσι καὶ οὐ Ποσειδῶνι.
Στοαὶ δέ εἰσιν ἀπὸ τῶν πυλῶν ἐς τὸν Κεραμεικὸν καὶ
εἰκόνες πρὸ αὐτῶν χαλκαῖ καὶ γυναικῶν καὶ ἀνδρῶν,
ὅσοις τι ὑπῆρχεν [ὧν τις λόγος] ἐς δόξαν. ἡ δὲ ἑτέρα
τῶν στοῶν ἔχει μὲν ἱερὰ θεῶν, ἔχει δὲ Γυμνάσιον
Ἑρμοῦ καλούμενον· ἔστι δὲ ἐν αὐτῇ Πουλυτίωνος οἰκία,
καθ' ἣν παρὰ τὴν ἐν Ἐλευσῖνι δρᾶσαι τελετὴν Ἀθη-
ναίων φασὶν οὐ τοὺς ἀφανεστάτους· ἐπ' ἐμοῦ δὲ ἀνεῖτο
Διονύσῳ. Διόνυσον δὲ τοῦτον καλοῦσι Μελπόμενον
ἐπὶ λόγῳ τοιῷδε ἐφ' ὁποίῳ περ Ἀπόλλωνα Μουσηγέτην.
ἐνταῦθά ἐστιν Ἀθηνᾶς ἄγαλμα Παιωνίας καὶ Διὸς καὶ
Μνημοσύνης καὶ Μουσῶν, Ἀπόλλων τε ἀνάθημα καὶ
ἔργον Εὐβουλίδου, καὶ δαίμων τῶν ἀμφὶ Διόνυσον
Ἄκρατος· πρόσωπόν ἐστίν οἱ μόνον
τοῦ δὲ Ὀλυμπίου Διὸς Δευκαλίωνα οἰκοδομῆσαι λέ-

γουσι τὸ ἀρχαῖον ἱερόν, σημεῖον ἀποφαίνοντες ὡς
Δευκαλίων Ἀθήνῃσιν ᾤκησε τάφον τοῦ ναοῦ τοῦ νῦν
οὐ πολὺ ἀφεστηκότα. Ἀδριανὸς δὲ κατεσκευάσατο μὲν
καὶ ἄλλα Ἀθηναίοις, ναὸν Ἥρας καὶ Διὸς Πανελλη-
νίου καὶ θεοῖς τοῖς πᾶσιν ἱερὸν κοινόν, τὰ δὲ ἐπι-
φανέστατα ἑκατόν εἰσι κίονες Φρυγίου λίθου· πεποίην-
ται δὲ καὶ ταῖς στοαῖς κατὰ τὰ αὐτὰ οἱ τοῖχοι. καὶ
οἰκήματα ἐνταῦθά ἐστιν ὀρόφῳ τε ἐπιχρύσῳ καὶ ἀλα-
βάστρῳ λίθῳ, πρὸς δὲ ἀγάλμασι κεκοσμημένα καὶ γρα-
φαῖς· κατάκειται δὲ ἐς αὐτὰ βιβλία. καὶ γυμνάσιόν
ἐστιν ἐπώνυμον Ἀδριανοῦ· κίονες δὲ καὶ ἐνταῦθα ἑκα-
τὸν λιθοτομίας τῆς Λιβύων.
μετὰ δὲ τὸν ναὸν τοῦ Διὸς τοῦ Ὀλυμπίου πλησίον
ἄγαλμά ἐστιν Ἀπόλλωνος Πυθίου· ἔστι δὲ καὶ ἄλλο
ἱερὸν Ἀπόλλωνος ἐπίκλησιν Δελφινίου. λέγουσι δὲ
ὡς ἐξειργασμένου τοῦ ναοῦ πλὴν τῆς ὀροφῆς ἀγνὼς
ἔτι τοῖς πᾶσιν ἀφίκοιτο Θησεὺς ἐς τὴν πόλιν· οἷα δὲ
χιτῶνα ἔχοντος αὐτοῦ ποδήρη καὶ πεπλεγμένης ἐς εὐ-
πρεπές οἱ τῆς κόμης, ὡς ἐγίνετο κατὰ τὸν τοῦ Δελ-
φινίου ναόν, οἱ τὴν στέγην οἰκοδομοῦντες ἤροντο σὺν

1033

Ἀθηναίοις λόγιμοι τὰ πάντα ἀρίστου –
ὃς τὰ νόμιμα τὰ ἐν Ἀρείῳ πάγῳ μάλιστα ἐλυμήνατο,

καὶ Λυκοῦργος ὁ Λυκόφρονος. Λυκούργῳ δὲ ἐπορίσθη
μὲν τάλαντα ἐς τὸ δημόσιον πεντακοσίοις πλείονα καὶ
1034

τοιαῦτα μὲν ἐς τοὺς Κορινθίων βασιλέας συμβάντα

εὕρισκον· τὸ δὲ ἱερὸν τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Χαλινίτιδος
πρὸς τῷ θεάτρῳ σφίσιν ἐστὶν καὶ πλησίον ξόανον
γυμνὸν Ἡρακλέους, Δαιδάλου δὲ αὐτό φασιν εἶναι
τέχνην. Δαίδαλος δὲ ὁπόσα εἰργάσατο, ἀτοπώτερα μέν
ἐστιν ἐς τὴν ὄψιν, ἐπιπρέπει δὲ ὅμως τι καὶ ἔνθεον
τούτοις. ὑπὲρ δὲ τὸ θέατρόν ἐστιν ἱερὸν Διὸς Καπε-
τωλίου φωνῇ τῇ Ῥωμαίων· κατὰ Ἑλλάδα δὲ γλῶσσαν
Κορυφαῖος ὀνομάζοιτο ἄν. τοῦ θεάτρου δέ ἐστι τοῦδε
οὐ πόρρω Γυμνάσιον τὸ ἀρχαῖον καὶ πηγὴ καλουμένη
Λέρνα· κίονες δὲ ἑστήκασι περὶ αὐτὴν καὶ καθέδραι
πεποίηνται τοὺς ἐσελθόντας ἀναψύχειν ὥρᾳ θέρους.
πρὸς τούτῳ τῷ γυμνασίῳ ναοὶ θεῶν εἰσιν ὁ μὲν Διός,
ὁ δὲ Ἀσκληπιοῦ· τὰ δὲ ἀγάλματα Ἀσκληπιὸς μὲν καὶ
Ὑγεία λευκοῦ λίθου, τὸ δὲ τοῦ Διὸς χαλκοῦν ἐστιν.
ἀνιοῦσι δὲ ἐς τὸν Ἀκροκόρινθον – ἡ δέ ἐστιν
ὄρους ὑπὲρ τὴν πόλιν κορυφή, Βριάρεω μὲν Ἡλίῳ δόν-
τος αὐτὴν ὅτε ἐδίκαζεν, Ἡλίου δὲ ὡς οἱ Κορίνθιοί
φασιν Ἀφροδίτῃ παρέντος –
δὲ ἔχει τῇ μὲν μήκωνα τῇ δὲ ἑτέρᾳ μῆλον. τῶν δὲ

ἱερείων τοὺς μηροὺς θύουσι πλὴν ὑῶν, τἄλλα δὲ ἀρκεύ-
1035

ὑπερβεβλημένον. ἔδει δὲ ἄρα χρόνῳ καὶ τοῦδε

ὑπερβεβλημένον. ἔδει δὲ ἄρα χρόνῳ καὶ τοῦδε ἀφανι-
σθῆναι τὴν μνήμην· κεραυνοῖς θεὸς αὐτὸν κατέκαυσε,
βωμὸς δὲ ἐκεῖνος – οὐ γάρ τι ἐς αὐτὸν κατέσκηψε –
Παυσανίας Ελλάδας περιήγησης.

στραν Ἀγαμέμνονι – , αὐτὴν δὲ ὕστερον τούτων Μενε-

1036
λάῳ γήμασθαι. καὶ ἐπὶ τῷδε Εὐφορίων Χαλκιδεὺς

καὶ Πλευρώνιος Ἀλέξανδρος ἔπη ποιήσαντες, πρότερον
δὲ ἔτι Στησίχορος ὁ Ἱμεραῖος, κατὰ ταὐτά φασιν Ἀρ-
γείοις Θησέως εἶναι θυγατέρα Ἰφιγένειαν. τοῦ δὲ ἱεροῦ
τῆς Εἰληθυίας πέραν ἐστὶν Ἑκάτης ναός, Σκόπα δὲ
τὸ ἄγαλμα ἔργον. τοῦτο μὲν λίθου· τὰ δ' ἀπαντικρὺ
χαλκᾶ, Ἑκάτης καὶ ταῦτα ἀγάλματα, τὸ μὲν Πολύ-
κλειτος ἐποίησε, τὸ δὲ ἀδελφὸς Πολυκλείτου Ναυ-
κύδης Μόθωνος. ἐρχομένῳ δὲ ὁδὸν εὐθεῖαν ἐς
Γυμνάσιον Κυλάραβιν, ἀπὸ τοῦ παιδὸς ὀνομαζόμενον
τοῦ Σθενέλου, τέθαπται δὴ Λικύμνιος ὁ Ἠλεκτρύωνος·
ἀποθανεῖν δ' αὐτὸν Ὅμηρος ὑπὸ Τληπτολέμου φησὶ
ἐς τὴν Λακωνικὴν ἐσέβαλεν, ἀποτραπόμενοι δὲ ἀπὸ

τῶν ἄλλων τὰ παραθαλάσσια ἐλεηλάτουν τῆς χώρας.
ἔστι δὲ ἐν τοῖς ἐρειπίοις ναὸς Ἀθηνᾶς ἐπίκλησιν Ἀσίας,
ποιῆσαι δὲ Πολυδεύκην καὶ Κάστορά φασιν ἀνασω-
θέντας ἐκ Κόλχων· εἶναι γὰρ καὶ Κόλχοις Ἀθηνᾶς
Ἀσίας ἱερόν. μετασχόντας μὲν οὖν οἶδα Ἰάσονι τοῦ
στόλου τοὺς Τυνδάρεω παῖδας· ὅτι δὲ Ἀθηνᾶν Ἀσίαν
τιμῶσιν οἱ Κόλχοι, παρὰ Λακεδαιμονίων ἀκούσας γράφω.
τῆς δὲ ἐφ' ἡμῶν οἰκουμένης πόλεως κρήνη τέ ἐστι
πλησίον διὰ τὴν χρόαν τοῦ ὕδατος καλουμένη Γαλακὼ
καὶ πρὸς τῇ κρήνῃ Γυμνάσιον· Ἑρμοῦ δὲ ἕστηκεν
ἄγαλμα ἀρχαῖον. τῶν δὲ ὀρῶν ἐπὶ μὲν τοῦ Ἰλίου
Διονύσου τέ ἐστι καὶ ἐπ' ἄκρας τῆς κορυφῆς Ἀσκλη-
πιοῦ ναός, πρὸς δὲ τῷ Κνακαδίῳ Κάρνειος καλούμενος
Ἀπόλλων.
ἀπὸ δὲ τοῦ Καρνείου σταδίους προελθόντι ὡς τριά-
1037
κοντα, ἔστιν ἐν χωρίῳ Ὕψοις ἐν ὅροις ἤδη Σπαρτιατῶν

ἱερὸν Ἀσκληπιοῦ καὶ Ἀρτέμιδος ἐπίκλησιν Δαφναίας.
πρὸς θαλάσσῃ δὲ ἐπὶ ἄκρας ναός ἐστι Δικτύννης
Ἀρτέμιδος, καί οἱ κατὰ ἔτος ἕκαστον ἑορτὴν ἄγουσι.
ταύτης δὲ ἐν ἀριστερᾷ τῆς ἄκρας ποταμὸς ἐκδίδωσιν
ἢ καὶ αὐτῷ διαφέροντας τῷ ἐπιτηδεύματι· συμβάλλουσι

δὲ ἐπὶ πάλῃ. εἰσὶ δὲ καὶ θεῶν ἐν τῷ γυμνασίῳ βωμοί,
Ἡρακλέους τοῦ Ἰδαίου, Παραστάτου δὲ ἐπίκλησιν, καὶ
Ἔρωτος καὶ ὃν Ἠλεῖοι καὶ Ἀθηναῖοι κατὰ ταὐτὰ
Ἠλείοις Ἀντέρωτα ὀνομάζουσι, Δήμητρός τε καὶ τῆς
παιδός. Ἀχιλλεῖ δὲ οὐ βωμός, κενὸν δέ ἐστιν αὐτῷ
μνῆμα ἐκ μαντείας· τῆς πανηγύρεως δὲ ἀρχομένης ἐν
ἡμέρᾳ ῥητῇ περὶ ἀποκλίνοντα ἐς δυσμὰς τοῦ ἡλίου
πανηγύρεως τὸν χρόνον πάντα.

1038

Μαλθοῦς πρόσωπον Ἡρακλέους ἄχρι ἐς τοὺς ὤμους,
καὶ ἐν τῶν παλαιστρῶν μιᾷ τύπος Ἔρωτα ἔχων ἐπειρ-
γασμένον καὶ τὸν καλούμενον Ἀντέρωτα· ἔχει δὲ ὁ
μὲν φοίνικος ὁ Ἔρως κλάδον, ὁ δὲ ἀφελέσθαι πειρᾶται
τὸν φοίνικα ὁ Ἀντέρως. τῆς ἐσόδου δὲ ἑκατέρωθεν
τῆς ἐς τὴν Μαλθὼ παιδὸς ἕστηκεν εἰκὼν πύκτου· καὶ
αὐτὸν ἔφασκεν ὁ νομοφύλαξ Ἠλείων γένος μὲν Ἀλε-
ξανδρέα εἶναι τῆς ὑπὲρ Φάρου τῆς νήσου,
δὲ ὄνομα, ἀφικόμενον δὲ ἐς Ἦλιν σπανίζουσι σίτου

σφίσι τροφὰς δοῦναι. τούτῳ μὲν αὐτόθι ἀντὶ τούτου
γεγόνασιν αἱ τιμαί· χρόνος δὲ στεφάνου τε τοῦ ἐν
θάνουσι παρελθόντες ἐς τὴν πόλιν κατὰ τὴν

1039


ἡ δὲ ἀγορὰ τοῖς Ἠλείοις οὐ κατὰ τὰς Ἰώνων καὶ
ὅσαι πρὸς Ἰωνίᾳ πόλεις εἰσὶν Ἑλλήνων, τρόπῳ δὲ
1040
πεποίηται τῷ ἀρχαιοτέρῳ στοαῖς τε ἀπὸ ἀλλήλων διε-

στώσαις καὶ ἀγυιαῖς δι' αὐτῶν. ὄνομα δὲ τῇ ἀτορᾷ

ἡ δὲ ἀγορὰ τοῖς Ἠλείοις οὐ κατὰ τὰς Ἰώνων καὶ
ὅσαι πρὸς Ἰωνίᾳ πόλεις εἰσὶν Ἑλλήνων, τρόπῳ δὲ
πεποίηται τῷ ἀρχαιοτέρῳ στοαῖς τε ἀπὸ ἀλλήλων διε-
στώσαις καὶ ἀγυιαῖς δι' αὐτῶν. ὄνομα δὲ τῇ ἀτορᾷ
τὸ ἐφ' ἡμῶν ἐστιν Ἱππόδρομος, καὶ οἱ ἐπιχώριοι τοὺς
ἵππους παιδεύουσιν ἐνταῦθα. τῶν στοῶν δὲ ἡ πρὸς
μεσημβρίαν ἐργασίας ἐστὶ τῆς Δωρίου, διαιροῦσι δὲ
ἀνὰ τὴν πόλιν πᾶσαν. ἔστι καὶ Ἀπόλλωνος Θεοξενίου

Πελληνεῦσιν ἱερόν, τὸ δὲ ἄγαλμα χαλκοῦ πεποίηται·
καὶ ἀγῶνα ἐπιτελοῦσι Θεοξένια τῷ Ἀπόλλωνι, τιθέντες
ἀργύριον ἆθλα τῆς νίκης, καὶ ἄνδρες ἀγωνίζονται τῶν
ἐπιχωρίων. πλησίον δὲ τοῦ Ἀπόλλωνος ναός ἐστιν
Ἀρτέμιδος· τοξευούσης δὲ ἡ θεὸς παρέχεται σχῆμα.
ᾠκοδόμηται δὲ καὶ ἔλυτρον κρήνης ἐν τῇ ἀγορᾷ, καὶ
λουτρά ἐστιν αὐτοῖς τὸ ὕδωρ τὸ ἐκ τοῦ θεοῦ, ἐπεί τοι
πίνειν πηγαί σφισιν ὑπὸ τὴν πόλιν εἰσὶν οὐ πολλαί·
τὸ δὲ χωρίον, ἔνθα αἱ πηγαί, Γλυκείας ὀνομάζουσι.
Γυμνάσιον δὲ ἀρχαῖον ἐς ἐφήβων μάλιστα ἀνεῖται μελέ-
την· οὐδὲ ἐς τὴν πολιτείαν ἐγγραφῆναι πρότερον καθέ-
1041
στηκεν οὐδενὶ πρὶν ἂν ἐφηβεύσωσιν. ἐνταῦθα ἀνὴρ

Πελληνεὺς ἕστηκε Πρόμαχος ὁ Δρύωνος, ἀνελόμενος
παγκρατίου νίκας, τὴν μὲν Ὀλυμπίασι, τρεῖς δ' Ἰσθμίων
καὶ Νεμέᾳ δύο· καὶ αὐτοῦ καὶ εἰκόνας ποιήσαντες οἱ
Πελληνεῖς τὴν μὲν ἐς Ὀλυμπίαν ἀνέθεσαν, τὴν δὲ ἐν
τῷ γυμνασίῳ, λίθου ταύτην καὶ οὐ χαλκοῦ. λέγεται
δὲ καὶ ὡς Κορινθίου συνεστῶτος πολέμου Πελληνεῦσιν
ἀποκτείνειεν ὁ Πρόμαχος πλείστους τῶν ἀντιτεταγ-
μένων.
Πελληνεῖς δ' οὖν Πρόμαχον τὰ μάλιστα ἄγουσιν ἐν τιμῇ.

Χαίρωνα δὲ δύο ἀνελόμενον πάλης νίκας Ἰσθμικὰς
καὶ ἐν Ὀλυμπίᾳ τέσσαρας οὐδὲ ἀρχὴν ἐθέλουσιν ὀνο-
μάζειν, ὅτι κατέλυσε πολιτείαν ἐμοὶ δοκεῖν τὴν ἐν
Πελλήνῃ, δῶρον τὸ ἐπιφθονώτατον παρὰ Ἀλεξάνδρου
τοῦ Φιλίππου λαβών, τύραννος πατρίδος τῆς αὑτοῦ
καταστῆναι. ἔστι δὲ καὶ Εἰλειθυίας Πελληνεῦσιν ἱερόν·
τοῦτο ἐν μοίρᾳ τῆς πόλεως τῇ ἐλάσσονί ἐστιν ἱδρυ-
μένον. τὸ δὲ ὀνομαζόμενον Ποσείδιον τὰ μὲν ἀρχαι-
ότερα ἦν δῆμος, ἔρημον δὲ ἐφ' ἡμῶν. ἔστι μὲν δὴ τὸ
Ποσείδιον τοῦτο ὑπὸ τὸ Γυμνάσιον, διαμεμένηκε δὲ
καὶ ἐς τόδε ἔτι αὐτῷ Ποσειδῶνος ἱερὸν νομίζεσθαι.
Πελλήνης δὲ ὅσον στάδια ἑξήκοντα ἀπέχει τὸ Μύ-
σαιον, ἱερὸν Δήμητρος Μυσίας· ἱδρύσασθαι δὲ αὐτὸ
Μύσιόν φασιν ἄνδρα Ἀργεῖον, ἐδέξατο δὲ οἴκῳ Δήμη-
τρα καὶ ὁ Μύσιος λόγῳ τῷ Ἀργείων. ἔστι δὲ ἄλσος
ἐν τῷ Μυσαίῳ, δένδρα ὁμοίως τὰ πάντα, καὶ ὕδωρ
ἄφθονον ἄνεισιν ἐκ πηγῶν. ἄγουσι δὲ καὶ ἑορτὴν τῇ
Δήμητρι ἐνταῦθα ἡμερῶν ἑπτά· τρίτῃ δὲ ἡμέρᾳ τῆς
ἑορτῆς ὑπεξίασιν οἱ ἄνδρες ἐκ τοῦ ἱεροῦ, καταλειπό-
μεναι δὲ αἱ γυναῖκες δρῶσιν ἐν τῇ νυκτὶ ὁπόσα νόμος
σχῆμα, Ἑρμῆς τε ἐπίκλησιν Ἀγήτωρ καὶ Ἀπόλλων καὶ

Ἀθηνᾶ τε καὶ Ποσειδῶν, ἔτι δὲ Ἥλιος ἐπωνυμίαν ἔχων
1042
Σωτὴρ [δὲ] εἶναι καὶ Ἡρακλῆς. ᾠκοδόμηται δὲ καὶ

ἱερόν σφισι μεγέθει μέγα, καὶ ἄγουσιν ἐνταῦθα τὴν
τελετὴν ταῖς θεαῖς.
τοῦ ναοῦ δὲ τῶν Μεγάλων θεῶν ἐστιν ἱερὸν ἐν
δεξιᾷ καὶ Κόρης· λίθου δὲ τὸ ἄγαλμα ποδῶν ὀκτὼ
μάλιστα· ταινίαι δὲ ἐπέχουσι διὰ παντὸς τὸ βάθρον.
ἐς τοῦτο τὸ ἱερὸν γυναιξὶ μὲν τὸν πάντα ἐστὶν ἔσοδος
χρόνον, οἱ δὲ ἄνδρες οὐ πλέον ἢ ἅπαξ κατὰ ἔτος ἕκα-
στον ἐς αὐτὸ ἐσίασι. Γυμνάσιον δὲ τῇ ἀγορᾷ συνεχὲς
κατὰ ἡλίου δυσμάς ἐστιν ᾠκοδομημένον. τῆς Στοᾶς
δὲ ἣν ἀπὸ τοῦ Μακεδόνος Φιλίππου καλοῦσι, ταύτης
εἰσὶ δύο ὄπισθεν λόφοι, οὐκ ἐς ὕψος ἀνήκοντες· ἐρείπια
δὲ Ἀθηνᾶς ἱεροῦ Πολιάδος ἐπὶ αὐτῷ, καὶ τῷ ἑτέρῳ
ναός ἐστιν Ἥρας Τελείας, ὁμοίως καὶ ταῦτα ἐρείπια.
ὑπὸ τούτῳ τῷ λόφῳ Βάθυλλος καλουμένη πηγὴ συν-
τελεῖ καὶ αὕτη τῷ ποταμῷ Ἑλισσόντι ἐς μέγεθος.
τοσάδε ἐνταῦθα ἀξιόχρεα ἦν· ἡ δὲ ἐπέκεινα τοῦ
ποταμοῦ μοῖρα ἡ κατὰ μεσημβρίαν παρείχετο ἐς μνήμην
θέατρον μέγιστον τῶν ἐν τῇ Ἑλλάδι·
Θηβαίοις δὲ τὰ ἐν τοῖς ἀετοῖς Πραξιτέλης ἐποίησε

τὰ πολλὰ τῶν δώδεκα καλουμένων ἄθλων· καί σφισι
τὰ ἐς τὰς ὄρνιθας ἐνδεῖ τὰς ἐπὶ Στυμφάλῳ καὶ ὡς
ἐκάθηρεν Ἡρακλῆς τὴν Ἠλείαν χώραν, ἀντὶ τούτων
δὲ ἡ πρὸς Ἀνταῖον πάλη πεποίηται. Θρασύβουλος δὲ
ὁ Λύκου καὶ Ἀθηναίων οἱ σὺν αὐτῷ τυραννίδα τὴν
τῶν τριάκοντα καταλύσαντες – ὁρμηθεῖσι γάρ σφισιν
ἐκ Θηβῶν ἐγένετο ἡ κάθοδος – Ἀθηνᾶν καὶ Ἡρακλέα
κολοσσοὺς ἐπὶ λίθου τύπου τοῦ Πεντελῆσιν, ἔργα δὲ
Ἀλκαμένους, ἀνέθηκαν ἐς τὸ Ἡρακλεῖον.
τοῦ δὲ Ἡρακλείου Γυμνάσιον ἔχεται καὶ στάδιον,
ἀμφότερα ἐπώνυμα τοῦ θεοῦ. ὑπὲρ δὲ τὸν Σωφρο-
νιστῆρα λίθον βωμός ἐστιν Ἀπόλλωνος ἐπίκλησιν
Σποδίου, πεποίηται δὲ ἀπὸ τῆς τέφρας τῶν ἱερείων.
μαντικὴ δὲ καθέστηκεν αὐτόθι ἀπὸ κληδόνων, ᾗ δὴ
καὶ Σμυρναίους μάλιστα Ἑλλήνων χρωμένους οἶδα·
ἔστι γὰρ καὶ Σμυρναίοις ὑπὲρ τὴν πόλιν κατὰ τὸ
ἐκτὸς τοῦ τείχους Κληδόνων ἱερόν.
1043
θαλάσσῃ καλούμενον Γλαύκου πήδημα· εἶναι δὲ αὐτὸν

ἁλιέα, καὶ ἐπεὶ τῆς πόας ἔφαγε, δαίμονα ἐν θαλάσσῃ
γενέσθαι καὶ ἀνθρώποις τὰ ἐσόμενα ἐς τόδε προλέγειν
οἵ τε ἄλλοι πιστὰ ἥγηνται καὶ οἱ τὴν θάλασσαν πλέ-
οντες πλεῖστα ἀνθρώπων ἐς τὴν Γλαύκου μαντικὴν
κατὰ ἔτος ἕκαστον λέγουσι. Πινδάρῳ δὲ καὶ Αἰσχύλῳ
πυνθανομένοις παρὰ Ἀνθηδονίων, τῷ μὲν οὐκ ἐπὶ
πολὺ ἐπῆλθεν ᾆσαι τὰ ἐς Γλαῦκον, Αἰσχύλῳ δὲ καὶ
ἐς ποίησιν δράματος ἐξήρκεσε.
Θηβαίοις δὲ πρὸ τῶν πυλῶν ἐστι τῶν Προιτίδων
καὶ τὸ Ἰολάου καλούμενον Γυμνάσιον καὶ στάδιον κατὰ
ταὐτὰ τῷ τε ἐν Ὀλυμπίᾳ καὶ τῷ Ἐπιδαυρίων γῆς χῶμα·
ἐνταῦθα δείκνυται καὶ ἡρῷον Ἰολάου. τελευτῆσαι δὲ
ἐν Σαρδοῖ τόν τε Ἰόλαον αὐτὸν καὶ Ἀθηναίων καὶ
Θεσπιέων τοὺς συνδιαβάντας ὁμολογοῦσι καὶ οἱ Θη-
βαῖοι. ὑπερβάντι δὲ τοῦ σταδίου τὰ ἐν δεξιᾷ δρόμος
ἵππων καὶ ἐν αὐτῷ Πινδάρου μνῆμά ἐστι. Πίνδα-
ρον δὲ ἡλικίαν ὄντα νεανίσκον καὶ ἰόντα ἐς Θεσπιὰς
[θέρους] ὥρᾳ καύματος περὶ μεσοῦσαν μάλιστα ἡμέραν
κόπος καὶ ὕπνος ἀπ' αὐτοῦ κατελάμβανεν· ὁ μὲν δὴ
ὡς εἶχε κατακλίνεται βραχὺ ὑπὲρ τῆς ὁδοῦ,
ρωνείᾳ συμβῆναι πταῖσμα Ἕλλησι. καὶ ἀγῶνος τοῦ

ἐν Χαιρωνείᾳ μετέσχον οἱ Φωκεῖς, καὶ ὕστερον περὶ
Λάμιαν καὶ ἐν Κραννῶνι ἐναντία Ἀντιπάτρου καὶ
Μακεδόνων ἐμαχέσαντο· Γαλάτας δὲ καὶ τὴν Κελτικὴν
στρατιὰν προθυμότατα ἠμύνοντο Ἑλλήνων, θεῷ τε
τιμωροῦντες τῷ ἐν Δελφοῖς καὶ ἐς ἀπολογίαν ἅμα
ἐμοὶ δοκεῖν τῶν ἀρχαίων ἐγκλημάτων.
τούτοις μὲν δὴ τοιαῦτα ὑπῆρχεν ἐς μνήμην· στάδια
δὲ ἐκ Χαιρωνείας εἴκοσιν ἐς Πανοπέας ἐστὶ πόλιν
Φωκέων, εἴγε ὀνομάσαι τις πόλιν καὶ τούτους οἷς γε
οὐκ ἀρχεῖα οὐ γυμνάσιόν ἐστιν, οὐ θέατρον οὐκ ἀγο-
ρὰν ἔχουσιν, οὐχ ὕδωρ κατερχόμενον ἐς κρήνην, ἀλλὰ
ἐν στέγαις κοίλαις κατὰ τὰς καλύβας μάλιστα τὰς ἐν
τοῖς ὄρεσιν, ἐνταῦθα οἰκοῦσιν ἐπὶ χαράδρᾳ. ὅμως δὲ
ὅροι γε τῆς χώρας εἰσὶν αὐτοῖς ἐς τοὺς ὁμόρους, καὶ
ἐς τὸν σύλλογον συνέδρους καὶ οὗτοι πέμπουσι τὸν
1044
Φωκικόν. καὶ γενέσθαι μὲν τῇ πόλει τὸ ὄνομα λέγου-

σιν ἀπὸ τοῦ Ἐπειοῦ πατρός, αὐτοὶ δὲ οὐ Φωκεῖς,
Φλεγύαι δὲ εἶναι τὸ ἐξ ἀρχῆς καὶ ἐς τὴν γῆν διαφυ-
γεῖν φασι τὴν Φωκίδα ἐκ τῆς Ὀρχομενίας. Πανοπέων
δὲ τὸν ἀρχαῖον θεώμενοι περίβολον
ἄποικοι τῶν ἐν Ἰωνίᾳ, μοῖρα καὶ αὕτη τῶν ποτε Ἅρ-

παγον τὸν Μῆδον φυγόντων ἐκ Φωκαίας· γενόμενοι
δὲ ναυσὶν ἐπικρατέστεροι Καρχηδονίων τήν τε γῆν ἣν
ἔχουσιν ἐκτήσαντο καὶ ἐπὶ μέγα ἀφίκοντο εὐδαιμονίας.
τῶν μὲν δὴ Μασσαλιωτῶν χαλκοῦν τὸ ἀνάθημά ἐστι·
Παυσανίας Ελλάδας περιήγησης.


1045

Κασταλίας, καὶ πιεῖν ἡδὺ καὶ λοῦσθαι καλόν. δοῦναι
δὲ τὸ ὄνομα τῇ πηγῇ γυναῖκα λέγουσιν ἐπιχωρίαν,
οἱ δὲ ἄνδρα Καστάλιον· Πανύασσις δὲ ὁ Πολυάρχου
πεποιηκὼς ἐς Ἡρακλέα ἔπη θυγατέρα Ἀχελῴου τὴν
Κασταλίαν φησὶν εἶναι. λέγει γὰρ δὴ περὶ τοῦ
Septuaginta, Machabaeorum i Ch. 1, sec. 14, line 1
τοστῷ καὶ τριακοστῷ καὶ ἑβδόμῳ βασιλείας Ἑλλήνων.

Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐξῆλθον ἐξ Ισραηλ υἱοὶ παράνομοι
καὶ ἀνέπεισαν πολλοὺς λέγοντες Πορευθῶμεν καὶ διαθώμεθα δια-
θήκην μετὰ τῶν ἐθνῶν τῶν κύκλῳ ἡμῶν, ὅτι ἀφ' ἧς ἐχωρίσθημεν
ἀπ' αὐτῶν, εὗρεν ἡμᾶς κακὰ πολλά.
καὶ ἠγαθύνθη ὁ λόγος ἐν
ὀφθαλμοῖς αὐτῶν,
καὶ προεθυμήθησάν τινες ἀπὸ τοῦ λαοῦ καὶ
ἐπορεύθησαν πρὸς τὸν βασιλέα, καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν ποι-
ῆσαι τὰ δικαιώματα τῶν ἐθνῶν.
καὶ ᾠκοδόμησαν Γυμνάσιον ἐν
Ιεροσολύμοις κατὰ τὰ νόμιμα τῶν ἐθνῶν
καὶ ἐποίησαν ἑαυτοῖς
ἀκροβυστίας καὶ ἀπέστησαν ἀπὸ διαθήκης ἁγίας καὶ ἐζευγίσθησαν
τοῖς ἔθνεσιν καὶ ἐπράθησαν τοῦ ποιῆσαι τὸ πονηρόν.
Καὶ ἡτοιμάσθη ἡ βασιλεία ἐνώπιον Ἀντιόχου, καὶ ὑπέλαβεν βα-
σιλεῦσαι γῆς Αἰγύπτου, ὅπως βασιλεύσῃ ἐπὶ τὰς δύο βασιλείας.
νοίας ἀδύνατον εἶναι τυχεῖν εἰρήνης ἔτι τὰ πράγματα καὶ τὸν

Σιμωνα παῦλαν οὐ λημψόμενον τῆς ἀνοίας.
Μεταλλάξαντος δὲ τὸν βίον Σελεύκου καὶ παραλαβόντος τὴν
βασιλείαν Ἀντιόχου τοῦ προσαγορευθέντος Ἐπιφανοῦς ὑπενόθευσεν
Ἰάσων ὁ ἀδελφὸς Ονιου τὴν ἀρχιερωσύνην
ἐπαγγειλάμενος τῷ
βασιλεῖ δι' ἐντεύξεως ἀργυρίου τάλαντα ἑξήκοντα πρὸς τοῖς τρια-
κοσίοις καὶ προσόδου τινὸς ἄλλης τάλαντα ὀγδοήκοντα.
1046
πρὸς δὲ
τούτοις ὑπισχνεῖτο καὶ ἕτερα διαγράφειν πεντήκοντα πρὸς τοῖς
ἑκατόν, ἐὰν ἐπιχωρηθῇ διὰ τῆς ἐξουσίας αὐτοῦ Γυμνάσιον καὶ
μετέστησε.

μετέστησε.
ἀσμένως γὰρ ὑπ' αὐτὴν τὴν ἀκρόπολιν Γυμνάσιον
καθίδρυσεν καὶ τοὺς κρατίστους τῶν ἐφήβων ὑποτάσσων ὑπὸ πέ-
τασον ἤγαγεν.
ἦν δ' οὕτως ἀκμή τις Ἑλληνισμοῦ καὶ πρόσβασις
ἀλλοφυλισμοῦ διὰ τὴν τοῦ ἀσεβοῦς καὶ οὐκ ἀρχιερέως Ἰάσωνος
ὑπερβάλλουσαν ἀναγνείαν
Septuaginta, Machabaeorum iv Ch. 4, sec. 20, line 2
ὃς καταλύσας τὸν Ονιαν τῆς ἀρχιερωσύνης Ιασονα τὸν

ἀδελφὸν αὐτοῦ κατέστησεν ἀρχιερέα
συνθέμενον δώσειν, εἰ ἐπιτρέ-
ψειεν αὐτῷ τὴν ἀρχήν, κατ' ἐνιαυτὸν τρισχίλια ἑξακόσια ἑξήκοντα
τάλαντα.
ὁ δὲ ἐπέτρεψεν αὐτῷ καὶ ἀρχιερᾶσθαι καὶ τοῦ ἔθνους
ἀφηγεῖσθαι·
καὶ ἐξεδιῄτησεν τὸ ἔθνος καὶ ἐξεπολίτευσεν ἐπὶ πᾶ-
σαν παρανομίαν
ὥστε μὴ μόνον ἐπ' αὐτῇ τῇ ἄκρᾳ τῆς πατρίδος
ἡμῶν Γυμνάσιον κατασκευάσαι, ἀλλὰ καὶ καταλῦσαι τὴν τοῦ ἱεροῦ
1047
κηδεμονίαν.
ἐφ' οἷς ἀγανακτήσασα ἡ θεία δίκη αὐτὸν αὐτοῖς τὸν
Ἀντίοχον ἐπολέμωσεν.
ἐπειδὴ γὰρ πολεμῶν ἦν κατ' Αἴγυπτον
Πτολεμαίῳ, ἤκουσέν τε ὅτι φήμης διαδοθείσης περὶ τοῦ τεθνάναι
αὐτὸν ὡς ἔνι μάλιστα χαίροιεν οἱ Ιεροσολυμῖται, ταχέως ἐπ' αὐ-
τοὺς ἀνέζευξεν,
Γαληνός ιατρός An animal sit quod est in utero

πνοῆς προαιρετικῆς. ὥσπερ γὰρ ἐγρηγορότος τοῦ ζῴου πρὸς

πάσας ὑπάρχει τὰς ἐνεργείας ἡ ψυχή (ὁρᾷ τε γὰρ καὶ ἀκούει
καὶ τὰ τῶν λοιπῶν αἰσθητηρίων ἐπιτελεῖ, κινεῖταί τε καὶ τού-
των δι' αἰσθήσεως ἀντιλαμβάνεται καὶ πᾶσαν ὑφίσταται πρᾶξιν
τείνασα ἑαυτὴν ἀκτινοειδῶς καὶ παρασπείρασα τοῖς ὀργάνοις,
δι' ὧν τὰ χρειώδη συντελεῖ), τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ νύκτωρ
συσταλεῖσα καὶ σωρευθεῖσα μήθ' ὑπὸ τῶν ὁρατῶν ἐνοχλουμένη
μήθ' ὑπὸ τῶν ἀκουστῶν θορυβουμένη μήθ' ὑπὸ τῶν γευ-
στῶν διακρινομένη μήθ' ὑπὸ τῶν ὀσφραντῶν ἀνατρεπομένη
μήθ' ὑπὸ τῶν τῇ ἁφῇ προσπιπτόντων ἀλλοιουμένη μήτε δρό-
μοις ἢ περιπάτοις ἢ ἄλλοις γυμνασίοις διαπονουμένη, μόνη
δ' ἐν ἑαυτῇ γιγνομένη τὴν κατὰ τὴν ἀναπνοὴν ἐνέργειαν ἀπερ-
γάζεται. ἢ τὴν μὲν φύσιν ἑκοῦσαν καὶ οὐ μαθοῦσαν τὰ δέοντα
ποιεῖν πεπιστεύκαμεν, ψυχὴν δὲ τῆς θειοτέρας μοίρας λαχοῦσαν
οὐ παρακολουθεῖν τοῖς ἰδίοις ἐνεργήμασι; θνητὸν καὶ γεῶδες
ἡ φύσις καὶ διανοίας ἐκτός ἐστιν, ἣ οὔτε λογισμὸν ἔχει τήν τε
θνητὴν μόνην οἶδε περίοδον τήν τε εὔφθαρτον τάξιν εἴληφεν.
ἡ ψυχὴ δὲ ἀπόῤ‖ῥοια μὲν τῆς πάσης ψυχῆς οὖσα καὶ τῆς
οὐρανίου χορείας ἐπιστήμης ἀντιλαμβάνεται, ἀεὶ δὲ ἐπὶ τὴν
πρὸς τὸ ὅμοιον ἐπιγιγνομένη ὁδὸν ὑπερβαίνει μὲν γῆν, τὴν δ'
ἐν ὕδατι πλάνην ἀποστρέφεται καὶ ὑπεραναβαίνει τὸν ἀέρα καὶ
Γαληνός ιατρός De affectuum renibus insidentium dignotione et

curatione liber Vol. 19, p.692, line 8
οὐ χρὴ πλῆθος ὠμῶν καὶ ἀπέπτων οὔτε σιτίων οὔτε χυ-

μῶν ἢ κατὰ τὴν κοιλίαν ἢ τὰς μεσαραϊκὰς φλέβας, ἢ καθ'
ἧπαρ ἢ τὰ λοιπὰ ἀγγεῖα περιέχεσθαι, ἐπεὶ κίνδυνος αὐτὰ
ἐκχυθῆναι πρὸς ἅπαντα τοῦ ζώου τὰ μόρια, πρὶν
χρηστὰ γενέσθαι πεφθέντα. διότι δὲ ἐκκαθαίρει τοὺς πό-
ρους καὶ κενοῖ τὰ περιττώματα, κάλλιον αὐτὰ πρὸ τῶν σί-
1048
των παραλαμβάνειν. τὰ γὰρ μὴ καθαρὰ τῶν σωμάτων

ὁπόσων ἂν θρέψῃς, Ἱπποκράτης ἔφη, μᾶλλον βλάψεις. ὥστε
ἐκ τῶν εἰρημένων εὔδηλον ὡς οὗτος ἄριστός ἐστι γυμνα-
σίων καιρός. χρὴ δὲ μάλιστα φροντίδα τίθεσθαι, ἐπὶ παν-
τὸς γυμνασίου ἐν ὑγιεινῷ χωρίῳ ἐπιτελεῖσθαι καὶ ἀέρι κα-
θαρῷ. ἀρκείτω οὖν καὶ περὶ γυμνασίων ταῦτα. λουτροῖς
δὲ χρῆσθαι συχνοῖς, εὐκράτοις καὶ ἐπιτόμοις οὐ διὰ τὸ
νόσημα, ἀλλὰ διὰ τὸ συνεισβάλλεσθαι ταῦτα τῇ αὐξήσει σου
καὶ θρέψει καὶ διαπλάσει. ἄριστος δὲ καιρὸς βαλανείων,
ἡνίκα ἡ μὲν χθεσινὴ τροφὴ τελέως ᾖ κατειργασμένη, ὑπο-
βεβηκυῖα, ἑτέρας δ' ἐφεδρεύει τροφῆς καιρὸς καὶ ἐν ἥπατι
καὶ φλέψιν ὡσαύτως. ταῦτα δ' εἴσεται ὁ προσκαθήμενος
καὶ ὁ ἀεί σου φροντίζων ἰατρὸς, τὴν μὲν τῆς γαστρὸς τὴν
τελείαν πέψιν ἐκ τῶν διαχωρημάτων, τὴν δὲ τοῦ ἥπατος
καὶ τῶν φλεβῶν ἐκ τῶν κατὰ φύσιν οὔρων. οὐ δεῖ οὖν οὐδὲ
Achilles Tatius Scr. Erot., Leucippe et Clitophon

τὸ ἄνθος πρὸ καιροῦ τῆς ἥβης ἀπολέσῃς· πρὸς γὰρ τοῖς ἄλλοις καὶ
τοῦτό ἐστι τοῦ γάμου τὸ ἀτύχημα· μαραίνει τὴν ἀκμήν. μή, δέομαι,
Χαρίκλεις, μήπω μοι μαρανθῇς· μὴ παραδῷς εὔμορφον τρυγῆσαι
ῥόδον ἀμόρφῳ γεωργῷ.”
καὶ ὁ Χαρικλῆς, “Ταῦτα μέν,” ἔφη,
“καὶ θεοῖς καὶ ἐμοὶ μελήσει· καὶ γὰρ εἰς τὴν προθεσμίαν τῶν γάμων
χρόνος ἐστὶν ἡμερῶν, πολλὰ δ' ἂν γένοιτο καὶ ἐν νυκτὶ μιᾷ· καὶ
κατὰ Σχολὴν ζητήσομεν.
τὸ δὲ νῦν ἔχον, ἐφ' ἱππασίαν ἄπειμι.
ἐξ οὗ γάρ μοι τὸν ἵππον ἐχαρίσω τὸν καλόν, οὔπω σου τῶν δώρων
ἀπήλαυσα. ἐπικουφιεῖ δέ μοι τὸ Γυμνάσιον τῆς ψυχῆς τὸ λυπούμενον.”
ὁ μὲν οὖν ἀπῄει τὴν τελευταίαν ὁδὸν, ὕστατα καὶ πρῶτα μελλήσων
ἱππάζεσθαι.
Ἐγὼ δὲ πρὸς τὸν Κλεινίαν καταλέγω μου τὸ δρᾶμα πῶς
ἐγένετο, πῶς πάθοιμι, πῶς ἴδοιμι, τὴν καταγωγήν, τὸ δεῖπνον, τὸ
κάλλος τῆς κόρης. τελευτῶν δὲ τῷ λόγῳ συνίειν ἀσχημονῶν, “Οὐ
φέρω,” λέγων, “Κλεινία, τὴν ἀνίαν· ὅλος γάρ μοι προσέπεσεν ὁ
Ἔρως καὶ αὐτόν μου διώκει τὸν ὕπνον τῶν ὀμμάτων· πάντοτε Λευ-
κίππην φαντάζομαι.
οὐ γέγονεν ἄλλῳ τινὶ τοιοῦτον ἀτύχημα·
Achilles Tatius Scr. Erot., Leucippe et Clitophon Book 5, ch. 2, sec. 3,

1049
line 4
Δία μὲν Ἕλληνες, Σέραπιν δὲ καλοῦσιν Αἰγύπτιοι. ἦν δὲ καὶ πυρὸς

δᾳδουχία· καὶ τοῦτο μέγιστον ἐθεασάμην.
ἑσπέρα μὲν γὰρ ἦν καὶ ὁ ἥλιος κατεδύετο καὶ νὺξ ἦν οὐδαμοῦ, ἀλλὰ
ἄλλος ἀνέτελλεν ἥλιος
κατακερματίζων· τότε γὰρ εἶδον πόλιν ἐρίζουσαν περὶ κάλλους οὐ-
ρανῷ. ἐθεασάμην δὲ καὶ τὸν Μειλίχιον Δία καὶ τὸν Διὸς Οὐρανίου
νεών.
προσευξάμενοι δὴ τῷ μεγάλῳ θεῷ καὶ ἱκετεύσαντες στῆναι
ἡμῖν ποτε τὰ δεινά, εἰς τὴν καταγωγὴν ἤλθομεν, ἣν ἔτυχεν ὁ Μενέ-
λαος ἡμῖν μεμισθωμένος. οὐκ ἐῴκει δὲ ἄρα ὁ θεὸς ἐπινεύειν ταῖς
ἡμετέραις εὐχαῖς, ἀλλ' ἔμενεν ἡμᾶς καὶ ἄλλο τῆς Τύχης Γυμνάσιον.
Ὁ γὰρ Χαιρέας πρὸ πολλοῦ τῆς Λευκίππης ἐλάνθανεν ἐρῶν καὶ
διὰ τοῦτο μεμηνύκει τὸ φάρμακον, ἅμα μὲν ἀφορμὴν οἰκειότητος
ἑαυτῷ θηρώμενος, ἅμα δὲ καὶ ἑαυτῷ σώζων τὴν κόρην.
εἰδὼς οὖν
ἀμήχανον τὸ τυχεῖν, συντίθησιν ἐπιβουλήν, λῃστῶν ὁμοτέχνων
ὄχλον συγκροτήσας, ἅτε θαλάσσιος ὢν ἄνθρωπος, καὶ συνθέμενος
αὐτοῖς ἃ δεῖ ποιεῖν, ἐπὶ ξενίαν ἡμᾶς εἰς τὴν Φάρον καλεῖ, σκηψάμενος
γενεθλίων ἄγειν ἡμέραν.
ὡς οὖν προήλθομεν τῶν θυρῶν, οἰωνὸς
ἡμῖν γίνεται πονηρός· χελιδόνα κίρκος διώκων τὴν Λευκίππην εἰς
Achilles Tatius Scr. Erot., Leucippe et Clitophon

ἀλλὰ καὶ πανταχοῦ τὴν γλῶτταν μεστὴν ὕβρεως ἔχει. καί τοί γε
νέος ὢν συνεγίνετο πολλοῖς αἰδοίοις ἀνδράσι καὶ τὴν ὥραν ἅπασαν
εἰς τοῦτο δεδαπανήκει. σεμνότητα δ' ἔδρακε καὶ σωφροσύνην ὑπεκρί-
νατο, παιδείας προσποιούμενος ἐρᾶν καὶ τοῖς εἰς ταύτην αὐτῷ χρω-
μένοις πάντα ὑποκύπτων καὶ ὑποκατακλινόμενος ἀεί.
καταλιπὼν
γὰρ τὴν πατρῴαν οἰκίαν, ὀλίγον ἑαυτῷ μισθωσάμενος στενωπεῖον,
εἶχεν ἐνταῦθα τὸ οἴκημα, ὁμηρίζων μὲν τὰ πολλά, πάντας δὲ τοὺς
χρησίμους πρὸς ἅπερ ἤθελε προσηταιρίζετο δεχόμενος. καὶ οὕτω μὲν
ἀσκεῖν τὴν ψυχὴν ἐνομίζετο, ἦν δ' ἄρα τοῦτο κακουργίας ὑπόκρισις.
ἔπειτα κἀν τοῖς γυμνασίοις ἑωρῶμεν, πῶς τὸ σῶμα ὑπηλείφετο
καὶ πῶς πλῆκτρον περιέβαινε καὶ τοὺς μὲν νεανίσκους, οἷς προσεπά-
λαιε, πρὸς τοὺς ἀνδρειοτέρους μάλιστα συμπλεκόμενος· οὕτως αὑτοῦ
κέχρηται καὶ τῷ σώματι.
ταῦτα μὲν οὖν ὡραῖος ὤν· ἐπεὶ δὲ εἰς
1050
ἄνδρας ἧκε, πάντα ἀπεκάλυψεν, ἃ τότε ἀπέκρυπτε. καὶ τοῦ μὲν

ἄλλου σώματος ἔξωρος γενόμενος ἠμέλησε, μόνην δὲ τὴν γλῶτταν
εἰς ἀσέλγειαν ἀκονᾷ καὶ τῷ στόματι χρῆται πρὸς ἀναισχυντίαν, ὑβρί-
ζων πάντας, ἐπὶ τῶν προσώπων φέρων τὴν ἀναίδειαν, ὃς οὐκ ᾐδέσθη
τὸν ὑφ' ὑμῶν ἱερωσύνῃ τετιμημένον οὕτως ἀπαιδεύτως βλασφημεῖν
Ephorus Hist., Frag. . Vol.-Jacobyʹ-F 2a,70,F, Frag. .149, line 14
γὰρ ταύτην ἴδια ποιεῖν τῶν κτησαμένων τὰ ἀγαθά, τὰ δ' ἐν δουλείαι τῶν
ἀρχόντων, ἀλλ' οὐχὶ τῶν ἀρχομένων εἶναι. τοῖς δ' ἔχουσι ταύτην φυλακῆς
δεῖν. τὴν μὲν οὖν ὁμόνοιαν διχοστασίας αἰρομένης ἀπαντᾶν, ἣ γίνεται διὰ
πλεονεξίαν καὶ τρυφήν· σωφρόνως γὰρ καὶ λιτῶς ζῶσιν ἅπασιν οὔτε
φθόνον οὔθ' ὕβριν οὔτε μῖσος ἀπαντᾶν πρὸς τοὺς ὁμοίους. διόπερ τοὺς
μὲν παῖδας εἰς τὰς ὀνομαζομένας ἀγέλας κελεῦσαι φοιτᾶν, τοὺς δὲ
τελείους
σιτεῖσθαι ἐν τοῖς συσσιτίοις, ἃ καλοῦσιν ἀνδρεῖα [συσσίτια], ὅπως τῶν
ἴσων μετάσχοιεν τοῖς εὐπόροις οἱ πενέστεροι, δημοσίαι τρεφόμενοι. πρὸς
δὲ τὸ μὴ δειλίαν ἀλλ' ἀνδρείαν κρατεῖν ἐκ παίδων ὅπλοις καὶ πόνοις
συντρέφειν, ὥστε καταφρονεῖν καύματος καὶ ψύχους καὶ τραχείας ὁδοῦ
καὶ
ἀνάντους καὶ πληγῶν τῶν ἐν γυμνασίοις καὶ μάχαις ταῖς κατὰ σύνταγμα.
ἀσκεῖν δὲ καὶ τοξικῆι καὶ ἐνοπλίωι ὀρχήσει, ἣν καταδεῖξαι Κουρῆτας
πρῶτον, ὕστερον δὲ καὶ Πύρριχον συντάξαντα τὴν κληθεῖσαν ἀπ' αὐτοῦ
πυρρίχην, ὥστε μηδὲ τὴν παιδιὰν ἄμοιρον εἶναι τῶν πρὸς πόλεμον χρη-
σίμων. ὡς δ' αὔτως καὶ τοῖς ῥυθμοῖς Κρητικοῖς χρῆσθαι κατὰ τὰς ὠιδὰς
συντονωτάτοις οὖσιν, οὓς Θάλητα ἀνευρεῖν, ὧι καὶ τοὺς παιᾶνας καὶ τὰς
ἄλλας τὰς ἐπιχωρίους ὠιδὰς ἀνατιθέασι καὶ πολλὰ τῶν νομίμων· καὶ
ἐσθῆτι δὲ καὶ ὑποδέσει πολεμικῆι χρῆσθαι, καὶ τῶν δώρων τιμιώτατα
αὐτοῖς εἶναι τὰ ὅπλα.
Ιούλιος Πολυδεύκης γραμματικός. Ονομαστικόν. Book 2, sec. 83, line

4
δυσήκοοι, ἀνήκοοι, ὀξυήκοοι, βαρυήκοοι, αὐτήκοοι, ἀξιάκουστον,

ἀνηκουστεῖν, ἀνήκουστον ὡς Ξενοφῶν (Cyneg III 8), ἀνηκόως, ἀν-
ηκουστία, ἄκουσμα· Αἰσχίνης δ' ὁ ῥήτωρ (III 241) καὶ ἀκρόαμα
εἶπεν, ὥσπερ καὶ Ξενοφῶν (Conviv II 2, Hier I 14). φαῦλον δ'
ὁ Μενάνδρου (III frg 988 Ko) ἀκουστὴς ἀντὶ τοῦ ἀκροατής. παρὰ
δὲ Πλάτωνι (Leg IV 711 E) ξυνήκοοι. καὶ εἰσακοῦσαι. καὶ ‘ἐπήκοος
1051
γενοῦ’ ἐν εὐχῇ παρὰ τῷ κωμικῷ Φρυνίχῳ (I frg 73 Ko). κωφός,

κωφότης. κυψέλη δὲ τὸ ἐμφράττον τὴν ἀκοὴν καὶ κυψελίς· πεφρά-
χθαι τὰ ὦτα, καὶ ἐπιλαβεῖν τὰ ὦτα, καὶ ἐμπεπλῆσθαι τὴν ἀκοὴν
τὸ ταῖν χεροῖν φραγῆναι καὶ ἐπισχεῖν. καὶ διατεθρύληκέ μου τὰ ὦτα.
ἐπὶ δὲ τῶν ἐν γυμνασίοις πληγῶν τὰ ὦτα κατεαγέναι, καὶ ὠτοκάταξις.
ὠτογλυφὶς δ' εἴρηται παρὰ Πλάτωνι τῷ κωμικῷ ἐν Συμμαχίᾳ
(I frg 148 Ko)· ‘ὠτογλυφίδα λαβοῦσα ἀνασκάλλεται.’ ὁ δὲ φιλό-
σοφος Πλάτων (?) ἀμφωτίδας λέγει· καὶ νεὼς δ' ἐπωτίδες
ὀνομάζονται καὶ ἀμφωτίδες. ἐνώτια ὁ κόσμος ὁ ἐν τοῖς ὠσίν·
τὰ δ' αὐτὰ καὶ ἐλλόβια καὶ ἑλικτῆρες. ἐκαλοῦντο δέ τινες ὦτα
καὶ ὀφθαλμοὶ βασιλέως, οἱ τὰ λεγόμενα διαγγέλλοντες καὶ τὰ ὁρώ-
μενα· ἀπὸ δὲ τῶν ὤτων τούτων τὸ ὠτακουστεῖν πεποίηται.
Αἰσχίνης δ' ὁ Σωκρατικὸς (p 29 C F Herm) καὶ ἐπ' ἀμφότερα τὰ
ὦτα καθεύδειν λέγει. σκολιὸς δ' ὁ τῆς ἀκοῆς πόρος ὁ παρα-
πέμπων τὴν φωνὴν εἰς τὰ περὶ τὴν ψυχήν. μετὰ δὲ τοὺς κροτάφους

line 5
ἀνερρήθη, ἐκηρύχθη, ἀνηγορεύθη, ἀνεδέθη τῷ στεφάνῳ, ἀνεκη-

ρύχθη, ἀνεῖπεν αὐτὸν ὁ κῆρυξ. καὶ τὸ πρᾶγμα ἀνάδεσις στεφάνου,
καὶ στεφανηφορία, καὶ ἀνάρρησις καὶ ἀναγόρευσις καὶ ἀνακήρυξις.
τὰ δὲ τῶν ἐνεργούντων ῥήματα ἀνειπεῖν, ἀνακηρῦξαι, ἀναγορεῦσαι,
ἀναδῆσαι, στεφανῶσαι, ταινιῶσαι· Ξενοφῶν (?) γὰρ εἴρηκεν ‘ἐταινίουν
τε καὶ προσῄεσαν ὥσπερ ἀθλητῇ.’
κοινὰ δ' ἐπὶ πάντων ἀναγκοφαγῆσαι, ἀσκῆσαι ἀσκηθῆναι, ἀθλῆ-
σαι, γυμνάσασθαι, πονῆσαι, ἀγωνίσασθαι. καὶ ὄνομα καλὸν ἡ ἄσκησις.
1052

line 2

(R Laced IX 4) προγυμναστής· ὁ δ' ἀλείπτης ἀδόκιμον. παιδοτριβικὴν
δὲ τέχνην Ἰσοκράτης (XV 181) εἴρηκεν, καὶ παιδοτρίβην Ἀριστο-
φάνης (Eq 1238, Nub 973, τῆς δὲ παιδοτριβίας Ἄρχιππος ὁ κω-
μικός (I frg 51 Ko). εἴη δ' ἂν ἐκ τούτων ξηραλοιφεῖν, σωμασκεῖν,
σωμασκίας σεσωμασκηκώς, ἀσκομαχεῖν, ἀσκητὴς ἀσκήματα ἄσκησις·
Πλάτων (I frg 234 Ko) δὲ καὶ ἄσκην εἴρηκε, φαῦλον ὄνομα. καὶ
λήκυθον δ' ἂν εἴποις καὶ στλεγγίδα· ἐκαλεῖτο δὲ καὶ στλεγγὶς
καὶ ξύστρα καὶ σπαθίς. καὶ τὸν παῖδα ἐρεῖς ληκυθοφόρον· πο

line 1
τοῦδε ἀποστροφήν, εὕροις ἂν τοὔνομα ἐπὶ τοῦ σκεύους τοῦ τοῖς βι-
βλίοις χρησίμου.
Δικάζειν μὲν οὖν ὁπότε δέοι, σκεύη ἂν εἴη δικαστικὰ κλε-
ψύδρα καὶ προχοίδιον καὶ δίσκοι καὶ ψῆφοι, καὶ ἡλίσκος ἐπικρούειν
τὴν κλεψύδραν· τὸν γὰρ ἧλον καὶ ἡλίσκον ἐν Ἥρωσιν Ἀριστοφά-
νης (fg 314) κέκληκεν. οὕτω γὰρ τὰ Ἀττικά· κημοὶ καὶ καδίσκοι καὶ
ἐχῖνοι. κιβώτια δ' ἴσως γραμματοφόρα καὶ γραμματεῖα καὶ κάλαμοι
γραφεῖς, καὶ κληρωτήριον· εἰ γὰρ καὶ ἐπὶ τοῦ τόπου ἔοικεν εἰρῆσθαι
τοὔνομα ἐν τῷ Γήραι Ἀριστοφάνους (fg 146), ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τοῦ ἀγ-
γείου ἂν ἐναρμόσειεν.
Ἐπὶ δὲ Γυμνάσιον ἐντεῦθεν τραπομένῳ λήκυθος ἐλαιηρά τις
ἔστω ἢ καὶ ληκύθιον, καὶ στλεγγίδες. καὶ ξυστίδας δ' αὐτὰς ἄν τις
εἴποι· ἔν τε γὰρ ταῖς Ἐπιχάρμου Νήσοις (97 K) εὕρηται τοὔνομα,
καὶ Δίφιλός που ἐν Κιθαρῳδῷ ἀνδρὶ εἴρηκεν (II p 558. 52 Ko)
1053
λήκυθον ξύστιν τ' ἔχεις; –

ἐγὼ δὲ καὶ ξύστραν.
καὶ αὐτοληκύθους δέ τινας Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Κόνωνος (54. 14)
ὀνομάζει, οὓς σαφέστερον ἄν τις ἐν τῷ Ἀντιφάνους Ἀθάμαντι κε-
κλῆσθαι λέγοι, εἰπόντος (II p 16. 16 Ko)

line 5
Εὐπόλιδος δ' ἐν Χρυσῷ γένει (I p 335. 283 Ko)

ἀλλ' ὦ φίλε Ζεῦ κατάχυτλον τὴν ῥῖν' ἔχεις.
πύελον δ' ὁμοίως ἐν Ταξιάρχοις (I p 328. 256 Ko)
ὅστις πύελον ἥκεις ἔχων καὶ χαλκίον
ὥσπερ λεχὼ στρατιώτης ἐξ Ἰωνίας·
καὶ γὰρ τὸ χαλκίον ἕν τι τῶν λουτρῶν, ὥσπερ καὶ λέβης καὶ
τρίπους ὁ ἐμπυριβήτης. ἀσάμινθον δ' Ὅμηρος, (K 576 δ 48 ρ 87)
καί που καὶ σπονδεῖον, ᾧ τὸν οἶνον ἐπισπένδεις, καὶ λοιβεῖον, ᾧ
σῴζεσθαι κατὰ δύναμιν οὗ ποτ' ἂν ἕκαστος προ-

αιρῆται μετὰ τῆς ἐσθῆτος τῆς περὶ τὸ σῶμα. τοῦ
δὲ Φιλίππου προστάττοντος περὶ πάντων ἐπιτρέπειν
ἢ μάχεσθαι γενναίως, οὗτοι μὲν ἐπανῆλθον. οἱ δ'
Ἀβυδηνοὶ πυθόμενοι τὰ λεγόμενα, συνελθόντες εἰς
ἐκκλησίαν ἐβουλεύοντο περὶ τῶν ἐνεστώτων ἀπο-
1054
νοηθέντες ταῖς γνώμαις. ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς πρῶ-

τον μὲν τοὺς δούλους ἐλευθεροῦν, ἵνα συναγω-
νιστὰς ἔχοιεν ἀπροφασίστους, ἔπειτα συναθροῖσαι
τὰς μὲν γυναῖκας εἰς τὸ τῆς Ἀρτέμιδος ἱερὸν ἁπά-
σας, τὰ δὲ τέκνα σὺν ταῖς τροφοῖς εἰς τὸ Γυμνάσιον,
ἑξῆς δὲ τούτοις τὸν ἄργυρον καὶ τὸν χρυσὸν εἰς τὴν
ἀγορὰν συναγαγεῖν, ὁμοίως δὲ καὶ τὸν ἱματισμὸν τὸν
ἀξιόλογον εἰς τὴν τετρήρη (τὴν) τῶν Ῥοδίων καὶ
τὴν τριήρη τὴν τῶν Κυζικηνῶν. ταῦτα δὲ προθέ-
μενοι καὶ πράξαντες ὁμοθυμαδὸν κατὰ τὸ δόγμα
πάλιν συνηθροίσθησαν εἰς τὴν ἐκκλησίαν, καὶ πεν-
τήκοντα προεχειρίσαντο τῶν πρεσβυτέρων ἀνδρῶν
καὶ μάλιστα πιστευομένων, ἔτι δὲ τὴν σωματικὴν
δύναμιν ἐχόντων πρὸς τὸ δύνασθαι τὸ κριθὲν ἐπι-
τελεῖν, καὶ τούτους ἐξώρκισαν ἐναντίον ἁπάντων
Κλαύδιος Αιλιανός De natura animalium Book 6, sec. 15, line 4
ἐνέφυ καὶ ἀπέπνιξε καὶ ἐς τὸν φωλεὸν ἀπάγει. τοῖς

κυσὶ δὲ ἐπιτίθεται ἡ αὐτὴ τὸν τρόπον ἐκεῖνον. ὅταν
ᾖ πλήρης ὁ τῆς σελήνης κύκλος, κατόπιν λαμβάνει
τὴν αὐγήν, καὶ τὴν αὑτῆς σκιὰν ἐπιβάλλει τοῖς κυσί,
καὶ παραχρῆμα αὐτοὺς κατεσίγασε, καὶ καταγοητεύ-
σασα ὡς αἱ φαρμακίδες εἶτα ἀπάγει σιωπῶντας, καὶ
κέχρηται ὅ τι καὶ βούλεται τὸ ἐντεῦθεν αὐτοῖς.
Ἔρωτα δελφῖνος ἐν Ἰασῷ ἐς μειράκιον καλὸν
πεῖν οὔ μοι δοκεῖ, καὶ διὰ ταῦτα εἰρήσεται. τὸ γυμνάσιον τὸ τῶν Ἰασέων
ἐπίκειται τῇ θαλάσσῃ, καὶ οἵ
γε ἔφηβοι μετὰ τοὺς δρόμους καὶ τὰς κονίστρας κατ-
διανηχομένων οὖν αὐτῶν ἑνὸς τοῦ τὴν ὥραν ἐκπρε-
πεστάτου ἐρᾷ δελφὶς ἔρωτα δριμύτατον. καὶ τὰ μὲν
πρῶτα πλησίον γενόμενος ἐφόβησέ τε καὶ ἐξέπληξεν
αὐτόν, εἶτα μέντοι τῇ συνηθείᾳ φιλίαν τινὰ καὶ εὔ-
νοιαν ἐς ἑαυτὸν ἐκ τοῦ παιδὸς ἰσχυρὰν ἐπηγάγετο.
ἀθύρειν γοῦν μετ' ἀλλήλων ὑπήρξαντο, καὶ πῆ μὲν
ἡμιλλάσθην παρανηχομένω τε καὶ ἐρίζοντε, πῆ δὲ ὁ

1055
νοῶ, μεγαλοφρονέστερος ἦν τοῦ διδόντος ὁ μὴ λαβών.

Ἄξιον δὲ καὶ τὸ Καλανοῦ τοῦ Ἰνδοῦ τέλος ἐπαινέ-
σαι· ἄλλος δ' ἂν εἶπεν ὅτι καὶ ἀγασθῆναι. ἐγένετο
δὲ τοιοῦτον. Καλανὸς ὁ Ἰνδῶν σοφιστὴς μακρὰ χαί-
ρειν φράσας Ἀλεξάνδρῳ καὶ Μακεδόσι καὶ τῷ βίῳ,
ὅτε ἐβουλήθη ἀπολῦσαι αὑτὸν ἐκ τῶν τοῦ σώματος
δεσμῶν, ἐνένηστο μὲν ἡ πυρὰ ἐν τῷ καλλίστῳ προ-
αστείῳ τῆς Βαβυλῶνος, καὶ ἦν τὰ ξύλα αὖα καὶ πρὸς
εὐωδίαν εὖ μάλα ἐπίλεκτα κέδρου καὶ θύου καὶ κυ-
παρίττου καὶ μυρσίνης καὶ δάφνης· αὐτὸς δὲ γυμνα-
σάμενος Γυμνάσιον τὸ εἰωθός (ἦν δὲ αὐτὸ δρόμος),
ἀνελθὼν ἐπὶ μέσης τῆς πυρᾶς ἔστη ἐστεφανωμένος
καλάμου κόμῃ. καὶ ὁ μὲν ἥλιος αὐτὸν προσέβαλ-
λεν, ὃ δὲ αὐτὸν προσεκύνει, καὶ τοῦτο ἦν τὸ σύνθημα
ἐς τὸ ἐξάπτειν τὴν πυρὰν τοῖς Μακεδόσι. καὶ τὸ
μὲν δέδρατο, ὃ δὲ περιληφθεὶς ὑπὸ τῆς φλογὸς ἀτρέ-
πτως εἱστήκει, καὶ οὐ πρότερον ἀνετράπη πρὶν ἢ
διελύθη. ἐνταῦθά φασιν ἐκπλαγῆναι καὶ τὸν Ἀλέ-
ξανδρον καὶ εἰπεῖν ὅτι μείζονας ἀντιπάλους αὐτοῦ
Καλανὸς κατηγωνίσατο. ὃ μὲν γὰρ πρὸς Πῶρον καὶ
Ταξίλην καὶ Δαρεῖον διήθλησεν, ὁ δὲ Καλανὸς πρὸς
Ὁ Ἁρματίδου τοῦ Θεσπιέως παῖς, παραγενόμενος

σύμμαχος Ἀθηναίοις μετὰ καὶ ἄλλων πολιτῶν, τὰ μὲν
πρῶτα ἐμάχετο εὖ καὶ καλῶς· καταναλωθέντων δὲ
αὐτοῦ τῶν ὅπλων ψιλαῖς ταῖς χερσὶ πρὸς καθωπλι-
σμένους ἀγωνιζόμενος, εὐκλεῶς τὸν βίον ἐτελεύτα.
πατρόθεν οὖν τὸν νεανίαν προσεῖπον, κυδαίνων αὐ-
τὸν Ὁμηρικῶς. τὸ δὲ ὄνομα αὐτοῦ εἴ τῳ ἐπιμελὲς
εἰδέναι, ἀλλαχόθεν εἴσεται.
Ὅτι Λακεδαιμόνιοι Ἰσάδαν ἔτι παῖδα ὄντα καὶ
μήπω τοῦ νόμου καλοῦντος αὐτὸν ἐς ὅπλα, ὅτι ἐκ τοῦ
γυμνασίου ἐκπηδήσας ἠρίστευσεν, ἐστεφάνωσαν μέν,
ὅτι δὲ πρὸ τῆς ἀπαιτουμένης ἡλικίας καὶ μὴ τὰ
ἐπιχώρια ἔχων ὅπλα ὥρμησεν ἐς τοὺς ἐχθρούς, ἐζη-
μίωσαν.
Ὁ μὲν Λύσανδρος ἐτεθνήκει, ὁ δὲ τὴν θυγατέρα
αὐτοῦ ἔτι ζῶντος ἐγγυησάμενος, ἐπεὶ καὶ ἡ παῖς
ἐρήμη πατρὸς ἀπελείπετο, καὶ ὁ Λύσανδρος μετὰ τὴν
τοῦ βίου καταστροφὴν ἀνεφάνη πένης ὤν, ὃ δὲ ἀνε-
1056
δύετο ὁ ἐγγυησάμενος, οὐδὲ ἔφασκεν ἄξεσθαι γυναῖκα.

ἐπὶ τούτοις οἱ ἔφοροι τὸν ἄνδρα ἐζημίωσαν· οὔτε γὰρ
Λακωνικὰ ἐφρόνει οὔτε ἄλλως Ἑλληνικά, φίλου τε
τονον. Φωκίων δὲ ὁ Χρηστὸς ἐπικληθεὶς πατρὸς

μὲν δοίδυκας ἐργαζομένου ἦν, Δημήτριον δὲ τὸν Φα-
ληρέα οἰκότριβα γενέσθαι λέγουσιν ἐκ τῆς οἰκίας τῆς
Τιμοθέου καὶ Κόνωνος. Ὑπερβόλου δὲ καὶ Κλεοφῶν-
τος καὶ Δημάδου, καίτοι προστατῶν γενομένων τοῦ
δήμου τῶν Ἀθηναίων, οὐδεὶς ἂν εἴποι ῥᾳδίως τοὺς
πατέρας. Καλλικρατίδας γε μὴν καὶ Γύλιππος καὶ
Λύσανδρος ἐν Λακεδαίμονι Μόθακες ἐκαλοῦντο. ὄνο-
μα δὲ ἦν ἄρα τοῦτο τοῖς τῶν εὐπόρων δούλοις, οὓς
συνεξέπεμπον τοῖς υἱοῖς οἱ πατέρες συναγωνιουμένους
ἐν τοῖς γυμνασίοις. ὁ δὲ συγχωρήσας τοῦτο Λυκοῦρ-
γος τοῖς ἐμμείνασι τῇ τῶν παίδων ἀγωγῇ πολιτείας
Λακωνικῆς μεταλαγχάνει. καὶ Ἐπαμεινώνδας δὲ πα-
τρὸς ἦν ἀφανοῦς. Κλέων δὲ ὁ Σικυωνίων τύραννος
καταποντιστὴς ἦν.
Αἱ ἐν Σικελίᾳ λιθοτομίαι περὶ τὰς Ἐπιπολὰς
ἦσαν, σταδίου μῆκος, τὸ εὖρος δύο πλέθρων. ἦσαν
δὲ ἐν αὐταῖς τοῦ χρόνου τοσοῦτον διατρίψαντες ἄν-
θρωποι, ὡς καὶ γεγαμηκέναι ἐκεῖ καὶ παιδοποιῆσαι.
καί τινες τῶν παίδων ἐκείνων μηδεπώποτε πόλιν
ἰδόντες, ὅτε ἐς Συρακούσας ἦλθον καὶ εἶδον ἵππους
Απολλόδωρος γραμματικός Frag. . Frag. .30, line 6
Φέρεται δὲ καί τις μῦθος περὶ αὐτοῦ (τοῦ

Διονύσου) ὡς εἴη γεγονὼς ἐκ Διὸς καὶ Γῆς, τῆς δὲ Γῆς
Θεμέλης προσαγορευομένης διὰ τὸ εἰς αὐτὴν πάντα
καταθεμελιοῦσθαι, ἣν κατὰ συναλλαγὴν ἑνὸς στοιχείου
τοῦ σ, Σεμέλην οἱ ποιηταὶ προσηγορεύκασι.
Schol. ad Odyss. Ψ, 198: Ἑρμῖν' ἀσκήσας:
Ἑρμῆς ὁ Διὸς καὶ Μαίας τῆς Ἄτλαντος, παῖς ἔτι ὢν,
ἐν ἀνθρώποις τέσσαρα μέγιστα εὕρετο· γράμματα,
1057
καὶ μουσικὴν, καὶ παλαίστραν, καὶ γεωμετρίαν. Ὅθεν

καὶ τοὺς Ἕλληνας τετράγωνον αὐτὸν ἀσκῆσαι, καὶ
οὕτως ἐν τοῖς γυμνασίοις ἀναθεῖναι. Τῷ δὲ ὀνειροπομ-
πὸν αὐτὸν εἶναι, καὶ τοὺς κοιμωμένους αὐτῷ εὔχεσθαι,
καὶ αὐτὸν ἀναμένειν, εἵλοντο ἐν τοῖς θαλάμοις ἔχειν
αὐτὸν φύλακα τοῦ ὕπνου, ἐπινοῆσαί τε καὶ ἀσκῆσαι
τοὺς τῶν κλινῶν πόδας εἰς τὴν τοῦ θεοῦ πρόσοψιν,
ὅπως ἀλεξήτορας ἔχοντες ἰδέας,
τὰ μὲν δείματα μὴ φοβοῖντο, προσδο-
κῷεν δὲ πλείστην ἐπαφροδισίαν διὰ τῶν ὀνειράτων.
Ἡ δὲ ἱστορία παρὰ Ἀπολλοδώρῳ τῷ Ἀθηναίῳ.

Αππιανός Syriaca Sec. 366, line 1
καὶ μανιώδει πρὸς πάντας μίσει. μετὰ δὲ Σέλευκον ὁ

Γρυπὸς ἐγένετο βασιλεὺς καὶ τὴν μητέρα οἱ φάρμακον
κεράσασαν πιεῖν ἠνάγκασεν. ἣ μὲν δὴ δίκην ποτὲ ἔδωκεν,
ἄξιος δὲ ἄρα τῆς μητρὸς ἦν καὶ Γρυπός· ἐπεβούλευε γὰρ
τῷ Κυζικηνῷ καίπερ ὄντι ὁμομητρίῳ. ὃ δὲ μαθὼν
ἐπολέμησέ τε αὐτῷ καὶ τῆς ἀρχῆς αὐτὸν ἐξήλασε καὶ
βασιλεὺς ἀντ' ἐκείνου τοῖς Σύροις ἐγένετο. ἀλλὰ καὶ τόνδε
Σέλευκος, ὁ Ἀντιόχου τοῦ Γρυποῦ παῖς, ἐπιστρατεύσας
ὄντι περ θείῳ, παρείλετο τὴν ἀρχήν. βίαιος δὲ καὶ τυραν-
νικώτατος ὢν ἐν Ἑστίᾳ Μόψου τῆς Κιλικίας κατεπρήσθη
κατὰ τὸ Γυμνάσιον. καὶ αὐτὸν διεδέξατο Ἀντίοχος, ὁ υἱὸς
τοῦ Κυζικηνοῦ· ὃν ἐπιβουλευόμενον ὑπὸ Σελεύκου τοῦ
ἀνεψιοῦ οἱ μὲν Σύροι νομίζουσι περισωθῆναι δι' εὐσέβειαν,
καὶ διὰ τοῦτο Εὐσεβῆ παρωνόμασαν (ἑταίρα δ' αὐτὸν
ἔσωσεν, ἐρασθεῖσα τοῦ κάλλους), ἐμοὶ δὲ δοκοῦσιν ἐπὶ
γέλωτι αὐτῷ ποιήσασθαι τὸ ὄνομα οἱ Σύροι· ἔγημε γὰρ
οὗτος ὁ Εὐσεβὴς Σελήνην, ἣ καὶ τῷ πατρὶ αὐτοῦ γεγάμητο
τῷ Κυζικηνῷ καὶ τῷ Γρυπῷ θείῳ γενομένῳ. τοιγάρτοι
αὐτὸν θεοῦ μετιόντος ἐξήλασε τῆς ἀρχῆς Τιγράνης. καὶ
τὸν υἱὸν ἐκείνου, τὸν ἐκ τῆς Σελήνης αὐτῷ γενόμενον,
ἐν Ἀσίᾳ τε τραφέντα καὶ ἀπὸ τοῦδε Ἀσιατικὸν ἐπίκλην
φέντα μὲν ἐν Κῷ καὶ ὑπὸ Κῴων ἐκδοθέντα

Μιθριδάτῃ, διαφυγόντα δὲ πρὸς Σύλλαν ἐκ
Μιθριδάτου καὶ συνήθη γενόμενον, ἐψηφίσατο
1058
βασιλεύειν Ἀλεξανδρέων, ἐρήμου τῆς Ἀλεξαν-

δρέων ἀρχῆς ἀνδρὸς οὔσης καὶ τῶν γυναικῶν,
ὅσαι βασιλείου γένους, ἀνδρὸς συγγενοῦς δεομέ-
νων, ἐλπίσας χρηματιεῖσθαι πολλὰ ἐκ βασι-
λείας πολυχρύσου. ἀλλὰ τόνδε μὲν οἱ Ἀλεξαν-
δρεῖς ἐννεακαιδεκάτην ἡμέραν ἔχοντα τῆς ἀρχῆς
καὶ ἀτοπώτερον σφῶν, οἷα Σύλλᾳ πεποιθότα,
ἐξηγούμενον, ἐς τὸ Γυμνάσιον ἐκ τοῦ βασιλείου
προαγαγόντες ἔκτειναν. οὕτως ἔτι καὶ οἵδε διά
τε μέγεθος ἀρχῆς ἰδίας καὶ τῶν ἔξωθεν κακῶν
ἔτι ὄντες ἀπαθεῖς ἀφόβως εἶχον ἑτέρων.
Τοῦ δ' ἐπιόντος ἔτους Σύλλας, καίπερ ὢν
δικτάτωρ, ἐς ὑπόκρισιν ὅμως καὶ σχῆμα δημοκρα-
τικῆς ἀρχῆς ὑπέστη καὶ ὕπατος αὖθις γενέσθαι
σὺν Μετέλλῳ τῷ Εὐσεβεῖ. καὶ ἀπὸ τοῦδε ἴσως
ἔτι νῦν οἱ Ῥωμαίων βασιλέες, ὑπάτους ἀποφαί-
νοντες τῇ πατρίδι, ἔστιν ὅτε καὶ ἑαυτοὺς ἀποδεικ-
νύουσιν, ἐν καλῷ τιθέμενοι μετὰ τῆς μεγίστης
Αὐτὸς δὲ ἤδη τέταρτον ὑπατεύων ἐπὶ τὸν

νέον Πομπήιον ἐστράτευεν ἐς Ἰβηρίαν, ὅσπερ
αὐτῷ λοιπὸς ἦν ἔτι πόλεμος ἐμφύλιος, οὐκ
εὐκαταφρόνητος· τῶν τε γὰρ ἀρίστων ὅσοι διε-
πεφεύγεσαν ἐκ Λιβύης, ἐκεῖ συνέδραμον, καὶ
στρατὸς ὁ μὲν ἐξ αὐτῆς Λιβύης τε καὶ Φαρσάλου
τοῖς ἡγεμόσι συνῆλθεν, ὁ δὲ ἐξ Ἰβήρων τε καὶ
Κελτιβήρων, ἔθνους ἀλκίμου καὶ χαίροντος ἀεὶ
μάχαις. πολὺς δὲ καὶ δούλων ὅμιλος ἐστρατεύετο
τῷ Πομπηίῳ· καὶ τέταρτον ἔτος εἶχον ἐν τοῖς
γυμνασίοις καὶ γνώμην ἕτοιμον ἀγωνίσασθαι μετὰ
ἀπογνώσεως. ᾧ δὴ καὶ μάλιστα σφαλεὶς ὁ
Πομπήιος οὐκ ἀνεβάλλετο τὴν μάχην, ἀλλ' εὐθὺς
ἐλθόντι τῷ Καίσαρι συνεμάχετο, καίτοι τῶν
πρεσβυτέρων αὐτῷ παραινούντων ἐκ πείρας ὧν
ἀμφί τε Φάρσαλον καὶ Λιβύην ἐπεπόνθεσαν,
ἐκτρίβειν τῷ χρόνῳ τὸν Καίσαρα καὶ ἐς ἀπορίαν
ὡς ἐν ἀλλοτρίᾳ γῇ περιφέρειν. ὁ δὲ Καῖσαρ ἧκε
μὲν ἀπὸ Ῥώμης ἑπτὰ καὶ εἴκοσιν ἡμέραις, βαρυ-
τάτῳ στρατῷ μακροτάτην ὁδὸν ἐπελθών· δέος δ'
οἷον οὐ πρότερον ἐνέπιπτεν αὐτοῦ τῷ στρατῷ κατὰ
1059
ὁ ἔφηβος ἔσται ἀνήρ· παλαιστῇ δὲ ἀθλοῦντι τὸ μὴ καταλα-

βεῖν τὸν ἀγῶνα σημαίνει· εἰ δὲ καταλάβοι, τὸ μὴ ἀγωνί-
σασθαι· οὐ γὰρ ὑπερόριοι οἱ ἔφηβοι ἀγωνίζονται.
Τροχὸν ἐλαύνειν πόνοις περιπεσεῖν σημαίνει, ἐξ ὧν
ἀπόλαυσις τῷ ἰδόντι περιέσται. ἁρπαστὸν δὲ καὶ σφαῖρα
φιλονεικίας ἀπεράντους σημαίνουσι, πολλάκις δὲ καὶ ἑταί-
ρας ἔρωτα· ἔοικε γὰρ ἡ σφαῖρα καὶ τὸ ἁρπαστὸν ἑταίρᾳ
διὰ τὸ μηδαμοῦ μένειν καὶ πρὸς πολλοὺς φοιτᾶν.
ἁλτῆρες δὲ καὶ ἡ δι' αὐτῶν γυμνασία τὸ μὲν παρὸν ἀπρα-
ξίας καὶ πόνους, αὖθις δὲ πράξεις μετὰ ῥᾳστώνης προ-
αγορεύουσιν· ἔστι γὰρ τὸ τοιοῦτο Γυμνάσιον οὐδὲν ἄλλο
ἢ παρασκευὴ χειρῶν. θύλακοι δὲ καὶ σφῆνες καὶ ὑπεράλ-
ματα καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα γυμνάσια παιδικὰ φιλονεικίας
προαγορεύουσι. περὶ δὲ πάλης ἐν τοῖς περὶ ἀγώνων ἐροῦ-
μεν, ἵνα μὴ τὰ αὐτὰ δὶς γράφωμεν.
Σαλπίζειν δοκεῖν σάλπιγγι τῇ ἱερᾷ ἀγαθὸν τοῖς βουλο-
μένοις συγγενέσθαι τισὶ καὶ τοῖς ἀπολωλεκόσιν ἀνδράποδα
ἤ τινας τῶν οἰκετῶν· καὶ γὰρ ἐν πολέμῳ συνάγει τοὺς
ἐσκορπισμένους τὸ ὄργανον τοῦτο. τὰ δὲ κρυπτὰ ἐλέγχει
διὰ τὸ μεγαλόφωνον. καὶ τοὺς νοσοῦντας ἀναιρεῖ· σύγκει-
ται γὰρ ἐξ ὀστῶν καὶ χαλκοῦ, δι' ὧν ἔξεισι μὲν τὸ πνεῦμα,
ἐμποιεῖ. ἔδοξέ τις [αὐτὸς] γέφυρα γεγονέναι. ἐγένετο πο-

ταμοδιάρτης· τὸ γὰρ αὐτὸ γεφύρᾳ ἔργον εἶχε. καὶ τοῦτο
μὲν ὁ Φοῖβος ἀναγράφει, νυνὶ δὲ ἀνήρ τις πλούσιος δόξας
γέφυρα γεγονέναι ὑπὸ πολλῶν καταφρονηθεὶς ὥσπερ
κατεπατήθη. ἴδοι δ' ἄν ποτε καὶ γυνὴ τὸν ὄνειρον τοῦτον
καὶ παῖς ὡραῖος, καὶ πόρνοι γενόμενοι πολλοὺς ὑποδέξον-
ται. καὶ δικαζόμενός τις ἐπὶ τούτῳ τῷ ὀνείρῳ ὑπέρτερος
ἂν γένοιτο τῶν ἐχθρῶν καὶ αὐτοῦ τοῦ δικαστοῦ· ἔοικε γὰρ ὁ
ποταμὸς τῷ δικαστῇ διὰ τὸ πράττειν ἀνυπευθύνως ἃ βού-
λεται, ἡ δὲ γέφυρα ἄνωθέν ἐστι τοῦ ποταμοῦ.
Εἰς δὲ τὸ Γυμνάσιον τῆς τῶν ὁμοίων ἐπινοίας αὐτάρχης
ἄν σοι γένοιτο παρατεθεὶς ὁ ὄνειρος οὗτος. γυνὴ ἔδοξεν
ἐν γαστρὶ ἔχουσα δράκοντα γεγεννηκέναι. ὁ ἐξ αὐτῆς
γεννώμενος ῥήτωρ ἄριστος καὶ διώνυμος ἐγένετο· διπλῆν
γὰρ ἔχει τὴν γλῶσσαν ὁ δράκων, ὥσπερ καὶ ὁ ῥήτωρ. ἦν
1060
δὲ καὶ ἡ γυνὴ πλουσία, ἐφόδιον δὲ παιδείας ὁ πλοῦτος.

καὶ ἄλλη τὸν αὐτὸν εἶδεν ὄνειρον, καὶ ὁ ἐξ αὐτῆς γεννώ-
μενος ἱεροφάντης ἐγένετο· ἱερὸς γὰρ ὁ δράκων καὶ
μύστης [καὶ πᾶσι μυστηρίοις παρών]. ἦν δὲ καὶ ἡ τὸν
ὄνειρον ἰδοῦσα ἱερέως γυνή. καὶ ἄλλη τὸν αὐτὸν εἶδεν
ὄνειρον, καὶ ὁ ἐξ αὐτῆς γεννώμενος μάντις ἄριστος ἀπέβη·
ἔδει γὰρ αὐτὸν ἀχώριστον εἶναι τῶν τῆς ἱερωσύνης τό-

πων.
Ἔδοξέ τις τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα προσαγαγὼν ὥσπερ τι
ἱερεῖον ἀποθῦσαι καὶ τὰ κρέα κατακόπτων πιπράσκειν καὶ
τὴν ἐμπολὴν αὐτῷ πάνυ πολλὴν γίνεσθαι. ἐπὶ δὲ τούτοις
χαίρειν τε ἔδοξε καὶ τὸ συναγόμενον ἀργύριον [ἀπὸ τοῦ

1061

τὸ μὴ λαθεῖν αὐτὸν ἐσήμαινεν.
Ἔδοξέ τις σίνηπι τετριμμένον ὑγρὸν πίνειν, ἔτυχε δὲ
αὐτῷ δίκη οὖσα καὶ ἔφευγε φόνου γραφήν. ἑάλω καὶ τῆς
κεφαλῆς ἀφῃρέθη· ἦν γὰρ οὔτε σύνηθες οὔτε ὅλως πότι-
μον τὸ ποτόν. καὶ μέντοι καὶ διακριθὲν πρότερον ὑπὸ
τοῦ λεγομένου ἠθμοῦ τὸ σίνηπι ἔπινε. τοιγαροῦν ὑπὸ κρι
Chariton Scr. Erot., De Chaerea et Callirhoe Book 1, ch. 1, sec. 10, line
1
ἀμφοτέροις δεινή· τὸ γὰρ πῦρ ἐξεκαίετο. ⌈δεινότερον δ' ἔπασχ⌉εν ἡ

παρθένος διὰ̣ τ̣ὴ̣ν σιωπ̣ή̣ν̣, αἰδ̣ο̣υ̣μένη κατάφωρος γενέσθαι. Χαι̣⌈ρέας
δὲ νεανί⌉ας ⌈εὐφυὴς καὶ μεγαλ⌉όφρων, ἤδη τοῦ σώματος αὐτῷ
φθίνοντος, ἀπετόλμησεν εἰπεῖν πρὸς τ̣οὺς γ̣ονεῖς ὅτι ἐρᾷ καὶ οὐ
βιώσεται τοῦ Καλλιρόης γ̣ά̣μ̣ο̣υ̣ μὴ τυχών. ἐστέναξεν ὁ πατὴρ
⌈ἀκούσας καὶ “οἴχῃ⌉ δή μοι, τέκνον” ἔφη· “δῆλον γάρ ἐστιν ὅτι
Ἑρμοκράτης οὐκ ἂν δοίη σοὶ τὴν θυγατέρα ⌈τοσούτους ἔχ⌉ων μ̣ν̣η-
στῆρας ⌈πλουσίους⌉ κ̣α̣ὶ̣ βασιλεῖς. οὔκουν οὐδὲ πειρᾶσθαί σε δεῖ,
μὴ φανερῶς ὑβρισθῶμεν.” εἶθ' ὁ μὲν πατὴρ παρε⌈μυθ⌉εῖτο τὸν
παῖδα, τῷ δὲ ηὔξετο τὸ κακὸν ⌈ὥστε⌉ μηδὲ ἐπὶ τὰς συν̣ήθε̣ι̣ς προϊέ-
ναι διατριβάς. ἐπόθει δὲ τὸ Γυμνάσιον Χαιρέαν καὶ ὥσπερ ἔρημον
ἦ̣ν̣. ἐφίλει γὰρ αὐτὸν ἡ νεολα⌈ία. πο⌉λυπραγμονοῦντε̣σ̣ δ̣ὲ̣ τ̣ὴ̣ν̣
κινδυνεύοντος ἀπολέσθαι διὰ πάθος ψυχῆς εὐφυοῦς.
Ἐνέστη νόμιμος ἐκκλησία. συγκαθεσθεὶς οὖν ὁ δῆμος τοῦτο
πρῶτον καὶ μ⌈όνον ἐβόα⌉ “καλὸς Ἑρμοκράτης, μέγας στρατηγός,
σῶζε Χαιρέαν· τοῦτο πρῶτον τῶν τροπαίων. ἡ πόλις μνηστεύεται
τοὺς γάμους σήμερον ἀλλήλων ἀξίων.” τίς ἂν μηνύσειε τὴν
ἐκκ̣λ̣η̣σ̣ί̣α̣ν̣ ἐκείνην, ἧς ὁ Ἔρως ἦν δημαγωγός; ἀνὴρ δὲ φιλόπατρις
Ἑρμοκράτης ἀντειπεῖν οὐκ ἠδυνήθη τῇ πόλει δεομένῃ. κατανεύ-
σαντος δὲ αὐτοῦ πᾶς ὁ δῆμος ἐξεπήδησε τοῦ θεάτρου, καὶ οἱ μὲν
1062
Chariton Scr. Erot., De Chaerea et Callirhoe Book 1, ch. 2, sec. 6, line 2
τὸ ἆθλον καὶ τὸν γάμον θάνατον τῷ νυμφίῳ ποιήσωμεν.”

Πάντες οὖν ἐπῄνεσαν, μόνος δὲ ὁ Ἀκραγαντίνων τύραννος ἀντεῖ-
πεν. “οὐκ εὐνοίᾳ δὲ” εἶπε “τῇ πρὸς Χαιρέαν κωλύω τὴν ἐπι-
βουλήν, ἀλλὰ ἀσφαλεστέρῳ τῷ λογισμῷ· μέμνησθε γὰρ ὅτι Ἑρμο-
κράτης οὐκ ἔστιν εὐκαταφρόνητος· ὥστε ἀδύνατος ἡμῖν πρὸς αὐτὸν
ἡ ἐκ τοῦ φανεροῦ μάχη, κρείττων δὲ ἡ μετὰ τέχνης· καὶ γὰρ τὰς
τυραννίδας πανουργίᾳ μᾶλλον ἢ βίᾳ κτώμεθα. χειροτονήσατε ἐμὲ
τοῦ πρὸς Χαιρέαν πολέμου στρατηγόν· ἐπαγγέλλομαι διαλύσειν τὸν
γάμον· ἐφοπλιῶ γὰρ αὐτῷ Ζηλοτυπίαν, ἥτις σύμμαχον λαβοῦσα
τὸν Ἔρωτα μέγα τι κακὸν διαπράξεται· Καλλιρόη μὲν οὖν εὐσταθὴς
ἐντραφεὶς καὶ νεωτερικῶν ἁμαρτημάτων οὐκ ἄπειρος, δύναται ῥᾳδίως
ὑποπτεύσας ἐμπεσεῖν εἰς νεωτερικὴν ζηλοτυπίαν· ἔστι δὲ καὶ προς-
ελθεῖν ἐκείνῳ ῥᾷον καὶ λαλῆσαι.”
Πάντες ἔτι λέγοντος αὐτοῦ τὴν γνώμην ἐπεψηφίσαντο καὶ τὸ
ἔργον ἐνεχείρισαν ὡς ἀνδρὶ πᾶν ἱκανῷ μηχανήσασθαι. τοιαύτης οὖν
ἐπινοίας ἐκεῖνος ἤρξατο.
Ἑσπέρα μὲν ἦν, ἧκε δὲ ἀγγέλλων τις ὅτι Ἀρίστων ὁ πατὴρ
Χαιρέου πεσὼν ἀπὸ κλίμακος ἐν ἀγρῷ πάνυ ὀλίγας ἔχει τοῦ ζῆν τὰς
ἐλπίδας. ὁ δὲ Χαιρέας ἀκούσας, καίτοι φιλοπάτωρ ὤν, ὅμως ἐλυπήθη

2
γαυνάκας τοὺς πολυτιμήτους τά τε ποιητικὰ ῥήγεα τὰ πορφυρᾶ

χλαίνας τε ἐφύπερθεν οὔλας καὶ τὰς «ὕπνου μαλακωτέρας» εὐνὰς
1063

ἐν τούτοις τὸ εὔδαιμον. Πάλιν τε αὖ κενοδοξίας ἐστὶ κυνικῆς καθάπερ

4

ἐν τούτοις τὸ εὔδαιμον.

line 1
ῥύπον καί ἐστι πνευματικόν, ἐφ' οὗ διαρρήδην ἡ προφη-

τεία λέγει· «Ἐκπλυνεῖ κύριος τὸν ῥύπον τῶν υἱῶν καὶ
τῶν θυγατέρων Ἰσραήλ, καὶ καθαριεῖ τὸ αἷμα ἐκ μέσου
αὐτῶν», τὸ αἷμα τῆς ἀνομίας καὶ τῶν προφητῶν τοὺς
φόνους. Καὶ τὸν τρόπον τῆς καθάρσεως ἐπήγαγεν ὁ λόγος
εἰπών· «ἐν πνεύματι κρίσεως καὶ ἐν πνεύματι καύσεως.»
Τὸ δὲ τοῦ σώματος τὸ σαρκικὸν καὶ διὰ μόνου ὕδατος
1064
ἀποπληροῦται, καθάπερ ἐν ἀγροῖς γίνεται πολλάκις,

ὅπου βαλανεῖον οὐκ ἔστιν.
Ὅτι καὶ γυμνάσια ἐγκριτέον τοῖς κατὰ λόγον βιοῦσιν.
Μειρακίοις δὲ Γυμνάσιον ἀπόχρη, κἂν βαλανεῖον παρῇ·

καὶ γὰρ καὶ ταῦτα τοῖς ἀνδράσι παντὸς μᾶλλον πρὸ τῶν
λουτρῶν ἐγκρῖναι οὐ φαῦλον ἴσως, ἔχοντά τι χρήσιμον
τοῖς νέοις πρὸς ὑγίειαν, σπουδήν τε καὶ φιλοτιμίαν ἐντιθέντα
οὐχὶ εὐεξίας μόνον, ἀλλὰ καὶ εὐψυχίας ἐπιμελεῖσθαι·
ὃ δὴ γινόμενον ἄνευ τοῦ τῶν κρειττόνων ἔργων ἀποσπᾶσθαι
χαρίεν καὶ οὐκ ἀλυσιτελές. Οὐδὲ ἐνταῦθα ὑπεξαιρετέον
τῆς κατὰ τὸ σῶμα διαπονήσεως τὰς γυναῖκας, ἀλλ' οὐκ
ἐπὶ πάλην καὶ δρόμους παρακλητέον αὐτάς, ταλασιουργίᾳ
δὲ γυμναστέον καὶ ἱστουργίᾳ καὶ τῷ παραστῆναι τῇ
πεττούσῃ, εἰ δέοι.

line 3
Καὶ οὐκ ἤρκει ταῦτα, ἀλλὰ τὴν ἀτυφίαν ἐκδιδάσκων

προσεπήγαγεν· «Αὕτη γὰρ ἔβοσκεν τὰ πρόβατα τοῦ
πατρὸς αὐτῆς.»
Καὶ μυρία ὅσα αἱ γραφαὶ ὀρέγουσιν εὐτελείας ἅμα καὶ
αὐτουργίας, πρὸς δὲ καὶ γυμνασίων ὑποδείγματα.
Ἀνδρῶν δὲ οἳ μὲν γυμνοὶ καὶ πάλης μετεχόντων, οἳ δὲ
καὶ σφαίρῃ τῇ μικρᾷ παιζόντων τὴν φαινίνδα παιδιὰν
ἐν ἡλίῳ μάλιστα· ἄλλοις ὁ περίπατος αὐτάρκης ἀγρόνδε
1065

line 5

Καὶ δὴ τά γε [καὶ] κατὰ πάλην, ἣν ἐνεκρίναμεν, μὴ
φιλονικίας ἀχρήστου παραλαμβανέσθω χάριν, εἰς δὲ
ἱδρώτων ἀνδρωδῶν ἐκκρίσεις· καὶ οὔτι γε τὸ ἔντεχνον
διαπονητέον, τὸ ἐπιδεικτικὸν αὐτῆς, τὰ δὲ ἀπὸ ὀρθῆς
πάλης, ἀπ' αὐχένων καὶ χειρῶν καὶ πλευρῶν ἐξειλήσεως·
κοσμιωδεστέρα γὰρ καὶ ἀνδρωδεστέρα μετ' εὐσχήμονος
ῥώμης ἡ τοιαύτη διαπόνησις ὑγείας ἕνεκεν εὐχρήστου καὶ
ὀνησιφόρου παραλαμβανομένη, οἱ δὲ ἄλλοι πόνοι
γυμναστικῆς οὐκ ἐλευθέρων στάσεων μελέτην καταγ-
γέλλοντες. Πανταχοῦ δὲ τοῦ μέτρου στοχαστέον.
Κλήμης Αλεξανδρινός Paedagogus

Book 3, ch. 10, subch. 52, sec. 1, line 2
μέτρον πονεῖν καὶ κάκιστον καὶ κοπῶδες καὶ νοσοποιόν.

Οὔτ' οὖν παντάπασιν ἀργὸν εἶναι χρὴ οὐδὲ μὴν παντελῶς
ἐπίπονον.
Καθάπερ γὰρ ἐπὶ τῆς τροφῆς διεξεληλύθαμεν,
1066

ἄγοιμεν.
Κλήμης Αλεξανδρινός Paedagogus

Book 3, ch. 10, subch. 52, sec. 1, line 6

ἄγοιμεν.
Κλήμης Αλεξανδρινός Στρωματεύς.

Book 2, ch. 6, sec. 25, subsec. 4, line 4
μὲν γὰρ πίστις ἐξ ἀκοῆς, ἡ δὲ ἀκοὴ διὰ ῥήματος θεοῦ,» φησὶν ὁ

ἀπόστολος. «πῶς οὖν ἐπικαλέσονται εἰς ὃν οὐκ ἐπίστευσαν; πῶς δὲ
πιστεύσουσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν; πῶς δὲ ἀκούσουσι χωρὶς κηρύσσοντος;
πῶς δὲ κηρύξωσιν, ἐὰν μὴ ἀποσταλῶσι; καθὼς γέγραπται· ὡς ὡραῖοι
οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων τὰ ἀγαθά.» ὁρᾷς πῶς ἀνάγει τὴν
πίστιν δι' ἀκοῆς καὶ τῆς τῶν ἀποστόλων κηρύξεως ἐπὶ τὸ ῥῆμα
κυρίου καὶ τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ; οὐδέπω συνίεμεν ἀπόδειξιν εἶναι τὸ
ῥῆμα κυρίου; ὥσπερ οὖν τὸ σφαιρίζειν οὐκ ἐκ τοῦ κατὰ τέχνην
πέμποντος τὴν σφαῖραν ἤρτηται μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῦ εὐρύθμως
1067
ἀποδεχομένου προσδεῖ αὐτῷ, ἵνα δὴ κατὰ νόμους τοὺς σφαιριστικοὺς

τὸ Γυμνάσιον ἐκτελῆται, οὕτω καὶ τὴν διδασκαλίαν ἀξιόπιστον εἶναι
συμβέβηκεν, ὅταν ἡ πίστις τῶν ἀκροωμένων, τέχνη τις ὡς εἰπεῖν
ὑπάρχουσα φυσική, πρὸς μάθησιν συλλαμβάνῃ. συνεργεῖ οὖν καὶ γῆ
γόνιμος ὑπάρχουσα πρὸς τὴν τῶν σπερμάτων καταβολήν. οὔτε γὰρ
τῆς ἀρίστης παιδεύσεως ὄφελός τι ἄνευ τῆς τοῦ μανθάνοντος παρα-
δοχῆς οὔτε μὴν προφητείας [οὔτε], τῆς τῶν ἀκουόντων εὐπειθείας
μὴ παρούσης. καὶ γὰρ τὰ κάρφη τὰ ξηρά, ἕτοιμα ὄντα καταδέχεσθαι
τὴν δύναμιν τὴν καυστικήν, ῥᾷον ἐξάπτεται, καὶ ἡ λίθος ἡ θρυλου-
μένη ἕλκει τὸν σίδηρον διὰ συγγένειαν, ὥσπερ καὶ τὸ δάκρυον τὸ
σούχειον ἐπισπᾶται τὰ κάρφη καὶ τὸ ἤλεκτρον τὰς ἀχυρμιὰς
Κλήμης Αλεξανδρινός Στρωματεύς.

Book 5, ch. 8, sec. 50, subsec. 3, line 4
ἐν αὐτῇ πρόσωπον, «Ἀφροδίτην» τε τὸν καιρὸν καθ' ὃν δεῖ σπείρειν,

λέγεσθαι παρὰ τῷ θεολόγῳ.
Τοιαῦτα καὶ οἱ Πυθαγόρειοι ᾐνίσσοντο, Φερσεφόνης μὲν κύνας
τοὺς πλανήτας, Κρόνου δὲ δάκρυον τὴν θάλασσαν ἀλληγοροῦντες.
καὶ μυρία ἐπὶ μυρίοις εὕροιμεν ἂν ὑπό τε φιλοσόφων ὑπό τε ποιη-
τῶν αἰνιγματωδῶς εἰρημένα, ὅπου γε καὶ ὅλα βιβλία ἐπικεκρυμμένην
τὴν τοῦ συγγραφέως βούλησιν ἐπιδείκνυται, ὡς καὶ τὸ Ἡρακλείτου
περὶ φύσεως, ὃς καὶ δι' αὐτὸ τοῦτο Σκοτεινὸς προσηγόρευται. ὁμοία
τούτῳ τῷ βιβλίῳ καὶ ἡ Φερεκύδους θεολογία τοῦ Συρίου. Εὐφορίων
γὰρ ὁ ποιητὴς καὶ τὰ Καλλιμάχου Αἴτια καὶ ἡ Λυκόφρονος Ἀλεξάν-
δρα καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια Γυμνάσιον εἰς ἐξήγησιν γραμματικῶν
ἔκκειται παισίν.
Οὔκουν ἀπεικὸς καὶ τὴν βάρβαρον φιλοσοφίαν, περὶ ἧς ἡμῖν
πρόκειται λέγειν, ἐπικεκρυμμένως καὶ διὰ συμβόλων προφητεύειν ἔν
τισιν, ὡς ἀποδέδεικται. τοιαῦτα γοῦν καὶ ὁ Μωυσῆς παραινεῖ, τὰ
κοινὰ δὴ ταῦτα· «οὐ φάγεσθε χοῖρον οὔτε ἀετὸν οὔτε ὀξύπτερον
οὔτε κόρακα.» ὁ μὲν γὰρ χοῖρος φιλήδονον καὶ ἀκάθαρτον ἐπιθυ-
μίαν τροφῶν καὶ ἀφροδισίων λίχνον καὶ μεμολυσμένην ἀκολασίαν
μηνύει. ἀεὶ κνηστιῶσαν ὑλικήν τε καὶ ἐν βορβόρῳ κειμένην, εἰς σφα-
γὴν καὶ ἀπώλειαν πιαινομένην. ἔμπαλιν δὲ ἐπιτρέπει διχηλοῦν

λὸν παράδειγμα ἔκκειται; ἄλλος δ' ἂν εἰπόντος αὐτῷ

Καίσαρος ἐν τοιαύτῃ περὶ στάσει μὴ ἐλθεῖν εἰς σύγκλη-
1068
τον εἶπεν ‘ἔχω χάριν, ὅτι μου φείδῃ’. τὸν τοιοῦτον οὐδ'
ἂν ἐκώλυεν εἰσελθεῖν, ἀλλ' ᾔδει, ὅτι ἢ καθεδεῖται ὡς
κεράμιον ἢ λέγων ἐρεῖ, ἃ οἶδεν ὅτι ὁ Καῖσαρ θέλει, καὶ
προσεπισωρεύσει ἔτι πλείονα.
Τοῦτον τὸν τρόπον καὶ ἀθλητής τις κινδυνεύων ἀπο-
θανεῖν, εἰ μὴ ἀπεκόπη τὸ αἰδοῖον, ἐπελθόντος αὐτῷ τοῦ
ἀδελφοῦ (ἦν δ' ἐκεῖνος φιλόσοφος) καὶ εἰπόντος ‘ἄγε,
ἀδελφέ, τί μέλλεις ποιεῖν; ἀποκόπτομεν τοῦτο τὸ μέρος
καὶ ἔτι εἰς Γυμνάσιον προερχόμεθα;’ οὐχ ὑπέμεινεν, ἀλλ'
ἐγκαρτερήσας ἀπέθανεν. πυθομένου δέ τινος· Πῶς τοῦ-
το ἐποίησεν; ὡς ἀθλητὴς ἢ ὡς φιλόσοφος; Ὡς ἀνήρ,
ἔφη, ἀνὴρ δ' Ὀλύμπια κεκηρυγμένος καὶ ἠγωνισμένος,
ἐν τοιαύτῃ τινὶ χώρᾳ ἀνεστραμμένος, οὐχὶ παρὰ τῷ Βά-
τωνι ἀλειφόμενος. ἄλλος δὲ κἂν τὸν τράχηλον ἀπε-
τμήθη, εἰ ζῆν ἠδύνατο δίχα τοῦ τραχήλου. τοιοῦτόν ἐστι
τὸ κατὰ πρόσωπον· οὕτως ἰσχυρὸν παρὰ τοῖς εἰθισμέ-
νοις αὐτὸ συνεισφέρειν ἐξ αὐτῶν ἐν ταῖς σκέψεσιν. ‘ἄγε
οὖν, Ἐπίκτητε, διαξύρησαι.’ ἂν ὦ φιλόσοφος, λέγω ‘οὐ
διαξυρῶμαι’. ‘ἀλλ' ἀφελῶ σου τὸν τράχηλον.

εἴπῃς ‘φοβερὰ τὰ ἐν Ῥώμῃ πράγματα, δεινόν ἐστι θά-

νατος, δεινόν ἐστι φυγή, δεινὸν λοιδορία, δεινὸν πενία·
φεύγετε ἄνδρες, πάρεισιν οἱ πολέμιοι’, ἐροῦμέν σοι
’ἄπελθε, σεαυτῷ μαντεύου· ἡμεῖς τοῦτο μόνον ἡμάρτο-
μεν, ὅτι τοιοῦτον κατάσκοπον ἐπέμπομεν’.
Πρὸ σοῦ κατάσκοπος ἀποσταλεὶς Διογένης ἄλλα ἡμῖν
ἀπήγγελκεν. λέγει ὅτι ὁ θάνατος οὐκ ἔστι κακόν,
οὐδὲ γὰρ αἰσχρόν· λέγει ὅτι ἀδοξία ψόφος ἐστὶ
μαινομένων ἀνθρώπων. οἷα δὲ περὶ πόνου, οἷα δὲ
περὶ ἡδονῆς, οἷα περὶ πενίας εἴρηκεν οὗτος ὁ κατάσκοπος.
τὸ δὲ γυμν[ασι]ὸν εἶναι λέγει ὅτι κρεῖσσόν ἐστι
πάσης περιπορφύρου· τὸ δ' ἐπ' ἀστρώτῳ πέδῳ
καθεύδειν λέγει ὅτι μαλακωτάτη κοίτη ἐστίν. καὶ
ἀπόδειξιν φέρει περὶ ἑκάστου τὸ θάρσος τὸ αὑτοῦ, τὴν
ἀταραξίαν, τὴν ἐλευθερίαν, εἶτα καὶ τὸ σωμάτιον στίλ-
βον καὶ συνεστραμμένον. ‘οὐδείς’, φησίν, ‘πολέμιος ἐγ-
γύς ἐστιν· πάντα εἰρήνης γέμει.’ πῶς, ὦ Διόγενες;
’ἰδού’, φησίν, ‘μή τι βέβλημαι, μή τι τέτρωμαι, μή τινα
πέφευγα;’ τοῦτ' ἔστιν οἷος δεῖ κατάσκοπος, σὺ δ' ἡμῖν
1069
ἐλθὼν ἄλλα ἐξ ἄλλων λέγεις. οὐκ ἀπελεύσῃ πάλιν καὶ

ὄψει ἀκριβέστερον δίχα τῆς δειλίας;

γὰρ ἄλλα ἢ τὰ δόγματα; τὸν γὰρ ἐξιόντα καὶ ἀπαλ-

λαττόμενον τῶν συνήθων καὶ ἑταίρων καὶ τόπων καὶ
συναναστροφῆς τί ἐστι τὸ βαροῦν ἄλλο ἢ δόγμα; τὰ
γοῦν παιδία εὐθὺς ὅταν κλαύσῃ μικρὰ τῆς τιτθῆς ἀπελ-
θούσης, πλακούντιον λαβόντα ἐπιλέλησται. θέλεις οὖν
καὶ ἡμεῖς τοῖς παιδίοις ὁμοιῶμεν; οὔ, νὴ τὸν Δία.
οὐ γὰρ ὑπὸ πλακουντίου τοῦτο πάσχειν ἀξιῶ, ἀλλ' ὑπὸ
δογμάτων ὀρθῶν. τίνα δ' ἐστὶ ταῦτα; ἃ δεῖ τὸν ἄν-
θρωπον ὅλην τὴν ἡμέραν μελετῶντα μηδενὶ προς-
πάσχειν τῶν ἀλλοτρίων, μηθ' ἑταίρῳ μήτε τόπῳ μήτε
γυμνασίοις, ἀλλὰ μηδὲ τῷ σώματι τῷ αὑτοῦ, μεμνῆ-
σθαι δὲ τοῦ νόμου καὶ τοῦτον πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχειν.
τίς δ' ὁ νόμος ὁ θεῖος; τὰ ἴδια τηρεῖν, τῶν ἀλλοτρίων
μὴ ἀντιποιεῖσθαι, ἀλλὰ διδομένοις μὲν χρῆσθαι, μὴ
διδόμενα δὲ μὴ ποθεῖν, ἀφαιρουμένου δέ τινος ἀπο-
διδόναι εὐλύτως καὶ αὐτόθεν, χάριν εἰδότα οὗ ἐχρή-
σατο χρόνου, εἰ θέλεις μὴ κλάειν τὴν τιτθὴν καὶ μάμ-
μην. τί γὰρ διαφέρει, τίνος ἥττων ἐστὶ καὶ ἐκ τίνος
κρέμαται; τί κρείττων εἶ τοῦ διὰ κοράσιον κλάοντος,
εἰ διὰ γυμνασίδιον καὶ στωίδια καὶ νεανισκάρια καὶ
τοιαύτην διατριβὴν πενθεῖς; ἄλλος ἐλθὼν ὅτι οὐκέτι
Marcus Aurelius Antoninus Imperator Phil., Τὰ εἰς ἑαυτόν

κίνησις ἐν οὐδεμιᾷ τούτων, ἀλλὰ θειότερόν τι καὶ ὁδῷ δυσεπινοήτῳ

προιοῦσα εὐοδεῖ.
Οἷόν ἐστιν ὃ ποιοῦσι. τοὺς μὲν ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ χρόνου καὶ μεθ'
ἑαυτῶν ζῶντας ἀνθρώπους εὐφημεῖν οὐ θέλουσιν, αὐτοὶ δὲ ὑπὸ τῶν
μεταγενεστέρων εὐφημηθῆναι, οὓς οὔτε εἶδόν ποτε οὔτε ὄψονται,
περὶ πολλοῦ ποιοῦνται. τοῦτο δὲ ἐγγύς ἐστι τῷ λυπηθῆναι ἄν, ὅτι
οὐχὶ καὶ οἱ προγενέστεροι περὶ σοῦ λόγους εὐφήμους ἐποιοῦντο.
Μή, εἴ τι αὐτῷ σοὶ δυσκαταπόνητον, τοῦτο ἀνθρώπῳ ἀδύνατον
ὑπολαμβάνειν, ἀλλ' εἴ τι ἀνθρώπῳ δυνατὸν καὶ οἰκεῖον, τοῦτο καὶ
σεαυτῷ ἐφικτὸν νομίζειν.
1070
Ἐν τοῖς γυμνασίοις καὶ ὄνυξι κατέδρυψέ τις καὶ τῇ κεφαλῇ

ἐρραγεὶς πληγὴν ἐποίησεν, ἀλλ' οὔτε ἐπισημαινόμεθα οὔτε προσκό-
πτομεν οὔτε ὑφορώμεθα ὕστερον ὡς ἐπίβουλον· καίτοι φυλαττόμεθα,
οὐ μέντοι ὡς ἐχθρὸν οὐδὲ μεθ' ὑποψίας, ἀλλ' ἐκκλίσεως εὐμενοῦς.
τοιοῦτόν τι γινέσθω καὶ ἐν τοῖς λοιποῖς μέρεσι τοῦ βίου· πολλὰ
παρενθυμώμεθα τῶν οἷον προσγυμναζομένων. ἔξεστι γάρ, ὡς
ἔφην, ἐκκλίνειν καὶ μήτε ὑποπτεύειν μήτε ἀπέχθεσθαι.
ἀλέγουσιν τοῦ Αἰγιόχου Διὸς

οὐδὲ θεῶν μακάρων.
Παρεσκευάσατο δὴ μέλλων πλεῖν ὁ ἄθεος οὗτος καὶ
ἀθάλαττος βασιλεὺς μεγάλην καὶ εὐρύχωρον ναῦν, ἵνα
αὐτῷ πᾶσαι αἱ ἡδοναὶ συμπλέωσιν· τὸ μὲν γὰρ αὐτῆς
βασίλεια ἦν, οἷα κάλλισται παστάδες, καὶ εὐναί, καὶ
δρόμοι·
ἔκτοσθεν δ' αὐλῆς μέγας ὄρχατος ἄγχι θυράων
τετραμμένος,
καὶ ἄμπελοι· τὸ δὲ αὐτῆς λουτρὸν ἦν, καὶ Γυμνάσιον·
τὸ δὲ ὀψοποιοῖς χώρα· τὸ δέ, θάλαμοι παλλακίσιν· τὸ
δέ, συμπόσιον· τὸ δέ, ἄλλό τι μέρος τρυφώσης πόλεως.
Περιεβέβλητο δὲ ἡ ναῦς πολλὰς μὲν χρόας ἡδίστας
ἰδεῖν, πολὺν δὲ χρυσὸν καὶ ἄργυρον· καὶ διέφερεν
οὐδὲν ἀνδρὸς δειλοῦ κεκοσμημένου ὅπλοις χρυσοῖς.
Ἐθαύμαζον οἷον τὸ θέαμα οἱ Αἰγύπτιοι, καὶ τὸν ἐπι-
βάτην ἐμακάριζον, καί που τὶς εὔξατο ναύτης γενέ-
σθαι ἡδίστης νεώς. Ἐπεὶ δὲ ὥρα ἀνάγεσθαι ἦν, ἐξέπλει
μὲν ἡ μεγάλη αὕτη ναῦς καὶ πολυτελής, καὶ ἀπεσά-
λευεν τῶν λιμένων, καθάπερ νῆσος πλωτή.
Soranus Med., Gynaeciorum libri iv

εἰ πρὸς ὑγείαν, τὸ δὲ εἰ πρὸς παιδογονίαν ἐπὶ συμφέροντι γέγονεν

ἡ κάθαρσις, καὶ περὶ ἀμφοτέρων αὐτῶν ἐστιν ἡ σκέψις. ἔνιοι μὲν οὖν
τῶν ἔμπροσθεν, ὡς καὶ Ἡρόφιλος ἐν τῷ Πρὸς τὰς κοινὰς
δόξας ἐμνημόνευσεν, ἐπὶ συμφέροντι λέγουσιν γεγονέναι τὴν κάθαρσιν
καὶ πρὸς ὑγείαν καὶ πρὸς παιδοποιίαν, Θεμίσων δὲ καὶ οἱ πλεῖστοι
τῶν ἡμετέρων πρὸς μόνην παιδογονίαν, τινὲς δὲ τῶν ἐπισημοτέ-
1071
ρων οὔτε πρὸς ὑγείαν οὔτε πρὸς παιδοποιίαν. Ἡρόφιλος δὲ καὶ

Μνασέας κατὰ διαφόρους ἐπιβολὰς τισὶ μὲν τῶν γυναικῶν πρὸς
ὑγείαν ὠφέλιμον λέγουσιν εἶναι τὴν κάθαρσιν, τισὶ δὲ βλαβεράν. οἱ
πρῶτοι μὲν οὖν φασιν, ὅτι προνοητικὴ τῶν ἀνθρώπων ἐστὶν ἡ φύσις·
ὁρῶσα τοίνυν τοὺς ἄρρενας γυμνασίοις τὸ περιττὸν ἀποκενοῦντας,
τὰς δὲ θηλείας διὰ τὸ οἰκουρὸν καὶ καθέδριον διάγειν βίον πλῆθος
ὑποσυλλεγούσας, προνοοῦσα τοῦ μηδὲ ταύτας κινδύνῳ περιπεσεῖν, διὰ
τῆς καθάρσεως ἐπενόησεν τὸ περιττὸν ἀποχετεύειν. ἔνθεν στραγγοτέρας
γινομένης καθάρσεως παρακολουθεῖ βάρος κεφαλῆς καὶ ἀμβλυωπία καὶ
πόνος ἄρθρων καὶ τῶν ἐν ὀφθαλμοῖς βάσεων ὀσφύος τε καὶ ἤτρου
συναίσθησις, ἀπορία, ῥιπτασμός, ἀνατροπὴ στομάχου, ποτὲ δὲ φρίκη
καὶ πυρετός, ὧν ἕκαστον λύεται τῆς καθάρσεως πάλιν ἐπιφανείσης. |
πρὸς τούτους δὲ λεκτέον,
στέον. καὶ γὰρ οἱ πλέοντες συστολῇ χρησάμενοι πρὸ μιᾶς ἡμέρας τὴν
ναυτίαν οὐχ ὑπομένουσιν ἢ οὐκ ἐπὶ τοσοῦτον. τῇ δὲ ἑξῆς ἡμέρᾳ σὺν
ἀλείμματι μὲν ἀποθεραπευτέον, τροφὴν δὲ δοτέον ὀλίγην εὐκατέρ-
γαστον, οἷον ᾠὸν ἁπαλὸν | ἢ πόλτον καί τι τῶν μὴ καταπιμέλων
πτηνῶν καὶ ποτὸν ὕδωρ, οὐ πολύ, ψυχρὸν δὲ εἰ σύνηθες, χάριν τοῦ
παραστέλλεσθαι τὸν πλάδον τοῦ στομάχου. ταῖς δὲ ἑξῆς ἡμέραις πρὸ
τοῦ ἀλείμματος προκαταψᾶν αὐτῶν τὸ σῶμα δι' ὀθονίων τρυφερῶν
ἄχρι συμμέτρου φοινιγμοῦ. μετὰ δὲ τὰς πρώτας ἡμέρας λουτρῷ χρῆ-
σθαι ζεστοτέρῳ καὶ οἰναρίῳ συμμέτρῳ καὶ κινήσεσι ταῖς δι' αἰώρας,
φορείῳ τὸ πρῶτον καὶ καθέδρᾳ κἄπειτα ζευκτῷ, καὶ περιπάτοις
ἀναφωνήσεσίν τε καὶ ἀναγνώσεσιν μετὰ πλάσματος καὶ γυμνασίοις
τοῖς δι' ὀρχήσεως κωρύκου τε καὶ σφαίρας καὶ τρίψεως· τονωτικῶν
δὲ τοῦ στομάχου τι μέρος ἐπὶ τοῦ ἄρτου ξηροφαγεῖν. οὕτως γὰρ
εὐμαρῶς ἀποκουφίζεται τὰ σώματα τῶν τῆς κίσσης ὀχληρῶν, ὑφαιρου-
μένου τοῦ καθ' ἡμέραν λουτροῦ καὶ παρὰ μίαν δὲ καὶ παρὰ δύο
παραλαμβανομένου.
πολλῆς δὲ οὔσης ἀνατροπῆς καὶ πλαδήσεως τοῦ στομάχου
πυκνωτικαῖς χρηστέον ἐμβροχαῖς κατὰ τὸν στόμαχον καὶ τὴν κοιλίαν
δι' ἐλαίου ὠμοτριβοῦς καὶ ὀμφακίζοντος ἐρίων προσπεριειληθέντων.
καὶ ῥόδινον δὲ καὶ μήλινον καὶ μύρσινον καὶ μαστίχινον καὶ νάρδινον
ἐπισυστροφεῖ τὸν στόμαχον ὑπτιωμένον, ἢ διά τινος τούτων κηρωτά
Antisthenes Phil., Rhet., Frag. . varia Frag. .64, line 2
ὑμῶν βούληται ἢ οἰκονομικὸς ἢ δημηγορικὸς ἢ στρατηγι-

κὸς γενέσθαι ἢ ὅμοιος Ἀχιλλεῖ ἢ Αἴαντι ἢ Νέστορι ἢ
1072
Ὀδυσεῖ, ἐμὲ θεραπευέτω. ἐγὼ γὰρ ταῦτα πάντα ἐπ-

ίσταμαι. Ἦ καὶ βασιλεύειν, ἔφη ὁ Ἀντισθένης, ἐπίστασαι,
ὅτι οἶσθα ἐπαινέσαντα αὐτὸν τὸν Ἀγαμέμνονα ὡς βασι-
λεύς τε εἴη ἀγαθὸς κρατερός τ' αἰχμητής; Καὶ ναὶ μὰ Δί',
ἔφη, ἔγωγε ...
DIOCL. ap. DIOG. L. VI, 13. τείχη κατασκευαστέον
ἐν τοῖς αὑτῶν ἀναλώτοις λογισμοῖς.
STOanthol. II, 31, 68. δεῖ τοὺς μέλλοντας ἀγαθοὺς
ἄνδρας γενήσεσθαι τὸ μὲν σῶμα γυμνασίοις ἀσκεῖν, τὴν
δὲ ψυχὴν λόγοις.
STOanthol. II, 2, 15. οὐκ ἀντιλέγοντα δεῖ τὸν ἀντι-
λέγοντα παύειν, ἀλλὰ διδάσκειν· οὐδὲ γὰρ τὸν μαινόμενον
ἀντιμαινόμενός τις ἰᾶται.
DIOG. L. VI, 103. γράμματα γοῦν μὴ μανθάνειν
ἔφασκεν ὁ Ἀντισθένης τοὺς σώφρονας γενομένους, ἵνα
μὴ διαστρέφοιντο τοῖς ἀλλοτρίοις.
CHRYSIPPUS ap. PLUT. de Stoic. repugn. 1039E.
καὶ μὴν οὐχ ἕτερα δεῖ βιβλία διειλῆσαι τοῦ Χρυσίππου
τὴν πρὸς αὐτὸν ἐνδεικνυμένους μάχην, ἀλλ' ἐν αὐτοῖς τού
οὖν ἔτη προῖκα ἐχόντων· μετὰ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον ταξάμενοι μοῖ-
ραν ὀλίγην παρεχέτωσαν ἀπὸ τῶν καρπῶν, ἀπὸ δὲ τῶν βοσκημά-
1073

ἀκούσαντες ὠργίζοντο πρὸς ἐκεῖνον καὶ ἐθορύβουν.
… ἐὰν δέ τις ξένος γεωργῇ, πέντε ἔτη καὶ οὗτοι μηδὲν

ὅτι μηδεὶς ἐργάζηται τὸ λοιπόν, ἀλλ' οἱ μὲν ἔξω λῃστεύωσιν, οἱ
δ' ἐν τῇ πόλει λωποδυτῶσιν. ἐμοὶ δέ, ἔφη, δοκεῖ τούτους ἐᾶν
μῆκος καὶ Στοὰς ἑκατέρωθεν πεποιήκασιν· οὐδὲ τοὺς Ταρσεῖς

οὐδὲ νῦν Νικομηδεῖς, οἳ ἐψηφίσαντο τὰ μνήματα μεταίρειν. ὁ δὲ
Μακρῖνος, ὃν εὐεργέτην ἀνεγράψατε τῆς πόλεως, τὸ Προυσίου τοῦ
βασιλέως μνημεῖον μετήνεγκεν ἐκ τῆς ἀγορᾶς καὶ τὸν ἀνδριάντα.
οὐδεὶς γάρ ἐστι παρ' ἐκείνοις φιλόπολις ἀνὴρ οὐδὲ ἐπιμελὴς περὶ
τοὺς θεούς· ἀλλὰ παρά γε ἡμῖν ἦσαν πολλοί. πλὴν ταῦτα μὲν ὅπως
ποτὲ δοκεῖ. τί γὰρ ἐμοὶ τῆς ἐνθάδε Στοᾶς; ὥσπερ οὐκ ἔχοντά με
ὅποι βούλομαι περιπατεῖν, τὴν Ποικίλην Ἀθήνησι, τὴν Περσικὴν ἐν
Λακεδαίμονι, τὰς ἐν τῇ Ῥώμῃ τὰς χρυσᾶς, ἐν ταῖς τῶν Ἀντιοχέων,
τῶν Ταρσέων, μετὰ πλείονος τιμῆς, ἢ μόνον ἕξοντά με καὶ περι-
πατήσοντα, τῶν δὲ ἄλλων οὐδένα πολιτῶν. ἀλλ' οὔτε Γυμνάσιον
ἐν πόλει μόνος οὐδεὶς ἔχει γυμναζόμενος οὔτε Στοὰν οὔτε βαλα-
1074
νεῖον οὔτε ἄλλο τῶν δημοσίων οὐδέν. ἢ ἐγὼ τετύφωμαι καὶ ἀνόητός
εἰμι; πλὴν ὅ γε ἠξίωσα, συμβουλεύσατέ μοι. ὡς ἐγὼ βουλόμενος
ὑμῖν ἀρέσκειν πάντα τρόπον ἀπορῶ. νῦν γὰρ ἐὰν ἅπτωμαι τοῦ
πράγματος καὶ σπουδάζω γίγνεσθαι τὸ ἔργον, τυραννεῖν μέ φασί
τινες καὶ κατασκάπτειν τὴν πόλιν καὶ τὰ ἱερὰ πάντα. δῆλον γὰρ
ὅτι ἐνέπρησα τὸν νεὼν τοῦ Διὸς καὶ τοὺς ἀνδριάντας ἐκ τοῦ
μυδῶνος ἐρρυσάμην, καὶ νῦν ἐν τῷ φανερωτάτῳ κεῖνται τῆς πόλεως.
ἐὰν δὲ τὴν ἡσυχίαν ἄγω, μὴ βουλόμενος μηδένα στένειν μηδὲ
οὐδὲν ἧττον λανθάνομεν μετὰ κλεπτῶν καὶ ἀνδραποδιστῶν καὶ μοι-

χῶν ζῶντες καὶ συμπολιτευόμενοι καὶ κατὰ τοῦτο οὐδὲν βελτίους
τῶν θηρίων ἐσμέν· καὶ γὰρ ἐκεῖνα ἂν φοβηθῇ ἀνθρώπους φυλάτ-
τοντας ἢ κύνας, ἀπέχεται τοῦ ἁρπάζειν.
Ιπποκράτης. De diaeta acutorum [Sp.] Sec. 29, line 12
τὸ ἄνω διακεντήσας δίες, καὶ ἄλλο ὑποκάτω τούτου·

ἀνατείνας δὲ τὰ ῥάμματα ῥάψον καὶ κατάδει, ἕως ἂν ἀποπέσῃ·
κἢν μὲν ἱκανῶς ἔχῃ· εἰ δὲ μὴ, ἢν ἐλλείπῃ, ὀπίσω ποιέειν
τὰ αὐτά. Καὶ τὰς αἱμοῤῥοΐδας τὸν αὐτὸν τρόπον διώσεις τῇ
βελόνῃ, ὡς παχύτατον εἰρίου οἰσυπηροῦ ῥάμμα καὶ ὡς
μέγιστον ἀποδήσας, ἀσφαλεστέρη γὰρ γίγνεται ἡ θερα-
πείη· εἶτα ἀποπιέσας, τῷ σηπτῷ χρέο, καὶ μὴ βρέχε πρὶν
ἀποπέσῃ, καὶ αἰεὶ μίην καταλίμπανε, καὶ μετὰ ταῦτα ἀνα-
λαβὼν ἐλλεβορίσαι. Εἶτα γυμναζέσθω καὶ ἀφιδρούτω· γυμνα-
σίου δὲ τρίψις, πάλη ἀπὸ ὄρθρου· δρόμου δὲ ἀπεχέσθω,
καὶ μέθης, καὶ τῶν δριμέων ἔξω ὀριγάνου· ἐμεέτω δὲ δι' ἑπτὰ
ἡμερέων ἢ τρὶς ἐν τῷ μηνί· οὕτω γὰρ ἂν ἔχοι ἄριστα τὸ
σῶμα· οἶνον δὲ κιῤῥὸν αὐστηρὸν, ὑδαρέα, καὶ ὀλίγον τὸ ποτὸν
πινέτω.
Τοῖσι δὲ ἐμπύοισι σκίλλης καταταμὼν κυκλί-
σκους ἕψεε ἐν ὕδατι, καὶ ἀποζέσας εὖ μάλα ἀπόχεον, καὶ
ἐπιχέας ἄλλο ἕψεε, ἕως ἂν ἁπτομένῳ δίεφθον καὶ μαλ-
θακὸν φανῇ· εἶτα τρίψας λεῖον, ξύμμισγε κύμινον πεφρυγμένον,
καὶ λευκὰ σήσαμα, καὶ ἀμυγδάλας νέας τρίψας ἐν μέ-
λιτι, ἐκλεικτὸν δίδου, καὶ ἐπὶ τούτῳ οἶνον γλυκύν· ῥοφήματα
Ιπποκράτης. De diaeta i-iv Sec. 70, line 24

1075
ᾗ πλησμονή ἐστι. Μύξαι γὰρ καὶ σίελα πλησμονῆς ἐστι κρίσις·

ἀτρεμίζοντος μὲν δὴ τοῦ σώματος, φράσσουσι τοὺς πόρους τοῦ
πνεύματος, πολλῆς ἐνεούσης τῆς πλησμονῆς· θερμαινόμενον δὲ ὑπὸ
τοῦ πόνου, ἀποκρίνεται λεπτυνόμενον. Χρὴ δὲ τὸν τοιοῦτον ἐκθερα-
πευθῆναι ὧδε· διαπονήσαντα ἐν τοῖσι γυμνασίοισι τοῖσιν εἰθισμέ-
νοισιν ἀκόπως, θερμῷ λουσάμενον, σιτίσαι παντοδαποῖσι καὶ ποιῆ-
σαι ἐμέσαι· ἐκ δὲ τοῦ ἐμέτου κλύσαι τὸ στόμα καὶ τὴν φάρυγγα οἴνῳ
αὐστηρῷ, ὅκως ἂν συστυφῇ τὰ στόματα τῶν φλεβῶν καὶ μηδὲν
ἐπικατασπασθῆ, ὁκοῖα γίνεται ἀπὸ ἐμέτων· εἶτα ἐξαναστὰς περι-
πατησάτω ἐν ἀλέῃ ὀλίγα· ἐς δὲ τὴν ὑστεραίην τοῖσι μὲν περιπάτοισιν
αὐτοῖσι χρέεσθαι, τοῖσι δὲ γυμνασίοισιν ἐλάσσοσι καὶ κουφοτέροισιν
ἢ πρόσθεν· καὶ ἀνάριστος διαγέτω, ἢν θέρος ᾖ· ἢν δὲ μὴ θέρος ᾖ,
μικρὸν ἐπιφαγέτω· καὶ τοῦ δείπνου ἀφελεῖν τὸ ἥμισυ οὗ εἴωθε δει-
πνεῖν· τῇ δὲ τρίτῃ τοὺς μὲν πόνους ἀποδότω τοὺς εἰθισμένους πάντας
καὶ τοὺς Περιπάτους, τοῖσι δὲ σιτίοισι προσαγέτω ἡσυχῇ, ὅκως τῇ
πέμπτῃ ἀπὸ τοῦ ἐμέτου κομιεῖται τὸ σιτίον τὸ εἰθισμένον. Ἢν μὲν
οὖν ἀπὸ τουτέου ἱκανῶς ἔχῃ, θεραπευέσθω τὰ ἐπίλοιπα τοῖσι μὲν
σιτίοισιν ἐλάσσοσι, τοῖσι δὲ πόνοισι πλείοσιν· ἢν δὲ μὴ καθεστήκῃ
τὰ τεκμήρια τῆς πλησμονῆς, διαλιπὼν δύο ἡμέρας ἀφ' ἧς ἐκομίσατο
τὰ σιτία, ἐμεσάτω πάλιν καὶ προσαγέτω κατὰ τὰ αὐτά· ἢν δὲ μὴ,
καὶ ἐκ τρίτου, μέχρις ἂν ἀπαλλαγῇ τῆς πλησμονῆς.

ὡς τὸ βαλανεῖον κατασκάψαντα οἷς εἶπε, τὸν δ'
Ἀπολλώνιον ἀφανῶς ἀνίχνευεν, ὁπότε καὶ αὐτὸς
ἐπιλήψιμόν τι καὶ παραβεβλημένον εἴποι. ὁ δ' οὔτε
1076
καταγελῶν φανερὸς ἦν οὔτ' αὖ πεφροντικώς, ὥσπερ

οἱ φυλαττόμενοί τινα κίνδυνον, ἀλλ' ἀποχρώντως
περὶ τῶν προκειμένων διελέγετο ξυμφιλοσοφοῦντος
τε καὶ νήσων οὐκ ἀκολάστου καὶ ξυγκλύδος, ἀλλ'

ἐξειλεγμένης τε καὶ καθαρᾶς Ἑλλάδος, ἔπειτα ὁμονο-
οῦσαν καὶ ἀστασίαστον πολιτεύειν, τὸν γὰρ πρὸ τοῦ
χρόνον ἐστασίαζεν ἡ Σμύρνα καὶ διεστήκεσαν οἱ
ἄνω πρὸς τοὺς ἐπὶ θαλάττῃ. πλείστου δὲ ἄξιος τῇ
πόλει καὶ τὰ πρεσβευτικὰ ἐγένετο φοιτῶν παρὰ τοὺς
αὐτοκράτορας καὶ προαγωνιζόμενος τῶν ἠθῶν.
Ἀδριανὸν γοῦν προσκείμενον τοῖς Ἐφεσίοις οὕτω τι
μετεποίησε τοῖς Σμυρναίοις, ὡς ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ
μυριάδας χιλίας ἐπαντλῆσαι αὐτὸν τῇ Σμύρνῃ, ἀφ'
ὧν τά τε τοῦ σίτου ἐμπόρια ἐξεποιήθη καὶ Γυμνάσιον
τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν μεγαλοπρεπέστατον καὶ νεὼς
τηλεφανὴς ὁ ἐπὶ τῆς ἄκρας ἀντικεῖσθαι δοκῶν τῷ
Μίμαντι. καὶ μὴν καὶ τοῖς ἁμαρτανομένοις δημοσίᾳ
ἐπιπλήττων καὶ κατὰ σοφίαν πλεῖστα νουθετῶν
ὠφέλει, ὕβριν τε ὁμοίως ἐξῄρει καὶ ἀγερωχίαν
πᾶσαν, τοσούτῳ πλέον, ὅσῳ μηδὲ τοῦ Ἰωνικοῦ
ἀπεθίζειν ὠφέλει δὲ κἀκεῖνα δήπου· τὰς δίκας
τὰς πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἄλλοσέ ποι ἐκφοιτᾶν εἴα,
ἀλλ' οἴκοι ἔπαυεν. λέγω δὲ τὰς ὑπὲρ χρημάτων,
τὰς γὰρ ἐπὶ μοιχοὺς καὶ ἱεροσύλους καὶ σφαγέας,
Xenophon Scr. Erot., Ephesiaca Book 3, ch. 2, sec. 2, line 4
αὑτὸν διηγήσασθαι. Ὁ δὲ ἀναλαβὼν ἄνωθεν (μόνοι δὲ

ἐτύγχανον ὄντες) ἐξηγεῖται τὰ καθ' αὑτόν.

»Ἐγὼ» ἔφη «εἰμὶ τὸ γένος πόλεως Περίνθου
(πλησίον δὲ τῆς Θρᾴκης ἡ πόλις) τῶν τὰ πρῶτα ἐκεῖ
δυναμένων· ἀκούεις δὲ καὶ τὴν Πέρινθον ὡς ἔνδοξος, καὶ
τοὺς ἄνδρας ὡς εὐδαίμονες ἐνταῦθα.
Ἐκεῖ νέος ὢν
ἠράσθην μειρακίου καλοῦ· ἦν δὲ τὸ μειράκιον τῶν ἐπιχω-
ρίων· ὄνομα Ὑπεράνθης ἦν αὐτῷ. Ἠράσθην δὲ τὰ πρῶτα
ἐν γυμνασίοις διαπαλαίοντα ἰδὼν καὶ οὐκ ἐκαρτέρησα.
1077
Ἑορτῆς ἀγομένης ἐπιχωρίου καὶ παννυχίδος ἐπ' αὐτῆς

πρόσειμι τῷ Ὑπεράνθῃ καὶ ἱκετεύω κατοικτεῖραι· ἀκοῦσαν
δὲ τὸ μειράκιον πάντα ὑπισχνεῖται κατελεῆσάν με.
Καὶ τὰ πρῶτά γε τοῦ ἔρωτος ὁδοιπορεῖ φιλήματα καὶ
ψαύσματα καὶ πολλὰ παρ' ἐμοῦ δάκρυα· τέλος δὲ ἠδυνήθη-
μεν καιροῦ λαβόμενοι γενέσθαι μετ' ἀλλήλων μόνοι καὶ τὸ
τῆς ἡλικίας [ἀλλήλοις] ἀνύποπτον ἦν. Καὶ χρόνῳ συνῆμεν
πολλῷ, στέργοντες ἀλλήλους διαφερόντως, ἕως δαίμων τις
ἡμῖν ἐνεμέσησε.
Aristophanes Gramm., Frag. . Frag. .67, line 1

ματικός.
δοτρίβης οὕτω καλεῖται. τὸ δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων καθηγη-
τῶν τάττειν οὔ φημι πάντως τὴν χρῆσιν δεικνύναι.”
Frag. m. Paris. §. 17: Ζωή λέγεται καὶ ἐπὶ τῆς
περιουσίας, ὡς παρ' Ὁμήρῳ·
Ἦ γάρ οἱ ζωή γ' ἦν ἄσπετος, οὔτινι τόσση·
Δώδεκ' ἐν ἠπείρῳ ἀγέλαι.
Lesbonax Rhet., Προτρεπτικὸς A Sec. 20, line 1
δόξαντες εἶναι ὀλίγον χρόνον βιοῦντες διὰ τὴν δύσκλειαν ἀνιώ-

μενοι καὶ ἄτιμοι παρ' ἐντίμοις ὄντες κακῶς τὸν ἐπίλοιπον βίον
τελευτήσαντες ὀνείδη τοῖς παισὶ καταλείψουσιν. ἐπεὶ δὲ πεφύ-
καμεν οὐκ ἀθάνατοι, πῶς κάλλιον ἀποθνῄσκειν ἢ ὑπὲρ ὧν χρὴ
τιμωροῦντας; ποίαν ἄλλην ἀρετὴν κτωμένους; ποῖος ἡδίων
1078
θάνατος; τίνες εὐκλεέστεροι ἀποθανόντες ἢ οἱ οὕτω τελευτή-

σαντες; δημοσίου τάφου ἀξιοῦνται, θυσίαι ἐπὶ τούτοις γίγνονται,
ἀγῶνες ἐπὶ τούτοις τίθενται, ἀντὶ θνητοῦ σώματος ἀθάνατον
μνήμην καταλείπουσιν. οἱ δὲ τούτων παῖδες δημοσίᾳ ἐκτρέφον-
ται, τιμώμενοι πανοπλίαις προεδρίαις, θαυμαζόμενοι καὶ ἐν χοροῖς
καὶ ἐν γυμνασίοις καὶ ταῖς ἄλλαις συνουσίαις. τοῖς δὲ ἐκ τοῦδε
τοῦ κινδύνου σωθεῖσιν, ἀνδράσιν ἀγαθοῖς γενομένοις, ἀκίνδυνος
ὁ λοιπὸς βίος, μακαριζομένοις ἐν πάσαις πανηγύρεσιν ἐν πάσαις
θεωρίαις. οἱ φίλοι τούτοις φίλοι εἰσίν, οἱ ἐχθροὶ τοὺς τοιούτους
ὑπέρχονται, πᾶς ἀνὴρ ξενοῦσθαι βούλεται· ἐκ τῶνδε καὶ γα-
μετὰς προθύμως ἂν εὕροιο· οὗτοι γηράσκοντες εὐδαιμονίζονται.
Νῦν οὖν, ὦ ἄνδρες στρατιῶται, καθ' ὅσον ὑμῶν ἕκαστος
ἰσχύει μηδὲν ὑπολειπόμενος τῆς δυνάμεως, ἀντιλαμβανέσθω
τῶνδε τῶν ἀγαθῶν· ὑπομιμνήσκω δὲ ὑμᾶς, ὅτι καὶ τὰ ἱερὰ
ὑμῖν καλὰ γέγονεν.

ἐν τῇ συνηθείᾳ, εὑρέσθαι δὲ οἱονεὶ τὸ ἐκπορίσασθαι. Μέναν-

δρος Δυσκόλῳ (489) ’εὕρηκα κἀγὼ τούτου τέχνην’.
δ' οὐδέτερον, ‘εὐθὺ τὸ ξύλον’.
1079


δ' οὐδέτερον, ‘εὐθὺ τὸ ξύλον’. οἱ δ' ἀρχαῖοι ἐνίοτε τὸ εὐθὺ
ἐτίθεσαν τὸ ἐφ' ὁδοῦ τῆς τεινούσης ἐπί τινος τόπου· (vide

Book pr, ch. 1, sec. 1, line 8

ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ

Οὐχ ὡς τῶν παλαιοτέρων ἐν τοῖς κατὰ τὴν τέχνην τι παραλελοι-
πότων τήνδε τὴν πραγματείαν ἐποιησάμην, ἀλλὰ συντόμου χάριν δι-
δασκαλίας· τοὐναντίον γὰρ ἐκείνοις μὲν ὀρθῶς τε καὶ ἀνελλιπῶς ἅπαντα
πεφιλοπόνηται, οἱ δὲ νεώτεροι πρὸς τῷ μηδὲ τὴν ἀρχὴν ἐπιχειρεῖν
ἐντυγχάνειν αὐτοῖς ἔτι μὴν καὶ ἀδολεσχίαν αὐτῶν κατηγοροῦσιν. ὅθεν
ἐπὶ τὸ παρὸν ἥκω σύνταγμα τοῖς μέν, ὡς εἰκός, ἔχειν αὐτὸ βουλο-
μένοις ὑπόμνημα γενησόμενον, ἐμοὶ δὲ Γυμνάσιον. ἄτοπον γὰρ τοὺς
1080
μὲν ῥήτορας τοῖς συντόμοις τε καὶ συνεκδήμοις ὑπ' αὐτῶν ὀνομαζο-

μένοις χρῆσθαι δικανικοῖς συντάγμασιν, ἐν οἷς ἁπάντων ἐμφέρεται τῶν
νόμων τὰ κεφάλαια πρὸς τὸ τῆς χρείας ἕτοιμον, ἡμᾶς δὲ τούτων κατα-
μελεῖν, καίπερ ἐκείνων μὲν οὐ πρὸς ὀλίγον μόνον ἀλλ' ἤδη καὶ συ-
χνὸν ὑπερτίθεσθαι χρόνον πρὸς ἐπίσκεψιν δυναμένων, ἡμῶν δὲ μηδα-
μῶς ἢ πάνυ γε σπανίως τὴν τοιαύτην ἐχόντων ἐξουσίαν· τὰ γάρ τοι
τῆς χρείας ἐπί τινων νοσημάτων ἀπαραίτητον πολλάκις ἔχει τὴν ἀγω-
νίαν· διόπερ ὀρθῶς Ἱπποκράτης ὀξὺν ἀπεφήνατο τὸν καιρόν. ἐκείνους
μὲν γὰρ ἐν μόναις σχεδὸν ταῖς πόλεσι κατεπείγει τῶν πραγμάτων τὸ
χρήσιμον, ἔνθα καὶ τῶν βιβλίων ἄφθονός ἐστιν εὐπορία, τοῖς δὲ ἰατροῖς
line 2
θερμάντῳ. ἡ δὲ ἴασις τῆς τοιαύτης διαθέσεως θέρμανσίς ἐστι. συντονωτέ-

ροις οὖν γυμνασίοις χρηστέον καὶ βαλανείοις θερμοτέροις, ἡ δὲ ἐν τῇ
ψυχρᾷ κολυμβήθρᾳ διατριβὴ μὴ πολυχρόνιος γινέσθω, μηδὲ αὐτὸ τὸ
ὕδωρ
ἄγαν ἔστω ψυχρόν· ἐνδύεσθαι δὲ μέλλοντες ἀλειφέσθωσάν τινι τῶν
μετρίως θαλπόντων ἐλαίῳ τῷ γλυκεῖ καὶ λεπτομερεῖ. τὰς πυκνώσεις
δὲ τοῦ δέρματος ἱκανῶς ἰᾶται καὶ τὸ ἀνήθινον ἔλαιον, καὶ μάλιστα, εἰ
χλωρὸν εἴη τὸ ἄνηθον, καὶ τὸ αἰγείρινον ἔλαιον.

Περὶ τῶν αὐτομάτων κόπων.
Ἐπεὶ διὰ κακοχυμίαν γίνεται δριμέων περιττωμάτων ὁ ἑλκώδης

κόπος, εἰ μὲν ὀλίγη παντάπασιν ἡ κακοχυμία εἴη, Γυμνάσιον ἀρκέσει
τὸ ἀποθεραπευτικόν, εἰ δὲ μείζων καὶ διὰ βάθους, οὐκέτι τὸν τοιοῦτον
οὔτε ἐπὶ Γυμνάσιον ἄξομεν οὔτ' ἐπὶ κίνησιν ὅλως οὐδεμίαν, ἡσυχάσαι
δὲ καὶ ὑπνῶσαι κελεύσαντες ἐν ἀσιτίᾳ φυλάξομεν ὅλην τὴν ἡμέραν,
εἶτα εἰς ἑσπέραν ἀλείψαντες λιπαρῶς καὶ λούσαντες εὐκράτῳ θερμῷ
τροφὴν εὔχυμόν τε καὶ ῥοφηματώδη δώσομεν ὀλίγην, οὐκ ἀφέξομεν
δὲ αὐτοὺς οὐδὲ οἴνου· πέττει γὰρ τοὺς ἡμιπέπτους χυμούς, εἴπερ τι
ἄλλο, καὶ οἶνος. εἰ μὲν οὖν ἐπὶ τοῖς εἰρημένοις κατασταίη τὸ σύμπτωμα,
πρὸς τὰ συνήθη κατὰ λόγον ἐπανάγειν τὸν ἄνθρωπον· εἰ δὲ κατὰ τὴν
ἑξῆς ἡμέραν ἔτι παραμένοι, σκεπτέον ἤδη περὶ βοηθήματος ἰσχυροτέρου·
σὺν μὲν γὰρ ἰσχυρᾷ τῇ δυνάμει δυοῖν θάτερον ἢ φλεβοτομεῖν ἢ καθαίρειν

1081

ἐν οἴνῳ ἑψηθέντος εἰς ἀποτρίτωσιν τὸ ἀφέψημα ἢ θείου ἀπύρου 𐅻 α

ἐν ᾠοῖς ῥοφείτωσαν· ταῦτα καὶ τοὺς ἐπὶ ἐμφράξει μεγάλως ὠφελεῖ.
τοῦ δὲ σπέρματος τῆς ἀτραφάξυος γρ. η μετὰ χρυσαττίκου ἢ ἄλλου
γλυκέος ἐν τῇ ἐμβάσει πινόμενα κένωσιν ἱκανὴν ἐργάζεται. καλῶς δὲ
ἂν ἡ πικρὰ δοθείη ἥ τε ξηρὰ καὶ ἡ δι' ὀξυμέλιτος καὶ ἡ θεοδώρητος
καὶ ὁ διὰ τῶν πικρῶν ἀμυγδάλων τροχίσκος. δίδου καὶ κιναμώμου
ὅσον τοῖς τρισὶ δακτύλοις ἆραι ἐν οἰνομέλιτος κυάθῳ α ἢ ὕδατι κεκρα-
μένον ἢ σμύρνης κυάμου μέγεθος μετὰ πεπέρεως κόκκων ε ἴσου τε
κιναμώμου.
τοὺς δὲ διὰ θερμὴν δυσκρασίαν τῶν στερεῶν ἰκτεριῶντας ἁπαλαῖς
τρίψεσι καὶ γυμνασίοις συμμέτροις καὶ ἀλοιφῇ καὶ λουτροῖς ἀκτέον καὶ
τῇ ὑγραινούσῃ τε καὶ μετρίως ἐμψυχούσῃ τροφῇ, χυλοῦ πτισάνης καὶ
ἰντύβων καὶ σέρεως καὶ τῶν κιχωρίων ἰχθύων τε καὶ οἴνου λεπτοῦ
ὑδαροῦς.
περὶ δὲ τῶν ἐπὶ δηλητηρίου πόσεσιν ἢ ἐπὶ δήξεσιν ἰοβόλων εἰς
τὸ πάθος ἐλθόντων κατὰ τὸ πέμπτον εἰρήσεται βιβλίον.
ἐναπειλημμένης δὲ χολῆς περὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὸ πρόσωπον
ἐλατηρίου ὀροβιαῖον μέγεθος μετὰ γάλακτος γυναικείου ἔνσταζε τῇ ῥινὶ
ἐν βαλανείῳ καὶ εὐθέως καθίει εἰς τὴν ἔμβασιν κελεύων μὴ καταδύειν
τὴν κεφαλήν, καὶ μετὰ τὸ λουτρὸν ἀναληπτικῶς διαιτήσας αὖθις ἔγχει
τὸ ἔρρινον ἐν ἡλίῳ. ποιεῖ καὶ κυκλαμίνου χυλὸς καὶ πρασίου καὶ με
Αίτιος ιατρός Iatricorum liber iv Ch. 6, line 1
Δοκιμασία γάλακτος. Δοκιμαστέον δὲ τὸ γάλα γεύσει καὶ ὄψει

καὶ ὀσφρήσει· καὶ γὰρ γευομένοις ἡδὺ καὶ θεωμένοις λευκόν τε καὶ
ὁμαλὸν καὶ μέσως ἔχον ὑγρότητός τε καὶ πάχους εἶναι αὐτὸ χρή· τὸ
δὲ μοχθηρὸν ἤτοι παχὺ καὶ τυρῶδες ἢ ὑγρὸν καὶ ὀρρῶδες ἢ πελιδνὸν
ἢ διαφύσεις ἔχον ξηρὰς ἢ ἀφρῶδες ἢ βρομῶδες ἢ δυσῶδες ἢ ταχέως
ἀποξυνόμενον ἢ γευομένῳ πικρότητος ἢ ἅλμης ἤ τινος ἑτέρας ἀλλο-
κότου ποιότητος ἔμφασιν παρέχον. ταυτὶ μὲν οὖν ἔστω σοι γνωρίσματα
μοχθηροῦ τε καὶ χρηστοῦ γάλακτος, οἷς τεκμαιρόμενος νοσώδη τὴν
γυναῖκα εἶναι, ἐφ' ἑτέραν μεταβαίνειν. ἐπὶ δὲ τῶν εὐπορούντων πλείονας
εἶναι δεῖ τὰς τιτθάς.
Δίαιτα τιτθῆς. Γυμνάζειν δὲ τὴν τιτθὴν χρὴ συμμέτροις γυμνασίοις
καὶ μάλιστα τοῖς ἄνω μέρεσι· τροφὰς δὲ εὐχύμους τε ἅμα καὶ εὐδιοι-
κήτους καὶ κατὰ καιρὸν τὸν προσήκοντα καὶ κατὰ τὰ μέτρα τὰ δέοντα
διδόναι, ὥσπερ καὶ πόματα. ἀφεκτέον δὲ πράσων κρομύων σκόρδων
1082
ταρίχων καὶ τῶν δυσωδῶν πάντων καὶ βρομωδῶν καὶ τῶν πλείστων
τραγημάτων καὶ μάλιστα στροβίλων· ἐλαιώδη γὰρ ταῦτα· καὶ διὰ τοῦτο
χολοποιὰ καὶ ἐπιπολαστικὰ ἀλλὰ καὶ ἀφροδισίων ὑπομνηστικά, ὧν παν-
τάπασιν ἀπέχεσθαι χρὴ τὴν τιτθήν· ἐρεθίζονται γὰρ κατὰ τὰς συν-
ουσίας αἱ ἐπιμήνιοι καθάρσεις καὶ διὰ τοῦτο καὶ τὸ γάλα φθείρεται καὶ
μοχθηρὸν καὶ βραχύτατον γίγνεται. τινὲς δὲ αὐτῶν καὶ ἐν γαστρὶ
λαμβάνουσιν, οὗ βλαβερώτερον οὐδὲν ἂν εἴη τῷ τρεφομένῳ βρέφει·
Αίτιος ιατρός Iatricorum liber vii Ch. 90, line 20
φαρμάκου. καὶ χειρουργίαις δὲ θεραπεύονται. περιθέντες γὰρ ἐκμαγεῖον

τῷ τραχήλῳ καὶ περισφίγξαντες σημειοῦνται τὸ περὶ τὴν ῥῖνα ἀγγεῖον.
εἶτα διαιροῦσι τὸ ἀγγεῖον σμιλίῳ διγώνῳ, εἶτα σπόγγον τῷ ὀφθαλμῷ
περιθέντες ἐπερείδουσι καυτήριον τῷ τόπῳ, οὐκ ἄχρις ὀστέου, ἀλλὰ
καὶ τὸ δέρμα καὶ τὴν διαίρεσιν φλογίζοντες. ἔστω δὲ τὸ καυτήριον
τρίγωνον. μετὰ δὲ ταῦτα φακῷ μετὰ μέλιτος χρῶνται. καθαρῶν δὲ
γενομένων τῶν ἑλκῶν ἐν διαστολῇ τηροῦσι τὸν ὀφθαλμόν, ἕως σαρκὶ
καθαρᾷ πληρωθῇ ὁ κανθός, ἵνα μὴ σύμφυσις γένηται. καλῶς δὲ ποιεῖ
καὶ ἐπ' αὐτῶν ἡ στυπτηρία μετὰ τερεβινθίνης. τοὺς δὲ ὑπὸ χρονίου
ὀφθαλμίας δακρύοντας ἢ ὑγραινομένους ὀφθαλμοὺς θεραπεύειν πρὸ
μὲν πάντων ὑδροποσίᾳ τε καὶ ὀλιγοσιτίᾳ συνέχοντας καὶ γυμνασίοις
καὶ περιπάτοις, τρίψει τε κεφαλῆς καὶ ξυρήσει καὶ ψυχροῦ καταχύσει,
διαίτῃ τε εὐχυμοτάτῃ καὶ μᾶλλον παχυνούσῃ χρῆσθαι, ὑπαλείφειν δὲ
τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῖς μᾶλλον ἐμπλάσσουσι καὶ ψύχουσι καὶ στύφουσι
φαρμάκοις. μετὰ δὲ τὴν ἐγχείρησιν καὶ ψυχρῷ καὶ ὀξυκράτῳ προς-
κλύζεσθαι τοὺς ὀφθαλμούς. κάλλιστον δὲ φάρμακον πρὸς τούτους πε-
πείραται τοῦτο· ἀρνογλώσσου φύλλα χυλίσας καὶ διηθήσας καὶ βαλὼν
ἐν ὀστρακίνῳ καινῷ ἀγγείῳ τίθει ἐν ἡλίῳ, σκεπάσας ῥάκει ὑψηλῷ
καθαρῷ, κινῶν καθ' ἑκάστην· ξηρανθέντα δὲ λεάνας ἀπόθου καὶ χρῶ
ἀντὶ ξηροκολλυρίου.

καὶ ἔτι μᾶλλον ἡ ῥυτή. τοισίδε ἐς τὰ ἐπιπλάσματα χρέο, κριθῶν καὶ

ὀρόβων ἀλήτοισι καὶ ἐρυσίμου τοῦ σπέρματος καὶ λίτρῳ· μέλι δὲ ἐς
τὴν ἁπάντων ξύμπνοιαν καὶ ξυνάφειαν. τοιάδε καὶ ἐπιπλάσματα ὁκόσα
φοινίσσει καὶ ἰόνθους ἐγείρει καὶ τὸ ῥεῦμα παροχετεύει καὶ ἀλεαίνει
1083
τὰ χωρία· τοιόνδε τὸ χλωρὸν ἐπίπλασμα καὶ τὸ διὰ τοῦ καρποῦ τῆς

δάφνης. πιπίσκειν δὲ καὶ τοῦ κάστορος συχνὸν καὶ τῆς ῥίζης τοῦ ἁλι-
κακάβου ὁκόσον δραχμὴν ὁλκῆς καὶ τῆς ἡδυόσμου τὸ ἕψημα. ποικίλων
δὲ τὸ διὰ τῶν δύο πεπέρεων, ἡ σύμφωνος, ἡ Φίλωνος· ἄριστον καὶ τὸ
διὰ τοῦ σκίγκου τοῦ θηρίου φάρμακον ποτὸν καὶ ἡ τοῦ Βηστίνου καὶ
ἡ διὰ τῶν ἐχιδνῶν τῶν ἑρπετῶν. τὸ ξύμπαν δὲ διαίτῃ διδόναι, ἐπι-
τρέπειν τε καὶ πιστεύειν χρὴ καὶ γυμνασίοις καὶ περιπάτοισι καὶ αἰώ-
ρῃσι. τάδε γὰρ τὴν ἕξιν ἐς θερμασίην τρέπει, ὅπερ ἐστὶ τῷ πάθεϊ
χρέος· εἰ δὲ καὶ σώφρων ἔοι ἐπὶ τοῖσι ἀφροδισίοισι καὶ λούοιτο ψυχρῷ,
ἐλπὶς ὡς ὤκιστα ἀνδρωθῆναι τὸν ἄνθρωπον.
Θεραπεία στομαχικῶν. Ἡ ἐν τοῖσι ἄλλοισι πάθεσι μετὰ τὴν
θεραπείην δίαιτα ἐς ἰσχὺν καὶ κράτος τοῦ σώματος εὐπεψίῃ ἀγαθή·
στομαχικοῖσι δὲ μούνοισι ἥδε γίγνεται πλημμελής. ὅκως ὦν αὕτη γί-
γνοιτο, φράσω. ἱκανὴ γὰρ αἰώρη, περίπατοι, γυμνάσια, φωνασκίη, τρο-
φαὶ ἐς πέψιν ἀγαθαὶ ἀναμαχέσασθαι τὴν τοῦ στομάχου κακοσιτίην·
ἀδύνατον δὲ τάδε καὶ ἀπεψίην λῦσαι μακρὴν καὶ τὴν σκελετίην τοῦ
σκήνεος εὔογκον σάρκα ποιῆσαι.



τοῦ μὴ καταπεσεῖν καθέλκει τὴν ὕλην κάτω. περιτροχισμὸς δὲ θώρακι

μὲν καὶ σκέλεσι κατάλληλός ἐστι, τοῖς δὲ περὶ κεφαλὴν ἀνάρμοστος.
1084
οἱ μὲν οὖν μετὰ τοῦ σκέπεσθαι τὸ σῶμα δρόμοι θερμαίνουσι τὴν σάρκα
καὶ ἱδρῶτας κινοῦσιν· οἱ δὲ χωρὶς τοῦ σκέπεσθαι ἱδρώτων μὲν οὐ
πολλῶν εἰσι γεννητικοί, κατὰ δὲ τὸ ἄδηλον ἰσχυρῶς διαφοροῦσι, καὶ
σκληρύνουσι δὲ καὶ ἀναξηραίνουσι τὰ σώματα.
Περὶ αἰώρας, τοῦ αὐτοῦ, ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου.
Τὰ μὲν ἄλλα γυμνάσια ἐν τῇ τοῦ σώματος κινήσει κεῖται· ἡ δ'

αἰώρα συμμιγής ἐστιν ἔκ τε κινήσεως καὶ σχέσεως, τῶν μὲν μερῶν
τοῦ σώματος ἀτρεμούντων, παντὸς δ' ὑπὸ τῆς φορᾶς κινουμένου·
ἐντεῦθεν ὠφελιμώτατόν τε Γυμνάσιον καὶ προσηνέστατον οὐδὲ κόπον
ἐμποιοῦσα τοῖς σώμασι κινοῦσά τε αὐτὰ οὐδὲν ἧσσον τῶν μεγάλων
γυμνασίων. δύναται δ' αἰώρα πᾶσα ἐπεγείρειν τὸ ἔμφυτον θερμὸν
σκορπίζειν τε πλῆθος ὕλης τονοῦν τε τὴν ἕξιν καὶ ἐπεγείρειν τὰ νε-
ναρκωμένα τῶν ἐνεργημάτων· πρὸς δὲ καὶ νωθρότητος διαλυτικὴ καὶ
ταράχου τοῦ περὶ σῶμα κατασταλτικὴ ὕπνου τε τοῖς ἠγρυπνηκόσι
παρασκευαστική, καὶ ἐκ τῶν ἐναντίων ἐπιστροφῆς τε καὶ ἐγρηγόρσεως
τοῖς νωθροῖς καὶ διαλελυμένοις· τὸν μὲν γὰρ ὕπνον ἐπάγει τῷ δια-
φορεῖν τά τε ἀπὸ τῆς κεφαλῆς καὶ τοῦ στομάχου περισσώματα, τού-
των μάλιστα τῶν μερῶν ἀγρυπνίας ὄντων ποιητικῶν· τὴν δ' ἐγρή-
γορσιν ἐργάζεται ἐπιστρέφουσα καὶ ἐπιρρωννύουσα τὸν τόνον. διαφοραὶ

Περὶ τῆς ἐπὶ τῶν σιμῶν διαβάσεως, ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου.
Πνεύματος τονωτικὸν τοῦτο τὸ Γυμνάσιον καὶ εὐκαμπείας τῆς

περὶ τὸ σῶμα, μάλιστα δὲ τῆς περὶ σκέλη ποιητικὸν μετὰ τοῦ καὶ
ἰσχὺν περιποιεῖν τοῖς κινουμένοις μέρεσιν· ἔστι δὲ καὶ μακροτονίας
παρασκευαστικὸν καὶ νεύρων καταλλάξεως ἐπιτρεπτικόν· μεταβιβάζει
καὶ ὕλην καὶ περιττώματα μετέωρα πρὸς τὰς ἐξόδους ἀπωθεῖ. εἰ δὲ
καὶ μετὰ κρατήσεως ἁλτηρίων παραλαμβάνοιτο, τῶν στιβαρωτάτων
γυμνασίων ἕν τι γίνεται, διαπονοῦν ὁμοίως καὶ τὰ ἄνω καὶ τὰ κάτω
τοῦ σώματος.

1085
Περὶ ὁπλομαχίας, ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου.
Οὐ τῶν παλαιῶν γυμνασίων τοῦτο, λέγω δὲ τῶν τοῖς κάμνουσιν

ὠφελίμων, ἐπεὶ ἄλλως ἡ ἐν ὅπλοις ἄσκησις παλαιά. Ῥωμαῖοι δ' ἐξεῦ-
ρον τὴν ὁπλομαχίαν τήνδε, πρῶτον δ' ὑπὲρ τῆς εἰς πόλεμον παρα-
σκευῆς· τὸ δὲ νῦν ὑπὲρ τοῦ διαπονεῖν τὰ σώματα οἵ γε οὖν στρα-
τιῶται· μονομάχων γὰρ ὅπλα ἐνδυόμενοι ἢ πρὸς ἀντιπάλους ἢ πρὸς
κίονα ὡς πρὸς ἀντίπαλον διαμάχονται. δύναται δὲ τοῦτο τὸ γυμνά-
σιον εὐκίνητόν τε ποιῆσαι τὸ σῶμα καὶ εὔσαρκον· πλαδαρὰν μέντοι
σάρκα περιποιεῖ· κεφαλῇ δ' ἀλυσιτελὲς διά τε τὸ σκέπεσθαι λίαν αὐτὴν
ὑπὸ τῶν πίλων καὶ τῆς περικεφαλαίας διά τε τὸ μοχθεῖν ὑπὸ τοῦ
βάρους. μέγιστον δ' ἐπάγγελμα τοῦδε τοῦ γυμνασίου μακρόπνοια καὶ
συντονία τοῦ σώματος, ἔνθεν οἱ προεθίσαντες αὐτῷ πᾶσαν ἄλλην ἀπο-
δίωξιν πνεύματος ὑποφέρειν εἰσὶν ἱκανοί.

Ch. 36, sec. 20, line 2
τίας ἑτέρας ἀρρωστίαν τῆς δυνάμεως ὑπώπτευον, ἢ ἀραιότητα τοῦ

σώματος ἐπὶ μαλακαῖς ἀμέτρως τρίψεσιν ἢ λουτροῖς πλείοσιν ἢ ἀέρι
τῷ κατὰ τὸν οἶκον, ἐν ᾧ διέτριψε, θερμοτέρῳ παρὰ τὸ δέον. ἐπι-
σκεπτέον δὲ καὶ περὶ πόματος εἰ πλέον, εἰ ὕπνοι πολλῷ πλείους τῶν
κατὰ φύσιν, ἢ εἰ τὸ περιέχον ἀθρόως μεταβληθὲν εἰς ὑγρότητα καὶ
θερμότητα, καὶ περὶ τροφῶν ὡσαύτως. ἐπὶ δὲ τῆς ἁπαλότητος, ὅταν
ποτὲ χωρὶς ὑγρότητος ᾖ, πεπέφθαι μὲν τὴν τροφὴν ὀρθῶς, καὶ τε-
τράφθαι τὸ σῶμα, γεγυμνάσθαι δ' ἐνδεέστερον. ἔμπαλιν δ' ἐπὶ τῆς
σκληρότητος, ἢ τετρῖφθαι σκληρῶς ἢ γεγυμνάσθαι πλεῖον μετὰ σκλη-
ροῦ σώματος ἐν κόνει. ξηρότης δ' ἕξεως ἔνδειαν ἢ πόματος ἢ τροφῆς
ἢ ἀγρυπνίαν ἢ μέριμναν βιωτικὴν ἢ πολλὴν τρῖψιν ἢ Γυμνάσιον
ἄμετρον ἐνδείκνυται. ταῦτα ἐπισκεπτόμενος ἐπανορθοῦσθαι δυνήσῃ
καθ' ἑκάστην ἡμέραν τὸ σφάλμα πρὶν αὐξηθὲν δυσίατον γενέσθαι·
μέμνησο δ' ἀεὶ τοῦ πᾶσαν ἀμετρίαν εἰς ἐπανόρθωσιν ἄγεσθαι διὰ τῆς
ἐναντίας ἀμετρίας, οἷον ἐπειδήπερ ἐξ ἀφροδισίων ἀραιότερόν τε καὶ
ψυχρότερον καὶ ἀσθενέστερον ἅμα καὶ ξηρότερον ἀποτελεῖται τὸ σῶμα,
χρὴ δήπου τὰ πυκνοῦντα καὶ θερμαίνοντα καὶ ὑγραίνοντα καὶ τὴν
δύναμιν ἀναρρωννύντα προσφέρεσθαι, καὶ τούτους εἶναι σκοποὺς ἐπ'
αὐτοῖς. μετὰ μὲν δὴ τὴν τῶν ἀφροδισίων χρῆσιν εἶδος ἔστω γυμνα-
1086
σίων τὸ παρασκευαστικὸν ὀνομαζόμενον· τὰς δ' ἐπὶ λύπαις καὶ ἀγρυ-

πνίαις ξηρὰς διαθέσεις αἵ τε μαλακώτεραι τρίψεις ἐξιῶνται σὺν

φροῦ. ὅτι γὰρ ἐπὶ ἐμφράξει κόπρου πολλάκις παροξύνε-

ται νεφρίτης, ἐδήλωσεν ἔνεμα ὀδύνην παῦσαν νεφριτικοῦ.
ἀλλὰ μὴν μηδὲ αἷμα πολὺ ἐάσωμεν ἐν τῷ σώματι, ἵνα
μὴ τὰ πολλὰ ἀγγεῖα ὀδυνώμενα καὶ τεινόμενα τὸν νεφρὸν
ὀδυνήσωσι. ταῦτα μὲν οὖν παραφυλακτέον. ἐρχόμενος δὲ
πρὸς τὴν θεραπείαν καὶ θέλων προνοήσασθαι τοῦ παν-
τὸς σώματος, ἀσιτεῖν αὐτὸν κέλευσον, μήπως ἐκ τῆς πολ-
λῆς τροφῆς φλέγμα συναγόμενον ποιήσῃ τὸν λίθον. κέλευ-
σον οὖν αὐτὸν γυμνάζεσθαι. οἶδε γὰρ ἡ κίνησις λεπτῦναι
καὶ ἐκδιαφορῆσαι παχύτητα χυμοῦ· ἀλλὰ χρὴ μὴ συντό-
νοις ἢ πολλοῖς κεχρῆσθαι γυμνασίοις, μήπως ἐκ τῆς
πολλῆς κινήσεως ἐγειρομένη παρὰ φύσιν θερμασία ποι-
ήσῃ τὸν λίθον, οὐ μόνον δὲ ἡ θερμασία αὐξηθῇ, ἀλλὰ
καὶ ἡ ὕλη ἡ ἐκεῖ διαφορουμένη παχυτέρα γένηται, καὶ
τὸ ὑπολειπόμενον αὐτῆς γεῶδες τραπῇ εἰς λίθον, ἀλλὰ
συμμέτροις κέχρησο γυμνασίοις, καὶ τούτοις εἰωθόσιν ἐν
ταῖς κατὰ φύσιν πράξεσιν. τοῦτο γοῦν προφυλακῆς
ἐστιν. οὐ γὰρ ἐτόλμα ὁ Ἱπποκράτης ἐν αὐτῷ τῷ πάθει
καὶ τῇ χαλεπωτάτῃ ὀδύνῃ ἐπιτάξαι γυμνασίοις. καὶ ταῦτα
εἰρηκὼς Ἡρωδικὸς, τοὺς πυρεταίνοντας ἔκτεινας δρό-
μοις ἢ πάλῃσιν. ἀλλὰ ταῦτα προφυλακῆς εἰσι. καὶ θέλει

πρὸς τὴν θεραπείαν καὶ θέλων προνοήσασθαι τοῦ παν-

τὸς σώματος, ἀσιτεῖν αὐτὸν κέλευσον, μήπως ἐκ τῆς πολ-
λῆς τροφῆς φλέγμα συναγόμενον ποιήσῃ τὸν λίθον. κέλευ-
σον οὖν αὐτὸν γυμνάζεσθαι. οἶδε γὰρ ἡ κίνησις λεπτῦναι
καὶ ἐκδιαφορῆσαι παχύτητα χυμοῦ· ἀλλὰ χρὴ μὴ συντό-
1087
νοις ἢ πολλοῖς κεχρῆσθαι γυμνασίοις, μήπως ἐκ τῆς

πολλῆς κινήσεως ἐγειρομένη παρὰ φύσιν θερμασία ποι-
ήσῃ τὸν λίθον, οὐ μόνον δὲ ἡ θερμασία αὐξηθῇ, ἀλλὰ
καὶ ἡ ὕλη ἡ ἐκεῖ διαφορουμένη παχυτέρα γένηται, καὶ
τὸ ὑπολειπόμενον αὐτῆς γεῶδες τραπῇ εἰς λίθον, ἀλλὰ
συμμέτροις κέχρησο γυμνασίοις, καὶ τούτοις εἰωθόσιν ἐν
ταῖς κατὰ φύσιν πράξεσιν. τοῦτο γοῦν προφυλακῆς
ἐστιν. οὐ γὰρ ἐτόλμα ὁ Ἱπποκράτης ἐν αὐτῷ τῷ πάθει
καὶ τῇ χαλεπωτάτῃ ὀδύνῃ ἐπιτάξαι γυμνασίοις. καὶ ταῦτα
εἰρηκὼς Ἡρωδικὸς, τοὺς πυρεταίνοντας ἔκτεινας δρό-
μοις ἢ πάλῃσιν. ἀλλὰ ταῦτα προφυλακῆς εἰσι. καὶ θέλει
τὸν κάμνοντα κατὰ πολλὴν Σχολὴν γυμνάζεσθαι.
Ἔρχεται λοιπὸν ἐπὶ τὴν θεραπείαν τοῦ παντὸς σώ-
ματος, καὶ εἴ ἐστι πλῆθος αἵματος, φλέβα τάμνειν, οὐ
τὴν τυχοῦσαν, ἀλλὰ τὴν τῷ νεφρῷ πλησιάζουσαν, τὴν
κατ' ἰγνύαν. ἐξ ἧς γὰρ ἀπὸ ἰσχίου δέχεται ὁ νεφρὸς,


Ἐάσας τὰ ἰατρικὰ ὁ Ἱπποκράτης ἐπὶ τὴν ψυχὴν πά-
λιν ἔρχεται. ψυχὴν δὲ, οὐχ ὡς ἄνω ἐλέγομεν τὴν θερμα-
σίαν, ἀλλὰ τὴν ὄντως ἄϋλον καὶ ἀθάνατον. διττῶς δέ
ἐστιν ἐξηγήσασθαι τοῦτον τὸν λόγον. ἢ γὰρ περίπατος, ἢ
περὶ παντός. καὶ περὶ παντὸς οὕτως· ὅτι φροντίς ἐστι
τοῖς ἀνθρώποις τοῦ περὶ παντὸς ποιήσασθαι τὴν ψυχήν.
οὐδὲν γὰρ ταύτης ὀφείλει προτιμῆσαι ὁ ἄνθρωπος. λέγει
γὰρ Ἱπποκράτης, ὥσπερ γυμνάζεται τὸ σῶμα, οὕτως
ὀφείλει καὶ ἡ ψυχὴ γυμνάζεσθαι. γυμνάζεται δὲ ἡ ψυχὴ
διὰ πλειόνων, ἐπειδὴ ἓν εἶδος γυμνασίου ἐστὶν ὁ περί-
πατος. πᾶν Γυμνάσιον ἡ φροντίς. φροντὶς δὲ, οὐχ ἵνα
ζητῇ ἢ περὶ κέρδους, ἢ περὶ γυναικὸς, ἀλλὰ ζητεῖν τὴν
κατάληψιν τῆς ἀληθείας, τὴν διάκρισιν τοῦ ἀληθοῦς καὶ
ψευδοῦς. ταῦτα γὰρ γυμνάσιά εἰσιν. καὶ μάλιστα τῆς λο-
γικῆς ψυχῆς ἡ φροντίς. ἔνθεν λέγομεν Σωκράτους καὶ
Πλάτωνος φροντιστήριον, ὅτι οὐχ ἁπλῶς ἐφρόντιζεν, ἀλλ'
ὅτι τὴν ἀλήθειαν κατεγένετο. οὐ μάτην δὲ προσέθηκε
τὸ τοῖς ἀνθρώποις. ἀλλ' οἶδεν ὅτι κατὰ φύσιν ἄνθρωπος
ἐν τούτῳ κρίνεται, ἐν τῷ ὑπόστασιν μὲν τὸ θυμοειδὲς,
ἄρχειν δὲ τῷ λόγῳ. ταῦτα οὖν ὅσα κατὰ φιλοσόφους,
1088

κατὰ φύσιν εἶεν. τῶν τοιούτων οὖν καταστάσεων, τὸ μὲν

ὅλον, ὥς φησιν Ἱπποκράτης, οἱ αὐχμοὶ τῶν ἐπομβριῶν
εἰσιν ὑγιεινότεροι καὶ ἧσσον θανατώδεες. ἐν μὲν γὰρ τοῖς
αὐχμοῖς διαφορεῖται τὰ περιττὰ ὑγρὰ, κατὰ δὲ τὰς ἐπομ-
βρίας ἔνδον τοῦ σώματος ἀθροιζόμενα σήπεται καὶ ση-
πόμενα πολλὰ χαλεπὰ τίκτουσιν.
{ΔΑΜ.} Ἐν γὰρ τοῖς αὐχμοῖς διαφοροῦνται τὰ περιττὰ
κατὰ δὲ τὰς ἐπομβρίας ἔνδον τοῦ σώματος ἀθροιζόμενα
σήπεται· πλὴν εἴ τις αὐτὰ καὶ ἑκάστην ἡμέραν ἐκκαθαί-
ροι τοῖς γυμνασίοις ἢ βαλανείοις ἢ ἄλλοις τισι πόνοις.

ιϛʹ. Νουσήματα δὲ ἐν τῇσιν ἐπομβρίῃσι ὡς τὰ πολλὰ γί-
γνεται, πυρετοί τε μακροὶ, καὶ κοιλίης ῥύσιες, καὶ ση-
πεδόνες, καὶ ἐπίληπτοι, καὶ ἀπόπληκτοι, καὶ κυνάγχαι. –
Meletius Med., Hypothesis ad opus De natura hominis (e cod.

Barocciano 131) Pa. 2, line 9
μακάριστος Κύριλλος, καὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν κατ' αὐτοὺς ἐν

τοῖς λόγοις αὐτῶν τοῖς διδασκαλικοῖς σὺν τῷ θεολογικῷ φυσιο-
λογήσαντες, πολλὰ περὶ τῶν τοῦ σώματος ἡμῶν μορίων, καὶ
τῶν ψυχικῶν καὶ ζωτικῶν καὶ φυσικῶν δυνάμεων καὶ ἐνεργειῶν
συνεφιλοσόφησαν· οὐδεὶς μέντοι γε τῶν προειρημένων ἀνδρῶν,
ἢ τῶν ἁγίων τούτων συναγαγὼν φαίνεται τὴν ὅλην ὑπόθεσιν,
τοῦ μὴ τὴν πραγματείαν ἀποτέλεσαι· τὰ οὖν διεσπαρμένα, ὡς
ἐν ταῖς τούτων βίβλοις ἐγκείμενα, αὐτὸς ἐκλαβὼν, τὸ παρὸν ὡς
ἐνὸν συνεστησάμην δὴ σύγγραμμα· τοῖς μὲν ὡς εἰκὸς ἔχειν
αὐτὸ βουλομένοις, ὑπόμνημα τῆς φύσεως καὶ τῆς συστάσεως
τοῦ σώματος παντὸς ἐσόμενον· ἐμοὶ δὲ Γυμνάσιον καὶ τῆς ἀμα-
θίας προφύγιον· δεῖ οὖν τὸν ἀπεριεργῶς ἀναγινώσκοντα μετὰ
ἀγάπης καὶ φόβου Θεῷ, καὶ χάριν ὠφελείας τοῦτο ποιεῖν· καὶ
μὴ θηρεύειν λέξεις πρὸς κακίζειν τὸν συγγραψάμενον· οὐδὲ
γὰρ πᾶσιν ὡς οἶμαι εὔληπτά εἰσιν ὦδε τὰ συμταγέντα. ἀλλὰ
καὶ πολλῆς τὰ πολλὰ τοῖς πολλοῖς δεόμενα τῆς συντάξεως·
καὶ μάλιστα τοῖς ἀπείρως ἔχουσι πρὸς φιλοσοφίαν καὶ ἰατρι-
κὴν ἐπιστήμων.
1089

Ἔστι δὲ καὶ ἀνάγειν πάντας τοὺς συλλογισμοὺς εἰς

τοὺς ἐν πρώτῳ σχήματι καθόλου συλλογισμούς.
Πρῶτον μὲν ἔδειξεν ἅπαντας τοὺς ἐν τῷ δευτέρῳ καὶ τρίτῳ σχήματι

ἀναγομένους εἰς τὸ πρῶτον σχῆμα καὶ διὰ τούτου τελειουμένους· τέλειοι
γὰρ οὕτω καὶ ἀναπόδεικτοι οὗτοι. νῦν δ' ἐπεὶ καὶ τῶν ἐν τῷ πρώτῳ
σχήματι τελειότεροι οἱ δύο οἱ πρῶτοι ὄντες ἐκ δύο καθόλου προτάσεων,
δείκνυσι πάντας τοὺς συλλογισμοὺς εἰς τούτους δυναμένους ἀνάγεσθαι,
ἅμα
μὲν γυμνάσιόν τι ἡμῖν ὑποτιθέμενος, ἅμα δὲ δεικνύς, ὅτι ἔνεστι τὴν
πίστιν
τοῦ εἶναι καὶ τοὺς ἄλλους συλλογισμοὺς ποιεῖσθαι ἀπὸ τῶν μάλιστά τε
καὶ
ὁμολογουμένων συζυγιῶν. εἰσὶ δὲ δύο μὲν ὑπολειπόμενοι τῶν ἐν τῷ
πρώτῳ
σχήματι οἱ τὴν ἐλάττονα ἐπὶ μέρους καταφατικὴν ἔχοντες, τέσσαρες δὲ οἱ
ἐν δευτέρῳ σχήματι καὶ ἓξ οἱ ἐν τρίτῳ. τούσδε δὴ δώδεκα πάντας ἀνάγει

εἰς τοὺς πρώτους τοὺς ἐν πρώτῳ σχήματι δύο.
Οἱ μὲν οὖν δύο πρῶτοι τῶν ἐν δευτέρῳ σχήματι φανερὰν τὴν ἀναγωγὴν
ἔχουσιν· ἐδείκνυντο γὰρ ἀντιστρεφομένης ἐν αὐτοῖς τῆς καθόλου
ἀποφατικῆς,
ἧς ἀντιστραφείσης ἐγίνετο ὁ δεύτερος ἐν πρώτῳ σχήματι ὁ ἐκ καθόλου
ἀποφατικῆς τῆς μείζονος καὶ καθόλου καταφατικῆς τῆς ἐλάττονος. οἱ δὲ
δύο οἱ τὸ ἐπὶ μέρους ἀποφατικὸν συνάγοντες διὰ τῆς εἰς ἀδύνατον ἀπα

Pa. 241, line 2

καὶ
1090
ἢἡ
τὸ
ποιη-
φρόνησις
ὑπερέχει

Pa. 241, line 11

τὸ Γυμνάσιον· ὥσπερ γὰρ ἔχει ἡ εὐδαιμονία πρὸς τὴν φρόνησιν, τὸ ἴδιον
ποιη-τικόν, οὕτως ἔχει καὶ ἡ ὑγεία πρὸς τὸ ἴδιον ποιητικόν, ὅ ἐστι τὸ
γυμνά-σιον. οὕτως δ' ἐχόντων καὶ ὡς τὸ ἡγούμενον πρὸς τὸ ἡγούμενον, ἡ
εὐ-δαιμονία πρὸς τὴν ὑγείαν, οὕτως τὸ ἑπόμενον πρὸς τὸ ἑπόμενον, ἡ
φρόνησις πρὸς τὸ Γυμνάσιον· ὅσῳ δὴ αἱρετωτέρα εὐδαιμονία ὑγείας,
τοσούτῳ καὶ φρόνησις γυμνασίου. κειμένων τούτων ἐξετάσωμεν πάλιν εἰ
ἴσον ὑπερέχει ἡ εὐδαιμονία τῆς ὑγείας καὶ ἡ ὑγεία τοῦ γυμνασίου, ὃ ἦν
αὐτῆς ποιητι-
γὰρ τοῦ αὐτοῦ ὑπερέχουσα ὑπερέχοι ἂν καὶ ταύτης. εἰ δὲ ἴσον ἥ τε εὐ-
δαιμονία τῆς ὑγείας καὶ ἡ ὑγεία τοῦ γυμνασίου ὑπερέχει, ἴσον ἂν καὶ ἡ
φρόνησις τοῦ γυμνασίου ὑπερέχοι καὶ ἡ ὑγεία· εἰ δὲ ἴσον, ὁμοίως ἂν εἴη
1091
καὶ αἱρετὴ αὐτῇ. εἰ δὲ ἔλαττον ἡ εὐδαιμονία ὑπερέχει τῆς ὑγείας ἢ ἡ

ὑγεία τοῦ γυμνασίου, ἔλαττον ἂν καὶ ἡ φρόνησις ὑπερέχοι τοῦ
γυμνασίου
ἤπερ ἡ ὑγεία· ἔλαττον δὲ ὑπερέχουσα δῆλον ὡς καὶ ἔλαττον [ἂν] αἱρετὴ ἢ
αὕτη. καὶ οὕτως ἂν εἴη τέλος αἱρετώτερον δεδειγμένον ἡ ὑγεία τοῦ ποιη-
τικοῦ, τοῦτ' ἔστι τῆς φρονήσεως, ᾧ συνεκρίνετο. δεικνύοιτο δ' ἂν ἡ εὐ-
δαιμονία πλέον ὑπερέχουσα τῆς ὑγείας ἢ ἡ ὑγεία τοῦ γυμνάζεσθαι διὰ
Αψύρτου.
Ἄψυρτος Σεκούνδῳ ἱπποϊατρῷ χαίρειν. ὀρθοπνοίας

γενομένης σημεῖα τάδε· περιπατῶν ἀφίσταται, καὶ ἀναπνεῖ
διόλου ὁ ἵππος βαρύ, καὶ εἰς τὸ πρόσαντες περιπατεῖν οὐ δύ-
ναται, ἀλλὰ ἀποκλίνεται, ὥστε καὶ πίπτειν. ἀναπεσὼν δὲ οὐκ
ἐκτείνει ἑαυτὸν οὐδὲ πλατύνεται, μᾶλλον δὲ ἀνεγείρεσθαι θέ-
λει. θεραπεύεται δὲ οὕτως· λιβανωτοῦ ὁλκας βʹ, θείου ὁλ-
κὴν αʹ δεῖ τρίβειν λίαν καὶ διέντα οἴνῳ λευκῷ εὐώδει καὶ μέ-
λιτι ἐγχυματίζειν διὰ τῶν μυκτήρων. ἢ πίσσης ὀρὸν καὶ νί-
τρον ὀπτὸν λεῖον μίξαντα μέλιτι καὶ οἴνῳ ἐγχεῖν, μέχρις ἂν
παύσηται τὸ συνεχὲς πνεῦμα. καὶ μὴ ῥιγούτω μηδὲ γυμνασίοις
χρήσθω. καὶ νίτρον δὲ εἰς τὸ ποτὸν βάλλειν καὶ τὸν χόρτον
περιρραίνειν αὐτῷ, καὶ ἂν μὴ πρὸς ταῦτα παύηται, τῷ καθαρτικῷ
χρῆσθαι.
περὶ ἀσκήσεως ἵππου στρατιωτικοῦ καὶ περὶ πωλοδαμνίας.
Ἀψύρτου.
Ἄψυρτος Γετουλ[λ]ίῳ Σεβήρῳ τάγματος ἑβδόμου

χαίρειν. ὄντι σοι ἱππεῖ κρατίστῳ ἀναγκαῖον εἰδέναι περὶ
πωλοδαμνίας. διετῆ γεγονότα τὸν πῶλον ἐκ τῆς ἀγέλης ἕλκουσι
καὶ δαμάζουσιν, ἄριστον μὲν καθ' ἡμέραν, εἰ δὲ μή, καὶ παρὰ
1092
μίαν. εὐπειθῆ δὲ γενόμενον καὶ χειροήθη τῷ ἀναβάτῃ, διδά-

σκουσι τότε, γυμνάζοντες πραέσι γυμνασίοις ἐκ προσαγωγῆς
ἐπὶ τὸ πλεῖον μέχρι τῆς τριετοῦς ἡλικίας. ἀπὸ δὲ ταύτης
εὐτονώτερον χρῶνται, γυμνάζοντες καὶ πλέον προστιθέντες τῷ
χρόνῳ, μέχρις οὗ ἐντὸς γένηται τῆς ἑξαετίας· τότε δὲ μὴ δια-
λείπειν τῶν γυμνασιῶν καὶ πόνων, ἐπισταμένους ἐσόμενον
πολεμιστήριον ἵππον καὶ ἐν τοῖς ἔργοις τοῦ | πολέμου δυνα-
τὸν ἀντέχειν πολὺν χρόνον.
γυμναζομένῳ δὲ τῷ πώλῳ ἔστω
ὁ τόπος μὴ λίαν βαθύγειος, μάλιστα δὲ ἐν ἀρχῇ τῆς ἡλικίας.
ῥᾳδίως γὰρ συμβαίνει ἐν ταῖς κνήμαις ἀποστῆναι τὰς περό-
νας, καὶ οὕτως τὰ μεσοκύνια χθαμαλὰ γενέσθαι. τούτου δὲ
Nemesius Theol., De natura hominis Sec. 16, line 33
ἀμαθίας, ὑπὸ καχεξίας. μὴ ἀχθέντες γὰρ καλῶς ἐκ παί-

δων ὡς δύνασθαι κρατεῖν τῶν παθῶν εἰς τὴν ἀμετρίαν
αὐτῶν ἐκπίπτομεν· ἐκ δὲ τῆς ἀμαθίας φαῦλαι κρίσεις
τῷ λογιστικῷ τῆς ψυχῆς ἐμφύονται ὡς οἴεσθαι τὰ φαῦλα
χρηστὰ εἶναι καὶ τὰ χρηστὰ φαῦλα· γίνεται δέ τινα καὶ
ἐκ τῆς τοῦ σώματος καχεξίας. ὀργίλοι γάρ εἰσιν οἱ πικρό-
χολοι καὶ καταφερεῖς οἱ θερμοὶ καὶ ὑγροὶ τὴν κρᾶσιν· θε-
ραπευτέον δὲ τὸ μὲν κακὸν ἔθος ἔθει καλῷ, τὴν δὲ ἀμα-
θίαν μαθήσει καὶ ἐπιστήμῃ, τὴν δὲ καχεξίαν ἰατέον σωμα-
τικῶς μεθιστάντας αὐτὴν ὡς οἷόν τε εἰς τὴν μέσην κρᾶσιν
ἁρμοζούσῃ διαίτῃ καὶ γυμνασίοις καὶ φαρμάκοις, ἐὰν καὶ τού-
των δεηθῶμεν.

Alexander Med., De febribus Vol. 1, p.435, line 20

Περὶ λουτροῦ.
Εἰδέναι δὲ δεῖ, ὅτι καὶ τοῖς λουτροῖς οὕτω δεῖ κεχρῆσθαι πρὸς ἕκαστον
εἶδος ἀποβλέποντα, θερμοτέροις μὲν ἐπὶ τῶν διὰ μελαγχολικὸν χυμὸν
κινουμένων, εὐκράτοις δὲ μᾶλλον ἐπὶ τῶν δι' ὑπερόπτησιν τοῦ χολώδους
χυμοῦ καὶ γυμνασίοις ὡσαύτως καὶ ἀνατρίψει, ἐλάττονα δὲ ἐπὶ τῶν
1093
θερμοτέρων.

γὰρ βαρύνονται περὶ τὴν κεφαλὴν καὶ σκοτοῦνται καὶ ἀμβλυώττουσι καὶ
βραδέως αἰσθάνονται· παιδίοις δὲ μάλιστα τοῦτο συμβαίνει τὸ πάθος.
ἀρχό-
μενοι οὖν ἡμεῖς ἀπὸ τῆς παιδικῆς ἡλικίας ἀρξώμεθα. εἰ μὲν οὖν ἐστι
βρέφος ἢ καὶ γάλακτος μεταλαμβάνει, οὐδὲν δεῖ πολυπραγμονεῖν
οὐδὲ πράττειν τῶν θεραπείας ἐχομένων· ἐπερχομένη γὰρ ἡ ἡλικία καὶ
τὸ θερμὸν αὐξανόμενον διαφορεῖ τὴν περιττεύουσαν περὶ τὴν κεφαλὴν
ὑγρότητα καὶ πληροῦσαν αὐτοῦ τὰς κοιλίας. ὅμως συνεργεῖν δεῖ ἡμᾶς καὶ
φροντίζειν, ὅπως τὸ γάλα τῆς τρεφούσης αὐτὸ χρηστὸν καὶ ἀπέριττον εἴη·
μοχθηρὸν γὰρ ὑπάρχον καὶ παχὺ μεγάλως οἶδεν ἐμποδίζειν τῇ φύσει.

γίνοιτο δ' ἂν χρηστὸν καὶ εὔχυμον, ἐὰν τῇ τροφῷ προσέχῃς καὶ τοῖς
γυμνασίοις, ὥστε καὶ μέτρια γυμνάζεσθαι τὴν τροφὸν καὶ τροφαῖς εὐ-
χύμοις κεχρῆσθαι. εἰ μὲν οὖν λεπτὸν εἴη τὸ γάλα, παχύνειν αὐτὸ μετρίως
δεῖ, εἰ δὲ παχὺ, λεπτύνειν, οἷον μαράθρῳ ἢ ἀνήθῳ ἢ ἀνίσῳ ἢ εὐζώμῳ
ἢ πηγάνῳ ἢ πράσῳ. πάντων δὲ τούτων χλωρῶν ὄντων προσλαμβα-
νέτω· τὰ γὰρ ξηρὰ δριμύτερα μᾶλλον ὄντα πλέον ἀναστομοῖ τὰ κατὰ τὴν
μήτραν ἀγγεῖα καὶ τὸ αἷμα τῶν καταμηνίων ἐπὶ κενώσεις προτρέπονται,
οὗπερ οὐδέν ἐστι χεῖρον· ἔλαττον γὰρ ἀνάγκη διὰ τούτου καὶ τὸ γάλα
γίνεσθαι τοῦ αἵματος ἐλάττονος γινομένου διὰ τὴν κάθαρσιν. διὰ τοῦτο
καὶ
τὰ ἀφροδίσια κάκιστα ταῖς θηλαζούσαις· λεπτὸν γὰρ καὶ δυσῶδες ἀνάγκη
γίνεσθαι τὸ γάλα. εἰ δὲ συμβῇ καὶ συλλαβεῖν, ἔτι μᾶλλον ὀλεθριώτερον,

καὶ φεύγειν δεῖ ἐκείνην τὴν τροφὸν ὅλως ἐπιδιδόναι τὸν μαζὸν τῷ

Diodor 33,1,1 – 4
1. Ὅτι Λυσιτανοί, φησί, τὸ μὲν πρῶτον οὐκ ἔχοντες ἀξιόχρεων ἡγεμόνα
εὐάλωτοι καθίσταντο Ῥωμαίοις πολεμοῦντες, ὕστερον δὲ Ὑριάτθου
κυρήσαντες μεγάλα Ῥωμαίους ἔβλαψαν. ἦν μὲν οὖν οὗτος τῶν παρὰ τὸν
ὠκεανὸν οἰκούντων Λυσιτανῶν, ποιμαίνων δ' ἐκ παιδὸς ὀρείῳ βίῳ
κατέστη συνήθης, συνεργὸν ἔχων καὶ τὴν τοῦ σώματος φύσιν· καὶ γὰρ
1094
ῥώμῃ καὶ τάχει καὶ τῇ τῶν [λοιπῶν] μελῶν εὐκινησίᾳ πολὺ διήνεγκε τῶν
λοιπῶν Ἰβήρων. συνείθισε δὲ αὑτὸν τροφῇ μὴν ὀλίγῃ, γυμνασίοις δὲ

πολλοῖς χρῆσθαι, καὶ ὕπνῳ μέχρι μόνου τοῦ ἀναγκαίου, καθόλου δὲ
σιδηροφορῶν συνεχῶς καὶ θηρίοις καὶ λῃσταῖς εἰς ἀγῶνας καθιστάμενος,
περιβόητος ἐγένετο παρὰ τοῖς πλήθεσι, καὶ ἡγεμὼν αὐτοῖς ᾑρέθη, καὶ
ταχὺ σύστημα περὶ ἑαυτὸν λῃστῶν ἤθροισε. καὶ προκόπτων ἐν τοῖς
πολέμοις οὐ μόνον ἐθαυμαστώθη δι' ἀλκήν, ἀλλὰ καὶ στρατηγεῖν ἔδοξε
διαφερόντως. ἦν δὲ καὶ δίκαιος ἐν ταῖς διανομαῖς τῶν λαφύρων καὶ κατ'
ἀξίαν τοὺς ἀνδραγαθήσαντας ἐξῆρε τοῖς δώροις. προϊὼν δὲ οὐκέτι
λῃστήν,
ἀλλὰ δυνάστην αὑτὸν ἀναδείξας ἐπολέμησε Ῥωμαίοις, καὶ πολλαῖς ἐκρά-
τησε μάχαις, ὡς καὶ στρατηγὸν Ῥωμαίων Οὐιτέλλιον αὐτῷ καταπο-
λεμῆσαι στρατῷ καὶ αἰχμάλωτον λαβεῖν καὶ ξίφει ἀνελεῖν, καὶ πολλὰ
εἰργασμένος κακά, τῆς φυγῆς κατάρξας καὶ τὸν Ἀντίοχον ἐγκαταλιπὼν

τῆς προσηκούσης καταστροφῆς ἔτυχε. διεκπεσόντος γὰρ αὐτοῦ πρός
τινας
κώμας ἠδικημένας ἐν ταῖς ἐπισταθμίαις, οὐδεὶς αὐτὸν ἐδέξατο εἰς οἰκίαν
οὐδὲ τροφῆς μετέδωκεν, ἀλλὰ κατὰ τὴν χώραν ἀλώμενος λιμῷ
κατέστρεψε
τὸν βίον. (Const. Exc. 4,388;2(1),308)
Athenaeus XII 527ef
Ποσειδώνιος δ' ἐν ἑκκαιδεκάτῃ τῶν Ἱστοριῶν περὶ τῶν κατὰ τὴν
Συρίαν πόλεων λέγων ὡς ἐτρύφων γράφει καὶ ταῦτα· «τῶν γοῦν ἐν ταῖς
πόλεσιν ἀνθρώπων διὰ τὴν εὐβοσίαν τῆς χώρας ἀπὸ τῆς περὶ τὰ ἀναγκαῖα
κακοπαθείας συνόδους νεμόντων πλείονας, ἐν αἷς εὐωχοῦντο συνεχῶς,

τοῖς μὲν γυμνασίοις ὡς βαλανείοις χρώμενοι, ἀλειφόμενοι [δ'] ἐλαίῳ
πολυτελεῖ καὶ μύροις, τοῖς δὲ γραμματείοις (οὕτως γὰρ ἐκάλουν τὰ
κοινὰ τῶν συνδείπνων) ὡς [ἐν] οἰκητηρίοις ἐνδιαιτώμενοι καὶ τὸ πλεῖον
μέρος τῆς ἡμέρας γαστριζόμενοι ἐν αὐτοῖς οἴνοις καὶ βρώμασιν, ὥστε
καὶ προσαποφέρειν πολλά, καὶ καταυλούμενοι πρὸς χελωνίδος πολυ-
κρότου ψόφον, ὥστε τὰς πόλεις ὅλας τοιούτοις κελάδοις συνηχεῖσθαι.»
Athenaeus V 210ef

1095
καὶ μετὰ ταῦτα μελιπήκτων καὶ στεφάνων ἐκ σμύρνης καὶ λιβανωτοῦ σὺν
ἀνδρομήκεσι λημνίσκων χρυσῶν πιλήμασιν πλήθη.

– V 46 p. 210 CD:
ὁ γὰρ τῶι προειρημένωι Ἀντιόχωι ὁμώνυμος βασιλεύς, Δημητρίου δ'
υἱός,
ὡς ἱστορεῖ Ποσειδώνιος, κτλ.
ATHEN. XII 35 p. 527 EF (V 46 p. 210 EF): Ποσειδώνιος
δ' ἐν ἑκκαιδεκάτηι τῶν Ἱστοριῶν περὶ τῶν κατὰ τὴν Συρίαν πόλεων
λέγων ὡς ἐτρύφων γράφει καὶ ταῦτα· «τῶν γοῦν ἐν ταῖς πόλεσιν
ἀνθρώπων διὰ τὴν εὐβοσίαν τῆς χώρας ἀπούσης τῆς
περὶ τὰ ἀναγκαῖα κακοπαθείας συνόδους νεμόντων πλεί-
ονας, ἐν αἷς εὐωχοῦντο συνεχῶς, τοῖς μὲν γυμνασίοις ὡς
βαλανείοις χρώμενοι, ἀλειφόμενοι [δ'] ἐλαίωι πολυτελεῖ
καὶ μύροις, τοῖς δὲ γραμματείοις (οὕτως γὰρ ἐκάλουν τὰ
κοινὰ τῶν συνδείπνων) ὡς [ἐν] οἰκητηρίοις ἐνδιαιτώ-
μενοι καὶ τὸ πλεῖον μέρος τῆς ἡμέρας γαστριζόμενοι
ἐν αὐτοῖς οἴνοις καὶ βρώμασιν, ὥστε καὶ προσαποφέρειν
πολλά, καὶ καταυλούμενοι πρὸς χελωνίδος πολυκρότου
ψόφον, ὥστε τὰς πόλεις ὅλας τοιούτοις κελάδοις συνη-
χεῖσθαι.»
Apollonius Biogr., Vita Aeschinis Line 48
Αἰσχίνης περὶ τοῦ γένους αὑτοῦ ἐν τῷ περὶ παραπρεσβείας

φησίν, ὡς ὁ πατὴρ αὐτοῦ Ἀτρόμητος φατρίας μὲν ἦν καὶ
γένους τοῦ Ἐτεοβουταδῶν, ὅθεν ἡ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς
Πολιάδος ἐστὶν ἱέρεια, νέος δ' ὢν ἤθλει, καὶ χρόνῳ ὕστερον
τὴν οὐσίαν ἀπολέσας ἐν τῷ πολέμῳ ἐξέπεσεν ὑπὸ τῶν
τριάκοντα, καὶ στρατευόμενος ἐν Ἀσίᾳ ἀριστείων ἠξιώθη,
καὶ ἐν Κορίνθῳ μετὰ τὴν ἔκπτωσιν διατρίψας συγκατήγαγε
τὸν δῆμον· βιῶσαι δ' ἀναμαρτήτως, εἶναι δ' αὐτὸν ἐτῶν
ἐνενήκοντα τεσσάρων. Φησὶ δὲ καὶ τοὺς πρὸς μητρὸς
αὑτῷ προσήκοντας ἐλευθέρους εἶναι. Τῶν δὲ ἀδελφῶν
αὑτοῦ Φιλοχάρη μὲν ἐν γυμνασίοις διατρίβειν καὶ μετ' Ἰφι-
κράτους ἐστρατεῦσθαι καὶ συνεχῶς στρατηγεῖν, Ἀφόβητον
δὲ τὸν νεώτατον αὑτῶν ἀδελφὸν πεπρεσβευκέναι μὲν ὡς
βασιλέα ἀξίως τῆς πόλεως, ἐπὶ δὲ τῆς διοικήσεως γενό-
μενον καλῶς τῶν δημοσίων προσόδων ἐπιμεληθῆναι. Περὶ
δὲ ἑαυτοῦ φησιν ὡς ἐκ παίδων ἀπαλλαγεὶς περίπολος τῆς
Ἀττικῆς χώρας ἐγένετο δύο ἔτη, ἔφηβος ὤν· οὗτοι γὰρ
μεθ' ὅπλων τὴν χώραν περιήρχοντο κατὰ πρόσταγμα νόμου·
1096
ἐστρατεύσατο δὲ πρώτην στρατείαν τὴν ἐν τοῖς μέρεσι

καλουμένην, καὶ συμπαραπέμπων μετ' Ἀλκιβιάδου καὶ τῶν
ξένων τὴν εἰς Φλειοῦντα πομπήν,
rentes, solent quaerere, cur si deus omnia hominum causa fecerit etiam
et usus invenerit.
οὐδὲν
εἰρήκασι
Delarue).
εἰ
γὰρ καὶ μία τῶν ὅλων φύσις καὶ ἡ αὐτή, οὐ πάντως καὶ ἡ τῶν κακῶν
γένεσις ἀεὶ ἡ αὐτή. ὡς γὰρ μιᾶς καὶ τῆς αὐτῆς οὔσης τῆς τοῦδέ τι-
νος ἀνθρώπου φύσεως, οὐκ ἀεὶ τὰ αὐτά ἐστι περὶ τὸ ἡγεμονικὸν αὐτοῦ
καὶ τὸν λόγον αὐτοῦ καὶ τὰς πράξεις,

et usus invenerit.
οὐδὲν
1097

εἰρήκασι
Delarue).
εἰ
γὰρ καὶ μία τῶν ὅλων φύσις καὶ ἡ αὐτή, οὐ πάντως καὶ ἡ τῶν κακῶν
γένεσις ἀεὶ ἡ αὐτή. ὡς γὰρ μιᾶς καὶ τῆς αὐτῆς οὔσης τῆς τοῦδέ τι-
νος ἀνθρώπου φύσεως, οὐκ ἀεὶ τὰ αὐτά ἐστι περὶ τὸ ἡγεμονικὸν αὐτοῦ
καὶ τὸν λόγον αὐτοῦ καὶ τὰς πράξεις, ὁτὲ μὲν οὐδὲ λόγον ἀνειληφό-
τος ὁτὲ δὲ μετὰ τοῦ λόγου κακίαν καὶ ταύτην ἤτοι ἐπὶ πλεῖον ἢ ἐπ'

Hesych.: Προοικίαι. Παρὰ Κλειτοδήμῳ, ἐν ἴσῳ

τῷ δήμῳ.
κεφαλαί. ἀγραμμάτους μὲν καὶ ἀμούσους παιδεύετε

γράμματα τὰ καλούμενα μουσικά, ἵνα ὑπάρχωσιν ὑμῖν,
ὅταν ποτὲ χρεία ᾖ τούτων, ἄνδρας δὲ ἀδίκους διὰ τί οὐ
παιδεύσαντες χρῆσθε τούτοις, ὁπόταν ᾖ χρεία δικαίων;
1098
ἐπεὶ καὶ ἀδίκων χρείαν ἔχετε, ὅταν βούλησθε ὑφελέ-

σθαι πόλιν ἢ στρατόπεδον;
καὶ οὔπω μέγα τοῦτο
ὅταν μετὰ βίας πράττητε τὰ καλά, καὶ τὰ κρείσσονα
λεηλατούμενα πάρεστιν ὁρᾶν, καὶ οἷς μὲν ἄν, ὦ κακαὶ
κεφαλαί, ἐπιχειρήσητε, τούτους ἀδικεῖτε, καίτοι αὐτοὶ
μείζονος τιμωρίας ἄξιοι ὄντες. ἔν τε τοῖς γυμνασίοις,
ὅταν ᾖ τὰ καλούμενα Ἕρμαια ἢ Παναθήναια, καὶ ἐν
μέσῃ τῇ ἀγορᾷ ἐσθίετε καὶ πίνετε, μεθύετε, περαίνετε,
γυναικοπαθεῖτε. εἶτ' ἐνασεβεῖτε ὑμεῖς ἔτι καὶ κρύφα
καὶ φανερῶς ποιεῖτε ταῦτα. οὐδὲν μὲν μέλει τῷ κυνί,
ὑμῖν δὲ πάντα ταῦτα ἐπιμελῆ ἐστιν.
καὶ ὅπου
κύνας εἴργετε βίου φυσικοῦ καὶ ἀληθοῦς, πῶς εἰς αὐ-
τοὺς οὐκ ἂν πλημμελήσαιτε; κἀγὼ μὲν ὁ κύων τῷ
λόγῳ, ἡ δὲ φύσις τῷ ἔργῳ ὁμοίως πάντας ὑμᾶς τιμω-
ρεῖται· ὁμοίως γὰρ πᾶσιν ὑμῖν θάνατος ἐπικρέμαται,
Σωπόλιδι.
Ἧκον εἰς Μίλητον τῆς Ἰωνίας, διαπορευόμενος δὲ

τὴν ἀγορὰν παρήκουσα παίδων μὴ εὖ ῥαψῳδούντων.
προσελθὼν οὖν τῷ διδασκάλῳ ἠρόμην αὐτόν «διὰ τί
κιθαρίζειν οὐ διδάσκεις;» ὃ δὲ ἀπεκρίνατο «ὅτι οὐκ
ἔμαθον.» «εἶτα» ἔφην «πῶς τοῦτο μέν, ὅτι οὐκ
ἔμαθες, οὐ διδάσκεις, γράμματα δέ, ἃ μὴ ἔμαθες, σὺ
διδάσκεις;» πάλιν δὲ προελθὼν μικρὸν εἴσειμι εἰς τὸ
τῶν νέων Γυμνάσιον, θεασάμενος δὲ ἐν τῷ αἰθρίῳ κα-
κῶς σφαιρίζοντά τινα, προσελθὼν τῷ παλαιστροφύλακι
»πόσον» εἶπον «ἀποτεταγμένον ἐστὶν ἐπιτίμιον κατὰ
τοῦ ἀλειψαμένου καὶ μὴ σφαιρίσαντος;» ὃ δέ «ὀβο-
λός» ἔφη. «ἐκεῖνος ὁ νεανίας» ἔφην δείξας τὸν ἄνθρω-
πον «μηδενὸς ὄντος ἐπιτιμίου αὐτῷ ὑπ' ἀνάγκης ἐμ-
παίζει.»
ἀποθέμενος οὖν καὶ αὐτὸς τὸν τρίβωνα
καὶ τὴν στλεγγίδα ἐκλύσας παρελθὼν ἠλειψάμην, καὶ
οὐ διαγίγνεται χρόνος συχνὸς καὶ κατὰ τὸ ἐπιχώριον
Eudemus Rhet., Περὶ λέξεων ῥητορικῶν (excerpta)

Folio 170, line 41
1099
παίω: τύπτω.
παλάθαι: μᾶζαι σύκων.
παλαίτερος: παλαιότερος.
παλαιγενής: πρεσβύτατος.
πάλαι: ποτὲ. πρῴην.
πάλαι ποτ' ἦσαν ἄλκιμοι Μιλήσιοι: ἐπὶ τῶν
πρότερον μὲν εὐδαιμονούντων, ὕστερον δὲ ἀτυχούντων.
παλαιστάς: σπιθαμὰς ἢ ἐν πάλῃ ἀνταγωνιστάς.
Παλαιστίνη: ὄνομα πόλεως.
παλαίστρα: τὸ Γυμνάσιον.
παλαιὸν: τὸ πρὸ πολλοῦ χρόνου.
παλαιφάτου: παλαιὰς καὶ ἀρχαίας, περὶ ἧς ἔφασαν
ἔκπαλαι μύθους.
παλαμναῖος: φονεὺς ἢ μιαρός. παλαμναῖοι γὰρ λέγον-
ται οἱ διὰ χειρὸς ἀνδροφονοῦντες παρὰ τὴν παλάμνην. καὶ
Ζεὺς παλαμναῖος ὁ τοὺς τοιούτους τιμωρούμενος· καὶ προστρο-
παῖος ὁ προστρέπων ἄγος αὐτοῖς.
παλαμᾶσθαι: τεχνάζεσθαι καὶ παλαμάσθω. Παλα-
μίδης.
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. , Recensio α sive Recensio vetusta

τὰς οὖν ἐπὶ τὰς ἐν ταῖς ὁδοῖς γεγονυίας φροντίδας [τὰς] ἐπὶ Δαρείου
συντάξεις εἰθισμένας εἰς τὰ ἱερὰ χαρίζομαι τοῖς θεοῖς, μάλιστα θεῷ
Σαράπι
καὶ Διί. ἐπεὶ δὲ ἀξίως κατέναντι τῶν Κύρου γενεσίων τὰ ἐμὰ βούλεσθε
ἄγεσθαι, συντέταχα Μοσχύλῳ τῷ σατράπῃ, ἵνα καὶ ταῦτα καὶ τὰ Κύρου
γενέσια ἄγητε μετὰ εὐωχίας καὶ ἀγώνων· τοῦ δὲ ἀγωνισμοῦ θεωροὶ
ἔστωσαν
Πέρσαι καὶ ἆθλα τεθήσεται Πέρσαις ὁποῖα χρῄζετε. βούλομαι δὲ τὴν
παρθένον τὴν στεφανουμένην, ἐὰν πολῖτις ᾖ ἡμετέρα, ἄχρι τέλους
λαμβάνειν
εἰς τιμὴν ἐνιαυσιαίαν τὸ ἴσον τῷ στεφάνῳ καὶ μένειν αὐτὴν ἄχρι τέλους
ἱέρειαν· ἐὰν δὲ αὐτὴν ἡ φύσις καταλάβῃ καὶ γυναῖκα ποιήσῃ, δοθῆναι
αὐτῇ
τὸ τίμημα εἰς λόγον προικός· τοῦτο γὰρ δίκαιον καὶ τῇ παραλαμβανούσῃ
τὴν ἱερωσύνην. τὸ δὲ Γυμνάσιον γενέσθω ἐν ἐπισήμῳ τόπῳ ὡς ἐν Πέλλῃ
τῇ πόλει· τὰς δὲ αἱρέσεις ἐγὼ αὐτὸς ποιήσομαι, ἄχρι περίειμι, μετὰ δὲ
τὴν ἐμὴν τελευτήν, οἷς καὶ τὴν χώραν τήνδε δέδωκα δυνάσταις.
δοθήσεται
δὲ ἅρματι πολεμιστηρίῳ φιάλη χρυσᾶ ἔχουσα οἴκου στατῆρα καὶ ἄλλαι
1100
ἐνάργυροι εʹ, ἑκάστη χωροῦσα μέτρον, ἀφ' οὗ δυνήσεται ἄνθρωπος

σώφρων
μεθυσθῆναι· ἵππῳ πολεμιστῇ φιάλη ἰσόσταθμος καὶ στολὴ Περσικὴ ...
εἰς τὸ Ἀλεξανδρινὸν δεῖπνον διὰ βίου. ὃς δ' ἂν λαχὼν νικήσῃ κατὰ τὸν
Περσῶν νόμον, στέφανον ἕξει χρυσοῦν .. ἀρτὴρ ἡ στολὴ Περσικὴ λιτὴ
καὶ
ζώνη χρυσῆ καὶ φιάλαι δύο ἀνὰ στατῆρας ροʹ. καὶ τὰς ἐπινείας ἐξέστω
εἰς τὸ Ἀλεξανδρινὸν ἱερὸν ζητεῖσθαι σατράπας πάντας τοὺς ἐμοὺς ὄντας
ἐν Περσίδι, ἄρχοντας οὐ τυράννους ὄντας. τόσον οἱ τῶν ἀγώνων

ἐπίτροποι
Hecataeus Hist., Frag. . Vol.-Jacobyʹ-F 3a,264,F, Frag. .25, line 577
μεγίστας τῶν πρὸ αὐτοῦ πράξεις ἐπιτελέσασθαι. ἐπεὶ δὲ περὶ τούτου τοῦ
βασιλέως οὐ μόνον
οἱ συγγραφεῖς οἱ παρὰ τοῖς Ἕλλησι διαπεφωνήκασι πρὸς ἀλλήλους, ἀλλὰ
καὶ τῶν κατ'
Αἴγυπτον οἵ τε ἱερεῖς καὶ οἱ διὰ τῆς ὠιδῆς αὐτὸν ἐγκωμιάζοντες οὐχ
ὁμολογούμενα λέγου-
σιν, ἡμεῖς πειρασόμεθα τὰ πιθανώτατα καὶ τοῖς ὑπάρχουσιν ἔτι κατὰ τὴν
χώραν σημείοις
τὰ μάλιστα συμφωνοῦντα διελθεῖν. (2) γεννηθέντος γὰρ τοῦ Σεσοώσιος
ἐποίησεν ὁ πατὴρ
αὐτοῦ μεγαλοπρεπές τι καὶ βασιλικόν· τοὺς γὰρ κατὰ τὴν αὐτὴν ἡμέραν
γεννηθέντας παῖ-
δας ἐξ ὅλης τῆς Αἰγύπτου συναγαγὼν καὶ τροφοὺς καὶ τοὺς
ἐπιμελησομένους ἐπιστήσας
τὴν αὐτὴν ἀγωγὴν καὶ τὴν παιδείαν ὥρισε τοῖς πᾶσιν, ὑπολαμβάνων τοὺς
μάλιστα συντρα-
φέντας καὶ τῆς αὐτῆς παρρησίας κεκοινωνηκότας εὐνουστάτους καὶ
συναγωνιστὰς ἐν τοῖς
πολέμοις ἀρίστους ἔσεσθαι. (3) πάντα δὲ δαψιλῶς χορηγήσας διεπόνησε
τοὺς παῖδας
ἐν γυμνασίοις συνεχέσι καὶ πόνοις· οὐδενὶ γὰρ αὐτῶν ἐξῆν
προσενέγκασθαι τροφήν, εἰ μὴ
πρότερον δράμοι σταδίους ἑκατὸν καὶ ὀγδοήκοντα. (4) διὸ καὶ πάντες
ἀνδρωθέντες ὑπῆρ-
ξαν ἀθληταὶ μὲν τοῖς σώμασιν εὔρωστοι, ἡγεμονικοὶ δὲ καὶ καρτερικοὶ ταῖς
ψυχαῖς διὰ
τὴν τῶν ἀρίστων ἐπιτηδευμάτων ἀγωγήν. (5) τὸ μὲν οὖν πρῶτον ὁ
Σεσόωσις ἀποσταλεὶς
ὑπὸ τοῦ πατρὸς μετὰ δυνάμεως εἰς τὴν Ἀραβίαν, συστρατευομένων καὶ τῶν
1101
συντρόφων,
περί τε τὰς θήρας διεπονήθη, καὶ ταῖς ἀνυδρίαις καὶ σπανοσιτίαις
ἐγκαρτερήσας κατεστρέ-
ψατο τὸ ἔθνος ἅπαν τὸ τῶν Ἀράβων, ἀδούλωτον τὸν πρὸ τοῦ χρόνον
γεγονός. (6) ἔπειτα
εἰς τοὺς πρὸς τὴν ἑσπέραν τόπους ἀποσταλεὶς τὴν πλείστην τῆς Λιβύης
ὑπήκοον ἐποιήσατο,
παντελῶς νέος ὢν τὴν ἡλικίαν. (7) τοῦ δὲ πατρὸς τελευτήσαντος
διαδεξάμενος τὴν βασι-
λείαν καὶ ταῖς προκατεργασθείσαις πράξεσι μετεωρισθεὶς ἐπεβάλετο τὴν
οἰκουμένην κατα-
κτήσασθαι. (8) ἔνιοι δὲ λέγουσιν αὐτὸν ὑπὸ τῆς ἰδίας θυγατρὸς Ἀθύρτιος

Ἡ δὲ τῶν Χαλκιδέων πόλις

ἐστὶ μὲν σταδίων οʹ, μείζων τῆς ἐξ Ἀνθηδόνος εἰς αὐ-
τὴν φερούσης ὁδοῦ· γεώλοφος δὲ πᾶσα καὶ σύσκιος,
ὕδατα ἔχουσα τὰ μὲν πολλὰ ἁλυκὰ, ἓν δ' ἡσυχῆ μὲν
ὑπόπλατυ, τῇ δὲ χρείᾳ ὑγιεινὸν καὶ ψυχρὸν, τὰ ἀπὸ
τῆς κρήνης τῆς καλουμένης Ἀρεθούσης ῥέον ἱκανὸν,
ὡς δυναμένης παρέχειν τὸ ἀπὸ τῆς πηγῆς νᾶμα πᾶσι
τοῖς τὴν πόλιν κατοικοῦσι.
Καὶ τοῖς κοινοῖς δὲ
ἡ πόλις διαφόρως κατεσκεύασται γυμνασίοις, στοαῖς,
ἱεροῖς, θεάτροις, γραφαῖς, ἀνδριάσι, τῇ ἀγορᾷ κει-
μένῃ πρὸς τὰς τῶν ἐργασιῶν χρείας ἀνυπερβλήτως.
Ὁ γὰρ ἀπὸ τοῦ τῆς Βοιωτίας Σαλγανέως καὶ τῆς
τῶν Εὐβοέων θαλάττης ῥοῦς εἰς τὸ αὐτὸ συμβάλλων
κατὰ τὸν Εὔριπον φέρεται παρ' αὐτὰ τὰ τοῦ λιμένος
τείχη, καθ' ὃ συμβαίνει τὴν κατὰ τὸ ἐμπόριον εἶναι
πύλην, ταύτης δ' ἔχεσθαι τὴν ἀγορὰν πλατεῖάν τε οὖ-
σαν καὶ στοαῖς τρισὶ συνειλημμένην. Σύνεγγυς οὖν
κειμένου τῆς ἀγορᾶς τοῦ λιμένος καὶ ταχείας τῆς ἐκ
τῶν πλοίων γινομένης τῶν φορτίων ἐκκομιδῆς, πολὺς

1102
τὸ ὅπου, ὡς τὸ (Od. ix 142)

οὕτινος.
’τί φῄς; ἰδὼν ἐνταῦθα παῖδ' ἐλευθέραν
ἐρῶν ἀπῆλθες εὐθύς;’
καὶ Ἀριστοφάνης ὁ γραμματικὸς (fr. 369 Sl.) ἐν τῷ Πρὸς
τοὺς Πίνακας Καλλιμάχου (fr. om. Pf.) Περὶ Ἀντιφάνους
διαστέλλει τὴν λέξιν. τινὰς μέντοι φησὶ τῶν ἀρχαίων καὶ τὸ
εὐθὺς ἀντὶ χρονικοῦ κεχρῆσθαι. φησὶ γοῦν κατὰ λέξιν· ‘δεῖ
δὲ τὸ μὲν εὐθὺ λέγειν ἐπί τινος εὐθέος, οἷον,
Megasthenes Hist., Frag. . Frag. .27, line 25
ἐν τοῖς νόμοις δὲ καὶ ἐν τοῖς συμβολαίοις τὴν ἁπλότητα

ἐλέγχεσθαι ἐκ τοῦ μὴ πολυδίκους εἶναι· οὔτε γὰρ ὑπο-
θήκης οὔτε παρακαταθήκης εἶναι δίκας· οὐδὲ μαρτύ-
ρων, οὐδὲ σφραγίδων αὐτοῖς δεῖν, ἀλλὰ πιστεύειν πα-
ραβαλλομένους· καὶ τὰ οἴκοι δὲ τὸ πλέον ἀφρουρεῖν.
Ταῦτα μὲν δὴ σωφρονικά. Τἄλλ' οὐδ' ἄν τις ἀποδέ-
ξαιτο· τὸ μόνους διαιτᾶσθαι ἀεὶ, καὶ τὸ μὴ μίαν εἶναι
πᾶσιν ὥραν κοινὴν δείπνου τε καὶ ἀρίστου, ἀλλ' ὅπως
ἑκάστῳ φίλον. Πρὸς γὰρ τὸν κοινωνικὸν καὶ τὸν πολιτι-
κὸν βίον ἐκείνως κρεῖττον
4. Γυμνάσιον δὲ μάλιστα τρίψιν δοκιμάζουσι, καὶ
ἄλλως καὶ διὰ σκυταλίδων ἐβενίνων λείων ἐξομαλίζον-
ται τὰ σώματα. Λιταὶ δὲ καὶ αἱ ταφαὶ, καὶ μικρὰ χώ-
ματα. Ὑπεναντίως δὲ τῇ ἄλλῃ λιτότητι κοσμοῦνται.
Χρυσοφοροῦσι γὰρ καὶ διαλίθῳ κόσμῳ χρῶνται, σιν-
δόνας τε φοροῦσιν εὐανθεῖς καὶ σκιάδια αὐτοῖς ἕπεται·
1103
τὸ γὰρ κάλλος τιμῶντες ἀσκοῦσιν ὅσα καλλωπίζει τὴν

ὄψιν· ἀλήθειάν τε ὁμοίως καὶ ἀρετὴν ἀποδέχονται·
διόπερ οὐδὲ τῇ ἡλικίᾳ τῶν γερόντων προνομίαν διδόα-
σιν, ἂν μὴ καὶ τῷ φρονεῖν πλεονεκτῶσι.
Vita Et Sententiae Secundi, Sententiae Sententia 7, line 2
Τί γῆ;
Οὐράνιος βάσις, κόσμου μεσότης, ἀπύθμευτον θεώρημα, ἀεροφυὲς

ῥίζωμα, [ἀκατάληπτος περιοχή], Γυμνάσιον ζωῆς, σύστημα θεόκτιστον,
σελήνης παννύχισμα, ἀσύνοπτον θεώρημα, ὄμβρων τιθήνη, καρπῶν
φύλαγμα καὶ μήτηρ, Ἅιδου καλυπτήρ, πολυδιοίκητον χώρημα, γέννα
καὶ ἀποδοχὴ πάντων.
Nicias Epigr., Epigrammata Book 16, epigram 188, line 2
ΝΙΚΙΟΥ

⊗ ἦν ἄρ' ἀληθὲς τοῦτο, Θεόκριτε· οἱ γὰρ Ἔρωτες
ποιητὰς πολλοὺς ἐδίδαξαν τοὺς πρὶν ἀμούσους.
Ocellus Phil., De universi natura [Sp.] Ch. 4, sec. 10, line 2
δομίας θεμελίου καταβολή, ἐπὶ δὲ ναυπηγίας τρόπις, ἐπὶ δὲ συναρ-

μογῆς καὶ μελοποιίας τάσις φωνῆς καὶ λῆψις· οὕτως οὖν καὶ ἐπὶ
πολιτείας εὐνομουμένης τε καὶ κακονομουμένης οἴκων κατάστασις
καὶ συναρμογὴ μέγιστα συμβάλλεται.
περὶ γεννήσεως οὖν σκοπουμένους τάδε χρὴ πράττειν· καθόλου
μὲν δὴ φυλάττεσθαι χρὴ πᾶν τὸ ἄνωρον καὶ ἀτελές· οὔτε γὰρ τῶν
φυτῶν τὰ ἀτελῆ οὔτε τῶν ζῴων εὔκαρπα γίνεται, ἀλλὰ δεῖ γενέσθαι
τινὰ χρόνον πρὸ τῆς καρποφορίας, ὅπως ἐξ ἰσχυόντων τε καὶ τετελειω-
μένων τῶν σωμάτων τὰ σπέρματα καὶ οἱ καρποὶ γίνωνται.
ὅθεν
δεῖ τοὺς παῖδας καὶ τὰς παρθένους ἐν γυμνασίοις τε καὶ καρτερίαις
1104
ταῖς προσηκούσαις τρέφειν τροφὴν προσφέροντας τὴν ἁρμόζουσαν

φιλοπόνῳ τε καὶ σώφρονι καὶ καρτερικῷ βίῳ.
Teles Phil., Περὶ φυγῆς Pa. 25, line 2
φέρει ἄρχειν ἢ ἰδιωτεύειν; σὺ πολλῶν [ἢ ὀλίγων] καὶ ἡβώντων

βασιλεύεις, ἐγὼ δὲ ὀλίγων καὶ ἀνήβων παιδαγωγὸς γενόμενος, καὶ
τὸ τελευταῖον ἐμαυτοῦ· τῇ γὰρ αὐτῇ ἐμπειρίᾳ χειρούμενον καὶ τοὺς
πολλοὺς καὶ τὸν ἕνα, καὶ δημοσιεύοντα καὶ κατ' οἰκίας ἐργολα-
βοῦντα, καὶ ἐπὶ ξένης ὄντα καὶ ἐν τῇ ἰδίᾳ μένοντα, καὶ κατὰ τὴν
αὐτὴν εὐβουλίαν καὶ τῇ ἀρχῇ καλῶς καὶ τῇ ἰδιωτείᾳ ἔστι χρῆσθαι.
τί οὖν διοίσει μοι, εἰ μὴ ἄρξω ἀλλὰ ἰδιωτεύσω; { – } Ἀλλ' οὐδὲ
ἐξουσίαν ἕξεις εἰσελθεῖν εἰς τὴν ἰδίαν. { – } Οὐδὲ γὰρ νῦν εἰς τὸ
Θεσμοφόριον ἐξουσίαν ἔχω, οὐδ' αἱ γυναῖκες εἰς τὸ τοῦ Ἐνυαλίου,
οὐδ' εἰς τὰ ἄβατα οὐθείς [ἔξομεν]. ἀλλ' εἰ ἐπὶ τούτῳ ἄχθοιτό
τις, οὐκ ἂν παιδαριώδης εἴη; οὐδὲ εἰς τὸ Γυμνάσιον ἐνίοτε ἐξου-
σίαν ἔχω, ἀλλ' ἀπελθὼν ἂν εἰς τὸ βαλανεῖον ἠλειψάμην τῇ
αὐτῇ παλαιστρικῇ χρώμενος ᾗ καὶ πρὸ τοῦ ἐν τῷ γυμνασίῳ. οὕτω
καὶ δεῦρο ἄβατον ἡγησάμενος τὴν ἰδίαν μεταβὰς ἀλλαχοῦ κατοικῶ,
δύναμαι δὲ μεταβὰς ὥσπερ ἐξ ἑτέρας νεὼς εἰς ἑτέραν ὁμοίως εὐ-
πλοεῖν, οὕτως ἐξ ἑτέρας πόλεως εἰς ἑτέραν ὁμοίως εὐδαιμονεῖν.
οὔκουν ἀκλήρημά τι καὶ ὄνειδος ἐμόν, εἰ μὴ μετὰ πονηρῶν οἰκήσω.
ἢ ἐμὸν ὄνειδος, ἀλλ' οὐ τῶν ἐμὲ ἐκβαλόντων ἐπιεικῆ καὶ δίκαιον
ὄντα; οὐκ ἀηδῶς Φιλήμων· ἠγωνισμένου γάρ ποτε αὐτοῦ καὶ
ἀπηλλαχότος ἀστείως συναντῶντές τινες ‘ὡς εὐημέρηκας’ ἔφασαν
’Φιλῆμον’. ‘ὑμεῖς μὲν οὖν’ φησίν ‘οἴεσθε οὕτω τεθεαμένοι· ἐγὼ μὲν
Vitae Homeri, Plutarchi De Homero 2 Line 2520
καὶ ὅτι δυνάμεως ποιητικὸς

ὃς δέ κ' ἀνὴρ οἴνοιο κορεσσάμενος καὶ ἐδωδῆς
ἀνδράσι δυσμενέεσσι πανημέριος πολεμίζῃ,
θαρσαλέον νύ τοι ἦτορ ἐνὶ φρεσίν, οὐδέ τι γυῖα
πρὶν κάμνει, πρὶν πάντας ἐρωῆσαι πολέμοιο.
καὶ τὸν μὲν ἡδὺν εἰς τὰς φιλοφροσύνας παραλαμβάνει
ὣς φάτο, Ποντόνοος δὲ μελίφρονα οἶνον ἐκίρνα,
(τὸν δὲ σφοδρὸν καὶ καρωτικὸν τῷ Κύκλωπι ὁ Ὀδυσσεὺς παρατί-
θησι), τὸν δὲ στύφοντα πρὸς ἴασιν· οὗτος γάρ ἐστιν ὁ Πράμνειος, ὃν
τῷ Μαχάονι τετρωμένῳ δίδωσιν.
Ὅπως δὲ καὶ γυμνασίοις χρῆσθαι παραγγέλλει, φανερὸν ἐκ πολλῶν.
ἀεὶ γὰρ πονοῦντας ποιεῖ τοὺς μὲν ἐν τοῖς προσήκουσιν ἔργοις, τοὺς δὲ
1105
δι' ἐπιτηδευμάτων, ὁπότε καὶ τοὺς μάλιστα τῇ ἡδυπαθείᾳ κεχρημένους

Φαίακας καὶ τοὺς ἀσώτους μνηστῆρας γυμναζομένους εἰσάγει. καὶ
πόνους μὲν τοὺς αὐτάρκεις αἰτίους ὑγιείας οὕτω νομίζει, τῶν δὲ κατα-
βαρούντων τὸ σῶμα καμάτων ἴαμα τὸν ὕπνον εἶναι· φησὶ γὰρ τῷ
Ὀδυσσεῖ κεκμηκότι ἀπὸ τῆς θαλάσσης ὕπνον ἐπελθεῖν,
ἵνα μιν παύσειε τάχιστα δυσπονέος καμάτοιο.
Theon Gramm., Testimonia Frag. .7, line 1
ὀρνέων καὶ τῆς κοράκων φωνῆς, Περὶ τῆς τοῦ κυνὸς ἐπιτολῆς,
Περὶ τῆς τοῦ Νείλου ἀναβάσεως, Εἰς τὸν Πτολεμαίου πρόχει-
ρον κανόνα καὶ εἰς τὸν μικρὸν ἀστρόλαβον ὑπόμνημα.
Θέων Ἀλεξανδρεὺς, σοφιστής, ὃς ἐχρημάτισεν Αἴ-
λιος. ἔγραψε Τέχνην, Περὶ Προγυμνασμάτων, Ὑπόμνημα εἰς
Ξενοφῶντα, εἰς τὸν Ἰσοκράτην, εἰς Δημοσθένην, Ῥητορικὰς
ὑποθέσεις, καὶ Ζητήματα περὶ συντάξεως λόγου, καὶ ἄλλα
πλείονα.
Θέων, ὁ Οὐαλέριος χρηματίσας, σοφιστής, ὑπόμνημα
εἰς Ἀνδοκίδην.
Θέων, γυμνασίου τοῦ σοφιστοῦ παῖς, Σιδώνιος,
σοφιστὴς παιδεύσας κατὰ τὴν πατρίδα, γενόμενος δὲ ἐπὶ τοῦ
βασιλέως Κωνσταντίνου, καὶ ἀπὸ ὑπάτων καὶ ὕπαρχος.
Θέων σοφιστὴς λόγων ῥητορικῶν, γεγονὼς ἀπὸ τῆς ἱερᾶς
Μαρκέλλης τὸ γὲ ἀνέκαθεν, τὸ δὲ ἐξ' ὑπογύου πατρόθεν ἀπὸ
Ἐκδικίου, διδασκάλου καὶ τούτου τέχνης ῥητορικῆς, ἦν δὲ οὗτος
ὁ Θέων οὐ μάλα ἀγχίνους οὐδὲ ὀξύς, φιλομαθὴς δὲ καὶ φιλό-
πονος εἰς ὑπερβολὴν, ταῦτά τοι καὶ ἐγεγόνει πολυμαθέστατος
ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ πολλὴν ἀρχαίαν ἱστορίαν, πολλὴν δὲ νέαν περι-
βαλλόμενος.
τοὺς πολλὰ κεκτημένους πλέον ἔχειν, οὐδὲ τοὺς δυνα-

στεύοντας τῶν ἰδιωτῶν, ἀλλὰ τὴν τοιαύτην σπουδὴν ἄλλους
ἐᾷ ἔχειν, καὶ καταμεμάθηκεν ὡς διττὸς ὁ ἐνθάδε βίος, ὁ
μὲν τοῖς σπουδαίοις, ὁ δὲ τοῖς πολλοῖς τῶν ἀνθρώπων,
τοῖς μὲν σπουδαίοις πρὸς τὸ ἀκρότατον καὶ τὸ ἄνω, τοῖς δὲ
ἀνθρωπικωτέροις διττὸς αὖ ὢν ὁ μὲν μεμνημένος ἀρετῆς
μετίσχει ἀγαθοῦ τινος, ὁ δὲ φαῦλος ὄχλος οἷον χειρο-
τέχνης τῶν πρὸς ἀνάγκην τοῖς ἐπιεικεστέροις. Εἰ δὲ
φονεύει τις ἢ ἡττᾶται τῶν ἡδονῶν ὑπὸ ἀδυναμίας, τί
1106
θαυμαστὸν καὶ ἁμαρτίας εἶναι οὐ νῷ, ἀλλὰ ψυχαῖς ὥσπερ

παισὶν ἀνήβοις; Εἰ δὲ Γυμνάσιον εἴη νικώντων καὶ ἡττω-
μένων, πῶς οὐ καὶ ταύτῃ καλῶς ἔχει; Εἰ δ' ἀδικεῖ, τί
δεινὸν τῷ ἀθανάτῳ; Καὶ εἰ φονεύει, ἔχεις ὃ θέλεις. Εἰ δὲ
ἤδη μέμφῃ, πολιτεύεσθαι ἀνάγκην οὐκ ἔχεις. Ὁμολογεῖται
δὲ καὶ δίκας εἶναι ἐνθάδε καὶ κολάσεις. Πῶς οὖν ὀρθῶς
ἔχει μέμφεσθαι πόλει διδούσῃ ἑκάστῳ τὴν ἀξίαν; Οὗ καὶ
ἀρετὴ τετίμηται, καὶ κακία τὴν προσήκουσαν ἀτιμίαν ἔχει,
καὶ θεῶν οὐ μόνον ἀγάλματα, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ἄνωθεν ἐφ-
ορῶντες,
Θεμίστιος Περὶ φιλανθρωπίας ἢ Κωνστάντιος Harduin p.5, sec. b, line 7
νεξίας ἀφέστηκεν ὁπόσον καὶ χαλεπότητος, τοσοῦτον δὲ

ὕβρεως ὁπόσον καὶ ἀγριότητος; ἀκολασίας δὲ μὴ καὶ
τοὔνομα αὐτὸ λυπῶμεν λέγοντες· οὐ γὰρ ἐν τῷ τρυφᾶν
ἡγεῖται τὸ μακάριον, ἀλλ' ἐν τῷ τὰ κάλλιστα πράττειν,
καὶ δορυφορεῖται τὴν ψυχὴν μᾶλλον τῷ λογισμῷ ἢ τὸ
σῶμα τοῖς ὑπασπισταῖς, ὡς ὑπὸ μηδενὸς ἐπιβουλεύεσθαι
πάθους. ἐπίσταται γάρ, οἶμαι, καλῶς ὅτι πρῶτον ἀρκτέον
αὑτοῦ τῷ βουλομένῳ τῶν ἄλλων ἄρχειν. καὶ γὰρ αἰσχρὸν
ὑπολαμβάνειν τοὺς μὲν Ὀλυμπιάσιν ἀθλητὰς εὖ μάλα
φυλάττειν αὑτοὺς καὶ διαίτῃ καὶ γυμνασίοις, τὸν δὲ τῆς
οἰκουμένης ἀγωνιστὴν ἀφύλακτον ἐκκεῖσθαι ταῖς ἡδοναῖς.
ἀλλ' ὅμως τούτων ἁπάντων αὐτῷ χορηγὸν εὑρίσκω τὴν
ξυμφῦσαν φιλανθρωπίαν. τὸ δὲ αἴτιον μανθάνοιτε ἄν μοι.
Ἔστι δέ, οἶμαι, καθάπερ ἀνθρώπου φαμὲν ἑτέραν ἀρε-
τήν, ἑτέραν δὲ κυνῶν, ἑτέραν δὲ καὶ ἵππων, οὕτω καὶ
βασιλέως ἴδιος καὶ βασιλικὴ παρὰ τὰς ἄλλας, εἰς ἣν
ξυνδοῦνται καὶ αἱ λοιπαί, ὥσπερ εἰς μίαν κορυφὴν ἀνημ-
μέναι. ἐπεὶ εἴ γε ἐπισκοποῖμεν καθ' ἑαυτὴν ἀκριβῶς οἷον
νόμισμα μεταστρέφοντες, οὐχ οὕτως ἐμφαίνουσαν εὑρή-
σομεν τὸν βασιλικὸν χαρακτῆρα οἷον τὴν καλουμένην ἀν
Θεμίστιος Ἐρωτικὸς ἢ περὶ κάλλους βασιλικοῦ

Harduin p.164, sec. a, line 7
ἡ φύσις τοῦ δαίμονος τούτου οὐκ οἶδα εἴ ποτε ἐν ἄλλῳ

ἀνθρώπῳ οὕτως ἐξέλαμψε καὶ ἐξεφάνη. αἱ πολιαὶ δὲ
ἔφυσαν οὐ προσδοκῶντι ἐν πείρᾳ ἔσεσθαι ὧν παρὰ σοῦ
μεμάθηκα. αἴτιον δὲ οὐ τοσοῦτον ἡ ἐμὴ νωθρεία καὶ
ἀνεραστία, ἀλλ' ἡ πρώτη ἐπίβασις τοῦ ἐραστοῦ ἄπορός μοι
1107
τέως ἦν καὶ ἀνεύρετος, καλὴ ψυχὴ ἐν καλῷ σώματι, νέα ἐν

νέῳ, ἀνθοῦσα ἐν ἀνθοῦντι, τὴν μὲν ἔχουσα ἀγλαΐαν ἤδη,
τὴν δὲ ὑποφαίνουσα ἐπιδώσουσαν ἅμα τῷ χρόνῳ.
Τοιαῦτα παιδικὰ ἐγὼ ζητῶν καὶ διώκων πανταχοῦ
ἰχνηλατῶν θαυμαστὰ ἔπασχον οἷα τὸν πρὸ τοῦ χρόνον, καὶ
πράγματα εἶχον καὶ παρεῖχον τοῖς γυμνασίοις καὶ ταῖς
παλαίστραις, ὅτῳ ἐντύχοιμι νέῳ ἀναπειρώμενος· καὶ μάλι-
στα ὅσοι πένητες καὶ ἰδιῶται πατέρων ἰδιωτῶν, ἀπραγ-
μόνων, μικρὰ ἐν ταῖς πόλεσι δυναμένων. ἤκουον γὰρ παρὰ
τῶν ποιητῶν ὅτι πενίη σοφίαν ἔλαχε καὶ τίκτει κόρος
ὕβριν καὶ πλησμονή τοι Κύπριν, καὶ τοιαῦτα πολλὰ ᾀδόν-
των, ἡμᾶς πείθοντα τῇ τύχῃ τῇ πολλῇ μὴ συμπεριφέρε-
σθαι τὴν ἀρετήν. ἀλλ' ὅμως καὶ τούτων τῶν νέων οἱ πολλοὶ
ἐφαίνοντό μοι αὐτῷ μόνῳ ἐπικλύζεσθαι τῷ θορύβῳ τῆς
ἡλικίας. εἰ δέ τῳ ἢ σκῦτος παρῆν, ἢ δύναμις πατέρων, ἢ
συγγενῶν, πόρρω ἐχρῆν τοὺς πολλοὺς τοῦτον ἀσπάζεσθαι,
Θεμίστιος Σοφιστής Harduin p.291, sec. c, line 1
αὐτοὺς ὄγκου ἐμπίπλημι καὶ χαυνότητος, μαρτυρόμενός τε

καὶ ἐγγυώμενος πρὸς πάντας ἀνθρώπους, ὅτι ἄμεινον
ξυνιᾶσι τῶν Ἀριστοτέλους, ἐξ ὧν ἐμὲ μᾶλλον ἀγαπῶσι καὶ
θεραπεύουσι καὶ ἐμπιπλᾶσι τὴν οἰκίαν ἅλις χρυσοῦ καὶ
ἀργύρου, αὐτοὶ δὲ ἐπαχθεῖς καὶ φορτικοὶ γίνονται πολλοῖς
οὐδὲν δεομένοις; καίτοι ὑπὲρ ἑκάστου αὐτῶν πολλὰ ἔχω
λέγειν καὶ ἀγαθά, ἀλλ' ὅμως οὐκ οἶμαι δεῖν τὸν μάρτυρα
οἴκοθεν εἶναι. οὐδὲ γὰρ ἀθλητὴν ὁρῶ τὸν τοιοῦτον στεφα-
νούμενον καὶ εὐδοκιμοῦντα, ὃν ὁ παιδοτρίβης ἐπαινεῖ
μόνος καὶ οἱ συνδειπνοῦντες, ἀλλ' ὃν πολλοὶ ἐθεάσαντο ἐν
τοῖς γυμνασίοις τραχηλιζόμενόν τε ῥᾳδίως καὶ μεταφέροντα
τοὺς ἁλτῆρας. ὅστις οὖν χρήματα μὲν οὐ πράττεται, ἀλλὰ
δωρεῖται, ἐπιδίδωσι δὲ καὶ ἀρετὴν τοῖς χρωμένοις, πόρρω
ἂν οὗτος σοφιστοῦ ἀποκρίνοιτο.
Ἀλλ' ἐγὼ ὄναρ ὑμῖν ἀλλότριον ἀπαγγέλλω. καὶ μὴ
πείθεσθε, ὦ ἄνδρες, τοῖς ὀνειρώττουσιν ὑπὲρ τῶν ἐμῶν
θησαυρῶν, ὅτι μοι ταμιεῖον ὑπερχειλές τε ἄγαν ἐστὶ καὶ
ἐξαντλοῦσιν οἱ βουλόμενοι ἀφθόνως. καίτοι ὤφελεν αὐτῶν
ὕπαρ εἶναι τὸ ὄναρ. οὐ γὰρ ἂν φαῦλον ἦν ἐλευθεριότητα
καὶ μεγαλοπρέπειαν ἐπιδείκνυσθαι οὐ μόνον [ἐν] λόγῳ
ἀλλὰ καὶ ἔργῳ, μάλιστα ἐκ πλούτου δικαίου ἄνωθεν
1108
Γρρηγόριος Νύσσης De mortuis non esse dolendum

Vol. 9, p.53, line 4
κατὰ τὸ ὑλικῶς ὑποκείμενον, ἀλλά τι πάντως αὐτοῦ διὰ

παντὸς νεκροῦται καὶ ὄζει καὶ διαφθείρεται καὶ ἐκβάλλεται
καθάπερ οἰκίας τινὸς τῆς τοῦ σώματος λέγω κατασκευῆς,
τὴν νεκρώδη δυσωδίαν ἐκφερούσης τῆς φύσεως καὶ τῇ γῇ
παραδιδούσης τὸ ἤδη τῆς ζωτικῆς δυνάμεως ἔξω γενόμενον.
διὸ κατὰ τὴν τοῦ μεγάλου φωνὴν Παύλου Καθ' ἡμέραν
ἀποθνήσκομεν οὐχ οἱ αὐτοὶ διὰ παντὸς ἐν τῷ αὐτῷ διαμένοντες
οἴκῳ τοῦ σώματος ἀλλ' ἑκάστοτε ἄλλοι ἐξ ἄλλου γινόμενοι,
διὰ προσθήκης τε καὶ ἀποποιήσεως ὡς πρὸς καινὸν σῶμα
διὰ παντὸς ἀλλοιούμενοι. τί οὖν ξενιζόμεθα πρὸς τὸν θάνατον,
οὗ ἀπεδείχθη μελέτη διηνεκὴς καὶ Γυμνάσιον ἡ διὰ σαρκὸς
οὖσα ζωή; κἂν τὸν ὕπνον εἴπῃς καὶ τὴν ἐγρήγορσιν, ἄλλην
θανάτου λέγεις πρὸς τὴν ζωὴν συμπλοκὴν κατασβεννυμένης
ἐν τοῖς καθεύδουσι τῆς αἰσθήσεως καὶ πάλιν τῆς ἐγρηγόρσεως
ἐνεργούσης ἡμῖν ἐν ἑαυτῇ τὴν ἐλπιζομένην ἀνάστασιν.
Ἀλλ' οὔπω τὸ προκείμενον ἡμῖν ἐσαφηνίσθη διὰ τῶν
εἰρημένων τοῦ ἐπεισοδίου νοήματος πρὸς ἑτέραν θεωρίαν
παραγαγόντος τὸν λόγον. πάλιν τοίνυν τὸ προτεθὲν ἀναλάβω-
μεν ὅτι οὐκ ἀχρήστως πρὸς τὴν προσδοκωμένην τῶν ἀγαθῶν
ἐλπίδα οὐδὲ ἡ τοῦ σώματος φύσις ἔχει. εἰ μὲν γὰρ ἦμεν
ὅπερ ἐξ ἀρχῆς ἐγενόμεθα, οὐκ ἂν πάντως τοῦ δερματίνου
Γρρηγόριος Νύσσης De professione Christiana ad Harmonium

Vol. 8,1, p.129, line 16
ἡ ἐπαγγελία χρέος ἐστί), τὴν ἐν τῷ παρελθόντι χρόνῳ

τῶν γραμμάτων ἔλλειψιν, ἣν ἀκουσίως πεποίημαι, νῦν
ἀναπληρῶσαι βούλομαι, τοσοῦτον ἐκτείνας τῆς ἐπιστολῆς
τὸ μέτρον, ὥστε πρὸς τὰ συνήθη μέτρα τῶν γραμμάτων
διαιρουμένην ἀντὶ πολλῶν νομισθῆναι. ὡς δ' ἂν μὴ
μάτην ἀδολεσχοίην τῷ μήκει τοῦ γράμματος, καλῶς ἔχειν
ἡγοῦμαι διὰ τῆς ἐπιστολιμαίου ταύτης φωνῆς τὴν κατὰ
πρόσωπον ἡμῶν συνουσίαν μιμήσασθαι. μέμνησαι γὰρ
πάντως, ὅτι τῶν πρὸς ἀλλήλους πάντοτε ἡμῖν λόγων αἱ
ἀφορμαὶ μελέται πρὸς ἀρετὴν καὶ Γυμνάσιον πρὸς θεοσέ-
βειαν ἦσαν, σοῦ μὲν ἐπιστατικῶς ἀεὶ τοῖς λεγομένοις
ἀνθυποφέροντος καὶ οὐδὲν ἀνεξετάστως παραδεχομένου τῶν
λεγομένων, ἡμῶν δὲ διὰ τὸ προήκειν τῷ χρόνῳ τὰ ἑκά-
στοτε παρὰ τῆς τοῦ λόγου ἀκολουθίας ἐπιζητούμενα δια-
1109
λυόντων. εἰ μὲν οὖν ἦν δυνατὸν καὶ νῦν γίνεσθαι οὕτως,

ὥστε παρὰ τῆς σῆς συνέσεως δίδοσθαι τῷ λόγῳ τὴν
ἀφορμήν, τῷ παντὶ κρεῖττον ἂν ἦν τὸ τοιοῦτον· διχόθεν
γὰρ ἂν ὑπῆρχεν ἀμφοτέροις τὸ κέρδος ἔκ τε τοῦ προσορᾶν
ἀλλήλους (οὗ τί γΛύκιον τῶν κατὰ τὸν βίον ἐμοί;) καὶ
ἐκ τοῦ παρὰ τῆς σῆς φρονήσεως πλήκτρου δίκην τὴν
Γρρηγόριος Νύσσης Contra Eunomium

τῶν σοφισμάτων ἀναστροφάς, δι' ὧν ἐλέγχειν οἴεται τὸν

λόγον, ἐπισκεψώμεθα; ἀλλὰ δέδοικα μὴ τὸ μικροπρεπές
τε καὶ γλίσχρον τῶν εἰρημένων τρόπον τινὰ συνδιαβάλῃ
καὶ τὸν εὐθύνοντα λόγον. τὸ γὰρ μειρακίοις εἰς ἅμιλλαν
προκαλουμένοις συμπλέκεσθαι πλέονα ψόγον ἐκ τοῦ προς-
φιλονικεῖν τοῖς τοιούτοις ἤπερ ἐκ τοῦ νενικηκέναι δοκεῖν
φέρει τοῖς ἀνδράσι τὸν ἔπαινον. πλὴν ἀλλὰ τοιοῦτον τὸ εἰρη-
μένον ἐστί. τὰ γὰρ ἐφ' ὕβρει ῥηθέντα μετὰ τῆς συνήθους
καλλιφωνίας ἐκείνης ὡς αὐτῷ τε λέγειν προσήκοντα καὶ
ἡμῖν εἰς Γυμνάσιον μακροθυμίας προκείμενα σιωπῆς ἄξια
καὶ λήθης ποιούμεθα· οὐ γὰρ εὐπρεπὲς οἶμαι τὰ καταγέ-
λαστα τῶν εἰρημένων αὐτῷ τοῖς παρ' ἡμῶν σπουδαζομένοις
ἐνσπείροντας εἰς ἀκόσμους τε καὶ δημώδεις γέλωτας τὴν
ὑπὲρ τῆς ἀληθείας διαλύειν σπουδήν. οὐδὲ γὰρ ἔστιν ἐν
τῇ ἀκροάσει τούτων διαμεῖναι ἀγέλαστον, ἐὰν ἀκούσωμεν
λέγοντος ἐκ τῆς ὑψηλῆς ἐκείνης καὶ μεγαλοφυοῦς εὐγλωτ-
τίας· ᾧ γὰρ ἡ προσθήκη τῶν λόγων εἰς προς-
θήκην τελεῖ βλασφημίας
Γρρηγόριος Νύσσης Oratio in diem natalem Christi

MPG p.1133, line 14
λυσάτω. ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τῆς τῶν ἑρπετῶν ἀναιρέσεως

ἔστιν ἰδεῖν οὐκ εὐθὺς τὸν κατόπιν ὅλκον
τῇ κεφαλῇ συννεκρούμενον, ἀλλ' ἡ μὲν τέθνηκε,
τὸ δὲ οὐραῖον ἔτι ἐψύχωται τῷ ἰδίῳ θυμῷ, καὶ τῆς
ζωτικῆς κινήσεως οὐκ ἐστέρηται, – οὕτως καὶ ὁ τοῦ
1110
δράκοντος ἀναιρέτης, ὅτε πολὺ τὸ θήριον ἐγένετο πάσαις

ταῖς καθέκαστον συναυξηθὲν γενεαῖς τῶν ἀνθρώπων,
τὴν κεφαλὴν ἀνελὼν, τουτέστι τὴν τῶν κακῶν ἐφευρετικὴν
δύναμιν τὴν πολλὰς ἔχουσαν ἐν ἑαυτῇ κεφαλὰς
οὐδένα τοῦ κατόπιν ὁλκοῦ πεποίηται λόγον εἰς
ἀφορμὴν γυμνασίου τοῖς ἐφεξῆς τὴν ἐν τῷ νεκρῷ θηρίῳ
κίνησιν ὑπολειφθῆναι ποιήσας. τίς οὖν ἡ θλασθεῖσα
κεφαλή; ἡ θάνατον εἰσενεγκοῦσα τῇ πονηρᾷ συμβουλῆ,
ἡ τὸν θανατηφόρον ἰὸν ἐμβαλοῦσα τῷ ἀνθρώπῳ
διὰ τοῦ δήγματος. ὁ τοίνυν καταλύσας τοῦ θανάτου
τὸ κράτος τὴν ἐν τῇ κεφαλῇ τοῦ ὄφεως δύναμιν,
καθώς φησιν ὁ προφήτης, συνέθλασεν. ὁ δὲ λοιπὸς
τοῦ θηρίου ὁλκὸς τῷ ἀνθρωπίνῳ συνεσπαρμένος βίῳ,
ἕως ἂν ᾖ τὸ ἀνθρώπινον ἐν ταῖς κατὰ κακίαν κινήσεσιν,
ἀεὶ τῇ φολίδι
Διὰ δὴ τούτων ἄντικρυς τὴν μετὰ τῶν θειοτέρων δυνάμεων προτέραν

τοῦ δηλουμένου διατριβὴν καὶ τὴν ἀπὸ τῶν κρειττόνων δι' οἰκείαν
μεγαλαυχίαν
καὶ θεομαχίαν ἀπόπτωσιν μεμαθήκαμεν. μυρίον δέ ἐστιν ἄλλο γένος ὑπὸ
τού-
τῳ τοῖς παραπλησίοις ἔνοχον πλημμελήμασιν, ὃ τῆς δυσσεβείας χάριν
τῆς
τῶν εὐσεβῶν ἀποπεσὸν λήξεως ἀντὶ τῆς πάλαι φωτοειδοῦς καὶ θειοτέρας
περιβολῆς τῆς τε ἐν τοῖς βασιλείοις τιμῆς καὶ τῆς ἐν μακαρίοις καὶ
ἀγγελι-
κοῖς χοροῖς διατριβῆς τὸν ἐφαρμόζοντα τοῖς δυσσεβέσι χῶρον κρίσει
δικαίᾳ
καὶ ἀποφάσει τοῦ μεγάλου θεοῦ Τάρταρον οἰκεῖν, ὃν ἄβυσσον οἱ θεῖοι
λόγοι
προσαγορεύουσι, καὶ σκότος οὐ τὸ παρ' ἡμῖν, τὸ δ' ὑπὸ τῶν θείων λογίων
δηλούμενον ἀντικατηλλάξατο. ὧν βραχύ τι καὶ μικρὸν ἀπόσπασμα,
γυμνασίου χάριν τῶν εὐσεβείας ἀθλητῶν ἀμφὶ γῆν καὶ τὸν ὑπὸ σελήνην
ἀέρα καταλειφθέν, τῆς ἐν ἀνθρώποις πολυθέου πλάνης κατ' οὐδὲν

ἀθεότητος
διαφερούσης συναίτιον γέγονε. τέθειται δὲ καὶ τούτοις ἡ θεία γραφὴ
προσφυεῖς τὰς προσηγορίας, γυμνότερον μέν, ὅτε πνεύματα πονηρὰ καὶ
δαίμονας ἀρχάς τε καὶ ἐξουσίας καὶ κοσμοκράτορας καὶ πνευματικὰ
πονη-
ρίας ἐπονομάζει, συμβολικῶς δέ, ὅτε τὸν θεοφιλῆ παρορμᾷ μηδὲν δεδίτ-
1111
τεσθαι τὸ τῶν πολεμίων δαιμόνων στῖφος, δι' ὧν φησιν· 8“Ἐπ' ἀσπίδα καὶ
βασιλίσκον ἐπιβήσῃ, καὶ καταπατήσεις λέοντα καὶ δράκοντα.” δεῖγμα

δὲ τούτων τῆς θεοεχθρίας τὸ θέλειν σφᾶς αὐτοὺς θεοὺς ἀναγορεύεσθαι
καὶ τὰς ἐπὶ θεῷ τιμὰς εἰς ἑαυτοὺς ὑφαρπάζειν μαντείαις τε πειρᾶσθαι καὶ
χρησμοῖς, ὥσπερ τισὶ θελγήτροις καὶ προβολίοις, τοὺς εὐχερεῖς
δʹ. ΟΤΙ ΔΕΗΣΕΙ ΕΝ ΣΧΗΜΑΤΙ ΜΥΘΩΝ ΤΑΣ ΠΡΩΤΑΣ ΕΙΣ-

ΑΓΩΓΑΣ ΤΟΙΣ ΠΑΙΣΙ ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΑΙ· ΑΠΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ
ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
“Λόγων δὲ δισσὸν εἶδος· τὸ μὲν ἀληθές, ψεῦδος δὲ ἕτερον. Ναί.

Παιδευ-
τέον δὲ ἐν ἀμφοτέροις, πρότερον δὲ ἐν τοῖς ψευδέσιν; Οὐ μανθάνω, ἔφη,
πῶς
λέγεις. Οὐ μανθάνεις, ἦν δ' ἐγώ, ὅτι πρῶτον τοῖς παιδίοις μῦθον λέγομεν.
τοῦτο δέ που ὡς τὸ ὅλον εἰπεῖν ψεῦδος, ἔνι δὲ καὶ ἀληθῆ. πρότερον δὲ
μύθοις
πρὸς τὰ παιδία ἢ γυμνασίοις χρώμεθα. Ἔστι ταῦτα.”
Ταῦτα ὁ Πλάτων. καὶ παρ' Ἑβραίοις δὲ τὰς τῆς ἐνθέου γραφῆς ἱστορίας
τοῖς νηπίοις τὰς ψυχὰς ἁπλούστερον ὥσπερ τινὰς μύθους ἔθος ἐστὶ παρα-
διδόναι, τοῖς δὲ ἐγγεγυμνασμένοις τὴν ἕξιν τὰς τῶν λόγων βαθυτέρας
καὶ δογματικὰς θεωρίας διὰ τῆς καλουμένης δευτερώσεως καὶ σαφηνείας
τῶν λανθανόντων τοὺς πολλοὺς νοημάτων.
ιθʹ. ΟΠΟΙΑ ΠΕΡΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΔΙΕΤΑΞΑΤΟ
“Ἴσως δή, εἶπον, παρὰ τὸ εἰωθὸς γελοῖα ἂν φαίνοιτο πολλὰ περὶ τὰ

νῦν δὴ
λεγόμενα, εἰ πράξεται ᾗ λέγεται. Καὶ μάλα, ἔφη. Τί δέ, ἦν δ' ἐγώ,
γελοιότατον
αὐτῶν ὁρᾷς; ἢ δηλαδὴ ὅτι γυμνὰς τὰς γυναῖκας ἐν ταῖς παλαίστραις
1112
γυμνα-
ζομένας μετὰ τῶν ἀνδρῶν, οὐ μόνον τὰς νέας, ἀλλ' ἤδη καὶ τὰς
πρεσβυτέρας,
ὥσπερ τοὺς γέροντας ἐν τοῖς γυμνασίοις, ὅταν ῥυσοὶ καὶ μὴ ἡδεῖς τὴν
ὄψιν
ὅμως φιλογυμναστῶσι.”
“Ὁ δὲ γελῶν ἀνὴρ ἐπὶ γυμναῖς ταῖς γυναιξὶ τοῦ βελτίστου ἕνεκα
γυμναζο-
μέναις, ‘ἅτε δὴ τοῦ γελοίου σοφίας δρέπων καρπόν,’ οὐδὲ οἶδεν, ὡς
ἔοικεν, ἐφ' ᾧ γελᾷ.”
ἡ κληρονομία αὐτῶν εἰς τὸν αἰῶνα ἔσται. Οὐ κατ-

αισχυνθήσονται ἐν καιρῷ πονηρῷ, καὶ ἐν ἡμέ-
ραις λιμοῦ χορτασθήσονται, ὅτι οἱ ἁμαρτωλοὶ
ἀπολοῦνται. Ὅτι τοῦ δεξιοῦ τάγματος, λέγω δὲ
τῶν δικαίων, οὐ μόνον ὑποστηρίζει ὁ Θεὸς τὴν ζωὴν,
ἀλλὰ καὶ τὰς περιμενούσας αὐτοὺς ἐν τῷ μέλλοντι
αἰῶνι ἡμέρας ἀκριβῶς οἶδε, τήν τε ἡτοιμασμένην
αὐτοῖς κληρονομίαν, περὶ ἧς ἀνωτέρω ἐλέχθη. Διὸ
οὐδὲν αὐτοὺς καταβλάψει τὸ βραχὺ, καὶ λυπηρὸν τοῦ
παρόντος βίου, καὶ τὸ πένεσθαι καὶ πτωχεύειν διὰ
σεως ἡ καρτερία, δι' ἧς τὴν στενὴν καὶ τεθλιμμένην
τοῦ, γινώσκει, ὁ Σύμμαχος, Προοῖδεν ὁ Κύριος τὰς
ἡμέρας τῶν ἀμώμων, ἐξέδωκεν. Καὶ ἄλλο δὲ μέγα
ὑπάρξει τούτοις· ἐν γὰρ καιρῷ πονηρῷ οὐ κατ-
αισχυνθήσονται, καὶ ἐν ἡμέραις λιμοῦ χορτασθή-
σονται. Καιρὸς δὲ πονηρός ἐστιν ὁ τῆς κατὰ τῶν
ἀσεβῶν ὀργῆς, ἐν ᾧ οἱ μὲν τῆς δικαιοκρισίας τοῦ
Θεοῦ πειρασθήσονται, οἱ δὲ τοῦ δεξιοῦ τάγματος ἀπο-
λείψονται δόξαν καὶ τιμὴν καὶ ἀφθαρσίαν,
μεμενηκέναι ὁ Δαυῒδ, μηδ' ὥσπερ μίαν πληγὴν εἰλη-

φέναι ὑπὸ τῶν ἀντιπάλων· ὡς δὲ ἐπὶ μακρῷ χρόνῳ
τυπτόμενος, καὶ καρτερῶς ὑπομένων τὰς ἐπαγομέ-
1113
νας αὐτῷ πληγὰς, φάσκειν τοῖς τύπτουσιν· «Ἕως

πότε ἐπιτίθεσθε ἐπ' ἄνθρωπον;» ἢ κατὰ τὸν Ἀκύ-
λαν· «Ἕως τίνος ἐπιβουλεύετε;» ἢ κατὰ τὸν Σύμ-
μαχον· «Ἕως τίνος ματαιοπονήσετε;» Εἶτα τὴν προ-
αίρεσιν τῶν ἐπιβουλευόντων αὐτῷ διελέγχων φησί·
»Φονεύετε πάντες ὑμεῖς.» Φονευταὶ γάρ ἐστε, φησί·
καὶ οὐχ ὥσπερ ἀνταγωνισταὶ πρὸς ἀθλητὴν ἱστάμενοι
μέχρι γυμνασίου ποιεῖσθαι τὴν ἅμιλλαν· ἀλλὰ φονικῇ
προαιρέσει ἐπιτίθεσθέ μοι, καὶ ἐπιτίθεσθε ὡς ἀβοη-
θήτῳ, καὶ ὡς ἤδη κεκλιμένῳ τοίχῳ καὶ φραγμῷ ὠ-
σμένῳ. Ὡς γὰρ μηδενὸς περιφράττοντος μηδὲ περι-
τειχίζοντος καὶ τὴν ἐμὴν φρουροῦντος ψυχὴν, οὕτως
ἐπιτίθεσθε. Ἕως οὖν πότε ταῦτα ματαιοπονήσετε,
καὶ οὐχὶ παύσεσθε λοιπὸν, γνόντες, ὅτι εὗρον τὴν
ἐμαυτοῦ φυλακὴν, καὶ τὸν ἐμαυτοῦ φρουρὸν καὶ Σω-
τῆρα; Διὸ ἐθάρσησα φάναι· «Οὐχὶ τῷ Θεῷ ὑποτα-
γήσεται ἡ ψυχή μου; παρ' αὐτοῦ γὰρ τὸ σωτήριόν
μου.
τοῦ Ἀρείου μὴ νοθευθείσῃ. συμβέβηκε δὲ τοῦτον ἀποσχίσαι πλῆθος.

2. Τὸν δὲ Ἄρειον τοῦτον πρεσβύτερον ὄντα Ἀλεξάνδρου τοῦ προει-
ρημένου ὑπεισῆλθε πνεῦμα σατᾶν, κατὰ τὸ γεγραμμένον, καὶ ἐπέσεισεν
αὐτὸν κατὰ τῆς ἐκκλησίας κονιορτὸν ἐγεῖραι, ὡς καὶ ἐξαφθῆναι ἐξ
αὐτοῦ πῦρ οὐ τὸ τυχόν, ὃ κατείληφε πᾶσαν τὴν Ῥωμανίαν σχεδόν,
μάλιστα
τῆς ἀνατολῆς τὰ μέρη, ὡς ἔτι καὶ δεῦρο πολεμοῦσα ἡ αὐτοῦ αἵρεσις τὴν
ἀληθινὴν πίστιν καὶ τὴν ἐκκλησίαν οὐ διέλιπε. κατὰ δὲ τὸν καιρὸν
ἐκεῖνον
ἐδόκει πρεσβύτερος εἶναι ὁ Ἄρειος καὶ γεγόνασι πολλοὶ αὐτοῦ
συμπρεσβύτε-
ροι καθ' ἑκάστην ἐκκλησίαν· εἰσὶ τοίνυν πλείους τὸν ἀριθμὸν ἐν τῇ
Ἀλεξαν-
δρείᾳ σὺν τῇ νῦν κτισθείσῃ τῇ Καισαρίῳ καλουμένῃ, ὃ πρότερον
Ἀδριανὸν
ἐτύγχανεν, ὕστερον Λικινιανὸν γέγονε Γυμνάσιον εἴτ' οὖν βασίλειον.
μετέπειτα δὲ ἐν χρόνοις Κωνσταντίου ἔδοξεν αὐτὸ οἰκοδομηθῆναι ἐκκλη-
σίαν, Γρηγορίου τοῦ Μελιτιανοῦ καὶ Ἀρειανοῦ ἀρξαμένου, τελειώσαντος
δὲ Ἀθανασίου τοῦ μακαρίου καὶ πατρὸς τῆς ὀρθοδοξίας, καυθείσης δὲ

ἐπὶ Ἰουλιανοῦ καὶ αὖθις ἀνακτισθείσης ὑπ' αὐτοῦ τοῦ μακαρίτου Ἀθανα-
1114
σίου τοῦ ἐπισκόπου. ἄλλαι δέ εἰσι πλείους, ὡς ἔφην, Διονυσίου

καλουμένη
ἐκκλησία καὶ ἡ τοῦ Θεωνᾶ καὶ ἡ Πιερίου καὶ Σεραπίωνος καὶ ἡ τῆς
Περσαίας καὶ ἡ τοῦ Διζύας καὶ ἡ τοῦ Μενδιδίου καὶ ἡ Ἀννιανοῦ καὶ ἡ τῆς
Βαυκάλεως καὶ ἄλλαι. ἐν μιᾷ δὲ τούτων Κόλλουθός τις ὑπῆρχεν, ἐν ἑτέρᾳ
δὲ Καρπώνης, ἐν ἄλλῃ δὲ Σαρματᾶς, καὶ Ἄρειος οὗτος ὁ προειρημένος,

μίαν τῶν προειρημένων κατέχων ἐκκλησίαν. ἕκαστος δὲ τούτων δῆλον
οὕτως ἀποβαίη, ζῶντας ἀφεῖναι πάλιν κελεῦσαι τοὺς ἰχθῦς,

πρότερόν γε ἀκριβῶς διαριθμήσαντας. καὶ τὸ θαυμασιώτε-
ρον, οὐδεὶς ἐν τοσούτῳ τῆς ἀριθμήσεως τῷ χρόνῳ τῶν
ἰχθύων ἐκτὸς ὕδατος μεινάντων ἀπέπνευσεν, ἐφεστῶτός γε
αὐτοῦ. δοὺς δὲ καὶ τὴν τῶν ἰχθύων τιμὴν τοῖς ἁλιεῦσιν
ἀπῄει εἰς Κρότωνα. οἳ δὲ τὸ πεπραγμένον διήγγειλαν καὶ
τοὔνομα μαθόντες παρὰ τῶν παίδων εἰς ἅπαντας ἐξήνεγκαν.
οἳ δὲ ἀκούσαντες ἐπεθύμουν ἰδεῖν τὸν ξένον, ὅπερ ἐν
ἑτοίμῳ κατέστη· τήν τε γὰρ ὄψιν ἦν οἷον ἐξεπλάγη τις
ἂν ἰδὼν καὶ καθυπενόει εἶναι τοιοῦτον οἷος ὡς ἀληθῶς ἦν.
καὶ μετ' ὀλίγας ἡμέρας εἰσῆλθεν εἰς τὸ Γυμνάσιον.
περιχυθέντων δὲ τῶν νεανίσκων παραδέδοται λόγους τινὰς
διαλεχθῆναι πρὸς αὐτούς, ἐξ ὧν εἰς τὴν σπουδὴν παρεκάλει
τὴν περὶ τοὺς πρεσβυτέρους, ἀποφαίνων ἔν τε τῷ κόσμῳ
καὶ τῷ βίῳ καὶ ταῖς πόλεσι καὶ τῇ φύσει μᾶλλον τιμώ-
μενον τὸ προηγούμενον ἢ τὸ τῷ χρόνῳ ἑπόμενον, οἷον
τὴν ἀνατολὴν τῆς δύσεως, τὴν ἕω τῆς ἑσπέρας, τὴν ἀρχὴν
τῆς τελευτῆς, τὴν γένεσιν τῆς φθορᾶς, παραπλησίως δὲ
καὶ τοὺς αὐτόχθονας τῶν ἐπηλύδων, ὁμοίως δὲ αὖ τῶν
ἐν ταῖς ἀποικίαις τοὺς ἡγεμόνας καὶ τοὺς οἰκιστὰς τῶν
πόλεων, καὶ καθόλου τοὺς μὲν θεοὺς τῶν δαιμόνων,
γάλης σοφίας τὸ κατανοῆσαί τε καὶ συνιδεῖν, ποίοις τε

καὶ πόσοις δεῖ χρῆσθαι πρὸς τὴν τροφήν. εἶναι δὲ ταύτην
τὴν ἐπιστήμην τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς Ἀπόλλωνός τε καὶ Παιῶ-
νος, ὕστερον δὲ τῶν περὶ Ἀσκληπιόν. περὶ δὲ γεννήσεως
τάδε λέγειν αὐτοὺς ἔφασαν. καθόλου μὲν ᾤοντο δεῖν φυ-
1115
λάττεσθαι τὸ καλούμενον προφερές (οὔτε γὰρ τῶν φυτῶν

τὰ προφερῆ οὔτε τῶν ζῴων εὔκαρπα γίνεσθαι), ἀλλὰ δεῖν
γενέσθαι τινὰ χρόνον πρὸ τῆς καρποφορίας, ὅπως ἐξ
ἰσχυόντων τε καὶ τετελειωμένων τῶν σωμάτων τὰ σπέρ-
ματα καὶ οἱ καρποὶ γίνωνται. δεῖν οὖν τούς τε παῖδας καὶ
τὰς παρθένους ἐν πόνοις τε καὶ γυμνασίοις καὶ καρτερίαις
ταῖς προσηκούσαις τρέφειν, τροφὴν προσφέροντας τὴν
ἁρμόττουσαν φιλοπόνῳ τε καὶ σώφρονι καὶ καρτερικῷ
βίῳ. πολλὰ δὲ τῶν κατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον τοιαῦτα
εἶναι ἐν οἷς βέλτιόν ἐστιν ἡ ὀψιμάθεια· ὧν εἶναι καὶ τὴν
τῶν ἀφροδισίων χρείαν. δεῖν οὖν τὸν παῖδα οὕτως ἄγεσθαι,
ὥστε μὴ ζητεῖν ἐντὸς τῶν εἴκοσιν ἐτῶν τὴν τοιαύτην
συνουσίαν. ὅταν δ' εἰς τοῦτο ἀφίκηται, σπανίοις εἶναι
χρηστέον τοῖς ἀφροδισίοις. ἔσεσθαι δὲ τοῦτο, ἐὰν τίμιόν
τε καὶ καλὸν εἶναι νομίζηται ἡ εὐεξία· ἀκρασίαν γὰρ ἅμα
καὶ εὐεξίαν οὐ πάνυ γίνεσθαι περὶ τὸν αὐτόν. ἐπαινεῖσθαι
προοίμια, δημηγόρου πραχθέντα προσχήματι καὶ κρυπτό-

μενα· εἰ τότε κατηγοροῦντος ἐπείθεσθε, εἰ τὴν ἔξω τῆς
Ἀττικῆς ἀσέβειαν καταγνόντες ὑμεῖς ἐκολάζετε, οὐκ ἂν
μετῆγεν εἴσω καὶ καθ' ἡμῶν τὰ τοιαῦτα τολμήματα· οὐ
δ' ἂν τῆς ἐφόρου θεᾶς τῶν ἀναθημάτων ἐφήπτετο· νῦν
δὲ κέρδους τοῦ τοιούτου γευσάμενος, καὶ μεγέθει τοῦ
πράγματος τὴν πίστιν τῶν ἐγκλημάτων ὑμᾶς ἀφαιρού-
μενος τοὺς δικάζοντας ἐργασίαν ποιεῖται τὸ ἔγκλημα·
καὶ οὐχ ὅπως τολμᾷ μόνον, ἀλλ' ἤδη καὶ τὰ τοῦ συμ-
βούλου τοιαῦτα πάρεστιν αἰτιώμενος, καὶ λόγοις πολυ-
πραγμονῶν καὶ γυμνασίοις, ἣν φοιτῶντες ἐν διδασκάλοις
ἐκ παίδων μέχρι γήρως κανῶνα εἰς παιδείαν αὐτοῖς προ-
τεθείκαμεν, μεταφέρων εἰς ἔγκλημα αὐτὰ τῆς ἱεροσυλίας,
αὐτὸς ἐπὶ τῆς ἐρημίας κατορύττων τὰ φώρια καταλαμ-
βάνει τὸ δικαστήριον, φόβῳ τῆς κατηγορίας ἡμᾶς ἐπι-
σχεῖν βουλόμενος· ταῦτα δὴ τῆς Αἰσχίνου πολιτείας τὰ
συνήθη παλαίσματα· τούτοις καὶ νῦν οὐ ταῖς ἀληθείαις
τεθάῤῥηκεν.

1116
δοκεῖ, καὶ δευτέραν δωρεάν· οἰκήσω μετὰ τῆς θυγατρὸς

τὸν τάφον. θάρσει σιωπήσω λοιπὸν σιωπὴν μακράν·
οὐκ ἔτι μετὰ ταῦτα πολιτεύσομαι· ἐν δὲ τῇ θεωρίᾳ ἐπι-
σημήνασθαι δεῖ, ὅτι περιττὸν τὸ τιθέναι· φυλάξω τὴν
ἑτέραν. οὔσης τῆς ζητήσεως περὶ τοῦ εἰ δεῖ δοθῆναι·
εἰ μὴ γὰρ ἐπαγγελλομένου τοῦ δῆμον ἐκώλυεν, εἰκότως
ἂν ἔπιπτεν ἡ τοιαύτη ζήτησις· ἐπεὶ δὲ οὐδὲ αἰτεῖν συγ-
χωρῇ, δῆλον ὡς ἰσχυριζόμενος, τὸ μὴ μετεῖναι δευτέρας
αὐτῷ δωρεᾶς· πῶς οὐ περιττὸν παντί τῳ καταφαίνεται
τὸ περὶ ταύτης λέγειν.
ΤΗΝ ΕΙΣΕΛΘΟΥΣΑΝ ΕΙΣ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟN

ΓΥΝΑΙΚΑ ἔδει κολάζεσθαι· καὶ ἐξεῖναι καὶ μητρά-
σιν ἀκρίτους ἀναιρεῖν τοὺς παῖδας.


αἰσχρὸν ποιεῖν, ὅτι τῆς Αἰδοῦς μέλλεις τἄγαλμ' ἀνα-
πλάττειν·
μάμμαν. –
1117
Τὰ μὲν καλὰ ἔργματα τοῖσι πόνοισι ἡ μάθησις ἐξερ-

γάζεται, τὰ δ' αἰσχρὰ ἄνευ πόνων αὐτόματα ἡ ἀμαθίη
καρποῦται· καὶ γὰρ ὦν οὐκ ἐθέλοντα πολλάκις ἐξέργει τοι-
οῦτον εἶναι· οὕτω μεγάλης τε τῆς φυτικῆς ἐστι.
Μητροδώρου.
Νέος ἐν πολυτελέσι βρώμασι καὶ ποτοῖς ἔτι δὲ ἀφρο-
δισίοις ἀναστρεφόμενος λέληθεν ἑαυτὸν ἐν τῷ θέρει τὴν
χλαῖναν κατατρίβων.
Ἀντισθένους (apophth. 48 p. 65 Winckelm.).
Δεῖ τοὺς μέλλοντας ἀγαθοὺς ἄνδρας γενήσεσθαι τὸ
μὲν σῶμα γυμνασίοις ἀσκεῖν, τὴν δὲ ψυχὴν παιδεύσει.
Δημοσθένης Φιλιππικῶν (XIII 25 p. 173, 22).
Ἔστι δὲ οὐδέποτ', οἶμαι, δυνατὸν μικρὰ καὶ φαῦλα
πράττοντας μέγα καὶ νεανικὸν φρόνημα λαβεῖν, ὥσπερ
οὐδὲ λαμπρὰ καὶ καλὰ πράττοντας μικρὸν καὶ ταπεινὸν
φρονεῖν. Ὁποῖα γὰρ ἂν τὰ ἐπιτηδεύματα τῶν ἀνθρώπων
ᾖ, τοιοῦτον ἀνάγκη καὶ τὸ φρόνημα ἔχειν.
Ξενοφῶντος (Cyneg. 13, 4).
Κράτιστον μέν ἐστι παρὰ τῆς ἑαυτοῦ φύσεως τὸ ἀγα-
θὸν διδάσκεσθαι· δεύτερον δὲ παρὰ τῶν ἀληθῶς ἀγαθῶν.
Ιωάννης Στοβαίος. Ανθολόγιον. Book 2, ch. 31, sec. 110q, line 3
Ἐν ταὐτῷ (IV p. 425BC).

Κινδυνεύει γοῦν ἐκ τῆς παιδείας, ὅποι ἄν τις ὁρμήσῃ,
τοιαῦτα καὶ τὰ ἑπόμενα εἶναι. ἢ οὐκ ἀεὶ τὸ ὅμοιον τὸ
ὅμοιον παρακαλεῖ;
Πολιτείας ζʹ (p. 536E).
Μὴ τοίνυν βίᾳ, ὦ ἄριστε, εἶπον τοὺς παῖδας ἐν τοῖς
1118
μαθήμασιν ἀλλὰ παίζοντας τρέφε, ἵνα καὶ μᾶλλον οἷός

τ' ᾖς καθορᾶν, ἐφ' ᾧ ἕκαστος πέφυκε.
Ἐν ταὐτῷ (VII p. 535B).
Πολὺ γάρ τοι μᾶλλον ἀποδειλιῶσιν αἱ ψυχαὶ ἐν
ἰσχυροῖς μαθήμασιν ἢ ἐν γυμνασίοις· οἰκειότερος γὰρ
ὁ πόνος αὐταῖς, ἴδιος ἀλλ' οὐ κοινὸς ὢν μετὰ τοῦ σώματος.
Ἐν ταὐτῷ (III p. 394E).
Εἷς ἕκαστος ἓν μὲν ἂν ἐπιτήδευμα καλῶς ἐπιτηδεύοι,
πολλὰ δὲ οὔ· ἀλλ' εἰ τοῦτ' ἐπιχειροῖ, πολλῶν ἐφαπτό-
μενος πάντων ἀποτυγχάνοι ἂν, ὥστ' εἶναί που ἐλλόγιμος.
Νόμων ζʹ (p. 808D).
Ιωάννης Στοβαίος. Ανθολόγιον. Book 2, ch. 31, sec. 110v, line 14
σώμασι γυμναστική, ἡ δὲ ἐπὶ τῇ ψυχῇ μουσική. { – }Ἔστι

γάρ. { – }Ἆρ' οὖν οὐ μουσικῇ πρότερον ἀρχόμεθα παιδεύ-
οντες ἢ γυμναστικῇ; { – }Πῶς δ' οὔ; { – }Μουσικῆς δ',
εἶπον, τίθης λόγους ἢ οὔ; { – }Ἔγωγε. { – }Λόγων δὲ διττὸν
εἶδος, τὸ μὲν ἀληθές, ψεῦδος δὲ θάτερον; { – }Ναί. { – }
Παιδευτέον δ' ἐν ἀμφοτέροις, πρότερον δὲ ἐν τοῖς ψευ-
δέσιν; { – }Οὐ μανθάνω, ἔφη, πῶς λέγεις. { – }Οὐ μανθά-
νεις, ἦν δ' ἐγώ, ὅτι πρῶτον τοῖς παιδίοις μύθους λέγο-
μεν; τοῦτο δέ που ὡς τὸ ὅλον εἰπεῖν ψεῦδος, ἔνι δὲ καὶ
ἀληθές. πρότερον δὲ μύθοις πρὸς τὰ παιδία ἢ γυμνα-
σίοις χρώμεθα. { – }Ἔστι ταῦτα. { – }Τοῦτο δὴ ἔλεγον, ὅτι
μουσικῆς πρότερον ἁπτέον ἢ γυμναστικῆς. { – }Ὀρθῶς, ἔφη.
{ – }Οὐκοῦν οἶσθα ὅτι ἀρχὴ παντὸς ἔργου μέγιστον, ἄλλως
τε δὴ καὶ νέῳ καὶ ἁπαλῷ ὁτῳοῦν· μάλιστα γὰρ δὴ τό-
τε πλάττεται καὶ ἐνδύεται τύπος ὃν ἄν τις βούληται ἐν-
σημήνασθαι ἑκάστῳ. { – }Κομιδῇ μὲν οὖν. { – }Ἆρ' οὖν
ῥᾳδίως οὕτω παρήσομεν τοὺς ἐπιτυχόντας ὑπὸ τῶν ἐπι-
τυχόντων μύθους πλασθέντας ἀκούειν τοὺς παῖδας καὶ
λαμβάνειν ἐν ταῖς ψυχαῖς ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ἐναντίας δόξας
ἐκείναις, ἃς ἐπειδὰν τελειωθῶσιν ἔχειν οἰησόμεθα δεῖν
αὐτούς; { – }Οὐδ' ὁπωστιοῦν παρήσομεν.
καὶ ἡ τούτων μεσότης εἴη ἂν ἀποτέλεσμα, οὐχ ἕξις.

ἔστω δὲ μὴ ἔκβασις, ἀλλ' ἕξις ψυχῆς, οὔτε πλεονεκτικὴ
οὔτε μειονεκτική· ὁ περί τι τοίνυν, ἢ τινὶ μήτε πλεο-
νεκτῶν μήτε μειονεκτῶν, ἔσται δίκαιος. περὶ μὲν δὴ
1119
τὰ σωματικὰ ἀγαθὰ οὐκ ἂν φαῖεν εἶναι ταύτην, οὔτε ὡς

τούτων ἀκρότητα οὔτε ὡς μεσότητα· οὐ γὰρ δὴ κτητὰ
ταῦτα γίγνεται κατὰ τὴν ἡμετέραν πρόθεσίν τε καὶ
σπουδήν, ἀλλὰ τὰ πολλὰ τούτων ἐστὶ φύσεως. κάλλος
μὲν γάρ ἐστι φύσει καὶ ἰσχὺς σώματος καὶ ὑγίεια· εἰ δὲ
πειρώμεθα τὴν μὲν ἰσχὺν ἐπιτείνειν τροφαῖς τε καὶ
γυμνασίοις, τὴν δὲ ὑγίειαν διαίτῃ ποιᾷ τηρεῖν καὶ ἐκ-
πίπτουσαν ἀνακαλέσασθαι, ἀλλ' ὅμως ὡς οὐκ ἐφ' ἡμῖν
οὔσης ἐξ ἀρχῆς τῆς τούτων κτήσεως, ἀπονεμητέον τῇ τοῦ
σώματος φύσει. καίτοι καὶ τούτοις πλεονεκτεῖν λέγον-
ταί τινες, ἰσχύι μὲν, εἰ τύχοι, Μίλων ὁ Κροτωνιάτης,
κάλλει δὲ Λαῒς ἡ Κορινθία, καὶ εἴ τινες τούτοις παρα-
πλήσιοι. τίς οὖν ἂν γένοιτο Μίλωνος ἀδικία; ἢ τίς
Λαΐδος πλεονεξία; ἆρα εἰ μὲν Μίλων περιέλθοι τοὺς
ἀσθενεστέρους τύπτων τε καὶ τὰ τούτων χρήματα διαρ-
πάζων καὶ τὰς τούτων γυναῖκας, καὶ Λαῒς ὁμοίως, μι-
σθὸν μὲν πλεῖστον εἰσπράττουσα παρὰ τῶν ἐραστῶν,
νου;’ ‘πλέον’ ἔφη ‘ἔλαιον οἴνου δαπανήσας’.

Δημάδης.
Δημάδης ἐρωτηθεὶς τίς αὐτοῦ διδάσκαλος γεγονὼς
εἴη, ‘τὸ τῶν Ἀθηναίων’ ἔφη ‘βῆμα’, ἐμφαίνων, ὅτι ἡ διὰ
τῶν πραγμάτων ἐμπειρία κρείττων πάσης σοφιστικῆς δι-
δασκαλίας ἐστίν.
Διογένους.
Ὁ Διογένης ἔλεγε τὴν Μήδειαν σοφήν, ἀλλ' οὐ φαρ-
μακίδα γενέσθαι· λαμβάνουσαν γὰρ μαλακοὺς ἀνθρώπους
καὶ τὰ σώματα διεφθαρμένους ὑπὸ τρυφῆς ἐν τοῖς γυμ-
νασίοις καὶ τοῖς πυριατηρίοις διαπονεῖν καὶ ἰσχυροὺς
ποιεῖν σφριγῶντας· ὅθεν περὶ αὐτῆς ῥυῆναι τὴν δόξαν,
ὅτι τὰ κρέα ἕψουσα νέους ἐποίει.
Πλάτωνος ἐκ τοῦ Φαίδρου (p. 258 D).
Τίς οὖν ὁ τρόπος τοῦ καλῶς τε καὶ μὴ γράφειν;
δεόμεθά τι, ὦ Φαῖδρε, Λυσίαν τε περὶ τούτων ἐξετάσαι
καὶ ἄλλον, ὅστις πώποτέ τι γέγραφεν ἢ γράψει, εἴτε
πολιτικὸν σύγγραμμα εἴτε ἰδιωτικόν, ἐν μέτρῳ ὡς ποιη-
τής, ἢ ἄνευ μέτρου ὡς ἰδιώτης; – Ἐρωτᾷς εἰ δεόμεθα;
τίνος μὲν οὖν ἕνεκα κἄν τις ὡς εἰπεῖν ζῴη, ἀλλ' ἢ τῶν
τοιούτων ἡδονῶν ἕνεκα; οὐ γάρ που ἐκείνων γε ὧν προ
1120
γωγὸς γενόμενος, καὶ τὸ τελευταῖον ἐμαυτοῦ· τῇ γὰρ αὐτῇ

ἐμπειρίᾳ χειρούμενον καὶ τοὺς πολλοὺς καὶ τὸν ἕνα, καὶ
δημοσιεύοντα καὶ κατ' οἰκίας ἐργολαβοῦντα, καὶ ἐπὶ ξένης
ὄντα καὶ ἐν τῇ ἰδίᾳ μένοντα, καὶ κατὰ τὴν αὐτὴν εὐβου-
λίαν καὶ τῇ ἀρχῇ καλῶς καὶ τῇ ἰδιωτείᾳ ἔστι χρῆσθαι.
τί οὖν διοίσει μοι, εἰ μὴ ἄρξω ἀλλὰ ἰδιωτεύσω; { – }Ἀλλ'
οὐδὲ ἐξουσίαν ἕξεις εἰσελθεῖν εἰς τὴν ἰδίαν. { – }Οὐδὲ γὰρ
νῦν εἰς τὸ Θεσμοφόριον ἐξουσίαν ἔχω, οὐδὲ γυναῖκες
εἰς τὸ τοῦ Ἐνυαλίου, οὐδ' εἰς τὰ ἄβατα ἕξομεν. ἀλλ'
εἰ ἐπὶ τούτῳ ἄχθοιτό τις, οὐκ ἂν παιδαριώδης εἴη; οὐδὲ
εἰς τὸ Γυμνάσιον ἐνίοτε ἐξουσίαν ἔχω, ἀλλ' ἀπελθὼν ἂν
εἰς τὸ βαλανεῖον ἠλειψάμην τῇ αὐτῇ παλαιστρικῇ χρώ-
μενος ᾗ καὶ πρὸ τοῦ ἐν τῷ γυμνασίῳ. οὕτω καὶ δεῦρο
ἄβατον ἡγησάμενος τὴν ἰδίαν μεταβὰς ἀλλαχοῦ κατοικῶ,
δύναμαι δὲ μεταβὰς ὥσπερ ἐξ ἑτέρας νεὼς εἰς ἑτέραν
ὁμοίως εὐπλοεῖν, οὕτως ἐξ ἑτέρας πόλεως εἰς ἑτέραν
ὁμοίως εὐδαιμονεῖν. οὔκουν ἀκλήρημά τι καὶ ὄνειδος
ἐμόν, εἰ μὴ μετὰ πονηρῶν οἰκήσω. ἢ ἐμὸν ὄνειδος, ἀλλ'
οὐ τῶν ἐμὲ ἐκβαλόντων ἐπιεικῆ καὶ δίκαιον ὄντα; οὐκ
ἀηδῶς Φιλήμων· ἠγωνισμένου γάρ ποτε αὐτοῦ καὶ ἀπηλ-
λαχότος ἀστείως συναντῶντές τινες ‘
VII p. 119 s. Bern.).

Σοφὸν ἔοικε χρῆμα τὸ τῆς ἡσυχίας πρός τε ἄλλα
καὶ εἰς ἐπιστήμην καὶ φρονήσεως μελέτην· λέγω δὲ οὐ
τὴν καπηλικὴν καὶ ἀγοραίαν, ἀλλὰ τὴν μεγάλην, ἥ τις
ἐξομοιοῖ θεῷ τὸν αὐτὴν ἀναλαβόντα. αἱ μὲν γὰρ ἐν ταῖς
πόλεσι καὶ τοῖς τῶν ἀνθρώπων ὄχλοις γινόμεναι μελέ-
ται γυμνάζουσι τὴν λεγομένην δριμύτητα, πανουργίαν
οὖσαν· ὥστε τοὺς ἐν αὐταῖς ἄκρους οἷον ὑπὸ μαγείρων
τῶν ἐν ταῖς πόλεσι χρειῶν διαπεποικιλμένους πόσα δὲ
μετευθύνει τῶν ἀνδρῶν τὰς ψυχάς. οὐδὲν γὰρ αὐταῖς
ἐμπόδιόν ἐστι τῆς αὐξήσεως, οὐδὲ πρὸς πολλὰ καὶ μικρὰ
νόμιμα προσπταίουσαι κάμπτονται εὐθύ, καθάπερ αἱ
1121
ταῖς πόλεσιν ἐναπειλημμέναι ψυχαί· ἀλλ' ἐν ἀέρι καθα-

ρῷ καὶ τὰ πολλὰ ἔξω διαιτώμεναι τῶν ἀνθρώπων ἀνία-
σιν ὀρθαὶ καὶ πτεροφυοῦσιν, ἀρδόμεναι τῷ διαυγεστάτῳ
τε καὶ λειοτάτῳ ῥεύματι τῆς ἡσυχίας, ἐν ᾧ τά τε μαθή-
ματα τοῦ νοῦ θεοειδέστερα καὶ καθαρώτερον ὁρᾶν. διὰ
τοῦτό τοι καὶ τῶν θεῶν τὰ ἱερά, ὅσα ἐκ τοῦ πάλαι ἀρ-
χαίου νενόμισται, τοῖς ἐρημοτάτοις χωρίοις οἱ πρῶτοι,
σιν, οἳ παραστάται μὲν ἡμῖν οἷον συμφυεῖς ἔτι καὶ αὐτοῖς

ἐρρωμένοις ἐν ἁπάσαις γίγνονται πράξεσιν, ἀγαθοὶ δὲ
ἐπίκουροι κάμνουσιν ὑφ' ἡλικίας καὶ γήρᾳ πιεζομένοις,
οἰκεῖοι μὲν ἐν εὐπραγίαις εὐφροσύνης κοινωνοί, συμπαθεῖς
δὲ ἐν τοῖς ἐναντίοις καιροῖς διάδοχοι τῶν ἀνιαρῶν. ἔπειτα
καὶ πρὸ γενέσεως τέκνων λυσιτελὴς ἡ μετὰ γυναικὸς συμ-
βίωσις. πρῶτον μὲν γὰρ ἀποτετρυμένους τοῖς θυραίοις
καμάτοις ὑποδέχεται θεραπευτικῶς ἀναλαμβάνουσα καὶ
μετ' ἐπιμελείας ἀνακτωμένη πάσης· ἔπειτα τῶν ὄντων
δυσχερῶν ἐν τῇ διανοίᾳ λήθην ἐντίθησι. τὰ γὰρ σκυθρωπὰ
τοῦ βίου περὶ μὲν τὴν ἀγορὰν ἢ τὸ Γυμνάσιον ἢ τὸ χωρίον
ἢ καθόλου πάσας μερίμνας ἀσχολοῦσι καὶ περὶ τοὺς φίλους
τε καὶ συνήθεις διατρίβουσιν ἡμῖν οὐκ ἔστι πρόχειρα τοῖς
ἀναγκαίοις ἐπιπροσθούμενα περισπασμοῖς· ἀνεθεῖσι δ' ἐκ
τούτων εἴς τε τὴν οἰκίαν ἐπανελθοῦσι καὶ οἷον εὐσχόλοις
τὴν ψυχὴν γενομένοις ἐμπελάζει καιρῷ χρώμενα τούτῳ
τοῦ ἀνιᾶν ἡμᾶς, ὅταν γε ἔρημος εὐνοίας καὶ μονήρης ὁ
βίος ᾖ. γυνὴ δὲ παροῦσα μεγάλη γίνεται καὶ πρὸς ταῦτα
παρηγορία, πυνθανομένη τι περὶ τῶν ἐκτὸς ἢ περὶ τῶν
ἔνδον ἀναφέρουσα καὶ συνδιασκεπτομένη καί τινα διάχυσιν
κἀξ ἀπλάστου προθυμίας εὐφροσύνην παρέχουσα.
Ιωάννης Στοβαίος. Ανθολόγιον. Book 4, ch. 31c, sec. 84, line 33
λακας ἀνθρώπους εἰς ἐλπίδα χρημάτων, ἅμα δ' ὑπὸ πολ-

λῶν κολακευομένους διὰ χρήματα. ὁμοῦ δ' ἀγαθὸν μὲν
οὐκ ἔστιν ὁ πλοῦτος, φθόνον δὲ ἀγαθῶν μέγιστον ἔχει·
μυρίαι δ' ἐπιβουλαὶ δι' αὐτὸν ἐκ βασιλέων, ἐξ ὁμόρων,
ἀπ' οἰκείων. οὐκ ἔχει δέ τις πλουτῶν ἀσυλίαν ἰδίου βίου,
πάρεργον δέ που χρημάτων καὐτὸς συναπόλλυται. πρῶ-
τον μὲν ἀμελεῖ τῶν ἐκ διανοίας ἀγαθῶν, ὡς καὶ χωρὶς
1122
ἐκείνων εὐτυχῶν· εἶτα τὸ σῶμα λυμαίνεται ταῖς τρυφαῖς·

ἐθίζει μὲν εἰς πλησμονὰς ἀπὸ τῶν ἀφορμῶν καὶ πλείστας
νόσους συλλέγει· τὴν δὲ αὐτουργίαν ἀνθρώπων ἀφαιρεῖ-
ται, τὸ πάντων ὑγιεινότατον· Γυμνάσιον γάρ ἐστιν οὐχ
ὡρισμένον, ὡς παλαίστρα καὶ κυνηγεσία. ἀλλ' οὖν τὰ
τοῦ βίου διακονούμενός τις ἑαυτῷ πολὺ κρείττων ἐστὶ τοῦ
ζῶντος δι' ἄλλων. θρύπτει δ' ὁ Πλοῦτος καὶ μαλάττει
λαβὼν πολλὰ πολλάκις καὶ τὰς ὑγιεινὰς φύσεις, καὶ περι-
ήγαγεν εἰς ἀσθένειαν ἐξ ἐθῶν πολυτελῶν. πάντα μὲν ἐφ'
ὕπνῳ παρασκευαζόμενος, δυσκολωτέρους ἔχει διὰ τοῦτο
τοὺς ὕπνους· ἑτοιμότερον δ' εἰσὶν οἱ κατὰ φύσιν.
καὶ τοῦτον ὀρθοῦ· καὶ γὰρ μᾶλλον ἐπωδίνουσι μέριμναι.

Πλουτάρχου Κατὰ Πλούτου (fr. XXI 3 Bernard.).
τεύειν ὀλίγη τις εὐνομία τὸ ἀπορεῖσθαι.
Ἀρκεσιλάου.
καὶ τὴν Ἰθάκην, ἀγαθὴν δὲ κουροτρόφον ἐθίζουσαν συνεῖ-
ναι λιτότητι καὶ καρτερίᾳ, καὶ καθόλου Γυμνάσιον ἀρετῆς
ἔμπρακτον.
Σωκράτους.
Σωκράτης τὴν πενίαν ἔλεγεν μικρὰν εἶναι σωφροσύνην.
Διογένους.
Διογένης τὴν πενίαν ἔλεγεν αὐτοδίδακτον εἶναι ἀρετήν.
Ὑψαίου.
Τοὺς μὲν οὖν τῶν λόγων οἳ τὰς τῶν καλῶν ἔχουσιν

ὑποθήκας, οὕτως ἀποδεχόμεθα. Ἐπειδὴ δὲ καὶ πράξεις
σπουδαῖαι τῶν παλαιῶν ἀνδρῶν ἢ μνήμης ἀκολουθίᾳ πρὸς
ἡμᾶς διασώζονται, ἢ ποιητῶν ἢ συγγραφέων φυλαττόμεναι
λόγοις, μηδὲ τῆς ἐντεῦθεν ὠφελείας ἀπολειπώμεθα. Οἷον,
ἐλοιδόρει τὸν Περικλέα τῶν ἐξ ἀγορᾶς τις ἀνθρώπων· ὁ δὲ
οὐ προσεῖχε· καὶ εἰς πᾶσαν διήρκεσαν τὴν ἡμέραν, ὁ μὲν
ἀφειδῶς πλύνων αὐτὸν τοῖς ὀνείδεσιν, ὁ δὲ οὐ μέλον
αὐτῷ. Εἶτα, ἑσπέρας ἤδη καὶ σκότους, ἀπαλλαττόμενον
μόλις ὑπὸ φωτὶ παρέπεμψε Περικλῆς, ὅπως αὑτῷ μὴ
1123
διαφθαρείη τὸ πρὸς φιλοσοφίαν Γυμνάσιον. Πάλιν τις

Εὐκλείδῃ τῷ Μεγαρόθεν παροξυνθεὶς θάνατον ἠπείλησε
καὶ ἐπώμοσεν· ὁ δὲ ἀντώμοσεν ἦ μὴν ἱλεώσασθαι αὐτὸν καὶ
παύσειν χαλεπῶς πρὸς αὐτὸν ἔχοντα. Πόσου ἄξιον τῶν
τοιούτων τι παραδειγμάτων εἰσελθεῖν τὴν μνήμην, ἀνδρὸς
ὑπὸ ὀργῆς ἤδη κατεχομένου; Τῇ τραγῳδίᾳ γὰρ οὐ πιστευ-
τέον «ἁπλῶς» λεγούσῃ «ἐπ' ἐχθροὺς θυμὸς ὁπλίζει
χέρα», ἀλλὰ μάλιστα μὲν μηδὲ διανίστασθαι πρὸς θυμὸν
τὸ παράπαν, εἰ δὲ μὴ ῥᾴδιον τοῦτο, ἀλλ' ὥσπερ χαλινὸν
αὐτῷ τὸν λογισμὸν ἐμβάλλοντας, μὴ ἐᾶν ἐκφέρεσθαι περαι-
τέρω.
τὴν δὲ χρησομένην αὐτῷ ψυχὴν ὡς οὐδενὸς ἀξίαν

περιορῶσι, τῶν περὶ τὰ ὄργανα σπουδαζόντων, τῆς δὲ δι'
αὐτῶν ἐνεργούσης τέχνης καταμελούντων; Πᾶν μὲν οὖν
τοὐναντίον κολάζειν αὐτὸ καὶ κατέχειν, ὥσπερ θηρίου τὰς
Ὅτε τοίνυν ἡ ἄγαν αὕτη τοῦ σώματος ἐπιμέλεια αὐτῷ
τε ἀλυσιτελὴς τῷ σώματι, καὶ πρὸς τὴν ψυχὴν ἐμπόδιόν
ἐστι, τό γε ὑποπεπτωκέναι τούτῳ καὶ θεραπεύειν μανία

fusius tractatae) Vol. 31, p.949, line 17t
ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΓʹ.
1124
Ὅτι χρήσιμον τοῖς εἰσαγομένοις καὶ τὸ διὰ σιωπῆς Γυμνάσιον.
ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ.
Ἀγαθὸν δὲ τοῖς εἰσαγομένοις καὶ τὸ διὰ σιωπῆς

Γυμνάσιον. Ὁμοῦ τε γὰρ ἀπόδειξιν τῆς ἐγκρατείας
ἱκανὴν παρέξονται, γλώσσης κρατοῦντες, καὶ ἐν
ἡσυχίᾳ συντόνως καὶ ἀμετεωρίστως μαθήσονται
παρὰ τῶν ἐπιστημόνως κεχρημένων τῷ λόγῳ, πῶς
δεῖ καὶ ἐρωτᾷν, καὶ ἑνὶ ἑκάστῳ ἀποκρίνεσθαι.
Ἔστι γὰρ καὶ τόνος φωνῆς, καὶ συμμετρία λόγου,
καὶ καιροῦ ἐπιτηδειότης, καὶ ῥημάτων ἰδιότης,
οἰκεία καὶ διαφέρουσα τοῖς εὐσεβέσιν,

γήρᾳ σωφροσύνη, οὐ σωφροσύνη, ἀλλὰ ἀκολασίας

ἀδυναμία. Νεκρὸς οὐ στεφανοῦται· οὐδεὶς δίκαιος,
δι' ἀδυναμίαν κακοῦ. Ἅπαν μὲν οὖν κολάζειν τὸ
σῶμα καὶ κατέχειν, ὥσπερ θηρίου τὰς ὁρμὰς, προς-
ῆκε, καὶ τοὺς ἀπ' αὐτοῦ θορύβους ἐγγινομένους τῇ
ἐπ' ἄκρον εὐεξίαν ἰατρῶν ἤκουσα.

1125
Σκοπὸς δὲ ἐσθῆτος εἷς, ὥστε κάλυμμα εἶναι σαρκὸς

πρὸς χειμῶνα καὶ θέρος αὔταρκες. Μήτε δὲ ἐν χρώ-
ματι, τὸ ἀνθηρὸν διωκέσθω· μήτε ἐν τῇ κατασκευῇ,
τὸ λεπτὸν καὶ μαλακόν. Τὸ γὰρ τὰς ἐν ἐσθῆτι εὐ-
χροίας περισκοπεῖν, ἴσον γυναικείῳ καλλωπισμῷ, ὃν
ἐκεῖναι ἐπιτηδεύουσιν ἀλλοτρίῳ ἄνθει παρειὰς καὶ
τρίχας ἑαυτῶν καταβάπτουσαι. Ἀλλὰ μὴν καὶ πα-
χύτητος οὕτως ὁ χιτὼν ὀφείλει ἔχειν, ὡς μὴ δεῖσθαι
κοινωνοῦ πρὸς τὸ θάλπειν τὸν ἐνδυόμενον. Καὶ ὑπό-
δημα, τὸ εὐτελὲς μὲν κατὰ τὴν ἀξίαν, ἀνενδεῶς δὲ
τὴν χρείαν ἀποπληροῦν. Γυμνάσιον γὰρ ταπεινοφρο-
σύνης ἐστὶν ἡ ἐν τοῖς εὐτελεστέροις πράγμασι δια-
τριβὴ, τὸ πάθος τῆς φιλοδοξίας θεραπεύουσα. Κενό-
δοξος δέ ἐστιν, ὁ ψιλῆς ἕνεκεν τῆς τοῦ κόσμου δόξης
ποιῶν τι ἢ λέγων. Οἷον, ὁ ποιῶν ἐλεημοσύνην εἰς τὸ
δοξασθῆναι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, ἀπέχει τὸν μισθὸν,
καὶ οὐκ ἔστιν ἐλεήμων οὐδὲ κοινωνικός.
Ωριγένης θεολόγος Contra Celsum Book P, sec. 5, line 20
εἶναι γεγραμμένα. Κἀκεῖνα μὲν ἔχοντά τι ἀπατηλὸν καὶ

κενὴν ἀπάτην ὠνόμασε, τάχα ⌊πρὸς ἀντιδιαστολὴν ἀπάτης
τινὸς οὐ κενῆς, ἣν θεωρήσας ὁ Ἱερεμίας ἐτόλμησε πρὸς
θεὸν εἰπεῖν τό· «Ἠπάτησάς με, κύριε, καὶ ἠπατήθην,
ἐκράτησας καὶ ἠδυνήθης»· τὰ δὲ Κέλσου οὐδαμῶς
ἀπάτην ἔχειν μοι φαίνεται, διὸ οὐδὲ κενήν⌋, ὁποίαν ἔχει τὰ
τῶν αἱρέσεις ἐν φιλοσοφίᾳ πηξάντων καὶ νοῦν οὐ τὸν τυχόντα
κατ' ἐκεῖνα ἀνειληφότων. Καὶ ὥσπερ οὐ τὸ τυχὸν τῶν
ψευδομένων ἐν γεωμετρικοῖς θεωρήμασι ψευδογραφούμενόν
τις ἂν λέγοι ἢ καὶ ἀναγράφοι γυμνασίου ἕνεκεν τοῦ ἀπὸ
τοιούτων, οὕτως παραπλήσια εἶναι χρὴ τοῖς τῶν αἱρέσεις
πηξάντων ἐν φιλοσοφίᾳ νοήμασι τὰ μέλλοντα ὁμοίως
ἐκείνοις λέγεσθαι κενὴν ἀπάτην «κατὰ παράδοσιν
ἀνθρώπων, κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου».
⌊Τοῦτο δὲ τὸ προοίμιον μετὰ τὸ ὑπαγορεῦσαι πάντα⌋
τὰ μέχρι τῆς παρὰ Κέλσῳ τοῦ Ἰουδαίου πρὸς τὸν Ἰησοῦν
προσωποποιΐας ⌊ἔδοξεν ἡμῖν προτάξαι τῆς ἀρχῆς⌋·
ἀρχήν, πάντα θαυμασμὸν ὑπερβεβηκότος. Ἀλλ' ἡμεῖς οἱ

τῷ ταῦτα κτίσαντι μόνῳ ἀνακείμενοι θεῷ Χριστιανοὶ καὶ
1126
ἐπὶ τούτοις χάριν οἴδαμεν τῷ καὶ τούτων δημιουργῷ, ὅτι

ἡμῖν τηλικαύτην ἑστίαν εὐτρέπισε καὶ δι' ἡμᾶς τοῖς δου-
λεύουσιν ἡμῖν ζῴοις· «Ὁ ἐξανατέλλων χόρτον τοῖς κτήνεσι
καὶ χλόην τῇ δουλείᾳ τῶν ἀνθρώπων, τοῦ ἐξαγαγεῖν ἄρτον
ἐκ τῆς γῆς, καὶ ἵν' οἶνος εὐφραίνῃ καρδίαν ἀνθρώπου, καὶ
ἱλαρύνηται πρόσωπον ἐν ἐλαίῳ, καὶ ἄρτος στηρίζῃ καρδίαν
ἀνθρώπου.» Εἰ δὲ καὶ τοῖς ἀγριωτάτοις τῶν ζῴων τροφὰς
κατεσκεύασεν, οὐδὲν θαυμαστόν· καὶ ταῦτα γὰρ τὰ ζῷα
καὶ ἄλλοι τῶν φιλοσοφησάντων εἰρήκασι γυμνασίου ἕνεκα
γεγονέναι τῷ λογικῷ ζῴῳ. Φησὶ δέ που τῶν καθ' ἡμᾶς τις
σοφῶν· «Μὴ εἴπῃς· τί τοῦτο, εἰς τί τοῦτο; Πάντα γὰρ
εἰς χρείαν αὐτῶν ἔκτισται» καὶ «Μὴ εἴπῃς· τί τοῦτο, εἰς
τί τοῦτο; Πάντα γὰρ ἐν καιρῷ αὐτῶν ζητηθήσεται».
Ἑξῆς τούτοις ὁ Κέλσος, θέλων μὴ μᾶλλον ἡμῖν τὴν
πρόνοιαν πεποιηκέναι τὰ φυόμενα ἐπὶ γῆς ἢ τοῖς τῶν ζῴων
ἀγριωτάτοις, φησίν· Ἡμεῖς μέν γε κάμνοντες καὶ προστα-
λαιπωροῦντες μόλις καὶ ἐπιπόνως τρεφόμεθα·
πεφυκότων ἢ μὴ δοκούντων ἡμῖν χρείαν παρέχειν ἐκ τῆς

τιθασσείας οὕτω μετὰ τῆς ἡμετέρας ἱστάμεθα ἀσφαλείας,
ὥστε, ὅτε μὲν βουλόμεθα, ἔχομεν τὰ τηλικαῦτα θηρία κατα-
κεκλεισμένα, ὅτε δὲ χρῄζομεν τροφῆς τῆς ἀπὸ τῶν σωμάτων
αὐτῶν, οὕτως αὐτὰ ἀναιροῦμεν ὡς καὶ τὰ μὴ ἄγρια τῶν
ζῴων. Δοῦλα οὖν πάντα τοῦ λογικοῦ ζῴου καὶ τῆς φυσικῆς
αὐτοῦ συνέσεως κατεσκεύασεν ὁ δημιουργός. Καὶ εἰς ἄλλα
μὲν κυνῶν χρῄζομεν, φέρ' εἰπεῖν, εἰς φυλακὴν ποιμνίων ἢ
βουκολίων ἢ αἰπολίων ἢ οἰκιῶν, εἰς ἄλλα δὲ βοῶν οἷον εἰς
γεωργίαν, εἰς ἄλλα δ' ὑποζυγίοις χρώμεθα ἢ ἀχθοφόροις.
Οὕτως εἰς Γυμνάσιον τῶν τῆς ἀνδρείας ἐν ἡμῖν σπερμάτων
δεδόσθαι ἡμῖν λέγεται τὸ λεόντων καὶ ἄρκτων παρδάλεών τε
καὶ συῶν καὶ τῶν τοιούτων γένος.
Εἶτα λέγει πρὸς τὸ τῶν αἰσθανομένων τῆς ἑαυτῶν
ὑπεροχῆς ἀνθρώπων γένος, ἣν ὑπερέχει τῶν ἀλόγων ζῴων,
ὅτι πρὸς ὃ ὑμεῖς φατε, ὡς ὁ θεὸς ἡμῖν δέδωκεν αἱρεῖν τὰ
θηρία δύνασθαι καὶ καταχρήσασθαι, ἐροῦμεν ὅτι ὡς εἰκός,
πρὶν πόλεις εἶναι καὶ τέχνας καὶ τοιαύτας ἐπιμιξίας καὶ
ὅπλα καὶ δίκτυα, ἄνθρωποι μὲν ὑπὸ θηρίων ἡρπάζοντο καὶ
ἠσθίοντο, θηρία δ' ὑπ' ἀνθρώπων ἥκιστα ἡλίσκετο. Ὅρα
δὲ πρὸς ταῦτα ὅτι, εἰ καὶ αἱροῦσιν ἄνθρωποι θηρία καὶ

1127
ἀσκούσας. καὶ ὁ μὲν Φίλων ὧδέ πῃ ἱστορῶν ἔοικεν ὑποφαίνειν τοὺς κατ'
αὐτὸν ἐξ Ἑβραίων χριστιανίσαντας ἔτι Ἰουδαϊκώτερον βιοῦντας καὶ τὰ
ἐκείνων ἔθη φυλάττοντας. παρ' ἄλλοις γὰρ οὐκ ἔστιν εὑρεῖν ταύτην τοῦ
βίου τὴν διαγωγήν. ὅθεν συμβάλλω ἐξ ἐκείνου παρ' Αἰγυπτίοις ἀκμάσαι
ταυτηνὶ τὴν φιλοσοφίαν. ἄλλοι δέ φασιν αἰτίαν ταύτῃ παρασχεῖν τοὺς
κατὰ
καιρὸν τῇ θρησκείᾳ συμβάντας διωγμούς. ἐπεὶ γὰρ φεύγοντες ἐν ὄρεσι
καὶ
νάπαις καὶ ἐρημίαις τὰς διατριβὰς ἐποιοῦντο, ἐθάδες τοῦ βίου τούτου
ἐγέ-
νοντο.
Ἀλλ' εἴτε Αἰγύπτιοι εἴτε ἄλλοι τινὲς ταύτης προὔστησαν ἐξ ἀρχῆς τῆς
φιλοσοφίας, ἐκεῖνο γοῦν παρὰ πᾶσι συνωμολόγηται, ὡς εἰς ἄκρον
ἀκριβείας
καὶ τελειότητος ἤθεσι καὶ γυμνασίοις τοῖς πρέπουσιν ἐξήσκησε ταυτηνὶ
τοῦ
βίου τὴν διαγωγὴν Ἀντώνιος ὁ μέγας μοναχός· ὃν τηνικαῦτα διαπρέποντα
ἐν ταῖς κατ' Αἴγυπτον ἐρημίαις κατὰ κλέος τῆς τοῦ ἀνδρὸς ἀρετῆς φίλον
ἐποιήσατο Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς καὶ γράμμασιν ἐτίμα καὶ περὶ ὧν
ἐδεῖτο
γράφειν προὐτρέπετο. ἐγένετο δὲ οὗτος Αἰγύπτιος τῷ γένει τῶν εὐπατρι-
δῶν ἀπὸ Κομᾶ· κώμη δὲ αὕτη νομοῦ Ἡρακλείας τῆς παρ' Αἰγυπτίοις
Ἀρκάσι. βούπαις δὲ καταλειφθεὶς ὀρφανὸς τοὺς μὲν πατρῴους ἀγροὺς
ἐδωρήσατο τοῖς κωμήταις, τὴν δὲ ἄλλην οὐσίαν διαθεὶς τὸ τίμημα τοῖς
πενομένοις διένειμε. σπουδαίου γὰρ εἶναι φιλοσόφου κατεῖδεν μὴ μόνον
ἑαυτὸν γυμνῶσαι χρημάτων, ἀλλὰ καὶ εἰς δέον ταῦτα ἀναλῶσαι.

Γάλλῳ πατὴρ Κωνστάντιος, ὁμοπάτριος ἀδελφὸς Κωνσταντίνου τοῦ

βασι-
λεύσαντος καὶ Δαλματίου, οὗ παῖς ὁμώνυμος Καῖσαρ ἀναδειχθεὶς
ἀνῃρέθη
ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν μετὰ τὴν Κωνσταντίνου τελευτήν· ὀρφανοὶ δὲ
πατρὸς
γενόμενοι καὶ αὐτοὶ τότε Δαλματίῳ συναπολέσθαι ἐκινδύνευσαν.
ἐξείλετο
δὲ τῆς ἐπιβουλῆς Γάλλον μὲν ὅτι νοσῶν ἔτυχε καὶ ὅσον οὔπω αὐτομάτως
τεθνήξεσθαι προσεδοκήθη, Ἰουλιανὸν δὲ τὸ νέον· ἔτι γὰρ ὄγδοον ἡλικίας
1128
ἦγεν ἔτος. παραδόξως δὲ ὧδε διασωθέντες προσετάχθησαν ἐν

Καππαδοκίᾳ
διατρίβειν ἐν Μακέλλῃ· χωρίον δὲ τοῦτο βασιλικὸν πρὸς τῷ Ἀργαίῳ ὄρει,
οὐκ ἀπὸ πολλοῦ τῆς Καισαρέων πόλεως, μεγαλοπρεπῆ τε βασίλεια ἔχον

καὶ λοετρὰ καὶ κήπους καὶ πηγὰς ἀεννάους. ἔνθα δὴ θεραπείας καὶ
ἀγωγῆς βασιλικῆς ἠξιοῦντο, καὶ μαθήμασι καὶ γυμνασίοις τοῖς καθ'
ἡλικίαν ἐχρῶντο καὶ λόγων διδασκάλοις καὶ τοῖς ὑφηγηταῖς τῶν ἱερῶν
γραφῶν, ὡς καὶ κλήρῳ ἐγκαταλεγῆναι καὶ ὑπαναγινώσκειν τῷ λαῷ τὰς
ἐκκλησιαστικὰς βίβλους. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν ἠθῶν καὶ τῶν
ἔργων τὴν εὐσέβειαν ἐπεδείκνυντο, περὶ πολλοῦ ποιούμενοι τοὺς ἱερέας
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Ad Theodorum lapsum (li1) Sect 17, ln 73
πέλαγος, κἂν εἰς κρημνόν· οὕτω καὶ οἱ τῆς ἀπογνώσεως τῇ

παραφροσύνῃ ληφθέντες ἀφόρητοι λοιπόν εἰσιν, πανταχοῦ
τῆς κακίας διατρέχοντες, κἂν μὴ θάνατος αὐτοὺς ἐπελθὼν
κωλύσῃ τῆς μανίας ἐκείνης καὶ τῆς φορᾶς, μυρία ἑαυτοὺς
ἐργάζονται δεινά. Διὰ τοῦτο παρακαλῶ πρὶν σφόδρα ὑπὸ ταύ-
της βαπτισθῆναί σε τῆς μέθης, ἀνανῆψαι καὶ διεγερθῆναι, καὶ
τὴν σατανικὴν κραιπάλην ἀπώσασθαι, καὶ εἰ μὴ δυνατὸν
ἀθρόως, ἀλλ' ἠρέμα καὶ κατὰ μικρόν. Ἐμοὶ μὲν γὰρ εὐκολώτε-
ρον εἶναι φαίνεται τὸ πάντων ὁμοῦ τῶν κατεχόντων ἀποσπα-
σθέντα σχοινίων μεταθεῖναι ἑαυτὸν εἰς τὸ τῆς μετανοίας
Γυμνάσιον. Εἰ δέ σοι τοῦτο δύσκολον εἶναι δοκεῖ, ὡς ἂν ἐθέλῃς,
ἅψαι τῆς ὁδοῦ τῆς ἐπὶ τὰ κρείττω φερούσης, μόνον ἅψαι καὶ
ἐπιλαβοῦ τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ναί, δέομαι καὶ ἀντιβολῶ, πρὸς
τῆς εὐδοκιμήσεως τῆς προτέρας, πρὸς τῆς παρρησίας ἐκεί-
νης, οὕτω πάλιν σε ἐπὶ τῆς κορυφῆς καὶ τῆς καρτερίας ἴδω-
μεν τῆς αὐτῆς. Φεῖσαι τῶν σκανδαλιζομένων διὰ τὴν σὴν
κεφαλήν, τῶν καταπιπτόντων, τῶν γινομένων ῥᾳθυμοτέρων,
τῶν ἀπογινωσκόντων τὴν τῆς ἀρετῆς ὁδόν. Νῦν μὲν γὰρ κατή-
φεια τὸν τῶν ἀδελφῶν ἔχει χορόν, ἡδονὴ δὲ καὶ εὐθυμία τὰ
τῶν ἀπίστων συνέδρια καὶ κωμῳδήματα τὰ τῶν νέων ῥᾳθυ-
μότερον διακειμένων

Vol 49, pg 148, ln 32
δʹ. Πλὴν ἀλλ' ἵδωμεν τὰ ἑξῆς. Καὶ εἶπε Σαούλ·

Καταβῶμεν ὀπίσω τῶν ἀλλοφύλων καὶ διαρπάσωμεν
αὐτούς. Καὶ εἶπεν ὁ ἱερεύς· Προσέλθωμεν ἐνταῦθα
πρὸς τὸν Θεόν. Τὸ γὰρ παλαιὸν ὁ Θεὸς ἐστρατήγει
1129
τῶν πολέμων, καὶ χωρὶς τῆς ἐκείνου γνώμης οὐδέποτε

ἐτόλμων ἅπτεσθαι μάχης, καὶ ὁ πόλεμος αὐτοῖς εὐσε-
βείας ὑπόθεσις ἐγίνετο. Οὔτε γὰρ ἐξ ἀσθενείας σώμα-
τος, ἀλλ' ἀπὸ ἁμαρτιῶν ἡττῶντο, εἴ ποτε καὶ ἡττήθη-
σαν, οὔτε ἀπὸ δυνάμεως καὶ ἀνδρείας, ἀλλ' ἀπὸ εὐνοίας
τοῖς· καὶ γὰρ καὶ ἐκείνοις τοῦτο κατάδηλον ἦν, ὅτι οὐ
τῇ φύσει τῶν ὅπλων ὁ πρὸς Ἰουδαίους ἐκρίνετο πόλεμος,
ἀλλὰ τῷ βίῳ τῶν πολεμούντων καὶ τοῖς κατορθώμασι.
Τοῦτο γοῦν ποτε συνιδόντες οἱ Μαδιηναῖοι, καὶ γνόντες
ὡς ἀκαταμάχητόν ἐστι τὸ ἔθνος ἐκεῖνο, καὶ μηχανήμασι
μὲν καὶ ὅπλοις ἀμήχανον αὐτὸ καταγωνίσασθαι, ἁμαρ-
τίᾳ δὲ μόνον δυνατὸν αὐτοὺς ἑλεῖν, παρθένους καλλωπί-
σαντες εὐμόρφους καὶ στήσαντες ἐπὶ τῆς παρατάξεως,
εἰς ἀσέλγειαν ἐξεκαλοῦντο τοὺς στρατιώτας, διὰ τῆς
Ιωάννης Χρυσόστομος. , De paenitentia (homiliae 1-9)

Vol 49, pg 314, ln 56
διατελῶμεν, πᾶσαν δὲ διημερεύωμεν ἐν ἀκολάστοις θεά-

μασιν. Ἰδοὺ καὶ πόνος νηστείας, καὶ μισθὸς νηστείας
οὐδαμοῦ, ὅταν εἰς τὰ θέατρα τῆς παρανομίας ἀναβαί-
νωμεν. Οὐ πρὸς ὑμᾶς ὁ λόγος· οἶδα γὰρ ὅτι καθαροὶ
τῆς κατηγορίας ἐστὲ, ἀλλ' ἔθος τοῖς ὀδυνωμένοις, ὅταν
τοὺς αἰτίους μὴ λάβωσιν, εἰς τοὺς παρόντας ἀφιέναι τὴν
ὀργήν. Ποῖον κέρδος νηστεύοντας εἰς τὰ θέατρα παρα-
νομίας ἀναβαίνειν, εἰς τὸ κοινὸν τῆς ἀσελγείας διδα-
σκαλεῖον εἰσιέναι, εἰς τὸ δημόσιον τῆς ἀκολασίας γυ-
μνάσιον, ἐπὶ τὴν καθέδραν καθέζεσθαι τῶν λοιμῶν; Καὶ
γὰρ καὶ καθέδραν λοιμοῦ, καὶ ἀκολασίας Γυμνάσιον, καὶ
διδασκαλεῖον ἀσελγείας, καὶ πάντα τὰ αἴσχιστα τὴν
ὀρχήστραν τις προσειπὼν οὐκ ἂν ἁμάρτοι, τὸ πονηρό-
τατον ἐκεῖνο χωρίον καὶ νοσημάτων γέμον παντοδα-
πῶν, τὴν Βαβυλωνίαν κάμινον.
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Ad eos qui scandalizati sunt

1130
τῇ μανίᾳ ὡς σύρειν ἄνδρας καὶ γυναῖκας καὶ παραδιδόναι

εἰς φυλακήν· καὶ ὁ σταυρωθεὶς ἠνείχετο ταῦτα ὁρῶν.
Ἀλλὰ ὅρα πῶς μετὰ ταῦτα οὗτός τε ὁ διώκτης πάντας
ὑπερηκόντισε καὶ τὸ πρᾶγμα ὑπὲρ τὸν ἥλιον διέλαμψε
καὶ πᾶσαν κατέσχε τὴν οἰκουμένην.
Κεφ. καʹ. Ὅτι καὶ ἐν τῇ παλαιᾷ καὶ ἐν τῇ καινῇ

πολλοὶ οἱ πειρασμοί.
Εἰ δὲ λέγοις· «Καὶ τίνος ἕνεκεν καὶ ἐν τῇ Παλαιᾷ

καὶ ἐν τῇ Καινῇ τοσοῦτοι κίνδυνοι, τοσοῦτοι πειρασμοί,
τοσαῦται ἐπιβουλαί;» μάνθανε καὶ τὴν αἰτίαν. Τίς οὖν ἡ
αἰτία; Παλαίστρα ὁ παρὼν βίος ἐστί, Γυμνάσιον καὶ ἀγών,
χωνευτήριον, βαφεῖον ἀρετῆς. Ὥσπερ οὖν οἱ σκυτοδέψαι
τὰ δέρματα λαμβάνοντες στύφουσι πρότερον, κατατείνουσι,
παίουσι καὶ τοίχοις καὶ λίθοις προσαράσσοντες καὶ ἑτέραις
μυρίαις θεραπείαις αὐτὰ ποιήσαντες ἐπιτήδεια πρὸς τὴν
ὑποδοχὴν τῆς βαφῆς, οὕτω τὸ χρῶμα τὸ τίμιον
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Epistulae ad Olympiadem (epist. 1-17)

Epistle 16, sec. 1, line 36
πόλεις καθάπερ τὰς ἐρήμους οὕτως οἰκεῖν, ἡσυχίᾳ καὶ ἀπραγ-

μοσύνῃ τὸν πάντα συζήσασα χρόνον καὶ τὰς βιωτικὰς κατα-
πατήσασα φαντασίας. Ἀλλὰ θάνατον ἀπειλοῦσιν; Ἀλλὰ σὺ
καὶ τοῦτο προλαβοῦσα διὰ παντὸς ἐμελέτησας τοῦ χρόνου, κἂν
ἑλκύσωσιν ἐπὶ σφαγήν, νεκρὸν ἐπὶ ταύτην ἕλξουσι σῶμα.
Τί δεῖ τὰ πολλὰ λέγειν; Οὐδείς σε οὐδὲν ἐργάσασθαι
δυνήσεται τοιοῦτον οὗ τὴν ὑπομονὴν μετὰ πολλῆς οὐχ εὑρήσει
τῆς περιουσίας ἐν σοὶ πάλαι κατορθωθεῖσαν. Τὴν γὰρ στενὴν
ἀεὶ καὶ τεθλιμμένην ὁδεύσασα ὁδὸν ἐν ἅπασιν ἐγυμνάσω
τούτοις. Διόπερ τὴν καλλίστην ταύτην ἐπιστήμην ἐν τοῖς
γυμνασίοις ἀσκήσασα, νῦν ἐν τοῖς ἀγῶσι λαμπροτέρα ἀνε-
φάνης, οὐ μόνον οὐδὲν ὑπὸ τῶν γινομένων θορυβουμένη, ἀλλὰ
καὶ πτερουμένη καὶ σκιρτῶσα καὶ χορεύουσα. Ὧν γὰρ προς-
έλαβες τὰ γυμνάσια, τούτων τοὺς ἀγῶνας μετὰ πολλῆς νῦν
μεταχειρίζεις τῆς εὐκολίας ἐν γυναικείῳ σώματι καὶ ἀραχ-
νίων ἀσθενεστέρῳ ἀνδρῶν σφριγώντων καὶ τοὺς ὀδόντας
βρυχόντων μετὰ πολλοῦ τοῦ γέλωτος τὴν μανίαν καταπα-
τοῦσα καὶ πλείονα ἑτοίμη οὖσα παθεῖν ἢ ἐκεῖνοι παρα-
1131
σκευάζονται.
Ιωάννης Χρυσόστομος. , In Genesim (homiliae 1-67)

Vol 53, pg 304, ln 40
ψεως εἶναι τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ περιορᾶσθαι τεκμήριον

τὴν τῶν πειρασμῶν ἐπαγωγὴν, ἀλλὰ τοῦτο μέγιστον
ποιώμεθα μᾶλλον δεῖγμα τῆς περὶ ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ κηδε-
μονίας. Ἄν τε γὰρ ἁμαρτημάτων ἔχωμεν ἐπικείμενα
ἡμῖν φορτία, δυνησόμεθα, πολλὴν τὴν ὑπομονὴν καὶ τὴν
εὐχαριστίαν ἐπιδειξάμενοι, κουφότερα ταῦτα ἐργάσασθαι·
ἄν τε μὴ πολλὰ ἔχωμεν ἁμαρτήματα, πάλιν καὶ οὕτω
πλείονος ἀπολαύσομεν τῆς ἄνωθεν εὐνοίας, εἰ εὐχαρίστως
ἐνέγκοιμεν. Φιλότιμος γὰρ ὢν ὁ Δεσπότης ὁ ἡμέτερος,
καὶ τῆς ἡμετέρας κηδόμενος σωτηρίας, διὰ τοῦτο καθά-
περ γυμνάσιόν τι καὶ ἀγῶνας προτίθησιν ἡμῖν ἀντὶ
σκαμμάτων πολλάκις τὴν τῶν πειρασμῶν ἐπαγωγὴν,
ἵνα τὰ παρ' ἑαυτῶν καὶ ἡμεῖς ἐπιδειξάμενοι, δαψιλοῦς
ἀπολαύσωμεν τῆς παρ' αὐτοῦ προνοίας. Ὅπερ εἰδότες
μὴ ναρκῶμεν ἐν τοῖς πειρασμοῖς, μηδὲ δυσχεραίνωμεν
ἐν ταῖς θλίψεσιν, ἀλλὰ καὶ χαίρωμεν, κατὰ τὸν μακάριον
Παῦλον· Νῦν γὰρ, φησὶ, χαίρω ἐν ταῖς θλίψεσί
μου. Εἶδες ψυχὴν εὐγνώμονα

Vol 60, pg 301, ln 44
φυσῶν, καὶ τοῦ τυχόντος ἀνέξεται διαλεγομένου πρὸς

αὐτὸν, τοῦ φόβου καὶ τῆς ἀθυμίας καθάπερ τινὸς πυρὸς
σφοδροτέρου ἐπιπεσόντος αὐτοῦ τῇ ψυχῇ, καὶ μαλάτ-
τοντος τὸ σκληρόν· τότε ταπεινὸς γίνεται, τότε σκυθρω-
πὸς, τότε τῆς μεταβολῆς αἰσθάνεται τῆς βιωτικῆς,
τότε καρτερεῖ πρὸς πάντα. Ἐν δὲ θεάτρῳ πάντα τὰ
ἐναντία, γέλως, αἰσχρότης, πομπὴ διαβολικὴ, διάχυσις,
ἀνάλωμα χρόνου, καὶ δαπάνη ἡμερῶν περιττὴ, ἐπιθυ-
μίας ἀτόπου κατασκευὴ, μοιχείας μελέτη, πορνείας γυ-
μνάσιον, ἀκολασίας διδασκαλεῖον, προτροπὴ αἰσχρότητος,
γέλωτος ὑπόθεσις, ἀσχημοσύνης παραδείγματα. Ἀλλ'
οὐ τὸ δεσμωτήριον τοιοῦτον· ἀλλ' ἐκεῖ ταπεινοφροσύνη,
1132
παράκλησις, φιλοσοφίας προτροπὴ, ὑπεροψία τῶν βιω-

τικῶν· πάντα πεπάτηται καὶ καταπεφρόνηται, καὶ
καθάπερ παιδίῳ παιδαγωγὸς ὁ φόβος ἐφέστηκε, πρὸς
πάντα τὰ δέοντα ῥυθμίζων αὐτόν. Ἀλλ' εἰ βούλει, πάλιν
ἑτέρως ἐξετάσωμεν τοὺς αὐτοὺς τόπους. Ἐβουλόμην
συντυχεῖν ἀνθρώπῳ ἀπὸ θεάτρου κατιόντι, καὶ ἄλλῳ
ἀπὸ δεσμωτηρίου ἐξιόντι, καὶ εἶδες ἂν τοῦ μὲν τὴν
ψυχὴν ἐπτοημένην, τεθορυβημένην, δεδεμένην ὄντως,

Vol 60, pg 357, ln 23
φάτω τοῖς ἐξ ἐκείνου ληφθεῖσιν ἀδίκως· ὁ τοιοῦτος οὐ

μόνον οὐδὲν αὐτὸν ἔβλαψεν, ἀλλὰ καὶ ὠφέλησεν, ἑαυτὸν
δὲ οὐ μόνον οὐκ ὠφέλησεν, ἀλλὰ καὶ ἔβλαψε. Πῶς;
Πρῶτον μὲν ὑπὸ τοῦ συνειδότος μαστιζόμενος τοῦ πονη-
ροῦ, καὶ καθ' ἑκάστην ἡμέραν κεντούμενος, καὶ παρὰ
πάντων καταγινωσκόμενος· ἔπειτα ἐν τῷ μέλλοντι κρί-
ματι. Ἀλλ' ὅτι μὲν οὗτος βλάπτεται, δῆλον ἐντεῦθεν
κατέστη· πῶς δὲ ὠφελεῖται ἐκεῖνος, εἰπέ. Ὅτι τὸ κακῶς
παθεῖν καὶ φέρειν γενναίως, μέγα κέρδος ἔχει· ἔστι
γὰρ ἁμαρτημάτων λύσις τὸ παθεῖν κακῶς, ἔστι φιλο-
σοφίας Γυμνάσιον, ἔστιν ἀρετῆς διδασκαλία. Ἴδωμεν οὖν
τίς ἐν κακοῖς, οὗτος ἢ ἐκεῖνος. Ἐκεῖνος μὲν γὰρ ἂν ᾖ φιλό-
σοφος, γενναίως οἴσει· οὗτος δὲ καθ' ἑκάστην ἡμέραν ἐν
τρόμῳ ἔσται καὶ ὑποψίᾳ· τίς οὖν ἀδικεῖται, οὗτος ἢ
ἐκεῖνος; Μύθους λέγεις, φησίν· ὅταν γάρ τις μὴ ἔχῃ
φαγεῖν, καὶ ἀναγκάζηται ἀποδύρεσθαι καὶ ἀποδυσπε-
τεῖν, ἢ προσελθὼν ἐπαιτεῖν καὶ μὴ λάβῃ, οὐχὶ καὶ τὴν
ψυχὴν καὶ τὸ σῶμα προσαπολλύει; Μύθους σὺ λέγεις·
ἐγὼ γὰρ ἐπιδεικνύω πράγματα. Εἰπὲ γάρ μοι, οὐδεὶς
τῶν πλουτούντων ἀποδυσπετεῖ; Τί οὖν; μὴ ἡ πενία
αἰτία τούτου; Ἀλλὰ οὐ λιμώττει;

Vol 60, pg 378, ln 21
Ἀλλ' ἔλαττον, ὅταν μετὰ τῆς ἐκείνου ἐνεργείας ἁμάρτῃ,

κολάζεται· οὐ γὰρ πάντων τῶν ἁμαρτημάτων αἱ αὐταὶ
τιμωρίαι. Μὴ ἀπατῶμεν ἑαυτούς· οὐκ ἔστιν ἡμῖν ὁ διά-
βολος αἴτιος, ἐὰν νήφωμεν· ἐκεῖνος ἡμᾶς μᾶλλον ἀφ-
1133
υπνίζει, ἐκεῖνος ἡμᾶς διεγείρει. Εἰπὲ γάρ μοι (τέως

ταῦτα ἐξετάσωμεν), μὴ ἔστω θηρία, μὴ ἔστω ἀνωμαλία
ἀέρων, μὴ νόσος, μὴ λῦπαι, μὴ ἀθυμίαι, μὴ ἕτερόν τι
τῶν τοιούτων· τί οὐκ ἂν ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος; Χοῖρος
μᾶλλον ἢ ἄνθρωπος, δοκῶ μοι, γέγονεν ἂν, γαστριζό-
μενος καὶ μεθύων, καὶ ὑπὸ μηδενὸς τούτων ἐνοχλούμε-
νος. Νῦν δὲ αἱ φροντίδες καὶ αἱ μέριμναι γυμνάσιόν εἰσι
φιλοσοφίας καὶ διδασκάλειον, καὶ ἀγωγὴ παιδείας
ἀρίστης. Σκόπει δὲ καὶ ἄλλως· τρεφέσθω τις ἐν βασι-
λείοις μήτε λυπούμενος μήτε φροντίζων μήτε μεριμνῶν,
καὶ μήτε ὀργῆς ἔχων πρόφασιν μήτε ἀποτυχίας, ἀλλὰ
πάντα, ἅπερ ἂν ἐπιθυμήσῃ, ποιείτω, καὶ ἐπιτυγχανέτω,
καὶ πάντας ἐχέτω ὑπακούοντας· ἂν μὴ παντὸς θηρίου
ἀλογώτερος γένηται ὁ τοιοῦτος;
Νῦν δὲ ὥσπερ ἀκόνη ἐστὶν ἐκτρίβουσα ἡμᾶς τὰ
τῶν περιστάσεων, τὰ τῶν θλίψεων. Διὰ τοῦτο τῶν πλου-
τούντων οἱ πένητες ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστόν εἰσι συνετώτεροι,
Ιωάννης Χρυσόστομος. , Catecheses ad illuminandos 1-8 (series tertia)

Catechesis 3, sec. 8, line 1
ζομεν καίπερ ἁμαρτίας οὐκ ἔχοντα ἵνα προστεθῇ ἁγιασμός,

δικαιοσύνη, υἱοθεσία, κληρονομία, ἀδελφότης, τὸ μέλη εἶναι
τοῦ Χριστοῦ, τὸ κατοικητήριον γενέσθαι τοῦ Πνεύματος.
Ἀλλ' ὦ ποθεινότατοι ἀδελφοί, εἴ γε ἔξεστί μοι ἀδελφοὺς
ὑμᾶς καλεῖν, τῶν μὲν γὰρ ὠδίνων ὑμῖν ἐκοινώνησα τῶν αὐ-
τῶν, ἀλλὰ τῇ μετὰ ταῦτα ῥᾳθυμίᾳ τὴν συγγένειαν ἀπώλεσα τὴν
ἀκριβῆ καὶ γνησίαν. Πλὴν δότε μοι καλέσαι ὑμᾶς ἀδελφοὺς
διὰ τὴν πολλὴν ἀγάπην καὶ παρακαλέσαι ὑμᾶς ὥστε ὅσῳ
πλείονος ἀπελαύσατε τῆς τιμῆς τοσούτῳ μείζονα ἐπιδείξασθαι
τὴν σπουδήν.
Ὁ μὲν γὰρ πρὸ τούτου χρόνος παλαίστρα καὶ Γυμνάσιον
ἦν καὶ συγγνώμην εἶχε τὰ πτώματα· ἀπὸ δὲ τῆς σήμερον ἡμέ-
ρας τὸ στάδιον ἀνέῳγεν, ὁ ἀγὼν ἐφέστηκε, τὸ θέατρον ἄνω
κάθηται, οὐκ ἀνθρώπων φύσις μόνον ἀλλὰ καὶ ἀγγέλων δῆμος
θεωρεῖ τὰ παλαίσματα καὶ βοᾷ Παῦλος Κορινθίοις γράφων·
»Θέατρον ἐγενήθημεν τῷ κόσμῳ, οὐκ ἀνθρώποις δὲ μόνον ἀλλὰ
καὶ ἀγγέλοις.» Ἄγγελοι τοίνυν θεωροῦσιν, ὁ τῶν ἀγγέλων
δεσπότης ἀγωνοθετεῖ· τοῦτο οὐ τιμὴ μόνον ἐστὶν ἀλλὰ καὶ
ἀσφάλεια. Ὅταν γὰρ ὁ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θεὶς ὑπὲρ ἡμῶν
1134
οὗτος κρίνῃ τὰ παλαίσματα, ποίας οὐ τιμῆς τοῦτο, πόσης οὐκ

ἀσφαλείας;
Δίδυμος Καίκος Commentarii in Psalmos 20-21 Codex p.14, line 21
φορα αὐτὰ ἔχει· νῦν μὲν γὰρ | οἷόν τέ ἐστιν μᾶλλον ἔχειν
τὸ χειρουργικόν, ἔλαττον δὲ τὸ διαιτητικόν. ὅταν δὲ | τέ-
λειον ἰατρόν μοι ὑποθῇ καὶ πάντα τὰ θεωρήματα τελείως καὶ
ἀνυπερβλή|τως ἔχοντα, οὐκέτι διακεχυμένα εἰσὶν οὐδὲ τῇ ὕ-
λῃ ἔχουσιν τὴν διαφοράν. | ὑποθοῦ μοι ἄνθρωπον παντελῆ
ἔχοντα ὑγίειαν κατὰ τὸ σῶμα. οὐκέτι διαίτης μόνης | χρῄ-
ζει, οὐ τομῆς. ἀπέβαλεν ἐκεῖνα ὧν ἕνεκα ἔχρῃζεν τούτων,
καὶ λοιπὸν | ὑγίειαν ἔχει οὐκέτι ποιοῦσαν ἄλλο τι. αὐτοῦ
δὲ χάριν ταῦτα πάντα σπουδάζεται. | σπουδάζεται δὲ πόθῳ
τινὶ ἡ διακατοχὴ αὐτῆς· εἰσὶν γὰρ ὥσπερ ποιοῦντα ὑγίειαν, |
οὕτω καὶ φυλακτικά, οἷον Γυμνάσιον ἢ τοιάδε τροφή.
ἐκείνη οὖν ἡ μακραίων | ἡμέρα ἀδιάκοπός ἐστιν· ὀψὲ γάρ
ποτε παραγίνεται {το} ὅταν πληρωθῇ τό· “ἔσται σοι | κύριος
φῶς αἰώνιον”, ὅτε οὐκέτι ἐκλείπει ὁ ἥλιος “οὐδὲ ἡ ἀνατολὴ
τῆς σελήνης φωτί|ζει τὴν νύκτα{ν}”. οὐ περὶ τῶν αἰσθητῶν
δὲ φωστήρων ταῦτα λέγεται· “εὐθέως” | γὰρ “μετὰ τὴν θλῖ-
ψιν τῶν ἡμερῶν ἐκείνων ὁ ἥλιος σκοτισθήσεται, καὶ ἡ σελή-
νη | οὐ δώσει φῶς αὐτῆς”. ταῦτα δὲ τὰ φῶτα τὰ τοῖς ὧδε
φίλα οὐκέτι δώσουσιν· | ἔσται γὰρ ὁ ἥλιος ἑπταπλασίων καὶ
ἡ σελήνη ὡς ὁ ἥλιος. καθόλου περὶ τῶν οὐ|ρανῶν εἴρηται
Δίδυμος Καίκος In Genesim Codex p.196, line 22
περιστερὰ μέν ἐστιν καθαροῦ βίου σημεῖον, αὕτη γὰρ ἐν

τοῖς καθαροῖς τέτακται καὶ εἰς θυσίαν ἀναφέρεται, ὁ δὲ
κόραξ οὐδέτερον ἔχει. Κατὰ ταύτην τὴν διάνοιαν ἐκλημπτέα
ἐστὶν καὶ ἡ κατὰ Ἠλίαν ἱστορία, ὡς κόρακες αὐτὸν ἔθρεψαν·
ὅτε γὰρ διδάσκαλος ἀκάθαρτον μεθίστησιν τῆς ἀκαθαρσίας
ὡς μεταβα[λ]εῖν αὐτὸν τοῦ τρόπου, τροφὴν ἔχει τὸν
ὠφελούμενον. Οὗτος δ' αὐτός, ὁ τοιοῦτός φημι καὶ
κατὰ τὸν κόρακα τρόπον ἔχων, κἂν ὑπὸ τὸν δίκαιον δοκεῖ
τυγχάνειν, ἐξελθὼν ὡς ἐν ἀγῶνι πρὸς πειρασμὸν οὐχ
[ὑ]ποστρέφει. Μὴ θαυμάσῃς δὲ εἰ ὁ δίκαιος ἀποστέλλει
τὸν τοιο[ῦτον] εἰς Γυμνάσιον, ὅπου γε καὶ θεῖον λόγιόν
φησιν· «Τέκνον, εἰ προσέ[ρχῃ] δουλεύειν Κυρίῳ,
ἑτοίμασον τὴν ψυχήν σου εἰς πειρασμόν«· διόπερ̣ οὐδὲ
1135
ὑποστρέφει, ἀβέβαιός τις ὢν καὶ ζάλην ἐνεγκεῖν πειρασμῷ

οὐ δεδυνημένος.
Παλλάδιος Dialogus de vita Joannis Chrysostomi Pa. 132, line 22
ἀπωλείας ὁ ἀντικείμενος”; τὸ γὰρ τοὺς κακοὺς εὐημερεῖν καὶ δια-

πράττεσθαι ταῦτα καὶ χρονίζειν καὶ ἰσχύειν, καὶ τοὺς καλοὺς θλί-
βεσθαι καὶ λεηλατεῖσθαι, εἰς φρίκην με ἄγει τοῦ πλησιάζειν ἐκεῖνον.
{Ο ΕΠΙΣΚ.} Μάλιστα μὲν οὖν, συνετώτατε, ἐγγύς ἐστιν τὸ
τέλος, κατὰ τὸν εἰπόντα· “Παιδία, ἐσχάτη ὥρα ἐστίν,” καὶ κατὰ
τό· “Ἐξῆλθεν δὲ ὁ οἰκοδεσπότης περὶ ὥραν ἑνδεκάτην μισθώ-
σασθαι ἐργάτας εἰς τὸν ἀμπελῶνα”· ἡ δὲ ἐσχάτη τῶν δώδεκα
ἔστιν ἡ τελευταία, – εἰ δὲ πρὸ τετρακοσίων ἐτῶν εἴρηται παρὰ
τοῦ ἀποστόλου ἐσχάτη, πολλῷ μᾶλλον νῦν διὰ πάντα. ἔπειτα
δὲ ἀπ' ἀρχῆς ἐστι ταῦτα κατὰ συγχώρησιν τοῦ Κυρίου εἰς
Γυμνάσιον τῶν ἁγίων, ἐξαιτοῦντος αὐτοὺς τοῦ διαβόλου, καθὼς
λέγει ὁ σωτήριος λόγος· “Σίμων, Σίμων, ἐξῃτήσατο ὑμᾶς ὁ
Σατανᾶς σινιάσαι ὡς τὸν σῖτον· ἐγὼ δὲ ἐδεήθην περὶ σοῦ, ἵνα
μὴ ἐκλίπῃ ἡ πίστις σου.” καὶ οὐ πάντως περὶ μόνου Πέτρου
δεδέηται Ἰησοῦς, ἀλλὰ περὶ πάντων τῶν τὴν Πέτρου πίστιν
ἐχόντων, οὐδὲν ἕτερον αἰνισσομένου τοῦ κοσκίνου ἢ τὸν περίγειον
κύκλον ἡδονῶν καὶ ὀδυνῶν πεπληρωμένον, δι' ὧν ὡς δι' ὀπῶν
ἐκπίπτουσιν οἱ γεώδεις ἀπὸ τοῦ τροφίμου σίτου ἐπὶ τὸν ᾍδην,
ὡς ἀπὸ τρυπημάτων διαχωριζόμενοι· τῶν μὲν διαῤῥεόντων ὡς
δι' ὀπῆς τῆς γαστριμαργίας, “ὧν ὁ Θεὸς ἡ κοιλία”· τῶν δὲ διὰ
φιληδονίας, περὶ ὧν ὁ προφήτης λέγει· “Πνεύματι πορνεία,
Christodorus Epic., Epigrammata Book 2, epigram 1, line p4
ΧΡΙΣΤΟΔΩΡΟΥ ποιητοῦ Θηβαίου Κοπτίτου

ΕΚΦΡΑΣΙΣ τῶν ἀγαλμάτων τῶν εἰς τὸ δημόσιον Γυμνάσιον
τοῦ ἐπικαλουμένου Ζευξίππου

1136

λαιῇ μὲν σάκος εὐρὺ προΐσχετο,
ἔτι δὲ αὐτῶν ἐπὶ τῆς πορείας ὄντων ὁ μὲν ἀπήλλακτο τῆς ἀρ-
χῆς, ὁ δὲ ἀφῆκεν οὓς ἦγε, δῆλον ὡς ἀποδόμενος τὴν ἄφεσιν.
ταῦτα γνοὺς Νεβρίδιος διπλῆν πράττεται τιμωρίαν τὸν
στρατιώτην. μαστιγώσας γὰρ ἐκβάλλει τοῦ καταλόγου καὶ δι'
ἄλλων ἐκείνους ἀναζητεῖ. οὕτως ἡμῖν τῶν δυσχερῶν τὰ μὲν
ἐπέρχεται, τὰ δὲ οὐκ ἐθέλει λυθῆναι. δεῖ μέντοι πιστεύειν ὡς
ἥξει ποτὲ καιρὸς τοῦ βελτίονος πίθου.
Γυμνασίῳ.
Ἐξουσία σοι παρ' ἡμᾶς ἰέναι. καὶ οὐκ ἀλαζονεύσομαί γε,

ὅτι ταῦτα λέγω. ἀλλ' ὡς ἤκουσε Στρατήγιος ὁ πάντα ἐπαινέτην
αὑτοῦ δεικνὺς ἀληθῆ, ὅτι Γυμνάσιος ἐρῴη Συρίας, εὐθὺς μὲν
ἐγκώμιον κατέτεινε, σοφιστοῦ πόνον, οὕτως ἦν πολύ τε καὶ
καλόν, ἡμῖν δὲ οὐ δέδωκε σπουδάσαι πάντα εὐθὺς ποιῶν.
σὺ δ' ἔοικας τῶν μὲν παρ' ἡμῖν ἐπιθυμεῖν, ὑπὸ δὲ τῶν
ἐκεῖθεν κατέχεσθαι.
Λουππίων εἰπὼν ὅτι μοι φέρει γράμματα παρὰ σοῦ

δέδωκε μὲν οὔπω, δώσει δέ. νῦν μὲν οὖν ὡς ληψόμενοι χαί-
ρομεν, τότε δὲ αὐτῇ τῇ λήψει.
τὴν Τύχην δὲ οἷς περὶ σοῦ
βεβούλευται θαυμάσας τὸν σὸν οὐχ ἧττον τρόπον ἢ 'κείνην
ἔχω θαυμάσαι. ἡ μὲν γὰρ ἀεὶ τὰ σὰ πρὸς τὰ βελτίω κινεῖ,
σὺ δὲ τὰ πρὸς τοὺς φίλους ἐν βεβαίῳ τηρεῖς καὶ οὕς, ὅτε
οὔπω τοσοῦτος ἦσθα, τούτους ηὐξημένος ἀγαπᾷς. οἱ πολλοὶ
δὲ ἐν τῷ γενέσθαι μεγάλοι τοὺς πάλαι γνωρίμους ἀπορρίπτου-
σιν ὥσπερ τῶν ἱματίων τὰ σαπρά.
1137
Γυμνάσιος δὲ μεθ'

ἡμῶν σε ἐπαινέσας τῷ λόγῳ καὶ ἔργῳ τὸ θαυμάζειν δεικνύει.
ἔχων γάρ, εἴπερ ἐβούλετο, παρ' ἡμῖν τὴν αὑτοῦ καρποῦσθαι
τέχνην, οὗ δὴ γλῶτται νιφάδεσσιν ἐοικυῖαι χειμερίῃ-
σιν, ὑπὸ σοὶ μικρὰ κερδαίνειν ἢ τὸν Κινύραν ἑτέρωθι βού-
καὶ νῦν αὐτὸν ὑμῖν ἐπανάγει μὲν καὶ

τὸ τὴν πόλιν ποθεῖν καλήν τε, νὴ τοὺς θεούς, καὶ μεγάλην
καὶ καθαρὰν πραγμάτων καὶ δακρύων, ὃ παρ' ἑτέροις πολύ.
κέκληται δὲ ὑπὸ τῆς σῆς ἀρχῆς πλέον, ἐπεὶ τήν γε πόλιν αὐ-
τὴν ἤδη τις ἀφεὶς ἐν ἄλλων ἀρχαῖς ᾤχετο ἀποδράς, ὥσπερ,

μέγιστον οὖν ἐγκώμιον κατὰ σοῦ Γυμνάσιος ἐκ Συρίας παρὰ
Ἀράξιον τρέχων. ἐγὼ δὲ ταὐτὰ μὲν ἐκείνῳ βούλομαι, δύναμαι δὲ οὐκ ἴσα.
τὰς γὰρ ἀνάγκας οἶσθα τῶν ἐν τῷ διδάσκειν δεθέντων.

τούτῳ τοίνυν πρὸς τοῖς
ἔμπροσθεν ἐκείνοις ἐγὼ μὲν οἶδα καὶ τῶν νῦν χάριν, αὐτὸς
1138
γὰρ ἦν ὅσπερ ἔμπροσθεν, δεῖ δὲ καὶ ὑμᾶς εἰδέναι δημοσίᾳ.

τὴν γὰρ πόλιν ὑμῖν ἀπέφηνε θαυμαστὴν ἐκ τῶν αὑτοῦ
τρόπων τῷ κοινῷ δόξαν περιθείς. ἔφυγέ τε γὰρ οὓς ἔδει
φυγεῖν ἐχρήσατό τε οἷς μὴ χρώμενος ἂν ἠδίκει. δυνάμεως
δὲ ἧς ἤλπιζέ τε καὶ δικαίων παρὰ τῆς Τύχης ἐγέλα-
σεν, οὐκ ἐταράχθη.
τὴν ἐπὶ τοῖς φληνάφοις βοήν.

ὁ δὲ σὸς ἐκεῖνος ἑταῖρος ὁ
παλαιὸς τὰ μὲν ἄλλα ἴσως οὐ κακός, Ἰσοκράτους δὲ οὐκ
ἀκούει· κολακεύεσθαι γὰρ ἐθέλει. τούτου δὲ ἡμεῖς οἶσθα ὡς
ἀμαθεῖς. εἶτά φησι λόγους μὲν ἐπαινεῖν τοὺς ἡμετέρους, τρό-
ποις δὲ ἐν οἷς θωπεῖαι καί τινα ὧν οὐκ ἂν ἐπαινέσαις ποιεῖ.
χάριεν δὲ καὶ τούτου καὶ τῶν ἄλλων τὸ οἷς ποιοῦσιν αἰσχύνε-
σθαι· ποιοῦντες γὰρ ἐξαρνοῦνται.
ταυτὶ μέν σοι παρ' ἡμῶν·
εἰ δ' ἄχρι τῶν σμικροτάτων ἡδέως ἂν εἰδείης, τὸν οὐδὲν
Τατιανῷ.
Ἐπειδὴ μέγα μὲν ἀγαθὸν ἰατρὸς ἀγαθὸς πόλει, μέλει δέ

σοι τῆς τῶν πόλεων εὐδαιμονίας καὶ συγχαίρεις ταῖς τοῦτο
ἐχούσαις, ὥρα σοι συγχαίρειν ἡμῖν τοῖς σοῖς Ἀντιοχεῦσιν, οἷς
ἐστιν ἰατρὸς Διονύσιος δεινὸς τρέψασθαι νοσήματα καὶ κατα-
ναγκάσαι φεύγειν ἀπὸ τῶν σωμάτων. νικήσας δὲ πολλῶν ἀρρω-
στημάτων ἀκμὴν πλείω πρὸς ἀκμὴν ἐκώλυσε προελθεῖν, τὰ δ'
οὐκ εἴασεν αὖθις ἐπιθέσθαι, τὰ δὲ καὶ διετήρησε σώματα
καθαρὰ νοσημάτων τροφῇ τοῦτο δυνηθεὶς καὶ γυμνασίοις.
καὶ οἱ μὲν αὑτοὺς Διονυσίῳ παραδόντες τοιούτων ἀπολε-
λαύκασιν, οἱ δ' ἀπάτῃ πρὸς ἄλλους ἀπενεχθέντες παθόντες
ἔγνωσαν ἃ πρὶν ἢ παθεῖν ἔδει.

1139
εἰδότες ταῖς μελέταις βεβαιωσάμενοι, ἃ δὲ προσλαβεῖν

ἔδει ταῖς ἐμπειρίαις κτησάμενοι, τῷ μὲν χρόνῳ τῆς
ἡλικίας εἰς παῖδας τελοῦντες ἔτι, τῷ δὲ τῆς συνέσεως
ὀξυτέρῳ τοῖς πρεσβυτέροις ἁμιλλώμενοι, παντὸς μὲν
ἄμεινον τὸ πρακτέον ἀνευρίσκοντες, οὐδὲν δὲ ὧν γνοῖεν
ἐπιτελοῦντες πρὶν κοινῶσαι τῷ γεννήτορι, τῶν μὲν
οἰκείων βουλευμάτων ἐκεῖνον κριτὴν ποιούμενοι, τῶν
δὲ ἐκείνου δογμάτων αὑτοὺς διακόνους ἀποφαίνοντες,
πολλὴν μὲν ἐξουσίαν κεκτημένοι, ἥκιστα δὲ ταῖς ἐξου-
σίαις καταχρώμενοι, τὰς μὲν ἡδονὰς τῇ σωφροσύνῃ
νικῶντες, τὰ δὲ σώματα τοῖς γυμνασίοις ἐπιρρωννύν-
τες, μᾶλλον ἐπ' αὐτοῖς ἢ τοῖς τροπαίοις τῷ πατρὶ με-
γαλαυχεῖσθαι παρέχοντες, πολλῇ μὲν ἠπείρῳ τοῦ φύ-
σαντος διειργόμενοι, πᾶσι δὲ τοῖς πραττομένοις παρεῖ-
ναι τὸν πατέρα νομίζοντες.

line 5

οὐχ ὑπὲρ ἀνδρίας πρὸς Λάχητα, οὐχ ὑπὲρ φιλαδελφίας
πρὸς Χαιρεφῶντα, οὐχ ὑπὲρ ἀρετῆς πρὸς Μένωνα,
1140

line 11
τοῦ δὲ μὲν πολλὰ εἰ-πόντος, ἐμοῦ δὲ οὐ φθεγγομένου τὸ εἰκὸς

ἐγίνετο παρὰ τῶν δικαζόντων καὶ κατεψηφίσαντο. εἶθ' οὗτος
μὲν ἀπῄει φαιδρός τε καὶ γεγηθώς, ὥσπερ οἱ τὰ τρό-
παια ἱστάντες, ἐγὼ δὲ μετρίως φέρων τὴν τύχην. καὶ
οὐκ ἂν φαίην ὡς ἠπόρουν τῶν ὑποδεχομένων οὐδ' ὡς
ἤλεγξεν ὁ καιρὸς τοὺς φάσκοντας εἶναι φίλους, ἦσαν
γὰρ ὡς ἀληθῶς κἀν ταῖς συμφοραῖς. καὶ τοσοῦτον
ἀπέσχε τοῦ δυνηθῆναι πεῖσαι φυγεῖν τὰς μετ' ἐμοῦ
διατριβὰς τοὺς ἡλικιώτας ὥσθ' οἱ πολλοὶ τῶν γένει
λαμπρῶν ἐρρῶσθαι τοῖς αὑτῶν φράσαντες γυμνασίοις
εἰς Κυνόσαργες ἔτρεχον. ἐφ' οὓς ὅπως οὐ παρώξυνε
τοὺς πατέρας οὑτοσὶ Νεοκλῆς οὐδὲ ἔπεισεν ἀποκηρύξαι
λέγων ὅτι διαφθερῶ τοὺς υἱεῖς αὐτοῖς καὶ ἐμαυτῷ
ποιήσω παραπλησίους τεθαύμακα.
ἐγὼ μὲν οὖν
ἐπεμελούμην ἐμαυτοῦ τό τε σῶμα καὶ τὴν ψυχὴν γυ-
μνάζων, οὗτος δὲ ὡς ἥδιστα διῆγεν. ἡ δὲ μήτηρ ἠσθέ-
νει, τῶν δὲ ἰατρῶν λεγόντων ὡς λύπῃ τῇ κατ' ἐμὲ
κάμνοι καὶ οὐκ ἂν διαφύγοι, τούτων οὕτως ἐχόν

line 5
ἀλλὰ προήκατο καιρὸν παρασχόντα αὐτῷ σωτῆρα κληθῆ-

ναι τῆς πόλεως; διὰ τί γάρ, ὦ τοῖς θεοῖς ἐρίζων τή-
μερον, οὐκ ἐπεδείξω τὴν δύναμιν ταύτην; πότερον οὐκ
εἶχε τὸ πρᾶγμα δόξαν; οὐδὲ ἔστιν εἰπεῖν ὅσην. ἀλλ'
οὐχ ὑπῆρχε βουλομένῳ κερδαίνειν; καὶ τίνος ἂν ὧν
ἂν ἐπήγγελλες ἠτύχησας;
τῶν μὲν ἄλλων εὐεργε-
τῶν ἕκαστος ἕν τι λαβὼν ἐγένετο ζηλωτός, σοὶ
δ' ἂν ἅπαντα συλλαβόντες ἔδομεν, σίτησιν, ἀτέλειαν,
γῆν πολλήν, ταλάντων πλῆθος, εἰκόνας πανταχοῦ τῆς
πόλεως, ἐν στοαῖς, ἐν γυμνασίοις, ἐν ἱεροῖς. τάχα δ'
ἄν τις ἔγραψε καὶ κρατήρων σε κοινωνεῖν καὶ μετὰ
τῶν θεῶν ᾄδεσθαι. πῶς οὖν ᾑροῦ ζημιοῦν μετὰ τῆς
πόλεως σαυτὸν σαυτῷ μὲν τοσούτων ἀγαθῶν, τῇ δὲ
σωτηρίας φθονῶν ἐξὸν μετὰ τῆς πόλεως τηλικαῦτα
κερδαίνειν; τίς οὕτως ἀλλόκοτος ὅστις ἂν ταῦτα ἀντὶ
1141
τοῦ ζητεῖν φύγοι; τίς οὐκ ἂν ηὔξατο ταῦτα δυνηθεὶς

ἀποθανεῖν εἰδὼς οἵων ἐφ' οἵοις ἔργοις ἐπιγραμμάτων
τεύξεται; σοὶ δὲ καὶ ζῶντι τούτων ἂν ὑπῆρχεν ἀπο-
λαύειν.

line 10
πλὴν θανάτου.
οὐ δεδοίκατε, πρὸς τῶν θεῶν, μὴ
τῷ τὰ τοιαῦτα ποιεῖν δόξητε πρὸς τὸν τύραννον βλέ-
πειν καὶ τἀκείνου θεραπεύειν καὶ τῆς δυστυχοῦς ὥρας
τοῦ μειρακίου αὐτοὶ μηνυταὶ γεγενῆσθαι καὶ νῦν ἐκεῖ-
νον παραμυθεῖσθαι τῷ πράγματα ἐμοὶ παρέχειν; τί
βούλεσθε πλέον ὑμῖν γενέσθαι; ἀπολώλεκα τὸν υἱὸν
ἐκεῖνον τὸν καλόν, ἀπολώλεκα. οὐκέτ' αὐτὸν εἰς δι-
δασκαλεῖον ὄψεται βαδίζοντα οὐδείς, οὐκέτ' ἐκεῖθεν
ἀναστρέφοντα, οὐκέτ' ἐν παλαίστραις, οὐκέτ' ἐν γυμνα-
σίοις. ὁ εὔπαις ἐκεῖνος, ὁ μακάριος ἐγὼ κεῖμαι, πέ-
πτωκα. τὸν τάφον τοῦ παιδὸς ἀντὶ τοῦ παιδὸς ἔχω.
ἀλλ' οὐκ ἀρκεῖ ταῦτα οὔθ' ὑμῖν οὔτε τῷ τυράννῳ,
δεῖ δέ με πάντως ἀποθανεῖν; καλῶς. τί οὖν δεῖ κατη-
γορίας; τί δὲ ψήφου; τί δὲ συκοφαντίας; γράψατε
παρελθόντες ἐκδοῦναί με τῷ τῶν καλῶν ἐραστῇ. οὐ-
δὲν ἀντερῶ οὐδὲ φθέγξομαι οὐδ' ἐχθροὺς ὑμᾶς, ἀλλ'
ἐπιτηδείους ἡγήσομαι διδόντας με ἀνθρώπῳ παρ' ᾧ
τάχιστα ἀποθανεῖν ἀνάγκη. ὡς πονηρὸν δὲ καὶ ὠμὸν
καὶ ἄδικον εἰς τὸν ἐμαυτοῦ παῖδα γεγενημένον μή με
ἀποκτείνητε, ὦ ἄνδρες, μηδὲ ποιήσητε χείρους ἐμοῦ
Λιβάνιος Declamationes 1-51

Declamation 48, (subdivision) 1, sec. 11, line 5
συκοφαντοῖτο φθέγξασθαι. μετὰ ταῦτα οὑτοσὶ μὲν

ἀπῄει τὴν καλὴν νίκην νενικηκώς, ὁ δὲ ἀδελφὸς εἰς
τὰ τῆς πενίας κακά. ἐγὼ δὲ ἀμφοτέρους ὀδυρόμενος,
τὸν μὲν ὧν ἐπεπόνθει, τὸν δὲ ὧν ἐξηπάτητο, ἐποιού-
μην, ὦ δικασταί, τοὺς ὀδυρμοὺς λανθάνων, ἐφοβούμην
γὰρ μὴ τὰ δάκρυα γένηται εἰς ἀποκήρυξιν ἀφορμή.
τοῦτο μὲν οὖν ἡ τῆς πόλεως ἐκώλυεν Ἀγαθὴ Τύχη
παρασκευάζουσα δι' ἐμοῦ τοῖς ἐναντίοις τὴν ἧτταν
1142
καὶ ταῦτα ἐν οἷς νῦν εἰσιν, ἐγὼ δὲ τῆς μὲν τῶν πολι-
τικῶν μελέτης οὐκ ἠμέλουν, πενθῶν δέ, ὦ ἄνδρες,
διετέλουν καὶ τοὺς ἡλικιώτας ἐν τοῖς γυμνασίοις αἰ-
σχυνόμενος, οἳ τῆς συμφορᾶς τὸν ἀδελφὸν ἐλεοῦντες
οὐκ ἔστιν ὅτε οὐ καθήπτοντό μου περιιστάμενοι κύκλῳ·
σὺ δὲ οὐδὲ εἰσιὼν οἴκαδε καὶ συνεστιώμενος
τῷ πατρὶ καὶ λόγου μεταλαμβάνων οὐκ ἔπαυσας
τὴν ὀργήν; οὐκ ἐπράϋνας τὸν θυμόν; οὐκ ἀνεῖ-
λες τὰς ὑποψίας; οὐχ ἱκέτευσας; οὐκ ἐδάκρυσας;
ὅρα μὴ δόξῃς ἐπαινεῖν τὰ πεπραγμένα τὸν κλῆ-
ρον πρὸ τῆς φύσεως ἄγων, μᾶλλον δὲ ἤδη τι
καὶ συνεξεργάσασθαι.
Λιβάνιος Argumenta orationum Demosthenicarum

Oration Pr, sec. 9, line 4
τετάχθαι μὲν ὑπὸ Δημοσθένους, διωρθῶσθαι δὲ ὑπὸ

τοῦ Ἰσαίου. οὐδὲν δὲ θαυμαστὸν εἰ ὁ Δημοσθένης
ἐδύνατο μὲν καὶ ἐπ' ἐκείνης τῆς ἡλικίας συγγράφειν
τοιούτους λόγους, ἡ γὰρ ὕστερον ὑπεροχὴ καὶ τοῦτο
πιστοῦται, ἀπὸ δὲ νεαρᾶς ἔτι τῆς ἀσκήσεως τῆς ὑπὸ
τῷ διδασκάλῳ τὸν ἐκείνου χαρακτῆρα πολλαχῇ μεμί-
μηται.
μετὰ μέντοι τούτους τοὺς ἀγῶνας βραχὺ τῇ
ἡλικίᾳ προελθὼν σοφιστεύειν ἐνεχείρησεν. εἶτα ἀπαλ-
λαγεὶς τούτου συνηγόρησεν ἐν δικαστηρίῳ. τούτοις δὲ
ὥσπερ γυμνασίοις χρησάμενος ἐπὶ τὸ δημαγωγεῖν καὶ
τὰ τῆς πόλεως πράττειν ἦλθεν.
Ἔτι κἀκείνων μνημονευτέον, ὅτι τραυλὸς μὲν
ἦν τὴν γλῶτταν ἐκ φύσεως, τὸ δὲ πνεῦμα ἀτονώτερος.
ἐξ ὧν ἀμφοτέρων συνέβαινε φαυλοτάτην αὐτὸν τὴν
ὑπόκρισιν παρεχόμενον οὐκ εὐδοκιμεῖν τὸ κατ' ἀρχὰς
ἐπὶ τοῖς λόγοις. διὸ καὶ πρὸς τὸν ἐρωτήσαντα τί ἐστι
ῥητορική; ἀπεκρίνατο ὅτι ὑπόκρισις δυσχεραίνων
ὅτι διὰ ταύτην τῶν χειρόνων ἥττων ἐφαίνετο.
ἀλλὰ καὶ ταῦτα μελέτῃ κατώρθωσε καὶ ὅσα ἄλλα
αὐτῷ πρὸς δημαγωγίαν ὑπῆν ἐλαττώματα.
Eutropius Hist., Breviarium ab urbe condita (Paeanii translatio)

1143
Πομπήιος δὲ τῇ πρὸς Νουμαντίνους ἡττηθεὶς μάχῃ σπονδὰς

ἐπονειδίστους ἐποιήσατο. Καὶ Ὁστίλιος δὲ Μαγκῖνος ὁ μετ' αὐτὸν
ὕπατος, ἐπαναλαβὼν τὴν μάχην, χαλεπώτερόν τε ἡττηθεὶς ἢ Πομ-
πήιος, ἐπὶ σπονδαῖς ἀνεχώρησεν αἰσχροτέραις, ὡς τὸν δῆμον τὸν τῶν
Ῥωμαίων μήτε δέξασθαι τὰς σπονδὰς καὶ τὸν Μαγκῖνον παραδοῦναι
τοῖς πολεμοίοις, πεισόμενον ὅ τι ἂν αὐτοῖς δοκῇ. Ἐν τοσαύτῃ τοίνυν
ἀτιμίᾳ διπλῇ καὶ ἥττης καὶ συνθήκης ἐκπέμπεται Σκιπίων ὁ καλού-
μενος Ἀφρικανὸς μετὰ τῆς ὑπατικῆς ἐξουσίας. Οὗτος πρότερον μὲν
ἐπεμελήθη τῆς στρατιᾶς, ὑπὸ τοῖς προτέροις ἡγεμόσι διεφθαρμένης,
γυμνασίοις τε αὐτοὺς καταμελετῶν καὶ χωρὶς ὠμότητος καὶ τιμωρίας
εἰς τὸ δέον ἐπαναγαγών. Ὡς δὲ ἥρμοσε τοὺς ἄνδρας, ἐπῆλθε τῶν πό-
λεων ταῖς ἀποστάσαις, καὶ τοὺς μὲν σφᾶς αὐτοὺς παραδόντας, τοὺς
δὲ πολιορκίαις ὑπηγάγετο. Τελευταῖον δὲ ἐπὶ τὸ κεφάλαιον ἦλθε τοῦ
πολέμου, τὴν Νουμαντίαν, καὶ προςκαθεσθεὶς λιμῷ τε πιέσας τοὺς
ἔνδον, τήν τε πόλιν εἷλε καὶ κατέσκαπτε καὶ τὸ ἔθνος ἅπαν ἀπέδωκε
τῇ Ῥώμῃ.
Pythagoristae (D-K) Phil., Testimonia et Frag. . Frag. .d8, line 96
μέχρι μέν τινος ἱλαρωτέρους ποιεῖ, ἔπειτα μανικωτέρους καὶ

ἀσχημονεστέρους· τὰ
δὲ μὴ τοιαύτην ἐνδεικνύμενα δύναμιν ἀγνοεῖν· γίνεσθαι δὲ πᾶν τὸ
προσενεχθὲν
αἴτιόν τινος ἰδίου διαθέσεως. διὸ δὴ καὶ μεγάλης σοφίας δεῖσθαι τὸ
κατανοῆσαί τε
καὶ συνιδεῖν, ποίοις τε καὶ πόσοις δεῖ χρῆσθαι πρὸς τὴν τροφήν. εἶναι δὲ
ταύτην
τὴν ἐπιστήμην τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς Ἀπόλλωνός τε καὶ Παιῶνος, ὕστερον δὲ
τῶν περὶ
τὸν Ἀσκληπιόν. (209) περὶ δὲ γεννήσεως τάδε λέγειν αὐτοὺς ἔφασαν.
καθόλου
μὲν ὤιοντο δεῖν φυλάττεσθαι τὸ καλούμενον προφερές· οὔτε γὰρ τῶν
φυτῶν
τὰ προφερῆ οὔτε τῶν ζώιων εὔκαρπα γίνεσθαι, ἀλλὰ δεῖν γενέσθαι τινὰ
χρόνον
πρὸ τῆς καρποφορίας, ὅπως ἐξ ἰσχυόντων τε καὶ τετελειωμένων τῶν
σωμάτων
τὰ σπέρματα καὶ οἱ καρποὶ γίνωνται. δεῖν οὖν τούς τε παῖδας καὶ τὰς
παρθένους
ἐν πόνοις τε καὶ γυμνασίοις καὶ καρτερίαις ταῖς προσηκούσαις τρέφειν,
τροφὴν
1144
προσφέροντας τὴν ἁρμόττουσαν φιλοπόνωι τε καὶ σώφρονι καὶ

καρτερικῶι βίωι.
πολλὰ δὲ τῶν κατὰ τὸν ἀνθρώπινον βίον τοιαῦτα εἶναι, ἐν οἷς βέλτιόν
ἐστιν ἡ
ὀψιμάθεια, ὧν εἶναι καὶ τὴν τῶν ἀφροδισίων χρείαν. (210) δεῖν οὖν τὸν
παῖδα
οὕτως ἄγεσθαι ὥστε μὴ ζητεῖν ἐντὸς τῶν εἴκοσιν ἐτῶν τὴν τοιαύτην
συνουσίαν.
ὅταν δ' εἰς τοῦτο ἀφίκηται, σπανίοις εἶναι χρηστέον τοῖς ἀφροδισίοις·
ἔσεσθαι δὲ
τοῦτο, ἐὰν τίμιόν τε καὶ καλὸν εἶναι νομίζηται ἡ εὐεξία· ἀκρασίαν γὰρ
ἅμα καὶ
εὐεξίαν οὐ πάνυ γίνεσθαι περὶ τὸν αὐτόν. ἐπαινεῖσθαι δ' αὐτοῖς ἔφασαν
καὶ τὰ
τοιάδε τῶν προϋπαρχόντων νομίμων ἐν ταῖς Ἑλληνικαῖς πόλεσι, τὸ μήτε
μητράσι
συγγίνεσθαι μήτε θυγατρὶ μήτ' ἀδελφῆι μήτ' ἐν ἱερῶι μήτ' ἐν τῶι
φανερῶι· καλόν
τε γὰρ εἶναι καὶ σύμφορον τὸ ὡς πλεῖστα γίνεσθαι κωλύματα τῆς
ἐνεργείας ταύτης.
ματι, υἱὸς Ποσειδῶνος, ἀγαγόμενος τὴν Λιβύην, θυγατέρα τῆς

Ἰοῦς καὶ τοῦ Πίκου Διός, ὃς κρατήσας τὰ μεσημβρινὰ μέρη ἐκά-
λεσεν τὴν αὐτὴν χώραν ἐν ᾗ ἐβασίλευσεν Λιβύην εἰς ὄνομα τῆς
αὐτοῦ γυναικός. τὸν δὲ αὐτὸν ἱππικὸν ἀγῶνα ὁ Ἐνυάλιος ἅρμα-
σι διπώλοις ἐφηῦρε, καθὼς συνεγράψατο Καλλίμαχος ὁ σοφώ-
τατος ἐν τοῖς Αἰτησίοις αὐτοῦ. καὶ λοιπὸν μετ' αὐτὸν ὁ Ἐριχθό-
νιος ἐπετέλεσεν καὶ ἄλλοι ἐν διαφόροις τόποις ἐπετέλεσαν. ὁ δὲ
Οἰνόμαος πρῶτος αὐτὸς ἐπετέλεσεν τὸν αὐτὸν ἱππικὸν ἀγῶνα ἅρ-
μασι τετραΐπποις· διὸ καὶ περιβόητος ἐγένετο, καθὰ ἐν ταῖς
Χάρακος τοῦ σοφωτάτου ἱστορίαις ἐμφέρεται, ὃς συνεγράψατο
καὶ ταῦτα, ὅτι τὸ τοῦ Ἱππικοῦ Γυμνάσιον εἰς τὴν τοῦ κόσμου
διοίκησιν ἐπινενόηται, τουτέστιν τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς καὶ τῆς
θαλάσσης. τοὺς γὰρ δώδεκα οἴκους ἱστόρησαν τοῦ ζωδιακοῦ
κύκλου τοῦ διοικοῦντος τὴν γῆν καὶ τὴν θάλασσαν καὶ τῶν ἀν-
θρώπων τὸν παροδικὸν βίον, τὸ δὲ πέλμα τοῦ Ἱππικοῦ τὴν γῆν
πᾶσαν εἶναι, τὸν δὲ εὔριπον τὴν θάλασσαν ἀπὸ τῆς γῆς μεσα-
ζομένην, τὸν δὲ ἐπὶ τὰς θύρας καμπτὸν τὴν ἀνατολήν, καὶ τὸν
ἐπὶ τὴν σφενδόνα τὴν δύσιν, τὰ δὲ ἑπτὰ σπατία τὸν δρόμον καὶ
τὴν κίνησιν τῆς ἀστρῴας τῶν ἑπτὰ ἀστέρων τῆς μεγάλης ἄρκτου.
1145
ὁ δὲ αὐτὸς Ῥῶμος βασιλεὺς πρὸς τιμὴν καὶ αὐτὸς τοῦ Ἡλίου καὶ
τῶν ὑπ' αὐτὸν τεσσάρων στοιχείων τὸν ἀγῶνα ἐν τῇ Ῥώμῃ
Ἰνδ. θʹ. ιʹ. ὑπ. Πλαυτιανοῦ καὶ Γέτα.

Πλαυτιανὸς ὁ ὕπατος ἐσφάγη πρὸ ιαʹ καλανδῶν φεβρουα-
ρίων.
Ἰνδ. ιʹ. ιαʹ. ὑπ. Χίλωνος καὶ Λίβωνος.
Ἰνδ. ιαʹ. ιβʹ. ὑπ. Ἀντωνίνου τὸ βʹ καὶ Γέτα τὸ βʹ.
Τούτοις τοῖς ὑπάτοις Σεβῆρος ἐν Ἀλεξανδρείᾳ γενόμενος
διωγμὸν κατὰ χριστιανῶν ἐποίησε, καὶ πολλοὶ ἐμαρτύρησαν ἀπὸ
Ἀλεξανδρείας καὶ Αἰγύπτου καὶ Αὐγουσταμνικῆς καὶ ἕως Θη-
βαΐδος.
Τούτοις τοῖς χρόνοις ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τὸ Σεβηριανὸν ἐκτί-
σθη Γυμνάσιον καὶ τὸ ἐκεῖσε ἱερὸν μέγα τὸ καλούμενον Πάνθεον.
σμϛʹ Ὀλυμπιάς.
Ἀποστόλων ἐν Κωνσταντινουπόλει μηνὶ ξανθικῷ πρὸ πέντε ἰδῶν

ἀπριλίων.
Ἰνδ. ιδʹ. ζʹ. ὑπ. Γρατιανοῦ τὸ βʹ καὶ Πρόβου.
σπηʹ Ὀλυμπιάς.
Ἰνδ. ιεʹ. ηʹ. ὑπ. Μοδέστου καὶ Ἀρινθαίου.
Ἰνδ. αʹ. θʹ. ὑπ. Οὐαλεντινιανοῦ Αὐγούστου τὸ εʹ καὶ Οὐά-
λεντος Αὐγούστου τὸ δʹ.
Ἰνδ. βʹ. ιʹ. ὑπ. Γρατιανοῦ Αὐγούστου τὸ γʹ καὶ Αἰκυτίου.
Ἰνδ. γʹ. ιαʹ. ὑπ. Γρατιανοῦ Αὐγούστου τὸ δʹ καὶ Αἰκυτίου
τὸ βʹ.
Ἐπὶ τούτων τῶν ὑπάτων ἐνεκαινίσθη τὸ Γυμνάσιον Καρω-
σιαναί, παρόντος τοῦ ἐπάρχου Οὐινδαθνίου Μάγνου.
Ἐπὶ τῶν αὐτῶν ὑπάτων ἐπήρθη Οὐαλεντινιανὸς νέος Αὔ-
γουστος μηνὶ δίῳ πρὸ εʹ καλανδῶν δεκεμβρίων εἰς πόλιν Ἄκυγκον.
σπθʹ Ὀλυμπιάς.
Philogelos, Philogelos sive Facetiae (sub auctoribus Hierocle et

Philagrio) Sec. 111, line 1
1146
ΑΒΔΗΡΙΤΑΙ
Ἐν Ἀβδήροις διῃρεῖτο ἡ πόλις εἰς δύο μέρη, οἵ τε πρὸς

ἀνατολὰς οἰκοῦντες καὶ οἱ πρὸς δύσιν. πολεμίων οὖν ἄφνω τὴν
πόλιν ἐφορμησάντων καὶ πάντων θορυβουμένων οἱ πρὸς τὸ
ἀνατολικὸν οἰκοῦντες μέρος πρὸς ἀλλήλους ἔλεγον· Ἡμεῖς μὴ
θορυβηθῶμεν· οἱ γὰρ πολέμιοι ἐπὶ τὰς δυσικὰς εἰσέρχονται πύλας.
Ἐν Ἀβδήροις ὄνος λαθὼν εἰς τὸ Γυμνάσιον εἰσῆλθε καὶ
τὸ ἔλαιον ἐξέχεεν. οἱ δὲ συνελθόντες καὶ μεταπεμψάμενοι πάντας
τοὺς ὄνους τοὺς ἐν τῇ πόλει καὶ εἰς ἕνα συναγαγόντες τόπον πρὸς
τὸ ἀσφαλίσασθαι ἐνώπιον αὐτῶν τὸν ὄνον ἐμαστίγωσαν.
Ἀβδηρίτης ἀπάγξασθαι βουλόμενος καὶ τοῦ σχοινίου
διαρραγέντος τὴν κεφαλὴν ἐπλήγη. λαβὼν οὖν ἔμπλαστρον
τούτου παραλόγων κινημάτων τὴν αἰτίαν ὑφέξοντα.

βρίθει γὰρ ὁ τῆς κακίας ἵππος οὐχ ἁπλῶς, ἀλλ' ὅτῳ μὴ
καλῶς εἴη τεθραμμένος τῶν ἡνιόχων. ἐν δὲ τῷ μέτρῳ
τῷ περὶ τὸ σῶμα τὸ ποτὸν τοῦ σιτίου προέταξεν, ὅτι
μᾶλλόν ἐστι δυσφύλακτον καὶ εὐόλισθον εἰς κατάποσιν καὶ
παρακινητικὸν τῆς τοῦ σώματος εὐεξίας. λάθοι γὰρ ἄν
τις πολλαπλάσια τοῦ μετρίου πιὼν μᾶλλον ἢ φαγών.
τὰ δὲ γυμνάσια τρίτα τέτακται ὡς ἐπανορθούμενα τὴν
ἀπὸ τῆς τροφῆς πλήρωσιν καὶ πάλιν πρὸς τὸ ὑγιεινῶς
τρέφεσθαι παρασκευάζοντα. κύκλῳ γὰρ οἷον ἀνταποδίδο-
ται ταῦτα ἀλλήλοις, τροφὴ καὶ Γυμνάσιον καὶ Γυμνάσιον
καὶ τροφή. χορηγία γὰρ τῷ μὲν δύνασθαι γυμνάζεσθαι τὸ
εὖ τετράφθαι, τῷ δὲ εὐεκτικῶς τρέφεσθαι τὸ γεγυμνάσθαι
συμμέτρως. μέτρον δὲ τούτων ἄλλο ἄλλῳ πρὸς τὸ οἰκεῖον
ἐπιτήδευμα τῆς τοῦ σώματος ἐπιμελείας ἑκάστῳ τεινούσης.
πᾶς γὰρ τῆς ἑαυτοῦ προαιρέσεως ὄργανον αὐτὸ ποιεῖσθαι
σπουδάζει· ὁ μὲν παλαιστρικὸς τῶν περὶ πάλην κινημάτων,
ὁ δὲ γεωργικὸς τῶν περὶ γεωργίαν πόνων, καὶ ἄλλος πρὸς
ἄλλο ἕλκει καὶ μεθαρμόζεται τὴν τοῦ σώματος ὑπουργίαν.
τί οὖν ὁ φιλόσοφος; πρὸς τί βλέπων ἐθελήσει τὸ σῶμα
παιδαγωγεῖν καὶ τίνος ὄργανον αὐτὸ σπουδάσει ποιήσασθαι,

1147
τὸ λυποῦν καὶ καθέλκον τὴν πρὸς τὸν θεὸν ἐπειγομένην

ψυχήν. δεῖ γὰρ αὐτὴν ἀνιοῦσαν πρὸς νοῦν γαλήνην ἔχειν
ἀπὸ τῶν παθητικῶν κινημάτων καὶ τετάχθαι αὐτῇ τὰ
κάτω καλῶς πρὸς τὸ ἀθόρυβον τῆς τῶν ἄνωθεν θεωρίας.
τοῦτο ἦν τὸ μέτρον, ὃ μή σε ἀνιήσῃ, τοῦτο τὸ κρατοῦν
γαστρὸς ἅμα καὶ τὴν τοῦ ὀργάνου σωτηρίαν ποιούμενον,
τὸ ἀρετὴν ψυχῆς ἐπιδεικνύμενον καὶ τὴν τοῦ σώματος
ἕξιν μὴ καταλύον. μέρος γὰρ ἀρετῆς ἐστι καὶ τὸ εἰδέναι
σῴζειν τὸ ὄργανον καὶ συναρμόζειν αὐτὸ πρὸς τὴν φιλό-
σοφον χρῆσιν. ἐπεὶ δὲ οὐ μόνον ἐν τροφαῖς καὶ γυμνασίοις
ἐστὶν ἡ τοῦ σώματος θεραπεία, ἀλλὰ καὶ ἄλλων πολλῶν
προσδεῖται οἷον ἱματίων, ὑποδημάτων, σκευῶν παντο-
δαπῶν καὶ τῆς ταῦτα πάντα ὑποδεχομένης οἰκήσεως, δεῖ
δὲ καὶ ἐν τούτοις τοῦ μετρίου, ὃ τρυφήν τε καὶ ἀκαθαρσίαν
ἐξορίσει τῆς ὅλης ἡμῶν διαίτης, εἰκότως ἐπήγαγεν·
εἰθίζου δὲ δίαιταν ἔχειν καθάρειον, ἄθρυπτον,
καὶ πεφύλαξο τοιαῦτα ποιεῖν, ὁπόσα φθόνον ἴσχει.
μὴ δαπανᾶν παρὰ καιρόν, ὁποῖα καλῶν ἀδαήμων,
μηδ' ἀνελεύθερος ἴσθι· μέτρον δ' ἐπὶ πᾶσιν ἄριστον.
Οὐ μόνον, φησίν, ἐν σιτίοις καὶ ποτοῖς τὸ μέτρον καλόν,
Manetho Astrol., Apotelesmatica Book 5, line 245
τὴν δ' ἄλλου ὥρην αὐτὸς ποθέων ἀγαπήσει,

ζηλώσει δούλην δ', ἢ ψάλτριαν, ἢ πολύκοινον,
ἐχθροὺς δ' ἐκπτώσσει, τοῖς κρείττοσιν ἀντιφερίζων,
καὶ πάτρης εἴξει, ἠδ' ἐν ξείνῃ διατρίψει,
καὶ πλαστῇσι γραφαῖς ἀπεπείγεται ἄλλοσε γαίης
εἰς στεινὸν ζωῆς λύπης μέτα, ταῖς ἐπὶ τέχναις
ἀλλοτρίαις τε γραφαῖς ἐπιτέρπεται, ἢ δίχα λύπης
εὐτραπέλοισι γραφαῖς τερπνὸν βίοτον διοδεύει.
Ἡνίκα δ' ἂν Μήνη Ἑρμῇ στίλβοντι συνάπτῃ,
ῥήτορα σημαίνει, καί ῥ' ἐν μελέτῃσι σοφιστήν,
εὔγραμμον πινυτόν τ', ἐν γυμνασίοις τ' ἴσον Ἑρμῇ.
Σκορπίος, Αἰγόκερως καὶ Καρκίνος ἠδ' ἄρ' οἱ Ἰχθῦς
ἐκ φολίδων πολλῶν συγκείμενοί εἰσι τὸ σῶμα,
καὶ λεπίδων πολλῶν λεπτῶν θ' ἅμα καὶ πολυχρώμων·
ἐν τούτοισι τυχὼν Πρέσβυς καὶ λοίγιος Ἄρης
καὶ Μήνη κεραὴ καὶ γλαυκιόωσα Κυθήρη
ψώρην καὶ λέπρην, ἀλφούς, λειχῆνας ἔτευξαν.
κεντρωθεὶς δ' Ἄρης ἤν πως φαίνοιτο σὺν Ἑρμῇ
Ἠελίου οἴκῳ καθορώμενος, ἐχθρὸς ἐπ' ἐχθρῷ,
1148
ὀφθαλμὸν βλάπτει, εἰ μέν θ' ἕνα φωσφόρον ἀθροῖ·

εἰ δ' ἄμφω κατίδοιτ', ἀλαὸν καὶ πηρὸν ἔθηκεν.
τῶν ἐπ' ὄψιν καὶ τῶν νῦν συμβάντων οἰκτίζοι τις,

εἰ τὴν ἡλικίαν ἢ τὸν τρόπον τοῦ θανάτου λέγοι τις,
εἰ μακρᾷ νόσῳ περιπεπτωκὼς εἴη, εἰ ὀξὺς ὁ θάνατος·
ἢ ἀπὸ τῆς συνόδου τῶν παρόντων, ὅτι συνεληλύθασιν
οὐκ εἰς θέατρον εὔδαιμον, οὐκ εἰς θέαν εὐκταίαν.
εἶτα ἀπὸ τοῦ παρεληλυθότος χρόνου, οἷος ἦν ἐν
νέοις ὅτε ἦν νέος, οἷος ἐν ἀνδράσιν ἀνὴρ τυγχάνων,
ὅπως ὁμιλητικός, ὅπως ἤπιος, ὅπως ἐπὶ λόγοις δια-
πρέπων, ὅπως ἐν νεανίσκοις καὶ ἡλικιώταις γαῦρος,
οἷος ἐν κυνηγεσίοις, οἷος ἐν γυμνασίοις· ἀπὸ δὲ τοῦ
μέλλοντος, οἵας εἶχεν ἐλπίδας ἐπ' αὐτῷ τὸ γένος,
εἶτα ἀποστροφῇ χρήσῃ· ὦ γένος λαμπρὸν καὶ εὐδόκι-
μον ἄχρι τῆς παρούσης ἡμέρας, ἐκόμας μὲν ἐπὶ χρυσῷ
καὶ ὄλβῳ καὶ εὐγενείᾳ τῇ θρυλουμένῃ, ἀλλ' ἅπαντα
συνέχεεν καὶ ἀνεσκεύασεν ὁ πεσών. τί τοιοῦτον κειμή-
λιον κέκτησαι οἷον ἀποβέβληκας; συνοδύρου οὖν
καὶ πατρὶ καὶ μητρί, καὶ αὐξήσεις τὸν οἶκτον· οἵων
ἐλπίδων ἐστέρηνται. καὶ ἀπὸ τῆς πόλεως ἐπιχειρή-
σεις λέγων πάλιν, οἷος ἂν περὶ αὐτὴν ἐγένετο, οἷον
ἂν παρέσχεν ἑαυτὸν εἰς φιλοτιμίαν, καὶ οἷον παρεῖ
φράττων πηγὰς, ὑδάτων ἀπορίαν τοῖς ἐπιοῦσι ποιού-

μενος, περιφράττων τε τὰ τείχη, καὶ προτείχισμα
πάλιν αὐτῶν προβαλλόμενος. Μεθ' ἃ πάντα, θεοσε-
βείας τοῖς ὑπὸ χεῖρα καθειστήκει διδάσκαλος. Πλείους
γὰρ, φησὶ, μεθ' ἡμῶν, ἢ μετὰ τῶν πολεμίων ὑπάρ-
χουσι. Μετὰ γὰρ τοῦ Ἀσσυρίου βραχίονας εἶναι σαρ-
κίνους, μεθ' ἡμῶν δὲ Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν. Ἐφ' οἷς
φησιν ἡ Γραφὴ τῶν Παραλειπομένων· Καὶ κατεθάρ-
σησεν ὁ λαὸς τοῖς λόγοις Ἐζεκίου βασιλέως Ἰούδα.
Πρὸς γὰρ τοῖς ἄλλοις Ἐζεκίου κατορθώμασι, γυ-
μνάσιον ἀρετῆς, καὶ θεοσεβείας ἔνδειξιν πλείονος
Θεὸς αὐτῷ παρέσχε, διὰ τῆς πρὸς τὸν πολέμιον πα-
ρατάξεως. Διὸ καὶ συνεχώρησε τὸν Ἀσσύριον πλη-
1149
σίον γενέσθαι τῆς πόλεως. Τῶν δὲ νῦν ὀνομαζομένων

Ἐλιακὶμ καὶ Σομνὰ, κἀν τῷ ῥήματι τῆς φάραγγος
ἐμνημόνευσεν, καὶ τὰ νῦν περὶ αὐτῶν ἁρμόσει τοῖς
φθάσασιν, τὸν δὲ Σομνὰν αὐτομολῆσαι, παῖδές φα-
σιν Ἑβραίων, πρὸς τὸν Ἀσσύριον σὺν ἑτέροις αὐτῷ
διὰ φόβον δεξιὰν παρασχόμενον· ὅθεν ἐῤῥέθη τὰ προ-
λαβόντα περὶ αὐτοῦ.
ἐφάγομεν μὴ νηστεύσαντες ἄρτον, διανέμειν ὀφεί-

λομεν. Οὐ γὰρ δεῖ πρόφασιν αἰσχροκερδείας τὴν ἀσι-
τίαν ποιήσασθαι. Τὴν δὲ ψυχὴν ἑτέρῳ τραφησόμεθα
τρόπῳ τὸν ἐνδεᾶ τροφῆς ἀνακτώμενοι. Καὶ εἰς τὸν
οἶκον δὲ χρὴ μὴ πλουσίους καλεῖν διὰ τῶν ὁμοίων
ἀποδιδόντας τὴν ἀμοιβήν· ἀλλ' ἄνδρας μηδὲ στέγης
ἐσχηκότας ὑποδρομήν. Μηδὲ γυμνὸν δὲ παραδρά-
μῃς. Ὁ τῶν ὅλων γὰρ Θεὸς τοὺς μὲν ἐνδεεῖς, τοὺς δὲ
πλουσίους ἐποίησεν, εἰς δοκιμὴν ἑκατέρων. Ἵν' οἱ
μὲν ἔχοιεν καρπὸν χορηγοῦντες, οἱ δὲ τὴν πενίαν
Γυμνάσιον.
Οἰκείους δὲ σπέρματος Ἰουδαϊκῶς μὲν τοὺς ἐξ
Ἰσραὴλ καλεῖ, Χριστιανικῶς δὲ τοὺς οἰκείους τῆς
πίστεως. Τοῦτο γὰρ καὶ Παῦλος, παρακελεύεται.
Ταῦτα δεῖ μάλιστα τῷ καιρῷ τῆς νηστείας ποιοῦντα
τότε προσιέναι, καὶ δεῖσθαι Θεοῦ, συμφώνως τῷ·
»Ἐὰν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου, κακεῖ μνησθῇς ὅτι
ὁ ἀδελφὸς ἔχει τι κατὰ σοῦ,» καὶ τὰ ἑξῆς. Ταῦτα δὲ
φυλάξαντι, καθάπερ ἐκ νυκτὸς ἀθρόον ἡμέρας ἐπι-
λάμψει σοι φῶς ἀγαθά σοι φέρον οὐράνια, καὶ φῶς

Epistle-alphabetic letter delta, p.983b, line 19
Διωμοσία. ὅρκοι οἱ ὑπὸ τῶν δικαζομένων γι-

νόμενοι, τοῦ μὲν ὀμνύντος, ὅτι παθὼν
ἐγκαλεῖ, τοῦ δέ, ὅτι οὐκ ἐποίησεν.
Διωσόμεθα, ἀπωσόμεθα καὶ ἀποπεμψόμεθα.
Δοκῶ. Ὥσπερ λέγομεν Δοκῶ μοι, οὕτω καὶ Μοι δο-
κοῦμεν ἐπὶ πληθυντικοῦ. Πλάτων ἐν Θεαιτήτῳ·
1150
“καί μοι δοκοῦμεν τῇδε ἄν πῃ τάχιστα εὑρεῖν.”

Δόξαις, ἀντὶ τοῦ δόξειας, Πλάτων Φαίδρῳ.
Δόξασμα Πλάτων Φαίδρῳ.
Δρόμοι. οἱ περίπατοι.
Δρόμοις, τοῖς γυμνασίοις.
Δρύοχοι. δρυόχους ἐν Τιμαίῳ καλεῖ τὰ στη-
ρίγματα τῆς πηγνυμένης νηός.
Δύναμαι, δύνασαι· Δύνῃ δὲ οὐδεὶς τῶν δοκίμων εἶ-
πεν· – – – Εὰν δύνῃ δέ. Πλάτων ἐν Φαίδωνι· “ἀλλὰ
πειρῶ ὡς ἂν δύνῃ ἀκριβέστατα διελθεῖν πάντα.”
Δυσαλθές, δυσίατον.
Δυσήριδος καὶ δύσηρις Ἀττικοί, καὶ Πλάτων Νόμων
θʹ, Δύσερις Ἕλληνες.
Δυσμαῖς βίου, τῷ τέλει τῆς ζωῆς.
Δυσχέρασμα. πονηρὰ δὲ τὰ Πλάτωνος ἐν Φιλήβῳ Δυς

Epistle-alphabetic letter kappa, p.993a, line 27
Κορυβαντιᾷν. παρεμμαίνεσθαι καὶ ἐνθουσια-

στικῶς κινεῖσθαι.
Κόρυδοι. ὅμοιοι ὄρτυξιν ὄρνιθες.
Κορυδός. θηλυκῶς δὲ εἴρηκε τὸν κορυδόν. Πλάτων δὲ
ἀρσενικῶς.
Κορυζᾷν. μύξας ῥεούσας ἔχειν. Κόρυζα γὰρ
ἡ μύξα.
Κράδη. κλάδος.
Κραιπαλῶντα. ἔτι ἀπὸ τῆς μέθης βαρυνό-
μενον.
Κραυρότερον. ψαθυρότερον καὶ εὐθραυστό-τερον.
μνικῶς βαρυνόμενοι εὐηνιάζειν ἐθέλετε, διὰ τί μὴ τὰ τῆς ἀπογνώσεως ἐν

ὑμῖν φθέγξομαι ῥήματα, ὡς οὔτε πομπήν ποτε κατάξετε ἐπινίκιον οὔτε
ὑπὸ ζυγὸν ὀχημάτων ἀχθήσεσθε οὔτε πρὸς τὴν ἐν πολέμοις σάλπιγγα τὰ
1151
ὦτα ὀρθώσετε οὔτ' εἴ τις ἐθέλοι ὑμῖν ἀντὶ κέλητος χρῆσθαι τὴν χρείαν
ἀποπληρώσετε· οὕτω βραδεῖς ἐστε καὶ νωθεῖς καὶ οὐδὲν ὅ τι μὴ ταῖς
παχείαις διφθέραις βαρύνοντες μόνον τὰ γόνατα.
Ἀλλ' ἴσως δοκεῖτε ὅτι ἠπάτημαι ταῖς προσκαίροις ὑμῶν ὑποκρίσεσι καὶ
ταῖς ἀκαίροις ἐρωτήσεσιν, αἷς ἀκαίρως με κόπτετε ὡς δῆθεν προμελετή-
σαντες τὰ ἐρωτήματα καὶ πρὸς ταῦτα παρεσκευασμένοι. πάνυ γὰρ ὑμῶν
καὶ τὴν φύσιν ἐπίσταμαι καὶ τὴν πρὸς τὰς μαθήσεις ἀμβλύτητα καὶ ἣν
ἔχετε ἀκριβεστάτην ἀμέλειαν, καὶ ὅτι μετὰ τὴν τοῦ γυμνασίου πύλην τὰ
μαντικὰ ταυτὶ ἐπιγίνεται πνεύματα καὶ ἡ πρὸς τὰς ἐρωτήσεις βακχεία,
ἔξω δὲ Μεγαρέων οὐδὲ λόγος οὐδ' ἀριθμός. ἀλλ' οἱ μὲν ὑμῶν ὅτι μὴ ὁ
βίος ὑμῖν εὖ ἔχει καταστενάζετε, καὶ πλείων ὁ ἐπὶ τούτου λόγος τοῦ περὶ
τοὺς λόγους· οἱ δὲ ἐπεντρυφῶντες, οἷς εὖ ἔχει, πρὸς τοῦτο τὸ σπουδαῖον
καταναλίσκετε, τοῖς ἑπτὰ μὲν πᾶν ὁτιοῦν συνεισφέροντες, τοῦ δὲ ἐν τοῖς
ἑπτὰ ὀγδόου οὐδὲν φροντίζοντες.
Εἴπω καὶ τἆλλα; ἀλλὰ μή με τῆς γλώττης κακίσητε· εἰ δὲ μή, ἀλλ' ὀλί-
γος ἐμοὶ λόγος τοῦ παρ' ὑμῶν ἐπειλῆφθαι. οἱ μὲν τῶν θεάτρων φροντίζετε
ἢ τοῖς φροντίζουσι σύνεστε, οἱ δὲ διδόατε ταῖς σκηναῖς, καὶ οἱ μὲν τοὺς
Περὶ ἑρμηνείας
Πρὸς τοὺς ἀπολειφθέντας ὁ λόγος ὑμᾶς, ὧν οὐκ οἶδ' ὅπως ποτὲ τῷ

λόγῳ καθάψομαι· οὓς γὰρ ταῖς λογικαῖς ὠδῖσι φθάσας ἐγεννησάμην,
πῶς ἂν τούτους τῷ λόγῳ διατιμάσαιμι; ἀλλ' ἐπεὶ μήθ' οἱ τῇ φύσει
τεκόντες τῶν παίδων ὑβριζόντων ἀνέχονται, μήθ' ὁ πρώτως πλάσας
ἡμᾶς τῆς ὀρθῆς ἐκτρεπομένους ὁδοῦ ἐᾷ κατὰ βαράθρων φέρεσθαι, ἀλλὰ
τῷ τῆς παιδεύσεως ἀνακρούων χαλινῷ πρὸς τὴν ὀρθὴν οἷμον ἀπευθύνει
τὸν ἀφηνιάζοντα, οὐδὲ ἐγὼ ἄλλως πως ποιήσω τοιαῦτα ἔχων τὰ
παραδείγ-
ματα.
Τίς οὖν ὁ σκοπὸς τῆς βραδυτῆτος ὑμῖν (ἵνα μὴ λυπῶ λέγων πάλιν τῆς
ἀπολείψεως); εἰ μὲν γὰρ τὸ Γυμνάσιον οἷον μὴ βελτιοῦν λογισμόν, ἢ
αὐτὸς μὴ θέλγων ψυχὴν τῷ πολυειδεῖ τῆς ἀπαγγελίας, εἶχεν ἂν ὑμῖν
πρὸς
1152
μεμαρτυ-

τοσοῦτον

πρὸς
μεμαρτυ-

τοσοῦτον
καὶ τὴν εἰς τὸ πλάγιον ἀπολιπεῖν κίνησιν ἀκινήτων ὑμῶν μενόντων πρὸς
τὸ καλόν; τίνος δὲ αὐτὸς ἕνεκα πρωϊαίτατα πρὸς τὸ Γυμνάσιον ἀπαντῶ,
πόρρωθεν πρὸς τὸν λογικὸν τοῦτον ἀγῶνα παρεσκευασμένος; ἵνα τι
παρ' ὑμῶν ἀπέλθω ἐμπορευσάμενος; ποῖον τοῦτο; εἰ μὲν χρυσὸν εἴποι
τις, ἀλλ' ὑμεῖς μοι τούτῳ τῷ μέρει καὶ μάρτυρες καὶ καυχήσεως
στέφανος.
ἀλλ' ὃ ψυχὴ διδόναι εἴωθεν; ἀλλ' οὐ τῆς ὑμῶν αὐτὸς ἐπιδεής εἰμι γεννή-
σεως λογικῆς· ἀρκεῖ γάρ μοι εἰς γνωστικὴν ἀποκύησιν ἡ τοῦ Πλάτωνος
καὶ Ἀριστοτέλους ὠδίς, ὑφ' ὧν ἐγὼ καὶ γεννῶμαι καὶ διαπλάττομαι.
ὁρᾶτε ὡς πάντοθεν ὑμῖν ὁ λόγος τὸ ἄλογον συνήγαγε καὶ οὐκ ἔχει λόγον
ἡ βραδυτής;
Ἀλλ' ἴσως ὑμᾶς ἡ τοῦ εὐαγγελίου πλανήσει παραβολή, ὅτι καὶ οἱ πρὸ
τῆς τελευταίας ὥρας συνεληλυθότες τὸν αὐτὸν μισθὸν ἀπειλήφασι τοῖς
1153
περὶ τὴν πρώτην πονήσασιν; ἀλλ' ἐκεῖ, ὦ βέλτιστοι (ἵν' ὑμῖν καὶ τὸ τῆς
παραβολῆς παραγυμνώσω ἀπόρρητον), οἱ διάφοροι τῶν πιστευσάντων
καιροὶ μιᾷ ἡμέρᾳ ἀφωμοιώθησαν κατὰ τὴν συνήθειαν τῆς γραφῆς, καὶ
τὸν αὐτὸν πόνον εἰσήνεγκε καὶ ὁ ἑνδεκαταῖος ὃν καὶ ὁ πρωϊαίτατα
συνεληλυθώς· ἐνταῦθα δὲ ὁ πεμπταῖος καὶ ὁ δωδεκαταῖος τὸ πολλο-
στημόριον τῆς ἡμέρας ἀπείληφε, καὶ ὃν ἐχρῆν πόνον συνεισενεγκεῖν ἐν
παντὶ τῷ ἡμερησίῳ δρομήματι διὰ τῆς κατὰ τὸ δωδεκατημόριον ἀπαντή-
σεως ἐσμίκρυνε καὶ ἠλάττωσεν. ἀλλ' οὐδὲ τοιοῦτος ὁ μισθαποδότης
ἐγώ, ὥστε τοσοῦτον ἔχειν τοῦ λόγου πλοῦτον, ὡς τὸν αὐτὸν ἐπίσης
ἐξαρκεῖν ἅπασιν. ἀδικήσω δὲ καὶ ὅσοι τῷ συντόνῳ τῆς προθυμίας τὸ
ἀμελὲς ὑμῶν προλαμβάνοντες ἀπαντῶσιν εἰς τὸ Γυμνάσιον.
Ἔδει μὲν οὖν νῦν ἐπενεγκεῖν τὴν τομὴν καὶ διελεῖν ἀπὸ τῶν ἐρίφων τὰ
πρόβατα, ὥστε τοὺς μὲν εἰσαγαγεῖν ὅποι δὴ φίλον αὐτοῖς, τοὺς δὲ
ἀποπέμ-
ψασθαι· ἐπεὶ δὲ θεῖος ὁ καθ' ἡμᾶς λόγος, δεῖ καὶ πᾶσι τοῖς θείοις
ἀφομοιοῦσθαι. ποῖον οὖν ἐκεῖ τὸ παράδειγμα; οὐκ εὐθὺς ἐντείνει τὸ
τόξον καὶ πέμπει τὸ βέλος θεός, οὐδὲ γυμνοῖ τὸ ξίφος καὶ παίει, οὐδὲ
τοὺς ἄνθρακας ἀνάπτει καὶ καίει· ἀλλὰ κἀκεῖ μὲν τὴν βολὴν ἠπειγμένην
παρακρατεῖ, κἀνταῦθα δὲ ἐπανατείνεται μέν, οὐκ ἐπιφέρει δὲ τὴν
οὐ μάτην οὕτω συντέθεινται, ἀλλ' ἐπὶ πραγμάτων ἀπολωλότων ταῖς

μνήμαις ἐφεύρηνται καὶ αὖθις ἀναχωννυμένων ὥσπερ ἀπὸ βορβόρου τῆς
λήθης, διὰ τί μὴ πολλάκις ἐπὶ τὴν προγυμνασίαν ἐπανακάμψομεν,
ἐκεῖθεν τὰ ποιητέα καὶ μὴ τοῖς τεχνικοῖς λόγοις ποριζόμενοι; οὐ γὰρ
ἀρχαὶ μόνον τὰ ἐκεῖσε λεγόμενα, ἀλλὰ καὶ οἷον ἔργα τὸ τῶν τεχνῶν
πλάτος κεφαλαιούμενα. ὁρῶμεν δὲ καὶ τοὺς σταδιοδρομοῦντας οὐχ ἅπαξ
ἑαυτοὺς προγυμνάσαντας, ἀλλ' ὁσάκις ἂν ἀγωνίζοιντο προελομένους
τε καὶ προτρέχοντας καὶ οἷον ἐπελαφρίζοντας ἑαυτοὺς καὶ τοῖς σκέλεσι
ἐλευθερίαν μνηστεύοντας· καὶ παλαισταὶ δὲ πολλάκις ἐπὶ τῶν ἀγώνων
παλαίσαντες πάλιν γυμνάζονται καὶ δίαυλός τις οἷόν ἐστιν αὐτοῖς τὸ
Γυμνάσιον· μουσικοὶ δὲ οὐ πρὶν ἢ τὸ διάτονον ἐναρμόσαιεν μέλος καὶ
πρὸς
τοῦτο συντάξαιεν τὰς χορδὰς προοιμιάζονται πρὸς αὐτὸ καὶ
προαναβάλλον-
1154
ται οὐχ ἅπαξ ἀλλὰ τοσαυτάκις ὁσάκις ἀγωνίζεσθαι βούλοιντο; οἱ δὲ τὸν

παιᾶνα ἢ τὴν διθύραμβον μελῳδοῦντες ᾠδὴν οὐ πρὶν ἢ τὴν γλῶσσαν
ἀμφοῖν εὑράμενος τὴν φιλίαν, ἥντινα δὴ θεὸς ἕνωσιν τῶν διῃρημένων

ὥσπερ μηχανησάμενος εἰς ἓν ἄγει τὰ διεστηκότα καὶ συναιρεῖ τὰ πολλὰ
καὶ τὸ πλῆθος ποιεῖ ἕν. ταύτῃ δὴ καὶ οὗτος χρησάμενος, πρῶτον μὲν τὰ
ἑαυτοῦ μέρη ὁμολογοῦντα ἀλλήλοις πεποίηκεν, εἶτα δὴ ἰσοδύναμον ἐν
ἑαυτῷ κἀμοὶ τὸν λόγον εὑράμενος, οὕτω συνέδησε πρὸς ἑαυτὸν καὶ
συνέσφιγξεν, ὡς μὴ διῃρῆσθαι δοκεῖν, ἀλλ' ἔχεσθαι ἀλλήλων καρτερῶς
τῇ δυνάμει τοῦ φιλοσόφου δεσμοῦ. διὰ ταῦτα πρὸς τοῦτον ἐγὼ καὶ
πλεῖστα τῶν ἐμῶν συγγραμμάτων ὑπηγόρευσα, καὶ τὴν γλῶτταν, πρὸς
ἄλλους ἐπέχων, πρὸς τοῦτον διελυσάμην καὶ πᾶσαν ἐμαυτοῦ δύναμιν
ἀνεκάλυψα. κἀγὼ μὲν κατ' ἴσον ἐμαυτῷ τὴν τοῦ λόγου παραμετρῶ δύ-
ναμιν· ὁ δέ μοι καὶ μαθητιᾷ καὶ τοῦ ἐμοῦ γυμνασίου γίνεται καὶ τὸν ἐν
ταύτῃ τῇ στοᾷ χορὸν τῷ καθ' ἑαυτὸν μέρει ἀναπληροῖ, Ἀριστοτέλης
φοιτῶν παρὰ Πλάτωνα, ὃν ἐγὼ οὐκ ἂν ὡς ἐκεῖνος ‘πῶλον’
κατονομάσαιμι
πρὸς τὸν οἰκεῖον διδάσκαλον καταναιδευόμενον, ‘νοῦν’ δὲ ‘τοῦ ἀκροατη-
ρίου’ καὶ τοῦ Πυθαγορικοῦ τούτου ὁμακοείου αὐτὸ τὸ κεφάλαιον.
οθʹ. Εἰς τὸ ‘τοσοῦτον διὰ σὲ ἄνθρωπος, ὅσον γίνῃ σὺ δι' ἐκεῖνον θεός’
Περὶ τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως ὁ λόγος· ὅσον γὰρ σὺ ὁ σπουδαῖος

θεοῖς σεαυτὸν καὶ ἀναβαίνεις ταῖς ἀρεταῖς καὶ τῇ εἰς θεὸν οἰκειότητι,
τοσοῦτον πάλιν συγκαταβαίνεις τῇ ἐνανθρωπήσει τοῦ Χριστοῦ νοητῶς
καὶ ἐννοεῖς ἀναλόγως τῆς θεώσεως, ἧς ἐκτήσω διὰ σπουδῆς, τὴν ἀνθρω-
πότητα τοῦ Χριστοῦ, καὶ οὕτως τοσοῦτον γινώσκεις ἐκεῖνον διὰ σὲ
Τοῦ σοφωτάτου Ψελλοῦ καὶ ὑπερτίμου πόνημα ἰατρικὸν ἄριστον δι'

ἰάμβων
Ἰατρικῶν ἄκουε συντόμως ὅρων

νοσημάτων ὁμοῦ τε καὶ συμπτωμάτων.
Ἄφθα διπλοῦν πέφυκεν ἕλκος παιδίοις·
1155
ἡ μὲν γάρ ἐστιν εὐίατος, λευκόχρους,

ἡ δ' ὑπέρυθρος, νηπίων ἀναιρέτις.
Γυμνάσιον κίνησις εὐτονωτάτη,
ἀναπνοῆς ἄμειψις, ἰσχὺς σωμάτων.
ἡ μέν τίς ἐστι τρίψις εὐτονωτάτη,
δεσμοῦσα σάρκας τὰς λελυμένας πλέον·
ἡ δ' εὔλυτος, λύουσα τὰς ἐσφιγμένας·
μέση τις ἄλλη τῶν ἐναντιωτάτων.
Τριττός τίς ἐστί πως κόπος τῶν σωμάτων·
ὁ μὲν περιττῶν ἔκγονος καὶ δριμέων,
ἄλλος δὲ νεύρων καὶ μυῶν σφοδρὰ τάσις,
καὶ φλεγμονώδης ὁ τρίτος κεκλημένος
ὡς φλέγμα καὶ πύρωσιν ἡμῖν εἰσάγων.
μὲν γὰρ αὐτὸ τοῖς πόνοις ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, πάλιν δὲ

ἐπανεκαλεῖτο τῶν πόνων· καὶ ἡ ἄνεσις τούτῳ δεύτερος
πόνος, βιβλίων ἀνάγνωσις καὶ ἐξέτασις καὶ ἡ τοῦ· «Ἐρευ-
νᾶτε τὰς γραφάς» παραγγέλματος ἐπιμέλεια. Τὰ δ' αὖ
κυνηγέσια καὶ ἡ ἀπὸ τοῦ σφαιρίζειν παιδιὰ δευτέρου λόγου
καὶ τρίτου προσῆν τὠμῷ πατρί, ἕως ἔτι νεώτερος ἦν καὶ
οὔπω τὸ θηρίον, ἡ τῶν ποδῶν διάθεσις, αὐτῷ ἐπισυνεπλάκη
καθάπερ ὄφις τις σκολιὸς καί, αὐτὸ δὴ τοῦτο τὸ τῆς κατά-
ματος ὑπήρξατο καὶ εἰς ἀκμὴν ἧκε, τότε δὴ καὶ γυμνα-
σίοις ἑαυτὸν ἐπεδίδου καὶ τοῖς ἱππάσμασι καὶ ταῖς ἄλλαις
σης ὕλης καὶ τοῦ ἐπιβρίθοντος βάρους κουφίζοιτο. Τοῦτο
γὰρ τὸ πάθος ὁ ἐμὸς πατήρ, καθάπερ εἰρήκειν ἄνωθεν, οὐκ
ἐξ ἑτέρας αἰτίας ἔξωθεν, ἀλλ' ἀπὸ τῶν πόνων καὶ τῶν
καμάτων ὑπὲρ τῆς Ῥωμαίων δόξης ἐσπάσατο.
Θεόδωρος Στουδίτης Homilia in nativitatem Mariae (olim sub auctore

Joanne Damasceno) Vol. 96, p.684, line 1
δομηθήσεται οἶκος τῷ ἐρωτῶντι; ἢ τίς ἐξευρεθείη

τόπος τῆς καταπαύσεως αὐτοῦ; ἀλλ' ὅμως εὕρηται,
καὶ πεφανέρωται. Πῶς, καὶ τίνι τρόπῳ; Ὧδε γὰρ
1156
τὸ ζητούμενον. Μικρὸν ἀναμείνας, ἀγαπητὲ, λήψῃ

τοῦ ποθουμένου τὴν ἐπίλυσιν.
δʹ. Μέλλοντος ἀνθρώπου ἐξ οὐκ ὄντων εἰς τὸ εἶναι
παράγεσθαι δι' ἄπειρον Θεοῦ ἀγαθότητα, πρότερον
οὐρανὸς ἐκτείνεται, γῆ ὑπεστόρεσται, θάλασσα πε-
ριώρισται, καὶ ὅσα ἀμφοτέρων συμπληρωτικὰ, ἐν
ταυτῷ τῆς ὅλης διακοσμήσεως εἴληπται. Εἶθ' ὕστε-
ρον ὁ ἄνθρωπος βασιλικῶς εἰς Γυμνάσιον ἀρετῆς ἐν
παραδείσῳ τίθεται· ἀλλ' εἰ μὴ ἡ παράβασις προὐ-
Ἐξοστρακισθεὶς δὲ τοῦ ἐνδύματος, εἰ μὴ ταῖς
θείαις προμηθείαις ἀντανίστατο, οὐκ ἂν εἰς τὴν πο-
λυπαθεστάτην ἀλλοίωσιν κατηγάγετο, ἀντὶ Θεοῦ
μονάρχου πολυθεΐαν σεβόμενος. Διά τοι ταῦτα, ὡς
ἐν κεφαλαίῳ φάναι, τῇ φθορᾷ κατεσχημένων ἁπάν-
των, καὶ Θεοῦ κατοικτιζομένου μὴ εἰς παντελῆ
ἀνυπαρξίαν χωρῆσαι τὸ τῶν οἰκείων χειρῶν πλάσμα,
ἄλλου καινοῦ οὐρανοῦ, γῆς τε καὶ θαλάσσης ποίημα,
Γραφαῖς ὁμιλεῖ καὶ σοφοῖς ἴσως φίλοις

Καὶ ζῇ λογικῶς. Ἂν δὲ πεττεύειν δέοι,
Παιδευτὰ Παλάμηδες, αἰσχύνου βλέπων.
{Φιλῆς.} Ἄθυρμα δήπου τοῦτο καὶ νέοις φίλον·
Κεκύφασι γὰρ πάντες ἁπλῶς εἰς τόδε·
Τῷ δὲ στρατηγῷ κέρδος οὐ φαῦλον τόδε·
Διδάσκεται γὰρ καὶ παρ' αὐτῷ τὸν βίον,
Ὅς ἐστι κύβος ἀστάτως κινούμενος·
Ῥιπτεῖ δὲ γοργῶς τὴν βολὴν τοῦ κινδύνου
Πρὸς τοὺς ἀπαγεῖς τῶν φιληδόνων πόνους.
{Νοῦς.} Ἔχω τι Γυμνάσιον εἰπεῖν σοι ξένον,
Ὃ παιδιᾶς μέν ἐστι καὶ σπουδῆς μέσον·
Τῷ δὲ χρόνῳ, βέλτιστε, λυθὲν ἐκρύβη.
Πλὴν αὖθις αὐτὸ δείκνυσιν οὗτος νέον,
Ἐπεὶ βασιλεῖς καὶ στρατηγοὶ πολλάκις
Καὶ παῖδες αὐτῶν εὐφυῶς ἀνηγμένοι
Προσεῖχον αὐτῷ, μὴ περισπώσης μάχης.
{Φιλῆς.} Εἰ μὴ σύ μοι, βέλτιστε, προσπαίζειν θέλεις,
Ἥδιστ' ἂν ἀκούοιμι τῆς ἐκφράσεως·
Καὶ γὰρ ἔχεις δύναμιν, εἰ βούλει, ξένην,
Καὶ ζωγραφεῖς τὸ πρᾶγμα σαφὲς δεικνύων,
1157
Apophthegmata, Apophthegmata patrum (collectio alphabetica)

Pa. 424, line 36
γίνῃ. Ἐδόθη σοι ἄγγελος τῇ σαρκί; ἀγαλλιῶ· βλέπε

τίνι ὅμοιος γέγονας· τῆς γὰρ Παύλου μερίδος ἠξιώ-
θης. Διὰ τοῦ πυρετοῦ δοκιμάζῃ; διὰ ῥίγους παιδεύῃ;
ἀλλά φησιν ἡ Γραφή· Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ
ὕδατος, καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ἔτυ-
χες τοῦ πρώτου; προσδόκα τὸ δεύτερον. Πράττων
τὴν ἀρετὴν, βόα τὰ τοῦ ἁγίου ῥήματα· φησὶ γάρ·
Πτωχὸς καὶ ἀλγῶν εἰμι ἐγώ. Τέλειος γενήσῃ διὰ
ταύτης τῶν θλίψεων τῆς δυάδος· φησὶ γάρ· Ἐν
θλίψει ἐπλάτυνάς με. Ἐν τούτοις μᾶλλον τοῖς
γυμνασίοις τὰς ψυχὰς ἀσκηθῶμεν· ἐπ' ὀφθαλμῶν
γὰρ ὁρῶμεν τὸν ἀντίπαλον.
ηʹ. Εἶπε πάλιν· Ἐὰν ἀσθένεια ὀχλῇ ἡμῖν, μὴ λυ-
πηθῶμεν, ὡς διὰ τὴν ἀσθένειαν καὶ τὴν πληγὴν τοῦ
σώματος μὴ δυνάμενοι ψάλλειν μετὰ φωνῆς· ταῦτα
γὰρ πάντα ἡμῖν ἠνύετο, πρὸς καθαίρεσιν ἐπιθυμιῶν.
Καὶ γὰρ ἡ νηστεία καὶ ἡ χαμευνία διὰ τὰς ἡδονὰς
ἡμῖν νενομοθέτηται. Εἰ οὖν ἡ νόσος ταύτας ἤμβλυνε,
περιττὸς ὁ λόγος. Αὕτη γάρ ἐστιν ἡ μεγάλη ἄσκησις,
τὸ ἐν τοῖς νόσοις ἐγκαρτερεῖν, καὶ εὐχαριστηρίους
ὕμνους ἀναπέμπειν τῷ Θεῷ.
Apophthegmata, Apophthegmata patrum (collectio systematica) (cap. 1-

9) Ch. 7, paragraph 23, line 30
ἀλλὰ διὰ τοῦ πυρὸς δοκιμώτερος γέγονας. Ἐδόθη σοι

ἄγγελος σκόλοψ τῇ σαρκί, ἀγαλλιῶ, βλέπε τίνι ὅμοιος
γέγονας· τῆς γὰρ Παύλου μερίδος ἠξιώθης. Διὰ τοῦ
πυρετοῦ δοκιμάζῃ, διὰ ῥίγους παιδεύῃ; Ἀλλά φησιν
ἡ Γραφή· «Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ
λοιπὸν ἡτοίμασται ἀναψυκτήριον.» Ἔτυχες τοῦ πρώτου,
προσδόκα τὸ δεύτερον. Πράττων τὴν ἀρετήν, βόα τὰ τοῦ
ἁγίου Δαυὶδ ῥήματα. Φησὶ γάρ· «Πτωχὸς καὶ πένης καὶ
ἀλγῶν εἰμι ἐγώ.» Τέλειος γενήσῃ διὰ τούτων τῶν θλί-
ψεων τῆς τριάδος. Φησὶ γάρ· «Ἐν θλίψει ἐπλάτυνάς με.»
Ἐν τούτοις μᾶλλον τοῖς γυμνασίοις τὰς ψυχὰς ἀσκηθῶμεν·
ἐπ' ὀφθαλμῶν γὰρ ὁρῶμεν τὸν ἀντίπαλον.
1158
Εἶπε πάλιν· Ἐὰν ἀσθένεια ἐνοχλῇ, μὴ λυπηθῶμεν ὡς

διὰ τὴν ἀσθένειαν καὶ τὴν πληγὴν τοῦ σώματος μὴ
δυνάμενοι εἰς εὐχὴν στῆναι ἢ ψάλλειν μετὰ φωνῆς. Ταῦτα
πάντα ἡμῖν ἠνύετο πρὸς καθαίρεσιν ἐπιθυμιῶν. Καὶ γὰρ
νηστεία καὶ χαμευνία διὰ τὰς αἰσχίστους ἡδονὰς ἡμῖν
νενομοθέτηται. Εἰ οὖν ἡ νόσος ταύτας ἤμβλυνε, περιττὸς ὁ
λόγος. Τί δὲ λέγω περιττός; Ὡς γὰρ μείζονι καὶ ἰσχυ-
ροτέρῳ φαρμάκῳ τῇ νόσῳ τὰ ὀλεθριοφόρα συμπτώματα
κεκοίμηται. Καὶ αὕτη ἐστὶν ἡ μεγάλη ἄσκησις, τὸ ἐν ταῖς
Βασίλειος θεολόγος Sermones xli Pa. 104, line 3
Σκάμμα δὲ ἡ τοῦ Ἰσαὰκ σφαγὴ, πρὸς φιλοστόργου

ξιφήρη δεξιὰν ἀναμένουσα. Πρὸς τοσοῦτον ἀγῶνα τὸν
τῆς φιλοθεΐας ἀθλητὴν ὁ Θεὸς προκαλούμενος, ἐν
μέσῳ τῆς οἰκουμένης σταδίῳ προβάλλεται, πολλαῖς
μὲν πρότερον γυμνασίαις ἀρετῆς αὐτὸν καθάπερ ἐν
παλαίστρᾳ παιδοτριβήσας. Νυνὶ δὲ μετὰ τοὺς μυ-
ρίους ἱδρῶτας ὥσπερ ἐν πανδήμῳ θεάτρῳ προτρέ-
πεται· ἵνα καὶ πρὸς τοῦτον ἀποδυσάμενος, ὁ υἱὸς μὲν
στεφανίτης ἀνακηρύττηται· κοινωνὸν δὲ λάβῃ τῆς
νίκης Θεὸν τὸν ἐπὶ τούτοις αὐτὸν ἐκλεξάμενον. Ποῖον
οὖν αὐτῷ πρῶτον ἐν παλαίστρᾳ προτείνει Γυμνάσιον;
Ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου, καὶ ἐκ τῆς συγγενείας
σου καὶ δεῦρο εἰς τὴν γῆν, ἣν ἄν σοι δείξω.
Γυμνός μοι φάνηθι τῶν οἰκείων δεσμῶν, συγγενείας
ἀπόῤῥηξον· γῆς, ἐφ' [ἧς] ἐτέχθης, ἀπόστηθι· πατρὸς
καὶ πατρίδος ἀφίστασο. Νίκησον ἄγκυραν φύσεως
πρὸς ἀρετὴν γυμναζόμενος, καὶ δεῦρο εἰς τὴν γῆν
ἣν ἄν σοι δείξω. Κρύπτει τὸν τόπον, ἵνα γυμνάσῃ
τὸν τόνον. Καλύπτει τὸ πέρας, ἵνα συντείνῃ τὸν
δρόμον. Ἁρπάζει τὴν γνῶσιν, ἵνα πρὸς πόθον ἐγείρῃ
τὸν ἐν τῇ γῇ δρόμον. Ἐξ οὐρανοῦ δέχου τὸ σύνθημα.
Olympiodorus Diaconus Scr. Eccl., Commentarii in Job

Pa. 332, line 1
σιν, ὅτι δῆτα δι' ἁμαρτίας κολάζεται. πλὴν ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἠγνόει
τοῦ καθ' ἑαυτὸν ἀγῶνος τὴν ὑπόθεσιν· ὅθεν ὁ Ἐλιοὺς εἰς μέσον παρ-
ελθὼν οὐ καταδικάζει μὲν τὸν δίκαιον, οὐδὲ ἀποφαίνεται δι' ἁμαρ-
1159
τίας αὐτῷ τὰς κακώσεις ἐπενηνέχθαι – κατὰ τοῦτο μὲν τῶν φίλων καλ-
λίων γενόμενος – , οὐ νοήσας δὲ τοῦ Ἰὼβ τὴν ἔννοιαν, ἐξ' ἧς τοὺς
δοκοῦντας εἶναι κατηγορικοὺς {κατὰ θεοῦ} προέφερε λόγους, κατα-
μέμφεται τὸν Ἰὼβ ὡς ἀσύνετα ῥήματα λαλοῦντα· καλῶς δὲ καὶ ὁ Ἐλι-
οὺς καὶ θαυμασίως τὰ περὶ θεοῦ σοφίας καὶ δυνάμεως ἀπήγγειλεν.
πάντων οὖν ὁμοίως καλῶς καὶ ὀρθοδοξαστικῶς τὴν θείαν πρόνοιαν
καὶ δύναμιν ἀποθαυμαζόντων, ἀγνοούντων δὲ τὴν κατὰ τὸν Ἰὼβ ὑπό-
θεσιν καὶ ὅτι Γυμνάσιον ἀρετῆς ὑπῆρχεν ἡ πληγὴ καὶ οὐχ ἁμαρτημά-
των ἀντίδοσις, τῶν εἰρημένων πάντων ὁ κύριος ποιούμενος τὴν ἐπί-
κρισιν τὰ μὲν περὶ τῆς θείας προνοίας καὶ δυνάμεως καὶ σοφίας πα-
ρὰ πάντων εἰρημένα ὡς καλῶς λεχθέντα ἀποδέχεται – διὸ καὶ αὐτὸς
περιμηκέστερον τὰ περὶ τούτων ἐπεξέρχεται πρὸς μὲν τὸν ἑαυτοῦ φί-
λον, τὸν δίκαιον Ἰώβ, ἡμέρως καὶ πράως διαλεγόμενος καὶ ἐπικυρῶν
μὲν τὰ παρὰ πάντων εἰρημένα περὶ θεοῦ δι' ὧν καὶ αὐτὸς ἐκδιδάσκει
περὶ ἑαυτοῦ τὰ ὅμοια, διδάσκων δὲ ἡμᾶς ὡς ἀκατάληπτα τῆς θείας
προνοίας τὰ κρίματα καὶ ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοὶ τῆς τοῦ θεοῦ σοφί-
ας – , τοῖς δὲ φίλοις ἐπιτιμᾷ ὡς ἀποφηναμένοις περὶ ὧν οὐκ ᾔδεισαν
– μὴ γὰρ πρὸ καιροῦ τι κρίνετε, φησὶν ὁ θεῖος ἀπόστολος,
Ιωάννης Δαμασκηνός Expositio fidei Sec. 25, line 15
οἷόν τι βασίλειον, ἐν ᾧ διαιτώμενος μακαρίαν καὶ πανολβίαν ἕξει ζωήν.

Οὗτός ἐστιν ὁ θεῖος παράδεισος θεοῦ χερσὶν ἐν Ἐδὲμ πεφυτευμένος, εὐ-
φροσύνης καὶ θυμηδίας ἁπάσης ταμιεῖον. Ἐδὲμ γὰρ τρυφὴ ἑρμηνεύεται.
Ἐν τῇ ἀνατολῇ μὲν πάσης τῆς γῆς ὑψηλότερος κείμενος, εὐκραὴς δὲ καὶ
ἀέρι λεπτῷ καὶ καθαρωτάτῳ περιλαμπόμενος, φυτοῖς ἀειθαλέσι κομῶν,
εὐωδίας πλήρης, φωτὸς ἔμπλεως, ὥρας ἁπάσης αἰσθητῆς καὶ κάλλους
ὑπερβαίνων ἐπίνοιαν, θεῖον ὄντως χωρίον καὶ ἄξιον τοῦ κατ' εἰκόνα θεοῦ
ἐνδιαίτημα, ἐν ᾧ οὐδὲν τῶν ἀλόγων ηὐλίζετο, μόνος δὲ ὁ ἄνθρωπος, τῶν
θείων χειρῶν τὸ πλαστούργημα.
Ἐν μέσῳ τούτου ξύλον ζωῆς ὁ θεὸς ἐφύτευσεν καὶ ξύλον τῆς γνώσεως.
Τὸ μὲν ξύλον τῆς γνώσεως ἀπόπειράν τινα καὶ δοκιμὴν καὶ Γυμνάσιον
τῆς
τοῦ ἀνθρώπου ὑπακοῆς καὶ παρακοῆς. Διὸ καὶ ξύλον τοῦ γινώσκειν
καλὸν
καὶ πονηρὸν κέκληται, ἢ ὅτι δύναμιν ἐδίδου γνωστικὴν τοῖς μεταλαμβά-
νουσι τῆς οἰκείας φύσεως, ὅπερ καλὸν μὲν τοῖς τελείοις, κακὸν δὲ τοῖς
ἀτελεστέροις, ἔτι καὶ τὴν αἴσθησιν λιχνοτέροις, ὥσπερ στερεὰ τροφὴ τοῖς
ἔτι δεομένοις γάλακτος· οὐκ ἐβούλετο γὰρ ὁ κτίσας ἡμᾶς θεὸς μεριμνᾶν
καὶ περὶ πολλὰ τυρβάζεσθαι οὐδὲ φροντιστὰς καὶ προνοητὰς τῆς ἰδίας
1160
ζωῆς γενέσθαι. Ὅπερ δὴ καὶ πέπονθεν ὁ Ἀδάμ· γευσάμενος γὰρ ἔγνω,

ὅτι γυμνὸς ἦν, καὶ περίζωμα ἑαυτῷ περιεποιεῖτο· φύλλα γὰρ συκῆς λα-
βὼν περιεζώσατο. Πρὸ δὲ τῆς γεύσεως «γυμνοὶ ἦσαν ἀμφότεροι, ὅ τε
Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα, καὶ οὐκ ᾐσχύνοντο». Τοιούτους δὲ ἀπαθεῖς ἐβούλετο

Vol. 95, p.1048, line 41
Ἐνταῦθα αἱ παραπομπαὶ τῶν τίτλων, τῶν ἀπὸ

τοῦ αὐτοῦ στοιχείου ἀρχομένων, καὶ ἀλλαχοῦ
κειμένων τε καὶ εὑρισκομένων.
Περὶ ἀσκήσεως· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ γ στοιχείῳ

Περὶ ἀρετῆς· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ δ στοιχείῳ τῆς
Περὶ ἀκουσίων ἁμαρτημάτων· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ
ε στοιχείῳ τῆς ΚΑʹ, οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ ἑκουσίων
καὶ ἀκουσίων ἁμαρτημάτων.
Περὶ ἀνθρωπαρεσκούντων· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ κ
στοιχείῳ τῆς Δʹ, οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ κολάκων.
Περὶ ἀσθενούντων· κεῖται ἐνταῦθα ἐν τῷ ν στοιχείῳ
τῆς Βʹ, οὗ ἡ ἀρχὴ, περὶ νοσούντων.

Vol. 95, p.1049, line 44
Αʹ. Περὶ γνωστικῶν καὶ πνευματικῶν ἀνδρῶν· καὶ

ὅσα ἀγαθὰ ἕψεται αὐτοῖς.
Βʹ. Περὶ τοῦ, Γνῶθι σεαυτὸν, ἤτοι Πρόσεχε σεαυτῷ·
καὶ ὅτι χρὴ τὰ οἰκεῖα ἕκαστον περισκοπεῖν, καὶ μὴ
τὰ ἀλλότρια περιεργάζεσθαι κακά.
Γʹ. Περὶ γογγυσμοῦ.
Δʹ. Περὶ γερόντων καὶ παλαιῶν ἀνδρῶν· καὶ ὡς χρὴ
1161
τιμᾶσθαι αὐτούς.
Εʹ. Περὶ γεωργίας καὶ γεωργῶν· καὶ ὅτι καλὸν τὸ
Ζʹ. Περὶ γνωσιμαχούντων.
Ηʹ. Περὶ γυναικῶν· ὅτι χρὴ αὐτὰ ὑποτάσσεσθαι τοῖς
ἰδίοις ἀνδράσι· καὶ μηδὲν πράττειν ἄνευ τῆς αὐ-
τῶν γνώμης καὶ βουλῆς.
Θʹ. Περὶ γυναικῶν κυϊσκουσῶν· καὶ ὅτι μὲν ἄρσεν
τίκτει, ἐπὶ τεσσαράκοντα ἡμέρας οὐκ εἰσελεύσε-
ται εἰς οἶκον Κυρίου· εἰ δὲ θῆλυ, ἐπὶ ὀγδοή-
κοντα.
Ιʹ. Περὶ γυναικῶν· ὅτι οὐ δεῖ ἀκαταλύπτως εὔχεσθαι,
ἀλλὰ οὐδὲ λαλεῖν, ἢ διδάσκειν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ

Vol. 95, p.1309, line 40
κολίας καὶ πόνων τοῖς ἀνθρώποις πέφυκε τὰ χρήσιμα

παραγίνεσθαι. – Φέρει γεηπόνοις ἡδονὴν τὸ ἐξ ὑπ-
τίων τε καὶ βαθυγείων χωρίων πολύν τινα δρέπεσθαι
τὸν καρπόν. Εἰ δέ ποτε καὶ ἐκ πετρώδους γῆς, καὶ
λεπτῆς, καὶ ὑποψάμμου δυνηθείη μετὰ πολλὴν ἐπι-
μέλειαν χρηστοῦ τινος ἀπολαῦσαι καρποῦ, μείζων
ἐντεῦθεν ἡ ἡδονὴ τῷ γεηπόνῳ, διότι πρὸς τὴν τῆς
φύσιν ἀγωνισάμενος, καὶ τοὺς οἰκείους πόνους ἀντεις-
άξας τῇ στειρώσει τῆς γῆς, νίκης τινὰ μαρτυρίαν
ΤΙΤΛ. ϛʹ. – Περὶ γυμνασίου, καὶ μελέτης, καὶ ἀσκήσεως.
»Ἐκ μερίμνης καὶ φροντίδος ἀναφανεῖταί σοι εἰ-
ρήνη.»
»Τέκνον, ἐν ζωῇ σου πείρασον τὴν ψυχήν
σου.»
»Γύμναζε σεαυτὸν πρὸς εὐσέβειαν. Ἡ γὰρ σωμα-
τικὴ γυμνασία πρὸς ὀλίγον ἐστὶν ὠφέλιμος· ἡ δὲ
εὐσέβεια πρὸς πάντα ὠφέλιμός ἐστιν, ἐπαγγελίαν
ἔχουσα ζωῆς, τῆς νῦν καὶ τῆς μελλούσης.»
Οἱ ἐκ μακρᾶς συνηθείας μελετηθέντες πόνοι,

1162
νῶν στρατιὰ τῶν τῇδε ὑπερκύψασα χωρῶν μυριοπληθὴς ἐξε-

φάνη. ὁ δὲ μηδὲν ὑποστειλάμενος σὺν ῥύμῃ πολλῇ παρὰ μέσους
εἰσπίπτει ἄνδρας ὁπλίτας οὕτω πολλούς, καὶ δὴ τρεψάμενος αὐ-
τοὺς οὐ πρότερον διώκων ἐπαύσατο, πρὶν ἐντὸς φρουρίων ἅπερ
ἐνταῦθα ἵδρυται εἰσέπεσον φεύγοντες οἱ πολέμιοι, νεκρῶν τε
ἐπλήσθη τὸ πεδίον ἐκεῖνο. διὰ ταῦτα μὲν οὖν ἐπὶ τὸ στρατό-
πεδον ἀναχωρήσας τὰ δεδογμένα, ὥσπερ εἴρηται, παρακινεῖν
ἤθελεν. ἀλλὰ φῆμαί τινες ἐξ ἑσπέρας ἐπισπῶσαι, αἳ δὴ νεο-
χμωθῆναι τὰ τῇδε διήγγελον, διεκώλυσαν τοῦτον τῆς ἐγχειρή-
σεως. τότε καὶ Βαλδουίνῳ κατεάγηκεν ἡ χεὶρ ἀπ' αἰτίας τοιᾶσδε.
θηρευομένῳ ἐνταῦθα τῷ βασιλεῖ παρῆν καὶ αὐτὸς τοῦ γυμνασίου
κοινωνός. τοῖς γὰρ ἄλλοις πᾶσιν ἐκπεπληγμένος τὸν αὐτοκρά-
τορα καὶ τοῦτο τὸ μέρος εἴ γε εὐδοκιμοίη γνῶναι ἤθελε. ταῖς
τοίνυν τοῦ βασιλέως συνεπεκτείνεσθαι καὶ αὐτὸς φιλοτιμούμενος
ὁρμαῖς δαιμόνιόν τινα περὶ ταῦτα στρεφομένου τρόπον ἔλαθε σὺν
τῷ ἵππῳ κατολισθήσας τήν τε χεῖρα, ὥσπερ εἴρηται, κακῶς ἔπα-
θεν, ἣν ἐν τῷ παραυτίκα καταδήσας βασιλεὺς τὰ εἰκότα τε ἐπι-
μελησάμενος ὀλίγαις ὕστερον ἀπήλλαξεν ἡμερῶν. ἦν γὰρ καὶ
τά γε τοιαῦτα πολλοὺς τῶν διὰ βίου περὶ τὴν ἰατρῶν ἀναστρα-
φέντων παρελαύνων τέχνην. ἀμέλει καὶ φλέβας εἶδον αὐτὸν
ἔγωγε τέμνοντα καὶ φάρμακα νοσοῦσι τεχνιτῶν ἀπορίᾳ παρεχό

Vol. 1, p.193, line 3
χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ ἐσθῆτάς τε καὶ ὀθόνας παντοδαπὰς ζῶά τε

πάντα ὅσα ἥμερα πλὴν χοίρων· πολλοὶ δὲ καὶ ἐν ταῖς ἁρπαγαῖς
διεφθείροντο. αὐτὸς δ' ἑωρᾶτο πολλάκις ὀρχούμενος, ἡνιοχῶν,
προῄει τε ὑπογραφόμενος τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὰς παρειὰς ἐρυ-
θαίνων, φύσει τε πρόσωπον ὡραῖον ὑβρίζων βαφαῖς ἀσχήμοσιν.
ὁρῶσα δὲ ταῦτα ἡ Μαῖσα ὑποπτεύουσά τε τοὺς στρατιώτας
ἀπαρέσκεσθαι πείθει αὐτὸν θέσθαι υἱόν.
44. (138). Ὅτι ἡ Μαμαία τὸν υἱὸν αὐτῆς Ἀλέξανδρον ἀπῆγε
μὲν τῶν αἰσχρῶν καὶ ἀπρεπῶν τοῖς βασιλεῦσιν ἔργων διδασκάλους
τε πάσης παιδείας λάθρα μετεπέμπετο παλαίστραις τε καὶ τοῖς
ἀνδρῶν γυμνασίοις . ἐφ' οἷς Ἀντωνῖνος ἤσχαλλε καὶ μετε-
γίνωσκε τούς τε διδασκάλους ἀπεσόβει. ἐς τοσοῦτον δὲ ἐξώκειλεν,
ὡς δὴ πάντα τὰ ἀπὸ τῆς σκηνῆς καὶ τῶν δημοσίων θεάτρων
1163
μεταγαγεῖν ἐπὶ τὰς μεγίστας ἀρχὰς καὶ τοῖς μὲν στρατοπέδοις

ἔπαρχον ἐπιστῆσαι ὀρχηστήν τινα γεγονότα· τῆς τε τῶν ἱππέων
ὑποστάσεως προέστησεν ἡνίοχον τοῖς τε δούλοις αὐτοῦ καὶ ἀπε-
λευθέροις τὰς τῶν μεγίστων ἐθνῶν ἐξουσίας ἐνεχείριζεν. πάντων
δὲ οὕτως τῶν πάλαι δοκούντων σεμνῶν ἐς ὕβριν καὶ παροινίαν
ἐκβεβακχευμένων, οἵ τε ἄλλοι πάντες ἄνθρωποι καὶ μάλιστα οἱ
στρατιῶται ἤχθοντο. ἐμυσάττοντο δὲ αὐτὸν ὁρῶντες τὸ μὲν πρό-
σωπον καλλωπιζόμενον, περιδεραίοις δὲ χρυσοῖς καὶ ἐσθῆσιν

Vol. 2, p.349, line 7
μητέρα τιμᾶν ἔλεγεν, ἐπαπέκτεινε φαρμάκῳ, οὐδ' ἀνέμεινεν ὀλί-

γας ἡμέρας ἵν' ἄλλως ὑπὸ τοῦ γήρως ἀποθάνῃ, ἀλλ' ἐπεθύμησε
καὶ ἐκείνην ἀπολέσαι. καὶ ἔσπευσέ γε τοῦτο ποιῆσαι διὰ τὰ κτή-
ματα αὐτῆς τὰ ἐν Βαίαις καὶ ἐν τῇ Ῥαβεννίδι ὄντα, ἐν οἷς καὶ
ἡβητήρια μεγαλοπρεπῆ κατεσκεύασεν, τοῦτ' ἔστιν ἑστιατήρια καὶ
καταλύσεις.
242. Ὅτι ὁ Νέρων βραχὺ καὶ μέλαν, ὥς γε καὶ παραδέδοται,
φώνημα εἶχεν.
243. Ὅτι ὁ Νέρων τὸν στέφανον τῶν κιθαρῳδῶν ἀνικεὶ
ἔλαβε, πάντων ὡς καὶ ἀναξίων τῆς νίκης ἐκβληθέντων, καὶ εὐθὺς
ἐς αὐτὸ τὸ Γυμνάσιον ἐν τῇ στολῇ σφων ἐσεγράφη. κἀκ τούτου
καὶ οἱ ἄλλοι στέφανοι οἱ τῆς κιθαρῳδίας ἐξ ἁπάντων τῶν ἀγώνων
ὡς καὶ μόνῳ ἀξιονίκῳ ἐπέμποντο. ταῦτα ἐπαίζετο ἐν Ῥώμῃ.
244. Ὅτι ὁ Τιγελλῖνος διεδέξατο τὸν Βοῦρρον, ἀσελγείᾳ καὶ
μιαιφονίᾳ πάντας τοὺς καθ' αὑτὸν ἀνθρώπους ὑπεράρας. τόν τε
Νέρωνα ἀπ' αὐτῶν προσεποιήσατο, καὶ τὸν συνάρχοντα Ῥοῦφον
παρ' οὐδὲν ἐτίθετο.
245. Ὅτι ὁ Νέρων γέλωτα καὶ σκώμματα τὰ τῶν συγγενῶν
κακὰ ἐποιεῖτο.
246. Ὅτι ἐκ τῶν συναχθέντων ἐς τὸ Ἄντιον πολλῶν ἀπολο-
μένων ὁ Νέρων ἐν ἑορτῆς μέρει τοῦτο ἐποιεῖτο.
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De insidiis

Pa. 86, line 33
καὶ λοιμώδη νόσον κατασχεῖν τὴν Ἰταλίαν καὶ πολλοὺς διαφθεί-

ρειν. ἐπέσχε δὲ καὶ λιμὸς κατ' αὐτὸ τοὺς ἀνθρώπους, ἐκ τοιαύτης
αἰτίας. Κλέανδρός τις, τῷ μὲν γένει Φρὺξ συναυξηθείς τε τῷ
Κομόδῳ, εἰς τοσοῦτον ὑπ' αὐτοῦ τιμῆς προῆλθεν, ὡς καὶ τὴν τοῦ
1164
σώματος φρουρὰν καὶ τοῦ θαλάμου καὶ τῶν στρατιωτῶν πρόνοιαν

ἐγχειρισθῆναι· ὑπὸ δὲ πλούτου καὶ τρυφῆς ἀνεπείσθη καὶ πρὸς
βασιλείας ἐπιθυμίαν προῆλθεν· ὠνούμενος δὲ πλεῖστον σῖτον
ἀπέκλειεν, ἐλπίζων τόν τε δῆμον καὶ τὸ στρατόπεδον ἐν σπάνει
καταστήσας, ἐπιδόσεσι λαμπραῖς ἁλόντας ὑπαγαγέσθαι· καὶ
Γυμνάσιον καὶ λουτρὸν μέγιστον κατασκευάσας τούτους ἐδελέαζεν.
οἱ δὲ Ῥωμαῖοι ἀπεχθῶς ἔχοντες πρὸς αὐτὸν καὶ τῶν δεινῶν τὰς
αἰτίας εἰς ἐκεῖνον ἀναφέροντες τὰ μὲν πρῶτα ἐν τοῖς θεάτροις
κακῶς ἠγόρευον, τὸ δὲ τελευταῖον καὶ ἐν τῷ προαστείῳ τοῦ
Κομόδου πανδημεὶ ἐπελθόντες κατεβόων καὶ τὸν Κλέανδρον πρὸς
θάνατον ᾔτουν. ταραχῆς δὲ οὔσης, τῷ μὲν Κομόδῳ ἐκώλυσεν
γνωσθῆναι, αὐτὸς δὲ στρατιώτας ἐπαφῆκεν τῷ δήμῳ καὶ μέχρι
τῆς πόλεως διωκόμενον ἔκοπτεν. ὡς δὲ ἐν τῇ πόλει εἰσῆλθεν,
οἱ ἐν αὐτῇ μείναντες, αἰσθόμενοι τὸ κατειληφὸς πάθος, ἀποκλεί-
σαντες τὰς εἰσόδους ἐκ τῶν δωμάτων λίθοις καὶ κεράμοις ἔβαλλον
τοὺς ἱππέας. οἱ δὲ ἔπασχον ἅπερ ἐδεδράκεισαν. τιτρωσκόμενοι
πάντως γινῶσκον ὡς εἰς τοῦτο τέτακται. καὶ ἀποστέλλονται

μὲν ἰδικῶς εἰσπράξασθαι τιμωρίαν παρὰ τῶν πονηρῶν, ἀπο-
στέλλονται δὲ καὶ πρὸς δικαίους, οὐχ ἵνα τιμωρήσωνται, ἀλλ'
ἵνα πειράσωσιν. ἐπειδὴ γὰρ ἄγγελος ἅγιος ὑπουργῆσαι τῇ
πείρᾳ οὐ κελεύεται (οὐδὲ γὰρ ὁ θεὸς κελεύει τὸ ἀπρεπὲς ἀγγέλῳ
θείῳ), διὰ τοῦτο δαίμονες ταύτην ἐπιτρέπονται τὴν πεῖραν.
καὶ μὴ θαυμάσῃς, εἰ πρὸς δικαίους δαίμονες ἀποστέλλονται.
ἀνήχθη γὰρ ὁ πάντων δεσπότης ἀπὸ τοῦ Ἰορδάνου εἰς τὴν
ἔρημον πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου. εἰ τοίνυν τὸν τοῦ
παντὸς κύριον ὁ διάβολος ἐπείρασεν, τί θαυμάζεις, εἰ καὶ
τοῦ δικαίου εἰς Γυμνάσιον ὑπομονῆς δαίμων ἀποστέλλεται;
ἀποστέλλεται δὲ οὐ θεοῦ κελεύοντος αὐτόν, ἀλλὰ παραχωροῦν-
τος. σχηματίζει γὰρ τὸν λόγον ἡ γραφὴ ὡς ἐν προσωπο-
ποιΐᾳ, ὡς ὅταν λέγει· τῷ δὲ ἁμαρτωλῷ εἶπεν ὁ θεός.

Vol. 110, p.157, line 42
ρεύσεται καὶ ἀπατήσει τὸν Ἀχαὰβ, καὶ πεσεῖται;»

1165
ἀπεκρίθη πνεῦμα πονηρόν· «Ἰδοὺ ἐγὼ,» πάντως

γινῶσκον, ὅτι εἰς τοῦτο τέτακται. Καὶ ἀποστέλλον-
ται μὲν ἰδικῶς εἰσπράξασθαι τιμωρίαν ἐπὶ τῶν πο-
νηρῶν, ἀποστέλλονται δὲ καὶ πρὸς δικαίους, οὐχ ἵνα
τιμωρήσωνται, ἀλλ' ἵνα πειράσωσιν· ἐπειδὴ γὰρ
ἄγγελος ἅγιος ὑπουργῆσαι τῇ πείρᾳ οὐ κελεύεται· – οὐδὲ γὰρ ὁ Θεὸς
κελεύει τὸ ἀπρεπὲς πρᾶγμα ἀγγέλῳ
θείῳ – διὰ τοῦτο δαίμονες ταύτην ἐπιτρέπονται τὴν πεῖραν. Καὶ μὴ
θαυμάσῃς εἰ πρὸς δικαίους δαίμο-
νες ἀποστέλλονται· «Ἀνήχθη» γὰρ, φησὶν, ὁ πάντων Δεσπότης ἀπὸ τοῦ
Ἰορδάνου «εἰς τὴν ἔρημον
πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου.» Εἰ τοίνυν τὸν τοῦ παντὸς Κύριον ὁ
διάβολος ἐπείρασε, τί θαυμάζεις,
εἰ καὶ ἐπὶ τοὺς δικαίους εἰς Γυμνάσιον ὑπομονῆς δαίμων ἀποστέλλεται;
Ἀποστέλλεται δὲ, οὐ Θεοῦ κε-
λεύοντος αὐτὸν, ἀλλὰ παραχωροῦντος· σχηματίζει γὰρ τὸν λόγον ἡ
ΙϞʹ. Περὶ τοῦ Ἰακώβ.
Ἰσαὰκ δὲ γενόμενος ἐτῶν ξʹ ἐγέννησε τὸν Ἰακὼβ,
καὶ μετὰ τοῦτο ἔζησε (13b) ρκʹ ἔτη, καὶ ἀπέθανε,
ζήσας τὰ πάντα ρπʹ ἔτη. (2) Ἰακὼβ δὲ, γενόμενος
ἐτῶν πεʹ, ἐγέννησε τὸν Λευῒ, καὶ μετὰ τοῦτο ἔζησεν
ἔτη ξθʹ, καὶ ἀπέθανεν εἰς Αἴγυπτον,
Georgius Syncellus Chronogr., Ecloga chronographica Pa. 334, line 19
τὰ τοῦ ἱεροῦ χρήματα προδίδειν ὑπισχνούμενος· ἅτινα μαθὼν ὁ Σέλευκος
διὰ τοῦ Ἀπολλωνίου πέμπει Ἡλιόδωρον τὸν ἐπὶ τῶν πραγμάτων, ὃς

θείαις
μάστιξι παιδευθεὶς κενὸς ἐπανῆλθεν· Ὀνείας δὲ ὁ ἀρχιερεὺς διαπράττεται
φυγαδευθῆναι τὸν Σίμωνα. καὶ ἐν τούτοις θνήσκει Σέλευκος ὁ καὶ Φιλο-

πάτωρ βασιλεύσας ἔτη ιβʹ, μεθ' ὃν Ἀντίοχος ὁ Ἐπιφανὴς ἀδελφὸς τοῦ
αὐτοῦ Σελεύκου, υἱὸς δὲ Ἀντιόχου τοῦ μεγάλου, ὃς καὶ ἦν ὁμηρεύων ἐν
Ῥώμῃ. βασιλεύει δὲ Συρίας ἔτη ιαʹ.
Τούτῳ Ἰάσων ἀδελφὸς Ὀνείου τξʹ τάλαντα ὑπέσχετο εἰ τὴν ἀρχιερωσύ-
νην λάβοι, καὶ ξʹ ἄλλα προσόδου, καὶ ἕτερα ρʹ, εἰ τοὺς Ἰουδαίους πρὸς
ἑλληνισμὸν μεταγάγοι. ἐφ' οἷς τὸν μὲν Ὀνείαν ἐξέωσε τῆς ἱερωσύνης ὁ
Ἀντίοχος, Ἰάσωνι δὲ ταύτην παρέσχεν. ὡς Γυμνάσιον ἐφήβων κατα-
στήσας, ἀγῶνος ἐν Τύρῳ πενταετηρικοῦ ἀχθέντος θεωροὺς ἔπεμψεν
Ἰάσων
1166
καὶ δραχμὰς ͵γ εἰς θυσίαν τοῦ Ἡρακλέους. καὶ τὸν βασιλέα Ἀντίοχον εἰς
Ἱερουσαλὴμ ἐλθόντα μεγαλοπρεπῶς ὑπεδέξατο, χρήματά τε ἄλλα διὰ
Με-
νελάου τοῦ ἀδελφοῦ Σίμωνος ἔπεμψεν. ὁ δὲ Μενέλαος τʹ ταλάντοις
ὑπερ-
βαλλόμενος τὸν Ἰάσωνα τῆς ἱερωσύνης ἐπέβη. ἀλλ' Ἰάσων μὲν διὰ ταῦτα
εἰς τὴν Ἀμανῖτιν ἔφυγε, Μενέλαος δὲ μὴ ὑπαντῶν διὰ πλήθους τὰ ὑπο-
σχεθέντα δοῦναι τῷ Ἀντιόχῳ ἐξώσθη τῆς ἀρχιερωσύνης, Λυσίμαχός τε
καὶ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ διαδέχεται αὐτόν· Ὀνείας δὲ ὁ πρὸ τούτων
ἀρχιερεὺς
καὶ Ἰλλυριοῖς καὶ Βουλγάροις ἄρχουσί τε καὶ ἀρχομένοις, καὶ οὐκ ἦν

ὃς οὐ πεπείρατο τῆς τοῦ ἀνδρὸς καλοκαγαθίας· ἐπιεικὴς γὰρ καὶ μέ-
τριος εἴπερ τις ἄλλος ἀνθρώπων γενόμενος τὴν ἁπάντων εὔνοιαν ἐπε-
σπάσατο, πρὸς μὲν τὸ εὐεργετεῖν ὀξύτατος ὢν καὶ συντονώτατος, πρὸς
δὲ τὸ κολάζειν ἀμβλὺς καὶ δυσκίνητος. Τεκμήρια δὲ τῆς τ' ἀνδρὸς ἀρε-
τῆς καὶ ἄλλα μὲν πλεῖστα, οὐχ ἧττον δὲ καὶ τὸ τὴν βασιλείαν ἀποσκευά-
σασθαι· ὅπως δέ, προϊὼν ὁ λόγος δηλώσειε.
Τρίτον ἔτος ἀνύων ἤδη κατὰ τὴν βασιλείαν ὁ ἀδελφός τε καὶ βασι-
λεὺς τὸν τῆς Προποντίδος διαπεράσας πορθμὸν ἐν τοῖς περὶ τὸ Ὁνω-
ράτου πολίχνιον προαστείοις ηὐλίζετο, ἐπὶ θήραν τε συνεχῶς ἐξιὼν καὶ
τὸ σῶμα γυμνάζων. Ἀλλὰ κατ' οὐδὲν αὐτῷ συνετέλει τὸ Γυμνάσιον·
νόσῳ γὰρ συνεσχέθη πλευρίτιδι καὶ τρίτην ἡμέραν ἐγκαρτερήσας, ἐπειδὴ
ᾔσθετο ἑαυτοῦ μὴ καλῶς ἔχοντος, εἰς τὸν βασιλικὸν εἰσελθὼν δρόμωνα
ἐκομίσθη πρὸς τὰ ἀνάκτορα. Φροντὶς οὖν εἶχεν αὐτὸν εὐθὺς τοῦ μετ'
αὐτὸν βασιλεύσοντος καὶ πάντων ὁ ἀδελφὸς προτετίμητο – ᾔδει γὰρ
τοῦτον χρηστὸν ὄντα καὶ ἱκανὸν περὶ τὴν τῶν κοινῶν πραγμάτων ἀντί-
ληψιν – , εὐθύς τε μετεκέκλητο καὶ λόγων πρὸς αὐτὸν ὁ βασιλεὺς ἤρ-
χετο παρακλητικῶν· «Ἐμὲ μέν, λέγων, ὦ φίλτατε ἀδελφέ, τὸ πέρας
ἤδη τοῦ βίου καταλαβὸν βιάζεται πρὸς τὴν ἔξοδον, σὲ δὲ χρὴ τῶν κοι-
νῶν ἀντιλαβέσθαι πραγμάτων καὶ τοὺς τῆς βασιλείας οἴακας ἀναδέ-
ξασθαι· τοῦτο γὰρ λυσιτελήσειν οἶμαι οὐ τοῖς καθ' αἷμα μόνον ἡμῖν
Θεόγνωστος γραμματικός Canones sive De orthographia Sec. 762, li 2
χιον ὁ ἰχθύς· μαστίχιον· δολίχιον.

Τὰ διὰ τοῦ νιον ὑπὲρ δύο συλλαβὰς μονογενῆ οὐδέτερα
προπαροξύτονα διὰ τοῦ ι γράφει τὴν παραλήγουσαν, καὶ τὴν
πρὸ αὐτῆς τὴν αὐτὴν τῷ πρωτοτύπῳ· οἷον, Ἐλευσὶν, Ἐλευ-
1167
σίνιον· σκηνὴ, προσκήνιον, περισκήνιον· θὶν, θινὸς, θίνιον, καὶ

ἀκροθίνιον· οὕτως Ἡρωδιανὸς ἐν τῇ καθόλου.
Τὰ διὰ τοῦ εριον οὐδέτερα μονογενῆ διὰ τοῦ ι γράφεται
κατὰ τὴν παραλήγουσαν, καὶ τὴν πρὸ αὐτῆς ἔχει διὰ τοῦ ε
ψιλοῦ· οἷον, ἀστέριον· περιστέριον· διφθέριον.
Τὰ διὰ τοῦ ασιον οὐδέτερα μονογενῆ διὰ τοῦ ι γράφονται·
οἷον, Βουπράσιον· Γυμνάσιον· ἱππάσιον· κοράσιον· τοῦτο οὐ
δόκιμον τοῖς παλαιοῖς Ἕλλησι, κόριον γὰρ λέγουσιν.
Τὰ διὰ τοῦ λιον ὑπὲρ δύο συλλαβὰς οὐδέτερα μονογενῆ
προπαροξύτονα διὰ τοῦ ι γράφεται κατὰ τὴν πρὸ τέλους·
Ὁμόλιον ἡ πόλις· πιδάλιον· κειμήλιον· κανθήλιον, τὸ ἐπὶ τῇ
προίμνῃ ἐπικαμπὲς ξύλον· ἐδώλιον τὸ βάθρον τῆς νεὼς, ἐφ' ὁ
καθέζονται οἱ ἐρέσσοντες· τραγάλιον· οἰνοπώλιον· ἀρτοπώλιον.
Τὰ διὰ τοῦ γιον οὐδέτερα μονογενῆ ὑπὲρ δύο συλλαβὰς
προπαροξύτονα διὰ τοῦ ι γράφονται· οἷον, Φρύγιον· κυνή-
γιον· ὀροπύγιον· σιράγγιον· φαλάγγιον.

Sec. 775, line 13
πον δὲ ἰδιάζοντα, διὰ τὸ Λάγειον παρὰ Ἀλεξανδρεῦσιν ἐν

Τὰ διὰ ειον τρισύλλαβα καθαρεύοντα τοῦ ν προπαροξύ-
τονα μονογενῆ, ἀπὸ ἑνὸς φωνήεντος ἀρχόμενα, διὰ τῆς ει
διφθόγγου γράφονται· ὄνειον· φάνειον· κράνειον· κώνειον· δά-
νειον· γένειον, κάνειον ὃ καὶ κάνεον· ξάνειον· κτένειον, ὃ φοροῦ-
σιν γυναῖκες ἐπὶ τοῦ ἀναδήματος.
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα Historiae Book-dialogue-index 1, ch. 12, sec.

11, line 2
1168
κράτορος) πάθος γῆς ἀνεφοίτησε καὶ μέγιστος σεισμὸς ἐνε-

δήμησεν, οἷα τῆς γῆς παρασκιρτώσης ἐκ πυθμένων αὐτῶν.
τὸν δὲ λόγον οὐ δίειμι· τῷ γὰρ Σταγειρίτῃ οὐκ ὀλίγα ἄττα
περὶ τούτου πεφιλοσόφηται, καὶ εἴ τῳ λέγων πιθανὸς φανεῖται,
ἐπαινείσθω τῆς εὐφυΐας, εἰ δὲ μή, τῷ γε πατρὶ ἀποπεμπέτω
περιθάλπειν τὸ δόγμα. τοιγαροῦν ἡμέρας κλινούσης ἐδινεῖτο
τὸ κέντρον, καὶ ὁ φόβος ἐξαίσιος ἦν, ὡς καὶ τοὺς ἱππομα-
νοῦντας ὑπὸ τοῦ δέους ἀθρόον μεταβάλλεσθαι πρὸς τὸ
σῶφρον, δίκην παίδων ἐν παιδιᾷ κύβων ἀφικομένου ἐξα-
πιναίως τοῦ παιδοτρίβου, τό τε παραπέτασμα τὸ πρὸ τοῦ
γυμνασίου τῶν ἱππικῶν ἀγωνισμάτων, ὃ δὴ σύνθημα τῆς
ἱλαρίας ἐτύγχανεν ὄν, περιαιρεῖται διὰ τὸν ἀδόκητον κίνδυ-
νον, ἅπαντάς τε συνέβαινε πρὸς τοὺς ἱεροὺς σηκοὺς ἐντεμε-
νίζεσθαι ὀρρωδοῦντας τὸν θάνατον.
(Θηλυκόν.)

τῶν φίλων.
Ζωναράς. Lexicon Alphabetic letter delta, p.568, line 24
Δρῆσος. κύριον.
Δριμύς. ὁ ὀξύς.
Δρομοκήρυκες. οἱ ἀγγελιοφόροι. οὕτως Δίων.
1169
οἱ ἐπισπούδως πεμπόμενοι, ἢ οἱ ἡμεροδρόμοι.

Δρόμος. τὸ Γυμνάσιον κατὰ Κρῆτας. [δρόμῳ δ'
ἰσῶσαι τῇ φύσει τὰ πράγματα νίκης ἔχων,
ἐξῆλθε πάντιμον γέρας.]
Δρύϊνος. ξύλινος, καὶ ὡς ἄν τις εἴποι λίθινος.
Δρυφάκτους. ξυλίνους θώρακας ἢ τοὺς νῦν
καγκέλλους καλουμένους. ἢ τὰ διαφράγματα ἢ
τὰ περιτειχίσματα. εἰρῆσθαι δὲ κυρίως πάντα
τὰ ἀπὸ ξύλου γινόμενα. δρυόφακτος τὶς ὢν ὁ
ἐκ δρυῶν φραγμός. [πάλαι γὰρ πάντα τὰ ξύλα
δρῦας ἐκάλουν, καὶ δρυμόν. ἢ παρὰ τὴν δρῦν
καὶ τὸ πακτῶσαι, ὅ ἐστι πῆξαι, δρύπακτος καὶ
Ιωάννης 6ος Καντακουζηνός. Historiae Vol. 1, p.135, line 5
νέου βασιλέως ἀποστὰς, πρὸς τὸν πρεσβύτερον ηὐτομόλησεν.

ὁ νέος δὲ βασιλεὺς μετὰ τὴν εἰς Διδυμότειχον ἄφιξιν ἐνόσησε
ῥῖγος καθημερινὸν ἐν ἡμέραις τεσσαράκοντα ἐφεξῆς· τούτου δὲ
πεπαυμένου, αἵματος ἄπιστόν τι χρῆμα διὰ τῶν μυκτήρων
ἐῤῥύη ἐν ἡμέραις δυοκαίδεκα συνεχῶς. λωφήσαντος δὲ καὶ
τούτου τοῦ κακοῦ, αὖθις ἐῤῥίγωσε τεταρταῖον ἐν ἑνὶ καὶ
δέκα μησίν. ἀπὸ δὲ τοῦ τοιούτου κακοῦ τά τε σπλάγχνα καὶ
ὁ σπλὴν κακῶς διατεθέντα, ἄχρι καὶ τελευτῆς αὐτοῦ τῆς
κακώσεως οὐκ ἴσχυσαν ἀπαλλαγῆναι· ἀλλὰ πόνοις καὶ καθη-
μερινοῖς γυμνασίοις μεθώδευε τὸ κακὸν ὅπως ἀναπνεῖν ἐῴη.
ὁ δέ γε πρεσβύτερος βασιλεὺς, καίτοι θαυμαζόμενος ἐπὶ συ-
νέσει, καὶ δεινὸς δοκῶν ἐκ τῶν πραγμάτων συνεῖναι τὸ δέον,
ὁρῶν τὸν ἔγγονον πλήθει τε στρατιᾶς καὶ προθυμίᾳ καὶ ἀν-
δρίᾳ τῇ πρὸς τὰς μάχας ὑπερέχοντα πολλῷ τῶν αὐτοῦ, καὶ
δίκαιος ὢν προσδέξασθαι τὴν εἰρήνην, ἐπεὶ καὶ μετὰ καλοῦ
τοῦ σχήματος ἐγίνετο, δεομένων ἐκείνων· ὁ δὲ, ἐπιπολὺ μὲν
ἠξίωσεν ἀποκρίσεως οὐδεμιᾶς τοὺς ἐπὶ τῇ εἰρήνῃ ἀφιγμένους
πρέσβεις, χρόνου δὲ παρῳχηκότος πολλοῦ, ἀπέπεμψεν ἀπρά-
κτους. ἐνῆγε δὲ αὐτὸν πρὸς τὸ μᾶλλον τὸν πόλεμον αἱρεῖσθαι
μάλιστα μὲν καὶ ἡ τοῦ Συργιάννη ἄφιξις πρὸς αὐτὸν,
Pseudo-Sphrantzes Hist., Chronicon sive Maius (partim sub auctore

Macario Melisseno) Pa. 316, line 39
1170
ἤδη γεγένηται θαυμασίοις ἡμᾶς ὄμβροις ἐπιβλύσασα χαρισμάτων· ἡ δὲ

πρὸς τῷ τέ-
λει τοῦ παρόντος αἰῶνος γενήσεται, εὐθύνας τῶν ἑκάστῳ βεβιωμένων
εἰσπράττουσα.
Εἰ οὖν τὴν ἐπὶ τὸ σῶσαι μόνον γεγενημένην παραφαῦλον ἡγεῖσθε, τὴν δὲ
ἐπ' εὐθύ-
νην ἄγουσαν τοῦ Μεσσίου παρουσίαν ἐπιζητεῖτε, σκοπεῖτε, μὴ πρὸ
ἐκείνης λάθητε
λύκῳ προσιόντες ἀντὶ ποιμένος καὶ τῷ τοῦ ἀντιχρίστου στόματι
περιπέσητε καὶ σὺν
ἐκείνῳ τῷ πυρὶ τῷ αἰωνίῳ παραπεμπόμενοι ἀνόνητα μετακλαύσησθε. Ἢ
οὐ καὶ τοῦ-
τον μετὰ τὴν χρόνου περίοδον καὶ τῶν ἡμερῶν αὐτοῦ ἐξαρίθμησιν ὁ
προφήτης ἐπι-
δημήσειν εἴρηκε Δανιήλ, θηρίον τροπικῶς ὀνομάσας παρὰ τὸ τῆς γνώμης
ἀτίθασον
γέμον ἀπονοίας καὶ δυσσεβείας καὶ τῷ τοῦ πυρὸς ποταμῷ τῷ ὑπ' ὄψιν
ῥέοντι τοῦ κρι-
τοῦ πρὸ τῶν ἄλλων δοθήσεσθαι; Ὥσπερ γὰρ ὁ διάβολος παρὰ πάντα τὸν
νῦν αἰῶνα
τῆς ἡμετέρας γνώμης ἀφείθη βάσανος καὶ τοῦ τῆς ψυχῆς αὐτεξουσίου
Γυμνάσιον, εἰ
προαιρετικῶς ἔχομεν τοῦ καλοῦ καὶ τῆς ἀρετῆς, – τοὺς γὰρ ἀρίστους ἡ
πάλη δείκνυ-
σιν, – οὕτω καὶ ὁ ἀντίχριστος· ὃς καὶ τὸν ὑπὸ τοῦ Ἐνὼχ καὶ Ἠλιοῦ
ἔλεγχον μὴ φέ-
ρων ἀνελεῖ ὁ τύραννος, τὸν τοῦ μαρτυρίου στέφανον προξενήσων αὐτοῖς·
καὶ γὰρ οὔ-
πω πεῖραν θανάτου ἔγνωσαν.”
Λοιπὸν ἕνεκεν τῆς τοῦ παναγίου πνεύματος αἴγλης καὶ τοῖς σοφοῖς
ῥήμασι τοῦ
αὐτοκράτορος καὶ τοῦ ἱερομονάχου Ματθαίου φωτισθεὶς ὁ Ἑβραῖος τὴν
ἁγίαν τριάδα
φανερῶς ὡμολόγησε καὶ πάντα τὰ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως δόγματα· καὶ
τῷ θείῳ βα-
πτίσματι ἀναγεννηθεὶς ἀντὶ Ξένου Ἐμμανουὴλ ἐπωνομάσθη.
XIII. Λοιπὸν ἐπὶ τὸ προκείμενον ἐπανέλθωμεν. Τῇ
κζ-ῃ τοῦ Νοεμβρίου τοῦ αὐτοῦ ἔτους διέβη ὁ βασιλεὺς κὺρ Ἰωάννης
1171

line 4
κατὰ τὰς ποιότητας θεωρεῖται, εἰ μή που τύχοι καὶ τὸ

τοιοῦτόν τι ταύταις συναναφαινόμενον· τῇ δὲ κατεργασίᾳ
καὶ ἑψήσει καὶ τῷ πάχει καὶ λεπτότητι ἕκαστον δοκιμάζε-
ται.
Τὰ μὲν γὰρ ἐλλείπει ταῖς ἑψήσεσι καὶ τῇ ἀρτύ-
σει ὡς ἀηδῆ ἐντεῦθεν ἢ σκληρὰ τῷ τρεφομένῳ φαίνεσθαι,
καὶ χρόνου πλείονος εἰς πέψιν δέεσθαι.
Ὅσα δὴ ζω-
ώδη, τὰ μὲν μείζω τε καὶ σκληρότερα καὶ γεωδέστερα, τὰ
δ' αὖ οὐχ οὕτως· καὶ αὐτὰ δ' αὐτῶν ταῖς τε εὐσαρκίαις
καὶ ἡλικίαις διενήνοχεν, ἔτι δὲ διαίταις καὶ γυμνασίοις. τὰ
πάντα δὲ ταῖς οἰκειότησι τῶν κράσεων δοκιμάζεται, ὡς μὴ
τοῖς πᾶσι τὰ αὐτὰ δοκοῦντα πρόσφορα, ἄλλα δ' ἄλλοις
ἀναλογίᾳ κράσεων καὶ γυμνασίων ἐφαρμόζοντα φαίνεται·
ὥστε εἰ μή τις τὰς κατὰ μέρος αὐτῶν διαφορὰς εἰδείη καὶ
τὰς ἐφ' ἃς ἁρμόζουσι κράσεις, μάτην ἂν ἐπιχειροίη διαιτᾶν.
Ἵν' οὖν μηδὲ κατὰ τοῦτο τὸ μέρος εἴη ἐλλείπων ὁ λό-
γος, προσαποδοθήσεται καὶ τοῦτων τὰ δέοντα. τάχα γὰρ ἂν
καὶ ἑτέροις ἐντυχοῦσι λυσιτελήσαι ἡ πραγματεία.
Ἀμέ-
λει μηδ' ὅσον ἐπὶ τοῦθ' ἥκει τὸ μέρος, μέμφεσθαί σε δί

line 3

Καὶ τοῖς
Σοὶ
1172

γυμνασίων.

line 4
Ἑξῆς οὖν καὶ περὶ διαχωρημάτων ὀλίγ' ἄττα δια-

ληπτέον, ὡς ἂν πληρέστερος ὁ λόγος ᾖ. διαχώρημα τοίνυν
ἄριστον, μαλθακὸν καὶ λεῖον, ὑπόπυρρον ἢ ὑπόξανθον, καὶ
ἀναλογίαν ἀποσῶζον πρὸς τὰ εἰσαγόμενα. καθόσον δ' ἂν
ἐκσταίη τοῦ ὅρου, σημαίνει καὶ τὴν κρᾶσιν μεταβεβλῆσθαι,
ἢ τοῦ παντὸς σώματος, ἢ αὐτῆς τῆς γαστρός, ἢ τῶν ἐν-
τέρων.
Καὶ ψύξεως μὲν ἐπιλαβούσης, πρὸς τὸ λευκό-
τερόν τε καὶ ὑγρότερον χωρεῖ τὰ διαχωρήματα· θέρμης δέ,
πρὸς τὸ ξανθότερον καὶ πυρρότερον. ἐλλεῖπον δὲ τοῦ προς-
ήκοντος ποσοῦ, ἢ πλείοσι γυμνασίοις συνδιαφορεῖται, ἢ εἰς
οὖρα μετοχετεύεται, μηδενὸς δὲ τοιούτου ὄντος, ἐντὸς
ἐναπειλῆφθαι τὴν κόπρον σημαίνει, ἣν ἐξάγειν προσήκει
βαλάνοις τε καὶ κλύσμασιν.
Ἢν δὲ πλείω τὰ φερόμενα
ᾖ τῶν ἀναλογούντων ταῖς τροφαῖς, ἢ τὴν ἀνάδοσιν ἐλλιπῆ
γίνεσθαι, ἢ διά τινα χυμὸν δακνώδη τὴν γαστέρα τε καὶ
τὰ ἔντερα ἐρεθίζεσθαι.
Καὶ συνήθων μὲν χρωμάτων
φαινομένων, μέτριον τὸ κακόν· τὰ δὲ πολύχροα καὶ αἱ-
ματώδη καὶ ξυσματώδη, καὶ μετ' ὀδύνης ἐξιόντα ἢ τει
Joannes Actuarius Med., De diagnosi Book 1, ch. 56, line 10
νϛʹ. Περὶ τῶν κατὰ τὴν μήτραν παθῶν.

1173
Γυναῖκες δὲ πλεονεκτοῦσι τοῖς ἀπὸ τῆς μήτρας πά-

θεσι. καὶ δυσκρασίαι μὲν κοινὸν πάθος πᾶσι μορίοις τοῦ
σώματος. θερμαίνονται γὰρ καὶ ψύχονται, ξηραίνονταί τε
καὶ ὑγραίνονται ὑφ' οἱασδήτινος αἰτίας. αἱ μείζους δὲ
ταῖς μήτραις βλάβαι ἕπονται, τῷ τε ἐπίσχεσθαι καὶ ἀμέ-
τρως τὰς καθάρσεις φέρεσθαι. καὶ ἐπίσχεσις μὲν ἐμφρά-
ξεσι ἀκολουθεῖ δῆλον μύσεσι τῶν πόρων, ἔτι τε πλαγια-
σμοῖς αὐτῆς, καὶ καταχρήσεσι φαρμάκων ἐπεχόντων, καὶ
οῦ αἵματος ἐπ' ἄλλα μέρη μετοχετεύσεσι, καὶ προσέτι
μακραῖς νόσοις καὶ ἀσιτίαις καὶ γυμνασίοις πλείοσιν, οὐχ
ἧττον δὲ καὶ διὰ φλεγμονῆς γλισχρότητα, μύσις δέ, διὰ
ξηρότητα. αἱ πλείους δὲ φοραὶ καὶ διὰ πλῆθος μὲν εἰώ-
θασιν αἵματος γίνεσθαι, οὐχ ἧττον δὲ καὶ διὰ φάρμακα
ἀναστομώσαντα, καὶ δι' ἐπισχέσεις ἄλλων ἐκκρίσεων συν-
ήθων, ἢ καὶ διὰ δακνώδεις ἐρεθίζοντας χυμούς, καὶ δια-
λήξαντα γυμνάσια συνήθη. φθάνουσι δὲ ἢ ὑστεροῦσι τὸν
καιρὸν νοσοῦσαι μῆτραι, καὶ οὐχὶ τὸν αὐτὸν τῶν ἡμερῶν
ἀριθμὸν φυλάττουσιν ἐν ταῖς περιόδοις τῶν καθάρσεων.
καὶ αἷς μὲν πλείους αἱ καθάρσεις γίνονται, τὸ πλέον αἵδε
προσλαμβάνουσιν. ὑστεροῦσι δέ, αἷς ἐλάττους.
Συμπλίκιος , In Aristotelis quattuor libros de caelo commentaria

Vol. 7, p.423, line 35
πλάγιον, ἅτινα ῥιπτούμενα εἶπεν ἢ ἀπὸ τῆς πρὸς τὰ ῥιπτεῖσθαι λεγό-

μενα βέλη τε καὶ δόρατα ὁμοιότητος, ὅτι καὶ ἐκεῖνα εἰς τὰ πλάγια πεμπό-
μενα ῥιπτεῖσθαι λέγεται, ἢ ῥιπτούμενα τὰ τῶν ζῴων σώματα καλεῖ ὡς
τῆς ἐν αὐτοῖς ψυχῆς ἀκοντιζούσης αὐτὰ ἐπὶ τὰ πλάγια παρὰ τὴν κατὰ
φύσιν ἑκάστου τῶν ἐν αὐτοῖς κίνησιν· ἄνευ γοῦν τῆς ψυχικῆς ὁρμῆς
κινού-
μενα οὐ ταύτην κινεῖται τὴν κίνησιν, ἀλλ' ἐπὶ τὸ κατὰ φύσιν τοῦ ἐπικρα-
τοῦντος ἐν αὐτῷ τῶν ἁπλῶν. ὅτι δὲ τοῖς ἐμψύχοις αἱ κινήσεις τὴν ἀκμὴν
ἔχουσι περὶ τὸ μέσον, ἐκ τῆς ἐπαγωγῆς ἔστι μαθεῖν. καὶ τὰ πτηνὰ γὰρ
καὶ τὰ πεζὰ ζῷα ἐν μὲν ἀρχῇ τῆς κινήσεως γυμνασίας δεῖται καὶ
παρασκευῆς
τῶν μελῶν πρὸς τὴν κίνησιν, πρὸς δὲ τῷ τέλει κεκμηκότα λοιπὸν ἀργό-
τερον κινεῖται· δῆλον δὲ τοῦτο καὶ ἐν τοῖς γυμνασίοις ἐστί· τὴν ἀκμὴν δὲ
ἔχουσι περὶ τὸ μέσον τῆς κινήσεως.
Ὁ δὲ Ἀλέξανδρος μετὰ ταύτην τὴν ἐξήγησιν τὴν ἐπὶ τῶν ζῴων περὶ
τὸ μέσον τῆς κινήσεως τὴν ἀκμὴν λέγουσαν ἄλλην ὡς ταύτης
πιθανωτέραν
1174
ἐπάγει γράφων, ὅτι τοῖς ῥιπτουμένοις ἀνὰ μέσον λέγοι ἂν οὐ τῆς ἰδίας
αὐτῶν κινήσεως, ἣν κινοῦνται, τὸ μέσον λαμβάνων, ἀλλὰ τῆς κατὰ
τόπον,
ἐν ᾧ κινοῦνται. τὰ μὲν γὰρ κατὰ φύσιν καὶ παρὰ φύσιν κινούμενα τῶν
ἁπλῶν, οἷον γῆ καὶ πῦρ, τὸ μὲν ἐν τῷ κάτω τὴν ἀκμὴν ἔχει καὶ τῆς
κατὰ φύσιν καὶ τῆς παρὰ φύσιν κινήσεως· καὶ γὰρ καὶ ἡ κατὰ φύσιν
φερο-
μένη βῶλος πρὸς τῷ κάτω τὴν ἀκμὴν ἔχει καὶ ἡ βίᾳ ἀναρριπτουμένη· ἡ
γὰρ τοῦ ῥιπτοῦντος κάτωθεν δύναμις νεαρωτέρα πρὸς τῷ κάτω ἐστί·
πλὴν

line 11
ἡ πηγὴ καὶ τῶν ζῴων ἡ καρδία· ὡς γὰρ πρὸς ἀριθμὸν ἡ μονάς, οὕτως
καὶ τὰ ἄλλα ἔχει, ὅπερ ἐστὶν ἀναλογίας ἴδιον. τρίτος δὲ ἀπὸ διανοίας
τρόπος τὸ ἀπό τινος κοινὴν ἐν πολλοῖς καὶ διαφόροις πράγμασι γενέσθαι
κατηγορίαν, ὡς ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς ἰατρικὸν μὲν τὸ βιβλίον, ὅτι ἰατρικῶν
ἔχει μαθημάτων παραγραφήν, ἰατρικὸν δὲ τὸ σμιλίον, ὅτι ὄργανόν ἐστιν
τῶν κατὰ τὴν ἰατρικὴν τέχνην τομῶν, ἰατρικὸν δὲ τὸ φάρμακον, ὅτι πρὸς
ἴασίν ἐστιν χρήσιμον, ὥστε τὸ μὲν ὄνομα κοινόν, ὁ δὲ λόγος ἑκάστου
ἕτερος.
τέταρτος δέ, ὅταν διάφορα πρὸς ἓν ἀναφέρηται τέλος, ἀπ' ἐκείνου τῆς
προσηγορίας τυγχάνοντα, ὥσπερ σιτίον ὑγιεινὸν καὶ φάρμακον ὑγιεινὸν
καὶ
Γυμνάσιον καὶ τὰ ἄλλα ὅσα ἀπὸ τῆς ὑγείας ὡς ἀπὸ τέλους ὀνομάζεται.
τούτους δὲ τοὺς δύο τρόπους τινὲς συνάψαντες ὡς ἕνα τὸν ἀφ' ἑνὸς καὶ
πρὸς ἓν κατηρίθμησαν, τινὲς δὲ οὐδὲ ἐν τοῖς ὁμωνύμοις αὐτὸν τεθείκασιν
οὐδὲ ἐν τοῖς συνωνύμοις, ἀλλ' ἀμφοῖν μεταξύ, διότι λόγου μέν τινος
μετέχει
ἀπὸ μὲν τῆς ἰατρικῆς τὰ ἰατρικά, ἀπὸ δὲ τῆς ὑγείας τὰ ὑγιεινά (οὐ γὰρ
ὄνομα μόνον ἐστὶ κοινόν) καὶ διὰ τοῦτο τοῖς συνωνύμοις ἔοικεν, καθόσον
δὲ οὐκ ἐπίσης μετέχει τὰ μετέχοντα (οὐ γὰρ ὁμοίως ἰατρικὸν τὸ βιβλίον

τὸ τὴν ἐπιστήμην τὴν ἰατρικὴν περιέχον καὶ τὸ σμιλίον οὐδὲ ὁμοίως
ὑγιεινὸν
φάρμακον καὶ περίπατος), διὰ τοῦτο οὖν οὐκ ἔστιν συνώνυμα. τινὲς δέ,
ὧν
καὶ Ἀττικός ἐστιν, τὸν κατὰ μεταφορὰν τρόπον εἰς ταὐτὸν ἄγοντες τῷ
1175
κατὰ ἀναλογίαν, ἕνα τρόπον ὁμωνύμων τὸν συναμφότερόν φασιν.
Συμπλίκιος , Commentarius in Epicteti enchiridion Pa. 39, line 49
Διὸ καὶ πρὸς ταῦτα δυσχεραίνουσιν οἱ παιδικοὶ καὶ ἀνόη-

τοι. Καὶ ὅστις πειρᾶται τοῖς συμβαίνουσιν ἑαυτῷ παρα-
κολουθεῖν καὶ τοῖς ἄλλοις, καὶ τὰς γινομένας τῆς ψυχῆς
διαθέσεις ἐπισκοπῶν, ὁμολογήσει ῥᾳδίως, οἶμαι, τὰ
δυσχερῆ ταῦτα μὲν ἀρχὴν παρέχειν τῇ ψυχῇ πρὸς τὴν
τοῦ σώματος καὶ τῶν ἐκτὸς, καὶ, ὡς ἂν ὁ θαυμαστὸς
εἴποι, τῶν οὐκ ἐφ' ἡμῖν καταφρόνησιν.
Ὥσπερ δὲ ἡ τῶν σωμάτων ἰατρικὴ, τὸ μέν τι μέρος
ἔχει θεραπευτικὸν, τὰ νοσοῦντα σώματα διὰ τῶν ἐναν-
τίων ἐπανορθούμενον· τὸ δὲ, ὑγιεινὸν, διαίτῃ καὶ γυ-
μνασίοις βεβαιότερόν τε καὶ τελεώτερον ὑγιαίνειν ποιοῦν·
καὶ ἔστι τινὰ τῶν γυμνασίων ἐπίπονα σφόδρα, καὶ μό-
νοις τοῖς ἀνδρείοις καὶ τληπαθέσι φορητά· οὕτω καὶ ὁ
τῶν ψυχῶν βοηθὸς, οὐ μόνον τὰς νοσούσας θεραπεύει διὰ
τῶν ἐν τῷ βίῳ δυσχερῶν, ἀλλὰ καὶ τὰς ὑγιεῖς γυμνά-
ζει, καὶ ὑγιεινοτέρας καὶ ἀνδρειοτέρας ποιεῖ, καὶ τὴν
ἀρετὴν αὐτῶν διαφανεστέραν τοῖς ἄλλοις εἰς μίμησιν ἐπι-
δείκνυσιν. Ὅτι μὲν γὰρ δέονται γυμνασίων καὶ αἱ ἀγαθαὶ
τῶν ἀνθρώπων ψυχαὶ, ὥσπερ καὶ τὰ ὑγιαίνοντα σώματα,
πρόδηλον· Κίνησις γὰρ κρατύνει, ἀργίη δὲ τήκει, φησὶν ὁ
Ἱπποκράτης. Διὰ τί; ὅτι τὰ μὲν ἀεὶ τὴν ἑαυτῶν ἔχοντα
ἐνεργεῖν ἀναῤῥώσεως.
Πᾶσα δὲ γυμνασία διὰ τῶν αὐτῶν ἐπιτελεῖται, δι'
ὧν καὶ ἡ προηγουμένη ἐνέργεια, πρὸς ἣν γυμναζόμεθα.
Ἡ γοῦν πρὸς πάλην γυμνασία, διὰ τοῦ συνεχῶς πα-
λαίειν γίνεται· καὶ ἡ πρὸς πυγμὴν, διὰ τοῦ συνεχῶς
πυκτεύειν, καὶ ταῖς πληγαῖς συνεθίζεσθαι· οὕτω γὰρ
καὶ ἡ πρὸς πόλεμον, διὰ τὸ πολεμίους μιμεῖσθαι τοὺς
συγγυμναστάς· καὶ ὅσῳ μᾶλλόν εἰσιν οἱ προσγυμνα-
ζόμενοι μεγάλοι καὶ ἰσχυροὶ, τοσούτῳ μᾶλλον τὸ γυμνά-
σιον ἀνύει τὸν ἑαυτοῦ σκοπόν. Ὥστε κἂν πρὸς ἡδονὴν
γυμνάζηταί τις ἐπὶ τὸ κρατεῖν ἡδονῆς, ἀνάγκη τῶν ἡδέων
ἐφαπτόμενον, ἐθίζεσθαι καταφρονεῖν αὐτῶν· κἂν πρὸς
1176
λύπην, λυπηρῶν μετέχειν· κἂν πρὸς φόβον, φοβεροῖς

τισιν ἑαυτὸν ἐμβάλλειν· κἂν πρὸς ἀλγηδόνας, τὸν διὰ
μαστιγώσεως ἀγῶνα τῶν ἐν Λακεδαίμονι νέων εὐγενῶν
ζηλοῦν, καὶ τὰ πρὸς ἐκεῖνον τὸν ἀγῶνα γυμνάσια πάντα
ἀλγεινὰ ὄντα· ἢ τὸν ἐφ' ἡμῶν Σαλούστιον, ἄνθρακα
πεπυρακτωμένον ἐπιθέντα γυμνῷ τῷ μηρῷ, καὶ φυσῶντα
αὐτὸν, καὶ δοκιμάζοντα ἑαυτὸν, μέχρι πόσου δύναται
καρτερεῖν. Οὐδὲν γὰρ διαφέρει τῷ εἴδει τὰ γυμνάσια

Pa. 46, line 23
ἐν ἡμῖν παιδικὸν καθέστηκε, τελέως καὶ ἀναμφισβητή-

τως ὑποκέκλιται τῷ λόγῳ, ὡς ὑπ' ἐκείνων κινεῖσθαι
μόνον ὑφ' ὧν ὁ λόγος προστάξει, καὶ ὅτε, καὶ ἐφ' ὅσον.
Καὶ ἔστι τοῦτο σωφροσύνη, σωτηρία καὶ ὑπεροχὴ τοῦ
ἐν ἡμῖν φρονοῦντος. Μερίζεται γὰρ τοῦτο, τοῖς πάθε-
σιν ὑποκλινόμενον, καὶ διασπώμενον ὑπ' αὐτῶν· σῷον
δὲ μένει καὶ ὁλόκληρον, ὑπερανέχον τῶν παθῶν.
Πρὸς δὲ τὰ ἐπίπονα καὶ τὰ λυπηρὰ, τοῖς μὲν πεπαι-
δευμένοις ἀνδρεία πάρεστιν, οὐδὲ παρελθεῖν εἴσω τῶν
καὶ ἀθλίπτως ἐκπονοῦσα· τοῖς δὲ παιδευομένοις, καρ-
τερία, πρὸς τὰ συμβαίνοντα λυπηρὰ γεννικῶς ἀνθιστα-
μένη, καὶ ποιοῦσα μὴ καταπίπτειν τὴν ψυχὴν, ἀλλὰ
μάχεσθαι, καὶ ἀμύνασθαι τὰς τῆς λύπης πληγάς. Ἡ γὰρ
ἔντονος τῆς καρτερίας ἀντίταξις, τὸν μὲν λόγον ποιεῖ νικᾷν,
τὸ δὲ πάθος ἡττᾶσθαι. Καὶ τούτου πολλάκις γινομένου
μετὰ φρονήσεως, συνεθίζεται τὸ πάθος ὑπακούειν τῷ
λόγῳ, καὶ μὴ ἀντιτείνειν, ἤδη πεπαιδευμένον. Καὶ οὐκ
ἔτι χρεία τὸν [πεπαιδευμένον] λυπούμενον καρτερεῖν,
οὐδὲ γὰρ λυπεῖται ἔτι ὁ τοιοῦτος ἐνταῦθα.
συγγενείᾳ βεβαίως οὕτω γένοιτ' [ἂν], οὔτε ἐπὶ δυναστείᾳ,

ἢ πλήθει χρημάτων, ὡς ἐπὶ φίλοις γνησίοις. Λέγεται
γοῦν, ὅτι Ἀλέξανδρος ἐρωτηθεὶς, ποῦ τοὺς θησαυροὺς
ἔχει, τοὺς φίλους ὑπέδειξε. Καὶ παιδαγωγὸς δὲ ἄρι-
στος ὁ φίλος. Ὑπ' οὐδενὸς γὰρ οὕτως ἀβαρῶς ἐλέγχεταί
τις πλημμελήσας, ὡς ὑπὸ φίλου· οὔτε αἰδούμεθά τινα
1177
ἄλλον οὕτως ἐφ' οἷς παραβαίνομέν τι τῶν καλῶς ἐχόν-

των, ὡς τὸν φίλον. Καὶ τὰς εὐημερίας δὲ καὶ εὐφρο-
σύνας αὔξει παρὼν ὁ φίλος· καὶ τὰς λύπας καὶ φροντί-
ἀνέχεται, καὶ τὰ δοκοῦντα ἀπλάστως τις καὶ ἀληθῶς
λέγει πρὸς φίλον. Ἀμείβεσθαί τε τὰς εὐεργεσίας καὶ
εὐνοίας σπουδάζει προθύμως· καὶ τὸ φιλάνθρωπον δὲ
καὶ ἀγαθοειδὲς τῆς ψυχῆς πρὸς οὐδένα οὕτως, ὡς πρὸς
φίλον, μετ' εὐφροσύνης ἐκτείνεται. Σύμμαχός τε ἀπρο-
φάσιστος, καὶ ἄχρι θανάτου, οὐδενὶ ἂν γένοιτο τοιοῦτός
τις, οἷος τῷ φίλῳ. Καὶ εἰ δυνατὸν ἦν στρατόπεδον ἀπὸ
φίλων συνεστάναι, πολλῷ ἂν ἐλάττονες ὄντες οὗτοι,

Vol. 13,1, p.17, line 6
μὲν κατὰ μνήμην, ὡς ὅταν τις τὸν ἴδιον υἱὸν ὀνόματι τῶν προγόνων κα-
λέσῃ, τὰ δὲ κατ' ἐλπίδα, ὡς ὅταν τις τὸν ἴδιον υἱὸν προσδοκῶν ἔσεσθαι
φιλόσοφον καλέσῃ Πλάτωνα (καὶ πολλάκις συντρέχει τῷ κατὰ μνήμην
τὸ
κατ' ἐλπίδα, ὡς ὅταν τοιοῦτον ἐπιτήδευμα μεταχειρισάμενος ὁ πάππος
εὑρεθῇ), τὰ δὲ κατὰ ἀναλογίαν, ὡς ὅταν τῇ τινος ἀναλογίᾳ καλέσωμέν τι,
οἷον πόδα κλίνης καὶ κορυφὴν ὄρους (ὃν γὰρ λόγον ἔχει πρὸς τὸν ἄνθρω-
πον ὁ πούς, τοῦτον καὶ πρὸς τὴν κλίνην ὁ τῆς κλίνης πούς), τὰ δὲ ἀφ'
ἑνός, ὡς ὅταν ἀπό τινος ὡρμημένοι καλέσωμεν τῇ ἐκείνου προσηγορίᾳ
πάντα τὰ ἐξ αὐτοῦ, ὥσπερ ἰατρικὸν σμιλίον καὶ ἰατρικὸν φάρμακον, τὰ δὲ
πρὸς ἕν, ὡς ὅταν ἀφορῶντες πρός τι ἔσεσθαι μέλλον τέλος ὀνομάσωμεν

αὐτὰ πρὸς ἐκεῖνο, ὡς ὑγιεινὸν Γυμνάσιον καὶ ὑγιεινὸν σιτίον. διαφέρει δὲ
τοῦ ἀφ' ἑνός, ὅτι ἐκεῖνα μὲν ἀπό τινος ἀρχῆς λέγεται, ταῦτα δὲ πρός τι
τέλος ὁρᾷ. τῶν δὲ ἀφ' ἑνὸς τὰ μὲν ὡς ἀπὸ παραδειγματικοῦ αἰτίου λέ-
γονται, ὡς ὁ ἐν τῇ εἰκόνι ἄνθρωπος ἀπό τινος ἀληθινοῦ ἀνθρώπου, τὰ δὲ
ὡς ἀπὸ ποιητικοῦ, ὡς τὸ ἰατρικὸν σμιλίον. ζητητέον δὲ ἐνταῦθα κατὰ
ποῖον σημαινόμενον τῶν ὁμωνύμων ὁ Ἀριστοτέλης τὴν τῶν ὁμωνύμων

1178
Vol. 13,1, p.21, line 27
τύχοι ἐν Ἀθήναις κἀνταῦθά τινας τῷ αὐτῷ ὀνόματι κεχρῆσθαι, ἀπὸ δὲ

διανοίας, ὡς ὅταν πρός τινα σκοπὸν ἀφορῶσα ἡ διάνοια ἐπιτίθησι τὰ ὀνό-
ματα. καὶ τῶν ἀπὸ διανοίας ἢ τῷ μὲν ἀφ' οὗ παρώνυμα ἀλλήλοις δὲ
ὁμώνυμα, ὡς ἀπὸ ἰατρικῆς τὰ ἰατρικὰ ὄργανα (παρωνύμως γὰρ ἀπ' αὐτῆς
ὀνομάζεται, ἀλλήλοις δὲ ὁμωνύμως), ἢ καὶ τῷ ἀφ' οὗ καὶ ἀλλήλοις
ὁμώνυμα, ὡς ὅταν τις τῷ τοῦ πατρὸς ὀνόματι τοὺς παῖδας ἢ τοὺς ἐκγό-
νους καλέσῃ. τῶν δὲ τῷ ἀφ' οὗ παρωνύμων ἀλλήλοις δὲ ὁμωνύμων τὰ
μὲν ἀπὸ ποιητικοῦ τινος αἰτίου ὀνομάζονται, ἃ ἀφ' ἑνὸς λέγεται, ὡς ἀπὸ
ἰατρικῆς ἰατρικὰ ὄργανα (ἀπ' ἐκείνης γὰρ παρωνύμως λέγονται), τὰ δὲ
ἀπὸ τοῦ τελικοῦ καὶ λέγεται πρὸς ἕν, ὡς ὑγιεινὸν σιτίον καὶ δίαιτα καὶ
Γυμνάσιον· πρὸς ἓν τέλος γὰρ ὁρῶσι τὴν ὑγείαν. τὰ δὲ τῷ ἀφ' οὗ καὶ
ἀλλήλοις ὁμώνυμα ἢ ἀλλήλοις εἰσὶν ἰσόχρονα καὶ τῷ ἀφ' οὗ ἢ ἀλλήλοις
μὲν ἰσόχρονα τῷ δὲ ἀφ' οὗ οὐκέτι. καὶ τῶν ἀφ' οὗ τὰ μὲν
καθ' ὁμοιότητα λέγεται τὰ δὲ κατὰ ἀναλογίαν, ὡς λέγομεν κορυφὰς
ὄρους
καὶ πόδας κλίνης· ὃν γὰρ λόγον ἔχουσιν οἱ πόδες πρὸς τὸ ὅλον ζῷον,
οὕτω καὶ τὰ κάτω μέρη τῆς κλίνης. τῶν δὲ καθ' ὁμοιότητα τὰ μὲν κατ'
ἐνέργειαν, ὡς ὅταν διὰ τὸ ἐοικέναι τὰς ἐνεργείας τῷ πατρὶ καλέσωμέν
τινα τῷ ἐκείνου ὀνόματι, τὰ δὲ κατὰ μορφήν, ὡς ὅταν τὴν εἰκόνα τοῦ Σω-
κράτους καλέσωμεν τῷ τοῦ Σωκράτους ὀνόματι. τῶν δὲ ἀλλήλοις μὲν
ἰσο-
χρόνων τῷ δὲ ἀφ' οὗ οὐκέτι τὰ μὲν κατ' ἐλπίδα, ὡς ὅταν τινὲς Πλάτω-
νας τοὺς υἱοὺς καλέσωσιν ἐλπίζοντες αὐτοὺς γενέσθαι κατὰ Πλάτωνα,

Vol. 13,1, p.160, line 12
ἐφαρμόζει.



ὁρισμόν,
ἐπιδέξον-
1179

ὑγιεινοῦ

Vol. 13,1, p.160, line 14


ὁρισμόν,
ἐπιδέξον-

ὑγιεινοῦ
1180
μᾶλλον
ἄνθρωπον κατ' αὐτὴν τὴν οὐσίαν οὐδὲ ἵππον ἵππου μᾶλλον ἵππον, ἐπειδὴ
πάντῃ ἀλλήλοις εἰσὶ ταὐτὰ καὶ τὸν αὐτὸν ὁρισμὸν ἐπιδέχονται
ἀπαραλλάκτως.

Vol. 15, p.206, line 7
ὥσπερ τῶν κατ' εἶδος ζῴων ἐστὶ κοινόν τι γένος τὸ ἁπλῶς ζῷον, καὶ
ἀνθρώπων ἕν τι εἶδος ὁ ἁπλῶς ἄνθρωπος, πᾶς δὲ ὁρισμὸς γένος ἔχει,
οὐδὲ ὁρισμὸν ἄρα πάσης ἔστιν ἁπλῶς ἀποδοῦναι ψυχῆς, ἀλλ' ὑπογραφήν.
ὥστε ὁ λόγος ὁ ἀποδεδομένος ἐνταῦθα περὶ πάσης ψυχῆς ὑπογραφή ἐστι
καὶ οὐχ ὁρισμός. ἔπειτα οὐδὲ κυρίως μία ἐστὶν ἡ ὑπογραφὴ αὕτη.
ὁμωνύμων γὰρ πραγμάτων τῶν ψυχῶν δι' ὁμωνύμων φωνῶν τὴν ὑπο-
γραφὴν ἀποδέδωκε· τὰ δὲ ὁμώνυμα τῇ μὲν φωνῇ ἕν τί εἰσι, τῷ δὲ σημαι-
ἢ
οὐδὲ

Vol. 15, p.206, line 14
1181

ἢ
οὐδὲ
πλείους. ἡ γὰρ ἐντελέχεια λέγεται καὶ ἐπὶ τοῦ εἴδους τοῦ ἀχωρίστου τοῦ
σώματος καὶ ἐπὶ τοῦ χωριστοῦ. ἔστι γὰρ τελειότης καὶ ὁ κυβερνήτης τοῦ
πλοίου καὶ τὸ τῆς σαρκὸς εἶδος τοῦ τῆς σαρκὸς σώματος· ἀλλ' ὁ μὲν
χωριστὸς
ὢν τοῦ πλοίου μόνην τὴν ἑαυτοῦ ἐνέργειαν τελειωτικὴν ἔχει τοῦ πλοίου,
τὸ δὲ τῆς σαρκὸς εἶδος καὶ καθόλου τὰ ἔνυλα εἴδη αὐτῇ τῇ οὐσίᾳ ἑαυτῶν
τελειωτικά ἐστι τῶν ὑποκειμένων. οὕτως οὖν καὶ ἐπὶ τῶν ψυχῶν ἡ μὲν
ἄλογος ψυχὴ καὶ ἡ φυτικὴ ἀχώριστον ἔχουσα τὴν οὐσίαν τοῦ
ἐπὶ ἀρετήν. ὅτι δὲ τοῦτο οὕτως ἔχει, δηλοῖ τὰ ἔτι σωζόμενα ἴχνη καὶ
οἷον ἀποπτώσεις τῆς μουσικῆς· ἀκούοντες γοῦν σάλπιγγος θυμικώτερον
δια-
τιθέμεθα (καὶ διὰ τοῦτο ἐν τοῖς πολέμοις ἡ σάλπιγξ ἐπιτηδεύεται), ἀκού-
οντες δὲ θεατρικῶν μελῶν ἐκλυτώτερον διακείμεθα τὰς ψυχάς. φέρεται
δὲ καὶ ἱστορία τοιαύτη, ὅτι ὁ Πυθαγόρας ἑωρακώς τινα νέον αὐλητρίᾳ
ἔκλυτον μέλος αὐλούσῃ ἑπόμενον κελεύσαι αὐτὴν στρέψασαν τὸν αὐλὸν
αὐ-
λῆσαι, καὶ τούτου γενομένου παύσαι τοῦ νέου τὴν ἐπιθυμίαν· ὥστε οὐ δεῖ
ἀπιστεῖν τοῖς λεγομένοις περὶ τῆς θείας μουσικῆς. διὰ τοῦτο καὶ ὁ θεῖος
Πλάτων παρακελεύεται τοὺς νέους καὶ διὰ μουσικῆς καὶ διὰ
γυμναστικῆς
ἰέναι, ἵνα διὰ μὲν τῆς μουσικῆς τὴν ψυχὴν ἐπικοσμῶσι, διὰ δὲ τοῦ γυμ-
νασίου τὸ σῶμα. ἡ δὲ ἀστρονομία καταγίνεται περὶ τὰς ἐποχὰς τῶν
ἀστέρων.
1182
Διὰ τί δὲ εἰς τέσσαρα διαιρεῖται ἡ μαθηματικὴ καὶ μὴ εἰς πλείονα

ἢ εἰς ἐλάττονα, νυνὶ λέγωμεν. ἰστέον ὅτι τὸ μαθηματικὸν περὶ τὸ ποσὸν
καταγίνεται. τοῦ δὲ ποσοῦ τὸ μέν ἐστι συνεχὲς, τὸ δὲ διωρισμένον. δι-
αιρεῖται δὲ τούτων ἕκαστον εἰς δύο· τὸ μὲν συνεχὲς εἴς τε τὸ κινητὸν καὶ
τὸ ἀκίνητον (τοῦ κινητοῦ πάλιν τὸ μὲν ἀεικίνητον τὸ δὲ οὐκ ἀεικίνητον),
τὸ δὲ διωρισμένον ποσὸν εἰς τὸ καθ' αὑτὸ καὶ τὸ πρός τι. ποσὸν
συνεχὲς ἐν θέσει ἀκίνητόν ἐστιν ἡ γῆ, περὶ ἣν καταγίνεται ἡ γεωμετρία·
ἔστιν οὖν ἡ γεωμετρία γνῶσις ποσοῦ συνεχοῦς ἀκινήτου ἐν θέσει. ποσὸν
ἀεικίνητόν ἐστιν ὁ οὐρανός, περὶ ὃν καταγίνεται ἡ ἀστρονομία· καὶ ἔστιν
Συριανός. In Aristotelis metaphysica commentaria Pa. 56, line 17
σβύτεροι τῶν φιλοσόφων τὰ στοιχεῖα ζητοῦντες τῶν ὄντων τοιαύτας

ἀρχὰς
ἠβούλοντο θεωρῆσαι, αἳ οὐ τῶν συμβεβηκότων ἦσαν (ταὐτὸν γὰρ ἡ κατὰ
συμβεβηκὸς ἀρχὴ καὶ ἡ τῶν συμβεβηκότων ἀρχή), ἀλλὰ τῶν καθ' αὑτὰ
καὶ τῶν καθ' αὑτὰς εἶναι δυναμένων οὐσιῶν. ἐκεῖνοι μὲν οὖν εἴτε κεκρα-
τήκασι τῆς προθέσεως εἴτε μή, παρείσθω λέγειν τὰ νῦν· ἑαυτῷ δέ φησιν
ὁ Ἀριστοτέλης ἀναγκαῖον εἶναι τοιαύτας αἰτίας ἐπιζητεῖν.
Ὅτι μὲν οὖν οὐ συνωνύμως κατηγορεῖται τὸ ὂν τῶν ὄντων ἁπάντων
οὐδέ ἐστιν ἰσότιμα τὰ ὄντα ᾗ ὄντα, καὶ ἐν ἄλλοις ἔδειξε καὶ νῦν
συγχωρεῖ.
οὐ μὴν οὐδ' ἁπλῶς ὁμώνυμά φησι τὰ ὄντα, ἀλλ' εἰ καὶ πολλαχῶς λέγεται
τὸ ὄν, ἀλλ' οὖν ὡς πρὸς ἓν καὶ τὴν τῆς οὐσίας ἀναφερόμενον μίαν φύσιν.
ὥσπερ γὰρ οὐ συνωνύμως μὲν τὸ ὑγιεινὸν κατὰ τοῦ γυμνασίου καὶ τοῦ
σιτίου καὶ τοῦ χρώματος καὶ τοῦ σώματος, πρὸς ἓν δὲ καὶ ἀφ' ἑνὸς τῆς
ὑγιείας (τὸ μὲν γὰρ ὡς φυλακτικὸν αὐτῆς, τὸ δὲ ὡς ποιητικόν, τὸ δὲ ὡς
σημεῖον, τὸ δὲ σῶμα ὡς δεκτικὸν αὐτῆς ὑγιεινὸν λέγεται), καὶ ἰατρικὸν
παιδίον τὸ μὲν λέγεται τῷ μεμαθηκέναι καὶ ἔχειν τὴν ἰατρικήν, τὸ δὲ τῷ
εὐφυὲς εἶναι πρὸς μάθησιν, ἤδη δὲ καὶ ἰατρικὸν κέκληται τὸ ἀπὸ τῆς
ἰατρικῆς ἐπιτελεσθέν, καὶ οὔτε συνωνύμως οὔθ' ὁμωνύμως κατὰ τού-
των τὸ ἰατρικόν, ἀλλὰ πρὸς ἓν καὶ δὴ ἀφ' ἑνός· οὕτω καὶ ἐπὶ ἄλλων
πολλῶν, οἷον τοῦ ἀγαθοῦ· καὶ γὰρ ὁ θεὸς καὶ ὁ καιρὸς ἀγαθὸν καὶ ἡ
ἀρετὴ ἀγαθὸν καὶ τὸ εἶδος. οὕτω δὲ καὶ ἐπὶ τοῦ ὄντος·
Ολυμπιόδωρος. ., In Platonis Alcibiadem commentarii Sec. 2, line 146

1183

ὠφελήσας, μέλλων τελευτᾶν ἐνύπνιον εἶδεν ὡς κύκνος

μὲν οὖν ἔχει τὰ σύμβολα, ὥστε δεῖ καλῶς πολιτεύεσθαι.

τοὺς δὲ τοιούτους μύθους ‘οὐ πάνυ ἀτόπους’ καλεῖ ὡς
πρὸς τοὺς ποιητικοὺς παραβάλλων, ἐπειδὴ ἐκεῖνοι μὲν
βλάπτουσιν, οὗτοι δὲ ὠφελοῦσι τοὺς εὖ φρονοῦντας.
Οὐκ ἀρέσκεται τοίνυν ὁ Καλλικλῆς τούτοις· καὶ λοιπὸν
ἔρχεται εἰς τὰς πραγματειώδεις, καὶ ἀπό τινος εἰκόνος
ἄρχεται. φησὶ γὰρ ὅτι ‘ἔστωσαν δύο ἄνθρωποι ἔχοντες
πίθους δυσπόριστά τινα βάλλοντες εἰς αὐτούς’. (ἰστέον
δὲ ὅτι σχεδὸν τὸ αὐτό ἐστι τὸ ἐπιχείρημα τοῦτο τῷ Πυθ-
αγορείῳ· διὰ τοῦτο γὰρ καὶ εἶπεν ὁ Σωκράτης ὅτι ‘τοῦ
αὐτοῦ γυμνασίου ἄκουε λοιπόν’.) ‘δυσπόριστα δὲ βαλλέ-
τωσαν, οἷον γάλα καὶ μέλι καὶ οἶνον καὶ τὰ τοιαῦτα, καὶ
πάλιν ὁ μὲν εἷς πίθος ἔστω ὑγιής, ὁ δὲ ἕτερος τετρη-
μένος· ἆρα τίς μᾶλλον κάμνει, ὁ ἔχων τὸν πεπληρωμένον
ἢ ὁ ἔχων τετρημένον μὲν θλιβόμενος δὲ καὶ
1184
δυνατός ἐστι καὶ μὴ φονεύσῃ ἡμᾶς, παυσώμεθα οὖν τού-

του’. οὕτω τοίνυν καὶ οὗτοι οἱ τέσσαρες σκοποῦντες ποῖοι
μὲν οἱ ἰσχυρότεροι ποῖοι δὲ οἱ ἀσθενέστεροι, τοὺς μὲν
ἰσχυροτέρους οὐκ ἤθελον ἀδικεῖν, ἐπεὶ μηδὲ ἠδύναντο,
τοῖς μέντοι ἀσθενεστέροις ἐπέβαινον.
Δεῖ τοίνυν πανταχοῦ πολιτικὸν εἶναι καὶ τοῦ ἀγαθοῦ
ἀντιποιεῖσθαι καὶ ἐπιπλήττειν τοῖς κακῶς πολιτευομέ-
νοις. οὕτω γοῦν ἐν τοῖς Νόμοις πρὸς τὸν Λάκωνα διαλε-
γόμενος ἐπιπλήττει· εἰρηκότος γὰρ τοῦ Λάκωνος ὅτι ‘ἡ
ἡμετέρα πολιτεία θαυμαστή ἐστιν, ἀεὶ γὰρ ἐν λύπαις
ἀναστρεφόμεθα καὶ γυμνασίοις καὶ κινήσεσι’, λέγει ὅτι
’οὐ δεῖ μόνον ὑμᾶς τὰ ἀριστερὰ διώκειν ἀλλὰ καὶ τὰ δεξιά’·
ἀριστερὰ δὲ καλεῖ τὰ λυπηρά, δεξιὰ δὲ τὰ τῆς ἡδονῆς. φη-
σὶν οὖν ὅτι ‘δεῖ ὑμᾶς καὶ ἡδονῇ ὁμιλεῖν, ἵνα μᾶλλον στο-
μωθῇ ἡ ψυχή· γίνεσθε γὰρ μᾶλλον πρόθυμοι εἰς τὸ τὴν
φαύλην ἡδονὴν φυγεῖν καὶ τὴν χρηστὴν λαβεῖν’. καὶ πάλιν
τὴν κακὴν ἡδονὴν κακίζει ἀποτεινόμενος πρὸς τοὺς Κρῆ-
τας· ἐκεῖνοι γὰρ ἔλεγον ὅτι ‘δεῖ ἡδονῇ δουλεύειν, ἐπειδὴ
καὶ οἱ θεοὶ κέχρηνται αὐτῇ· εἰ οὖν ὁ Ζεύς’, φασί, ‘μετὰ
Γανυμήδους ἥδεται, ὀφείλομεν καὶ ἡμεῖς μιμεῖσθαι αὐτόν’.
λέγει τοίνυν αὐτοῖς ὅτι ‘ὑμεῖς διὰ τὰς αἰσχρὰς ὑμῶν πρά

μεῖζον μὲν πρὸς τὸ ἔλαττον λέγεται, μέγα δὲ πρὸς τὸ μικρὸν καὶ

πολὺ πρὸς τὸ ὀλίγον, καθὼς ἔχουσι μεγέθους τὰ θεωρούμενα· εἰ μὲν
γὰρ ὑπερέχει τῷ μεγέθει, μέγα λέγεται, εἰ δὲ τοὐναντίον, μικρόν. τούτων
ὑποτεθέντων, ἵνα δηλωθῇ, ποῖον τὸ μεῖζον καὶ ποῖον τὸ ἔλαττον – χρῄ-
ζομεν γὰρ αὐτοῦ τούτου τοῦ λήμματος διὰ τὸ εἰδέναι σε, ὅτι καὶ τὸ τέλος,
οὗ χάριν τἆλλα πράττεται, κρεῖττον τῶν πρὸς τὸ τέλος φερόντων, εἰ περι-

έχει ἐκεῖνα (ὄντος μὲν γὰρ τέλους ἀνάγκη εἶναι κἀκεῖνα, οὐ μὴν ἐκείνων
ὄντων ἔστι καὶ τέλος) καὶ πολὺ ὡσαύτως τὸ περιέχον, ὀλίγον δὲ τὸ περι-
εχόμενον καὶ ἐλαττούμενον – , [b12] ἐπεὶ οὖν οὕτως ἔχει ταῦτα, ἀγα-
θὸν δὲ λέγομεν τὸ αὐτὸ αὑτοῦ ἕνεκα ἤγουν τὸ τέλος, οἷον ὑποδείγ-
ματος χάριν ἡ ὑγεία· οὐ γὰρ ἄλλου χάριν αἱρετόν, ὡς τὸ Γυμνάσιον·
πολλοὶ γὰρ τῆς ὑγείας μὴ οὔσης οὐδὲ τὸ ζῆν ἐθέλουσιν. [b14] καὶ ἀγα-
θόν, οὗ πάντ' ἐφίεται, ᾗ τὸ εἶναι ἔχει καὶ ἡ ἡδονή· τοῦ γὰρ εἶναι
πάντα καὶ τῆς ἡδονῆς τὰ αἰσθανόμενα ἐφίεται. καὶ ἀγαθά, ἃ ἕλοιτο νοῦν
καὶ φρόνησιν λαβόντα τὰ ζῷα, ὡς τὸ θεωρεῖν ἐμφρόνως καὶ εἰδέναι τὰ
ὄντα, τὰ ἄνω, τὰ κάτω, τὰ περὶ ἀνθρώπου, τὰ περὶ ζῴων καὶ τὰ λοιπὰ
1185
πολυωφελῆ καὶ ἀναγκαῖα ὄντα. [b15] ἔστι δὲ ἀγαθὸν καὶ τὸ ποιητι-

κόν, ὡς τὸ ἡδὺ ἡδονῆς καὶ αἱ ἀρεταὶ τῶν ἀγαθῶν καὶ τὸ ὑγιεινὸν ὑγείας.
ἀγαθὸν δὲ καὶ τὸ φυλακτικόν, ὡς τὰ γυμνάσια ὑγείας φυλακτικά. [b16]
ἀγαθὸν δὲ καί, ᾧ ἕπεται τὰ ἀγαθά, ὥσπερ τὸ μανθάνειν ἀγαθόν· ἕπεται
γὰρ αὐτῷ τὸ ἐπίστασθαι. καὶ τὸ ὑγιάζεσθαι καλόν·

μὲν οὔκ εἰσι βελτίους, διὰ τόδε δὲ βελτίους, ἤγουν διὰ ἀνδρίαν ἢ δικαι-
οσύνην τυχὸν ἢ φρόνησιν. τὸ ὑπάρχον οὖν τοῖς βελτίοσιν εἴτε ἁπλῶς
εἴτε διὰ τὶ κρεῖττόν ἐστιν ἐκείνου, ὅπερ ὑπάρχει μέν τισιν, οὐχὶ βελτίοσι
δέ. [b21] καὶ ὃ ἕλοιτ' ἂν ὁ βελτίων ἁπλῶς, ἄριστον, οἷον ὅπερ
ἀνὴρ ἕλοιτο, κρεῖττον ἢ ὃ ἡ γυνή, ἢ ὅπερ ἂν ἕλοιτο ὁ ἐν γραμματικῇ
βελτίων ἢ ἐν ῥητορικῇ ἢ ἐν φιλοσοφίᾳ ἢ ὁ ἐν ἀρετῇ βελτίων ἢ ὁ ἐν
φρονήσει, βέλτιον καὶ μεῖζον ἀγαθόν, οἷον τὸ ἀδικεῖσθαι κρεῖττον ἢ
τὸ ἀδικεῖν· τὸ μὲν γάρ, τὸ ἀδικεῖσθαι λέγω, αἱρεῖται ὁ βελτίων, τὸ δὲ
ὁ χείρων, τὸ ἀδικεῖν λέγω. [b23] καὶ τὸ ἥδιον μᾶλλον κρεῖττον καὶ
μεῖζον τοῦ ἧττον ἡδέος, οἷον ἡ μουσικὴ κρείττων τῆς γεωμετρίας· ἡ
μὲν γὰρ μουσικὴ ἡδίων, ἡ δὲ ἧττον, καὶ τὸ γυμνάζεσθαι ἐν γυμνασίοις
καὶ
κυνηγεσίοις μεῖζον καλὸν ἢ τὸ ἀναπαύεσθαι ἐν ἑνὶ τόπῳ. [b26] καὶ
τὸ κάλλιον τοῦ ἧττον καλοῦ ὁμολογουμένως μεῖζον, ὡς φρόνησις
εὐτεκνίας ἢ ἰσχὺς τοῦ κάλλους κρείττων. καὶ ὅσων αὐτοὶ ἑαυτοῖς
βούλονταί τινες αἴτιον εἶναι ἢ φίλοις, ταῦτα μείζω ἀγαθά,
ἤγουν καὶ ἐκεῖνά εἰσιν ἀγαθά, ὅσων βούλομαι ἐμαυτῷ γενέσθαι αἴτιος.
ἀγαθὰ οὖν πάντως εἰσίν, ὧν βούλομαι ἐπιτυχῆ γενέσθαι με δι' ἑαυτοῦ ἢ
τοῦ οἰκείου πόνου καὶ ὁπόσων τὸν φίλον μου τυχεῖν παρ' ἐμοῦ θέλω·
ὅσων δὲ οὔτ' ἐμαυτὸν βούλομαι τυχεῖν οὔτε τὸν ἐμὸν φίλον, ταῦτα κακὰ
μείζω. [b30] καὶ τὰ πολυχρονιώτερα μείζω τῶν ὀλιγοχρονιω-
τέρων, οἷον ὡς ἐν παραδείγματι μεῖζον ἀγαθὸν

Pa. 2, line 9
μων τὰ μέν ἐστιν ἀπὸ τύχης, ὡς Ἀλέξανδρος ὅ τε Πάρις καὶ ὁ Μακεδών,

τὰ
δὲ ἀπὸ διανοίας. καὶ τούτων τὰ μὲν καθ' ὁμοιότητα, ὡς ἄνθρωπος καὶ ἡ
εἰκὼν αὐτοῦ, τὰ δὲ κατ' ἀναλογίαν, ὡς ἀρχὴ μὲν ἀριθμῶν ἡ μονάς,
γραμμῆς
δὲ στιγμή, ποταμοῦ δὲ πηγὴ καὶ ζώου καρδία καὶ τρόπις ἐν νηί· ὡς γὰρ
1186
πρὸς ἀριθμὸν ἡ μονάς, οὕτω καὶ τἄλλα ἔχει, ὅπερ ἐστὶν ἀναλογίας ἴδιον.
τὰ
δὲ ὡς ὅταν ἀπό τινος κοινὴ ἐν πολλοῖς καὶ διαφόροις πράγμασι
κατηγορία
γίνηται· οἷον ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς ἰατρικὸν μὲν βιβλίον, ὅτι ἰατρικῶν ἔχει
μαθη-
μάτων ἀναγραφάς, ἰατρικὸν δὲ σμιλίον, ὅτι ὄργανόν ἐστι τῶν κατὰ
τέχνην
ἰατρικῶν τομῶν, ἰατρικὸν δὲ τὸ φάρμακον, ὅτι πρὸς ἴασίν ἐστι χρήσιμον.
τὰ
δὲ ὅταν διάφορα πρὸς ἓν ἀναφέρηται τέλος, ἐκείνου καὶ τῆς προσηγορίας
τυγχάνοντα· ὥσπερ σιτίον ὑγιεινὸν καὶ φάρμακον καὶ Γυμνάσιον καὶ

τἄλλα
ὅσα πρὸς τὴν ὑγείαν ὡς εἰς τέλος ἀναφερόμενα ὑγιεινὰ λέγομεν. δεῖ δὲ
καὶ
συνάπτειν τοὺς εἰρημένους δύο τρόπους εἰς ἓν καὶ ὁμοῦ ἀφ' ἑνὸς καὶ πρὸς
ἓν
ὀνομάζειν καὶ μέσον μᾶλλον ὁμωνύμων καὶ συνωνύμων τίθεσθαι. ἔτι τῶν
ἀπὸ διανοίας ὁμωνύμων καὶ τὰ κατ' ἐλπίδα καὶ μνήμην λεγόμενα·

Πλάτωνας
γὰρ καὶ Ἀριστοτέλεις καλοῦμεν τοὺς παῖδας παραζηλοῦντες τῇ τῆς
προση-
γορίας κοινότητι τῶν κλεινοτάτων εἰς σοφίαν ἀνδρῶν, καὶ τῷ σώζεσθαι
τῇ
μνήμῃ τὸ γένος τὰ τῶν προγόνων τοῖς ἐκγόνοις ὀνόματα τίθεμεν. καὶ τῶν
κατὰ μεταφορὰν δὲ λεγομένων ἔστιν ἃ τοῖς ὁμωνύμοις συντάττειν δεῖ.
ἐπὰν
γὰρ τὸ πρᾶγμα ἴδιον ὄνομα ἔχῃ, καταχρήσηται δέ τις ἐπ' αὐτοῦ ἑτέρῳ
μετα-
φέρων καὶ χρώμενος, οὐχ ὁμώνυμον· οὐ γὰρ τὰ τροπικῶς εἰρημένα ὁμώ

1187

Κανθηλία, πόλις περὶ Καρχηδόνα. Ἑκαταῖος Ἀσίᾳ. Ἡρόδοτος.
Κυνήσιοι. Κύνθος, [ὄρος Δήλου,] παρ' Ἀντιμάχῳ ἐν πρώτῃ Θη-

βαΐδος. ὁ οἰκήτωρ Κύνθιος καὶ θηλυκῶς καὶ οὐδετέρως. καὶ
Κυνθιώτης καὶ Κυνθιῶτις θηλυκῶς.
Κύννα, πολίχνιον πλησίον Ἡρακλείας, ἀπὸ μιᾶς τῶν
1188
Ἀμαζόνων ἢ Κύννου τοῦ ἀδελφοῦ Κοίου. τὸ ἐθνικὸν Κυνναῖος.

Κῦνος, ἐπίνειον Ὀποῦντος, ὡς Φίλων καὶ Παυσανίας.
Ἑκαταῖος δὲ πόλιν αὐτήν φησιν. Ὅμηρος “οἳ Κῦνόν τ' ἐνέ-
μοντ' Ὀπόεντά τε Καλλίαρόν τε”. οἱ οἰκοῦντες Κύνιοι καὶ
Κυναῖοι.
Κυνόσαργες, Γυμνάσιον ἐν τῇ Ἀττικῇ καὶ δῆμος, ἀπὸ
Διόμου, ἀφ' οὗ ὁ χῶρος Ἀθήνησι Διόμεια καλεῖται. Δίομος
γὰρ Ἡρακλεῖ ὡς θεῷ θύων τὰ ξενώσων ἱερὰ Ἡρακλεῖ ἥρῳ
ἔδειξε, καὶ αὐτῷ κύων λευκὸς ἁρπάσας τὰ μηρία εἰς τοῦτο τὸ
χωρίον ἤνεγκεν. ὁ δημότης καὶ τὸ ἐκ τόπου ἐκ Κυνοσάργους,
καὶ εἰς τόπον ἐς Κυνόσαργες, καὶ ἐν τόπῳ ἐν Κυνοσάργει.
Κυνὸς κεφαλαί, λόφοι τῆς Θεσσαλίας. Πολύβιος ιηʹ.
ἦν δὲ καὶ χωρίον Θηβῶν, ἀφ' οὗ “Πίνδαρος Δαϊφάντου παῖς,
Βοιώτιος ἐκ Κυνὸς κεφαλῶν, μελῶν ποιητής”.
Κυνόσουρα, ἄκρα Ἀρκαδίας, ἀπὸ Κυνοσούρου τοῦ Ἑρ-
μοῦ. τὸ ἐθνικὸν Κυνοσουρεύς καὶ Κυνοσουρίς θηλυκόν.

1189

Sophonias Phil., In Aristotelis libros de anima paraphrasis

Pa. 143, line 8
μεταβάσεως, ὡς καὶ νῦν ὁρῶμεν τοὺς ἐπιστήμονας· οὐ γὰρ δὴ πάντα

προχείρως
ἕξει ὡς ὁ θεῖος ἀθρόως καὶ μιᾷ ἐπιβολῇ καὶ ἀεὶ πάντων τῶν ὄντων
ἑστῶσαν
ἔχων τὴν θεωρίαν, ἀλλ' ἀφ' ἑτέρου ἐφ' ἕτερον θεώρημα μεταβαίνων
ἔσται·
τοῦτο δὲ ὀρέξεως ἄνευ ἀδύνατον. ὥστε γένοιτ' ἄν ποτε καὶ ἡ ἐν τῷ
θεωρη-
τικῷ νῷ ὄρεξις αἰτία τῷ σώματι τῆς κατὰ τόπον κινήσεως. ἢ πρὸς ταῦτα
ἐκεῖνο συντόμως εἰπεῖν, ὡς οὐκ αὐτόθεν ἡ ἐν τῷ θεωρητικῷ ὄρεξις
κινητική
ἐστι τοῦ σώματος, ἀλλ' ὀρεχθεὶς τοῦ μαθεῖν τι ἢ διδάξαι, ἐπεὶ μὴ οἷόν τε
τοῦτο γενέσθαι ἄνευ τῆς κατὰ τόπον κινήσεως, ἐπιτρέπει τῷ πρακτικῷ νῷ
1190
ποιήσασθαι τὴν τοῦ σώματος κίνησιν, ὁ δὲ κινεῖ· ἐπεὶ καὶ ὑγιαίνειν τὸ

σῶμα
βούλεται, ἵνα μὴ πρὸς τὴν ἐνέργειαν ἐμποδίζηται, καὶ λουτροῖς ἔνθεν καὶ
γυμνασίοις χρῆται· οὐχ ᾗ δὲ θεωρητικός, ἀλλ' ᾗ πρακτικός, ὡς εἷς τῷ
τέλει
διαφέρων. ὅτι μὲν οὖν κατ' ὄρεξιν ἐν τοῖς ζώοις ἡ κίνησις, δῆλον ἐκ
τούτων.
Ἐπεὶ δ' ὀρέξεις γίνονται ἐναντίαι ἀλλήλαις, τοῦτο δέ, ὅταν λόγος ἐπι-
θυμίᾳ μάχηται, σκεπτέον ὅπως ποτὲ ταῦτ' ἔχει. ὁ μὲν γὰρ λόγος
σωφροσύνης
καὶ δικαιοσύνης ὀρέγεται, τὰ δὲ πάθη τὸ μὲν ἐπὶ τὸ φιλήδονον, τὸ δὲ ἐπὶ
τὸ
φιλότιμον ἐκκαλεῖται· καὶ ὁ μὲν διὰ τὸ μέλλον ἀνθέλκειν κελεύει, ἡ δὲ
ἐπι-
θυμία διὰ τὸ ἤδη ἡδύ· φαίνεται γὰρ τὸ ἤδη ἡδὺ καὶ ἁπλῶς ἡδὺ καὶ τὸ
παρὸν ἀγαθὸν καὶ ἁπλῶς ἀγαθὸν διὰ τὸ μὴ ὁρᾶν τὸ μέλλον. καὶ δήπου τῷ
πυρέττοντι ψυχροῦ ἐφιεμένῳ ὁ μὲν νοῦς ὁρῶν τὸ μέλλον κακὸν ἐκ τῆς

πόσεως
ἀποτρέπει πιεῖν, ἡ μέντοι ἐπιθυμία τὸ παρὸν ὁρῶσα βιάζεται· καὶ οὕτω
λοιπὸν συμβαίνει τὴν μάχην τῶν ὀρέξεων γίνεσθαι. τοῦτο δ' ἐν μόνοις
ἀνθρώ
Ευστράτιος In Aristotelis analyticorum posteriorum librum secundum

ὡς οὐσία, τὸ δ' ὡς ποσόν, τὸ δ' ἄλλο τι· πᾶν γὰρ τὸ μετέχον οἰκείως
ἑαυτῷ μετέχει τῆς τοῦ μετεχομένου φύσεως. οἰκείως οὖν ἑκάστῳ ἐφαρ-
μοζόμενον τὸ ὂν καὶ τὸ εἶναι καὶ τὸ ἐστὶν οἰκείως κατηγορούμενον
λέγεται,
καὶ οὔτε γένος οὔτε εἶδος οὔτε διαφορὰ οὔτε ἴδιον οὔτε συμβεβηκός·
ἀναι-
ρουμένου δὲ τοῦ εἶναι ἀπό τινος αὐτῶν ἀναιρεῖται ἡ οἰκεία αὐτοῦ μετοχή,
καθ' ἣν τοῦ ὄντος μετέσχηκεν, ὥστε καὶ αὐτὸ ἐξ ἀνάγκης ἀνῄρηται τὸ

εἶναι ἔχον ἐν τῷ μετέχειν τοῦ ὄντος, οὗ ἀναιρουμένου καὶ αὐτὸ ἐξ
ἀνάγκης
συναναιρεῖται. λέγεται δὲ ὁμώνυμος φωνὴ οὐχ ὡς ἔτυχεν, ἀλλ' ὡς τὰ
ἀφ' ἑνός, οἷς μετουσία οὐ μόνον φωνῆς τῆς αὐτῆς ἀλλά γε καὶ πράγματος.
1191
τὸ γὰρ ἰατρικὸν βιβλίον καὶ φάρμακον καὶ ὄργανον καὶ διαίτημα καὶ
γυμνά-
σιον, ἐκ τοῦ αὐτοῦ λεγόμενα τῆς ἰατρικῆς τέχνης καὶ πρὸς τὸ αὐτὸ τέλος
τὴν ὑγείαν συντείνοντα, οὐκ ὀνόματος μόνον ἀλλήλοις, ἀλλὰ καὶ
πράγματος
κεκοινώνηκεν, οἰκείως ἕκαστον ἑαυτῷ μετέχοντα τῆς ἰατρικῆς. ὅρα δὲ ὅτι
καὶ ὁ Ἀριστοτέλης ἐνταῦθα μετὰ τῶν ὑπαρχόντων τοῖς πράγμασι τὸ ὂν

συνέταξε, δηλῶν ὅτι οὐκ ὀνόματος μόνου κατὰ τὸ ὂν ἀλλὰ καὶ
πράγματος
κεκοινώνηκε.
Ευστράτιος In Aristotelis ethica Nicomachea i commentaria

Pa. 46, line 25
ἐχθροῖς πολεμεῖν, οὗ ἐπιστήμη ἡ στρατηγική, ἐν δὲ νόσῳ καιρός, ὅτε χρὴ

προσφέρειν τροφὴν ἢ πόσιν, καὶ τούτου ἐπιστήμη ἰατρική, ἕτερα δὲ πρὸς
ἄλληλα ἰατρικὴ καὶ γυμναστική. ταῦτα Ἀριστοτέλης· δεῖ δ' ἀντιθεῖναι
καὶ πρὸς ταῦτα τὰ ἐγχωροῦντα. ὅτι μὲν γὰρ οὐδὲ ταῦτα πρὸς τὴν θέσιν
τοῦ πρώτου ἀγαθοῦ καὶ ὃ οὐδὲν ἄλλο ἢ τἀγαθόν ἐστι δύναταί τι δῆλον
ἂν εἴη. ὅτι γὰρ πάντα ἐκεῖνο τὸ ἀγαθῦνον ἐστὶ καὶ πάντα κατὰ τὴν ἑκά-
στου ἀνάλογον μετοχὴν ἐκείνου ἀγαθὸν λέγεται οὐδεὶς νοῦν ἔχων
ἀμφισβη-
τήσειε. τί γὰρ εἰ τὸ μὲν μᾶλλον ἀγαθὸν τὸ δ' ἧττον ἢ τὸ μὲν ἐγγύτερον
ἐκείνου τὸ δὲ πορρώτερον ἢ τὸ μὲν ἀγαθὸν καθ' αὑτό, ὡς ὑγίεια σώμα-
τος καὶ ψυχῆς ἀρετή, τὸ δὲ πρὸς τούτων τι συμβαλλόμενον, ὡς δίαιτα
καὶ Γυμνάσιον καὶ φάρμακόν τι καὶ ἴαμα, ἢ ὡς κακουχία καὶ
σκληραγωγία
σώματος, ἵνα τῇ ψυχῇ τὸ καρτερὸν καὶ ἀπαθὲς περιγίνοιτο. τάξις γὰρ
πᾶσιν, ὡς τὸ μὲν τιμιώτερον ἐν αὐτοῖς εἶναι, τὸ δὲ τῇ τιμιότητι δεύτερον,
τὸ δὲ τρίτον καὶ ἐφεξῆς, καὶ τὴν τοῦ ἀγαθοῦ μέθεξιν ὑπάρχειν ἑκάστῳ
κατὰ τὴν αὐτοῦ τάξιν. καὶ εἰ ἀγαθὸν ἡ τάξις τοῖς οὖσιν, ὡς ἡ ἀταξία
κακόν, πῶς εὐλόγως ἄν τις ἐρεῖ, ὅτι μὴ κατὰ τάξιν τοῖς πράγμασιν ἡ τοῦ
ἀγαθοῦ μετάδοσις γίνεται. ἢ ἀπαιτείτω τις ὁμοταγῆ πάντα εἶναι, ὁμοειδῆ
τε καὶ ὁμοφυῆ καὶ τὸ διάφορον ἀφαιρείτω τῆς τῶν ὄντων ἁπάντων ὑπάρ-
ξεώς τε καὶ τάξεως μηδὲ κόσμον εἶναι μηδ' ἁρμονίαν τινὰ ἐν αὐτοῖς, ἀλλ'
εἰκῇ συγκεχύσθαι πάντα ἢ εἰ κόσμος καὶ τάξις καὶ πάντα μὲν ἐξ ἑνός,
πλὴν οὐ τὰ αὐτὰ κατ' εἶδος οὐδὲ κατὰ γένος, ἀλλὰ διαφορὰ πολλὴ ἐν
Anonymi In Aristotelis Ethica Nicomachea Phil., In ethica Nicomachea

paraphrasis (pseudepigraphum olim a Constantino Palaeocappa
confectum et olim sub auctore He
1192
Pa. 60, line 30
τούτοις γὰρ οὐχ ὡς γευστοῖς μόνον χαίρουσι (γεύσεως γάρ ἐστι τὸ κρῖναι
τοὺς χυμούς, ὅπερ ποιοῦσιν οἱ τοὺς οἴνους δοκιμάζοντες καὶ οἱ τὰ ὄψα
ἀρτύοντες) ἀλλὰ μᾶλλον ὡς ἁπτοῖς. διὰ τοῦτο καί τις Φιλόξενος ὁ Ἐρύ-
ξιος, ὀψοφάγος ὤν, ηὔξατο τὸν φάρυγγα αὑτοῦ μακρότερον γεράνου
γενέσθαι, ὡς ἡδόμενος τῇ ἁφῇ τῶν ὄψων. κοινοτάτη γάρ ἐστιν ἡ
ἁφὴ ἐν πάσαις ταῖς αἰσθήσεσιν· ἐπεὶ καὶ ἁφῇ τινι πᾶσαι αἱ αἰσθήσεις αἰ-
σθάνονται. περὶ ταύτην δὴ τὴν ἁφὴν ἡ ἀκολασία ἐστί· καὶ δόξειεν ἂν
δικαίως ἐπονείδιστος εἶναι, ὅτι συμβαίνει ἡμῖν οὐ καθόσον ἐσμὲν ἄν-
θρωποι ἀλλὰ καθὸ ζῷα· τὸ δὲ τοῖς τοιούτοις χαίρειν καὶ τούτων μάλιστα
ἐφίεσθαι θηριῶδες. καίτοι εἰσὶ καὶ κατὰ τὴν ἁφὴν ἐλευθέριοι ἡδοναί,
ἃς ὁ ἀκόλαστος ἀφῄρηται, οἷον αἱ ἐν τοῖς γυμνασίοις διὰ τρίψεως
καὶ θερμασίας γινόμεναι· οὐ γὰρ περὶ πᾶσαν ἁφὴν ὁ ἀκόλαστος· οὐ
γὰρ περὶ πᾶν τὸ σῶμα, ἀλλὰ περί τινα μέρη.
μεν τρόπον, κατὰ τί σοφὴν ἂν εἴποιμεν τὴν ἐκ τούτων

πόλιν, κατὰ τί ἀνδρείαν, κατὰ τί σώφρονα, κατὰ τί δικαίαν,
τοῦ μὲν φυλακικοῦ διὰ τὸ μουσικώτατον εἶναι τὸ γένος
ἐπιστήμην ἔχοντος τῶν ἀγαθῶν καὶ κακῶν (ἐδιδάχθη γὰρ
ὑπὸ τῆς μουσικῆς, ἃ δὴ προείπομεν, πῶς δεῖ φρονεῖν περὶ
τῶν κρειττόνων ἡμῶν, πῶς περὶ τῆς ἀνθρωπίνης εὐδαι-
μονίας· διὸ καὶ τοὺς ποιητὰς ἠνάγκαζεν, ὅσα πρὸς τούτους
τείνει τοὺς τύπους, ποιεῖν. εἰ δὲ καὶ τῶν μαθημάτων αὐ-
τῷ καὶ διαλεκτικῆς μεταδοτέον, ἔτι μειζόνως ἂν εἴη σοφὸν
καὶ ἐπιστῆμον), τοῦ δὲ ἐπικουρικοῦ διὰ τὸ ζῆν ἐν ὅπλοις
καὶ γυμνασίοις δὲ καὶ μελέταις τῶν πολεμικῶν ἀνδρείου
μάλιστα ὄντος (τούτοις γοῦν διαφερόντως προσήκειν τὴν
ἀρετὴν ταύτην ἅπαντας ὁμολογήσειν τοὺς καὶ τὴν τυχοῦ-
σαν περὶ ἀνδρείας ἔχοντας ἔννοιαν), τοῦ δὲ χρηματιστικοῦ
σωφρονεῖν ὀφείλοντος· ἡ γὰρ τῶν ἀναγκαίων εὐπορία ταύ-
της μάλιστα δεῖται τῆς ἀρετῆς, ὧν ἡ πλησμονὴ μεθίστησιν
εἰς τὴν ἀκόλαστον ζωήν, τῶν δὲ τριῶν ἅμα γενῶν ἐν τῇ
πρὸς ἄλληλα κοινωνίᾳ ἀρχῆς τε πέρι καὶ τοῦ ἄρχεσθαι
τὴν αὐτοπραγίαν φυλαττόντων, ἣν ἐπέδειξεν οὖσαν τὴν
δικαιοσύνην· πάντες γὰρ ἄνθρωποι τὸ μὴ τῶν ἀλλοτρίων
ἀπαντήσεις ἀμφοτέρας μεταχειρίζεται τὸν ἐπιστημονικὸν τρό-

1193
πον. ἔστι δὲ ἣ μὲν τῶν ἀπαντήσεων ἀπὸ τοῦ ἔθους εἰς

ἄδοξόν τι περιάγουσα τὴν θέσιν, εἰωθὸς τοῦτο τοῖς περὶ
τὰς ἀντιλογίας διατρίβουσι καὶ τὸ ἔνδοξον θηρῶσιν ἐν τοῖς
λόγοις, ἣ δὲ ἀπὸ τῶν ἡμετέρων ὁμολογημάτων ὁρμωμένη
δοκοῦσα μείζω τὴν ἰσχὺν ἔχειν καὶ περιτρεπτικὴ τῶν λόγων
αὐτῶν πρὸς αὐτούς. ἡ μὲν ἀπὸ τοῦ ἔθους εἰς τὸ ἄδοξον
ἄγουσα ἀπάντησίς ἐστιν τοιάδε τις. εἰ δεῖ τὰς γυναῖκας
φυλακικὰς γίνεσθαι, δεῖ γυμνάζεσθαι καὶ μὴ μουσικεύεσθαι
μόνον. εἰ δὲ γυμνάζεσθαι, δεῖ καὶ ἀποδύεσθαι ἐν τοῖς
γυμνασίοις ὡς τοὺς ἄνδρας καὶ τἆλλα πάντα ὑπομένειν,
ὅσα καὶ ἐκείνους, οἷον πηδᾶν ἱππάζεσθαι τρέχειν· ταῦτα
δὲ αἰσχρὰ πάντα γυναιξὶν τὸ ἔθος εἶναί φησιν, ὃ δὴ κρατεῖ
νῦν ἐν ταῖς πόλεσιν. τὸ δὲ αἰσχρὸν καὶ ἄσχημον ἄδοξον·
οὐκ ἄρα γυμναστέον τὰς γυναῖκας· οὐκ ἄρα φυλακίδας
πόλεως τακτέον. ἡ δὲ λοιπὴ τοιαύτη· κεῖται διὰ τῶν
ἔμπροσθεν λόγων, ἕκαστον ἕν τι χρῆναι ἐπιτηδεύειν, ὃ κατὰ
φύσιν ἐστὶν ἑκάστοις· εἰ δὲ τοῦτο ὀρθόν, ἀνάγκη τὰς δια-
φερούσας φύσεις διάφορα ἐπιτηδεύειν. εἰ οὖν αἱ ἀνδρὸς
καὶ γυναικὸς φύσεις διαφέρουσιν ἀλλήλων, αἱ δὲ διαφέρου-
σαι φύσεις διαφέροντα ἐπιτηδεύουσιν, ἡ ἄρα ἀνδρὸς καὶ ἡ
δὲ οὖν τρεῖς ὑποθέσεις ταύτας τὸν τρόπον διανέμουσι

τοῦτον, τὰ δὲ πλήθη τῶν θεῶν καὶ τὰ γένη τὰ νοητὰ καὶ
τὰ νοερὰ καὶ τὰ πρὸ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐν τῷ κόσμῳ πάντα
μὴ καταδιαιρεῖν ἐνταῦθα μηδὲ πολυπραγμονεῖν ἀξιοῦσι·
κἂν γὰρ ἐν τῇ δευτέρᾳ περὶ τῶν νοερῶν ὄντων ποιῆται τὴν
πραγματείαν, ἀλλ' ἡ τοῦ νοῦ φύσις μία καὶ ἁπλῆ καὶ
ἀδιαίρετός ἐστι.
Πρὸς μὲν οὖν ἀμφοτέρους τούτους διαγωνιστέον τῷ
ταύτην ἔχοντι περὶ τοῦ Παρμενίδου τὴν γνώμην ἣν πρότερον
εἴπομεν. Ἔστι δὲ οὐκ ἴσος ὁ πρὸς τούτους ἀγών, ἀλλ' οἱ
μὲν Γυμνάσιον λογικὸν τὸν Παρμενίδην ποιοῦντες καὶ
πάλαι δεδώκασιν εὐθύνας τοῖς τὸν ἔνθεον τρόπον τῆς
ἐξηγήσεως ἀσπαζομένοις· οἱ δὲ τὰ πλήθη τῶν ὄντων καὶ
τὰς τάξεις τῶν θείων μὴ διορίζοντες αἰδοῖοι μὲν ἄνδρες
καὶ δεινοὶ παντάπασιν, ὥς φησιν Ὅμηρος, τῆς δὲ αὖ
περὶ τὸν Πλάτωνα φιλοσοφίας ἕνεκα καὶ ἡμῖν πρὸς αὐτοὺς
1194
διαπορητέον ἑπομένοις τῷ τῆς παναγεστάτης ἡμῖν καὶ

μυστικωτάτης ἀληθείας ἡγεμόνι, καὶ λεκτέον ἐφ' ὅσον
τοῖς προκειμένοις συντελεῖ καὶ περὶ τῶν ὑποθέσεων τοῦ
Παρμενίδου τὰ δοκοῦντα. Τάχα γὰρ ἂν οὕτω καὶ τὴν ὅλην
τοῦ Πλάτωνος θεολογίαν τῷ τῆς διανοίας λογισμῷ
οἶδ' ὅπως μάρτυρες ἔστησαν καὶ τοῦ ἁγίου κατεμαρτύ-

ρησαν· καὶ Ἐλπίδιος δὲ ὁ πρεσβύτερος. Οἱ αὐτοὶ δὲ
κατεμαρτύρησαν, καὶ σὺν αὐτοῖς καὶ ὁ πρεσβύτερος
Ἀκάκιος ἐπὶ τῷ τετάρτῳ κεφαλαίῳ.
Τούτων οὖν ἐξε-
τασθέντων αὐτοί τε οἱ προειρημένοι πρεσβύτεροι καὶ
Εὐδαίμων ἔτι καὶ Ὀνήσιμος ᾐτοῦντο ἐπιταχῦναι τῇ
ἀποφάσει, καὶ πρῶτος τῆς συνόδου Παῦλος ὁ Ἡρα-
κλείας ἠξίωσεν ἅπαντας ἀποφήνασθαι. Καὶ ἀπεφήναντο τὴν
τοῦ ἁγίου ὡς ἔδοξαν ἑαυτοῖς, καθαίρεσιν, ἀρξαμένου
Γυμνασίου ἐπισκόπου καὶ τελευτήσαντος Θεοφίλου τοῦ
Ἀλεξανδρείας, οἱ πάντες τὸν ἀριθμὸν τεσσαράκοντα
πέντε. Εἶτα ἐγράφη τῷ κλήρῳ Κωνσταντινουπόλεως,
ὡς δῆθεν ἀπὸ συνόδου, περὶ τῆς τοῦ ἁγίου καθαιρέ-
σεως· ἀνηνέχθη καὶ τοῖς βασιλεῦσιν. Ἐπεδόθησαν ἔτι
καὶ λίβελλοι τρεῖς παρὰ Γεροντίου, παρὰ Φαυστίνου,
παρὰ Εὐγνωμονίου, οἳ ἔλεγον ἑαυτοὺς ἀδίκως ὑπὸ Ἰωάν-
νου καθῃρῆσθαι. Ἐγένετο καὶ ἀντιγραφὴ βασιλικὴ πρὸς
τὴν σύνοδον. Ἐν οἷς καὶ ἡ δωδεκάτη πρᾶξις. Ἡ δὲ
τρισκαιδεκάτη, ὡς ἐρρήθη, ἔχει τὰ περὶ Ἡρακλείδην
τὸν Ἐφέσου ἐπίσκοπον.
τοσχεδίου διάλεξις. Καὶ ἐπίπληξις τοῖς ῥᾳθύμως ἀκροω-

μένοις τῶν λόγων, καὶ σχέδιον εἴς τινας τῶν φοιτώντων
δόξαντας ἀφηνιάζειν, καὶ εἰς τοὺς περὶ Κυτιανὸν ἀτάκτως
ἀκούσαντας, ὅτε τὸ σχέδιον εἶπε. Καὶ προτροπὴ πρὸς τὸ
χρῆναι τὴν ἐν τοῖς λόγοις ποικιλίαν ἀσπάζεσθαι, καὶ
ἡ μετὰ τὴν τοῦ τραύματος θεραπείαν διάλεξις. Εἶτα ὁ
μετὰ τὴν ἀπὸ Κορίνθου ἐπάνοδον, εἴς τε τὸ γραφεῖον
καὶ τοὺς ἑταίρους, καὶ εἰς τὴν Λακεδαιμονίων πόλιν,
ὅτε ὀνείρατι πειθόμενος τῷ Ἀμυκλαίῳ θεῷ ἐφοίτησεν
1195
εὔξασθαι. Καὶ ὅτι οὐ δεῖ πάντως δημοσίᾳ τὰς ἀκροάσεις

ἀπαγγέλλειν, καὶ λαλιὰ ὅτι δεῖ ἐν γυμνασίοις εἶναι, καὶ
λαλιὰ ἐν Κορίνθῳ ἐκδεδομένη.
Τούτους οἶμαι τοὺς λόγους μόνους τοῦ σοφιστοῦ Ἱμε-
ρίου, περί που οʹ ὄντας, κατὰ πρόσωπον ἡμῶν τὴν σὴν φιλο-
πονίαν ἀνεγνωκέναι.
Ἐν οἷς ἐστι πᾶσι τὸν μὲν τῆς λέξεως
τύπον καὶ τὸ αὐτὸ σχῆμα φυλάττων, τῇ τε περιβολῇ
καὶ τῇ τροπῇ χρώμενος, εἰ καὶ τὸν κόρον οὐκ ἔτεκεν ἡ
μετ' εὐφυΐας χρῆσις καὶ οἰκείωσις τῆς τροπῆς· καὶ κα-
τά γε ἐμὴν εἴδησιν οὐδεὶς οὕτως (οἶμαι) χρησάμενος τῇ
τροπῇ καλῶς οὕτω καὶ ἡδέως ἀπήλλαξε. Παραδείγμασι
Φώτιος. Lexicon (Α – Δ) Alphabetic letter delta, entry 758, line 1
διφυεῖ. ὅτι συναυλίζεται μία τῶν ἐν τῇ ἀκροπόλει δράκοντι προσημε-

ρεύουσα τῇ θεῷ.
Δραχμήν· ἐπὶ χρυσίου λέγουσιν, ὅταν ἕλκῃ μὲν ἡμίχρυσον,
ἰσχύῃ δὲ δραχμὰς ιʹ.
Δρέμνα· κλάσμα.
Δρεπανηφόρος· ξιφοφόρος.
Δρέπεται· θερίζεται, τρυγᾶται, ἀπανθίζεται.
Δρέπου· τρύγα.
Δρεφθῆναι· ἀποδρεπανισθῆναι.
Δρογγίλον· χωρίον Θρᾳκικόν.
Δρόμοις· τοῖς γυμνασίοις κατὰ Κρῆτας.
Δρομοκήρυκες· ἡμεροδρόμοι.
Δρόμοι· οἱ περίπατοι.
Δρομοκήρυκες· οἱ δρόμῳ τι ἀπαγγέλλοντες καὶ σημαίνον-τες.
Φώτιος. Lexicon (Ε – Ω) Alphabetic letter kappa, p.185, line 14
τινές· ὠνομάσθησαν δὲ ἀπὸ τοῦ κύκλω περιεστάναι

τοὺς πωλουμένους.
Κυκλοφορεῖται: κατὰ κύκλον φέρεται ἢ κινεῖται.
Κύκλωπες: ἄγριοι ἄνθρωποι.
Κύκνοι: τὸ μὲν ζωῖον δῆλον· ἔστιν δὲ καὶ εἶδος
πλοίου· ἴσως ὅτι κύκνος κατὰ τῆς πρώρας τῆς
νεὼς ἐκτετύπωτο ἐπισήμου ἕνεκα.
Κυκώμενος: ταραττόμενος.
Κύλα: τὰ ὑποκάτω τῶν ὀφθαλμῶν μέρη· καὶ κυ-
1196
λοιδιαῖν ἐπειδὰν οἰδηῖ ταῦτα.

Κυλάραβις: Γυμνάσιον ἐν Ἄργει· ἀπὸ Κυλαράβεως
τινός.
Κυλινδεῖ: κυλίει· ἐπιφέρει.
Κύλιξ: φιάλη· ποτήριον.
Κυλιχνίδα: τὴν ἰατρικὴν πυξίδα· ἔσθ' ὅτε δὲ καὶ
τὴν λιβανώτιδα.

ἀπειροκα-
καὶ «ἡ
τοῖς
καὶ
λόγος
νη
εἰπεῖν,
τοῦ
τρυφὴν
τοῦ
τοιαῦτα
κρηδέμνῳ
τροπικῶς
ξενίζον

αὐτὴ ἡ
1197
ὑπό πρόθεσις μακρὸν ἐνταῦθα ἔχει τὸ ο διὰ τὴν ἐπιφορὰν τοῦ λ κατὰ
λόγον
κοινῆς συλλαβῆς.]
σχηματίσαι τὸν λόγον, εἰπὼν «οὔτε ἀλήϊος οὔτε ἀκτήμων χρυσοῦ», καὶ
ὅτι
τὸ νόημα τοῦτο περίφρασίς ἐστι τοῦ «ἀέθλια πολλά», διασαφοῦσα τὸ ἐν
ἐκείνῳ
ἀόριστον πλῆθος. Καὶ ὅρα ὡς ἐκ μέρους τῶν ληΐων καὶ τῆς χρυσοῦ
κτήσεως
πάντα πλουτισμὸν ἐνέφηνε, καὶ ὅτι κατ' ἐξαίρετον ἐκ τῶν ἄλλων ὑλῶν
μνησθεὶς
τοῦ χρυσοῦ μετὰ τὰ λήϊα, καὶ ἐρίτιμον αὐτὸν λέγει ὡς τῶν λοιπῶν
μετάλλων
τιμιώτερον. Ληΐων δὲ πρώτων μνησθεὶς ἐξοχὴν ἐγκωμιαστικὴν τῆς
γεωργίας
ἐνέφηνε. [Ἰστέον δὲ ὅτι σπουδαῖον πάλαι κριθὲν τὸ ἐναγωνίως καὶ χάριν
ἐπ-
άθλων γυμνάζεσθαι φίλον ἦν καὶ τοῖς περὶ Τροίαν Ἀχαιοῖς τά τε ἄλλα καὶ
διότι φιλοτιμίαν τε εἶχε τὸ πρᾶγμα καὶ εἰς μάχην ἠρέθιζε τὴν

ἀναγκαιοτάτην,
ἧς ἕνεκεν Ἀθηναῖοι Πέρσας νικήσαντες ὕστερον ἐπενοήσαντο ἀστεῖόν τι
καὶ ἀκίνδυνον Γυμνάσιον, ἀλεκτρυόνας νομοθετήσαντες ἀγωνίζεσθαι
δημοσίᾳ
μιᾶς ἡμέρας τοῦ ἔτους. Ἐπεὶ καὶ Θεμιστοκλῆς, ὅτε κατὰ Περσῶν ἐξῆγε
στρατόν, ἀλεκτρυόνας ἰδὼν μαχομένους ὑπὲρ τοῦ μὴ ἡττηθῆναι, ἐκεῖθεν,
φασί,
τοὺς Ἀθηναίους ἐπέρρωσεν εἰς μάχην. Ὅμοιον δὲ καὶ Ῥωμαῖοι ἐποίουν
δι' ὀρτύγων μονομαχίας, κήρυκος προφωνοῦντος τὸ «ποῦλλι ποῦγναντ»,
ἤγουν τὰ πωλία μάχονται, καὶ οὕτω τοὺς θεατὰς ἀθροίζοντος]. (v. 124)
Πηγοὺς δὲ ἵππους τοὺς εὐπαγεῖς λέγει καὶ στερεούς. Οἱ δὲ παλαιοὶ
θέλουσι
νοεῖν μέλανας ὡς τούτους ὄντας ἀρίστους. Τῆς δὲ τοῦ πηγοῦ λέξεως
μνεία
κεῖται καὶ ἐν τῷ «κριῷ μιν ἔγωγε ἐΐσκω πηγεσιμάλλῳ». Τὸ δὲ «ἀέθλια»
παράγωγόν ἐστιν ἐκ τοῦ ἄεθλον, ὡς ἐκ τοῦ ἴχνος τὰ ἴχνια. Ἐνταῦθα δὲ
θεωρητέον ὡς, εἰ καὶ ἐκ τοῦ ἄεθλον κέκραται τὸ ἆθλον, ὅθεν καὶ ὁ
ἀθλοφόρος,
1198
Ευστάθιος. Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα.

Vol. 3, p.271, line 5
ὠνόμασται. Εἰ δὲ πρὸς τὸ εἶναι τὸ ὄψον ἐκ τοῦ ἕψειν ἐναντιοῦσθαι τὸ

πνεῦμα
δοκεῖ, ἐνθυμητέον ὡς οὕτω ἕπω μὲν τὸ ἀκολουθῶ δασύνεται, ὀπαδὸς δὲ ὁ
ἐξ
αὐτοῦ γενόμενος ψιλοῦται. προσλογιστέον δὲ καὶ ὅτι τὸ μὲν ἅμα
δασύνεται,
ἄμια δὲ ἰχθύς, ὠνομάσθαι δοκοῦσα παρὰ τὸ ἅμα ἰέναι ταῖς ὁμοειδέσι,
ψιλοῦται.
συναγελαστικὸν δὲ καὶ ἡ ἄμια, ὅθεν διὰ τὸ καινὸν τοῦ πνευματισμοῦ
Ἀθήναιος
ψιλοῖ τὸ κατάρχον α ὡς στερητικόν. οὐ γὰρ κατὰ μίαν φέρονται, ἀλλ'
ἀγεληδὸν
ἵενται. Ἔτι πρὸς τοῖς εἰρημένοις περὶ ὄψου ἰστέον καὶ ὅτι ὄψον ποτῷ καὶ
ὄψον σίτῳ οἱ μὲν ἄλλοι θεωροῦσιν ἐν βρώμασι, Σωκράτης δὲ ἄλλως αὐτὰ
ἐκαρύ-
κευεν, ὃς διαπεριπατῶν, φασίν, ἑσπέρας βαθείας πρὸ τῆς οἰκίας πρὸς
τοὺς
πυνθανομένους «τί τηνικάδε, ὦ Σώκρατες», ἔλεγεν ὄψον εὑρίσκειν πρὸς
τὸ
δεῖπνον, αἰνιττόμενος ὅτι ὄψον δείπνῳ τὸ Γυμνάσιον, παρασκευάζον
ἡδεῖαν
τὴν τροφήν. Ἔτι γνωστέον καὶ ὅτι, ἐπεὶ πρὸς ἥδυσμα, ὡς προερρέθη,
βρώσεως
ἐπινενόηται τὸ ὄψον, οὐ κατὰ τὸν ἄρτον, οὐ μὴν οὐδ' εἰς πλεῖον χρηστέον
αὐτῷ,
ἵνα μὴ ἀκούσῃ ποθὲν ὁ τοῦτο ποιῶν τὸ «ὦ παρόντες, τίς ὑμῶν τῷ μὲν
ἄρτῳ
ὡς ὄψῳ χρῆται, τῷ δ' ὄψῳ ὡς ἄρτῳ», ὅπερ ἔφη Σωκράτης πρός τινα
χρώμενον
ἀμέτρως τῇ ἐποψήσει. Καὶ ὅρα τὴν ἐπόψησιν τὴν αὐτὴν οὖσαν τῷ ὄψῳ
καὶ τῷ προσοψήματι.
ἄν. [Οἱ δέ γε παρὰ τοῖς ἰατρικῶς ἰωνίζουσιν ἀλλοφάσσοντες οὐδέν τι

1199
ὅμοιον
δηλοῦσιν, ἀλλὰ σημαίνουσι τοὺς ἄλλοτε ἄλλα φράζοντας καὶ μηδὲν ὅλως
διασαφοῦντας.] (v. 683) Ζῶμα δὲ οὐ μόνον ἐν πυγμαχίᾳ, ἀλλὰ ἐζώννυντο

καὶ
οἱ παλαίοντες, ὡς δηλώσει προϊὼν ὁ ποιητής. Ὅτι δὲ καὶ ἐγυμνοῦντο οἱ
οὕτω
ζωνύμενοι, σιγᾷ ὡς φανερόν, καθὰ παντελῶς ἐσίγησε καὶ τὸ ζώσασθαι
τὸν
Ἐπειόν, ὡς ἀπὸ τοῦ Εὐρυάλου γνωσθησόμενον. ἐνέφηνε δὲ μόνον τὸ καὶ
ἀμφοτέρους ἐνταῦθα ζώσασθαι ἐν τῷ εἰπεῖν «οἳ δὲ ζωσάμενοι». Περὶ δὲ
τοῦ
ζώματος φέρεται ἱστορία, ὅτι μετὰ τὴν ιδην Ὀλυμπιάδα συνέβη
Ὄρσιππόν τινα
ἐμποδισθέντα ὑπὸ τοῦ περιζώματος πεσεῖν καὶ τελευτῆσαι, ἢ κατά τινας
νικηθῆναι. ὅθεν ἐθεσπίσθη γυμνοὺς τοὺς τοιούτους ἀγωνίζεσθαι. ἀφ' οὗ
καὶ
Γυμνάσιον ὁ τόπος, ἐν ᾧ τοὺς ἀγῶνας ἐποιοῦντο. ὥστε, φασί, νεώτερος
Ὁμήρου
Ἡσίοδος, γυμνὸν εἰσάγων Ἱππομένην ἀγωνιζόμενον τῇ Ἀταλάντῃ. (v.
684)
Οἱ δὲ τῶν πυγμάχων ἱμάντες οἱ βόειοι περὶ τὰς χεῖρας αὐτοῖς εἰλοῦντο,
συνερ-
γαζόμενοί τι ταῖς πληγαῖς καὶ τοὺς δακτύλους δὲ συνέχοντες, καὶ ὡσεί
τινα
κορύνην σφαιροῦντες στερρῶς. καὶ ὤφθη οὐ πρὸ πολλοῦ Πέρσης ἀνὴρ
πυγμικὸς
ἐν τοῖς βασιλείοις οὕτω διατεθειμένος. ἐκαλοῦντο δέ, φασί, καὶ μύρμηκες
οἱ
τοιοῦτοι ἱμάντες, ὅθεν καὶ τὸ ἀστεῖον ἐκεῖνο ἱστόρηται, ὡς ἀνὴρ ἀχρεῖος
τὴν
πυγμικὴν καὶ πολλὰς παθὼν πληγάς, τόπον ὠνούμενος ἐν ᾧ μάθοι
πολλοὺς εἶναι μύρμηκας, ἀφῆκε συναλλάξαι
ἀπογυῶσαι τὲ ἔχει, καὶ ἀνήνορα θέσθαι. καὶ μένεος καὶ ἀλκῆς λαχέσθαι
ποιεῖ ὡς ἡ Ἰλιὰς δηλοῖ.
ὡς δὲ καὶ χαλκοῦ ἤτοι σιδήρου ἐπίθετον ὁ εὐήνωρ, δηλοῦται ἀλλαχοῦ.
(Vers. 623.) Ἀλόχους δὲ,
τὰς τοῦ Ὀδυσσέως λέγει δμωάς. ὡς τοῖς μνηστῆρσιν εἰς ταυτὸν λέχος
ἰούσας. παραχρώμενος τῇ λέξει.
1200
ὅτι δὲ μάχλοι αἱ τοιαῦται δουλίδες, ἐν τοῖς ἑξῆς δηλωθήσεται. (Vers.

626.) Ὁ δὲ δίσκος, ἐκ λίθου
φασὶν ἦν, καί ποτε καὶ σιδήρεος, ἱμάντι περὶ τὸ μέσον ἐνειρμένῳ,
στρεφόμενος καὶ ἀφιέμενος. Ἡ δὲ
αἰγανέα, εἶδος ἀκοντίου ἐπιτηδείου εἰς αἰγῶν θήραν. καὶ γίνεται παρὰ τὸ
ἵεσθαι κατὰ αἰγῶν. ἢ καὶ
παρὰ τὸ ἄγαν ἵεσθαι. οἱ δὲ παλαιοὶ, φασὶ καὶ ὅτι αἰγανέα γρόσχος. μικρὸν
ἀκόντιον. καὶ ζητητέον
μή ποτε ἔσφαλται τὸ γρόσχος. γρόσφος γὰρ μάλιστα εὕρηται διὰ τοῦ φ. εἰ
μὴ ἄρα μηχανικὴ μὲν λέξις
ὁ γρόσφος. ὁ δὲ γρόσχος, ἀκόντιον. Τὸ δὲ ἱέντες, καιρίως εἴρηται. ἵενται
γὰρ καὶ οἱ δίσκοι καὶ αἱ
αἰγανέαι, ὥσπερ καὶ οἱ ὀϊστοί. διὸ καὶ ἰοὶ λέγονται. (Vers. 627.) Τυκτὸν
δὲ δάπεδον, ἢ τὸ εὔτυκτον
καθ' ὁμοιότητα τοῦ, κρητῆρα τετυγμένον. ἢ τὸ μὴ φύσει τοιοῦτον, ἀλλὰ
σκευασθὲν εἰς Γυμνάσιον.
οὐδὲ γὰρ οὐδ' οἱ σπάταλοι μνηστῆρες ἀνέχονται μὴ γυμνάζεσθαι.
Δάπεδον δὲ τί τέ ἐστι καὶ πόθεν
γίνεται, ἡ Ἰλιὰς παριστᾷ. Τὸ δὲ ὕβριν ἔχοντες, παιδευτικῶς ἐῤῥέθη.
ἐπειδὴ τῶν ὑβριστῶν καὶ τὰ
γυμνάσια, οὐ σπουδαῖα. ὕβρις δὲ ἄντικρυς. οὔκουν σπουδαῖοι αὐτόχρημα
οἱ μνηστῆρες οὕτω γυμναζό-
μενοι, ἀλλὰ ἔμφασιν μόνην ἐσκίαζον τοῦ πρὸς ἀνδρίαν ἡρωϊκὴν
γυμνάζεσθαι. (Vers. 629.) Ἀρχοὶ
δὲ μνηστήρων Εὐρύμαχος καὶ Ἀντίνοος, κατὰ ἀνδρίας πρόσχημα. τοῦτο
γὰρ δηλοῖ τὸ, ἀρετῇ ἄριστοι.
διὸ καὶ εἷς αὐτῶν ὁ Ἀντίνοος, ναυαρχήσει μετ' ὀλίγα κατὰ τοῦ
Τηλεμάχου. φασὶ δ' ἐνταῦθα οἱ παλαιοὶ,
ὡς οὐδὲ οἱ κάκιστοι θέλουσιν ἄναρχοι διάγειν. αἱρήσονται δὲ οἱ μὲν
ἀγαθοὶ, ἀγαθόν. οἱ δὲ φαῦλοι,
τὸν φαυλότερον. Περὶ δὲ Ἤλιδος καὶ ἡ Βοιωτία ἱστορεῖ. Τὸ δὲ
ταλαεργὸν, ἰδίως ἡμιόνοις ἀποκεκλήρω-
ται. (Vers. 637.) Ὅρα δὲ τὸ ἀδμῆτες. οὗ εὐθεῖα ἐστὶν, οὐκ ἀδμήτη, ὡς
πρὸ τούτων ἐλέχθη, βοῦν
ὁ πρόσπολος δουλικὸν ἀεὶ ὄνομά ἐστιν, οὐδὲ μὴν ὁ πρόσπολος. διόπερ ὁ

γράψας τὸ, πίνειν ὁ πόσον
κεν ἔχων ἀφίκοιο οἴκαδε ἄνευ προπόλου, ἀσαφῶς ἔγραψε. πρόπολον
εἰπὼν, ἢ δοῦλον, ἢ τὸν ἁπλῶς
προοδεύοντα εἰς χειραγωγίαν ὁδοῦ. χρῆσις δὲ προπόλου, ἔν τε τῷ τοῦ
1201
κωμικοῦ Πλούτῳ, καὶ ἐν τῷ, ἀλλ'

ὦ Δελφῶν πλείστας ἀκονῶν Φοῖβε μαχαίρας καὶ προδιδάσκων τοὺς σοὺς
προπόλους. (Vers. 215.) Τὸ
δὲ ὑγρὸν ἔλαιον ὃ καὶ λίπα φησὶν ἐλλειπτικῶς, ἔν τε τῷ, ἀλειψάμεναι λίπ'
ἐλαίῳ, καὶ λοέσσατο καὶ
λίπ' ἄλειψε, προϊὼν καὶ ἀλοιφὴν λέγει ἐν τῷ, ἀμφὶ δ' ἐλαίῳ χρίσομαι, ἦ
γὰρ δηρὸν ἀπὸ χροός ἐστιν
ἀλοιφή. ὡς εἶναι ταυτὸν κατὰ πολυωνυμίαν, ἔλαιον καὶ ἀλοιφὴν καὶ λίπα.
δῆλον δὲ ἐκ τῶν ἐνταῦθα
λεγομένων, ὡς καὶ ἐψυχρολούτουν οἱ παλαιοί. ὅτι δὲ καὶ θερμοῖς
ἐχρῶντο λοετροῖς, ἐν ἄλλοις δηλοῖ
ὁ ποιητής. Ὅτι δὲ οὐχ' ἁπλῶς ἐλαίῳ πρὸς θεραπείαν ἰατρικώτερον οἱ
παλαιοὶ ἐχρίοντο συνήθως καθὰ
μυριαχοῦ δείκνυται, ἀλλά τινες καὶ πολυτελεῖ ἐχρῶντο ἐλαίῳ, δηλοῖ ὁ
γράψας τὸ, τοῖς μὲν γυμνασίοις
ὡς βαλανείοις χρώμενοι, ἀλειφόμενοι δ' ἐλαίῳ πολυτελεῖ καὶ μύροις.
Ἰστέον δὲ καὶ ὡς κοινότερον μὲν
τὸ λίπ' ἐλαίῳ, ἀποκεκόφθαι δοκεῖ ἐκ τοῦ λιπαρῷ. ἵνα ᾖ λιπαρὸν ἔλαιον,
οὐ πρὸς διαστολὴν ἑτέρου μὴ
τοιούτου, ἀλλὰ τὸ ἁπλῶς φύσει τοιοῦτον ὑγρόν. Ἡρῳδιανὸς μέντοι
ἄλλως αὐτὸ σχηματίζων, φησὶν
ὅτι τοῦ ἄλειφα καὶ λίπα ἡ κατάληξις, οὐκ ἀήθης. ἀλλὰ τὸ μὲν ἄλειφα,
ὥσπερ θένω θέναρ καὶ κείρω
κέρας, οὕτω καὶ αὐτὸ ἐκ τοῦ ἀλείφω, ἄλειφαρ ἢ ἄλειφας. καὶ ὑποστολῇ
τοῦ ρ ἢ τοῦ σίγμα, ἄλειφα.
τὸ δὲ λίπα, ἐξ ἀναλόγου ἀντιπαραθέσεως ἐγένετο. ὡς γὰρ κῶος κῶας,
ὕδος ὕδας, γῆρος γῆρας,
οὕτω καὶ λίπος λίπας ἐξ οὗ τὸ λίπα, ἵνα ᾖ γένος μὲν τὸ λίπα, εἶδος δὲ τὸ
ἔλαιον. (Vers. 216.) Ὅτι
τὸ, λοῦσθαι ποταμοῖο ῥοῇσιν ὅ ἐστι ῥείθροις, ἀπὸ τοῦ λόεσθαι γίνεται.
ἀφ' οὗ καὶ λοετρόν. ὅθεν καὶ
παρὰ τῷ κωμικῷ τὸ, ψυχρᾷ θαλάττῃ λούμενος. οὕτω γὰρ οἱ Ἀττικοὶ, οὐ
μὴν λουόμενος. καὶ προϊὼν
δὲ λοέσσομαι λέγει ἐν ἁπλότητι. καὶ ἀπολούσομαι κατὰ συναίρεσιν. ὅτι
δὲ καθὰ λόεσθαι λοῦσθαι
κες αὐτοῖς ὀφθῶσιν, ἐκεῖ κατοικεῖν. ἰδόντες οὖν, φησὶ, κόρακας

πετομένους περὶ τὸν Παγασιτικὸν
1202
κόλπον, οὓς ἄκακοι παῖδες ἐγύψωσαν, ᾤκησαν ἐκεῖ, καλέσαντες τὸ

χωρίον Κόρακας. ὕστερον δὲ Αἰο-
λεῖς ἐκβαλόντες αὐτοὺς ἔπεμπον ἐκεῖ τοὺς φυγαδευομένους. ὁ δ' αὐτὸς
λέγει καὶ ὅτι Ἀριστοτέλης ἱστορεῖ
λοιμοῦ κατασχόντος καὶ κοράκων πολλῶν γενομένων τοὺς ἀνθρώπους
θηρεύοντας αὐτοὺς καὶ περι-
καθαίροντας ἐπαοιδαῖς ἀφιέναι ζῶντας, καὶ ἐπιλέγειν τῷ λοιμῷ, φεῦγ' ἐς
κόρακας. ὁ δὲ Αἴσωπος πλάτ-
τει μυθικῶς κολοιὸν μέγαν, νομίσαντα τοῖς κόραξιν ἐξισοῦσθαι,
προσμίξαι αὐτοῖς, ἡττηθέντα δὲ
ὑποστρέψαι πάλιν εἰς τοὺς κολοιούς. τοὺς δὲ ἀγανακτήσαντας παίειν
αὐτὸν καὶ βοᾶν, φεῦγ' ἐς κόρα-
κας. Ἀριστείδης δὲ ἀποδίδωσι διὰ τὸ ἐν τραχέσι τόποις καὶ κρημνώδεσι
τοὺς κόρακας νεοσσοποιεῖσθαι
λέγειν ἡμᾶς φεῦγ' ἐς κόρακας, ὅ ἐστιν εἰς ἀποκρήμνους τόπους καὶ εἰς
φθοράν. δῆλον δὲ ὅτι πολλοὶ
τόποι ἀπὸ ζῴων ἐκαλοῦντο, ὡς καὶ ἡ Λεοντάρνη, καὶ ἡ Λεοντόπολις, καὶ
ἡ Βουκεφάλα καὶ τὸ Κυνό-
σαργες Γυμνάσιον ἔξω τοῦ ἄστεος Ἀθήνῃσιν. ὅ τινες Κυνοσαργὲς
ὀξυτόνως προέφερον ὁμοίως τῷ περι-
καλλές· κρατεῖ δὲ ὅμως ἡ τοῦ προπαροξυτόνου ἀνάγνωσις, ὡς δηλοῖ τὸ,
ἐν Κυνοσάργει. οὕτω δὲ καὶ
ἐν Ἄργει Κυνάδρα κρήνη, ἐξ ἧς ἔπινον οἱ ἐλευθερούμενοι. ὅθεν τὸ ἐν
Κυνάδρᾳ ἐλευθέριον ὕδωρ παροι-
μιακῶς ἐπὶ τῆς κατ' ἐλευθερίαν ζωῆς. ἐκλήθη δὲ οὕτως ἡ ῥηθεῖσα κρήνη
διὰ τὸ κύνα, φασὶ, ταύτῃ,
τουτέστιν ἐκεῖ, διαδράναι, ὥς περ καὶ Κυνόσαργες ἀπὸ κυνὸς ἀργοῦ, ὅ
ἐστι λευκοῦ, κρέας ἐκ θυσίας
ἁρπάσαντος καὶ ἀπαγόντος ἐκεῖ. Ἰστέον δὲ καὶ ὅτι ὥς περ τόποι γῆς,
οὕτω καὶ νῆες ἐκληρώσαντό τινα
μέρη παρώνυμα ζῴων. οὕτω συὸς τόπος παροιμιωδῶς, ἐπεί περ τὰ Σάμια
πλοῖα συὸς εἶχε τύπον ἐν ταῖς
πρώραις. ἐντεῦθεν ὁ Λουκιανὸς καὶ ἕτεροι χηνίσκον λέγουσι νηὸς
τύπωμά τι χηνὸς παράσημον ἐν ναυ-
σίν. ἐντεῦθεν δὲ καὶ τὸ παρὰ Λυκόφρονι ταυρόμορφον πλοίου τύπωμα.
καὶ τοιαῦτα μὲν ταῦτα.

1203
Ησύχιος. Lexicon (Α – Ο) Alphabetic letter gamma, entry 997, line 1
γυμνασία· ἄσκησις. ⌊μελέτη ps

γυμνασιάρχης· ἄρχων τοῦ ξυστοῦ. AS ἢ βόλου ὄνομα
Γυμνάσιον· τόπος, ἐν ᾧ ἀγωνίζονται
γυμνή· ἄνηβος
γυμνηλοί· οἱ ἀκτήμονες, καὶ πένητες
γυμνῆτες· οἱ μὴ ἔχοντες ὅπλα· οἱ δὲ τοὺς σφενδονητάς· οἱ δὲ
τοὺς γυμνοὺς μαχομένους (Eur. Phoen. 1147?)
γυμνόν· ἀνυπόδητον. ἢ ἀπεσκυθισμένον, ὡς Ἀρχίλοχος (fr.
161)
Γυμνοπαίδια· ἔνιοι μὲν ἑορτήν φασι Σπαρτιατικήν, ἐν ᾗ τοὺς
ἐφήβους κύκλῳ περιθεῖν τὸν ἐν Ἀμυκλαίῳ βωμὸν τύπτοντας
ἀλλήλων τὰ νῶτα. ταῦτα δέ ἐστι ψευδῆ. ἐν γὰρ ἀγορᾷ ἑορτά-
ζουσι· πληγαὶ δὲ οὐ γίνονται, ἀλλὰ πρόσοδοι χορῶν
για, εἰς ἃ τὰ πτερὰ ἐμβάλλεται

κράνεια· λεπτοκάρυα
κρανέεσθαι· τελέσαι, ⌊τελειῶσαι (Ι 626)
κράνεσι· περικεφαλαίαις ASn
κρανέω· ἐπιτελέσω g(n)
1204
κράνεος· περικεφαλαίας
κρανία· τόξον. εἶδος δένδρου. περικεφαλαία
κρανίξαι· ἐπὶ κεφαλὴν ἀποῤῥῖψαι
Κράνιοι· τῆς Κεφαλληνίας αὗται τέσσαρες πόλεις ... Κράνιοι
Κρανίον· [πλατύ, ὑψηλόν. σεμνόν. ἰσχυρόν, ὀχθῶδες.] καὶ ἡ
κεφαλή. ἢ. Γυμνάσιον
κράνος· περικεφαλαία Avgps
κράντωρ· βασιλεύς (Eur. Andr. 507)
κραντῆρες ὀδόντες· οἱ ὕστερον φυόμενοι, οἱ λεγόμενοι σω-
φρονιστῆρες. [οἱ δὲ τόπον Κεφαλληνίας]
κραντήριοι· οἱ κραίνοντες, καὶ ἐπιτελοῦντες
κράξαι· βοῆσαι b, ἠχῆσαι
κυλινδούμενος· κυλιόμενος, περιστρεφόμενος ASn

κυλίνθιον· προσωπεῖον ξύλινον
κύλιξ· κοτύλη, ⌊ποτήριον gns(p)
κυλίχνη· φιάλη. καὶ ἡ ἰατρικὴ πυξίς
κυλιχνίδες· πυξίδες. ἄλλοι λιβανωτρίδες. ἕτεροι ἀγγεῖα κερα-
μεᾶ. ἄλλοι κύλικας. ἄλλοι πυξίδας ἰατρικάς
κύλλας· σκύλαξ. Ἠλεῖοι
κύλλαβοι· ὑπώπια
[κυλλαίνει· θυμαίνει]
κύλλαιος· βόστρυχος
κυλλάραβις· δίσκος. ἢ Γυμνάσιον ἐν Ἄργει
κυλλᾶστις· ἄρτος τις ἐν Αἰγύπτῳ ὑποξίζων ἐξ ὀλύρας
[κυλλατούς· τοὺς ὀφθαλμούς]
κύλληβιν· κολοβόν[τα]. οἱ δὲ τὰ κέρατα κολόβια παρ' Ἱπ-
πώνακτι (fr. 122)
Ησύχιος. Lexicon (Π – Ω) Alphabetic letter sigma, entry 1583, line 1
σταβατῖναι· κωπεῶνες
σταβεύς· κωπεών
σταβόλιχον· εὔστραβον
στάγην· κάρδοπον
σταγόνες· ῥανίδες. θυγατέρες
σταγρόν· ξηρόν. θερμόν. ἀκμαῖον
σταγών· ἐν τοῖς μεταλλικοῖς τὸ καθαρὸν σιδήριον, ὃ(θεν) καὶ στα-
γονόθαλπον τὸν διαιροῦντα ταῦτα καλοῦσιν
1205
σταδαῖα· ἑστηκότα. ὄρθια

σταδαῖον μέλος· τὸ πρᾷον
στάδιον· Γυμνάσιον. καὶ τόπος μέγας ἁπλοῦς καὶ ὁμαλός. ἢ μέτρον
χωρίου
στάζει· ῥέει
σταδία· ἡ λυχνία
σταδίη· ἡ συστάδην καὶ ἐκ χειρὸς μάχη, ἢ ἐκ συστάσεως καὶ ἐκ δια-
δρομῆς
σταδινόν· παρὰ Δίωνι πολίτην
στάδιον· τέλειον, βραβεῖον, ἐπινίκιος δόξα
ἐλέγχειν, ἐπὶ τοὺς παγκάλους τῶν γάμων μεταβῶμεν νόμους,

μετρίους τοὺς ἐλέγχους ποιούμενοι. Ἀκούσωμεν τοίνυν ἐν Πολι-
τείᾳ λέγοντος· «Ἀνδρῶν τούτων ἁπάντων πάσας εἶναι γυναῖκας
κοινάς, ἰδίᾳ δὲ μηδεμίαν μηδενὶ ξυνοικεῖν· καὶ τοὺς παῖδας αὖ
κοινούς, καὶ μήτε γονέα ἔκγονον εἰδέναι τὸν αὑτοῦ, μήτε παῖδα
γονέα.» Εἶτα ἐπιξυνάπτει· «Εἷς μὲν τοίνυν, ἦν δ' ἐγώ, νομο-
θέτης αὐτοῖς ὥσπερ τοὺς ἄνδρας, οὕτως καὶ τὰς γυναῖκας
ἐκλέξας, παραδώσει καθόσον οἷόν τε ὁμοφυεῖς. Οἱ δέ, ἅτε
δὴ οἰκίας τε καὶ ξυσσίτια κοινὰ ἔχοντες, ἰδίᾳ δὲ οὐδενὸς οὐδὲν
τοιοῦτο κεκτημένου, ὁμοῦ δὴ ἔσονται, ὁμοῦ δ' ἀναμεμιγμένων
καὶ ἐν γυμνασίοις καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ τροφῇ, ὑπ' ἀνάγκης, οἶμαι,
τῆς ἐμφύτου ἄξονται πρὸς τὴν ἀλλήλων μῖξιν· ἢ οὐκ ἀναγκαῖά
σοι δοκῶ λέγειν; – Οὐ γεωμετρικαῖς γε, ἦ δ' ὅς, ἀλλ' ἐρωτικαῖς
ἀνάγκαις, αἳ κινδυνεύουσιν ἐκείνων δριμύτεραι εἶναι πρὸς τὸ
πείθειν καὶ ἕλκειν τὸν πολὺν λεών.» Ὅτι μὲν οὖν ὁ φιλόσοφος
κοινὰς εἶναι τὰς γυναῖκας ἐκέλευσε, μακρῶν οὐ δεῖ λόγων εἰς
ἔλεγχον. Αὐτὸς γὰρ δὴ διαρρήδην νενομοθέτηκε καὶ τῆς κοινῆς
ξυνουσίας τὴν ἀνάγκην ἐπινενόηκεν. Κοινῇ γάρ, ἔφη, οἰκοῦντες
καὶ κοινῇ ἑστιώμενοι καὶ γυμναζόμενοι, ὑπὸ τῆς ἐμφύτου ἐπιθυ-
μίας πρὸς τὴν ἀλλήλων μῖξιν ὠθήσονται. Καὶ τοῦτο δὴ κοινοὺς
τοὺς τικτομένους ἀποφαίνει, ἀδεῶς ἑκάστου ταῖς προστυχούσαις
θαλάττης οἱ λεγόμενοι χόες. Καὶ ταῦτα πάντα οὐδ' ὅτι οὐκ οἶδεν,
οἶδεν· οὐδὲ γὰρ αὐτῶν ἀπέχεται τοῦ εὐδοκιμεῖν χάριν, τῷ ὄντι
δὲ τὸ σῶμα μόνον ἐν τῇ πόλει κεῖται αὐτοῦ καὶ ἐπιδημεῖ, ἡ δὲ
διάνοια, ταῦτα πάντα ἡγησαμένη σμικρὰ καὶ ὡς οὐδὲν ἀτιμά-
1206
σασα, πανταχῇ πέταται, κατὰ Πίνδαρον, «τά τε γῆς ὑπένερθεν»

καὶ τὰ ἐπίπεδα γεωμετροῦσα «οὐρανοῦ τε ὕπερ» ἀστρονομοῦσα,
καὶ πᾶσαν πάντῃ φύσιν διερευνωμένη.»
Ἐν δὲ τούτοις ὁ Πλάτων τὴν τῶν ἡμετέρων φιλοσόφων ἐζω-
γράφησε πολιτείαν· οὐ γὰρ δή τις παρ' ἐκείνοις τοιοῦτος ἐγένετο.
Ὁ μὲν γὰρ Σωκράτης, τῶν φιλοσόφων ὁ κορυφαῖος, κἀν τοῖς
γυμνασίοις κἀν τοῖς ἐργαστηρίοις διαλεγόμενος διετέλει· καὶ
ποτὲ μὲν ἐν ἄστει διέτριβε, ποτὲ δὲ εἰς Πειραιᾶ κατιὼν τὰς
πομπὰς ἐθεώρει· καὶ τοῖς ὁπλίταις δὲ ξυνταττόμενος καὶ ἐν
Ποτιδαίᾳ καὶ ἐν Δηλίῳ παρετάττετο· καὶ μέντοι καὶ εἰς ξυσσίτια
ἀπιὼν ἠνείχετο καὶ Ἀριστοφάνους κωμῳδοῦντος καὶ Ἀλκιβιάδου
κωμάζοντος – τοῦτο γὰρ διδάσκει τοῦ Πλάτωνος τὸ Ξυμπό-
σιον – καὶ εἰς θέατρον ἀναβαίνων ξυνεθεᾶτο τῷ δήμῳ. Ἥκιστα
τοίνυν αὐτῷ προσήκει τὰ παρὰ Πλάτωνος εἰρημένα. Εἰ δὲ τούτῳ
οὐ προσῆκε, σχολῇ γ' ἂν ἄλλῳ τῳ ἁρμόσειεν.
Θοδώρετος. Εκκλησιαστική ιστορία. Pa. 265, line 5
λύβην τῶν ποιμενικῶν ἱδρώτων ἠνείχετο. ὁπόσον μὲν οὖν οὗτος

ἀρετῆς συνέλεξε πλοῦτον, περιττὸν ἡγοῦμαι νῦν λέγειν, ἐν ἑτέρᾳ πραγ-
ματείᾳ ταῦτα συγγεγραφώς· ἓν δὲ μόνον τῶν ἐκείνου διηγήσομαι
μάλα προσῆκον τῇδε τῇ ἱστορίᾳ.
Βορρᾶθεν μὲν Ὀρόντης ὁ ποταμὸς παραρρεῖ τὰ βασίλεια, ἐκ δὲ
μεσημβρίας Στοὰ μεγίστη διόροφος τῷ τῆς πόλεως ἐπῳκοδόμηται
περιβόλῳ, πύργους ὑψηλοὺς ἑκατέρωθεν ἔχουσα. μεταξὺ δὲ τῶν τε
βασιλείων καὶ τοῦ ποταμοῦ λεωφόρος ἐστὶν ὑποδεχομένη τοὺς ἐκ
τῶν τῇδε πυλῶν ἐκ τοῦ ἄστεως ἐξιόντας καὶ εἰς τοὺς προαστείους
ἀγροὺς παραπέμπουσα. διὰ ταύτης Ἀφραάτης παριὼν ὁ θεσπέσιος
εἰς τὸ πολεμικὸν ἀπῄει Γυμνάσιον, τῶν θείων προβάτων τὴν προσή-
κουσαν ποιησόμενος θεραπείαν. τοῦτον ἄνωθεν ἐκ τῆς βασιλείου
Στοᾶς διακύπτων ὁ βασιλεὺς εἶδε σισύραν τε ἀναβεβλημένον καὶ ἐν
γήρᾳ βαθεῖ συντόνως βαδίζοντα· καί τινος εἰρηκότος ὡς Ἀφραάτης
οὗτος, οὗ τὸ τῆς πόλεως ἐξήρτηται πλῆθος, ἔφη πρὸς αὐτόν· «ποῦ
σὺ βαδίζεις, εἰπέ». ὁ δὲ σοφῶς ἅμα καὶ προσφόρως· «ὑπὲρ τῆς σῆς»,
ἔφη, «προσευξόμενος βασιλείας». «ἀλλ' οἴκοι σε μένειν ἐχρῆν», ὁ βα-
σιλεὺς ἔφη, «καὶ ἔνδον κατὰ τὸν μοναχικὸν προσεύχεσθαι νόμον». ὁ
δὲ θεῖος ἐκεῖνος ἀνήρ· «εὖ μάλα», ἔφη, «λέγεις, ὦ βασιλεῦ· τοῦτό
1207
με δρᾶν ἔδει. καὶ τοῦτο δρῶν μέχρι καὶ νῦν διετέλεσα, ἕως εἰρήνης
ἀπήλαυε τοῦ σωτῆρος τὰ πρόβατα. ἐπειδὴ δὲ πολὺν ὑπομεμένηκε
Θοδώρετος. Historia religiosa (= Philotheus) Vita 2, sec. 15, line 18
τραγῳδίαν, τἄλλα νῦν καταλείψω, ἑνὸς δὲ μόνου μνησθή-

σομαι ὃ τὴν ἐπανθοῦσαν τῷδε τῷ Πρεσβύτῃ τοῦ θείου
πνεύματος χάριν ἐναργῶς ἐπιδείξει.
Ἐξελήλατο μὲν ἀπὸ τῆς Ἀντιοχέων ὁ μέγας Μελέτιος,
ὁ ταύτην ὑπὸ τοῦ θεοῦ τῶν ὅλων ποιμαίνειν πεπιστευ-
μένος· ἐξελήλαντο δὲ τῶν θείων νεῶν οἱ εἰς τὸν ἱερὸν
κλῆρον τελοῦντες ἅπαντες σὺν τῷ ὁμογνώμονι λαῷ, οἱ τὴν
μίαν τῆς τριάδος θείαν οὐσίαν πρεσβεύοντες. Καὶ νῦν μὲν
τὴν ὑπώρειαν καταλαμβάνοντες, ἐκεῖ τὰς ἱερὰς ἐποίουντο
συνόδους· νῦν δὲ τοῦ ποταμοῦ τὴν ὄχθην εὐκτήριον ἐποιοῦντο
χωρίον· ἄλλοτε δὲ τὸ πολεμικὸν Γυμνάσιον, τὸ πρὸ τῆς
βορείου διακείμενον πύλης. Οὐ γὰρ εἴων οἱ πολεμοῦντες
ἐφ' ἑνὸς ἱδρῦσθαι χωρίου τοὺς εὐσεβεῖς.
Ἐθρύλησαν δὲ τοῦ ψεύδους οἱ τρόφιμοι καὶ φήμην
ἐν ἐκείνῃ τῇ πόλει κατέσπειραν ὡς τοῦ μεγάλου Ἰουλιανοῦ,
τοῦδε τοῦ Πρεσβύτου φημί, τῶν ὑπ' αὐτῶν θρησκευομένων
δογμάτων τὴν κοινωνίαν ἀσπαζομένου. Τοῦτο μάλιστα
ἠνία τοὺς εὐσεβεῖς, μὴ τοὺς εὐηθεστέρους καὶ ἁπλοϊκωτέρους
φενακίσασα ἡ φήμη τοῖς τῶν αἱρετικῶν περιβάλοι δικτύοις.
Ἀλλ' οἱ θεσπέσιοι καὶ μακάριοι ἄνδρες, Φλαβιανὸς καὶ
Διόδωρος, ἱερουργίας ἠξιωμένοι καὶ τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ
Georgius Choeroboscus Gramm., Prolegomena et scholia in Theodosii

Alexandrini canones isagogicos de flexione nominum Pa. 236, line 14
εται μέρος τὸ σῶμα, ὥσπερ καὶ παρὰ τὸ λήγω γίνεται λαγών, οἱονεὶ
ᾧ λήγει ἡ κοιλία. Ἢ οὖν τούτῳ τῷ λόγῳ ὀξύνεται τὸ πούς, ἢ ὅτι
εἰσί τινα λήγοντα εἰς ος δισύλλαβα πρὸς διάφορον σημασίαν διάφορον
ἔχοντα τὸν τόνον· ἐὰν μὲν γὰρ διαλυθῶσιν εἰς ἐνέργειαν ὀξύνονται,
ἐὰν δὲ εἰς πάθος διαλυθῶσι βαρύνονται, οἷόν ἐστι παρὰ τὸ φέρω
φορός καὶ φόρος, καὶ φορός μὲν ὀξυτόνως ἐστὶν ὁ φέρων, οἷον
»φορὸς ἄνεμος» ὁ πρὸς τὸ φέρειν ἐπιτήδειος, φόρος δὲ βαρυτό-
νως ὁ φερόμενος καὶ βασταζόμενος· καὶ πάλιν ἀπὸ τοῦ τέμω γίνεται
τομός ὀξυτόνως ὁ τέμνων καὶ τόμος βαρυτόνως ὁ τεμνόμενος· καὶ πά-
λιν παρὰ τὸ τρέχω γίνεται τροχός ὀξυτόνως ὁ τρέχων καὶ τρόχος βα-
ρυτόνως ὁ τρεχόμενος τόπος, τουτέστι τὸ Γυμνάσιον ἔνθα τρέχουσιν,
ὡς παρ' Εὐριπίδῃ ἐν Μηδείᾳ 46 ἀλλ' οἵδε παῖδες ἐκ τρόχων
πεπαυμένοι Στείχουσι, μητρὸς οὐδὲν ἐννοούμενοι Κακῶν·
1208
καὶ πάλιν παρὰ τὸ περῶ γίνεται ἐν ὀξείᾳ τάσει πορός ὁ διαπερῶν καὶ
ἐν βαρείᾳ τάσει πόρος ὁ διαπερώμενος τόπος. Ἀπὸ οὖν τοῦ ὀξυτο-
νουμένου, φημὶ δὴ ἀπὸ τοῦ πορός τοῦ σημαίνοντος ἐνέργειαν ἤγουν
τὸν διαπερῶντα, γίνεται κατ' ἔλλειψιν τοῦ ρ ποός, καὶ λοιπὸν κρᾶσις
παρακολουθεῖ τῶν δύο οο εἰς τὴν ου δίφθογγον, καὶ γίνεται πούς ἐν
ὀξείᾳ τάσει, ἤγουν ἡ βαρεῖα καὶ ἡ ὀξεῖα εἰς ὀξεῖαν συνέρχονται, οἷον
ζωός ζώς, Νηρηΐς Νηρῄς, ἑσταώς ἑστώς, βεβαώς βεβώς· οὕτως οὖν
καὶ ποός πούς ἐν ὀξείᾳ τάσει, ὥσπερ καὶ ἐκ τοὐναντίου ἡ ὀξεῖα καὶ ἡ
Choricius Rhet., Soph., Opera Oration-declamation-dialexis 37, sec. 1,

paragraph 6, line 2
οἶσθα, ἡλίκον ἦν Ὀρέστῃ τὸ μέγεθος.

εἶτα ὅπλων μὲν ἢ ἀνδριάντων ἢ χρωμάτων δημιουργὸς ὁ μὲν τὴν
ἀσπίδα,
ὁ δὲ τὴν εἰκόνα, καὶ τὴν γραφὴν ὁ ζωγράφος οὐ τοῖς ἰδίοις
μετρεῖν ἀνέχονται σώμασιν, ἀλλ' ὅτου ἂν εἴη τὸ φιλοτέχ-
νημα· ἐμὲ δὲ ἄρα ἠξίους λόγον Πατρόκλῳ ποιήσαντα
κολοβώτερόν πως ὑφᾶναι τὸν λόγον τῶν Πατρόκλου δικαι-
ωμάτων. καὶ τί ἂν ἐδόκει ῥητορικὴ διαφέρειν ὑφαντικῆς
εὐμήκει ἀνδρὶ μικρὸν ἐργασαμένης χιτῶνα;
φέρε δή
σοι καὶ ἕτερον ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου λέξω παράδειγμα.
ἤδη παιδίον ἐθεάσω βραχὺ μέγαν χιτῶνα περισυρόμενον
μειράκιόν τε μικρὰν ἐνδεδυμένον ἐσθῆτα; ἤδη που ταῦτα
ἑώρακας καὶ λέγοντος, οἶμαι, Ξενοφῶντος ἀκούεις.
ὁρῶντι δή σοι καὶ πυθομένῳ πάντως ἐνέπεσέ τι καὶ
γέλωτος.

paragraph 30, line 3
λιπὼν τὸ χεῖρον μετῆλθε; σύ μοι γυναικείαν περι-

τέθεικας ἐσθῆτα, σύ με δόλου καὶ σκότους ἐν χρείᾳ κατέ-
στησας. ὁ γὰρ ὑφ' ἡλίῳ τὴν ἐν χερσὶν ἅμιλλαν ἡττηθεὶς
καὶ νυκτὸς παρεσκεύασε δεηθῆναι καὶ γυναῖκα φανῆναι
τὸν μετὰ τὴν ἧτταν ἐν ἀγωνίᾳ καὶ φόβῳ καὶ φαύλαις
ἐλπίσι παρειληφότα τὸ στράτευμα· ἐπεὶ κινδύνου χωρὶς
μισῶ τὰ γυναικῶν ὑποκρινόμενον ἄνδρα, καὶ τραγῳδοὺς
ἐν Διονύσου γύναια σχηματιζομένους ὁρῶν ἐγκαλύπτομαι.
ἅπας μὲν γὰρ ἀνὴρ θῆλυ περιβεβλημένος ἱμάτιον
ἄρον θέαμα, στρατιώτης δὲ μάλιστα δύναμιν ἔμφυτον
1209
ἔχων καὶ σφριγῶσαν γυμνασίοις πολεμικοῖς, ᾧπερ ὁ τοι-

οῦτος γυναικὸς πλέον ἀπᾴδει.
ὅθεν οὐ πρὸς τοιαύτην
εὐθὺς ἐπίνοιαν ἔδραμον, ἀλλὰ τῶν στρατιωτῶν ἕκαστον
πρῶτον μετῄειν καὶ διεπειρώμην, εἴ πού τισιν εὐτολμίας
ἔτι σώζοιτο λείψανον, καὶ δεινῶς ἀθυμοῦντας ἐψυχαγώ-
γουν, ὡς οὐ βέβαιον ὁ πόλεμος εἴη, διδάσκων, ἀλλ' ἤδη τινὲς
καὶ μείζονα τῶνδε παθόντες δευτέρου συστάντος ἀγῶνος
ἐκράτησαν τῶν ἐναντίων.

paragraph 69, line 2
πολλάκις ἀπράγμων ἀνὴρ καὶ λίαν ἐπιεικής, ὅταν αὐτῷ

δίκην τις ἀπροσδόκητον λάχῃ.
Εἰς καιρὸν δὲ ἄρα δικαστηρίου μνήμην πεποίημαι
καὶ κατηγόρου καὶ φεύγοντος. οἶμαι γὰρ ἅπασιν εἶναι
καταφανές, ὡς πολεμίῳ μὲν ἐπιόντι προσέοικεν ὁ κατή-
γορος, ἀμυνομένου δὲ τάξιν ὁ κρινόμενος ἔχει. εἰ τοίνυν
ἐν δικαστηρίῳ φεύγοντός ἐστι νίκη τὸ μὴ παθεῖν τι
δεινόν, καὶ πολεμουμένων ἂν λέγοιτο τρόπαιον τὸ μὴ
πεπονθέναι τι δυσχερές.
φέρε δὴ καὶ ἄλλην ἐκ τοῦδε
τοῦ γυμνασίου θηράσωμεν ἀφορμήν. εἴ τινά τις γραψά-
μενος ἔπειτα καταγνοὺς ἑαυτοῦ μηδαμῶς ἐπεξέλθοι, τοῦτο
μείζων ἀπόδειξις, ὡς οὐδὲν ὁ τὴν γραφὴν ὑποστὰς ἐπλημ-
μέλησεν, ἤπερ τῶν δικαζόντων ἡ ψῆφος ἀθῷον αὐτὸν
ἀπολύουσα.


1210

οἱ δὲ [ἀπὸ τοῦ ε] τὸν Ἑκάδημον. οὕτως Ὦρος B, Sym. 350, EM 603.
Orus.

Etymologicum Gudianum, Etymologicum Gudianum (ζείδωρος – ὦμαι)
ἐξ ὑποκειμένης ὕλης τὶ ποιῶν· δημιουργὸς δ, ὁ ἐκ μὴ

ὄντων παραγαγών.
Ποικίλον, ἐκ τοῦ πέλω τὸ ὑπάρχω, γίνεται πεκίλος,
καὶ τροπῇ τοῦ ε εἰς ο καὶ πλεονασμῷ τοῦ ι ποικίλος.
Ποιμὴν, ὁ ἐπὶ πόαν τὰ θρέμματα νέμων, ποαμὴν καὶ
ποιμήν· διαφέρει δὲ ποιμὴν βοσκοῦ.
Ποκὰς, παρὰ τὸ πείκω ἡ ἐξαμμένη ἔρια.
Ποιναίῳ, τιμωρητικῷ· ἀπὸ τοῦ ποινὴ γέγονε ποιναῖος,
ὡς ἀπὸ τοῦ Ῥώμη Ῥωμαῖος· τὸ δὲ ποινὴ ἀπὸ τοῦ πό-
νος πονὴ καὶ ποινή· τὸ δὲ πόνος σημαίνει τρία τὸ
Γυμνάσιον, ὡς παρὰ Ἱπποκράτει, ἄσκησις ὑγιείης, ἀκο-
ρίη τροφῆς, ἀοκνίη, πόνον ἀντὶ τοῦ Γυμνάσιον· σημαί-
νει δὲ καὶ τὴν ὀδυνὴν, ὡς παρὰ τῷ αὐτῷ πάλιν· ἐν
ᾧ νοσήματι ὕπνος πόνον ποιέει θανάσιμον, ἀντὶ τοῦ
βλάβην· καὶ τὸ ποίημα καὶ διήγημα.
Ποινὴ, ἀντέκτησις, ἡ ἀπὸ φόνου τιμωρία· γίνεται οὖν
ἐκ τοῦ φάνος φονὴ, ὡς ὁ ποιητὴς ἐν ἀργαλέῃσι φο-
νῇσι· καὶ πλεονασμῷ τοῦ ἰῶτα καὶ τροπῇ τοῦ δασέος
εἰς ψιλὸν ποινή· ἐξ οὗ καὶ μετὰ τοῦ στερητικοῦ α
ἄποινον· ὡς τὸ, ἄποινον ὁ θεόπτης· σημαίνει δὲ τὸ
ὑπὲρ τῆς ἀπολυτρώσεως τοῦ φόνου προσαγόμενον δῶ
1211
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum Kallierges p.44, line

7

Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum

Kallierges p.279, line 19
σ, οἷον δίμηνος, δίπηχυς, τρίπηχυς. Σεσημείωται

τὸ δισθανέες καὶ τὸ τρίσφυλλον, εἶδος βοτάνης παρὰ
Νικάνδρῳ. Συντιθέμενον δὲ ἀντὶ τοῦ δύο καὶ τρεῖς
λαμβάνεται, διπρόσωπος, ὁ δύο πρόσωπα ἔχων·
καὶ τριπρόσωπος, ὁ τρία πρόσωπα ἔχων.
δὶς ἡβήσαντα, τουτέστιν ἀναζήσαντα. Φησὶ
γὰρ μετὰ τὴν κρεουργίαν οἱ θεοὶ τὸν Πέλοπα ἀνεζωο-
ποίησαν· καὶ τρισόζυος παρὰ Αἰσχύλῳ.
Διστάζειν: Τὸ διχῶς βουλεύεσθαι, τὸ δύο στά-
σεις ἔχειν κατὰ διάνοιαν.
Δίσκος: Σημαίνει λίθον τροχοειδῆ εἰς Γυμνάσιον
ἡρωϊκὸν ἐπιτήδειον. Παρὰ τὸ δίκω, τὸ ῥίπτω, δίκος
ὁ ῥιπτούμενος, καὶ πλεονασμῷ τοῦ σ.
Δίκω: Εὐριπίδης·
Δίκετε πεδόσε, δίκετε τρομερὰ σώματα μαινάδες.
1212
Πίνδαρος οὕτω παρετυμολογεῖ,

Δίκε πέτρῳ χεῖρα κυκλώσας.
Ἀπὸ δὲ τοῦ δίσκου τούτου οἱ νῦν ἀργύρεοι δίσκοι
ὠνομάσθησαν· ἐπεὶ κυκλοτερεῖς εἰσὶ, καὶ ὅμοιοι ἐκεί-
νοις. Παρὰ τὸ δίκω, τὸ βάλλω, δίσκος πλεονασμῷ
τοῦ σ, ὁ βαλλόμενος.
Εφραίμ Σύρος In sermonem, quem dixit dominus, quod: In hoc mundo
pressuram habebitis, et de perfectione hominis
Pa. 383, line 13
Τί δὲ θέλω λέγειν περὶ τῶν ἐν Παλαιᾷ Διαθήκῃ Ἁγίων ἀγωνισαμένων,

οἷς ὁ Ἀπόστολος ἐμαρτύρησε λέγων, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος; Οὐχ ὅτι
ἐκτή-
σαντο κτήσεις μεγάλας καὶ ἐτρύφησαν καὶ ἀνέπαυσαν ἐν τῷ παρόντι,
ἀλλ' ὅτι
περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασι, καὶ ἐστερήθησαν, καὶ
ἐθλίβησαν,
καὶ ἐπλανήθησαν. Διὰ ταῦτα γὰρ κατηγωνίσαντο βασιλείας καὶ ἐπέτυχον
τῶν
τοῦ Θεοῦ ἐπαγγελιῶν.
Ὁρᾶτε, ἀδελφοί, ὅτι οὐδεὶς τῶν Ἁγίων ἄνευ θλίψεων καὶ πειρασμῶν
παρῆλθε τὴν ἐνταῦθα ζωήν. Πῶς οὖν ἡμεῖς μηδὲν τοιοῦτον ὑπομένοντες,
ἀλλ'
ἐν ἀνέσει καὶ τρυφῇ τοῦ αἰῶνος τούτου ὑπάρχοντες, τῆς ἐκείνων μερίδος
ἐπιτευ-
ξόμεθα; Οὐ γὰρ ἐνταῦθα ἡμῖν ἐπηγγείλατο ἀνάπαυσιν καὶ τὴν βασιλείαν
αὐτοῦ
παρέχειν· τὸν γὰρ αἰῶνα τοῦτον Γυμνάσιον καὶ πειρατήριον καὶ ἄθλησιν
ἡμῖν
ᾠκονόμησεν ὁ Θεός, ὡς λέγει ὁ γενναῖος Ἰώβ, ὅτι πειρατήριον ἐστὶν ὁ
βίος
τῶν ἀνθρώπων ἐπὶ τῆς γῆς.
Μὴ οὖν δυσαναθετοῦμεν ἐπὶ τοῖς συμβαίνουσιν ἡμῖν λυπηροῖς, ἤτοι
θλιβε-
ροῖς, ἀλλὰ μᾶλλον χαίρωμεν, ὅτι τῇ ὁδῷ τῶν Ἁγίων πορευόμεθα· καὶ γὰρ
ὁ
Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ δοτὴρ τῆς ζωῆς ἡμῶν, διὰ παθημάτων
ἐτε-
λείωσε τὴν ἔνσαρκον ἅπασαν οἰκονομίαν· τὴν γὰρ τοῦ δούλου μορφὴν
ἀνέλαβε
Δεσπότης πάντων ὑπάρχων, καὶ πλούσιος ὢν ἐπτώχευσε, καὶ πεῖναν καὶ
δίψαν ὑπέμεινε, καὶ κόπον καὶ ὁδοιπορίαν, καὶ ὁ πάντων δημιουργὸς καὶ
Κύριος
1213
δὴ τοῖς λόγοις ἐς τὸν μέγαν χρησάμενος λογοθέτην καὶ οὕτως

αὐτῷ τὸν ἐμὸν ἐνδειξάμενος τρόπον εὐάγωγόν τε καὶ εὐπειθῆ
πρὸς ἅπαν ἐμοὶ τὸ βουλόμενον εἴργασμαι· καὶ οὕτως ἑξῆς ἀνυ-
πόπτως ἐς κόρον τῆς αὐτοῦ γε ἀπήλαυον ὁμιλίας.
ηʹ. Ἐπόθουν δὲ ἤδη καὶ τῆς τοῦ βασιλέως· τυχεῖν τελεώτε-
ρον. αὐτός τε γὰρ πολλάκις ἐθεασάμην καὶ ἔτι παρὰ πάντων
ἠκηκόειν, ὁπόσοι πρὸς ἄκραν ἀφίκοντο πεῖραν αὐτοῦ, ὡς οὐ μό-
νον εὐκοσμίας καὶ ἠθικῆς ἁπάσης ἀρετῆς καὶ ἀσκήσεως ἐργαστή-
ριον τὸν βασιλικὸν κατέστησεν οἶκον τῷ τε μακρῷ χρόνῳ καὶ τῷ
περιόντι τῆς φύσεως πλείστην ἐπὶ ταῦτα πεῖραν ξυνηθροικὼς,
ἀλλὰ καὶ λογικῆς φάναι παιδεύσεως κράτιστον Γυμνάσιον καὶ,
οἷον εἰπεῖν, ἐλλογίμων γλωσσῶν στρατόπεδον. διὰ ταῦτα τοίνυν
ἐραστὴς τῶν τοιούτων καλῶν καὶ αὐτὸς καταστὰς προσῆλθον
αὐτῷ. ἡ γὰρ καθ' ἡσυχίαν τῶν μαθημάτων ἄσκησις, ὁπόσην
αἱ βίβλοι τοῖς μετιοῦσι χαρίζονται, κἂν ἧττον ᾖ πολλὴ κἂν
πλεῖστον, ἐοίκοι ἂν κατ' ἐμὴν δόξαν σώματος ὀργανικοῦ διαπλά-
σει ἐφιεμένου ψυχῆς, ἣν δή φημι διὰ τῆς ἐκ τῶν αἰσθήσεων
ἐμπειρίας προσγίγνεσθαι· ἢ μᾶλλον ἐοίκοι ἂν συμφορήσει δια-
φόρων βρωμάτων ἐν κοιλίᾳ συναθροισθέντων καὶ δεομένων θέρ-
μης πρὸς πέψιν· ταύτην δ' εἶναι ὁποίαν αἱ παντοῖαι τῶν χρόνων
ὧραι καὶ ἡ ἐπαγωγικὴ τῶν αἰσθητῶν καὶ μερικῶν
δυσμενὴς καὶ ἀφιλάνθρωπος ἔδοξε, πᾶσαν εὔνοιαν καὶ αἰδῶ

1214

νίᾳ χώραν Ῥωμαίων, εἰ καὶ αὐτὸς αὐτῷ συνάροιτο ἄρξαι Ῥω-

μαίων, ἐπίστευέ τε καὶ συναίρεσθαι ἠπείγετο λίαν ἀσμένως.
ϛʹ. Τούτων οὕτως ἐχόντων πέρας τοῦ βίου ἐδέξατο καὶ ἡ
μήτηρ τοῦ βασιλέως ἡ δέσποινα καὶ τέθαπται ἐν Θεσσαλονίκῃ·
ὅτε δὴ καὶ παραμυθητικόν τι προσφώνημα ἔγωγε πρὸς τὸν βασι-
λέα διεξῆλθον οὑτωσί πως ξυγκείμενον. (Β.) “Σὲ δὲ, ὦ μέγι-
στε καὶ θειότατε βασιλεῦ, πολλάκις ἡμεῖς θαυμάσαντες ἐν τοῖς
ὅπλοις, καὶ πρό γε τούτων ἔν τε φιλανθρωπίᾳ καὶ ἱλαρότητι,
καιρὸν ἔχομεν ἤδη λοιπὸν, ἵνα σε κἀν τῇ καρτερίᾳ θαυμάσωμεν
τῆς μεγίστης ταυτησὶ συμφορᾶς, ἣν ὁ τὰ πάντα σαλεύων αἰὼν
καθάπερ τι Γυμνάσιον ἄλλο προὔβαλε νῦν καὶ θέατρον ἀγώνων
τῇ γενναίᾳ καὶ ἀνδρικῇ σου ψυχῇ. ἔνθα δὴ καὶ μάλα μᾶλλόν σε
δεῖ τὸ κράτος λαμπρῶς ἀναδήσασθαι, ἢ πρότερον ἐν τοῖς ὅπλοις.
ἐκεῖ μὲν γὰρ καὶ ὁ τῆς τύχης κύβος τῇ χειρὶ πολλάκις μείζονα
προσῆψε τὴν δόξαν ἢ τῇ ψυχῇ καὶ τὸ τῆς γνώμης ἀξίωμά τε
καὶ μέγεθος ἔλαθε παρὰ τὸ εἰκὸς κιβδηλεύσας καὶ δεύτερον τῆς
χειρὸς ἀποφήνας. ἐνταῦθα δὲ καθαρῶς γνώμη καὶ σύνεσις ὁπλί-
ζεται πρὸς μεγάλους χειμῶνας καὶ κλύδωνας, οὓς ἡ τοιαύτη
μάλα σφοδρῶς ἀνεστόμωσε συμφορά. ἴσασι γὰρ ἅπαντες, ὡς
ὅσῳ τιμιώτερον καὶ βέλτιον ψυχὴ σώματος, τοσούτῳ καὶ μείζους
οἱ ταύτης ἀγῶνες καὶ κλύδωνες, πρὸς ἅπερ ἂν ὁ συμπίπτων ἐπά
Vitae Aeschinis, Vitae Aeschinis Vita 1, line 41
τέχνας λέγεται ῥητορικὰς γεγραφέναι. λέγεται δ' ὁ Αἰσχίνης ἐρω-

τικὸς γεγονέναι. αὐτὸς δ' ὁ Αἰσχίνης περὶ τοῦ γένους αὑτοῦ ἐν τῷ
παραπρεσβείας φησὶν ὡς ὁ πατὴρ αὐτοῦ Ἀτρόμητος φατρίας μὲν ἦν
καὶ γένους τοῦ Ἐτεοβουταδῶν, ὅθεν ἡ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Πολιάδος
1215
ἐστὶν ἱέρεια, νέος δ' ὢν ἤθλει, καὶ χρόνῳ ὕστερον τὴν οὐσίαν ἀπολέ-
σας ἐν τῷ πολέμῳ ἐξέπεσεν ὑπὸ τῶν λʹ, καὶ στρατευόμενος ἐν Ἀσίᾳ
ἀριστείων ἠξιώθη, καὶ ἐν Κορίνθῳ μετὰ τὴν ἔκπτωσιν διατρίψας συγ-
κατήγαγε τὸν δῆμον· βιῶσαι δ' ἀναμαρτήτως, εἶναι δ' αὐτὸν ἐτῶν
ἐνενήκοντα τεσσάρων. φησὶ δὲ καὶ τοὺς πρὸς μητρὸς αὑτῷ προσή-
κοντας ἐλευθέρους εἶναι. τῶν δ' ἀδελφῶν αὑτοῦ Φιλοχάρη μὲν ἐν
γυμνασίοις διατρίβειν καὶ μετ' Ἰφικράτους ἐστρατεῦσθαι καὶ συνε-
χῶς στρατηγεῖν, Ἀφόβητον δὲ τὸν νεώτατον αὑτῶν ἀδελφὸν πε-
πρεσβευκέναι μὲν ὡς βασιλέα ἀξίως τῆς πόλεως, ἐπὶ δὲ τῆς διοική-
σεως γενόμενον καλῶς τῶν δημοσίων προσόδων ἐπιμεληθῆναι. περὶ δ'
ἑαυτοῦ φησιν ὡς ἐκ παίδων ἀπαλλαγεὶς περίπολος τῆς Ἀττικῆς
χώρας ἐγένετο δύο ἔτη, ἔφηβος ὤν (οὗτοι γὰρ μεθ' ὅπλων τὴν χώραν
περιήρχοντο κατὰ πρόσταγμα νόμου), ἐστρατεύσατο δὲ πρώτην
στρατείαν τὴν ἐν τοῖς μέρεσι καλουμένην, καὶ συμπαραπέμπων μετ'
Ἀλκιβιάδου καὶ τῶν ξένων τὴν εἰς Φλιοῦντα πομπὴν, καὶ κινδύνου
γενομένου περὶ τὴν καλουμένην Νεμεάδα χαράδραν ἀξιεπαίνως ἐμα-
χέσατο, καὶ τὰς ἄλλας τὰς ἐκ διαδοχῆς ἐξόδους πάσας ἐξῆλθε


ὠνομάσθη.
ἄγνος.
Ἀγόντων: ἀντὶ τοῦ ἀγέτωσαν.
Ἀγορὰ ἀργείων: καὶ ἐν τῇ Τρωάδι τόπος καὶ Ἀθή-
νῃσιν.

Alphabetic entry kappa, p.274, line 21
1216
τος πρώτου.
Κύκνους: εἶδος πλοίου, κληθὲν οὕτως, ἐπεὶ κύκνοι
ἦσαν κατὰ τῆς πρώρας ἐκτετυπωμένοι ἐπισήμου ἕνεκα.
Κυαμίτης: ἥρως Ἀθήνῃσι, καλούμενος ἤτοι κυρίως ἢ
ἐξ ἐπωνυμίας.
Κυννίδαι: γένος ἱερὸν Ἀθήνῃσιν, ἀπὸ Κύννου ἢ Κυν-
νίδου ἥρωος.
Κύδαρον: εἶδος πλοίου.
Κυρία ἐκκλησία ἐν ᾗ τοὺς ἄρχοντας ἐχειροτόνουν,
οἷον στρατηγούς, ἱππάρχους καὶ ὅσους τοιούτους.
Κυνόσαργες: γυμνασιόν τι Ἀθήνῃσι καλούμενον, εἰς
ὃ ἐνεγράφοντο καὶ οἱ νόθοι ἐκ τοῦ ἑτέρου μέρους
ἀστοί.
Κύρβεις: κατασκευάσματα ξύλινα, ἐν οἷς ἐγγεγραμ-
μένοι τὸ παλαιὸν ἦσαν οἱ νόμοι. εἰσὶ δὲ τρίγωνοι τὸ
σχῆμα. διαφέρουσι δὲ τῶν ἀξόνων, ὅτι ἐκεῖνοι μὲν τε-
τράγωνοί εἰσιν, οὖτοι δὲ τρίγωνοι, πυραμίδι ὅμοιοι.
Κυμβεῖον: εἶδος ποτηρίου παραπλησίου τῷ σχήματι
πλοίῳ, ὃ καλεῖται κύμβη.


1217


Ἀττικοὶ τὸ βάπτεσθαι τὰς τρίχας.

Ξεναγία: σύνταγμα παρὰ Κρησί. καὶ ὁ ἡγεμὼν τού-
των Ξεναγός.
Ξηραλοιφεῖν: τὸ χωρὶς λουτροῦ ἀλείφεσθαι.
Ξύστις: χιτὼν ποδήρης γυναικεῖος. οἱ δὲ τραγικὸν ἔν-
δυμα ἐσκευοποιημένον καὶ ἔχον ἐπιπόρπημα. οἱ δὲ τὸ
λεπτόν, παρὰ τὸ ξύεσθαι. ἰδίως δὲ τὸ τῶν τραγῳδῶν
ἔνδυμα.
Ξυστόν: δόρυ, ἀκόντιον. καὶ τὸ λεῖον. καλεῖται δὲ Ξυ-
στὸς καὶ ὁ ἀνειμένος τόπος τοῖς ἀθληταῖς εἰς γυ-
μνάσιον.

Alphabetic entry gamma, p.187, line 12
γραφή: ἡ περὶ δημοσίων ἀδικημάτων κατηγορία καὶ

περὶ ἄλλων ἁμαρτημάτων. γίνονται δὲ γραφαὶ τῶν
νόμων καὶ ψηφισμάτων οὐκ ἐπιτηδείων εἰσκομίζε-
σθαι δοκούντων· αἵτινες γραφαὶ παρανόμων κα-
λοῦνται.
γρῖφος: τὸ δίκτυον. λέγεται δὲ καὶ ὁ δύσκολος καὶ
συμπεπλεγμένος λόγος.
γρύξαι: βραχύτατον φθέγξασθαι.
γυῖα: μέλη, ἢ πόδας τοῦ σώματος.
γυμνάσια: ἀλειπτήρια. ἢ βαλανεῖα. ἢ λουτρά.
Γυμνάσιον: στάδιον. παλαίστρα. ἀγωνιστήριον·
ἀγῶνα. κάματον. κόπον. ἔργον. νικητήριον. ἀγωνι-
στήριον. ἀθλητήριον.
γυμνασία: ἐργασία. δοκιμασία. πειρασία. καθαρ-
σία. παιδεία.
γυναιμανής: ἐπὶ γυναιξὶ μαινόμενος. μαλακός,
ἀσελγής.
1218
γωρυτός: θήκη τόξων.

γρυμαῖα: σκευοθήκη.
Lexica Segueriana, Collectio verborum utilium e differentibus

rhetoribus et sapientibus multis (Σb) (recensio aucta e cod. Co
ξυναίρεται: συνάπτεται.
ξυνάορα: γαμετήν.
ξυνήϊα: κοινὰ χρήματα.
ξυνοδόκης: ξενοδόχος.
ξυνωρίς: συζυγία. ἢ ἅρμα ἐκ δύο ἵππων. συνεζευ-
γμένον.
ξυροῦ ἀκμῆς: τοῦ ὀξυτάτου. κατὰ λεπτότητα τῶν
σιδήρων.
ξυρίδες: καμπάγια. ζυγάδια. ἢ ἄλλο ὑπόδημα διά-
φορον.
ξυσταρχεῖς: τοῦ γυμνασίου ἄρχεις.
ξυστίδα: λεπτὸν ὕφασμα. περιβόλαιον.
ξυστίς: περισκελὲς ἔνδυμα.
ξυστόν: κοντόν. ἀκόντιον.
ξυστός: τόπος ἀνειμένος ἀθλητῶν.
Lexica Segueriana, Collectio verborum utilium e differentibus

rhetoribus et sapientibus multis (Σb) (recensio aucta e cod. Co
μενος. ἔνθα καὶ ἡ Πυθία, διὰ τὸ ἐν ἐκείνῳ τῷ τό-

πῳ σαπῆναι τοῦ δράκοντος σῶμα. Λύκος δὲ ὁ Νεα-
πολίτης καὶ πυὸν ἐντεῦθεν ὠνομασθῆναί φησιν.
ἔστι γὰρ σεσηπὸς αἷμα.
πυθῶνος: δαιμονίου μαντικοῦ.
πύκα: συχνῶς. ἐπιμελῶς.
πυκάζει: καλύπτει. σκεπάζει.
πυκάζεται: σκεπάζεται. κοσμεῖται.
πυκάζουσι: σκιάζουσι. στεφανοῦσι.
πυκασμός: δασύτης.
πυκτεύειν: εἶδος γυμνασίου καὶ παλαίστρας.
πύκτης: παγκρατιαστής. ἀθλητής.
πυλάρτου: τοῦ τὰς πύλας ἰσχυρῶς ἐπαρτῶντος.
πυλωρεῖ: φυλάσσει.
1219
πύξ: γρόνθον.
πυρά: καύματα. ἢ πυρκαϊαί.
πυράγραν: καρκῖνον. πάγουρον.
πυρακτῶν: ἐμπυρεύων. σφοδρῶς καίων.
πυραμειδής: πυροειδής.
Lexicon Patmense, Lexicon Patmense (= Λέξεις μεθ' ἱστοριῶν ἐκ τῶν

Δημοσθένους καὶ Αἰσχίνου λόγων = Lexicon in Demo Pa. 150, line 1
177 Τοὺς δεκατηλόγους ἀξιῶν τοὺς αὑτοῦ. Δεκατηλόγοι· οἱ

τὴν δεκάτην εἰσπράττοντες τελῶναι.
198 Καὶ τὴν μόραν κατέκοψεν Ἰφικράτης. Μόρα· ὄνομα λό-
χου Λακωνικοῦ, οἷον μοῖρά τις καὶ τάξις· ἦν δὲ ἀνδρῶν φʹ.
199 Τριακοσίοις δὲ ἱππεῦσιν πενέσταις ἰδίοις βοηθήσαντι.
Πενέσται· οἱ παρὰ Θετταλοῖς δοῦλοι, ὥσπερ παρὰ Λακεδαιμονίοις οἱ
Εἵλωτες.
210 Χαρίδημον; οἴμοι. Οἴμοι· ἅπαξ κεῖται παρὰ Δημοσθένει,
ἐν τῷ Κατὰ Ἀριστοκράτους.
213 Καθάπερ ποτὲ ἐνθάδε εἰς Κυνόσαργες οἱ νόθοι. Κυνό-
σαργες· Γυμνάσιον Ἀθήνησιν Ἡρακλέους, ἔνθα οἱ νόθοι ἐγυμνάζοντο,
ἐπεὶ
καὶ Ἡρακλῆς νόθος ἦν· ἐκλήθη δὲ ἀπὸ κυνὸς ἁρπάσαντος κρέας ἐκ θυ-
σίας γενομένης τῷ Ἡρακλεῖ κἀκεῖσε ἀποθεμένου.
214 Ὅτι τί; Ἐλλειπτικὸν τὸ σχῆμα· λείπει γὰρ τὸ «ἐποίησεν»,
ἵνα ᾖ «ὅτι τί ἐποίησεν» ἢ «εἰργάσατο».
215 Ἔκδοτον ποιεῖν. Ἔκδοτος· ὁ ἐκδιδόμενος ἐπὶ φόνῳ ἢ ἄλλῃ
τινὶ αἰτίᾳ ἐκ πόλεως εἰς πόλιν.


1220

Αἴσχιον: Τὸ ἁπλοῦν αἰσχρόν· τὸ συγκριτικὸν αἴσχιον.
Αἴτναιον πῦρ: Σικελία νῆσος μεγίστη, διακειμένη περὶ Ἰταλίαν· ἐν
ταύτῃ ἐστὶ πόλις, Κατάνη λεγομένη· ὑπεράνω δὲ ὄρος, ἐξ οὗ

Vol. 1, p.192, line 27
νιος (l. c.)· ⟦ὁ γεωργός⟧ ἐργατίνης ὥς τίς τε Πελασγίδι νῦσεν ἀκαίνῃ·

Et. gen. 288.
στος (118, 7) c 265 Z102. Et. gen. 289.
κατασχεῖν τὴν Ἰταλίαν, καὶ πολλοὺς διαφθείρειν.

Ἐπέσχε δὲ καὶ λιμὸς κατ' αὐτὸ τοὺς ἀνθρώπους ἐκ
τοιαύτης αἰτίας. Κλέανδρός τις, τῷ μὲν γένει Φρὺξ,
συναυξηθείς τε τῷ Κομόδῳ, εἰς τοσοῦτον ὑπ' αὐτοῦ τι-
μῆς προῆλθεν, ὡς καὶ τὴν τοῦ σώματος φρουρὰν καὶ
τὴν τοῦ θαλάμου καὶ τῶν στρατιωτῶν πρόνοιαν ἐγχει-
ρισθῆναι· ὑπὸ δὲ πλούτου καὶ τρυφῆς ἀνεπείσθη καὶ
πρὸς βασιλείας ἐπιθυμίαν προῆλθεν· ὠνούμενος δὲ πλεῖ-
στον σῖτον, ἀπέκλειεν, ἐλπίζων τόν τε δῆμον καὶ τὸ
1221
στρατόπεδον ἐν σπάνει καταστήσας, ἐπιδόσεσι λαμ-

πραῖς ἁλόντας ὑπαγαγέσθαι· καὶ Γυμνάσιον καὶ λουτρὸν
μέγιστον κατασκευάσας, τούτους ἐδελέαζεν. Οἱ δὲ Ῥω-
μαῖοι ἀπεχθῶς ἔχοντες πρὸς αὐτὸν, καὶ τῶν δεινῶν τὰς
αἰτίας εἰς ἐκεῖνον ἀναφέροντες, τὰ μὲν πρῶτα ἐν τοῖς
θεάτροις κακῶς ἠγόρευον, τὸ δὲ τελευταῖον καὶ ἐν τῷ
προαστείῳ τοῦ Κομόδου πανδημεὶ ἐπελθόντες κατε-
βόων, καὶ τὸν Κλέανδρον πρὸς θάνατον ᾔτουν. Ταρα-
χῆς δὲ οὔσης, τῷ μὲν Κομόδῳ ἐκώλυσε γνωσθῆναι,
αὐτὸς δὲ στρατιώτας ἐπαφῆκε τῷ δήμῳ, καὶ μέχρι
τῆς πόλεως διωκόμενον ἔκοπτεν· ὡς δὲ ἐν τῇ πόλει εἰς-
ῆλθεν, οἱ ἐν αὐτῇ μείναντες, αἰσθόμενοι τὸ κατειληφὸς
γαῖς διεφθείροντο. Αὐτὸς δὲ ἑωρᾶτο πολλάκις ὀρχούμε-

νος, ἡνιοχῶν, προῄει τε ὑπογραφόμενος τοὺς ὀφθαλμοὺς
καὶ τὰς παρειὰς ἐρυθαίνων, φύσει τε πρόσωπον ὡραῖον
ὑβρίζων βαφαῖς ἀσχήμοσιν. Ὁρῶσα δὲ ταῦτα ἡ Μαισὰ,
ὑποπτεύουσά τε τοὺς στρατιώτας ἀπαρέσκεσθαι, πείθει
αὐτὸν θέσθαι υἱόν.
Ibid.: Ὅτι ἡ Μαμαία τὸν υἱὸν αὐτῆς
Ἀλέξανδρον ἀπῆγε μὲν τῶν αἰσχρῶν καὶ ἀπρεπῶν τοῖς
βασιλεῦσιν ἔργων, διδασκάλους τε πάσης παιδείας λά-
θρα μετεπέμπετο, παλαίστραις τε καὶ τοῖς ἀνδρῶν
γυμνασίοις [εἴθιζεν]. Ἐφ' οἷς Ἀντωνῖνος ἤσχαλλε καὶ
μετεγίγνωσκε, τούς τε διδασκάλους ἀπεσόβει. Ἐς το-
σοῦτον δὲ ἐξώκειλεν, ὡς ἂν πάντας τοὺς ἀπὸ τῆς σκηνῆς
καὶ τῶν δημοσίων θεάτρων μεταγαγεῖν ἐπὶ τὰς μεγί-
στας ἀρχὰς, καὶ τοῖς μὲν στρατοπέδοις ἔπαρχον ἐπιστῆ-
σαι ὀρχηστήν τινα γεγονότα, τῆς τε τῶν ἱππέων ὑπο-
στάσεως προέστησεν ἡνίοχον. Τοῖς τε δούλοις αὐτοῦ καὶ
ἀπελευθέροις τὰς τῶν μεγίστων ἐθνῶν ἐξουσίας ἐνεχεί-
ριζε. Πάντων δὲ οὕτως τῶν πάλαι δοκούντων σεμνῶν
ἐς ὕβριν καὶ παροινίαν ἐκβεβακχευμένων, οἵ τε ἄλλοι
πάντες ἄνθρωποι καὶ μάλιστα οἱ στρατιῶται ἤχθοντο.
Σχόλια στον Αίλιο Αριστείδη. (scholia vetera)

Treatise Rhet, Jebb pagëline-Hypothesis-Epigram 17,7, line 1
ὥστε ὑπὲρ ἡμῶν σεμνός ἐστιν. εἶτα ἐπιφέρει τούτου ἀπό-

1222
δειξιν· εἰ γὰρ ἡμεῖς καὶ Πλάτων περὶ ῥητορικῆς οὐ διά-

φορα λέγομεν, ἐνταῦθα Πλάτωνι μᾶλλον δεῖ πείθεσθαι,
ὥσπερ τούτου ἀμφιβόλου ὄντος, πότερα συναγορεύοντι, ἢ
κατηγοροῦντι δεῖ πείθεσθαι Πλάτωνι· εἰ γὰρ μήθ' αὑτῷ
μήθ' ἡμῖν συναγορεύει, οὐχ ἡμῖν ἀντιλέγει, ἀλλ' ἑαυτοῦ
κατηγορίᾳ φέρεται, ὥστε μᾶλλον αὐτῷ πείθεσθαι προσῆ-
κεν, ἐπειδὴ συναγορεύει ἡμῖν, ἵνα καὶ τὸ ἀξίωμα φυλάτ-
τηται τοῦ Πλάτωνος.
σεμνός ἐστι] ἀξιόπιστος καὶ αἰδέσιμος. A Oxon.
ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου] Πλάτων ἐν Γοργίᾳ
διαλόγῳ Πῶλον καὶ Γοργίαν εἰσάγων ὑπὲρ ῥητορικῆς μα-
χομένους φησὶν ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου ἥκειν αὐτοὺς,
ἤγουν τὰ αὐτὰ ἀμφοτέρους ἀγωνίζεσθαι. ἐπεὶ οὖν καὶ
Αἰσχίνης ὁ Λυσανίου, Σωκρατικὸς ὢν, ὥσπερ Πλάτων,
ταὐτὰ Πλάτωνι φθέγγεται, ὅτι τὸ ὑπὲρ τέχνην κρεῖττον,
εἰκότως ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου λέγει. ἔστι δὲ τὸ ἐγὼ δὲ
ἀπὸ τοῦ Σωκράτους· εἰσάγει γὰρ καὶ οὗτος τὸν διδάσκα-
λον ἐν τοῖς διαλόγοις, ὥσπερ ὁ Πλάτων. A Oxon. Πλά-
των ἐν τῷ Γοργίᾳ διαλόγῳ ποιεῖ Πῶλον καὶ Γοργίαν ἐναν-
τία λέγοντας, καὶ ταῦτα ἀμφοτέρους ὑπὲρ ῥητορικῆς ὄντας,

ἄμφω τὼ λόγω R: δυϊκῶς ἔκλινεν. φησὶ δὲ ἀμφοτέρους τοὺς λόγους

τοὺς περὶ Σωκράτην ἐκπαιδεύειν ἱκανῶς. RVMBarb
αὐτοῖς] Σωκράτει καὶ Χαιρεφῶντι. E
τὸν κρείττον' ὅστις ἐστί R: τὸν δίκαιον, Barb τὸν νικῶντα.
ὡς ἀγνοῶν δὲ τὰ δίκαια εἶπεν· ἐβούλετο γὰρ ἀδικίαν μανθάνειν. RVBarb
τὸν ἥττονα] τὸν ἄδικον. VE
οὐδ' ἂν] ἀντὶ τοῦ “οὐδένα”. E
οὐ γὰρ ἂν ὑπομείναιμι ὁραθῆναι ὑπὸ τῶν ἱππέων. V
τοὺς ἱππέας E: εἰ γενοίμην, VE φησίν, E ὠχρὸς ὡς οἱ περὶ τὸν
Σωκράτην καὶ ἀνυπόδητος καὶ ῥυπῶν. E οἱ γὰρ ἱππεῖς εὖχροι VEM καὶ
ὑποδεδεμένοι καὶ ἐν γυμνασίοις ἐξεταζόμενοι VE καὶ ἐν παλαίστραις.
καὶ ἐν τοῖς Ἱππεῦσί φησι·
1223


ὄντως
θηναίων.


θεοῦ. RV
αὐτάς,
νι-
κῶντες. E
τῶν
1224

στεφανοῦσθαι τῷ καλάμῳ.
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Scholia in nubes (scholia scholiorumque

partes editionis Aldinae propria) Play sch nub, verse 120b, line 2
δὲ δεινὸν ὄμμα”.
post praeced.: στήσας, καταπαύσας· σχάσαι γὰρ τὸ κωπηλατοῦντα
στῆσαι τὴν κώπην.
τοὺς φασιανοὺς: οἱ μὲν ἵππους, οἱ δὲ ὄρνεα, ἔνιοι δ' ἵππους χάραγμα
ἔχοντας φασιανοῦ, ὡς ἀλεκτρυόνος. καὶ εἴπερ ἐστὶ τοῦτο μὴ
κατεψευσμένον,
οἰκεῖον ἂν εἴη τῇ τοῦ νεανίσκου σπουδῇ. οἱ δὲ περὶ Ἀρχίλοχον ὀρνίθων
γένος·
οἱ δέ, ὅτι Φᾶσις ποταμός ἐστι Σκυθίας, ὅπου καλοὶ ἵπποι γίνονται.
post sch.vet. 119: ὠχρὸς καὶ διεφθαρμένος· ἐκόμων γὰρ οἱ ἱππεῖς,
οἱ δὲ φιλόσοφοι κάτω κείρονται.
post praeced.: “διακεκναισμένος” δὲ ἠμαυρωμένος, αἰσχρὸς καὶ
διεφθαρμένος γενόμενος· οἱ γὰρ ἱππεῖς ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις δι-
έτριβον.
post sch.vet. 122b: καὶ διὰ τοῦ μ καὶ π γράφεται.
post sch.vet. 126a (ult. γνώμης): τῆς προκειμένης, οἷον· οὐ παρα-
δώσω ... λύπαις.

Th1Tr1/2 εἴξεις] ὁμοιωθήσῃ.

Th1/2Tr1/2 εἰκότως εἶπε ⌈τὸ Tr2 “καλοῦσι”, καὶ οὐ “καλέσουσι”, πρὸς τὸ
“εἴξεις”. διότι μὲν γὰρ ἅπαξ ἔμελλεν ὁμοιωθήσεσθαι, “εἴξεις” εἶπε· διότι
δὲ μετὰ τὴν ὁμοίωσιν οὕτως ἀεὶ ἔμελλε καλεῖσθαι, “καλοῦσιν” εἴρηκεν.
⌈συνέ-
θηκε δὲ καὶ τὸ “βλιττομάμαν” ἀπὸ τοῦ βλίττου, ὅ ἐστι λάχανον λίαν
ἔκλυτον,
καὶ τῆς ποιᾶς καὶ οἷον ἀνάρθρου καὶ μωρᾶς τῶν παίδων φωνῆς τοῦ
μαμᾶν·
τουτέστι μαλακογνώμονα καλοῦσι καὶ μωρόν. Tr2
Th1/2Tr1/2
βλιττομάμαν] μαλακογνώμονα καὶ μωρόν.
1225
Th1/2Tr1/2 λιπαρός] τῷ σώματι.

Th1/2Tr1/2 εὐανθὴς] ὡραῖος.
Th1Tr1/2 ἐν γυμνασίοις] ἐν τοῖς ἀγῶσι.
Th1/2Tr1/2 διατρίψεις] διάξεις.
Th1/2Tr1/2 στωμύλλων] φλυαρῶν.
Tr2 κατὰ] εἰς.
πλησιά-
ἀδίκου.

recentiora) Play sch recent nub, verse 1002c alpha, line 1
τὸν ἄρτον.
⌈Βλιττομάμας τις ἦν Lb πάνυ ⌈ἀρχαῖος καὶ Va κοῦφος καὶ μαλα-
κὸς καὶ ἠλίθιος ἄνθρωπος ἐν Ἀθήναις.
βλιττομάμαν] ἀρχαῖον Lbb, χαῦνον περὶ τὴν αἴθησιν Va, μοχθηρόν,
μαλακόν Chalc, ἀνόητον b (cf. sch.vet. 1001c in. et Tz1 1001a, l. 3).
λιπαρός] ὡς Chis ἠλειμμένος Chislb ἐλαίῳ Chis ταῖς ἀρεταῖς b,
κεχρισμένος ἐλαίῳ Cr, ὡραῖος L
εὐανθὴς] θάλλων ἐν ταῖς σαρξίν Cr, καλόχρους Cant.2, εὔμορφος
γυμνασίοις] παλαίστραις Chis.
Γυμνάσιον ἐλέγετο ὁ τόπος, ἔνθα ἠγωνίζοντο h(mrg.). διατρίψεις]
διατελέσεις Chis. στωμύλλων] πολυλογῶν Chis, ποικιλολογῶν Cant.2,
ὑθλῶν Chalc, στωμύλος καὶ πολυλόγος φαινόμενος ἀεὶ λέγων Lb(int.) (hi
duo -μύλων], sicut text. Va).
τὸ “στωμύλων” μετοχή ἐστιν ἐνεστῶτος b(mrg.) (-μύλων etiam
text.).

Triclinii) Argumentum-dramatis personae-scholion sch pac, verse 356b,
line 1
1226
ἐπανέδρα-
Τρυγαίῳ. V
RVLh
συναγόμε-
VLh
πολέμου
Σχόλια στον Αριστοφάνη , Scholia in ranas (scholia vetera)

ἀνεμεστώθη: Ἀνεπληρώθη τῶν γραμματεύειν

βουλομένων καὶ μὴ στρατεύεσθαι. ἢ καὶ ἐπὶ κακοπρα-
γμοσύνῃ τοὺς γραμματεῖς διαβάλλει. «ὄλεθρος γραμμα-
τεὺς συκοφαντῶν.» ⟦Ἄλλως. ἐπειδὴ ἀφέντες τὰ γεν-
ναῖα πράγματα φορολόγοι γεγένηνται· οἱ δὲ μετιόντες
τὸν λόγον κέρδους ἕνεκα τούτοις εἵποντο. δημοπιθήκους
δὲ τοὺς πανούργους περὶ τὸν δῆμον, ὡς τὸ ζῷον ὁ πί-
θηκος. ἢ τοὺς τὸν δῆμον κολακεύοντας καὶ πείθοντας.⟧
λαμπάδα δ' οὐδεὶς: (Ἔδει γὰρ λαμπαδουχεῖν
ἐν Ἡφαιστείοις καὶ Παναθηναίοις.) ἐν Ἀθήναις ἐστὶ
Γυμνάσιον, ἐν ᾧ ἐλαμπαδηφόρουν οἱ γυμναζόμενοι.
ὅτι τῆς λαμπάδος ἀγὼν Ἀθήνησιν ἤγετο, Προμήθεια,
1227
Ἡφαίστεια, Παναθήναια.
[ἀπεφαυάνθην: Ἐξηράνθην.]
ἐν ἑνὶ λευκοπίων ἀντὶ τοῦ λιπαρός. ἀντὶ
τοῦ ὀπίσω ὤν. R.
κᾆθ' οἱ Κεραμῆς: (Οἱ τὸν Κεραμεικὸν οἰκοῦν-
τες.) δῆμος δὲ Ἀθηναίων. ἐκεῖ γὰρ ὁ ἀγὼν ἐγίνετο.
(καὶ ἐν Πλούτῳ πρώτῳ «τῶν λαμπαδηφόρων τε πλεῖ-
»στον αἰτίαν τοῖς ὑστάτοις πλατειῶν.» τοῦτο δέ φησιν
Εὐφρόνιος, ὅτι ἀπὸ τοῦ ἐν τῷ Κεραμεικῷ ἀγῶνος

1002a, line 3
βληχητὰ τέκνα καὶ οὐδαμῶς τοῦ

τρόπου.
εἴξαις (sic)] ἤγουν γένῃ
καὶ σὺ μωρός, ὥσπερ ἐκεῖνοι.
εἴξαις] ὁμοιωθῇς.
βλιτομάμμαν] ἀπὸ τοῦ
“βλίτου” καὶ τοῦ “μαμμάν”, ὁ
ἄρτος.
ἀλλ' οὖν λιπαρός γε: πρὸς ταῦτα ὁ δίκαιος λόγος· εὐτραπελίαν
μὲν καὶ στωμυλίαν καὶ φλυαρίαν, ἣν οὗτός φησιν, οὐκ ἀσκήσεις, ἀλλ' οὖν
λιπαρὸς καὶ κατάλειπτος ἐλαίῳ ἤτοι παλαιστὴς καὶ ἀγωνιζόμενος ἐν

διατριβὴν ποιήσῃ καὶ διάξεις οὐ φλυαρῶν κατὰ τὴν ἀγορὰν καὶ κατὰ τὰ
τῶν
ὠνίων πρατήρια, κατατετριμμένα, ἐκτράπελα καὶ ἔξω τοῦ πρέποντος
λόγια.

1005a, line 1

1228

τοῦ
ἐλαῖαι,
ἐλαίας
πελέκει

1005a, line 3

τοῦ
ἐλαῖαι,
ἐλαίας
πελέκει
1229
μορίαις] ἐλαῖαι οὕτω κα

1005b, line 1

τοῦ
ἐλαῖαι,
ἐλαίας
πελέκει
Σχόλια στον Δημοσθένη (fort. auctore Ulpiano)

Oration 24, sec. 231, line 10

1230
ἐκλήθη-
δὲ
τοῦ

ἀνέπεμψε τὸν τόνον. τὸ δὲ Λύκειον λυκοκτόνου Ἀπόλλωνος,
Scholia In Euripidem, Scholia in Euripidem (scholia vetera)

Vita-argumentum-scholion sch Hipp, sec. 228, line 1
ἔρωτι μεγάλῳ τίθεσαι. εἰ μὲν γὰρ ἀληθῶς ἐπιθυμεῖς, πάρεστιν ἐπὶ τῶν
οἴκων δροσώδης καὶ ψυχρὰ ἀνάκλισις πέτρας, ὅθεν σοὶ ποτὸν ἂν γένοιτο
καὶ τὸν πόθον ἐκπληρώσαις. εἰ δ' οὐ βούλει, τί καὶ τοῦτο ἐν ἔρωτος
τάξει ἄγεις: – MNAB
ῥευμάτων: – MgAgBi
πύργοις συνεχής: ἄφθονος τοῖς ὕδασιν. ὁ δὲ νοῦς·
εἴπερ ὅλως ὕδατος ἐπιθυμεῖς, πάρεστιν ἐπὶ τῶν οἴκων δροσώδης [καὶ
ὑψηλὴ πέτρα] κλιτὺς, ὅ ἐστιν ἀνακεκλιμένη καὶ ψυχρὰ πέτρα, συνεχὲς
ὕδωρ στάζουσα: – MNAB
ἐγγύς: – MgAgBi
δέσποινα: Λίμνη Γυμνάσιον ἐν Τροιζῆνι, ὡς καὶ ἑξῆς [1133]
φησὶ τὸν ἀμφὶ Λίμνης τροχόν. ὁ δὲ νοῦς· ὦ δέσποινα τῆς
ἰσοπέδου Λίμνης καὶ τῶν ἐν αὐτῇ γυμνασίων τῶν ἱπποκρότων. ἐπεύ-
χεται δὲ λοιπὸν τῇ οἰκείᾳ θεῷ τῶν κυνηγεσίων, ὥστε τοῖς τοῦ ἐρωμένου
ἐπιτηδεύμασι χρήσασθαι πρὸς τὸ αὐτῷ συναναστρέφεσθαι καὶ συνδιαι-
τᾶσθαι. τῆς δὲ θαλάττης φησὶν αὐτὴν δεσπόζειν, ὡς καὶ Ἡσίοδος
[theog. 413]· ‘μοῖραν ἔχει γαίης τε καὶ ἀτρυγέτοιο θαλάσσης’. ἢ ἐπεὶ
Λιμνᾶτις ἡ Ἄρτεμις τιμᾶται: – MNAB
ἱπποδρόμων: –
Σχόλια στην Ομήρου Οδύσσεια Book 23, hypothesis-verse 198, line 6
δηλοῦντος τὸ νῆστις ἐβαρυτόνησεν. οἱ δὲ τὰ δύο προπαρωξυτόνη-

σαν. V.
κορμὸν δ' ἐκ ῥίζης προταμὼν] ἀπὸ τῆς ῥίζης κορμὸν ποιή-
σας. V.
1231
στάθμην] τὴν τεκτονικὴν σπάρτον. V.

ἑρμῖν'] κλίνης ποδάριον. ἕρμα γάρ ἐστι τῆς κλίνης. H.Q.V.
Ἑρμῆν ἀσκήσας, τέτρηνε δὲ π. τ.] Ἑρμῆς ὁ Διὸς καὶ Μαίας τῆς
Ἄτλαντος, παῖς ἔτι ὢν ἐν ἀνθρώποις τέσσαρα μέγιστα εὕρετο, γράμ-
ματα καὶ μουσικὴν καὶ παλαίστραν καὶ γεωμετρίαν. ὅθεν καὶ
τοὺς Ἕλληνας τετράγωνον αὐτὸν ἀσκῆσαι, καὶ οὕτως ἐν τοῖς γυμνα-
σίοις ἀναθεῖναι. τῷ δὲ ὀνειροπομπὸν εἶναι, καὶ τοὺς κοιμωμένους
αὐτῷ εὔχεσθαι, καὶ αὐτὸν ἀναμένειν, εἵλοντο ἐν τοῖς θαλάμοις ἔχειν
αὐτὸν φύλακα τοῦ ὕπνου, ἐπινοῆσαί τε καὶ ἀσκῆσαι τοὺς τῶν κλινῶν
πόδας εἰς τὴν τοῦ θεοῦ πρόσοψιν, ὅπως ἀλεξήτορας ἔχοντες ἰδέας τὰ
μὲν δείματα μὴ φοβοῖντο, προσδοκῷεν δὲ πλείστην ἐπαφροδισίαν διὰ
τὼν ὀνειράτων. ἡ δὲ ἱστορία παρὰ Ἀπολλοδώρῳ τῷ Ἀθηναίῳ. V.
Σχόλια στον Λουκιανό et recentiora Arethae) Lucianic work 77,1, sec. 1,

line 15
προῃρημένοι μηδὲ ⌈τὸν μὲν τοῖς τεθν⌉εῶσι τὸν δὲ τοῖς

ἀθανάτοις συμπαρεδρεύειν ἀνεμερί⌊σαν⌋το σφίσιν αὐτοῖς τὸ
τοῦ γένους ⌈δεδωρημένον, ὡς⌉ ἂ⌊ν ἑτερή⌋μεροι ὁ μὲν τὰ
θνητῶν ὁ δὲ τὰ τῶν ζώντων ⌈περιπολεύοι, ἄλλως τε καὶ
σωτῆρες ἀνθρώποις, ὡς ὁ μῦθός φησι, κατακεχωρισμένοι.
ἐπεὶ δὲ ταῦτα, διὰ τοῦτό ἐστιν ἐνταῦθα πρὸς Πολυ⌊δεύκην⌋
ὁ λόγος ὡς δῆθεν αὐτοῦ τὸ τηνικάδε λαχόντος τὸν ὑπὲρ
γῆς τόπον περινοστεῖν⌉. ~ ⌊B⌋⌈V⌉φNΩ
Κράνιον] Κράνειον Ἡρωδιανὸς ἐν τῇ ιγʹ [cf. Herod. II
459, 9 Lenz] καὶ διὰ τῆς ει. ἔστι δὲ τόπος ἐν Κορίνθῳ
πανέρημος ἢ Γυμνάσιον ἢ λιμήν τις, ἀντικρὺ δὲ τὸ Λε-
χαῖον μέρος τοῦ Κρανείου. φησὶ δὲ Παυσανίας [II 2, 4],
ὅτι κυπαρίσσων ἐστὶν ἄλσος πρὸ τῆς Κορίνθου, ὅπερ ὀνο-
μάζεται Κράνειον. ~ R
Ἑκάτης δεῖπνον κτλ.] ⌈τῇ Ἑκάτῃ δεῖπ⌊να⌋ ἐτίθετο ὑπὸ
τῶν παλαιῶν ἐ⌊πὶ τῶν⌋ τριόδων καθάρσια τ⌊υχὸν⌋ ταῦτα
τῶν⌉ ζών⌈των, τινὰ δὲ⌉ καὶ ὠ⌈μὰ καὶ ἀκατασκεύαστα⌉. τ⌊ῷ
⌈μὲν οὖν⌋ λόγῳ τῇ δαί⌉μον⌈ι ταῦτα ἀνε⌊ῖτο⌋⌉, ἔρ⌋γῳ δὲ τῶν
ἀπορούντων⌉ εἰ⌈ς ε⌊ὐπορίαν⌋· τί γὰρ⌉ ἂν καὶ ⌈δαίμων ἐκ
τ⌊ούτων⌉ σιτί⌋σαι⌈το; ἐπεὶ τοί⌉νυν ⌊ἀπὸ τ⌈ῶν⌋ δείπνων⌉ τού-
των Μέ⌈νι⌊ππος ὠ⌉μὰ⌋ φαγὼ⌈ν ᾠὰ τέ⌉θνηκ⌊εν ἀπε⌋π⌈τήσας⌉,

1232
BDP οὕνεκεν Ἀμφιτρύωνος: ἀντὶ πατρωνυμικοῦ τοῦ

Ἀμφιτρυωνίδου· οὐ γὰρ Ἀμφιτρύωνι ἄγεται ὁ ἀγών. ὡς δὲ
Ὅμηρος λέγει Ὑπερίονος Ἠελίοιο, ἀντὶ τοῦ Ὑπεριονίδου· καὶ


χάριν, διὰ τὸ συγγενές. Θήβη γὰρ καὶ Αἴγινα ἀδελφαὶ θυγα-
τέρες Ἀσωποῦ τοῦ ποταμοῦ, ἀφ' ὧν καὶ αἱ προσηγορίαι τῶν
1233
πόλεων.
BDP φίλοισι γὰρ φίλος: πρὸς φίλους φίλος ἦλθε,

Ode N 5, scholion 25a, line 5
ὁμοῦ ἐλιτάνευσαν περὶ τῶν προειρημένων; οἱ ἔνδοξοι παῖδες

τῆς Ἐνδηΐδος, φησί, Τελαμὼν καὶ Πηλεύς, καὶ ὁ Φῶκος ὁ
τῆς θεοῦ Ψαμάθης παῖς, ὅντινα ἡ Ψαμάθη ἐγέννησε παρὰ
τοῖς αἰγιαλοῖς τῆς θαλάσσης, εἰκότως ὡς Νηρηΐς.
κρέον-
τος δὲ, ἤτοι τοῦ ἐνδόξου ἢ βασιλέως.
BD αἰδέομαι μέγα εἰπεῖν: αἰδοῦμαι καὶ φυλάττομαι,
φησί, διηγήσασθαι μέγα τι καὶ οὐ δικαίως τετολμημένον καὶ
πεπραγμένον. εἰς γὰρ τὰ πάτρια τῶν Αἰακιδῶν ἐμπεσὼν καὶ
μνησθεὶς Φώκου ὑποστέλλεται τὴν κατ' αὐτὸν τύχην λέγειν.
ἔστι δὲ αὕτη. φασὶ γὰρ Πηλέα καὶ Τελαμῶνα ἐν γυμνασίοις
ἀνελόντας Φῶκον, τὸν μὲν δίσκῳ τύψαντα, τὸν Πηλέα, τὸν
δὲ Τελαμῶνα σιδήρῳ τὰ μετάφρενα, καὶ οὕτω τὸ μύσος φεύ-
γοντας τῆς Αἰγίνης ἐκπεσεῖν, καὶ τὸν μὲν Τελαμῶνα εἰς Σα-
λαμῖνα τὴν πρὸς τῇ Ἀττικῇ, τὸν δὲ Πηλέα εἰς Θετταλίαν
μετοικῆσαι· ὡς καὶ Ἀπολλώνιος ἐν τῷ καταλόγῳ φησί (I 93)·

Αἰξωνέως.
κέλησι.
1234

Σχόλια στον Πλάτωνα Dialogue Grg, Stephanus p.493d, line 1
ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου.

ἐκ τοῦ αὐτοῦ γυμνασίου, φησὶ, ὅτι τὸ μὲν πρὸ αὐτοῦ ἐπιχείρημα
ἐν μύθου προῆκται σχήματι, τοῦτο δὲ ἐν παραδείγματος. ἦν δὲ ἐκεῖνο
μὲν τῶν Πυθαγορίων οἰκεῖον, τοῦτο δὲ Σωκράτους, ὡς σαφέστερόν
τε καὶ πληκτικώτερον.
σκόπει γάρ.
ἐντεῦθεν αἱ πραγματειωδέστεραι, ὧν τὸ πρῶτον ἐπιχείρημα ἀπό
τινος εἰκόνος ἄρχεται.

τιμώμενον.

1235
τιμώμενον.


1236

ψαιμεν vel -τε) ἵνα αὐτοὶ δικάσωσιν ἡμῖν τίνος μᾶλλον ἡ χώρα ἦν ἣν
ἔλαβον ἡμῶν τῶν ἀφελομένων ἢ ὑμῶν τῶν λαβόντων αὐτὴν ἐξ ἡμῶν. D.
ἄμεινον γὰρ ἦν μὴ κτήσασθαι ἐξ ἀρχῆς ἢ κτησάμενον
ἀπολέσαι διὰ τὸ μὴ δύνασθαι ταῦτα κατασχεῖν καὶ φυλάξαι ἀπὸ ἀδρα-
νείας. D.
ἦν] ἀντὶ τοῦ ἤμην. D.
περὶ φυγῆς] φυγῇ κατεδικάσθη Ξενοφῶν. margo C. m.
ant.
οὗτος ὀνειροκρίτης ἦν, καὶ ὡς ἔκρινεν εἴ τι ἀπέβαινεν, ἀπε-
γράφετο αὐτά. καὶ οὗτος βιβλίον ὀνείρων συνέγραψε. διέτριβε δὲ
οὗτος ἐν τῷ Λυκείῳ τῆς Ἀττικῆς περὶ τὸ Γυμνάσιον τῶν Ἀθηναίων.
πείθομαι, φησὶν, ἐκ τῶν ἱερῶν μὴ εἶναι χρήματα. ἰδοὺ τὸ ἐμπόδιον
οὐδετέρως. καὶ εὐθὺς ἀρρενικῶς ὁ ἐμπόδιος. ὁ μάντις ἐκεῖνος ἠρώτα
τὸν Ξενοφῶντα ἆρα θύεις καὶ νῦν τῷ μειλιχίῳ θεῷ, ὥσπερ ἐν τῇ πα-
τρίδι ἢ οὔ. D. ἀπέδοτο] ἐπώλησεν. D.
Θήβης πεδίον] εἰς Θήβην τὴν Ὑποπλακίαν χωρίον οὕτω
καλούμενον καταντικρὺ τῆς Χίου. D.
Scholia In Clementem Alexandrinum, Scholia in protrepticum et

paedagogum (scholia recentiora partim sub auctore Aretha) Pa. 313, line
19

42, 22 ἐν Κυνοσάργει] Κυνόσαργες Γυμνάσιον τῆς Ἀττικῆς.
42, 24 Δημήτριον] ὁ Δημήτριος οὗτος βασιλεὺς μὲν Μακεδόνων
καὶ Ἑλλήνων, ἐμνηστεύετο δὲ εἰς γάμον Ἀθηνᾶν τὴν Ἀθηναίων θεόν,
ἐξαχθεὶς ἀλόγῳ οἴστρῳ.
42, 28 Λάμιαν] αὕτη ἐστὶ δι' ἣν καὶ τὰ πραττόμενα μορμολύκια
κατ' αὐτὴν προσηγόρευται, φοβερὰν τοῖς βρέφεσιν γενομένην· διὰ
γὰρ τὴν τῶν οἰκείων παίδων ἀπώλειαν ἐφόνα κατὰ τῶν ἀλλοτρίων,
οἰστρουμένη φθόνῳ πολλῷ.
Ελληνική ανθολογία. Book 2, epigram 1, line p4
ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ
1237
ΕΚΦΡΑΣΙΣ

Ζευξίππου

ΝΙΚΙΟΥ

Φρουρὸς ἐπὶ σμήνεσσι Περιστράτου εἵνεκα μίμνω
ἐνθάδε Μαιναλίαν κλιτὺν ἀποπρολιπών,
κλῶπα μελισσάων δεδοκημένος. ἀλλ' ἀλέασθε
χεῖρα καὶ ἀγροτέρου κοῦφον ὄρεγμα ποδός.
ΑΛΛΟ.
Ἀλκείδου με τραφέντα φίλοις ἐν γυμνασίοισιν

λυπηρὸς δαίμων ἥρπασεν ἀφ]ν[ιδί]ως·
1238
εἴκοσι γὰρ καὶ πέντε μόνους λυκάβαντας ὁδεύσας

σκῆνος νῦν κεῖμαι Πλουτέος ἐν μελάθροις.
Ἀφθάρτοις Μούσαις γὰρ ἐπίστιον αὐτὸς ἐς αἰὲν
ἣν ὁ λεὼς νεῦεν, νύμφιος ᾦξα μονήν·
Μους]ῶν γὰρ κλῃδοῦχον Ἔρως φύγε κοὐκ ἐθέλοντα
Ῥήμιος ἐκ μητρὸς καὶ πατρὸς ἐξ Ὁμαλοῦ
οἳ νῦν οὔκετ' ἔχουσιν ἐμὸν θάλος. Ἀλλὰ παρέρχου,
φίλε ὁδοιπόρε, πᾶς τοὔνομα διζόμενος.


ούργησαν.
πρότερον δὲ Ἀκαδημία ἐκαλεῖτο, ὡς καὶ Ἀριστοφάνης. ἔτι
δὲ καὶ Ἁρποκρατίων· Ἀκαδήμια τρία ὑπῆρχον γυμνάσια,
Λύκιον, Κυνόσαργες, Ἀκαδημία. ἐκλήθη δὲ ἀπὸ τοῦ κα-
θιερώσαντος αὐτοῦ Ἀκαδημοῦ.
Ἀκέφαλος μῦθος: ἐπὶ τῶν ἀτελῆ λεγόντων· Πλά-
των· Ἀκέφαλον καταλίποιμι μῦθον.
Ἀκίνητα κινεῖς: ἐπὶ τῶν λίαν παράνομα πραττόν-
των. ὅτι οὐ δεῖ κινεῖν τύμβους, μὴ τάφους, μὴ ὀροφήν.

1239

φησιν.
Ἀκάθαρτος: ἁμαρτητική.
αὐτὸν ἔπειθεν ἐπὶ πλεῖστον, ὡς ἂν ἐν τούτοις ἀσχολούμενος μὴ ἔχοι

καιρὸν ἐς τὸ ἐπιτηδεύειν τι τῶν ἁμαρτημάτων. ὑπῆρχε δὲ αὐτῷ καὶ
φυσικὸν ἦθος πρᾶον καὶ ἥμερον ἔς τε τὸ φιλάνθρωπον πάνυ ἐπιρρεπές.
ἐς τεσσαρεσκαιδέκατον οὖν ἔτος ἄρξας τῆς βασιλείας, ἀναιμωτὶ ἦρξε,
καίτοι τινῶν μεγίσταις αἰτίαις ὑποπεσόντων, ὡς μετὰ τὴν Μάρκου
τελευτὴν τὴν βασιλείαν θαυμάζειν Ἀλεξάνδρου. ᾐτιᾶτο δὲ καὶ τὴν
μητέρα καὶ πάνυ ἤσχαλλεν ὁρῶν αὐτὴν οὖσαν φιλοχρήματον καὶ πολλὰ
ἐξ ἐπηρειῶν θησαυρίζουσαν. πολλὰ δὲ ὑπ' αὐτῆς ἠναγκάζετο πράτ-
τειν· ἦρχε γὰρ αὐτοῦ ὑπερβαλλόντως ἡ μήτηρ. ἥτις ἀπῆγε τῶν
αἰσχρῶν καὶ ἀπρεπῶν τοῖς βασιλεῦσιν ἔργων, διδασκάλους τε πάσης
παιδείας λάθρα μετεπέμπετο· ὁ δὲ παλαίστραις τε καὶ γυμνασίοις
ἔχαιρε καὶ τοὺς διδασκάλους ἀπεσόβει. ἐς τοσοῦτον δὲ ἐξώκειλεν, ὡς
δὴ πάντα τὰ ἀπὸ τῆς σκηνῆς καὶ τῶν δημοσίων θεάτρων μεταγαγεῖν
ἐπὶ τὰς ἀρχὰς τὰς μεγίστας. διὰ τοῦτο ἐμυσάττοντο αὐτόν.
Ἀλέξανδρος, Ἱεραπόλεως ἐπίσκοπος, καὶ μάρτυς.
ἔγραψε Τί καινὸν εἰσήνεγκε Χριστὸς εἰς τὸν κόσμον, κεφάλαια θʹ,
λόγος νοημάτων γέμων.

1240

Γυμνῆται. ἡ εὐθεῖα ὁ γυμνήτης, καὶ οἱ γυμνῆται. τάξις
πεζῶν. Ξενοφῶν· ὁ δὲ Χειρίσοφος ἡγεῖτο τοῦ στρατεύματος λαβὼν
τὸ ἀμφ' αὑτὸν, τοὺς γυμνήτας ἅπαντας· οὐδεὶς γὰρ κίνδυνος ἐδόκει
εἶναι. καὶ Γυμνήτης, ὁ γεγυμνωμένος. ὅς ποτε θυμῷ ἄρσενι
γυμνήτην ἐξεπόνει βίοτον. λέγεται καὶ Γυμνής, γυμνῆτος, ὁπλί-
του. καὶ αὖθις· εἵποντο δὲ καὶ γυμνῆτες ἐς υʹ ἀποκεκριμένοι ὡς
ὁδοποιεῖν τὰ ἄβατα.
Σούδα. Alphabetic letter theta, entry 208, line 1
τικά, Περὶ σημείων καὶ σκοπῆς ὀρνέων καὶ τῆς κοράκων φωνῆς, Περὶ
τῆς τοῦ κυνὸς ἐπιτολῆς, Περὶ τῆς τοῦ Νείλου ἀναβάσεως, Εἰς τὸν
Πτολεμαίου πρόχειρον κανόνα, καὶ Εἰς τὸν μικρὸν ἀστρόλαβον ὑπό-
μνημα.
Θέων, Ἀλεξανδρεύς, σοφιστής, ὃς ἐχρημάτισεν Αἴλιος. ἔγραψε
Τέχνην, Περὶ προγυμνασμάτων, ὑπόμνημα εἰς Ξενοφῶντα, εἰς τὸν
Ἰσοκράτην, εἰς Δημοσθένην, Ῥητορικὰς ὑποθέσεις· καὶ Ζητήματα περὶ
συντάξεως λόγου, καὶ ἄλλα πλείονα.
Θέων, ὁ Οὐαλέριος χρηματίσας, σοφιστής. ὑπόμνημα εἰς Ἀν-
δοκίδην.
Θέων, γυμνασίου τοῦ σοφιστοῦ παῖς, Σιδώνιος, σοφιστής, παι-
δεύσας κατὰ τὴν πατρίδα, γενόμενος δὲ ὑπὸ τοῦ βασιλέως Κωνσταν-
τίνου, καὶ ἀπὸ ὑπάτων, καὶ ὕπαρχος.
Θέων, σοφιστὴς λόγων ῥητορικῶν, γεγονὼς ἀπὸ τῆς ἱερᾶς
Μαρκέλλης τό γε ἀνέκαθεν, τὸ δὲ ἐξ ὑπογύου πατρόθεν ἀπὸ Ἐκδικίου,
διδασκάλου καὶ τούτου τέχνης ῥητορικῆς. ἦν δὲ οὗτος ὁ Θέων οὐ
μάλα ἀγχίνους οὐδὲ ὀξύς, φιλομαθὴς δὲ καὶ φιλόπονος εἰς ὑπερβολήν.
ταῦτά τοι καὶ ἐγεγόνει πολυμαθέστατος ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ, πολλὴν
ἀρχαίαν ἱστορίαν, πολλὴν δὲ νέαν περιβαλλόμενος.
Θεῶν ἀγορά: ἐπὶ τῶν τολμώντων τι λέγειν ἐν τοῖς ὑπερ-
έχουσιν.
1241
μένως.
Σούδα. letter pi, entry 3156, line 1
Πυκνίτης· δῆμος πυκνίτης. Πνύξ, τόπος Ἀθήνησιν, ἔνθα ἐκκλησίαζον

οἱ Ἀθηναῖοι. ὥσπερ δὲ πολίτην τῆς Πυκνὸς Πυκνίτην εἶπε. Πνὺξ δὲ
λέγεται παρὰ τὸ πυκνοῦσθαι. καὶ τὸ ἐν Ἀθήναις δὲ δικαστήριον Πνὺξ
ἐκαλεῖτο.
Πυκνός: ὁ δυνατός.
Πυκνότης: σύνεσις, φρόνησις. χοὔτω μὲν ἂν εὖ ποιοῖς, εἴ σοι
πυκνότης ἔνεστι.
Πύκνωσις κατὰ παραστάτην καὶ ἐπιστάτην. τουτέστι πύκνωσις
κατὰ μῆκος καὶ βάθος. κατέχει δὲ ὁ πεπυκνωμένος ἀνὴρ πήχεις βʹ,
ὁ δὲ ἁπλῶς ταττόμενος πήχεις δʹ.
ΠΟΙΚΙΛΗ ΣΤΟΑ
1242
Διογένης Λαέρτιος. Vitae philosophorum (0004: 001)

“Diogenis Laertii vitae philosophorum, 2 vols.”, Ed. Long, H.S.
Oxford: Clarendon Press, 1964, Repr. 1966.ook 7, sec. 5, line 5
Ἀπομνημονεύματα Κράτητος, Ἠθικά.

Καὶ τάδε μὲν τὰ βιβλία. τελευταῖον δὲ ἀπέστη καὶ τῶν
προειρημένων ἤκουσεν ἕως ἐτῶν εἴκοσιν· ἵνα καί φασιν αὐτὸν
εἰπεῖν, “νῦν εὐπλόηκα, ὅτε νεναυάγηκα.” οἱ δ' ἐπὶ τοῦ Κράτητος
τοῦτ' αὐτὸν εἰπεῖν· ἄλλοι δὲ διατρίβοντα ἐν ταῖς Ἀθήναις ἀκοῦσαι
τὴν ναυαγίαν καὶ εἰπεῖν, “εὖ γε ποιεῖ ἡ τύχη προσελαύνουσα
ἡμᾶς φιλοσοφίᾳ.” ἔνιοι δέ, διαθέμενον Ἀθήνησι τὰ φορτία,
οὕτω τραπῆναι πρὸς φιλοσοφίαν.
Ἀνακάμπτων δὴ ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ τῇ καὶ Πεισιανακτίῳ
καλουμένῃ, ἀπὸ δὲ τῆς γραφῆς τῆς Πολυγνώτου ποικίλῃ, διετίθετο
τοὺς λόγους, βουλόμενος καὶ τὸ χωρίον ἀπερίστατον ποιῆσαι.
ἐπὶ γὰρ τῶν τριάκοντα τῶν πολιτῶν πρὸς τοῖς χιλίοις τετρα-
κόσιοι ἀνῄρηντ' ἐν αὐτῷ. προσῄεσαν δὴ λοιπὸν ἀκούοντες αὐτοῦ
καὶ διὰ τοῦτο Στωικοὶ ἐκλήθησαν καὶ οἱ ἀπ' αὐτοῦ ὁμοίως,
πρότερον Ζηνώνειοι καλούμενοι, καθά φησι καὶ Ἐπίκουρος ἐν
ἐπιστολαῖς (Usener 198). καὶ πρότερόν γε Στωικοὶ ἐκαλοῦντο οἱ
διατρίβοντες ἐν αὐτῇ ποιηταί, καθά φησιν Ἐρατοσθένης ἐν ὀγδόῃ
Περὶ τῆς ἀρχαίας κωμῳδίας, οἳ καὶ τὸν λόγον ἐπὶ πλεῖον ηὔξησαν.
Ἐτίμων δὴ οὖν Ἀθηναῖοι σφόδρα τὸν Ζήνωνα, οὕτως ὡς καὶ
Δημοσθένης In Stephanum 1 (0014: 045)

“Demosthenis orationes, vol. 3”, Ed. Rennie, W.
Oxford: Clarendon Press, 1931, Repr. 1960.
Sec. 17, line 2
ἀλλὰ καὶ ἐκ τοῦ πρόκλησιν ὁμοῦ διαθήκῃ μαρτυρεῖν. οἶμαι

γὰρ ἅπαντας ὑμᾶς εἰδέναι, ὅτι ὅσα μὴ δυνατὸν πρὸς ὑμᾶς
ἀγαγεῖν ἐστι τῶν πεπραγμένων, τούτων προκλήσεις ηὑρέθη-
σαν. οἷον βασανίζειν οὐκ ἔστιν ἐναντίον ὑμῶν· ἀνάγκη
τούτου πρόκλησιν εἶναι. οἷον εἴ τι πέπρακται καὶ γέγονεν
ἔξω που τῆς χώρας, ἀνάγκη καὶ τούτου πρόκλησιν εἶναι,
πλεῖν ἢ βαδίζειν οὗ τὸ πρᾶγμ' ἐπράχθη· καὶ τῶν ἄλλων
τῶν τοιούτων. ὅπου δ' αὐτὰ τὰ πράγματ' ἐφ' αὑτῶν ἔστιν
ὑμῖν ἐμφανῆ ποιῆσαι, τί ἦν ἁπλούστερον ἢ ταῦτ' ἄγειν εἰς
μέσον; Ἀθήνησιν μὲν τοίνυν ὁ πατὴρ ἐτελεύτησεν οὑμός,
ἐγίγνετο δ' ἡ δίαιτ' ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ, μεμαρτυρήκασι δ'
οὗτοι παρέχειν τὸ γραμματεῖον Ἀμφίαν πρὸς τὸν διαιτητήν.
1243
οὐκοῦν εἴπερ ἀληθὲς ἦν, ἐχρῆν αὐτὸ τὸ γραμματεῖον εἰς τὸν

ἐχῖνον ἐμβαλεῖν καὶ τὸν παρέχοντα μαρτυρεῖν, ἵν' ἐκ τῆς
ἀληθείας καὶ τοῦ τὰ σημεῖ' ἰδεῖν οἱ μὲν δικασταὶ τὸ πρᾶγμ'
ἔγνωσαν, ἐγὼ δ' εἴ τις ἠδίκει με, ἐπὶ τοῦτον ᾖα. νῦν δ' εἷς
μὲν οὐδεὶς ὅλον τὸ πρᾶγμ' ἀνεδέξατο, οὐδὲ μεμαρτύρηκεν
ἁπλῶς, ὡς ἄν τις τἀληθῆ μαρτυρήσειεν, μέρος δ' ἕκαστος,
ὡς δὴ σοφὸς καὶ διὰ τοῦτ' οὐ δώσων δίκην, ὁ μὲν γραμμα-
τεῖον ἔχειν ἐφ' ᾧ γεγράφθαι ‘διαθήκη Πασίωνος’, ὁ δὲ
πεμφθεὶς ὑπὸ τούτου παρέχειν τοῦτο, εἰ δ' ἀληθὲς ἢ ψεῦδος,
Δημοσθένης In Neaeram [Sp.] (0014: 059)

“Demosthenis orationes, vol. 3”, Ed. Rennie, W.
Oxford: Clarendon Press, 1931, Repr. 1960.
Sec. 94, line 6
περὶ τὸν δῆμον γεγονότας. ἐκ τούτων γὰρ ἁπάντων εἴσεσθε

τήν τε τοῦ δήμου δωρεὰν τὴν ἀπόθετον τοῖς εὐεργέταις προ-
πηλακιζομένην, καὶ ὅσων ὑμᾶς ἀγαθῶν κωλύουσι κυρίους
εἶναι Στέφανός τε οὑτοσὶ καὶ οἱ τὸν αὐτὸν τρόπον τούτῳ
γεγαμηκότες καὶ παιδοποιούμενοι.
Πλαταιῆς γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μόνοι τῶν Ἑλλήνων
ὑμῖν ἐβοήθησαν Μαραθῶνάδε, ὅτε Δᾶτις ὁ βασιλέως
Δαρείου στρατηγὸς ἀναχωρῶν ἐξ Ἐρετρίας Εὔβοιαν ὑφ'
ἑαυτῷ ποιησάμενος, ἀπέβη εἰς τὴν χώραν πολλῇ δυνάμει
καὶ ἐπόρθει. καὶ ἔτι καὶ νῦν τῆς ἀνδραγαθίας αὐτῶν ὑπο-
μνήματα ἡ ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ γραφὴ δεδήλωκεν· ὡς
ἕκαστος γὰρ τάχους εἶχεν, εὐθὺς προσβοηθῶν γέγραπται,
οἱ τὰς κυνᾶς τὰς Βοιωτίας ἔχοντες. πάλιν δὲ Ξέρξου ἰόντος
ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα, Θηβαίων μηδισάντων, οὐκ ἐτόλμησαν
ἀποστῆναι τῆς ὑμετέρας φιλίας, ἀλλὰ μόνοι τῶν ἄλλων
Βοιωτῶν οἱ μὲν ἡμίσεις αὐτῶν μετὰ Λακεδαιμονίων καὶ
Λεωνίδου ἐν Θερμοπύλαις παραταξάμενοι τῷ βαρβάρῳ
ἐπιόντι συναπώλοντο, οἱ δὲ λοιποὶ ἐμβάντες εἰς τὰς ὑμετέ-
ρας τριήρεις, ἐπειδὴ αὐτοῖς οἰκεῖα σκάφη οὐχ ὑπῆρχεν,
συνεναυμάχουν ὑμῖν ἐπί τε Ἀρτεμισίῳ καὶ ἐν Σαλαμῖνι,
καὶ τὴν τελευταίαν μάχην Πλαταιᾶσι Μαρδονίῳ τῷ βασι
Στράβων Γεωγραφικά. (0099: 001)“Strabonis geographica, 3 vols.”,

Ed. Meineke, A.Leipzig: Teubner, 1877, Repr. 1969.
Book 9, cha. 1, sec. 17, line 18
1244

καὶ ἡ ποικίλη στοὰ καὶ τὰ ἱερὰ τὰ ἐν τῇ πό[λει πλεῖστα]
ἔχοντα τεχνιτῶν ἔργα.
Κραναοῦ, ἀφ' οὗ καὶ Κραναοὶ οἱ ἔνοικοι, Μοψοπίαν
δὲ ἀπὸ Μοψόπου, Ἰωνίαν δὲ ἀπὸ Ἴωνος τοῦ Ξούθου,
Ποσειδωνίαν δὲ καὶ Ἀθήνας ἀπὸ τῶν ἐπωνύμων θεῶν.
εἴρηται δ' ὅτι κἀνταῦθα φαίνεται τὸ τῶν Πελασγῶν
Zeno Phil., Testimonia et Frag.(0635: 001)

“Stoicorum veterum fragmenta, vol. 1”, Ed. von Arnim, J.
Leipzig: Teubner, 1905, Repr. 1968 Frag. 2, line 18
της· “τί φεύγεις, φοινικίδιον; οὐδὲν δεινὸν πέπονθας.” ἕως μὲν οὖν
τινος ἤκουε τοῦ Κράτητος· [ὅτε καὶ τὴν Πολιτείαν αὐτοῦ γράψαντος,
τινὲς ἔλεγον παίζοντες ἐπὶ τῆς τοῦ κυνὸς οὐρᾶς αὐτὴν γεγραφέναι.
γέγραφε δὲ πρὸς τῇ Πολιτείᾳ καὶ τάδε·]
τελευταῖον δὲ ἀπέστη καὶ τῶν προειρημένων ἤκουσεν ἕως ἐτῶν εἴ-
κοσιν· ἵνα καί φασιν αὐτὸν εἰπεῖν· “νῦν εὐπλόηκα, ὅτε νεναυάγηκα.”
οἱ δὲ ἐπὶ τοῦ Κράτητος τοῦτ' αὐτὸν εἰπεῖν· ἄλλοι δὲ διατρίβοντα ἐν
ταῖς Ἀθήναις ἀκοῦσαι τὴν ναυαγίαν καὶ εἰπεῖν· “εὖ γε ποιεῖ ἡ τύχη
προσελαύνουσα ἡμᾶς φιλοσοφίᾳ.” ἔνιοι δὲ διαθέμενον Ἀθήνησι τὰ
φορτία οὕτω τραπῆναι πρὸς φιλοσοφίαν.
Ἀνακάμπτων δὴ ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ τῇ καὶ Πεισιανακτίῳ καλου-
μένῃ, ἀπὸ δὲ τῆς γραφῆς τῆς Πολυγνώτου ποικίλῃ, διέθετο τοὺς λό-
γους, βουλόμενος καὶ τὸ χωρίον ἀπερίστατον ποιῆσαι. ἐπὶ γὰρ τῶν
τριάκοντα τῶν πολιτῶν πρὸς τοὺς χιλίους τετρακοσίους ἀνῄρηντο ἐν
αὐτῷ. προσῄεσαν δὴ λοιπὸν ἀκούοντες αὐτοῦ καὶ διὰ τοῦτο Στωϊκοὶ
ἐκλήθησαν καὶ οἱ ἀπ' αὐτοῦ ὁμοίως (πρότερον Ζηνώνειοι καλούμενοι,
καθά φησι καὶ Ἐπίκουρος ἐν ἐπιστολαῖς – – – ) οἳ καὶ τὸν λόγον
1245
ἐπὶ πλεῖον ηὔξησαν.
Craterus Hist., Frag.(1288: 003)“FHG 2”, Ed. Müller, K.

Paris: Didot, 1841–1870 Frag. 8, line 3
μακρὰν οὕτως ἀποστῆναι τῆς Ἑλλάδος, ὥστε πεντή-

κοντα ναυσὶ Περικλέα καὶ τριάκοντα μόναις Ἐφιάλτην
ἐπέκεινα πλεῦσαι Χελιδονίων καὶ μηδὲν αὐτοῖς ναυτι-
κὸν ἀπαντῆσαι παρὰ τῶν βαρβάρων. Ἐν δὲ τοῖς Ψηφί-
σμασιν, ἃ συνήγαγε Κράτερος, ἀντίγραφα συνθηκῶν
ὡς γενομένων κατατέτακται. Φασὶ δὲ καὶ βωμὸν Εἰ-
ρήνης διὰ ταῦτα τοὺς Ἀθηναίους ἱδρύσασθαι καὶ Καλ-
λίαν τὸν πρεσβεύσαντα τιμῆσαι διαφερόντως.
Harpocration.: Ὅτι διαμαρτά-
νει Δημοσθένης ἐν τῷ Κατὰ Νεαίρας Πλαταιέας γεγρά-
φθαι ἐν τῇ Ποικίλῃ στοᾷ· οὐδεὶς γὰρ τοῦτο εἴρηκεν οὐδὲ
Κράτερος ἐν τῇ τῶν Ψηφισμάτων συναγωγῇ.
Schol. Aristoph. Av. 1073: [Διαγόραν τὸν Μή-
λιον] Ταῦτα ἐκ τοῦ ψηφίσματος εἴληφεν. Οὕτως γὰρ
ἐκήρυξαν [κατ' αὐτοῦ Ἀθηναῖοι καὶ ἐν χαλκῇ στήλῃ
ἔγραψαν addit Suid.], τῷ μὲν ἀποκτείναντι αὐτὸν
τάλαντον λαμβάνειν, τῷ δὲ ἄγοντι δύο. Ἐκηρύχθη δὲ
τοῦτο διὰ τὸ ἀσεβὲς αὐτοῦ, ἐπεὶ τὰ μυστήρια πᾶσι
διηγεῖτο κοινοποιῶν αὐτὰ καὶ μικρὰ ποιῶν καὶ τοὺς
βουλομένους μυεῖσθαι ἀποτρέπων, καθάπερ Κράτερος
ἱστορεῖ.
Αρποκρατίων ., Lexicon in decem oratores Atticos (1389: 001)

“Harpocrationis lexicon in decem oratores Atticos, vol. 1”, Ed. Dindorf,
W.Oxford: Oxford University Press, 1853, Repr. 1969.Pa. 220, line 4
ἀλλὰ μεμονῶσθαι· τὸ γὰρ μόνον οἶον ἐκάλουν οἱ ἀρχαῖοι. ἔστι δὲ τὸ

μὲν Κεραμεικὸν Οἶον τῆς Λεοντίδος φυλῆς, τὸ δὲ Δεκελεικὸν τῆς
Ἱπποθωντίδος, ὡς Διόδωρος. οἱ δὲ δημόται ἑκατέρωθεν ἐλέγοντο ἐξ
Οἴου. ἄλλοι δ' ἦσαν οἱ λεγόμενοι Οἴηθεν, ὡς προείρηται.
Οἷος εἶ καὶ 8οἷός τε εἶ: τὸ μὲν χωρὶς τοῦ τέ σημαίνει τὸ
βούλει καὶ προῄρησαι, τὸ δὲ σὺν τῷ τέ τὸ δύνασαι. ἀμφοτέροις
ἐχρήσατο Λυσίας ἐν τῷ κατὰ Λυσιθέου, εἰ γνήσιος.
Οἰσύμη: Ἀντιφῶν ἐν τῷ κατὰ Λαισποδίου. πόλις ἐστὶ τῆς
1246
Θρᾴκης, καθά φασιν ἄλλοι τε καὶ Ἔφορος ἐν δʹ.

Ὅτι διαμαρτάνει Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Νεαίρας λέγων Πλα-
ταιέας γεγράφθαι ἐν τῇ Ποικίλῃ στοᾷ· οὐδεὶς γὰρ τοῦτο εἴρηκεν,
ὥσπερ οὐδὲ Κρατερὸς ἐν τῇ τῶν ψηφισμάτων συναγωγῇ.
Ὁ κάτωθεν νόμος: Δημοσθένης ἐν τῷ κατ' Ἀριστοκράτους.
Δίδυμος “ἤτοι” φησὶ “τὴν ἡλιαίαν λέγει ὁ ῥήτωρ διὰ τὸ τῶν δικα-
“στηρίων τὰ μὲν ἄνω, τὰ δὲ κάτω ὀνομάζεσθαι, ἢ διὰ τὸ σχῆμα
“τῆς ἐν τοῖς ἄξοσι γραφῆς βουστροφηδὸν γεγραμμένης τὸν ἀπὸ τῶν
“εὐωνύμων ἀρχόμενον νόμον κάτωθεν ὀνομάζει ὁ Δημοσθένης· ὅτι
“γάρ” φησι “βουστροφηδὸν ἦσαν οἱ ἄξονες καὶ οἱ κύρβεις γεγραμ-
“μένοι δεδήλωκεν Εὐφορίων ἐν τῷ Ἀπολλοδώρῳ.
Θεμίστιος Ἐπιτάφιος ἐπὶ τῷ πατρί (2001: 020)
“Themistii orationes quae supersunt, vol. 2”, Ed. Schenkl, H., Downey,
G., Norman, A.F.Leipzig: Teubner, 1971.Harduin pa. 235, sec. c, line 6
σπεσίᾳ, ἥ τε ὁμίχλη ἐκείνη καὶ τὸ νέφος ἀθρόως ὑπερρή-

γνυτο καὶ ἐξεφαίνετο ὁ νοῦς ἐκ τοῦ βάθους, φέγγους
ἀνάπλεως καὶ ἀγλαΐας ἀντὶ τοῦ προτέρου σκότου, Ἀφρο-
δίτη δὲ παρῆν δᾳδουχοῦντι καὶ Χάριτες συνεθίγγανον τῆς
τελετῆς.
ριον. εὐβάτου τε γὰρ οὔσης ἔτι καὶ εὐεπιδρόμου τοῖς σοφι
Ιππόλυτος. Refutatio omnium haeresium (= Philosophumena) (2115:

060)“Hippolytus. Refutatio omnium haeresium”, Ed. Marcovich,
M.Berlin: De Gruyter, 1986; Patristische Texte und Studien 25.Book 1,
cha. 20, sec. 7, line 2
εἰσάγει καὶ λέγει μὴ εἶναι τέλειον τὸν σοφόν, ἐὰν μὴ παρῇ αὐτῷ καὶ τὰ
τοῦ σώματος ἀγαθὰ καὶ τὰ ἐκτός. ἅ ἐστι κάλλος ἰσχὺς εὐαισθησία
1247
ἀρτιότης· τὰ δὲ ἐκτός, πλοῦτος εὐγένεια δόξα δύναμις εἰρήνη φιλία. τὰ

δὲ ἐντὸς περὶ ψυχήν, καθὼς καὶ Πλάτωνι ἔδοξεν, φρόνησιν σωφροσύνην
δικαιοσύνην ἀνδρείαν. τὰ δὲ κακά φησι καὶ οὗτος κατ' ἐναντίωσιν τῶν
ἀγαθῶν γενέσθαι, καὶ εἶναι ὑπὸ τὸν περὶ σελήνην τόπον, ὑπὲρ δὲ σελή-
νην μηκέτι. τὴν δὲ ψυχὴν τὴν μὲν ὅλου τοῦ κόσμου ἀθάνατον εἶναι, καὶ
αὐτὸν τὸν κόσμον ἀίδιον, τὴν δὲ καθ' ἕκαστον, ὡς προείπομεν, ἀφανί-
ζεσθαι.
Οὗτος μὲν οὖν ἐν τῷ Λυκείῳ ποιούμενος τὰς διατριβὰς ἐφιλοσόφει,
ὁ δὲ Ζήνων ἐν τῇ Ποικίλῃ στοᾷ. ἐκτήσαντο δὲ οἱ μὲν ἀπὸ τοῦ Ζήνωνος
ἀπὸ τοῦ τόπου τὸ ὄνομα, τουτέστιν ἀπὸ τῆς στοᾶς, Στωϊκοὶ κληθέντες,
οἱ δὲ ἀπὸ τοῦ Ἀριστοτέλους ἀπὸ τοῦ ἔργου· ἐπειδὴ γὰρ περιπατοῦντες
ἐν τῷ Λυκείῳ ἐζήτουν, διὰ τοῦτο Περιπατητικοὶ ἐκλήθησαν. ταῦτα μὲν
οὖν καὶ ὁ Ἀριστοτέλης.
Στωϊκοὶ καὶ αὐτοὶ μὲν ἐπὶ τὸ συλλογιστικώτερον τὴν φιλοσοφίαν
ηὔξησαν καὶ σχεδὸν ὅροις περιέλαβον, ὁμόδοξοι γενόμενοι ὅ τε Χρύσιπ-
πος καὶ ὁ Ζήνων. οἳ ὑπέθεντο καὶ αὐτοὶ ἀρχὴν μὲν τῶν πάντων θεόν,
σῶμα ὄντα τὸ καθαρώτατον, διὰ πάντων δὲ διήκειν τὴν πρόνοιαν αὐτοῦ.
καὶ αὐτοὶ δὲ τὸ καθ' εἱμαρμένην εἶναι πάντα διεβεβαιώσαντο, παραδείγ-
ματι χρησάμενοι τοιούτῳ· ὅτι ὥσπερ ὀχήματος ἐὰν ᾖ ἐξηρτημένος κύων,
Simplicius Phil., Σχόλια στις Κατηγορίες του Αριστοτέλη. (4013: 003)

“Simplicii in Aristotelis categorias commentarium”, Ed. Kalbfleisch, K.
Berlin: Reimer, 1907; Commentaria in Aristotelem Graeca 8.
Vol. 8, pa. 297, line 33
Ἀλλ' ἐπεὶ ταῦτα παρὰ τῷ Ἀριστοτέλει καταπεφρόνηται, καλῶς ἂν

ἔχοι τὰ παρὰ Πορφυρίῳ καὶ Ἰαμβλίχῳ περὶ αὐτῶν φιλοτεχνούμενα κατα-
μαθεῖν. τὸ δὴ ποῦ καὶ ποτέ φασιν ὥσπερ καὶ τὰ πρός τι μὴ εἶναι τῶν
προηγουμένως ἐπὶ τῶν πραγμάτων θεωρουμένων, ἀλλὰ τῶν ἄλλοις ἐπι-
γινομένων· τοῦ γὰρ ποσοῦ ὑποκειμένου καὶ τῶν ἐπ' αὐτῷ, τόπου τε καὶ
χρόνου, ἐπισυνίσταται τὸ ποῦ καὶ τὸ ποτέ· οὔτε δὲ τὸ ποῦ ὁ τόπος ἐστὶν
οὔτε τὸ ποτὲ ὁ χρόνος, ἀλλὰ προϋπάρχοντος τόπου καὶ χρόνου, εἶτα
ἑτέρου
ἐν τούτῳ ὄντος ποῦ εἶναι λέγεται τὸ ἐν τόπῳ ὂν καὶ ποτὲ τὸ ἐν χρόνῳ,
ὡς Σωκράτης ἐν Λυκείῳ ἢ χθές * * δοκεῖ δὲ μονοειδὲς εἶναι τὸ ποῦ καὶ
μὴ
ἐπιδέχεσθαι διαφοράς· καὶ γὰρ τὸ μὲν ἀορίστως λέγεται ἐν τόπῳ, οἷον ἐν
τῇ πόλει, τὸ δὲ ὡρισμένως, οἷον ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ ἢ ἐν τῷδε τῆς στοᾶς
τῷ μέρει· ἐπιδέχεται δὲ καὶ τὰς τοῦ τόπου πάσας διαφοράς· καὶ γὰρ τὸ
ἄνω καὶ τὸ κάτω καὶ κατὰ τὸν προσεχῆ τόπον καὶ τὸν κοινὸν καὶ τὸν καθ'
1248
αὑτὸ καὶ κατὰ συμβεβηκός· ἔστιν γὰρ καθ' ἕκαστον τούτων ποῦ εἶναι.
ὁμοίως δὲ καὶ τὸ ποτὲ οὐκ ἔστιν χρόνος, ἀλλὰ προϋπάρχοντος τοῦ
χρόνου
τὸ ἐν χρόνῳ εἶναι λέγεται ποτέ, οἷον Διονύσια πέρυσιν ἢ τῆτες ἢ εἰς
νέωτα·
αὐτὸς μέντοι ὁ χρόνος, ἐν ᾧ ἐστιν τὸ ποτὲ λεγόμενον εἶναι, οὐκ ἔστιν τῆς
τοῦ ποτὲ κατηγορίας, ἀλλὰ τῆς τοῦ ποσοῦ. ἐπιδέχεται δὲ καὶ τὸ ποτὲ
τὰς κατὰ τὸν χρόνον διαφοράς· τὸ μὲν γὰρ πέρυσιν κατὰ τὸν
παρεληλυθότα
λέγεται, τὸ δὲ τῆτες κατὰ τὸν ἐνεστῶτα,
Ολυμπιόδωρος. Prolegomena (4019: 001)“Olympiodori prolegomena et
in categorias commentarium”, Ed. Busse, A.
Berlin: Reimer, 1902; Commentaria in Aristotelem Graeca 12.1.
Pa. 3, line 19
ἢ ἀπὸ τῶν αἱρεσιαρχῶν, ἢ ἀπὸ τῆς πατρίδος τοῦ αἱρεσιάρχου, ἢ ἐκ τοῦ

τόπου ἔνθα ἐπαίδευον, ἢ ἐκ τοῦ εἴδους καὶ τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς, ἢ ἐκ
τοῦ τρόπου τῆς γνώσεως, τοῦτ' ἔστιν ἀπὸ τῆς ἐν τῷ φιλοσοφεῖν κρίσεως,
ἢ ἀπό τινος συμβεβηκότος, ἢ ἀπὸ τοῦ τέλους. ἀπὸ μὲν τῶν αἱρεσιαρχῶν,
ὡς ὅταν εἴπωμεν Πυθαγορείους, Δημοκριτείους, Ἐπικουρείους ἔκ τε
Πυθαγόρου
καὶ Δημοκρίτου καὶ Ἐπικούρου, οἵτινες τῆς τούτων προκατήρξαντο
αἱρέσεως.
ἀπὸ δὲ τῆς πατρίδος τῶν προκαταρξαμένων, ὡς ἡ Κυρηναϊκὴ λέγεται
φιλοσοφία ἀπὸ Ἀριστίππου τοῦ Κυρηναϊκοῦ καὶ Ἐρετριακὴ ἀπὸ
Μενεδήμου
τοῦ Ἐρετριέως καὶ Μεγαρικὴ φιλοσοφία ἀπὸ Εὐκλείδου καὶ Τερψίωνος
τῶν
Μεγαρέων. ἀπὸ δὲ τοῦ τόπου ἔνθα ἐπαίδευον, ὡς Στωϊκοὶ ὀνομάζονται
διὰ τὸ ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ Ζήνωνα διατρίβοντα παιδεύειν, ἐκεῖσε ἔνθεν
καὶ
τὴν ἐπωνυμίαν ἡ τούτου λέληχεν αἵρεσις. ἀπὸ δὲ τοῦ εἴδους τῆς ζωῆς,
ὥσπερ οἱ Κυνικοὶ φιλόσοφοι. Κυνικοὶ δὲ ἐκλήθησαν φιλόσοφοι διὰ δύο
τινὰς
αἰτίας· ἢ ὅτι ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν ἔζων, δίκην κυνῶν ἐσθίοντες ἐπ' ἀγορᾷ
καὶ πίνοντες καὶ ἐν πίθοις καθεύδοντες καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν τὰ ἄλλα
ἀπροφύ-
λακτον ποιοῦντες, ἀρνούμενοι κρεῖττον εἶναι τὸ θέσει καλὸν τοῦ φύσει
καλοῦ,
ἢ διότι ὥσπερ κύνες ὑλακτοῦσιν μὲν πρὸς τοὺς ξένους σαίνουσι δὲ πρὸς
τοὺς οἰκείους, οὕτω καὶ οὗτοι τοὺς μὲν ἀξίους φιλοσοφίας ἀπεδέχοντο
καὶ
προθύμως ἠγάπων τοὺς δὲ ἀναξίους φιλοσοφίας καὶ μὴ δυναμένους ἐντὸς
1249
γενέσθαι αὐτῆς λόγῳ ἀπωθοῦντο καὶ ἐδίωκον. τούτου οὖν χάριν διὰ τὸ
παρρησιαστικὸν καὶ ἐλεγκτικὸν Κυνικοὶ ὠνομάσθησαν·
Ευστάθιος Commentarii ad Homeri Iliadem (4083: 001)

“Eustathii archiepiscopi Thessalonicensis commentarii ad Homeri
Iliadem pertinentes, vols. 1–4”, Ed. van der Valk, M.Leiden: Brill,
1:1971; 2:1976; 3:1979; 4:1987.Vol. 1, pa. 437, line 29
σεν ὁ ποιητὴς διά τε πλῆθος κατὰ τοὺς παλαιοὺς καί, ὅτι οὐκ εἶχε πάντα,
φασίν, εἰς μετροποιΐαν κατατάξειν, καίτοι ἑκατὸν
ἑβδομηκοντατεσσάρων,
φασί, δήμων ὄντων τῆς Ἀττικῆς, ὧν πολλοὶ λαμπρὰ εἶχον διηγήματα·
καθάπερ
Ἀφίδνα μὲν τὴν Ἑλένης ἁρπαγὴν ὑπὸ Θησέως καὶ ὡς οἱ Διόσκουροι
ἐκπορθή-
σαντες αὐτὴν ἐκομίσαντο τὴν ἀδελφήν· Μαραθὼν δὲ ὕστερον μὲν τὸν
Περσικὸν
ἀγῶνα, πρὸ δὲ Ὁμήρου τὸν Μαραθώνιον ταῦρον, ὃν ἀνεῖλε Θησεύς·
Ῥαμνοῦς
δὲ τὸ τῆς Νεμέσεως ξόανον μεγέθει καὶ κάλλει κατωρθωμένον καὶ τοῖς
τοῦ
Φειδίου ἐνάμιλλον· Δεκέλεια δὲ ὁρμητήριον Πελοποννησίοις κατὰ
Ἀθηνῶν
ἐχρημάτισεν ὕστερον· ὁμοίως δὲ καὶ ἡ Φυλὴ τὸν Θρασύβουλον κατὰ τῶν
τυράννων ἐδέξατο· ἀξία δὲ λόγου καὶ ἡ Ἀκαδημία καὶ οἱ κῆποι τῶν

φιλοσόφων
καὶ ἡ ποικίλη Στοά· Ἀνάφλυστος δὲ Κωλιάδος Ἀφροδίτης εἶχεν ἱερόν·
περὶ
τοῦτον τὸν δῆμον ἐξεκυμάνθη τὰ Περσικὰ ναυάγια, περὶ ὧν χρησμὸς
προεῖπε·
»Κωλιάδες δὲ γυναῖκες φρίξουσιν ἐρετμοῖς». ταῦτα τοῦ Γεωγράφου. περὶ
δὲ
Ἀθηναίων καὶ Ἀττικῆς καὶ Κέκροπος καὶ ἐν τοῖς τοῦ Περιηγητοῦ κεῖται.
ὁ δὲ Γεωγράφος λέγει καί, ὅτι ἐν τῷ «οἳ δ' ἄρ' Ἀθήνας εἶχον» δέχεσθαι
δεῖ καὶ
τοὺς Μεγαρέας· καὶ αὐτοὶ γὰρ μετέσχον τῆς στρατείας. ὅτι δὲ πολλαὶ
Ἀθῆναι
καὶ ὅτι πολλαὶ Ἀθηναίων ἐγένοντο ἀποικίαι, τεθρύληται. καὶ Ἀμισὸς
γοῦν ἡ
Ποντικὴ κατὰ τὸν Γεωγράφον Ἀθηναίων ἐποικησάντων Πειραιεὺς
1250
Vita Sophoclis, Vita Sophoclis (4318: 001)“Tragicorum Graecorum

fragmenta, vol. 4”, Ed. Radt, S.Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht,
1977.Line 25
Διεπονήθη δὲ ἐν παισὶ καὶ περὶ παλαίστραν καὶ μουσικήν, ἐξ ὧν ἀμφοτέ-

ρων ἐστεφανώθη, ὥς φησιν Ἴστρος (FGrHist 334 F 35). ἐδιδάχθη δὲ τὴν
μου-
σικὴν παρὰ Λάμπρῳ, καὶ μετὰ τὴν ἐν Σαλαμῖνι ναυμαχίαν Ἀθηναίων περὶ
τρό-
παιον ὄντων μετὰ λύρας γυμνὸς ἀληλιμμένος τοῖς παιανίζουσι τῶν
ἐπινικίων
ἐξῆρχε.
Παρ' Αἰσχύλῳ δὲ τὴν τραγῳδίαν ἔμαθε. καὶ πολλὰ ἐκαινούργησεν ἐν
τοῖς
ἀγῶσι, πρῶτον μὲν καταλύσας τὴν ὑπόκρισιν τοῦ ποιητοῦ διὰ τὴν ἰδίαν
μικρο-
φωνίαν (πάλαι γὰρ καὶ ὁ ποιητὴς ὑπεκρίνετο αὐτός), τοὺς δὲ χορευτὰς
ποιή-
σας ἀντὶ ιβʹ ιεʹ· καὶ τὸν τρίτον ὑποκριτὴν ἐξεῦρε.
Φασὶ δὲ ὅτι καὶ κιθάραν ἀναλαβὼν ἐν μόνῳ τῷ Θαμύριδί ποτε
ἐκιθάρισεν,
ὅθεν καὶ ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ μετὰ κιθάρας αὐτὸν γεγράφθαι.
Σάτυρος δέ φησιν (FHG 3, 161 sq.) ὅτι καὶ τὴν καμπύλην βακτηρίαν
αὐτὸς ἐπ-
ενόησε. φησὶ δὲ καὶ Ἴστρος (FGrHist 334 F 36) τὰς λευκὰς κρηπῖδας
αὐτὸν
ἐξευρηκέναι, αἷς ὑποδεσμεύονται οἵ τε ὑποκριταὶ καὶ οἱ χορευταί· καὶ
πρὸς
τὰς φύσεις αὐτῶν γράψαι τὰ δράματα· ταῖς δὲ Μούσαις θίασον ἐκ τῶν
πεπαι-
δευμένων συναγαγεῖν.
Scholia In Aelium Aristidem, Scholia in Aelium Aristidem (scholia

vetera) (5008: 001)“Aristides, vol. 3”, Ed. Dindorf, W.
Leipzig: Reimer, 1829, Repr. 1964.Treatise Tett, Jebb pagëline-
Hypothesis-Epigram 174,1, line 4
A. κατὰ κοινοῦ ἔχειν τὰς ἐλπίδας. B.

Μιλτιάδης εἷς ἀνήρ ἐστιν, οὐκ ἄλλος οὐ-
δεὶς] ἐνταῦθα ἡ ἀπόδοσις τοῦ καὶ γὰρ ὁ τὴν μάχην
1251
σπεύσας γενέσθαι, καὶ ὁ τόδε καὶ τόδε ποιήσας, Μιλ-

τιάδης, εἷς ἀνήρ ἐστιν. ἐπειδὴ δὲ καὶ ἄλλα. ἦσαν κοινω-
νοῦντες αὐτῷ κατὰ τὴν μάχην, διὰ τοῦτο μόνῳ Μιλτιάδῃ
ἀνατίθησι τὸ κατόρθωμα. BD.
προυκρίθη μόνος ἐξ ἁπάντων – τοῖς στρα-
τιώταις παρακελευόμενος] ἐπειδὴ εἶπεν εἷς ἀνὴρ, καὶ τὴν
ἀπόδειξιν τούτου ἐπήγαγε, τὸ ὅτι καὶ μόνος ἐγράφη· ἦν
γὰρ ἐν τῇ Ποικίλῃ στοᾷ γεγραμμένος ὁ Μιλτιάδης,
ἐκτείνων τὴν χεῖρα καὶ ὑποδεικνὺς τοῖς Ἕλλησι τοὺς βαρ-
βάρους, λέγων ὁρμᾶν κατ' αὐτῶν. BD Oxon. ὄνομα δὲ
ἐκκλησίας ἡ Πνὺξ, ὡς καὶ Αἰσχίνης μέμνηται. BD.
οὕτως ἐκεῖνός γε οὐ μόνον ἐν Πνυκὶ] δεί-
κνυσιν οὖν ὅτι οὐ μόνον στρατηγὸς ἦν, ἀλλὰ καὶ ῥή-
τωρ.
Σχόλια στον Αριστοφάνην. Scholia in Lysistratam (scholia vetera)

(5014: 010)“Scholia Graeca in Aristophanem”, Ed. Dübner, F.
Paris: Didot, 1877, Repr. 1969.Argumentum-scholion sch lys, verse 679,
line 1
σὶν οὖν ὅτι οὐκ ἀφέξονται προσεχοῦς ἔργου αἱ γυναῖκες.

Ἀρτεμισία Λυγδάμιδος θυγάτηρ τὸ γένος Ἐφε-
σία, ἥτις συνεμάχησε Ξέρξῃ κατὰ τῆς Ἑλλάδος καὶ
ἱκανῶς ἠνδραγάθησεν.
διαγράφω τοὺς ἱππέας: Περιαιρῶ, ἀπὸ μετα-
φορᾶς τῶν δικαζόντων, οἳ ἐχάρασσον τοὺς κατεγνω-
σμένους. (ἐκ δὲ τούτου εὐτελεῖς ἡγήσομαι αὐτούς.) νικη-
θήσονται γὰρ ὑπὸ τῶν γυναικῶν.
κἄποχον: Τουτέστι δυνάμενον ἐποχεῖσθαι. –
παίζει δὲ πρὸς τὴν συνουσίαν.
ἃς Μίκων ἔγραψε: Ποικίλη στοὰ Ἀθήνησιν
οὕτω λεγομένη διὰ τὴν ἐνοῦσαν γραφήν. ἔνθα πεποίη-
κεν ὁ Μίκων τῶν Ἀμαζόνων τὴν μάχην. ἦν δὲ Φανό-
χου υἱὸς, Ἀθηναῖος. ἔστι δὲ καὶ ἕτερος Μίκων εἰς πε-
νίαν κωμῳδούμενος.
τὸν κύφωνα λέγει. R.
ζωπυρήσεις: Ἀντὶ τοῦ ἀνεγείρῃς.
λύσω τὴν ἐμαυτῆς ὗν: Ὗν τὴν φύσιν λέγει,
τὴν ὀργήν.
καὶ ποιήσω τήμερον: Ποιήσω σε δερόμενον
ἐπικαλεῖσθαι εἰς βοήθειαν τοὺς δημότας.
1252
Σχόλια στον Αριστοφάνην. Scholia in ranas (scholia vetera) (5014:

012)
“Scholia Graeca in Aristophanem”, Ed. Dübner, F.
Paris: Didot, 1877, Repr. 1969.
πέρας, τὴν ταῖς πόλεσιν φοιτῶσαν πρόσοδον, τὸ ἀξίωμα,

ὡς Εὐριπίδης [Sophocles Antig. 67]
τοῖς ἐν τέλει βεβῶσι πείσομαι.
τὸ δαπάνημα, ὡς ὁ αὐτὸς
μάτην γὰρ οἴκῳ σὸν τόδ' ἐκβαίη τέλος.
καὶ τὴν μυστικὴν καὶ οὕτω τελοποιὸν ἑορτήν. ὅθεν καὶ
ἡ τελετὴ λέγεται καὶ τελεῖσθαι, τὸ μυεῖσθαι καὶ τελού-
μενοι, οἱ τὰ μυστικὰ ἤτοι θεῖα διδασκόμενοι. Θ. a m.
sec. Vict.⟧
(τούτοισιν ἀπαυδῶ: Παρὰ τὴν τοῦ ἱεροφάντου
καὶ δᾳδούχου πρόρρησιν τὴν ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ.)
χώρει νῦν: ⟦Εἴσθεσις ἑτέρα μέλους μονοστρο-
φικοῦ διαιρεθέντος τοῦ χοροῦ, ἐκ κώλων ἀναπαιστικῶν
ιʹ, ὧν τὰ μὲν ἄκρα καὶ τὸ δʹ καὶ εʹ δίμετρα ἀκατάλη-
κτα, τὸ δὲ δεύτερον καὶ ἕκτον ἑφθημιμερῆ. τὸ τρίτον
καὶ τὸ ὄγδοον δίμετρα βραχυκατάληκτα. τὰ δὲ λοιπὰ
τρίμετρα καταληκτικὰ εἰς συλλαβήν. ἑξῆς δὲ στίχοι
δύο ἀναπαιστικοὶ τετράμετροι καταληκτικοὶ ὡς ἐξ ἑτέ-
ρας στροφῆς. ἐπὶ τῷ τέλει παράγραφος.⟧ ἐντεῦθεν Ἀρί-
σταρχος ὑπενόησε μὴ ὅλου τοῦ χοροῦ εἶναι τὰ πρῶτα.
τοῦτο δὲ οὐκ ἀξιόπιστον. πολλάκις γὰρ ἀλλήλοις οὕτω
Σχόλια στον Λουκιανό et recentiora Arethae) (5029: 001)

“Scholia in Lucianum”, Ed. Rabe, H.Leipzig: Teubner, 1906, Repr. 1971.
χεται τῇ εὐρύτητι τοῦ συμπτώματος πᾶν τὸ ψυχικὸν πνεῦμα

ὡς ἀπό τινος παρὰ λόγον ἐκραγέντος στόματος ἀμέτρως
ἐκχεόμενον. ~
Κεραμεικῷ*] δύο ἦσαν Κεραμεικοὶ παρ' Ἀθηναίοις, ὁ μὲν
ἐν τῇ πόλει, ὁ δὲ ἔξω τῆς πόλεως. ἐνταῦθα οὖν τὸν ἐν
τῇ πόλει λέγει τόπον. ~ ΓCVOΩΔ
τὴν μικρολογίαν*] τὴν κνιπότητα. ~ ΓCVOΩ
1253
κορυζῶντα*] ὑπὸ τοῦ γήρως μύξας ἐκχέοντα· κόρυζαι γὰρ

αἱ μύξαι. ~ ΓVOΩΔ
ἑρμάτων*] ὑφάλων πετρῶν. ~ ΓVOΩ
Ποικίλην *] Ποικίλη στοὰ ἦν παρ' Ἀθηναίοις· ἐκαλεῖτο
δ' οὖν οὕτως ἐκ τῆς ποικίλης ἐν αὐτῇ ζωγραφίας. ~
ΓVOΩΔ
διατεινομένους*] ἀμφισβητοῦντας. ~ ΓVOΩΔ
τὸν πώγωνα ἐπισπασάμενος*] ἐπισύρας, χαλάσας. ~
ΓVOΩΔ
Ἐπικούρειον*] Ἐπικούρειοι καὶ Στωικοὶ δύο γένη φιλο-
σόφων. τούτων οἱ μὲν Ἐπικούρειοι ἄνευ προνοίας ἔλεγον
διοικεῖσθαι τὰ πράγματα, οἱ δὲ Στωικοὶ ὑπὸ προνοίας. ~
ΓVOΩΔ
τὸν ἐπίτριπτον*] τὸν ἄξιον τοῦ ἐπιτριβῆναι, τουτέστι
Scholia In Platonem, Scholia in Platonem (scholia recentiora Arethae)

(5035: 002)“Scholia Platonica”, Ed. Greene, W.C.
Haverford, Pennsylvania: American Philological Association, 1938.
Dialogue Grg, Stephanus pa. 453c,bis, line 2
τὸν ἔξω ὄχλον κολακεύων πείθειν δοκεῖ, κακουργῶν καὶ ἑαυτῷ ἐπι-
βλαβῶς καὶ τοῖς πειθομένοις.
τούτων ἕνα.
κατὰ κοινοῦ τὸ εὖ ἴσθι.
τίς ἐστιν τῶν ζωγράφων.
ὥσπερ τὸ εἶδος πολλῶν ἐστιν ἀτόμων ςυγκείμενον, οὕτω
καὶ τὸ γένος πολλῶν εἰδῶν· ὡς ἔχει οὖν ζῶον τὸ γραφόμενον πρὸς τὰ
ἄτομα τὰ ὑπ' αὐτό, οὕτως ἔχει καὶ ἡ πειθὼ γένος οὖσα πρὸς τὰ
ἑαυτῆς εἴδη, τό τε διδασκαλικὸν καὶ πιστευτικόν.
ποῦ. ἐν τῇ ποικίλῃ στοᾷ. ταύτης τοίνυν κτλ.
πάλιν τὴν εἰδωλικὴν βούλεται λέγειν ὁ Γοργίας ῥητορικήν. καὶ γὰρ
ἀπὸ τοῦ χείρονος ἤρξατο, τοῦ δικανικοῦ· κρεῖττον δὲ δῆλον ὅτι τὸ
συμβουλευτικόν (ἐκ τἀγαθοῦ γὰρ τὴν ὑπόστασιν ἔχει), μέσον δὲ τὸ
πανηγυρικὸν ἀπὸ τοῦ νοῦ προελθόν, καὶ χεῖρον τὸ δικανικὸν ὡς ἀπὸ
ψυχῆς προϊόν.
Σούδα. (9010: 001)“Suidae lexicon, 4 vols.”, Ed. Adler, A.

1254
Leipzig: Teubner, 1.1:1928; 1.2:1931; 1.3:1933; 1.4:1935, Repr.

1.1:1971; 1.2:1967; 1.3:1967; 1.4:1971; Lexicographi Graeci 1.1–1.4.
Alphabetic letter omicron, entry 104, line 10
καὶ πλείω τῶν ἀναγκαίων κεκτημένων.

Ὁ κάτωθεν νόμος Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ Ἀριστοκράτους
ἢ τὴν Ἡλιαίαν λέγει διὰ τὸ τῶν δικαστηρίων τὰ μὲν ἄνω, τὰ δὲ
κάτω ὀνομάζεσθαι, ἢ διὰ τὸ σχῆμα τῆς ἐν τοῖς ἄξοσι γραφῆς βουστρο-
φηδὸν γεγραμμένης, ἢ ἀπὸ τῶν εὐωνύμων ἀρχόμενον νόμον κάτωθεν
ὀνομάζει ὁ Δημοσθένης· ὅτι γάρ, φησί, βουστροφηδὸν ἦσαν οἱ ἄξονες
καὶ οἱ κύρβεις γεγραμμένοι, δεδήλωκεν Εὐφορίων ἐν τῷ Ἀπολλοδώρῳ·
ἢ ἐπεί, φησί, τοὺς ἄξονας καὶ τοὺς κύρβεις ἄνωθεν ἐκ τῆς ἀκροπόλεως
εἰς τὸ βουλευτήριον καὶ τὴν ἀγορὰν μετέστησεν Ἐφιάλτης, ὥς φησιν
Ἀναξιμένης ἐν Φιλιππικῷ. ὅτι διαμαρτάνει Δημοσθένης ἐν τῷ κατὰ
Νεαίρας λέγων, Πλαταιέας γεγράφθαι ἐν τῇ Ποικίλῃ στοᾷ· οὐδεὶς γὰρ
τοῦτο εἴρηκεν. ὅτι ἑξακισχίλια ἦν τάλαντα τὸ τίμημα τῆς Ἀττικῆς.
Δημοσθένης δὲ ἐν τῷ Περὶ τῶν συμμοριῶν φησιν οὕτως· ἡμῖν δὲ τῆς
χώρας τίμημα ὑπάρχειν ἀφορμὴν τὰ ὀκτακισχίλια τάλαντα ἀκούσεται.
ἤτοι οὖν γραφικόν ἐστιν ἁμάρτημα, ἢ ἴσως ὁ ῥήτωρ συναρπάζει, ἵνα
δοκῇ πλεῖον τὴν ἀφορμὴν ἔχειν ἡ πόλις τοῦ εἰς τὸν πρὸς βασιλέα
πολέμου.
Ποίη ὁ ἐνιαυτὸς παρὰ Καλλιμάχῳ· παρὰ τὸ ἅπαξ καὶ μόνον

ἐν τῷ ἐνιαυτῷ τὴν βοτάνην φύεσθαι. μῆλον ἐγὼ στρούθιον ἀπὸ προ-
τέρης ἔτι ποίης.
Ποιήεσαν σιτοφόρον. βοτανώδη.
Ποίην πόαν, βοτάνην. καὶ Ποιηφάγον, τὴν σταφυλο-
λόγον· ἢ τὴν τοὺς ἀστάχυας ὄπισθεν τῶν θεριζόντων σωρεύουσαν.
Ποιητέον ἀντὶ τοῦ ἃ δεῖ ποιεῖν.
Ποιητική· ζήτει ἐν τῷ ἀρχή.
Ποίθιοι τέσσαρες ἄνδρες αἱρετοὶ παρὰ Λάκωσι, δύο καθ'
ἕκαστον βασιλέα σύσσιτοι.
Ποικίλη στοὰ ἐν Ἀθήναις, ἔνθα ἐγράφησαν οἱ ἐν Μαραθῶνι
πολεμήσαντες· εἰς οὕς ἐστιν ἐπίγραμμα τόδε· Ἑλλήνων προμαχοῦντες
Ἀθηναῖοι Μαραθῶνι ἔκτειναν Μήδων εἴκοσι μυριάδας.
Ποικιλία. Ποικιλομήτης ποικιλόβουλος. Ποικιλόμητις δέ.

1255
Στούδιος, δυνάστης· ὃς καὶ τὴν περιβόητον μονὴν ἔκτισε.

ὅτι ἡ τῶν Στουδιτῶν μονὴ πρότερον καθολικῆς ἐκκλησίας, ὕστερον δὲ
μετῆλθεν
εἰς μονήν. ὅτι ὁ αὐτὸς Στούδιος δυνάστης κτίζει τὸν ναὸν τοῦ
Ἀρχιστρατήγου Νακωλείας, ἐν ᾧ φέρονται καὶ στίχοι ἡρωϊκοί· Στούδιος
ἀγλαὸν οἶκον ἐδείματο, καρπαλίμως δὲ ὧν κάμεν, εὕρατο μισθόν, ἑλὼν
ὑπατηΐδα ῥάβδον. Στοχασμός συλλογισμός.
Στωβύσσω ῥῆμα. Στωϊκοί· Ζήνων ὁ Κιτιεὺς ἀνακάμπτων ἐν τῇ Ποικίλῃ
στοᾷ καὶ Πεισιανακτείῳ, ὕστερον δὲ ἀπὸ τῆς γραφῆς τοῦ ζωγράφου
Πολυ-γνώτου Ποικίλῃ κληθείσῃ, διετίθετο τοὺς λόγους. ἐπὶ τῶν λʹ
πολιτῶν πρὸς τοῖς χιλίοις υʹ ἀνῄρηντο ἐν αὐτῷ. προσῄεσαν δὴ λοιπὸν
ἀκού-οντες αὐτοῦ· καὶ διὰ τοῦτο Στωϊκοὶ ἐκλήθησαν καὶ οἱ ἀπ' αὐτοῦ
ὁμοίως, πρότερον καὶ Ζηνώνειοι καλούμενοι.
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΝ
Λεξικόν Δημητράκου, τόμος ΙΕ¨. Σελ. 7706
Φίλων Ιουδαίος Quod omnis probus liber sit

Sec. 13, line 3
ἐλευθερίαν. ἐστὶ δὲ | τὰ τοιαῦτα, ὡς ἔφην, πρόφασις ἀνθρώπων, οἳ διά-

νοιαν μὲν ἠμαύρωνται, δοῦλοι δ' εἰσὶ δόξης ἐπανέχοντες αἰσθήσεσιν, ὧν
τὸ
συνέδριον ὑπὸ τῶν κρινομένων ἀεὶ δεκαζόμενον ἀβέβαιον. χρῆν δὲ
αὐτούς,
1256
εἴπερ ὅλως ἐζήλουν ἀλήθειαν, μὴ τῶν τὰ σώματα καμνόντων ἐν τῷ

φρονεῖν ἐλαττοῦσθαι· ἐκεῖνοι μὲν γὰρ ἑαυτοὺς ἐπιτρέπουσιν ἰατροῖς
ὑγείας
ὀρεγόμενοι, κατοκνοῦσι δ' οὗτοι νόσον ψυχῆς, ἀπαιδευσίαν, ἀπώσασθαι,
γενόμενοι σοφῶν ἀνδρῶν ὁμιληταί, παρ' ὧν οὐ μόνον ἔστιν ἀπομαθεῖν
ἀμαθίαν, ἀλλὰ καὶ τὸ ἴδιον ἀνθρώπου κτῆμα προσλαβεῖν, ἐπιστήμην.
ἐπειδὴ δὲ κατὰ τὸν ἱερώτατον Πλάτωνα “φθόνος ἔξω θείου χοροῦ
ἵσταται”,
θειότατον δὲ καὶ κοινωνικώτατον σοφία, συγκλείει μὲν οὐδέποτε τὸ
ἑαυτῆς
φροντιστήριον, ἀναπεπταμένη δὲ ἀεὶ δέχεται τοὺς ποτίμων διψῶντας
λόγων,
οἷς ἀκράτου διδασκαλίας ἄφθονον ἐπαντλοῦσα νᾶμα μεθύειν τὴν
νηφάλιον
ἀναπείθει μέθην. οἱ δὲ ὥσπερ ἐν ταῖς τελεταῖς ἱεροφαντηθέντες, ὅταν
ὀργίων γεμισθῶσι, πολλὰ τῆς πρόσθεν ὀλιγωρίας ἑαυτοὺς κακίζουσιν, ὡς
οὐ φεισάμενοι χρόνου, βίον δὲ τρίψαντες ἀβίωτον, ἐν ᾧ φρονήσεως ἐχή-

ρευσαν. ἄξιον οὖν νεότητα τὴν πανταχοῦ πᾶσαν τὰς ἀπαρχὰς τῆς πρώτης
ἀκμῆς μηδενὶ μᾶλλον ἢ παιδείᾳ ἀναθεῖναι, ᾗ καὶ ἐνηβῆσαι καὶ ἐγγηράσαι
καλόν· ὥσπερ γάρ, φασί, τὰ καινὰ τῶν ἀγγείων ἀναφέρει τὰς τῶν πρώτων
εἰς αὐτὰ ἐγχυθέντων ὀσμάς, οὕτως καὶ αἱ τῶν νέων ψυχαὶ τοὺς πρώτους
τῶν φαντασιῶν τύπους ἀνεξαλείπτους ἐναποματτόμεναι, τῇ φορᾷ τῶν
αὖθις ἐπεισρεόντων ἥκιστα κατακλυζόμεναι, τὸ ἀρχαῖον διαφαίνουσιν
εἶδος.
Aristophanes Comic., Nubes Line 94
{Φε.} τί οὖν πίθωμαι δῆτά σοι;

{Στ.} ἔκτρεψον ὡς τάχιστα τοὺς σαυτοῦ τρόπους
καὶ μάνθαν' ἐλθὼν ἃν ἐγὼ παραινέσω.
{Φε.} λέγε δή, τί κελεύεις;
{Στ.} καί τι πείσει;
{Φε.} πείσομαι,
νὴ τὸν Διόνυσον.
{Στ.} δεῦρό νυν ἀπόβλεπε.
ὁρᾷς τὸ θύριον τοῦτο καὶ τοἰκίδιον;
{Φε.} ὁρῶ. τί οὖν τοῦτ' ἐστὶν ἐτεόν, ὦ πάτερ;
{Στ.} ψυχῶν σοφῶν τοῦτ' ἐστὶ φροντιστήριον.
ἐνταῦθ' ἐνοικοῦσ' ἄνδρες οἳ τὸν οὐρανὸν
λέγοντες ἀναπείθουσιν ὡς ἔστιν πνιγεύς,
1257
κἄστιν περὶ ἡμᾶς οὗτος, ἡμεῖς δ' ἅνθρακες.

οὗτοι διδάσκουσ', ἀργύριον ἤν τις διδῷ,
λέγοντα νικᾶν καὶ δίκαια κἄδικα.
{Φε.} εἰσὶν δὲ τίνες;
{Στ.} οὐκ οἶδ' ἀκριβῶς τοὔνομα.
μεριμνοφροντισταὶ καλοί τε κἀγαθοί.
οὐκ ἂν ἀποδοίην οὐδ' ἂν ὀβολὸν οὐδενί.

{Φε.} οὐκ ἂν πιθοίμην· οὐ γὰρ ἂν τλαίην ἰδεῖν
τοὺς ἱππέας τὸ χρῶμα διακεκναισμένος.
{Στ.} οὐκ ἄρα μὰ τὴν Δήμητρα τῶν γ' ἐμῶν ἔδει
οὔτ' αὐτὸς οὔθ' ὁ ζύγιος οὔθ' ὁ σαμφόρας,
ἀλλ' ἐξελῶ σ' εἰς κόρακας ἐκ τῆς οἰκίας.
{Φε.} ἀλλ' οὐ περιόψεταί μ' ὁ θεῖος Μεγακλέης
ἄνιππον. ἀλλ' εἴσειμι, σοῦ δ' οὐ φροντιῶ.
{Στ.} ἀλλ' οὐδ' ἐγὼ μέντοι πεσών γε κείσομαι,
ἀλλ' εὐξάμενος τοῖσιν θεοῖς διδάξομαι
αὐτὸς βαδίζων εἰς τὸ φροντιστήριον.
πῶς οὖν γέρων ὢν κἀπιλήσμων καὶ βραδὺς
λόγων ἀκριβῶν σκινδαλάμους μαθήσομαι;
ἰτητέον. τί ταῦτ' ἔχων στραγγεύομαι
ἀλλ' οὐχὶ κόπτω τὴν θύραν; παῖ, παιδίον.
{ΜΑΘΗΤΗΣ}
βάλλ' εἰς κόρακας. τίς ἐσθ' ὁ κόψας τὴν θύραν;
{Στ.} Φείδωνος υἱὸς Στρεψιάδης Κικυννόθεν.
{Μα.} ἀμαθής γε νὴ Δί', ὅστις οὑτωσὶ σφόδρα
ἀπεριμερίμνως τὴν θύραν λελάκτικας
καὶ φροντίδ' ἐξήμβλωκας ἐξηυρημένην.
{ΜΑΘΗΤΗΣ}
βάλλ' εἰς κόρακας. τίς ἐσθ' ὁ κόψας τὴν θύραν;
{Στ.} Φείδωνος υἱὸς Στρεψιάδης Κικυννόθεν.
{Μα.} ἀμαθής γε νὴ Δί', ὅστις οὑτωσὶ σφόδρα
ἀπεριμερίμνως τὴν θύραν λελάκτικας
καὶ φροντίδ' ἐξήμβλωκας ἐξηυρημένην.
{Στ.} σύγγνωθί μοι· τηλοῦ γὰρ οἰκῶν τῶν ἀγρῶν.
1258
ἀλλ' εἰπέ μοι τὸ πρᾶγμα τοὐξημβλωμένον.

{Μα.} ἀλλ' οὐ θέμις πλὴν τοῖς μαθηταῖσιν λέγειν.
{Στ.} λέγε νυν ἐμοὶ θαρρῶν· ἐγὼ γὰρ οὑτοσὶ
ἥκω μαθητὴς εἰς τὸ φροντιστήριον.
{Μα.} λέξω, νομίσαι δὲ ταῦτα χρὴ μυστήρια.
ἀνήρετ' ἄρτι Χαιρεφῶντα Σωκράτης
ψύλλαν ὁπόσους ἅλλοιτο τοὺς αὑτῆς πόδας.
δακοῦσα γὰρ τοῦ Χαιρεφῶντος τὴν ὀφρῦν
ἐπὶ τὴν κεφαλὴν τὴν Σωκράτους ἀφήλατο.
{Στ.} πῶς δῆτα διεμέτρησε;
{Μα.} δεξιώτατα.
κηρὸν διατήξας, εἶτα τὴν ψύλλαν λαβὼν
ἐνέβαψεν εἰς τὸν κηρὸν αὐτῆς τὼ πόδε,
κᾆτα ψυχείσῃ περιέφυσαν Περσικαί.
{Μα.} ζητοῦντος αὐτοῦ τῆς σελήνης τὰς ὁδοὺς

καὶ τὰς περιφοράς, εἶτ' ἄνω κεχηνότος
ἀπὸ τῆς ὀροφῆς νύκτωρ γαλεώτης κατέχεσεν.
{Στ.} ἥσθην γαλεώτῃ καταχέσαντι Σωκράτους.
{Μα.} ἐχθὲς δέ γ' ἡμῖν δεῖπνον οὐκ ἦν ἑσπέρας.
{Στ.} εἶἑν. τί οὖν πρὸς τἄλφιτ' ἐπαλαμήσατο;
{Μα.} κατὰ τῆς τραπέζης καταπάσας λεπτὴν τέφραν,
κάμψας ὀβελίσκον, εἶτα διαβήτην λαβών,
ἐκ τῆς παλαίστρας θοἰμάτιον ὑφείλετο.
{Στ.} τί δῆτ' ἐκεῖνον τὸν Θαλῆν θαυμάζομεν;
ἄνοιγ' ἄνοιγ' ἁνύσας τὸ φροντιστήριον
καὶ δεῖξον ὡς τάχιστά μοι τὸν Σωκράτη.
μαθητιῶ γάρ. ἀλλ' ἄνοιγε τὴν θύραν.
ὦ Ἡράκλεις, ταυτὶ ποδαπὰ τὰ θηρία;
{Μα.} τί ἐθαύμασας; τῷ σοι δοκοῦσιν εἰκέναι;
{Στ.} τοῖς ἐκ Πύλου ληφθεῖσι, τοῖς Λακωνικοῖς.
ἀτὰρ τί ποτ' εἰς τὴν γῆν βλέπουσιν οὑτοιί;
{Μα.} ζητοῦσιν οὗτοι τὰ κατὰ γῆς.
{Στ.} βολβοὺς ἄρα
ζητοῦσι. μή νυν τοῦτό γ' ἔτι φροντίζετε·
ἐγὼ γὰρ οἶδ' ἵν' εἰσὶ μεγάλοι καὶ καλοί.
1259
εὐθὺς μετὰ ταύτην ἔσθ' ἕνη τε καὶ νέα.

πᾶς γάρ τις ὀμνύς, οἷς ὀφείλων τυγχάνω,
θείς μοι πρυτανεῖ' ἀπολεῖν μέ φησι κἀξολεῖν.
κἀμοῦ μέτριά τε καὶ δίκαι' αἰτουμένου,
“ὦ δαιμόνιε, τὸ μέν τι νυνὶ μὴ λάβῃς,
τὸ δ' ἀναβαλοῦ μοι, τὸ δ' ἄφες”, οὔ φασίν ποτε
οὕτως ἀπολήψεσθ', ἀλλὰ λοιδοροῦσί με
ὡς ἄδικός εἰμι, καὶ δικάσεσθαί φασί μοι.
νῦν οὖν δικαζέσθων. ὀλίγον γάρ μοι μέλει,
εἴπερ μεμάθηκεν εὖ λέγειν Φειδιππίδης.
τάχα δ' εἴσομαι κόψας τὸ φροντιστήριον.
παῖ, ἠμί, παῖ, παῖ.
{Σω.} Στρεψιάδην ἀσπάζομαι.
{Στ.} κἄγωγέ σ'. ἀλλὰ τουτονὶ πρῶτον λαβέ.
χρὴ γὰρ ἐπιθαυμάζειν τι τὸν διδάσκαλον.
καί μοι τὸν υἱόν, εἰ μεμάθηκε τὸν λόγον
ἐκεῖνον, εἴφ', ὃν ἀρτίως εἰσήγαγες.
{Σω.} μεμάθηκεν.
{Στ.} εὖ γ', ὦ παμβασίλει' Ἀπαιόλη.
{Σω.} ὥστ' ἀποφύγοις ἂν ἥντιν' ἂν βούλῃ δίκην.
{Στ.} κεἰ μάρτυρες παρῆσαν ὅτ' ἐδανειζόμην;
ὅτ' ἐξέβαλον καὶ τοὺς θεοὺς διὰ Σωκράτη.

ἀλλ' ὦ φίλ' Ἑρμῆ, μηδαμῶς θύμαινέ μοι,
μηδέ μ' ἐπιτρίψῃς, ἀλλὰ συγγνώμην ἔχε
ἐμοῦ παρανοήσαντος ἀδολεσχίᾳ.
καί μοι γενοῦ ξύμβουλος, εἴτ' αὐτοὺς γραφὴν
διωκάθω γραψάμενος, εἴθ' ὅτι σοι δοκεῖ.
ὀρθῶς παραινεῖς οὐκ ἐῶν δικορραφεῖν
ἀλλ' ὡς τάχιστ' ἐμπιμπράναι τὴν οἰκίαν
τῶν ἀδολεσχῶν. δεῦρο δεῦρ', ὦ Ξανθία,
κλίμακα λαβὼν ἔξελθε καὶ σμινύην φέρων,
κἄπειτ' ἐπαναβὰς ἐπὶ τὸ φροντιστήριον
τὸ τέγος κατάσκαπτ', εἰ φιλεῖς τὸν δεσπότην,
ἕως ἂν αὐτοῖς ἐμβάλῃς τὴν οἰκίαν.
ἐμοὶ δὲ δᾷδ' ἐνεγκάτω τις ἡμμένην.
κἀγώ τιν' αὐτῶν τήμερον δοῦναι δίκην
1260
ἐμοὶ ποήσω, κεἰ σφόδρ' εἴσ' ἀλαζόνες.
Δίων Κάσσιος Historiae Romanae (versio 1 in volumine 1)

Pa. 9, line 5
Δίων καὶ Διονύσιος γράφουσι τὰ τοῦ Κάκου

ἄλλοι πολλοί τε συγγραφεῖς, γράφοντες τὰ τῆς Ῥώμης.
Tzetz. Chil. 5, 21 vs. 109 sq.
ἐκείνη γὰρ (sc. Ταρπηία) ἐφ' ὕδωρ κατελθοῦσα συνελήφθη καὶ ἤχθη
πρὸς Τάτιον καὶ ἀνεπείσθη προδοῦναι τὸ ἔρυμα. Zon. 7, 3 (p. 12, 21 sq.
B. = p. 93, 15 – 17 D.) cf. Liv. 1, 11, 7.
[τρίβους τριττὺς ἢ τρίτον μέρος.] τρισχίλιοι γὰρ ὄντες ὁπλῖται Ῥω-
μύλου, ὥς φησι Δίων ἐν τῷ πρώτῳ λόγῳ τῆς ἱστορίας, εἰς τρεῖς ἐνεμή-
θησαν μοίρας κληθείσας τρίβους, τοῦτ' ἔστι τριττύας, ἃς καὶ φυλὰς
ὠνόμασαν Ἕλληνες. ἑκάστη δὲ τριττὺς εἰς δέκα διῃρέθη κουρίας ἤτοι
Φροντιστήρια. κοῦρα μὲν γὰρ ἡ φροντὶς λέγεται, καθ' ἑκάστην δὲ κου-
ρίαν συνιόντες οἱ εἰς αὐτὴν τεταγμένοι τινὰ τῶν καθηκόντων ἐξεφρόν-
τιζον. [λέγονται δὲ καθ' Ἕλληνας αἱ κουρίαι φρατρίαι καὶ φατρίαι,
οἱονεὶ ἑταιρεῖαι ἀδελφότητες συναλλάγματα συστήματα, παρὰ τὸ τοὺς
φρατριάζοντας φράζειν ἢ φαίνειν ἀτρέπτως καὶ ἀφόβως ἀλλήλοις τὰ ἴδια
βουλήματα· ὅθεν καὶ φράτορες οἱ πατέρες ἢ συγγενεῖς ἢ διδάσκαλοι, οἱ
τῆς αὐτῆς φρατρίας μετέχοντες. τάχα δὲ καὶ ἀπὸ τῆς Ῥωμαϊκῆς μετη-
νέχθη λέξεως τοῦ φράτερ, ὃ δηλοῖ τὸν ἀδελφόν.] Veteres glossae ver-
borum iuris ed. C. Labbaeus, Paris. 1606, p. 123 = Val. in edit.
Exc. Peir. p. 770.
Ιούλιος Πολυδεύκης. Ονομαστικόν. Book 4, sec. 42, line 1
καὶ διδάσκων· οὗ μέρη πρότασις, ἐπαγωγή, συλλογισμός, νουθεσία,

νουθέτησις, ὀνειδισμός, προτροπή, διδασκαλία. καὶ βίος πολιτικὸς
ὁ καὶ πρακτικός, λογικὸς ὁ καὶ παιδευτικός, θεωρητικὸς ὁ καὶ φυ-
σικός. τὸν δ' ἐναντίον τούτῳ ἀφιλόσοφον ἂν εἴποις, ἐκ τοῦ
Πλάτωνος Τιμαίου (73 A) λαβὼν τοὔνομα.
Σοφιστής, διδάσκαλος, παιδευτής, ἐξηγητής, ὑφηγητής, ἡγε-
μών. σοφιστικός, διδασκαλικός, παιδευτικός, ἐξηγητικός, ὑφηγητικός,
ἡγεμονικός. διδάσκων, παιδεύων, ἐξηγούμενος ὑφηγούμενος ἡγού-
μενος· οὐ μὴν καὶ σοφιστεύων εἴποις ἄν. τοὺς δὲ τοιούτους,
ὥσπερ καὶ τοὺς φιλοσόφους, ἐκάλουν φροντιστάς, καὶ τὰ διδασκαλεῖα
1261
οὐ παιδαγωγεῖα μόνον καὶ φωλεοὺς ἀλλὰ καὶ Φροντιστήρια. τὰ δὲ

πράγματα διδασκαλία, παίδευσις, ἐξήγησις ὑφήγησις, ἡγεμονία,
ἀγωγή, σοφιστική· οὐ γὰρ σοφιστεία, παιδευτικὴ δὲ τέχνη καὶ
ἐξηγητικὴ καὶ ὑφηγητικὴ καὶ ἡγεμονική. καὶ τὰ ἐπιρρήματα
σοφιστικῶς, διδασκαλικῶς, παιδευτικῶς, ἡγεμονικῶς· τὸ γὰρ ἐξηγητι-
κῶς καὶ ὑφηγητικῶς τραχέα. ἔστι δ' ἀπὸ τούτων ῥήματα, ἀφ'
ὧν καὶ μετοχαί. εἴποις δ' ἂν ἐπ' αὐτῶν τὸ μισθοὺς λαμβάνειν,
πράττειν εἰσπράττειν πράττεσθαι εἰσπράττεσθαι, αἰτεῖν, ἀπαι-
τεῖν, ἄρνυσθαι, προσίεσθαι, μισθαρνεῖν μισθοφορεῖν, ἀργυρο-
λογεῖν ἀργυρίζεσθαι, χρηματίζεσθαι ἐκχρηματίζεσθαι, καρποῦσθαι
ἐκκαρποῦσθαι, πιπράσκειν τὰ μαθήματα,
Rhetorica Anonyma, Progymnasmata Vol. 1, pa. 639, line 6
Cap. XII. Ἔκφρασις τοῦ ἐν τῷ βαπτιστοῦ σεμνείῳ τεμέ-

νους τοῦ τὴν κολυμβήθραν περιέχοντος.
Πάντας μὲν οἴκους ἁπλῶς εἰκὸς ἐπαινεῖν, ἐπὶ οὐ

σμικρᾷ θεραπείᾳ τῶν ἀνθρώπων ἐξευρημένους, τοσοῦ-
τον δὲ πλέον, ἐν οἷς τὸ θεῖον οἰκεῖ τε καὶ θεραπεύεται,
ὅσον ἀνθρώπων θεὸς διενήνοχε, καὶ ἀπὸ γῆς οὐρα-
νὸς φύσει τε καὶ τόπῳ διέστηκεν. Οὐρανοὶ γὰρ πάν-
τως καὶ οὗτοι, εἴπερ καὶ τὸν οὐράνιον ἐκολπώσαντο,
τοσούτῳ δ' αὖθις τῶν ἑκασταχοῦ πάντων πλέον τὸν ἐν
τῷ τοῦ βαπτιστοῦ φροντιστηρίῳ ἑστηκότα καὶ τὴν κο-
λυμβήθραν περιέχοντα, ἐν ᾗ ὁ τῇ φύσει κεκαθαρμένος
τὸν παρὰ φύσιν ῥύπον ἡμῶν ἀπεσμήξατο, ὅσῳ τῶν ἄλ-
λων ἁπάντων ἐξαισιώτερος, καὶ κόσμοις παντοίοις καὶ
ξέναις χάρισι βέβριθε, καὶ οἷα τῷ παρὰ τοὺς υἱοὺς
τῶν ἀνθρώπων ὡραίῳ κάλλει καθιερωθεὶς, οὐδενὸς ὡρα-
ΐσματος τῶν ὁπόσα τῷ παρόντι βίῳ, λειπόμενος οὕτω
δὲ περίκλυτος ὢν, καὶ τοῦ κρείττονος χώρου τετύχηκε.
Τῆς γὰρ αὐλῆς τὸ μέσον ἐπέλαβε, καὶ ὥσπερ κέντρον
μεσαίτατον ταύτης ὑπερανέστηκεν, ὥστ' ἰδὼν τὴν μὲν
πᾶσαν αὐλὴν σώματι καινῷ τινι ἂν εἰκάσειας.
Rhetorica Anonyma, Progymnasmata Vol. 1, pa. 639, line 27
ναὸν τουτονὶ καρδίᾳ, τῷ καλλίστῳ μέρει τοῦ σώματος,

1262
καὶ δι' οὗ πᾶν συνίσταται· ἢ μᾶλλον τὴν μὲν κατ' ἀ-

σπίδα φαίης ἐσχηματίσθαι, τὸν δὲ οἷά τινα χρυσοῦν
ὀμφαλὸν μέσον αὐτῆς ἐμπεπάρθαι· ἐξαίσιον οἷον ἀπο-
στίλβοντα, καὶ ταῖς ἡλιακαῖς ἀκτῖσιν ἐρίζοντα. Ψηφίσι
γὰρ χρυσοπάστοις τὸ πλεῖστον μέρος αὐτῆς κατακέκα-
σται, αἷς καὶ προσβαλουσῶν τῶν τοῦ ἡλίου βολῶν,
ἀμηχανόν ἐστιν εὑρεῖν, ὁποτέρωθεν ἐξανίσχουσι, καὶ
τίνι προσβάλλουσι, πότερον ἐκ τοῦ δίσκου ταῖς ψηφί-
σιν, ἢ ἐκ τῶν ψηφίδων τῷ δίσκῳ· οἶμαι δὲ οὐκ ἀξιῶ-
σαι τοὺς ἐντὸς περὶ τῷ φροντιστηρίῳ οἴκους καὶ χώ-
ρους· ἑνὶ γέ τινι μέρει τἄγαλμα τουτὶ περιγραφῆναι,
ὥστε μόνον ἐκεῖνον τούτου κατατρυφᾷν, ἀλλ' ὥσπερ
κοινὸν κτῆμα τούτων καὶ καύχημα μέσον αὐτῶν πάντων
ἑστάναι, ἵν' ἕκαστος τὸ ἴσον αὐτοῦ ἀπολαύοιεν, καὶ
μηδεὶς τῶν ἄλλων πλείονος ἔχοιτο, ὡς ἀδικῶν ἐν τού-
τῳ πάντας περὶ τὰ μέγιστα· καὶ οὕτω μὲν, ὡς ἔφη-
μεν, ἕστηκε· περὶ δὲ τοῦτον κυπάριττοι πάντη ἀναπε-
φύκεσαν, ὑπερανεστηκυῖαι τῆς τοῦ ναοῦ ὀροφῆς, το-
σοῦτον τούτου ἀφεστηκυῖαι, ὅσον τὸν βουλόμενον μετα-
ξὺ ἀπροσψαύστως περινοστεῖν,
Flavius Philostratus Soph., Vita Apollonii Cha. 2, sec. 5, line 41
καὶ τήμερον καὶ οὔπω μοι ἑτέρα προσέπεσε περὶ

αὐτοῦ δόξα.” “οὐκοῦν,” ἔφη “ὦ Δάμι, κάτω τυγ-
χάνεις ὢν ἔτι καὶ οὐδὲν παρὰ τοῦ ὕψους εἴληφας
ἀπέχεις τε τοῦ οὐρανοῦ ὁπόσον χθές· καὶ εἰκότως
σε ἠρόμην, ἃ ἐν ἀρχῇ· σὺ γὰρ ᾤου γελοίως ἐρωτᾶ-
σθαι.” “καὶ μὴν” ἔφη “καταβήσεσθαί γε σοφώτερος
ᾤμην ἀκούων, Ἀπολλώνιε, τὸν μὲν Κλαζομένιον
Ἀναξαγόραν ἀπὸ τοῦ κατὰ Ἰωνίαν Μίμαντος ἐπε-
σκέφθαι τὰ ἐν τῷ οὐρανῷ, Θαλῆν τε τὸν Μιλήσιον
ἀπὸ τῆς προσοίκου Μυκάλης, λέγονται δὲ καὶ τῷ
Παγγαίῳ ἔνιοι φροντιστηρίῳ χρήσασθαι καὶ ἕτεροι
τῷ Ἄθῳ. ἐγὼ δὲ μέγιστον τούτων ἀνελθὼν ὕψος
οὐδὲν σοφώτερος ἑαυτοῦ καταβήσομαι.” “οὐδὲ γὰρ
ἐκεῖνοι,” ἔφη “αἱ γὰρ τοιαίδε περιωπαὶ γλαυκότερον
μὲν τὸν οὐρανὸν ἀποφαίνουσι καὶ μείζους τοὺς ἀστέ-
ρας καὶ τὸν ἥλιον ἀνίσχοντα ἐκ νυκτός, ἃ καὶ ποι-
μέσιν ἤδη καὶ αἰπόλοις ἐστὶ δῆλα, ὅπη δὲ τὸ θεῖον
ἐπιμελεῖται τοῦ ἀνθρωπείου γένους καὶ ὅπη χαίρει
ὑπ' αὐτοῦ θεραπευόμενον, ὅ τί τε ἀρετὴ καὶ ὅ τι
1263
δικαιοσύνη τε καὶ σωφροσύνη, οὔτε Ἄθως ἐκδείξει

τοῖς ἀνελθοῦσιν οὔτε ὁ θαυμαζόμενος
Τοιαίδε μὲν αἱ πρὸς τοὺς σοφοὺς ξυνουσίαι

Ἀπολλωνίῳ ἐγένοντο μηνῶν τεττάρων ἐκεῖ διατρί-
ψαντι καὶ ξυλλαβόντι λόγους φανερούς τε καὶ ἀπορ-
ρήτους πάντας, ἐπεὶ δὲ ἐξελαύνειν ἐβούλετο, τὸν μὲν
ἡγεμόνα καὶ τὰς καμήλους πείθουσιν αὐτὸν ἀποπέμ-
ψαι τῷ Φραώτῃ μετ' ἐπιστολῆς, αὐτοὶ δὲ ἡγεμόνα
ἕτερον καὶ καμήλους δόντες προέπεμπον αὐτὸν εὐ-
δαιμονίζοντες αὑτούς τε κἀκεῖνον. ἀσπασάμενοι δὲ
τὸν Ἀπολλώνιον καὶ θεὸν τοῖς πολλοῖς εἶναι δόξειν
οὐ τεθνεῶτα μόνον, ἀλλὰ καὶ ζῶντα φήσαντες αὐτοὶ
μὲν ὑπέστρεψαν ἐς τὸ φροντιστήριον * ἐπιστρεφόμενοι
πρὸς τὸν ἄνδρα καὶ δηλοῦντες, ὅτι ἄκοντες αὐτοῦ
ἀπαλλάττονται, ὁ δὲ Ἀπολλώνιος ἐν δεξιᾷ μὲν τὸν
Γάγγην ἔχων, ἐν ἀριστερᾷ δὲ τὸν Ὕφασιν κατῄει ἐπὶ
τὴν θάλατταν ἡμερῶν δέκα ὁδὸν ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ ὄχθου.
κατιοῦσι δ' αὐτοῖς πολλαὶ μὲν στρουθοὶ ἐφαίνοντο,
πολλοὶ δὲ ἄγριοι βόες,
ράκιον “ξένε,” εἶπε “τίς εἶ;” καὶ ὁ Ἀπολλώνιος “ὃν

ἂν” ἔφη “παρὰ τοῖς Γυμνοῖς εὕροις. ἐπεὶ δὲ οὔπω
μοι ὅσιον προσφθέγξασθαι τὸν ἐν τῷ αἵματι, κέλευ-
σον αὐτόν, ὦ μειράκιον, θαρρεῖν, ὡς αὐτίκα δὴ
καθαρεύσοντα, εἰ βαδίσειεν οὗ καταλύω.” ἀφικο-
μένῳ δὲ ἐπιδράσας ὅσα Ἐμπεδοκλῆς τε καὶ Πυθαγό-
ρας ὑπὲρ καθαρσίων νομίζουσιν, ἐκέλευσεν ἐς ἤθη
στείχειν ὡς καθαρὸν ἤδη τῆς αἰτίας.
Ἐντεῦθεν ἐξελάσαντες ἡλίου ἀνίσχοντος, ἀφί-
κοντο πρὸ μεσημβρίας ἐς τὸ τῶν Γυμνῶν φροντι-
στήριον. τοὺς δὲ Γυμνοὺς τούτους οἰκεῖν μὲν ἐπί
τινος λόφου, φασί, ξυμμέτρου μικρὸν ἀπὸ τῆς ὄχθης
τοῦ Νείλου, σοφίᾳ δὲ Ἰνδῶν λείπεσθαι πλέον ἢ
προὔχειν Αἰγυπτίων, γυμνοὺς δὲ ἐστάλθαι κατὰ
ταὐτὰ τοῖς εἱληθεροῦσιν Ἀθήνησι. δένδρα δὲ ἐν
τῷ νομῷ ὀλίγα καί τι ἄλσος οὐ μέγα, ἐς ὃ ξυνίασιν
ὑπὲρ τῶν κοινῶν, ἱερὰ δὲ οὐκ ἐς ταὐτόν, ὥσπερ τὰ
1264
Ἰνδῶν, ἄλλο δὲ ἄλλῃ τοῦ γηλόφου ἵδρυται σπουδῆς

ἀξιούμενα, ὡς Αἰγυπτίων λόγοι. θεραπεύουσι δὲ
Νεῖλον μάλιστα, τὸν γὰρ ποταμὸν τοῦτον ἡγοῦνται
γῆν καὶ ὕδωρ. καλύβης μὲν οὖν ἢ οἰκίας οὐδὲν
σοφίας, ὄγκῳ δ' ἐπ' αὐτὸν χρήσασθαι τί φῶ οὐκ

οἶδα ἢ τῦφον,” ἔφη “ὦ ἑταῖρε.” “τῦφον; ὃν οὔπω
πρότερον περὶ αὐτοὺς εἶδον δὶς ἤδη ἀφικόμενος,
ἀεὶ γὰρ μέτριοί τε καὶ χρηστοὶ πρὸς τοὺς ἐπιμιγνύν-
τας ἦσαν· πρῴην γοῦν, πεντήκοντα δὲ τοῦτ' ἴσως
ἡμέραι, Θρασύβουλος μὲν ἐπεχωρίαζεν ἐνταῦθα λαμ-
πρὸν οὐδὲν ἐν φιλοσοφίᾳ πράττων, οἱ δ' ἄσμενοι
αὐτὸν ἀπεδέξαντο, ἐπειδὴ προσέγραψεν ἑαυτὸν τῷ
Εὐφράτῃ.” καὶ ὁ Δάμις “τί λέγεις, ὦ μειράκιον;
ἑώρακας σὺ Θρασύβουλον τὸν Ναυκρατίτην ἐν τῷ
φροντιστηρίῳ τούτῳ;” “καὶ πρός γε” εἶπε “διήγα-
γον αὐτὸν τῇ ἐμαυτοῦ νηὶ κατιόντα ἐνθένδε.” “τὸ
πᾶν ἔχω, νὴ τὴν Ἀθηνᾶν,” ἔφη ὁ Δάμις ἀναβοήσας
τε καὶ σχετλιάσας “ἔοικε γὰρ πεπανουργῆσθαί τι.”
ὑπολαβὼν οὖν ὁ Τιμασίων “ὁ μὲν ἀνήρ,” ἔφη “ὡς
ἠρόμην αὐτὸν χθές, ὅστις εἴη, οὔπω με ἠξίου τοῦ
ἀπορρήτου, σὺ δ', εἰ μὴ μυστήρια ταῦτα, λέγε ὅστις
οὗτος, ἴσως γὰρ ἂν κἀγώ τι ξυμβαλοίμην τῇ τοῦ
ζητουμένου θήρᾳ.” ἐπεὶ δὲ ἤκουσε τοῦ Δάμιδος
καὶ ὅτι ὁ Τυανεὺς εἴη “ξυνείληφας” ἔφη “τὸ πρᾶ-
γμα· Θρασύβουλος γὰρ καταπλέων μετ' ἐμοῦ τὸν
Flavius Philostratus Soph., Vitae sophistarum Cha. 1, Olearius pa. 509,

line 11
τὸ μὴ οὐκ αὐτὸς Ἐλατείᾳ ἐπιστῆσαι τὸν Φίλιππον

τὴν Πυλαίαν συνταράξας εὐπροσώποις λόγοις καὶ
μύθοις. Ἀθηνῶν δὲ ὑπεξῆλθεν οὐχὶ φεύγειν προς-
ταχθείς, ἀλλ' ἀτιμίᾳ ἐξιστάμενος, ᾗ ὑπήγετο ὑπὸ
Δημοσθένει παὶ Κτησιφῶντι ἐκπεσὼν τῶν ψήφων.
ἡ μὲν δὴ ὁρμὴ τῆς ἀποδημίας αὐτῷ παρὰ τὸν Ἀλέξαν-
δρον ἦν, ὡς αὐτίκα ἥξοντα ἐς Βαβυλῶνά τε καὶ
Σοῦσα, καθορμισθεὶς δὲ ἐς τὴν Ἔφεσον καὶ τὸν μὲν
τεθνάναι ἀκούων, τὰ δὲ τῆς Ἀσίας οὕτω ξυγκε-
1265
κλυσμένα πράγματα, Ῥόδου εἴχετο, ἡ δὲ νῆσος

ἀγαθὴ ἐνσπουδάσαι, καὶ σοφιστῶν φροντιστήριον
ἀποφήνας τὴν Ῥόδον αὐτοῦ διῃτᾶτο θύων ἡσυχίᾳ τε
καὶ Μούσαις καὶ Δωρίοις ἤθεσιν ἐγκαταμιγνὺς Ἀττικά.
Τὸν δὲ αὐτοσχέδιον λόγον ξὺν εὐροίᾳ καὶ θείως
διατιθέμενος τὸν ἔπαινον τοῦτον πρῶτος ἠνέγκατο.
τὸ γὰρ θείως λέγειν οὔπω μὲν ἐπεχωρίασε σοφιστῶν
σπουδαῖς, ἀπ' Αἰσχίνου δ' ἤρξατο θεοφορήτῳ ὁρμῇ
ἀποσχεδιάζοντος, ὥσπερ οἱ τοὺς χρησμοὺς ἀναπνέον-
τες. ἀκροατὴς δὲ Πλάτωνός τε καὶ Ἰσοκράτους γενό-
μενος πολλὰ καὶ παρὰ τῆς ἑαυτοῦ φύσεως ἠγάγετο.
σαφηνείας τε γὰρ φῶς ἐν τῷ λόγῳ καὶ ἁβρὰ
Flavius Philostratus Soph., Nero Olearius pa. 637, line 6
νοις εἴκοσι σταδίων τοῦ Ἰσθμοῦ ῥήγματι· τοῦτο δ'

ἂν καὶ τὰς ἐμπορίας ὤνησε καὶ τὰς ἐπὶ θαλάττῃ
πόλεις καὶ τὰς ἐν τῇ μεσογείᾳ, καὶ γὰρ δὴ κἀκεί-
ναις ἀποχρῶν ὁ οἴκοι καρπός, ἢν τὰ ἐπιθαλάττια εὖ
πράττῃ.
{ΜΕΝ.} Ταῦτα δὴ διέξελθε, Μουσώνιε, βουλο-
μένοις ἡμῖν ἀκροάσασθαι πᾶσιν, εἰ μή τι σπουδάσαι
διανοῇ ἕτερον.
{ΜΟΥΣ.} Δίειμι βουλομένοις, οὐ γὰρ οἶδ', ὅ τι
χαριζοίμην ἂν μᾶλλον τοῖς γε ἀφιγμένοις ἐς ἀηδὲς
οὕτω φροντιστήριον ἐπὶ τῷ σπουδάζειν· Νέρωνα
τοίνυν ἐς Ἀχαίαν ᾠδαὶ ἦγον καὶ τὸ σφόδρα ἑαυτὸν
πεπεικέναι μηδ' ἂν τὰς Μούσας ἀναβάλλεσθαι ἥδιον,
ἐβούλετο δὲ καὶ τὰ Ὀλύμπια τὸν γυμνικώτατον τῶν
ἀγώνων στεφανοῦσθαι ᾄδων. τὰ γὰρ Πύθια, τού-
των μὲν ἑαυτῷ μετεῖναι μᾶλλον ἢ τῷ Ἀπόλλωνι,
μηδὲ γὰρ ἂν μηδ' ἐκεῖνον ἐναντίαν αὑτῷ κιθάραν
τε καὶ ᾠδὴν θέσθαι. ὁ δ' Ἰσθμὸς οὐ τῶν ἄποθεν
αὐτῷ βεβουλευμένων, ἀλλ' ἐντυχὼν τῇ φύσει τοῦ
τόπου μεγαλουργίας ἠράσθη τόν τε βασιλέα τῶν ἐπὶ
τὴν Τροίαν ποτὲ Ἀχαιῶν ἐνθυμηθείς,
Palladius Med., Commentarii in Hippocratis librum sextum de morbis

popularibus Vol. 2, pa. 136, line 28
τοῖς ἀνθρώποις τοῦ περὶ παντὸς ποιήσασθαι τὴν ψυχήν.

1266
οὐδὲν γὰρ ταύτης ὀφείλει προτιμῆσαι ὁ ἄνθρωπος. λέγει

γὰρ Ἱπποκράτης, ὥσπερ γυμνάζεται τὸ σῶμα, οὕτως
ὀφείλει καὶ ἡ ψυχὴ γυμνάζεσθαι. γυμνάζεται δὲ ἡ ψυχὴ
διὰ πλειόνων, ἐπειδὴ ἓν εἶδος γυμνασίου ἐστὶν ὁ περί-
πατος. πᾶν γυμνάσιον ἡ φροντίς. φροντὶς δὲ, οὐχ ἵνα
ζητῇ ἢ περὶ κέρδους, ἢ περὶ γυναικὸς, ἀλλὰ ζητεῖν τὴν
κατάληψιν τῆς ἀληθείας, τὴν διάκρισιν τοῦ ἀληθοῦς καὶ
ψευδοῦς. ταῦτα γὰρ γυμνάσιά εἰσιν. καὶ μάλιστα τῆς λο-
γικῆς ψυχῆς ἡ φροντίς. ἔνθεν λέγομεν Σωκράτους καὶ
Πλάτωνος φροντιστήριον, ὅτι οὐχ ἁπλῶς ἐφρόντιζεν, ἀλλ'
ὅτι τὴν ἀλήθειαν κατεγένετο. οὐ μάτην δὲ προσέθηκε
τὸ τοῖς ἀνθρώποις. ἀλλ' οἶδεν ὅτι κατὰ φύσιν ἄνθρωπος
ἐν τούτῳ κρίνεται, ἐν τῷ ὑπόστασιν μὲν τὸ θυμοειδὲς,
ἄρχειν δὲ τῷ λόγῳ. ταῦτα οὖν ὅσα κατὰ φιλοσόφους, δυ-
νάμεθα καὶ ἐπὶ τὰ ἡμέτερα ἀγαγεῖν τὸν λόγον. εἰσελθὼν
γὰρ πρὸς τὸν κάμνοντα, εὗρες αὐτὸν καταφερόμενον
ἀκαίρως καὶ ὑπνώττοντα, γίνωσκε ὅτι μέγα κακόν. ὕλη
γὰρ πλεονάζουσα ἐν τῷ ἐγκεφάλῳ, ὠδίνει κάρον, ἀπειλεῖ
ἀποπληξίαν, τότε ὀφείλεις φροντίδι θυμὸν ἐπιτάξαι, ἵνα
τοῦτον ἡ ζέσις ἐκλεπτύνῃ καὶ διαφορήσῃ τὸν χυμὸν,
Hippon Phil., Testimonia Fragment 2, line 2
IAMBL. V. P. 267 [Kat. der Pythagoreer, 58 A] Σάμιοι Μέλισσος ...

Ἕλωρις, Ἵππων. CENSORIN. 5, 2 Hipponi vero Metapontino sive ut
Aristo-
xenus auctor est [fr. 38 FHG II 282] Samio etc. SEXT.
P. h. III 30 34I. δὲ ὁ Ῥηγῖνος.
SCHOL. ARISTOPH. Ven. ad. Nub. 94ff. [vgl. Av. 1001]
ψυχῶν σοφῶν τοῦτ' ἔστι φροντιστήριον·
ἐνταῦθ' ἐνοικοῦσ' ἄνδρες, οἳ τὸν οὐρανόν
λέγοντες ἀναπείθουσιν ὡς ἔστιν πνιγεύς,
κἄστιν περὶ ἡμᾶς οὗτος, ἡμεῖς δ' ἄνθρακες.
ταῦτα δὲ πρότερος Κρατῖνος ἐν Πανόπταις δράματι [fr. 155 Kock] περὶ
Ἵππωνος
τοῦ φιλοσόφου κωμωιδῶν αὐτὸν λέγει. SCHOL. CLEM. Protr. IV 103
Klotz
τοῦ δὲ Ἵππωνος καὶ αὐτοῦ ὡς ἀσεβοῦς γενομένου μέμνηται ὁ Κρατῖνος.
HIPPOL. Ref. I 16 (D. 566, W. 18) Ἵ. δὲ ὁ Ῥηγῖνος ἀρχὰς ἔφη ψυχρὸν
τὸ ὕδωρ καὶ θερμὸν τὸ πῦρ. γεννώμενον δὲ τὸ πῦρ ὑπὸ ὕδατος κατανικῆσαι
τὴν τοῦ
1267
γεννήσαντος δύναμιν συστῆσαί τε τὸν κόσμον. τὴν δὲ ψυχὴν ποτὲ μὲν
Philostratus Major Soph., Imagines Book 1, cha. 27, sec. 3, line 3
ἵπποι λευκοὶ καὶ ἡ δίνη τῶν τροχῶν σπουδῆς ἔμ-

πλεως καὶ τὸ ἆσθμα τῶν ἵππων ἀπὸ παντὸς τοῦ
μυκτῆρος, ἀφρῷ δὲ ἡ γῆ διέρρανται καὶ ἡ χαίτη
μετακλίνεται, διαβρόχοις τε ὑπὸ ἱδρῶτος οὖσι περί-
κειται λεπτὴ κόνις ἧττον μὲν καλοὺς ἀποφαίνουσα
τοὺς ἵππους, ἀληθεστέρους δέ. ὁ δὲ Ἀμφιάρεως τὰ
μὲν ἄλλα ὥπλισται, μόνου δὲ ἀμελεῖ κράνους ἀνιεὶς
τὴν κεφαλὴν Ἀπόλλωνι, βλέπων ἱερὸν καὶ χρησμῶδες.
γράφει δὲ καὶ τὸν Ὠρωπὸν νεανίαν ἐν γλαυκοῖς
γυναίοις – τὰ δέ ἐστι Θάλατται – γράφει καὶ τὸ
φροντιστήριον Ἀμφιάρεω, ῥῆγμα ἱερὸν καὶ θειῶδες.
αὐτοῦ καὶ Ἀλήθεια λευχειμονοῦσα, αὐτοῦ καὶ ὀνεί-
ρων πύλη – δεῖ γὰρ τοῖς ἐκεῖ μαντευομένοις ὕπνου –
καὶ Ὄνειρος αὐτὸς ἐν ἀνειμένῳ τῷ εἴδει γέγραπται
καὶ ἐσθῆτα ἔχει λευκὴν ἐπὶ μελαίνῃ, τὸ οἶμαι νύκτωρ
αὐτοῦ καὶ μεθ' ἡμέραν. ἔχει καὶ κέρας ἐν ταῖν
χεροῖν ὡς τὰ ἐνύπνια διὰ τῆς ἀληθοῦς ἀνάγων.

Harduin pa. 165, sec. b, line 7
κάλλους δὲ οὐχ οἷόν τε ἐκλαθέσθαι ἀρτίου καὶ ὁλοκλή-

ρου τοὺς φιλοκάλους καὶ εὐφυεῖς, ὀψὲ ἀνεγρόμενος μόλις
ὥσπερ ἐξ ὕπνου βαθέος, θεοῦ τινος, ὡς ἔοικε, ποδηγοῦν-
τος, ἐνεθυμήθην τὰ ἐν τῷ Πλάτωνος Φαίδωνι. καὶ γὰρ ἐν
ἐκείνοις τοῖς λόγοις ὁ αὐτὸς διδάσκαλος τῶν ἐρωτικῶν οὐ
φησὶν ὁμοίως τὸ αὐτὸ καὶ ἓν κάλλος διωκτὸν εἶναι, ἀλλὰ
τοῖς μὲν Ἄρεος θεραπευταῖς Ἀρεϊκόν τε καὶ φιλοπόλεμον,
τοῖς δὲ Ἀπόλλωνος θιασώταις εὔμουσον καὶ τῷ θεῷ
τούτῳ οἰκεῖον, μόνοις δὲ τοῖς φιλολόγοις τὸ Διός τε καὶ
βασιλικόν· Διὸς γὰρ εἶναι τοὺς φιλολόγους συμπεριπόλους.
οὕτω δὴ καταλιπὼν τὰ Φροντιστήρια καὶ τὰς παλαίστρας
σπουδῇ ἁπάσῃ ἐπὶ τὰ βασίλεια ᾖα, ὡς ἐκεῖ μάλιστα τοὺς
δειλοὺς καὶ ἡγεμονικοὺς ἐξευρήσων. καὶ δῆτα ἐντυγχάνω
πρῶτα μὲν τῷ παιδὶ τῷ Κωνσταντίνου, ἔπειτα τῷ ἐκείνου
ἀδελφῷ, ἀμφοῖν ἀγαθοῖν μὲν καὶ ἀτεχνῶς Διίοιν, ἀλλ'
ὑπέρωρόν γε ἤδη τὸ κάλλος αὐτῶν, καὶ τὸ μὲν οὐχ οἷός τε
ἄγασθαι ἔτι τοῦ ἔρωτος, τὸ δὲ ἐκλάμψαν εὐθὺς καὶ
1268
ἀπέπτη. ἀλλ' ἐχρῆν, ὡς ἔοικε, τὸν μυσταγωγόν μοι γενέ-

σθαι τῆς ἐρωτικῆς τελετῆς, οὐ πόρρωθεν τῶν παιδικῶν
οὐδὲ ὀθνεῖον, ἀλλ' ἐγγύθεν καὶ ἀφ' ἑστίας.

Harduin pa. 175, sec. a, line 2
γὰρ οὐδεπώποτε ἐπιλιπεῖν ἀφορμὴν εὐεργεσίας, ἀλλ' εἰ

βούλοιντο, καὶ ἐν νυκτὶ καὶ ἡμέρᾳ καὶ ὥρᾳ ἄφθονον αὐ-
τοῖς παρεστάναι τὸν πίθον καὶ ἐπιχειλῆ τῶν ἀγαθῶν καὶ
τοὺς διψῶντας οὐκ ἐνδεήσειν· ἅπαντες γὰρ ἄνθρωποι δι-
ψῶσιν εὐδαιμονίας. ὅταν οὖν μήτε οἱ δεόμενοι ἐπιλίπωσι
μήτε ἃ διδῴη τῷ οὕτω θέλοντι, ἀβασίλευτος οὐκ ἔστιν
ἡμέρα· οὐκοῦν Γρατιανῷ οὐδὲ ὥρα. ἀλλ' εἰ τοσαυτάκις
εὖ ποιεῖ, τοῦ Σεβαστοῦ ἂν εἴη Γρατιανὸς μακροβιώτερος.
εἶτα οὐδὲ ἐπιλέγει αὐτοῦ εἰς τὸν ὕπνον ἰὼν
Ποῖ παρέβην; τί δ' ἔρεξα; τί μοι δέον οὐκ ἐτελέσθη;
ἀλλὰ προλέγει εἰς τὸ φροντιστήριον εἰσιών, τίνα τήμερον
ἐξαιρετέον θανάτου; τίνι συγχωρητέον; τίνι φυλακτέον
πατρῷον οἶκον; καὶ οὐδὲ αἱ νύκτες αὐτῷ σκοτειναὶ καὶ
ἀφεγγεῖς τοῖς ἀνθρώποις, ἀλλὰ καὶ αὗται φωτὸς πλήρεις
καὶ διαυγείας, ἐν αἷς καθεύδειν ἑκάστῳ ἔνεστι καὶ κατ-
έχεσθαι ὕπνῳ ἀληθεῖ, δειμάτων ἐκλελησμένῳ.
Συνέσιος Oratio de regno Sec. 19, line 38
τῶν ἀλλοτρίων εἰς ἁρμονίαν ὑγιεινήν· ἐκκρῖναι δὲ δεῖν τἀλ-

λότριον ἀπό τε σωμάτων καὶ πόλεων, ἰατρῶν τε καὶ στρα-
τηγῶν παῖδες ἂν εἴποιεν. τὸ δὲ μήτε ἀντίπαλον αὐτοῖς
κατασκευάζεσθαι δύναμιν καί, ὡς ἐκείνης οἰκείας οὔσης,
ἀστρατείαν τε διδόναι πολλοῖς αἰτοῦσι καὶ πρὸς ἄλλοις ἔχειν
ἀφιέναι τοὺς ἐν τῇ χώρᾳ, τί ἄλλο ἢ σπευδόντων ἐστὶν εἰς ὄλε-
θρον ἀνθρώπων; δέον πρὸ τοῦ Σκύθας δεῦρο σιδηροφοροῦν-
τας ἀνέχεσθαι, παρά τε τῆς φίλης γεωργίας ἄνδρας αἰτῆσαι
τοὺς μαχεσομένους ὑπὲρ αὐτῆς καὶ καταλέγειν εἰς τοσοῦτον,
ἐν ᾧ δὴ καὶ τὸν φιλόσοφον ἀπὸ τοῦ φροντιστηρίου, καὶ τὸν
χειροτέχνην ἀπὸ τοῦ βαναυσεῖν ἀναστήσαντες, καὶ ἀπὸ τοῦ
πωλητηρίου τὸν ὄντα πρὸς τούτῳ, τόν τε κηφῆνα δῆμον, ὃς
ὑπὸ τῆς πάνυ σχολῆς ἐγκαταβιοῖ τοῖς θεάτροις, πείσομέν ποτε
καὶ σπουδάσαι, πρὶν ἀπὸ τοῦ γελᾶν ἐπὶ τὸ κλάειν ἀφίκων-
1269
ται, μήτε τῆς χείρονος αἰδοῦς, μήτε τῆς ἀμείνονος ἐμποδὼν

οὔσης τῷ τὴν ἰσχὺν Ῥωμαίοις οἰκείαν γενέσθαι. τέτακται γὰρ
ὥσπερ ἐν οἴκῳ καὶ πολιτείαις ὁμοίως τὸ μὲν ὑπερασπίζον κατὰ
τὸ ἄρρεν, τὸ δὲ εἰς τὴν ἐπιμέλειαν ἐστραμμένον τῶν εἴσω
κατὰ τὸ θῆλυ. πῶς οὖν ἀνεκτὸν παρ' ἡμῖν ἀλλότριον εἶναι τὸ
ἄρρεν; πῶς δὲ οὐκ αἴσχιον παραχωρῆσαι τὴν εὐανδροτάτην
Γρηγόριος Νύσσης Encomium in sanctum Stephanum protomartyrem i

Pa. 26, line 19
σοφῶν αὐτῷ προσπαλαίουσαν διὰ τῆς ἀληθοῦς σοφίας κατ-

ηγωνίσατο, τὸν φόβον διὰ τῆς παρρησίας, τὴν ἀπειλὴν διὰ τῆς
ὑπεροψίας, τὴν πικρίαν διὰ τῆς εὐποιίας, τὸ ψεῦδος διὰ τῆς
ἀληθείας. οἱ μὲν πρὸς τὸν φόνον ἔβλεπον καὶ ἤδη τὰς χεῖρας
τοῖς λίθοις ἐξώπλιζον καὶ τῷ βλέμματι καὶ τῷ ἄσθματι καὶ
τῇ τῶν ὀδόντων συμπτώσει τὴν πικρίαν ἐπισημαίνοντες, ὁ δὲ
ὡς ἀδελφοὺς ἑώρα καὶ ὡς πατέρας ἠσπάζετο. ἄνδρες γάρ,
φησίν, ἀδελφοὶ καὶ πατέρες, ἀκούσατε.
Οἱ μὲν τὴν συκοφαντίαν πιθανῶς συνέπλασσον, τῷ δὲ τὸ
τῶν φονώντων συνέδριον τῆς ἀληθείας φροντιστήριον ἦν. οὐκ
ἐπέκοπτε φόβῳ τὸν λόγον οὐδὲ πάρετος πρὸς τὴν ἐλπίδα τῶν
κινδύνων ἐγίνετο οὐδὲ πρὸς τὸν θάνατον ἔβλεπεν, ἀλλ' ἐπὶ
τοῦ ὕψους τὴν ψυχὴν ἔχων καὶ τὰ ἐν ποσὶ πάντα περιορῶν ὡς
παιδία μάτην ἀφραίνοντα ἐπαιδαγώγει τῷ λόγῳ, τοῖς παρ'
αὐτῶν ἐκείνων πιστευομένοις εἰς ἀπόδειξιν τοῦ πεπλανῆσθαι
αὐτοὺς περὶ τῶν δογμάτων συγχρώμενος. Ἀβραὰμ τῷ λόγῳ
παράγεται καὶ ἡ κατ' αὐτὸν ἱστορία πᾶσα δι' ὀλίγων ὑπ'
ὄψιν ἄγεται, εἶτα ἡ τῶν ἐφεξῆς ἁγίων διαδοχή. Μωυσῆς ἐπὶ
τούτοις τικτόμενος, ἀνατρεφόμενος, παιδευόμενος, ἐπὶ τοῦ
ὄρους μυσταγωγούμενος, μαστίζων τὴν Αἴγυπτον,
Γρηγόριος Νύσσης Vita sanctae Macrinae Sec. 37, line 2
κατ' αὐτὴν γενομένῳ καὶ τὴν συμφορὰν ἀκούσας καὶ

χαλεπῶς ἐνεγκὼν (ἦν γὰρ δὴ τῶν ἐκ γένους ἡμῖν οἰκείων
τε καὶ ἐπιτηδείων), προσέθηκέ μοί τι διήγημα τοῦ κατ'
αὐτὴν θαύματος, ὃ δὴ καὶ μόνον ἐγγράψας τῇ ἱστορίᾳ,
καταπαύσω τὴν συγγραφήν. Ἐπειδὴ γὰρ ἐπαυσάμεθα τῶν
δακρύων καὶ εἰς ὁμιλίαν κατέστημεν· «Ἄκουε, φησὶ πρός
1270
με λέγων ἐκεῖνος, οἷον καὶ ὅσον ἀγαθὸν τῆς ἀνθρωπίνης

μετέστη ζωῆς.» Καὶ ταῦτα εἰπὼν οὕτως ἄρχεται τοῦ διηγή-
ματος.
»Ἐγένετό τις ἡμῖν ἐπιθυμία ποτὲ τῇ τε γαμετῇ καὶ
ἐμοὶ καταλαβεῖν κατὰ σπουδὴν τὸ τῆς ἀρετῆς φροντιστήριον·
οὕτω γὰρ οἶμαι χρῆναι, φησί, τὸν χῶρον ἐκεῖνον κατονο-
μάζεσθαι, ἐν ᾧ τὴν διαγωγὴν εἶχεν ἡ μακαρία ψυχή.
Συνῆν δὲ ἡμῖν καὶ τὸ θυγάτριον, ᾧ τις ἐκ λοιμώδους
ἀρρωστίας συνέβη περὶ τὸν ὀφθαλμὸν συμφορά· καὶ ἦν
θέαμα εἰδεχθὲς καὶ ἐλεεινόν, παχυνθέντος τοῦ περὶ τὴν
κόρην χιτῶνος καὶ ἐκ τοῦ πάθους ὑπολευκαίνοντος. Ὡς δὲ
ἐντὸς ἦμεν τῆς θείας ἐκείνης διαγωγῆς, διελόμενοι κατὰ
γένος τὴν ἐπίσκεψιν τῶν ἐν τόπῳ φιλοσοφούντων
ἐγώ τε καὶ ἡ ὁμόζυγος, ἐγὼ μὲν ἐν τῷ ἀνδρῶνι ἤμην,
ὧν καθηγεῖτο Πέτρος ὁ σὸς ἀδελφός, ἡ δὲ τοῦ παρθενῶνος
Γρηγόριος Ναζιανζηνός Epistulae Epistle 4, sec. 3, line 5
πάντα χρηστὰ ἡμῖν τὰ παρὰ σοῦ, ὁποῖά ποτ' ἂν ᾖ καὶ

ὅπως ἂν ἔχῃ.
Καὶ γάρ μοι καὶ τὰ ἐνταῦθα σκώπτειν
δοκεῖς οὐκ ἵνα σκώψῃς, ἀλλ' ἵνα πρὸς ἑαυτὸν ἑλκύσῃς,
εἴ τί γε ἐγώ σου συνίημι, ὥσπερ οἱ τὰ ῥεύματα φράσσοντες,
ἵν' ἀλλαχοῦ μεθελκύσωσι. Τοιαῦτα ἡμῖν ἀεὶ τὰ σά.
Ἐγὼ δέ σου τὸν Πόντον θαυμάσομαι καὶ τὴν ποντικὴν
ξουφηρίαν καὶ τὴν φυγῆς ἀξίαν μονήν, τούς τε ὑπὲρ
κεφαλῆς λόφους καὶ θῆρας, οἳ τὴν πίστιν ὑμῶν δοκιμά-
ζουσι, καὶ τὴν ὑποκειμένην ἐσχατίαν, εἴτ' οὖν μυωξίαν
μετὰ τῶν σεμνῶν ὀνομάτων τοῦ φροντιστηρίου τε καὶ τοῦ
μοναστηρίου καὶ τῆς σχολῆς, λόχμας τε ἀγρίων φυτῶν
καὶ βαθυκρήμνων ὀρῶν στέφανον ὑφ' ὧν μὴ στεφανοῦσθε,
ἀλλὰ συγκλείεσθε,
τόν τε μετρούμενον ἀέρα καὶ τὸν
ποθούμενον ἥλιον, ὃν ὡς διὰ κάπνης αὐγάζεσθε, ὦ ποντικοὶ
Κιμμέριοι καὶ ἀνήλιοι καὶ οὐ τὴν ἑξάμηνον νύκτα μόνον
κατακριθέντες, ὃ δή τινες λέγονται, ἀλλ' οὐδὲ ἓν μέρος
τῆς ζωῆς ἄσκιον ἔχοντες, μίαν δὲ νύκτα μακρὰν τὸν
ἅπαντα βίον καὶ ὄντως σκιὰν θανάτου, ἵν' εἴπω τὸ τῆς
Γραφῆς.
Γρηγόριος Ναζιανζηνός De vita sua Line 1706

1271
οἴεσθ' ἀπαρχήν. “ἡ δ' ἐντεῦθεν ἤρξατο”,

εἴποι τάχ' ἄν τις, “ἔνθα πλεῖον τὸ θράσος,
ὡς ῥᾳδίως ἐνταῦθα καὶ θανούμενος,
ἐκ τοῦ δ' ἔγερσις, ἐκ δὲ τοῦ σωτηρία.”
τοὺς ταῦτα δοξάζοντας οὐκ εἴκειν ἐχρῆν
τοῖς, ὥσπερ εἶπον, εὐμαθῶς ἐγνωκόσιν;
ἐξ οὗ καὶ τἆλλα δῆλον ὡς ὑψίφρονες.
Κἀκεῖνο δ' οἷον· τὴν γλυκεῖαν καὶ καλήν
πηγὴν παλαιᾶς πίστεως, ἣ τριάδος
εἰς ἓν συνῆγε τὴν σεβάσμιον φύσιν,
ἧς ἦν ποθ' ἡ Νικαία φροντιστήριον,
ταύτην ἑώρων ἁλμυραῖς ἐπιρροαῖς
τῶν ἀμφιδόξων ἀθλίως θολουμένην,
οἳ ταῦτα δοξάζουσιν, οἷς χαίρει κράτος,
μέσοι μὲν ὄντες – ἀσμενιστὸν δ' εἰ μέσοι,
καὶ μὴ προδήλως κλήσεως ἐναντίας,
ἐπίσκοποι νῦν μανθάνοντες τὸν θεόν,
διδάσκαλοι χθές, καὶ μαθηταὶ σήμερον,
τελειοποιοί, καὶ τέλειοι δεύτερον,
λαὸν καταρτίζοντες, οἳ τὰ σφῶν κακά,
οὐκ οἶδ' ὅπως μέν, ἐκλαλοῦσι δ' οὖν ὅμως,
Γρηγόριος Ναζιανζηνός Funebris oratio in laudem Basilii Magni

Caesareae in Cappadocia episcopi (orat. 43) Cha. 29, sec. 2, line 4
Τί οὖν ὁ γεννάδας ἐκεῖνος καὶ τοῦ εἰρηνικοῦ

μαθητής; Οὔτε γὰρ ἀντιτείνειν εἶχε πρὸς τοὺς ὑβριστὰς
ἢ τοὺς σπουδαστάς, οὔτε πρὸς αὐτοῦ τὸ μάχεσθαι, ἢ δια-
σπᾶν τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, καὶ ἄλλως πολεμουμένης
καὶ σφαλερῶς διακειμένης ὑπὸ τῆς τότε τῶν αἱρετικῶν
δυναστείας.
Καὶ ἅμα συμβούλοις ἡμῖν περὶ τούτου χρη-
σάμενος καὶ παραινέταις γνησίοις, φυγὰς ἐνθένδε σὺν ἡμῖν
πρὸς τὸν Πόντον μεταχωρεῖ, καὶ τοῖς ἐκεῖσε φροντιστη-
ρίοις ἐπιστατεῖ· αὐτοῖς τε καθιστᾷ τι μνήμης ἄξιον καὶ τὴν
ἔρημον ἀσπάζεται μετὰ Ἠλίου καὶ Ἰωάννου, τῶν πάνυ
φιλοσόφων, τοῦτο λυσιτελεῖν αὐτῷ μᾶλλον ἡγούμενος ἤ τι
διανοηθῆναι περὶ τῶν παρόντων τῆς ἑαυτοῦ φιλοσοφίας
1272
ἀνάξιον καὶ διαφθείρειν ἐν ζάλῃ τὴν ἐν γαλήνῃ τῶν λογις-

μῶν κυβέρνησιν.
Καίπερ δὲ οὕτω φιλοσόφου καὶ θαυμα-
σίας οὔσης τῆς ἀναχωρήσεως, κρείττω καὶ θαυμασιωτέραν
εὑρήσομεν τὴν ἐπάνοδον· ἔσχε γὰρ οὕτως.
Ἐν τούτοις ὄντων ἡμῶν, ἐξαίφνης ἐφίσταται
νέφος χαλάζης πλῆρες καὶ τετριγὸς ὀλέθριον,
Γρηγόριος Ναζιανζηνός Contra Julianum imperatorem 1 (orat. 4)

Vol. 35, pa. 648, line 37
ΡΙΑʹ. Τοῦτο δὴ καὶ οὗτος διανοηθεὶς, διδασκαλεῖα

μὲν ἱδρύσασθαι κατὰ πᾶσαν πόλιν ἕτοιμος ἦν, βή-
ματά τε καὶ προεδρίας, καὶ ὑφεδρίας, Ἑλληνικῶν
τε δογμάτων ἀναγνώσεις καὶ ἀναπτύξεις, ὅσαι τε
ἦθος ῥυθμίζουσι, καὶ ὅσαι τῆς ἐπικρύψεως· εὐ-
χῶν τε τύπον ἐν μέρει, καὶ τῆς τῶν ἁμαρτανόντων
κατὰ μέτρον ἐπιτιμήσεως· προτελείων τε
καὶ τελειώσεως, καὶ ὅσα τῆς ἡμετέρας σαφῶς ἐστιν
εὐταξίας· ἔτι δὲ καταγώγια πήξασθαι καὶ ξενῶνας,
ἁγνευτήριά τε καὶ παρθενῶνας, καὶ φροντιστή-
ρια, καὶ τὴν εἰς τοὺς δεομένους φιλανθρωπίαν, τήν
τε ἄλλην ὁπόση, καὶ τὴν ἐν τοῖς ἐπιστολιμαίοις
συνθήμασιν, οἷς ἡμεῖς ἐξ ἔθνους εἰς ἔθνος τοὺς χρῄ-
ζοντας παραπέμπομεν· ἃ δὴ καὶ μάλιστα τῶν ἡμε-
τέρων εἶχε θαυμάσας.
ΡΙΒʹ. Ταῦτα διενοεῖτο μὲν ὁ καινὸς δογματιστής
τε καὶ σοφιστής· μὴ ἐπιτελῆ δὲ γενέσθαι, μηδὲ εἰς
ἔργον ἀχθῆναι τοῦ ἀνδρὸς τὴν ἐγχείρησιν, οὐκ οἶδ',
εἴτε ἡμῖν κέρδος, τοῖς ἐκείνου τε καὶ τῶν ἐκείνου
θᾶττον ἀπηλλαγμένοις, εἴτε τῷ προελθόντι μέχρι τῆς
ὀνειρώξεως· ἐδείχθη γὰρ ἂν τίνα μὲν ἀνθρώπων κι
Γρηγόριος Ναζιανζηνός In laudem Athanasii (orat. 21)

Vol. 35, pa. 1101, line 46
μικρὰ, κἂν μεγάλα τισὶ δοκῇ, καὶ μικρῶν ἕνεκεν

οἰκονομηθέντα, καὶ εἰ διπλασίῳ τῶν ἀφῃρημέ-
νων ἀντιλαμβάνει.
ΙΘʹ. Οὐκοῦν οὐδὲ ἐνταῦθα θαυμαστὸν, εἰ
1273
Ἀθανασίου πλέον ἔσχε Γεώργιος· ἀλλ' ἐκεῖνό γε

θαυμασιώτερον, εἰ μὴ ἐπυρώθη ταῖς ἐπηρείαις ὁ
δίκαιος. Οὐδὲ τοῦτο θαυμαστὸν ἄγαν, ἀλλ' εἰ
ἐπὶ πλέον αἱ φλόγες ἤρκεσαν. Ἐντεῦθεν ὁ μὲν ἦν
ἐκ ποδῶν, καὶ τὴν φυγαδείαν ὡς κάλλιστα δια-
τίθεται. Τοῖς γὰρ ἱεροῖς καὶ θείοις τῶν κατ' Αἴγυ-
πτον φροντιστηρίοις φέρων ἑαυτὸν δίδωσιν·
οἳ κόσμου χωρίζοντες ἑαυτοὺς, καὶ τὴν ἔρημον
ἀσπαζόμενοι, ζῶσι Θεῷ, πάντων μᾶλλον τῶν στρε-
φομένων ἐν σώματι· οἱ μὲν τὸν πάντη μοναδικόν τε
καὶ ἄμικτον διαθλοῦντες βίον, ἑαυτοῖς μόνοις προς-
λαλοῦντες καὶ τῷ Θεῷ, καὶ τοῦτο μόνον κόσμον εἰ-
δότες, ὅσον ἐν τῇ ἐρημίᾳ γνωρίζουσιν· οἱ δὲ νόμον
ἀγάπης τῇ κοινωνίᾳ στέργοντες, ἐρημικοί τε
ὁμοῦ καὶ μιγάδες, τοῖς μὲν ἄλλοις τεθνηκότες ἀν-
θρώποις καὶ πράγμασιν, ὅσα ἐν μέσῳ περιφέρε-
ται, στροβοῦντά τε καὶ στροβούμενα,
Βασίλειος θεολόγος. Constitutiones asceticae [Sp.] Vol. 31, pa. 1360,

line 29
Ὅτι προσήκει τὸν ἀσκητὴν ἔργα ἐπιτηδεύειν τὰ

πρέποντα.
Ἐργάζεσθαι μέντοι τὸν ἀσκητὴν προσήκει ἔργα

τὰ πρέποντα, ὅσα καπηλείας ἁπάσης, καὶ μακρο-
τέρων περισπασμῶν, καὶ αἰσχροκερδείας ἀπήλλα-
κται· ὅσα ὑπωροφίων μενόντων ἡμῶν, ὡς τὰ πολλὰ,
ἐπιτελεῖσθαι δύναται, ἵνα καὶ τὸ ἔργον πλη-
ρῶται, καὶ ἡσυχία φυλάττηται. Εἰ δέ τι δέοι διὰ
τὴν ἀναγκαίαν χρείαν καὶ ὕπαιθρον ἔργον ἐπιτελεῖν,
οὐδὲ τοῦτο τὴν φιλοσοφίαν κωλύσει. Ὁ γὰρ ἀκρι-
βὴς φιλόσοφος, φροντιστήριον ἔχων τὸ σῶμα, καὶ
καταγωγὴν τῆς ψυχῆς ἀσφαλῆ, κἂν ἐπ' ἀγορᾶς ὢν
τύχῃ, κἂν ἐν πανηγύρει, κἂν ἐν ὄρει, κἂν ἐν
ἀγρῷ, κἂν μεταξὺ πλήθους πολλοῦ, ἐν τῷ φυσικῷ
μοναστηρίῳ καθίδρυται, ἔνδον συνάγων τὸν νοῦν,
καὶ φιλοσοφῶν τὰ αὐτῷ πρέποντα. Δυνατὸν γὰρ καὶ
οἴκοι καθήμενον, ἔξω περιπλανᾶσθαι τοῖς λογι-
σμοῖς· καὶ ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς ὄντα, νήφοντα δὲ, ὡς
1274
ἐπ' ἐρημίας εἶναι, πρὸς ἑαυτόν τε καὶ πρὸς Θεὸν

μόνον ἐπιστρεφόμενον, καὶ οὐ δεχόμενον ταῖς αἰ-
σθήσεσι τοὺς ἐκ τῶν αἰσθητῶν τῇ ψυχῇ θορύβους

καίᾳ δόξασιν. ὀλίγους δὲ ἐκ πάντων εἰς ῥητὴν ἡμέραν παρεῖναι ἐκέλευσε

διελέγξοντας δικαίαν ἐπ' αὐτοῖς ἐνηνοχέναι τὴν ψῆφον· ἢ τοῦ λοιποῦ οὐκ
ἀνέξεσθαι ἠπείλησεν, εἰ μὴ παύσοιντο νεωτερίζοντες.
Καὶ ὁ μὲν τάδε ἔγραψεν. οἱ δὲ ἀμφὶ τὸν Ἀθανάσιον καὶ Παῦλον
ἕκαστος τὸν ἑαυτοῦ κατείληφε θρόνον καὶ τὰς Ἰουλίου ἐπιστολὰς διεπέμ-
ψαντο τοῖς ἀνὰ τὴν ἕω ἐπισκόποις. οἱ δὲ ἐπὶ ταύταις χαλεπῶς ἤνεγκαν·
καὶ συλλεγέντες ἐν Ἀντιοχείᾳ ἀντέγραψαν Ἰουλίῳ κεκαλλιεπημένην τινὰ
καὶ
δικανικῶς συντεταγμένην ἐπιστολήν, εἰρωνείας τε πολλῆς ἀνάπλεων καὶ
ἀπειλῆς οὐκ ἀμοιροῦσαν δεινοτάτης. φέρειν μὲν γὰρ πᾶσι φιλοτιμίαν τὴν
Ῥωμαίων ἐκκλησίαν ἐν τοῖς γράμμασιν ὡμολόγουν, ὡς ἀποστόλων φρον-
τιστήριον καὶ εὐσεβείας μητρόπολιν ἐξ ἀρχῆς γεγενημένην, εἰ καὶ ἐκ τῆς
ἕω ἐνεδήμησαν αὐτῇ οἱ τοῦ δόγματος εἰσηγηταί. οὐ παρὰ τοῦτο δὲ τὰ
δευ-
τερεῖα φέρειν ἠξίουν, ὅτι μὴ μεγέθει ἢ πλήθει ἐκκλησίας πλεονεκτοῦσιν,
ὡς
ἀρετῇ καὶ προαιρέσει νικῶντες. εἰς ἐγκλήματα δὲ προφέροντες Ἰουλίῳ
τὸ κοινωνῆσαι τοῖς ἀμφὶ τὸν Ἀθανάσιον ἐχαλέπαινον ὡς ὑβρισμένης

τὴν ὑπήκοον, χαλεπῶς ἔφερε παρευδοκιμούμενον ὁρῶν ὑπὸ τοῦ

Χριστιανις-
μοῦ. ναοὶ μὲν γὰρ ἠνεῴγεισαν, καὶ θυσίαι καὶ Ἑλλήνων πάτριοι ἑορταὶ
τῶν πόλεων κατὰ γνώμην αὐτῷ προχωρεῖν ἐδόκουν· ἠνιᾶτο δὲ
λογιζόμενος
ὡς, εἰ γυμνωθείη ταῦτα τῆς αὐτοῦ σπουδῆς, ταχεῖαν ἕξει τὴν μεταβολήν·
οὐχ ἥκιστα δὲ ἤχθετο καὶ πολλῶν ἱερέων χριστιανίζειν ἀκούων τὰς
γαμετὰς
καὶ τοὺς παῖδας καὶ τοὺς οἰκέτας. ὑπολαβὼν δὲ τὸν Χριστιανισμὸν τὴν
σύστασιν ἔχειν ἐκ τοῦ βίου καὶ τῆς πολιτείας τῶν αὐτὸν μετιόντων,
διενοεῖτο
πανταχῇ τοὺς Ἑλληνικοὺς ναοὺς τῇ παρασκευῇ καὶ τῇ τάξει τῆς
Χριστιανῶν
1275
θρησκείας διακοσμεῖν, βήμασί τε καὶ προεδρίαις καὶ Ἑλληνικῶν

δογμάτων
καὶ παραινέσεων διδασκάλοις τε καὶ ἀναγνώσταις, ὡρῶν τε ῥητῶν καὶ
ἡμε-
ρῶν τεταγμέναις εὐχαῖς, φροντιστηρίοις τε ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν
φιλοσοφεῖν
ἐγνωκότων καὶ καταγωγίοις ξένων καὶ πτωχῶν καὶ τῇ ἄλλῃ περὶ τοὺς
δεομένους φιλανθρωπίᾳ τὸ Ἑλληνικὸν δόγμα σεμνῦναι, ἑκουσίων τε καὶ
ἀκουσίων ἁμαρτημάτων κατὰ τὴν τῶν Χριστιανῶν παράδοσιν ἐκ μεταμε-
λείας σύμμετρον τάξαι σωφρονισμόν· οὐχ ἥκιστα δὲ ζηλῶσαι λέγεται τὰ
συνθήματα τῶν ἐπισκοπικῶν γραμμάτων, οἷς ἔθος ἀμοιβαδὸν τοὺς
ξένους
ὅποι δή ποτε διιόντας, καὶ παρ' οἷς ἂν ἀφίκωνται, πάντως κατάγεσθαι καὶ
θεραπείας ἀξιοῦσθαι οἷά γε γνωρίμους καὶ φιλαιτάτους διὰ τὴν τοῦ συμ-
βόλου μαρτυρίαν. ταῦτα διανοούμενος ἐσπούδαζε τοὺς Ἑλληνιστὰς

ἐποιεῖτο. ἐν τούτῳ δὲ Καππαδόκαις ἐνδημήσας, ὅπερ εἰώθει ποιεῖν,

ἐσπού-
δαζε κακοῦν τοὺς ὀρθόφρονας καὶ τὰς ἐνθάδε ἐκκλησίας παραδιδόναι
τοῖς τὰ
Ἀρείου φρονοῦσι. ῥᾳδίως δὲ τοῦτο κατορθώσειν ᾤετο ἐκ τοῦ ἐκ δια-
φορᾶς τινος εἰς λύπην καταστῆναι Βασίλειον Εὐσεβίῳ τῷ τότε
ἐπιτροπεύοντι
τὴν Καισαρέων ἐκκλησίαν· διὸ καὶ πρὸς τὸν Πόντον ὑπεχώρησε καὶ τοῖς
ἐνθάδε φιλοσοφοῦσι μοναχοῖς συνῆν. τὸ δὲ πλῆθος καὶ μάλιστα οἱ κρά-
τιστοι καὶ σοφώτεροι ἐν ὑπονοίᾳ τὸν Εὐσέβιον εἶχον, καὶ ὡς φυγῆς αἴτιον
γενόμενον ἀνδρὸς εὐδοκιμωτάτου ἐν τῷ βιοῦν καὶ λέγειν, ἀπολιπεῖν

αὐτὸν
ἐβουλεύοντο καὶ καθ' ἑαυτοὺς ἐκκλησιάζειν. ἀλλ' ὁ μὲν ἵνα μὴ καὶ τὸ
καθ' ἑαυτὸν ἐπιτρίψῃ τὴν ἐκκλησίαν, οὐκ ἐνδεᾶ θορύβων διὰ τὰς
ἐπαναστά-
σεις τῶν ἑτεροδόξων, ἐν τοῖς παρὰ τὸν Πόντον φροντιστηρίοις ἡσυχίαν
ἦγεν.
βασιλέα δὲ καὶ τοὺς ἀμφ' αὐτὸν ἐπισκόπους (ἀεὶ γὰρ αὐτῷ συνῆσαν τῆς
Ἀρείου αἱρέσεως) προθυμοτέρους εἰς τὴν ἐπιχείρησιν ἐποίει ἡ Βασιλείου
ἀπουσία καὶ τὸ περὶ Εὐσέβιον τοῦ λαοῦ μῖσος. ἀπέβη δὲ παρὰ γνώμην
αὐτοῖς. ἅμα γὰρ ἠγγέλθησαν ἐπὶ Καππαδόκαις ἐλαύνειν, καταλιπὼν
τὸν Πόντον Βασίλειος ἐθελοντὴς εἰς Καισάρειαν ἧκε, καὶ Εὐσεβίῳ
1276
σπεισά-
μενος εὔνους ἦν· τῇ δὲ ἐκκλησίᾳ εἰς καιρὸν τοῖς λόγοις ἐπήμυνεν. ὁ δὲ
Οὐάλης ἀποτυχὼν τῆς σπουδῆς ἄπρακτος ἅμα τοῖς σὺν αὐτῷ ἐπισκόποις
ἀπεχώρησε τότε.
Μετὰ δὲ χρόνον πάλιν εἰς Καππαδοκίαν ἐλθὼν καταλαμβάνει Βασίλειον
τὰς τῇδε ἐκκλησίας ἐπιτραπέντα μετὰ τὴν Εὐσεβίου τελευτήν.
βουλευόμενος

ὑπὸ διδασκάλῳ γὰρ τῷ ἀδελφῷ καὶ τοῖς τῇδε φιλοσοφοῦσιν ἐπιμελῶς

παιδευθεὶς καὶ περὶ τὸ θεῖον ὅτι μάλιστα προθύμως ἐσπούδαζε καὶ πρὸς
τοὺς πέλας ἀγαθὸς ἐτύγχανεν. ἡ μὲν Ῥινοκορούρων ἐκκλησία τοιούτων
ἐξ ἀρχῆς ἡγεμόνων ἐπιτυχοῦσα οὐ διέλιπεν ἐξ ἐκείνου μέχρι καὶ εἰς ἡμᾶς
καὶ εἰσέτι νῦν τοῖς ἐκείνων χρωμένη θεσμοῖς καὶ ἀγαθοὺς ἄνδρας
φέρουσα·
κοινὴ δέ ἐστι τοῖς αὐτόθι κληρικοῖς οἴκησίς τε καὶ τράπεζα καὶ τἆλλα
πάντα.
Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ Παλαιστίνη μοναχῶν ἀνδρῶν διατριβαῖς ἤνθει. οἵ
τε γὰρ πλείους ὧν ἐν τῇ Κωνσταντίου βασιλείᾳ ἀπηριθμησάμην, ἔτι περι-
ῆσαν ταύτην τὴν ἐπιστήμην σεμνύνοντες, οἱ δὲ ταῖς αὐτῶν συνουσίαις εἰς
ἄκρον ἀρετῆς ἐπέδοσαν καὶ εἰς εὔκλειαν μείζονα τοῖς ἐνθάδε

φροντιστηρίοις
προσετέθησαν. ὧν ἦν Ἡσυχᾶς ὁ Ἱλαρίωνος ἑταῖρος καὶ Ἐπιφάνιος ὁ
ὕστερον Σαλαμῖνος τῆς Κύπρου γενόμενος ἐπίσκοπος. ἐφιλοσόφησε δὲ
Ἡσυχᾶς μὲν οὗ καὶ ὁ διδάσκαλος, Ἐπιφάνιος δὲ ἀμφὶ Βησανδούκην
κώμην ὅθεν ἦν, νομοῦ Ἐλευθεροπόλεως. ἐκ νέου δὲ ὑπὸ μοναχοῖς
ἀρίστοις
παιδευθεὶς καὶ τούτου χάριν ἐν Αἰγύπτῳ πλεῖστον διατρίψας χρόνον, ἐπι-
σημότατος ἐπὶ μοναστικῇ φιλοσοφίᾳ γέγονε παρά τε Αἰγυπτίοις καὶ Πα-
λαιστίνοις, μετὰ δὲ ταῦτα καὶ Κυπρίοις, παρ' οἷς ᾑρέθη τῆς μητροπόλεως
τῆς νήσου ἐπισκοπεῖν. ὅθεν οἶμαι μᾶλλον κατὰ πᾶσαν ὡς εἰπεῖν τὴν
ὑφ' ἥλιον ἀοιδιμώτατός ἐστιν. ὡς ἐν ὁμίλῳ γὰρ καὶ πόλει μεγάλῃ τε καὶ
παράλῳ ἱερωμένος καὶ μεθ' ὅσης ἀρετῆς εἶχε πολιτικοῖς ἐμβαλὼν

κώμην ὅθεν ἦν, νομοῦ Ἐλευθεροπόλεως. ἐκ νέου δὲ ὑπὸ μοναχοῖς

1277
ἀρίστοις
παιδευθεὶς καὶ τούτου χάριν ἐν Αἰγύπτῳ πλεῖστον διατρίψας χρόνον, ἐπι-
σημότατος ἐπὶ μοναστικῇ φιλοσοφίᾳ γέγονε παρά τε Αἰγυπτίοις καὶ Πα-
λαιστίνοις, μετὰ δὲ ταῦτα καὶ Κυπρίοις, παρ' οἷς ᾑρέθη τῆς μητροπόλεως
τῆς νήσου ἐπισκοπεῖν. ὅθεν οἶμαι μᾶλλον κατὰ πᾶσαν ὡς εἰπεῖν τὴν
ὑφ' ἥλιον ἀοιδιμώτατός ἐστιν. ὡς ἐν ὁμίλῳ γὰρ καὶ πόλει μεγάλῃ τε καὶ
παράλῳ ἱερωμένος καὶ μεθ' ὅσης ἀρετῆς εἶχε πολιτικοῖς ἐμβαλὼν πράγ-
μασιν, ἀστοῖς καὶ ξένοις παντοδαποῖς γνώριμος ἐν ὀλίγῳ ἐγένετο, τοῖς
μὲν
θεασαμένοις καὶ πεῖραν λαβοῦσι τῆς αὐτοῦ πολιτείας, τοῖς δὲ παρὰ
τούτων
πυθομένοις. πρὸ δὲ τῆς εἰς Κύπρον ἀποδημίας ἔτι ἐν Παλαιστίνῃ
διέτριβεν ἐπὶ τῆς παρούσης ἡγεμονίας, ἡνίκα δὴ ἐν τοῖς τῇδε
φροντιστηρίοις
εὖ μάλα διέπρεπον Σαλαμάνης τε καὶ Φούσκων καὶ Μαλαχίων καὶ
Κρισπίων
ἀδελφοί· ἐφιλοσόφουν δὲ ἀμφὶ Βηθελέαν κώμην τοῦ νομοῦ Γάζης. καὶ
γὰρ δὴ
καὶ εὐπατρίδαι τῶν ἔνθεν ἦσαν. διδασκάλου δὲ ταύτης τῆς φιλοσοφίας
ἔτυχον Ἱλαρίωνος, ἀφ' οὗ λέγεταί ποτε τούτων ἅμα οἴκοι ἀπιόντων ἐκ
μέσου ἁρπαγῆναί πως τὸν Μαλαχίωνα καὶ ἀφανῆ γενέσθαι, ἐξαπίνης τε
πάλιν ἀναφανῆναι, τὴν αὐτὴν ὁδὸν συμβαδίζοντα τοῖς ἀδελφοῖς, μετ' οὐ
πολὺ δὲ ἀποβιῶναι, νέον μὲν ἔτι ὄντα, τῶν γεγηρακότων δὲ ἐν φιλοσοφίᾳ
κατ' ἀρετὴν βίου καὶ θεοφίλειαν οὐ λειπόμενον. καὶ Ἀμμώνιος δὲ ὡσεὶ

δέκα σταδίοις τούτων διεστὼς ᾤκει ἀμφὶ Χαφαρχόνβραν, κώμην Γαζαίαν
ἀφ' ἧς τὸ γένος εἶχεν, ἀνὴρ ἀκριβῶς ὅτι μάλιστα καὶ ἀνδρείως ἐν τῇ

ἀσκήσει

αύτης φιλοσοφίας ἄρξαντας· ὀνομάζουσι δὲ αὐτοὺς ὧδε, καθότι οὔτε

οἰκή-
ματα ἔχουσιν οὔτε ἄρτον ἢ ὄψον ἐσθίουσιν οὔτε οἶνον πίνουσιν, ἐν δὲ
τοῖς
ὄρεσι διατρίβοντες ἀεὶ τὸν θεὸν εὐλογοῦσιν ἐν εὐχαῖς καὶ ὕμνοις κατὰ
θεσμὸν τῆς ἐκκλησίας. τροφῆς δὲ ἡνίκα γένηται καιρός, καθάπερ
νεμόμενοι,
ἅρπην ἔχων ἕκαστος, ἀνὰ τὸ ὄρος περιιόντες τὰς βοτάνας σιτίζονται. καὶ
οἱ μὲν ὧδε ἐφιλοσόφουν, ἐν Κάραις δὲ Εὐσέβιος, ὃς ἐν τῷ ἐθελοντὴς
1278
καθεῖρχ-
θαι ἐφιλοσόφει, καὶ Πρωτογένης, ὃς τὴν αὐτόθι ἐκκλησίαν ἐπετρόπευσε
μετὰ Βῖτον τὸν τότε ἐπίσκοπον, Βῖτον ἐκεῖνον τὸν ἀοίδιμον, ὅν φασι
βασιλέα
Κωνσταντῖνον πρώτως θεασάμενον ὁμολογῆσαι ὡς πάλαι πολλάκις ἐν
ἐπι-
φανείαις τὸν ἄνδρα τοῦτον ὁ θεὸς αὐτῷ ἐπέδειξε καὶ παρεκελεύσατο ὅ τι
λέγοι πειθαρχεῖν αὐτῷ. καὶ Ἀώνης δὲ ἐν Φαδανᾷ τὸ φροντιστήριον
εἶχε. τόπος δὲ οὗτος οὗ ὁ Ἰακὼβ ὁ τοῦ Ἀβραὰμ ἔγγονος ἐκ Παλαιστίνης
ἐπιστάς, ἔτι παρθένῳ συνήντετο τῇ μετὰ ταῦτα γαμετῇ· ἐκκυλίσας τε τοῦ
ἐνθάδε φρέατος τὸν λίθον, πρῶτον αὐτῆς τὸ ποίμνιον ἐπότισε. φασὶ δὲ
τοῦτον Ἀώνην τῆς ἐκτὸς πάτου ἀνθρώπων καὶ ἀκριβοῦς φιλοσοφίας
ἄρξαι
παρὰ Σύροις, ὥσπερ Ἀντώνιον παρ' Αἰγυπτίοις.
Τούτῳ δὲ συνοίκω ἤστην Γαδδανᾶς τε καὶ Ἄζιζος, πρὸς ὁμοίαν ἀρετὴν
ἁμιλλωμένω. ἀνὰ δὲ τὴν ἐκ γειτόνων Ἔδεσσαν καὶ πέριξ ταύτης εὐδοκι-
μώτατοι φιλόσοφοι κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον ἦσαν Ἰουλιανὸς καὶ Ἐφραὶμ
ὁ
Σύρος συγγραφεύς, οἱ ἐν τῇ Κωνσταντίου βασιλείᾳ δηλωθέντες, Βαρσῆς
τε
καὶ Εὐλόγιος, οἳ καὶ ἐπισκόπω ἄμφω ὕστερον ἐγενέσθην οὐ πόλεως
τινός,

τὰ μὲν ἄλλα ὑπερορῶσαν, μόνα δὲ τὰ θεῖα σπουδάζουσαν, «ἐπαινῶ σου»,
ἔφη, «τὴν προαίρεσιν· ἀλλ' οἰκονομικὸν εἶναι δεῖ τὸν κατὰ θεὸν τῆς
ἄκρας
ἀρετῆς ἐφιέμενον· σὺ δὲ πλουτοῦσι πλοῦτον ἐπεισάγουσα οὐχ ἧττον ἢ εἰς
θάλασσαν ἐκχέεις τὰ σά. ἢ οὐκ ἐπίστασαι ὅτι ἑκοῦσα τοῖς δεομένοις διὰ
θεὸν τὴν οὐσίαν ἀνέθηκας καὶ ὡς ἐπὶ χρήμασι τῆς σῆς δεσποτείας
ἐξελθοῦσι
διοικεῖν ἐτάχθης καὶ λόγοις ἔνοχος ἐγένου; ἢν οὖν ἐμοὶ πείθῃ, πρὸς τὴν
χρείαν τῶν αἰτούντων τοῦ λοιποῦ μετρήσεις τὴν δόσιν· οὕτω γὰρ πλείους
τε εὐεργετήσεις καὶ ἐλέου καὶ σπουδαιοτάτης κηδεμονίας ἀμοιβῶν τεύξῃ
παρὰ θεοῦ.»
Γέγονε δέ τις αὐτῷ διαφορὰ καὶ πρὸς πολλοὺς τῶν μοναχῶν καὶ μά-
λιστα τὸν Ἰσαάκιον. ἠρεμοῦντας μὲν γὰρ ἐν τοῖς αὐτῶν φροντιστηρίοις
τοὺς
1279
ὧδε φιλοσοφοῦντας εἰσάγαν ἐπῄνει τε καὶ ᾐδεῖτο καί, ὅπως μὴ ἀδικοῖντο

καὶ τὰ ἐπιτήδεια ἔχοιεν, σφόδρα ἐπεμελεῖτο, ἐξιόντας δὲ θύραζε καὶ κατὰ
τὴν πόλιν φαινομένους ὡς τὴν φιλοσοφίαν ἐνυβρίζοντας ἐλοιδόρει καὶ
ἐπέ-
στρεφεν. ἐκ τοιούτων δὴ προφάσεων ἀπηχθάνοντο πρὸς αὐτὸν κληρικοί
τε καὶ πολλοὶ τῶν μοναχῶν καὶ χαλεπὸν καὶ ὀργίλον, σκαιόν τε καὶ
ὑπερή-
φανον ἀπεκάλουν. ἐπεχείρουν δὲ καὶ περὶ τὸν βίον διαβάλλειν εἰς τὸν
δῆμον
καὶ τούτῳ πείθειν ὡς ἀληθῆ λέγοιεν, ὅτι μηδενὶ συνήσθιεν οὔτε ἐπὶ
Himerius Soph., Declamationes et orationes

Oration 3, line 53
εἰπεῖν ὡς οὐκ ἀσεβεῖς οἷς εἴρηκας, οὐ κρίνω τοὺς λόγους·

εἰ δ' ἀσέβεια τοῖς λόγοις πρόσεστιν, οὐ διὰ τοὺς λόγους
κερδανεῖς τὴν δίκην, ἀλλὰ κολασθήσῃ πλέον οἷς ἐπὶ τὸ
ἀδικεῖν τοῖς λόγοις κέχρησαι. οὐ γὰρ εἴ τις, ἐξὸν χρῆσθαι
πρὸς ἃ δεῖ, κἂν πρὸς ἃ μὴ δεῖ θέλει, δίκην οὐ δώσει κρι-
νόμενος· τοὐναντίον δὲ ὑφέξει λόγον, ὅτι καλὸν πρᾶγμα
πονηρᾷ γνώμῃ διέφθειρε ...
Καλοῦμεν ἐπὶ τὸ βῆμα τοὺς ῥήτορας· κἂν ὀκνῇ τις,
πολλάκις ἡ κοινὴ φωνὴ τῆς πόλεως ἐπὶ τὸ λέγειν ἐγείρει
καὶ τὸν οὐ λέγειν βουλόμενον ...
Παρέρχεταί τις εἰς τὸ σεμνὸν Ἐπικούρου φροντιστήριον
νέος ἢ νέα· ἄγει ταύτην τὴν ἡλικίαν τὸ λαμπρὸν τοῦτο
συνέδριον ...
Ὑπὲρ τὸν Ἰξίονα τὸ θράσος ἄνθρωπος, ὑπὲρ τὸν Σαλ-
μωνέα τὴν ὕβριν, τὴν τόλμαν ὑπὲρ τὸν Τάνταλον. ἀλλ' ἐ-
κεῖνα μὲν μῦθοι καὶ τῇ σκηνῇ μόλις τά γε τοιαῦτα πι-
στεύομεν· Ἐπίκουρος δὲ οὐκ ἐν μύθοις, ἀλλ' ἐν δόγμασι καὶ
πράξεσι νικῶν ἐκείνους εὑρίσκεται· κἀκεῖνοι μὲν ἑτέρωθί που
ταῦτα τολμῆσαι λέγονται, οἱ μὲν ἐν ὄρεσιν, οἱ δὲ ἐν νάπαις,
οἱ δὲ ἐν βαρβάροις τισὶ καὶ ἀπερριμμένοις χωρίοις – δίδωσι
Palladius Scr. Eccl., Dialogus de vita Joannis Chrysostomi

Pa. 65, line 11
τῆς δὲ ἰδίας τῶν πραγμάτων οὐσίας ῥιπτέσθω.” ἐντεῦθεν οἱ

μὲν καταβαρυνόμενοι τῷ τῶν πραγμάτων φορτίῳ καὶ ἄκοντες
κοινωνοῦσιν, οἱ δὲ πενέστεροι καὶ εἰς πίστιν ὑγιῆ ἀσθενέστεροι
1280
ὑποσχέσεσι δώρων τινῶν συνεσύροντο εἰς κοινωνίαν, οἱ δὲ γένους

καὶ πραγμάτων καὶ πατρίδος καὶ δόξης φθαρτῆς καὶ θλίψεως
σωματικῆς ὑπεριδόντες φυγῇ τὴν τῆς ψυχῆς εὐγένειαν διεφύ-
λαττον, τὸ εὐαγγελικὸν διὰ μνήμης ἔχοντες λόγιον, “Ἐὰν διώ-
κωσιν ὑμᾶς ἐν τῇ πόλει ταύτῃ, φεύγετε εἰς τὴν ἄλλην,” καὶ τὸ
τῆς παροιμίας ἑαυτοῖς ἐπιλέγοντες, “Οὐκ ὠφελήσουσιν ὑπάρ-
χοντα ἐν ἡμέρᾳ θυμοῦ.” ἔφθανον δὲ οἱ μὲν ἐν τῇ Ῥώμῃ, οἱ δὲ
ἐν τοῖς ὄρεσιν, ἕτεροι δὲ ἐν τοῖς τῶν ἀσκητῶν φροντιστηρίοις
διεσώζοντο ἐκ τῆς Ἰουδαϊκῆς πονηρίας. ἡ δὲ κατὰ τῶν λαϊκῶν
ἀντιγραφὴ περιεῖχεν· “Τοὺς μὲν ἐν ἀξιώμασιν ἐκπίπτειν τῆς
κατὰ τὰς ἀρχὰς ἀξίας, τοὺς δὲ στρατιώτας τὰς ζώνας ἀπόλλειν,
τοὺς δὲ λοιποὺς δήμους καὶ χειροτέχνας, χρυσίῳ πολυολκεῖ
προστιμηθέντας, ὑποβάλλεσθαι ἐξορίᾳ.” πλὴν ὅμως καὶ ταῦτα
ἐπράττετο, καὶ αἱ προσευχαὶ τῶν σπουδαίων ἐν τῷ ὑπαίθρῳ
ἐπετελοῦντο μετὰ πολλῆς τῆς κακοπαθείας, φιλίᾳ τῇ πρὸς τὸν
Σωτῆρα τὸν εἰρηκότα· “Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια,” καὶ
πάλιν, “Θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον.” καὶ ὁ μὲν μακάριος
Ἰωάννης οἰκήσας τὴν Κουκουσὸν ἔτος ἕν, πλείστους διαθρέψας
Λιβάνιος. Declamationes 1-51 Declamation 33, (subdivision) 1, sec. 12,

line 2
ἐπὶ τῇ ταλασίᾳ σῖτον αἱρουμένη. τοιγαροῦν

ἔνδον αὐτὴν ἔχω καὶ στέργω καὶ θησαυρὸν ὀνομάζω.
Ἡ μὲν οὖν παρ' ἑτέρων πρὸς ἡμᾶς ἐλθοῦσα
τοσοῦτον τῆς παιδείας ἐδέξατο, ὁ δὲ ἐξ ἐμοῦ φύς, ὁ
παρ' ἐμοὶ τραφείς, ὁ πολλοὺς ἐπαίνους ὑπὲρ χρημά-
των ἀκούσας εἰς ὀθνεῖον ἐξώκειλε τρόπον. μικρὸν δὲ
ἄνωθεν διηγήσομαι. ἐπειδὴ γὰρ ἤδη παῖς ἦν ἐν ᾧ
τῆς ἡλικίας καιρὸν λαμβάνει τὰ παιδεύματα, συνεβου-
λευόμην τοῖς ἐπιτηδείοις ἥντινα αὐτῷ τέχνην δοτέον.
ἔνιοι μὲν οὖν εἰς φιλοσόφους πέμπειν ἐκέλευον
ὡς ἐν τοῖς ἐκείνων φροντιστηρίοις τῆς ἀρετῆς ἐνοι-
κούσης· ἐμοὶ δὲ τὸ μὲν [τι] τῶν ἀνδρῶν ἤρεσκε, τῷ δὲ
ἠχθόμην. τὸ μὲν γὰρ αὐχμεῖν καὶ κουριᾶν καὶ ἡ ἀλου-
σία καὶ τὸ μὴ πλείω τῶν τεττίγων ἐσθίειν νοῦν ἔχειν
ἐφαίνετο, τὸ δὲ χρημάτων ἀμελεῖν καὶ διασύρειν τῶν
ἐν ἀνθρώποις τὰ κράτιστα μελαγχολώντων καὶ πλεῖστον
ἀφεστώτων τοῦ τὰ δέοντα εἰδέναι. χρήματα μὲν γὰρ
αὐτοὺς ἀγείρειν ἠξίουν, ζῆν δὲ τὰ ἄλλα καθάπερ καὶ
νῦν. οὕτω γὰρ ἂν οἷς τε ἐλάμβανον οἷς τε οὐκ ἐδα-
1281
πάνων ἐπλούτουν.
Προκόπιος Epistulae 1-166 Epistle 89, line 8
Στεφάνωι
Ἔτι σιγᾷς; ἔτι τῶν ἠμελημένων ἡμεῖς; καὶ μὴν πάλαι γε πυκνοῖς ἡμᾶς
εἶχες τοῖς γράμμασιν, καὶ ἦν ἥδιστόν τι χρῆμα φθεγγομένου πολλάκις
ἀκούειν. ἀλλὰ νῦν ἐξαίφνης σιγᾷς καὶ τῆς ἡδονῆς ἐστερήμεθα. τοιαῦτα
τῶν
χρηστῶν βιβλίων ἀπέλαυσα. ζητῶν γὰρ ἐκεῖνα καὶ τὸν πάντων μοι φίλτα-
τον προσαπολέσαι δοκῶ. σὺ δὲ μάλιστα μὲν καὶ τὸ βιβλίον ἀπόστειλον
καὶ
τῆς πρὶν εὐνοίας ἀπολίπῃς μηδέν. εἰ δὲ μή, τὸ γοῦν φίλους εἶναι
διαμενέτω.
δόξω γὰρ οὕτω πεπονθέναι μηδέν. δήλωσον δέ μοι καὶ ὅπως ὑμῖν ἔχει τὸ
φροντιστήριον, καὶ εἰ πλῆθος ὁμιλητῶν σοι περιφράττει τὸ θέατρον, καὶ,
τὸ δὴ μέγιστον, εἰ πλούτῳ κωμᾷς, καὶ σοί τις Πακτωλὸς τὴν οἰκίαν

ἐπέκλυσε.
ταῦτά σοι γινέσθω, καὶ τὸ βιβλίον ἐσχήκαμεν καί σοι λοιπὸν εἰς χιλιάδας
ἀριθμεῖται τὸ νόμισμα.
Προκόπιος Epistulae 1-166 Epistle 130, line 4
Μαρκέλλωι
Τῶν παρόντων γραμμάτων οὐ θράσος αἴτιον, οὐδὲ τὸ μὴ μένειν ἐπὶ τῶν

οἰκείων ὅρων εἰδέναι, ἀλλ' ἀνὴρ θεῷ τε φίλος καὶ πάσης ἀνάπλεως
ἀρετῆς,
ὃν οὐ πέπεικε τὰς πρὸς ὑμᾶς ὑποσχέσεις ὑπερορᾶν οὐ τὸ νῦν ἐξ Αἰγύπτου
μόλις ἐλθεῖν, οὐ φροντιστήριον εὐπρεπές, οὐ χειμὼν ἀπειλούμενος, οὐ

πέλα-
γος ἐμποδών, οὐχ ὁδοιπορία μακρά, ἀρετὴν δὲ μίαν εἰδὼς τὸ πληροῦν
ἔργῳ
τὰς ὑποσχέσεις καὶ πρὸς ἅπαντας ὁμοίως γίνεσθαι παραπλήσιον, ὅλος
ὁρᾷ
πρὸς ὑμᾶς. ἀλλὰ καὶ θᾶττον ἰέναι παρ' ἡμᾶς καταγγέλλεται, καὶ
1282
πέπεισμαι
ῥᾳδίως, ἐκ τῶν πρὸς ὑμᾶς ὑποσχέσεων τὴν πεῖραν λαβών. ὑπόλοιπον
τοίνυν
ὑμῖν κρατεῖσθαι, καὶ πρέπον ἂν εἴη μὴ κρατεῖν ἐθέλειν ἄνδρα μηδὲν οὕτω
δεινὸν ἡγούμενον, ὡς τὴν τοῦ παραβαίνειν ἀνάγκην ἅπερ ἐπήγγελται.

πέμπε τοίνυν τάχος τὸν ἄνδρα τὴν ὑμετέραν φιλανθρωπίαν πρὸς ἡμᾶς
ἀφηγούμενον.
Μιχαήλ Ψελλός ., Chronographia Cha. 1, sec. 20, line 20
ριζόμενος, καὶ πάντα τρόπον ὁπόσα εἰς κάκωσιν ἐκείνῳ καὶ

συμφορὰν ἐμηχανᾶτο ποιεῖν. Ἀμέλει καὶ ἣν ἐκεῖνος ἐδεί-
ματο λαμπροτάτην μονὴν Βασιλείῳ τῷ πάνυ ἀναθέμενος,
ἐπώνυμον τῆς ἑαυτοῦ κλήσεως, μεγαλοπρεπῶς μὲν κατες-
κευασμένην καὶ πολλῇ δαπάνῃ χειρὸς τὸ ποικίλον μετὰ τοῦ
καλοῦ ἔχουσαν, ἀφθόνοις δὲ χορηγίαις τὸ πλέον τοῦ αὐτάρ-
κους ἀποκληρωσαμένην, ἐβούλετο μὲν ἐκ θεμελίων καθαι-
ρήσειν, τὸ δὲ τῆς πράξεως ἀναιδὲς εὐλαβούμενος, τὸ μὲν
ἐκεῖθεν ὑφῄρει, τὸ δὲ κατέσειεν, τὰ ἔπιπλα, τὰς ἐφηρμος-
μένας λίθους, τὸ δ' ἄλλο τι ποιῶν τοιουτότροπον, οὐκ ἀνίει
ἄχρις οὗ φροντιστήριον ἰδεῖν, χαριεντισάμενος εἰπὼν, τὸ
μοναστήριον δέδρακε, διὰ φροντίδος τιθεμένων τῶν ἐν αὐτῷ,
ὅπως ἂν ἑαυτοῖς τὰ ἀναγκαῖα πορίσαιντο.
Τοιούτοις οὖν ὁ παρακοιμώμενος καθ' ἑκάστην
τοξεύμασιν βαλλόμενος ὡς εἰπεῖν, ἀθυμίας τε ἐνεπίμπλατο,
καὶ οὐκ εἶχεν ὅπως ἂν ἑαυτῷ τὰς ἀλγηδόνας ἰάσαιτο· παρη-
γόρει γὰρ αὐτὸν τῶν ὅλων οὐδέν· ὅθεν ἅπαξ ποτὲ ἀθρόον
κατασεισθεὶς ὁ ὑπερμεγέθης ἐκεῖνος καὶ νέφους τὴν κεφα-
λὴν πληρωθεὶς, ἀκρατὴς ἑαυτοῦ ἐγεγόνει, καὶ τὰ μέλη
παραλυθεὶς καὶ νεκρὸς ἔμψυχος γεγονὼς, μετὰ βραχὺ καὶ
αὐτὴν ἀπέρρηξε τὴν ψυχὴν, καὶ γέγονεν ὡς ἀληθῶς στήλη
Μιχαήλ Ψελλός ., Chronographia Cha. 4, sec. 52, line 10
Περὶ τῆς τοῦ βασιλέως ἀποκάρσεως.
Ὁ δέ γε αὐτοκράτωρ πρὸ τῆς ἐκ τοῦ σώματος

μεταθέσεως ἑτέραν ζητεῖ πνευματικωτέραν μετάθεσιν· καὶ
καταφρονεῖ μὲν βασιλείας, ἧς καὶ μετὰ βραχὺ ἀπαλλαγή-
σεσθαι ἔμελλε, κρείττων δὲ ξυμπάσης γίνεται σχέσεως καὶ
1283
πρὸς τὸν Θεὸν μετατίθεται· ἵνα δὲ μὴ ὀχλοῖτο μετατιθέμε-

νος καὶ τὰς ὁμολογίας διδοὺς τῷ Θεῷ, τῶν βασιλείων ἀπάρας
ἐφ' ὅπερ αὐτὸς ἱδρύσατο μοναστήριον παραγίνεται, μᾶλλον
δὲ τοῖς ἀχθοφοροῦσι μετακομίζεται· καὶ ἐπειδὴ ἐντὸς ἐγε-
γόνει τοῦ φροντιστηρίου καὶ τοῦ νεὼ ἐρείσας ἐδάφει ἱκετη-
ρίαν τίθεται τῷ Θεῷ, εὐπρόσδεκτον αὐτὸν φανῆναι θῦμα καὶ
καθαρὸν δεχθῆναι μετὰ τὴν τελείωσιν, Οὕτω τοίνυν ἐξιλεω-
σάμενος ἑαυτῷ τὸ θεῖον καὶ ἐξευμενίσας, τοῖς θύταις ἑαυ-
τὸν καὶ σφαγιασταῖς τοῦ ἐθελοθύτου καλλιερήματος δίδωσιν·
οἳ δὲ, περιστάντες αὐτὸν ἑκατέρωθεν καὶ τὰς πρωτουργοὺς
εὐχὰς τοῦ θύματος τῷ Κρείττονι ἐξυμνήσαντες, περιδύουσι
μὲν αὐτὸν τὴν βασίλειον ἐσθῆτα καὶ περιπόρφυρον, καὶ
ἐπενδύουσι τὸ ἱερὸν δέρας Χριστοῦ, τήν τε καλύπτραν τῆς
κεφαλῆς ἀφελόμενοι τὴν τοῦ σωτηρίου περικεφαλαίαν ἐπι-
τιθέασιν· εἶτα δὴ καὶ τῷ σταυρῷ καθοπλίσαντες
Μιχαήλ Ψελλός ., Chronographia Cha. 7 Eud,Rom, sec. 43, line 10
μούς.
Ὃ δὴ καὶ γενόμενον ἠγνοεῖτο τῷ βασιλεῖ· καὶ
οὐ θωπευτικὴν ποιοῦμαι τὴν ἱστορίαν, ἴστω Θεὸς, ἀλλ' ἀλη-
θεστάτην παντάπασιν, ὅθεν καὶ πλείω ἀφεῖκεν ἐπὶ τῷ
πράγματι γνοὺς ὕστερον δάκρυα ἢ ὅσα ἐκεῖνος πρὸ τοῦ
παθεῖν κατήνεγκέ τε καὶ ἀπωδύρετο· ἀλλ' οὐδ' ὅτε ἠγγέλθη
τῷ βασιλεῖ τοῦ Διογένους ἡ ἅλωσις, ἢ σκίρτημά τι ἐνεφά-
νισεν, ἢ ἄλλο τι χαρμονῆς εἶδος τοῖς περὶ αὐτὸν ἐπεδείξατο,
ἀλλ' εἰ μὴ τὰ παρὰ τῶν πολλῶν εὐλαβεῖτο ὀνείδη, ἐσκυθρώ-
παζεν ἂν μέχρι πολλοῦ. Ὁ μὲν οὖν καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς
ἐκκοπεὶς εἰς ὃ ἱδρύσατο φροντιστήριον ἐν τῇ νήσῳ ᾗ Πρώτη
ὄνομα ἐπανάγεται, ἔνθα βραχύ τι ἐπιβιοὺς τελευτᾷ οὔπω
ἔτη τέτταρα τὴν βασίλειον ἀρχὴν κατασχὼν, κρατεῖ δὲ
καθαρῶς τῆς ἀρχῆς ὁ Μιχαήλ.
ΜΙΧΑΗΛ Ζʹ Ἡ βασιλεία Μιχαὴλ τοῦ Δούκα.
Ἱστορεῖν τὸν αὐτοκράτορα Μιχαὴλ τοῦ Δούκα βου-

λόμενος, ἢ μᾶλλον σκιαγραφεῖν ὅσον ἐπὶ τοῦ λόγου ἐπιτομῇ,
τοῦτο πρῶτον τὸν ἀκροατὴν παραιτοῦμαι μὴ κρείττονας
τοὺς λόγους ἡγήσασθαι τῶν ἠθῶν ἐκείνου καὶ πράξεων,
ἀλλ' ὑστεροῦντας παρὰ πολύ· ἐγὼ δὲ ὅπερ πολλάκις πάσχω
1284
Άννα Κομνηνή Αλεξιάς Book 3, cha. 8, sec. 2, line 13
καὶ ἀρρένων καθίστατο καὶ κόσμος τῆς ἀνθρωπίνης

φύσεως· τὴν δὲ περὶ τὰ βασίλεια γυναικωνῖτιν παντάπασι
διεφθορυῖαν, ἐξ ὅτου ὁ Μονομάχος ἐκεῖνος τὸ τῆς βασι-
λείας ἀνεδήσατο κράτος, καὶ εἰς ἔρωτας ἀλόγους ἀπο-
κλίνασαν καὶ μέχρι τῆς βασιλείας τοὐμοῦ πατρὸς ἐπὶ τὸ
βέλτιον ἀλλοιώσασα εἰς κόσμον ἐπαινούμενον μετήνεγκε.
Καὶ ἦν ἰδεῖν τὰ βασίλεια τηνικαῦτα τάξεως ἐπαινουμένης
μετειληχότα· καὶ γὰρ ὅρους τε τῶν θείων ὕμνων ἔταξε καὶ
καιροὺς ἀρίστου τε καὶ ἀρχαιρεσίας ἐπήξατο στάθμη καὶ
κανὼν τοῖς πᾶσιν αὐτὴ γεγονυῖα, ὡς τὰ βασίλεια μᾶλλον
ἱερὰ Φροντιστήρια εἶναι δοκεῖν.
Τοιαύτη τις ἦν ἡ ὑπερφυὴς ὄντως καὶ ἱερὰ ἐκείνη γυνή. Σωφροσύνῃ
μὲν γὰρ τοσοῦτον ὑπερῆρε καὶ τὰς πάλαι ὑμνουμένας, περὶ
ὧν ὁ πολὺς λόγος, ὁπόσον ἀστέρας ἥλιος. Τὸν δὲ περὶ
τοὺς πένητας οἶκτον αὐτῆς καὶ τὴν δαψιλῆ πρὸς τοὺς
δεομένους χεῖρα τίς παραστήσειε λόγος; Κοινὸν μὲν ἦν
ἡ αὐτῆς ἑστία καταγώγιον τοῖς ἐξ αἵματος πενομένοις,
κοινὸν δὲ καὶ ξένοις οὐχ ἧττον. Ἱερέας δὲ καὶ μοναχοὺς
διαφερόντως ἐτίμα καὶ συνδειπνοῦντας εἶχε καὶ οὐδενὶ
ἄτερ μοναχῶν τὴν αὐτῆς τράπεζαν θεάσασθαι ἐνῆν.
Καὶ οὐκ ἔφερεν ἐπαναζεύξας τῇ βασιλίδι πόλει ὑπόθεσιν γίνεσθαι

τοῖς ἐθέλουσι διασύρειν τὰ ἐκείνου. Ἔνθεν τοι καὶ ἐκκλη-
σίαν κηρύττει καὶ συνέδριον μέγιστον εἰς τὰ ἐν Βλαχέρ-
ναις ἀνάκτορα ἑαυτὸν ἐθέλων ὑπόδικον πρῶτον κατα-
στήσασθαι καὶ οὕτω τὰ ὑπὲρ ἑαυτοῦ ἀπολογήσασθαι.
Παρῆν δὲ ἤδη καὶ ἡ σύγκλητος ἅπασα καὶ τὸ στρατιωτικὸν
καὶ ὅσον τοῦ ἱερατικοῦ καταλόγου καραδοκοῦντες τὸ τί ἂν
βούλοιτο ἡ τῶν ἁπάντων συνέλευσις. Τὸ δὲ ἦν ἄρα ἄλλο
οὐδὲν ἢ ἡ τῶν κατὰ τοῦ βασιλέως θρυλλουμένων ἀνάκρισις.
Παρῆσαν οὖν τηνικαῦτα οἱ τῶν ἱερῶν φροντιστηρίων
κηδεμόνες καὶ τὰ βιβλία ἐς μέσον τηνικαῦτα προὐτίθετο
(βρέβια ταῦτα ἡ συνήθεια οἶδε καλεῖν), ἐν οἷς ἀναγεγρά-
φαται τὰ ἐν ἑκάστῳ τεμένει κειμήλια. Καὶ τῷ μὲν φαινο-
μένῳ κριτὴς ὁ βασιλεὺς ἐπὶ τοῦ βασιλικοῦ καθῆστο θρόνου,
τῇ δ' ἀληθείᾳ αὐτὸς ἐξετασθησόμενος. Ἐξητάζετο τοίνυν
τὰ πάλαι παρὰ πολλῶν ἀνατεθέντα τοῖς εὐαγέσιν οἴκοις
1285
καὶ παρὰ τούτων ἐς ὕστερον ἢ καὶ αὐτοῦ τοῦ αὐτοκράτορος

ἀφαιρεθέντα.
ἐφοδιάζων, ἐπὰν τὸ Δαμάλιον κατέλαβεν (ἑσπέρα δὲ ἦν),

οὐ λαμπρὰ μὲν αὐτῷ τὰ εἰς τὴν πόλιν γεγονέναι εἰσιτήρια
ἐβούλετο οὐδὲ βασιλικὴν ἐπιδείξασθαι τὴν πομπὴν οὐδὲ
θεατρικὴν τὴν παρασκευὴν ἠθέλησεν ἐς νέωτα τὴν διαπε-
ραίωσιν φυλάξας, καθά γε καὶ ἐχρῆν. Ἀλλ' εὐθὺς εἰς
μονῆρες εἰσελθὼν περὶ λύχνων ἁφὰς τὰ ἀνάκτορα κατέλαβε.
Τῇ δὲ μετ' αὐτὴν ὅλος ἐγεγόνει τῆς τῶν δορυαλώτων
καὶ ξένων θεραπείας. Τῶν μὲν οὖν παίδων ὁπόσα γονέων
ἐστέρηντο τῇ πικρᾷ τῆς ὀρφανίας τρυχόμενα κακότητι
τοῖς τε συγγενέσι καὶ ὁπόσους σεμνοῦ βίου ᾔδει ὄντας καὶ
τοῖς καθηγουμένοις τῶν ἱερῶν φροντιστηρίων διανείμας,
ἐπέσκηψε μὴ ὡς δοῦλα, ἀλλ' ὡς ἐλεύθερα ἀνάγειν παντοίας
παιδείας ἀξιοῦντας καὶ τὰ ἱερὰ ἐκπαιδεύοντας γράμματα.
Τινὰ δὲ καὶ εἰς ὅπερ αὐτὸς ἀνήγειρεν ὀρφανοτροφεῖον,
παιδευτήριον τοῦτο πλέον πεποιηκὼς τοῖς ἐθέλουσι,
παρεδίδου τοῖς προϊσταμένοις τὴν ἐγκύκλιον ἐκπαι-
δεύεσθαι παιδείαν.
Ἐν γὰρ τοῖς πρὸς τὴν ἀκρό-
πολιν μέρεσιν, ἔνθα καὶ τὸ στόμα τοῦ πόντου ἀνοίγεται,
ναὸν ἐφευρηκὼς μεγέθει μέγιστον ἐπ' ὀνόματι τοῦ
μεγάλου τῶν ἀποστόλων Παύλου, ἐνταῦθα πόλιν ἑτέραν ἐν
Παύλου κλῆρος μέγας κατείλεκτο καὶ πολὺς καὶ φώτων

δαψίλεια. Καὶ παραγενόμενος εἰς τουτονὶ τὸν νεὼν ἴδοις
ἂν χοροὺς ἑκατέρωθεν ἀντᾴδοντας. Κατέταξε γὰρ τῷ τῶν
ἀποστόλων νεῷ ᾄδοντας καὶ ᾀδούσας κατὰ τὸν Σολομῶντα.
Ἐπιμελὲς γὰρ καὶ τὸ τῶν διακονισσῶν πεποίηκεν ἔργον.
Πολλὴν δὲ φροντίδα καὶ τῶν ἐπιξενουμένων Ἰβηρίδων
μοναχῶν ἐπεποίητο θύραν ἐκ θύρας ἀμειβουσῶν τὸ πρότε-
ρον, ἐπὰν εἰς τὴν Κωνσταντίνου ἐπιδημήσαιεν· ἀλλὰ καὶ
ταύταις ἡ κηδεμονία τοὐμοῦ πατρὸς ἀνεδείματο φροντιστή-
ριον μέγιστον τάς τε τροφὰς καὶ τὰς προσηκούσας ἐσθῆτας
1286
διοικονομησαμένου. Ὁ μὲν οὖν Ἀλέξανδρος ἐκεῖνος ὁ

Μακεδὼν αὐχείτω μὲν ἐπὶ τῇ κατ' Αἴγυπτον Ἀλεξανδρείᾳ,
ἐπὶ τῇ κατὰ Μήδους Βουκεφάλῃ, ἐπὶ τῇ κατ' Αἰθιοπίαν
Λυσιμαχίᾳ. Ὁ δὲ αὐτοκράτωρ Ἀλέξιος οὐκ ἂν οὑτωσὶ ἐπὶ
ταῖς ἀνεγερθείσαις παρ' αὐτοῦ πόλεσιν ἐναβρύνοιτο, ἃς
πανταχοῦ ἴσμεν ἀνοικοδομηθείσας αὐτῷ, ὅσον ἐπὶ ταύτῃ
τῇ πόλει μεγαλαυχεῖ.
Ἀλλὰ ταῦτα μὲν τὰ τεμένη καὶ ἱερὰ Φροντιστήρια εἰσιόντι σοι
κατὰ λαιὰν ἀπαντήσειε· κατὰ δὲ τὴν δεξιὰν τοῦ μεγάλου τεμένους
παιδευτήριον...
ταύταις ἡ κηδεμονία τοὐμοῦ πατρὸς ἀνεδείματο φροντιστή-

ριον μέγιστον τάς τε τροφὰς καὶ τὰς προσηκούσας ἐσθῆτας
διοικονομησαμένου. Ὁ μὲν οὖν Ἀλέξανδρος ἐκεῖνος ὁ
Μακεδὼν αὐχείτω μὲν ἐπὶ τῇ κατ' Αἴγυπτον Ἀλεξανδρείᾳ,
ἐπὶ τῇ κατὰ Μήδους Βουκεφάλῃ, ἐπὶ τῇ κατ' Αἰθιοπίαν
Λυσιμαχίᾳ. Ὁ δὲ αὐτοκράτωρ Ἀλέξιος οὐκ ἂν οὑτωσὶ ἐπὶ
ταῖς ἀνεγερθείσαις παρ' αὐτοῦ πόλεσιν ἐναβρύνοιτο, ἃς
πανταχοῦ ἴσμεν ἀνοικοδομηθείσας αὐτῷ, ὅσον ἐπὶ ταύτῃ
τῇ πόλει μεγαλαυχεῖ.
Ἀλλὰ ταῦτα μὲν τὰ τεμένη καὶ
ἱερὰ Φροντιστήρια εἰσιόντι σοι κατὰ λαιὰν ἀπαντήσειε·
κατὰ δὲ τὴν δεξιὰν τοῦ μεγάλου τεμένους παιδευτήριον
ἕστηκε τῶν γραμματικῶν παισὶν ὀρφανοῖς ἐκ παντοδαποῦ
γένους συνειλεγμένοις, ἐν ᾧ παιδευτής τις προκάθηται καὶ
παῖδες περὶ αὐτὸν ἑστᾶσιν, οἱ μὲν περὶ ἐρωτήσεις ἐπτοη-
μένοι γραμματικάς, οἱ δὲ ξυγγραφεῖς τῶν λεγομένων σχε-
δῶν. Καὶ ἔστιν ἰδεῖν καὶ Λατῖνον ἐνταῦθα παιδοτριβούμε-
νον καὶ Σκύθην ἑλληνίζοντα καὶ Ῥωμαῖον τὰ τῶν Ἑλλήνων
συγγράμματα μεταχειριζόμενον καὶ τὸν ἀγράμματον Ἕλληνα
ὀρθῶς ἑλληνίζοντα, τοιαῦτα καὶ περὶ τὴν λογικὴν παί-
δευσιν τὰ τοῦ Ἀλεξίου σπουδάσματα.
Θεόδωρος Στουδίτης Epistulae Epistle 7, line 42
νικὸν φῦλον. οὐδὲ γὰρ ὅτι τῶν τοσούτων τοῦ χρυσίου ταλάντων ἡ
ἄφεσις γέγονε θαυμαστὸν μόνον, καίπερ ὂν ἀνυπέρβλητον, ἀλλ' ὅτι
καὶ πόρος ἀδικίας πολυπλάσιος ἐν τῇ τοιαύτῃ ὑποθέσει συνεξεκόπη
ὁσιώτατον. ἤρθη ἐκ μέσου στραγγαλιὰ βιαίων καὶ ψυχοφθόρων
1287
ἀπαιτημάτων λαθοῦσα τοὺς πρὸ σοῦ ἅπαντας, καίπερ τινὰς εὐσεβῶς

βεβασιλευκότας· τοῦτο γὰρ σοὶ ἀπέκειτο. πέπαυται ἐφομοσία, πολυ-
ορκία, μᾶλλον δὲ ψευδορκία ἐπί τε τῶν ἀπαιτούντων καὶ ἀπαιτου-
μένων, ἀμφοτέρων ἐντεῦθεν ὡς τὸ συμβὰν ἀπολλυμένων, τοῦ μὲν ὅ
τι ἀποκρύψειεν πειρωμένου, τοῦ δὲ ὅτι ὑπερπιάσειεν καταπολυορ-
κοῦντος. πέπαυται ἔκθλιψις στενοχωρουμένων καὶ πενομένων φρον-
τιστήρια, οὐχ ὅπως τῆς πτωχείας φάρμακον ἀλεξιτήριον ἐξευρεθείη
ζητούντων (ἧττον γὰρ ἂν ἦν τὸ λυπηρόν), ἀλλ' ἵνα τὸ ἀσύνθετον καὶ
ἄνωθέν πως ὡς ἁμαρτίας γέννημα ἐπεισφρῆσαν ἀποτίσωνται τοῖς
πράκτορσιν. οὐκέτι αἱ ὁδοὶ τελωνοῦνται, ὅσαι κατὰ γῆς, ὅσαι κατὰ
θάλασσαν. ἀντίφθογγα ταῦτα τῶν ὑπὸ τοῦ μεγάλου καὶ ἱεροῦ Χρυ-
σοστόμου εἰρημένων· οὐκέτι ἠπειρῶται ἐξαργυρίζονται ἄδικα κατὰ
τοὺς στενωποὺς ἐκ τῶν ἐπικαθημένων ὡσανεὶ ἀγρίου τινὸς δαίμονος
ἢ ἀτιθάσσου θηρός, ἀπογευομένου πάντως ἐκ τῆς τοῦ πενομένου
ὁδίτου ἐπιφορτώσεως, οὐδ' αὖ δέει τῶν τοιούτων αἰσχρῶν λημμάτων
οἴκοι μένουσιν οἱ ἀπορούμενοι, μήτε τὰ ἐν ἄστει μήτε τοὺς παραθα-
λασσίους τόπους καταλαμβάνοντες· πανταχοῦ γὰρ οἱ τῆς ἀδικίας
ὁ ἀρχιεπίσκοπος ὡς κατ' αὐτοὺς καθῃρημένος καὶ ἐν πολλῇ στε-

νοχωρίᾳ παραγγελίᾳ τε καὶ ἀσφαλείᾳ, ὡς καὶ τροφὴν μέτρου λαμ-
βάνειν αὐτὸν παρακελευσθέντων τῶν τροφοδοτῶν, εἶτα ἐν τῷ παλα-
τίῳ μετεγκλεισθείς, ἄρτι τε ἐν ξενίᾳ παραρριφείς; ὑπὲρ τίνος ἡ
τιμιότης σου σὺν τοῖς ἀδελφοῖς ἐν Θεσσαλονίκῃ φρουρουμένη, Θε-
όσωστός τε ὁ ἡγούμενος διωκόμενος σὺν τοῖς φοιτηταῖς ἐκ τῆς αὐτῆς
πόλεως, ἕτερός τε ἡγούμενος ἀμέτρως μαστιγωθεὶς τῶν ἐκεῖσε; ὑπὲρ
τίνος Ναυκράτιός τε καὶ Ἀρσένιος οἱ ἀδελφοὶ ἕως δεῦρο ἀσφαλῶς
καταφρουρούμενοι, Βασίλειός τε καὶ Γρηγόριος ὡσαύτως; ὑπὲρ τίνος
Στέφανος ὁ ἐνάρετος ἡγούμενος σὺν πεντήκοντα μαθηταῖς μετα-
νάστης ἐκ τοῦ οἰκείου φροντιστηρίου, σὺν ἑκατόν τε δέκα ἅμα
ἐπισκόπῳ, πρότερον ἀναθεματικὼς τὴν μοιχοσύνοδον ὡς τὸ εὐαγ-
γέλιον λύσασαν, καθὰ περιέχει τὸ ἀποσταλὲν παρ' αὐτοῦ γραμμα-
τεῖον; ὑπὲρ τίνος Ἀντώνιος ὁ εὐλαβέστατος ἡγούμενος ἐν φρουρᾷ
εἰς τὸ Ἀμόριν, ὁμοίως τοῦ προτέρου σὺν τῇ κατ' αὐτὸν ἀδελφότητι
ἀναθεματικὼς τὴν μοιχοσύνοδον; ὑπὲρ τίνος οἱ περὶ τὸν ἀδελφὸν
Αἰμιλιανὸν ἐν Θυνίᾳ παρὰ τοῦ Νικομηδέως δεθέντες καὶ ἀχθέντες,
πεῖράν τε μαστίγων καὶ ἐμπαιγμῶν λαβόντες, καταληϊσαμένων τῶν
ἐπιπεσόντων αὐτοῖς τὰ τῆς μονῆς ὡς πολεμικὰ λάφυρα; ὑπὲρ τίνος
ἐν Χερσῶνι δεδιωγμένος Λέων ὁ θεοσεβέστατος ἐπίσκοπος τὸ
ἐπίκλην Βαλελάδης, Ἀντώνιός τε ὁ τετιμημένος ἡγούμενος σὺν
1288
Εὐφροσύνῃ ἡγουμένῃ
Ἀκηκοὼς καὶ νῦν ὅτι παρεμυθήθη σου ἡ τιμιότης ἀπὸ τοῦ περὶ
τὴν μακαρίαν μητέρα πάθους εὐχαρίστησα τῷ Κυρίῳ, ὃς ἐγνώρισέ
σε καὶ φιλομήτορα γνησιεύουσαν καὶ φιλόθεον ἀριστεύουσαν, τὸ
μὲν διὰ τοῦ ἀγαπητικοῦ λυπηροῦ, τὸ δὲ διὰ τοῦ συμμεμετρημένου
παρακλητικοῦ· ἐξ ὧν ἀποδέδεικται ὅτι καὶ μητέρα καὶ θεὸν ἠγάπη-
σας. ἀλλὰ δεῦρο, κυρία, χαίρουσα καὶ τρέμουσα βάδιζε τὴν ὁδόν
σου, χαίρουσα μὲν ὅτι ἠξίωσαι τοιαύτης μητρὸς θυγάτηρ χρηματί-
σαι, τρέμουσα δὲ ὅτι τὸ τῆς προστασίας φροντιστήριόν σοι πάρεστιν,
οὗ οὐχ ὁ τυχὼν ἀγὼν οὐδὲ εὐκαταφρόνητος ὁ μισθός, ἀλλὰ καὶ λίαν
ἀμφοτέρωθεν τὸ ὕψωμα τοῖς νοῦν ἔχουσιν.
Σὺ οὖν ὡς ἐχέφρων, ὡς συνετή, ὡς μητρόθεν ἠγμένη ἐν πνεύματι
ἄριστον βίον καὶ κεκανονισμένον διέλασον, τύπον ἑαυτὴν προθεῖσα
ἀγαθοεργίας ταῖς ἀδελφαῖς. μὴ νυστάξῃ τὸ ὄμμα τῆς καρδίας σου
ἀπὸ φυλακῆς τῶν ἐντολῶν τοῦ θεοῦ, μὴ βύσῃς τὸ οὖς τῆς ψυχῆς
εἰσακούειν φωνῆς διδασκαλικῆς, διδασκομένη καὶ διδάσκουσα,
φωτιζομένη καὶ φωτίζουσα, χειραγωγουμένη καὶ χειραγωγοῦσα,
προσαγομένη θεῷ καὶ προσάγουσα. ἀκουστὸν εἴη τὸ ὄνομά σου ἐν
ἀγαθῇ πολιτείᾳ, ὡς ἂν δοξάζηται θεὸς ἐν σοὶ καὶ ἐν τῇ μονῇ σου,
Manuel Philes Poeta, Scr. Rerum Nat., Carmina Cha. 4, poem 17, line 26
Τῆς γῆς βασιλεῖς· τί γὰρ ἄλλο φθέγξομαι,

Τῶν σῶν ἀγαθῶν ὡς ἀληθῶς ἄξιον;
Σὺ δ' ὢν μετὰ σώματος ἄλλος ἄγγελος,
Σαυτὸν ταπεινοῖς Χριστὸν ἐκμιμούμενος,
Ὃς ὑπὲρ ἡμῶν τίνος οὐκ ἠνέσχετο;
Κἂν σταυρὸν εἴποις, κἂν πάθη, κἂν θάνατον,
Ἃ καὶ σὺ πάσχεις μυστικῶς ἑκάστοτε·
Τὴν σὴν γὰρ οἶδεν ἡ κτίσις προαίρεσιν.
Εἰ γοῦν ἅπαντας ἐκνικᾷς παντάπασι,
Κἀνταῦθα νίκα τὴν ἐμὴν περίστασιν·
Δεδοίκασι γὰρ καὶ τὰ Φροντιστήρια
Τακέντα λιμῷ τὸν Φιλῆν τὸν ἄθλιον,
Ἐφ' ἃ πρὸ παντὸς δυστυχῶς ἐπείγομαι,
Τὸν τῆς τραπέζης καιρὸν ἀκριβούμενος.
Καὶ πάντα λοιπὸν γίνεταί μοι δεύτερα
1289
Πρὸς τὴν ἀνάγκην τῆς ἐνύλου φύσεως.

Τροφῆς δ' ἀφορμὰς μυρίας ἐπίστασαι,
Καὶ δυνατόν σοι δόντι μηδὲν οἴκοθεν
Τρέφειν τὸν οἰκέτην με δαψιλέστατα;
Τὸν γρίφον οἶδας τοῦ λόγου καὶ δύσκολον.
Ποῦ γὰρ θεμιτὸν οἰκέτην εὐνούστατον,
Ευάγριος Εκκλησιαστική ιστορία.

Pa. 22, line 24
μένοι, οὕτω παρρησίᾳ γέγραφεν, οὕτω σφοδρῶς ἐπετίμησε

μόνον τὸν ἴδιον βασιλέα εὐλαβούμενος, ὡς καὶ τὸν
βασιλέα Θεοδόσιον τὰς ἰδίας ἀνακαλεσάμενον κελεύσεις
πάντα πρὸς χάριν Χριστιανῶν ἐκπληρῶσαι, παραλῦσαι
δὲ καὶ τὸν ὕπαρχον τὸν ταῦτα διδάξαντα τῆς ἀρχῆς
δεηθῆναί τε τοῦ παναγίου καὶ ἀερίου μάρτυρος ἐπὶ ῥήμα-
τος ἱκετεύειν τε καὶ εὔχεσθαι ὑπὲρ αὐτοῦ, καὶ τῆς οἰκείας
εὐλογίας μεταδιδόναι. Διέτριψε τοίνυν ἐν σαρκὶ τόνδε
τὸν βίον διαθλεύων ἔτη ἓξ καὶ πεντήκοντα· ἐν μὲν τῷ
πρώτῳ φροντιστηρίῳ ἔνθα τὰ θεῖα κατηχήθη, ἔτη ἐννέα,
ἐν δὲ αὖ τῇ καλουμένῃ μάνδρᾳ ἑπτὰ καὶ τεσσαράκοντα·
ἔν τινι μὲν στενῷ τόπῳ ἔτεσι δέκα τὸν ἀγῶνα διανύσας,
ἐν δὲ κίοσι βραχυτέροις ἑπτά, καὶ ἐπὶ τεσσαρακοντά-
πηχυν ἔτη τριάκοντα.
Τούτου τὸ πανάγιον σῶμα μετὰ τὴν ἐνθένδε ἐκδημίαν
κατὰ τὴν Ἀντιοχέων ὕστερον εἰσήχθη, Λέοντος τὰ
σκῆπτρα διέποντος, Μαρτυρίου τηνικαῦτα τῆς Ἀντιόχου
προεδρεύοντος, Ἀρταβουρίου δὲ αὖ τῶν
Ευάγριος Εκκλησιαστική ιστορία. Pa. 29, line 23
ἰχνηλατεῖται τεῖχος, τῶν λειψάνων ξεναγούντων τὰς

ὄψεις – , εἰσὶ δὲ οἵ φασι τὸν πρεσβύτερον Θεοδόσιον τὸ
τεῖχος εὐρῦναι. Καὶ χρυσίον δὲ διακοσίας ἕλκον λίτρας
τῷ Βάλεντος ἐδωρήσατο λουτρῷ κατά τι μέρος ἐμπρη-
σθέντι.
21. Ἔνθεν τοίνυν ἡ Εὐδοκία ἐν Ἱεροσολύμοις δὶς
ἀφικνεῖται. Καὶ ὅτου μὲν χάριν ἢ τί πρωτοτύπως ὥς φασι
βουλομένη, τοῖς ἱστορήσασι καταλειπτέον, εἰ καὶ μὴ ἀλη-
θίζεσθαί μοι δοκοῦσιν. Ὅμως δ' οὖν ἀνὰ τὴν ἁγίαν
Χριστοῦ πόλιν γενομένη πολλὰ πρὸς τιμῆς τοῦ σωτῆρος
πέπραχε θεοῦ, ὥστε καὶ εὐαγῆ δείμασθαι Φροντιστήρια καὶ
1290
τὰς καλουμένας λαύρας· ἐν οἷς ἡ μὲν δίαιτα διάφορος, ἡ δέ

γε πολιτεία εἰς ἕνα τελευτᾷ θεοφιλῆ σκοπόν.
Οἱ μὲν γὰρ ἀγεληδὸν ζῶντες οὐδενὶ τῶν ἐς γῆν βριθόν-
των κρατοῦνται· οὐ χρυσὸς γὰρ αὐτοῖς ἐστι, τί δ' ἂν φαίην
χρυσός, ὅτε οὔτε ἰδική τις ἐσθὴς οὐδέ τι τῶν ἐδωδίμων.
Ὃ γὰρ νῦν τις ἀμπέχεται τριβώνιον ἢ ἐξωμίδα, τοῦτο μετὰ
σμικρὸν ἕτερος ἀμφιέννυται, ὡς καὶ τὴν πάντων ἐσθῆτα
ἑνὸς εἶναι δοκεῖν καὶ τὴν ἑνὸς ἁπάντων. Καὶ κοινὴ τράπεζα
παρατίθεται οὐκ ὄψοις κεκαρυκευμένη οὐδέ τινι τῶν ἄλλων
ἡδυσμάτων, λαχάνοις δὲ καὶ ὀσπρίοις μόνοις δεξιουμένη εἰς
τροφὴν αὐτάρκη δεόμενοι οὕτω κομιδῇ βραχέσιν ἀρκοῦνται·

ἐχθροὶ τῶν ἰδίων βουλήσεων καὶ τῆς φύσεως, ἔκδοτοι τοῖς
τῶν πέλας θελήμασιν, ἵνα διὰ πάντων αὐτοῖς τὸ ἡδὺ τῆς
σαρκὸς ἐξωσθείη, καὶ ψυχὴ διακυβερνῴη τὰ κάλλιστα καὶ
θεὸν ἀρέσκοντα νουνεχῶς ἐκλεγομένη τε καὶ περισώζουσα·
μακάριοι τῆς ἐνταῦθα διαίτης, μακαριώτεροι τῆς ἐντεῦθεν
μεταστάσεως, ἐς ἣν διὰ παντὸς χαίνουσι τὸν ποθούμενον
αὐτοῖς ἰδεῖν ἐπειγόμενοι.
22. Πολλοῖς τοίνυν τοιούτοις ἐντυχοῦσα ἡ Θεοδοσίου
σύμβιος, καὶ πολλά, ὥς μοι λέλεκται, τοιαῦτα φροντι-
στήρια δειμαμένη, καὶ μὴν καὶ τὰ τείχη πρὸς τὸ κρεῖττον
Ἱεροσολύμων ἀνανεωσαμένη, καὶ τέμενος μέγιστον ἀνίστη,
ἐξοχῇ τε καὶ κάλλει προὖχον, τοῦ πρώτου διακόνων τε
καὶ μαρτύρων Στεφάνου, οὔτι στάδιον Ἱεροσολύμων
διεστώς· ἐν ᾧ καὶ τίθεται πρὸς τὸν ἀγήρω μεταχωρή-
σασα βίον. Ἀμείψαντος δὲ μετὰ ταῦτα, ἢ καὶ ὥς τισι
δοκεῖ πρὸ τῆς Εὐδοκίας, καὶ Θεοδοσίου, τὴν βασιλείαν
ὀκτὼ καὶ τριάκοντα ἔτεσι τούτῳ διακονησαμένης, Μαρ-
κιανὸς ὁ πανάριστος τὴν Ῥωμαίων ἀρχὴν περιβάλλεται.
Ἃ δ' οὖν καὶ ὑπ' αὐτῷ πέπρακται τῶν ἑῴων ἡγεμονεύ-
οντι, ἡ ἑξῆς εὖ μάλα σαφῶς ἱστορία παραστήσει,
δήκασι τῇ πόλει, βιαζόμενοι Φλαβιανὸν ἀναθεματίσαι τὴν

ἐν Καλχηδόνι σύνοδον καὶ τὸν τόμον Λέοντος. Πρὸς ὃ
δυσανασχετοῦντος Φλαβιανοῦ, καὶ τῶν μοναχῶν μετὰ
πολλῆς τῆς ῥύμης ἐνισταμένων, ἀναστὰς ὁ λεὼς τῆς
1291
πόλεως φόνον πολὺν τῶν μοναχῶν κατειργάζετο· ὡς καὶ

πολλοὺς καὶ ἀναριθμήτους αὐτῶν τάφον τὸν Ὀρόντην
κληρώσασθαι, τῶν σωμάτων τοῖς κύμασι κηδευθέντων.
Συνέπεσε δὲ καὶ ἕτερον τούτῳ οὐκ ἐλαττούμενον. Τὸ γὰρ
τῆς Κοίλης Συρίας, νῦν δὲ δευτέρας προσαγορευομένης
μοναδικόν, προσπάσχον τῷ Φλαβιανῷ, ἐπειδὴ τὸν μονήρη
μετῆλθε βίον ἔν τινι φροντιστηρίῳ ἐπὶ ἀγροῦ – Τιλμογνὼν
ὄνομα τούτῳ – διακειμένῳ, ἔπεισι τῇ Ἀντιόχου ἀμύνειν
τῷ Φλαβιανῷ βουλόμενον, ὡς κἀνταῦθα οὐ μικρά τινα
συμβῆναι. Εἴτε οὖν ἐκ τῶν προτέρων, εἴτε καὶ ἐκ τῶν
δευτέρων, ἢ καὶ ἐξ ἀμφοῖν, ὁ Φλαβιανὸς ἐκβάλλεται,
κατακριθεὶς Πέτρας οἰκεῖν πρὸς ταῖς ἐσχατιαῖς τῶν
Παλαιστινῶν κειμένας.
33. Ἐκβεβλημένου τοίνυν Φλαβιανοῦ, Σευῆρος ἐπὶ
τὸν ἱερατικὸν τῆς Ἀντιόχου θρόνον ἄνεισι, χρηματιζούσης
τῆς πόλεως ἔτος πρῶτον καὶ ἑξηκοστὸν καὶ πεντακοσι-
οστόν, ἀνὰ τὸν Δῖον μῆνα, τῆς ἕκτης ἐπινεμήσεως τοῦ
τῆς πόλεως ἔτος πρῶτον καὶ ἑξηκοστὸν καὶ πεντακοσι-

οστόν, ἀνὰ τὸν Δῖον μῆνα, τῆς ἕκτης ἐπινεμήσεως τοῦ
τηνικάδε κύκλου, κατὰ τήνδε τὴν γραφὴν χρηματιζούσης
πρῶτον τεσσαρακοστὸν καὶ ἑξακοσιοστὸν ἔτος. Ὃς
πατρίδα τὴν Σωζοπολιτῶν κληρωσάμενος, ἣ μία τοῦ
Πισιδῶν ἐστιν ἔθνους, δικανικοῖς πρώην ἐσχολάκει λόγοις
ἀνὰ τὴν Βηρυτίων· ἐκ δὲ τῆς τῶν νόμων ἀσκήσεως εὐθὺ
τοῦ ἁγίου μεταλαβὼν βαπτίσματος ἀνὰ τὸ ἱερὸν τέμενος
Λεοντίου τοῦ θεσπεσίου μάρτυρος, τοῦ ἐπὶ τῆς Τριπο-
λιτῶν Φοινίκης παράλου τιμωμένου, ἐπὶ τὸν μονήρη βίον
μετῆλθεν ἔν τινι φροντιστηρίῳ, ἀνὰ τὸν μέσον χῶρον
κειμένῳ Γάζης τοῦ πολίσματος καὶ τοῦ λεγομένου Μαι-
ουμᾶ τοῦ πολιχνίου. Ἔνθα καὶ Πέτρος ὁ Ἴβηρ ὁ τῆς
αὐτῆς Γάζης προεδρεύσας καὶ σὺν Τιμοθέῳ τῷ Αἰλούρῳ
πεφευγὼς διὰ τῶν αὐτῶν ἦλθε σκαμμάτων, πολὺν λόγον
ἑαυτῷ καταλελοιπώς. Καὶ Νηφαλίῳ μὲν ὁ Σευῆρος
διαλογικῶς συμπλέκεται, τῆς αὐτῆς αὐτῷ πρότερον καθ-
εστῶτι μοίρας περὶ τὴν μίαν φύσιν, ὕστερον δὲ τῆς ἐν
Καλχηδόνι συνόδου καὶ τῶν δύο πρεσβευόντων φύσεις
ἐπὶ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ γενομένῳ. Ἐξελαύ-
νεται δὲ πρὸς αὐτοῦ Νηφαλίου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ τοῦ
1292
κειμένῳ Γάζης τοῦ πολίσματος καὶ τοῦ λεγομένου Μαι-

ουμᾶ τοῦ πολιχνίου. Ἔνθα καὶ Πέτρος ὁ Ἴβηρ ὁ τῆς
αὐτῆς Γάζης προεδρεύσας καὶ σὺν Τιμοθέῳ τῷ Αἰλούρῳ
πεφευγὼς διὰ τῶν αὐτῶν ἦλθε σκαμμάτων, πολὺν λόγον
ἑαυτῷ καταλελοιπώς. Καὶ Νηφαλίῳ μὲν ὁ Σευῆρος
διαλογικῶς συμπλέκεται, τῆς αὐτῆς αὐτῷ πρότερον καθ-
εστῶτι μοίρας περὶ τὴν μίαν φύσιν, ὕστερον δὲ τῆς ἐν
Καλχηδόνι συνόδου καὶ τῶν δύο πρεσβευόντων φύσεις
ἐπὶ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ γενομένῳ. Ἐξελαύ-
νεται δὲ πρὸς αὐτοῦ Νηφαλίου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ τοῦ
οἰκείου φροντιστηρίου, μεθ' ἑτέρων πολλῶν τὰ παρα-
πλήσια δοξαζόντων αὐτῷ. Ἔνθεν ἐπὶ τὴν βασιλέως
ἄνεισι πόλιν, ὑπέρ τε αὐτοῦ καὶ τῶν ἅμα αὐτῷ ἐξελη-
λαμένων πρεσβεύσων· καὶ Ἀναστασίῳ τῷ βασιλεῖ
γνώριμος καθίσταται, ὡς τὰ περὶ τούτων τῷ συγγράψαντι
τὸν Σευήρου βίον ἀνείληπται. Συνοδικὰς τοίνυν ἐπι-
στολὰς γράφων ὁ Σευῆρος ῥητῶς τὴν ἐν Καλχηδόνι
σύνοδον ἀνατεθεμάτικε· περὶ οὗ τὰ πρὸς Ἀλκίσωνά φησι
γράμματα ταυτὶ τὰ ῥήματα·
“Τὰ μὲν συνοδικὰ Τιμοθέου τοῦ νῦν Κωνσταντινου-
πόλεως ἐδέχθη ἐνταῦθα ἐν Παλαιστίνῃ, ἡ δὲ καθαίρεσις
εἰρημένην μοι Καίσαρος πόλιν. Οὗτος ὁ Ἰωάννης ὁ

Χουζιβίτης, ἐπεὶ τὴν Ἀρκεσιλάου τοῦ λελεγμένου μοι
γυναῖκα ἠκηκόει θάτερον τοῖν ὀφθαλμοῖν ὑπὸ κερκίδος
ἐκκοπέντα, δρομαίως ᾔει πρὸς αὐτὴν τὸ πάθος ἐπισκε-
ψόμενος. Ὡς δ' οὖν ἐθεάσατο τήν τε κόρην ἐκπεσοῦσαν
τέλεόν τε τὸν ὀφθαλμὸν διαρρυέντα, σπόγγον ἐπιτάττει
τῶν τινι παρεφομαρτούντων ἰατρῶν ἐνεγκεῖν, εἰσαγαγεῖν
τε τὸ διαρρυὲν ὡς ἂν δύναιτο, καὶ τὸν σπόγγον περι-
θέντα τελαμῶσιν ἀναδῆσαι, οὔτι παρόντος Ἀρκεσιλάου.
Ἔτυχε γὰρ τῷ Ζωσιμᾷ παρὼν ἐν τῷ κατ' αὐτὸν φρον-
τιστηρίῳ, ὅπερ ἐπὶ τῆς Σινδηνῶν ἔκειτο κώμης, διεστώσης
τῆς Καίσαρος σταδίους μάλιστα πεντακοσίους. Δρομαῖοι
τοίνυν παρὰ τὸν Ἀρκεσίλαον ἐκτρέχουσίν οἱ ταῦτα
1293
διαγγέλλοντες. Καθῆστο δὲ πρὸς Ζωσιμᾷ ὁ Ἀρκεσί-

λαος τὰς διαλέξεις ποιούμενος· ὅπερ ἐπειδὴ διέγνω,
διωλύγιον ἀνεκώκυε, καὶ τὰς τρίχας ἐκτίλλων καὶ
διασπῶν εἰς οὐρανὸν ἀνέπεμπε. Τοῦ δὲ Ζωσιμᾶ πυνθα-
νομένου τὴν αἰτίαν, τὸ συμβὰν ὁ Ἀρκεσίλαος ἔλεγε ταῖς
οἰμωγαῖς καὶ τοῖς δάκρυσι συχνὰ διακοπτόμενος. Ἀφεὶς
οὖν τοῦτον ὁ Ζωσιμᾶς αὐτὸς καθ' ἑαυτὸν εἴς τι δωμάτιον
ἐστρέχει ἔνθα τῷ θεῷ, ὡς θεμιτὸν τοῖς τοιούτοις,
ἀτοπημάτων εἶναι. Ἔστιν δὲ οὗ πρὸς τὰ ἐναντία μετα-

χωρήσας καὶ αὐτοὺς διεχρήσατο, τοῖς νόμοις ἐκδοὺς οὓς
ἀφῆκεν ἀνὰ τὰ ἄστη ἀνοσιουργεῖν βαρβάροις ἴσα. Καὶ
τὰ μὲν περὶ τούτων λεπτομερῶς λέγειν κρεῖττον καὶ
λόγου καὶ χρόνου· ἀπόχρη δὲ ταῦτα τεκμηριῶσαι καὶ τὰ
ἐπίλοιπα.
33. Γεγόνασι δὲ κατ' ἐκεῖνο καιροῦ ἄνδρες θεοφόροι
καὶ μεγάλων σημείων ἐργάται πολλαχοῦ μὲν γῆς, ὧν δὲ
τὸ κλέος ἑκασταχοῦ διέλαμψεν. Βαρσανούφιος, Αἰγύπτιος
γένος, οὕτως ἐν σαρκὶ τὸν ἄσαρκον διήθλησε βίον ἔν τινι
φροντιστηρίῳ ἀγχοῦ Γάζης τοῦ πολίσματος, ὥστε πολλὰ
μὲν καὶ μνήμης κρείττονα θαυματουργῆσαι, πιστεύεσθαι
δὲ καὶ ζῆν αὐτὸν ἐν οἰκίσκῳ καθειργμένον, καίτοι γε ἀπὸ
τούτων πεντήκοντα καὶ πρός γε χρόνων οὔτε ὀφθέντα τῳ,
οὔτε τῶν ἐπὶ γῆς τινος μετειληφότα. Οἷς δυσαπιστῶν
Εὐστόχιος ὁ τῶν Ἱεροσολύμων πρόεδρος ἐπειδὴ διορύττειν
ἔγνω τὸν οἰκίσκον οὗ καθεῖρκτο ὁ ἄνθρωπος τοῦ θεοῦ, πῦρ
ἐκθορὸν μικροῦ τοὺς αὐτόσε πάντας ἐνέπρησε.
34. Γέγονε δὲ καὶ ἀνὰ τὴν Ἔμεσαν Συμεώνης, ἀνὴρ
οὕτως τὸν τῆς κενοδοξίας ἀποδυσάμενος χιτῶνα ὡς καὶ
παράφορον τοῖς οὐκ εἰδόσι δόξαι αὐτὸν εἶναι,
κοινὰ μακρὰν ἐκδιώξας· οἳ καὶ σποράδες γενόμενοι πολ-

λοὺς σφίσι προσηταιρίσαντο.
Τούτων ὑπερήσπιζε Θεόδωρος ἐπίκλην Ἀσκιδᾶς, ἐπί-
σκοπος μὲν τῆς Καίσαρος ἣ προκάθηται τοῦ Καππαδοκῶν
ἔθνους, Ἰουστινιανῷ δὲ προσεδρεύων πιστός τέ οἱ καθεστὼς
καὶ ἐς τὰ μάλιστα ἐπιτήδειος. Κυκῶντος οὖν αὐτοῦ τὰ
1294
βασίλεια, καὶ πᾶσαν ἀσέβειαν καὶ ἀθεμιτουργίαν τὸ

πρᾶγμα καλοῦντος, στέλλονται πρὸς τὴν βασιλέως πόλιν
πρὸς Εὐστοχίου Ῥοῦφος ἡγούμενος τῆς Θεοδοσίου μονῆς
καὶ Κόνων τῆς Σάβα, τὰ πρώτιστα τῆς ἐρήμου φέροντες
ἔκ τε τῆς οἰκείας ἀξιώσεως καὶ ὧν ἡγοῦντο φροντιστηρίων·
γεγόνασι δὲ σὺν αὐτοῖς καὶ ἕτεροι, οὐ πολλῷ τῆς ἀξίας
αὐτῶν λειπόμενοι. Καὶ οὗτοι μὲν τὰ κατὰ Ὠριγένην
πρωτοτύπως ἐκίνουν καὶ Εὐάγριον καὶ Δίδυμον. Θεόδωρος
δὲ ὁ Καππαδόκης, ἑτέρωθι τούτους ἀφέλκειν ἐθέλων,
ἐπεισάγει τὰ κατὰ Θεόδωρον τὸν Μοψουεστίας καὶ
Θεοδώρητον καὶ Ἴβαν, τοῦ παναγάθου θεοῦ πάντα καλῶς
οἰκονομήσαντος ἵν' ἐκεῖθεν ἐντεῦθεν τὰ βέβηλα ἐξωσθείη.
Πρώτης τοίνυν κινήσεως γενομένης εἰ δέοι τοὺς τετε-
λευτηκότας ἀναθέμασι περιβληθῆναι, Εὐτύχιος παρὼν
τὴν θείαν ἐς ἄκρον ἐξησκημένος γραφήν,
ἐκτρέχει Γρηγόριος τοῦτον τὰ τελευταῖα κατασπασόμενος·

οὐ μὴν ἔτυχεν. Ἦν δέ γε ὁ Συμεώνης πάντων τῶν κατ'
αὐτὸν ἀνθρώπων τὴν ἀρετὴν ἐξοχώτατος, ἐξ ἁπαλῶν τῶν
ὀνύχων τὸν ἐπὶ κίονος διαθλεύων βίον, ὡς καὶ τοὺς
ὀδόντας αὐτοῦ διήλλαξεν ἐν τῇ στάσει τοῦ κίονος.
Ἀνήχθη δὲ κατὰ τὸν κίονα ἐξ αἰτίας τοιᾶσδε. Ἔτι
σμικρὰν κομιδῇ τὴν ἡλικίαν ἄγων, κουρίζων τε καὶ ἀλώ-
μενος ἀνὰ τὰς κολώνας τοῦ ὄρους περιῄει. Καὶ περι-
τυχὼν πάρδῳ τῷ θηρίῳ τὴν ζώνην περὶ αὐχένα βάλλει,
καὶ ἐκ ῥυτῆρος ἦγεν τῆς φύσεως ἐπιλαθόμενον, καὶ ἀνὰ
τὸ οἰκεῖον ἤγαγε φροντιστήριον. Ὅπερ ἑωρακὼς ὁ τοῦτον
μαθητεύων καὶ αὐτὸς ἐπὶ κίονος ἑστὼς ἐπυνθάνετο τί ἂν
εἴη τοῦτο. Ὁ δὲ ἔφη αἴλουρον εἶναι, ἣν κάτταν ἡ
συνήθεια λέγει. Ἐντεῦθεν τεκμηράμενος πηλίκος ἔσται
τὴν ἀρετήν, ἐπὶ τοῦ κίονος ἀνήγαγεν. Ἐν τούτῳ δὲ τῷ
κίονι καὶ ἐν ἑτέρῳ ἐς τὰς ἀνωτάτω τοῦ ὄρους ἀκρωρείας,
ὀκτὼ καὶ ἑξήκοντα διετέθη χρόνους, πάσης χάριτος ἠξιω-
μένος περί τε τὴν τῶν δαιμονίων ἔλασιν, ἀκούμενός τε
πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν, προορῶν τε ὡς παρόντα
τὰ μέλλοντα. Ὃς καὶ Γρηγορίῳ προειρήκει αὐτὸν μὲν
μὴ ὁρᾶν τὸν αὐτοῦ θάνατον, τὰ δὲ μετ' αὐτὸν ἀγνοεῖν.
Βασίλειος θεολόγος De vita et miraculis sanctae Theclae libri ii [Sp.]

1295
μεγίστῳ Ἐλισσαίῳ καὶ τοῖς κατ' ἐκεῖνον ἁγίοις παραθέοντα – καὶ

γάρ, εἰ καὶ τὴν πόλιν ταύτην ὁ Σάμος ᾤκει, μᾶλλον τῶν τὸ μαρτύ-
ριον οἰκούντων ἐνδιέτριβε τῷ νεῴ, δὶς ἑκάστης ἡμέρας ἀνιὼν μετὰ
ψαλμῳδίας· καὶ τὸ κωλύον ἦν οὐδέν, «οὐ πῦρ, οὐ χάλαζα, οὐ χιών,
οὐ κρύσταλλος, οὐ πνεῦμα καταιγίδος», ὥς πού φησι ὁ θεσπέσιος
Δαβίδ – , τὸν Δεξιανόν,
»ὃς καὶ θνητὸς ἐὼν ἕπεθ' ἵπποις ἀθανάτοισι»
– καὶ γὰρ ἐν τῷ μέσῳ στρεφόμενος καὶ πολιτικώτερον βιούς, οὐ
πάμπαν τῆς ἐκείνων ἀρετῆς ἀπεσχοίνιστο, ἀλλὰ γὰρ καὶ λίαν ὢν
ἐν Χριστῷ, ταὐτὰ ἐκείνοις εἰργάζετο – , ἔτι μὴν τὸν Καρτέριον,
τὸν Ἰωάννην, τὸν Φίλιππον, ταὐτὸ μὲν ἀνὰ μέρος φροντιστήριον
οἰκήσαντας, ζυγοῦ δὲ ἀκριβέστερον, πρός τε ἀλλήλους, πρός τε τοὺς
πάλαι βιώσαντας καὶ διαλάμψαντας. Τὸν δὲ Ἰωάννην τοῦτον οὐδὲ
ὁ πολύευκτος τῆς ἐπισκοπῆς θρόνος τῶν τῆς ἄκρας ἁγιαστείας
νόμων ἐξέβαλε· καὶ τοῦτ' ἔξεστι πᾶσιν ὁρᾶν τοῖς καὶ ὁρῶσι τὸν
ἄνδρα πρὸς τὴν πάλαι τῆς ἀσκήσεως στάθμην καὶ νῦν ἔτι βιοῦντα.
Καὶ τῶν γυναικῶν δ' αὖ πάλιν τὴν Μαρθάναν, τὴν Ξεναρχίδα,
τὴν Διονυσίαν ταύτην, τὴν Σωσάνναν, τὴν Θεοδούλην, τὰς ἄλλας
πάσας, ἃς οὔτε καταλέγειν μοι καιρός, εἰ μήπου καθ' Ἡσίοδον
ἄρα καὶ αὐτὸς βουλοίμην γυναικῶν ἀρίστων ἄρτι κατάλογον γρά-
φειν. Ὧν πάντων, εἴτε ἀνδρῶν ὧν κατέλεξα, εἴτε γυναικῶν,

ται, οὐκέτι ἄλλως τὴν ἐπὶ τῆς χώρας ξυγχωρεῖν αὐτοῖς διατριβὴν
ἀλλ' ἢ τὰς ὄψεις ἐκκεντηθεῖσιν. Ἀλμούζης μὲν οὖν τούτου δὴ
ἕνεκα παρὰ βασιλέα ἦλθεν. ὃ δὲ ἄσμενός τε τὸν ἄνθρωπον εἶδε
καὶ ξὺν φιλοφροσύνῃ ἐδέξατο. ἐτύγχανε γὰρ δὴ βασιλεὺς Ἰωάν-
νης Εἰρήνην τὴν Βλαδισλάβου παῖδα γυναῖκα γαμετὴν ἤδη πε-
ποιημένος, σωφρονεστάτην τε εἴπερ τινὰ καὶ ἀρετῆς ἐς τὰ μάλι-
στα μεταποιουμένην. ὅσα γοῦν ἐκ βασιλέως τε ξυνοίκου καὶ τῆς
βασιλείας ἐπεπόριστο, οὔτε τοῖς παισὶν εἰς κλήρους ἀφώρισεν οὔτε
περιττότητι κόσμων ἠνάλωσε καὶ τρυφῇ. εὖ δὲ ποιοῦσα διετέλει
τὸν πάντα τῆς ζωῆς αἰῶνα τοὺς ὅσοι ἐφ' ὁτῳοῦν ἐκείνης δεόμενοι
ἦσαν. ἣ δὲ καὶ φροντιστήριον ἐπ' ὀνόματι τοῦ παντοκράτορος ἐν
Βυζαντίῳ συνεστήσατο, ἐς κάλλος καὶ μέγεθος ἐν τοῖς μάλιστα
τῶν ἐπισημοτάτων ὄν. ἡ μὲν δὴ Αὐγοῦστα τοιάδε τις ἦν. ὁ δὲ
τῶν Οὔννων ῥὴξ ἐπειδὴ τὰ κατὰ τὸν ἀδελφὸν ἤκουσε, πρέσβεις
ἐς βασιλέα πέμψας γῆς τῆς Ῥωμαίων ἀπελαύνεσθαι τοῦτον ἠξίου.
1296
ὡς δ' οὐκ εἶχε πείθειν, ποταμὸν Ἴστρον περαιωθεὶς Βελεγράδα

πόλιν παρ' αὐτῷ κειμένην ἐκπολιορκήσας εἷλεν, εἰς ἔδαφός τε αὐ-
τὴν καθελὼν ναυσὶ τοὺς λίθους ἐκεῖθεν μετήνεγκε, δι' ὧν Ζεύγμην
ἐν Σιρμίῳ πόλιν ἀνήγειρεν, ἣ πολλοῖς μὲν ἔκτοτε διήρκεσε χρό-
νοις, ἐπὶ δὲ τῆς Μανουὴλ βασιλέως αὐτοκρατορίας ἐκ βάθρων
κατενεχθεῖσα ὡς ἐκ περιτροπῆς τινος ὅλη πρὸς τειχοδομίαν πό

βασιλεὺς δὲ Μανουὴλ τῶν σκήπτρων ἤδη ἐπιλαβόμενος, μειρά-

κιον ἔτι, πρώτως ἄρτι γενειάζων, οὔτε ξυνεταράχθη πρὸς τὸν
ὄγκον τῆς ἀρχῆς οὔτε τι ἀγεννὲς ἔπαθεν. Ἰσαακίου γὰρ κατ' ἐκεῖ-
νον τὸν χρόνον ἐν Βυζαντίῳ διατρίβοντος ὑποψίας τε ἐντεῦθεν
τοὺς πλείστους εἰσιούσης, ὡς οὐκ ἄν ποτε ἀνάσχοιτο μὴ αὐτίκα
τι νεωτερίσαι, φύσει μὲν καὶ ἄλλως δύσερις ὢν καὶ θυμῷ τὰ
πλεῖστα διοικούμενος, τότε δ' οὖν καὶ προφάσεως εἰς τοῦτο λα-
βόμενος, ὃ δὲ τούτου μὲν ἧττον ἐφρόντισεν, ἐφ' ὅλαις δὲ τριά-
κοντα μετὰ τὴν τοῦ πατρὸς τελευτὴν τῷ χώρῳ ἐνδιατρίψας ἡμέ-
ραις οὐ πρότερον ἐκεῖθεν ἀπῆρε, πρὶν ἂν τῷ πατρὶ τὴν ὁσίαν ὡς
τὸ εἰκὸς ἐξετέλεσε (πρὸς γὰρ τοῖς ἄλλοις καὶ φροντιστήριον ἐπὶ
τοῦ τόπου ἱδρύσατο, οὗ δὴ ἐκεῖνον τὴν ψυχὴν ἀφεῖναι τετύχηκε),
καὶ τὰ Κιλίκων πράγματα ἐν τῷ ἀσφαλεῖ κατεστήσατο. Ἀντιο-
χεῖς δὲ καὶ πρότερον μὲν βασιλέως Ἰωάννου ἔτι περιόντος χειρὸς
τῆς ἐκείνου ἀποσκιρτᾶν ἤρξαντο, τότε δὲ ἐπὶ βασιλέα πέμψαντες
Μανουὴλ καὶ ὁρίων σφίσι γῆς ὑπεκστῆναι ἠξίουν, ἃ πόλει μὲν
τῇ αὐτῶν ἀνήκειν ἔφασκον, βίᾳ δὲ καὶ οὐ ξὺν τῷ δικαίῳ πρὸς
τῶν Ῥωμαίων τὰ νῦν ἔχεσθαι. οἱ μὲν ταῦτα ἔλεγον, βασιλεὺς
δὲ εἰς ἀπολογίαν αὐτοῖς καταστὰς ἔλεξε τοιάδε· “ὡς μὲν οὐδε-
νὸς ἔτι φλαύρου παρ' ἡμῶν Ἀντιοχεῖς πειραθῆναι ξυνέπεσεν, ὧ
ἄνδρες πρεσβευταί, παντί που δῆλόν ἐστιν. εἰ δὲ ἅ τις παρ' ἑτέ

ἐπὶ θάλασσαν ποιεῖται τὴν ἐκβολήν, σὺν προπομπῇ τὸν νεκρὸν

κατῆγεν αὐτὸς ἅμα τοῖς γνησιωτάτοις τὸν ὦμον ὑποσχὼν τῇ σορῷ.
ἐπειδή τε ἐκεῖθεν οἱ δρόμωνες ἐπὶ θάλασσαν ἤδη ἀφῆκαν, λύσας
καὶ οὗτος λοιπὸν τὴν στρατοπεδείαν διὰ μέσης ἐχώρει τῆς Περ-
1297
σῶν γῆς ἀκηρυκτὶ διαβιβάζων τὸ στράτευμα. πρὸς ὃ Πέρσαι

καταπλαγέντες τῆς τόλμης τε τὸ περιὸν ἀγασάμενοι οὐδ' ἀντι-
βλεπτῆσαι Ῥωμαίοις ἐτόλμων· συνέβαινέ τε αὐτοὺς ὡς δι' οἰκείας
λοιπὸν ἰέναι τῆς ἀλλοτρίας. ὁ μὲν οὖν εἰς τὴν Ῥωμαίων οὐ διὰ
πολλῶν εἰσέβαλε γῆν· αἱ δὲ τριήρεις ἐς Βυζάντιον ἀναχθεῖσαι
τὴν βασιλέως κόνιν τῇ χέρσῳ ἀπέδοσαν, ἣν ἡ Ῥωμαίων γερουσία
μεγαλοπρεπῶς ἀπολαβοῦσα εἰς τὸ ἱερὸν παρέπεμψε φροντιστήριον,
ὅπερ ἡ βασιλίς, καθάπερ ἔφην, Εἰρήνη ἐπ' ὀνόματι τοῦ παν-
τοκράτορος ἐτύγχανεν ἤδη δομησαμένη. βασιλεῖ δὲ Μανουὴλ ἔτι
περὶ τὴν ἐπάνοδον ἔχοντι, ἐπειδὴ μηδέπω τὰ κατὰ τὸν σεβαστο-
κράτορα πύθοιτο, καὶ ὡς ἤδη τυραννίδι ἐπιθέσθαι βουλευσάμε-
νον δόλῳ ὑπελθόντες, οἷς τὰ βασιλέως ἐπιτέτραπτο πρότερον,
ἔμφρουρον τῷ τοῦ παντοκράτορος τεμένει ἐποιήσαντο, ἔννοια γέ-
γονε μήποτε τῶν σὺν αὐτῷ τισι καὶ μάλιστα τοῖς τὰς ὑπερηφά-
νους διέπουσι δυσμεναίνων ἀρχάς, δράσῃ τι καὶ ἄχαρι τοῖς ἀνὰ
τὸ Βυζάντιον οἴκοις αὐτῶν. ἀμέλει καὶ ἐσκέπτετο πῶς ἂν ἀμη-
χάνως τῆσδε τῆς ἐγχειρήσεως ἀπαγαγεῖν αὐτὸν γένοιτο. ἐδόκει

ὁ δὲ ἐπειδὴ τὰ κατὰ τοὺς σεβαστοκράτορας ἤκουσεν, ἐν Βυζαν-

τίῳ λοιπὸν γενόμενος μετακαλεῖται μὲν παραχρῆμα τὸν ἀδελφὸν
χερσί τε περιβάλλει καὶ ἀδελφικῶς περιχέεται· μεταπέμπεται δὲ
καὶ τὸν θεῖον τῆς ὑπερορίας, τὰς αἰτίας τε λύσας ἐφ' αἷς φυγῇ
τὸ πρότερον ὁ πατὴρ αὐτὸν ἐζημίου, συγγνώμης ἠξίωσεν. εἶτα
δὴ χρήμασι τὸ στρατιωτικὸν δωρησάμενος οἴκαδε ἀπέλυσεν, ἑκά-
στῃ γε μὴν τῶν ἀνὰ τὸ Βυζάντιον οἰκιῶν χρυσίνους παρέσχετο
δύο. ἐπεὶ δὲ καὶ ποιμένος ἔδει τῇ Κωνσταντίνου, Μιχαὴλ ἐπὶ
τὸν θρόνον ἀνάγει, ὃς τοῦ κατὰ τὴν νῆσον, ἣν Ὀξεῖαν ἐκ τῆς
θέσεως καλοῦσιν, ἦρχε φροντιστηρίου, παιδείας μὲν τῆς ἐγκυ-
κλίου καὶ μαθημάτων τῶν ἐκτὸς ἄκρῳ φασὶ γευσάμενον δακτύλῳ,
ἠθῶν δὲ κοσμιότητι καὶ τῇ τῶν θείων μελέτῃ λογίων οὐδενὸς
ἐλάσσω τῶν εἰς ἐκείνην τὴν ἡμέραν ἐπ' ἀρετῇ μάλιστα διαφα-
νῶν, οὗ ταῖς χερσὶν ὕστερον ἐπ' ἐκκλησίας τῷ βασιλικῷ ταινιοῦ-
ται διαδήματι. ὅτε καὶ χρυσίου κεντηνάριον τραπέζῃ τῇ ἱερᾷ
καταθεὶς τότε μὲν ἐξῄει τὸ ἐλευθέριον αὐτοῦ καὶ μεγαλοπρεπὲς ἐν
τοῖς ἁπάντων καταλελοιπὼς στόμασιν. εἰσέπειτα δὲ καὶ ἐτησίαν
τῷ κλήρῳ ἐκ παλατίου κεντηναρίων δύο προσαφώρισε δόσιν·
1298
καλοῦσι δὲ τοῦτο τὸ νόμισμα δεύτερον.

οἰκίας εἰσαῦθις Λαμπάρδοις ἐγεῖραι ἐδικαίου ὅσα τε σφίσι διήρ-

παστο αὐτίκα ἀποδιδόναι. ἀλλὰ Οὐέννετοι οὔτε πράττειν οὐδὲν
αὐτῶν ἤθελον καὶ ἠπείλουν γε Ῥωμαίοις ἀνήκεστα δράσειν, ἀνα-
μιμνήσκοντες ὧν ἔτι βασιλέως Ἰωάννου περιόντος ἐργάσαιντο.
ταῦτα συνιδὼν ὁ βασιλεὺς μηκέτι διαμέλλειν ἔγνω. τοίνυν καὶ
ὡς ἐν πανάγρῳ τούτους ἐπὶ τῆς αὐτῆς συλλαβεῖν διανοηθεὶς
γράμματα ἁπανταχῆ τῆς Ῥωμαίων ἐξέπεμπε γῆς, δι' ὧν τοῖς
τὰς ἀρχὰς διέπουσι δῆλον τὸν χρόνον ἐποίει, καθ' ὃν αὐτοὺς
χεῖρας Οὐεννέτοις ἐπιβαλεῖν ἔδει. καὶ λοιπὸν κατὰ ταὐτὸν οἱ ἐν
Βυζαντίῳ τοῖς ἀνὰ τὰς ἐσχατιὰς τῆς Ῥωμαίων ἡλίσκοντο γῆς,
φρουραί τε καὶ ἱερὰ τούτους ἐδέχοντο Φροντιστήρια. καιροῦ
τοίνυν διαγενομένου, ἐπειδήπερ ἐν οὕτω μεγάλῳ τῷ πλήθει στε-
νοχωρεῖσθαι συνέβαινε τὰς φρουράς, Οὐέννετοι (ἔοικε γὰρ ἀν-
θρώπων ἀπεγνωκότων δυσμαχώτερον εἶναι μηδὲν) τοιάδε τινὰ
ἐτόλμησαν. αὐτὸς ἕκαστος ὑπὲρ ἑκάστου φερέγγυον ἑαυτὸν βα-
σιλεῖ παρασχόντες ἀνεθῆναι τῶν φρουρῶν ἴσχυσαν. ἦν δέ τις ἐν
αὐτοῖς γένει τε διαφανὴς καὶ πλούτῳ διαφέρων· οὗτος μέγα τι
νεὼς χρῆμα καὶ οἷον οὐδέπω ἐν Βυζαντίῳ κατῆρε χρημάτων τῷ
δημοσίῳ ἀπημπώληκε πολλῶν. ὅθεν καὶ τὴν αὐτοῦ ἐπιμέλειαν
πρὸς βασιλέως ἐπιτετραμμένος συνεβούλευσεν Οὐεννέτοις, ἐμβάν-
τας αὐτῷ πλωΐζεσθαι νυκτὸς ἐπὶ τὴν αὑτῶν. οἱ δὲ τὸν λόγον
Κνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. ., Narratio de imagine Edessena

Sec. 53, line 4
καὶ πάλιν ἄπειρα θαύματα ἐτελεῖτο

ἐν τῇ ὁδῷ ὑπὸ τῆς ἱερᾶς εἰκόνος καὶ τῆς ἐπιστολῆς τοῦ
Χριστοῦ. τυφλοὶ γὰρ ἀπροόπτως ἀνέβλεπον καὶ χωλοὶ ἐδεί-
κνυντο ἄρτιοι, κλινήρεις τε πολυχρόνιοι ἥλαντο καὶ οἱ ξηρὰς
ἔχοντας τὰς χεῖρας ὑγιοῦντο καὶ συνελόντι φάναι πᾶσα νόσος
καὶ μαλακία ἐδραπετεύετο καὶ ἐδόξαζον οἱ ἁγιαζόμενοι τὸν
θεὸν καὶ ἀνύμνουν αὐτοῦ τὰ θαυμάσια.
ἤδη οὖν τὸ πολὺ τῆς ὁδοῦ διανύσαντες φθά-
1299
νουσι καὶ εἰς τὴν τῆς ὑπεραγίας θεοτόκου μονήν, ἣ τὰ Εὐσεβίου

κατονομάζεται ἐν τῷ τῶν Ὀπτιμάτων λεγομένῳ τυγχάνουσαν
θέματι. ἐν τῷ ναῷ δὲ τοῦ τοιούτου φροντιστηρίου ἁγιοπρεπῶς
ἡ τὴν τερατουργὸν εἰκόνα κρύπτουσα θήκη ἐναποτίθεται καὶ
πολλοὶ προσελθόντες ἐξ εἰλικρινοῦς διαθέσεως ἀπὸ τῶν οἰκείων
νόσων ἰάθησαν. ἔνθα καί τις προσῆλθεν ὑπὸ δαίμονος ἐνοχλού-
μενος, ᾧ καθάπερ ὀργάνῳ τὸ πονηρὸν ἀποχρώμενον πνεῦμα
καὶ πολλὰ τῶν εἰς ἔπαινον ἡκόντων τῆς εἰκόνος καὶ τῆς
ἐπιστολῆς δι' αὐτοῦ ἐκφωνοῦν, ἐπεὶ καὶ πάλαι· ‘οἴδαμέν σε
τίς εἶ, ὁ ἅγιος τοῦ Ἰσραήλ’, πρὸς τὸν κύριον ἔλεγον οἱ τῆς
ὁμοίας μερίδος αὐτῷ· τέλος καὶ τάδε οἱονεὶ ἀπεφοίβαζεν· ‘ἀπό-
λαβε’, λέγον ‘Κωνσταντινούπολις δόξαν καὶ χαρὰν
καὶ σύ, Κωνσταντῖνε Πορφυρογέννητε, τὴν βασιλείαν σου’. καὶ
Josephus Genesius Hist., Βασιλεῖαι Book 1, sec. 5, line 6
χῶρον, οὗ ἐπώνυμον τὰ Σκῦλα, ὁ Μιχαὴλ τῆς ἐσθῆτος τοῦ Λέοντος

τὸ ἄκρον ἐπιβάσει καθύβρισεν, εἴτε ἐκ προπετείας τοῦτο καταπραξάμε-
νος, εἴτε τῆς ἄνω προνοίας τὸ μέλλον προχαραττούσης. ἐν συναισθήσει
δὲ τούτου Λέων γενόμενος νεωτερισμόν τινα παρ' αὐτοῦ ἔσεσθαι πρὸς
ἑαυτὸν οἰωνίσατο.
Καὶ δὴ τοῖς εἴσω τῶν βασιλείων χωρήσαντος Λέοντος, εὐθέως
τὰς τρίχας κειράμενοι Μιχαήλ τε ὁ βασιλεὺς καὶ ἡ τούτου γε σύνευνος
σὺν παισὶν ἱκέται ἐλεεινοὶ τῷ εὐκτηρίῳ οἴκῳ τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου,
ὃς Φάρος κατονομάζεται, δείκνυνται, εὐμενίας τινὸς ἀξιοῦντες τυχεῖν.
ὁ δὲ τῇ δυσωπήσει ἐπιπειθὴς γεγονὼς ἄνεσιν ζωῆς αὐτοῖς ἐδικαίωσεν,
πέμπει τε τὸν Μιχαὴλ ἔν τινι φροντιστηρίῳ διατελεῖν τῷ μονήρει βίῳ
συμφρασσόμενον, ᾧ κατ' ἔτος χρυσοῦ δωρεὰν κατά τινα προθεσμίαν
ἐδαψιλεύετο· τὴν δὲ γαμετὴν καὶ τὰ τέκνα τούτου διέστησεν, ἐξ ὧν τὸν
Ἰγνάτιον εὐνουχίᾳ κατέκρινεν.
Ὡς δὲ τῶν βασιλείας ἡνιῶν ὁ Λέων ἐδράξατο, τὰ μεμυημένα
Βαρδανίῳ τῷ πατρικίῳ, ᾧ Τοῦρκος ἐπίκλησις, περὶ αὐτοῦ εἰς φῶς
διανέκυπτεν. οὗτος γοῦν ὁ Βαρδάνιος, ὅτε τοῦ τῆς ἀνατολῆς ἐξηγεῖτο
θέματος, βασιλειῶν ἄγαν διὰ φροντίδος ἐν ἑαυτῷ εἶχεν ἐπίθεσιν ὥστε
τῆς βασιλείας ἐπιλαβέσθαι· ὅθεν ταύτην μοναχῷ τῶν ἐπειλημμένων
προγνώσεως περιεσκεμμένως προσανετίθει, τὴν διατριβὴν ποιουμένῳ
πρός τινα χῶρον τοῦ Φιλομηλίου, συνίστορα τοῦ τοιούτου
Josephus Genesius Hist., Βασιλεῖαι Book 3, sec. 15, line 13
εσθαι, μετακαλεσάμενος αὐτό, ἐκπυνθάνεται, ἡ βασιλεία τίνος ἐν πολλοῖς

1300
διαρκέσειεν ἔτεσιν, ἐξεῖπεν· “ἡ τῶν Μαρτηνακίων.” καὶ διὰ τοῦτο διε-

ρευνᾶτο κάκωσιν ἐπαγαγεῖν τῷ Μαρτηνακίῳ ὁ βασιλεύς (ἦν γὰρ αὐτῷ
δραστηρίως τὰ τῆς βασιλείας ὡς οὐκ ἄλλῳ τινὶ τῶν πώποτε βασιλέων
ἐξεταζόμενά τε καὶ πολυπραγμονούμενα) καὶ αὐτῶν τῶν ἀγχιστευόν-
των κατεπιτίθεσθαι. ἀλλὰ τῆς θείας προνοίας οὗτος ἀπέσφαλτο, κἂν
ἐν λεκανομαντείᾳ τῇ διὰ τοῦ Ἰωάννου τὸν αὐτοῦ τῆς βασιλείας διάδο-
χον ἑωράκει Βασίλειον. κατὰ πληροφορίαν δὴ τῆς τοιαύτης προφάσεως
ἐν αὐτῷ σημανθείσης, τῷ μονήρει βίῳ τὸν ἐκ τοῦ γένους ἄνδρα κατέκρι-
νε Μαρτηνάκιον, τὸν αὐτοῦ οἶκον μεταποιήσας εἰς μοναχῶν φροντιστή-
ριον. ἐντεῦθεν διαδιδράσκει τὴν ἐκ βασιλέως ἐπιτεινομένην ἐπήρειαν.
πολλοῖς δὲ στόμασι τοῦ γυναίου διαλαλουμένου καὶ ἀποθειαζομένου
ἐν ἅπασι, Κωνσταντῖνος Τριφύλλιος ὁ τὴν κλῆσιν ἐπευμοιρῶν καὶ ταῖς ἐκ
βασιλέως κατὰ πρεσβείαν τιμαῖς ἁβρυνόμενος, προσφθέγγεται τῷ γυ-

ναίῳ ἐρεῖν καὶ αὐτῷ τὰ ἐσόμενα. τὸ δὲ διαπρυσίως τὸ μέλλον ἀποφοι-
βάζεται, ὅτι περ “αὐτὸς σὺ καὶ τὰ σὰ τέκνα ἀποκαρήσεσθε ἱερωθησόμε-
νοι κληρικῶν καταστήματι ἐπὶ αὐτοκράτορος Βασιλείου.” ὃ καὶ πάν-
τως ἐκβέβηκεν· προσοχθίσεως γὰρ βασιλικῆς αὐτῷ προστριψάσης τὰ
τῆς προφητείας σὺν τῇ τοῦ βίου τελευτῇ πεπεράτωτο. παραπλησίως
οὖν καὶ Νικήτᾳ υἱῷ τοῦ αὐτοῦ, ἐπὶ τοῦ εἰδικοῦ σεκρέτου καθηγουμένῳ,
τοῦ βασιλέως ἐπιγογγύσαντος. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ Γεωργίῳ τῷ τὰς
Γεώργιος Μοναχός Chronicon (lib. 1-4) Pa. 354, line 8
ἅμα καὶ πλοῦτον, ἵνα πᾶσαν εἰς τὰ θεῖα μεταθῶσι τὴν μέ-
ριμναν καὶ μηδεὶς τὸν νοῦν ἐπέχῃ δεσμὸς εἰς οὐρανὸν
ἀναπτῆναι. τούτων πλήρεις καὶ πόλεις καὶ κῶμαι καὶ αἱ
τῶν ὀρῶν ἀκρώρειαι καὶ φάραγγες. ἀφ' οὗ γὰρ ὁ Χριστὸς
τὴν παρθενίαν ἐτίμησεν ὑπὸ παρθένου τεχθεὶς τοὺς τῆς
παρθενίας λειμῶνας ἡ φύσις ἐβλάστησε καὶ τὰ εὐώδη τῶν
μοναχῶν ἄνθη καὶ ἀμάραντα προσφέρει τῷ ποιητῇ καὶ δες-
πότῃ. καὶ γὰρ πανταχοῦ μοναστήρια γεγόνασιν, οὐ παρ'
ἡμῖν μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν Συρίᾳ πάσῃ καὶ ἐν Παλαιστίνῃ
καὶ ἐν Κιλικίᾳ καὶ ἐν Μεσοποταμίᾳ, ἐν Αἰγύπτῳ δέ φασι
καὶ ἀνὰ πέντε χιλιάδας ἀνδρῶν ἔχειν ἔνια Φροντιστήρια με-
ταξὺ τὸν θεὸν ὑμνούντων ἐν προσευχαῖς καὶ ψαλμῳδίαις
ἀγρυπνοῦντες καὶ μετὰ σκληραγωγίας πολλῆς ζῶντες καὶ
τὴν ὄντως Χριστοῦ φιλοσοφίαν εἰς ἄκρον ἐπιδεικνύμενοι.
καὶ οἱ μὲν κατὰ συμμορίαν, ὡς ἔφην, οἰκοῦντες δημιουρ-
γοῦσιν ἐν ταῖς ψυχαῖς τὰ τῆς φιλοσοφίας ἀγάλματα, οἱ δὲ
καὶ δύο ἢ τρεῖς διάγοντες, οἱ δὲ καὶ μόνοι καθειργμένοι
καὶ ἡσυχάζοντες καὶ τὼ ὀφθαλμὼ τῷ κάλλει τῶν ὁρωμένων
1301
ἐπιτέρπεσθαι κωλύοντες Σχολὴν τῷ νῷ παρέχουσιν ἐπεντρυ-

φᾶν τῇ θεωρίᾳ τῶν νοητῶν μετὰ φρονήσεως καὶ γνώσεως.
Γεώργιος Μοναχός Chronicon breve (lib. 1-6) (redactio recentior) Vol.

110, pa. 417, line 3
των πλήρεις καὶ πόλεις, καὶ κῶμαι, καὶ αἱ τῶν

ὀρέων ἀκρωρίαι καὶ φάραγγες.» (16) Ἀφ' οὗ
γὰρ ὁ Χριστὸς τὴν παρθενίαν ἐτίμησεν, ὑπὸ παρ-
θένου τεχθεὶς, τοὺς τῆς παρθενίας λειμῶνας ἡ φύσις
ἐβλάστησε καὶ τὰ εὐώδη τῶν μοναχῶν ἄνθη καὶ
ἀμάραντα προσφέρει τῷ Ποιητῇ καὶ Δεσπότῃ. Καὶ
γὰρ πανταχοῦ μοναστήρια γεγόνασιν, οὐ παρ' ἡμῖν
μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν Συρίᾳ πάσῃ, καὶ Παλαιστίνῃ
καὶ ἐν Κιλικίᾳ, καὶ ἐν Μεσοποταμίᾳ· ἐν Αἰγύπτῳ
δέ φασι καὶ ἀνὰ εʹ χιλιάδας ἀνδρῶν ἔχειν ἔνια φρον-
τιστήρια, μεταξὺ τὸν Θεὸν ὑμνούντων ἐν προσευχαῖς
καὶ ψαλμῳδίαις ἀγρυπνοῦντες, καὶ μετὰ σκληρα-
γωγίας πολλῆς ζώντων, καὶ τὴν ὄντως Χριστοῦ
φιλοσοφίαν εἰς ἄκρον ἀναδεικνυμένων. Καὶ οἱ μὲν
κατὰ συμμορίαν, ὡς ἔφην, οἰκοῦντες, δημιουργοῦσιν
ἐν ταῖς ψυχαῖς τὰ τῆς φιλοσοφίας ἀγάλματα, οἱ δὲ
καὶ δύο καὶ τρεῖς διάγοντες, οἱ δὲ καὶ μόνοι καθ-
ειργμένοι καὶ ἡσυχάζοντες καὶ τὸν ὀφθαλμὸν τῷ
κάλλει τῶν ὁρωμένων ἐπιτέρπεσθαι κωλύοντες, σχο-
λὴν τῷ νῷ παρέχουσιν ἐπεντρυφᾷν τῇ θεωρίᾳ τῶν
νοητῶν μετὰ φρονήσεως καὶ γνώσεως·
Γεώργιος Μοναχός Chronicon breve (lib. 1-6) (redactio recentior) Vol.

110, pa. 1197, line 16
κιον καὶ μέγαν ἑταιρειάρχην προεβάλετο, τὸν

δὲ πρωτοσπαθάριον Σισίνιον, τὸν ἀπὸ σακελλίου,
ἔπαρχον πόλεως ἐχειροτόνησε καὶ μετὰ βραχὺ πα-
τρίκιον καὶ γενικὸν λογοθέτην. Τὰς δὲ ἀδελφὰς
αὐτοῦ, Ζωὴν καὶ Θεοδώραν, Ἀγάθην καὶ Θεοφανῶ
καὶ Ἄνναν, ἀπὸ τῶν βασιλικῶν κατήγαγε δόμων
καὶ εἰς τὸν βασιλικὸν οἶκον, τὸν λεγόμενον Κανι-
κλείου, ἐν ᾧ καὶ Σοφία Αὐγούστα ἡ τοῦ Χριστοφόρου
βασιλέως γαμετὴ ἦν ἀποκεκαρμένη, ἐπήγαγεν καὶ
1302
μετὰ διίππευσιν ἡμερῶν εἰς τὸ Ἀντιόχου ἐκλήρωσε·

τὴν δὲ Ἀγάθην εἰς τὸ ἱδρυθὲν φροντιστήριον
παρὰ Ῥωμανοῦ τοῦ βασιλέως καὶ πάππου αὐτοῦ
ἀπέστειλεν καὶ διωρίσατο χορηγεῖσθαι αὐταῖς ἃ καὶ
ἐν τῷ παλατίῳ ἐδίδοντο. Τὸν δὲ δομέστικον τῶν
σχολῶν καὶ πατρίκιον Νικηφόρον τὸν Φωκᾶν μάγι-
στρον ἐτίμησε καὶ ἐν τῇ Ἀνατολῇ ἐξέπεμψεν·
ὡσαύτως καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ πατρίκιον Λέοντα
μάγιστρον καὶ δομέστικον τῆς Δύσεως ἐποίησεν·
καὶ αὐτὸς 856 ἦν εὐφραινόμενος ἐν κυνηγίοις καὶ
θήραις δι' ὅλου ἁβροδίαιτος τυγχάνων.
Michael Glycas Astrol., Hist., Annales Pa. 601, line 6
χοῦντες καὶ γραμματείῳ ταῦτα βεβαιοῦσιν. ἀλλ' εἰς οὐδὲν

ὤνησε ταῦτα· τοῦ γὰρ Ἰσαακίου ἐπιθεμένου, καὶ τοῦ πα-
τριάρχου συμβουλεύσαντος δῆθεν τῷ βασιλεῖ, αὐτὸς μὲν
ἐξίσταται τῆς βασιλείας, ἀναγορεύεται δὲ ὁ βασιλεὺς Ῥω-
μαιων ὁ Κομνηνὸς Ἰσαάκιος, καὶ κρατεῖ ἔτη βʹ.
Τούτῳ μὲν οὖν τῷ τρόπῳ τὴν βασιλείαν ἀναζωσάμενος,
καὶ τῇ ἑαυτοῦ ἀνδρείᾳ τὰ πάντα λογισάμενος, αὐτίκα τῷ
βασιλικῷ νομίσματι σπαθηφόρος διαχαράττεται, μὴ τῷ θεῷ
τὸ πᾶν ἐπιγράψας. τὸν πατριάρχην τὰ μέγιστα τιμᾷ καὶ τοὺς
συναραμένους αὐτῷ. ἀλλὰ φειδωλίας κατάρχεται, τὰ τῶν
φροντιστηρίων περιττὰ ἀποκόπτει, μόνα τὰ ἐπαρκοῦντα τού-
τοις ἀφείς, ἀκτημοσύνην δῆθεν αὐτοὺς ἐκδιδάσκων, καὶ μὴ
βίον εὐλακεσμένον ζῆν. ὁ δὲ πατριάρχης ἐπὶ τῷ βασιλεῖ τὰ
πλεῖστα θαρρῶν οὐκ εἶχεν ἐπικλινῆ ταῖς αὐτοῦ ἔστιν ὅτε
αἰτήσεσι φορτικαῖς ἅτε πολλάκις οὔσαις· οὐκοῦν ἐπιτιμίοις
ἀποτροπαίας ὑποβάλλει αὐτόν, ναὶ μὴν καὶ ἀπειλαῖς, τὸ
δημοκοπούμενον τοῦτο λέγων “ἐγώ σε ἔκτισα, φοῦρνε·
ἐγώ σε καὶ καταλύσω.” βουλεύεται δὲ κοκκοβαφῆ περιβαλεῖν
πέδιλα, τῆς παλαιᾶς ἱερωσύνης φάσκων εἶναι τὸ τοιοῦτον
ἔθος, καὶ δεῖν τούτοις κἀν τῇ νέᾳ κεχρῆσθαι τὸν ἀρχιερέα·
ἱερωσύνης γὰρ καὶ βασιλείας τὸ διαφέρον οὐδέν.
τυαίου τὴν ὁδοιπορίαν ὀδυνηρὰν ποιησάμενος (ἦν γὰρ νοση-

λευόμενος ἐκ κοιλιακοῦ ἐκ κωνείου προποθέντος αὐτῷ) ἐκεῖσε
κατεσχέθη, ἕως οὗ τὸ ποιητέον ὁρισθῇ ἐπ' αὐτῷ. καταλαμ-
1303
βάνει ἡ ἀπόφασις. καὶ τῶν ἀρχιερέων τῶν ἐπὶ τῷ δοθῆναι

λόγον συμπαθείας ἐπαρῆξαι μὴ δυνηθέντων (ὠμησταὶ γὰρ
καὶ ἀπηνεῖς ἄνδρες ἀφήρπαξαν αὐτόν) ὀφθαλμοὺς ἐξορύσσε-
ται. προαχθεὶς ἐν ὑποζυγίῳ μέχρι τῆς Προποντίδος, καὶ τὴν
κεφαλὴν ἔχων ἐξῳδηκυῖαν καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ὥσπερ σῶμα
σεσηπός, κἀντεῦθεν σκωλήκων καὶ δυσωδίας πλησθείς, ἐπω-
δύνως καταστρέφει τὸν βίον, τῇ νήσῳ Πρώτῃ τὸν χοῦν ἀπο-
θέμενος, ἔνθα νέον ἐκεῖνος ἐδείματο φροντιστήριον.
Κρατεῖ μετὰ τοῦτον Μιχαὴλ ὁ Παραπινάκης, ἔτη ϛʹ.
χαῦνος πάντῃ ὁ ἀνὴρ καὶ οἷον εἰπεῖν θῆλυς πρὸς τὴν τοῦ
κοινοῦ διοίκησιν, ἐφ' ᾧ καὶ Ἰωάννῃ τῷ μητροπολίτῃ Σίδης
τὰ τῆς ἐξουσίας ἀνατίθησι. καὶ καλῶς μὲν τὰ πάντα παρ'
αὐτοῦ οἰκονομοῦνται, ἀνδρὸς ἅτε ὄντος ἀγαθοῦ καὶ περιδεξίου
τοῖς πράγμασιν, ἀλλὰ τῷ ἀγαθῷ τούτῳ σίτῳ παραμιγνύεται
καὶ τι ζιζάνιον. Νικηφόρος γάρ τις εὐνοῦχος, ὁ καὶ Νικηφο-
ρίτζης λεγόμενος, ὁ ἐπὶ κακίαις μυρίαις πρὸ τοῦ Μιχαὴλ
διαβληθεὶς κἀντεῦθεν ἐξόριστος ὤν, μεταπέμπεται παρὰ τοῦ
Μιχαὴλ καὶ πᾶσαν ἐξουσίαν ἐνδύεται, ἀνὴρ μὲν εὐνοῦχος,
τὴν πτῆσιν ποιούμενον πρὸς τὴν ἑώαν ὥρμητο, κἀκεῖ κατέ-

παυσε. διαπεραιοῦνται οὖν οἱ Φράγγοι, καὶ τὴν Νίκαιαν
παρὰ τῶν Τούρκων κατεχόμενοι ἀφαιροῦσι, καὶ τῷ βασιλεῖ
ταύτην ὤνιον διδόασι. τότε ἡ τῶν Βογομίλων ἀνεφάνη αἵρε-
σις, ἧς κατῆρχε Βασίλειος ὁ λεγόμενος ἰατρός. ἑτέρα δὲ πάλιν
ἐπανάστασις παρά τινος γέγονε, Κομάνους μὲν ἐφεπομένους
ἔχοντος καὶ εἶναι λέγοντος τοῦ προβεβασιλευκότος Διογένους.
ἀναγορεύεται οὖν κατὰ τὴν Θρᾳκίαν ἀπατώμενος, ἀλλὰ κατέ-
χεται καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐξορύσσεται. τὸ δὲ ὀρφανοτροφεῖον
ἤδη ἐσχολακὸς ἀνακαινίζει ὁ διαληφθεὶς βασιλεύς. προφο-
ρεῖ καὶ οἴκοθεν κτήματα, τὰ μέντοι Φροντιστήρια καὶ τὸ τῶν
παίδων διδασκαλεῖον αὐτὸς προσεπιτίθησιν. ἑτέρα κατ' αὐτοῦ
ἐπιβουλή, ἧς κατῆρχεν ὁ Ἀνεμᾶς Μιχαήλ. ἀλλ' αὐτίκα δια-
μηνυθέντες παιδεύονται, ἁλωθέντες τὰς τρίχας τῆς κεφαλῆς
οὐ ξυρῷ ἀλλὰ δρώπακι.
Ἡ μέντοι τοῦ βασιλέως μήτηρ τὴν βασιλείαν ἅπασαν οἰκο-
νομοῦσα ἦν, ἐφ' ᾧ καὶ ὁ κρατῶν ἠνιᾶτο ὡς ἔχων μόνον τὸ τῆς
βασιλείας ὄνομα. τοῦτο οὖν ἡ μήτηρ γνοῦσα ἑκοῦσα ἐξέστη,
καὶ εἰς τὴν τοῦ παντεπόπτου μονήν, ἣν αὕτη ἐδείματο, κα-
τοικεῖ. πρὸς μέντοι τὴν κοινωνὸν τοῦ βίου ὁ κρατῶν οὔτε
ἀποστόργως εἶχε πρὶν οὔτε παντοίως ταύτῃ προσέκειτο·
1304
Scylitzes Continuatus, Continuatio Scylitzae Pa. 104, line 8
Κεκαυμένον κουροπαλάτας καὶ ἀμφοτέρους τιμᾷ, μέγαν δομέστικον τὸν

ἑαυτοῦ ἀδελφὸν προβαλλόμενος. Σκοπήσας δὲ τὸ τῶν χρημάτων ἀναγ-
καῖον, ὧν οὐδὲν ἄνευ κατὰ τὸν ῥήτορα περαίνεται, διὰ τὸ τὰ στρατιωτικὰ
ἠσθενηκέναι καὶ τέλεον τεταπεινῶσθαι ἐκ τῆς κατεχούσης ἐνδείας τὴν

βασιλείαν καὶ τὸ πανταχόθεν τῶν Ῥωμαίων ἅπαντας κατεπαίρεσθαι, ὁ
πρὸς ἀδοξίας αὐτῷ ἦν καὶ πάντων βαρύτερον ἐλογίζετο, βαρὺς ἐχρημά-
τισε φορολόγος τοῖς χρεωστοῦσι δημόσια. Καὶ τὰς τῶν ὀφφικίων δὲ δό-
σεις αὐτὸς πρῶτος περιέτεμεν. Ἐμέλησε δ' αὐτῷ καὶ φειδωλίας καὶ τοῦ
προσθήκην ἀγρῶν τῇ βασιλείᾳ περιποιήσασθαι. Διὸ καὶ πολλὰ μὲν ἰδιω-
τικὰ πρόσωπα πολλῶν ἀπεστέρησε κτήσεων τὰς χρυσοβούλλους αὐτῶν
γραφὰς παριδών, ἐνέσκηψε δὲ καί τισι τῶν φροντιστηρίων καὶ πολλὰς
αὐτῶν κτήσεις ἀφελόμενος διὰ λογοποιίας τὸ ἀρκοῦν ἐγκαταλιπὼν τοῖς
μονάζουσι, τῷ δημοσίῳ τὸ περισσὸν προσαφώρισε· πρᾶγμα τοῖς μὲν
ἀκρίτως σκοποῦσιν ἐκ τοῦ προχείρου ἀσεβείας καὶ παρανομίας εἰσάγον
καὶ πρὸς ἱεροσυλίαν ἀναφερόμενον, ἀποτέλεσμα δὲ μηδὲν ἄτοπον φέρον
τοῖς ἐμβριθῶς σκοποῦσι καὶ πνευματικῶς, ἅτε μὴ ἀκτημοσύνης ἀπάγον
τοὺς ταύτην ἐπαγγειλαμένους καὶ τὴν συβαριτικὴν καὶ χλιδῶσαν περι-
κόπτον τρυφὴν καὶ μηδὲ τῶν πρὸς τὴν χρείαν ἐπιτηδείων καὶ ἀναγκαίων
ἀποστεροῦν καὶ τοὺς ἀγρογείτονας τῆς ἐκ τῶν μοναχῶν κακότητος καὶ
πλεονεξίας ἐλευθεροῦν. Ὃ καὶ εἴθε αὐτῷ εἰς τέλος κατώρθωτο οὐκ ἐπὶ
τοῖς σεμνείοις μόνοις, ἀλλ' ἐπὶ τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς πᾶσιν ἁπλῶς.
τῶν αἰτήσεων συνεχὲς καὶ φορτικὸν ἀπειλαῖς ἐχρῆτο καὶ ἐπιτιμίοις ἀπο-
τόμοις, καὶ εἴγε μὴ πείθοιτο καὶ τῆς βασιλείας ἔκπτωσιν ἀπειλούμενος,
τὸ δημῶδες τοῦτο καὶ κατημαξευμένον ἐπιλέγων: «Ἐγὼ σὲ ἔκτισα, φοῦρ-
νε, καὶ ἐγὼ νὰ σὲ χαλάσω». Ἐπεβάλετο δὲ καὶ κοκκοβαφῆ περιβαλέσθαι

πέδιλα τῆς παλαιᾶς ἱερωσύνης φάσκων εἶναι τὸ τοιοῦτον ἔθος καὶ δεῖν
τούτοις κἀν τῇ νέᾳ κεχρῆσθαι τὸν ἀρχιερέα. Ἱερωσύνης γὰρ καὶ βασι-
λείας τὸ διαφέρον οὐδὲν ἢ καὶ ὀλίγον ἔλεγεν εἶναι· ἐν δέ γε τοῖς τιμιωτέ-
ροις καὶ πλέον ἔχειν καὶ μᾶλλον εἶναι ἐρίτιμον. Ταῦτα δὲ ὁ βασιλεὺς ἐνω-
τιζόμενος ὑπ' ὀδόντα λαλούμενα ἔσπευσε μᾶλλον δρᾶσαι ἢ παθεῖν. Ὅθεν
καὶ τῆς τῶν Ἀρχαγγέλων ἐφισταμένης ἑορτῆς ἄπεισι μὲν ὁ πατριάρχης
εἰς τὸ πρὸ τῆς πόλεως παρ' αὐτοῦ συστὰν φροντιστήριον, φιλοτίμως τὰ
1305
τῆς ἑορτῆς ἐκτελέσαι φροντίζων. Ὁ δὲ βασιλεὺς τὸν καιρὸν ὡς ἕρμαιον

ἁρπάσας, ἵνα μὴ θόρυβος καὶ τάραχος γένηται ὑπειδόμενος, στῖφος στρα-
τιωτικὸν ἀποστείλας – Βαράγγους αὐτοὺς ἡ κοινὴ ὀνομάζει διάλεκτος –
ἀνάρπαστον ἐκ τοῦ θρόνου ἀτίμως ἐπαίρουσι, καὶ ἡμιόνῳ καθίσαντες
συν-ήλαυνον ἄχρι τῆς ἐν Βλαχέρναις ἀκτῆς αὐτόν τε καὶ τοὺς ἀνεψιοὺς
αὐτοῦ,
σαν. Ὁ δὲ βασιλεὺς κατηντηκὼς εἰς Θεοδοσιούπολιν μετὰ τουρκικῆς

σουλτανικῆς στολῆς ὑπεδέχθη φιλοτίμως. Ἡμέρας δέ τινας ἐκεῖσε διε-
καρτέρησε τὴν χεῖρα θεραπευόμενος καὶ ἑαυτὸν ἀνακτώμενος καὶ πάλιν
μεθαρμόζων πρὸς τὸ ῥωμαϊκώτερον, ὡς ἐνῆν. Ἄρας δ' ἐκεῖθεν διῄει τὰς
ἰβηρικὰς κώμας· συνῆσαν δ' αὐτῷ καὶ οἱ ἐκ τοῦ σουλτάνου πρέσβεις.
Κἀκεῖθεν προσελαύνει μέχρι Κολωνείας αὐτῆς. Γενομένου δὲ ἐν τῷ Με-
λισσοπετρίῳ Παῦλος πρόεδρος, ὁ τῆς Ἐδέσσης κατεπάνω, νύκτωρ αὐτὸν
καταλιπὼν εἰς Κωνσταντινούπολιν ἀπέδρα, προμαθὼν τὰ ἐκεῖσε κατ-
τυόμενα. Ἰωάννης γὰρ ὁ καῖσαρ καὶ οἱ τούτου υἱεῖς καὶ τῆς συγκλήτου
ὅσοι τὰ αὐτὰ ἐφρόνουν, τὴν μὲν βασιλίδα ὑπερόριον τίθενται εἰς τὸ
παρ' αὐτῆς συστὰν φροντιστήριον, Πιπερούδιον οὕτω καλούμενον, ἀπο-
κείραντες καὶ μὴ βουλομένην, τὸν δὲ Μιχαὴλ μόναρχον ἀναγορεύσαντες
αὐτοκράτορα ἔγραψαν ἁπανταχοῦ ἐπανιόντα τὸν βασιλέα μὴ
ὑποδέξασθαι
μήτε ὡς βασιλέα τιμῆσαι. Ἤρξατο δὲ τῆς ἀποκηρύξεως πρῶτος ὁ τῶν
φιλοσόφων ὕπατος, ὁ Ψελλός, καθὼς καὶ αὐτὸς ἔν τινι τῶν ἰδίων
συγγραμ-
μάτων μεγαλαυχεῖ. Λέγεται δὲ ὅτι καὶ αὐτὴ ἡ βασιλὶς τοῦ αὐτοῦ σκοποῦ
ἦν, ὥστε μὴ προσδέξασθαι τὸν Διογένην ἐπανιόντα. Ἀπτέρῳ δὲ τάχει
μαθὼν τοῦτο ὁ Διογένης, καὶ πληροφορηθεὶς ὅτι κοινῶς ἀποκεκήρυκται,
φρούριόν τι κατασχών, Δόκειαν ὀνομαζόμενον, ἐκεῖσε ἐστρατοπεδεύσα-
το.
ρηξάντων αὐτῷ· οἵτινες ἦσαν ὅ τε Χαλκηδόνος, ὁ Ἡρακλείας καὶ ὁ Κο-

λωνείας Θεόφιλος, οὓς καὶ τῶν ὅρκων ὑπεμίμνησκε καὶ τῶν ἐκ τοῦ θείου
νεμέσεων. Οἱ δέ, καίπερ βοηθῆσαι προαιρούμενοι, ἀσθενῶς εἶχον καὶ ἀ-
δυνάτως ἀνδρῶν ὠμηστῶν καὶ ἀπηνῶν ἀναρπασάντων αὐτὸν καὶ τοὺς
ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ἐξορυξάντων ἀνηλεῶς καὶ ἀφιλανθρώπως. Προσενε-
χθεὶς δὲ ἐν εὐτελεῖ τῷ ὑποζυγίῳ μέχρι τῆς Προποντίδος ὥσπερ πτῶμα
σεσηπός, τοὺς ὀφθαλμοὺς ἔχων ἐξορωρυγμένους, τὴν δὲ κεφαλὴν καὶ τὸ
1306
πρόσωπον ἐξῳδηκός, σκωλήκων βρύον καὶ δυσωδίας, ἡμέρας ὀλίγας ἐπι-

βιοὺς ἐπωδύνως καὶ πρὸ τῆς τελευτῆς ὀδωδώς, ἀπολείπει τὸν βίον τῇ
νήσῳ τῇ Πρώτῃ τὸν χοῦν ἀποθέμενος, ἔνθα νέον ἐκεῖνος ἐδείματο φρον-
τιστήριον, κηδευθεὶς πολυτελῶς παρὰ τῆς ὁμευνέτιδος καὶ βασιλίδος
Εὐδοκίας, μνήμην καταλιπὼν πειρασμῶν καὶ δυστυχημάτων ὑπερβαι-
νόντων ἀκρόασιν. Ἐπὶ δὲ τοῖς τοσούτοις καὶ τηλικούτοις κακοῖς οὐδὲν
βλάσφημον ἢ ἀπόφημον ἐφθέγξατο, εὐχαριστῶν δὲ διετέλει, φέρων εὐ-
μαρῶς τὰ προσπίπτοντα. Λέγεται δὲ τὰ εἰς αὐτὸν πραχθέντα γνώμης
ἄτερ τοῦ βασιλέως γενέσθαι Μιχαήλ, ὡς ὕστερον αὐτὸς ἐνωμότως διι-
σχυρίζετο, τοῦ καίσαρος ὑπὸ σκότῳ καὶ ἀφανείᾳ ταῦτα τελεσιουργοῦν-
τος καὶ διαταττομένου. Οὗτος ὁ βασιλεὺς καὶ τὴν ἐπισκοπὴν Ναζιανζοῦ
εἰς μητροπόλεως ἀνεβίβασε δίκαιον. Ἐβασίλευσε δὲ ἄχρι τῆς αἰχμαλω-
σίας αὐτοῦ ἔτη τρία καὶ μῆνας ὀκτώ.
Leo Diaconus Hist., Historia Pa. 145, line 21
φόρου ὁμαίμων, ἐπὶ τὴν κατὰ Λέσβον Μήθυμναν ἅμα Νικηφόρῳ

τῷ υἱῷ φρουρούμενος, ὥς μοι ἤδη δεδήλωται, χρυσῷ τοὺς φρου-
ροὺς διαφθείρας, ἐς ἀποστασίαν ἀπέκλινεν, ἀσινεῖς ἔχων τὰς κό-
ρας τῶν ὀφθαλμῶν. ὁ γὰρ ἐκτυφλοῦν τὸ πρόσθεν αὐτὸν προτρα-
πεὶς, εἴτε κατ' ἐντολὴν τοῦ βασιλέως τοῦτο πεποιηκὼς (ὑπονοεῖται
γὰρ καὶ τοῦτο· τεκμήριον δὲ, ὅτι μετὰ τὴν τοῦ δράματος διάγνωσιν
κακῶν ἀπαθὴς ὁ ἄνθρωπος ἔμεινεν), εἴτε καὶ οἴκτῳ τῆς τοσαύ-
της ἐπικαμφθεὶς συμφορᾶς, τὰς μὲν βλεφαρίδας ἐκείνου κατέκαυ-
σεν, ἀσινεῖς δὲ καὶ ἀκηράτους τὰς κόρας παρέλιπε. τότε γοῦν εἰς
ἀκάτιον ὁ Κουροπαλάτης ἐμβὰς, τῇ κατ' ἀντιπέρας Βυζαντίου
χθονὶ λεληθότως προσώρμισεν, ἐπί τι φροντιστήριον, ὃ Πηλαμὺς
κέκληται, κρυπτόμενος. ἐκεῖθέν τε διά τινος τῶν οἰκείων τοῖς φί-
λοις καὶ γνωστοῖς τὴν αὑτοῦ καταμηνύει ἄφιξιν. οἱ δὲ παντὶ σθένει
συνάρασθαί οἱ διωμολόγουν, καὶ πλῆθος συναθροίσειν ἐνόπλων ἀν-
δρῶν, καὶ τὰς τῆς βασιλικῆς ἑστίας κλεῖς ὑφελέσθαι, δι' ὧν αὐτῷ
εὐπετῶς ἡ ἐς τὰ βασίλεια γένοιτο πάροδος. καὶ δῆτα ἔργου εἴχοντο,
καὶ τὴν διὰ λόγων ὑπόσχεσιν καὶ δι' ἔργων ἀνύττειν ἐπεχείρουν,
μηδόλως μελλήσαντες. ἐντεῦθεν δή τινα τῶν βασιλικῶν κλειδού-
χων δωρεαῖς ὑποποιησάμενοι, κηρῷ τὰς κλεῖς ἐκτυποῦν ἔπεισαν,
καὶ αὑτοῖς ἐπιδοῦναι τὸν κηρόν. καὶ ὃς, οὐδὲν ἀναδὺς, τυπώσας
τὸν κηρὸν ἐπεδίδου· οἱ δὲ, βάναυσον μισθωσάμενοι, τὰς κλεῖς
Leo Diaconus Hist., Historia Pa. 163, line 19
ὁ πατριάρχης Βασίλειος, φθόνῳ τῶν ἐπισκόπων διαβληθεὶς πρὸς

1307
τὸν αὐτοκράτορα, ὡς δή τινι τῶν μέγα δυναμένων χρᾷ τὴν τῆς

ἡγεμονίας ἀρχὴν, καὶ τὰ τῆς ἐκκλησίας οὐκ εὐθύνει καθὰ καὶ
πρὸς τῶν θείων κανόνων νενόμισται, εἰς τὸ βασιλικὸν εἰσεκα-
λεῖτο δικαστήριον. ἐπεὶ δὲ μὴ ἀπήντα, ἀλλ' οἰκουμενικὴν ἀν-
τέλεγεν ἰσχυριζόμενος ἀθροισθῆναι σύνοδον, καὶ τηνικαῦτα δια-
λύσασθαι τὰ ἐγκλήματα· τοῦτο γὰρ βούλεσθαι καὶ τὰ τῶν πα-
τέρων θεόπνευστα παραγγέλματα, οἰκουμενικὴν ἐπὶ πατριάρχου
καθαιρέσει συγκροτεῖσθαι σύνοδον· εἰς τὸ κατὰ τὸν Σκάμανδρον
τελοῦν φροντιστήριον, ὅπερ αὐτὸς ἐδείματο, πρὸς τοῦ βασιλέως
περιορίζεται· ἀνὴρ ἄτροφος σχεδόν τε καὶ ἄσαρκος, ἐξ ἁπαλῶν
ὀνύχων ἀσκητικοῖς ἀγῶσιν ὑπὲρ φύσιν ἐγγυμνασάμενος, ἀμπε-
χόνῃ κεχρημένος θέρει τε καὶ χειμῶνι μιᾷ, καὶ ταύτῃ μὴ ἀπεκ-
δυόμενος, ἕως ἂν διεῤῥύη καὶ ἄχρηστος ἐξεγένετο, βρωτῶν δὲ
μὴ γευόμενος ἢ ποτῶν, πλὴν ὕδατος καὶ τῶν ἐξ ἀκροδρύων χυ-
μῶν. λέγεται δὲ μηδὲ παρὰ κλίνην καθευδῆσαι, ἀλλ' ἐπ' ἐδά-
φους, παρ' ὅλον αὑτοῦ τὸν καιρὸν τῆς ἀσκήσεως. ἐλάττωμα
δὲ τοῦτο μόνον φασὶ προσεῖναι τἀνδρὶ, τὸ τὰς ἀναγωγὰς καὶ
ἀναστροφὰς τῶν ἀνδρῶν περὶ πλείστου ποιεῖσθαι διαγινώσκειν,
πολυπραγμονοῦντι καὶ διερευνωμένῳ πέρα τοῦ δέοντος.
Constantinus Manasses Hist., Poeta, Compendium chronicum

Line 4669
καὶ τὸ χρυσοῦν γεώργιον ἠπείλησε συμπνῖξαι,

καὶ πάλιν τὸ τοῦ δράκοντος οὐραῖον ἐκινήθη.
ἡ βδελυρότης δή φημι τῆς εἰκονομαχίας
ὡς δράκων μέγας εἵρπυσε φρικώδης χασματίας,
ἐρροίζησε καταπιεῖν πάλιν τὴν ἐκκλησίαν
ὡς ὀρταλίχους νεοσσοὺς στρουθίου μικροπτέρου.
αἱ τῶν ἁγίων καὶ Χριστοῦ μορφώσεις ἠσβολοῦντο,
τιτάνῳ κατεχρίοντο, πυρὶ κατεμπιμπρῶντο,
ἀνηρευνῶντο σπήλαια, καταγωγαὶ σεμνείων
καὶ Φροντιστήρια ψυχῶν αἳ κατ' ἀγγέλους ἔζων,
καὶ πᾶς ἠλαύνετο σεπτῶν προσκυνητὴς εἰκόνων.
ἐπένθει τότε καὶ Σιὼν ἡ τοῦ θεοῦ θυγάτηρ,
καὶ δάκρυον σταλάττουσα πένθους ἐφόρει σάκκον,
ἀντὶ στολῆς δὲ νυμφικῆς χηρείας χιτωνίσκον.
ἐπένθει τότε καὶ χορὸς ἀστέρων οὐρανίων,
καὶ πρὸς τὴν γῆν ἠντράνιζεν ἐν σκοτεινοῖς βλεφάροις.
Οὗτος τὸ γένος Μιχαὴλ φιλονεικῶν ἐκτρῖψαι
τὰ παιδογόνα τοῦ παιδὸς ἐξέτεμε Νικήτα,
1308
μή πως τεκνώσειέ ποτε καὶ τοῦτον ἀμυνεῖται.

ὁ τοίνυν παῖς τοῦ Μιχαὴλ τομίας χρηματίσας
Μιχαήλ Ατταλιάτης.. Historia Pa. 48, line 4
κὸς καὶ γένους ἐπισήμου γενόμενος, δωρηματικός τε καὶ βα-

σιλικῶς εὐεργετεῖν ἐπιστάμενος, φροντίζων μὲν καὶ τῶν ἐν
πολέμοις προτερημάτων καὶ τοῖς ἐναντίοις ὡς ἐνὸν ἀντικαθι-
στάμενος, πλείονι δὲ ῥοπῇ τῆς τρυφῆς ἀντεχόμενος, καὶ τῶν
ἀφροδισίων μὴ ἀπεχόμενος. ἔμελε δ' αὐτῷ καὶ ἀστεϊσμῶν
καὶ τῶν ἐν μίμοις γελοιασμῶν καὶ τῆς ἐπικαίρου ῥαστώνης,
καὶ οἷς ἡ ζωτικὴ ψυχὴ συνέζευκταί τε καὶ συνερρίζωται. οὐ
μὴν ἀλλὰ καὶ καινῶν οἰκημάτων ἐν διαφόροις τόποις ἐπε-
ποίητο, καὶ ἀνοικοδομὰς συνεχεῖς ἔχων ἐν ταύταις φροντίδας
κατεκένου συχνάς· τὸ δὲ τῶν ὅλων ἁπάντων ὑπερέχον καὶ
προτιμώμενον αὐτῷ τὸ φροντιστήριον ἦν, εἰς ὃ καὶ τὸ περι-
καλλὲς ἱερὸν ἀνηγέρθη ἐπ' ὀνόματι τοῦ ἐν μάρτυσι περιωνύ-
μου ἁγίου Γεωργίου, οἰκοδομαῖς ἑτέραις βασιλικαῖς ἐκλελαμ-
πρυσμένον, καὶ πολλὴν ἔχον τὴν τερπωλὴν τοῖς περιέχουσι
ταῦτα λειμῶσι καὶ ταῖς ἐαριναῖς πόαις, ὡς ἀνθαμιλλᾶσθαι
τὰς οἰκοδομὰς τοῖς ὑπαίθροις καὶ διὰ τῶν ἀμφοτέρων ἁρμο-
νίαν ἡδονῆς τοῖς θεαταῖς περιγίνεσθαι. συνῆψε δὲ τούτοις
καὶ νοσοκομεῖον ἐπιμελείας ἀνάμεστον. φύσει δὲ μεγαλουρ-
γὸς ὢν καὶ βασιλικῶν χαρίτων ἀνάπλεως, καὶ ζώων ἀσυνήθεις
ἰδέας τοῖς ὑπηκόοις ἐξ ἀλλοδαπῆς παρεστήσατο γῆς, μεθ' ὧν
καὶ τὸν μέγιστον ἐν τετραπόδοις ἐλέφαντα, ὃς θαῦμα τοῖς
λοιπάδας μεμηχανημένας κατεσοφίσατο, καὶ τοὺς βίους τῶν

ὁπωσοῦν εὐπορούντων ἐκμυελίζων ἦν, δίκας ἀδίκους ἐπάγων
καὶ καινοφανῆ ζητήματα καὶ προβλήματα. καὶ ὁ στεναγμὸς
ὅσος τῶν οὕτω ζημιουμένων καὶ καθελκομένων εἰς τὴν ἀπό-
δοσιν, αἵ τε φρουραὶ πλήθουσαι τῶν ἐναγομένων, καὶ καθημε-
ρινὸς ὀδυρμός. τῶν δὲ πειραθέντων τοῦ ἄλγους οἱ μήπω
πειραθέντες ἐλεεινότεροι, πᾶσι τοῖς φισκοσυνηγόροις ὑποκα-
τακλινόμενοι καὶ ψοφοδεεῖς ὄντες, καὶ τὸ ξίφος ἠρτημένον
μονονουχὶ κατὰ τῆς ἑαυτῶν κεφαλῆς ὑποπτεύοντες. ἐνέσκηψε
δὲ τὸ δεινὸν καὶ ἄχρι τῶν ἀφωρισμένων τοῖς θείοις σηκοῖς
καὶ φροντιστηρίοις σιτηρεσίων, πανταχοῦ τῶν ἐπαρχιῶν δια-
ταγμάτων πεμφθέντων ἀνερευνᾶσθαι περὶ τούτων καὶ ἀνα-
1309
κρίνεσθαι τοὺς θεραπευτὰς τῶν ἱερῶν, καὶ τῶν μὴ εὐλόγως

τάχα διδομένων τὴν δόσιν ἐκκόπτεσθαι. ἐπεὶ δὲ πρὸς τῆς
τοιαύτης ἐρεύνης ἔφθη τῷ χρεὼν ὁ βασιλεὺς λειτουργήσας,
ἐκράτησε λόγος ἐν ἅπασιν ὅτι οὐρανία πληγὴ τοῦτον ἐκ μέ-
σου πεποίηκε, πειρώμενον ἀλλοιῶσαι τὰ καλῶς δεδογμένα
πρὸς τὴν εὐσεβῆ διανέμησιν.
καὶ πανταχόθεν κατεπαίρεσθαι τῶν Ῥωμαίων. καὶ χρημάτων

δεῖσθαι σκοπήσας, καὶ τὴν τούτων εὐπορίαν πλείστην ὅσην
ἀπαραίτητον λογισάμενος, βαρὺς ἐχρημάτισε φορολόγος τοῖς
χρεωστοῦσι δημόσια. εἶτα καὶ τὰς τῶν ὀφφικίων δόσεις αὐ-
τὸς περιέτεμε πρῶτος, καὶ πανταχόθεν οἷά τις ἄπληστος θη-
ρευτὴς εἰσεποιεῖτο τὰ χρήματα. ἐμέλησε δ' αὐτῷ μετὰ ταῦτα
καὶ φειδωλίας καὶ τοῦ προσθήκην ἀγρῶν τῇ βασιλείᾳ περι-
ποιήσασθαι. διὸ καὶ πολλὰ μὲν ἰδιωτικὰ πρόσωπα πολλῶν
ἀπεστέρησε κτήσεων, παριδὼν τὰς χρυσοβούλλους τούτων γρα-
φάς, δι' ὧν αὐτοῖς τὰ τῆς δεσποτείας ἡδραίωντο· ἐνέσκηψε
δὲ καί τισι τῶν φροντιστηρίων, μεγάλας καὶ πλουσίας κτή-
σεις ἐχόντων καὶ τῶν τοῖς βασιλικοῖς θησαυροῖς ἀνακειμένων
ἀποδεούσας οὐδ' ὅλως· καὶ πολλὰς αὐτῶν ἀφελόμενος, καὶ
διὰ λογοποιΐας τὸ ἀρκοῦν ἐγκαταλιπὼν μοναῖς καὶ μονάζουσι,
τοῖς βασιλικοῖς τὸ περισσὸν προσαφώρισε, πρᾶγμα παρανομίας
μὲν δόξαν ἢ ἀσεβείας εἰσάγον, καὶ πρὸς ἱεροσυλίαν τοῖς εὐ-
λαβεστέροις ἐκ τοῦ προχείρου ἀναφερόμενον, ἀποτέλεσμα δὲ
μηδὲν ἄτοπον ἀποφέρον πρός γε τοὺς ἐμβριθῶς τὰ πράγματα
διακρίνοντας. ἑκατέρωθεν γὰρ ὀνήσιμον εἶναι διεγινώσκετο,
τούς τε μοναχοὺς φροντίδων ἀπαλλάττον
εὐαρεστήσασιν ἐναρίθμιος ὤν, ἐν μέσῳ τῆς μνήμης αὐτῶν

πρὸ τῆς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ διὰ φιλανθρω-
πίαν ἐνανθρωπήσεως, τῶν φθαρτῶν καὶ ἐπικήρων τὴν ἄφθαρ-
τον ζωὴν καὶ ἀνώλεθρον ἀνταλλάττεται. καὶ προέβη τὰ τῆς
προρρήσεως τελειωθέντος κατ' ἐκείνας τὰς ἡμέρας τοῦ ἀρχι-
ποίμενος. καὶ ὁ μὲν βασιλεὺς μετανοίᾳ βληθεὶς καὶ τὴν ἀρετὴν
εὐλαβηθεὶς τοῦ ἀνδρός, μὴ ἔχων οἷς τρόποις τὴν ἁμαρτάδα
ἐπανορθώσαιτο, ἐντίμως τὸν νεκρὸν αὐτοῦ εἰσαχθῆναι πρὸς
τὴν βασιλεύουσαν διετάξατο. καὶ παραδίδοται τῇ σορῷ ἐν
1310
ᾧπερ ἐκεῖνος τόπῳ καὶ ζῶν μετετάξατο, κατὰ τὸ ἀνεγερθὲν

παρ' αὐτοῦ φροντιστήριον, θαῦμα μέγιστον καὶ τοῦ ἀξίως
τῆς ἀρχιερατικῆς τελειωθῆναι σημεῖον ἀπερίγραπτον δείξας
τὴν ἐν χειρὶ τοῦ σταυρικοῦ σημείωσιν σχήματος. καὶ με-
μένηκεν ἡ τιμία τῷ ὄντι χεὶρ τοῦτον τὸν τύπον τηροῦσα τῆς
διὰ τοῦ σταυροῦ εἰρήνης καὶ εὐλογίας ἄχρι καὶ τήμερον, μὴ
ἀλλοιωθεῖσα συνόλως τῇ νεκρώσει τοῦ σώματος.
Προεχειρίσθη δὲ πατριάρχης Κωνσταντῖνος πρόεδρος
καὶ πρωτοβεστιάριος ὁ Λειχούδης, ἀνὴρ μέγιστον διαλάμψας
τοῖς βασιλικοῖς καὶ πολιτικοῖς πράγμασιν ἀπό τε τῆς τοῦ
Μονομάχου καὶ μέχρι τῆς τούτου ἀναρρήσεως, καὶ μεσάζων
ἐν τοῖς βασιλείοις τὴν τῶν ὅλων διοίκησιν.
ἐπιούσῃ ἤρξατο παραδεικνύειν βοστρύχους τινάς· καὶ ὅσον

οὗτοι προεπετάννυντο, τοσοῦτον τὸ μέγεθος τοῦ ἀστέρος ὑπέ-
ληγεν. ἀπέτεινε δὲ τὰς ἀκτῖνας ὡς πρὸς ἑώαν, καὶ ὡς πρὸς
ἐκείνην προήρχετο. καὶ ἦν ἐπικρατῶν ἄχρις ἡμερῶν τεσσα-
ράκοντα.
Ἀπὸ δὲ μηνὸς ὀκτωβρίου νόσος ἐνσκήψασα τῷ βασιλεῖ
ἄχρι τοῦ ἐπιόντος μαΐου μηνὸς κατέτρυχεν· ἐν αὐτῷ δὲ κα-
τειργάσατο τοῦτον καὶ τῆς ἐνταῦθα ζωῆς ἀπεστέρησεν. ἡ
δὲ ὁσία τούτου οὐκ ἔνθαπερ προσεδόκησε γέγονεν, ἀλλὰ δια-
πόντιος ἀχθεὶς ἐπὶ τῶν ἀκατίων τῆς χρυσῆς πόρτης ἐκτός,
περί τι φροντιστήριον ἐπ' ὀνόματι τοῦ ἁγίου Νικολάου κα-
θιδρυμένον, εἴς τινα σορὸν προκατεσκευασμένην ἑτέρῳ ἐνα-
πετέθη, ζήσας ἐν τῇ βασιλείᾳ χρόνους ἑπτὰ καὶ μῆνας ἕξ.
Καὶ κατέσχον τὰ σκῆπτρα τῆς βασιλείας ἥ τε σύμβιος
αὐτοῦ Εὐδοκία καὶ οἱ παῖδες. προκατησφαλίσθη γὰρ ἡ Αὐ-
γούστα μὴ δευτέροις γάμοις προσομιλῆσαι ἀρχιερατικῇ καὶ
συγκλητικῇ συνελεύσει. ἦν γὰρ τῆς συνόδου προεξάρχων
καὶ τὴν πατριαρχίαν κοσμῶν Ἰωάννης ὁ ἐπικεκλημένος Ξιφι-
λῖνος, ἐκ Τραπεζοῦντος μὲν ὡρμημένος, ἀνὴρ δὲ σοφὸς καὶ
παιδεύσεως εἰς ἄκρον ἐληλακὼς κἀν τοῖς πολιτικοῖς περί-
βλεπτος γεγονὼς καὶ ἀρετῆς εὐφρόνως ἐπιμελούμενος,
καὶ τῇ βασιλίδι προσμίξαντος ἐν τῷ παλατίῳ, μεταστρέφεται

κατ' αὐτῆς ἡ βουλὴ τῆς τοῦ ἀνδρὸς ἀποκηρύξεως καὶ διώ-
1311
ξεως. διὸ καὶ τὸν μὲν πρῶτον υἱὸν αὐτῆς, ὃν ἐκ τῆς τοῦ
Δούκα συναφείας ἀπέτεκεν, αὐτοκράτορα καὶ δεσπότην φη-
μίζουσιν, ἐν τῷ τοῦ χρυσοτρικλίνου βασιλείῳ θρόνῳ καθιδρύ-
σαντες αὐτόν, καὶ τὴν ἀρχὴν ἐγχειρίζουσι μόναρχον· τήν τε
δέσποιναν καὶ μητέρα τούτου καθαιροῦσι μετὰ σφοδρᾶς τῆς
ἐπιφορᾶς, εἶτα καὶ πλοίῳ παραδόντες ὑπερόριον τίθενται κατὰ
τὸν ἑῶον πορθμόν, ὃν Στενὸν οἱ πολῖται κατονομάζουσιν ἐκ
τῆς θέσεως, ἐγκαταστήσαντες ταύτην τῷ παρ' αὐτῆς συστάντι
φροντιστηρίῳ καὶ λεγομένῳ Πιπερούδη, μελαμφοροῦσαν ἐπα-
ποδείξαντες καὶ κεκαρμένην τὰς τρίχας, καὶ τῷ τάγματι τῶν
μοναζουσῶν καταζεύξαντες.
Ὁ δ' οὖν Διογένης μέχρι τοῦ θέματος τῶν Ἀρμενια-
κῶν προϊών, ἐπεὶ τὰ κατ' αὐτὸν ἐπληροφορήθη, καὶ ὡς τοῖς
πολίταις καὶ τοῖς ἀνακτόροις ἐπικεκήρυκται, φρούριόν τι κα-
τασχὼν Δόκειαν κατονομαζόμενον ἐκεῖσε κατεστρατοπεδεύσατο.
ὁ δὲ Καῖσαρ καὶ ὁ τὰ σκῆπτρα νέον ἐγχειρισθεὶς τούτου
ἀνεψιός, μετὰ τὸ πάντα τὰ κατὰ τὴν βασιλεύουσαν διαθεῖναι
κατὰ τὸ βεβουλευμένον αὐτοῖς, καὶ τοὺς μὲν τῆς συγκλήτου
βουλῆς οἰκειώσασθαι καὶ τιμᾶν αὐτοὺς προκατάρξασθαι, πρὸς
τοῖς ὅλοις ἀπαγορεύων καὶ τῆς βασιλικῆς ἐκείνης λαμπρότη-

τος καὶ τῆς μέχρις οὐρανοῦ φθανούσης δόξης, μᾶλλον δὲ
τῆς ὑπὲρ τῶν Ῥωμαίων ἀνδραγαθίας τοιαῦτα κομισάμενος
τὰ ἐπίχειρα. προαχθεὶς οὖν ἐν εὐτελεῖ τῷ ὑποζυγίῳ μέχρι
τῆς Προποντίδος αὐτῆς, ὥσπερ πτῶμα σεσηπὸς εἵλκετο, τοὺς
μὲν ὀφθαλμοὺς κατορωρυγμένους ἔχων, τὴν δὲ κεφαλὴν σὺν
τοῖς προσώποις ἐξῳδηκυῖαν, καὶ σκώληκας ἐκεῖθεν δεικνὺς
ἀποπίπτοντας. ἡμέρας δ' ὀλίγας διαλιπὼν ἐπωδύνως τὸν
βίον, καὶ πρὸ τῆς τελευτῆς ὀδωδώς, ἀπολείπει, τῇ νήσῳ
τῇ Πρώτῃ τὸν χοῦν ἀποθέμενος κατὰ τὴν ταύτης ἀκρώ-
ρειαν, ἔνθα νέον ἐκεῖνος ἐδείματο φροντιστήριον, κηδευθεὶς
μὲν πολυτελῶς παρὰ τῆς πρὶν βασιλίδος καὶ ὁμευνέτιδος Εὐ-
δοκίας, τῆς τοῦ κρατοῦντος μητρὸς (ἐκείνη γὰρ αἰτησαμένη
τὸν υἱὸν τὴν νῆσον ταύτην καταλαβεῖν τούτῳ τὰ τῆς ὁσίας
φιλοφρόνως ἐτέλεσε), μνήμην δὲ καταλιπὼν τοῖς μετέπειτα
τῶν τοῦ Ἰὼβ ἐκείνου δυστυχημάτων ὑπερβαίνουσαν τὴν ἀκρόα-
σιν. τοῦτο δὲ θαυμασιώτατον ἅμα καὶ γενναιότατον τοῖς
πᾶσι διήγημα καταλέλοιπεν, ὅτι ἐπὶ τοῖς τηλικούτοις πειρασμοῖς
καὶ ἀπαραμίλλοις κακοῖς οὐδὲν βλάσφημον ἢ μικρόψυχον
1312
ἀπεφθέγξατο, ἀλλ' εὐχαριστῶν διετέλει καὶ χρόνων προσθή-

κην ἐπιζητῶν ἐν κακοῖς, ἷνα εὐαρεστήσῃ, φησίν,
σεων. τὸ γὰρ εὐτελὲς δῶρον πεντεκαίδεκα λιτρῶν ὑπῆρχεν

ἀπόδεσμος, ἀκινήτων κτήσεων ἑκατοντάλιτροι δωρεαί, πρὸς
οὓς δὲ καὶ δὶς τοσούτων καὶ τρίς, ὀφφικίων παντοίων ἐπαν-
τλήσεις καὶ παροχαί. καὶ ἵνα τι συνελὼν εἴπω, πᾶν εἶδος
χαρισμάτων τοῖς προλαβοῦσιν ἐπεψηφίζετο. οὐ γὰρ ἐν πε-
ριλάμπροις ἀξιώμασι μόνον τῶν βασιλικῶν εὐεργετημάτων τὸ
γέρας ἐδείκνυτο, ἀλλὰ καὶ ἐν ὀφφικίοις καὶ ἀγροῖς καὶ χρυ-
σίοις καὶ ἀποσκορακίσει ἐπηρειῶν καὶ παντὶ τῷ ποθουμένῳ
τε καὶ συμφέροντι. οὐδεὶς γὰρ ᾔτησε τῶν ἁπάντων ὃς οὐ
παραυτίκα τῆς αἰτήσεως ἔτυχε. καὶ μᾶλλον ἱεροὶ ναοὶ καὶ
θεῖα τεμένη καὶ Φροντιστήρια πάντα καὶ ἱλαστήρια· κοινὸν
γὰρ ἦν τὸ τῆς εὐδαιμονίας ἐν ἅπασι, καὶ κοινὴ τῆς εὐεργε-
σίας ἡ ἐπιμένεια. ἐφ' οἷς καὶ ἀπορία πάντας κατεῖχε καὶ
θάμβος ἐξαίσιον, πῶς τοῦ προβεβασιλευκότος Μιχαὴλ πενίαν
θρηνοῦντος ἀεὶ καὶ ἀπορίαν δεινήν, καὶ ἀδύνατον αὐτῷ τὴν
χεῖρα καθεστάναι πρὸς εὐεργεσίαν μικρὰν ἐπιλέγοντος διὰ τὸ
τῆς βασιλείας τάχα δυστύχημα, ἐκ ποίων πηγῶν οὗτος ὁ μετ'
ἐκεῖνον τὰ Ῥωμαίων σκῆπτρα ἐγχειρισθεὶς τοσαύτας ἀνεκ-
διηγήτους εὐεργεσίας καὶ δόσεις καὶ πλουτοποιὰ χαρίσματα
ἐνεδείξατο, καὶ τιμὰς ὑπὲρ ψάμμον καὶ χορὸν οὐρανίων φω-
στήρων. καὶ τῶν μὲν ἄλλων ἡμερῶν τὰς τιμὰς διὰ τὸ πλῆθος
Ἕτερον δέ, τούτων οὐκ ἔλαττον εἰς ἐγκώμιον. ἐν ταῖς

παραλίοις ἀκταῖς ταῖς τὴν βασιλίδα περιζωννυούσαις τῶν
πόλεων προτειχισμάτια διὰ ξύλων ἐκ χρόνων μακρῶν γενόμενα,
καὶ τῇ γείτονι θαλάσσῃ οἷον περιπλεκόμενα ἢ περιπτυσσό-
μενα ἢ τοὺς ἑλιγμοὺς αὐτῆς ἀντωθούμενα, καὶ ταῖς καταίρου-
σιν ὁλκάσι καὶ τοῖς ἐκ γῆς ἐμπόροις εὐμάρειαν πρὸς τὴν στά-
σιν καὶ τὴν τῶν συναλλαγμάτων σύστασιν παρεχόμενα (σκά-
λαι τῇ κοινῇ διαλέκτῳ κατονομάζονται) δεσπότας εἶχον καὶ
ἄλλους τινάς· ἐπὶ πλέον δὲ τῶν λοιπῶν δεσποτείαν ἐκέκτηντο
τά τε πτωχοτροφεῖα καὶ νοσοκομεῖα καὶ οἱ λοιποὶ εὐαγεῖς οἶ-
κοι καὶ φροντιστηρίων διάφορα, οὐ μόνον δ' ἐν τῇ βασιλευ-
ούσῃ ἀλλὰ καὶ ἔν τισι τῶν ἐπινείων αὐτῆς. καὶ ἁπλῶς αἰ-
1313
γιαλοὶ πάντες δεσπότας εἶχον τοὺς ἐξ ἠπείρου δεσπόζοντας

κατὰ τὰ πάτρια νόμιμα καὶ τὰς βασιλικὰς διατάξεις, αἳ τὰ
πρόθυρα τῆς θαλάσσης τοῖς παρακεκτημένοις ἐν τῇ γείτονι
χέρσῳ παρέχουσι. τούτων ὁ πρὶν βασιλεύων πάντας τοὺς δεσπό-
τας τῆς κυριότητος ἰταμῶς ἀπεστέρησε, προφάσεις ἐπανατείνας
ἑώλους τε καὶ γεγηρακυίας καὶ ὅλον ἐχούσας τὸ ἐνδομυχοῦν
εὐκατάγνωστον, συνεργοῦντος αὐτῷ θερμότερόν τε καὶ βιαιό-
τερον τοῦ τῆς τῶν Νεοκαισαρέων ἐκκλησίας προβεβλημένου.
τυραννικῶς γὰρ μᾶλλον ἢ ἀρχιερατικῶς τὸν ἐμπιστευθέντα
ὁ κουροπαλάτης ὠταλγίᾳ συσχεθεὶς τετελεύτηκε, μέγα πένθος τῷ

βασιλεῖ καταλιπών· μάλα γὰρ ἐφίλει τὸν ἄνδρα. Ὁ δὲ Χρυσόσκουλος
μικροῦ δεῖν καὶ συναπῆλθεν αὐτῷ· οὕτως ὑπὸ τοῦ πάθους νενίκητο ὡς
προέσθαι βούλεσθαι καὶ αὐτὴν τὴν ζωήν. Ἀλλ' οὕτω μὲν οὗτοι·
ἡ δὲ τοῦ κουροπαλάτου μήτηρ ἐν τῇ βασιλίδι τῶν πόλεων διατρί-
βουσα, ἐπεὶ περὶ τῆς νόσου τοῦ υἱοῦ ἐπέπυστο, ὡς δεινή τις καὶ δυσα-
πάλλακτος αὕτης ὑποτοπάσασα, διαπεραιωθεῖσα ταχέως τὴν Βιθυ-
νῶν καταλαμβάνει μητρόπολιν. Μαθοῦσα δ' ὅτι πρὸς τὸ κάκιον
προσχωροίη τῷ παιδὶ τὰ τῆς νόσου, τὸ ὄρος ὑπερβᾶσα ὅπερ ἐγχωρίως
Ἀζαλὰς ὠνόμασται, εὗρε τοῦτον περὶ τὰς ὑπωρείας τούτου ἔν τινι
φροντιστηρίῳ ἐπ' ὀνόματι τῆς Θεομήτορος – Ἄλυπος ὄνομα τῇ μονῇ
– πρὸς τὴν ἔξοδον ἐπειγόμενον. Βοῆς δ' ἐπὶ τῇ ταύτης εἰσελεύσει
γενομένης τοῖς περὶ τὸν κουροπαλάτην, ἐπείπερ ἑώρακεν οὗτος τὴν
μητέρα φοιτήσασαν, ἀνήλατό τε σπουδαίως τῆς κλίνης καὶ ταύτην
περιπλακεὶς κατησπάζετο, μηδέν τι φθέγξασθαι δυνηθεὶς ἕτερον, μό-
νον δὲ αἰτησάμενος ταύτην κοινῆς ἄμφω ἀξιωθῆναι ταφῆς. Ὁ μὲν
οὖν αὖθις ἀνακλιθεὶς τετελευτήκει μετὰ βραχύ. Ἡ δὲ γενναία μήτηρ
καὶ μεγαλόψυχος τὴν ὀφειλομένην ὁσίαν ἀποπληρώσασα τῷ υἱῷ
καὶ τοσοῦτον πενθήσασα ὅσον εἰκὸς τὴν τοιοῦτον παῖδα ἀποβαλοῦσαν
στρατιώτην τε ἅμα καὶ στρατηγόν, βραχύ τι τοῦ πάθους ἑαυτὴν ἀνε-
νεγκοῦσα τὸν κλεινὸν ἐκπέμπει Ἀλέξιον συστρατευσόμενον
πάλιν ἀφορμὴ πραγμάτων τῷ βασιλεῖ γέ-

νοιτο, ἐντέλλονταί τινι διὰ γραμμάτων ἐπὶ
τοῦ καιροῦ δυναστεύοντι ἐκκόψαι τούτῳ τοὺς
ὀφθαλμούς. Ὃ δὴ καὶ γενόμενον μεγάλως ἠνίασε
τὸν Ἀνδρόνικον καὶ μᾶλλον ὅτι καὶ πειρασθεὶς διασώσασθαι τοῦτον
1314
οὐ δεδύνητο, τῶν περὶ τὸν βασιλέα σφοδρότερον ἐγκειμένων· ἐπέστειλε

δὲ καὶ πρὸς τὸν πατέρα τὸν καίσαρα, παρακαλῶν αὐτὸν μὴ συγχω-
ρῆσαι τελεσθῆναι τοιοῦτον ἀνοσιούργημα ἢ μὴν τῆς θείας ἐκδέχεσθαι
δίκης τὴν ψῆφον οὐκ εἰς μακρὰν ἀπαντήσουσαν. Ὁ μὲν οὖν ταῦτα, οἱ
δὲ τὰ γράμματα δεξάμενοι ἐκτυφλοῦσί τε τοῦτον καὶ εἰς ὃ ἱδρύ-
σατο φροντιστήριον ἐν τῇ νήσῳ Πρώτῃ ἐκπέμ-
πουσι· βραχὺ δέ τι ἐπιβιοὺς μετὰ τὴν τῶν ὀφθαλμῶν
στέρησιν ἐτελεύτησεν, ἐπὶ τρισὶν ἔτεσι τὴν βασιλείαν Ῥω-
μαίων ἰθύνας. Τοιοῦτον ἔσχε τέλος τὰ κατὰ τὸν Διογένην.
Νικηφορος Χωνιάτης Historia (= Χρονικὴ διήγησις)

Reign Man1,pt4, pa. 144, line of pa. 10
πρωτοστράτορι ἢ ὅ τι ὅλως παραλελύπηκεν ἢ παρηνώχλησεν ἢ τῆς

ὀφειλομένης εὐνοίας καὶ πίστεως καθυφῆκε βραχύ τι γοῦν ἀντίρροπα
δρά-
σας ὧν ὑπ' αὐτοῦ πέπονθεν εὖ καὶ ὡς ἐπὶ ζυγοῦ τὴν ἑτέραν παρήνεγκε
πλάστιγγα, ἐξ ὑπονοίας δὲ μόνης ὁρμώμενος καὶ κακοσχόλων τινῶν
ὑφηγήσεσιν ἐκ τοῦ τὸν ἄνδρα ὁρᾶν καὶ στρατηγοῖς καὶ στρατιώταις
ἐρώμενον καὶ φιλοτίμῳ γνώμῃ καὶ χειρὶ φιλοδώρῳ πρὸς ἅπαντας χρώμε-
νον, ἴσως δὲ καὶ τοῦ προσόντος αὐτῷ πλούτου ὑποτύφων ἔφεσιν, συλ-
λαμβάνει τοῦτον διάγων ἐν Σαρδικῇ, μήπω ἐπιφωσκούσης ἡμέρας, τῇ
οἰκείᾳ ἔτι συγκατακείμενον ὁμευνέτιδι, καὶ οὐ μόνον τῶν ὄντων ἁπάντων
ἀπογυμνοῖ, ἀλλὰ καὶ εἰς μοναχὸν ἀποκείρας ἐν ἑνὶ τῶν κατὰ τὸ Παπύ-
κιον τὸ ὄρος φροντιστηρίων παραρριπτεῖ.
Ἵνα δὲ μὴ εἴη τὸ πραχθὲν ἀπροφάσιστον καὶ προῦπτον διὰ τοῦτο τὸ
βασιλικὸν ἀδίκημά τε καὶ ἀσχημόνημα, οἱ συκοφάνται παρῆσαν ἐγγύς,
ὑφειμένοι παρ' ὧν ὑπεβλήθησαν, καὶ γοητεῖαι κατὰ βασιλέως τὰ αἰτιά-
ματα οὕτω πάνυ τοι πιθαναὶ καὶ δραστήριοι, ὡς ποιεῖν τὸν κεχρημένον
πετόμενον καὶ μηδ' ὅλως θεώμενον καθ' ὧν ἂν ἐπιπτέσθαι ξιφηφόρος
βού-
λοιτο, καὶ ἕτερ' ἄττα βωμολόχα καὶ ἀκοαῖς ὑγιαινούσαις οὐκ εὐπαρά-
δεκτα, ὁποῖα πάλαι τοῦ Περσέως λογοποιοῦντες κατηγόρευον Ἕλληνες.
Ἦν δὲ ὁ τῶν συκοφαντῶν τοῦ ἀνδρός, ὡς ᾔδετο, προχειρότατος καὶ
πλάστης πρώτιστος τῶν ληρημάτων καὶ εὑρετὴς τουτωνὶ ὁ Ἀαρὼν
Ἰσαάκιος, Κορινθόθεν μὲν ὁρμώμενος, τὴν δὲ Λατινίδα γλῶτταν ἄκρως

1315
βρωμάτων καὶ τοῖς πρὸς λύριον καὶ κιθάραν καὶ συμφωνίαν ᾠδῶν
ἔχουσιν οὐκ ἀπηχθάνετο, εἶπεν ἂν ὡς μόνοις ἐννεάσας ἔχει τοῖς τοιούτοις
καὶ ἡδονὴν τὸ πέρας ἥγηται τῆς ζωῆς· εἰ δὲ τοὐναντίον αὐτῷ προσέβλε-

ψε πρὸς πᾶσαν ἀταπεινώτῳ γλυκυθυμίαν τυγχάνοντι καὶ τιθεμένῳ παρὰ
φαῦλον ἡδυπάθειαν δυσκόλων ἐπιστάντων καιρῶν, ἐθαύμασεν ἄν, ὅπως
ἐξήλλακτο πρὸς ἀμφότερα.
Ἐπιβαλόμενος δὲ τὸν πρὸς θάλασσαν τῆς ἁγίας Εἰρήνης ἀναδομήσειν
νεών, ὃν μεγέθει μέγιστον καὶ κάλλει κάλλιστον πάλαι Μαρκιανὸς ὁ
πάνυ ἤγειρε, πῦρ δὲ ᾐθάλωσε, μέρη τινὰ τοῦ τοιούτου τεμένους ἐκ
βάθρων
οἰκοδομήσας τοῦ λοιποῦ ἐπαύσατο.
Ἱδρύσατο δὲ φροντιστήριον ἱερὸν περί που τὸ τοῦ Πόντου στόμα,
εἰς τόπον τινὰ Κατασκέπην λεγόμενον, εἰς ὄνομα τοῦ ἀρχιστρατήγου
Μιχαήλ, καθ' ὃ τῶν τότε μοναστῶν ἠθροικὼς τοὺς ὀνομαστοτάτους τε
καὶ ἀκρέμονας πάντῃ μοναδικὸν καὶ ἀπράγμονα μετιέναι βίον προεμη-
θεύσατο. εἰδὼς γὰρ τὸ κτηματικοὺς εἶναι καὶ τυρβάζεσθαι πάλιν περὶ
πολλὰ τοὺς τὸν ἐρημικὸν βίον ἀνελομένους τῆς ἡσυχίας αὐτοὺς μεθιστῶν
καὶ τοῦ κατὰ θεὸν ζῆν ἀπάγον, τοῦτο δὴ τὸ οἰκεῖον αὐτοῖς ἐπάγγελμα,
οὐδὲν κτησείδιον ἀπετάμετο, οὔτε μὴν ἀγροὺς καὶ ἀμπελῶνας τῷ φρον-
τιστηρίῳ ἐπέταξε, πᾶσαν δὲ τοῖς μονασταῖς δίαιταν ἐκ τῶν βασιλικῶν
χρυσώνων ἐπιμετρήσας ἐκεῖθεν αὐτὴν ἐβράβευεν, ἀνακόπτων ἐντεῦθεν,
οἶμαι, τὸν πολὺν ἔρωτα τῶν πλείστων περὶ τοῦ μονὰς

πάνυ ἤγειρε, πῦρ δὲ ᾐθάλωσε, μέρη τινὰ τοῦ τοιούτου τεμένους ἐκ

βάθρων οἰκοδομήσας τοῦ λοιποῦ ἐπαύσατο.
Ἱδρύσατο δὲ φροντιστήριον ἱερὸν περί που τὸ τοῦ Πόντου στόμα,
εἰς τόπον τινὰ Κατασκέπην λεγόμενον, εἰς ὄνομα τοῦ ἀρχιστρατήγου
Μιχαήλ, καθ' ὃ τῶν τότε μοναστῶν ἠθροικὼς τοὺς ὀνομαστοτάτους τε
καὶ ἀκρέμονας πάντῃ μοναδικὸν καὶ ἀπράγμονα μετιέναι βίον προεμη-
θεύσατο. εἰδὼς γὰρ τὸ κτηματικοὺς εἶναι καὶ τυρβάζεσθαι πάλιν περὶ
πολλὰ τοὺς τὸν ἐρημικὸν βίον ἀνελομένους τῆς ἡσυχίας αὐτοὺς μεθιστῶν
καὶ τοῦ κατὰ θεὸν ζῆν ἀπάγον, τοῦτο δὴ τὸ οἰκεῖον αὐτοῖς ἐπάγγελμα,
οὐδὲν κτησείδιον ἀπετάμετο, οὔτε μὴν ἀγροὺς καὶ ἀμπελῶνας τῷ φρον-
τιστηρίῳ ἐπέταξε, πᾶσαν δὲ τοῖς μονασταῖς δίαιταν ἐκ τῶν βασιλικῶν
χρυσώνων ἐπιμετρήσας ἐκεῖθεν αὐτὴν ἐβράβευεν, ἀνακόπτων ἐντεῦθεν,
οἶμαι, τὸν πολὺν ἔρωτα τῶν πλείστων περὶ τοῦ μονὰς συνιστᾶν καὶ πα-
1316
ράδειγμα διδοὺς τοῖς μετόπισθεν, ὅπως χρεὼν νεὼς ἀνιστᾶν καὶ οἵαν
δέον ἑτοιμάζειν τράπεζαν τοῖς ἐρημικοῖς καὶ ἀβίοις καὶ τῆς ὕλης ἑαυτοὺς
ἐκλύσασι.

ποφόρα καὶ λειμῶνας χλοεροὺς αὐταῖς προσεκλήρωσαν, ἐπεγκαλῶν οὐκ

ἐπαύετο, οὐ κατὰ τοῦτο μεμψιμοιρῶν ἢ μυκτῆρα καταχέων πλατὺν τῶν
ἀνθρώπων, ὅτι τῆς οὐσίας θεῷ τι ἀπένειμαν, ἀλλ' ὅτι μὴ καλῶς τὸ καλὸν
εἰργάσαντο. δέον γὰρ ἐν τόποις δυσερευνήτοις καὶ χωρίοις πανερήμοις
καὶ σπηλαίων ὀπαῖς καὶ ὀρῶν περιωπαῖς τοῖς μονάζουσιν ἀποτάξαι τὸ
σκήνωμα καὶ παριδεῖν ταυτηνὶ τὴν ἐφ' Ἑλλησπόντῳ κειμένην καλλίπολιν
ὡς τὸν λωτὸν Ὀδυσσεὺς καὶ Σειρήνεια μέλη τὰ δυσαπόσπαστα, οἱ δὲ τὸν

ἐξ ἀνθρώπων θηρώμενοι ἔπαινον καὶ τοὺς κεκονιαμένους ἑαυτῶν τάφους
εἰς θέαν τοῖς εἰσιοῦσι τοὺς νεὼς προτιθέντες καὶ νεκροὶ ἐρῶντες
στεφανού-
μενοι δείκνυσθαι καὶ στιλπνοὶ καὶ φαιδροὶ τὰ πρόσωπα ἐπ' ἀγορᾶς τε καὶ
τριόδων τὰ θεῖα ᾠκοδόμησαν Φροντιστήρια, ἐνλακκεύσαντες ἐν τούτοις
καὶ ἐνσηκάσαντες οὐκ ἐπιλέγδην τὸ ἀρεταῖνον, τὸ δὲ μέχρι τριχῶν ἀπο-

βολῆς καὶ τῆς τῶν ἐσθημάτων μεταβολῆς καὶ τοῦ ἀφειμένου πώγωνος
χαρακτηρίζον τὸν μοναστήν. διὰ ταῦτα τοίνυν εἴτε τὴν μοναδικὴν
ὑπερείδων σεμνότητα ἤδη ἀφαντουμένην καὶ πρηνῆ ἐπὶ στόμα πίπτου-
σαν, εἴτε μὴν δεδιὼς μὴ ἐσεῖται μέσος ληφθεὶς οἷς διεβέβλητο, ἑτέραν
ἐτράπετο ἧς οἱ ἐξ αἵματος ἐκείνῳ ἐβάδισαν.
Θεσμοῦ δὲ παρὰ Ῥωμαίοις κειμένου, οἶμαι δὲ καὶ παρὰ βαρβάροις αὐ-
τοῖς κρατοῦντος, ὀψώνια τοῖς στρατευομένοις παρέχεσθαι καὶ τούτων
πολλάκις ἔκταξιν γίνεσθαι, εἰ εὐοπλοῦσιν, εἰ τῶν ἵππων ἐπιμεμέληνται,
ἀλλὰ καὶ τοὺς νεωστὶ στρατευομένους πρότερον ἐξετάζεσθαι, εἰ
εὐρώστως

Reign Alex2, pa. 243, line of pa. 3
πως ἀποβληθείη ἀνήρ, οὐκ ἔσχεν ἐπιτελῆ τὰ κατὰ σκοπὸν καὶ διὰ τὸ
καθαιρέσει μὲν εὐλόγως οὐδ' ὁτιοῦν ὑπάγον ἐν αὐτῷ εὑρίσκεσθαι, ἀλλὰ
δὴ καὶ τὸ τὴν δέσποιναν καὶ τοὺς πλείους σχεδὸν ἢ τοὺς ἅπαντας τῶν
ἐκ τοῦ βασιλείου αἵματος ὑπερβαλλόντως τὸν ἄνδρα τιμᾶν. ἄκων οὖν ὁ
1317
σκολιὸς ὄφις τῶν ἑλίξεων ἀποστὰς καὶ τὸν ἰὸν αὖθις κατεσπακώς, ὃν
ἐμημεκέναι κατὰ τοῦ ἁγίου προητοιμάκει, ἐπευδοκεῖ καὶ αὐτὸς τῇ ἐς
τὸν πρότερον θρόνον αὖθις τούτου ἐπανελεύσει.
Ἐπεὶ δὲ ἡ κυρία τῆς ἀνόδου ἐνειστήκει, ὁπόσοι τῶν ἐν τέλει καὶ ὅσοι
τοῦ βήματος τοῦ καλοῦ ἔτρεφον ἔρωτα καὶ ὁ τῆς πόλεως ἅπας δῆμος εἰς
τὸ ἱερὸν φροντιστήριον συνδραμόντες λαμπροτάτην ἐκείνῳ συντελοῦσι
τὴν πρόοδον μύροις τὰς ἀγυιὰς τέγγοντες καὶ τοῖς Ἰνδικοῖς ξύλοις καὶ
καρυκευτοῖς ἀρώμασι τὸν ἀέρα εὐωδιάζοντες. οὕτω δὲ ἡ προπομπὴ
μυριάνθρωπος ἦν, ὡς μόλις περὶ βαθεῖαν ἑσπέραν ἐπαναζεῦξαι τὸν προ-
πεμπόμενον ἐς τὸν μέγαν τῆς ἁγίας θεοῦ Σοφίας νεών, ὑποφαινομένης
ἡμέρας ἐκ τῆς τοῦ Παντεπόπτου μονῆς ἀπάραντα. τοσαύτη δ' αἰσχύνη
τὰ τῶν θεμένων αὐτὸν ὑπόδικον ἀρχιερέων ἐκάλυψε πρόσωπα, ὡς μὴ
μόνον τὰς δημοσίους παρόδους ἐκτρέπεσθαι διὰ τὸ ἐς τὸν ἀρχιθύτην
ἀμπλάκημα καὶ τὸ ἐκείνων ἐντεῦθεν παγκαταγέλαστον, ἀλλὰ καὶ τὸ
θανεῖν ὑποβλέπεσθαι. καὶ ταῦτα μὲν εἶχεν οὕτως.

Reign Alex2, pa. 251, line of pa. 13
ὑποστῆναι καὶ δέξασθαι. ἐντεῦθεν οἱ μὲν κατὰ πόλιν διασπαρέντες, ὡς

ἔτυχεν, ἄλλοι προσρυέντες οἴκοις ὑπερηφάνοις, οἱ δὲ καὶ τῶν μακρῶν
ἐπιβάντες νηῶν, ἃς ἐπλήρουν οἱ ὁμόφυλοί σφισιν, ἐξέφυγον τὸ μαχαίρᾳ
πεσεῖν. ὅσοι δὲ συνελήφθησαν θανάτῳ ὑπεδικάσθησαν. πάντες μέντοι
τὰς οὐσίας ἀπεβάλοντο. αἱ δὲ πλήρεις τῶν δραπετευσάντων τριήρεις
τῶν τῆς πόλεως ἀναχθεῖσαι λιμένων καὶ βλέψασαι πρὸς Ἑλλήσποντον
τὸ μὲν λεῖπον τῆς ἡμέρας ἐκείνης προσωρμηκυῖαι ταῖς νήσοις
ἐξεπέραναν,
ὁπόσαι μικρὸν ἄποθεν τῆς βασιλίδος ἀμφιρρέονται πόλεως μὴ πάνυ πε-
λάγιαι, φημὶ τὴν Πρίγκιπον καὶ τὴν Πρώτην καὶ ὅσαι περὶ αὐτὰς ἀνίσχου-
σι τοῦ βυθοῦ· τὴν δ' ἐπιοῦσάν τινα τῶν ἐν αὐταῖς ἱερῶν φροντιστηρίων
πυρπολήσασαι ἐξῆραν ἐκεῖθεν κώπαις ἁπάσαις καὶ διαπετασθεῖσι λαί-
φεσι. μηδενὸς δ' ἐπιδιώκοντος, ἔνθα ἦν πρὸς βουλῆς καταίρουσαι ἔδρων
ὅ τι καὶ εἶχον κακὸν τοὺς ἐκεῖσε Ῥωμαίους.
Κατ' ἐκείνας δὲ τὰς ἡμέρας καὶ κομήτης ἐφάνη κατ' οὐρανὸν ὑποση-
μαίνων τὰ ἐσόμενα χείριστα καὶ αὐτὸν ἀτεχνῶς διαχαράττων Ἀνδρόνι-
κον· ὄφεως γὰρ σχῆμα καὶ ἕλιγμα ἡ τοῦ φανέντος ἀνάμματος ὄψις δια-
τυποῦσα νῦν μὲν διετέτατο, νῦν δ' ἀμφιπεριειλίσσετο εἰς ὁλκούς, ἄλλοτε
εἰς χάσμα ἀνοιγομένη στόματος φόβον ἐνεποίει τοῖς θεωμένοις οἱονεὶ κα-
ταχάσκουσα ἐξ ὕψους τῶν κάτωθεν καὶ ἀνδρομέου γλιχομένη αἵματος.
ἡμέρας οὖν ἐκείνης τὸ μήπω ἐκμετρηθὲν καὶ τὴν ἐπιοῦσαν νύκτα
διαρκέσας
1318

Reign Isaac2,pt1, pa. 391, line of pa. 20
ἅγιον ἦν, εἴτε σεμνεῖον ἱερόν, εἴτε οἴκημα ἰδιωτικόν· καὶ τοῦ κακοῦ παρὰ
πᾶσαν δόκησιν ἐπελθόντος οὐ μόνον τὰ μέλαθρα τὸ πῦρ ἐπενέμετο καὶ ἡ
φλὸξ μικροῦ διεῖρπεν αἰθέριος, ἀλλὰ καὶ τὰς οὐσίας ἐπεβόσκετο τῶν ἀν-
θρώπων, οὐδενὸς ἁρπάσαι τι καὶ μετενεγκεῖν ἔχοντος, εἰ μὴ ὅσα τῶν
χρημάτων εὐάγκαλα.
Κατὰ δὲ τὴν μετ' αὐτὴν ἕω ἔξεισιν ὡς ἐκ προσκλήσεως τὸ Λατινικὸν
στῖφος, ὃ τῷ Κορράδῳ καίσαρι συνετέτακτο, καὶ τὸ ἀγελαῖον καὶ
πτωχεῦον πλῆθος τῆς πόλεως καὶ τὰ πέριξ διαδραμόντες, οἱ μὲν ἔτι τὰ
ὅπλα φέροντες, οἱ δ' ἀμυντηρίῳ τῷ παρευρεθέντι χρώμενοι, τί μὲν οὐχ
ἥρπασαν, τί δὲ χείριστον οὐκ εἰργάσαντο; οἰκήματα κατήρειψαν, τὸν
ἔνδον πλοῦτον περιεβάλοντο, ἱερὰ ἀνηρεύνησαν Φροντιστήρια, ἔπιπλα
ἀφείλοντο παναγῆ, σκεύη τίμια ἐβεβήλωσαν, σεμνὴν μοναζόντων
πολιὰν οὐκ ᾐδέσθησαν, ἀρετῆς, ἣν καὶ πολέμιος οἶδε τιμᾶν, ἠλόγησαν,
καὶ ἵνα τὰ πολλὰ συντέμω, πᾶσαν κάκωσιν καθ' ὧν ἐπῄεσαν ἐπεδείξαντο.
πολλοὶ δὲ καί, ὅτι τῶν κατ' οἶκον σκυλευομένων ὑπέμυξαν, θάνατον εὕ-
ραντο τὸ ζημίωμα. προύκοψε δ' ἂν τὸ δεινὸν καὶ χρονιώτερον γεγονὸς
ὤφθη περιαλγέστερον, εἰ μή τινες ἀνενεγκόντες βασιλεῖ τὰ τελούμενα
καὶ βαρυαλγήσαντες, ὡς εἰκός, ὑπένυξαν πρὸς διόρθωσιν. καὶ στείλας
εὐθύς τινας τῶν κατ' ἀξίωσιν καὶ γένος περιφανῶν ἀνέστειλέ τε τὰς τῶν
ἀτάκτων ὁρμὰς καὶ κατέληξεν οὕτως ὀψέ ποτε τὰ εἰς μέγα μέρος ἀφανι-
σμοῦ τῶν ἐκεῖσε τολμώμενα.

ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΙΣΑΑΚΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ
Ὁ δέ γε βασιλεὺς Ἰσαάκιος ἐπὶ τρισὶ παισὶ τὴν τοῦ γένους σαλεύων

διαδοχήν, οἳ ἐκ τῶν προτέρων αὐτῷ γάμων γεγένηντο, δυσὶ μὲν θηλείαις,
ἑνὶ δὲ ἄρρενι, τῶν μὲν τὴν πρεσβυτέραν κατὰ τὸν χρόνον εἰς μοναχὴν
ἀποκείρει καὶ τὸν τοῦ Ἰωαννίτζη λεγόμενον οἶκον εἰς γυναικεῖον μετα-
σκευάσας πολλοῖς ἀναλώμασι φροντιστήριον (τοῦτο δὲ καὶ ἡ βασιλὶς
Ξένη ποιεῖν ἐπεβάλετο μετὰ μόρον τοῦ ταύτης ξυνεύνου καὶ βασιλέως
Μανουὴλ) αὐτὴν ἐκεῖσε ὡς ἀμνάδα τῷ θεῷ ἱερώσας ἐνεμάνδρευσε καὶ
ἀπέταξε, θατέραν δὲ εἰς γυναῖκα πέπομφε γαμετὴν τῷ υἱῷ τοῦ ῥηγὸς Σι-
κελίας τοῦ Ταγγρέ, ὃς τὸν Γιλίελμον διεδέξατο θανάτῳ ἐξ ἀνθρώπων
1319
γενό-
μενον, τὸν καὶ κατὰ Ῥωμαίων ἄραντα πόλεμον ἐξ ἠπείρου τε καὶ θαλάς-
σης, ὡς φθάσαντες ἱστορήκειμεν. τὸν δὲ υἱὸν Ἀλέξιον τῆς βασιλείας

λόγον δεικνὺς τοῖς Ἕλλησι καὶ τιθέμενος, οἳ μωρίαν τὸ κήρυγμα ἥγηντο.

Ἀλλὰ καὶ τὸ ἀργύριον κιβδηλεύσας ἀδόκιμον τὸ νόμισμα κέκοφε καὶ
τὴν τῶν χρημάτων συλλογὴν οὐκ ἀνέγκλητον ἐποιεῖτο παντάπασι τάς
τε τῶν δημοσίων φόρων εἰσπράξεις ἐπέτεινε καὶ περὶ τὴν τούτων
ἀπόχρη-
σιν ἠσωτεύετο. καὶ τὰς ἀρχὰς προύβαλλεν εἰς ἐξώνησιν, ὡς τὰς ὀπώρας
οἱ ἀγοραῖοι. ἐνίοτε δὲ καὶ ἄτερ βαλαντίου καὶ πήρας ἀποστολικῶς εἰς
τὰς ἐπαρχίας ἐξέπεμπεν οὓς ᾔδει μερίδα τῷ δικαίῳ διδόντας καὶ ἀκατα-
γοητεύτους χρυσίῳ, μηδ' οἴκοι καταβύοντας πάντα τὰ συλλεγόμενα,
ἀλλὰ καὶ τῷ δημοσίῳ ταμιείῳ κατατιθεμένους τὸ ἐφάρμοστον ὄφλημα.
Ναοῖς δὲ καὶ τεμένεσι καὶ εὐκτηρίοις οἴκοις καὶ ἱεροῖς φροντιστηρίοις,
ὡς οὔ τις πρότερον, τὸ φιλότιμον ἐπεξέτεινε· τοὺς γὰρ καμόντας χρόνῳ
ὑπήρεισε, καὶ ὅσοις τὸ ἀγλαοφανὲς ἠμαύρωτο, τούτους τοῖς ἐκ ψηφίδων
καὶ χρωμάτων ὡραϊσμοῖς κατεκόσμησε. πρὸς δέ γε τὴν θεομήτορα το-
σαύτην ἔτρεφε πίστιν, ὡς καὶ τὴν ψυχὴν ἐκκεχύσθαι ταῖς εἰκόσιν αὐτῆς.
καὶ διὰ τοῦτο πλείστας χρυσίῳ περιστείλας καὶ λίθοις περιανθίσας τι-
μαλφέσιν ἀνέθηκε ναοῖς εἰς προσκύνησιν, καθ' οὓς γίνονται πλειστάκις
τῶν εὐσεβῶν συνδρομαί.
Ἀλλὰ καὶ τὴν ἐπὶ τὸ κάταντες ἐν τῷ λιμένι τῶν Σοφιῶν ἑστίαν Ἰσαα-
κίου τοῦ σεβαστοκράτορος εἰς πανδοχεῖον μετασκευάσας ἀνδρῶν μὲν
ἑκατὸν παρέθηκε τράπεζαν καὶ κλίνας ἰσομέτρους,

Reign Alex3,pt2, pa. 508, line of pa. 8
παρατεθείσης, ὁ μὲν Χρύσος ἐζωροπότει καὶ ἤσθιε τενθευόμενος, ἡ δὲ

γυνὴ τὸν τῶν νεονύμφων αἰδουμένη νόμον ἐγκρατῶς εἶχε τῶν παρα-
κειμένων. ἐπιταχθεῖσα δὲ πρὸς τοῦ νυμφίου συμμετέχειν ἐκείνῳ βρώσεως
καὶ μὴ οὕτως αὐτίκα δράσασα εἰς ὀργὴν ἐκμαίνει τὸν ἄνδρα. ἀμέλει καὶ
πλεῖστα καθ' ἑαυτὸν ὑποβαρβαρίσας καὶ θυμομαχήσας ἐφ' ἱκανὸν μεθ'
ὑπεροψίας ἔφησεν ὕστερον “μὴ φάγῃς μηδὲ πίῃς” Ἑλληνίδι φωνῇ.
Τότε δὲ καὶ Σκυθῶν ἔφοδος γεγένητο μεγίστη τε καὶ φρικαλεωτέρα
τῶν πρότερον· εἰς γὰρ τέσσαρα διαιρεθέντες στρατόπεδα πᾶσαν τὴν
1320
Μακεδονίαν ἐπῆλθον, ἀποπειρασάμενοι καὶ πόλεων εὐτειχίστων καὶ

κορυφὰς ἐπανιόντες ὀρῶν, ὥστε καὶ τὸ Γάνος τὸ ὄρος διερευνησάμενοι
πολλὰ Φροντιστήρια ἐσκύλευσαν καὶ μονάζοντας ἀπέκτειναν, μηδενὸς
ἐς
χεῖρας τολμῶντος ἰέναι διὰ δέος, ὅτι καὶ μετ' ἐλαττόνων ἔμελλον πρὸς
πλείους συμπλέκεσθαι καὶ διὰ τοῦτο τῆς ἑαυτῶν ὑπερορᾶν οὐκ εἶχον
ψυχῆς.
Ὁ δὲ βασιλεὺς τὰς θυγατέρας ὁρῶν ὀργάδας ἐπὶ λέχος δεύτερον διὰ
νεότητα καὶ ὥραν σώματος ἐφυλοκρίνει τοὺς συζευξομένους αὖθις
αὐταῖς,
ὥστε καὶ δυνάστας ἐθνῶν ἐξελέγετο τὰ τῶν Χριστιανῶν πρεσβεύοντας,
οὓς ὡς πολεμίους ἦν δεδιώς. ὀψὲ δὲ τῶν τοιούτων σκεμμάτων μεθαρ-
μοσθεὶς Ῥωμαίοις αὐτὰς ἐκδέδωκε, τὴν μὲν Εἰρήνην συνάψας τῷ
Παλαιολό-γῳ Ἀλεξίῳ,
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα. Historiae Book-dialogue-index 1, cha. 14, sec.

8, line 1
οὕτω μὲν οὖν ὁ στρατηγὸς ὑπὸ τῆς νόσου ἀπόμαχος ἦν, ὁ

δὲ Καρδαριγὰν τὴν ὅλην ἀναλαβόμενος δύναμιν τῇ ἔναγχος
Τιβερίου πόλει προσαγορευθείσῃ προσέβαλλεν, ἥτις Μονο-
κάρτων πάλαι ὠνόμαστο. ταύτης ὁ στρατηγὸς τῷ παρῳχηκότι
ἐνιαυτῷ γεγηρακότα τὰ τείχη ἀνέρρωσε καὶ προμηθείᾳ τοῦ
μέλλοντος ὠχυρώσατο. ἐπιστὰς δὲ τῷ πολίσματι ὁ Περσῶν
στρατηγὸς οὐχ οἷός τε ἦν παραστήσασθαι τοῦτο. τοιγάρτοι
εἰσήρρησεν ἐπὶ τὰ προάστεια τῆς Μαρτυροπόλεως καὶ τὸν
Ἰωάννου τοῦ προφήτου κατενεπίμπρα νεών, ὡς ἀπὸ σημείων
δυοκαίδεκα ὄντα τῆς πόλεως κατὰ τὸν ἑσπέριον κρόταφον.
ἔνθα δὴ καὶ φροντιστήριον ἐτύγχανεν ὂν ἀνδρῶν φιλοσόφων
τὸν βίον. μοναχοὶ δὲ ἄρα οὗτοι κατονομάζονται, οἷς ἔργον
προεκδημῆσαι τοῦ σώματος καὶ ζῶντας τεθνάναι καὶ σώφρονι
μανίᾳ τινὶ μεταφοιτᾶν πρὸς τὰ κρείττονα. ἀνέστησε δὲ καὶ
τοῦτο ἐκ βάθρων ὁ βάρβαρος. τῇ δ' ἐπιούσῃ ἄρας ἐντεῦθεν
ἐπὶ τὸ Ζόρβανδον χωρίον ἐφοίτησε καὶ τοῖς ἀμφ' αὐτὸν
διετάξατο μηδαμῶς που τοῦ χάρακος ἀπολείπεσθαι· ὀγδόῃ
δ' ἡμέρᾳ ἐς τὰ οἴκοι κατῆρεν. ἐδόκει δέ που καὶ αὐτὸς
λῃστρικώτερον τῶν Ῥωμαϊκῶν ἐπιβήσεσθαι καὶ τὴν αὐτὴν
Ῥωμαίοις ἀπενέγκασθαι δόξαν.
Θεοφύλακτος Σιμοκάτα. Quaestiones physicae

Pa. 24, line 18
1321
ἀντίπρωροι πέτονται. εἰ δὲ μὴ νότος εἴη, τῷ συγγενεῖ εὔρῳ

ἁπλοῦσι τὰς πτέρυγας· εἶτα κεχήνασι καὶ τοῦ πνεύματος ἐμ-
φοροῦνται εἰσρέοντος, καὶ τίκτουσι ζῷα, οὐκ ᾠὰ ὑπηνέμια.
διὸ πλείστου χρόνου δεῖται ἡ φύσις πρὸς ζῴου τελεσιουργίαν,
Πολύκρατες· χαλεπὸν γὰρ καὶ λίαν ἐργῶδες τῇ φύσει οὐσιῶ-
σαι τὸ πνεῦμα, καὶ πρὸς ζῴου τελεσιουργίαν πλαστουργεῖν
τὸ λεπτότατον.
{ΠΟΛ.} Ἐγὼ μὲν ᾤμην τερατολογεῖν, Ἀντίσθενες, τὸν Κο-
ρίνθιον. ἑάλωμεν δὲ καὶ τῷ τῆς ἀληθείας ἐφαλλόμεθα κύρτῳ.
Ἆρα μέχρι τούτου τὸ φιλοσοφίας εἴη μοι φροντιστήριον; οὐ δῆτα οὐ
δῆτα· οὐ γὰρ ἡμίεργον ἄπειμι τὴν ἐπιστή-
μην κτησάμενος. περὶ τὸν Πόντον τοὺς ἰχθύας φασὶν ἐνδη-
μεῖν, πολύποδα δὲ περὶ τὸν βόρειον κόλπον μὴ γίνεσθαι.
{ΑΝΤ.} Καὶ μάλα εἰκότως, Πολύκρατες· ἔστι γὰρ χῆρος
ὁ Πόντος πολύποδος. τὰ μὲν γὰρ τῶν ἰχθύων ψύξεως δεῖται,
ὅσα που καὶ τὰ πότιμα ἐπιδιώκουσι νάματα· τὰ δὲ θερμότητος
ἐρᾷ καὶ πρὸς τὴν θάλατταν ἀναστρέφεται· θερμοτέρα γὰρ
αὕτη τῶν ἄλλων ὑδάτων καθέστηκεν. ὁ γοῦν πολύπους τῇ Πον-
τικῇ θαλάττῃ ἀπεχθάνεται· ψυχρότερον γὰρ τὸ βόρειον πέ-
φυκε πέλαγος, ἀλλὰ καὶ τῆς λοιπῆς θαλάττης γλυκύτερον·
ὑπὸ πολλῶν γὰρ καὶ μεγάλων ποταμῶν ἐπιρρεῖται
Ιωάννης Ζωναράς. Epitome historiarum (lib. 13-18)

Pa. 668, line 2
ἀνατεταμένον τὴν χεῖρα, φέρουσαν τὸ ξίφος γυμνόν, οὕτω καὶ

τοῖς πράγμασιν ἐπήνεγκεν ἑαυτὸν καὶ τέμνειν αὐτίκα παρεσκεύ-
αστο τὰ οἰδήματα, ἀλλ' οὐ μαλάσσειν οὐδ' ἐμπλάττειν τὰ ὕπουλα.
ὅθεν οὐδ' ἐξ οὗπερ τοῦ κράτους ἐπέβη καὶ εἰς ἔννομον ἀρχὴν
τὴν πρὶν αὐτοῦ τυραννίδα μετήνεγκεν, ἀναποδίσας τὴν τοῦ πρὸ
αὐτοῦ πρᾶξιν ἀνέτρεψε καὶ εἴ τι ἐκεῖνός τισιν ἐδωρήσατο, ἀφῃ-
ρεῖτο καὶ ἀπεστέρει τοὺς εἰληφότας, ἀλλὰ καὶ τῶν πρὸ ἐκείνου
πολλὰ καθῄρησε καὶ ἠθέτησε, καὶ οὐ μόνον ταῦτα πρὸς τὸ
δημῶδες ἐποίει, ἀλλ' οὐδὲ τῶν τῆς γερουσίας ἐφείδετο. εἶτα
προβαίνων καὶ κατὰ τοῦ θείου ἐχώρησε καὶ πολλὰ τῶν τοῖς
παρ' ἐκείνων δομηθεῖσι φροντιστηρίοις ἀφιερωμένων ἠκρωτη-
ρίασεν, ἢ μᾶλλον ἐκλογισμοῖς ὑποβάλλων τοὺς ἐν αὐτοῖς ἀσκου-
μένους καὶ τὴν ἀποχρῶσαν αὐτοῖς δαπάνην ἀπονέμων τὰ λοιπὰ
τῷ δημοσίῳ ἀφωσίου καὶ ἀνελάμβανε καὶ ἄλλο ἐπ' ἄλλῳ καθ'
ἑκάστην ἐνεώχμου τοιοῦτον. ἐντεῦθεν ἅπασι μισητὸς ἦν τῷ
τε δημοτικῷ πλήθει τῇ τε συγκλήτῳ βουλῇ, ἀλλὰ μέντοι καὶ
1322
τῷ στρατιωτικῷ· οὐδὲ γὰρ οὐδ' ἐκείνου ἀπείχετο, ἀλλὰ κἀκεί-

νοις ἀπεμείου τὰς εὐπορίας καὶ τῶν ἄλλων μᾶλλον τοῖς ἐν
σεμνείοις τὴν ζωὴν διανύουσι. τὸν δὲ οὐδὲν ἀπῆγε τῶν ἐγχει-
ρήσεων, οὐ λόγος, οὐ δέος, οὐ μῖσος, οὐ ψόγος· οὕτως ἐπῆρτο
τὸ φρόνημα καὶ οἰδῶσαν ἐκέκτητο τὴν ψυχήν.
Ζωναράς Lexicon Alphabetic letter phi, pa. 1825, line 17
καλεῖται μάστιξ. καὶ Φράγελοι, ἔθνος Ἰταλι-

κόν.
Φρέαρ. ἀπὸ τοῦ φρῶ, τὸ δὲ ἀπὸ τοῦ προϊῶ καὶ
κατὰ συγκοπὴν καὶ τροπὴν τοῦ π εἰς φ πρῶ καὶ
φρῶ. ὅθεν φρέαρ, ὡς σθένω, σθέναρ· πρόει-
σι γὰρ τὴν τῶν ὑδάτων ῥύμην. καὶ φρείατα, τὰ
φρέατα.
Φροίμια. τὸ προοίμια.
Φρόνημα. βούλημα. θέλημα. φρόνιμα δὲ ἐπὶ
πληθυντικοῦ, ι.
Φροντιστήριον. μοναστήριον, ἢ διατριβή. μο-
ναστήριον οἱ Ἀττικοὶ σεμνεῖον καλοῦσι.
Φροῦδα. ἀφανῆ· ἄφαντα. ἐκ τοῦ ὁδὸς καὶ τῆς
πρὸ προθέσεως, πρόοδος, καὶ κατὰ συναλοιφὴν
τῶν δύο οο προῦδος καὶ φροῦδος, ὁ προπορευό-
μενος καὶ ἀφανὴς, ἤγουν ὁ μὴ φαινόμενος.
Ιωάννης 6ος Καντακουζηνός. Historiae Vol. 1, pa. 109, line 16
τῇ πρὸ τῆς πεντηκοστῆς ἐστρατοπέδευσε παρὰ τὸν Μέλανα πο-

ταμόν. ἐνταῦθα δὴ ἀφικνεῖται πρὸς τὸν νέον βασιλέα Εὐγενία
μοναχὴ Παλαιολογίνα, ἡ βασιλέως ἀδελφῆς Μιχαὴλ, τοῦ πρώ-
του τῶν Παλαιολόγων, παῖς, μεγάλη δομεστίκισσα. διεπρεσβεύ-
ετο δὲ παρὰ τοῦ βασιλέως τοιαῦτα· “περὶ μὲν τῶν προγεγε-
νημένων πρὸς ἡμᾶς διαφορῶν ἐκ τίνων ἤρξαντο λέγειν αἰτιῶν,
οὐ τοῦ παρόντος εἶναι καιροῦ νομίζω· ἐφ' οἷς δὲ πρότερον
ἐπέσταλκας πολλὴν χάριν ὁμολογῶν, καὶ τῆς εἰς ἐμὲ κηδεμονίας
καὶ ἀγαθῆς προαιρέσεως ἐπαινῶν, ἔτι μίαν παρὰ σοῦ ταύτην
ἀπαιτῶ χάριν, τὴν στρατιὰν αὐτόθι μένουσαν κατασχεῖν,
ἄχρις ἂν εἰς ἓν τῶν φροντιστηρίων, ὅπουπερ ἂν ἐθέλῃς αὐτὸς,
καταδὺς τὸν κίνδυνον διαφύγω· ἂν γὰρ ἔτι σε μετὰ τοῦ στρα-
τοπέδου ἀπάραντα πρὸς ἡμᾶς βαδίζειν ἀγγελθῇ, οὐδεμία πρὸς
τὸ μὴ διαφθαρήσεσθαι ἡμᾶς ἐλπίς. καίτοι γε οὐδὲν αὐτὸς
1323
ἀπέλιπον ὧν ὑπέθου τὸ μὴ οὐ καταπράξασθαι· ἐλέγχονται δ'

ἅπαντα σπουδαζόμενα εἰκῆ. ἐμοῦ δ', ὥσπερ ἔφην, ἐν ἀσφα-
λείᾳ γενομένου τοῦ μὴ ἀποθανεῖν, αὐτὸς ἐλεύσῃ παραληψόμε-
νος τὴν πόλιν. ποία γάρ τις ὄνησις ἐκ τοῦ ἐμὲ ἀποθανεῖν;”
Τούτοις τοῖς λόγοις ἐπὶ μᾶλλον ὁ νέος ἐπικαμφθεὶς βασιλεὺς,
καίτοι καὶ πρότερον πάντα καὶ λέγειν καὶ πράττειν ὑπὲρ τοῦ
μὴ τὸν βασιλέα καὶ πάππον κακῶς παθεῖν οἴκοθεν ὡρμημένος,
κότος σπουδὴν θαυμάσας ὁ βασιλεὺς, καὶ ταύτην τὴν δέησιν

ἐπλήρου. ἔτι δὲ αὐτοῦ πρὸς τοὺς πόδας βασιλέως κειμένου,
τὰ τῆς συγγνώμης γράμματα διαχαραχθέντα καὶ τῇ βα-
σιλικῇ πιστωθέντα χειρὶ ἐπεδόθησαν αὐτῷ· ὁ δὲ λαβὼν
καὶ τὴν γῆν κατασπασάμενος, ἐφ' ἧς ὁ βασιλεὺς εἱστήκει,
χαίρων ἀπῆλθε.
λαʹ. Τῆς αὐτῆς δὲ ἡμέρας ἐκ Θεσσαλονίκης ἄγγελος ἐλ-
θὼν ἀπήγγειλε βασιλεῖ, ὡς στάσεως ἐν αὐτῇ γενομένης, οἱ
τῷ νέῳ βασιλεῖ προσκείμενοι ὑπερσχόντες, Θεσσαλονίκην πε-
ριεποίησαν αὐτῷ· τὸν δεσπότην δὲ Κωνσταντῖνον εἰς τὸ περὶ
αὐτὴν φροντιστήριον τὸ Χορταίτου διαδράντα, κατασχόντες
ἔχουσιν ἐν φρουρᾷ. ὁ βασιλεὺς δὲ εὐθὺς τοὺς ἄξοντας αὐτὸν
ἔπεμψεν εἰς Θεσσαλονίκην, ὅρκοις πρότερον αὐτοὺς κατασχὼν,
ὡς οὔτ' αὐτοὶ ἑκόντες, οὔθ' ἑτέροις παραχωρήσουσι τὸν δε-
σπότην ἀποκτεῖναι. οἳ καὶ ἀπελθόντες ἤγαγον αὐτὸν εἰς Δι-
δυμότειχον μοναχῶν ἠμφιεσμένον σχῆμα· περιεβάλετο δὲ αὐ-
τὸ καὶ πρὶν αὐτοὺς εἰς Θεσσαλονίκην ἐλθεῖν δέει τοῦ μὴ ἀπο-
θανεῖν. συνῆλθον δὲ αὐτοῖς πρὸς τὸν νέον βασιλέα τῶν Θες-
σαλονικέων καὶ τῆς συγκλήτου καὶ τῆς στρατιᾶς πολλοὶ, καὶ
ὁ τῆς κατ' αὐτὴν ἐκκλησίας πρόεδρος Ἰερεμίας,
στρατηγοῖς. ἐπύθετο γὰρ, αὐτοὺς ἐκ τῶν ἑσπερίων πόλεων

στρατιὰν οὐκ εὐκαταφρόνητον συνηθροικότας, ἅμα δὲ καὶ
Τριβαλῶν οὐκ ὀλίγην συμμαχίαν ἐπαγομένους, χωρεῖν κατ'
αὐτοῦ. βασιλίδα δὲ τὴν αὐτοῦ γαμετὴν ἐν Διδυμοτείχῳ κα-
ταλέλοιπεν ἅμα τῇ αὐτοῦ θείᾳ Θεοδώρᾳ τῇ Καντακουζηνῇ
τῇ τοῦ μεγάλου δομεστίκου μητρί. γενόμενος δὲ ἐν Γρατζιά-
νου πόλει περὶ ἐκβολὰς τῆς Θρᾴκης κειμένῃ, Ξένην αὐτοῦ
1324
μητέρα τὴν βασιλίδα τὴν ἐκ Βυζαντίου ἐπάνοδον αὐτοῦ περι-

μένουσαν εὗρεν. αὕτη γὰρ ἔτι τῶν πρὸς ἀλλήλους τοῖς βασι-
λεῦσι σπονδῶν οὐσῶν, πρὸς βασιλέως ᾐτήσατο τοῦ κηδεστοῦ
πρὸς Θεσσαλονίκην ἐν ᾧ φροντιστηρίῳ τὸ μοναχικὸν ἠμφιά-
σατο σχῆμα πάλιν ἐπανελθεῖν· καὶ ἐπετράπη. ὡς δὲ μεταξὺ
τῆς ὁδοῦ ὁ πρὸς ἀλλήλους τῶν βασιλέων πόλεμος ἀνεῤῥιπίσθη,
ἔμεινεν ἐν Γρατζιάνου, δείσασα τὴν ἀταξίαν τῶν ἑσπερίων. ὡς
γὰρ ἠγγέλθη αὐτοῖς, ὅτι διελέλυντο αἱ σπονδαὶ, τοὺς τῷ νέῳ
βασιλεῖ προσκειμένους εἷρξάν τε πάντας καὶ εἶχον ἐν φρουρᾷ.
ἡμέρας δὲ ὀλίγας ἅμα τῇ μητρὶ διατρίψας αὐτοῦ, ἐπεὶ ἡ ἐκ
τῆς ἑσπέρας στρατιὰ ἠγγέλθη περὶ Δράμαν καὶ τὴν Φιλίπ-
που, πόλεις Μακεδονικὰς, ἐστρατοπεδευκέναι, θεῷ καὶ τῇ πανά-
γνῳ αὐτοῦ μητρὶ εὐξάμενος καὶ θυσίαν αἰνέσεως αὐτοῖς θύσας,
δημοίη τῇ Κωνσταντίνου, ἕως ὁ πάππος περιῆν, ἐν τοῖς Δη-

μητρίου τοῦ δεσπότου διέτριβεν οἴκοις. καὶ πρὸς βασιλέα ἐρ-
χόμενος συχνῶς, ὡμίλει τε αὐτῷ γνησίως καὶ ἐβουλεύετο περὶ
τῶν πραγμάτων καὶ οὐδὲν ἧττον ἢ πρότερον αἰδῶ καὶ τιμὴν
παρεῖχε τὴν προσήκουσαν αὐτῷ. οἱ δ' ἄλλοι Ῥωμαῖοι, καί-
τοι παρὰ τοῦ νέου βασιλέως οὐ πρὸς εἰρωνείαν, ἀλλ' ἀληθῶς
προστεταγμένον τὸ πάντα τὸν ἐθέλοντα πρὸς βασιλέα ἔρχε-
σθαι καὶ ἀκωλύτως προσκυνεῖν αὐτὸν, ὅμως οὐ προσῄεσαν,
δεδοικότες μή τι διὰ ταῦτα ὑποπτευθῇ νεωτερίζειν. τὸν μέ-
γαν δὲ λογοθέτην ἐκέλευσεν ὁ βασιλεὺς εἰς Διδυμότειχον ἐλ-
θόντα, ἐν ἑνὶ τῶν αὐτόθι φροντιστηρίων διατρίβειν. καὶ ἦν
ἄχρι τινός· ἔπειτα συγγνώμης καὶ αὐτὸς τυχὼν, εἰς Βυζάντιον
ἐπανελθὼν διέτριβεν οἴκοι. τὴν Βυζαντίου δὲ ἀρχὴν τῷ πρω-
τοστράτορι παρέσχεν ὁ βασιλεύς. ἐπεὶ δὲ καθ' ὃν ἐπολέμουν
ἀλλήλοις χρόνον οἱ βασιλεῖς πολλὰ τῶν προσόντων τοῖς συν-
οῦσιν ἑκατέρῳ ὑπ' ἀλλήλων διηρπάσθη, ἵνα μὴ διαφοραὶ γί-
γνοιντο μεταξὺ ἀμφοτέρων τῶν μερῶν τὰ οἰκεῖα ἐπανασώζειν
πειρωμένων, προμηθούμενος ὁ βασιλεὺς περὶ μὲν τῶν κινου-
μένων ἐκέλευσε μηδένα ἐξεῖναι μηδενὶ ὀχλεῖν, ἀλλ' ἐᾷν τοὺς
ἔχοντας καρποῦσθαι· τὰ δ' ἀκίνητα ἐπανασώζεσθαι τοῖς ἐξ
ἀρχῆς κυρίοις. καὶ τούτου ἐπιμελητὴν τὸν πρωτοστράτορα

1325
λόγων παῖς. τελεσθέντων δὲ τῶν γάμων πολυτελῶν τε καὶ

περιφανεστάτων, ἐπεὶ καὶ ὁ χειμὼν ἤδη περὶ ἐκβολὰς ἦν,
παρεσκευάζετο βασιλεὺς ὡς εἰς Βυζάντιον ἐπανήξων. μεταξὺ
δὲ παρασκευαζομένῳ καὶ ὁ παρακοιμώμενος Ἀπόκαυχος ἐκ
Βυζαντίου ἧκεν. οὐ πολλαῖς δὲ ὕστερον ἡμέραις τῷ μεγάλῳ
δομεστίκῳ προσελθὼν, ἀνεμίμνησκέ τε παλαιῶν εὐεργεσιῶν
ὧν ὑπῆρξεν εἰς αὐτὸν καὶ νῦν ἐδεῖτο, τῶν μὲν ἐτησίων προς-
όδων, ἃς αὐτὸς καρποῦται, βασιλέως παρασχόντος, κληρονό-
μους εἶναι παῖδας τοὺς αὐτοῦ· αὐτὸν δὲ ἀδείας τυχόντα ἐκ
βασιλέως, φροντιστηρίῳ προσελθεῖν, πᾶσι τοῖς τοῦ βίου χαί-
ρειν εἰπόντα, μίαν δὲ ποιούμενον φροντίδα τὸ τὴν ψυχὴν ἐκ
τῶν πολλῶν κηλίδων, ἃς αὐτῇ προσετρίψατο ἐκ τῶν πραγμά-
των, ἐκκαθᾶραι. εἰς τοῦτο γὰρ ἐκ Βυζαντίου ἥκειν, οὐδεμίαν
ἑτέραν τῆς ἐπιδημίας ἔχοντα αἰτίαν. ὁ μέγας μὲν οὖν δομέ-
στικος οἰόμενος τὰ εἰρημένα εἶναι ἀληθῆ, αὐτός τε ἔφασκεν
οὐκ ἂν ἐνδώσειν, μήτε βασιλεῖ περὶ τούτου διαλέξεσθαι. ὁ δὲ
αὖθις καὶ πολλάκις προσελθὼν, ἐδεῖτο περὶ τῶν αὐτῶν καὶ
ὅρκους προσετίθει ὡς οὐ πλάττεται τὴν αἴτησιν, ἀλλὰ προὔρ-
γου παντὸς αὐτῷ ἡ ἀναχώρησις τοῦ κόσμου καὶ ὡς οὐδ'
ἂν εἴ τι γένοιτο μεταβάλοι τῆς προθέσεως.
τικοῦ. οὗ δὴ τὸν πνευματικὸν ἀγωνιζομένων δίαυλον καὶ θε-

όντων τὸν περὶ ψυχῆς, ὁ τελευταῖος ἐξέλιπε τῶν ἀδελφῶν
πρῶτος χωρήσας πρὸς τὰ βραβεῖα τῆς ἄνω κλήσεως, καὶ μετ'
ἐκεῖνον ὁ διδάσκαλος ὀλίγῳ ὕστερον ἀπηλλάττετο τῶν δεσμῶν
τοῦ γεώδους τούτου καὶ ταπεινοῦ σαρκίου καὶ πρὸς ὃν ἐπό-
θησε μετέβαινεν ἐξ ἀρχῆς. Γρηγορίῳ δὲ καὶ τἀδελφῷ ἐκ
πατρὸς καταλειφθεῖσιν ὀρφανοῖς οὐκ ἐδόκει δεῖν ἔτι πιστεύ-
ειν τῇ ἡλικίᾳ, ἀλλ' ἑτέρῳ φέροντες ὑπέταξαν πατρὶ πνευμα-
τικῷ. ὑφ' ᾧ ὑπὲρ ὀκτὼ τελέσαντες ἔτη, ἐπεὶ κἀκεῖνος τῶν
τῇδε ἀπηλλάττετο, πρὸς τῇ κατὰ Βέῤῥοιαν Σκήτῃ φροντιστή-
ριον οἰκοδομήσας ὁ Γρηγόριος καὶ κατακλείσας ἑαυτὸν πᾶ-
σάν τε ἀποθέμενος φροντίδα γηΐνην, ἑαυτῷ δὲ μόνῳ καὶ
θεῷ προσαδολεσχῶν, δέκα διετέλεσεν ἔτη, πολλὰ τὴν σάρκα
παιδαγωγήσας καὶ ὑποτάξας τῷ πνεύματι· ὡς ἐκ τῆς συν-
τονωτάτης καὶ ἄγαν ἀνενδότου ἀσκήσεως καὶ τοῦ σπηλαίου
τῆς πρὸς ψῦχος ἀσυμμετρίας νόσῳ δεινῇ περιπεσόντα, οὐ
μακρὰν γενέσθαι τοῦ ἀποθανεῖν. οὗ μετὰ τὰ δέκα ἔτη ἀ-
ποστὰς, τῶν ἐκεῖσε διακριτικῶν πατέρων κελευσάντων, οἷς
1326
οὐκ ἐξῆν τὰ βελτίω συμβουλεύουσι μὴ πείθεσθαι, πρῶτα μὲν

ἐφ' ἱκανὸν ἐν τοῖς κατὰ τὸν Ἄθω διέτριψε φροντιστηρίοις,
ἔπειτα τῆς περὶ τὸ σῶμα νοσοκομίας ἐπειγούσης,
ουμένῳ περὶ πλείστου, τὴν Ῥωμαίων ἡγεμονίαν μείζω καὶ

περιφανεστέραν ἀποδεικνύναι. τούτου δὲ ἀπόδειξιν οὐ λό-
γοις, ἀλλ' ἔργοις πειράσεσθαι παρέχειν ἐναργῆ. ἔτεσι γὰρ
ἤδη καὶ πρότερόν τισιν οὐκ ὀλίγοις ἠσχολημένῳ περὶ τὰ τοι-
αῦτα, χρήματα ἠθροικέναι οὐκ ὀλίγα ἐξεγένετο, καίτοι πειρω-
μένῳ μάλιστα, μὴ βιαίῳ, μηδ' ἐκ παντὸς τρόπου κερδαίνειν, εἶ-
ναι. ἃ δὴ ὕστερον οὐκ εἴα ἠρεμεῖν, ἀλλὰ πολλοὺς ἐκίνει
λογισμοὺς ἐν τῇ ψυχῇ, μὴ κατορύττειν, ἀλλ' εἰς εὐποιΐας
ἀναλίσκειν τινῶν ἀνθρώπων, ὡς διὰ τούτου δυναμένῳ τὴν
ἐκ τῆς ἁμαρτίας ἀποτρίβεσθαι κηλῖδα. νῦν μὲν οὖν ἐδόκει
φροντιστήριον ἐκ τούτων ἀνδρῶν οἰκοδομεῖν τῷ θεῷ καθάπαξ
ἀνατεθεικότων ἑαυτοὺς, καὶ διὰ τῆς εἰς ἐκείνους εὐποιΐας
ἱλεοῦν τὸ θεῖον ἑαυτῷ, διαλλακταῖς ἐκείνοις τὰ τοιαῦτα μά-
λιστα καταπράττεσθαι χρωμένῳ οὖσι δυνατοῖς· νυνὶ δὲ εἰς
πένητας ἀγύρτας ἀναλοῦν. ὡς τῶν προτέρων ἢ ἐκείνων μὴ
εἰς δέον τοῖς χρήμασι δυνησομένων χρήσασθαι, ἢ ἑτέρων
ἁρπαγῇ καὶ ἀδικίᾳ χρησομένων καὶ διαφθερούντων, ὡς δὲ
σοῦ μόνου καταστάντος ἐπὶ τοῖς πράγμασι καὶ τὴν διάνοιαν
κατεῖδον, ὡς ὑπὲρ ὠφελείας τῶν κοινῶν οὐ χρήματα μόνον,
ἀλλὰ καὶ ψυχὴν αὐτὴν, εἰ οἷόν τε, προΐεσθαι διανοῇ, καὶ τὸν
τρόπον προειδὼς ὡς ἀγαθὸς, ἔγνων δεῖν σοὶ τὰ χρήματα
αὐτὸν γὰρ ἐπιχειρήσαντα πολλάκις, ἠνυκέναι πλέον οὐδὲν,

τῶν τὴν Ῥωμαίων ἡγεμονίαν ἄρτι διοικούντων πρὸς μὲν τὴν
πρεσβείαν μηδὲν ἀποκρινομένων, τοὺς πρέσβεις δὲ μόνον ὠ-
μότατα αἰκιζομένων καὶ πᾶσαν παροινίαν ἐνδεικνυμένων πρὸς
αὐτοὺς καὶ τελευταῖον ἐν δεσμωτηρίοις κατεχόντων ὑπὸ κλοιοῖς.
ἃ οἱ ἐν Ἄθῳ ἀναγνόντες καὶ προσήκουσαν αὐτοῖς τὴν ὑπὲρ
τῶν τοιούτων σπουδὴν καὶ προθυμίαν οἰηθέντες, οἷα δὴ ὑπὲρ
τῆς κοινῆς ὠφελείας ἐσομένην, καὶ παραθήξαντες ἀλλήλους,
ἐκ πάντων ὅ,τε πρῶτος ἐκλεγέντες Ἰσαὰκ, ἀνὴρ τίμιος καὶ
ἀρετῆς εἰς ἄκρον ἐληλακὼς, καὶ ὁ τῆς Λαύρας ἡγούμενος Μα-
1327
κάριος, καὶ ἕτεροι τῶν κατὰ τὸ ὄρος φροντιστηρίων ἡγουμέ-

νων οὐκ ὀλίγοι· σὺν τούτοις δὲ καὶ ὁ χρόνῳ ὕστερον τῆς
ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐκκλησίας πατριάρχης γεγονὼς, εἰς τὸν
ἱερέων ἔτι τότε χορὸν τελῶν Κάλλιστος, καὶ Σαβὰς, ὃς πρὸς
τῇ Βατοπεδίου μονῇ τὸν ἀσκητικὸν ἤνυε δρόμον καὶ πολλοὺς
ὑπὲρ ἀρετῆς καὶ θαυμασίους ἐπεδείξατο ἀγῶνας, εἰς Βυζάν-
τιον ἀφίκοντο. βασιλίδι τε συγγενόμενοι, καὶ πατριάρχου
καὶ τῶν περὶ αὐτὸν συνωμοτῶν παρόντων, “ἡμεῖς” ἔφασαν “τὴν
κατασχοῦσαν Ῥωμαίους ὁρῶντες συμφορὰν, δεινὰ μὲν ᾠόμε-
θα τὰ πραττόμενα καὶ πέρα δεινῶν. οὐδὲν δὲ πλέον πρὸς
ἐπικουρίαν καὶ ἀποτροπὴν τῶν δεινῶν δυνάμενοι
βασιλεῖ συνταξάμενος, ἔχων καὶ τὰ γράμματα, ἀπεχώρει.

καὶ γενόμενος ἐν βασιλείοις, τά τε γράμματα παρείχετο
πατριάρχῃ καὶ μεγάλῳ δουκὶ, καὶ περὶ εἰρήνης διειλέχθη
πρὸς αὐτοὺς, πολλὰ ἀδικήσειν φάσκων καὶ βασιλέα καὶ Ῥω-
μαίους, εἰ μὴ ἐπὶ μιᾷ τινι προκλήσει πεισθεῖεν διαλύεσθαι.
ἐκεῖνον μὲν οὖν εὐφυῶς ἀπεσκευάσαντο, φάμενοι ὀλίγῳ ὕστε-
ρον ἀποκρινεῖσθαι περὶ ὧν ἐπρέσβευε. δοὺξ δὲ ὁ μέγας, ἐπεὶ
πύθοιτο βασιλέα παρὰ Ἀρήγου εἰς τρίτην ἡμέραν ἀπάξοντα
τὴν στρατιὰν, πᾶσι Βυζαντίοις πόλεμον κατήγγελλε πρὸς Καν-
τακουζηνόν. καὶ αὐτὸς παρεσκευάζετο δῆθεν καὶ κατέλεγε τοὺς
στρατιώτας, πᾶσι δὲ θείοις οἴκοις καὶ φροντιστηρίοις ἱεροῖς
καὶ παντὶ γένει καὶ ἀξιώματι ἱερέων παρήγγελλε λιτὰς, ὡς
τὸ θεῖον ἱλεωσομένους τοῖς τῷ ἀποστάτῃ συμβαλοῦσιν. ἐ-
κείνην μὲν οὖν τὴν ἡμέραν καὶ τὴν ἐπιοῦσαν πᾶσαν παρα-
σκευαζόμενος διήγαγεν. ἐς τὴν τρίτην δὲ ἐν ἀρίστου τῇ ὥρᾳ,
ἐπεὶ πύθοιτο παρὰ τῶν σκοπῶν βασιλέα ἀπηρκότα, (ἐπλήρου
γὰρ ἐκεῖνος τὰ ὑπεσχημένα,) τὰς πύλας ἀνοίξας ἐξεχεῖτο
μεθ' ὁρμῆς τινος ἀσχέτου καὶ παραβόλου καὶ συνέταττε τήν
τε ἱππικὴν καὶ τὴν πεζὴν δύναμιν πρὸ τῶν τειχῶν.
καὶ ἀμελεῖν μὲν παντάπασι τῆς ἠπείρου, νήσων δὲ ἔχεσθαι

καὶ θαλάσσης, καὶ Βυζαντίους ἐκ θαλάττης τρέφεσθαι καθι-
στᾷν ἐμπορευομένους ταῖς ναυσί· πρὸς τούτοις δὲ καὶ τοὺς
χρήματα ἔχοντας ἐν Βυζαντίῳ καὶ τῶν συγκλητικῶν, ὅσοι ἔτι
1328
ὑπελείποντο, ἐν δεσμωτηρίοις κατακλείειν, ἵν' ὁμοῦ τε ἀ-

παλλάττοιτο τοῦ δέους, (ἐδεδίει γὰρ μὴ ἐθελήσωσιν εἰρήνην
τίθεσθαι πρὸς Καντακουζηνὸν τὸν βασιλέα,) καὶ χρημάτων
εὐποροίη πρός τε τὸ ὁπλιτικὸν καὶ τὰς τριήρεις, τὰ ἐκεί-
νων ἀφελόμενος. οὐ μὴν δὲ καὶ τῶν ἄλλων, ὅσοι μνησθέν-
τες πρότερον εἰρήνης, ἐν ταῖς οἰκίαις ὑπ' ἐκείνου κατεκλεί-
σθησαν, ἢ ἐν φροντιστηρίοις ἀπρόϊτοι καθείργνυντο, πάντων
τὰς οὐσίας ἀφελέσθαι μετὰ τὸ εἰς δεσμωτήριον ἀγαγεῖν·
πρότερον γὰρ ἐκείνους ὀλίγων τινῶν ἀπεστέρησεν ἐκ τῆς οὐ-
σίας· εἶτα καὶ τοῖς ἄλλοις ἅπασι φόρους τάξαι ἐτησίους,
ἐξ ὧν χρηματιζόμενος διαθρέψει τὸ ναυτικόν. δεσμωτήριον
δὲ ἐν τοῖς βασιλείοις Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου κοινὸν ποι-
εῖν διενοεῖτο. οἴκου γὰρ ὄντος ἐκεῖ μεγάλου Ἰουστινιανείου
προσαγορευομένου, τὴν στέγην ὑπὸ τοῦ χρόνου διεφθαρμένου,
πᾶσαν εἴσοδον ἀναφράξας, οἰκίσκους ἔνδον ἐκείνου πλείστους
διελεῖν ἐφ' ἑκατέρῳ μέρει, καὶ τούτοις κατακλεῖσαι τοὺς δε-
σμώτας ἄνωθεν καλωδίοις καθιεὶς,
ὄνησις ἐκείνων ἦν, καὶ ταῦτα πολλῶν ὄντων καὶ ἀγαθῶν·) ἀ-

πορίᾳ πανταχόθεν συνεχόμενος, ἐσκέψατο εἰσφορὰν ποιήσα-
σθαι ἐκ τῶν ἰδίων πάντας, ἵν' αὐτοί τε σώζοιντο οἱ ἔχον-
τες, καὶ τοὺς ἀπόρους συνδιασώζοιεν. οὕτω δὲ σκεπτο-
μένῳ οὐ βίαν εἰσφέρειν ἐδόκει δεῖν μέλλοντι ὑπὲρ αὐτῶν
τῶν εἰσφερόντων τὰ χρήματα ἀναλίσκειν, ἀλλὰ πείθειν πα-
ραινέσαντα μᾶλλον πρὸς τὴν πρᾶξιν ἑκοντὶ χωρεῖν, καὶ κοι-
νὴν ἐκκλησίαν ἐκ πάσης ἰδέας βίου συναθροίσας ἐκ τῶν Βυ-
ζαντίου πολιτῶν· οὔτε γὰρ ἔμπορος ὑπελείπετο, οὔτε στρα-
τιώτης, ἀλλὰ καὶ χειροτέχναι παρῆσαν, καὶ τοῦ δήμου οὐκ
ὀλίγοι καὶ τῶν ἱερῶν φροντιστηρίων οἱ ἐξηγούμενοι καὶ τῶν
ἐκκλησιῶν οἱ προστάται· καὶ καταστὰς εἰς μέσους ἔλεξε τοι-
άδε· “ἄνδρες Ῥωμαῖοι· τὴν μὲν ἀρχαίαν τῆς Ῥωμαίων ἡ-
γεμονίας εὐδαιμονίαν ὡς θαυμαστή τις ἦν καὶ τῶν περὶ αὐ-
τὴν οἰκούντων βαρβάρων τῶν μὲν ἐκράτει καὶ ὑποχειρίους
εἶχεν, οἱ δὲ ὑπόφοροι διετέλουν, οἱ περιφανέστατοι δὲ καὶ
δοκοῦντες μεγάλην δύναμιν περιβεβλῆσθαι, ἀγαπητὸν ἡγοῦντο,
εἰ φίλους καὶ συμμάχους ἔχοιεν καὶ ἐξίσης φέροιντο αὐτοῖς
μηδὲν πλεονεκτούμενοι, οὐδ' ὑμεῖς ἀγνοεῖτε, εἰ καὶ μὴ πάν-
τες, ἀλλὰ ταῦτα δὴ τὰ σεμνὰ καὶ θαυμαστὰ καὶ μόνον ᾀδό-
μενα νυνὶ, ὥσπερ τινὰ τῶν ἔξω Θούλης εἰργασμένων,

1329
κον ἐκ πρώτου κλήρου, καὶ μοναχῶν ἐνδυσαμένην σχῆμα, τὸν

ἐπίλοιπον βίον διανύειν· βασιλέα δὲ τῷ τῆς Ἡρακλείας ἐπι-
σκόπῳ τῆς ἐν Θρᾴκῃ φιλοθέῳ ὑποτάξαντα ἑαυτὸν, οὐ μόνον
διὰ τὴν ἄλλην σύνεσιν καὶ παιδείαν τήν τε ἔξω καὶ τὴν καθ'
ἡμᾶς, ἀλλ' ὅτι καὶ τῷ μονήρει βίῳ ἐκ πρώτης ἡλικίας, ὡς
εἰπεῖν, ἐκδοὺς, τῇ τε σπουδῇ καὶ τῷ περὶ τὴν ἄσκησιν χρονίῳ
πολλὴν περὶ τὰ τοιαῦτα πεῖραν ἔσχεν, ὡς καὶ τῆς ἱερᾶς ἐξη-
γεῖσθαι λαύρας τῆς ἐν Ἄθῳ παρὰ τῶν ἐκεῖ πατέρων ἐγκριθῆ-
ναι, καὶ πρὶν ἐπίσκοπον γενέσθαι, καὶ ἑτέροις ἐδόκει τὰ τοι-
αῦτα παιδοτριβεῖν εἶναι ἱκανὸς, παρὰ τὸ τοῦ ἁγίου Μάμαν-
τος φροντιστήριον θέσεως ἔχον εὐφυῶς, καὶ ἐρημίας ἀπο-
λαῦον ὡς ἐν πόλει μάλιστα, τῆς ψυχῆς ἐκεῖ φροντίζειν γενο-
μένους, καὶ περὶ τῶν τῇδε πεπραγμένων ἐξιλάσκεσθαι θεόν.
συνείποντο δὲ αὐτῷ πρὸς τὴν ἐκ τοῦ βίου ἀναχώρησιν καὶ
Καβάσιλας Νικόλαος καὶ Δημήτριος ὁ Κυδώνης, σοφίας μὲν εἰς
ἄκρον τῆς ἔξωθεν ἐπειλημμένοι, οὐχ ἧττον δὲ καὶ ἔργοις φιλοσο-
φοῦντες καὶ τὸν σώφρονα βίον καὶ τῶν ἐκ τοῦ γάμου κακῶν ἀπηλ-
λαγμένον ᾑρημένοι. δι' ἃ καὶ πολλῆς αὐτοὺς ὁ βασιλεὺς ἠξίου
εὐμενείας καὶ ἐν τοῖς πρώτοις μάλιστα τῶν φίλων ἦγε καὶ τῶν
ὁμιλητῶν. πρῶτα μὲν οὖν ἐδόκει πᾶσι κοινῇ βουλευσαμένοις,
λαῦον ὡς ἐν πόλει μάλιστα, τῆς ψυχῆς ἐκεῖ φροντίζειν γενο-

μένους, καὶ περὶ τῶν τῇδε πεπραγμένων ἐξιλάσκεσθαι θεόν.
συνείποντο δὲ αὐτῷ πρὸς τὴν ἐκ τοῦ βίου ἀναχώρησιν καὶ
Καβάσιλας Νικόλαος καὶ Δημήτριος ὁ Κυδώνης, σοφίας μὲν εἰς
ἄκρον τῆς ἔξωθεν ἐπειλημμένοι, οὐχ ἧττον δὲ καὶ ἔργοις φιλοσο-
φοῦντες καὶ τὸν σώφρονα βίον καὶ τῶν ἐκ τοῦ γάμου κακῶν ἀπηλ-
λαγμένον ᾑρημένοι. δι' ἃ καὶ πολλῆς αὐτοὺς ὁ βασιλεὺς ἠξίου
εὐμενείας καὶ ἐν τοῖς πρώτοις μάλιστα τῶν φίλων ἦγε καὶ τῶν
ὁμιλητῶν. πρῶτα μὲν οὖν ἐδόκει πᾶσι κοινῇ βουλευσαμένοις, πα-
ρὰ τὸ τοῦ ἁγίου Μάμαντος φροντιστήριον τὴν κατὰ τὸν βίον φι-
λοσοφίαν ἐπιδείκνυσθαι καὶ τὸν ἀκύμαντον καὶ θορύβων ἀπηλ-
λαγμένον βίον διανύειν. ἔπειτα μεταβουλευσάμενοι, τὴν Μαγγά-
νων μᾶλλον εἵλοντο μονὴν, καὶ ἐκεκύρωτο τὸ δόξαν. διὸ καὶ
ὁ βασιλεὺς κτήσεις πολλὰς προσῆγε τῇ μονῇ καὶ ὡς μάλιστα
ἐπεμελεῖτο, ἵν' ἐκεῖθεν τὴν εὐπορίαν τῶν ἐπιτηδείων ἔχοιεν.
ᾔδεσαν μέντοι τὰ πραττόμενα οὐδένες πλὴν τῶν κεκοινωνη-
κότων τῆς βουλῆς. ἐπεὶ δὲ πάντα παρεσκευασμένα ἦσαν, καὶ
ἔδει μόνον εὖ τὰ κατὰ τὴν βασιλείαν διαθέμενον, ἵνα μηδε-
1330
μία τοῖς παισὶν ἀμφισβήτησις ἐκείνου τῶν πραγμάτων ἀπολί-

ποιτο ἀναχωρήσαντος, μηδὲ πρόφασιν πολέμου αὖθις σχοῖεν
τον γὰρ ἢ βασιλεὺς καὶ αὐτὴ τότε τοῦ τὰ βεβουλευμένα ὑπερ-

θέσθαι μοι ἐγένετο αἰτιωτάτη. οὐ γὰρ ὥσπερ ἐκεῖνος κατε-
ψεύσατο, ἐπὶ προφητείας ἧκον ἐγὼ τότε καὶ μελλόντων ἀπο-
βάσεις ἐπὶ τοὺς ἐν Ἄθῳ μοναχοὺς, ἀλλὰ μάλιστα μὲν δεη-
σόμενος ἐκείνων ὑπὲρ τῆς βασιλέως ὑγιείας, ἧς οὐδὲν ἐμοὶ
βέλτιον, οὔτε τιμιώτερον ἐν βίῳ ἦν, ἔπειτα καὶ τὸ θεῖον
ἵλεων εὐχαῖς ἐμοὶ ποιεῖν πολλὰ προσκεκρουκότι ἐν τῷ βίῳ
καὶ τὴν ἐκεῖσε τῶν ἐνθάδε βεβιωμένων εὐθύνην δεδοικότι.
πρὸς τούτοις δὲ ἐπεὶ ἐδόκει καὶ τῶν τοῦ βίου θορύβων ἀνα-
χωρεῖν, εἰς κόρον ἀπολαύσαντι καὶ δόξης ἀνθρωπίνης καὶ
εὐημερίας καὶ τρυφῆς, ἐσκεπτόμην, ἐν τίνι τῶν φροντιστηρίων
βέλτιον οἰκεῖν καὶ τὸν ἐπίλοιπον βίον ἐν ἀταραξίᾳ διανύειν,
τῶν τοῦ βίου ματαίων ἀποστάντα θορύβων καὶ ταραχῶν. καὶ
ἐδόκει τὸ Βατοπεδίου αἱρετώτερον, αὐτίκα τε τοῖς ἐκεῖσε
μοναχοῖς ἐκέλευον, ἀναλώματα παρέχων, οἰκήσεις ἐμοὶ ποιεῖν,
αἳ καὶ εἰς δεῦρο διασώζονται ἀπόδειξις ἐναργὴς τῆς παρ'
ἐμοὶ πρεσβευομένης ἀληθείας. τοῦ δὲ μὴ τότε αἴτιον ἐκεῖ
καταλειφθῆναι καὶ σχῆμα μοναχῶν ἀναλαβεῖν, ἀλλ' αὖθις
πρὸς βασιλέα καὶ τὸν θόρυβον τῶν πραγμάτων ἐπανήκειν,
οὔθ' ἡ φιλοκοσμία ἦν, οὔθ' ἡ ῥᾳθυμία περὶ τὰ καλὰ, ἀλλὰ
βασιλεὺς αὐτὸς ἀτόπως ἐξεχόμενος καὶ οὐδὲ βιωτὸν
ἡ ἀρετὴ τοὺς μετιόντας οὐ παρὰ τοῖς φίλοις μόνον καὶ οἰ-

κείοις, ἀλλὰ καὶ παρὰ τοῖς πολεμίοις, κἂν τύχωσιν ὄντες βάρ-
βαροι, θαυμάζεσθαι παρασκευάζειν. μετὰ τοῦτο δὲ, ἐπεὶ ἥ
τε πόλις ὑπὸ τῶν Λατίνων κατελείφθη, καὶ οἱ πολῖται ἦσαν
ἀπὸ τῆς αἰχμαλωσίας ἀνασεσωσμένοι πάντες, συνῴκιζε τὴν
πόλιν αὖθις ἐξαρχῆς, διεσπαρμένους συνάγων τοὺς πολίτας,
καὶ λόγοις τε πολλοῖς παρεκάλει, μὴ ἀθυμεῖν ἐπὶ ταῖς συμ-
φοραῖς, ἀλλὰ σωφρονισμὸν τοῦ ἐπιλοίπου βίου τὴν παροῦ-
σαν ἡγεῖσθαι κακοπραγίαν, καὶ ἔργοις ὠφέλει, ὅσα μάλιστα
ἐξῆν, οὐ μόνον ἱερὰ σκεύη καὶ βίβλους καὶ εἰκόνας συμπο-
ρίζων ἐκ τῶν ἐν Βυζαντίῳ φροντιστηρίων, αὐτὸς ἐπιφοιτῶν
1331
καὶ δεόμενος ἑκάστων συναίρεσθαι τὰ δυνατὰ τοῖς ἀτυχοῦσι,

(πάντα γὰρ διέφθαρτο ὑπὸ Λατίνων ἄρδην,) ἀλλὰ καὶ βασι-
λέως ἐδεήθη ἀτέλειαν παρέχειν τοῖς πολίταις. ὁ δὲ καὶ οἴ-
κοθεν αὐθόρμητος ὢν πρὸς τὰ καλὰ, καὶ τότε πρὸς τῶν πό-
λεων ἐπικαμπτόμενος τὴν κακοπραγίαν, οὐ μόνον Ἡρακλεώ-
ταις, ἀλλὰ καὶ Σωζοπολίταις πᾶσαν ἀτέλειαν παρέσχε τῶν
δημοσίων εἰσφορῶν, ἐξ ὧν αἱ πόλεις αὖθις ἑαυτὰς ἀνεκτή-
σαντο ῥᾳδίως καὶ ἔμειναν ἐπὶ τοῦ προτέρου σχήματος συν-
ῳκισμέναι. τὰ μὲν δὴ κατὰ τῶν πόλεων τὴν κακοπραγίαν
καὶ αὖθις τὴν ἀνόρθωσιν τοῦτον τὸν τρόπον συνηνέχθη.
τῶν δὲ συμμάχων, οὐδ' ὅσον εἰπεῖν ὄντων βελτιόνων, κατη-

μέλει. τοιαύτην ἐνεδείξατο ἀγνωμοσύνην πρὸς τοὺς φίλους.
ὃν δικαίως πολλὰ καταμεμφόμενοι Βυζάντιοι τοὐναντίον ἅ-
παν ἐπεδείκνυντο πρὸς Κατελάνους, τῆς τοσαύτης οἰκτεί-
ροντες κακοπραγίας. οὐ μόνον γὰρ ἦσαν παντάπασι γυμνοὶ,
ἀλλὰ καὶ νεκρῶν εἴδωλα καμόντων, ποιητικῶς εἰπεῖν, ὀλίγον
ἐμπνέοντες ἔτι καὶ ζῇν πεπιστευμένοι τῷ κινεῖσθαι· οἱ
πλείους δὲ οὐδὲ κινεῖσθαι ἦσαν δυνατοὶ, ὑπὸ τοῦ ψύχους
τῶν μελῶν ἠκρωτηριασμένων. καὶ τοσαύτης ἠξίωσαν ἐπιμε-
λείας, ὅσης ἄν τινας καὶ τῶν οἰκειοτάτων. οὐ μόνον οἱ δυ-
νατοὶ τῶν πολιτῶν καὶ Φροντιστήρια ἱερὰ καὶ οἱ πρὸς κοι-
νὴν ὑποδοχὴν τῶν ξένων κατεσκευασμένοι οἶκοι, τὸ θαυμα-
στὸν τοῦτο παρὰ Ῥωμαίοις ἔργον καὶ πολλῆς φιλανθρωπίας
γέμον, ἀλλὰ καὶ τῶν τοῦ δήμου πλεῖστοι καὶ τῶν ἐργαστη-
ρίοις καὶ τέχναις προσεχόντων, μᾶλλον δὲ σύμπαντες ἐφιλο-
νείκουν, ἄλλος ἄλλον ὑπερβαλέσθαι τῇ περὶ τοὺς δυσπρα-
γοῦντας φιλοτιμίᾳ, καὶ οὕτω καλῶς ἀνακτησάμενοι καὶ
προνοίας τῆς δεούσης ἀξιώσαντες, ἐξέπεμπον ἐπὶ τὰς σφῶν
τριήρεις πρὸς τὴν οἰκίαν ἀπαιρούσας ἤδη, πολλὰ Ῥωμαίους
εὐφημοῦντας καὶ τῆς περὶ σφᾶς προνοίας μεγάλας χάριτας
ὁμολογοῦντας. ὅσοις δὲ ἀπώλοντο αἱ νῆες, ἐν Βυζαντίῳ
αἷς ἐπέστησεν ἄρχοντα σεβαστοκράτορα τὸν Καντακουζηνὸν,

θεῖον ὄντα πρὸς πατρός. δεσπότης δὲ Νικηφόρος ὁ γαμβρὸς
τὴν Αἶνον εἶχε, βασιλέως τοῦ κηδεστοῦ παρεσχημένου. ἐδό-
κει τε Ματθαίῳ βασιλεῖ τῷ γυναικὸς ἀδελφῷ προσκεῖσθαι
1332
καὶ ἐπηγγέλλετο προθύμως ὑπὲρ αὐτοῦ μαχεῖσθαι παντὶ τῷ

ἐπιόντι. τότε δὲ βασιλέως Ἰωάννου τοῦ νέου ταῖς ναυσὶ
κατάραντος ἐκεῖ, αὐτός τε προσεχώρησεν ἀθρόον, τοῦ Ματ-
θαίου βασιλέως ἀποστὰς, καὶ τὴν πόλιν παρεδίδου. ἐκεῖθεν
δὲ βασιλεὺς ὁ νέος πέμψας, καὶ Βῆραν προσηγάγετο φρού-
ριόν τι καρτερώτατον παρὰ τὸν Ἕβρον κατῳκισμένον, ὃ πρό-
τερον μὲν φροντιστήριον ἀνδρῶν μοναζόντων ἦν, τότε δὲ
ὑπὸ τῶν συνεχῶν πολέμων καὶ τῶν ἐφόδων τῶν βαρβαρι-
κῶν ἀγροτῶν τινων κατῳκισμένων πόλισμα ἤδη ἦν, ὃ προς-
ηγάγετο ὁ νέος βασιλεὺς, παραδόντων τῶν φρουρῶν. ἐκ
τῆς Αἴνου δὲ καὶ Νικηφόρον τὸν δεσπότην ἔχων συστρατευ-
όμενον ἐκ τῆς ἠπείρου, προσέσχε Περιθεωρίῳ, καὶ πέμψας
κρύφα, περὶ παραδόσεως διελέγετο τῷ ἄρχοντι τῆς πόλεως,
καὶ ἔπεισεν ἐπαγγειλάμενος μεγάλα. Ματθαῖος δὲ ὁ βασι-
λεὺς δείσας, μή τι κακουργηθῇ περὶ τὴν πόλιν, (ᾔδει γὰρ
ἀνάλωτον τειχομαχίᾳ ἐσομένην,) στρατιώτας ἔπεμψε φρου-
ρεῖν, ὅσους ᾤετο ἀρκέσειν, οὓς ὁ τῆς πόλεως ἄρχων
λοῖς φαρμάκῳ αὐτοὺς ἀποθανεῖν ἐπιβουλευθέντας ὑπὸ Τρι-

βαλῶν. ἦν δὲ ἄρα ψεῦδος καὶ συκοφαντία ἐναργῶς. οὐ γὰρ
τὸ τῆς Κράλη γαμετῆς ἐπιεικὲς μόνον καὶ ἡ πρὸς τὸν πα-
τριάρχην αἰδὼς καὶ φιλοτιμία καὶ σπουδὴ, καὶ περιόντος
καὶ μετὰ τελευτὴν, ἀλλὰ καὶ ἡ νόσος, ὑφ' ἧς ἕκαστος ἐτελεύ-
τησε κατεργασθεὶς, οὐδαμῶς τοιαῦτα δίδωσιν ὑπονοεῖν περὶ
αὐτῆς. διαφόροις γὰρ ἔτυχον νοσήμασι κατασχεθέντες, καὶ
οὐδὲ δύο τοὐλάχιστον τοῖς ἴσοις. ἀποθανόντα δὲ τὸν πατρι-
άρχην ἔθαψέ τε μεγαλοπρεπῶς ἡ Ἐλισάβετ ἐν τῇ μητροπό-
λει Φερῶν καὶ ἐτίμησε διαφερόντως, ἀφικομένων δὲ παρ'
αὐτὴν καὶ ἐκ τῶν ἐν Ἄθῳ φροντιστηρίων τῶν σπουδαιοτέρων
καὶ ἀντιποιουμένων ἀρετῆς, μάλιστα δὲ Λαύρας τῆς ἱερᾶς,
καὶ δεηθέντων ἐφεῖναι τὸν πατριάρχου νεκρὸν ἐν Ἄθῳ με-
ταγαγεῖν καὶ θάψαι παρὰ σφίσιν, οὐκ ἐνέδωκεν, αὐτὴ
μάλιστα εἰποῦσα δεῖσθαι τῆς ἐκείνου προστασίας, καὶ δεῖν
εἶναι κατέχειν παρ' ἑαυτῇ. ἐν ᾧ δὲ χρόνῳ ταῦτα ἐτελεῖτο,
καὶ ὁ βασιλεὺς ἐπεστράτευσε ταῖς κατὰ τὸν πόντον ὑπηκόοις
πόλεσι Μυσοῖς· ἐγένετο γάρ τις αὐτῷ διαφορὰ πρὸς Ἀλέ-
ξανδρον τὸν Μυσῶν βασιλέα. καὶ Ἀγχίαλον μὲν
Ephraem Hist., Poeta, Chronicon Line 6067
ὡς ἐκ χθονὸς γίγαντας αἱρεῖ τις μῦθος,

1333
καὶ πλῆθος ἀντέστησαν Ἰσαακίῳ,

καὶ πάντες ἀπώλοντο τῇ θεοῦ κρίσει.
Ὀργίλως ὢν φίλαυτος οὗτος ὁ κράτωρ,
κἀξ ὑπονοίας καὶ λαβῆς μικρᾶς μόνης
καὶ ζηλοτυπῶν καὶ φθονῶν ὑπηκόοις,
πολλοὺς ἀρίστων παρέβλαψεν εἰς δέμας.
φάους μὲν ἐστέρησε τοῦ τῶν ὀμμάτων
Κομνηνὸν Ἀνδρόνικον ἄνευ αἰτίας
καὶ Κωνσταντῖνον Ἀσπιέτην τοὐπίκλην.
ἄλλους δ' ἐναπέκειρε φροντιστηρίοις.
Λεηλατούντων σὺν Κομάνοις τῶν Βλάχων
τὰ κατὰ δύσιν Ῥωμαϊκὰ χωρία,
ὅπλα κατ' αὐτῶν βασιλεὺς αἴρει πάλιν.
Ἀγχίαλον οὖν παραμείψας τὴν πόλιν
εἴσεισιν Αἷμον τὴν Βλάχων παροικίαν,
πάντα δὲ τἀκεῖ φρουρίων πολιχνίων
εὑρὼν ἐρυμνὴν ἰσχὺν ἐνδεδυμένα
καὶ τείχεσι πύργοις τε διειλημμένα,
Μυσοὺς δὲ βλέψας ἀγρίων αἰγῶν δίκην
τοὺς ἀποκρήμνους καταλαβόντας τόπους
Pseudo-Symeon Hist., Chronographia (partim edita e cod. Paris. gr.

1712) Pa. 635, line 21
λαξευτῶν κατασκευάσας, ὃ Τροῦλος μέχρι τοῦ νῦν ὀνομάζεται,

διά τινων θυσιῶν ὡμίλει τοῖς δαίμοσι καὶ τῷ βασιλεῖ τὰ μέλλοντα
διεσήμαινεν· ὃ καὶ ἀοίκητον ἔμεινεν διὰ τὰς ἐν αὐτῷ γενομένας
τότε τῶν δαιμόνων ἐπιφοιτήσεις.
14. Ἐν τούτοις Ἀγαρηνοῦ τινὸς γυναίου πνεῦμα Πύθω-
νος ἔχοντος, ὃ αἰχμάλωτον ἔλαβεν, ἐκμαντεύεσθαι μαθὼν ὁ βασι-
λεὺς μετακαλεσάμενος ἐκπυνθάνεται, τίνος ἡ βασιλεία ἐν πολλοῖς
διαρκέσει ἔτεσι· καὶ ἐξεῖπεν “ἡ τῶν Μαρτινακίων.” κατὰ πλη-
ροφορίαν δὴ τῆς τοιαύτης προφάσεως τὸν μονήρη βίον κατέκρινε
Μαρτινάκιον, τὸν αὐτοῦ οἶκον ποιήσας εἰς μοναχῶν φροντιστή-
ριον. ἐντεῦθεν καὶ Κωνσταντίνῳ τῷ Τριφυλλίῳ τὰ συμβησόμενα
αὐτῷ προδεδήλωκεν, ὅτι ὡσαύτως καὶ σὺ καὶ τὰ τέκνα ἀποκαρή-
σεσθε κληρικοὶ ἐπὶ αὐτοκράτορος Βασιλείου· ὃ καὶ συμβέβηκεν.
ὁμοίως καὶ ἄλλοις πολλοῖς τὰ συμβησόμενα αὐτοῖς προύλεγε, καὶ
τὸν βασιλέα τὰ μετὰ θάνατον αὐτοῦ ὀφείλοντα γενέσθαι ἀκριβῶς
προηγόρευσεν, ἀλλὰ καὶ τὴν τῶν εἰκόνων προσκύνησιν καὶ τὴν τοῦ
Ἰαννῆ καθαίρεσιν. καὶ Γεωργίῳ δὲ τῷ τὰς στρατιωτικὰς δέλτους
ἐπειλημμένῳ ἐπὶ τῇ σφενδόνῃ εἶπεν τῇ κατὰ τοῦ ἱπποδρόμου ἀπο-
1334
κτάνεσθαι, καὶ τὴν ὕπαρξιν αὐτοῦ τῷ βασιλείῳ ἀνειλῆφθαι τα-

μείῳ.
Pseudo-Symeon Hist., Chronographia (partim edita e cod. Paris. gr.

1712) Pa. 757, line 20
κλήτου Ἰωσὴφ πατρίκιον καὶ δρουγγάριον τῶν πλωΐμων, ὅντινα

καὶ μετὰ βραχὺ παρακοιμώμενον ἐποίησεν· τὸν δὲ πρωτοσπαθά-
ριον Ἰωάννην τὸν Χοινὸν πατρίκιον καὶ μέγαν ἑταιρειάρχην προε-
βάλετο, τὸν δὲ πρωτοσπαθάριον Σισίνιον τὸν ἀπὸ σακελλίου ἔπαρ-
χον πόλεως ἐχειροτόνησεν καὶ μετὰ βραχὺ πατρίκιον καὶ γενικὸν
λογοθέτην. τὰς δὲ ἀδελφὰς αὐτοῦ, Ζωὴν καὶ Θεοδώραν [Ἀγά-
θην] καὶ Θεοφανῶ καὶ ἄνναν, ἀπὸ τῶν βασιλικῶν κατήγαγε δό-
μων, καὶ εἰς τὸν βασιλικὸν οἶκον τὸν λεγόμενον Κανικλείου, ἐν ᾧ
καὶ Σοφία Αὐγοῦστα ἡ τοῦ Χριστοφόρου βασιλέως γαμετὴ ἦν
ἀποκεκαρμένη, ἐπήγαγεν, καὶ μετὰ διίππευσιν ἡμερῶν εἰς τὸ Ἀν-
τιόχου ἐκλήρωσεν. τὴν δὲ Ἀγάθην εἰς τὸ ἱδρυνθὲν φροντιστήριον
παρὰ Ῥωμανοῦ τοῦ βασιλέως καὶ πάππου αὐτοῦ ἀπέστειλεν, καὶ
διωρίσατο χορηγεῖσθαι αὐταῖς ἃ καὶ ἐν τῷ παλατίῳ ἐδίδοντο. τὸν
δὲ δομέστικον τῶν σχολῶν καὶ πατρίκιον Νικηφόρον τὸν Φωκᾶν
μάγιστρον ἐτίμησεν καὶ ἐν τῇ ἀνατολῇ ἐξέπεμψεν. ὡσαύτως καὶ
τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ πατρίκιον Λέοντα μάγιστρον καὶ δομέστικον
τῆς δύσεως ἐποίησεν. καὶ αὐτὸς ἦν εὐφραινόμενος ἐν κυνηγίοις
καὶ θήραις δι' ὅλου ἁβροδίαιτος τυγχάνων. ἐγέννησε καὶ ἕτερον
υἱὸν μετὰ θάνατον τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, καὶ Κωνσταντῖνον αὐτὸν
ὠνόμασεν· ὃς καὶ μετ' οὐ πολὺ ἐστέφθη παρὰ Πολυεύκτου πα-
τριάρχου ἐν τῷ ἄμβωνι τῆς ἁγίας Σοφίας. ἡ δὲ Αὐγοῦστα Ἑλένη
Αγαθίας σχολαστικός. Historiae Pa. 60, line 4
διαφθεῖραι. 2 Βηρυτὸς γοῦν ἡ καλλίστη, τὸ Φοινίκων τέως ἐγκαλ-

λώπισμα, τότε δὴ ἀπηγλαΐσθη ἅπασα, καὶ κατέρριπτο τὰ κλεινὰ ἐκεῖνα
καὶ περιλάλητα τῆς οἰκοδομίας δαιδάλματα, ὡς μηδὲν ὁτιοῦν σχεδόν
που λελεῖφθαι ἢ μόνα τῆς κατασκευῆς τὰ ἐδάφη. 3 πολὺς μὲν οὖν
ὅμιλος ἰθαγενῶν τε καὶ ἐνδαπίων ἀνδρῶν ἀπολώλασιν ὑποπεπιεσμένοι
τῷ ἄχθει, πολλοὶ δὲ νέοι ἐπήλυδες εὐπατρίδαι τε καὶ παιδείας ἄριστα
ἔχοντες, οἳ δὴ παρῆσαν τοὺς Ῥωμαίων αὐτοῦ ἀναλεξόμενοι νόμους.
τοῦτο γὰρ πάτριον τῇ πόλει καὶ ὥσπερ γέρας τι μέγιστον τὰ τοιάδε
αὐτῇ ἀνεῖται διδασκαλεῖα. 4 μετεσκευάσαντο τοιγαροῦν ἐν τῷ τότε
οἱ τῶν νόμων ἀφηγηταὶ ἐς Σιδῶνα τὴν πόλιν τὴν γείτονα καὶ ἐν τῇδε
μετῆκτο τὰ Φροντιστήρια, ἕως πάλιν ἡ Βηρυτὸς ἀνεδομήθη. καὶ γέγονεν
1335
ἥκιστα μὲν ὁποία πρότερον ἦν, πλὴν ἀλλ' οὐχὶ ἐς ὅσον καὶ ἀγνοεῖσθαι
ὡς ἐκείνη εἴη ἡ πάλαι. ἀλλ' οὗτος μὲν ὁ τῆς πόλεως ἀνοικισμὸς καὶ ἡ
τῶν διδασκαλείων ἐπάνοδος χρόνῳ ὕστερον ἤμελλεν ἔσεσθαι. 5 τότε
δὲ καὶ ἐν τῇ μεγάλῃ Ἀλεξανδρείᾳ, τῇ πρὸς τῷ Νείλῳ ἱδρυμένῃ ποταμῷ,
καὶ ταῦτα οὐκ εἰωθὸς σείεσθαι τὸ χωρίον, συναίσθησίς τις τοῦ κλόνου
ἐλαχίστη μὲν καὶ ἀφαυροτάτη καὶ οὐ πάμπαν ἀρίδηλος, γέγονε δὲ
ὅμως. 6 ἅπαντες δὴ οὖν οἱ ἐπιχώριοι καὶ μάλιστα οἱ σφόδρα γεγηρα-
κότες ἐν θαύματι μεγάλῳ τὸ ξυνενεχθὲν ἐποιοῦντο, ὡς οὔπω πρότερον
γεγενημένον, ἔμενέ τε οἴκοι ὅστις οὐδείς, ἀλλ' ἀνὰ τὰς λεωφόρους τὰ
πλήθη ξυνέρρει, τῷ ἀπροσδοκήτῳ δή που καὶ παραδόξῳ πέρα τοῦ
Αγαθίας σχολαστικός. Historiae Pa. 191, line 1
ὢν κομιδῇ καὶ πρῶτος ἤδη ὑπηνήτης, φρονήματι δὲ στρατηγικῷ δια-

πρέπων καὶ πολλῷ πλέον τῆς ἡλικίας τὸ μεγαλουργὸν κεκτημένος.
πατρὶς δὲ ἦν αὐτῷ πόλις Ἰλλυρική, Βεδεριανὰ μὲν ἐκ παλαιοῦ ὀνομα-
ζομένη, ὕστερον δὲ Πρώτη Ἰουστινιανὴ μετακληθεῖσα· Ἰουστινιανὸς
γὰρ ὁ βασιλεύς, ἅτε δὴ κατ' αὐτὴν εἰς φῶς προηγμένος, ἐκόσμησέ τε
εἰκότως τὴν πατρίδα ἔργοις ποικίλοις καὶ ἐξ ἀφανοῦς εὐδαίμονα ἐξειρ-
γάσατο καὶ τῆς οἰκείας αὐτῇ μεταδέδωκε προσηγορίας. ἐκ τούτου δὲ
τὸ γένος ἕλκων ὁ Γερμανὸς σφόδρα οἱ ἐπεφρόντιστο. 3 τοιγάρτοι
ὀκταετῆ χρόνον ἐκ γενετῆς διανύων ἤχθη πρὸς αὐτοῦ ἐς πόλιν τὴν
βασιλίδα καὶ τημελείας ἀπώνατο πάσης. τοῖς τε γὰρ τῶν γραμματιστῶν
ὡμίλει διδασκαλείοις καὶ πρός γε ἀνὰ τὰ Φροντιστήρια φοιτῶν τῆς τῶν
Λατίνων μετέσχε παιδείας. 4 ἐπεὶ δὲ ἐς ἥβης μέτρον ἀφίκετο, ἔστειλέ

γε αὐτὸν αὐτίκα ἐν Χερρονήσῳ, ἄρχοντα τοῦ τῇδε στρατοῦ καταστη-
σάμενος, ὡς ἂν αὐτῷ εὐθὺς τὸ τῆς νεότητος ὀξὺ καὶ ταχύρροπον καὶ
πρὸς τὰς δόξας ἠρμένον ἐν τοῖς προσήκουσι καὶ ἀναγκαίοις ἀποπιμ-
πλάνοιτο, ἀλλὰ μὴ προθέοι καὶ ἀνασκιρτῴη πρὸς κινήσεις ἀλόγους καὶ
δημώδεις ὁρμὰς καὶ ἵππων ἁμίλλας τοῖς χρώμασι μεμερισμένας, ἐν οἷς
ὡς τὰ πολλὰ τὸ νέον, εἰ μὴ ἐς ἕτερόν τι τῶν χρησίμων ἐνασχοληθείη,
ῥᾳδίως ῥέπει καὶ ἐκταράττεται. 5 τότε δὴ οὖν τῶν Οὔννων τῇ Χερ-
ρονήσῳ προσκαθημένων καὶ ἐνοχλούντων οὐκ ἀνίει ὁ νεανίας τάς τε
προσβολὰς ἀνακόπτων καὶ πᾶσαν βουλὴν ἀμυντηρίαν διανοούμενος.
Φώτιος . Βιβλιοθήκη. Codex 243, Bekker pa. 356b, line 6
βεῖς οἷς εἴρηκας, οὐ κρίνω τοὺς λόγους· εἰ δ' ἀσέβεια

τοῖς λόγοις πρόσεστιν, οὐ διὰ τοὺς λόγους κερδανεῖς τὴν
1336
δίκην, ἀλλὰ κολασθήσῃ πλέον οἷς ἐπὶ τὸ ἀδικεῖν τοῖς

λόγοις κέχρησαι. Οὐ γὰρ εἴ τις, ἐξὸν χρῆσθαι πρὸς ἃ δεῖ,
κἂν πρὸς ἃ μὴ δεῖ θέλει, δίκην οὐ δώσει κρινόμενος·
τοὐναντίον δὲ ὑφέξει λόγον, ὅτι καλὸν πρᾶγμα πο-
νηρᾷ γνώμῃ διέφθειρε. Καλοῦμεν ἐπὶ τὸ βῆμα τοὺς ῥή-
τορας· κἂν ὄκνῃ τις, πολλάκις ἡ κοινὴ φωνὴ τῆς πό-
λεως ἐπὶ τὸ λέγειν ἐγείρει καὶ τὸν οὐ λέγειν βουλόμε-
νον. Παρέρχεταί τις εἰς τὸ σεμνὸν Ἐπικούρου φρον-
τιστήριον νέος ἢ νέα· ἄγει ταύτην τὴν ἡλικίαν τὸ
λαμπρὸν τοῦτο συνέδριον. Ὑπὲρ τὸν Ἰξίονα τὸ θρά-
σος ἄνθρωπος, ὑπὲρ τὸν Σαλμωνέα τὴν ὕβριν, τὴν
τόλμαν ὑπὲρ τὸν Τάνταλον. Ἀλλ' ἐκεῖνα μὲν μῦθοι
καὶ τῇ σκηνῇ μόλις τά γε τοιαῦτα πιστεύομεν. Ἐπί-
κουρος δὲ οὐκ ἐν μύθοις ἀλλ' ἐν δόγμασι καὶ πράξεσι
νικῶν ἐκείνους εὑρίσκεται. Κἀκεῖνοι μὲν ἑτέρωθί που ταῦτα
τολμῆσαι λέγονται, οἱ μὲν ἐν ὄρεσιν, οἱ δ' ἐν νάπαις,
οἱ δ' ἐν βαρβάροις τισὶ καὶ ἀπερριμμένοις χωρίοις.
Δίδωσι δέ πως συγγνώμην καὶ τόπου φύσις ἐγκλήμα-
σιν. Ἐπίκουρος δὲ Ἀθήνῃσι ταῦτα φιλοσοφεῖ.
Ησύχιος. Lexicon (Π – Ω) Alphabetic letter phi, entry 912, line 1
φροντίζει· μεριμνᾷ
Φρόντις· ὄνομα τοῦ κυβερνήτου Μενελάου·
Φρόντιν Ὀνητορίδην
φροντισταί· φιλόσοφοι
φροντιστήριον· διατριβή. καὶ τὸ οἴκημα Σωκράτους. καὶ τὸ σχο-
λ(ε)ῖον. καὶ μοναστήριον
φρονῶ· σωφρονῶ
φροῦδα· ἀφανῆ, ἄφαντα. [φρυγανώδη]
φροῦδος· πρόοδος, ἐξ οὗ τὸ οὐκ ἔρχεσθαι δηλοῦται. οἱ δὲ ἐληλυθώς,
ἔκδημος, ἀφανής
φροῦδον· ἄρδην, παντελῶς ἀφανές, οὐ κεχωρηκός, ἔρημον
φροῦδον· τὰ αὐτὰ ........
Θεοδώρετος. Εκκλησιαστική ιστορία.

Pa. 203, line 6
σοφιστά, ὁ τοῦ παντὸς κατασκευάζει δημιουργός, ὃν σὺ κωμῳδῶν

τέκτονος υἱὸν προσηγόρευσας». ὀλίγων δὲ διελθουσῶν ἡμερῶν, ὁ τοῦ
1337
ἀλάστορος ἐκείνου θάνατος ἐμηνύθη καὶ ἐν γλωσσοκόμῳ κείμενος

ἐκομίσθη καὶ τῶν ἀπειλῶν ὁ κόμπος μάταιος ἀπεφάνθη.
Καὶ ὁ τῶν ἀσωμάτων δὲ τὸν βίον ἐν σώματι μιμησάμενος, Ἰου-
λιανὸν λέγω τὸν Σάβαν ἐπίκλην τῇ Σύρων φωνῇ προσαγορευόμενον,
οὗ τὴν πολιτείαν ἐν τῇ Φιλοθέῳ συνεγράψαμεν Ἱστορίᾳ, σπουδαιο-
τέραν τῷ θεῷ τῶν ὅλων ἱκετείαν προσέφερε, τὰς τοῦ δυσσεβοῦς
ἐκείνου μεμαθηκὼς ἀπειλάς. κατ' ἐκείνην δὲ τὴν ἡμέραν καθ' ἣν
ἐκεῖνος ἐδέξατο τὴν σφαγήν, οὗτος ταύτην προσευχόμενος ἔγνω, καίτοι
πλειόνων ἢ εἴκοσι σταθμῶν ἐκ τοῦ φροντιστηρίου μέχρι τοῦ στρα-
τοπέδου ἀριθμουμένων. φασὶ δὲ αὐτὸν ποτνιώμενον καὶ τὸν φιλάν-
θρωπον ἀντιβολοῦντα δεσπότην ἐπισχεῖν μὲν ἐξαπίνης τὴν τῶν
δακρύων φοράν, διαχυθῆναι δὲ καὶ θυμηδίας πλησθῆναι καὶ γανωθῆ-
ναι τὸ πρόσωπον καὶ τούτῳ μηνῦσαι τὴν τῆς ψυχῆς ἡδονήν. ταύ-
την οἱ συνηθέστεροι τὴν μεταβολὴν αὐτοῦ θεασάμενοι, μηνῦσαι σφίσιν
ἱκέτευσαν τῆς εὐφροσύνης τὴν ἀφορμήν. ὁ δὲ τὸν σῦν ἔφη τὸν
ἄγριον τὸν τοῦ ἀμπελῶνος τοῦ θείου πολέμιον δίκας εἰσπεπρᾶχθαι
τῶν εἰς τοῦτον ἀδικημάτων καὶ κεῖσθαι νεκρόν, τῆς ἐπιβουλῆς πε-
παυμένον. ταῦτα μεμαθηκότες ἐχόρευον ἅπαντες καὶ τῷ θεῷ τὸν
χαριστήριον προσέφερον ὕμνον.
Θεοδώρετος. Historia religiosa (= Philotheus)

Vita 2, sec. 6, line 8
ἔνθεν, ἐκεῖνοι δὲ ἐκεῖθεν, πάντες δὲ πανταχόθεν συνῄεσαν,

καὶ τὴν ἑσπερινὴν ὑμνῳδίαν κατὰ ταὐτὸν τῷ δεσπότῃ
προσέφερον.
Εἰώθει δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Πρεσβύτης ἕνα τινὰ τῶν ἐπιση-
μοτέρων κοινωνὸν τῆς λειτουργίας λαμβάνειν. Εἵπετο δὲ
αὐτῷ συχνότερον ἀνήρ τις, τὸ μὲν γένος Πέρσης, τὸ δὲ
εἶδος μέγας καὶ ἀξιάγαστος, θαυμασιωτέραν τοῦ εἴδους
τὴν ψυχὴν κεκτημένος – Ἰάκωβος ὄνομα αὐτῷ – , ὃς καὶ
μετὰ τὴν ἐκείνου τελευτὴν ἐν πάσῃ μὲν διέλαμψεν ἀρετῇ.
Ἐπίσημος δὲ καὶ περίβλεπτος ἦν οὐ τοῖς αὐτόθι μόνοις,
ἀλλὰ καὶ τοῖς ἐν τῇ Συρίᾳ τῆς φιλοσοφίας φροντιστηρίοις,
ἐν οἷς καὶ ἐτελεύτα βιώσας, ὡς λέγεται, τέτταρα καὶ ἑκατὸν
ἔτη. Οὗτος τῷ μεγάλῳ Πρεσβύτῃ τῆς ἐπὶ τὴν ἔρημον
κοινωνήσας ὁδοῦ πόρρωθεν εἵπετο· οὐ γὰρ εἴα πελάζειν
ὁ διδάσκαλος, ἵνα μὴ πρόφασις αὐτοῖς τοῦτο διαλέξεως
γένηται, ἡ δὲ διάλεξις κλέψῃ τοῦ νοῦ τὴν περὶ τοῦ θεοῦ
φαντασίαν.

Θεοδώρετος. Historia religiosa (= Philotheus) Vita 3, sec. 4, line 6
1338
δὲ περιμεῖναι μηδέποτε· ἀληθὴς γὰρ νηστεία ἡ διηνεκὴς

ἔνδεια. Ταῦτα νομοθετῶν διετέλει ὁ θεῖος ἐκεῖνος ἀνὴρ
καὶ σῶμα μέγιστον ἔχων καὶ τῶν ἐπ' αὐτοῦ πάντων ἀνθρώ-
πων μέγιστός τε ὢν καὶ κάλλιστος μικρῷ τοῦτο σιτίῳ
διέτρεφεν.
Χρόνου δέ τινος διελθόντος δύο συνοίκους ἐδέξατο,
Εὐσέβιον ὃς τῆς ἱερᾶς ἐκείνης καλύβης κληρονόμος ἐγένετο,
καὶ Ἀγαπητὸν ὃς τὴν ἀγγελικὴν ταύτην νομοθεσίαν εἰς
τὴν Ἀπαμέων μετεφύτευσε· κώμη γάρ τίς ἐστι μεγίστη
καὶ πολυάνθρωπος, Νικέρτη δὲ ὄνομα ταύτῃ· δύο τοίνυν
φιλοσοφίας ἐν ταύτῃ Φροντιστήρια κατεσκεύασε μέγιστα,
τὸ μὲν τῆς αὐτοῦ προσηγορίας ἐπώνυμον, τὸ δὲ τοῦ θαυ-
μαστοῦ Συμεώνου, ὃς πεντήκοντα ἐτῶν ἀριθμὸν ἐν ταύτῃ
τῇ φιλοσοφίᾳ διέλαμψεν. Ἐν τούτοις μέχρι καὶ τήμερον
πλείους ἢ τετρακόσιοι διάγουσιν ἄνδρες, ἀρετῆς ἀθληταὶ
καὶ εὐσεβείας ἐρασταὶ καὶ τὸν οὐρανὸν τοῖς πόνοις ὠνούμενοι.
Θεσμοθέται δὲ ταύτης τῆς πολιτείας Ἀγαπητὸς καὶ
Συμεώνης, παρὰ τοῦ μεγάλου Μαρκιανοῦ τοὺς νόμους
δεξάμενοι. Ἐκ δὲ τούτων μυρία ἐφυτεύθη ἕτερα ἀσκητῶν
καταγώγια, τουτοισὶ τοῖς νόμοις κοσμούμενα ἃ οὐ ῥᾴδιον
ἀριθμεῖν.
ἑκατέρωθεν οὐ λίαν ὑψηλοῖς περιειργόμενον. Διήκουσι δὲ

οὗτοι μέχρι τῆς διϊππευομένης ὁδοῦ, τὰς ἑκατέρωθεν ἀπὸ
μεσημβρίας ἐπὶ τὴν ἄρκτον ἀνατεμνομένας ὑποδεχόμενοι
τρίβους. Ἐν τούτῳ χωρία καὶ σμικρὰ καὶ μεγάλα κατῴ-
κισται τοῖς ἑκατέρωθεν ὄρεσι συνημμένα. Παρ' αὐτὰ δὲ
τοῦ ὑψηλοῦ ὄρους τὰ κράσπεδα, κώμη τίς ἐστι μεγίστη
καὶ πολυάνθρωπος, τῇ δὲ ἐγχωρίῳ φωνῇ Τελεδὰν αὐτὴν
ὀνομάζουσιν. Ἄνω δὲ τῆς ὑπωρείας νάπη τίς ἐστιν οὐ
λίαν προσάντης, ἀλλὰ μετρίως ἐπικλινὴς πρὸς τὸ πεδίον
ἐκεῖνο καὶ νότον ἄνεμον ἀποβλέπουσα.
Ἐν ταύτῃ φιλοσοφίας φροντιστήριον Ἀμμιανός τις
ἐδείματο, ἀνὴρ πολλοῖς μὲν καὶ ἄλλοις ἀρετῆς εἴδεσι λάμπων,
φρονήματι δὲ ὅτι μάλιστα μετρίῳ τοὺς ἄλλους ἐπλεονέκτει.
Τεκμήριον δέ· ἀποχρῶν γὰρ εἰς διδασκαλίαν οὐ τοῖς
οἰκείοις μόνον θιασώταις, ἀλλὰ καὶ δὶς τοσούτοις, πολλάκις
πρὸς τὸν μέγαν Εὐσέβιον ἔδραμε, συνεργὸν λαβεῖν ἱκετεύων
καὶ τῆς ὑπ' αὐτοῦ παγείσης παλαίστρας παιδοτρίβην τε καὶ
1339
διδάσκαλον.
δὲ τῇ τῆς ψυχῆς καθαρότητι δι' ἣν καὶ τοῦ θείου κάλλους

διηνεκῶς τὴν φαντασίαν δεχόμενος καὶ τῷ τοῦ ἔρωτος
ἐκείνου πυρσῷ πυρπολούμενος δάκρυσι κατέβρεχε διηνεκέσι
τὰς παρειάς.
Καὶ τούτου δὲ ἐπὶ χρόνῳ πολλῷ τὴν ἔκκριτον ἐκείνην
καὶ θείαν ποίμνην ἐννόμως ποιμάναντος, εἶτα τὸν βίον
ὑπεξελθόντος, Δαυΐδης ὁ θεῖος, οὗ κἀγὼ τῆς θέας ἀπέλαυσα,
τὴν ἡγεμονίαν παρέλαβεν, ἀνὴρ «νεκρώσας τῷ ὄντι, κατὰ
τὸν θεῖον ἀπόστολον, τὰ μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς». Τοσοῦτον
γὰρ ἀπώνατο τῆς Εὐσεβίου τοῦ μεγάλου διδασκαλίας, ὡς
πέντε μὲν καὶ τετταράκοντα ἔτη ἐν ἐκείνῳ τῷ φροντιστηρίῳ
διάγειν, θυμοῦ δὲ χωρὶς καὶ ὀργῆς πάντα τοῦτον διαβιῶναι
τὸν χρόνον. Οὐδὲ γὰρ μετὰ τὴν ἡγεμονίαν ἐθεάσατό τις
αὐτὸν πώποτε τοῦδε τοῦ πάθους ἥττω γενόμενον, καὶ ταῦτα
μυρίων, ὡς εἰκός, ἀναγκαζόντων. Ἄνδρες γὰρ πεντήκοντα
καὶ ἑκατὸν ὑπὸ τῆς ἐκείνου δεξιᾶς ἐποιμαίνοντο, οἱ μὲν
ἄκροι τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν ἐν οὐρανῷ πολιτείαν μιμούμενοι,
οἱ δὲ ἄρτι πτεροφυήσαντες, καὶ τὴν γῆν ὑπεράλλεσθαί τε
καὶ ὑπερπέτεσθαι διδασκόμενοι. Ἀλλ' ὅμως καὶ τοσούτων
ὄντων τῶν τὰ θεῖα παιδευομένων καί τι καὶ παραβαινόντων,
ὡς εἰκός – οὐδὲ γὰρ τὸν ἄρτι φοιτῶντα κατορθοῦν ἅπαντα

εὐμένειαν. Ἐπειδὴ δὲ καὶ ἅπαντα τῆς ἑβδομάδος τὸν κύκλον

οὕτω συγκεκυφὼς διετέλεσε, τροφῆς οὐδὲ βραχείας μετα-
λαχών, ἐκέλευσεν ἡ γενομένη φωνὴ καὶ τὰ προτεθέντα
αὐτῷ λαβεῖν καὶ προθύμως καταφαγεῖν· ἐκτείνας δὲ τὴν
χεῖρα καὶ τρία μῆλα εὑρὼν καὶ τούτων ἐμφορηθεὶς ὡς ὁ
δεδωκὼς παρηγγύησεν, ἰσχύος τε γέγονεν ἁπάσης ἀνάπλεως
καὶ μετὰ θυμηδίας τοὺς συνόντας, ὡς εἰκὸς ἦν, ἠσπάσατο.
Γεγηθὼς τοίνυν καὶ γαννύμενος ἐπανῄει ἅτε δὴ καὶ θείας
ἐπακούσας φωνῆς καὶ θεοσδότου πάλιν ἀπολαύσας τροφῆς.
Ἐπανελθὼν δὲ δύο φιλοσοφίας ᾠκοδόμησε φροντις-
1340
τήρια, ἓν μὲν εἰς τὴν ῥαχίαν τοῦ ὄρους περὶ οὗ προειρήκαμεν,

θάτερον δὲ κάτω παρ' αὐτὰ τῆς ὑπωρείας τὰ κράσπεδα.
Ἐν ἑκατέρῳ δὲ ἀθλητὰς ἀρετῆς συναθροίσας καὶ τούτων
κἀκείνων γυμναστὴς καὶ παιδοτρίβης ἐγένετο, καὶ τοῦ
ἀντιπάλου καὶ πολεμίου διδάσκων τὰς προσβολὰς καὶ τοῦ
ἀγωνοθέτου τὴν εὔνοιαν ὑπισχνούμενος καὶ θαρρεῖν παρα-
καλῶν καὶ φρονήματος ἐμφορῶν καὶ πρὸς μὲν τοὺς ὁμοφυεῖς
μετριάζειν κελεύων, πρὸς δὲ τὸν πολέμιον μεγαλοφροσύνῃ
κεχρῆσθαι παρεγγυῶν.

βδελυξάμενος τὴν ἀλλοδαπὴν τῆς οἰκείας προείλετο καὶ

τὴν Ἔδεσσαν καταλαβών – πόλις δὲ αὕτη μεγίστη καὶ
πολυάνθρωπος καὶ τῇ εὐσεβείᾳ διαφερόντως λαμπρυνομένη
– , ἔξω τῶν περιβόλων οἰκίδιον εὑρὼν καὶ ἑαυτὸν καθείρξας
τῆς οἰκείας ἐπεμελεῖτο ψυχῆς, οἷά τις ἄριστος γεωργὸς
προρρίζους τῶν παθῶν τὰς ἀκάνθας ἐκτέμνων καὶ τὸ θεῖον
λήϊον ἐκκαθαίρων καὶ τοὺς τῶν εὐαγγελικῶν σπερμάτων
καρποὺς ὡρίμους τῷ δεσπότῃ προσφέρων.
Ἐκεῖθεν δὲ καταλαμβάνει τὴν Ἀντιόχειαν ὑπὸ τῆς
αἱρετικῆς ζάλης χαλεπῶς κυκωμένην καὶ πρὸ τοῦ ἄστεως
ἔν τινι καταχθεὶς φροντιστηρίῳ φιλοσοφίας καὶ τῆς ἑλλάδος
φωνῆς μαθὼν ὀλίγα ἄττα ῥημάτια εἷλκε μὲν ὅτι πλείστους
εἰς τὴν τῶν θείων λογίων ἀκρόασιν· τῇ δὲ μιξοβαρβάρῳ
κεχρημένος γλώττῃ τὰς τῆς διανοίας ὠδῖνας προέφερεν, ἐκ
τῆς τοῦ θείου πνεύματος χάριτος τὰ τοιαῦτα δεχόμενος
νάματα. Τίς γὰρ τῶν ἐπ' εὐγλωττίᾳ βρενθυομένων καὶ τὰς
ὀφρῦς συναγόντων καὶ σοβαρῶς φθεγγομένων καὶ ἐπὶ
ταῖς τῶν συλλογισμῶν πάγαις νεανιευομένων τῆς ἀπαιδεύτου
καὶ βαρβάρου φωνῆς ἐκείνης περιεγένετο πώποτε; Λογισμοῖς
μὲν γὰρ λογισμούς, θείοις δὲ λόγοις τοὺς τῶν φιλοσόφων
κατηγωνίζετο λόγους, μετὰ τοῦ μεγάλου Παύλου βοῶν·

τετρακισχιλίους δὲ καὶ μυρίους ὑπὲρ ἀμφοτέρων δεξάμενοι

χρυσοῦς, οὕτως ἐπέτρεψαν ἐπανελθεῖν ὅποι βούλοιντο.
Ἐπειδὴ δὲ εἰς τὴν Ἀντιόχου ἀφίκετο, ᾤκησε μὲν καταγώγιον
1341
τῷ ποταμῷ παρακείμενον, πάντας δὲ πρὸς ἑαυτὸν εἵλκυσε

τοὺς τὰ τοιαῦτα τρυγᾶν ἐπισταμένους.
Ὑπὸ δὲ τῆς τοῦ λόγου ῥύμης ἑλκόμενος, παρῆκα διηγήσασθαι
θαῦμα ὑπὸ τοῦ θεσπεσίου τούτου γενόμενον, ὃ τάχα τοῖς πολλοῖς
καὶ ἄπιστον εἶναι δόξει, διαμένει μέντοι μέχρι καὶ νῦν μαρτυροῦν
τῷ λόγῳ καὶ δεικνῦον οἵας ἔτυχεν ὁ θαυμάσιος οὗτος ἀνὴρ παρὰ
τῷ θεῷ χάριτός τε καὶ παρρησίας.
Κρημνώδης τις πέτρα ὑπέρκειται τοῦ φροντιστηρίου οὗπερ αὐτὸς
ἐδείματο· ἄνικμος δὲ καὶ ξηρὰ παντελῶς ὑπῆρχε τὸ πρότερον. Ἐν
ταύτῃ ὑδραγώγιον ἐποίησεν ἀπὸ τῆς κορυφῆς ἐπὶ τὸ μοναστήριον
φερόμενον ὥσπερ ὑπὸ χεῖρα ἔχων τῶν ὑδάτων τὴν φοράν. Πεποιθήσεως
δὲ γέμων εἰς θεὸν καὶ θαρρῶν, ὡς εἰκός, εὐμενῆ τὸν δεσπότην κεκτη-
μένος καὶ πίστιν ἔχων ἀδίστακτον, νυκτὸς διεγερθεὶς ἄνεισιν ἐπὶ
τὴν ἄκραν τοῦ ὑδραγωγοῦ πρὶν τοὺς θιασώτας ἐπὶ τὰς συνήθεις
εὐχὰς διαναστῆναι καὶ διὰ προσευχῆς τὸν θεὸν ἱκετεύσας, θαρρῶν
τῷ ποιοῦντι τὸ θέλημα τῶν φοβουμένων αὐτὸν τῇ ῥάβδῳ ἐν ᾗ σκηρι-
πτόμενος ἐτύγχανεν, ἔτυψε τὴν πέτραν· ἡ δὲ ῥαγεῖσα ὕδωρ ποτα-
μηδὸν ἀνέβλυσε· καὶ εἴσω τοῦ μοναστηρίου διὰ τοῦ ὑδραγωγοῦ

γεγονώς. Θήκη δὲ αὐτὸν ὑπεδέξατο ἣ καὶ τὸν θεσπέσιον

ἐκεῖνον καὶ μακάριον Ἀφραάτην.
Τὴν δὲ τῆς ἀγέλης ἡγεμονίαν Ἑλλάδιος ὁ θαυμάσιος
διεδέξατο ὃς ἑξήκοντα μὲν ἐν ἐκείνοις τοῖς τόποις διετέλεσεν
ἔτη, εἶτα τὴν Κιλίκων θεόθεν ἐδέξατο προεδρίαν, οὔτε τὴν
προτέραν φιλοσοφίαν καταλιπὼν καὶ τοῖς πόνοις ἐκείνοις
τοὺς τῆς ἀρχιερωσύνης ἱδρῶτας ὁσημέραι προστιθείς.
Τούτου καὶ Ῥώμυλος ὁ μακάριος ἀκροατὴς γεγονὼς
ἀγέλης μεγίστης ἡγεμὼν ἀπεφάνθη. Καὶ διέμεινέ γε ὁ
ἐκείνου χορὸς εἰς δεῦρο τῆς αὐτῆς πολιτείας ἐχόμενος.
Παράκειται δὲ τῷ φροντιστηρίῳ κώμη Μαρατὼ συριστὶ
καλουμένη.
Ἐγὼ δὲ τοῦδε τοῦ διηγήματος τοῦτο ποιησάμενος πέρας,
ἱκετεύω καὶ τῆς ἐντεῦθεν τυχεῖν εὐλογίας.

αὐτῷ ἐκομίζετο φακὸς διάβροχος ὕδατι.

Ἅπαξ δὲ τῆς ἑβδομάδος νύκτωρ ἐξιὼν τὸ ἀρκοῦν
1342
ὕδωρ ἀπὸ τῆς πελαζούσης ἀνιμᾶτο πηγῆς. Καί ποτέ τις

πόρρωθεν προβατεὺς θρέμματα νέμων, σκότους ὄντος,
κινούμενον θεασάμενος καὶ λύκον ὑποτοπήσας – συγκεκυφὼς
γὰρ ἐβάδιζε σιδήρῳ πολλῷ βαρυνόμενος – , τὴν σφενδόνην
ὡς λίθον ἀκοντίσων ἐκίνησε· τῆς δὲ χειρὸς ἐπὶ πλεῖστον
ἀκινήτου μενούσης καὶ ἀφιέναι τὸν λίθον οὐ δυναμένης
ἕως ὁ θεῖος ἐκεῖνος ἀνὴρ τὸ ὕδωρ ἀρυσάμενος ἐπανῆκεν,
αἴσθησιν τῆς ἀγνοίας ἐδέξατο καὶ μετὰ τὴν ἕω καταλαμ-
βάνει τὸ τῆς ἀρετῆς φροντιστήριον καὶ διηγεῖται τὸ γεγονὸς
καὶ συγγνώμην αἰτεῖ καὶ λαμβάνει τῆς πλημμελείας τὴν
ἄφεσιν οὐ φωνῆς φθεγξαμένης ἀκούσας, ἀλλὰ διὰ τῶν τῆς
χειρὸς κινημάτων καταμαθὼν τὴν εὐμένειαν.
Ἄλλος δέ τις κακοήθει πολυπραγμοσύνῃ χρησάμενος
καὶ γνῶναι ποθήσας τί δρῶν ἅπαντα τὸν χρόνον διατελεῖ
εἰς τὴν τῷ θριγκίῳ παραπεφυτευμένην πλάτανον ἀναβῆναι
τετόλμηκεν. Ἀλλὰ παραυτίκα τῆς τολμῆς ἐδρέψατο τοὺς
καρπούς· τὸ γὰρ ἥμισυ τοῦ σώματος ἀπ' ἄκρας κορυφῆς
μέχρι τῶν ποδῶν αὐανθεὶς ἱκέτης ἐγένετο τῆς ἁμαρτάδος
κατηγορῶν.

πυθόμενοι οἱ τοῦ ἄστεως συνέδραμον ἅπαντες καὶ στρατιῶται

καὶ ἰδιῶται, οἱ μὲν τὴν πολεμικὴν ἀναλαβόντες σκευήν,
οἱ δὲ ὅπλοις τοῖς προστυχοῦσι χρησάμενοι· καὶ συσπειρα-
θέντες ἐμάχοντο καὶ βέλη ἀφιέντες καὶ λίθους σφενδονῶντες
οὐχ ὡς πλήξοντες, ἀλλ' ὡς φοβήσοντες μόνον· καὶ οὕτω
τοὺς περιοίκους ἐξελάσαντες, τῇ κλίνῃ τὸν πένταθλον
ἀγωνιστὴν ἐπιθέντες, τῶν γιγνομένων οὐδαμῶς αἰσθανόμενον
– οὐδὲ γὰρ τῆς κόμης αὐτοῦ τιλλομένης ὑπὸ τῶν ἀγροίκων
ἐπῄσθετο – ἐπὶ τὴν πόλιν ᾔεσαν.
Εἰς δὲ τὸν προφητικὸν ἀφικόμενοι σηκὸν εἰς τὸ
τούτῳ πελάζον φροντιστήριον τὴν κλίνην ἀπέθεντο. Ἧκε
δέ τις εἰς τὴν Βέροιαν – ἐκεῖ γὰρ ὢν ἐτύγχανον – τὰ
γεγενημένα σημαίνων καὶ τῆς τελευτῆς κομίζων τὴν
ἀγγελίαν. Τοιγάρτοι παραυτίκα δραμὼν καὶ τὴν νύκτα
πᾶσαν εἰς ὁδοιπορίαν καταναλώσας, κατέλαβον μετὰ τὴν
ἕω τὸν θεῖον ἄνθρωπον οὔτε φθεγγόμενον οὔτε τινὰ τῶν
παρόντων ἐπιγινώσκειν δυνάμενον. Ὡς δέ γε προσεῖπον καὶ
τὸν μέγαν Ἀκάκιον προσφθέγγεσθαι αὐτὸν ἔφην, ἀνέῳξέ τε
παραχρῆμα τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ ὅπως ἔχοι ἤρετο καὶ πότε
1343
εἴην ἐληλυθὼς ἐπυνθάνετο. Ἐμοῦ δὲ πρὸς ταῦτα ἀπο-

κριναμένου, πάλιν τοὺς ὀφθαλμοὺς ἔμυσεν.

καὶ τὸν αἰθέρα, καὶ τῶν οὐρανῶν ὑψηλότερος γίνεται καὶ

τὴν θείαν διηνεκῶς θεωρίαν φαντάζεται. Καὶ οὔποτε
καθέλκειν ἐκεῖθεν ἀνέχεται τὴν διάνοιαν, ἀλλὰ καὶ προς-
διαλεγόμενος τοῖς ἀφικνουμένοις τὰ ἄνω περιπολεῖ.
Τὴν δὲ παννύχιον αὐτοῦ ἀγρυπνίαν καὶ στάσιν ἐντεῦθεν
μεμάθηκα· ὁρῶν αὐτὸν καὶ γήρᾳ κατὰ ταὐτὸν καὶ
ἀσθενείᾳ παλαίοντα καὶ θεραπείας οὐδεμιᾶς ἀπολαύοντα,
ἔπεισα λιπαρήσας πολλάκις δύο συνοίκους λαβεῖν καὶ τῆς
παρὰ τούτων παραψυχῆς ἀπολαύειν. Ἐπειδὴ δὲ ἄνδρας
ἀρετῇ λάμποντας ᾔτησε καθ' ἑαυτοὺς ἐν ἑτέρῳ ἰδιάζοντας
φροντιστηρίῳ, ἔπεισα καὶ τοὺς θαυμασίους ἐκείνους πάντων
προελέσθαι τοῦ θείου ἀνθρώπου τὴν θεραπείαν. Οὗτοι
βραχὺν αὐτῷ συγγενόμενοι χρόνον φυγεῖν ἐπειράθησαν, τὴν
παννύχιον στάσιν οὐκ ἐνεγκόντες. Ἐπεὶ δὲ τὸν θεῖον ἄνδρα
ἱκέτευον τῇ τοῦ σώματος ἀσθενείᾳ μετρῆσαι τὸν πόνον·
»Οὐ μόνον, ἔφη, αὐτοὺς οὐ βιάζομαι διηνεκῶς κοινωνεῖν
μοι τῆς στάσεως, ἀλλὰ καὶ κατακλίνεσθαι πολλάκις παρεγ-
γυῶ». Οἱ δέ· «Καὶ πῶς ἂν δυναίμεθα, ἔλεγον, τοῦ ἐν
πόνοις γεγηρακότος ἑστῶτος καὶ τῆς τοῦ σώματος ἀσθενείας
καταφρονοῦντος, κατακλίνεσθαι ἄνδρες καὶ ὑγιαίνοντες καὶ
μεσοῦντες τῷ χρόνῳ.»

φύσεως τὰ γιγνόμενα.
Ἐκεῖθεν ἀναστὰς ἀσκητῶν τινων γειτονευόντων κατέ-
λαβε καταγώγιον. Δύο δὲ αὐτοῖς συνδιαγαγὼν ἔτη καὶ τῆς
τελειοτέρας ἀρετῆς ἐρασθεὶς Τελεδὰν ἐκείνην τὴν κώμην
κατέλαβεν, ἧς καὶ πρόσθεν ἐμνήσθημεν, παρ' ἣν οἱ μεγάλοι
καὶ θεῖοι ἄνδρες Ἀμμιανὸς καὶ Εὐσέβιος τὴν ἀσκητικὴν
παλαίστραν ἐπήξαντο· ἀλλ' οὐκ εἰς ταύτην ὁ θεσπέσιος
Συμεώνης ἀφίκετο, ἀλλ' εἰς τὴν ἑτέραν τὴν ἐκ ταύτης
βλαστήσασαν. Εὐσεβωνᾶς γὰρ καὶ Ἀβιβίων τῆς Εὐσεβίου
τοῦ μεγάλου διδασκαλίας ἱκανῶς ἀπολαύσαντες τόδε τὸ
τῆς φιλοσοφίας ᾠκοδομήσαντο φροντιστήριον. Ὁμογνώμονες
1344
δὲ διὰ βίου καὶ ὁμότροποι γεγονότες καὶ οἱονεὶ μίαν ψυχὴν

ἐν δύο σώμασιν ἐπιδείξαντες πολλοὺς ἔσχον τοῦ βίου
συνεραστάς. Τούτων δὲ μετ' εὐκλείας ὑπεξελθόντων τὸν
βίον, Ἡλιόδωρος ὁ θαυμάσιος τὴν τῶν συνοίκων ἡγεμονίαν
ἐδέξατο, ὃς πέντε καὶ ἑξήκοντα ἔτη διαβιώσας δύο καὶ
ἑξήκοντα ἔνδον καθειργμένος διετέλεσεν ἔτη· τρία γὰρ
ἔτη παρὰ τοῖς γεγεννηκόσι τραφεὶς εἰς τὴν ἀγέλην εἰσελήλυθε
ταύτην, οὐδὲν τῶν ἐν τῷ βίῳ γιγνομένων θεασάμενος πώποτε.
Ἔφασκε δὲ μηδὲ αὐτὸ εἰδέναι τῶν χοίρων ἢ τῶν ἀλεκτρυόνων
ἢ τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων τὸ εἶδος

ἅπασαν διηγεῖσθαι φιλονεικῶν, δέον καὶ τῶν ἄλλων εἰς μέσον

προτιθέναι τὸν βίον αἳ καὶ ταύτην κἀκείνας, ὧν πρόσθεν
ἐμνήσθημεν, ἐμιμήσαντο; Πολλαὶ γὰρ καὶ ἄλλαι, αἳ μὲν
τὸν μοναδικὸν ἠσπάσαντο βίον, αἳ δὲ τὴν μετὰ πλειόνων
ἠγάπησαν πολιτείαν ὡς καὶ πεντήκοντα καὶ διακοσίας
καὶ πλείους καὶ ἐλάττους κατὰ ταὐτὸν βιοτεύειν, μιᾶς
ἀνεχομένας τροφῆς, ἐπὶ ψιάθων μόνον καθεύδειν αἱρουμένας
καὶ τὰς μὲν χεῖρας ἀπονεμούσας ἐρίῳ, ὕμνοις δὲ τὴν γλῶτταν
ἀφιερούσας.
Μυρία δὲ τοιαῦτα καὶ ἀριθμὸν νικῶντα φιλοσοφίας
ἐστὶ Φροντιστήρια οὐκ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ μόνον, ἀλλὰ καὶ
κατὰ πᾶσαν τὴν ἕω. Πλήρης δὲ τούτων καὶ Παλαιστίνη
καὶ Αἴγυπτος καὶ Ἀσία καὶ Πόντος καὶ Εὐρώπη πᾶσα.
Ἐξ οὗ γὰρ ὁ δεσπότης Χριστὸς τὴν παρθενίαν ἐτίμησεν
ὑπὸ παρθένου τεχθείς, τοὺς τῆς παρθενίας λειμῶνας ἡ
φύσις ἐβλάστησε καὶ τὰ εὐώδη ταῦτα καὶ ἀμάραντα ἄνθη
προσφέρει τῷ ποιητῇ, οὐκ εἰς ἄρρεν καὶ θῆλυ τὴν ἀρετὴν
διακρίνουσα, οὐδὲ εἰς δύο διαφορὰς τὴν φιλοσοφίαν μερί-
ζουσα· σωμάτων γάρ, ἀλλ' οὐ ψυχῶν τὸ διάφορον. «Ἐν
γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ, κατὰ τὸν θεῖον ἀπόστολον, οὐκ ἔνι
ἄρσεν καὶ θῆλυ»· μία δὲ καὶ ἀνδράσι καὶ γυναιξὶ

ἄρσεν καὶ θῆλυ»· μία δὲ καὶ ἀνδράσι καὶ γυναιξὶ κεχο-

ρήγηται πίστις· «Εἷς γὰρ κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα,
εἷς θεὸς καὶ πατὴρ πάντων, ὁ ἐπὶ πάντων καὶ διὰ πάντων,
1345
καὶ ἐν πᾶσιν ἡμῖν». Μίαν δὲ καὶ βασιλείαν οὐρανῶν ὁ

ἀγωνοθέτης τοῖς νικηφόροις προτέθηκεν, ἆθλον τοῦτο
κοινὸν τοῖς ἀγῶσιν ὁρίσας.
Πολλαὶ τοίνυν, ὡς ἔφην, καὶ ἀνδρῶν εἰσι καὶ γυναικῶν
εὐσεβείας παλαίστραι οὐ παρ' ἡμῖν μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν
Συρίᾳ πάσῃ καὶ Παλαιστίνῃ καὶ Κιλικίᾳ καὶ ἐν τῇ μέσῃ
τῶν ποταμῶν. Ἐν Αἰγύπτῳ δέ φασι καὶ ἀνὰ πέντε χιλιάδας
ἀνδρῶν ἔχειν ἔνια Φροντιστήρια ἐργαζομένων καὶ μεταξὺ
τὸν δεσπότην ἀνυμνούντων, καὶ οὐ μόνον τὴν ἀναγκαίαν
ἐκ τῶν ἔργων ποριζομένων τροφήν, ἀλλὰ καὶ ξένοις ἀφικνου-
μένοις καὶ πενομένοις ἐπικουρούντων.
Ἀλλὰ πάντα διηγεῖσθαι οὐκ ἐμοὶ μόνῳ, ἀλλὰ καὶ
πᾶσι συγγραφεῦσιν ἀδύνατον. Εἰ δὲ καὶ δυνατὸν ἦν, παρέλκον
εἶναι νομίζω καὶ φιλοτιμίαν οὐδὲν ἔχουσαν κέρδος. Τοῖς
γὰρ ὄνησίν τινα δρέπεσθαι βουλομένοις ἀπόχρη καὶ τὰ
εἰρημένα παρασχεῖν τὸ ποθούμενον. Τούτου γὰρ εἵνεκα
καὶ διαφόρων ἐμνημονεύσαμεν βίων καὶ γυναικῶν διηγήματα
τοῖς τῶν ἀνδρῶν προστεθήκαμεν ἵν' ἔχωσι καὶ πρεσβύται
Κύριλλος Commentarii in Joannem Vol. 3, pa. 48, line 25
“ἡμᾶς καὶ τοῖς βουνοῖς Πέσατε ἐφ' ἡμᾶς.”

Ἐξῆλθεν οὖν ὁ Πιλάτος ἔξω πρὸς αὐτοὺς καί φησι Τίνα
κατηγορίαν φέρετε κατὰ τοῦ ἀνθρώπου τούτου;
Παραιτοῦνται μὲν, ὡς ᾤοντο, τὸν ἐκ λίθων καὶ τοίχων
μολυσμὸν, ἔξεισι δὲ ὁ Πιλάτος, καὶ διαπυνθάνεται μὲν τῆς
πρὸς αὐτὸν ἀφίξεως τὴν αἰτίαν, ἐξαιτεῖ δὲ εἰπεῖν τὰ τοῦ
προσοισθέντος ἐγκλήματα, κατακρίνων καθ' ἕτερον τοὺς τῶν
Ἰουδαίων καθηγητάς. ἀνὴρ γὰρ ἀλλογενὴς τὸν τῶν Ἰου-
δαίων δυσωπεῖται θεσμὸν, καὶ τὸ κρατῆσαν παρ' ἐκείνοις
ἔθος ἐξ εὐλαβείας αἰσχύνεται. ἐξέθει γὰρ ἀσυνήθως τοῦ
φροντιστηρίου, τὸ ὅσον εἰπεῖν ἐπὶ τῇ δυνάμει τοῦ πράγ-
ματος τοῖς Ἰουδαίοις διὰ τούτου φράσας, ὅτι χρὴ τηρεῖσθαι
τὸν νόμον· οἱ δὲ τοῖς θείοις ἐντάλμασι φρονοῦντες τὰ
ἐναντία, καὶ μικρὰ κομιδῇ τῶν διὰ Μωυσέως τεθεσπισμένων
φροντίσαντες, ἄδικον ἐργάζονται φόνον, καὶ ὁ μὲν ἔξω νόμου
τοῦ παρ' αὐτοῖς φιλοπευστεῖ τὰ ἐγκλήματα καὶ περιεργά-
ζεται τὰς αἰτίας, τοὺς οὐδὲν ἡμαρτηκότας εὐθύνεσθαι δεῖν
ἤγουν εἰσπράττεσθαί τινα δίκην, τῶν ἀτόπων εἶναι παρα-
δεικνύς· οἱ δὲ λέγειν ἔχοντες οὐδὲν, ὡς τῶν ἀγρίων ἕνα
προσκομίζουσι λῃστῶν. εὐλογώτατα τοίνυν πρὸς τὴν τῶν
Ἰουδαίων εἴρηται συναγωγήν “
1346
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum Kallierges pa. 800,

line 55
ὁ μὲν Ἡρωδιανὸς, παρὰ τὴν φρόνησιν, κατὰ συγκο-

πήν· ὁ δὲ Ὦρος, ἐκ τῆς φρὼν φρονὸς γενικῆς
γίνεται φρόνις· καὶ ἡ αἰτιατικὴ, φρόνιν. Τὸ δὲ
φρὼν γίνεται ἐκ τοῦ φρῶ· ὅθεν ἄφρων καὶ σώφρων.
Ἡ γενικὴ, φρονός· οὗ παράγωγον, φρόνιμος· καὶ τὸ
φρονῶ ἐξ αὐτοῦ.
Φροντίς: Ἐκ τοῦ φέρω φορτίς· ὑπερβιβασμῷ
καὶ πλεονασμῷ τοῦ ν, φροντίς· δίκην γὰρ φόρτου
ἔγκειται ἡ φροντὶς ἐν τῇ ψυχῇ. Εἰς τὸ ἀφρόν-
τιστον.
Φροντιστήριον: Διατριβὴ, ἢ μοναστήριον· ὅπερ
Ἀττικοὶ σεμνεῖον καλοῦσι.
Φροῦδοι: Παντελῶς ἀφανεῖς, ἔρημοι, οἷον ἀπε-
ληλυθότες, ἔκδημοι. Ἐκ τοῦ ὁδὸς καὶ τῆς πρὸ
προθέσεως, γίνεται πρόοδος· καὶ κατὰ συναλοιφὴν,
προῦδος, καὶ φροῦδος, ὡς προοίμιον φροίμιον, οἱονεὶ ὁ
προπορευόμενος καὶ γενόμενος ἀφανὴς, ἤγουν ὁ μὴ
φαινόμενος, ὁ μακρὰν γενόμενος, καὶ οἷον εἰς τὸ
ἔμπροσθεν τῆς ὁδοῦ, ἀντὶ τοῦ ἐκποδῶν. Καὶ φροῦδα,
τὰ ἀφανῆ καὶ ἄφαντα.
Severianus Scr. Eccl., De tribus pueris (olim sub auctore Joanne

Chrysostomo) Vol. 56, pa. 595, line 58
τε οἷον ἔκ τινος ῥίζης ἀγαθῆς ἐβλάστησαν οὗτοι οἱ τῆς

εὐσεβείας καρποί. Ἐξ αὐτοῦ γὰρ καὶ πατριάρχαι, καὶ
ὁ νομοθέτης Μωϋσῆς, καὶ οἱ προφῆται, καὶ πάντες οἱ
θεολόγοι· ἐξ αὐτοῦ δὲ προηγουμένως καὶ τὸ σωτήριον
ἐκεῖνο καὶ ἀθάνατον τῆς δικαιοσύνης ἄνθος, ἡ τοῦ Σωτῆ-
ρος ἀνανθρώπησις· ἐξ ἐκείνης καὶ οἱ τρεῖς παῖδες οὗτοι
οὐκ ἠρνήσαντο τὴν εὐγένειαν· ἐμέμνηντο καὶ τοῦ Λὼτ
παροικοῦντος μὲν ἐν Σοδόμοις, μακρὰν δὲ τοῖς τρόποις
ἀπῳκισμένου· ἐλάμβανον ἐν νῷ καὶ τὸν Ἰωσὴφ μόνον
ἐν Αἰγύπτῳ σωφροσύνης ἀντιποιούμενον, καὶ εὐσεβείας
ὄντα φροντιστήριον. Ὅθεν καὶ οὗτοι ἐν τοσαύταις μυ-
1347
ριάσιν ἀπειλημμένοι τοὺς πολλοὺς μὲν ὁρῶντες ἐλογί-

ζοντο, ὅτι Πλατεῖα καὶ εὐρύχωρος ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα
εἰς τὴν ἀπώλειαν, καὶ πολλοί εἰσιν οἱ εὑρίσκοντες
αὐτήν· πρὸς ἑαυτοὺς δὲ πάλιν βλέποντες καὶ τὴν κάμινον,
ἐμέμνηντο καὶ τῆς σοφίας ὧδέ που λεγούσης, ὅτι Ὥσπερ
δοκιμάζεται ἐν καμίνῳ χρυσὸς, οὕτως ἐκλέγεται καρ-
δίας ὁ Θεός. Διὰ τοῦτο οὔτε σάλπιγξ αὐτοὺς τὸ
πολεμικὸν ἠχοῦσα μέλος ἐφόβησεν, οὔτε λύρα τὰς ἀκοὰς
θέλγουσα τοὺς τόνους τῆς εὐσεβείας διέλυσεν,
Νικηφόρος Γρηγοράς. Historia Romana

Vol. 1, pa. 184, line 5
δῆθεν βραχέσι, πρὶν τὸν μοναδικὸν παιδαγωγηθῆναι τρόπον,

νῦν μὲν περικλειομένους ἐν ἀσκήσεως ὑποκρίσει, νῦν δὲ τὰς ἐν-
δόξων περινοστοῦντας οἰκίας καὶ γυναικαρίων ἀφέλειαν ῥᾷστα ἐξα-
πατῶντας καὶ χειρουμένους διὰ τοῦ σχήματος καὶ δέρματα μὲν
προβάτων ἔχοντας, ἔσωθεν δ' ὄντας πλέον ἢ κατὰ λύκους ἅρπα-
γας, ὧν ἔνιοι καὶ ὑποκαθημένων αἱρέσεων ἔχοντες σπέρμα ῥᾷ-
στα πρὸς βάραθρον ἀπωλείας ἁπλουστέρας ὠθοῦσι ψυχὰς, τού-
τους τοίνυν ἀθροίζων καὶ ἅμα ὅσοι μαινομένων Βακχικά τινα
ἤθη ἐπιτηδεύουσι κενῆς τινος δόξης καὶ λημμάτων ἕνεκα, καὶ κα-
νόσιν ὑποτιθεὶς ἀσκήσεως, οὓς μὲν ἰάσιμον ἔχοντας συνενόει τὸν
τρόπον, φροντιστηρίοις πολυανθρώποις ὑπείκειν ἐδίδου θελήμα-
τος ἄρνησιν παραγγέλλων φυλάττειν ὁπόση δύναμις· οὓς δ' ἀνία-
τον ψυχῆς ἑώρα νόσημα κεκτημένους, δυοῖν ἔδρα θάτερον. ἢ γὰρ
εἱρκτῇ παρεδίδου σώζων καὶ ἄκοντας σφᾶς· ἢ τῆς πόλεως ὑπερο-
ρίους καθίστα· καὶ οὕτως ἄμικτον παρεσκεύαζεν ἔχειν τὸν βίον
ἀγοραῖς καὶ πλατείαις, ὅσοι τε καὶ ὅσαι τὸ μοναδικὸν ὑπῄεσαν
σχῆμα. πολλοῦ δ' ἄρα ἦν ἄξιον, εἰ τὸν τοιοῦτον ἐκείνου κα-
νόνα καὶ τύπον ξυνέβαινε παραμένειν ὁμοίως κἀν τοῖς ἑξῆς δια-
δόχοις τοῦ θρόνου,
Νικηφόρος Γρηγοράς. Historia Romana Vol. 1, pa. 184, line 18
... καὶ οὕτως ἄμικτον παρεσκεύαζεν ἔχειν τὸν βίον

ἀγοραῖς καὶ πλατείαις, ὅσοι τε καὶ ὅσαι τὸ μοναδικὸν ὑπῄεσαν
σχῆμα. πολλοῦ δ' ἄρα ἦν ἄξιον, εἰ τὸν τοιοῦτον ἐκείνου κα-
νόνα καὶ τύπον ξυνέβαινε παραμένειν ὁμοίως κἀν τοῖς ἑξῆς δια-
δόχοις τοῦ θρόνου, καθάπερ δὴ καὶ παρὰ πάντα τὸν χρόνον αὐ-
1348
τοῦ τῆς πατριαρχείας. ἀλλὰ γὰρ εἰ πλείω ἐτέλει τὸν χρόνον ἐν

τῇ πατριαρχίᾳ, πλείω λοιπὸν καὶ τὴν εἰς τὸ βέλτιον πῆξιν τὰ τῆς
μοναδικῆς πολιτείας ἔθη λαβόντα παρέμενον ἄν. ἀλλ' ἐκ μέσου
τὴν ταχίστην αὐτοῦ γενομένου, πάντα καθάπερ ὀστράκου μετα-
πεσόντος κατὰ τῶν ἱερῶν φροντιστηρίων ἀνέῤῥωγε τὰ τῆς διαβο-
λικῆς κακίας νοσήματα. (Ε.) Ἀλλ' ἐκεῖνο μικροῦ με παρέδρα-
με. πρότερον γὰρ ἐξ ἀρχαιοτέρων τῶν χρόνων παρειληφυῖα μετὰ
τῶν ἄλλων ηὐτύχει καὶ διδασκάλων ἡ ἐκκλησία· οἳ κατὰ διαφό-
ρους ἡμέρας καὶ τόπους τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐδίδασκον, ὁ
μὲν τὰ τοῦ προφήτου Δαβὶδ ᾄσματα, ὁ δὲ τὰς τοῦ μεγάλου Παύ-
λου ἐπιστολὰς, ὁ δὲ τοὺς εὐαγγελικοὺς τοῦ σωτῆρος νόμους. καὶ
καθ' ἕκαστα πάλιν ὅσοι περὶ ἱερατικὸν ἦσαν ἀξίωμα περικείμε-
νοι κατὰ διαδοχὴν ἐκεῖθεν κατ' οἴκους καὶ πατριὰς εἰπεῖν καὶ
συναυλίας τῶν παροικούντων τὸν θεῖον ἐκήρυττον λόγον· καὶ ἦν
τοῦτο θεῖόν τι χρῆμα τῷ βίῳ καὶ τῆς εὐσεβείας ἐπίγνωσις
σαις ἔκειτο γλώσσαις ὄνομα, πρᾶγμα τετελεκότος μικροῦ τοῖς

ὅλοις ἀπογνωσθὲν καὶ ἥκιστα, πρὶν εἰς ἔργον ἐλθεῖν, ἐλπιζό-
μενον. τοῦτο ταῖς ὀδυνωμέναις ὑπὲρ τῆς ἐκκλησίας ψυχαῖς ἡδείας
ἀναπνοῆς τινος ἔδοξεν ἔαρ καὶ γλυκὺς θησαυρὸς εὐφροσύνης,
καὶ οὐδὲ πόῤῥω χρηστῶν τινων ἦν ἐλπίδων, οὐδ' ἔτι μέγα πεῖ-
σαι καὶ βασιλέα λοιπὸν, συμμαχούσης ἤδη τῇ ἀληθείᾳ καὶ βα-
σιλίδος. (Η.) Ταῦτ' οὐκ ἦν ἀνεκτὰ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις
αὐτοῦ· ἀλλὰ θόρυβος σφᾶς ἠγκαλίζετο· καὶ μυρίων θανάτων
ἦν φορτικώτερον. διὸ καὶ πρὸς ἓν ἀθροιζόμενοι σύστημα πάντες,
ὁπόσοι τῆς πονηρᾶς φατρίας τὰς τῶν ἐν Βυζαντίῳ φροντιστη-
ρίων διέλαχον προεδρίας, καὶ πρό γε τούτων ὁ τὸν πατριαρχι-
κὸν ἔχων Ἰσίδωρος θρόνον, προσῄεσαν Εἰρήνῃ τῇ βασιλίδι, πολ-
λὴν ἐμοῦ δρῶντες τῇ γλώττῃ καταδρομὴν, καὶ πολλὰς καταχέον-
τες λοιδορίας, καὶ τὴν ἐμὴν ἀποσείεσθαι πείθειν ἐπιχειροῦντες
ὁλοσχερῶς ὁμιλίαν. ἐπεὶ δὲ πολλὰ μογήσαντες ἤνυσαν μὲν οὐ-
δὲν, ἠλαύνοντο δ' οὐκ ἄνευ μέμψεων ἐκεῖθεν μακρῶν, γράμματα
ἐς βασιλέα τὴν τῶν ἀποβάντων ἔχοντα δήλωσιν πέμπουσιν,
ἀξιοῦντες ἀφέμενον ὅσα οἱ ἀνὰ χεῖρας ἔτυχεν ὄντα δημοσίων
φροντίδων γέμοντα πράγματα ἐς Βυζάντιον τάχιστα ἀφικνεῖ-
σθαι, σφῶν βοηθήσοντα δόξῃ, κινδυνευούσῃ τὰ καίρια, καὶ ὅσα
ἐπὶ τούτοις ἀκόλουθα ἦν τῷ σκοπῷ· τά τε ἄλλα δηλαδὴ καὶ
1349
τινὶ προτερήματι, τὸν πάλαι Νέρωνα μιμησάμενος, τοῖς οἰκείοις

αὐλήμασί τε καὶ ὀρχήμασιν ἐγκαυχώμενον, ἃ ταῖς νυξὶν ἐπετέλει
τῷ βασιλικῷ βήματι, ἐκεῖ καθημένων τῶν τῆς πάλαι Ῥώμης εὐ-
πατριδῶν καὶ συγκλητικῶν οὐ μάλα ἑκόντων. (Β.) Οὕτω τοί-
νυν καὶ ἡ σεμνὴ τῶν ἐπισκόπων αὕτη φατρία, τοὺς ἡμῶν διω-
γμοὺς ὀρχησαμένη, τῷ Παλαμᾷ καὶ ἀλλήλοις συνεχώρουν ἑξῆς
τὰ τῆς ἀσεβείας ἐγκλήματα, προτερήματα μᾶλλον αὐτὰ προσει-
πόντες καὶ δόγματα εὐσεβείας, τῆς ἀντιμισθίας εὐθὺς ἑπομένης
αὐτοῖς ἀναλόγως καὶ τῶν ἐπάθλων, διὰ τῶν ἐκ βασιλικοῦ τρί-
ποδος θεσπισμάτων. διανομαὶ ταῦτα χρημάτων καὶ κτημάτων
πρόσοδοι καὶ ἱερῶν φροντιστηρίων πολυανθρώπων ἐκδόσεις
πρὸς ἀνθρώπους ἀμαθεστάτους ὡς τὰ πολλὰ, καὶ πλὴν τοῦ χρη-
ματίζεσθαι πλέον εἰδότας οὐδέν· παραπλησίως ὥσπερ τὰς φο-
νικὰς προγραφὰς τῶν πάλαι τῆς Ῥώμης εὐπατριδῶν καὶ συγκλη-
τικῶν Σύλλας μὲν Κορνήλιος πρότερον, Ἀντώνιος δ' ὕστερον,
τυραννικώτερον τῇ ἐξουσίᾳ ἐπιπηδήσαντες· πλὴν ὅτι ἐκείνοις μὲν
σωμάτων γίνεσθαι φονευταῖς ἐγεγόνει διὰ τὴν τῶν κτήσεων ἁρ-
παγὴν καὶ διανομήν· τούτοις δὲ ψυχῶν ὁμοῦ καὶ σωμάτων ὄλε-
θρος ἅπας ἐπραγματεύετο· ψυχῶν μὲν τῶν ἰδίων, ὑπὲρ ὧν
ἠπείγοντο· σωμάτων δὲ τῶν ἀλλοτρίων, καθ' ὧν ἠπείγοντο.
(Γ.) Ἔπειτα ψηφίζονται καθ' ἡμῶν ἐφ' ἑτέραις ἑτέρας διανομὰς
μαχίαν τῶν τῆς κεφαλῆς ἀλγηδόνων ἰούσας ὁρῶντι διά τε τὸ

τῆς καθείρξεως ἐπιεικῶς ἰταμὸν ὁμοῦ καὶ παντάπασιν ἀπα-
ράκλητον, καὶ ἅμα τὸ τῆς ἐλευθερίας ἢ μικρᾶς γοῦν τινὸς
ἀνέσεως δύσελπι (τὸ γὰρ θηριῶδες οὔτ' ἔληγε τῶν διωκτῶν
οὐδαμῇ καὶ πρός γε πλείω τὴν τοῦ αὔξειν νύκτωρ καὶ μεθ'
ἡμέραν ὁλκὴν ἀνῃρεῖτο), δέος ἐμοὶ τῶν πάνυ μεγίστων πε-
ρικεχύσθαι ξυνέβαινεν, ἀναπολοῦντι μὴ ὃν αὐτοὶ καθ' ἡμῶν
ἀεὶ μηχανῶνται θάνατον ἐπιγένηται, πρὶν ἡμᾶς αἰσθέσθαι,
καθάπερ ἐκ λόχου λῃστής. ἤδη τοιγαροῦν τῆς τότε νυκτὸς
περὶ τρίτην γενομένης φυλακήν, ἐν ᾧ τῆς ὥρας ἑκασταχόθεν
οἱ τῶν φροντιστηρίων ἀνθαμιλλώμενοι κώδωνες, καὶ συχνὰ
τὸν ὑπὲρ κεφαλῆς θορυβοῦντες ἀέρα, τοὺς τὸν μονήρη βίον
ἀνῃρημένους ἐς τοὺς κοινούς τε ἀθροίζουσιν ὕμνους καὶ τάς
γε πρὸς θεὸν κατὰ τὸ σφίσιν εἰωθὸς ἀεὶ δοξολογίας, τὸν
Ἀγαθάγγελον αὖθις ἀψοφητὶ διὰ τῆς θυρίδος ἔγωγε ἐνεχεί-
ρουν προπέμπειν, καθάπερ Νῶε πάλαι φασὶν ἐκεῖνον ἐκ κι-
1350
βωτοῦ τὴν περιστεράν, μαθεῖν εἰ ὁ τῆς τοῦ θεοῦ ἐκκλησίας

λωφᾶν ἐπεχείρει κατακλυσμός. εἰ δ' οὖν, δύο ταυτὶ τουτωῒ
προσανατίθεσθαι τῶν ἀναγκαιοτάτων ἐδόκει μοι, πρῶτον μὲν
προσιόντα τῷ δεῖνι τῶν ἱερῶν ἀνδρῶν καὶ συνήθων ἐμοὶ κο-
μίζειν ἐκεῖθεν μερίδα τῆς θείας σαρκὸς τοῦ σωτῆρος
τακουζηνὸς ἐξ ἀντιπάλου τῆς ὁρμῆς πολλαπλασίω μὲν τῆς

πρὶν ἐξ Ὑρκανοῦ βαρβαρικὴν μεταπέμπεται δύναμιν, πολλα-
πλασίω δ' αὖ καὶ αὐτῆς ἐκ τοῦ σύνεγγυς καὶ κατόπιν ἑτέραν
παρασκευάζεσθαι παραγγέλλει, δυοῖν θάτερον, ἢ τῇ ἐκ Τρι-
βαλλῶν συμμαχίᾳ κατὰ τὴν ὁδὸν ἐξαίφνης ἐπιτεθησομένους, τὰ
ἔνεδρα προκατειληφότας καὶ τὰς παρόδους πρὶν ἐκείνους αἰ-
σθέσθαι, ἢ εἰ μὴ τοῦτο δυνηθεῖεν, ἀλλ' ἅμα αὐτῷ φθῆναι
προκαταλαβόντας Βυζάντιον ἐπ' ὀλέθρῳ καὶ ἀνδραποδισμῷ
παντελεῖ τε καὶ πάσης ἀμύνης ἀμείνονι. κἀπειδὴ χρημάτων
ἐν τούτοις ἔδει, μηνύει τὰ ἱερὰ τῶν ἐν Βυζαντίῳ φροντιστη-
ρίων ἁπάντων κειμήλια, ὅσα τε χρυσῷ καὶ ἀργύρῳ καὶ ὅσα
λίθοις πολυτελέσι κεκόσμηται, πάνθ' ἑξῆς ἀθροισθέντα συλ-
λήβδην χρημάτων ἀλλάξασθαι. εὐπορίας οὖν ἐντεῦθεν αὐτῷ
γενομένης καὶ διανομῆς ἐς βαρβάρους, ἐπιστέλλων αὖθις ἠπεί-
λει περιφανῶς τὰ παγχάλεπα Βυζαντίοις τὰ δ' αὖ, μὴ σφό-
δρα Παλαιολόγον εἰσδέχεσθαι βούλεσθαι. “ἦ γὰρ οὐκ ἂν
φθάνοιτε” φησὶ “τοῖς βαρβάροις προδεδομένοι σύν τε αὐτάν-
δρῳ πάντες ἁπάσῃ τῇ πόλει, μείζους καὶ ἥττους, ἐπισημοί τε
καὶ ἄσημοι, ἄνδρες ὁμοῦ καὶ γυναῖκες καὶ ἡλικία πᾶσα. ἴστε
γὰρ τοὺς παρὰ τὰς χρυσᾶς καλουμένας τῆς μεγάλης ταυτησὶ
πόλεως πύλας διπλοῦς καὶ μεγίστους ἐκείνους πύργους ἐμὴν
φίλοι λόγοις ἐπιταφίοις ἐκείνην κοσμῆσαι, ἐπεὶ καὶ πολλὰ

προφανῶς τῶν τῷ ἐκείνης προσιόντων τάφῳ νοσήματα τὴν
ταχίστην ἐλαύνονται, τοῦ θεοῦ κἀντεῦθεν ἐλέγχοντος τὴν τῶν
διωκόντων ἀπόνοιαν καὶ ἀσέβειαν. οἶσθα δὲ καὶ ἄλλως ὡς
μετὰ χρόνον που ἑξκαιδέκατον τῷ Ἀνδρονίκου τοῦ βασιλέως
ἐκείνου υἱῷ συζυγεῖσα μετὰ πολλῆς τῆς εὐκλείας καὶ δόξης,
καὶ μόλις που δύο μόνους ἐνιαυτοὺς ἐκείνῳ τοῦ βίου συνα-
πολελαυκυῖα, θανάτῳ τε τοῦτον εὐθὺς ἐζημίωται καὶ ἅμα τρι-
βώνιον ὑποδῦσα τὸν ἅπαντα πλοῦτον διένειμε αἰχμαλώτοις
1351
καὶ πένησιν ἄλλοις, πλὴν ἢ ὅσον εἰς τὴν πολυτελῆ τοῦ θείου
φροντιστηρίου κατασκευὴν ἐκείνου κεκένωκεν, ὃ περιβόητον
μᾶλλον εἰς ἀρετὴν κατεστήσατο ἢ πρὸς κατασκευήν. δαψι-
λέσι μὲν γὰρ καὶ πολυτελέσι δαπάναις ᾠκοδομήσατο, πλείους
δὲ τῶν ἑκατὸν μοναζούσας κατ' ἐκλογὴν ἐνασκεῖσθαι συνήθροισε
τούτῳ σεμνῶς. ἀλλ' αὐταῖς καὶ αὐτὴ συνδιηκονεῖτό τε καὶ
ἀμφεπονεῖτο, χορηγοῦσα μὲν ἀφθόνῳ γνώμῃ τὰ κατὰ χρείαν
διηνεκῶς ὡς κυρία, συναιρομένη δ' ἐξ ἐφημερείας καὶ αὐτὴ
τὸν πάσαις ἐκείναις ἀνάλογον τρόπον ὥσπερ ὁμόδουλος, ἄχρι
τῶν ὀπτανείων καὶ εἴ τι τῶν χυδαιοτέρων ἐτύγχανεν ὂν καὶ
συλλήβδην εἰπεῖν, ἀρχέτυπον ἀρετῆς ἁπάσης ἁπάσαις
ἄλλους τὰ ὅμοια παρῄνεσε δρᾶν. ἀλλ' ὁ Παλαμᾶς οὐδαμῇ

κατὰ τὸ εἰκὸς ἀλλ' ἐκ διαμέτρου πρὸς τὸ ἐπισφαλὲς τῆς τοῦ
βασιλέως καταστοχασάμενος καὶ καταψευσάμενος γνώμης, τοῖς
φυσικοῖς τῆς ἀναιδείας κινήμασι καὶ ταῖς ἀταμιεύτοις καὶ
ὀξυρρόποις ὁλοσχερῶς ὁρμαῖς ἐδεδώκει τὴν ὑστεραίαν, καθά-
περ οἰστρηλατούμενος ταῦρος. καὶ ὅλας πλατείας καὶ ἀγυιὰς
περιιὼν ἀμετροεπὴς ἐκολῴα, καὶ ὅλους ἐξήντλει ῥημάτων ὄγ-
κους. καὶ ὅσοις ἂν ἐντύχοι, πᾶσαν κατέκλυζεν ἀκοήν, ἐγκαυ-
χώμενος ἀνεμιαῖα καὶ ψευδῆ καὶ ὅσα τῆς ἀτόπου φάλαγγος.
καὶ οὐ μόνον οὐδὲν τῶν τῆς πόλεως ἦν αὐτῷ παρειμένον
παρθενώνων τε καὶ τῶν ἄλλως ἐχόντων φροντιστηρίων, οἷς
ἐγκατέσπειρε διιὼν τὰ συνήθη καὶ βέβηλα τῆς αἱρέσεως δόγ-
ματα, ἀλλὰ καὶ κατ' οἴκους μείζους τε καὶ ἥττους μέχρι
τῶν χαμαιτυπείων, καὶ εἴ τινες εἶεν κωθωνιζόμεναι γρᾶες,
τοῦ τοιούτου θορύβου πάσας ἐμπέπληκεν ἀκοάς, ἕωθεν ἐς
ἑσπέραν ἀμοιβαδὸν περιτρέχων ὅλῃ τε ψυχῆς προθυμίᾳ καὶ
ποδῶν ὀξύτητι. καὶ ἔρρει λοιπὸν οὑτωσὶ διὰ τῶν ἀγυιῶν ἡ
τῆς ἀναιδείας φήμη. καὶ οἷς μὲν ἀγροικίᾳ συνοικεῖν ἐνῆν,
τούτοις καὶ τῇ φήμῃ συμφέρεσθαί πως ἐνῆν· οἷς δὲ ἐλλο-
γίμοις οὖσι βασανίζειν ἐπῄει σὺν λόγῳ καὶ στάθμῃ τὴν ἀκοήν,
τούτων δ' οὐδαμῇ προσίεσθαι τὰ λεγόμενα οὐδέσιν ἐνῆν,
διὰ μέσων φίλων ἀνδρῶν ἀξιοῖ Γρηγορᾶν Καντακουζηνὸς οἴ-

καδε παρ' αὐτὸν ἀφικέσθαι πρὸς ἀνάμνησίν τε καὶ ἀνανέω-
σιν ἴσως τῆς προτέρας φιλίας ἐκείνης. καὶ ὃς νομίσας ἐπαγ-
1352
γελίαν ἐπανορθώσεως ἔχειν τὸ πρᾶγμα, αὐτός τε, ὡς φασίν,

ἀφίκετο, καὶ σέ γε συνέκδημον ἦν ἐπαγόμενος. καὶ ἃ μὲν
ἠκηκόειν αὐτὸς παρ' ὁτωνδήποτε, ταῦτ' ἐστίν· ἃ δ' ἑξῆς
ἐγεγόνει, καὶ ὅπως καὶ ὅθεν τὰ τῆς διαλέξεως αὖθις ἀρξά-
μενα ὅπῃ συνεπεράνθη, ἡδέως ἂν παρὰ σοῦ πυθοίμην.
Συνεληλυθότοιν ἀμφοῖν, ὦ φίλε Κλεόδημε, πρὸ δείλης
ἑῴας ἐς τὸ μοναδικὸν τοῦ προβεβασιλευκότος Καντακουζηνοῦ
φροντιστήριον, προσηνῆ μὲν καὶ ἠρέμα γλυκεῖαν ἔσχε τὴν
ἀρχὴν τὰ τῆς ὁμιλίας, καὶ ὡς ἦν αὐτοῖς εἰωθὸς ἐκ πολλοῦ,
ταραχῆς δὲ τὰ ἑξῆς καὶ θορύβου πάντα μεστὰ ἐγεγόνει πα-
λινδρομήσαντα. ἀρξαμένου γὰρ βασιλέως τοῦ Καντακουζη-
νοῦ μεταξὺ τῆς ὁμιλίας τὸν Παλαμᾶν ἐπαινεῖν, τὸν λόγον
εὐθὺς οἱ ἀμφ' αὐτὸν μονάζοντες ἄνδρες καὶ πλήρεις σοφίας
ἁπάσης εἶναι οἰόμενοι, αὐτόν τε ἐθαύμαζον Παλαμᾶν καὶ τὰ
ἐκείνου δόγματα πλέον ἢ κατὰ βασιλέα Καντακουζηνὸν ἀνύ-
μνουν, ὡς καλῶς μὲν λέγοι περὶ ἐνεργειῶν ὅτι τε ἄπειροι καὶ
διάφοροι μὲν τῆς θείας οὐσίας ἄκτιστοι δὲ καὶ ἀνούσιοι,
τὸ ἦθος ἐκείνων, ἀνέστη τε εὐθὺς καὶ ἀπῄει, χαίρειν φρά-

σας αὐτοῖς πρὶν καὶ παραβολώτερόν τι ἀκοῦσαι καὶ παθεῖν
ὑπὸ σφῶν παρὰ προσδοκίαν ὡς ἐν δικτύῳ μόνος περικλει-
σθείς, τοῖς αἰθερίοις παραπλησίως πτηνοῖς, οἳ τὴν αἰθέριον
ἐκείνην καὶ φυσικὴν ἐλευθερίαν ἀφέμενοι πρὸς δίκτυα καὶ
βρόχους αὐτομολοῦσιν ἐθελονταί, σχεδίῳ καὶ φαντασιώδει
πλάνῃ ἑαυτοὺς ἐπιρρίπτοντες δι' ἁπλότητα, πρὶν αἰσθέσθαι
τε καὶ σκέψασθαι καὶ πρὶν μαθεῖν ἃ χρὴ παθεῖν.
Ἐξιών γε μὴν ἐκεῖθεν ἐνετύγχανε παρὰ τὴν ὁδὸν σπορά-
δην ἄλλοτ' ἄλλοις τῆς Παλαμικῆς φατρίας, ἐπὶ τὸ τοῦ Καν-
τακουζηνοῦ βαδίζουσι φροντιστήριον, ὑπ' ἐκείνου πρὸ τῶν ἑωθι-
νῶν αὐτῶν δι' ἀποστόλων κρυφίως κληθεῖσι πρὸς διαλεκτικὴν
σύνοδον πάλαι μελετηθεῖσαν κατὰ τοῦ Γρηγορᾶ, ἐπαγγελίας προ-
ειληφόσιν ἐκεῖθεν παρ' αὐτῷ τὴν ἡμέραν ἐκείνην διατελέσειν
ἅπασαν. ἐθαύμαζον οὖν ἐκεῖνοι παρὰ προσδοκίαν αὐτὸν
ἀπιόντα ὁρῶντες ἀρτίως τὸν Γρηγορᾶν, τοῦ ἡλίου τὰς πρωι-
νὰς ἀνύοντος ἔτι πορείας. καὶ τοίνυν ἔνιοι τούτων κατόπιν
δραμόντες ἠρώτων τῆς οὕτω ταχείας ἐπανόδου τὴν αἰτίαν.
ἀρξαμένου δ' ἐκείνου καθ' ἕκαστα διηγεῖσθαι, ἔρως κατέσχεν
αὐτοὺς ἕπεσθαί τε καὶ ἀντιλέγειν ὅσα εἰδέναι σφίσιν ἐπῄει τῇ
κοινότητι τῆς φατρίας ὁμόλογα καὶ ὁμόστοιχα.
1353
Θεοφάνης Chronographia (lib. 1-6) Pa. 157, line 12
σαν. ἐκεῖνο γοῦν αὐτοῦ πονηρὸν ἐργαστήριον. ἐκεῖσε δὴ τούτῳ

τινὲς νῦν μὲν ἐταμιεύοντο θαλαμηπολούμεναι, μονάζουσαί τε καὶ
ἄλλως τὸ κάλλος γυναῖκες μὴ διαφθείρουσαι, αἷς συνεφθείρετο·
νῦν δὲ μαντεῖαι δι' ἡπατοσκοπίας καὶ λεκανομαντείας καὶ γοητείας
καὶ νεκυομαντείας ἐνηργοῦντο, ταύταις προσχρωμένου κοινωνοῖς τε
καὶ βοηθοῖς. ὅθεν πολλάκις καί τινα προλέγειν τούτῳ συνέβαινε
τῇ τῶν δαιμόνων συνεργείᾳ ἀληθῆ, οὐ τῷ Θεοφίλῳ μόνῳ ἀλλὰ
καὶ ἑτέροις τοῖς τούτου ὁμόφροσιν. ἀλλὰ τοῦτο μὲν τούτου τὸ
μιαρὸν ἐνδιαίτημα ὀψέ ποτε πρὸς Βασίλειον τὸν τηνικαῦτα παρα-
κοιμώμενον ἀπεμποληθὲν παρὰ τοῦ ἀδελφοῦ εἰς ἱερὸν μετηνέχθη
φροντιστήριον, οὐκ ἐκεῖνο μόνον ἀλλὰ καὶ τὰ λοιπά, καθὼς αὐτῷ
διαφέροντα ἦν· καὶ ἐκ βάθρων ἡ τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος ἀνι-
δρύθη μονή.
9 Τότε δὲ οὗτος καὶ πᾶσα ἡ αὐτοῦ, ὡς εἴρηται, συμμο-
ρία τῇ καθαιρέσει ὑποβληθέντες οὐχ ἡσυχῇ παραπέμπειν τὸν ἑαυ-
τῶν βίον ἐδοκίμαζον, ἀλλ' ἔτι καὶ κατὰ τῶν ἁγίων εἰκόνων ἐνεα-
νιεύοντο. μετὰ γοῦν τὴν καθαίρεσιν ὑπερορίας ἔν τινι μονῇ γε-
γονώς, εἰκόνος μιᾶς κατὰ τὸν ὄροφον ἱστορημένης καὶ ἀτενῶς οἷον
ἀτενιζούσης αὐτῷ, μὴ φέρων οὗτος ὁρᾶν τὴν ἐκείνης πρὸς αὐτὸν
ἐπικατιοῦσαν θέαν, καθαιρεῖσθαι ταύτην διά τινος οἰκέτου προς-
τάττει καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς κατορύττεσθαι,
ἄνακτι τῷ ὄρει τοῦ Ὀλύμπου καταλαβεῖν καὶ τοὺς ἐν αὐτῷ ἁγίους

πατέρας ἐπόψεσθαι καὶ τῶν τιμίων αὐτῶν ἐπαπολαῦσαι εὐχῶν καὶ
τῇ μεταβάσει τῶν τόπων καὶ τῇ τῶν ἀέρων εὐκρασίᾳ τὸ ὑγιὲς αὐ-
τῷ περιποιήσασθαι· ὑπεσμύχετο γὰρ αὐτῷ νόσος κρυφία, δι' ἣν
καὶ ἰατρικαῖς ἐπιμελείαις ἔκδοτος ἐδείκνυτο, καὶ τῆς πρὸς τὸν
Ὄλυμπον ἐξελεύσεως ἐδεῖτο τὸ μάλιστα. τούτῳ τῷ πόθῳ κάτοχος
γεγονὼς αὐτίκα τοῦ δρομωνίου ἐπέβαινεν καὶ πρὸς χώρας τῶν Βι-
θυνῶν ἐπεφοίτα καὶ πρὸς Πρίετον, ἥτις Πραίνετος παρὰ τῶν ἐγ-
χωρίων ἐπωνόμασται, ἔκ τινος πατρίου θεοῦ Βιθυνῶν τὴν κλῆσιν
ἐπιτεθεῖσα. ἐκεῖθεν πρὸς Νικαίαν ἐφίσταται, πόλιν ἀρχαιόπλου-
τον καὶ πολύανδρον. ἀπὸ δὲ ταύτης εἰς φροντιστήριον μοναχῶν
πρὸς τὰς ἐπορείας κείμενον ἀφίκετο τοῦ ἐκεῖσε δοξαζομένου μάρ-
τυρος Ἀθηνογένους· καὶ διὰ κιναβάρεως τοῦ πατρὸς αὐτοῦ γράμ-
ματα ὁ ἐκεῖσε καθηγουμενεύων ὑπέδειξε τῷ ἄνακτι. φασὶ γὰρ ὅτι
Λέων ὁ εὐσεβὴς βασιλεὺς ἐκεῖσε διερχόμενος, τὴν πορείαν ποιού-
1354
μενος πρὸς τὰς τοῦ Ὀλύμπου ἀκρωρείας αἰτήσεως χάριν τοῦ δο-
θῆναι αὐτῷ υἱὸν διάδοχον τῆς βασιλείας αὐτοῦ, καὶ ὁ τηνικαῦτα
ἡγούμενος τῆς μονῆς Πέτρος προέφησεν αὐτῷ υἱὸν γεννῆσαι διά-
δοχον τῆς βασιλείας αὐτοῦ· καὶ αὐτὸς μέλλει ἐξελθεῖν εἰς τὸν
Ὄλυμπον εἰς τὰ τέλη τοῦ βίου αὐτοῦ. τὴν δὲ γραφὴν ὁ πορφυ-
ρογέννητος ἰδίαν εἶναι Λέοντος τοῦ πατρὸς αὐτοῦ
3 Τὰς δὲ ἀδελφὰς αὐτοῦ Ζωὴν καὶ Θεοδώραν καὶ Ἀγά-

θην καὶ Θεοφανὼ καὶ Ἄνναν ἐκ τῶν βασιλικῶν δόμων εἰς τὰ Κα-
νικλείου, ἐν οἷς Σοφία ἡ Αὐγοῦστα ἡ τοῦ Χριστοφόρου καὶ τοῦ
βασιλέως ἦν ἀποκεκαρμένη μοναχή, κατήγαγεν καὶ μοναχὰς ἀπέ-
κειρεν, πολλὰ καὶ τῆς Ἑλένης τῆς μητρὸς Ῥωμανοῦ καὶ αὐτῶν
ἀπολοφυρομένων καὶ ἀποκλαιουσῶν, καὶ τῇ χειρὶ παρ' ἀλλήλων
σφιγγουσῶν καὶ τῷ τραχήλῳ ἐπικειμένων, πλέον οὐδὲν ὠφέλησαν
ἡ κωφοῖς καὶ κενοῖς δάκρυσι. πάλιν δὲ αὐτὰς μετὰ διίππευσιν
ἡμερῶν ἀπ' ἐκεῖσε ὁ αὐτοκράτωρ μετέθηκεν, καὶ τὴν μὲν Ζωὴν
καὶ Θεοδώραν καὶ Θεοφανὼ εἰς τὰ Ἀντιόχου ἐκλήρωσεν, τὴν
Ἀγάθην εἰς τὸ ἱδρυνθὲν καὶ κατασκηνωθὲν φροντιστήριον παρὰ
Ῥωμανοῦ τοῦ τηνικαῦτα βασιλεύσαντος καὶ πάππου τοῦ αὐτοκρά-
τορος ἀπέστειλεν· καὶ διωρίσατο χορηγεῖσθαι αὐτὰς ἃ καὶ ἐν τῷ
παλατίῳ ἐδίδοντο.
4 Τὸν δὲ Νικηφόρον καὶ δομέστικον τῶν σχολῶν τὸν τοῦ
Φωκᾶ μάγιστρον ἐτίμησεν καὶ κατὰ τῶν ἀρνητῶν τοῦ Χριστοῦ ἐν
τῇ ἑῴᾳ ἐξέπεμψεν· καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ πατρίκιον τὸν Λέοντα
στρατηγὸν προεβάλετο, ὅντινα καὶ μετ' οὐ πολὺ μάγιστρον καὶ
δομέστικον τῆς δύσεως ἐποίησεν. καὶ ἦν ἰδεῖν τὸν ἄνακτα εὐ-
φραινόμενον, καὶ ἐν κυνηγίοις καὶ θήραις δι' ὅλου ἀγροδιαιτοῦντα,
ὡς τὸν βασιλικὸν δόμον πάντη ἀποστρεφόμενον καὶ τὴν φροντίδα

Alphabetic entry phi, pa. 409, line 19
φρίξ: ἡ ἄνωθεν καὶ ἐξ ἐπιπολῆς τῶν κυμάτων κίνη-

σις. ἢ ὁ ἐπιπολάζων τῷ κύματι ἀφρός.
φροίμια: παροιμία.
φροντιστήριον: διατριβή. ἢ μοναστήριον. ὅπερ
Ἀττικοὶ σεμνεῖον καλοῦσιν.
φρίξ: τῶν ὑδάτων μελανία.
1355
φροῦδα: ἀφανῆ. ἄφαντα.

φρουρεῖ: φυλάσσει.
φρούριον: κάστρον.
φρυάγματα: ἡ τῶν ἵππων καὶ ἡμιόνων διὰ μυκτή-
ρων ἠχή, ἀγρίῳ φυσήματι ἐκπίπτουσα· λέγεται δὲ
καὶ ἐπὶ τῆς γελάσεως.
φρυαττόμενος: ἐπαιρόμενος.
φρυνώνδας: τοὺς πονηρούς. ἀπὸ Φρυνώνδα τινός.
Σχόλια στον Αριστοφάνην. Scholia in nubes (scholia vetera)

Argumentum-dramatis personae-scholion arg nub, verse A 5, line 14
τοὺς χρήστας νικᾶν καὶ μηδενὶ τῶν δανειστῶν μηδὲν ἀποδοῦναι. οὐ

βουλομέ-
νου δὲ τοῦ μειρακίου διαγνοὺς αὐτὸς ἐλθὼν μανθάνειν, μαθητὴν τοῦ Σω-
κράτους ἐκκαλέσας τινὰ διαλέγεται. ἐκκυκληθείσης δὲ τῆς διατριβῆς οἵ
τε
μαθηταὶ κύκλῳ καθήμενοι πιναροὶ συνορῶνται, καὶ αὐτὸς ὁ Σωκράτης
ἐπὶ
κρεμάθρας αἰωρούμενος καὶ ἀποσκοπῶν τὰ μετέωρα θεωρεῖται. μετὰ
ταῦτα
τελεῖ παραλαβὼν τὸν πρεσβύτην, καὶ τοὺς νομιζομένους παρ' αὐτῷ
θεούς,
Ἀέρα, προσέτι δὲ Αἰθέρα καὶ Νεφέλας, κατακαλεῖται. πρὸς δὲ τὴν εὐχὴν
εἰσέρχονται Νεφέλαι ἐν σχήματι χοροῦ· καὶ φυσιολογήσαντος οὐκ
ἀπιθάνως
τοῦ Σωκράτους ἀποστᾶσαι πρὸς τοὺς θεατὰς περὶ πλειόνων διαλέγονται.
μετὰ
ταῦτα δὲ ὁ μὲν πρεσβύτης διδασκόμενος ἐν τῷ φανερῷ τινα τῶν
μαθημάτων
γελωτοποιεῖ· καὶ ἐπειδὴ διὰ τὴν ἀμαθίαν ἐκ τοῦ φροντιστηρίου
ἐκβάλλεται,
ἄγων πρὸς βίαν τὸν υἱὸν συνίστησι τῷ Σωκράτει. τούτου δὲ ἐξαγαγόντος
αὐτῷ ἐν τῷ θεάτρῳ τὸν ἄδικον καὶ τὸν δίκαιον λόγον καὶ διαγωνισθεὶς ὁ
ἄδικος πρὸς τὸν δίκαιον λόγον καὶ παραλαβὼν αὐτὸν ὁ ἄδικος λόγος
ἐκδιδάσκει.
κομισάμενος δὲ αὐτὸν ὁ πατὴρ ἐκπεπονημένον ἐπηρεάζει τοῖς χρήσταις,
καὶ
ὡς κατωρθωκότος εὐωχεῖ παραλαβών. γενομένης δὲ περὶ τὴν εὐωχίαν
ἀντι-
λογίας πληγὰς λαβὼν ὑπὸ τοῦ παιδὸς βοὴν ἵστησι· καὶ
προσκαταλαλούμενος
1356
ὑπὸ τοῦ παιδός, ὅτι δίκαιον τοὺς πατέρας ὑπὸ τῶν υἱῶν ἀντιτύπτεσθαι,
ὑπερ-
αλγῶν διὰ τὴν πρὸς τὸν υἱὸν σύγκρισιν ὁ γέρων κατασκάπτει καὶ
ἐμπίπρησι
τὸ φροντιστήριον τῶν Σωκρατικῶν.
τὸ δὲ δρᾶμα τῶν πάνυ δυνατῶς πεποιημένων.

Argumentum-dramatis personae-scholion arg nub, verse A 5, line 23
ταῦτα δὲ ὁ μὲν πρεσβύτης διδασκόμενος ἐν τῷ φανερῷ τινα τῶν

μαθημάτων
γελωτοποιεῖ· καὶ ἐπειδὴ διὰ τὴν ἀμαθίαν ἐκ τοῦ φροντιστηρίου
ἐκβάλλεται,
ἄγων πρὸς βίαν τὸν υἱὸν συνίστησι τῷ Σωκράτει. τούτου δὲ ἐξαγαγόντος
αὐτῷ ἐν τῷ θεάτρῳ τὸν ἄδικον καὶ τὸν δίκαιον λόγον καὶ διαγωνισθεὶς ὁ
ἄδικος πρὸς τὸν δίκαιον λόγον καὶ παραλαβὼν αὐτὸν ὁ ἄδικος λόγος
ἐκδιδάσκει.
κομισάμενος δὲ αὐτὸν ὁ πατὴρ ἐκπεπονημένον ἐπηρεάζει τοῖς χρήσταις,
καὶ
ὡς κατωρθωκότος εὐωχεῖ παραλαβών. γενομένης δὲ περὶ τὴν εὐωχίαν
ἀντι-
λογίας πληγὰς λαβὼν ὑπὸ τοῦ παιδὸς βοὴν ἵστησι· καὶ
προσκαταλαλούμενος
ὑπὸ τοῦ παιδός, ὅτι δίκαιον τοὺς πατέρας ὑπὸ τῶν υἱῶν ἀντιτύπτεσθαι,
ὑπερ-
αλγῶν διὰ τὴν πρὸς τὸν υἱὸν σύγκρισιν ὁ γέρων κατασκάπτει καὶ
ἐμπίπρησι τὸ φροντιστήριον τῶν Σωκρατικῶν.
τὸ δὲ δρᾶμα τῶν πάνυ δυνατῶς πεποιημένων. VEΘNMABarbMatrRs
αἱ πρῶται Νεφέλαι ἐδιδάχθησαν ἐν ἄστει ἐπὶ ἄρχοντος Ἰσάρχου,
ὅτε Κρατῖνος μὲν ἐνίκα Πυτίνῃ, Ἀμειψίας δὲ Κόννῳ. διόπερ
Ἀριστοφάνης
ἀπορριφεὶς παραλόγως ᾠήθη δεῖν ἀναδιδάξας VERs τὰς Νεφέλας VRs
τὰς
δευτέρας καταμέμφεσθαι τὸ θέατρον. ἀτυχῶν δὲ πολὺ μᾶλλον καὶ ἐν τοῖς
ἔπειτα οὐκέτι τὴν διασκευὴν εἰσήγαγεν. αἱ δὲ δεύτεραι Νεφέλαι ἐπὶ
Ἀμεινίου
ἄρχοντος. VERs
τοῦτο ταὐτόν ἐστι τῷ προτέρῳ. διεσκεύασται δὲ ἐπὶ μέρους ὡς ἂν δὴ
ἀναδιδάξαι μὲν αὐτὸ τοῦ ποιητοῦ προθυμηθέντος, οὐκέτι δὲ τοῦτο δι' ἥν
ποτε
αἰτίαν ποιήσαντος. καθόλου μὲν οὖν σχεδὸν παρ' ἅπαν μέρος γεγενημένη
1357

σμικρύνων καὶ τὴν φιλοσοφίαν. E

τᾠκίδιον R: τὸ οἰκίδιον ὑπο-
κοριστικῶς. RVBarbMatr σμικρύ-
νει δὲ τοῖς ὀνόμασιν αὐτοῖς τὸ εὐ-
τελὲς τῆς φιλοσοφίας εἰς πάντα δει-
κνύς. VBarbMatr
ἤγαγε δῆθεν αὐτὸν ἐπὶ τὴν Σωκράτους οἰκίαν. RVE
ψυχῶν σοφῶν E: ἀνδρῶν φιλοσόφων. REBarb τοῦτο δὲ ἐπ' ἀμφο-
τέρων δύναται νοεῖσθαι. ἔστι γὰρ ἀμφίβολον καὶ ἄδηλον, πότερον τὰς
ψυχὰς
αὐτὰς λέγει σοφάς, ἢ τοὺς ἄνδρας σοφούς, ταῖς δὲ ψυχαῖς ἐκείνων ἔνεστι
τὸ φροντιστήριον. ἐὰν μὲν γὰρ “ψυχῶν σοφῶν τοῦτ' ἐστὶ φροντιστή-
ριον”, ἐνδέχεται αὐτὰς εἶναι τὰς ψυχὰς σοφάς· ἐὰν δὲ “ψυχῶν, σοφῶν”,
ἀνδρῶν λέγει. Barb
σκώπτει διὰ τούτων τὸν περὶ ψυχῆς λόγον Σωκράτους καὶ ἀσαφὲς ἐπί-
τηδες εἴρηκεν, ἐπεὶ καὶ Σωκράτης ὁριζόμενος περὶ ψυχῆς ἀσαφῶς ἔδοξε
λέ-
γειν καί, ὥς τινες νομίζουσιν, ἀπ' ἐναντίας αὑτῷ, τὴν ἰδίαν ἀσθένειαν
κατη-
γορίαν Σωκράτους ποιούμενοι. ἃ δὲ περὶ ψυχῆς ὡρίσατο, ταῦτα· “ψυχὴ
πᾶσα
ἀθάνατος. τὸ γὰρ ἀεικίνητον ἀθάνατον, τὸ δ' ἄλλο κινοῦν ἢ ὑπ' ἄλλου
κινούμενον
παῦλαν ἔχει κινήσεως καὶ ζωῆς”. EBarb
φροντιστήριον οἱονεὶ βουλευτήριον. BarbMatr ἢ σύνοδός τις
καὶ θᾶκος RVBarbMatr σοφῶν. ⟦θᾶκος δὲ καλεῖται ἀττικῶς ὁ τόπος

ἤγαγε δῆθεν αὐτὸν ἐπὶ τὴν Σωκράτους οἰκίαν. RVE

ψυχῶν σοφῶν E: ἀνδρῶν φιλοσόφων. REBarb τοῦτο δὲ ἐπ' ἀμφο-
τέρων δύναται νοεῖσθαι. ἔστι γὰρ ἀμφίβολον καὶ ἄδηλον, πότερον τὰς
ψυχὰς
1358
λέ-
κατη-
πᾶσα
ἔνθα πολλοὶ συνέρχονται σκεψόμενοι.⟧ φροντισταὶ δὲ ἐκαλοῦντο οἱ περὶ
τὸν

Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse 94c, line 1
λέ-
κατη-
πᾶσα
ἔνθα πολλοὶ συνέρχονται σκεψόμενοι.⟧ φροντισταὶ δὲ ἐκαλοῦντο οἱ περὶ
τὸν
Σωκράτη διὰ τὸ φροντίζειν περὶ ἀδήλων καὶ διὰ τοῦτο μηδέποτε
παύεσθαι φροντίδος.
1359

Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse 127, line 8
ἀλλ' οὐδ' ἐγὼ μέντοι ἀθυμήσω, διότι οὐ πέπεικα τὸν υἱόν, MBarb
οὐδὲ τέλεον ἀφέξομαι τῆς γνώμης. M
ἀλλ' οὐδ' ἐγὼ μέντοι παραδώσω ἐμαυτὸν ταῖς λύπαις. V
διδάξομαι M: νῦν μὲν παθητικῶς ἀποδεκτέον τὸ “διδάξομαι”.
βούλεται γὰρ λέγειν “διδαχθήσομαι”. ἔστι δὲ τῶν μέσων· παθητικὸν γὰρ
ἔχει τὸν σχηματισμόν, ἐνέργειαν δὲ δηλοῖ. εἴποι γὰρ ἂν “διδάξομαι τὸν
υἱὸν
φιλοσοφεῖν” κυριώτερον ἢ “διδάξω”. “διδάξω” μὲν γὰρ ὁ διδάσκαλος
ἐρεῖ, “διδάξομαι” δὲ ὁ πατὴρ καὶ πᾶς παραδιδοὺς ἕτερον μανθάνειν. VM
δυνατὸν οὖν καὶ νῦν μὲν εἶναι τὸ αὐτό, ἵν' ᾖ νοούμενον “διδάξομαι, ἐπεὶ
οὐ
τὸν υἱόν, ἐμαυτόν”, τοῦ δὲ μέτρου οὐκ ἐπιτρέποντος εἰπεῖν “ἐμαυτόν”
“διδά-
ξομαι” ἔφη “αὐτὸς βαδίζων εἰς τὸ φροντιστήριον”. V
κἀπιλήσμων] μὴ ἔχων μνήμην. E
οὐκ ἐπὶ τῆς τοῦ σώματος
κινήσεως παρείληφε τὸ “βραδύς”,
ἀλλ' ἐπὶ τῆς διανοίας. Barb
νῦν οὐκ ἐπὶ τῆς σωματικῆς κινή-
σεως εἴληφε τὸ “βραδύς”, ἀλλὰ
τὸ μὴ ἀγχίνουν καὶ νωθὲς τῆς δι-
ανοίας δηλοῦν ἐθέλει. V
βραδὺς] ἀργός. E
λόγων ἀκριβῶν σκινδαλμοὺς EN: λόγων ENBarb ἰσχνῶν EN

στάσκεν, ὑπαὶ δὲ ἴδεσκε κατὰ χθονὸς ὄμματα πήξας. ENA

ἐρεβοδιφῶσιν: τὰ ὑπὸ τὸ ἔρεβος διφῶσι, MBarb τὰ ὑπὸ τὴν γῆν
ζητοῦσι RVMbisBarb καὶ καταμανθάνουσιν. RV
ἐρεβοδιφῶσιν] τὸ σκότος N ἀνερευνῶσιν. EN
ὁ πρωκτὸς MBarb: ἴσως ἐγγύθεν τοῦτο εἴληφεν ἀπὸ τῆς ἐμπίδος.
ἐπεὶ κἀκείνην διὰ τοῦ πρωκτοῦ ᾄδειν ἔφη, διὰ τοῦτο καὶ τούτους διὰ τοῦ
πρωκτοῦ ἀστρονομεῖν RVMBarb διδάσκεσθαι V λέγει. RVMBarb
ἀνάγκη
γὰρ συγκεκυφότων αὐτῶν VMBarb καὶ εἰς γῆν ὁρώντων VBarb ἄνω τὸν
πρωκτὸν βλέπειν. VMBarb
1360
ἀλλ' εἴσιθ': κατὰ τὸ σιωπώμενον ἄλλων ἐξεληλυθότων ἐκ τοῦ

φροντιστηρίου Barb τοῖς φιλοσόφοις φησίν· ὅτι εἴσιτε ἀντὶ τοῦ
εἰσέλθετε,
ἵνα μὴ ὁ Σωκράτης εὕρῃ ἡμᾶς ἐνταῦθα ἐνδιατρίβοντας. RBarb
τὸ ἐκεῖνος καὶ τὸ αὐτός ἀντὶ ὀνόματος παραλαμβάνουσιν. καὶ Ὅμη-
ρος παρεισάγει τὴν Θέτιν λέγουσαν
τίπτε με κεῖνος ἄνωγε μέγας θεός. V
καὶ παρὰ Πυθαγορείοις τὸ “αὐτὸς ἔφα”, Su. Ald τουτέστιν ὁ Πυθαγόρας·
καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς “αὐτός”, ἤγουν ὁ Σωκράτης. Ald
ἐπιμεινάντων] ἐπιμεινάτωσαν· EAMMatr ἀττικῶς. M
οἷόν τ'] ἀντὶ τοῦ “ἐνδεδομένον ἐστί”. E
πρὸς τῶν θεῶν τί EN γὰρ τάδ' ἐστίν N: ἰδὼν πίνακα καὶ σφαῖ-
ραν ἐρωτᾷ ὁ πρεσβύτης, τί ἐστι ENMatr ταῦτα. EN
Σχόλια στον Αριστοφάνην. Scholia in nubes (scholia anonyma

recentiora) Play sch recent nub, verse 94f, line 1
ψυχῶν σοφῶν] τὸ σχῆμα ἀμφιβολία (Cang).

φροντιστήρι(ό)ν ⌈ἐστί, φησί, [, φησίν, ἐστὶ h] τοῦτο καὶ ⌈κατοικία l
[τόπος] ⌈ψυχῶν σοφῶν ἤτοι h ἀνδρῶν σοφῶν ⌈καὶ λογίων h, ἐν ᾧ
⌈δηλονότι h
καθήμενοι φροντίζουσι ⌈φιλοσοφοῦντες καὶ θεωροῦντες lChalc περὶ
θείων ⌈καὶ
μεγάλων h πραγμάτων.
ψυχῶν] ἀνδρῶν Vab (cf. sch.vet. 94a in.).
σοφῶν] φρονίμων Lb, ἀρτίων, ἐπιστημόνων Chalc.
φροντιστήριον] ἀσκητήριον Reg, παιδευτήριον RegPar, σχολεῖον
Cr, διδασκαλεῖον Cant.2lChalcb (v. Th2Tr1/2 94 cum app.),
ἐπιμελητήριον
PaHo, φροντίζειν τὸ τὰ θεῖα μελετᾶν M(mrg.).
φροντιστήριον ἡ τῶν φιλοσόφων Σχολὴ καὶ τὰ κοινῶς λεγόμενα
μοναστήρια.
ἐνταῦθ'] ἐκεῖ ChisRegPar, ἐκεῖσε Va, εἰς τὸ οἰκίδιον Chalc, ἐντὸς
τοῦ οἰκιδίου Ho.
ἐνοικοῦσ'] ἐνδιατρίβουσι Cant.2, κατοικοῦσι lb, μένουσι Chalc.
οὐρανὸν] διά CrChalc, ἀντὶ τοῦ διαλεγόμενοι περὶ τὸν οὐρανόν Pa
(cf. sch.vet. 95).
πνιγεὺς ὁ φοῦρνος, οὐχὶ πᾶς, ἀλλὰ τὸ στόμα, ἔνθα ἡ ἀνθρακιὰ
συνάγεται.
πνιγεύς: πνίγω τὸ δι' ὕδατος νεκρῶ τινα, καὶ πνῖγος τὸ καῦμα καὶ ἀπ'
αὐτοῦ πνιγεὺς ὁ λεγόμενος φοῦρνος.
1361

ὁ Θαλῆς οὗτος ἦν ⌈εἷς Va τῶν ζʹ σοφῶν, Μιλήσιος ὤν· ἦν δὲ

πρῶτος ἐν ἐκείνοις διδάξας τοῖς καιροῖς περὶ τῶν οὐρανίων· ⌈ἀλλὰ Lb καὶ
⌈γεωμέτρης ἄριστος ⌈μηχανικὸς δὲ ἄκρος] ἦν καὶ ⌈μηχανικὸς πάνυ.

[φυσικός.]
οὗτος ὁ Θαλῆς Μιλήσιος ἦν, εἷς ὢν τῶν παλαιῶν ἑπτὰ σοφῶν, ὃς ἐδίδαξε
πρῶτος τὰ μαθηματικά· ἦν δὲ καὶ ἄκρος μηχανικός.
τὸν Θαλῆν] τὸν μετεωροσκόπον ParA, τὸν παλαιὸν γεωμέτρην ἤγουν
Cr τὸν φιλόσοφον CrVaHoBa(m4), τὸν σοφόν Cant.2ChalcBa(m4).
θαυμάζομεν] θαυμάζω τὸ ἐκπλήττομαι καὶ θαυμάζω τὸ μετὰ θαύ-
ματος δίδωμι Cr(mrg.), διὰ θαύματος ἔχομεν Cant.2, ἐν θαύματι ἔχομεν
Lb.
ἀνύσας] διελθών Cr.
τὸ φροντιστήριον] τὸ διδασκαλεῖον Cant.2lh.
τάχιστα] συντομώτατα Cant.2, λίαν ταχέως lChalcb, ταχύτατα Ho.
μαθητιῶ] ἐπιθυμῶ Cant.2 βούλομαι lChalcHarl.5 ἐφίεμαι A
μαθεῖν Cant.2lChalcHarl.5A, τὸ θέμα μαθητίζω Ho.
ἀλλ'] καί Cr.
τὴν θύραν] τὴν πόρταν Lb.
παρεπιγραφή Cr.
Ἡράκλεις] “Ἡράκλεις”, “Πόσειδον” καὶ “Ἄπολλον” ἐπὶ θαυμας-
μοῦ Cr(mrg.), ἐπιρρηματικῶς Chalc, ἐκπληκτικόν HoBa(m4), ἐπὶ θαυμας-
μοῦ τοῦτο Harl.5.
ποδαπὰ] ἀπὸ ποίου γένους Lv(m2), ἀπὸ ποίου τόπου Chis (τρόπου

recentiora) Play sch recent nub, verse 184d, line 1
μαθητιῶ] ἐπιθυμῶ Cant.2 βούλομαι lChalcHarl.5 ἐφίεμαι A

μαθεῖν Cant.2lChalcHarl.5A, τὸ θέμα μαθητίζω Ho.
ἀλλ'] καί Cr.
τὴν θύραν] τὴν πόρταν Lb.
παρεπιγραφή Cr.
Ἡράκλεις] “Ἡράκλεις”, “Πόσειδον” καὶ “Ἄπολλον” ἐπὶ θαυμας-
μοῦ Cr(mrg.), ἐπιρρηματικῶς Chalc, ἐκπληκτικόν HoBa(m4), ἐπὶ θαυμας-
1362
μοῦ τοῦτο Harl.5.

ποδαπὰ] ἀπὸ ποίου γένους Lv(m2), ἀπὸ ποίου τόπου Chis (τρόπου
cod.) Par.
ἐλθὼν ἔσω τοῦ φροντιστηρίου ὁ Στρεψιάδης καὶ ἰδὼν τοὺς μαθητὰς
ὠχροὺς ὄντας ἐθαύμασε καί φησιν· “ὦ Ἡράκλεις, ποδαπά εἰσι ταῦτα τὰ
θηρία ἤγουν οἱ μαθηταί;”
ἐθαύμασας] ἐξεθαμβήθης Chalc, ἐξεπλάγης Ba(m4).
ἔοικεν ἀντὶ τοῦ φαίνεται καὶ ἀντὶ τοῦ ὅμως καὶ ἀντὶ τοῦ πρέπει
Cr(mrg.).

κατάβαλε Cant.2, κάτω θές lChalcHoHarl.5.

ἔθος ἦν τοῖς τότε φιλοσόφοις ⌈, ἵνα [ἓν] χιτώνιον μόνον ⌈ἐνδεδυμένοι
[ἐνδεδυμένους] ⌈καὶ Reg ⌈ἡμίγυμνοι [ἡμιγύμνους] ⌈ἐφιδρυμένοι
φιλοσοφῶ-
σιν. [καθημένους φιλοσοφεῖν.] κατὰ τοῦτο οὖν τὸ ἔθος “κατάθου ⌈τὸ
ἱμάτιον”
ὁ Σωκράτης εἶπε [“ εἶπεν ὁ Σωκράτης] τῷ Στρεψιάδῃ ⌈“τὸ ἱμάτιον”,
ἤγουν
ἀπόδυσαι Reg. ὁ Στρεψιάδης δὲ ὑπολαβών, ὅτι ἀποδύσασθαι τοῦτον
κελεύει
⌈ἢ Chis ἵνα τὸ ἱμάτιον ⌈τοῦτο [αὐτοῦ] δῆθεν ἀφέληται ἢ γυμνωθέντα
τοῦτον
⌈ἱμάσι [ἱμᾶσι] τύψῃ, ⌈διὸ καὶ Reg “ἠδίκηκά τι”, φησί, “καὶ διὰ τοῦτο
βούλει
ἀφαιρεῖσθαί μου τὸ ἱμάτιον ⌈καὶ τύψαι με;” καὶ ὁ Σωκράτης “οὐχί”,
φησίν, ἤτοι οὐ διὰ τοῦτο, “ἀλλὰ νομίζεται ἤτοι νόμιμόν ἐστι φιλοσόφοις
γυμνοὺς εἰς τὸ φροντιστήριον εἰσιέναι” Chis.
ἴθι νῦν καταθοῦ: ὅπερ ἐποίουν ἐπὶ τῶν μυουμένων τὰ μυστήρια·
ἀποδῦσαι δὲ αὐτὸν βούλεται. ὡς μέλλων δὲ ἐκεῖνος τύπτεσθαί φησιν·
“ἠδί-
κηκά τι;” ὁ δὲ τερατευόμενος ὡς ἐπὶ τῶν μυστηρίων γυμνὸν εἰσφέρει
αὐτόν.
θοιμάτιον: τὸ ἱμάτιον, καὶ κατὰ συναλοιφὴν θοιμάτιον· τρέπεται
γὰρ τὸ ψιλὸν εἰς δασύ Lb(mrg.).
νομίζεται] νενομισμένον ὑπάρχει Cr, νενομοθετημένον ἐστίν Cant.2.
φωράσων κτλ.] κλέψων, ἵνα δηλονότι τοῖς βουλομένοις κρατῆσαί
με δυσκράτητος ὦ Chis (cf. Tz 499a, l. 16).
1363
εἰσέρχομαι p.i.m.] καὶ δεῖ με ἐντεῦθεν γυμνὸν εἰσιέναι, μήπως κρατηθῶ

Chalc, εἶμι δὲ πρὸς αὐτὸν τὸν Φειδιππίδην· ἡ μετά ἀντὶ τοῦ πρός
Ba(m3mrg.).
θέλῃ] μανθάνειν ChisReg, ἐλθεῖν Lb.
ἢν ... θέλῃ] εἴπερ δυνηθῶ πεῖσαι Ho (Cang) (pertinet ad praecedentia).
ἔσθ'] τρόπος Cant.2lChalch.
ὅπως] ἀλλ' Cr ὅτι ChisCr.
ἐξελῶ] ἀποδιώξω ChisRegChalc, διώξω LbHo, ἐκδιώξω Vab,
ἐξολοθρεύσω Cr, ἐκβαλῶ Cant.2, ἐξελάσω PaLb.
ἀλλ'] πρὸς τὸν Σωκράτη(ν) Cr (cf. sch.vet. 803).
ἐπανάμεινόν] προσκαρτέρησον ChisRegCrCant.2Chalc, καρτέρησον
Lbh, πρόσμεινον l.
εἰσελθὼν] εἰς τὴν οἰκίαν ChisReg, εἰς τὸ φροντιστήριον ParCrPa,
ἐν τῷ φροντιστηρίῳ Ba(m3) (ad paraphr. m2 v. 803).
τελευταῖος τῶν τριμέτρων ἰάμβων.
τοῦ παρόντος χοροῦ τὰ κῶλα Ϟʹ εἰσί· καὶ ἔστι τὸ μὲν πρῶτον ἰωνικὸν
τετράμετρον ἐκ διτροχαίου, ἰωνικῶν βʹ ἀπὸ μείζονος καὶ ἐπιτρίτου βʹ· τὸ

ἐπελανθανόμην] τούτου Reg, ἐκείνου Lb, ἐπιλήσμων ὑπῆρχον Cr

ἐγενόμην Cant.2, εἰς λήθην ἠρχόμην Va, ἐλησμόνησα Chalc.
ὑπὸ ... ἐτῶν] ⌈ὑπὸ τοῦ [διὰ τὸ] εἶναί με πολλῶν ἐτῶν ChisReg,
διὰ τὸ εἶναί με γέροντα Lb, ὑπὸ τοῦ γήρως VaChalch.
ταῦτα] ὅτι εἶ ἐπιλήσμων Cr, τοῦτο h, ταῦτα τὰ μαθήματα h(mrg.).
ἀπώλεσας] ἔφθειρας CrlChalch, ἐχάωσας Cant.2.
ἀλλ'] περισσόν Cr. καταπεφρόντικα] τοῖς φροντισταῖς καὶ τοῖς
διδασκάλοις κατέλιπον Chis(paraphr.+gl.) Reg, εἰς διδασκαλίαν δέδωκα
Cr, ἐν τῷ διδασκαλίῳ (sic) κατηνάλωσα Cant.2, ἀνήλωσα εἰς τοὺς
φροντιστάς Lb (cf. sch.vet. 857a) εἰς τὸ φροντιστήριον Va, τοῖς
φροντισταῖς {ἀνήλωσα} b(m2Ba) ἀφῆκα Ho Harl.5 (cf. Th1/2Tr1/2 857)
κατέλιπον Ba(m2). τὰς] περί Cr. ἐμβάδας] τὰ καλύγια Cant.2lh.
τέτροφας] παρέτρεψας Chis (-τρυψ- cod.), κατεδαπάνησας Par,
ἐδαπάνησας Ho, ἔθρεψας b, ἔφθειρας Lbb(hic mrg.), ἐτράφης A.
1364
'νόητε] ἄγνωστε Cr, ἔξω φρενῶν Cant.2, μωρέ lh.

ὁ Περικλῆς ... (3) οὐκ ὀλίγων λειπόντων καὶ ... (3) εἰς τὸ δέον
ἔφη ... παροιμίαν.
ὁ Περικλῆς οὗτος εἷς ἦν τῶν περιδόξων. ἐδέησε δέ ποτε ῥογεῦσαι
λαὸν εἰς βοήθειαν τῆς πόλεως· ἀπὸ γοῦν τοῦ κοινοῦ βεστιαρίου ἐδόθη τῷ

ChisReg κατὰ ἀποκοπήν Vict, κρινέσθωσαν Chis, κρινέτωσαν Cant.2.

δικασάσθων] δικασάσθωσαν Lb, δικασθήτωσαν b, κριτήθωσαν lh
(-ζέσθων] Ho), εἰς τὸ δικαστήριον ἀπαξάσθωσαν ἐμέ Chalc.
ὀλίγον] οὐδαμῶς ChisCr(hic -γου]) Cant.2PaChalc.
μοι μέλει] μοι φροντίς ἐστι ChisRegLbh ὑπάρχει Va, φροντὶς ἡμῖν
Cr, διὰ φροντίδος ἐστί μοι Cant.2.
εἴπερ] ἐάνπερ Cr, ἐάν VaChalcHo, ἄν b, ἐπεί Lb, ἐπειδή Chalch.
λέγειν] ἀντιλέγειν Pa, ῥητορεύειν ChisRegh.
τάχα] ἴσως ChisCrl, ταχέως Palh.
εἴσομαι] προσμαθήσομαι Chalc.
φροντιστήριον] σχολεῖον ChisRegCr, τὴν θύραν τοῦ διδασκαλείου
Cant.2, διδασκαλεῖον Lbh.
ἠμί] φημί, ἐνίημι Vict.
παῖ (alt.)] καλῶ σε l.
ἀσπάζομαι] φιλῶ Cr, χαιρετῶ Cant.2.
ἔοικέ τι δωρεῖσθαι τῷ
Σωκράτει ὁ Στρεψιάδης μισθοῦ χά-
ριν l·
ἔοικε δεξιοῦσθαι τὸν Σωκράτην ὁ
Στρεψιάδης καὶ δωρεῖσθαι αὐτῷ τι·
δῆλον δὲ καὶ ἐκ τοῦ λέγειν “χρὴ

recentiora) Play sch recent nub, verse 1149d, line 1
ἐπιθαυμάζειν] μετὰ θαύματος δεξιοῦσθαι Chis, δωρεῖσθαι Lb

Chalcb ἡμᾶς b.
τὸν] πρός Cr.
τὸν διδάσκαλον] τῷ διδασκάλῳ b (cf. 1147b).
1365
μοι] ἐμοῦ Cr.

τὸν υἱόν] διὰ ChisCr τὸν υἱόν Chis ἢ ὁ υἱός Cr.
ἐκεῖνον] τὸν ἥττονα Chis, τὸν ἄδικον Cr.
εἶφ'] δήλωσον h.
ἀρτίως] πρὸ μικροῦ Chis, νῦν Cant.2, πρὸ ὀλίγου Cant.2lChalch
(cf. sch.vet. 1149 fin. et Tz1/2 1149b fin.).
εἰσήγαγες] εἰς τὸ φροντιστήριον ChisReg καὶ ἐπιδεικτικῶς ἠγωνί-
σατο πρὸς τὸν δίκαιον λόγον Reg (cf. Th1/2Tr1/2 1149c), εἰσῆξες (sic) εἰς
τὸ
διδασκαλεῖον Lb, εἰσέφερες VaChalc.
ἐπεὶ ὁ τὰ ἄδικα λέγων ἐν τῷ δικαστηρίῳ καὶ νικῶν ἀπατᾷ τοὺς
δικαστάς, οἷς λέγει, καὶ τὸ δίκαιον παρακρούεται, φησίν· ὦ ἀπάτη ἡ
πάντων
βασιλεύουσα, τῶν ἀπατωμένων δηλονότι, καλῶς ἔχει τὰ ἐμά, ἐπεὶ ὁ
Φειδιππίδης
μεμάθηκεν.
⌈ἤγουν h καλῶς ἔχει τὰ περὶ ⌈τοῦ Va Φειδιππίδου ἢ τὰ περὶ ἐμοῦ, ὦ
ἀπάτη πάντων ⌈τῶν ἀπατωμένων δηλονότι Va βασίλισσα, ᾗ χρώμενος ὁ
ἄδικος
λόγος νικᾷ. “πάντων” δέ φησιν αὐτὴν “βασίλισσαν” διὰ τὸ δύνασθαι
⌈πολλάκις
καὶ Va περιγίνεσθαι τῆς ἀληθείας ⌈ἀπατωμένων τῶν δικαίων Va.
Σχόλια στον Αριστοφάνην. Commentarium in nubes (scholia recentiora

790a, line 2
θίζον ἐπαγγελίαν τινὰ καὶ ἐπιλαθόμενόν τινων ῥήσεων καὶ δυσφοροῦν

ἐπὶ
(787) τῇ ἀνευρέσει αὐτῶν. καί φησι· φέρ' ἴδω, τί ἦν; καὶ ὅσα ὁ δαιμόνιος
δαιμονίως μιμούμενος λέγοντα τοῦτον παρεισάγει. παράγει.
ἄπερρ'] φθείρου.
Σώκρατες] δίδαξον.
787] λέγει περὶ τῆς καρδόπης.
οὐκ ... ἀποφθερεῖ] οὐκ
ἀποδράμῃ.
(v.l.) ἀποφθερεῖ] ἀποφθερῇ.
ἐπιλησμότατον ... γερόντιον: ἐπὶ τούτοις εἰσάγεται καὶ
Σωκράτης δυσφορῶν ἐπὶ τῇ ἀφυΐᾳ τοῦ γέροντος, κἀκ τοῦ φροντιστηρίου
αὐτὸν
ἀπελαύνων. φησὶ γάρ· οὐκ ἐς κόρακας καὶ ἐρημίας καὶ χάη ἀποφθερῇ
ἤτοι
1366
πόρρω γεγονὼς ἡμῶν τῆς σχολῆς ἀπορραγῇς τῶν τῇδε ἐπιλησμότατον

καὶ
σκαιότατον γερόντιον. οὔτε δὲ βεστίτζης τις οὕτως ἂν αὐτὸς ἑαυτὸν
ἐμιμήσατο
οὔτε φιλοσοφίδιόν τι κομψολεξιφόρητον αὐτὸ ἑαυτό, ὡς προσφυέστατα
οὗτος
ὁ ἀλιτήριος ἀπομιμεῖται, ὃ ἂν θελήσῃ μιμεῖσθαι. ἐπιλησμότατον μὲν
λέγεται
ἀπὸ τοῦ “ἐπιλήσμη”, ἐπιλησμονέστατον δὲ ἀπὸ τοῦ “ἐπιλήσμων”.
σκαιότατον] ἀμαθέστατον.
οἴμοι: σχετλιάζει καὶ δεινοπαθεῖ τὸ γερόντιον ἐπὶ τῇ εἰς αὐτὸν δικαίᾳ
καταμομφῇ τοῦ Σωκράτους, καί φησιν· οἴμοι, ὁ κακοδαίμων καὶ
δυστυχής,
τί πάθω; ἀπολωλέναι γὰρ μέλλω διὰ τὰ χρέα ἐξ ἄλλου ἄλλῳ τῶν
δανειστῶν
Σούδα Alphabetic letter delta, entry 857, line 9
Δίγνωμος: ὁ ἐπαμφοτερίζων τῇ γνώμῃ.

Διδαξάμενος: τελέσας τι ὑπὲρ ἑτέρου διδασκάλῳ.
Διδάξομαι· Ἀριστοφάνης Νεφέλαις· ἀλλ' εὐξάμενος τοῖς θεοῖσιν
διδάξομαι. ἀντὶ τοῦ διδαχθήσομαι. νῦν μὲν παθητικῶς ἀποδεκτέον,
τουτέστι διδαχθήσομαι. ἔστι δὲ τῶν μέσων, παθητικὸν μὲν γὰρ ἔχει
τὸν σχηματισμόν, ἐνέργειαν δὲ δηλοῖ. εἴποι γὰρ ἂν διδάξομαι τὸν
υἱὸν φιλοσοφεῖν κυριώτερον ἢ διδάξω. διδάξω μὲν γὰρ ὁ διδάσκαλος
ἐρεῖ, διδάξομαι δὲ ὁ πατὴρ καὶ πᾶς ὁ παραδιδοὺς ἕτερον μανθάνειν.
δυνατὸν οὖν καὶ νῦν μὲν εἶναι τὸ αὐτό· ἵν' ᾖ νοούμενον, διδάξομαι,
ἐπεὶ οὐ τὸν υἱόν, ἐμαυτόν. τοῦ μέτρου οὐκ ἐπιτρέποντος εἰπεῖν
ἐμαυτὸν διδάξας, ἔφη αὐτὸς βαδίζων εἰς τὸ φροντιστήριον.
Διδασκαλεῖον: τὸ σχολεῖον. Διδασκάλιον δὲ αὐτὸ τὸ μάθημα.
Διδάσκαλον· ἰδίως διδασκάλους λέγουσι τοὺς ποιητὰς τῶν δι-
θυράμβων ἢ τῶν κωμῳδιῶν ἢ τῶν τραγῳδῶν. καὶ Σοφοκλῆς· οἱ
δ' ἀκοσμοῦντες βροτῶν διδασκάλων λόγοισι γίνονται κακοί.
Διδάσκαλος· κανών· δαίω, τὸ μανθάνω, δαίσω, δαΐσκω, καὶ ἀποβολῇ
τοῦ ι, δάσκω· ἐπειδὴ τὰ εἰς κω κοινολεκτούμενα οὐ θέλουσι δίφθογγον
ἔχειν· ἀναδιπλασιασμῷ διδάσκω, καὶ ἐξ αὐτοῦ διδάσκαλος.
Διδάσκω· αἰτιατικῇ.
Διδαχή: ἀντὶ τοῦ διδασκαλία. Ἡρόδοτος γʹ.
Σούδα Alphabetic letter mu, entry 1216, line 19
στήμης ἀναλόγως εἰς τελειοτάτην ἀγομένη τελείωσιν. ἔνθεν οἱ θεῖοι

1367
καθηγεμόνες ἡμῶν ἐπωνυμιῶν αὐτοὺς ἱερῶν ἠξίωσαν, καὶ οἱ μὲν θερα-

πευτάς, οἱ δὲ μοναχοὺς ὀνομάσαντες, ἐκ τῆς τοῦ θεοῦ καθαρᾶς ὑπ-
ηρεσίας καὶ θεραπείας καὶ τῆς ἀμερίστου καὶ ἑνιαίας ζωῆς ὡς ἑνο-
ποιούσης αὐτοὺς ἐν ταῖς τῶν διαιρετῶν ἱεραῖς συμπτύξεσιν εἰς θεοειδῆ
μονάδα καὶ φιλόθεον τελείωσιν. διὸ καὶ τελεστικὴν αὐτὴν ἡ ἱερὰ
θεσμοθεσία χάριν ἐκάλεσε· καί τινος αὐτοὺς ἠξίωσεν ἀφιερωτικῆς ἐπι-
κλήσεως, οὐχ ἱερατικῆς (ἐκείνη γὰρ ἐπὶ μόναις γίνεται ταῖς ἱερατικαῖς
τάξεσιν), ἀλλ' ἱεραρχικῆς ὑπὸ τῶν ὁσίων ἱερέων τῇ ἱεραρχικῇ τελει-
ουργίᾳ δευτέρως ἱερουργουμένη. περὶ μοναχῶν· ἐκεῖσε δὴ φροντι-
στήριον ἦν ἀνδρῶν φιλοσόφων τὸν βίον· μοναχοὶ δὲ οὗτοι κατονομά-
ζονται, οἷς ἔργον προεκδημεῖν τοῦ σώματος καὶ ζῶντας τεθνάναι καὶ
σώφρονι μανίᾳ τινι μεταφοιτᾶν πρὸς τὰ κρείττονα.
Μόναισος: ὄνομα κύριον.
Σούδα Alphabetic letter phi, entry 734, line 1
Φρονῶ· πῶς οὖν οὗτος ὁ σοφὸς οὐκ ηὔδα τόδε. οὐκ οἶδ'· ἐφ'
οἷς γὰρ οὐ φρονῶ, σιγᾶν φιλῶ.
Φροντιζόντων: συνεστώτων. καὶ Φροντιζόντων, ἀντὶ
τοῦ στυγναζόντων. ἢ σύνοδός τις καὶ θάκος σοφῶν. φροντισταὶ δὲ
ἐκαλοῦντο οἱ περὶ τὸν Σωκράτην διὰ τὸ φροντίζειν περὶ ἀλλήλων καὶ
διὰ τὸ μηδέποτε παύεσθαι φροντίδος. Μεριμνοφροντισταὶ δὲ
καλοῦνται οἱ σοφοί, οἱ Σωκρατικοί. καὶ Φρόντισμα, τὸ σόφισμα.
Φροντίζω· γενικῇ.
Φροντίς: ἀγωνία, καὶ μέριμνα, καὶ φόβος. ὅσην ἀπὼν παρέσχες
ἡμῖν φροντίδα;
Φροντιστήριον: διατριβή, ἢ μοναστήριον· ὅπερ Ἀττικοὶ σεμ-
νεῖον καλοῦσι.
Φρόντων, Ἐμισηνός, ῥήτωρ, γεγονὼς ἐπὶ Σευήρου τοῦ βασι-
λέως ἐν Ῥώμῃ. ἐν δὲ Ἀθήναις ἀντεπαίδευσε Φιλοστράτῳ τῷ πρώτῳ
καὶ Ἀψίνῃ τῷ Γαδαρεῖ. ἐτελεύτησε δὲ ἐν Ἀθήναις, περὶ ξʹ ἔτη
γεγονώς· καὶ τῆς ἀδελφῆς Φροντωνίδος παῖδα ὄντα Λογγῖνον τὸν
κριτικὸν κατέλιπεν κληρονόμον. ἔγραψε δὲ συχνοὺς λόγους.
Σούδα Alphabetic letter phi, entry 738, line 7
Φροῦδα: ἀφανῆ, ἄφαντα. φροῦδα γὰρ αὐτοῖς καὶ ἐς τοὐναν-

τίον περιέστη τὰ τῶν ἐλπίδων. Σοφοκλῆς· ἀλλ' ἐπεὶ πέπαυται,
κάρτ' ἂν εὐτυχεῖν δοκῶ. φρούδου γὰρ ἤδη τοῦ κακοῦ μείων λόγος.
καὶ Φροῦδος, ἀντὶ τοῦ ἐκποδών. παρὰ πολλοῖς δὲ τοὔνομά ἐστι.
1368
Φροῦδος: πρὸ ὁδοῦ· οἱονεὶ ἀπεληλυθώς, ἔκδημος. Ἀπολλόδω-

ρος φροῦδος μὲν ὁ πρὸ ὁδοῦ φησιν ἢ φροῦρος ὁ προορῶν, ἢ ἤδη
ἔξω ὤν. καὶ αὖθις· Φρουρὰς ᾄδων ὀλίγου φροῦδος γεγέ-
νημαι. ἀντὶ τοῦ διαγρυπνῶν περὶ τὴν φρουράν. διχῶς δὲ λέγεται
ἡ γραφή· φρουρὰς ᾄδων καὶ φρουρὰς ἰδών. καὶ τὸ μὲν φρουρὰς
ᾄδων ἀντὶ τοῦ συνεχῶς ᾄδων φρουράς, τὸ δὲ φρουρὰς ἰδὼν ἀντὶ τοῦ
φυλάττων· ἐπειδὴ φύλακες ἦσαν τῶν τοῦ φροντιστηρίου θυρῶν.
φρουρὰς δὲ ᾄδων, ἀντὶ τοῦ ἀγρυπνῶν· οἱ γὰρ φρουροῦντες πρὸς τὸ
ἀποσοβεῖν τὸν ὕπνον καὶ τὴν ἀγρυπνίαν αὐτῶν ᾖδον.
Φρουρά: φυλακή. περὶ τῆς Σπάρτης εἰς φόβον κατέστησε
Λακεδαιμονίους, ὡς καὶ φρουρὰν αὐτοὺς ἐν τῇ πόλει καταστῆσαι.
Φρουρεῖ: φυλάσσει.
Φρουρεῖν ἢ πλουτεῖν: ἐπὶ τῶν κερδαίνειν ἐφιεμένων·
Ἀθηναῖοι γὰρ φρουραῖς διαλαβόντες τοὺς νησιώτας μισθοὺς ἔταξαν
μεγάλους τοῖς φυλάσσουσιν ὑπ' αὐτῶν χορηγεῖσθαι τῶν νησιωτῶν. δι'
ἀτέλειαν οὖν καὶ τὸ ἀταλαιπώρως ἐκ τῶν ἀλλοτρίων ζῆν εἰρῆσθαι, ὡς
δέον ἢ πλουτεῖν τινα ἢ φρουρεῖν.
Thomas Magister Philol., Ecloga nominum et verborum Atticorum

Alphabetic letter phi, pa. 386, line 1
ζουσι τὰ δαιμόνια νύκτωρ ἢ μεθ' ἡμέραν ἐν ταῖς ἐρη-

μίαις ἀπὸ τοῦ ἀέρος λαμβάνοντα μορφὰς, οἵας ἂν ἐ-
θέλωσι. λέγε οὖν φάσμα, ὡς Ἀττικοὶ, καὶ μὴ φάν-
τασμα· φαντάζω δὲ καὶ φαντάζομαι. εὕρηται δὲ καὶ
φαντάζομαι τὸ ἁπλῶς φαίνομαι. Εὐριπίδης ἐν Ὀρέ-
στῃ·
μή τις πολιτῶν ἐν τρίβῳ φαντάζεται,
ἤγουν φαίνεται. λέγεται δὲ φαντάζεσθαι καὶ τὸ ἀνα-
τυποῦσθαι καὶ ἀναπλάττειν, ὡς ἔχει καὶ ἡ φαντασία
καὶ τὸ φανταστικὸν πνεῦμα.
Φροντιστήρια τὰ διδασκαλεῖα τῶν φιλοσόφων. λέγοιντο δ'
ἂν οὕτω καὶ τὰ παρ' ἡμῖν μοναστήρια, ὡς τῆς ὄντως
φιλοσοφίας ἐνταυθοῖ μελετωμένης.
Φωνή λογογράφοι, αὐδή δὲ ποιηταί.
Φορὸς ἄνεμος ὁ τοῖς πλέουσι δεξιός· καὶ φορὸς ἡ συκῆ
σύκων ἤγουν φορὰν σύκων ἔχουσα. καὶ γῆ φορὸς καρ-
πῶν, ὅθεν καὶ πάμφορος γῆ ἡ πάντα φέρουσα.
Φορά ῥητόρων καὶ ἄλλων τινῶν· καὶ φορά ἡ εἰσφορά.
Λιβάνιος ἐν ἐπιστολῇ· ἔπειθ' ὑπὲρ ἀρχαίας ἐν-
οχλεῖται φορᾶς. καὶ πάλιν ἐν ἐπιστολῇ·
1369
Διδασκαλείον
Λεξικόν Δημητράκου τόμος Δ΄.σελ. 1981- 1982
TLG Texts doing_search φροντιστηρ tlg Go
UTF-8 search TLG Texts
Θουκυδίδης ιστορίαι. Book 7, cha. 29, sec. 5, line 3
...ἀσθενοῦς ὄντος καὶ ἔστιν ᾗ καὶ πεπτωκότος, τοῦ δὲ βραχέος

ᾠκοδομημένου, καὶ πυλῶν ἅμα διὰ τὴν ἄδειαν ἀνεῳγμένων.
ἐσπεσόντες δὲ οἱ Θρᾷκες ἐς τὴν Μυκαλησσὸν τάς τε οἰκίας
καὶ τὰ ἱερὰ ἐπόρθουν καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἐφόνευον φειδόμενοι
οὔτε πρεσβυτέρας οὔτε νεωτέρας ἡλικίας, ἀλλὰ πάντας ἑξῆς,
ὅτῳ ἐντύχοιεν, καὶ παῖδας καὶ γυναῖκας κτείνοντες, καὶ
προσέτι καὶ ὑποζύγια καὶ ὅσα ἄλλα ἔμψυχα ἴδοιεν· τὸ γὰρ
γένος τὸ τῶν Θρᾳκῶν ὁμοῖα τοῖς μάλιστα τοῦ βαρβαρικοῦ,
ἐν ᾧ ἂν θαρσήσῃ, φονικώτατόν ἐστιν. καὶ τότε ἄλλη τε
ταραχὴ οὐκ ὀλίγη καὶ ἰδέα πᾶσα καθειστήκει ὀλέθρου, καὶ
ἐπιπεσόντες διδασκαλείῳ παίδων, ὅπερ μέγιστον ἦν αὐτόθι
καὶ ἄρτι ἔτυχον οἱ παῖδες ἐσεληλυθότες, κατέκοψαν πάντας·
καὶ ξυμφορὰ τῇ πόλει πάσῃ οὐδεμιᾶς ἥσσων μᾶλλον ἑτέρας
ἀδόκητός τε ἐπέπεσεν αὕτη καὶ δεινή. οἱ δὲ Θηβαῖοι αἰσθό-
μενοι ἐβοήθουν, καὶ καταλαβόντες προκεχωρηκότας ἤδη τοὺς
Θρᾷκας οὐ πολὺ τήν τε λείαν ἀφείλοντο καὶ αὐτοὺς φοβή-
σαντες καταδιώκουσιν ἐπὶ τὸν Εὔριπον καὶ τὴν θάλασσαν,
1370
οὗ αὐτοῖς τὰ πλοῖα ἃ ἤγαγεν ὥρμει. καὶ ἀποκτείνουσιν

αὐτῶν ἐν τῇ ἐσβάσει τοὺς πλείστους οὔτε ἐπισταμένους νεῖν
τῶν τε ἐν τοῖς πλοίοις, ὡς ἑώρων τὰ ἐν τῇ γῇ, ὁρμισάντων
ἔξω τοξεύματος τὰ πλοῖα, ἐπεὶ ἔν γε τῇ ἄλλῃ ἀναχωρήσει
Πλούταρχος Romulus Cha. 28, sec. 5, line 3
πᾶσαν ὑπόνοιαν καὶ διαβολὴν ἀφέντας εὔχεσθαι Κυρίνῳ

καὶ θεοκλυτεῖν ἐκεῖνον.
Ἔοικε μὲν οὖν ταῦτα τοῖς ὑφ' Ἑλλήνων περί τ' Ἀρι-
στέου τοῦ Προικοννησίου καὶ Κλεομήδους τοῦ Ἀστυπα-
λαιέως μυθολογουμένοις. Ἀριστέαν μὲν γὰρ ἔν τινι κνα-
φείῳ τελευτῆσαί φασι, καὶ τὸ σῶμα μετιόντων αὐτοῦ τῶν
φίλων ἀφανὲς οἴχεσθαι· λέγειν δέ τινας εὐθὺς ἐξ ἀπο-
δημίας ἥκοντας ἐντυχεῖν Ἀριστέᾳ τὴν ἐπὶ Κρότωνος πο-
ρευομένῳ. Κλεομήδη δὲ ῥώμῃ καὶ μεγέθει σώματος
ὑπερφυᾶ γενόμενον, ἔμπληκτόν τε τῷ τρόπῳ καὶ μανικὸν
ὄντα, πολλὰ δρᾶν βίαια, καὶ τέλος ἔν τινι διδασκαλείῳ
παίδων τὸν ὑπερείδοντα τὴν ὀροφὴν κίονα πατάξαντα τῇ
χειρὶ κλάσαι μέσον καὶ τὴν στέγην καταβαλεῖν. ἀπολο-
μένων δὲ τῶν παίδων διωκόμενον, εἰς κιβωτὸν καταφυ-
γεῖν μεγάλην καὶ τὸ πῶμα κατακλείσαντα συνέχειν
ἐντός, ὥστ' ἀποσπάσαι μὴ δύνασθαι πολλοὺς ὁμοῦ βια-
ζομένους· κατασχίσαντας δὲ τὴν κιβωτόν, οὔτε ζῶντα
τὸν ἄνθρωπον εὑρεῖν οὔτε νεκρόν. ἐκπλαγέντας οὖν ἀπο-
στεῖλαι θεοπρόπους εἰς Δελφούς, οἷς τὴν Πυθίαν εἰπεῖν
Πλούταρχος Lycurgus Cha. 12, sec. 4, line 2
πνεῖν ὁπότε θύσας τις ἢ κυνηγῶν ὀψίσειε, τοὺς

δὲ ἄλλους ἔδει παρεῖναι. καὶ μέχρι γε πολλοῦ
τὰς συσσιτήσεις ἀκριβῶς διεφύλαττον. Ἄγιδος
γοῦν τοῦ βασιλέως, ὡς ἐπανῆλθεν ἀπὸ τῆς στρα-
τείας καταπεπολεμηκὼς Ἀθηναίους, βουλομένου
παρὰ τῇ γυναικὶ δειπνεῖν καὶ μεταπεμπομένου
τὰς μερίδας, οὐκ ἔπεμψαν οἱ πολέμαρχοι, τοῦ
δὲ μεθ' ἡμέραν ὑπ' ὀργῆς μὴ θύσαντος ἣν ἔδει
θυσίαν, ἐζημίωσαν αὐτόν.
Εἰς δὲ τὰ συσσίτια καὶ παῖδες ἐφοίτων, ὥσπερ
1371
εἰς διδασκαλεῖα σωφροσύνης ἀγόμενοι, καὶ λόγων

ἠκροῶντο πολιτικῶν καὶ παιδευτὰς ἐλευθερίας
ἑώρων, αὐτοί τε παίζειν εἰθίζοντο καὶ σκώπτειν
ἄνευ βωμολοχίας καὶ σκωπτόμενοι μὴ δυσχεραί-
νειν. σφόδρα γὰρ ἐδόκει καὶ τοῦτο Λακωνικὸν
εἶναι, σκώμματος ἀνέχεσθαι· μὴ φέροντα δὲ ἐξῆν
παραιτεῖσθαι, καὶ ὁ σκώπτων ἐπέπαυτο.
Πλούταρχος Camillus Cha. 10, sec. 1, line 5
λιόρκει, τὸ μὲν ἑλεῖν οὐ μικρὸν ἔργον οὐδὲ χρόνου τοῦ

τυχόντος ἡγούμενος, ἄλλως δὲ τρίβειν τοὺς πολίτας καὶ
περισπᾶν βουλόμενος, ὡς μὴ σχολάζοιεν οἴκοι καθήμε-
νοι δημαγωγεῖσθαι καὶ στασιάζειν. ἐπιεικῶς γὰρ ἀεὶ
φαρμάκῳ τούτῳ χρώμενοι διετέλουν, ὥσπερ ἰατροὶ τὰ
ταρακτικὰ πάθη τῆς πολιτείας ἔξω τρέποντες.
Οὕτως δὲ τῆς πολιορκίας κατεφρόνουν οἱ Φαλέριοι
τῷ πανταχόθεν ἐξωχυρῶσθαι πιστεύοντες, ὥστε πλὴν
τῶν τὰ τείχη φυλασσόντων τοὺς ἄλλους ἐν ἱματίοις κατὰ
τὴν πόλιν ἀναστρέφεσθαι, τοὺς δὲ παῖδας αὐτῶν εἴς τε
τὰ διδασκαλεῖα φοιτᾶν καὶ παρὰ τὰ τείχη περιπατήσον-
τας καὶ γυμνασομένους ὑπὸ τοῦ διδασκάλου καταβιβά-
ζεσθαι. κοινῷ γὰρ ἐχρῶντο τῷ διδασκάλῳ πάντων ὥσπερ
Ἕλληνες οἱ Φαλέριοι, βουλόμενοι συντρέφεσθαι καὶ συν-
αγελάζεσθαι μετ' ἀλλήλων εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς τοὺς παῖδας.
οὗτος οὖν ὁ διδάσκαλος ἐπιβουλεύων τοῖς Φαλερίοις διὰ
τῶν παίδων, ἐξῆγεν αὐτοὺς ἡμέρας ἑκάστης ὑπὸ τὸ τεῖ-
χος ἐγγὺς τὸ πρῶτον, εἶτ' ἀπῆγεν αὖθις εἴσω γυμνασα-
μένους. ἐκ δὲ τούτου κατὰ μικρὸν ὑπάγων εἴθισε θαρρεῖν
ὡς πολλῆς οὔσης ἀδείας, καὶ τέλος ἔχων ἅπαντας εἰς
τοὺς προφύλακας τῶν Ῥωμαίων ἐνέβαλε καὶ παρέδωκεν,
Πλούταρχος Camillus Cha. 38, sec. 4, line 5
βουλομένων καὶ δεομένων, ἐάσας τοὺς ἄλλους προσείλετο

Λεύκιον Φούριον, οὐδενὸς ἂν προσδοκήσαντος. ἐκεῖνος
γὰρ ἦν ὁ παρὰ γνώμην τοῦ Καμίλλου διαγωνίσασθαι
προθυμηθεὶς ἔναγχος καὶ δυστυχήσας περὶ τὴν μάχην·
ἀλλὰ βουλόμενος ὡς ἔοικεν ἀποκρύψαι τὴν συμφορὰν
καὶ τὴν αἰσχύνην ἀπαλλάξαι τοῦ ἀνδρός, ἀντὶ πάντων
1372
τοῦτον προῆγεν. οἱ δὲ Τουσκλανοὶ τὴν ἁμαρτίαν ἐπαν-

ορθούμενοι πανούργως, ἤδη βαδίζοντος ἐπ' αὐτοὺς τοῦ
Καμίλλου, τὸ μὲν πεδίον ἀνθρώπων ὡς ἐν εἰρήνῃ γεωρ-
γούντων καὶ νεμόντων ἐνέπλησαν, τὰς δὲ πύλας εἶχον
ἀνεῳγμένας καὶ τοὺς παῖδας ἐν τοῖς διδασκαλείοις μαν-
θάνοντας, τοῦ δὲ δήμου τὸ μὲν βάναυσον ἐπὶ τῶν ἐργα-
στηρίων ἑωρᾶτο περὶ τὰς τέχνας, τὸ δ' ἀστεῖον ἐπὶ τῆς
ἀγορᾶς ἐν ἱματίοις, οἱ δ' ἄρχοντες περιῄεσαν σπουδῇ
καταλύσεις τοῖς Ῥωμαίοις ἐπαγγέλλοντες, ὡς οὐδὲν κα-
κὸν προσδοκῶντες οὐδὲ συνειδότες. τούτων δὲ πραττο-
μένων ἀπιστεῖν μὲν οὐκ ἐπῄει τῷ Καμίλλῳ τὴν προ-
δοσίαν, οἰκτίρας δὲ τὴν ἐπὶ τῇ προδοσίᾳ μετάνοιαν αὐ-
τῶν, ἐκέλευσε πρὸς τὴν σύγκλητον ἐλθόντας παραιτεῖ-
σθαι τὴν ὀργήν, καὶ παραιτουμένους συνέπραξεν αὐτὸς
ἀφεθῆναί τε τὴν πόλιν αἰτίας πάσης καὶ μεταλαβεῖν ἰσο
Πλούταρχος Alcibiades Cha. 7, sec. 1, line 2
οὐ μόνον ἀμαυρώσοντα τοὺς ἄλλους στρατηγοὺς καὶ δημα-

γωγοὺς εὐθύς, ἀλλὰ καὶ τὴν Περικλέους δύναμιν ἐν τοῖς
Ἕλλησι καὶ δόξαν ὑπερβαλούμενον. ὥσπερ οὖν ὁ σίδηρος
ἐν τῷ πυρὶ μαλασσόμενος αὖθις ὑπὸ τοῦ ψυχροῦ
πυκνοῦται καὶ σύνεισι τοῖς μορίοις εἰς ἑαυτόν, οὕτως ἐκεῖ-
νον ὁ Σωκράτης θρύψεως διάπλεων καὶ χαυνότητος ὁσά-
κις ἀναλάβοι, πιέζων τῷ λόγῳ καὶ συστέλλων ταπεινὸν
ἐποίει καὶ ἄτολμον, ἡλίκων ἐνδεής ἐστι καὶ ἀτελὴς πρὸς
ἀρετὴν μανθάνοντα.
Τὴν δὲ παιδικὴν ἡλικίαν παραλλάσσων ἐπέστη γραμ-
ματοδιδασκαλείῳ καὶ βιβλίον ᾔτησεν Ὁμηρικόν. εἰπόντος
δὲ τοῦ διδασκάλου μηδὲν ἔχειν Ὁμήρου, κονδύλῳ καθι-
κόμενος αὐτοῦ παρῆλθεν. ἑτέρου δὲ φήσαντος ἔχειν Ὅμη-
ρον ὑφ' ἑαυτοῦ διωρθωμένον, “εἶτα” ἔφη “γράμματα διδά-
σκεις Ὅμηρον ἐπανορθοῦν ἱκανὸς ὤν, οὐχὶ τοὺς νέους
παιδεύεις;” Περικλεῖ δὲ βουλόμενος ἐντυχεῖν, ἐπὶ θύρας
ἦλθεν αὐτοῦ. πυθόμενος δὲ μὴ σχολάζειν, ἀλλὰ σκοπεῖν
καθ' ἑαυτὸν ὅπως ἀποδώσει λόγον Ἀθηναίοις, ἀπιὼν ὁ
Ἀλκιβιάδης, “εἶτα” ἔφη “βέλτιον οὐκ ἦν σκοπεῖν αὐτὸν
ὅπως οὐκ ἀποδώσει [λόγον Ἀθηναίοις];”
Ἔτι δὲ μειράκιον ὢν ἐστρατεύσατο τὴν εἰς Ποτείδαιαν...
Πλούταρχος Timoleon Cha. 34, sec. 4, line 4

1373
ἐποιήσαντο πρὸς αὐτὸν δεηθέντες, ὥστε τὴν ἐντὸς τοῦ Λύκου χώραν
ἔχειν,
[καὶ] τοῖς βουλομένοις ἐξ αὐτῆς μετοικεῖν πρὸς Συρακοσίους χρήματα
καὶ
γενεὰς ἀποδιδόντες, καὶ τοῖς τυράννοις ἀπειπάμενοι τὴν συμμαχίαν. Μά-
μερκος δὲ δυσθυμῶν ταῖς ἐλπίσιν, ἔπλει μὲν εἰς Ἰταλίαν, ὡς Λευκανοὺς
ἐπάξων Τιμολέοντι καὶ Συρακοσίοις· ἐπεὶ δ' ἀποστρέψαντες οἱ σὺν αὐτῷ
τὰς τριήρεις καὶ πλεύσαντες εἰς Σικελίαν τῷ Τιμολέοντι τὴν Κατάνην
παρέδωκαν, ἀναγκασθεὶς καὶ αὐτὸς εἰς Μεσσήνην κατέφυγε πρὸς
Ἵππωνα
τὸν τυραννοῦντα τῆς πόλεως. ἐπελθόντος δὲ τοῦ Τιμολέοντος αὐτοῖς καὶ
πολιορκοῦντος ἔκ τε γῆς καὶ θαλάττης, ὁ μὲν Ἵππων ἀποδιδράσκων ἐπὶ
νεὼς ἥλω, καὶ παραλαβόντες αὐτὸν οἱ Μεσσήνιοι, καὶ τοὺς παῖδας ἐκ
τῶν διδασκαλείων ὡς ἐπὶ θέαμα κάλλιστον τὴν τοῦ τυράννου τιμωρίαν
ἀγαγόντες εἰς θέατρον, ᾐκίσαντο καὶ διέφθειραν· ὁ δὲ Μάμερκος ἑαυτὸν
Τιμολέοντι παρέδωκεν ἐπὶ τῷ δίκην ὑποσχεῖν ἐν Συρακοσίοις μὴ κατηγο-
ροῦντος Τιμολέοντος. ἀχθεὶς δ' εἰς τὰς Συρακούσας καὶ παρελθὼν εἰς τὸν
δῆμον, ἐπεχείρει μέν τινα συγκείμενον ἐκ παλαιοῦ λόγον ὑπ' αὐτοῦ διεξ-
ιέναι, θορύβοις δὲ περιπίπτων καὶ τὴν ἐκκλησίαν ὁρῶν ἀπαραίτητον, ἔθει
ῥίψας τὸ ἱμάτιον διὰ μέσου τοῦ θεάτρου, καὶ πρός τι τῶν βάθρων δρόμῳ
φερόμενος, συνέρρηξε τὴν κεφαλὴν ὡς ἀποθανούμενος. οὐ μὴν ἔτυχέ γε
ταύτης τῆς τελευτῆς, ἀλλ' ἔτι ζῶν ἀπαχθεὶς ἥνπερ οἱ λῃσταὶ δίκην ἔδωκε.
Τὰς μὲν οὖν τυραννίδας ὁ Τιμολέων τοῦτον τὸν τρόπον
Πλούταρχος Sertorius Cha. 14, sec. 4, line 3
ἀφαιρῶν τὸ μανικὸν καὶ θηριῶδες αὐτῶν τῆς ἀλκῆς ἀντὶ λῃστηρίου

μεγάλου στρατὸν ἐποιεῖτο τὴν δύναμιν. ἔτι δ' ἀργύρῳ χρώμενος ἀφει-
δῶς καὶ χρυσῷ κράνη τε κατεκόσμει καὶ θυρεοὺς αὐτῶν διεποίκιλλε, καὶ
χλαμύσιν ἀνθιναῖς καὶ χιτῶσι χρῆσθαι διδάσκων, καὶ χορηγῶν εἰς
ταῦτα καὶ συμφιλοκαλῶν, ἐδημαγώγει. μάλιστα δ' εἷλεν αὐτοὺς τὰ τῶν
παίδων· τοὺς γὰρ εὐγενεστάτους ἀπὸ τῶν ἐθνῶν συναγαγὼν εἰς Ὄσκαν
πόλιν μεγάλην, διδασκάλους ἐπιστήσας Ἑλληνικῶν τε καὶ Ῥωμαϊκῶν
μαθημάτων, ἔργῳ μὲν ἐξωμηρεύσατο, λόγῳ δ' ἐπαίδευεν, ὡς ἀνδράσι
γενομένοις πολιτείας τε μεταδώσων καὶ ἀρχῆς. οἱ δὲ πατέρες ἥδοντο
θαυμαστῶς, τοὺς παῖδας ἐν περιπορφύροις ὁρῶντες μάλα κοσμίως φοι-
τῶντας εἰς τὰ διδασκαλεῖα, καὶ τὸν Σερτώριον ὑπὲρ αὐτῶν μισθοὺς
τελοῦν-
τα, καὶ πολλάκις ἀποδείξεις λαμβάνοντα, καὶ γέρα τοῖς ἀξίοις νέμοντα,
καὶ τὰ χρυσᾶ περιδέραια δωρούμενον ἃ Ῥωμαῖοι βούλλας καλοῦσιν.
1374
ἔθους δ' ὄντος Ἰβηρικοῦ τοὺς περὶ τὸν ἄρχοντα τεταγμένους συναπο-
θνῄσκειν αὐτῷ πεσόντι, καὶ τοῦτο τῶν ἐκεῖ βαρβάρων κατάσπεισιν
ὀνομα-
ζόντων, τοῖς μὲν ἄλλοις ἡγεμόσιν ὀλίγοι τῶν ὑπασπιστῶν καὶ τῶν ἑταί-
ρων, Σερτωρίῳ δὲ πολλαὶ μυριάδες ἀνθρώπων κατεσπεικότων ἑαυτοὺς
ἠκολούθουν. λέγεται δὲ πρός τινι πόλει τροπῆς γενομένης καὶ τῶν πολε-
μίων ἐπικειμένων, τοὺς Ἴβηρας ἀμελήσαντας αὑτῶν τὸν Σερτώριον
σῴζειν καὶ τοῖς ὤμοις ἐπαραμένους ἄλλους ὑπὲρ ἄλλων ἀνακουφίσαι
Πλούταρχος Cicero Cha. 2, sec. 2, line 5
Τεχθῆναι δὲ Κικέρωνα λέγουσιν ἀνωδύνως καὶ ἀπό-

νως λοχευθείσης αὐτοῦ τῆς μητρὸς ἡμέρᾳ τρίτῃ τῶν νέων
Καλανδῶν, ἐν ᾗ νῦν οἱ ἄρχοντες εὔχονται καὶ θύουσιν
ὑπὲρ τοῦ ἡγεμόνος. τῇ δὲ τίτθῃ φάσμα δοκεῖ γενέσθαι
καὶ προειπεῖν ὡς ὄφελος μέγα πᾶσι Ῥωμαίοις ἐκτρε-
φούσῃ. ταῦτα δ' ἄλλως ὀνείρατα καὶ φλύαρον εἶναι δοκοῦν-
τα ταχέως αὐτὸς ἀπέδειξε μαντείαν ἀληθινὴν ἐν ἡλικίᾳ
τοῦ μανθάνειν γενόμενος καὶ δι' εὐφυΐαν ἐκλάμψας καὶ
λαβὼν ὄνομα καὶ δόξαν ἐν τοῖς παισίν, ὥστε τοὺς πατέρας
αὐτῶν ἐπιφοιτᾶν τοῖς διδασκαλείοις, ὄψει τε βουλομένους
ἰδεῖν τὸν Κικέρωνα καὶ τὴν ὑμνουμένην αὐτοῦ περὶ τὰς
μαθήσεις ὀξύτητα καὶ σύνεσιν ἱστορῆσαι, τοὺς δ' ἀγροι-
κοτέρους ὀργίζεσθαι τοῖς υἱέσιν, ὁρῶντας ἐν ταῖς ὁδοῖς
τὸν Κικέρωνα μέσον αὑτῶν ἐπὶ τιμῇ λαμβάνοντας. γενό-
μενος δ', ὥσπερ ὁ Πλάτων (resp. 475 b) ἀξιοῖ τὴν φιλομαθῆ
καὶ φιλόσοφον φύσιν, οἷος ἀσπάζεσθαι πᾶν μάθημα καὶ
μηδὲν λόγου μηδὲ παιδείας ἀτιμάζειν εἶδος, ἐρρύη πως
προθυμότερον ἐπὶ ποιητικήν, καί τι καὶ διασῴζεται ποιη-
μάτιον ἔτι παιδὸς αὐτοῦ Πόντιος Γλαῦκος,
Πλούταρχος Brutus Cha. 9, sec. 1, line 4
Κάσσιος μὲν ἀγορανομεῖν μέλλων παρεσκευάσατο, Καῖσαρ δὲ καταληφ-

θέντας ἐν Μεγάροις, ὅθ' ἡ πόλις ἥλω διὰ Καλήνου, κατέσχε. ταῦτα τὰ
θηρία συμφορὰν λέγεται μεγάλην γενέσθαι Μεγαρεῦσιν. οἱ μὲν γὰρ ἤδη
τῆς πόλεως καταλαμβανομένης διέσπασαν τὰ κλεῖθρα καὶ τοὺς δεσμοὺς
ἀνῆκαν, ὡς ἐμποδὼν εἴη τὰ θηρία τοῖς ἐπιφερομένοις, τὰ δ' ὤρουσεν εἰς
αὐτοὺς ἐκείνους καὶ διαθέοντας ἀνόπλους ἥρπασεν, ὥστε καὶ τοῖς πολε-
μίοις τὴν ὄψιν οἰκτρὰν γενέσθαι.
Τῷ δ' οὖν Κασσίῳ ταύτην μάλιστά φασιν αἰτίαν ὑπάρξαι τῆς ἐπι-
βουλῆς, οὐκ ὀρθῶς λέγοντες. ἐξ ἀρχῆς γὰρ ἐνῆν τῇ φύσει τοῦ Κασσίου
δυσμένειά τις καὶ χαλεπότης πρὸς τὸ γένος τῶν τυράννων, ὡς ἐδήλωσεν
1375
ἔτι παῖς ὢν βαδίζων εἰς ταὐτὸ τῷ τοῦ Σύλλα παιδὶ Φαύστῳ

διδασκαλεῖον.
ὁ μὲν γὰρ ἐν τοῖς παισὶ μεγαληγορῶν τὴν τοῦ πατρὸς ἐπῄνει μοναρχίαν,
ὁ δὲ Κάσσιος ἐπαναστὰς κονδύλους ἐνέτριβεν αὐτῷ. βουλομένων δὲ τῶν
ἐπιτρόπων τοῦ Φαύστου καὶ οἰκείων ἐπεξιέναι καὶ δικάζεσθαι, Πομπήϊος
ἐκώλυσε καὶ συναγαγὼν εἰς ταὐτὸ τοὺς παῖδας ἀμφοτέρους ἀνέκρινε περὶ
τοῦ πράγματος. ἔνθα δὴ λέγεται τὸν Κάσσιον εἰπεῖν· “ἄγε δὴ ὦ Φαῦστε,

τόλμησον ἐναντίον τούτου φθέγξασθαι τὸν λόγον ἐκεῖνον ἐφ' ᾧ παρωξύν-
θην, ἵνα σου πάλιν ἐγὼ συντρίψω τὸ στόμα.”
Τοιοῦτος μὲν ὁ Κάσσιος· Βροῦτον δὲ πολλοὶ μὲν λόγοι παρὰ τῶν
συνήθων, πολλαῖς δὲ φήμαις καὶ γράμμασιν ἐξεκαλοῦντο καὶ παρώρμων
ἐπὶ τὴν πρᾶξιν οἱ πολῖται. τῷ μὲν γὰρ ἀνδριάντι τοῦ προπάτορος
Βρούτου,
Πλούταρχος Quomodo adolescens poetas audire debeat (14d-37b)

Stephanus pa. 35, sec. F, line 10
Καὶ μὴν ὥσπερ ἐπάνω πρὸς τὰ φαῦλα καὶ

βλαβερὰ ποιήματα λόγους καὶ γνώμας ἀντι-
τάττοντες ἐνδόξων καὶ πολιτικῶν ἀνδρῶν ἐδοκοῦμεν
ἀφιστάναι καὶ ἀνακρούειν τὴν πίστιν, οὕτως ὅ τι ἂν
ἀστεῖον εὕρωμεν παρ' αὐτοῖς καὶ χρηστόν, ἐκτρέφειν
χρὴ καὶ αὔξειν ἀποδείξεσι καὶ μαρτυρίαις φιλο-
σόφοις, ἀποδιδόντας τὴν εὕρεσιν ἐκείνοις. καὶ γὰρ
δίκαιον καὶ ὠφέλιμον, ἰσχὺν τῆς πίστεως καὶ ἀξίωμα
προσλαμβανούσης, ὅταν τοῖς ἀπὸ σκηνῆς λεγομένοις
καὶ πρὸς λύραν ᾀδομένοις καὶ μελετωμένοις ἐν διδα-
σκαλείῳ τὰ Πυθαγόρου δόγματα καὶ τὰ Πλάτωνος
ὁμολογῇ, καὶ τὰ Χίλωνος παραγγέλματα καὶ τὰ
Βίαντος ἐπὶ τὰς αὐτὰς ἄγῃ γνώμας ἐκείνοις τοῖς
παιδικοῖς ἀναγνώσμασιν. ὅθεν οὐ παρέργως ὑπο-
δεικτέον ὅτι τὸ μὲν
Πλούταρχος De recta ratione audiendi (37b-48d)

Stephanus pa. 42, sec. A, line 7
καὶ λαβοῦσαί τι τῶν χρησίμων ἀποπέτονται πρὸς τὸ

οἰκεῖον ἔργον. οὕτως οὖν δεῖ τὸν φιλότεχνον καὶ
καθαρὸν ἀκροατὴν τὰ μὲν ἀνθηρὰ καὶ τρυφερὰ τῶν
1376
ὀνομάτων καὶ τῶν πραγμάτων τὰ δραματικὰ καὶ

πανηγυρικὰ κηφήνων βοτάνην σοφιστιώντων ἡγού-
μενον ἐᾶν, αὐτὸν δὲ τῇ προσοχῇ καταδυόμενον εἰς
τὸν νοῦν τοῦ λόγου καὶ τὴν διάθεσιν τοῦ λέγοντος
ἕλκειν ἀπ' αὐτῆς τὸ χρήσιμον καὶ ὠφέλιμον, μεμνη-
μένον ὡς οὐκ εἰς θέατρον οὐδ' ᾠδεῖον ἀλλ' εἰς
Σχολὴν καὶ διδασκαλεῖον ἀφῖκται, τῷ λόγῳ τὸν βίον
ἐπανορθωσόμενος. ὅθεν δὴ καὶ ποιητέον ἐπίσκεψιν
καὶ κρίσιν τῆς ἀκροάσεως ἐξ αὑτοῦ καὶ τῆς περὶ
αὑτὸν διαθέσεως, ἀναλογιζόμενον εἴ τι τῶν παθῶν
γέγονε μαλακώτερον, εἴ τι τῶν ἀνιαρῶν κουφότερον,
εἰ θάρσος εἰ φρόνημα βέβαιον, εἰ πρὸς ἀρετὴν καὶ
τὸ καλὸν ἐνθουσιασμός. οὐ γὰρ ἐκ κουρείου μὲν
ἀναστάντα δεῖ τῷ κατόπτρῳ παραστῆναι καὶ τῆς
κεφαλῆς ἅψασθαι, τὴν περικοπὴν τῶν τριχῶν ἐπι-
σκοποῦντα καὶ τῆς κουρᾶς τὴν διαφοράν, ἐκ δὲ
ἀκροάσεως ἀπιόντα καὶ σχολῆς οὐκ εὐθὺς ἀφορᾶν
Πλούταρχος Conjugalia praecepta (138a-146a)

φαίνεσθαι τοῦ σώματος μὴ βλεπομένου τὸ σῶφρον

αὐτῆς καὶ ἴδιον τῷ ἀνδρὶ καὶ τεταγμένον καὶ
φιλόστοργον.
Ὁ Πλάτων τοῖς πρεσβύταις μᾶλλον παρῄνει
“αἰσχύνεσθαι τοὺς νέους,” ἵνα κἀκεῖνοι πρὸς
αὐτοὺς αἰδημόνως ἔχωσιν· “ὅπου” γὰρ “ἀναι-
σχυντοῦσι γέροντες,” οὐδεμίαν αἰδῶ τοῖς νέοις
οὐδ' εὐλάβειαν ἐγγίγνεσθαι. τούτου δεῖ μεμνη-
μένον τὸν ἄνδρα μηδένα μᾶλλον αἰδεῖσθαι τῆς
γυναικός, ὡς τὸν θάλαμον αὐτῇ διδασκαλεῖον
εὐταξίας ἢ ἀκολασίας γενησόμενον. ὁ δὲ τῶν
αὐτῶν ἡδονῶν αὐτὸς μὲν ἀπολαύων ἐκείνην δ'
ἀποτρέπων οὐδὲν διαφέρει τοῦ κελεύοντος δια-
μάχεσθαι τὴν γυναῖκα πρὸς τοὺς πολεμίους, οἷς
αὐτὸς ἑαυτὸν παρέδωκε.
Περὶ δὲ φιλοκοσμίας σὺ μέν, ὦ Εὐρυδίκη,
τὰ πρὸς Ἀρίστυλλαν ὑπὸ Τιμοξένας γεγραμμένα
ἀναγνοῦσα πειρῶ διαμνημονεύειν· σὺ δέ, ὦ Πολ-
λιανέ, μὴ νόμιζε περιεργίας ἀφέξεσθαι τὴν γυναῖκα
καὶ πολυτελείας, ἂν ὁρᾷ σε μὴ καταφρονοῦντα
1377
Πλούταρχος Regum et imperatorum apophthegmata [Sp.?] (172b-208a)

Stephanus pa. 186, sec. D, line 9
ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ
Ἀλκιβιάδης ἔτι παῖς ὢν ἐλήφθη λαβὴν ἐν παλαί-

στρᾳ· καὶ μὴ δυνάμενος διαφυγεῖν ἔδακε τὴν χεῖρα τοῦ
καταπαλαίοντος· εἰπόντος δ' ἐκείνου ‘δάκνεις ὡς αἱ γυ-
ναῖκες’, ‘οὐ μὲν οὖν’ εἶπεν ‘ἀλλ' ὡς οἱ λέοντες.’
Ἔχων δὲ κύνα πάγκαλον ἐωνημένον ἑπτακισχιλίων
δραχμῶν ἀπέκοψεν αὐτοῦ τὴν οὐράν ‘ὅπως’ ἔφη ‘τοῦτο
λέγωσιν Ἀθηναῖοι περὶ ἐμοῦ καὶ μηδὲν ἄλλο πολυπρα-
γμονῶσι.’
Προσελθὼν δὲ διδασκαλείῳ ῥαψῳδίαν Ἰλιάδος ᾔτει·
τοῦ δὲ διδασκάλου μηδὲν ἔχειν Ὁμήρου φήσαντος ἐντρίψας
αὐτῷ κόνδυλον παρῆλθεν.
Ἐλθὼν δ' ἐπὶ θύρας τοῦ Περικλέους καὶ πυθόμενος
αὐτὸν μὴ σχολάζειν ἀλλὰ σκοπεῖν, ὅπως ἀποδώσει λόγους
Ἀθηναίοις, ‘οὐ βέλτιον’ ἔφη ‘σκοπεῖν ἦν, ὅπως οὐκ ἀπο-
δώσει;’
Πλούταρχος Aetia Romana et Graeca (263d-304f)

Stephanus pa. 278, sec. E, line 5
ἦ τοὺς μὲν ἐξ ἀρχῆς κατανεμηθέντας ὑπὸ τοῦ Ῥωμύλου

πατέρας ἐκάλουν καὶ πατρικίους, οἷον εὐπατρίδας ὄντας,
πατέρας αὑτῶν ἔχοντας ἀποδεῖξαι· τοὺς δ' ὕστερον ἐπεγ-
γραφέντας ἐκ τῶν δημοτικῶν συγγεγραμμένους πατέρας
ὠνόμασαν;
’Διὰ τί κοινὸς ἦν βωμὸς Ἡρακλέους καὶ Μου-
σῶν;’ ἦ ὅτι γράμματα τοὺς περὶ Εὔανδρον ἐδίδαξεν
Ἡρακλῆς, ὡς Ἰόβας (FHG III p. 470) ἱστόρηκε; καὶ τὸ
πρᾶγμα σεμνὸν ἐνομίζετο, φίλους καὶ συγγενεῖς διδασκόν-
των· ὀψὲ δ' ἤρξαντο μισθοῦ διδάσκειν, καὶ πρῶτος
ἀνέῳξε γραμματοδιδασκαλεῖον Σπόριος Καρβίλιος, ἀπε-
λεύθερος Καρβιλίου τοῦ πρώτου γαμετὴν ἐκβαλόντος.
’Διὰ τί, δυεῖν βωμῶν Ἡρακλέους ὄντων, οὐ
μεταλαμβάνουσι γυναῖκες οὐδὲ γεύονται τῶν ἐπὶ τοῦ
μείζονος θυομένων;’ πότερον ὅτι τῶν ἱερῶν αἱ περὶ τὴν
Καρμένταν ὑστέρησαν, ὑστέρησε δὲ καὶ τὸ Πιναρίων
1378
γένος; ὅθεν εἰργόμενοι τῆς θοίνης ἑστιωμένων τῶν ἄλλων

Πινάριοι προσηγορεύθησαν· ἢ διὰ τὰ μυθολογούμενα
περὶ τοῦ χιτῶνος καὶ τῆς Δηιανείρας;
Πλούταρχος An virtus doceri possit (439a-440c)

σῶμα πλάττουσιν, οὕτω τὸ ἦθος ῥυθμίζουσι τοῖς ἔθεσιν

εἰς ἴχνος τι πρῶτον ἀρετῆς καθιστάντες. καὶ ὁ Λάκων
ἐρωτηθεὶς τί παρέχει παιδαγωγῶν, ‘τὰ καλά’ ἔφη ‘τοῖς
παισὶν ἡδέα ποιῶ.’ καίτοι τί διδάσκουσιν οἱ παιδ-
αγωγοί; κεκυφότας ἐν ταῖς ὁδοῖς περιπατεῖν, ἑνὶ δακτύλῳ
τοῦ ταρίχους ἅψασθαι, δυσὶ τὸν ἰχθῦν | σῖτον κρέας, οὕτω
καθῆσθαι, τὸ ἱμάτιον οὕτως ἀναλαβεῖν. τί οὖν; ὁ
λέγων λειχῆνος ἰατρικὴν εἶναι καὶ παρωνυχίας, πλευρίτι-
δος δὲ καὶ πυρετοῦ καὶ φρενίτιδος μὴ εἶναι, τί διαφέρει
τοῦ λέγοντος ὅτι τῶν μικρῶν καὶ παιδικῶν καθηκόντων
εἰσὶ διδασκαλεῖα καὶ λόγοι καὶ ὑποθῆκαι, τῶν δὲ μεγάλων
καὶ τελείων ἄλογος τριβὴ καὶ περίπτωσίς ἐστιν; ὡς γὰρ
ὁ λέγων ὅτι δεῖ κώπην ἐλαύνειν μαθόντα κυβερνᾶν δὲ
καὶ μὴ μαθόντα γελοῖός ἐστιν, οὕτως ὁ μὲν τῶν ἄλλων
ἀπολείπων τεχνῶν μάθησιν ἀρετῆς δ' ἀναιρῶν τοὐναντίον
ἔοικε τοῖς Σκύθαις ποιεῖν. ἐκεῖνοι μὲν γάρ, ὥς φησιν
Ἡρόδοτος (IV 2), τοὺς οἰκέτας ἐκτυφλοῦσιν ὅπως παρα-
δῶσιν αὐτοῖς, οὗτος δὲ ταῖς δούλαις καὶ ὑπηρέτισι τέχναις
ὥσπερ ὄμμα τὸν λόγον ἐντιθεὶς τῆς ἀρετῆς ἀφαιρεῖ. καίτοι
γ' ὁ στρατηγὸς Ἰφικράτης πρὸς τὸν Χαβρίου Καλλίαν
ἐρωτῶντα καὶ λέγοντα ‘τίς εἶ; τοξότης;
Πλούταρχος Quaestiones convivales (612c-748d)

παραβάσεσιν αὐτῶν σπουδὴ καὶ παρρησία λίαν ἄκρατός

ἐστι καὶ σύντονος, | ἥ τε πρὸς τὰ σκώμματα καὶ βωμο-
λοχίας εὐχέρεια δεινῶς κατάκορος καὶ ἀναπεπταμένη καὶ
γέμουσα ῥημάτων ἀκόσμων καὶ ἀκολάστων ὀνομάτων·
ἔτι δ' ὥσπερ ἐν τοῖς ἡγεμονικοῖς δείπνοις ἑκάστῳ παρ-
έστηκε τῶν κατακειμένων οἰνοχόος, οὕτω δεήσει γραμμα-
τικὸν ἑκάστῳ τὸ καθ' ἕκαστον ἐξηγεῖσθαι, τίς ὁ Λαισπο-
δίας παρ' Εὐπόλιδι (fr. 102) καὶ ὁ Κινησίας παρὰ Πλά-
τωνι (fr. 184) καὶ ὁ Λάμπων παρὰ Κρατίνῳ (fr. 117.
1379
57. 58), καὶ τῶν κωμῳδουμένων ἕκαστος, ὥστε γραμματο-

διδασκαλεῖον ἡμῖν γενέσθαι τὸ συμπόσιον ἢ κωφὰ καὶ
ἄσημα τὰ σκώμματα διαφέρεσθαι. περὶ δὲ τῆς νέας
κωμῳδίας τί ἂν ἀντιλέγοι τις; οὕτω γὰρ ἐγκέκραται
τοῖς συμποσίοις, ὡς μᾶλλον ἂν οἴνου χωρὶς ἢ Μενάνδρου
διακυβερνῆσαι τὸν πότον. ἥ τε γὰρ λέξις ἡδεῖα καὶ πεζὴ
κατέσπαρται τῶν πραγμάτων, ὡς μήθ' ὑπὸ νηφόντων
καταφρονεῖσθαι μήτ' οἰνωμένους ἀνιᾶν· γνωμολογίαι τε
χρησταὶ καὶ ἀφελεῖς ὑπορρέουσαι καὶ τὰ σκληρότατα τῶν
ἠθῶν ὥσπερ ἐν πυρὶ τῷ οἴνῳ μαλάττουσι καὶ κάμπτουσι
πρὸς τὸ ἐπιεικέστερον· ἥ τε τῆς σπουδῆς πρὸς τὴν παι-
διὰν ἀνάκρασις ἐπ' οὐδὲν ἂν πεποιῆσθαι δόξειεν ἀλλ' ἢ
Πλούταρχος Vitae decem oratorum [Sp.] (832b-852e)

Stephanus pa. 840, sec. E, line 3
τιμαῖς· οὐ μεταλαβὼν δὲ τὸ πέμπτον μέρος τῶν ψήφων

ἔφυγεν εἰς τὴν Ῥόδον, χιλίας δραχμὰς ὑπὲρ τῆς ἥττης οὐ
βουληθεὶς καταθέσθαι. οἱ δ' ἀτιμίας αὐτῷ προστιμηθῆναι
λέγουσιν οὐ θέλοντι ἐξελθεῖν τῆς πόλεως, καὶ ἐλθεῖν εἰς
Ἔφεσον ὡς Ἀλέξανδρον. τοῦ δὲ τελευτήσαντος, ταραχῆς
οὔσης, ἀπάρας εἰς τὴν Ῥόδον ἐνταῦθα Σχολὴν καταστη-
σάμενος ἐδίδασκεν. ἀνέγνω τε τοῖς Ῥοδίοις τὸν κατὰ Κτη-
σιφῶντος λόγον ἐπιδεικνύμενος· θαυμαζόντων δὲ πάντων
εἰ ταῦτ' εἰπὼν ἡττήθη ‘οὐκ ἄν’ ἔφη ‘ἐθαυμάζετε, Ῥόδιοι,
εἰ πρὸς ταῦτα Δημοσθένους λέγοντος ἠκούσατε’. σχολήν
τ' ἐκεῖ προσκατέλιπε, τὸ Ῥοδιακὸν διδασκαλεῖον κληθέν.
ἔπειτα πλεύσας εἰς Σάμον καὶ διατρίβων ἐπὶ τῆς νήσου
ὀλίγον ὕστερον ἐτελεύτησεν. ἐγένετο δ' εὔφωνος, ὡς δῆλον
ἔκ τε ὧν φησι Δημοσθένης (or. 18, 259. 308) καὶ ἐκ τοῦ
Δημοχάρους λόγου. φέρονται δ' αὐτοῦ λόγοι τέσσαρες,
ὅ τε κατὰ Τιμάρχου καὶ ὁ περὶ τῆς παραπρεσβείας καὶ
ὁ κατὰ Κτησιφῶντος, οἳ καὶ μόνοι εἰσὶ γνήσιοι. ὁ γὰρ
ἐπιγραφόμενος Δηλιακὸς οὐκ ἔστιν Αἰσχίνου· ἀπεδείχθη
μὲν γὰρ ἐπὶ τὴν κρίσιν ἀγῶνος τοῦ περὶ τοῦ ἱεροῦ τοῦ
ἐν Δήλῳ συσταθεῖσαν συνήγορος· οὐ μὴν εἶπε τὸν λόγον·
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές. Book 8, Kaibel paragraph 41, line 5
φιλοφρόνως αὐτοὺς οἱ νεανίσκοι αὐτόν τε ὕβρισαν

καὶ δύο θυγατέρας αὐτοῦ ἐπιγάμους. ἐφ' οἷς ἀγανα-
1380
κτήσαντες οἱ Νάξιοι καὶ τὰ ὅπλα ἀναλαβόντες ἐπῆλθον

τοῖς νεανίσκοις, καὶ μεγίστη τότε στάσις ἐγένετο προ-
στατοῦντος τῶν Ναξίων Λυγδάμιδος, ὃς ἀπὸ ταύτης
τῆς στρατηγίας τύραννος ἀνεφάνη τῆς πατρίδος ....’
οὐκ ἄκαιρον δ' εἶναι νομίζω [εἰπεῖν] ἔτι καὶ
αὐτός, ἐπειδήπερ ἐμνήσθην τοῦ κιθαριστοῦ Στρατο-
νίκου, λέξαι τι περὶ τῆς εὐστοχίας αὐτοῦ τῶν ἀπο-
κρίσεων. διδάσκων γὰρ κιθαριστάς, ἐπειδὴ ἐν τῷ
διδασκαλείῳ εἶχεν ἐννέα μὲν εἰκόνας τῶν Μουσῶν,
τοῦ δὲ Ἀπόλλωνος μίαν, μαθητὰς δὲ δύο, πυνθανο-
μένου τινὸς πόσους ἔχοι μαθητάς, ἔφη ‘σὺν τοῖς
θεοῖς δώδεκα.’ εἰς Μύλασα δ' ἐπιδημήσας καὶ κατιδὼν
ναοὺς μὲν πολλούς, ἀνθρώπους δὲ ὀλίγους στὰς ἐν
μέσῃ τῇ ἀγορᾷ ἔφη ‘ἀκούετε, νεῴ.’ Μάχων δ' αὐτοῦ
ἀναγράφει τάδε ἀπομνημονεύματα·
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές. Book 9, Kaibel paragraph 22, line 16
ἀλλὰ πέπλυται τὸ πρᾶγμα, καὶ πάντες σχεδὸν

εἶναι μάγειροί φασιν οὐθὲν εἰδότες·
ὑπὸ τῶν τοιούτων δ' ἡ τέχνη λυμαίνεται.
ἐπεὶ μάγειρον ἂν λάβῃς ἀληθινόν,
ἐκ παιδὸς ὀρθῶς εἰς τὸ πρᾶγμ' εἰσηγμένον
καὶ τὰς δυνάμεις κατέχοντα καὶ τὰ μαθήματα
ἅπαντ' ἐφεξῆς εἰδόθ', ἕτερόν σοι τυχὸν
φανήσεται τὸ πρᾶγμα. τρεῖς ἡμεῖς μόνοι
ἐσμὲν ἔτι λοιποί, Βοιδίων καὶ Χαριάδης
ἐγώ τε· τοῖς λοιποῖς δὲ προσπέρδου. {ΔΗ.} τί φής;
{Α.} ἐγώ; τὸ διδασκαλεῖον ἡμεῖς σῴζομεν
τὸ Σίκωνος· οὗτος τῆς τέχνης ἀρχηγὸς ἦν.
ἐδίδασκεν ἡμᾶς πρῶτον ἀστρολογεῖν ....
ἔπειτα μετὰ ταῦτ' εὐθὺς ἀρχιτεκτονεῖν.
περὶ φύσεως κατεῖχε πάντας τοὺς λόγους·
ἐπὶ πᾶσι τούτοις ἔλεγε τὰ στρατηγικά.
πρὸ τῆς τέχνης ἔσπευδε ταῦθ' ἡμᾶς μαθεῖν.
{ΔΗ.} ἆρα σύ με κόπτειν οἷος εἶ γε, φίλτατε;
{Α.} οὔκ, ἀλλ' ἐν ὅσῳ προσέρχετ' ἐξ ἀγορᾶς ὁ παῖς,
μικρὰ διακινήσω σε περὶ τοῦ πράγματος,
ἵνα τῷ λαλεῖν λάβωμεν εὔκαιρον χρόνον.
1381
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές. (epitome) Vol. 2,1, pa. 165, line 1
τιμώμενος παρὰ τῷ δήμῳ καὶ τοῖς ἄλλοις καὶ τοῖς καθ' ἡμέραν πεμπο-
μένοις. καὶ ὅτε καταβάντες ἐκ τῆς πόλεως τινὲς δυσωνοῖντό τι τῶν πω-
λουμένων, ἔλεγον οἱ πωλοῦντες ὅτι μᾶλλον ἂν ἔλοιντο Τελεσταγόρᾳ
δοῦναι
ἢ τοσούτων ἀναδόσθαι. νεανίσκοι οὖν τινες ὠνούμενοι μέγαν ἰχθύν,
εἰπόντος
τοῦ ἁλιέως τὰ αὐτὰ, λυπηθέντες τῷ πολλάκις ἀκούειν, ἐκώμασαν πρὸς
Τελεσταγόραν, καὶ αὐτόν τε ὑβρίσαν καὶ δύο θυγατέρας αὐτοῦ
ἐπιγάμους.
ἐφ' οἷς ἀγανακτήσαντες οἱ Νάξιοι μεγάλην στάσιν ἐποίησαν,
προστατοῦντος
αὐτῶν Λυγδάμιδος, ὃς ἀπὸ ταύτης τῆς στρατηγίας τῆς πατρίδος
ἐτυράννησεν.

ἱστορεῖ Ἀριστοτέλης, ὅτι εὔστοχος ἦν ἐν ταῖς ἀποκρίσεσιν ὁ
Στρατόνικος.
διδάσκων οὖν ποτε κιθαριστάς, ἐπεὶ ἐν τῷ διδασκαλείῳ εἶχεν ἐννέα μὲν
εἰκόνας Μουσῶν, Ἀπόλλωνος δὲ μίαν, μαθητὰς δὲ δύο, πυνθανομένου
τινος
πόσους ἔχει μαθητάς, ἔφη σὺν τοῖς θεοῖς δώδεκα. εἰς Μύλασσαν ἐπιδη-
μήσας καὶ ἰδὼν ναοὺς πολλούς, ἀνθρώπους δ' ὀλίγους, στὰς ἐν μέσῃ τῇ
ἀγορᾷ ἔφη· ἀκούετε, νεῴ. ἀπεδήμησεν εἰς Πέλλαν ποτε, ἀκηκοὼς δ' ἔμ-
προσθεν παρὰ πλειόνων σπληνικοὺς εἶναι πολλοὺς ἐν τῇ πόλει.
καταμαθὼν
δὲ πολλοὺς γυμναζομένους κομψῶς τό τε χρῶμα καὶ σῶμα ἠσκηκότας,
διαμαρτάνειν ἔφασκε τοὺς εἰρήκοτας. αὐτὸ ἰδὼν δέ, ἡνίκα ἐξῄει, τινὰ τῆς
κοιλίας τὸν σπλῆνα ἔχοντα διπλασίονα ἔφη· καθημένος ἐνθάδε οὗτος
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές. (epitome) Vol. 2,2, pa. 8, line 19
ἕστηκε καὶ τὸ πρᾶγμ' ἐδέξατο. πολέμιός ἐστι πᾶς ὁ συμπίνων ὄχλος.

πίνει γὰρ ἁθρόος οὗτος· εἰσελήλυθεν, ἐκ πεντεκαίδεχ' ἡμερῶν
προηλπικὼς
τὸ δεῖπνον, ὁρμῆς μεστός, ἐκλελυμένος, τηρῶν πότ' ἐπὶ τὰς χεῖρας οἴσει
τις. ὁ δὲ παρὰ Σώφρονι μάγειρος κληθεὶς εἰς γάμον φησὶ πρὸς τὸν μα-
θητήν· ἐμὸς εἶ μαθητὴς καὶ μάγειρος οὐ κακός. ὁ καιρὸς εὐκτός· ὠφελοῦ.
φιλάργυρος ὁ γέρων, ὁ μισθὸς μικρός· εἴ σε λήψομαι νῦν καὶ

κατεσθίοντα
καὶ τοὺς ἄνθρακας, ἀπόλωλας. καὶ παρὰ Σωσιπάτρῳ μάγειρός φησιν· οὐκ
1382
εὐκαταφρόνητος ἡμῶν ἡ τέχνη, ἀλλὰ πέπαυται τὸ πρᾶγμα, καὶ πάντες

σχεδὸν εἶναι μάγειροί φασιν οὐδὲν εἰδότες· εἶτά φησιν ὅτι καὶ τρεῖς ἡμεῖς
ἐσμέν, Βοιδίων, Χαριάδης, ἐγώ τε. τοῖς λοιποῖς δὲ προσπέρδου. οἳ τὸ
διδας-
καλεῖον σώζομεν τὸ Σίκωνος, ὃς τῆς τέχνης ἀρχηγὸς ὢν ἐδίδασκεν ἡμᾶς
πρῶτον ἀστρολογεῖν, ἔπειτ' εὐθὺς ἀρχιτεκτονεῖν, περὶ φύσεώς τε κατεῖχε
πάντας τοὺς λόγους· ἐπὶ πᾶσι τούτοις ἔλεγε τὰ στρατηγικά· δεῖ γὰρ τὸν
μάγειρον εἰδέναι πρώτιστα μὲν περὶ μετεώρων ἄστρων τε δύσεις καὶ ἐπι-
τολὰς καὶ τὸν ἥλιον πότε ἐπὶ τὴν μακρὰν καὶ βραχεῖαν ἡμέραν ἐπάνεισι
κἀν ποίοις ἐστὶ ζῳδίοις. τὰ γὰρ ὄψα πάντα καὶ βρώματα ἐν τῇ περι-
φορᾷ τῆς ὅλης συντάξεως ἑτέραν ἐν αὐτοῖς λαμβάνει τὴν ἡδονήν. ὁ μὲν
γοῦν κατέχων τὰ τοιαῦτα τὴν ὥραν ἰδὼν τούτων ἑκάστοις ὡς προσήκει
χρήσεται, ὁ δ' ἀγνοῶν ταῦτ' εἰκότως τυντλάζεται. περὶ δὲ ἀρχιτεκτονικῆς
ἐκεῖνο ἴσθι· δεῖ τοὐπτανεῖον ὀρθῶς καταβαλέσθαι καὶ τὸ φῶς λαμβάνειν
ὅσον δεῖ καὶ τὸ πνεῦμ' ἰδεῖν πόθεν ἐστίν, ὅ τε καπνὸς φερόμενος δεῦρο
κἀκεῖ
Ισοκράτης Antidosis (orat. 15) Sec. 201, line 7
μόνον παραμείναντας ῥήτορας ἅπαντας ἀγαθοὺς εἶναι καὶ

τελείους καὶ μηδὲν φαυλοτέρους τοὺς ἀμελεῖς τῶν πονεῖν
ἐθελόντων μηδὲ τοὺς ἀφυεῖς τῶν τὰς ψυχὰς ἀνδρικὰς
ἐχόντων.
Καὶ ταῦτα προστάττουσιν, οὔθ' ἡμῶν
ἀκηκοότες τοιαύτας ποιουμένων τὰς ὑποσχέσεις οὔτ' ἐν
ταῖς ἄλλαις τέχναις καὶ παιδείαις οὐδὲν ἑωρακότες
τούτων συμβαῖνον, ἀλλὰ μόλις μὲν ἡμῖν τὰς ἐπιστήμας
παραγιγνομένας, οὐχ ὁμοίως δ' ἀλλήλοις ὅ τι ἂν μάθωμεν
ἐξεργαζομένους, ἀλλὰ δύο μὲν ἢ τρεῖς ἐξ ἁπάντων τῶν
διδασκαλείων ἀγωνιστὰς γιγνομένους, τοὺς δ' ἄλλους
ἐξ αὐτῶν ἰδιώτας ἀπαλλαττομένους.
Καίτοι πῶς
οὐκ ἄφρονας εἶναι χρὴ νομίζειν τοὺς τὰς δυνάμεις ἐν
ταῖς ὁμολογουμέναις τῶν τεχνῶν οὐκ ἐνούσας, ταύτας
ἀπαιτεῖν τολμῶντας παρὰ ταύτης ἣν οὐκ εἶναί φασιν, καὶ
πλείους τὰς ὠφελείας ἀξιοῦντας γίγνεσθαι παρὰ τῆς
ἀπιστουμένης ὑφ' αὑτῶν ἢ παρὰ τῶν ἀκριβῶς εὑρῆσθαι
δοκουσῶν;

1383
ἐπὶ τοῖς λεγομένοις καὶ δεικνυμένοις καὶ μὴ πεπλανη-

μένην ἔχειν τὴν διάνοιαν, ἐν τούτοις γυμνασθέντες καὶ
παροξυνθέντες ῥᾷον καὶ θᾶττον τὰ σπουδαιότερα καὶ
πλείονος ἄξια τῶν πραγμάτων ἀποδέχεσθαι καὶ μανθάνειν
δύνανται.
Φιλοσοφίαν μὲν οὖν οὐκ οἶμαι δεῖν προσα-
γορεύειν τὴν μηδὲν ἐν τῷ παρόντι μήτε πρὸς τὸ λέγειν
μήτε πρὸς τὸ πράττειν ὠφελοῦσαν, γυμνασίαν μέντοι τῆς
ψυχῆς καὶ παρασκευὴν φιλοσοφίας καλῶ τὴν διατριβὴν τὴν
τοιαύτην, ἀνδρικωτέραν μὲν ἧς οἱ παῖδες ἐν τοῖς διδασκα-
λείοις ποιοῦνται, τὰ δὲ πλεῖστα παραπλησίαν·
καὶ
γὰρ ἐκείνων οἱ περὶ τὴν γραμματικὴν καὶ τὴν μουσικὴν καὶ
τὴν ἄλλην παιδείαν διαπονηθέντες πρὸς μὲν τὸ βέλτιον
εἰπεῖν ἢ βουλεύσασθαι περὶ τῶν πραγμάτων οὐδεμίαν πω
λαμβάνουσιν ἐπίδοσιν, αὐτοὶ δ' αὑτῶν εὐμαθέστεροι γίγνον-
ται πρὸς τὰ μείζω καὶ σπουδαιότερα τῶν μαθημάτων.
Διατρῖψαι μὲν οὖν περὶ τὰς παιδείας ταύτας χρόνον
τινὰ συμβουλεύσαιμ' ἂν τοῖς νεωτέροις, μὴ μέντοι περιιδεῖν
τὴν φύσιν τὴν αὑτῶν κατασκελετευθεῖσαν ἐπὶ τούτοις μηδ'
ἐξοκείλασαν εἰς τοὺς λόγους τοὺς τῶν παλαιῶν σοφιστῶν,
Καὶ γάρ τοι πεποιήκατε τοὺς

μὲν ἐπιεικεστάτους αὐτῶν ἐν πότοις καὶ συνουσίαις καὶ
ῥᾳθυμίαις καὶ παιδιαῖς τὴν ἡλικίαν διάγειν, ἀμελήσαντας
τοῦ σπουδάζειν ὅπως ἔσονται βελτίους, τοὺς δὲ χείρω τὴν
φύσιν ἔχοντας ἐν τοιαύταις ἀκολασίαις ἡμερεύειν ἐν αἷς
πρότερον οὐδ' ἂν οἰκέτης ἐπιεικὴς οὐδεὶς ἐτόλμησεν·
οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν ἐπὶ τῆς Ἐννεακρούνου ψύχουσιν
οἶνον, οἱ δ' ἐν τοῖς καπηλείοις πίνουσιν, ἕτεροι δ' ἐν τοῖς
σκιραφείοις κυβεύουσιν, πολλοὶ δ' ἐν τοῖς τῶν αὐλητρίδων
διδασκαλείοις διατρίβουσιν. Καὶ τοὺς μὲν ἐπὶ ταῦτα
προτρέποντας οὐδεὶς πώποτε τῶν κήδεσθαι φασκόντων τῆς
ἡλικίας ταύτης εἰς ὑμᾶς εἰσήγαγεν· ἡμῖν δὲ κακὰ παρέ-
χουσιν, οἷς ἄξιον ἦν, εἰ καὶ μηδενὸς ἄλλου, τούτου γε
χάριν ἔχειν ὅτι τοὺς συνόντας τῶν τοιούτων ἐπιτηδευμά-
των ἀποτρέπομεν.
Δημοσθένης De corona Sec. 257, line 2

1384
Καὶ μὴν εἴ γε τὴν ἐμὴν τύχην πάντως ἐξετάζειν, Αἰσχίνη,

προαιρεῖ, πρὸς τὴν σεαυτοῦ σκόπει, κἂν εὕρῃς τὴν ἐμὴν
βελτίω τῆς σῆς, παῦσαι λοιδορούμενος αὐτῇ. σκόπει τοίνυν
εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς. καί μου πρὸς Διὸς μηδεμίαν ψυχρότητα
καταγνῷ μηδείς. ἐγὼ γὰρ οὔτ' εἴ τις πενίαν προπηλακίζει,
νοῦν ἔχειν ἡγοῦμαι, οὔτ' εἴ τις ἐν ἀφθόνοις τραφεὶς ἐπὶ τούτῳ
σεμνύνεται· ἀλλ' ὑπὸ τῆς τουτουὶ τοῦ χαλεποῦ βλασφημίας
καὶ συκοφαντίας εἰς τοιούτους λόγους ἐμπίπτειν ἀναγκάζομαι,
οἷς ἐκ τῶν ἐνόντων ὡς ἂν δύνωμαι μετριώτατα χρήσομαι.
Ἐμοὶ μὲν τοίνυν ὑπῆρξεν, Αἰσχίνη, παιδὶ μὲν ὄντι φοι-
τᾶν εἰς τὰ προσήκοντα διδασκαλεῖα, καὶ ἔχειν ὅσα χρὴ τὸν
μηδὲν αἰσχρὸν ποιήσοντα δι' ἔνδειαν, ἐξελθόντι δ' ἐκ παίδων
ἀκόλουθα τούτοις πράττειν, χορηγεῖν, τριηραρχεῖν, εἰσφέρειν,
μηδεμιᾶς φιλοτιμίας μήτ' ἰδίας μήτε δημοσίας ἀπολείπεσθαι,
ἀλλὰ καὶ τῇ πόλει καὶ τοῖς φίλοις χρήσιμον εἶναι, ἐπειδὴ
δὲ πρὸς τὰ κοινὰ προσελθεῖν ἔδοξέ μοι, τοιαῦτα πολιτεύμαθ'
ἑλέσθαι ὥστε καὶ ὑπὸ τῆς πατρίδος καὶ ὑπ' ἄλλων Ἑλλή-
νων πολλῶν πολλάκις ἐστεφανῶσθαι, καὶ μηδὲ τοὺς ἐχθροὺς
ὑμᾶς, ὡς οὐ καλά γ' ἦν ἃ προειλόμην, ἐπιχειρεῖν λέγειν.
ἐγὼ μὲν δὴ τοιαύτῃ συμβεβίωκα τύχῃ, καὶ πόλλ' ἂν ἔχων
ἕτερ' εἰπεῖν περὶ αὐτῆς παραλείπω,
Δημοσθένης De corona Sec. 258, line 6
ἀλλὰ καὶ τῇ πόλει καὶ τοῖς φίλοις χρήσιμον εἶναι, ἐπειδὴ

δὲ πρὸς τὰ κοινὰ προσελθεῖν ἔδοξέ μοι, τοιαῦτα πολιτεύμαθ'
ἑλέσθαι ὥστε καὶ ὑπὸ τῆς πατρίδος καὶ ὑπ' ἄλλων Ἑλλή-
νων πολλῶν πολλάκις ἐστεφανῶσθαι, καὶ μηδὲ τοὺς ἐχθροὺς
ὑμᾶς, ὡς οὐ καλά γ' ἦν ἃ προειλόμην, ἐπιχειρεῖν λέγειν.
ἐγὼ μὲν δὴ τοιαύτῃ συμβεβίωκα τύχῃ, καὶ πόλλ' ἂν ἔχων
ἕτερ' εἰπεῖν περὶ αὐτῆς παραλείπω, φυλαττόμενος τὸ λυπῆ-
σαί τιν' ἐν οἷς σεμνύνομαι. σὺ δ' ὁ σεμνὸς ἀνὴρ καὶ
διαπτύων τοὺς ἄλλους σκόπει πρὸς ταύτην ποίᾳ τινὶ κέχρη-
σαι τύχῃ, δι' ἣν παῖς μὲν ὢν μετὰ πολλῆς τῆς ἐνδείας
ἐτράφης, ἅμα τῷ πατρὶ πρὸς τῷ διδασκαλείῳ προσεδρεύων,
τὸ μέλαν τρίβων καὶ τὰ βάθρα σπογγίζων καὶ τὸ παιδαγω-
γεῖον κορῶν, οἰκέτου τάξιν, οὐκ ἐλευθέρου παιδὸς ἔχων, ἀνὴρ
δὲ γενόμενος τῇ μητρὶ τελούσῃ τὰς βίβλους ἀνεγίγνωσκες
καὶ τἄλλα συνεσκευωροῦ, τὴν μὲν νύκτα νεβρίζων καὶ κρατη-
ρίζων καὶ καθαίρων τοὺς τελουμένους καὶ ἀπομάττων τῷ
πηλῷ καὶ τοῖς πιτύροις, καὶ ἀνιστὰς ἀπὸ τοῦ καθαρμοῦ
κελεύων λέγειν ‘ἔφυγον κακόν, εὗρον ἄμεινον,’ ἐπὶ τῷ
μηδένα πώποτε τηλικοῦτ' ὀλολύξαι σεμνυνόμενος (καὶ ἔγωγε
1385
νομίζω· μὴ γὰρ οἴεσθ' αὐτὸν φθέγγεσθαι μὲν οὕτω μέγα,

ὀλολύζειν δ' οὐχ ὑπέρλαμπρον), ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις τοὺς
Ηρωδιανός Ab excessu divi Marci Book 2, cha. 4, sec. 9, line 4
ἐς τὸ ἀρχαῖον καὶ ἐλεύθερον ἀφῆκεν. ἐμέλλησε δ' ἂν ἔτι

καὶ πλείονα, ὥς γε τὰ τῆς προαιρέσεως ἐνεδείκνυτο, εὐ-
εργετήσειν τοὺς ὑπηκόους, ἐπεὶ καὶ τοὺς συκοφάντας
τῆς πόλεως ἦν διώξας καὶ τοὺς πανταχόθεν κολασθῆναι
κελεύσας, τοῦ μηδένα ἐπηρεάζεσθαι μηδὲ ματαίοις ἐγκλή-
μασι περιπίπτειν προνοούμενος. ἐν ἀδείᾳ τε καὶ μακαρίῳ
βίῳ ἥ τε σύγκλητος μάλιστα καὶ οἱ λοιποὶ πάντες βιώ-
σεσθαι προσεδόκων. οὕτω γὰρ μέτριος καὶ ἰσότιμος ἦν
ὡς καὶ τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἤδη μειράκιον ὄντα μηδὲ ἐς τὴν
βασίλειον αὐλὴν ἀναγαγεῖν, ἀλλ' ἔν τε τῇ πατρῴᾳ μένειν
οἰκίᾳ, καὶ ἐς τὰ συνήθη προϊόντα διδασκαλεῖα καὶ γυ-
μνάσια ἰδιωτεύοντα ὁμοίως τοῖς λοιποῖς παιδεύεσθαί τε
καὶ πάντα πράττειν, οὐδαμοῦ τῦφον ἢ πομπὴν παρεχό-
μενον βασιλικήν.
τοιαύτης δὲ εὐμοιρίας καὶ εὐταξίας κατεχούσης τὸν
βίον μόνοι οἱ δορυφόροι, ἀσχάλλοντες μὲν ἐπὶ τοῖς παρ-
οῦσι, ποθοῦντες δὲ τὰς ἐπὶ τῆς προγεγενημένης τυραννί-
δος ἁρπαγάς τε καὶ βίας ἔν τε ἀσωτίαις καὶ κραιπάλαις
διαγωγάς, ἐβουλεύσαντο ἀποσκευάσασθαι τὸν Περτί-
νακα, ὡς ὄντα αὐτοῖς βαρὺν καὶ ἐπαχθῆ, ζητῆσαι δέ τινα
τὸν πάλιν αὐτοῖς ἄνετον καὶ ἀκόλαστον παρέξοντα
Φίλων Ιουδαίος De vita Mosis (lib. i-ii)

καὶ ταῦτ' ἄκριτον, κἂν ἄλλως τὸ παρανόμημα ᾖ ἐμφανές, μήτε τοῦ

περὶ τὴν ἡμέραν εὐαγοῦς μίασμα φόνου, κἂν δικαιότατος ᾖ, προσάψηται,
συλλαβόντες ἄγουσιν αὐτὸν ἐπὶ τὸν ἄρχοντα, ᾧ συνήδρευον μὲν οἱ

ἱερεῖς, παρειστήκει δὲ σύμπασα ἡ πληθὺς πρὸς ἀκρόασιν. ἔθος γὰρ
ἦν, ἀεὶ μὲν κατὰ τὸ παρεῖκον, προηγουμένως δὲ ταῖς ἑβδόμαις, ὡς
ἐδήλωσα καὶ πρόσθεν, φιλοσοφεῖν, τοῦ μὲν ἡγεμόνος ὑφηγουμένου καὶ
διδάσκοντος ἅ τε | χρὴ πράττειν καὶ λέγειν, τῶν δ' εἰς καλοκἀγαθίαν
ἐπιδιδόντων καὶ βελτιουμένων τά τε ἤθη καὶ τὸν βίον. ἀφ' οὗ καὶ
εἰσέτι νῦν φιλοσοφοῦσι ταῖς ἑβδόμαις Ἰουδαῖοι τὴν πάτριον φιλοσοφίαν
1386
τὸν
χρόνον ἐκεῖνον ἀναθέντες ἐπιστήμῃ καὶ θεωρίᾳ τῶν περὶ φύσιν· τὰ γὰρ
κατὰ πόλεις προσευκτήρια τί ἕτερόν ἐστιν ἢ διδασκαλεῖα φρονήσεως
καὶ ἀνδρείας καὶ σωφροσύνης καὶ δικαιοσύνης εὐσεβείας τε καὶ
ὁσιότητος καὶ
συμπάσης ἀρετῆς, ᾗ κατανοεῖται καὶ κατορθοῦται τά τε ἀνθρώπεια καὶ
θεῖα; τότε μὲν οὖν εἰς εἱρκτὴν ὁ τηλικοῦτον ἀσέβημα δράσας
ἀπάγεται. Μωυσῆς δὲ ἀπορῶν ὅ τι χρὴ παθεῖν τὸν ἄνθρωπον –
ᾔδει γὰρ ἄξια θανάτου διαπεπραγμένον, ἀλλὰ τίς ἂν γένοιτο τρόπος
ἁρμόζων τῆς τιμωρίας; – ἀφικνεῖται πρὸς τὸ ἀόρατον ἀοράτῳ ψυχῇ
δικα-
στήριον καὶ ἐπυνθάνετο τοῦ καὶ πρὶν ἀκοῦσαι πάντ' ἐπισταμένου
δικαστοῦ,
Φίλων Ιουδαίος De decalogo Sec. 40, line 3
“ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς σός” (Gen. 17, 1)· ὁ δ' αὐτὸς ἦν καὶ κόσμου θεός,
ὡς τοὺς ὑπηκόους τὴν αὐτὴν τεταγμένους τάξιν καὶ ὁμοίως εὐαρε-
στοῦντας τῷ ταξιάρχῳ τῆς ἴσης ἀποδοχῆς καὶ τιμῆς μεταλαμβάνειν.
δεύτερον δέ, ὅτι κοινῇ μὲν ὡς πλήθει τις ἐκκλησιάζων οὐκ ἐξ ἀνάγκης
διαλέγεται ἑνί, ὅτε δὲ προστάττων ἢ ἀπαγορεύων, ἰδίᾳ ὡς ἑνὶ ἑκάστῳ
τῶν ἐμφερομένων εὐθὺς ἂν δόξαι τὰ πρακτέα καὶ κοινῇ πᾶσιν ἀθρόοις
ὑφηγεῖσθαι· εὐπειθέστερος δὲ ὁ τὰς παραινέσεις αὐτοπροσώπως
δεχόμενος,
ὁ δὲ συλλήβδην μεθ' ἑτέρων κεκώφωται τὸν ὄχλον ἀφηνιασμοῦ παρα-
κάλυμμα ποιούμενος. τρίτον, ἵνα μηδείς ποτε βασιλεὺς ἢ τύραννος
ἀφανοῦς ἰδιώτου καταφρονήσῃ γεμισθεὶς ἀλαζονείας καὶ ὑπεροψίας, ἀλλ'
εἰς τὰ τῶν ἱερῶν νόμων διδασκαλεῖα φοιτήσας | χαλάσῃ τὰς ὀφρῦς,

ἀπομαθὼν οἴησιν εἰκότι μᾶλλον δ' ἀληθεῖ λογισμῷ. εἰ γὰρ ὁ ἀγένητος
καὶ ἄφθαρτος καὶ ἀίδιος καὶ οὐδενὸς ἐπιδεὴς καὶ ποιητὴς τῶν ὅλων
καὶ εὐεργέτης καὶ βασιλεὺς βασιλέων καὶ θεὸς θεῶν οὐδὲ τὸν ταπει-
νότατον ὑπεριδεῖν ὑπέμεινεν, ἀλλὰ καὶ τοῦτον εὐωχῆσαι λογίων καὶ
θεσμῶν ἱερῶν ἠξίωσεν, ὡς μόνον ἑστιᾶν μέλλων καὶ μόνῳ τὸ συμ-
πόσιον εὐτρεπίζεσθαι πρὸς ψυχῆς ἀνάχυσιν ἱεροφαντουμένης, ᾗ θέμις τὰς
μεγάλας τελεῖσθαι τελετάς, ἐμοὶ τῷ θνητῷ τί προσῆκον ὑψαυχενεῖν καὶ

πεφυσῆσθαι φρυαττομένῳ πρὸς τοὺς ὁμοίους, οἳ τύχαις μὲν ἀνίσοις
ἴσῃ δὲ καὶ ὁμοίᾳ συγγενείᾳ κέχρηνται μίαν ἐπιγραψάμενοι μητέρα τὴν
κοινὴν ἁπάντων ἀνθρώπων φύσιν; εὐπρόσιτον οὖν καὶ εὐέντευκτον
Φίλων Ιουδαίος De specialibus legibus (lib. i-iv) Book 2, sec. 62, line 2
1387
καὶ τοὺς ἀργεῖν καὶ σχολάζειν ἐθέλοντας προβέβληται, διείρηται γοῦν

| ἓξ ἡμέρας ἐνεργεῖν – , ἀλλ' ἵνα τοὺς συνεχεῖς καὶ ἀτρύτους πόνους
χαλάσῃ καὶ τὰ σώματα μεμετρημέναις ἀνέσεσιν ἀνακτησάμενος καινώσῃ
πάλιν πρὸς τὰς αὐτὰς ἐνεργείας· οἱ γὰρ διαπνεύσαντες, οὐκ ἰδιῶται μόνον
ἀλλὰ καὶ ἀθληταί, ῥώμην συλλέγονται καὶ ἀπὸ κραταιοτέρας δυνάμεως

ἀνυπερθέτως ἕκαστα τῶν πρακτέων τλητικῶς ὑπομένουσι. προστάξας
μέντοι μὴ διαπονεῖν τοῖς σώμασι κατὰ τὰς ἑβδόμας ἐφῆκε τὰς ἀμείνους
πράξεις ἐπιτελεῖν· αὗται δ' εἰσὶν αἱ διὰ λόγων καὶ δογμάτων τῶν κατ'
ἀρετήν· προτρέπει γὰρ φιλοσοφεῖν τότε βελτιοῦντας τὴν ψυχὴν καὶ τὸν
ἡγεμόνα νοῦν. ἀναπέπταται γοῦν ταῖς ἑβδόμαις μυρία κατὰ πᾶσαν πόλιν
διδασκαλεῖα φρονήσεως καὶ σωφροσύνης καὶ ἀνδρείας καὶ δικαιοσύνης
καὶ
τῶν ἄλλων ἀρετῶν, ἐν οἷς οἱ μὲν ἐν κόσμῳ καθέζονται σὺν ἡσυχίᾳ τὰ
ὦτα
ἀνωρθιακότες μετὰ προσοχῆς πάσης ἕνεκα τοῦ διψῆν λόγων ποτίμων,
ἀνα-
στὰς δέ τις τῶν ἐμπειροτάτων ὑφηγεῖται τὰ ἄριστα καὶ συνοίσοντα, οἷς
ἅπας
ὁ βίος ἐπιδώσει πρὸς τὸ βέλτιον. ἔστι δ' ὡς ἔπος εἰπεῖν τῶν κατὰ μέρος
ἀμυθήτων λόγων καὶ δογμάτων δύο τὰ ἀνωτάτω κεφάλαια, τό τε πρὸς
θεὸν δι' εὐσεβείας καὶ ὁσιότητος καὶ τὸ πρὸς ἀνθρώπους διὰ φιλανθρω-
πίας καὶ δικαιοσύνης· ὧν ἑκάτερον εἰς πολυσχιδεῖς ἰδέας καὶ πάσας
ἐπαινετὰς τέμνεται. ἐξ ὧν δῆλόν ἐστιν, ὅτι Μωυσῆς οὐδένα καιρὸν
ἀπράκτους ἐᾷ τοὺς χρωμένους αὐτοῦ ταῖς ἱεραῖς ὑφηγήσεσιν· ἀλλ' ἐπειδὴ
συνέστημεν ἐκ ψυχῆς καὶ σώματος, ἀπένειμε καὶ τῷ σώματι τὰ οἰκεῖα
Φίλων Ιουδαίος De praemiis et poenis + De exsecrationibus

Sec. 66, line 2
δ' εἶναι καὶ ἐντετυπωμένα τὰ πάντα καθάπερ νεύροις τισὶν ἑνωθέντα,

κτᾶται
μὲν ὑγείαν, κτᾶται δὲ δύναμιν, οἷς εὔχροια μὲν ἐξ αἰδοῦς, εὐεξία δὲ καὶ
κάλλος ἐπιγίνεται. γενομένη δὲ πλήρωμα ἀρετῶν ἥδε ἡ ψυχὴ διὰ τριῶν
τῶν ἀρίστων, φύσεως καὶ μαθήσεως καὶ ἀσκήσεως, οὐδὲν ἐν ἑαυτῇ
καταλιποῦσα κενὸν εἰς πάροδον ἄλλων, γεννᾷ τέλειον ἀριθμόν, διττὰς
υἱῶν ἑξάδας, ἀπεικόνισμα καὶ μίμημα τοῦ ζῳδιακοῦ κύκλου, πρὸς τὴν
τῶν ἐνταῦθα βελτίωσιν. οὗτός ἐστιν ὁ ἀσινὴς οἶκος, ὁ τέλειος καὶ
συνεχὴς ἐν ταῖς ῥηταῖς γραφαῖς καὶ ἐν ταῖς καθ' ὑπόνοιαν ἀλληγορίαις,
1388
ὃς ἔλαβεν ἆθλον, καθάπερ εἶπον, ἡγεμονίαν τῶν τοῦ ἔθνους | φυλῶν.

ἐκ τοῦδε τοῦ οἴκου χρόνοις εἰς πολυανθρωπίαν ἐπιδόντος εὔνομοι
πόλεις ἐκτίσθησαν, διδασκαλεῖα φρονήσεως καὶ δικαιοσύνης καὶ ὁσιό-
τητος, ἐν οἷς καὶ ἡ τῆς ἄλλης ἀρετῆς μεταποίησις μεγαλοπρεπῶς
διερευνᾶται.
Φίλων Ιουδαίος Legatio ad Gaium Sec. 312, line 3
σχεδόν τι καθ' ἑκάστην ἡμέραν ἑστιώμενος, τὰ μὲν μνήμαις ὧν ἡ διά-

νοια προμαθοῦσα τὰ φιλοσοφίας ἀνεπόλει, τὰ δὲ καὶ ταῖς τῶν συνόντων
ἀεὶ λογίων συνδιαιτήσεσι; κατὰ γὰρ τὰς ἐν δείπνῳ συνουσίας ὁ πλεῖστος
χρόνος ἀπενέμετο τοῖς ἀπὸ παιδείας, ἵνα μὴ τὸ σῶμα μόνον ἀλλὰ καὶ
ἡ ψυχὴ τοῖς οἰκείοις ἀνατρέφοιτο. τεκμηρίοις δὲ ἀφθόνοις πι-
στώσασθαι δυνάμενος τὸ βούλημα τοῦ Σεβαστοῦ προπάππου σου δυσὶν
ἀρκεσθήσομαι. τὸ μὲν γὰρ πρῶτον ἐπέστειλε τοῖς ἐπιτρόποις τῶν κατὰ
τὴν Ἀσίαν ἐπικρατειῶν, πυθόμενος ὀλιγωρεῖσθαι τὰς ἱερὰς ἀπαρχάς, ἵνα
ἐπιτρέπωσι τοῖς Ἰουδαίοις μόνοις εἰς τὰ συναγώγια συνέρχεσθαι· μὴ γὰρ
εἶναι ταῦτα συνόδους ἐκ μέθης καὶ παροινίας ἐπισυστάσας, ὡς λυμαί-
νεσθαι τὰ | τῆς εἰρήνης, ἀλλὰ διδασκαλεῖα σωφροσύνης καὶ δικαιοσύνης
ἀνδρῶν ἐπιτηδευόντων μὲν ἀρετήν, ἀπαρχὰς δὲ ἐτησίους συμφερόντων,

ἐξ ὧν ἀνάγουσι θυσίας στέλλοντες ἱεροπομποὺς εἰς τὸ ἐν Ἱεροσολύμοις
ἱερόν. εἶτα κελεύει μηδένα ἐμποδὼν ἵστασθαι τοῖς Ἰουδαίοις μήτε
συνιοῦσι μήτε συνεισφέρουσι μήτε διαπεμπομένοις κατὰ τὰ πάτρια εἰς
Ἱεροσόλυμα· ταῦτα γὰρ εἰ καὶ μὴ τοῖς ῥήμασι, τοῖς γοῦν πράγμασιν
ἐπέσταλται. μίαν δὲ ἐπιστολὴν ὑποτέταχα πρὸς τὴν σὴν τοῦ δεσπότου
πειθώ, ἣν Γάιος Νορβανὸς Φλάκκος ἐπιστέλλει δηλῶν τὰ ὑπὸ Καίσαρος
αὐτῷ γραφέντα. ἔστι δὲ τῆς ἐπιστολῆς τὸ ἀντίγραφον τόδε· ‘Γάιος
Νορβανὸς Φλάκκος ἀνθύπατος Ἐφεσίων ἄρχουσι χαίρειν.
γενέσθαι. Ἅμα δὲ καὶ βούλομαι, ὦ Ἀθηναῖοι, προδιεξελθεῖν

πρῶτον πρὸς ὑμᾶς ὡς ἔχουσιν οἱ νόμοι τῆς πόλεως,
πάλιν δὲ μετὰ τοῦτο ἀντεξετάσαι τοὺς τρόπους τοὺς
Τιμάρχου· εὑρήσετε γὰρ αὐτὸν ἐναντίως ἅπασι τοῖς νόμοις
βεβιωκότα.
Ὁ γὰρ νομοθέτης πρῶτον μὲν τοῖς διδασκάλοις, οἷς
ἐξ ἀνάγκης παρακατατιθέμεθα τοὺς ἡμετέρους αὐτῶν
παῖδας, οἷς ἐστιν ὁ μὲν βίος ἀπὸ τοῦ σωφρονεῖν, ἡ δ'
ἀπορία ἐκ τῶν ἐναντίων, ὅμως ἀπιστῶν φαίνεται, καὶ
1389
διαρρήδην ἀποδείκνυσι, πρῶτον μὲν ἣν ὥραν προσήκει

ἰέναι τὸν παῖδα τὸν ἐλεύθερον εἰς τὸ διδασκαλεῖον, ἔπειτα
μετὰ πόσων παίδων εἰσιέναι, καὶ πηνίκα ἀπιέναι.
Καὶ τοὺς διδασκάλους τὰ διδασκαλεῖα καὶ τοὺς παιδοτρίβας
τὰς παλαίστρας ἀνοίγειν μὲν ἀπαγορεύει μὴ πρότερον
πρὶν ἂν ἥλιος ἀνίσχῃ, κλῄειν δὲ προστάττει πρὸ ἡλίου
δεδυκότος, τὰς ἐρημίας καὶ τὸ σκότος ἐν πλείστῃ ὑποψίᾳ
ποιούμενος· καὶ τοὺς νεανίσκους τοὺς εἰσφοιτῶντας οὕστι-
νας δεῖ εἶναι καὶ ἅστινας ἡλικίας ἔχοντας, καὶ ἀρχὴν ἥτις
ἔσται ἡ τούτων ἐπιμελησομένη, καὶ περὶ παιδαγωγῶν ἐπιμε-
λείας καὶ περὶ Μουσείων ἐν τοῖς διδασκαλείοις καὶ περὶ
Τιμάρχου· εὑρήσετε γὰρ αὐτὸν ἐναντίως ἅπασι τοῖς νόμοις βεβιωκότα.

Ὁ γὰρ νομοθέτης πρῶτον μὲν τοῖς διδασκάλοις, οἷς
ἐξ ἀνάγκης παρακατατιθέμεθα τοὺς ἡμετέρους αὐτῶν
παῖδας, οἷς ἐστιν ὁ μὲν βίος ἀπὸ τοῦ σωφρονεῖν, ἡ δ'
ἀπορία ἐκ τῶν ἐναντίων, ὅμως ἀπιστῶν φαίνεται, καὶ
διαρρήδην ἀποδείκνυσι, πρῶτον μὲν ἣν ὥραν προσήκει
Ἑρμαίων ἐν ταῖς παλαίστραις, καὶ τὸ τελευταῖον περὶ τῆς
συμφοιτήσεως τῶν παίδων καὶ τῶν χορῶν τῶν κυκλίων.
Κελεύει γὰρ τὸν χορηγὸν τὸν μέλλοντα τὴν οὐσίαν τὴν

1390

Ἑρμαίων ἐν ταῖς παλαίστραις, καὶ τὸ τελευταῖον περὶ τῆς
συμφοιτήσεως τῶν παίδων καὶ τῶν χορῶν τῶν κυκλίων.
Κελεύει γὰρ τὸν χορηγὸν τὸν μέλλοντα τὴν οὐσίαν τὴν ἑαυ-
τοῦ εἰς ὑμᾶς ἀναλίσκειν ὑπὲρ τετταράκοντα ἔτη γεγονότα
τοῦτο πράττειν, ἵν' ἤδη ἐν τῇ σωφρονεστάτῃ αὑτοῦ
ἡλικίᾳ ὤν, οὕτως ἐντυγχάνῃ τοῖς ὑμετέροις παισίν.
Ἀναγνώσεται οὖν ὑμῖν τούτους τοὺς νόμους ὁ γραμματεύς,
ἵν' εἰδῆτε ὅτι ὁ νομοθέτης ἡγήσατο τὸν καλῶς τραφέντα
παῖδα ἄνδρα γενόμενον χρήσιμον ἔσεσθαι τῇ πόλει· ὅταν
δ' ἡ φύσις τοῦ ἀνθρώπου εὐθὺς πονηρὰν ἀρχὴν λάβῃ τῆς
Ἀναγνώσεται οὖν ὑμῖν τούτους τοὺς νόμους ὁ γραμματεύς,

ἵν' εἰδῆτε ὅτι ὁ νομοθέτης ἡγήσατο τὸν καλῶς τραφέντα
παῖδα ἄνδρα γενόμενον χρήσιμον ἔσεσθαι τῇ πόλει· ὅταν
δ' ἡ φύσις τοῦ ἀνθρώπου εὐθὺς πονηρὰν ἀρχὴν λάβῃ τῆς
παιδείας, ἐκ τῶν κακῶς τεθραμμένων παίδων παραπλησίους
ἡγήσατο πολίτας ἔσεσθαι Τιμάρχῳ τουτῳί. Λέγε αὐτοῖς
τοὺς νόμους τούτους.

Νόμοι
[Οἱ δὲ τῶν παίδων διδάσκαλοι ἀνοιγέτωσαν μὲν τὰ

διδασκαλεῖα μὴ πρότερον ἡλίου ἀνιόντος, κλειέτωσαν δὲ
πρὸ ἡλίου δύνοντος. Καὶ μὴ ἐξέστω τοῖς ὑπὲρ τὴν τῶν
παίδων ἡλικίαν οὖσιν εἰσιέναι τῶν παίδων ἔνδον ὄντων,
ἐὰν μὴ υἱὸς διδασκάλου ἢ ἀδελφὸς ἢ θυγατρὸς ἀνήρ· ἐὰν
δέ τις παρὰ ταῦτ' εἰσίῃ, θανάτῳ ζημιούσθω. Καὶ οἱ
γυμνασιάρχαι τοῖς Ἑρμαίοις μὴ ἐάτωσαν συγκαθιέναι
μηδένα τῶν ἐν ἡλικίᾳ τρόπῳ μηδενί· ἐὰν δὲ ἐπιτρέπῃ
καὶ μὴ ἐξείργῃ τοῦ γυμνασίου, ἔνοχος ἔστω ὁ γυμνασιάρχης
τῷ τῆς ἐλευθέρων φθορᾶς νόμῳ. Οἱ δὲ χορηγοὶ οἱ καθι-
1391
στάμενοι ὑπὸ τοῦ δήμου ἔστωσαν τὴν ἡλικίαν ὑπὲρ τετ-

ταράκοντα ἔτη.]
Αισχίνης In Ctesiphontem Sec. 246, line 3
τὴν τοῦτο πράξασαν χωρὶς τοῦ σώματος θάπτομεν,

Δημοσθένην δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸν γράψαντα μὲν τὴν
πανυστάτην ἔξοδον, προδόντα δὲ τοὺς στρατιώτας, τοῦτον
ὑμεῖς τιμήσετε. Οὐκοῦν ὑβρίζονται μὲν οἱ τελευτήσαντες,
ἀθυμότεροι δὲ οἱ ζῶντες γίγνονται, ὁρῶντες τῆς ἀρετῆς
ἆθλον τὸν θάνατον κείμενον, τὴν δὲ μνήμην ἐπιλείπουσαν·
τὸ δὲ μέγιστον, ἐπερωτῶσιν ὑμᾶς οἱ νεώτεροι πρὸς ὁποῖον
χρὴ παράδειγμα αὐτοὺς τὸν βίον ποιεῖσθαι.
Εὖ γὰρ
ἴστε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι οὐχ αἱ παλαῖστραι οὐδὲ τὰ
διδασκαλεῖα οὐδ' ἡ μουσικὴ μόνον παιδεύει τοὺς νέους, ἀλλὰ
πολὺ μᾶλλον τὰ δημόσια κηρύγματα. Κηρύττεταί τις ἐν τῷ
θεάτρῳ ὅτι στεφανοῦται ἀρετῆς ἕνεκα καὶ ἀνδραγαθίας
καὶ εὐνοίας, ἄνθρωπος ἀσχημονῶν τῷ βίῳ καὶ βδελυρός· ὁ
δέ γε νεώτερος ταῦτ' ἰδὼν διεφθάρη. Δίκην τις δέδωκε
πονηρὸς καὶ πορνοβοσκός, ὥσπερ Κτησιφῶν·
Antiphon Orat., De choreuta Sec. 11, line 5
ἀξιώτερόν ἐστιν ἢ ἀπιστῆσαι. Ἐγὼ δὲ σχεδὸν ἐπίσταμαι

τὴν ὑμετέραν γνώμην, ὅτι οὔτ' ἂν καταψηφίσαισθε οὔτ'
ἂν ἀποψηφίσαισθε ἑτέρου τινὸς ἕνεκα μᾶλλον ἢ αὐτοῦ τοῦ
πράγματος· ταῦτα γὰρ καὶ ὅσια καὶ δίκαια. Ἄρξομαι δὲ
ἐντεῦθεν.
Ἐπειδὴ χορηγὸς κατεστάθην εἰς Θαργήλια καὶ
ἔλαχον Παντακλέα διδάσκαλον καὶ Κεκροπίδα φυλὴν πρὸς
τῇ ἐμαυτοῦ, [τουτέστι τῇ Ἐρεχθηίδι], ἐχορήγουν ὡς
ἄριστα ἐδυνάμην καὶ δικαιότατα. Καὶ πρῶτον μὲν διδα-
σκαλεῖον ᾗ ἦν ἐπιτηδειότατον τῆς ἐμῆς οἰκίας κατε-
σκεύασα, ἐν ᾧπερ καὶ Διονυσίοις ὅτε ἐχορήγουν ἐδίδασκον·
ἔπειτα τὸν χορὸν συνέλεξα ὡς ἐδυνάμην ἄριστα, οὔτε
ζημιώσας οὐδένα οὔτε ἐνέχυρα βίᾳ φέρων οὔτ' ἀπεχθανό-
μενος οὐδενί, ἀλλ' ὥσπερ ἂν ἥδιστα καὶ ἐπιτηδειότατα
ἀμφοτέροις ἐγίγνετο, ἐγὼ μὲν ἐκέλευον καὶ ᾐτούμην, οἱ δ'
ἑκόντες καὶ βουλόμενοι ἔπεμπον.
1392
Hyperides Orat., Pro Euxenippo Fragment Ar, column 34, line 5
ᾔδεις, ἀλλὰ καὶ οἱ ἄλ-

λοι πάντες οἱ ἐν τῆι
πόλει, ὥσπερ καὶ περὶ
τῶν ἄλλων, ὅσοι τι
ὑπὲρ ἐκείνων ἢ λέ-
γουσιν ἢ πράττουσιν,
οὐ μόνον αὐτοί, ἀλ-
λὰ καὶ οἱ ἄλλοι Ἀθη-
ναῖοι ἴσασι καὶ τὰ παι-
δία τὰ ἐκ τῶν διδασκαλείων καὶ τῶν ῥη-
τόρων τοὺς παρ' ἐκεί-
νων μισθαρνοῦν-
τας καὶ τῶν ἄλλων
τοὺς ξενίζοντας
τοὺς ἐκεῖθεν ἥκον-
τας καὶ ὑποδεχομέ-
νους καὶ εἰς τὰς ὁδοὺς
Novum Testamentum, Epistula Pauli ad Timotheum i

Cha. 1, sec. 3, line 3

ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Α
Παῦλος ἀπόστολος Χριστοῦ Ἰησοῦ κατ' ἐπιταγὴν

θεοῦ σωτῆρος ἡμῶν καὶ Χριστοῦ Ἰησοῦ τῆς ἐλπίδος
ἡμῶν
Τιμοθέῳ γνησίῳ τέκνῳ ἐν πίστει· χάρις, ἔλεος,
εἰρήνη ἀπὸ θεοῦ πατρὸς καὶ Χριστοῦ Ἰησοῦ τοῦ κυρίου
ἡμῶν.

Καθὼς παρεκάλεσά σε προσμεῖναι ἐν Ἐφέσῳ πορευό-
μενος εἰς Μακεδονίαν, ἵνα παραγγείλῃς τισὶν μὴ ἑτεροδιδασκαλεῖν
μηδὲ προσέχειν μύθοις καὶ γενεαλογίαις
ἀπεράντοις, αἵτινες ἐκζητήσεις παρέχουσιν μᾶλλον ἢ
οἰκονομίαν θεοῦ τὴν ἐν πίστει·
τὸ δὲ τέλος τῆς παραγγε-
1393
λίας ἐστὶν ἀγάπη ἐκ καθαρᾶς καρδίας καὶ συνειδήσεως

ἀγαθῆς καὶ πίστεως ἀνυποκρίτου,
ὧν τινες ἀστοχή-σαντες ἐξετράπησαν εἰς ματαιολογίαν,
Novum Testamentum, Epistula Pauli ad Timotheum i Cha. 6, sec. 3,

line 2
Ὅσοι εἰσὶν ὑπὸ ζυγὸν δοῦλοι, τοὺς ἰδίους δεσπότας

πάσης τιμῆς ἀξίους ἡγείσθωσαν, ἵνα μὴ τὸ ὄνομα τοῦ
θεοῦ καὶ ἡ διδασκαλία βλασφημῆται.
οἱ δὲ πιστοὺς ἔχοντες δεσπότας μὴ καταφρονείτωσαν, ὅτι ἀδελφοί
εἰσιν· ἀλλὰ μᾶλλον δουλευέτωσαν, ὅτι πιστοί εἰσιν καὶ ἀγαπη-
τοὶ οἱ τῆς εὐεργεσίας ἀντιλαμβανόμενοι.
Ταῦτα δίδασκε καὶ παρακάλει. εἴ τις ἑτεροδι-
δασκαλεῖ καὶ μὴ προσέρχεται ὑγιαίνουσιν λόγοις, τοῖς
τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ τῇ κατ' εὐσέβειαν
διδασκαλίᾳ,
τετύφωται, μηδὲν ἐπιστάμενος, ἀλλὰ νο-
σῶν περὶ ζητήσεις καὶ λογομαχίας, ἐξ ὧν γίνεται φθόνος,
ἔρις, βλασφημίαι, ὑπόνοιαι πονηραί,
Ξενοφών. Symposium Cha. 4, sec. 23, line 7
καὶ ὁ Σωκράτης ὑπέλαβε· Τί δῆτα οὕτως ὅμοιον εἴδωλον

ἔχων πράγματά μοι παρέχεις ἄγεις τε αὐτὸν ὅπου ὄψει;
Ὅτι, ὦ Σώκρατες, ἡ μὲν αὐτοῦ ὄψις εὐφραίνειν δύναται,
ἡ δὲ τοῦ εἰδώλου τέρψιν μὲν οὐ παρέχει, πόθον δὲ ἐμποιεῖ.
καὶ ὁ Ἑρμογένης εἶπεν· Ἀλλ' ἐγώ, ὦ Σώκρατες, οὐδὲ πρὸς
σοῦ ποιῶ τὸ περιιδεῖν Κριτόβουλον οὕτως ὑπὸ τοῦ ἔρωτος
ἐκπλαγέντα. Δοκεῖς γάρ, ἔφη ὁ Σωκράτης, ἐξ οὗ ἐμοὶ
σύνεστιν οὕτω διατεθῆναι αὐτόν; Ἀλλὰ πότε μήν; Οὐχ
ὁρᾷς ὅτι τούτῳ μὲν παρὰ τὰ ὦτα ἄρτι ἴουλος καθέρπει,
Κλεινίᾳ δὲ πρὸς τὸ ὄπισθεν ἤδη ἀναβαίνει; οὗτος οὖν
συμφοιτῶν εἰς ταὐτὸ διδασκαλεῖον ἐκείνῳ τότε ἰσχυρῶς
προσεκαύθη. ἃ δὴ αἰσθόμενος ὁ πατὴρ παρέδωκέ μοι αὐτόν,
εἴ τι δυναίμην ὠφελῆσαι. καὶ μέντοι πολὺ βέλτιον ἤδη
ἔχει. πρόσθεν μὲν γάρ, ὥσπερ οἱ τὰς Γοργόνας θεώμενοι,
λιθίνως ἔβλεπε πρὸς αὐτὸν καὶ [λιθίνως] οὐδαμοῦ ἀπῄει ἀπ'
αὐτοῦ· νῦν δὲ ἤδη εἶδον αὐτὸν καὶ σκαρδαμύξαντα. καίτοι
νὴ τοὺς θεούς, ὦ ἄνδρες, δοκεῖ μοί γ', ἔφη, ὡς ἐν ἡμῖν
αὐτοῖς εἰρῆσθαι, οὗτος καὶ πεφιληκέναι τὸν Κλεινίαν· οὗ
1394
ἔρωτος οὐδέν ἐστι δεινότερον ὑπέκκαυμα. καὶ γὰρ ἄπληστον

καὶ ἐλπίδας τινὰς γλυκείας παρέχει. [ἴσως δὲ καὶ διὰ τὸ
μόνον πάντων ἔργων τὸ τοῖς σώμασι συμψαύειν ὁμώνυμον
Ξενοφών. Cyropaedia Book 1, cha. 2, sec. 6, line 1
ἐπὶ μὲν τοῖς παισὶν ἐκ τῶν γεραιτέρων ᾑρημένοι εἰσὶν οἳ

ἂν δοκῶσι τοὺς παῖδας βελτίστους ἀποδεικνύναι· ἐπὶ δὲ
τοῖς ἐφήβοις ἐκ τῶν τελείων ἀνδρῶν οἳ ἂν αὖ τοὺς ἐφήβους
βελτίστους δοκῶσι παρέχειν· ἐπὶ δὲ τοῖς τελείοις ἀνδράσιν
οἳ ἂν δοκῶσι παρέχειν αὐτοὺς μάλιστα τὰ τεταγμένα ποι-
οῦντας καὶ τὰ παραγγελλόμενα ὑπὸ τῆς μεγίστης ἀρχῆς·
εἰσὶ δὲ καὶ τῶν γεραιτέρων προστάται ᾑρημένοι, οἳ προστα-
τεύουσιν ὅπως καὶ οὗτοι τὰ καθήκοντα ἀποτελῶσιν. ἃ δὲ
ἑκάστῃ ἡλικίᾳ προστέτακται ποιεῖν διηγησόμεθα, ὡς μᾶλλον
δῆλον γένηται ᾗ ἐπιμέλονται ὡς ἂν βέλτιστοι εἶεν οἱ πο-
λῖται. οἱ μὲν δὴ παῖδες εἰς τὰ διδασκαλεῖα φοιτῶντες
διάγουσι μανθάνοντες δικαιοσύνην· καὶ λέγουσιν ὅτι ἐπὶ
τοῦτο ἔρχονται ὥσπερ παρ' ἡμῖν ὅτι γράμματα μαθησόμενοι.
οἱ δ' ἄρχοντες αὐτῶν διατελοῦσι τὸ πλεῖστον τῆς ἡμέρας
δικάζοντες αὐτοῖς. γίγνεται γὰρ δὴ καὶ παισὶ πρὸς ἀλλή-
λους ὥσπερ ἀνδράσιν ἐγκλήματα καὶ κλοπῆς καὶ ἁρπαγῆς
καὶ βίας καὶ ἀπάτης καὶ κακολογίας καὶ ἄλλων οἵων δὴ εἰκός.
οὓς δ' ἂν γνῶσι τούτων τι ἀδικοῦντας, τιμωροῦνται. κολά-
ζουσι δὲ καὶ ὃν ἂν ἀδίκως ἐγκαλοῦντα εὑρίσκωσι. δικάζουσι
δὲ καὶ ἐγκλήματος οὗ ἕνεκα ἄνθρωποι μισοῦσι μὲν ἀλλήλους
μάλιστα, δικάζονται δὲ ἥκιστα, ἀχαριστίας, καὶ ὃν ἂν γνῶσι
Ξενοφών. Cyropaedia Book 1, cha. 2, sec. 15, line 6
τὰς ἀρχὰς οὗτοι πάσας αἱροῦνται· καὶ ἤν τις ἢ ἐν ἐφήβοις ἢ

ἐν τελείοις ἀνδράσιν ἐλλίπῃ τι τῶν νομίμων, φαίνουσι μὲν
οἱ φύλαρχοι ἕκαστοι καὶ τῶν ἄλλων ὁ βουλόμενος, οἱ δὲ
γεραίτεροι ἀκούσαντες ἐκκρίνουσιν· ὁ δὲ ἐκκριθεὶς ἄτιμος
διατελεῖ τὸν λοιπὸν βίον.
Ἵνα δὲ σαφέστερον δηλωθῇ πᾶσα ἡ Περσῶν πολιτεία,
μικρὸν ἐπάνειμι· νῦν γὰρ ἐν βραχυτάτῳ ἂν δηλωθείη διὰ
τὰ προειρημένα. λέγονται μὲν γὰρ Πέρσαι ἀμφὶ τὰς
δώδεκα μυριάδας εἶναι· τούτων δ' οὐδεὶς ἀπελήλαται νόμῳ
τιμῶν καὶ ἀρχῶν, ἀλλ' ἔξεστι πᾶσι Πέρσαις πέμπειν τοὺς
1395
ἑαυτῶν παῖδας εἰς τὰ κοινὰ τῆς δικαιοσύνης διδασκαλεῖα.

ἀλλ' οἱ μὲν δυνάμενοι τρέφειν τοὺς παῖδας ἀργοῦντας
πέμπουσιν, οἱ δὲ μὴ δυνάμενοι οὐ πέμπουσιν. οἳ δ' ἂν
παιδευθῶσι παρὰ τοῖς δημοσίοις διδασκάλοις, ἔξεστιν αὐτοῖς
ἐν τοῖς ἐφήβοις νεανισκεύεσθαι, τοῖς δὲ μὴ διαπαιδευθεῖσιν
οὕτως οὐκ ἔξεστιν. οἳ δ' ἂν αὖ ἐν τοῖς ἐφήβοις δια-
τελέσωσι τὰ νόμιμα ποιοῦντες, ἔξεστι τούτοις εἰς τοὺς
τελείους ἄνδρας συναλίζεσθαι καὶ ἀρχῶν καὶ τιμῶν μετέχειν,
οἳ δ' ἂν μὴ διαγένωνται ἐν τοῖς ἐφήβοις, οὐκ εἰσέρχονται
εἰς τοὺς τελείους. οἳ δ' ἂν αὖ ἐν τοῖς τελείοις διαγένωνται
ἀνεπίληπτοι, οὗτοι τῶν γεραιτέρων γίγνονται.
Γαληνός ιατρός De differentia pulsuum libri iv Vol. 8, pa. 715, line 9
μετρίαν τῆς ἐμφύτου θερμασίας, γεννᾶσθαι δὲ ἐν ἐγκεφάλῳ

πνεῦμα ψυχικόν. ἀνάλογον δὲ τοῖς ὅροις τοῖσδε καὶ οἱ ἀπὸ
τῶν ἄλλων αἱρέσεων ὁριοῦνται τὸν σφυγμὸν, ἕκαστος δη-
λονότι κατὰ τὰς οἰκείας ὑποθέσεις. ἐὰν μὲν οὖν τελέως
ὁρίζωνται, συμφωνήσουσιν ἀλλήλοις· ἐὰν δὲ ἐλλιπῶς, ἢ
περιττῶς, ἢ κατά τι μοχθηρῶς, διενεχθήσονται. τούτου
δέ σοι πίστις μεγίστη τὸ τοὺς Ἡροφιλείους, οἵπερ δὴ
καὶ πρῶτοι τὸν σφυγμὸν ἐπεχείρησαν ὁρίζεσθαι, διενεχθῆ-
ναι πρὸς ἀλλήλους, ἀντιπαρεξάγοντας δὲ αὐτοῖς καὶ
τοὺς Ἐρασιστρατείους, ἤκμασε γὰρ ἄμφω ταῦτα τὰ δι-
δασκαλεῖα μετὰ τὸν Ἡροφίλου θάνατον, ἑτέρως πάλιν
καὶ αὐτοὺς ποιεῖσθαι τὸν ὅρον τοῦ σφυγμοῦ, διαφω-
νοῦντας ἀλλήλοις τε καὶ τοῖς Ἡροφιλείοις. αὐτοὶ μὲν
γὰρ οἱ παλαιοὶ χωρὶς ὅρων ἐποιοῦντο τὰς διδασκαλίας,
ἐνδεικνύμενοι τὰ σημαινόμενα τῶν ὀνομάτων ὧν ἔλεγον
αὐτῇ τῇ κατὰ τὴν ἑρμηνείαν ἰδέᾳ, καθ' ἣν δηλονότι καὶ
τὰς παρ' Ὁμήρῳ λέξεις ἅπασί τε τοῖς ἄλλοις παλαιοῖς οἱ
γραμματικοὶ σαφηνίζουσι. τὸ γὰρ τῇδε τῇ ἑρμηνείᾳ μήπω
σαφὲς ἐξ ἑτέρας εὔδηλον γίνεται, καθάπερ ἐπὶ τοῦ πίσυρες,
ἐν μὲν γὰρ τῷ,
Γαληνός ιατρός De dignoscendis pulsibus libri iv

Vol. 8, pa. 871, line 15
παραλελοίπασι τὴν ἀρχὴν, οὐδ' εἰ γέγραφεν αὐτὰ γιγνώσκου-

σιν. οὐδὲ γὰρ αὐτῆς τῆς ἰατρικῆς αὐτοῖς πάνυ φροντίς ἐστιν,
ἀλλὰ μόνον ἐκείνων τῶν δογμάτων, ἃ τὰς ἐν ταῖς διατριβαῖς
1396
φλυαρίας αὐξῆσαι δύναται. ταῦτ' οὖν ἐκλέγουσι μόνον τῶν

Ἡροφίλου βιβλίων τὰ κεφάλαια, τὰ δὲ ἄλλα παντάπασιν
ὑπερβαίνουσι, καὶ διὰ τοῦτ' οὐδ' ὅλως ἴσασι τί γέγραφεν
Ἡρόφιλος, εἰς μὲν τὰ τῆς τέχνης ἔργα μεγάλως διαφέρον,
ἐναντίον δ' οἷς οὗτοι λέγουσι. διὰ τοῦτο γοῦν καὶ περὶ τῶν
ῥυθμῶν ὅσα μὲν ἐχρῆν αὐτοὺς ἔτι παῖδας ὄντας ἐν τοῖς τῆς
μουσικῆς διδασκαλείοις ἐκμαθεῖν, ταῦτ' οὐδόλως εἰς τὰ τῆς
ἰατρικῆς συγγράμματα φέρουσι, τὸ τῶν ὀψιμαθῶν πάθημα
πάσχοντες, οὐδὲ σιωπῆσαι δυνάμενοι, κᾂν ἑτέρας ᾖ τέχνης.
πῶς δ' ἀπὸ ῥυθμοῦ δεῖ σημειοῦσθαι, οὐκέτ' οὐδεὶς ἔγραψεν
αὐτῶν. ἀλλ' Ἡρόφιλός γε τὴν ἐναντίαν ὁδὸν ἰὼν αὐτοῖς
παραλείπει μὲν ἃ παρὰ τοῖς μουσικοῖς ἐχρῆν μεμαθηκέναι τὸν
ἀξίως τῆς τέχνης πεπαιδευμένον, ὡς ἐπισταμένοις δ' αὐτοῖς
διαλέγεται, τὸ χρήσιμον εἰς τὴν ἰατρικὴν ἐξ αὐτῶν λαμβάνων.
οἱ δ' ὅταν τὴν θαυμαστὴν ταύτην, ὡς αὐτοὶ καλοῦσι, τεχνο-
λογίαν τὴν περὶ τῶν ῥυθμῶν διεξέλθωσιν, οὐκέτ' αὐτοῖς μέλει
δεῖξαι, πῶς ἄν τις ἱκανὸς προγνῶναί τι δι' αὐτῶν, ἢ σημειώ
Γαληνός ιατρός De venae sec.e adversus Erasistrateos Romae degentes

Vol. 11, pa. 229, line 15
γινώσκειν ἀκόλουθόν τε καὶ μαχόμενον. ἔπειτ' ἐντεῦθεν

ἐκτραπόμενοι συνείρουσι τοὺς ἀσελγεῖς εἰς ὕβριν τῶν προσδια-
λεγομένων, οὕτω πολλοὺς ἐφεξῆς ὡς μηκέτ' ἂν ἐπιτρέπειν
φθέγξασθαι μηδενὶ, καὶ τοῦτ' αὐτοῖς ἐστὶ τὸ τέλος τῆς συνου-
σίας. ἀλλ' ἡμῖν γε νῦν οὐχ ὡς ἄν τις ἀμείψαιτο τὸν
ὑπαρξάμενον λοιδορεῖσθαι ζητοῦμεν, ἀλλὰ πρῶτον μὲν εἰ Ἐρα-
σίστρατος ἐχρήσατο φλεβοτομίᾳ, δεύτερον δὲ περὶ τῆς δυνά-
μεως τοῦ βοηθήματος. ἑκατέρου δ' αὐτῶν ἀποδείξεις εἰσὶν
ἴδιαι· τοῦ μὲν μὴ χρῆσθαι φλεβοτομίᾳ τὸν ἄνδρα τά τε
συγγράμματα αὐτοῦ καὶ τῶν μαθητῶν οἱ ἀξιοπιστόταται καὶ
τοῦ Χρυσίππου διδασκαλεῖον ἅπαν, τῆς δὲ τῶν βοηθημάτων
δυνάμεως οὐκ ἔτι ταῦτα, προτάσεις δέ τινες ἀληθεῖς ἅμα
τοῖς οἰκείοις συμπεράσμασι. εἰ δὲ ἐάσας τις ταῦτα πάντα τὴν
ἀκολουθίαν μόνην ἐπικελεύεσθαι βούλοιτο, κινδυνεύσει τὰ
σαφῶς ὑπ' Ἐρασιστράτου γεγραμμένα, μηδ' ὅλως οἴεσθαι
γεγράφθαι. πρόσχες γοῦν μοι τὸν νοῦν ἐντεῦθεν ἀρξάμενος,
ἐν ᾧ περὶ αἵματος ἀναγωγῆς αὐτὸς ἐπαινῶν Χρύσιππον,
ὡς καλῶς ἀντὶ τῆς φλεβοτομίας τοῖς διαδέσμοις τῶν κώλων
χρώμενον ἔγραψεν αὐτοῖς ὀνόμασι ταυτί· τὸ δὲ αὐτὸ
τοῦτο βούλονται ποιεῖν καὶ φλεβοτομοῦντες τοὺς ἀνάγον-
τας αἷμα. ἀλλὰ πολὺ βέλτιον ὁ Χρύσιππος
1397
Γαληνός ιατρός De curandi ratione per venae sec.em

Vol. 11, pa. 311, line 15
δεομένων τοῦ βοηθήματος χωρὶς πυρετοῦ, οὐ τὴν παρα-

κμὴν, οὐκ ὄντος γε ὅλως τοῦ πυρετοῦ, τὸ μέγεθος δ'
αὐτῆς τῆς ὀδύνης ἢ φλεγμονῆς ἢ ὅλης τῆς διαθέσεως, ἐν
ᾗ τῆς φλεβοτομίας ἐστὶ χρεία. μηδενὸς δὲ τοιούτου κατε-
πείγοντος ἢ κωλύοντος ἄμεινόν ἐστιν ἔωθεν φλεβοτομεῖν,
οὐκ εὐθέως ἅμα τῷ τῶν ὕπνων ἐξαναστῆναι, προγρηγορή-
σαντες δὲ χρόνον ὡς ὥρας μιᾶς, εἴρηται δὲ ὅτι καὶ λούειν
τινὰς ἄμεινον, εἰ δὲ τοῦτο, καὶ προπεριπατήσαντας ἐνίους,
ἐφ' ὧν δὲ ἦρος εἰσβαλόντος ἐπὶ φλεβοτομίαν ἔρχεσθαι. διὰ
προσδοκίαν πυρετῶν οἶδα φλεβοτομήσας ἐνίους καὶ μετὰ
τὸ πρᾶξαί τινα τῶν συνήθων ἔργων, ἢ ἐν διδασκαλείοις,
ἢ ἐργαστηρίοις, ἢ κατ' ἀγορὰν, ἢ ἐπὶ τῆς οἰκίας. ὅ γε
μὴν τῆς ἐπαφαιρέσεως καιρὸς, ἐφ' ὧν μὲν ἁπλῶς κενῶσαι,
κᾂν δύο ταῖς ἐφεξῆς ἡμέραις γένηται, βέλτιον ἐστί. προς-
έχειν δ' ἐν ἅπασι τοῖς τοιούτοις σε χρὴ τὴν δύναμιν τοῦ
κάμνοντος, ἁπτόμενον τῶν αὐτοῦ ἀρτηριῶν. ἔνιοι γὰρ
εὐπαθεῖς εἰσι τὴν δύναμιν, ὡς μὴ φέρειν ἀθρόαν κένωσιν,
ἐφ' ὧν ἀνακτησάμενος ἐν τῇ πρώτῃ τῶν ἡμερῶν τὸν κά-
μνοντα, ἐπαφαιρεῖν ἐν τῇ δευτέρᾳ προσήκει.
Γαληνός ιατρός De compositione medicamentorum per genera libri vii

Vol. 13, pa. 605, line 11
ταῖς παρακεντουμέναις αἰξὶν ὁλοσχοίνοις ὀξείαις. ἔτι δὲ λη-

ρωδεστέρα ταύτης ἡ διὰ τῶν ἀνατομικῶν συγγραμμάτων
μάθησις ἐοικυῖα τοῖς κατὰ τὴν παροιμίαν λεγομένοις ἐκ βι-
βλίου κυβερνήταις. ὅπου γὰρ οἱ θεασάμενοι σαφῶς ὑπὸ δι-
δασκάλου δεικνύμενα τὰ κατὰ τὸ σῶμα νεῦρα καὶ τοὺς τέ-
νοντας αὐτῶν, εἰ μὴ καὶ δεύτερον ἴδοιεν αὐτὰ καὶ τρίτον
καὶ πολλάκις ἐφεξῆς, οὐ μνημονεύουσιν ἀκριβῶς τὸν τόπον
ἐν ᾧ κεῖνται, σχολῇ δ' ἄν τις ἀναγνοὺς δυνηθείη μαθεῖν.
ὁ γοῦν τῶν καθ' ἡμᾶς ἐμπειρικῶν ἄριστος ἀνεγνωκὼς τὰ
πάντα τῶν ἀνατομικῶν βιβλία, νύξαντός ποτε γραφείῳ παι-
δίου ἐν διδασκαλείῳ κατὰ τὴν ἐντὸς τοῦ βραχίονος χώραν,
ὑπεράνω τῶν μέσων αὐτοῦ μερῶν, ἐπιθεὶς τῶν ἐμπλάστρων
φαρμάκων οὗ πεῖραν ἔναγχος ἐσχήκει τεθεραπευκότος νευ-
1398
ρότρωτον ἀφλέγμαντόν τε καὶ ἀνώδυνον ὁρῶν ἐπ' αὐτῷ

τὸ παιδίον, ᾤετο τεθεραπεῦσθαι τελέως, ἀλλ' ἐξαίφνης γε
κατὰ τὴν ἑβδόμην ἡμέραν ἀπέθανε σπασθέν. ὡς οὖν ὡς δυς-
αιτιολόγητόν τε καὶ ἄπορον διηγεῖτό μοι τὸ γεγονὸς, ἀξι-
ώσαντός μου τὴν γραφὴν ἀναγνῶναι τῆς τοῦ φαρμάκου
συνθέσεως, ὁ μὲν ἑτοίμως τοῦτ' ἔπραξεν, ἐγὼ δ' εὐθέως
ἔφην αὐτῷ ταῦτα. μήτι μοι διηγούμενος ἄρτι τὰ συμβάντα
τῷ νεοτρώτῳ παιδίῳ, πλέον ἄλλο τι τῇ διηγήσει
Πλάτων. Hippias major [Dub.] Stephanus pa. 286, sec. b, line 6
καλῶν καὶ ἔναγχος αὐτόθι ηὐδοκίμησα διεξιὼν ἃ χρὴ τὸν

νέον ἐπιτηδεύειν. ἔστι γάρ μοι περὶ αὐτῶν παγκάλως λόγος
συγκείμενος, καὶ ἄλλως εὖ διακείμενος καὶ τοῖς ὀνόμασι·
πρόσχημα δέ μοί ἐστι καὶ ἀρχὴ τοιάδε τις τοῦ λόγου.
ἐπειδὴ ἡ Τροία ἥλω, λέγει ὁ λόγος ὅτι Νεοπτόλεμος
Νέστορα ἔροιτο ποῖά ἐστι καλὰ ἐπιτηδεύματα, ἃ ἄν τις
ἐπιτηδεύσας νέος ὢν εὐδοκιμώτατος γένοιτο· μετὰ ταῦτα δὴ
λέγων ἐστὶν ὁ Νέστωρ καὶ ὑποτιθέμενος αὐτῷ πάμπολλα
νόμιμα καὶ πάγκαλα. τοῦτον δὴ καὶ ἐκεῖ ἐπεδειξάμην καὶ
ἐνθάδε μέλλω ἐπιδεικνύναι εἰς τρίτην ἡμέραν, ἐν τῷ Φειδο-
στράτου διδασκαλείῳ , καὶ ἄλλα πολλὰ καὶ ἄξια ἀκοῆς·
ἐδεήθη γάρ μου Εὔδικος ὁ Ἀπημάντου. ἀλλ' ὅπως παρέσῃ
καὶ αὐτὸς καὶ ἄλλους ἄξεις, οἵτινες ἱκανοὶ ἀκούσαντες κρῖναι
τὰ λεγόμενα.
{ΣΩ.} Ἀλλὰ ταῦτ' ἔσται, ἂν θεὸς θέλῃ, ὦ Ἱππία. νυνὶ
μέντοι βραχύ τί μοι περὶ αὐτοῦ ἀπόκριναι· καὶ γάρ με εἰς
καλὸν ὑπέμνησας. ἔναγχος γάρ τις, ὦ ἄριστε, εἰς ἀπορίαν
με κατέβαλεν ἐν λόγοις τισὶ τὰ μὲν ψέγοντα ὡς αἰσχρά,
τὰ δ' ἐπαινοῦντα ὡς καλά, οὕτω πως ἐρόμενος καὶ μάλα
ὑβριστικῶς· “Πόθεν δέ μοι σύ,” ἔφη, “ὦ Σώκρατες, οἶσθα
ὁποῖα καλὰ καὶ αἰσχρά; ἐπεὶ φέρε, ἔχοις ἂν εἰπεῖν τί ἐστι
Πλάτων. Leges Stephanus pa. 764, sec. c, line 8
... καὶ δεσμοῖς δοῦλον καὶ ξένον, ἐὰν δ' ἐπιχώριος ὤν τις
περὶ τὰ τοιαῦτα ἀκοσμῇ, μέχρι μὲν ἑκατὸν δραχμῶν νομί-
σματος αὐτοὺς εἶναι κυρίους διαδικάζοντας, μέχρι δὲ διπλα-
σίου τούτου κοινῇ μετὰ ἀστυνόμων ζημιοῦν δικάζοντας τῷ
ἀδικοῦντι. τὰ αὐτὰ δὲ καὶ ἀστυνόμοις ἔστω ζημιώματά τε
καὶ κολάσεις ἐν τῇ ἑαυτῶν ἀρχῇ, μέχρι μὲν μνᾶς αὐτοὺς
ζημιοῦντας, τὴν διπλασίαν δὲ μετὰ ἀγορανόμων.
1399
Μουσικῆς δὲ τὸ μετὰ τοῦτο καὶ γυμναστικῆς ἄρχοντας

καθίστασθαι πρέπον ἂν εἴη, διττοὺς ἑκατέρων, τοὺς μὲν
παιδείας αὐτῶν ἕνεκα, τοὺς δὲ ἀγωνιστικῆς. παιδείας μὲν
βούλεται λέγειν ὁ νόμος γυμνασίων καὶ διδασκαλείων ἐπι-
μελητὰς κόσμου καὶ παιδεύσεως ἅμα καὶ τῆς περὶ ταῦτα
ἐπιμελείας τῶν φοιτήσεών τε πέρι καὶ οἰκήσεων ἀρρένων
καὶ θηλειῶν κορῶν, ἀγωνίας δέ, ἔν τε τοῖς γυμνικοῖς καὶ περὶ
τὴν μουσικὴν ἀθλοθέτας ἀθληταῖς, διττοὺς αὖ τούτους, περὶ
μουσικὴν μὲν ἑτέρους, περὶ ἀγωνίαν δ' ἄλλους. ἀγωνιστικῆς
μὲν οὖν ἀνθρώπων τε καὶ ἵππων τοὺς αὐτούς, μουσικῆς δὲ
ἑτέρους μὲν τοὺς περὶ μονῳδίαν τε καὶ μιμητικήν, οἷον
ῥαψῳδῶν καὶ κιθαρῳδῶν καὶ αὐλητῶν καὶ πάντων τῶν τοιού-
των ἀθλοθέτας ἑτέρους πρέπον ἂν εἴη γίγνεσθαι,
Πλάτων. Leges Stephanus pa. 779, sec. d, line 4
ὀλιγωροῦντα ζημιοῦντας, καὶ πάντων δὴ τῶν κατὰ τὸ ἄστυ

καθαρότητός τ' ἐπιμελεῖσθαι, καὶ ὅπως ἰδιώτης μηδεὶς μηδὲν
τῶν τῆς πόλεως μήτε οἰκοδομήμασι μήτε οὖν ὀρύγμασιν
ἐπιλήψεται. καὶ δὴ καὶ ὑδάτων τῶν ἐκ Διὸς εὐροίας τούτους
ἐπιμελεῖσθαι χρεών, καὶ ὅσα ἐντὸς πόλεως ἢ ὁπόσα ἔξω
πρέπον ἂν οἰκεῖν εἴη· ταῦτα δὲ πάντα συνιδόντες ταῖς χρείαις
οἱ νομοφύλακες ἐπινομοθετούντων καὶ τῶν ἄλλων ὁπόσα ἂν
ὁ νόμος ἐκλείπῃ δι' ἀπορίαν. ὅτε δὲ ταῦτά τε καὶ τὰ περὶ
ἀγορὰν οἰκοδομήματα καὶ τὰ περὶ τὰ γυμνάσια καὶ πάντα
ὅσα διδασκαλεῖα κατεσκευασμένα περιμένει τοὺς φοιτητὰς
καὶ θεατὰς θέατρα, πορευώμεθα ἐπὶ τὰ μετὰ τοὺς γάμους, τῆς
νομοθεσίας ἑξῆς ἐχόμενοι.
Πλάτων. Leges Stephanus pa. 804, sec. c, line 3
ζοντές τε καὶ ἱλεούμενοι κατὰ τὸν τρόπον τῆς φύσεως δια-

βιώσονται, θαύματα ὄντες τὸ πολύ, σμικρὰ δὲ ἀληθείας ἄττα
μετέχοντες.
{ΜΕ.} Παντάπασι τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος ἡμῖν, ὦ ξένε,
διαφαυλίζεις.
{ΑΘ.} Μὴ θαυμάσῃς, ὦ Μέγιλλε, ἀλλὰ σύγγνωθί μοι· πρὸς
γὰρ τὸν θεὸν ἀπιδὼν καὶ παθὼν εἶπον ὅπερ εἴρηκα νῦν. ἔστω
δ' οὖν τὸ γένος ἡμῶν μὴ φαῦλον, εἴ σοι φίλον, σπουδῆς δέ
τινος ἄξιον.
1400
Τὸ δ' ἑξῆς τούτοις, οἰκοδομίαι μὲν εἴρηνται γυμνασίων

ἅμα καὶ διδασκαλείων κοινῶν τριχῇ κατὰ μέσην τὴν πόλιν,
ἔξωθεν δὲ ἵππων αὖ τριχῇ περὶ τὸ ἄστυ γυμνάσιά τε καὶ
εὐρυχώρια, τοξικῆς τε καὶ τῶν ἄλλων ἀκροβολισμῶν ἕνεκα
διακεκοσμημένα, μαθήσεώς τε ἅμα καὶ μελέτης τῶν νέων· εἰ
δ' ἄρα μὴ τότε ἱκανῶς ἐρρήθησαν, νῦν εἰρήσθω τῷ λόγῳ μετὰ
νόμων. ἐν δὲ τούτοις πᾶσιν διδασκάλους ἑκάστων πεπει-
σμένους μισθοῖς οἰκοῦντας ξένους διδάσκειν τε πάντα ὅσα
πρὸς τὸν πόλεμόν ἐστιν μαθήματα τοὺς φοιτῶντας ὅσα τε
πρὸς μουσικήν, οὐχ ὃν μὲν ἂν ὁ πατὴρ βούληται, φοιτῶντα,
ὃν δ' ἂν μή, ἐῶντα τὰς παιδείας, ἀλλὰ τὸ λεγόμενον πάντ'
ἄνδρα καὶ παῖδα κατὰ τὸ δυνατόν, ὡς τῆς πόλεως μᾶλλον ἢ
Λουκιανός Somnium sive vita Luciani Sec. 1, line 1
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΝΥΠΝΙΟΥ ΗΤΟΙ ΒΙΟΣ ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ
Ἄρτι μὲν ἐπεπαύμην εἰς τὰ διδασκαλεῖα φοιτῶν

ἤδη τὴν ἡλικίαν πρόσηβος ὤν, ὁ δὲ πατὴρ ἐσκο-
πεῖτο μετὰ τῶν φίλων ὅ τι καὶ διδάξαιτό με.
τοῖς πλείστοις οὖν ἔδοξεν παιδεία μὲν καὶ πόνου
πολλοῦ καὶ χρόνου μακροῦ καὶ δαπάνης οὐ μικρᾶς
καὶ τύχης δεῖσθαι λαμπρᾶς, τὰ δ' ἡμέτερα μικρά
τε εἶναι καὶ ταχεῖάν τινα τὴν ἐπικουρίαν ἀπαιτεῖν·
εἰ δέ τινα τέχνην τῶν βαναύσων τούτων ἐκμάθοιμι,
τὸ μὲν πρῶτον εὐθὺς ἂν αὐτὸς ἔχειν τὰ ἀρκοῦντα
παρὰ τῆς τέχνης καὶ μηκέτ' οἰκόσιτος εἶναι τηλι-
κοῦτος ὤν, οὐκ εἰς μακρὰν δὲ καὶ τὸν πατέρα
Λουκιανός De parasito sive artem esse parasiticam Sec. 13, line 13
ὅτι καὶ ἀρίστη δεικτέον, καὶ τοῦτο οὐχ ἁπλῶς,

ἀλλὰ πρῶτον μέν, ὅτι κοινῇ πασῶν διαφέρει τῶν
τεχνῶν, εἶτα ὅτι καὶ ἰδίᾳ ἑκάστης.
Κοινῇ μὲν οὖν ἁπασῶν οὕτω διαφέρει· πάσης
γὰρ τέχνης ἀνάγκη προάγειν μάθησιν πόνον φό-
βον πληγάς, ἅπερ οὐκ ἔστιν ὅστις οὐκ ἂν ἀπεύ-
1401
ξαιτο· ταύτην δὲ τὴν τέχνην, ὡς ἔοικεν, μόνην

ἔξεστι μαθεῖν ἄνευ πόνου. τίς γὰρ ἀπὸ δείπνου
ποτὲ ἀπῆλθεν κλαίων, ὥσπερ τινὰς ἐκ τῶν διδα-
σκάλων ὁρῶμεν, τίς δ' ἐπὶ δεῖπνον ἀπιὼν ὤφθη
σκυθρωπός, ὥσπερ οἱ εἰς διδασκαλεῖα φοιτῶντες;
καὶ μὴν ὁ μὲν παράσιτος ἑκὼν αὐτὸς ἐπὶ δεῖπνον
ἔρχεται μάλα ἐπιθυμῶν τῆς τέχνης, οἱ δὲ τὰς
ἄλλας τέχνας μανθάνοντες μισοῦσιν αὐτάς, ὥστε
ἔνιοι δι' αὐτὰς ἀποδιδράσκουσι.
Τί δέ, οὐ κἀκεῖνο ἐννοῆσαί σε δεῖ, ὅτι καὶ τοὺς
ἐν ἐκείναις ταῖς τέχναις προκόπτοντας οἱ πατέρες
καὶ μητέρες τούτοις τιμῶσι μάλιστα, οἷς καθ'
ἡμέραν καὶ τὸν παράσιτον, “Καλῶς νὴ Δία
ἔγραψεν ὁ παῖς,” λέγοντες, “δότε αὐτῷ φαγεῖν·”
“Οὐκ ἔγραψεν ὀρθῶς, μὴ δότε;” οὕτω τὸ πρᾶ
Λουκιανός De saltatione Sec. 25, line 11
ὑβρίζεις εἰς τὴν ὀρχηστικήν· ὁ Σωκράτης δέ,

σοφώτατος ἀνήρ, εἴ γε πιστευτέον τοῦτο περὶ
αὐτοῦ λέγοντι τῷ Πυθίῳ, οὐ μόνον ἐπῄνει τὴν
ὀρχηστικὴν ἀλλὰ καὶ ἐκμαθεῖν αὐτὴν ἠξίου,
μέγιστον νέμων εὐρυθμίᾳ καὶ εὐμουσίᾳ καὶ κινή-
σει ἐμμελεῖ καὶ εὐσχημοσύνῃ τοῦ κινουμένου·
καὶ οὐκ ᾐδεῖτο γέρων ἀνὴρ ἓν τῶν σπουδαιοτάτων
μαθημάτων καὶ τοῦτο ἡγούμενος εἶναι. καὶ ἔμελ-
λέν γε ἐκεῖνος περὶ ὀρχηστικὴν οὐ μετρίως σπουδά-
σεσθαι, ὅς γε καὶ τὰ μικρὰ οὐκ ὤκνει μανθάνειν,
ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ διδασκαλεῖα τῶν αὐλητρίδων
ἐφοίτα καὶ παρ' ἑταίρας γυναικὸς οὐκ ἀπηξίου
σπουδαῖόν τι ἀκούειν, τῆς Ἀσπασίας. καίτοι
ἐκεῖνος ἄρτι ἀρχομένην ἑώρα τότε τὴν τέχνην καὶ
οὐδέπω εἰς τοσοῦτον κάλλος διηρθρωμένην. εἰ
δὲ τοὺς νῦν ἐπὶ μέγιστον αὐτὴν προαγαγόντας
ἐθεᾶτο, εὖ οἶδα, πάντων ἂν ἐκεῖνός γε ἀφέμενος
μόνῳ τῷ θεάματι τούτῳ τὸν νοῦν ἂν προσεῖχεν καὶ
τοὺς παῖδας οὐκ ἂν ἄλλο τι πρὸ αὐτοῦ ἐδιδάξατο.
Δοκεῖς δέ μοι, ὅταν κωμῳδίαν καὶ τραγῳδίαν
ἐπαινῇς, ἐπιλελῆσθαι ὅτι καὶ ἐν ἑκατέρᾳ ἐκείνων
Dicaearchus Phil., Frag Frag. 33, line 8

1402
ἡμῖν παραδίδωσι, Θαλῆν Βίαντα Πιττακὸν Σόλωνα. ἄλλους δὲ ὀνομάζει

ἕξ,
ὧν ἐκλέξασθαι τρεῖς, Ἀριστόδημον, Πάμφυλον, Χίλωνα Λακεδαιμόνιον,
Κλεό-
βουλον, Ἀνάχαρσιν, Περίανδρον.
Porphyrius Vita Pythagorae 18: ἐπεὶ δὲ τῆς Ἰταλίας ἐπέβη καὶ
ἐν Κρότωνι ἐγένετο, φησὶν ὁ Δικαίαρχος, ὡς ἀνδρὸς ἀφικομένου
πολυπλάνου τε
καὶ περιττοῦ καὶ κατὰ τὴν ἰδίαν φύσιν ὑπὸ τῆς τύχης εὖ κεχορηγημένου,
τήν τε
γὰρ ἰδέαν εἶναι ἐλευθέριον καὶ μέγαν χάριν τε πλείστην καὶ κόσμον ἐπί τε
τῆς
φωνῆς καὶ τοῦ ἤθους καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἔχειν, οὕτως διαθεῖναι
τὴν
Κροτωνιατῶν πόλιν, ὥστ' ἐπεὶ τὸ τῶν γερόντων ἀρχεῖον ἐψυχαγώγησεν
πολλὰ
καὶ καλὰ διαλεχθείς, τοῖς νέοις πάλιν ἡβητικὰς ἐποιήσατο παραινέσεις
ὑπὸ τῶν
ἀρχόντων κελευσθείς, μετὰ δὲ ταῦτα τοῖς παισὶν ἐκ τῶν διδασκαλείων
ἀθρόοις
συνελθοῦσιν, εἶτα ταῖς γυναιξί, ἐπεὶ καὶ γυναικῶν σύλλογος αὐτῷ
κατεσκευάσθη.
ib. 56: Δικαίαρχος δὲ καὶ οἱ ἀκριβέστεροι καὶ τὸν Πυθαγόραν
φασὶν παρεῖναι τῇ ἐπιβουλῇ. Φερεκύδην γὰρ πρὸ τῆς ἐκ Σάμου ἀπάρσεως
τελευτῆσαι. τῶν δ' ἑταίρων ἀθρόους μὲν τετταράκοντα ἐν οἰκίᾳ τινὸς

παρε-δρεύοντας ληφθῆναι, τοὺς δὲ πολλοὺς σποράδην κατὰ τὴν πόλιν ὡς
ἔτυχον ἕκαστοι διαφθαρῆναι.

μήτε γενναῖον μήτ' ἀνδρῶδες φρόνημα, πᾶσαν ἐκθη-

λῦναι ταῖς ἀγωγαῖς τὴν ἐπιτρεφομένην νεότητα τῆς
πόλεως ἐπεβάλετο ἀνελὼν μὲν τὰ γυμνάσια καὶ τὰς
ἐνοπλίους μελέτας, ἀλλάξας δὲ τὴν δίαιταν, ᾗ πρότερον
οἱ παῖδες ἐχρῶντο. κομᾶν τε γὰρ τοὺς ἄρρενας ὥσπερ
τὰς παρθένους ἐκέλευσεν ἐξανθιζομένους καὶ βοστρυχι-
ζομένους καὶ κεκρυφάλοις τὰς πλοκαμίδας ἀναδοῦντας
ἐνδύεσθαί τε ποικίλους καὶ ποδήρεις χιτωνίσκους, καὶ
χλανιδίοις ἀμπέχεσθαι λεπτοῖς καὶ μαλακοῖς, καὶ δίαι-
ταν ἔχειν ὑπὸ σκιαῖς· ἠκολούθουν τ' αὐτοῖς εἰς τὰ
1403
διδασκαλεῖα τῶν ὀρχηστῶν καὶ αὐλητῶν καὶ τῶν παρα-

πλησίων τούτοις μουσοκολάκων παραπορευόμεναι παι-
δαγωγοὶ γυναῖκες σκιάδεια καὶ ῥιπίδας κομίζουσαι, καὶ
ἔλουον αὐτοὺς αὗται κτένας εἰς τὰ βαλανεῖα φέρουσαι
καὶ μύρων ἀλαβάστρους καὶ κάτοπτρα. τοιαύτῃ δια-
φθείρων ἀγωγῇ τοὺς παῖδας, ἕως ἐκπληρώσωσιν εἰκο-
στὸν ἔτος, τὸν ἀπὸ τοῦδε χρόνον εἰς ἄνδρας εἴα τελεῖν.
πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα Κυμαίοις ἐνυβρίσας καὶ λωβησά-
μενος καὶ οὔτ' ἀσελγείας οὔτ' ὠμότητος οὐδεμιᾶς ἀπο-
σχόμενος, ὅτ' ἀσφαλῶς κατέχειν ὑπελάμβανε τὴν τυ-
ραννίδα, γηραιὸς ὢν ἤδη δίκας ἔτισεν οὐ μεμπτὰς

τὰ μὴ λεχθέντα ἐξετάζειν· τοιάδε.

Πρὶν ἄρξασθαι τῶν ἀγώνων, πομπὴν ἔστελ-
λον τοῖς θεοῖς οἱ τὴν μεγίστην ἔχοντες ἐξουσίαν, ἀπὸ
τοῦ Καπιτωλίου τε καὶ δι' ἀγορᾶς ἄγοντες ἐπὶ τὸν
μέγαν ἱππόδρομον. ἡγοῦντο δὲ τῆς πομπῆς πρῶτον
μὲν οἱ παῖδες αὐτῶν οἱ πρόσηβοί τε καὶ τοῦ πομπεύειν
ἔχοντες ἡλικίαν, ἱππεῖς μέν, ὧν οἱ πατέρες τιμήματα
ἱππέων εἶχον, πεζοὶ δ' οἱ μέλλοντες ἐν τοῖς πεζοῖς
στρατεύεσθαι· οἱ μὲν κατ' ἴλας τε καὶ κατὰ λόχους,
οἱ δὲ κατὰ συμμορίας τε καὶ τάξεις ὡς εἰς διδασκα-
λεῖον πορευόμενοι· ἵνα φανερὰ γίνοιτο τοῖς ξένοις ἡ
μέλλουσα ἀνδροῦσθαι τῆς πόλεως ἀκμὴ πλῆθός τε καὶ
κάλλος οἵα τις ἦν. τούτοις ἠκολούθουν ἡνίοχοι τὰ
τέθριππά τε καὶ τὰς συνωρίδας καὶ τοὺς ἀζεύκτους ἵπ-
πους ἐλαύνοντες· μεθ' οὓς οἱ τῶν ἀθλημάτων ἀγωνισταὶ
τῶν τε κούφων καὶ τῶν βαρέων τὸ μὲν ἄλλο σῶμα
γυμνοί, τὸ δὲ περὶ τὴν αἰδῶ καλυπτόμενοι. τοῦτο
καὶ εἰς ἐμὲ τὸ ἔθος ἐν Ῥώμῃ διέμενεν, ὡς ἐξ ἀρχῆς
ἐγίνετο παρ' Ἕλλησιν· ἐν Ῥώμῃ διέμενεν, ὡς ἐξ ἀρχῆς
Λακεδαιμονίων αὐτὸ καταλυσάντων. ὁ δὲ πρῶτος ἐπι-
χειρήσας ἀποδυθῆναι τὸ σῶμα καὶ γυμνὸς Ὀλυμπίασι

ἐκ τῶν δημοτικῶν, Λεύκιος Οὐεργίνιος, οὐδενὸς χεί-

1404
ρων τὰ πολεμικά, λόχου τινὸς ἡγεμονίαν ἔχων ἐν τοῖς

πέντε τάγμασιν ἐτάχθη τοῖς ἐπ' Αἰκανοὺς στρατευσα-
μένοις. τούτῳ θυγάτηρ ἔτυχεν οὖσα καλλίστη τῶν ἐν
Ῥώμῃ παρθένων τὸ πατρῷον ὄνομα φέρουσα, ἣν ἐν-
εγγυήσατο Λεύκιος εἷς ἐκ τῶν δεδημαρχηκότων υἱὸς
Ἰκιλίου τοῦ πρώτου τε καταστησαμένου τὴν δημαρχι-
κὴν ἐξουσίαν καὶ πρώτου λαβόντος. ταύτην τὴν κόρην
ἐπίγαμον οὖσαν ἤδη θεασάμενος Ἄππιος Κλαύδιος ὁ
τῆς δεκαδαρχίας ἡγεμὼν ἀναγινώσκουσαν ἐν γραμμα-
τιστοῦ – ἦν δὲ τὰ διδασκαλεῖα τότε τῶν παίδων περὶ
τὴν ἀγοράν – εὐθύς τε ὑπὸ τοῦ κάλλους τῆς παιδὸς
ἑάλω καὶ ἔτι μᾶλλον ἔξω τῶν φρενῶν ἐγένετο πολλά-
κις ἀναγκαζόμενος παριέναι τὸ διδασκαλεῖον ἤδη κρα-
τούμενος ὑπὸ τοῦ πάθους. ὡς δ' οὐκ ἠδύνατο πρὸς
γάμον αὐτὴν λαβεῖν ἐκείνην τε ὁρῶν ἐγγεγυημένην
ἑτέρῳ καὶ αὐτὸς ἔχων γυναῖκα γαμετήν, καὶ ἅμα οὐδ'
ἀξιῶν ἐκ δημοτικοῦ γένους ἁρμόσασθαι γάμον, δι'
ὑπεροψίαν τῆς τύχης καὶ παρὰ τὸν νόμον, ὃν αὐτὸς
ἐν ταῖς δώδεκα δέλτοις ἀνέγραψε, τὸ μὲν πρῶτον
ἐπειράθη διαφθεῖραι χρήμασι τὴν κόρην,

μένοις. τούτῳ θυγάτηρ ἔτυχεν οὖσα καλλίστη τῶν ἐν

Ῥώμῃ παρθένων τὸ πατρῷον ὄνομα φέρουσα, ἣν ἐν-
εγγυήσατο Λεύκιος εἷς ἐκ τῶν δεδημαρχηκότων υἱὸς
Ἰκιλίου τοῦ πρώτου τε καταστησαμένου τὴν δημαρχι-
κὴν ἐξουσίαν καὶ πρώτου λαβόντος. ταύτην τὴν κόρην
ἐπίγαμον οὖσαν ἤδη θεασάμενος Ἄππιος Κλαύδιος ὁ
τῆς δεκαδαρχίας ἡγεμὼν ἀναγινώσκουσαν ἐν γραμμα-
τιστοῦ – ἦν δὲ τὰ διδασκαλεῖα τότε τῶν παίδων περὶ
τὴν ἀγοράν – εὐθύς τε ὑπὸ τοῦ κάλλους τῆς παιδὸς
ἑάλω καὶ ἔτι μᾶλλον ἔξω τῶν φρενῶν ἐγένετο πολλά-
κις ἀναγκαζόμενος παριέναι τὸ διδασκαλεῖον ἤδη κρα-
τούμενος ὑπὸ τοῦ πάθους. ὡς δ' οὐκ ἠδύνατο πρὸς
γάμον αὐτὴν λαβεῖν ἐκείνην τε ὁρῶν ἐγγεγυημένην
ἑτέρῳ καὶ αὐτὸς ἔχων γυναῖκα γαμετήν, καὶ ἅμα οὐδ'
ἀξιῶν ἐκ δημοτικοῦ γένους ἁρμόσασθαι γάμον, δι'
ὑπεροψίαν τῆς τύχης καὶ παρὰ τὸν νόμον, ὃν αὐτὸς
ἐν ταῖς δώδεκα δέλτοις ἀνέγραψε, τὸ μὲν πρῶτον
ἐπειράθη διαφθεῖραι χρήμασι τὴν κόρην, καὶ προς-
1405
έπεμπέ τινας ἀεὶ πρὸς τὰς τροφοὺς αὐτῆς γυναῖκας –

ἦν γὰρ ὀρφανὴ μητρὸς ἡ παῖς – διδούς τε πολλὰ
καὶ ἔτι πλείονα τῶν διδομένων ὑπισχνούμενος.

τίς ὁ τῆς κόρης ἐστὶν ἐρῶν, ἀλλ' ὅτι τῶν δυναμένων

τις εὖ ποιεῖν οὓς βουληθείη καὶ κακῶς. ὡς δ' οὐκ
ἔπειθον αὐτάς, ἀλλὰ καὶ φυλακῆς ἑώρα τὴν κόρην
κρείττονος ἢ πρότερον ἀξιουμένην, φλεγόμενος ὑπὸ
τοῦ πάθους τὴν ἰταμωτέραν ἔγνω βαδίζειν ὁδόν. μετα-
πεμψάμενος δή τινα τῶν ἑαυτοῦ πελατῶν, Μάρκον
Κλαύδιον, ἄνδρα τολμηρὸν καὶ πρὸς πᾶσαν ὑπηρεσίαν
ἕτοιμον, τό τε πάθος αὐτῷ διηγεῖται καὶ διδάξας, ὅσα
ποιεῖν αὐτὸν ἐβούλετο καὶ λέγειν, ἀποστέλλει συχνοὺς
τῶν ἀναιδεστάτων ἐπαγόμενον. ὁ δὲ παραγενόμενος
ἐπὶ τὸ διδασκαλεῖον ἐπιλαμβάνεται τῆς παρθένου καὶ
φανερῶς ἄγειν ἐβούλετο δι' ἀγορᾶς. κραυγῆς δὲ γε-
νομένης καὶ πολλοῦ συνδραμόντος ὄχλου κωλυόμενος
ὅποι προῃρεῖτο τὴν κόρην ἄγειν ἐπὶ τὴν ἀρχὴν παρα-
γίνεται. ἐκάθητο δ' ἐπὶ τοῦ βήματος τηνικαῦτα μόνος
Ἄππιος χρηματίζων τε καὶ δικάζων τοῖς δεομένοις.
βουλομένου δ' αὐτοῦ λέγειν κραυγή τε καὶ ἀγανάκτησις
ἦν ἐκ τοῦ περιεστῶτος ὄχλου, πάντων ἀξιούντων περι-
μένειν, ἕως ἔλθωσιν οἱ συγγενεῖς τῆς κόρης· καὶ ὁ
Ἄππιος οὕτως ἐκέλευσε ποιεῖν. ὡς δ' ὀλίγος ὁ μεταξὺ
χρόνος ἐγεγόνει, καὶ παρῆν ὁ πρὸς μητρὸς θεῖος τῆς
Διονύσιος Αλικαρνασσέας De Demosthenis dictione

Sec. 2, line 8
πεπληρωμένη λέξις, ἧς ὅρος καὶ κανὼν ὁ Θουκυδίδης,

ὃν οὐθεὶς οὔθ' ὑπερεβάλετο τῶν ἐπιγινομένων οὔτε
εἰς ἄκρον ἐμιμήσατο, τοιαύτη τις ἦν.
ἡ δὲ ἑτέρα λέξις ἡ λιτὴ καὶ ἀφελὴς καὶ δοκοῦσα
κατασκευήν τε καὶ ἰσχὺν τὴν πρὸς ἰδιώτην ἔχειν
λόγον καὶ ὁμοιότητα πολλοὺς μὲν ἔσχε καὶ ἀγαθοὺς
ἄνδρας προστάτας συγγραφεῖς τε καὶ φιλοσόφους καὶ
ῥήτορας. καὶ γὰρ οἱ τὰς γενεαλογίας ἐξενέγκαντες καὶ
οἱ τὰς τοπικὰς ἱστορίας πραγματευσάμενοι καὶ οἱ τὰ
1406
φυσικὰ φιλοσοφήσαντες καὶ οἱ τῶν ἠθικῶν διαλόγων

ποιηταί, ὧν ἦν τὸ Σωκρατικὸν διδασκαλεῖον πᾶν ἔξω
Πλάτωνος, καὶ οἱ τοὺς δημηγορικοὺς ἢ δικανικοὺς
συνταττόμενοι λόγους ὀλίγου δεῖν πάντες ταύτης ἐγέ-
νοντο τῆς προαιρέσεως. ἐτελείωσε δ' αὐτὴν καὶ εἰς
ἄκρον ἤγαγε τῆς ἰδίας ἀρετῆς Λυσίας ὁ Κεφάλου, κατὰ
τοὺς αὐτοὺς χρόνους Γοργίᾳ τε καὶ Θουκυδίδῃ γενό-
μενος. τίς δὲ ἦν ἡ προαίρεσις αὐτοῦ καὶ τίς ἡ δύναμις,
ἐν τῇ πρὸ ταύτης δεδήλωται γραφῇ καὶ οὐδὲν δεῖ νῦν
πάλιν ὑπὲρ τῶν αὐτῶν λέγειν.
Διονύσιος Αλικαρνασσέας De Demosthenis dictione

Sec. 54, line 20
ταῦτ' οὖν εἰρωνευόμενον δεῖ λέγειν καὶ ἅμα ὑπαγα-

νακτοῦντα καὶ παρεντείνοντα τὸν ἦχον; εἶτ' εἰ καὶ
φησὶν οὐκ ἔχειν ἐρεῖν ταῦθ' ὥσπερ δεινὰ καὶ πέρα
δεινῶν, ὅμως ὀδύρεται πόλεων κατάλογον καὶ τελείαν
ἀναίρεσιν διέξεισιν, ὡς οὐδ' ἴχνος ἔτι λοιπὸν ἐχου-
σῶν τῆς παλαιᾶς οἰκήσεως. οὐ δι' ὀργῆς τ' οὖν ταῦτα
ὑπερβαλλούσης καὶ οἴκτου λέγεσθαι προσήκει; τίνες
οὖν εἰσιν ὀργῆς καὶ ὀλοφυρμοῦ τόνοι καὶ ἐγκλίσεις
καὶ σχηματισμοὶ προσώπου καὶ φοραὶ χειρῶν; ἃς οἱ
κατ' ἀλήθειαν ταῦτα πεπονθότες ἐπιτελοῦσι. πάνυ γὰρ
εὔηθες ἄλλο τι ζητεῖν ὑποκρίσεως διδασκαλεῖον, ἀφέν-
τας τὴν ἀλήθειαν. καὶ αὖθις ἐπιφέρει ὁ ἀνήρ· ‘ἀλλὰ
Θετταλία πῶς ἔχει; οὐχὶ τὰς πολιτείας αὐτῶν ἀφῄρη-
ται καὶ τετραρχίας καθέστακεν, ἵνα μὴ μόνον κατὰ
πόλεις, ἀλλὰ καὶ κατὰ ἔθνη δουλεύωσιν; αἱ δ' ἐν
Εὐβοίᾳ πόλεις οὐκ ἤδη τυραννοῦνται, καὶ ταῦτα ἐν
νήσῳ πλησίον Θηβῶν καὶ Ἀθηνῶν;’ ταῦτα πάλιν
ἑτέραν ὑπόκρισιν ἀπαιτεῖ. πυνθάνεται γάρ, εἶτ' ἀνθ-
υποφέρει καὶ παρ' ἕκαστον ἀγανακτεῖ καὶ τὸ δεινὸν
αὔξει. ἴδιον δὲ δή που σχῆμα πεύσεως,
Διονύσιος Αλικαρνασσέας Ars rhetorica [Sp.]

ληνικόν εἰσιν Ὀδυσσεὺς καὶ Νέστωρ. καὶ θαυμαστὸν

τί ἐν τῷ λόγῳ ἐστί; διπλοῦν τὸ θαυμαστόν· ἔοικεν
ὁ Νέστωρ μηδὲν ἴδιον λέγειν, ἀλλὰ τὰ αὐτὰ λέγειν
1407
τῷ Ὀδυσσεῖ, ὥςπερ μαθητὴς τὰ διδασκάλου· καὶ

ἀπονέμει αὐτῷ ἔπαινον ὁ Ἀγαμέμνων ὡς κρατοῦντι
τῶν Ἑλλήνων ἐν ταῖς βουλαῖς, ὅ πέρ ἐστιν ἀτοπώ-
τατον. καὶ λέγουσιν οἱ διδάσκαλοι, ὅτι ἐπειδὴ ἐπῄνεσεν
τὸν Ὀδυσσέα τὸ πλῆθος, ἵνα μὴ λυποῖτο ὁ γέρων, καὶ
ὁ Ἀγαμέμνων τὸν γέροντα· ὡςπερεὶ παιδαρίων ἐν δι-
δασκαλείῳ ἐπιδεικνυμένων καὶ παραμυθίαν τοῦ δι-
δασκάλου ἀπονέμοντος, ἵνα μὴ κλαίῃ τὰ παιδία. ἀλλ'
ἡ τέχνη τίς; ὅλως ἡ αὐτὴ ὑπόθεσις τῶν λόγων οὐκ
ἔστιν Ὀδυσσεῖ καὶ Νέστορι. ἔροιτο ἄν τις· ‘καὶ πῶς οὐχ ἡ
αὐτὴ ὑπόθεσις; τὰ αὐτὰ γὰρ λέγουσιν’. τοῦτο ἡ τέχνη ἡ
Νέστορος, ὅτι τὰ αὐτὰ λέγων οὐκ εἰς τὴν αὐτὴν ὑπόθεσιν
λέγει. ἀλλ' ἡ τέχνη τίς; ἐπειδὴ μέλλει χαλεπὴν ὑπόθεσιν
πείθειν, πορεύεται διὰ τῆς πεπεικυίας ὑποθέσεως. πεπει-
σμένοι εἰσὶν οἱ Ἕλληνες ὑπὸ τοῦ Ὀδυσσέως μένειν,
Αριστοτέλης Politica Bekker pa. 1295b, line 17
γενῆ ἢ ὑπερπλούσιον ὄντα, ἢ τἀναντία τούτοις, ὑπέρπτωχον ἢ

ὑπερασθενῆ ἢ σφόδρα ἄτιμον, χαλεπὸν τῷ λόγῳ ἀκολου-
θεῖν· γίγνονται γὰρ οἱ μὲν ὑβρισταὶ καὶ μεγαλοπόνηροι
μᾶλλον, οἱ δὲ κακοῦργοι καὶ μικροπόνηροι λίαν, τῶν δ' ἀδικη-
μάτων τὰ μὲν γίγνεται δι' ὕβριν τὰ δὲ διὰ κακουργίαν.
ἔτι δὲ ἥκισθ' οὗτοι φυγαρχοῦσι καὶ σπουδαρχιῶσι· ταῦτα δ'
ἀμφότερα βλαβερὰ ταῖς πόλεσιν. πρὸς δὲ τούτοις οἱ μὲν ἐν
ὑπεροχαῖς εὐτυχημάτων ὄντες, ἰσχύος καὶ πλούτου καὶ φί-
λων καὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων, ἄρχεσθαι οὔτε βούλονται
οὔτε ἐπίστανται (καὶ τοῦτ' εὐθὺς οἴκοθεν ὑπάρχει παισὶν οὖσιν·
διὰ γὰρ τὴν τρυφὴν οὐδ' ἐν τοῖς διδασκαλείοις ἄρχεσθαι σύν-
ηθες αὐτοῖς), οἱ δὲ καθ' ὑπερβολὴν ἐν ἐνδείᾳ τούτων ταπει-
νοὶ λίαν. ὥσθ' οἱ μὲν ἄρχειν οὐκ ἐπίστανται, ἀλλ' ἄρχεσθαι
δουλικὴν ἀρχήν, οἱ δ' ἄρχεσθαι μὲν οὐδεμίαν ἀρχήν, ἄρχειν
δὲ δεσποτικὴν ἀρχήν. γίνεται οὖν δούλων καὶ δεσποτῶν
πόλις, ἀλλ' οὐκ ἐλευθέρων, καὶ τῶν μὲν φθονούντων τῶν δὲ
καταφρονούντων· ἃ πλεῖστον ἀπέχει φιλίας καὶ κοινωνίας
πολιτικῆς· ἡ γὰρ κοινωνία φιλικόν· οὐδὲ γὰρ ὁδοῦ βούλονται
κοινωνεῖν τοῖς ἐχθροῖς. βούλεται δέ γε ἡ πόλις ἐξ ἴσων εἶναι
καὶ ὁμοίων ὅτι μάλιστα, τοῦτο δ' ὑπάρχει μάλιστα τοῖς μέ-
σοις. ὥστ' ἀναγκαῖον ἄριστα πολιτεύεσθαι ταύτην τὴν πόλιν
Αίλιος Ηρωδιανός De prosodia catholica Part+Vol. 3,1, pa. 375, line 19
ἐκάλεσαν ὡς Φλέγων ἐν Ὀλυμπιάδων ιεʹ. Καπετωλιεῖα καὶ Καπε-

1408
τωλεῖα ἐν συναιρέσει· Καπετώλιος γάρ. Ἀμμωνιεῖον· τὸ γὰρ κτη-

τικὸν Ἀμμώνιος διὰ τοῦ ι. προπαροξύνεται δὲ τὰ κτητικὰ ὥσπερ τὰ
ἀρσενικά, Ἡράκλειον, Αἰάκειον, Διοσκούρειον, Πλουτώνειον,
Ποσειδώνειον, Χαρώνειον, Ἑλένειον, Κλεοπάτρειον, Τι-
μώνειον, Μαυσώλειον, Καισάρειον, Ὁμήρειον, Λαμπέτειον.
τὸ δὲ Ἡφαιστεῖον προπερισπᾶται καὶ τὸ Κορυβαντεῖον ναὸς τῶν
Κορυβάντων.
Τὰ διὰ τοῦ ειον ὑπὲρ τρεῖς συλλαβὰς μὴ ὄντα ἐπὶ τεμενῶν ἢ κύρια
προπερισπῶνται, ἁπλᾶ ὄντα ἢ παρασύνθετα θωρακεῖον, πανδοκεῖον,
διδασκαλεῖον, βαλανεῖον, ἐλεγεῖον, ἐπισκοπεῖον, ἡμεροσκο-
πεῖον. ἔστι καὶ πόλις Κελτιβήρων Ἡμεροσκοπεῖον Φωκαέων ἄποι-
κος. Ἀρτεμίδωρος δευτέρῳ λόγῳ γεωγραφουμένων. τεκτονεῖον,
ἰαμβεῖον, ἀσωτεῖον, δοκιμεῖον, ἑστιατορεῖον, προσωπεῖον,
μορμολυκεῖον, ἱερεῖον, μεγαλλεῖον ὄνομα μύρου ἀπὸ Μεγάλου
Σικελιώτου εὑρόντος αὐτό. σκευοφορεῖον, τὸ ἐπὶ τῶν ὤμων ἀμφί-
κοιλον ξύλον, ἀφ' οὗ ἀπαρτῶσι ξύλα. σκιραφεῖον, ὅπερ δηλοῖ τὸν
τόπον, εἰς ὃν οἱ κυβευταὶ συνίασι. ταμιεῖον, οἶκος ἐν ᾧ τὰ ἀναγ-
καῖα ἀπετίθεσαν ὡς Ἀριστοφάνης καὶ Κρατῖνος καὶ ἄλλοι. μαγειρεῖον,
ἰατρεῖον, βυρσοδεψεῖον, δευτερεῖον, ὀπτανεῖον· παρὰ δὲ τοῖς
Ἀττικοῖς καὶ διὰ τοῦ ι γράφεται καὶ προπαροξύνεται οἷον ὀπτάνιον.
Αίλιος Ηρωδιανός Περὶ ὀρθογραφίας Part+Vol. 3,2, pa. 458, line 23
κναφεῖον, γραμματεύς γραμματεῖον, βαλανεύς βαλανεῖον, βαφεύς

βαφεῖον
πλὴν τοῦ Θησεύς Θήσειον καὶ Φύτειον πόλις ἀπὸ Φυτέως τοῦ κτίσαντος
αὐτήν. πρόσκειται «μονογενῆ» διὰ τὸ βασιλεύς βασίλειον· ἔστι δὲ τρι-
γενές. βασίλειος οἶκος, βασιλεία χείρ καὶ βασίλειον οἴκημα.
Τὰ ἀπὸ τῶν εἰς ω διὰ τοῦ ειον γινόμενα οὐδέτερα διὰ τῆς ει
διφθόγγου γράφεται καὶ προπερισπᾶται, γράφω γραφεῖον, ἄγω ἀγγεῖον,
λέγω λογεῖον, φέρω φορεῖον, πορνεύω πορνεῖον, πρυτανεύω πρυτα-
νεῖον, ταμιεύω ταμιεῖον.
Τὰ ἀπὸ τῶν εἰς ος ἀρσενικῶν παρηγμένα οὐδέτερα εἰς ον καθα-
ρὸν λήγοντα διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται οἷον πρῶτος πρωτεῖον,
διδάσκαλος διδασκαλεῖον, στοῖχος στοιχεῖον.
Τὰ ἀπὸ τῶν εἰς ος οὐδετέρων δισυλλάβων διὰ τοῦ ειον γινόμενα
οὐδέτερα μονογενῆ διὰ τῆς ει διφθόγγου γράφεται, δάνος δάνειον,
γένος γένειον, βρένθος βρένθειον, γῆτος γήτειον. πρόσκειται «μονο-
γενῆ» διὰ τὸ ἅγος ἅγιον διὰ τοῦ ι. ἀλλ' οὐκ ἔστι μονογενές, ὁ ἅγιος
γὰρ καὶ ἡ ἁγία καὶ τὸ ἅγιον. χωρὶς τοῦ ἴχνος ἴχνιον.
Τὰ διὰ τοῦ ειον οὐδέτερα ἀπὸ τῶν εἰς μα οὐδετέρων γινόμενα
πρὸ τέλους ἔχοντα τὸν τόνον μὴ ὑποκοριστικὴν ἔχοντα σημασίαν διὰ
τῆς ει διφθόγγου γράφεται οἷον σῆμα σημεῖον, σῶμα σωματεῖον, γράμμα
1409
γραμματεῖον. τὸ δὲ σωμάτιον καὶ γραμμάτιον ὑποκοριστικά ἐστι καὶ

προπαροξύτονα καὶ διὰ τοῦ ι γράφεται.
Αίλιος Ηρωδιανός Περὶ ὀρθογραφίας Part+Vol. 3,2, pa. 606, line 10
χίτρα διὰ τοῦ ι γράφεται. ἢ χίδρον ἄλευρον τὸ ἐξ ἁπαλῶν κρι-

θῶν ἢ οἱ χλωροὶ πυροί.
χιτών: διὰ τοῦ ι. ἔστι τινὰ ὀνόματα ἀπὸ ῥημάτων γινόμενα κτλ.
χλαῖνα αι δίφθογγος ἡ χλαμύς. παρὰ τὸ χλιαίνειν, ὅ ἐστι θερ-
μαίνειν.
χοῖνιξ: διὰ τοῦ ι. τὰ γὰρ εἰς διπλοῦν λήγοντα ἀποστρέφεται
τὴν ει δίφθογγον.
χοιροκομεῖον.
χοιροτροφεῖον: ει ἡ παρατέλευτος κατὰ παράδοσιν.
χοραγείων διδασκαλείων.
χόριος διὰ τοῦ ι καὶ χορεῖος διὰ διφθόγγου. ὁ τόνος ἐστὶ διά-
φορος καὶ ἡ γραφή.
χόριον διὰ τοῦ ι τὸ ἔλυτρον τῶν βρεφῶν παρὰ τὸ χορεῖν (scr.
χωρεῖν).
χρεία ἔνδεια.
χρεῖα: ει δίφθογγος. παρὰ τὸ χρέος γέγονε χρέα καὶ μετὰ τοῦ
ι χρεῖα.
χρείω τὸ χρησμῳδῶ διὰ τῆς ει διφθόγγου. παρὰ γὰρ τὸ χρέος
γέγονε χρέω καὶ ἐν πλεονασμῷ τοῦ ι χρείω. τοῖς γὰρ χρείαν ἔχουσι
τὸ ἀληθὲς μαθεῖν χρησμῳδεῖ ὁ θεός.
Αίλιος Ηρωδιανός Partitiones (= Ἐπιμερισμοί) [Sp.?] (e codd. Paris.

2543 + 2570) Pa. 237, line 1
Καὶ τὰ ἐθνικὰ ὁμοίως τοῖς ἄνω. Ταῦτα δὲ πάντα

πλατύτερον προεγράφησαν ἐν τοῖς διὰ τοῦ αιος ἀρσενικοῖς.
Τὰ εἰς ι λήγοντα οὐδέτερα ἅπαντα διὰ τοῦ ἰῶτα γρά-
φονται· οἷον· μέλι· στίμμι· κόμμι, τὸ ψιμμύθιον· κίκι,
εἶδος ἐλαίου· σίνηπι· πέπερι, καὶ τὰ ὅμοια.
Τὰ διὰ τοῦ ιον ὀνόματα οὐδέτερα ὑποκοριστικὰ διὰ τοῦ
ι γράφονται· οἷον· παιδίον· βιβλίον· κηπίον· θριγγίον, τὸ
περίφραγμα· τρυβλίον, τὸ σκουτέλιον· χωρίον· χρυσίον·
κρανίον, ἡ κεφαλή· καὶ τὰ ὅμοια·
Τὰ δὲ περιεκτικὰ διὰ διφθόγγου γράφονται· οἷον· ὡρεῖον·
μουσεῖον· ᾠδεῖον· κουρεῖον· διδασκαλεῖον· βαλανεῖον·
μαντεῖον· ἀρχεῖον, τὸ παλάτιον· πατριαρχεῖον· κναφεῖον·
ἰατρεῖον· μαγειρεῖον· θεωρεῖον, τὸ ἱπποδρόμιον· πανδοχεῖον·
καπηλεῖον· χαμαιτυπεῖον· ὀρφανοτροφεῖον· γηροκομεῖον·
1410
ἐπισκοπεῖον· γραμματεῖον· καὶ σχολεῖον. Περιέχει γὰρ τὸ

ὡρεῖον τὰ ὥριμα κάρπιμα, τὸ μουσεῖον τὰς Μούσας, τὸ
ᾠδεῖον τοὺς ᾄδοντας, τὸ κουρεῖον τοὺς κούρους, καὶ τὰ
λοιπὰ ἀκολούθως.
Αίλιος Ηρωδιανός Partitiones (= Ἐπιμερισμοί) [Sp.?] (e codd. Paris.

2543 + 2570) Pa. 268, line 14
Ἀπώλεια, ὠφέλεια, ἀκρώρεια, πρυμνώρεια, μέγα καὶ

δίφθογγον· ὑπερορία δὲ, ἐξορία, ἀπορία, καὶ ἐνορία, μικρὸν
καὶ ἰῶτα· εὐθυωρία, καὶ διωρία, καὶ ἁπλῶς ὅσα ἐκ τοῦ
ὧρος ὁ καιρὸς, μέγα καὶ ι.
Ῥοὴ αἱμάτων, ῥοὴ ὑδάτων, καὶ ῥοὴ δακρύων, η· ῥοῒ δὲ
ποταμῶν, καὶ ῥοῒ θαλάσσης, ἰῶτα.
Ἱρεῖον, τὸ θῦμα, ἰῶτα καὶ δίφθογγον· εἰρίον, τὸ μαλίον,
δίφθογγον καὶ ι· ἠρίον, τὸ μνημεῖον, η καὶ ι. Γίνεται
μὲν οὖν τὸ πρῶτον ἀπὸ τοῦ ἱερεύς· τὸ δεύτερον, ἀπὸ τοῦ
εἴρω, τὸ πλέκω· τὸ τρίτον, ἀπὸ τοῦ ἔρα, ἡ γῆ.
Διδασκάλιον, τὸ μάθημα, ι· διδασκαλεῖον δὲ, τὸ σχο-
λεῖον, δίφθογγον· λόγιον, ὁ λόγος, ι· λογεῖον δὲ, τὸ μαντεῖον
καὶ τὸ σχολεῖον, δίφθογγον. Εἰδώλιον, τὸ εἴδωλον, ι· εἰδω-
λεῖον δὲ, ὁ τῶν εἰδώλων ναὸς, δίφθογγον. Γραμμάτιον, ι·
γραμματεῖον δὲ, δίφθογγον.
Αἰσχρὸς, αἰσχρότης, αἶσχος, αἴσχιστος, αἰσχύνη,
αἰσχύνομαι, καὶ αἰσχυντηλὸς, δίφθογγον· ἐσχάρα δὲ,
ἔσχατος, καὶ ἐσχατιὰ, ψιλά.
Aristoxenus Mus., Frag Frag. 68, line 5
παιδεύοντος ἀντῳκοδόμησεν ὁ Ἀριστοτέλης τὸ Λύκειον.

ib. III 37 (cf. ib. III 57): ἣν Πολιτείαν (sc. Πλάτωνος)
λογικοῖς.
καὶ Ἀριστοτέλη Σπεύσιππόν τε καὶ Ἀριστόξενον καὶ Ξενοκράτη, ὡς
φασὶν
οἱ Πυθαγόρειοι, τὰ μὲν κάρπιμα σφετερίσασθαι διὰ βραχείας ἐπισκευῆς,
τὰ
δὲ ἐπιπόλαια καὶ ἐλαφρὰ καὶ ὅσα πρὸς διασκευὴν καὶ χλευασμὸν τοῦ
1411
διδασκα-
λείου ὑπὸ τῶν βασκάνως ὕστερον συκοφαντούντων προβάλλεται
συναγαγεῖν
καὶ ὡς ἴδια τῆς αἱρέσεως καταχωρίσαι.
Περὶ μουσικῆς, Μουσικὴ ἀκρόασις, Πραξιδαμάντεια, Περὶ

μελοποιίας

Aelian. De natura animal. II 11: Δάμωνα μὲν οὖν καὶ Σπίν-
θαρον καὶ Ἀριστόξενον καὶ Φιλόξενον καὶ ἄλλους ἐπαίειν μουσικῆς
κάλλιστα
καὶ ἐν ὀλίγοις ἐξετάζεσθαι τήνδε τὴν σοφίαν θαυμαστὸν μέν, ἄπιστον δὲ
καὶ
παράλογον οὐδαμῶς. τὸ δὲ αἴτιον, ἄνθρωπος ζῷόν ἐστι λογικὸν κτλ.
Alexander Aphrod. Comment. in Aristot. Topica 105 a 34:
θείη γὰρ ἄν τις ὡς ἔνδοξον τὸ ὑπὸ Ἱπποκράτους λεγόμενον ἐν ἰατρικῇ καὶ
Θεόφραστος. Characteres Cha. 7, sec. 4, line 1
οἷος τῷ ἐντυγχάνοντι εἰπεῖν, ἂν ὁτιοῦν πρὸς αὐτὸν φθέγξηται, ὅτι

οὐθὲν λέγει καὶ ὅτι αὐτὸς πάντα οἶδεν καὶ, ἂν ἀκούῃ αὐτοῦ, μαθήσεται·
καὶ μεταξὺ δὲ ἀποκρινομένῳ ἐπιβάλλειν εἴπας· Σὺ μὴ ἐπιλάθῃ, ὃ μέλλεις
λέγειν, καὶ Εὖ γε, ὅτι με ὑπέμνησας, καὶ Τὸ λαλεῖν ὡς χρήσιμόν που, καὶ
Ὃ παρέλιπον, καὶ Ταχύ γε συνῆκας τὸ πρᾶγμα, καὶ Πάλαι σε
παρετήρουν,
εἰ ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἐμοὶ κατενεχθήσῃ· καὶ ἑτέρας ἀρχὰς τοιαύτας πορίσασθαι,
ὥστε μηδὲ ἀναπνεῦσαι τὸν ἐντυγχάνοντα.
καὶ ὅταν γε τοὺς καθ' ἕνα ἀπογυμνώσῃ, δεινὸς καὶ ἐπὶ τοὺς ἀθρόους
[καὶ] συνεστηκότας πορευθῆναι καὶ φυγεῖν ποιῆσαι μεταξὺ χρηματίζον-
τας.
καὶ εἰς τὰ διδασκαλεῖα δὲ καὶ εἰς τὰς παλαίστρας εἰσιὼν κωλύειν
τοὺς παῖδας προμανθάνειν· τοσαῦτα καὶ προσλαλεῖν τοῖς παιδοτρίβαις
καὶ διδασκάλοις.
καὶ τοὺς ἀπιέναι φάσκοντας δεινὸς προπέμψαι καὶ ἀποκαταστῆσαι
εἰς τὴν οἰκίαν.
καὶ πυθόμενος τὰ ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας ἀπαγγέλλειν, προσδιηγήσας-
θαι δὲ καὶ τὴν ἐπ' Ἀριστοφῶντος τότε γενομένην τῶν ῥητόρων μάχην
[καὶ τὴν Λακεδαιμονίοις ὑπὸ Λυσάνδρου], καὶ οὕς ποτε λόγους αὐτὸς
εἴπας εὐδοκίμησεν ἐν τῷ δήμῳ, καὶ κατὰ τῶν πληθῶν γε ἅμα
Θεόφραστος. Characteres Cha. 30, sec. 14, line 1

1412
ἐπρίω, ὦ παιδάριον· τῷ ἀλλοτρίῳ ἀλείφεσθαι.

καὶ τῶν εὑρισκομένων χαλκῶν ἐν ταῖς ὁδοῖς ὑπὸ τῶν οἰκετῶν
δεινὸς ἀπαιτῆσαι τὸ μέρος, κοινὸν εἶναι φήσας τὸν Ἑρμῆν.
καὶ θοἰμάτιον ἐκδοῦναι πλῦναι καὶ χρησάμενος παρὰ γνωρίμου
ἐφελκύσαι πλείους ἡμέρας, ἕως ἂν ἀπαιτηθῇ.
καὶ τὰ τοιαῦτα· Φειδωνείῳ μέτρῳ τὸν πύνδακα εἰσκεκρουμένῳ
μετρεῖν αὐτὸς τοῖς ἔνδον τὰ ἐπιτήδεια σφόδρα ἀποψῶν.
ὑποπρίασθαι φίλου δοκοῦντος πρὸς τρόπου πωλεῖν.
καὶ χρέος δὲ ἀποδιδοὺς τριάκοντα μνῶν ἔλαττον τέτταρσι δραχ-
μαῖς ἀποδοῦναι.
καὶ τῶν υἱῶν δὲ μὴ πορευομένων εἰς τὸ διδασκαλεῖον τὸν μῆνα
ὅλον διά τιν' ἀρρωστίαν ἀφαιρεῖν τοῦ μισθοῦ κατὰ λόγον· καὶ τὸν
Ἀνθεστηριῶνα μῆνα μὴ πέμπειν αὐτοὺς εἰς τὰ μαθήματα διὰ τὸ θέας
εἶναι πολλάς, ἵνα μὴ τὸν μισθὸν ἐκτίνῃ.
καὶ παρὰ παιδὸς κομιζόμενος ἀποφορὰν τοῦ χαλκοῦ τὴν ἐπικαταλ-
λαγὴν προσαπαιτεῖν, [καὶ] λογισμὸν δὲ λαμβάνων παρὰ τοῦ χειρίζοντος.
καὶ φράτορας ἑστιῶν αἰτεῖν τοῖς ἑαυτοῦ παισὶν ἐκ τοῦ κοινοῦ
ὄψον, τὰ δὲ καταλειπόμενα ἀπὸ τῆς τραπέζης ἡμίση τῶν ῥαφανίδων
ἀπογράφεσθαι, ἵν' οἱ διακονοῦντες παῖδες μὴ λάβωσι.
συναποδημῶν δὲ μετὰ γνωρίμων χρήσασθαι τοῖς ἐκείνων παισί,
τὸν δὲ ἑαυτοῦ ἔξω μισθῶσαι καὶ μὴ ἀναφέρειν εἰς τὸ κοινὸν τὸν μισθόν.
Αισώπου μύθοι. ., Fabulae Fable 216, version 1, line 1ΠΑΙΣ

ΚΛΕΠΤΗΣ ΚΑΙ ΜΗΤΗΡ
παῖς ἐκ διδασκαλείου τὴν τοῦ συμφοιτητοῦ δέλτον ἀφελό-

μενος τῇ μητρὶ ἐκόμισε. τῆς δὲ οὐ μόνον αὐτὸν μὴ ἐπιπλη-
ξάσης, ἀλλὰ καὶ ἐπαινεσάσης αὐτὸν ἐκ δευτέρου ἱμάτιον κλέψας
ἤνεγκεν αὐτῇ· ἔτι δὲ μᾶλλον ἀποδεξαμένης αὐτῆς προϊὼν
τοῖς χρόνοις ὡς νεανίας ἐγένετο, ἤδη καὶ τὰ μείζονα κλέπτειν
ἐπεχείρει. ληφθεὶς δέ ποτε ἐπ' αὐτοφώρῳ καὶ περιαγκω-
νισθεὶς ἐπὶ τὸν δήμιον ἀπήγετο. τῆς δὲ μητρὸς ἐπακολου-
θούσης αὐτῷ καὶ στερνοκοπούσης εἶπε βούλεσθαί τι αὐτῇ πρὸς
τὸ οὖς εἰπεῖν καὶ προσελθούσης αὐτῆς ταχέως τοῦ ὠτίου
ἐπιλαβόμενος καταδήξας ἀφείλετο. τῆς δὲ κατηγορούσης
αὐτοῦ δυσσέβειαν, εἴπερ μὴ ἀρκεσθεὶς
Αισώπου μύθοι. ., Fabulae Fable 216, version 2, line 1
θούσης αὐτῷ καὶ στερνοκοπούσης εἶπε βούλεσθαί τι αὐτῇ πρὸς

1413
τὸ οὖς εἰπεῖν καὶ προσελθούσης αὐτῆς ταχέως τοῦ ὠτίου

ἐπιλαβόμενος καταδήξας ἀφείλετο. τῆς δὲ κατηγορούσης
αὐτοῦ δυσσέβειαν, εἴπερ μὴ ἀρκεσθεὶς οἷς ἤδη πεπλημμέ-
ληκε καὶ τὴν μητέρα ἐλωβήσατο, ἐκεῖνος ὑπολαβὼν ἔφη·
“ἀλλ' ὅτε σοι πρῶτον τὴν δέλτον κλέψας ἤνεγκα, εἰ ἐπ-
έπληξάς μοι, οὐκ ἂν μέχρι τούτου ἐχώρησα καὶ ἐπὶ θάνατον
ἠγόμην.”
ὁ λόγος δηλοῖ, ὅτι τὸ κατ' ἀρχὰς μὴ κολαζόμενον ἐπὶ
μεῖζον αὔξεται.
παῖς ἐκ τοῦ διδασκαλείου τὴν τοῦ συμφοιτητοῦ δέλτον
ὑφελὼν τῇ ἑαυτοῦ μητρὶ ἐκόμισε. τῆς δὲ μὴ ἐπιπληξάσης
αὐτόν, ἀλλὰ μᾶλλον ἀποδεξαμένης ἐκ δευτέρου ἱμάτιον κλέ-
ψας ἤνεγκεν αὐτῇ. ἔτι δὲ μᾶλλον αὐτῆς ἀποδεξαμένης
προϊὼν τοῖς χρόνοις ὁ παῖς ὡς νεανίας ἤδη γέγονεν, ἤρ-
ξατο καὶ τὰ μείζονα κλέπτειν. ληφθεὶς οὖν ποτε ἐπ' αὐτο-
φώρῳ καὶ παρὰ τοῦ δικαστοῦ ἀναγκασθεὶς ἐπὶ τὸν φόνον
κατεκρίθη. τῆς δὲ μητρὸς αὐτοῦ ἐπακολουθούσης καὶ ὀλο-
φυρομένης εἶπεν ὁ παῖς πρὸς τοὺς δημίους· “ἐάσατέ με
λαλῆσαι τῇ μητρί μου πρὸς τὸ οὖς ἕνα λόγον.” τῆς δὲ τα-
χέως ἐλθούσης καὶ τὸ οὖς αὐτῆς τῷ στόματι τοῦ υἱοῦ
κατεκρίθη. τῆς δὲ μητρὸς αὐτοῦ ἐπακολουθούσης καὶ ὀλο-

φυρομένης εἶπεν ὁ παῖς πρὸς τοὺς δημίους· “ἐάσατέ με
λαλῆσαι τῇ μητρί μου πρὸς τὸ οὖς ἕνα λόγον.” τῆς δὲ τα-
χέως ἐλθούσης καὶ τὸ οὖς αὐτῆς τῷ στόματι τοῦ υἱοῦ
αὐτῆς ἐπιθείσης τοῖς ὀδοῦσιν αὐτοῦ τοῦ ὠτίου αὐτῆς γεν-
ναίως δραξάμενος ἀπέκοψεν αὐτό. τῆς δὲ βοησάσης καὶ
εἰπούσης, ὡς ἤδη πεπλημμέληκεν, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοῦ λαοῦ
κατηγοροῦντος αὐτοῦ ὡς μὴ ἀρκεσθέντος τοῖς προτέροις
κακοῖς, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν ἰδίαν μητέρα ἠσεβηκότος, ἔφη
ἐκεῖνος· “αὕτη ἐγένετο τῆς ἐμῆς ἀπωλείας αἴτιος. εἰ γάρ,
ἡνίκα τὴν ἐκ τοῦ διδασκαλείου δέλτον ἔκλεψα καὶ ἤνεγκα
αὐτῇ, ἐπέπληξέ μοι, οὐκ ἂν μέχρι τούτου ἐχώρησα καὶ ἐπὶ
θάνατον ἠγόμην.”
ὁ μῦθος δηλοῖ, ὅτι τὸ κακὸν κατ' ἀρχὰς μὴ κολαζόμενον
ἐπὶ μείζονα αὔξεται.
παῖς ἐκ διδασκαλείου τὴν τοῦ συμμαθητοῦ δέλτον κλέψας
ἤνεγκε τῇ μητρί. τῆς δὲ μὴ ἐπιπληξάσης, μᾶλλον μὲν οὖν
ἀποδεξαμένης προϊὼν τοῖς χρόνοις ἤρξατο καὶ τὰ μείζω
κλέπτειν. ἐπ' αὐτοφώρῳ δέ ποτε ληφθεὶς ἀπήγετο τὴν πρὸς
1414
θάνατον. τῆς δὲ μητρὸς ἑπομένης καὶ ὀλοφυρομένης ἐκεῖνος

τῶν δημίων ἐδεῖτο βραχέα τινὰ τῇ μητρὶ διαλεχθῆναι πρὸς οὖς.
ναίως δραξάμενος ἀπέκοψεν αὐτό. τῆς δὲ βοησάσης καὶ

εἰπούσης, ὡς ἤδη πεπλημμέληκεν, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοῦ λαοῦ
κατηγοροῦντος αὐτοῦ ὡς μὴ ἀρκεσθέντος τοῖς προτέροις
κακοῖς, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν ἰδίαν μητέρα ἠσεβηκότος, ἔφη
ἐκεῖνος· “αὕτη ἐγένετο τῆς ἐμῆς ἀπωλείας αἴτιος. εἰ γάρ,
ἡνίκα τὴν ἐκ τοῦ διδασκαλείου δέλτον ἔκλεψα καὶ ἤνεγκα
αὐτῇ, ἐπέπληξέ μοι, οὐκ ἂν μέχρι τούτου ἐχώρησα καὶ ἐπὶ
θάνατον ἠγόμην.”
ὁ μῦθος δηλοῖ, ὅτι τὸ κακὸν κατ' ἀρχὰς μὴ κολαζόμενον
ἐπὶ μείζονα αὔξεται.
παῖς ἐκ διδασκαλείου τὴν τοῦ συμμαθητοῦ δέλτον κλέψας
ἤνεγκε τῇ μητρί. τῆς δὲ μὴ ἐπιπληξάσης, μᾶλλον μὲν οὖν
ἀποδεξαμένης προϊὼν τοῖς χρόνοις ἤρξατο καὶ τὰ μείζω
κλέπτειν. ἐπ' αὐτοφώρῳ δέ ποτε ληφθεὶς ἀπήγετο τὴν πρὸς
θάνατον. τῆς δὲ μητρὸς ἑπομένης καὶ ὀλοφυρομένης ἐκεῖνος
τῶν δημίων ἐδεῖτο βραχέα τινὰ τῇ μητρὶ διαλεχθῆναι πρὸς οὖς.
τῆς δὲ ταχέως τὸ οὖς τῷ στόματι τοῦ παιδὸς προσθείσης
ἐκεῖνος τὸ οὖς τοῖς ὀδοῦσι δακὼν ἀφείλετο. τῆς δὲ μη-
τρὸς καὶ τῶν ἄλλων κατηγορούντων, ὡς οὐ μόνον κέκλο-
φεν, ἀλλ' ἤδη καὶ εἰς τὴν μητέρα ἠσέβηκεν, ἐκεῖνος εἶπεν·
“αὕτη γάρ μοι τῆς ἀπωλείας γέγονεν αἴτιος.
Στράβων Γεωγραφικά. Book 12, cha. 8, sec. 20, line 3
δρου καὶ Λυδῶν ἅπανθ' ὑπονοεῖν τοιαῦτα καὶ διὰ τὸ

πλῆθος τῶν λιμνῶν καὶ ποταμῶν καὶ τοὺς πολλαχοῦ
κευθμῶνας τῆς γῆς. ἡ δὲ μεταξὺ Λαοδικείας καὶ Ἀπα-
μείας λίμνη καὶ βορβορώδη καὶ ὑπονόμου τὴν ἀπο-
φορὰν ἔχει πελαγία οὖσα· φασὶ δὲ καὶ δίκας εἶναι τῷ
Μαιάνδρῳ μεταφέροντι τὰς χώρας ὅταν περικρου-
σθῶσιν οἱ ἀγκῶνες, ἁλόντος δὲ τὰς ζημίας ἐκ τῶν
πορθμικῶν διαλύεσθαι τελῶν.
Μεταξὺ δὲ τῆς Λαοδικείας καὶ τῶν Καρούρων
ἱερὸν ἔστι Μηνὸς Κάρου καλούμενον τιμώμενον
ἀξιολόγως. συνέστη δὲ καθ' ἡμᾶς διδασκαλεῖον Ἡρο-
φιλείων ἰατρῶν μέγα ὑπὸ Ζεύξιδος, καὶ μετὰ ταῦτα
1415
Ἀλεξάνδρου τοῦ Φιλαλήθους, καθάπερ ἐπὶ τῶν πα-

τέρων τῶν ἡμετέρων ἐν Σμύρνῃ τὸ τῶν Ἐρασιστρα-
τείων ὑπὸ Ἱκεσίου· νῦν δὲ οὐχ ὁμοίως ἔτι συμμένει.
Λέγεται δέ τινα φῦλα Φρύγια οὐδαμοῦ δεικνύ-
μενα, ὥσπερ οἱ Βερέκυντες. καὶ Ἀλκμὰν λέγει “Φρύ-
“γιον ηὔλησε μέλος τὸ Κερβήσιον.” καὶ βόθυνός τις
λέγεται Κερβήσιος ἔχων ὀλεθρίους ἀποφοράς· ἀλλ'
οὗτός γε δείκνυται, οἱ δ' ἄνθρωποι οὐκέθ' οὕτω λέ-
γονται. Αἰσχύλος δὲ συγχεῖ ἐν τῇ Νιόβῃ· φησὶ γὰρ
Αίλιος Αριστείδης Ἰσθμικὸς εἰς Ποσειδῶνα Jebb pa. 24, line 18
ὁμοίως. καὶ μὴν εὐνομίας γε ὁρμητήριον ἡ πόλις ἔτι καὶ

νῦν βραβεύει τὰ δίκαια τοῖς Ἕλλησι. πλούτου γε μὴν καὶ
πλήθους ἀγαθῶν ὅσον εἰκὸς ἐπαντλούσης αὐτῇ τῆς τε γῆς
τῆς πανταχόθεν καὶ τῆς πανταχόθεν θαλάττης, οἷον ἐν-
νάουσαν ἐν μέσοις τοῖς ἀγαθοῖς καὶ περικλυζομένην αὐτὴν,
καθάπερ τινὰ ὁλκάδα ἐν κύκλῳ μεστὴν τῶν ἀγαθῶν· σο-
φὸν δὲ δὴ καὶ καθ' ὁδὸν ἐλθὼν ἂν εὕροις· καὶ παρὰ
τῶν ἀψύχων μάθοις ἂν καὶ ἀκούσειας· τοσοῦτοι θησαυροὶ
γραμμάτων περὶ πᾶσαν αὐτὴν, ὅποι καὶ μόνον ἀποβλέ-
ψειέ τις, καὶ κατὰ τὰς ὁδοὺς αὐτὰς καὶ τὰς στοάς. ἔτι
τὰ γυμνάσια, τὰ διδασκαλεῖα, καὶ μαθήματά τε καὶ ἱστο-
ρήματα. τί οὖν δεῖ Σισύφου μεμνῆσθαι, ἢ τῆς Σισύφου
συνέσεως, ἢ Κορίνθου τοῦ Διὸς, ἢ Βελλεροφόντου τοῦ
Ποσειδῶνος, ἢ ἄλλου του τῶν ἡρώων τε καὶ τῶν ἡμι-
θέων, ἢ τὰ μετὰ ταῦτα πάλιν τοὺς ἐξευρόντας σταθμά τε
καὶ ζυγὰ καὶ μέτρα, καὶ τὸ ἐν τούτοις δίκαιον, καὶ τὸ
ὡς ναῦν ἐναυπηγήσατο αὕτη ἡ πόλις, οὐ τριήρη μόνον,
ἀλλὰ καὶ αὐτὴν τὴν Ἀργὼ ἔγωγ' ἂν φαίην. ὁ γοῦν ἡγε-
μὼν αὐτῆς τοῦ στόλου μετὰ τὸν ἀνάπλουν τὸν ἐκεῖθεν
φαίνεται δεῦρό τε καταγόμενος αὐτὴν καὶ δεῦρο
Αίλιος Αριστείδης Ἱεροὶ λόγοι γʹ Jebb pa. 310, line 21
ἵππου ἐφ' οὗ καθήμην πεπτωκότος, εἰπεῖν ὅτι καὶ τοῦτο

παρὰ τῆς εἱμαρμένης συμβαίη, μόνον με ἀπολειφθῆναι.
τοῦτο μὲν δὴ ἐν Περγάμῳ προγεγόνει πρὸ τῆς ἐξόδου
1416
μικρόν· τότε δὲ ἐν τοῖς Ἀδριανοῖς ἀπορουμένῳ μέμνημαι

τοιοῦτον ὄναρ γενόμενον· ἐδόκουν ἐπὶ σχεδίας φέρεσθαι
ἐν τῷ Αἰγυπτίῳ πελάγει μόνος, εἶναι δὲ τῆς σχεδίας ἐπ'
ἄκρῳ τε καὶ τῷ πρὸς τὴν γῆν· ἀποροῦντι δέ μοι προ-
φανῆναι τὸν τροφέα Ζώσιμον ἵππον ἔχοντα ἐν τῇ γῇ,
καί πως ἐκβῆναί τε καὶ λαβέσθαι ἀσμένως τοῦ ἵππου.
καὶ τοῦτο μὲν οὕτως. ἐδόκουν δὲ καὶ διὰ τῆς Ἀλεξαν-
δρείας διεξιὼν διδασκαλεῖα παίδων ὁρᾶν· οἱ δ' ἀνεγίγνω-
σκόν τε καὶ ᾖδον τὰ ἔπη τάδε, ὑπηχοῦντες ὡς ἥδιστον
Πολλοὺς δ' ἐκ θανάτοιο ἐρύσατο δερκομένοιο
ἀστραφέεσσι πύλῃσιν ἐπ' αὐτῇσιν βεβαῶτας
Ἀΐδεω.
ταῦτα δ' ἐστὶ τῶν ἡμετέρων ἐπῶν, ἃ πρῶτα σχεδὸν
ἐποιήσαμεν τῷ θεῷ. θαυμάζειν οὖν ὅπως ἤδη διαπεφοι-
τηκότα εἰς τὴν Αἴγυπτον εἴη καὶ χαίρειν ὑπερφυῶς, ὅτε
δὴ τυγχάνοιμι κατειληφὼς ᾀδόμενα τἀμαυτοῦ.
Καὶ τὰ μὲν κεφάλαια τῶν ἐνυπνίων τοιαῦτά ἐστιν.
ἡμέρας δὲ γενομένης, ἔτυχε γάρ μοι παρὼν ἵππος,
Αίλιος Αριστείδης Συμβουλευτικὸς περὶ τοῦ μὴ δεῖν κωμῳδεῖν

Jebb pa. 507, line 27
αὐτῷ, πῶς εὐσεβῶς διακείμεθα; ἢ πῶς διὰ τούτων τιμῶ-

μεν τοὺς θεοὺς, ἃ τῶν θεῶν χάριν εἰκὸς ἦν φεύγειν;
Θαυμαστὸν δέ μοι φαίνεται, εἰ τὰς μὲν τῶν ὀρνί-
θων φωνὰς ὡς αἰσιωτάτας ἀξιοῦμεν ἡμῖν γίγνεσθαι, κἂν
ἐπὶ τῆς ἐρημίας ὄντες, ἢ οὗ τύχοιμεν, τὰς δὲ παρ' ἡμῶν
αὐτῶν οὐδ' ἐπὶ τῶν θεάτρων φυλαξόμεθα μὴ οὐ δυσχερεῖς
εἶναι. καὶ τοῖς μὲν τῆς Κληδόνος βωμοῖς προσιόντες βου-
λοίμεθ' ἂν ὡς εὐφημότατ' ἀκούειν, οὕτως ἰσχυρόν τι τὸ
τῆς θεοῦ ταύτης ἡγούμεθα· ἃ δὲ μηδαμῶς ἀνέχεσθαι
χρῆν, ταῦτα ταῖς ἑορταῖς ἀποδώσομεν· καὶ τοὺς μὲν παῖ-
δας κελεύομεν εὐστομεῖν, κἀν τοῖς διδασκαλείοις καὶ κατ'
οἰκίαν προδιδάσκοντες ὡς ἃ ποιεῖν αἰσχρὸν οὐδὲ λέγειν
καλὸν, πάλιν δὲ εἰς ταυτὸν ἀθροίσαντες παῖδας καὶ γυ-
ναῖκας καὶ πᾶσαν ἡλικίαν κακηγορίας ἆθλα τίθεμεν, καὶ
τοῖς ἄριστα ἐκμελετήσασιν ὅπως εἰς κέρδος ἔσται παρα-
σκευάζομεν. ἃ δὲ ποιήσαντας ἢ παθόντας οὐ θέμις εἴσω
περιρραντηρίων παριέναι, ταῦτ' ἐν μέσοις ἱεροῖς ᾄδομεν,
καὶ θύειν μὲν ἃ μὴ χρὴ δυσσεβὲς ἡγούμεθα, τιμᾶν δὲ οἷς
οὐ χρὴ τοὺς θεοὺς εὐσεβείας μέρει προστίθεμεν, καὶ τὴν
1417
εὐσχημοσύνην ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων τιμῶμεν, τῶν δ' αἰσχρῶν

ῥᾳδίως μὲν πάντα σχήματα ὁρῶμεν,
Αίλιος Αριστείδης Πρὸς Πλάτωνα περὶ ῥητορικῆς Jebb pa. 24, line 4
νυν ὁ ποιητὴς πεπεικὼς αὑτὸν ἐποίει περὶ τούτων, ὥστε

ὥσπερ δεδοικὼς μή τις αὐτὸν περὶ Δημοδόκου μόνου λέγειν
ταῦτα δόξειεν, ἀπὸ τοῦ κοινοῦ τῶν ἀοιδῶν ἐποίησεν ἀρχό-
μενον τὸν Ὀδυσσέα καὶ λέγονθ' οὕτω
Πᾶσι γὰρ ἀνθρώποισιν ἐπιχθονίοισιν ἀοιδοὶ
τιμῆς ἔμμοροί εἰσι καὶ αἰδοῦς, οὕνεκ' ἄρα σφᾶς
οἴμας Μοῦσ' ἐδίδαξε· φίλησε δὲ φῦλον ἀοιδῶν.
ὥσπερ δεδοικὼς Ὅμηρος ὑπὲρ ἑαυτοῦ μή τις αὐτὸν φῇ παρ'
ἑτέρου τι μεμαθηκέναι, ἀλλὰ μὴ παρ' αὐτῶν τῶν Μου-
σῶν. πῶς οὖν αἱ Μοῦσαι διδάσκουσιν; ἆρά γε ὥσπερ οἱ
γραμματισταὶ διδασκαλεῖον ἀνοιξάμεναι; οὐκ ἔστιν. ἀλλ'
οἶμαι ἐπὶ νοῦν ἄγουσι καὶ τὴν εὕρεσιν κινοῦσιν, ὡς καὶ
ἐν αὐτοῖς τούτοις ἐμφαίνεται τοῖς ἔπεσι· φησὶ γοῦν ἐπὶ
πᾶσιν
Acta Alexandrinorum, Acta Alexandrinorum Cha. 7a, column or

fragment col5, line 113
τούτου τόκου πλήρη τὸ συμ-

πλήρ̣η̣ τῆ̣| τ̣ῆ̣ς καὶ η̣ προσ
[...]ν̣τρικης τῆς [..]ω̣σ̣υ. μα̣τ̣ε[̣ ..]
[ἐ]ν θεάτρῳ καθίσα̣[ντα]
παρέδωκας εἰς θ̣[ά]ν̣[ατον].
ἀγένειον δὲ καὶ ο[..]..ν̣
ἔτι καὶ εὔμο[ρφον μ]ε̣ι̣ρά-
κιον ἐν τῶι [πραι]τ̣ω̣ρί̣ω̣ι
πᾶσαν ἡ̣μ[̣ έ]ρ̣α[ν τ]ηρ̣ῶ̣ν̣
οὐκέ̣τ̣ι̣ ἔπεμ̣π̣ε̣σ̣ [ἐπὶ τὰ]
διδασκ̣α̣λε[ῖ]α κα̣[ὶ] τ̣[ὰς προ-]
σηκούσας τοῖς ν̣[εανί]α̣[ις]
τριβ[ά]ς. πόσῳ δι[καιότε-]
ρον ἂν ἐμέμψω τ̣ὸ[̣ ν μὴ?]
τα[ῦ]τ̣α̣ πα[ι]δαγωγ[οῦν-]
1418
Acta Joannis, Acta Joannis Sec. 14, line 7
ὁ θεὸς πάσης βασιλείας καὶ δέσποτα πάσης κτίσεως, δὸς τῇ

κόρῃ ταύτῃ πνοὴν ζωῆς. Καὶ εὐξάμενος ἀνέστησεν αὐτήν.
ἐκπλαγεὶς δὲ ἐπὶ πᾶσι τοῖς θαυμασίοις ὁ Δομετιανὸς ἀπέλυσεν
αὐτὸν εἰς νῆσον, ὁρίσας αὐτὸν τακτὸν χρόνον.
Εὐθέως δὲ ἀπέπλευσεν ὁ Ἰωάννης εἰς Πάτμον, ὅπλου
καὶ ἠξιώθη τὴν τῆς συντελείας ἰδεῖν ἀποκάλυψιν. τελευτή-
σαντος δὲ τοῦ Δομετιανοῦ παρέλαβεν τὴν βασιλείαν Νέρβας,
ὃς πάντας τοὺς ἐξορισθέντας ἀνεκαλέσατο· ἐνιαυτὸν δὲ κατα-
σχὼν τὴν βασιλείαν, διάδοχον τῆς βασιλείας Τραϊανὸν ἐποιή-
σατο. οὗ βασιλεύοντος Ῥωμαίων ἐπανελθὼν εἰς τὴν Ἔφεσον
ὁ Ἰωάννης ἐκράτυνεν πᾶν τὸ τῆς ἐκκλησίας διδασκαλεῖον,
πολλά τε προσομιλῶν καὶ ἀπομνημονεύων ὅσα ὁ κύριος αὐτοῖς
ἔλεγεν καὶ τίνα ἑκάστῳ διηγεῖτο. γενόμενος δὲ γηραλέος καὶ
μεταλλάσσων ἐπισκοπεύειν τῇ ἐκκλησίᾳ τῷ Πολυκάρπῳ ἐνε-
κελεύσατο.
Nicomachus Math., Harmonicum enchiridion

Περὶ τῶν δύο τῆς φωνῆς εἰδῶν, τοῦ τε διαστηματικοῦ καὶ

τοῦ συνεχοῦς, καὶ τῶν τόπων αὐτῶν.
Τῆς ἀνθρωπίνης φωνῆς οἱ ἀπὸ τοῦ Πυθαγορι-

κοῦ διδασκαλείου δύο ἔφασκον ὡς ἑνὸς γένους εἴδη
ὑπάρχειν· καὶ τὸ μὲν συνεχὲς ἰδίως ὠνόμαζον, τὸ δὲ
διαστηματικὸν ἀπὸ τῶν ἑκατέρῳ συμβεβηκότων τὰς
κλήσεις ποιούμενοι. τὸ μὲν γὰρ διαστηματικὸν τὸ
ἔνῳδον καὶ ἐπὶ παντὶ φθόγγῳ ἱστάμενον καὶ δήλην
ποιοῦν τὴν ἐν ἅπασι τοῖς μέρεσι παραλλαγὴν ὑπελάμ-
βανον ἀσύγχυτόν τε ὑπάρχον καὶ τοῖς μεγέθεσι τοῖς
καθ' ἕκαστον φθόγγον διηρθρωμένον καὶ δι-
εστὼς, ὥσπερ κατὰ σωρείαν καὶ οὐ κατ' ἔγκρασιν τῶν
τῆς φωνῆς μορίων ἀλλήλοις παρακειμένων, εὐχωρίστων
τε καὶ εὐδιαγνώστων καὶ παντοίως μὴ συνεφθαρμένων.
1419
Δίων Κάσσιος Historiae Romanae Book 41, cha. 33, sec. 3, line 4
πάντα γοῦν τὰ προσήκοντα ἀπαράκλητοι πράττετε. ὅθεν που καὶ

ἐγὼ συνεκάλεσα ὑμᾶς, ἵνα καὶ μάρτυρας καὶ ἐπόπτας τῶν τε λεγο-
μένων καὶ τῶν πραττομένων ποιήσωμαι. ἀλλ' ὑμεῖς μὲν οὐ
τοιοῦτοί ἐστε, καὶ διὰ ταῦτα καὶ ἐπαινεῖσθε· ὀλίγοι δὲ δή τινες
ὁρᾶτε ὅπως, πρὸς τῷ πολλὰ κεκακουργηκέναι καὶ μηδεμίαν αὐτῶν
δίκην δεδωκέναι, καὶ προσεπαπειλοῦσιν ἡμῖν. οὐ μέντοι καὶ ἐγὼ
οὔτ' ἄλλως καλὸν εἶναι νομίζω ἄρχοντά τινα τῶν ἀρχομένων ἡττᾶ-
σθαι, οὔτ' ἂν σωτήριόν τι γενέσθαι ποτέ, εἰ τὸ ταχθὲν ὑπηρετεῖν
τινι κρατεῖν αὐτοῦ ἐπιχειρήσειεν. σκέψασθε δέ, ποῖος μὲν ἂν
κόσμος οἰκίας γένοιτο, ἂν οἱ ἐν τῇ ἡλικίᾳ ὄντες τῶν πρεσβυτέρων
καταφρονήσωσι, ποῖος δὲ διδασκαλείων, ἂν οἱ φοιτῶντες τῶν παι-
δευτῶν ἀμελήσωσι; τίς ὑγίεια νοσοῦσιν, ἂν μὴ πάντα τοῖς ἰατροῖς
οἱ κάμνοντες πειθαρχῶσι, τίς δὲ ἀσφάλεια ναυτιλλομένοις, ἂν οἱ
ναῦται τῶν κυβερνητῶν ἀνηκουστῶσι; φύσει τε γὰρ ἀναγκαίᾳ
τινὶ καὶ σωτηρίᾳ τὸ μὲν ἄρχειν ἐν τοῖς ἀνθρώποις τὸ δὲ ἄρχεσθαι
τέτακται, καὶ ἀδύνατόν ἐστιν ἄνευ αὐτῶν καὶ ὁτιοῦν καὶ ἐφ' ὁπο-
σονοῦν διαγενέσθαι. προσήκει τε τῷ μὲν ἐπιστατοῦντί τινος ἐκ-
φροντίζειν τε τὰ δέοντα καὶ ἐπιτάττειν, τῷ δὲ ὑποτεταγμένῳ πει-
θαρχεῖν τε ἀπροφασίστως καὶ ἐκπονεῖν τὸ κελευόμενον· ἐξ οὗ
καὶ μάλιστα τό τε ἔμφρον τοῦ ἄφρονος καὶ τὸ ἐπιστῆμον τοῦ
ἀνεπιστήμονος ἐν παντὶ προτετίμηται.
ἐλλόγιμος ὥστε καὶ βουλεῦσαι γένηται, μηδὲν αὐτὸν ἡ ἡλικία ἐμπο-

διζέτω πρὸς τὸ μὴ οὐ καὶ ἐς τὸ συνέδριον καταλεχθῆναι, ἀλλ'
ἐσγραφέσθωσαν καὶ ἐξ ἐκείνων, κἂν λελοχαγηκότες τινὲς ἐν τοῖς
πολιτικοῖς στρατοπέδοις ὦσι, πλὴν τῶν ἐν τῷ τεταγμένῳ ἐστρα-
τευμένων. τούτων μὲν γὰρ τῶν καὶ φορμοφορησάντων καὶ λαρκο-
φορησάντων καὶ αἰσχρὸν καὶ ἐπονείδιστόν ἐστιν ἐν τῷ βουλευτικῷ
τινας ἐξετάζεσθαι· ἐκ δὲ δὴ τῶν ἀπ' ἀρχῆς ἑκατονταρχησάντων
οὐδὲν κωλύει τοὺς ἐλλογιμωτάτους αὐτοῦ μεταλαμβάνειν.
περὶ μὲν οὖν τῶν βουλευτῶν τῶν τε ἱππέων ταῦτά σοι συμ-
βουλεύειν ἔχω, καὶ νὴ Δία καὶ ἐκεῖνα, ἵνα ἕως τε ἔτι παῖδές εἰσιν,
ἐς τὰ διδασκαλεῖα συμφοιτῶσι, καὶ ἐπειδὰν ἐς μειράκια ἐκβάλωσιν,
ἐπί τε τοὺς ἵππους καὶ ἐπὶ τὰ ὅπλα τρέπωνται, διδασκάλους ἑκα-
τέρων δημοσιεύοντας ἐμμίσθους ἔχοντες. οὕτω γὰρ εὐθὺς ἐκ παί-
δων πάνθ' ὅσα χρὴ ἄνδρας αὐτοὺς γενομένους ἐπιτελεῖν καὶ μαθόν-
τες καὶ μελετήσαντες ἐπιτηδειότεροί σοι πρὸς πᾶν ἔργον γενήσονται.
1420
τὸν γὰρ ἄρχοντα τὸν ἄριστον, οὗ τέ τι ὄφελός ἐστι, δεῖ μὴ μόνον

αὐτὸν πάνθ' ἃ προσήκει ποιεῖν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων, ὅπως ὡς
ὅτι βέλτιστοι γίγνωνται, προνοεῖν. τοῦτο δ' ὑπάρξειεν ἄν σοι οὐκ
ἂν ἐάσας αὐτοὺς ὅσα βούλονται πράττειν, ἔπειτ' ἐπιτιμᾷς τοῖς
ἁμαρτάνουσιν, ἀλλ' ἂν πρίν τι πλημμελεῖσθαι, προδιδάσκῃς πάνθ'
ὅσα ἀσκήσαντες χρησιμώτεροι καὶ ἑαυτοῖς καὶ σοὶ γενήσονται,
ἀγορὰν τῶν ὄψων, τὸ μάκελλον ὠνομασμένον, καθιέρωσε· μετὰ δὲ

ταῦτα ἕτερον αὖ εἶδος ἑορτῆς ἤγαγεν, ἐπεκλήθη δὲ Ἰουουενάλια
ὥσπερ τινὰ νεανισκεύματα, καὶ ἐτελέσθη ἐπὶ τῷ γενείῳ αὐτοῦ. καὶ
γὰρ τοῦτο τότε πρῶτον ἐξύρατο, καὶ τάς γε τρίχας ἐς σφαιρίον τι
χρυσοῦν ἐμβαλὼν ἀνέθηκε τῷ Διὶ τῷ Καπιτωλίῳ· καὶ ἐς τὴν
ἑορτὴν οἵ τε ἄλλοι καὶ οἱ εὐγενέστατοι πάντως τι ἐπεδείξαντο.
τεκμήριον δέ, Αἰλία Κατέλλα τοῦτο μὲν γένει καὶ πλούτῳ προ-
ήκουσα, τοῦτο δὲ καὶ ἡλικίᾳ προφέρουσα (ὀγδοηκοντοῦτις γὰρ ἦν)
ὠρχήσατο, οἵ τε λοιποὶ οἱ διὰ γῆρας ἢ νόσον ἰδίᾳ μηδὲν ποιῆσαι
δυνάμενοι ἐχορῴδησαν. ἤσκουν μὲν γὰρ πάντες ὅ τι τις καὶ ὁπως-
οῦν οἷός τε ἦν, καὶ ἐς διδασκαλεῖα ἀποδεδειγμένα συνεφοίτων οἱ
ἐλλογιμώτατοι, ἄνδρες γυναῖκες, κόραι μειράκια, γραῖαι γέροντες·
εἰ δέ τις μὴ ἐδύνατο ἐν ἑτέρῳ τῳ θέαν παρασχεῖν, ἐς τοὺς χοροὺς
κατεχωρίζετο. καὶ ἐπειδή γέ τινες αὐτῶν προσωπεῖα ὑπ' αἰσχύνης,
ἵνα μὴ γνωρίζωνται, περιέθεντο, περιεῖλεν αὐτὰ τοῦ δήμου δῆθεν
ἀξιώσαντος, καὶ ἐπέδειξε καὶ τοῖς ὀλίγον ἔμπροσθεν ὑπ' αὐτῶν
ἀρχθεῖσιν ἀνθρώποις. καὶ τότε δὴ μάλιστα καὶ ἐκεῖνοι καὶ οἱ ἄλλοι
τοὺς τεθνηκότας ἐμακάριζον· πολλοὶ γὰρ ἄνδρες τῶν πρώτων ἐν
τῷ ἔτει τούτῳ ἐτελεύτησαν, ὧν ἐνίους καὶ τῷ Νέρωνι ἐπιβουλεύειν
αἰτιαθέντας οἱ στρατιῶται περιστάντες ἐλιθοβόλησαν.
Δίων Κάσσιος Historiae Romanae (Xiphilini epitome) Dindorf-

Stephanus pa. S157, line 17
μάκελλον ὠνομασμένον, καθιέρωσε· μετὰ δὲ ταῦτα ἕτερον αὖ εἶδος

ἑορτῆς ἤγαγεν, ἐπεκλήθη δὲ Ἰουβενάλια ὥσπερ τινὰ νεανισκεύματα,
καὶ ἐτελέσθη ἐπὶ τῷ γενείῳ αὐτοῦ. καὶ γὰρ τοῦτο τότε πρῶτον
ἐξύρατο, καὶ τάς γε τρίχας ἐς σφαιρίον τι χρυσοῦν ἐμβαλὼν ἀνέ-
θηκε τῷ Διὶ τῷ Καπιτωλίῳ· καὶ ἐς τὴν ἑορτὴν οἵ τε ἄλλοι καὶ οἱ
εὐγενέστατοι πάντως τι ἐπεδείξαντο. τεκμήριον δέ, Αἰλία Κατέλλα
τοῦτο μὲν γένει καὶ πλούτῳ προήκουσα, τοῦτο δὲ καὶ ἡλικίᾳ προ-
φέρουσα (ὀγδοηκοντοῦτις γὰρ ἦν) ὠρχήσατο, οἵ τε λοιποὶ οἱ διὰ
1421
γῆρας ἢ νόσον ἰδίᾳ μηδὲν ποιῆσαι δυνάμενοι ἐχορῴδησαν. ἤσκουν

μὲν γὰρ πάντες ὅ τι τις καὶ ὁπωσοῦν οἷός τε ἦν, καὶ ἐς διδασκα-
λεῖα ἀποδεδειγμένα συνεφοίτων οἱ ἐλλογιμώτατοι, ἄνδρες γυναῖκες,
κόραι μειράκια, γραῖαι γέροντες· εἰ δέ τις μὴ ἐδύνατο ἐν ἑτέρῳ τῳ
θέαν παρασχεῖν, ἐς τοὺς χοροὺς κατεχωρίζετο. καὶ ἐπειδή γέ τινες
αὐτῶν προσωπεῖα ὑπ' αἰσχύνης, ἵνα μὴ γνωρίζωνται, περιέθεντο,
περιεῖλεν αὐτὰ τοῦ δήμου δῆθεν ἀξιώσαντος, καὶ ἐπέδειξε καὶ τοῖς
ὀλίγον ἔμπροσθεν ὑπ' αὐτῶν ἀρχθεῖσιν ἀνθρώποις. καὶ τότε δὴ
μάλιστα καὶ ἐκεῖνοι καὶ οἱ ἄλλοι τοὺς τεθνηκότας ἐμακάριζον· πολλοὶ
γὰρ ἄνδρες τῶν πρώτων ἐν τῷ ἔτει τούτῳ ἐτελεύτησαν, ὧν ἐνίους
καὶ τῷ Νέρωνι ἐπιβουλεύειν αἰτιαθέντας οἱ στρατιῶται περιστάντες
ἐλιθοβόλησαν. καὶ ἔδει γὰρ καὶ τὸν κολοφῶνα ἄξιον τῶν πραττο-
μένων ἐπενεχθῆναι, παρῆλθέ τε καὶ αὐτὸς ὁ Νέρων ἐς τὸ θέατρον,
Acta Pauli, Pauli et Corinthiorum epistulae (P. Bodmer 10)

Codex pa. 54, line 18
ΣΑΡΚΑ ˈ ΙΝΑ ΔΙΚΕΟΣΥΝΗΣ ΝΑΟΝ ΕΝ ΤΩ

ΙΔΕΙΩ ΣΩΜΑΤΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ˈ ΕΝ Ω ΗΜΕΙΣ
ΗΛΕΥΘΕΡΩΜΕΘΑ ˈ ΟΥΚ ΕΙΣΙΝ ΟΥΝ ΤΕ
ΚΝΑ ΔΙΚΕΟΣΥΝΗΣ ΑΛΛΑ ΤΕΚΝΑ ΟΡΓΗΣ
ΟΙΤΕΙΝΕΣ ΤΗΝ ΘΥ ΠΡΟΝΟΙΑΝ ΑΝΑΚΟ
ΠΤΟΥΣΕΙΝ ΛΕΓΟΝΤΕΣ ΜΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟΝ
ΟΥΡΑΝΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΗΝ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ
ΕΝ ΑΥΤΟΙΣ ΤΟΥ ΠΡΣ ΕΡΓΑ ˈ ΚΑΤΗΡΑΜΕ
ΝΗΝ ΓΑΡ ΤΟΥ ΟΦΕΩΣ ΠΙΣΤΙΝ ΕΧΟΥΣΙ ˈ
ΟΥΣΤΙΝΑΣ ΑΠΟΤΡΕΠΕΣΘΕ ΚΑΙ ΑΠΟ
ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙ*αΣ ΑΥΤΩΝ ΑΠΟ
ΦΕΥΓΕΤΕ ˈ ΟΙ ΔΕ ΥΜΙΝ ΛΕΓΟΥΣΙΝ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΟΥΚ ΕΣΤΙΝ ΣΑΡΚΟΣ ΕΚΕΙ
ΝΟΙΣ ΟΥΚ ΕΣΤΙΝ ΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ˈ ΟΙΤΙΝΕΣ
ΤΟΝ ΟΥΤΩΣ ΑΝΑΣΤΑΝΤΑ ΑΠΕΙΣΤΟΥΣΙ ˈ
ΟΥ ΤΕ ΓΑΡ ΑΝΔΡΕΣ ΚΟΡΙΝΘΕΙΟΙ ΟΙΔΑΣΕΙ
ΤΟΝ ΕΠΕΙ ΤΟΥ ΠΥΡΟΥ ΣΠΟΡΟΝ Η ΤΩΝ
ΑΛΛΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ ΟΤΙ ΓΥΜΝΑ ΒΑΛ
ΛΕΤΕ ΕΙΣ ΤΗΝ ΓΗΝ ΚΑΙ ΣΥΝΦΘΑΡΕΝΤΑ
ΚΑΤΩ ΗΓΕΡΘΗ ΕΝ ΘΕΛΗΜΑΤΙ ΘΥ ΕΝ ΣΩ
ΜΑ ΚΑΙ ΗΜΦΙΕΣΜΕΝΑ ˈ
1422
Σωπάτερ. Fragmentum Fragment 1, line 13
ἀλλὰ πέπλυται τὸ πρᾶγμα, καὶ πάντες σχεδὸν

εἶναι μάγειροί φασιν, οὐδὲν εἰδότες.
ἐκ παιδὸς ὀρθῶς εἰς τὸ πρᾶγμ' εἰσηγμένον,
καὶ τὰς δυνάμεις κατέχοντα καὶ τὰ παθήματα
ἅπαντ' ἐφεξῆς εἰδόθ', ἕτερόν σοι τυχὸν
φανήσεται τὸ πρᾶγμα. τρεῖς ἡμεῖς ..
ἐγώ τε. τοῖς λοιποῖς δὲ προσπέρδου. {ΔΗΜ.} τί φής;
{Α.} ἐγώ. τὸ διδασκαλεῖον ἡμεῖς σῴζομεν
τὸ Σίκωνος. οὗτος τῆς τέχνης ἀρχηγὸς ἦν.
{ΔΗΜ.} ἆρα σύ με κόπτειν οἷος εἶ γε, φίλτατε;
{Α.} οὐκ ἀλλ' ἐν ὅσῳ προσέρχετ' ἐξ ἀγορᾶς ὁ παῖς,
ἐδίδασκεν ἡμᾶς πρῶτον ἀστρολογεῖν ..
ἔπειτα μετὰ ταῦτ' εὐθὺς ἀρχιτεκτονεῖν·
Σωπάτερ. Fragmentum Play Kat, fragment 1, line 13
ἀλλὰ πέπλυται τὸ πρᾶγμα, καὶ πάντες σχεδόν

εἶναι μάγειροί φασιν, οὐδὲν εἰδότες.
ἐκ παιδὸς ὀρθῶς εἰς τὸ πρᾶγμ' εἰσηγμένον,
καὶ τὰς δυνάμεις κατέχοντα καὶ τὰ μαθήματα
ἅπαντ' ἐφεξῆς εἰδόθ', ἕτερόν σοι τυχόν
φανήσεται τὸ πρᾶγμα. τρεῖς ἡμεῖς μόνοι
ἐγώ τε. τοῖς λοιποῖς δὲ προσπέρδου. {Β.} τί φής;
{Α.} ἐγώ. τὸ διδασκαλεῖον ἡμεῖς σώζομεν
τὸ Σίκωνος. οὗτος τῆς τέχνης ἀρχηγὸς ἦν.
ἐδίδασκεν ἡμᾶς πρῶτον ἀστρολογεῖν Σίκων,
ἔπειτα μετὰ ταῦτ' εὐθὺς ἀρχιτεκτονεῖν.
1423

{Β.} ἆρα σύ με κόπτειν οἷος εἶ γε, φίλτατε.
{Α.} οὐκ ἀλλ' ἐν ὅσῳ προσέρχετ' ἐξ ἀγορᾶς ὁ παῖς,
Παυσανίας. Ελλάδας περιήγησης. Book 6, cha. 9, sec. 6, line 6
τωνιάτης στάδιον. δῆλα οὖν ὡς Συρακούσιον ἤδη καὶ

οὐ Γελῷον ἀναγορεύειν αὑτὸν ἔμελλεν· ἀλλὰ γὰρ ἰδιώ-
της εἴη ἄν τις ὁ Γέλων οὗτος, πατρός τε ὁμωνύμου τῷ
τυράννῳ καὶ αὐτὸς ὁμώνυμος. Γλαυκίας δὲ Αἰγινή-
της τό τε ἅρμα καὶ αὐτῷ τῷ Γέλωνι ἐποίησε τὴν εἰκόνα.
τῇ δὲ ὀλυμπιάδι τῇ πρὸ ταύτης Κλεομήδην φασὶν
Ἀστυπαλαιέα ὡς Ἴκκῳ πυκτεύων ἀνδρὶ Ἐπιδαυρίῳ τὸν
Ἴκκον ἀποκτείνειεν ἐν τῇ μάχῃ, καταγνωσθεὶς δὲ ὑπὸ
τῶν Ἑλλανοδικῶν ἄδικα εἰργάσθαι καὶ ἀφῃρημένος
τὴν νίκην ἔκφρων ἐγένετο ὑπὸ τῆς λύπης καὶ ἀνέ-
στρεψε μὲν ἐς Ἀστυπάλαιαν, διδασκαλείῳ δ' ἐπιστὰς
ἐνταῦθα ὅσον ἑξήκοντα ἀριθμὸν παίδων ἀνατρέπει τὸν
κίονα ὃς τὸν ὄροφον ἀνεῖχεν. ἐμπεσόντος δὲ τοῦ ὀρό-
φου τοῖς παισί, καταλιθούμενος ὑπὸ τῶν ἀστῶν κατέ-
φυγεν ἐς Ἀθηνᾶς ἱερόν· ἐσβάντος δὲ ἐς κιβωτὸν κει-
μένην ἐν τῷ ἱερῷ καὶ ἐφελκυσαμένου τὸ ἐπίθημα,
κάματον ἐς ἀνωφελὲς οἱ Ἀστυπαλαιεῖς ἔκαμνον ἀνοί-
γειν τὴν κιβωτὸν πειρώμενοι· τέλος δὲ τὰ ξύλα τῆς
κιβωτοῦ καταρρήξαντες, ὡς οὔτε ζῶντα Κλεομήδην
οὔτε τεθνεῶτα εὕρισκον, ἀποστέλλουσιν ἄνδρας ἐς Δελ-
φοὺς ἐρησομένους ὁποῖα ἐς Κλεομήδην τὰ συμβάντα
Παυσανίας. Ελλάδας περιήγησης. Book 6, cha. 17, sec. 9, line 4
δου, λέγεται δὲ ἀνασώσασθαι μελέτην λόγων πρῶτος

ἠμελημένην τε ἐς ἅπαν καὶ ἐς λήθην ὀλίγου δεῖν
ἥκουσαν ἀνθρώποις· εὐδοκιμῆσαι δὲ Γοργίαν λόγων
ἕνεκα ἔν τε πανηγύρει τῇ Ὀλυμπικῇ φασι καὶ ἀφικό-
μενον κατὰ πρεσβείαν ὁμοῦ Τισίᾳ παρ' Ἀθηναίους.
καίτοι ἄλλα τε Τισίας ἐς λόγους ἐσηνέγκατο καὶ πιθα-
νώτατα τῶν καθ' αὑτὸν γυναικὶ Συρακουσίᾳ χρημάτων
ἔγραψεν ἀμφισβήτησιν· ἀλλά γε ἐκείνου τε ἐς πλέον
τιμῆς ἀφίκετο ὁ Γοργίας παρὰ Ἀθηναίοις, καὶ Ἰάσων
1424
ἐν Θεσσαλίᾳ τυραννήσας Πολυκράτους, οὐ τὰ ἔσχατα

ἐνεγκαμένου διδασκαλείου τοῦ Ἀθήνῃσι, τούτου τοῦ
ἀνδρὸς ἐπίπροσθεν αὐτὸν ὁ Ἰάσων ἐποιήσατο. βιῶναι
δὲ ἔτη Γοργίαν πέντε φασὶν ἐπὶ τοῖς ἑκατόν· Λεοντί-
νων δὲ ἐρημωθεῖσάν ποτε ὑπὸ Συρακουσίων τὴν
πόλιν κατ' ἐμὲ αὖθις συνέβαινεν οἰκεῖσθαι.
ἔστι δὲ καὶ τοῦ Κυρηναίου Κρατισθένους χαλκοῦν
ἅρμα, καὶ Νίκη τε ἐπιβέβηκε τοῦ ἅρματος καὶ αὐτὸς
ὁ Κρατισθένης. δῆλα μὲν δὴ ὅτι ἵππων γέγονεν αὐτῷ
νίκη· λέγεται δὲ καὶ ὡς Μνασέου τοῦ δρομέως, ἐπι-
κληθέντος δὲ ὑπὸ Ἑλλήνων Λίβυος, εἴη παῖς ὁ Κρα-
τισθένης. τὰ δὲ ἀναθήματα αὐτῷ τὰ ἐς Ὀλυμπίαν
Epicurus Phil., Deperditorum librorum reliquiae Fragment 20, sec. 2,

line 6
ἡ ῥητορικὴ τριβῆς καὶ συν-

ηθείας οὐχ ὑπ[ακ]ουστ[έον]
τὸ μόνης ἀλλὰ μό[νον τ]ὸ [δεῖ-]
ται πολλῆς τριβῆς καὶ συν-
ηθείας.
PHILOD. π. ῥητ. I 78 2 SUDH.:
ὁ τοίνυν Ἐπίκου-
ρος ἐν [τ]ῶι Περὶ τ[ῆς ῥη-]
τορικῆς, ὅτι μὲν διατε-
λ̣ε[ῖ] λ̣έγων τὰ διδα[ς]καλεῖα τῶν ῥητορικῶν
καὶ το[ὺς] ἐκ τῶν διδα[ς]καίων [κ̣α̣]ὶ τὰς δυνάμεις
τ[ὰ̣ς] ἐκ τῶν διδασκαλ[εί-]
ων, πρὸς δὲ τούτοις τ[ὰς]
ἐκ τῶν δ[ι]δασκαλείων [εὐ-]
μο[ρ]φίας, καὶ διότι κ[αὶ]
πρ[αγ]ματείαν αὐτῶν καὶ
τὰς παρ[α]δόσει[ς] καὶ πα-
ρα[γ]γελίας περί τε λόγου
κα[ὶ] ἐ[ν]θ[υ]μημάτων [κα]ὶ

1425
καὶ θύρας τὰς πτύχας ἄχρι δύο, εἶτα πτύχας, καὶ τρίπτυχον καὶ
πολύπτυχον. Ὅμηρος (Ζ 169) δὲ πίνακα πτυκτὸν εἴρηκεν. γραμ-
ματεῖον δὲ παρὰ τοῖς Ἀττικοῖς καὶ ἐν ᾧ ἀργύριον ἀπέκειτο, ὃ καὶ
’γραμματεῖον Βοιώτιον’ ἐκάλουν· οἱ δὲ νεώτεροι αὐτὸ καὶ ἀργυρο-
θήκην ὠνόμαζον. Ἀπολλοδώρου δὲ τοῦ Γελῴου (III p 279 Ko)
καὶ δρᾶμα ἔστιν ὁ Γραμματειδιοποιός. Ἡρόδοτος (II 28) μέντοι
’γραμματιστὴν τῶν ἐν Σάι ἱερῶν χρημάτων’ εἴρηκεν ἀντὶ γραμματέως.
Ἀριστοφάνης δὲ παίζει ἐν Θεσμοφοριαζούσαις (439) λέγων ἡ γραμ-
ματεύς. ἔστι δ' εἰπεῖν ἐπὶ τοῦ γραμματιστοῦ καὶ τὰ τοῦ Δη-
μοσθένους (XVIII 258) ‘τὰ βάθρα σπογγίζειν καὶ τὸ μέλαν τρίβειν
καὶ τὸ παιδαγωγεῖον κορεῖν.’ τὸ δὲ παιδαγωγεῖον καὶ διδασκαλεῖον
καὶ φωλεὸν ἐκάλουν οἱ παλαιοί.
Ἐπὶ δὲ τοῦ ῥήτορος εἴποις ἂν δεινὸς εἰπεῖν, ὑπέρδεινος
πάνδεινος, σοφὸς εἰπεῖν, πάνσοφος, δεξιός, περιττός, συνεχής,
πυκνός, πρόχειρος, εὔρους, ῥᾴδιος, πολύς, ἄφθονος, ἐπιμελής,
ἀκριβής ἠκριβωμένος, ἐσκεμμένος περιεσκεμμένος, Ἕλλην, Ἀττικός,
πολυγνώμων, πολύνους, πολυλόγος, εὔγλωττος, εὔφωνος, βραχυ-
λόγος, σύντομος, σαφής, σφοδρός, πολιτικός, ἰσχυρός, δυνατός, ἔν-
τονος, βίαιος, ῥαγδαῖος, πιθανός, ἡδύς, ἐπαγωγός, γλυκύς,
ἀφειδής, εὐθυρρήμων, ἐλεγκτικός, παρρησιαστικός, ἀνυπόστολος,
τεχνίτης, ἔντεχνος, βαθὺς τὴν γνώμην, πικρός, εὐνοικός, θυμικός,
ὁ μὲν τῷ παραδείγματι τοῦ βίου παιδεύων, ὁ δὲ λόγος προσαγόμενος

καὶ διδάσκων· οὗ μέρη πρότασις, ἐπαγωγή, συλλογισμός, νουθεσία,
νουθέτησις, ὀνειδισμός, προτροπή, διδασκαλία. καὶ βίος πολιτικὸς
ὁ καὶ πρακτικός, λογικὸς ὁ καὶ παιδευτικός, θεωρητικὸς ὁ καὶ φυ-
σικός. τὸν δ' ἐναντίον τούτῳ ἀφιλόσοφον ἂν εἴποις, ἐκ τοῦ
Πλάτωνος Τιμαίου (73 A) λαβὼν τοὔνομα.
Σοφιστής, διδάσκαλος, παιδευτής, ἐξηγητής, ὑφηγητής, ἡγε-
μών. σοφιστικός, διδασκαλικός, παιδευτικός, ἐξηγητικός, ὑφηγητικός,
ἡγεμονικός. διδάσκων, παιδεύων, ἐξηγούμενος ὑφηγούμενος ἡγού-
μενος· οὐ μὴν καὶ σοφιστεύων εἴποις ἄν. τοὺς δὲ τοιούτους,
ὥσπερ καὶ τοὺς φιλοσόφους, ἐκάλουν φροντιστάς, καὶ τὰ διδασκαλεῖα
οὐ παιδαγωγεῖα μόνον καὶ φωλεοὺς ἀλλὰ καὶ Φροντιστήρια. τὰ δὲ
πράγματα διδασκαλία, παίδευσις, ἐξήγησις ὑφήγησις, ἡγεμονία,
ἀγωγή, σοφιστική· οὐ γὰρ σοφιστεία, παιδευτικὴ δὲ τέχνη καὶ
ἐξηγητικὴ καὶ ὑφηγητικὴ καὶ ἡγεμονική. καὶ τὰ ἐπιρρήματα
σοφιστικῶς, διδασκαλικῶς, παιδευτικῶς, ἡγεμονικῶς· τὸ γὰρ ἐξηγητι-
κῶς καὶ ὑφηγητικῶς τραχέα. ἔστι δ' ἀπὸ τούτων ῥήματα, ἀφ'
ὧν καὶ μετοχαί. εἴποις δ' ἂν ἐπ' αὐτῶν τὸ μισθοὺς λαμβάνειν,
πράττειν εἰσπράττειν πράττεσθαι εἰσπράττεσθαι, αἰτεῖν, ἀπαι-
1426
τεῖν, ἄρνυσθαι, προσίεσθαι, μισθαρνεῖν μισθοφορεῖν, ἀργυρο-

λογεῖν ἀργυρίζεσθαι, χρηματίζεσθαι ἐκχρηματίζεσθαι, καρποῦσθαι
τεθρύφθαι, ἐκδεδιῃτῆσθαι, χλιδᾶν. τὸ γὰρ θερμερύνεσθαι καὶ κιχλιδιᾶν

κωμικὰ μὲν (III p 579 fg 1017 et fg 1038 Ko), ἐμοὶ δ' οὐκ ἀρέσκει.
βιαζομένῳ δ' ἂν εἰς χρῆσιν ἔλθοι καὶ τὸ σκιαστροφεῖσθαι. τὰ δὲ
πράγματα τρυφή, ἡδυπάθεια, θρύψις, ἐκδιαίτησις, χλιδή, σκιατροφία·
οἱ δ' ἐσκιατροφημένοι σκιατροφίαι καλοῦνται. καὶ μετοχαὶ δ' ἀπὸ
πάντων. ὄνομα δ' ἀπ' οὐδενὸς ὅτι μὴ χλιδανός, τάχα καὶ ὁ θρυ-
πτικός. ἐπίρρημα δὲ θρυπτικῶς καὶ ἐκδεδιῃτημένως, φαῦλον δὲ τὸ
ἐσκιατροφημένως, καὶ βίαιον τὸ χλιδανῶς.
ἐπὶ ταὐτοῦ λέγοιτ' ἂν δωρεά, τιμή, ἆθλον, γέρας, μισθός, ἐπίχειρα.
ἰδίως δὲ ἰατρῷ μὲν σῶστρα καὶ σωτήρια καὶ ἰατρεῖα, τῷ δὲ παιδεύοντι
διδασκαλεῖα, τῷ δὲ στρατιώτῃ ἀριστεῖα καὶ ἐπινίκια καὶ νικητήρια, ὡς
ἀθλητῇ ἆθλα καὶ χειροτέχνῃ ἐπίχειρα καὶ ἀγγέλῳ εὐαγγέλια καὶ τῷ
φέροντι κό-
μιστρα, ὡς εὐεργέτῃ χαριστήρια καὶ τῷ μηνύσαντι μήνυτρα καὶ τροφεῖ
θρέπτρα. λέγοις δ' ἂν δωρεῖσθαι, τιμᾶν, γεραίρειν· Ξενοφῶν
(Cyrop VIII 6. 11) δὲ καὶ ἐπιγεραίρειν τὸ γεραίρειν ἔφη. λέγοιτο
δ' ἂν ἐπὶ τούτων καὶ τὸ ἀμείβεσθαι. ἀμφίβολος δ' ἡ ἀμοιβή· ἔστι
μὲν γὰρ παρ' Ἀρχιλόχῳ (fg 159) καὶ παρ' Εὐριπίδῃ ἐν Ὀρέστῃ (467),
τὸ δὲ παρ' Ὁμήρῳ (α 318) ‘σοὶ δ' ἄξιον ἔσται ἀμοιβῆς’ καὶ παρὰ
Πλάτωνι ἐν Συμποσίῳ (p 202 E) οὐ σαφές.
σθόδομον. τάχα δὲ τὴν ἀκρόπολιν καὶ βασίλειον ἄν τις εἴποι καὶ τυ-
ραννεῖον. εἰσὶ δ' ἐν αὐτῇ πρυτανεῖον καὶ ἑστία τῆς πόλεως, παρ' ᾗ
ἐσιτοῦντο οἵ τε κατὰ δημοσίαν πρεσβείαν ἥκοντες καὶ οἱ διὰ πρᾶξίν
τινα σιτήσεως ἀξιωθέντες, καὶ εἴ τις ἐκ τιμῆς ἀείσιτος ἦν. ἱερὰ δὲ
καὶ νεῲ καὶ ἄλση καὶ τεμένη καὶ ἕρκη ἐν τοῖς ἱεροῖς προείρηται (I 1).
τὰ μέντοι ἐνηλύσια, οὕτως ὠνομάζετο εἰς ἃ κατασκήψειε βέλος ἐξ
οὐρανοῦ· ὃ καὶ ἐνσκῆψαι καὶ ἐγκατασκῆψαι καὶ κατελθεῖν
ἔλεγον, καὶ τὸν Δία τὸν ἐπ' αὐτῷ καταιβάτην. περιειρχθέντα δὲ τὰ
ἐνηλύσια ἄψαυστα ἀνεῖτο.
πόλεως δ' αὖ μέρη καὶ στοαὶ καὶ δρόμοι καὶ στρατήγια καὶ ἀρχεῖα
1427
καὶ γραμματεῖα καὶ διδασκαλεῖα, ἃ καὶ παιδαγώγια καὶ φωλεοὺς

ὠνόμαζον. ἐκάλουν δὲ τὸ διδασκαλεῖον καὶ χορόν, ὁπότε καὶ τὸν δι-
δάσκαλον χορηγὸν καὶ τὸ διδάσκειν χορηγεῖν, καὶ μάλιστα οἱ Δωριεῖς,
ὡς Ἐπίχαρμος ἐν Ὀδυσσεῖ αὐτομόλῳ (104 Kaib), ἐν δ' Ἁρπαγαῖς (13)
χορηγεῖον τὸ διδασκαλεῖον ὠνόμασεν. εἰ μέντοι τὸ διδασκαλεῖον
καὶ διατριβὴν κατὰ τὴν τῶν πολλῶν χρῆσιν ἐθέλεις καλεῖν,
ὅρα μή σε βιάζηται καὶ τὸ παρ' Αἰσχίνῃ (I 175) ‘καὶ σεμνυνόμενον
ἐν τῇ τῶν μειρακίων διατριβῇ.’ ἔστι δὲ καὶ νόμος Ἀττικὸς κατὰ
τῶν φιλοσοφούντων γραφείς, ὃν Σοφοκλῆς Ἀμφικλείδου Σουνιεὺς
εἶπεν, ἐν ᾧ τινὰ κατὰ αὐτῶν προειπὼν ἐπήγαγε μὴ ἐξεῖναι μηδενὶ
τῶν σοφιστῶν διατριβὴν κατασκευάσασθαι.
Polybius Hist., Historiae Book 30, cha. 29, sec. 7, line 2
εἰς ταύτας ὅτε τις καθείη τῶν περὶ τὸν Ἀνδρωνίδαν

καὶ Καλλικράτην, οὐδεὶς ἐτόλμα τῶν ἐφεστώτων ἔτι
καθιέναι, πρὶν ἢ τὸν βαλανείτην τὸ μὲν ὑπάρχον ὕδωρ
ἀφεῖναι πᾶν, ἕτερον δὲ καθαρὸν ἐγχέαι. τοῦτο δ'
ἐποίουν, ὑπολαμβάνοντες ὡσανεὶ μιαίνεσθαι καθιέντες
εἰς ταὐτὸ τοῖς προειρημένοις ὕδωρ. τοὺς δὲ συριγμοὺς
τοὺς ἐν ταῖς κοιναῖς πανηγύρεσι τῶν Ἑλλήνων καὶ
τοὺς χλευασμούς, ὅτε τις ἐπιβάλοιτο κηρύττειν τινὰ
τῶν προειρημένων, οὐδ' ἂν ἐξηγήσαιτο ῥᾳδίως οὐδείς.
ἐθάρρει δὲ καὶ τὰ παιδάρια κατὰ τὰς ὁδοὺς ἐκ τῶν
διδασκαλείων ἐπανάγοντα κατὰ πρόσωπον αὐτοὺς προ-
δότας ἀποκαλεῖν. τοιαύτη τις ὑπέδραμε προσκοπὴ
καὶ μῖσος κατὰ τῶν προειρημένων.
D. OLYMP. 153, 4. RES ITALIAE.
Ὅτι εἰς τὴν Ῥώμην παραγεγο-

νότων πρεσβευτῶν πλειόνων καὶ ἑτέρων, ἐπιφανεστάτων
δὲ παρὰ μὲν Ῥοδίων τῶν περὶ Ἀστυμήδην, παρὰ δὲ
τῶν Ἀχαιῶν τῶν περὶ Εὐρέαν καὶ Ἀναξίδαμον καὶ
Σάτυρον, παρὰ δὲ Προυσίου τῶν περὶ Πύθωνα,
τούτοις ἐχρημάτισεν ἡ σύγκλητος.
Sextus Empiricus Phil., Adversus mathematicos

1428
μοσθένης πολλὰ βοῶν καὶ τερατευόμενος ἥρπασεν. ὅθεν

καὶ ὁ Αἰσχίνης ‘κακὸν ἔθος’ φησὶν
’εἰς τὰ δικαστήρια παρῆλθεν· ὁ μὲν γὰρ κατήγορος ἀπο-
λογεῖται, ὁ δὲ φεύγων τὴν γραφὴν κατηγορεῖ, οἱ δὲ δι-
κασταὶ ὧν μή εἰσι κριταί, περὶ τούτων ψηφοφορεῖν
ἀναγκάζονται.’ ἀλλ' εἰ κατὰ τῶν νόμων ἐστὶν ἡ ῥητορική,
πρὸς τῷ μὴ χρησιμεύειν τι καὶ βλαβερὰ καθέστηκεν. οὐ
μὴν ἀλλ' οὐδὲ οἱ δημαγωγοῦντες ῥήτορες ἐπ' ἀγαθῷ τῶν
πόλεων προβαίνουσιν, ἀλλ' ὃν λόγον ἔχει φαρμακοπώλης
πρὸς ἰατρόν, τοῦτον ὁ δημαγωγὸς πρὸς τὸν πολιτικόν.
κακοδιδασκαλεῖ γὰρ τοὺς πολλοὺς τὰ κεχαρισμένα λέγων,
καὶ διαβολαῖς αὐτοὺς ἐξαλλοτριοῖ πρὸς τοὺς ἀρίστους.
λόγῳ μὲν γὰρ καὶ τῷ δοκεῖν ὑπὲρ τοῦ κοινῇ συμφέροντος
ὑπισχνεῖται πάντα ποιήσειν, ταῖς δὲ ἀληθείαις ἀπ' οὐ-
δενὸς ὑγιοῦς τροφὴν πορίζεται, ἐοικότως ταῖς τίτθαις, αἳ
μικρὸν τοῦ ψωμίσματος τοῖς παιδίοις διδοῦσαι τὸ ὅλον
καταπίνουσιν.
Κλαύδιος Αιλιανός . De natura animalium Book 13, sec. 1, line 7
αἰχμή· οἳ δὲ ἀποδιδράσκοντες τόνδε τὸν θάνατον ἐς

τὴν τέως πολεμίαν ἰχθύσι γῆν ἐξεπήδησαν, τὸ τέλος
τοῦ βίου τὸ χωρὶς τοῦ ξίφους προῃρημένοι καὶ μάλα
ἀσμένως.
Ἀετὸν ἀκούω Γορδίῳ τὴν τοῦ παιδὸς αὐτοῦ Μί-
δου βασιλείαν ὑποσημῆναι, ἡνίκα ἀροῦντι τῷ Γορδίῳ
ἐπιπτάς, εἶτα μέντοι κατὰ τοῦ ζυγοῦ καθίσας συνδιη-
μέρευσεν, οὐδὲ προαπέστη πρὶν ἢ γενομένης ἑσπέρας
καὶ ἐκεῖνος κατέλυσε τὴν ἄροσιν ἐπιστάντος τοῦ βου-
λυτοῦ. Γέλωνος δὲ τοῦ Συρακοσίου παιδὸς ὄντος
λύκος μέγιστος ἐσπηδήσας ἐς τὸ διδασκαλεῖον ἐξήρ-
πασε τῶν χειρῶν τοῖς ὀδοῦσι τὴν δέλτον, καὶ ὁ Γέλων
ἐξαναστὰς τοῦ θάκου ἐδίωκεν αὐτόν, τὸ μὲν θηρίον
μὴ καταπτήξας, περιεχόμενος δὲ τῆς δέλτου ἰσχυρῶς.
ἐπεὶ δὲ ἔξω τοῦ διδασκαλείου ἐγένετο, τὸ μὲν κατη-
νέχθη καὶ τοὺς παῖδας αὐτῷ διδασκάλῳ κατέβαλε,
θείᾳ δὲ προμηθείᾳ ὁ Γέλων περιῆν μόνος. καὶ τό
γε παράδοξον, οὐκ ἀπέκτεινεν ἄνθρωπον ἀλλ' ἔσωσε
λύκος, οὐκ ἀτιμασάντων τῶν θεῶν οὐδὲ διὰ τῶν ἀλό-
γων τῷ μὲν τὴν βασιλείαν προδηλῶσαι, τὸν δὲ τοῦ
1429
μέλλοντος κινδύνου σῶσαι.
Κλαύδιος Αιλιανός . Varia historia

Λυσάνδρῳ τῷ Σπαρτιάτῃ ἐς Ἰωνίαν ἀφικομένῳ

οἱ κατὰ τὴν Ἰωνίαν ξένοι πολλὰ μὲν καὶ ἄλλα ἀπέ-
πεμψαν ἀτὰρ οὖν καὶ βοῦν καὶ πλακοῦντα. ὃ δὲ
ἀπιδὼν ἐς τὸν πλακοῦντα ἤρετο ‘τί βούλεται τὸ
πέμμα ἐκεῖνο εἶναι;’ ὁ δὲ κομίζων ἀπεκρίνατο ὅτι ἐκ
μέλιτος καὶ τυροῦ καὶ ἄλλων τινῶν ἐσκεύασται. ὁ
δὲ Λύσανδρος ‘ἀλλὰ τοῦτο μὲν’ εἶπε ‘τοῖς Εἵλωσι
δότε· ἐλευθέρου γὰρ οὐκ ἔστι βρῶμα.’ τὸν δὲ βοῦν
προσέταξε κατὰ τὰ πάτρια σκευασθῆναι, καὶ ἐδεί-
πνησεν ἡδέως.
Ἐπανῄει ποτὲ ἐκ διδασκαλείου παῖς ἔτι ὢν Θεμι-
στοκλῆς. εἶτα προσιόντος Πεισιστράτου ὁ παιδαγω-
γὸς ἔφη τῷ Θεμιστοκλεῖ μικρὸν ἐκχωρῆσαι τῆς ὁδοῦ
προσάγοντος τοῦ τυράννου. ὃ δὲ καὶ πάνυ ἐλευθε-
ρίως ἀπεκρίνατο ‘αὕτη γὰρ’ εἶπεν ‘αὐτῷ οὐχ ἱκανὴ
ὁδός;’ οὕτως ἄρα εὐγενές τι καὶ μεγαλόφρον ἐνεφαί-
νετο τῷ Θεμιστοκλεῖ καὶ ἐξ ἐκείνου.
Ὅτε ἑάλω τὸ Ἴλιον, οἰκτείραντες οἱ Ἀχαιοὶ τὰς
τῶν ἁλισκομένων τύχας καὶ πάνυ Ἑλληνικῶς τοῦτο
ἐκήρυξαν, ἕκαστον τῶν ἐλευθέρων ἓν ὅ τι καὶ βού-
λεται τῶν οἰκείων ἀποφέρειν ἀράμενον. ὁ οὖν Αἰνείας
Κλαύδιος Αιλιανός . Varia historia Book 12, sec. 9, line 6
ἀποκτείνας τὸν ἑταῖρον αὑτοῦ καὶ ἀποκρίνας τὴν κε-

φαλὴν καὶ μέλιτι ἐμβαλών, ὁπότε μέλλοι τι πράττειν,
τῷ ἀγγείῳ προσκύψας ἔλεγεν ὅσα ἔπραττε, λέγων
μὴ παρασπονδεῖν μηδὲ ἐπιορκεῖν, βουλεύεσθαι δὲ
μετὰ τῆς Ἀρχωνίδου κεφαλῆς.
Τιμησίας ὁ Κλαζομένιος καλῶς ἐξηγήσατο τῶν
Κλαζομενίων· ἦν γὰρ τῶν ἀγαθῶν ἀνδρῶν. ὅς γε
μὴν εἴωθε κατισχύειν τῶν τοιούτων φθόνος, καὶ τοῦ
Τιμησίου κατεκράτει. καὶ τὰ μὲν πρῶτα ὀλίγον ἔμελε
φθονουμένῳ αὐτῷ, τῆς δὲ πατρίδος αὐτὸν ἐξελάσαι
ἐκεῖνό φασι. παρῄει διὰ διδασκαλείου· οἱ δὲ παῖδες
ἀφεθέντες ὑπὸ τοῦ διδασκάλου ἔπαιζον. γίνεται δὲ
δύο παίδων ὑπὲρ γραμμῆς φιλοτιμία, καὶ ὁ εἷς ἐπώ-
μοσεν ‘οὕτω ἐγὼ Τιμησίου τὸν ἐγκέφαλον ἐξαράξαι-
1430
μι.’ τοῦτο ἐκεῖνος ἀκούσας καὶ ὑπολαβὼν ἀκρατῶς

ἔχειν φθόνου καὶ δεινῶς ὑπὸ τῶν πολιτῶν μεμισῆ-
σθαι, εἴ γε καὶ οἱ παῖδες αὐτὸν μισοῦσι, μήτι γοῦν
οἱ ἄνδρες, ἑκὼν ἀπῆλθε τῆς πατρίδος.
Κλαύδιος Αιλιανός . Varia historia Book 13, sec. 38, line 2
χιτωνίσκῳ γυμνὸς τῶν ὅπλων παρέστηκα, καὶ δίδωμι

χρῆσθαι ὅ τι βούλεσθε.’ καὶ ἐθαύμασαν αὐτοῦ τὴν
γνώμην οἱ Συρακόσιοι, οἳ δὲ καὶ τοὺς ἐπιβουλεύοντας
παρέδοσαν αὐτῷ κολάσαι καὶ τὴν ἀρχὴν ἔδωκαν. ὃ
δὲ καὶ τούτους εἴασε τῷ δήμῳ τιμωρήσασθαι. καὶ
εἰκόνα αὐτοῦ οἱ Συρακόσιοι ἔστησαν ἐν ἀζώστῳ χι-
τῶνι· καὶ ἦν τοῦτο τῆς δημαγωγίας αὐτοῦ ὑπόμνημα
καὶ τοῖς ἐς τὸν μετὰ ταῦτα αἰῶνα μέλλουσιν ἄρχειν
δίδαγμα.
Ἰσχυρῶς Ὅμηρον ἐθαύμαζεν Ἀλκιβιάδης, καί ποτε
διδασκαλείῳ παίδων προσελθὼν ῥαψῳδίαν Ἰλιάδος
ᾔτει. τοῦ δὲ διδασκάλου μηδὲν ἔχειν Ὁμήρου φή-
σαντος ἐντρίψας αὐτῷ κόνδυλον εὖ μάλα στερεὸν παρ-
ῆλθεν, ἐνδειξάμενος ὅτι ἐκεῖνος ἀπαίδευτός ἐστι καὶ
τοιούτους ἀποφαίνει τοὺς παῖδας.
Οὗτος ἐπὶ κρίσιν καλούμενος θανατικὴν ἐκ Σι-
κελίας ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων οὐχ ὑπήκουσεν εἰπὼν
’εὔηθες τὸν ἔχοντα δίκην ζητεῖν ἀποφυγεῖν, ἐνὸν
φυγεῖν.’ εἰπόντος δέ τινος ‘οὐ πιστεύεις τῇ πατρίδι
τὴν περὶ σοῦ κρίσιν;’ ὃ δὲ εἶπεν ‘οὐδὲ τῇ μητρί·
Αππιανός. Bellum civile Book 4, cha. 6, sec. 47, line 6
σφαγεῦσι, νυκτὸς δὲ τοὺς θεράποντας ἔπεισε καὶ

ἐσκεύασεν ὡς ὁπλίτας καὶ τὸν δεσπότην ὡς
λοχαγὸν ἐξήγαγε· τήν τε ἄλλην Ἰταλίαν μέχρι
Σικελίας διώδευσαν καὶ συγκατέλυσαν πολλάκις
ἑτέροις λοχαγοῖς ζητοῦσιν Οὐεντίδιον.
Ἕτερον ἐν τάφῳ κρύπτων ἀπελεύθερος, οὐ
φέροντα φαντασίαν τάφου, μετήγαγεν ἐς φαῦλον
οἴκημα μισθωτόν. στρατιώτου δ' αὐτῷ παρακατ-
οικισθέντος, οὐδὲ τοῦτον φέρων τὸν φόβον ἐς
θαυμαστὴν τόλμαν ἐκ δειλίας μετέβαλε καὶ
κειράμενος ἡγεῖτο ἐν αὐτῇ Ῥώμῃ διδασκαλείου
1431
μέχρι τῶν σπονδῶν. Οὐολούσιος δὲ ἀγορα-

νομῶν προεγράφη καὶ φίλον ὀργιαστὴν τῆς Ἴσιδος
ἔχων ᾔτησε τὴν στολὴν καὶ τὰς ὀθόνας ἐνέδυ τὰς
ποδήρεις καὶ τὴν τοῦ κυνὸς κεφαλὴν ἐπέθετο καὶ
διῆλθεν οὕτως ὀργιάζων αὐτῷ σχήματι ἐς Πομ-
πήιον. Σίττιον δὲ Καληνοί, πολίτην σφῶν ὄντα
καὶ πολλὰ ἐς αὐτοὺς ἐκ περιουσίας δαψιλοῦς ἀνα-
λώσαντα, ἐφύλασσον, σιδηροφοροῦντές τε ὑπὲρ
αὐτοῦ καὶ τοῖς οἰκέταις ἀπειλοῦντες καὶ τοὺς
στρατιώτας ἀπερύκοντες ἀπὸ τῶν τειχῶν,
Αππιανός. Bellum civile Book 4, cha. 9, sec. 68, line 4
ἑτέρων καὶ κατ' Ἀντιόχου τοῦ μεγάλου συνεμα-

χήσαμεν, ὧν εἰσὶν ὑπὲρ ἡμῶν ἀνάγραπτοι στῆλαι
παρ' ὑμῖν.
“Τάδε μὲν δὴ καὶ γένους ἕνεκα καὶ ἀξιώσεως
ἡμῶν καὶ τύχης ἐς τὸ νῦν ἀδουλώτου καὶ συμμα-
χίας καὶ προαιρέσεως ἐς ὑμᾶς, ὦ Ῥωμαῖοι, λελέ-
χθω·
πρὸς σὲ δέ, ὦ Κάσσιε, καὶ αἰδώς τις
ἔστιν ἐξαίρετος ἔς τε τὴν πόλιν καὶ τὴν ἐν αὐτῇ
τροφήν τέ σου καὶ παίδευσιν καὶ διατριβὴν καὶ
ἑστίαν, ἣν ᾤκησας, καὶ τοὐμὸν διδασκαλεῖον
αὐτὸ καὶ ἐμέ, ἐλπίσαντα μὲν ἐς ἕτερα τούτοις
ποτὲ ἐναβρυνεῖσθαι, νῦν δὲ ὑπὲρ τῆς πατρίδος
αὐτὰ δαπανῶντα, ἵνα μηδ' αὐτή σοι πολεμεῖν
ἀναγκάζηται πεπαιδευμένῳ τε ὑφ' αὑτῆς καὶ
τεθραμμένῳ μηδὲ γένηται δυοῖν ὑπ' ἀνάγκης
θάτερον, ἢ Ῥοδίους ἀποθανεῖν πάντως ἢ Κάσσιον
ἡσσᾶσθαι. συμβουλεύω δὲ ἐπὶ τῇ παρακλήσει,
τοιῶνδέ σε ὑπὲρ τῆς Ῥωμαίων πολιτείας ἁπτό-
μενον ἔργων θεοὺς ἡγεμόνας αἰεὶ ποιεῖσθαι παντὸς
ἔργου. θεοὺς δ' ὠμόσατε,
Clemens Alexandrinus Theol., Paedagogus Book 3, cha. 12, subcha. 98,

sec. 1, line 3
ταῖς βίβλοις ταῖς ἁγίαις, αἳ μὲν πρεσβυτέροις, αἳ δὲ

ἐπισκόποις καὶ διακόνοις, ἄλλαι χήραις, περὶ ὧν ἄλλος
ἂν εἴη λέγειν καιρός. Πολλὰ δὲ καὶ δι' αἰνιγμάτων, πολλὰ
1432
δὲ καὶ διὰ παραβολῶν τοῖς ἐντυγχάνουσιν ἔξεστιν ὠφελεῖς-

θαι. Ἀλλ' οὐκ ἐμόν, φησὶν ὁ παιδαγωγός, διδάσκειν ἔτι
ταῦτα, διδασκάλου δὲ εἰς τὴν ἐξήγησιν τῶν ἁγίων ἐκείνων
λόγων χρῄζομεν, πρὸς ὃν ἡμῖν βαδιστέον. Καὶ δὴ ὥρα
γε ἐμοὶ μὲν πεπαῦσθαι τῆς παιδαγωγίας, ὑμᾶς δὲ ἀκροᾶσθαι
τοῦ διδασκάλου. Παραλαβὼν δὲ οὗτος ὑμᾶς ὑπὸ καλῇ
τεθραμμένους ἀγωγῇ ἐκδιδάξεται τὰ λόγια. Διδασκα-
λεῖον δὲ ἡ ἐκκλησία ἥδε καὶ ὁ νυμφίος ὁ μόνος διδάσκαλος,
ἀγαθοῦ πατρὸς ἀγαθὸν βούλημα, σοφία γνήσιος, ἁγίασμα
γνώσεως. «Καὶ αὐτὸς ἱλασμός ἐστι περὶ τῶν ἁμαρτιῶν
ἡμῶν», ὥς φησιν ὁ Ἰωάννης, ὁ ἰώμενος ἡμῶν καὶ σῶμα
καὶ ψυχήν, τὸν ὅλον ἄνθρωπον, Ἰησοῦς, «οὐ περὶ τῶν
ἡμετέρων δὲ μόνον ἁμαρτιῶν, ἀλλὰ καὶ περὶ ὅλου τοῦ
κόσμου. Καὶ ἐν τούτῳ γιγνώσκομεν ὅτι ἐγνώκαμεν αὐτόν,
ἐὰν τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ τηρῶμεν. Ὁ λέγων ὅτι ἔγνωκα αὐτόν,
καὶ τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ μὴ τηρῶν, ψεύστης ἐστί, καὶ ἐν
τούτῳ ἡ ἀλήθεια οὐκ ἔστιν· ὃς δ' ἂν τηρῇ αὐτοῦ τὸν λόγον,
ἀληθῶς ἐν τούτῳ ἡ ἀγάπη τοῦ θεοῦ τετελείωται.
Philochorus Hist., Frag.Vol.-Jacobyʹ-F 3b,328,F, fragment 223, line 3
DIOG. LAERT. 2, 44: Εὐριπίδης δὲ καὶ ὀνειδίζει αὐτοῖς (scil.

τοῖς Ἀθηναίοις) ἐν τῶι Παλαμήδει (F 588 N2) λέγων «ἐκάνετ' ἐκάνετε τὰν
πάνσοφον, τὰν οὐδὲν ἀλγύνουσαν ἀηδόνα Μουσᾶν». καὶ τάδε μὲν ὧδε·
Φιλό-
χορος δέ φησι προτελευτῆσαι τὸν Εὐριπίδην τοῦ Σωκράτους.
PLUTARCH. An seni 3 p. 785 B: Πῶλον δὲ τὸν τραγωιδὸν
Ἐρατοσθένης (241 F 33) καὶ Φιλόχορος ἱστοροῦσιν ἑβδομήκοντ' ἔτη
γεγενη-
μένον ὀκτὼ τραγωιδίας ἐν τέτταρσιν ἡμέραις διαγωνίσασθαι, μικρὸν
ἔμπροσθεν
τῆς τελευτῆς.
VIT. ARISTOT. MARC. p. 428, 6 Rose: ἐπέζησε δὲ (scil. Ἀρις-
τοτέλης) Πλάτωνι ἔτη κγ, πῆ μὲν παιδεύων ... Ἀλέξανδρον, πῆ δὲ συμπε-
ριιὼν αὐτῶι πολλὴν γῆν, πῆ δὲ συγγράφων, πῆ δὲ διδασκαλείου
προεστώς. οὐκ
ἄρα ἀντωικοδόμησεν Ἀριστοτέλης Πλάτωνι τὸ Λύκειον, ὡς Ἀριστόξενος
(IV)
πρῶτος ἐσυκοφάντησε ..., εἰ μέχρι τελευτῆς συνῆν Πλάτωνι. καὶ ὅτι
Πλάτων
μὲν ἐτέχθη ἐπὶ Διοτίμου ἄρχοντος Ἀθήνησι καὶ βιοὺς ἔτη πβ μετ-
1433
ήλλαξε τὸν βίον ἐπὶ Θεοφίλου, Ἀριστοτέλης δὲ τεχθεὶς ἐπὶ Διοτρέφους

καὶ βιοὺς ἔτη ξγ τελευτᾶι ἐπὶ Φιλοκλέους, φοιτᾶι δὲ Πλάτωνι
Ἀριστοτέλης ἐπὶ Ναυσιγένους καὶ ἀπὸ Θεοφίλου, ἐφ' οὗ τελευτᾶι Πλά-
των, ἕως Φιλοκλέους, ἐφ' οὗ τελευτᾶι Ἀριστοτέλης, ἔτη κγ ἐπέζησε
Πλάτωνι –
Gorgias Rhet., Soph., Testimonia Fragment 7, line 9
Περσικὰ καὶ Γοργίαν τὸν σοφιστήν, ὀλίγωι νεώτερος αὐτοῦ.

PAUS. VI 17, 7ff. καὶ τὸν Λεοντῖνον Γοργίαν ἰδεῖν ἔστιν· ἀναθεῖναι δὲ
τὴν εἰκόνα ἐς Ὀλυμπίαν φησὶν Εὔμολπος ἀπόγονος τρίτος Δηϊκράτους
συνοικήσαν-
τος ἀδελφῆι τῆι Γοργίου· (8) οὗτος ὁ Γ. πατρὸς μὲν ἦν Χαρμαντίδου,
λέγεται
δὲ ἀνασώσασθαι μελέτην λόγων πρῶτος ἠμελημένην τε ἐς ἅπαν καὶ ἐς
λήθην ὀλίγου
δεῖν ἥκουσαν ἀνθρώποις. εὐδοκιμῆσαι δὲ Γοργίαν λόγων ἕνεκα ἔν τε
πανηγύρει
τῆι Ὀλυμπικῆι φασι καὶ ἀφικόμενον κατὰ πρεσβείαν ὁμοῦ Τεισίαι παρ'
Ἀθη-
ναίους ... (9) ἀλλά γε ἐκείνου τε ἐς πλέον τιμῆς ἀφίκετο ὁ Γ. παρὰ Ἀθη-
ναίοις, καὶ Ἰάσων ἐν Θεσσαλίαι τυραννήσας [± 380 – 370], Πολυκράτους
οὐ τὰ
ἔσχατα ἐνεγκαμένου διδασκαλείου τοῦ Ἀθήνησι, τούτου τοῦ ἀνδρὸς
ἐπίπροσθεν
αὐτὸν ὁ Ἰάσων ἐποιήσατο. βιῶναι δὲ ἔτη πέντε φασὶν ἐπὶ τοῖς ἑκατόν. X
18, 7
ἐπίχρυσος δὲ εἰκὼν ἀνάθημα Γοργίου τοῦ ἐκ Λεοντίνων αὐτὸς Γ. ἐστίν.
CIC. de orat. III 32, 129 cui [Gorg.]
Δίων Χρυσόστομος. Orationes Oration 20, sec. 9, line 4
τύχῃ. μὴ οὖν βελτίστη ᾖ καὶ λυσιτελεστάτη πασῶν ἡ εἰς αὑτὸν

ἀναχώρησις καὶ τὸ προσέχειν τοῖς αὑτοῦ πράγμασιν, ἐάν τ' ἐν
Βαβυλῶνι τύχῃ τις ὢν ἐάν τ' Ἀθήνησιν ἐάν τ' ἐν στρατοπέδῳ
ἐάν τ' ἐν νήσῳ μικρᾷ καὶ μόνος. αἱ γὰρ τοιαῦται ἀναχωρήσεις
καὶ ἀποδημίαι μικράν τινα ἔχουσι ῥοπὴν πρὸς τὸ Σχολὴν ἄγειν
καὶ τὸ πράττειν τὰ δέοντα· ὥσπερ τοῖς ἀσθενοῦσιν ἐφ' ἑτέρας
καὶ ἑτέρας κλίνας κατακλίνεσθαι φέρει μέν τινα ἐνίοτε μικρὰν
ἀνάπαυσιν, οὐ μὴν ἱκανήν γε οὐδ' ὥστε ἀπαλλάξαι· – ἰδεῖν τε
ἔστι καὶ ἐν τῷ πάνυ πολλῷ θορύβῳ τε καὶ πλήθει οὐ κωλυόμενον
1434
πράττειν ἕκαστον τὸ αὑτοῦ ἔργον, ἀλλ' ὅ τε αὐλῶν ἢ διδάσκων

αὐλεῖν τοῦτο ποιεῖ πολλάκις ἐπ' αὐτῆς τῆς ὁδοῦ τὸ διδασκαλεῖον
ἔχων καὶ οὐδὲν αὐτὸν ἐξίστησι τὸ πλῆθος οὐδὲ ὁ θόρυβος τῶν
παριόντων, ὅ τε ὀρχούμενος ὁμοίως ἢ ὀρχηστοδιδάσκαλος πρὸς
τούτῳ ἐστίν, ἀμελήσας τῶν μαχομένων τε καὶ ἀποδιδομένων καὶ
ἄλλα πραττόντων, ὅ τε κιθαριστὴς ὅ τε ζωγράφος· ὃ δὲ πάντων
σφοδρότατόν ἐστιν· οἱ γὰρ τῶν γραμμάτων διδάσκαλοι μετὰ τῶν
παίδων ἐν ταῖς ὁδοῖς κάθηνται, καὶ οὐδὲν αὐτοῖς ἐμποδών ἐστιν
ἐν τοσούτῳ πλήθει τοῦ διδάσκειν τε καὶ μανθάνειν. ἤδη δέ ποτε
εἶδον ἐγὼ διὰ τοῦ ἱπποδρόμου βαδίζων πολλοὺς ἐν τῷ αὐτῷ ἀν-
θρώπους ἄλλον ἄλλο τι πράττοντας, τὸν μὲν αὐλοῦντα, τὸν δὲ
ὀρχούμενον, τὸν δὲ θαῦμα ἀποδιδόμενον, τὸν δὲ ποίημα ἀναγιγ
Pythagoras Phil., Testimonia Fragment 8a, line 8
καὶ πάντα πάλιν μνημονεύειν, πῶς πρόσθεν Αἰθαλίδης, εἶτ' Εὔφορβος,

εἶτα Ἑρμό-
τιμος, εἶτα Πύρρος γένοιτο. ἐπειδὴ δὲ Πύρρος ἀπέθανε, γενέσθαι
Πυθαγόραν καὶ
πάντων τῶν εἰρημένων μεμνῆσθαι.
PORPHYR. V. Pyth. 18 ἐπεὶ δὲ τῆς Ἰταλίας ἐπέβη καὶ ἐν Κρότωνι
ἐγένετο,
φησὶν ὁ Δικαίαρχος [fr. 29 FHG II 244], ὡς ἀνδρὸς ἀφικομένου
πολυπλάνου τε
καὶ περιττοῦ καὶ κατὰ τὴν ἰδίαν φύσιν ὑπὸ τῆς τύχης εὖ κεχορηγημένου
(τήν τε γὰρ
ἰδέαν εἶναι ἐλευθέριον καὶ μέγαν χάριν τε πλείστην καὶ κόσμον ἐπί τε τῆς
φωνῆς
καὶ τοῦ ἤθους καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἔχειν), οὕτως διαθεῖναι τὴν
Κροτωνιατῶν
πόλιν, ὥστ' ἐπεὶ τὸ τῶν γερόντων ἀρχεῖον ἐψυχαγώγησεν πολλὰ καὶ καλὰ
δια-
λεχθείς, τοῖς νέοις πάλιν ἡβητικὰς ἐποιήσατο παραινέσεις ὑπὸ τῶν
ἀρχόντων κελευ-
σθείς· μετὰ δὲ ταῦτα τοῖς παισὶν ἐκ τῶν διδασκαλείων ἀθρόοις
συνελθοῦσιν· εἶτα
ταῖς γυναιξὶ καὶ γυναικῶν σύλλογος αὐτῶι κατεσκευάσθη. (19)
γενομένων δὲ τού-
των μεγάλη περὶ αὐτοῦ ηὐξήθη δόξα, καὶ πολλοὺς μὲν ἔλαβεν ἐξ αὐτῆς
τῆς πόλεως
1435
ὁμιλητὰς οὐ μόνον ἄνδρας ἀλλὰ καὶ γυναῖκας, ὧν μιᾶς γε Θεανοῦς καὶ

διεβοήθη
τοὔνομα, πολλοὺς δ' ἀπὸ τῆς σύνεγγυς βαρβάρου χώρας βασιλεῖς τε καὶ
δυνάστας.
ἃ μὲν οὖν ἔλεγε τοῖς συνοῦσιν, οὐδὲ εἷς ἔχει φράσαι βεβαίως· καὶ γὰρ
οὐδ' ἡ τυχοῦσα
ἦν παρ' αὐτοῖς σιωπή. μάλιστα μέντοι γνώριμα παρὰ πᾶσιν ἐγένετο
Xenocrates Phil., Testimonia, doctrina et Frag Frag. 79, line 5
διατριβὴν ὑποδέξασθαι. τούτους δὲ ἀφ' ἑστίας ἀρξαμένους

εὐθὺς τὰ Πλατωνικά φασι παραλύειν, στρεβλοῦντας τὰ τῷ
διδασκάλῳ φανέντα ξένων εἰσαγωγαῖς δογμάτων, ὥστε σοι
μὴ εἰς μακρὸν ἐλπίζειν τὴν τῶν θαυμαστῶν ἐκείνων δια-
λόγων ἰσχὺν ἀποσβῆναι, ἅμα τε τῇ τοῦ ἀνδρὸς τελευτῇ
καὶ τὴν τῶν δογμάτων διαδοχὴν συναποτελευτῆσαι· κτλ.
πρὸς δὲ τούτοις τὸν Πλάτωνα καὶ Ἀριστοτέλη Σπεύ-
σιππόν τε καὶ Ἀριστόξενον καὶ Ξενοκράτη, ὡς φασὶν οἱ
Πυθαγόρειοι, τὰ μὲν κάρπιμα σφετερίσασθαι διὰ βραχείας
ἐπισκευῆς, τὰ δ' ἐπιπόλαια καὶ ἐλαφρὰ καὶ ὅσα πρὸς δια-
σκευὴν καὶ χλευασμὸν τοῦ διδασκαλείου ὑπὸ τῶν βασκάνως
ὕστερον συκοφαντούντων προβάλλεται συναγαγεῖν καὶ ὡς
ἴδια τῆς αἱρέσεως καταχωρίσαι.
μόνοις καὶ οὐδὲ τούτοις ἅπασιν ἤρεσαν, ἀλλὰ Πλάτωνι
μὲν Σωκράτης καὶ Ξενοκράτει Πλάτων, Ἀριστοτέλης δὲ
Θεοφράστῳ καὶ Κλεάνθει Ζήνων, οἳ τοὺς ἰδίους μόνον αἱρε-
τιστὰς ἔπεισαν· ὁ δέ γε τοῦ διδασκάλου τοῦ ἡμετέρου λόγος
οὐκ ἔμεινεν ἐν Ἰουδαίᾳ μόνῃ, καθάπερ ἐν τῇ Ἑλλάδι ἡ
φιλοσοφία, κτλ.
Flavius Philostratus Soph., Vitae sophistarum Cha. 2, Olearius pa. 553,

line 24
“τὸν πλείω τοῦ χρόνου καί με βόσκουσιν αἶγές τε

καὶ ποιμένες τῶν τε βοῶν καὶ τῶν ἵππων αἱ τοκάδες,
ἐκδίδοται δέ τι καὶ θηλῆς ὄνων γάλα εὔποτόν τε καὶ
κοῦφον, ἐπειδὰν δὲ ἀλφίτοις προσβάλλω, δέκα
σιτοῦμαι χοίνικας, καὶ ξυμφέρουσί μοι τὸν ἔρανον
τοῦτον γεωργοὶ Μαραθώνιοί τε καὶ Βοιώτιοι, οἵ με
καὶ Ἀγαθίωνα ἐπονομάζουσιν, ἐπειδὴ καὶ εὐξύμβολος
αὐτοῖς φαίνομαι.” “τὴν δὲ δὴ γλῶτταν” ἔφη ὁ
Ἡρώδης “πῶς ἐπαιδεύθης καὶ ὑπὸ τίνων; οὐ γάρ
1436
μοι τῶν ἀπαιδεύτων φαίνῃ.” καὶ ὁ Ἀγαθίων “ἡ

μεσογεία” ἔφη “τῆς Ἀττικῆς ἀγαθὸν διδασκαλεῖον
ἀνδρὶ βουλομένῳ διαλέγεσθαι, οἱ μὲν γὰρ ἐν τῷ
ἄστει Ἀθηναῖοι μισθοῦ δεχόμενοι Θρᾴκια καὶ Πον-
τικὰ μειράκια καὶ ἐξ ἄλλων ἐθνῶν βαρβάρων ξυνερ-
ρυηκότα παραφθείρονται παρ' αὐτῶν τὴν φωνὴν
μᾶλλον ἢ ξυμβάλλονταί τι αὐτοῖς ἐς εὐγλωττίαν, ἡ
μεσογεία δὲ ἄμικτος βαρβάροις οὖσα ὑγιαίνει αὐτοῖς
ἡ φωνὴ καὶ ἡ γλῶττα τὴν ἄκραν Ἀτθίδα ἀποψάλλει.”
“πανηγύρει δὲ” ἦ δ' ὁ Ἡρώδης “παρέτυχες”; καὶ
ὁ Ἀγαθίων “τῇ γε Πυθοῖ” ἔφη “οὐκ ἐπιμιγνὺς τῷ
ὁμίλῳ, ἀλλ' ἐκ περιωπῆς τοῦ Παρνασοῦ ἀκούων τῶν

subjunctis Aeliani Timothei aliorumque eclogis Cha. 2, sec. 228, line 2
ἐπανιέναι μὲν εἰς Λακεδαιμονίαν, ὑποστρέφειν δὲ κατὰ τὴν ὁδὸν ταύτην,

καθ' ἣν ἀφίκοντο. ἐν ᾗ δ' ἂν αὐτοῖς χώρᾳ τὸ ἀγριώτατον ἀπαντήσῃ ζῷον
φέρον τὸ πραότατον, ἐνταῦθά τοι ἁρμόσασθαι γάμους· οὕτως γὰρ αὐτοῖς
ἔσεσθαι λῷον. καὶ οἱ μὲν ἐπείθοντο· οἱ δὲ γίνονται κατὰ τὴν Κλεωναίων
χώραν, καὶ ἐντυγχάνει αὐτοῖς λύκος φέρων ἄρνα ἔκ τινος ποιμένος αὐτὸν
ἁρπάσας. συνέβαλον οὖν ἐκεῖνοι λέγειν ταῦτα τὰ ζῷα τὸν χρησμόν, καὶ
ἡρμόσαντο τὰς Θεσάνδρου τοῦ Κλεωνύμου θυγατέρας δοκίμου ἀνδρός.
εἰ
δὲ οἱ θεοὶ ἴσασι τὸ ἡμερώτατον ζῷον καὶ τὸ ἀγριώτατον, οὐδὲ ἡμῖν ἐκ-
μελὲς τὰς φύσεις αὐτῶν εἰδέναι.
Γέλωνος τοῦ Συρακουσίου παιδὸς ὄντος λύκος μέγιστος εἰσπη-
δήσας εἰς τὸ διδασκαλεῖον ἐξήρπασε τῶν χειρῶν τοῖς ὀδοῦσι τὴν δέλτον,
καὶ ὁ Γέλων ἐξαναστὰς τοῦ θάκου ἐδίωκεν αὐτόν, τὸ μὲν θηρίον μὴ

κατα-
πτήξας, περιεχόμενος δὲ τῆς δέλτου ἰσχυρῶς. ἐπεὶ δὲ ἔξω τοῦ διδασκα-
λείου ἐγένετο, τὸ μὲν κατηνέχθη καὶ τοὺς παῖδας αὐτῷ διδασκάλῳ
κατέλαβε, θείᾳ δὲ προμηθείᾳ ὁ Γέλων περιῄει μόνος, καὶ τό γε
παράδοξον, οὐκ ἀπέκτεινεν ἄνθρωπον, ἀλλ' ἔσωσε λύκος, οὐκ
ἀτιμασάντων τῶν θεῶν

1437
subjunctis Aeliani Timothei aliorumque eclogis

ἔσεσθαι λῷον. καὶ οἱ μὲν ἐπείθοντο· οἱ δὲ γίνονται κατὰ τὴν Κλεωναίων

χώραν, καὶ ἐντυγχάνει αὐτοῖς λύκος φέρων ἄρνα ἔκ τινος ποιμένος αὐτὸν
ἁρπάσας. συνέβαλον οὖν ἐκεῖνοι λέγειν ταῦτα τὰ ζῷα τὸν χρησμόν, καὶ
ἡρμόσαντο τὰς Θεσάνδρου τοῦ Κλεωνύμου θυγατέρας δοκίμου ἀνδρός.
εἰ
δὲ οἱ θεοὶ ἴσασι τὸ ἡμερώτατον ζῷον καὶ τὸ ἀγριώτατον, οὐδὲ ἡμῖν ἐκ-
μελὲς τὰς φύσεις αὐτῶν εἰδέναι.
Γέλωνος τοῦ Συρακουσίου παιδὸς ὄντος λύκος μέγιστος εἰσπη-
δήσας εἰς τὸ διδασκαλεῖον ἐξήρπασε τῶν χειρῶν τοῖς ὀδοῦσι τὴν δέλτον,
καὶ ὁ Γέλων ἐξαναστὰς τοῦ θάκου ἐδίωκεν αὐτόν, τὸ μὲν θηρίον μὴ

κατα-
πτήξας, περιεχόμενος δὲ τῆς δέλτου ἰσχυρῶς. ἐπεὶ δὲ ἔξω τοῦ διδασκα-
λείου ἐγένετο, τὸ μὲν κατηνέχθη καὶ τοὺς παῖδας αὐτῷ διδασκάλῳ
κατέλαβε,
θείᾳ δὲ προμηθείᾳ ὁ Γέλων περιῄει μόνος, καὶ τό γε παράδοξον, οὐκ
ἀπέκτεινεν ἄνθρωπον, ἀλλ' ἔσωσε λύκος, οὐκ ἀτιμασάντων τῶν θεῶν
ὅσον
οὐδὲν διὰ τῶν ἀλόγων τῷ μὲν τὴν βασιλείαν προδηλῶσαι, τὸν δὲ τοῦ μέλ-
λοντος κινδύνου σῶσαι· ἴδιον δὲ τῶν ζῴων καὶ τὸ θεοφιλές.
Μὴ λάθῃ δέ σε ὁ λύκος μηδέποτε προϊδεῖν, ἐπεὶ ἄφωνόν
σοι τὸ στόμα καὶ μηδὲ φθόγγον ἀφιέναι θείη δυνάμενον.
Λέγεται γοῦν ὡς πρόβατον ἁρπαγὲν ὑπ' αὐτοῦ αὐθαιρέτως ἀκο-
λουθεῖ οὔτ' ὀδοῦσι δακνόμενον οὔτε στόματι ἐφελκόμενον·
Justinus Martyr Apol., Apologia secunda Cha. 2, sec. 13, line 2
εἰ, αὐτὸ τοῦτο μόνον, Χριστιανός ἐστιν. καὶ τὸν Πτολε-
μαῖον, φιλαλήθη ἀλλ' οὐκ ἀπατηλὸν οὐδὲ ψευδολόγον τὴν γνώ-
μην ὄντα ὁμολογήσαντα ἑαυτὸν εἶναι Χριστιανόν, ἐν δεσμοῖς
γενέσθαι ὁ ἑκατόνταρχος πεποίηκεν, καὶ ἐπὶ πολὺν χρόνον ἐν
τῷ δεσμωτηρίῳ ἐκολάσατο.
τελευταῖον δέ, ὅτε ἐπὶ Οὔρβι-
κον ἤχθη ὁ ἄνθρωπος, ὁμοίως αὐτὸ τοῦτο μόνον ἐξητάσθη, εἰ
εἴη Χριστιανός.
καὶ πάλιν, τὰ καλὰ ἑαυτῷ συνεπιστάμενος
διὰ τὴν ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ διδαχήν, τὸ διδασκαλεῖον τῆς θείας
ἀρετῆς ὡμολόγησεν.
1438
ὁ γὰρ ἀρνούμενος ὁτιοῦν ἢ κατεγνω-

κὼς τοῦ πράγματος ἔξαρνος γίνεται, ἢ ἑαυτὸν ἀνάξιον ἐπιστά-
μενος καὶ ἀλλότριον τοῦ πράγματος τὴν ὁμολογίαν φεύγει· ὧν
οὐδὲν πρόσεστιν τῷ ἀληθινῷ Χριστιανῷ.

χιτώνιον καὶ χιτωνίσκος διαφέρει. χιτωνίσκος μὲν

γὰρ ὁ τοῦ ἀνδρὸς καὶ χιτών· χιτώνιον δὲ τὸ τῆς γυναικὸς
ἔνδυμα⌊, ἔστι δὲ τοῦτο λεπτόν⌋.
Χόας συνεσταλμένως τὴν ἑορτήν, ⌊καὶ παροξυτόνως⌋·
Ἀριστοφάνης Ἀχαρνεῦσιν (1000)·
’ἀκούετε λεώς, κατὰ τὰ πάτρια τοὺς χόας’.
χοᾶς δὲ περισπωμένως ἐπὶ τῶν μέτρων τοῦ οἴνου, ⌊καὶ ἐν
ἐκτάσει⌋.
χορήγιον καὶ χορ{ηγ}ὸς διαφέρει. χορήγιον μὲν τὸ
διδασκαλεῖον – καὶ χορηγὸς ὁ διδάσκαλος – , χορὸς δὲ τὸ
σύστημα τῶν παίδων καὶ τῶν ᾀδόντων.
χολάδες καὶ χόλικες διαφέρει. χολάδες μὲν γὰρ τὰ
ἔντερα·
’χύντο χαμαὶ χολάδες’ (Δ 526 Φ 181).
χόλικες δ' αἱ τῶν βοῶν κοιλίαι· Ἀριστοφάνης Βαβυλωνίοις
(R p. 982 M. = fr. 82 K.)·

Pa. 46, line 8
καὶ κατὰ Παρμενίδην. παρὰ δέ τινων ταύτην τε τὴν αἰτίαν τιθέν-

των καὶ πρὸς ταύτῃ τὴν ὅθεν ἡ κίνησις. ταύτην μὲν τὴν ὑλικήν.
λέγει δὲ τοὺς πρὸς ταύτῃ τιθεμένους τὴν ὅθεν ἡ κίνησις Ἀναξαγόραν τε
καὶ ὅσοι τὸν νοῦν ἐν ταῖς ἀρχαῖς ἔθεντο ὡς ἀρχὴν ποιητικήν, καὶ Ἐμπε-
δοκλέα, ὃς τὴν φιλίαν καὶ τὸ νεῖκος προσθεὶς τοῖς τέτταρσι στοιχείοις, ἃ
ὕλη
ἦν αὐτῷ, ἀρχαῖς ἐχρήσατο· διὸ καὶ εἶπε τὸν μὲν μίαν θέσθαι τὴν
ποιητικὴν
ἀρχήν, Ἀναξαγόραν λέγων, τὸν δὲ δύο· οὗτος γὰρ Ἐμπεδοκλῆς ἦν.
1439
p. 987a9 Μέχρι μὲν οὖν τῶν Ἰταλικῶν καὶ χωρὶς ἐκείνων μετριώ-
τερον εἰρήκασιν.
Ἰταλικοὺς μὲν τοὺς Πυθαγορικοὺς λέγει· ἐκεῖ γὰρ αὐτῶν Πυθαγόρας

τὸ διδασκαλεῖον συνεστήσατο· ἐν γὰρ Τάραντι. εἰπὼν δὲ μέχρι τῶν
Ἰταλικῶν προσέθηκε τὸ καὶ χωρὶς ἐκείνων, ἵνα μὴ ἐγκαταριθμῶμεν
καὶ τούτους ταῖς λεγομέναις δόξαις, ἐπεὶ τοῦ μέχρι τινὸς ἔστιν ἀκούειν ὡς
ἐκείνου τοῦ μέχρι ἐγκαταριθμουμένου τοῖς πρὸ αὐτοῦ. τὸ δὲ μέχρι οὐ

κατὰ χρόνον λέγοι ἄν· οὐ γὰρ πρὸ Πυθαγόρου Ἐμπεδοκλῆς, οὗ τῆς δόξης
μνημονεύει ὡς οὔσης ἐν τοῖς μέχρι τῶν Ἰταλικῶν· ἀλλὰ τὸ μέχρι ἐπὶ

τῆς ἐξαριθμήσεως τῶν δοξῶν ὧν καταριθμεῖται. πρῶτον γὰρ ἐκείνων τῶν
δοξῶν, εἶθ' οὕτως τῆς τῶν Πυθαγορείων ἐμνημόνευσεν. εἰπὼν δὲ μέχρι

τῆς τῶν Πυθαγορικῶν δόξης τοὺς πλείστους μαλακώτερον περὶ αἰτίας

Pa. 570, line 26
αντιοῦταί πως τῷ μὴ δυναμένῳ τὰ δύο ἀλλὰ τὸ ἓν ποιεῖν. ὥστε ἐπεὶ

καὶ ἡ στέρησις καὶ ἡ ἕξις ἐν μιᾷ εἰσιν ἀρχῇ, τῷ λόγῳ, ἤτοι τῷ λογι-
στικῷ, ἀμφότερα ποιήσει ἡ ψυχή. φανερὸν δέ, φησί, καὶ ὅτι τῇ μὲν
τοῦ εὖ δυνάμει ἀκολουθεῖ ἡ τοῦ μόνον ποιῆσαι δύναμις· τῷ γὰρ
εὖ γράφοντι ἀκολουθεῖ καὶ τὸ μόνον γράφειν, τῷ δὲ μόνον γράφοντι οὐκ
ἀκολουθεῖ τὸ εὖ γράφειν· διότι ἐκείνῳ μὲν πάρεστιν ἀμφοῖν δύναμις, τῷ
δὲ μόνον γράφοντι οὐδαμῶς.
p. 1046b29 Εἰσὶ δέ τινες οἵ φασιν, οἷον οἱ Μεγαρικοί, ὅταν ἐνερ-

γῇ μόνον δύνασθαι.
Μεγαρικοὺς λέγοι ἂν τοὺς περὶ Εὐκλείδην· οὗτος γὰρ εἰς τὰ

Μέγαρα τὸ διδασκαλεῖον εἶχε. λέγει δὴ ὅτι οἱ Μεγαρικοὶ δύναμιν καὶ
ἐνέργειαν ταὐτὸν ποιοῦσιν. ἔλεγον γὰρ ὅτι ὁ οἰκοδόμος ὅταν οἰκοδομῇ
τότε
καὶ τὴν τοῦ οἰκοδομεῖν ἔχει δύναμιν καὶ δύναται οἰκοδομεῖν, ὅταν δὲ μὴ
οἰκοδομῇ οὐ δύναται οὔτε μὴν ἔχει τὴν τοιαύτην δύναμιν, διὰ τὸ ταὐτὸν
εἶναι τὴν δύναμιν τῇ ἐνεργείᾳ· ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. τοῦτο θεὶς
λέγει ὅτι τὰ συμβαίνοντα ἄτοπα τοῖς ταῦτα λέγουσιν οὐ χαλεπόν ἐστιν
ἰδεῖν. πρῶτον μὲν γὰρ ἀναιροῦσι τὴν κοινὴν πάντων ὑπόληψιν. πάντες
1440
Apollonius Soph., Lexicon Homericum Pa. 39, line 7
ἀπό. ἐπὶ μὲν τῆς προθέσεως “οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐστι παλαιφάτου
οὐδ' ἀπὸ πέτρης,” ἀντὶ δὲ τοῦ ἄπωθεν “πολλὸν γὰρ ἀπὸ πλυνοί
εἰσι πόληος.”
ἄποινα τὰ ἀντί τινος ἐκτίσματα οἷον ἄπωνα, ἂν ἔχων ἀπω-
νεῖταί τις.
ἀπούρας κυρίως μὲν ἀφορίσας, “ἄλλοι γάρ οἱ ἀπουρίσσουσιν
ἀρούρας,” καταχρηστικῶς δὲ ἐπὶ τοῦ ψιλῶς ἀφελέσθαι, “ἑλὼν γὰρ
ἔχει γέρας αὐτὸς ἀπούρας” οἷον ἀφελόμενος ἠτίμασεν.
ἀποφθίμην ἀπολοίμην.
ἀποφώλια ἀπαίδευτα· τὰ γὰρ διδασκαλεῖα φωλεοὺς λέγουσιν
οἷον πωλεούς, ἀπὸ τοῦ συνήθως εἰς αὐτὰ φοιτᾶν. λέγεται δὲ καὶ
ὁ σκοτεινὸς τόπος, ἀπὸ τοῦ ἀπολωλέναι τὸ φῶς· “ἢ δὴ ἀλι-
τρός γ' ἐσσὶ καὶ οὐκ ἀποφώλια εἰδώς.”
ἀποστήσωνται ἀποκομίσωνται σταθμῷ· “δείδω μὴ τὸ χθιζὸν
ἀποστήσωνται Ἀχαιοὶ χρεῖος.”
Aristocles Phil., Frag Frag. or vestigium v5, line 7
αὐτῶν αἰσθώμεθα, ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις ὡς τόποις αὐτῶν γίνεται.

Χωριστὸς δὲ λέγεται ὁ θύραθεν νοῦς καὶ χωρίζεται ἡμῶν, οὐχ ὡς
μετιών που καὶ ἀμείβων τόπον, ἀλλὰ χωριστὸς μὲν ὡς καθ' αὑτόν
τε ὢν καὶ μὴ σὺν ὕλῃ, χωριζόμενος δὲ ἡμῶν τῷ μὴ νοεῖσθαι, οὐ
τῷ μετέρχεσθαι. Οὕτως γὰρ ἐγίνετο καὶ ἐν ἡμῖν.
Procli Diadochi in Plat. Timaeum Comment. vol. I p. 19,29
(Diehl):
Ταῦτα μὲν οὖν οἱ φιλόσοφοι διατάττονται περὶ τούτων· παρα-
λείπω γὰρ τοὺς πολλὰ πράγματα παρέχοντας ἡμῖν, ἵνα δὴ ἀπο-
φαίνωσιν, ὅτι οὗτος ὁ τέταρτος ἦν Θεαίτητος, διότι γνώριμος
ἐγεγόνει τοῖς ἐκ τοῦ Ἐλεατικοῦ διδασκαλείου, καὶ διότι νοσοῦντα
τοῦτον παραδέδωκε· τοῦτον οὖν καὶ νῦν ἀπεῖναι διὰ νόσον· οὕτω
γὰρ Ἀριστοκλῆς κατασκευάζει Θεαίτητον εἶναι τὸν ἀπόντα.
Schol. ad Hermog. VII p. 246 Walz:
Οἱ περὶ Ἀριστοκλέα τοίνυν τὸν Περιπατητικὸν ὀρθῶς ὡρίσαντο
διαίρεσιν εἶναι τομὴν ἤτοι διάκρισιν ὑποθέσεως εἰς τὰ ἐνόντα
ζητήματα.
1441
Atticus Phil., Frag Frag. 2, sec. 3, line 8
καὶ διερριμένα ὥσπερ τὰ τοῦ Πενθέως μέλη, καθάπερ εἶπέ

τις, σῶμά τι καὶ ζῷον ὁλόκληρον ἀπέφηνε τὴν φιλοσοφίαν,
δῆλα παντὶ λεγόμενα.
Οὔτε γὰρ οἱ περὶ Θαλῆν καὶ
Ἀναξιμένην καὶ Ἀναξαγόραν, καὶ ὅσοι κατὰ τοῦτο γεγό-
νασι τούτοις ἀγνοοῦνται περὶ μόνην τὴν ὑπὲρ τῆς φύσεως
τῶν ὄντων σκέψιν διατρίψαντες· οὐ μὴν οὐδὲ Πιττακὸς καὶ
Περίανδρος καὶ Σόλων καὶ Λυκοῦργος καὶ οἱ παραπλήσιοι
τούτοις λανθάνουσί τινας τὴν αὑτῶν φιλοσοφίαν εἰς πολι-
τείαν καταθέντες. Ζήνων δὲ καὶ πᾶν τὸ Ἐλεατικὸν τοῦτο
διδασκαλεῖον καὶ αὐτὸ γνώριμον ἐπὶ τῇ τέχνῃ τῶν λόγων
μάλιστα σπουδάσαν.
Τούτοις δὲ ἐπιγενόμενος Πλάτων,
ἀνὴρ ἐκ φύσεως ἀρτιτελὴς καὶ πολὺ οἷα διενεγκών, κατά-
πεμπτος ὡς ἀληθῶς ἐκ θεῶν, ἵν' ὁλόκληρος ὀφθῇ ἡ δι'
αὐτοῦ φιλοσοφία, παρῆκέ τε οὐδὲν καὶ ἕκαστα ἠκρίβωσε,
μήτε ἐλλείπων πρὸς τὸ ἀναγκαῖον μήτε πρὸς τὸ ἄχρηστον
ἐξενεχθείς. Ἐπεὶ τοίνυν πάντων ἔφαμεν μετεῖναι τῷ
Πλατωνικῷ καὶ φυσιολογοῦντι καὶ περὶ ἠθῶν λέγοντι καὶ
διαλεγομένῳ, φέρε καθ' ἕκαστον ἐπισκεψώμεθα. [Ταῦτα μὲν ὁ Ἀττικός.]
Cleomedes Astron., De motu circulari corporum caelestium

Pa. 74, line 12
σχήματος παρὰ τοῖς παλαιοτέροις τῶν φυσικῶν γεγό-

νασιν. Οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν αὐτῇ τῇ κατὰ τὴν ὄψιν
φαντασίᾳ ἀκολουθήσαντες πλατεῖ καὶ ἐπιπέδῳ τῷ σχή-
ματι κεχρῆσθαι αὐτὴν ἀπεφήναντο. Ἕτεροι δὲ ὑπο-
νοήσαντες, ὅτι μὴ ἂν διέμενε τὸ ὕδωρ ἐπ' αὐτῆς, εἰ
μὴ βαθεῖα καὶ κοίλη τὸ σχῆμα ἦν, αὐτῷ τούτῳ κε-
χρῆσθαι τῷ σχήματι ἔφασαν αὐτήν. Ἄλλοι δὲ κυ-
βοειδῆ καὶ τετράγωνον εἶναι αὐτὴν ἀπεφήναντο, τινὲς
δὲ πυραμοειδῆ. Οἱ δὲ ἡμέτεροι καὶ οἱ ἀπὸ τῶν μα-
θημάτων πάντες καὶ οἱ πλείους τῶν ἀπὸ τοῦ Σωκρα-
τικοῦ διδασκαλείου σφαιρικὸν εἶναι τὸ σχῆμα τῆς γῆς
ἀπεφήναντο. Ἑτέρου τοίνυν σχήματος παρὰ τὰ προ-
ειρημένα οὐκ ἂν εὐφυῶς προσαφθέντος αὐτῇ, ἀναγ-
καίως ἂν τὸ τοιοῦτον διεζευγμένον ἀληθὲς γένοιτο·
1442
ἤτοι πλατεῖα καὶ ἐπίπεδός ἐστιν ἡ γῆ, ἢ κοίλη καὶ

βαθεῖα, ἢ τετράγωνος ἢ πυραμοειδὴς ἢ σφαιρικὴ τὸ
σχῆμα.
Τιθέντες οὖν ὡς ἀληθὲς τοῦτο τὸ διεζευγμένον,
κατὰ τὸν καλούμενον παρὰ τοῖς διαλεκτικοῖς διὰ πλει-
όνων πέμπτον ἀναπόδεικτον προϊόντες δείξομεν, ὅτι
σφαιρικὸν ἔχει τὸ σχῆμα ἡ γῆ. Φήσομεν γάρ, ὅτι
Diogenes Phil., Testimonia et Frag.Fragment 121, line 3
συγχωρηθῇ δὲ ἐ(πιτ)ε(τευ)χέναι κ(α)τὰ πρε(σβείας αὐ)τούς, ἀλλὰ π(ῶς

δέδεικται γ)είνεσθα(ι αὐτοὺς οὕτως ἀ)πείρους τῆς (ῥητορικῆς ὥς)τ'
ἐ(κπ)α(ί)ζειν (αὐτήν etc.
Philodemus de rhetorica Vol. II p. 218 Sudh. ἐ)άν τε διὰ
τοῦ(το μὴ φῇ) τὴν πολιτικὴν ῥη(τορικ)ὴν εἶν(αι) πάντως, ἐπειδή (τι)νες
οὐκ ὄντες ῥήτορες καλῶς πρ(ε)σβεύ(ουσιν), τό(γε) τὴν ῥητορικὴν οὐκ
εἶναι καὶ πολιτικὴν (πῶ)ς προσῆκται;
Philodemus de rhetorica Vol. II p. 218. “ν(ὴ Δ)ί' ἀλλὰ καὶ
Ἀθηνα(ῖο)ι κα(ίπε)ρ ὄντε(ς) φιλορήτορε(ς ἤδη) προσκόπτουσι ταῖς
π(εριόδοις) καὶ τοῖς (τ)έχνης (καὶ διδας)καλεί(ου) ῥητορικοῦ π(ρο)ς-
βάλλο(υσι)ν.” γελοῖον μὲν τὸ ν(ῦ)ν λέγειν προσκόπ(τ)ειν Ἀθηναίους
τούτοις. etc.
Philodemus de rhetorica Vol. II p. 220 Sudh. λέγειν, ἀ(λλ'
ε)ἰσὶν (καὶ φι)λόσοφοι, (οἷστ)ισιν ἔθος ἐστὶν φλυαρεῖν ὥσπερ σοὶ καὶ
Κριτολάωι, σαφῶς λέγοντος ἄκουσον· “ἥ γ' ἐνπειρία τῶν πολιτικῶν
ῥητόρω(ν), τὸ συνέχον ἔχου(σα) κεί(με)νον ἐν εὐκαιρίας στο(χασμ)ῶι
κ̣α̣ὶ διδάσκει πολ(λάκ)ις μὲν ἐ(κ)τείνειν μα(κρ)οὺς λόγους, πολλάκις
δὲ βα(ι)ά τινα διαλεχθῆναι, πο(λλ)άκις δὲ μηδὲ διᾶρα(ι) τὰ (χείλ)η.”
παρα(ι)ρούμενος οὖ(ν ἐκ) τῆς ἐπιστήμ(ης καὶ) τ(ῆ)ς ἐνπειρίας (τὰ)
μάλιστα παρα(διδό)μενα, (ἐ)π̣εὶ καὶ τινὲς ἀστοχοῦς(ιν), αὐτὸ(ς) γε
Εὐγνησίῳ.
Ἧκον εἰς Κόρινθον ἐκ Μεγάρων καὶ διαπορευόμε-

νος τὴν ἀγορὰν παρίσταμαι διδασκαλείῳ τινὶ παίδων,
καί μοι ἐπεὶ οὐκ εὖ ἐρραψῴδουν, ἔδοξε πυθέσθαι τίς
ἦν ὁ διδάσκων αὐτούς. καὶ ἀπεκρίναντο «Διονύσιος
ὁ τῆς Σικελίας τύραννος.» κἀγὼ δόξας αὐτοὺς ἐρε-
σχελεῖν πρός με καὶ τοῦτο οὐχ ἁπλῶς ἀποκεκρίσθαι,
1443
παρελθὼν ἐπί τι βάθρον ἐκάθισα, εὐκόσμως ἀναμένων

αὐτόν· ἐλέγετο γὰρ πρὸς ἀγορὰν ὡρμηκέναι. καὶ δὴ
οὐ διαγίνεται πολὺς χρόνος, καὶ ἐπιστρέφεται ὁ Διο-
νύσιος, κἀγὼ ἐξαναστὰς προσαγορεύω τε αὐτὸν καὶ
ἐπιλέγω «ὡς οὐκ εὖ, Διονύσιε, διδάσκεις.»
Eudoxus Astron., Ars astronomica [Sp.] (P. Par. 1) Column col24, line 4
λέων παρθένος χη]λαί σκορπί[ος τόξον αἰγόκερως ὑδροχόος ἰχθύες. Intra

orbem: Κύκλου
οὐρανί[ου. Σαράπιος χρησμο[ί. Infra orbem: Πονεῖτε ὦ ἄνδρες [ἵ]να
μηκέτι [πονῆτε. Tum:
Βασιλεῦσιν
οὐράνιος διδασκαλέα (i. e. διδασκαλεία).
Σαράπιος χρησμοί Λε-πτίνου π...
Ἑρμοῦ χρησμ[ο]ί.
Favorinus Phil., Rhet., Frag.Fragment 96,15, line 4
κυνῶν γὰρ τοιαύ|τη φύσις, πρὶν καὶ εἰδέναι εἴτε τινὶ χρηστῷ | ἑτέρῳ
κυνὶ εἴτε καὶ πονηρῷ ἐνέτυχεν, | πρὸς τὴν πρώτην ἔντευξιν τοῦ
ἀήθους | ἀγριαίνειν. διόπερ τῷ Ὁμήρῳ οἱ Ἕλληνες | πεποίηνται
τῶν ξένων τοὺς ἐντυγχάνον|τας πρότερον ἐφ' ἑστίασιν παρακα-
λοῦν|τες, μετὰ δὲ τὸ δεῖπνον τίνες τε καὶ πό|θεν εἶεν ἐξετάζοντες,
ὡς μὴ αἱ πύστεις | ἔσθ' ὅπῃ ἐναντίαι οὖσαι ἐμπόδιον γένοιν|το
τῆς ὑποδοχῆς τῇ φιλανθρωπίᾳ.
Ἡ δὲ | τῶν οἰκείων φίλων τε καὶ ξυγγενῶν | ἐπιπόθησις
τοῦ τῆς πατρίδος ἔρωτος ἐξηρ|τημένη δεύτερον ἐπ' ἐκείνῳ ἀγώνις|μα
προτέθειται, γενέσεώς τε καὶ τῆς ἐκ | παίδων κοινῆς ἀνατροφῆς
ἀναγκαιότητας ἀναμιμνῄς|κουσα, διδασκαλείων τε ξυμφοιτήσεις
καὶ | γυμνασίων ὁμοήθεις διατριβάς, ἡλικιωτῶν | τε καὶ ξυνεφήβων
τερπνὰς ὁμιλίας, ὥς|περ φίλτρα ταῦτα καὶ δελέατα τῇ ψυχῇ | προς-
βάλλουσα. πρὸς ἣν ἐγὼ ἐλάττονος | ἡγοῦμαι δεήσεσθαι πόνου τε
καὶ ἱδρῶτος. | 2. τὸ μὲν γὰρ τῆς πατρίδος ἐξ ἀκινήτων τε | καὶ
ἀψύχων ξυγκείμενον τὸ ἐμὸν τῆς αὐ|τόθι διατριβῆς ὑπὸ ἀνάγκης
ἐνδεὲς ἀναπληροῦν ‖ οὐχ οἷόν τε ἦν· ἐν γὰρ τῇ ἐμῇ ἐπιδημίᾳ
τε καὶ ἀπο|δημίᾳ τὸ ἅπαν ἀπέκειτο· τὴν δὲ δὴ πατρίδα | μὲν εἶναι
ἔνθα ἵδρυται ὑπὸ φύσεως πᾶσ' ἦν ἀνάγ|κη ἐμέ τε ἐνταῦθα τὸ
1444
τοῦ νόμου ἰσχυρὸν κατεῖ|χεν (χαλεπὸν δὲ δυοῖν ἀνάγκαιν, φύσεώς

τε καὶ νό|μου, μιᾷ καρτερίᾳ ἀντιτάξασθαι)·
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. , Recensio F (cod. Flor. Laurentianus

Ashburn 1444) Cha. 37, sec. 2, line 3
Περὶ ὅταν ἐπαράλαβε ὁ Ἀλέξανδρος τὸ βασίλειον τῆς Σαλονίκης.
Ἀλέξανδρος ἐσηκώθην ἀπὸ τὸν βασιλέα τῆς Σαλονί-

κης καὶ ὑπῆγεν πρὸς τὴν Ἀθήναν. Ἡ Ἀθήνα ἦτον κάστρο μέγα
πολλὰ καὶ μὲ πᾶσα πρᾶγμα ἦτον ἐγκομησμένον ἔμορφα, ὀποὺ εἰς
ὅλον τὸν κόσμον τέτοιαν οὐδὲν ἦτον.
Εἶχεν καὶ δέκα ῥήτορας ἀπέσω, ὁποὺ ἐκρατοῦσαν εἰς ὅλους τοὺς
Ἕλληνας. Ἦτον τὸ διδασκαλεῖον καὶ ἡ φρόνησιν τῶν Ἑλλήνων· ὅλο μὲ
δίκαιαν κρίσιν ἐκρατοῦσαν τοὺς Ἕλληνας.
Ἤκουσαν ὅτι ἔρχεται ὁ Ἀλέξανδρος καταπάνου τους. Ὅρισαν καὶ
ἐποίησαν βουλὴν ὅτι τὸν Ἀλέξανδρο νὰ μηδὲν δεχθοῦνμεν εἰς τὸ κάστρο
μας.
Ὁ Σωφονίας ὁ φιλόσοφος αὐτοῦ ἔστηκεν καὶ εἶπεν· “Οὐδὲν πρέ-
πει ἐμᾶς νὰ πολεμήσωμε μὲ τὸν Ἀλέξανδρον· ὁ Ἀλέξανδρος ἀρ-
χὴ ἐσκότωσε τοὺς Κουμάνους καὶ τὸν βασιλέαν Πεφλαγονίας τὸ
Ἄζαρχον καὶ ἐπῆρεν καὶ τὸν τόπον του. Καὶ τὸν Ἀρχιδόνα
τῆς Σαλονίκης ἐπροσκύνησέ τον μὲ ἀγάπην καὶ ἔκαμέν τον
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. , Recensio E (cod. Eton College 163)

Περὶ ὅταν ἐπαρέλαβεν ὁ Ἀλέξανδρος τὸν βασιλέα τῆς Σαλονίκης.
Ὁ Ἀλέξανδρος ἀσηκώθηκεν ἀπὸ τὸν βασιλέα τῆς Σαλονί-

κης καὶ ὑπῆγεν εἰς τὴν Ἀθήνα. Ἡ Ἀθήνα ἦτον κάστρον μέγα πολλὰ
καὶ μὲ πόσα πράγματα ἦτον ἐγκοσμημένον πολλὰ εὔμορφα, εἰς ὅ-
λον τὸν κόσμον τέτοιον οὐδὲν εὑρίσκετον.
Εἶχεν καὶ {δώ}δέκα ῥήτορας ἀπέσω, ὁποὺ κρατοῦσαν τοὺς Ἕλλη-
νας. Ἦτον διδασκαλεῖον καὶ ἡ φρόνεσις τῶν Ἑλλήνων· ὅλον μὲ
δικαίαν κρίσιν ἐκρατοῦσαν τοὺς Ἕλληνας.
Ἤκουσαν ὅτι ἔρ-
χετον ὁ Ἀλέξανδρος καταπάνω τους. Ὅρισαν καὶ ἐποίησαν σύνα-
1445
ξιν· καὶ ἐποίησαν βουλὴν ὅτι τὸν Ἀλέξανδρον νὰ μὴ τὸν ἔ-

χωμεν εἰς τὸ κάστρον μας.
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. , Recensio V (cod. Vind. theol. gr. 244)
Pa. 43, line 25
λήν σου ὅπερ μᾶς ἔστειλες, οὐχὶ τόσα δῶρα ὁποὺ ἦλθαν μὲ τὸν
υἱόν σου, ἀμὴ μὲ τὰ γλυκά σου λόγια καὶ μὲ τὴν πιδεξιοσύνη σου.
Καὶ κεφάλι ὁποὺ προσκυνᾶ σπαθὶ οὐδὲν ἠμπορεῖ νὰ τὸν κόψη·
ἀμὴ ὁ υἱός σου ἔναι μετὰ μένα καὶ ἐσὺ κάθου εἰς τὸ βασίλειόν
σου καὶ βασίλευε καὶ ἐμένα φουσάτο δός μου εἰς βοήθειαν δώδεκα
χιλιάδες».
Ὁ Ἀλέξανδρος ἐσηκώθη ἀπὸ τὸ βασίλειον τῆς Σαλονίκης
καὶ ὑπῆγεν εἰς τὴν Ἀθήνα. Καὶ ἡ Ἀθήνα ἦτο κάστρον μέγα
πολλά, μὲ πᾶσα πρᾶγμα ἦτον ἐγκοσμισμένο, τέτοιον οὐδὲν εὑρί-
σκετον. Εἶχεν καὶ δώδεκα ῥήτορες ἀπέσω ὁποὺ τὸ ἐκρατοῦσαν.
Εἰς ὅλους τοὺς Ἕλληνας ἦτον διδασκαλεῖον καὶ ἡ φρόνεσις τῶν
Ἑλλήνων ἦτον ὅλο μὲ τὸ δίκαιον. Καὶ ἤκουσαν ὅτι ἔρχεται ὁ
Ἀλέξανδρος καταπάνω τους, ὅρισαν καὶ ἐποίησαν σύναξιν καὶ
ἐποίησαν βουλὴν ὅτι τὸν Ἀλέξανδρον νὰ μηδὲν τὸν δεκτοῦμεν
εἰς τὸ κάστρο μας. Ὁ Σοφονίας ὁ φιλόσοφος εἶπεν· «Οὐδὲν πρέ-
πει ἐμᾶς νὰ πολεμήσωμεν τὸν Ἀλέξανδρον. Ὁ Ἀλέξανδρος ἀρχὴ
ἐσκότωσεν τοὺς Κομάνους καὶ Ἀλαμάνους καὶ τὸν βασιλέα τῆς
Πελαγονίας. Καὶ ὁ ἕτερος ὁ βασιλέας τῆς Θεσσαλονίκης ἐπρο-
σκύνησέν τον καὶ αὐτὸς μὲ δῶρα πολλὰ καὶ ἐποίησέν του ζακόνια
καλὰ καὶ ἄφηκέν τον εἰς τὸ βασίλειόν του».
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. , Recensio φ Sec. 54, line 3
Πῶς ὁ Ἀρχιδονούσης τοῦ ἔστειλε φουσάτον· καὶ

ὁ Ἀλέξανδρος ἐδιάβη εἰς τὴν Ἀθήναν.
Καὶ εἶδεν ὁ Ἀρχιδονούσης τὴν ἐπιστολὴν καὶ ἐπροσκύνησέ

την. Καὶ παρευθὺς ἔστειλεν καὶ τὲς δώδεκα χιλιάδες τὸ φουσάτον
εἰς βοήθειαν τοῦ Ἀλεξάνδρου. Ὁ δὲ Ἀλέξανδρος ἐσηκώθη ἀπὸ
τὴν Θεσσαλονίκην καὶ ἐπῆγεν εἰς τὴν Ἀθήνα. Καὶ ἡ Ἀθήνα ἦτον
1446
κάστρον μέγα κατὰ πολλὰ καὶ ἦτον μὲ κάθε πράγμα στολισμένον,

ὁποὺ δὲν
εὑρίσκετον εἰς ὅλον τὸν κόσμον. Καὶ εἶχε μέσα δώδε-
κα ῥήτορας, ὁποὺ τὸ ἐκυβερνοῦσαν· ὁποῖοι δὲν εὑρίσκονταν φρο-
νιμώτεροι εἰς ὅλους τοὺς Ἕλληνας. Καὶ ἦτον καὶ τὰ διδασκαλεῖα
καὶ πᾶσα φρόνησις τῶν Ἑλλήνων ἐκεῖ, καὶ ὅλον μὲ τὴν δικαιοσύ-
νην ἔκρεναν καὶ ἐκυβερνοῦσαν τοὺς Ἕλληνας. Καὶ ὡς ἤκουσαν
οἱ φιλόσοφοι ὅτι ἔρχεται ὁ Ἀλέξανδρος κατεπάνω τους, ἐποίησαν
σύναξιν καὶ ἐβουλεύθησαν τὸν Ἀλέξανδρον νὰ μὴ τὸν δεχθοῦν.
Καὶ ἀνέστη Σοφονίας, ὁ φιλόσοφος τῶν φιλοσόφων, καὶ εἶπε: Δὲν
μᾶς πρέπει ἡμᾶς νὰ πολεμήσωμεν μὲ τὸν Ἀλέξανδρον. Καὶ εἶπαν
οἱ ἄλλοι: Διατί; Καὶ ὁ Σοφονίας εἶπε: Ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος ἀρχὴ
ἐσκότωσε τοὺς Κομάνους καὶ τοὺς Ἀλαμάνους καὶ τὸν Ἀνάξαρ-
χον τὸν βασιλέα καὶ ἐπῆρε τὸν τόπον του· καὶ ὁ Ἀρχιδονούσης, ὁ
βασιλεὺς τῆς Θεσσαλονίκης, ἐπροσκύνησέ τον μὲ ἀγάπην,

vel Athenaeo) Fragment 1, sec. 3, line 4

τος [ὁ] λιμὸς, λήθην ἐμποιούσαις τῆς τῶν σίτων προς-
φορᾶς· ἐφόδια δὲ ἔχουσιν οὐδεμία τοιαύτη πρὸς ἡδο-
νήν .... Καὶ ἕτερα δὲ ἡ πόλις ἡδέα ἔχει καὶ πολλά. Καὶ
γὰρ αἱ σύνεγγυς αὐτῆς πόλεις προάστεια τῶν Ἀθηναίων
εἰσίν ....
Ἀγαθοὶ δὲ οἱ κατοικοῦντες αὐτὴν παντὶ τεχνίτῃ
περιποιῆσαι δόξαν μεγάλην, ἐπὶ τοῖς εὖ τετεχνημένοις
ἐκβάλλοντες τὰς εὐημερίας, [ὡς] θαυμαστὸν τὴν
πόλιν λιθίνων ζώων [εἶναι] διδασκαλεῖον.
Τῶν δ' ἐνοικούντων οἱ μὲν αὐτῶν Ἀττικοὶ, οἱ δ'
Ἀθηναῖοι. Οἱ μὲν Ἀττικοὶ περίεργοι ταῖς λαλιαῖς, ὕπου-
λοι, συκοφαντώδεις, παρατηρηταὶ τῶν ξενικῶν βίων·
οἱ δ' Ἀθηναῖοι μεγαλόψυχοι, ἁπλοῖ τοῖς τρόποις, φι-
λίας γνήσιοι φύλακες. Διατρέχουσι δέ τινες ἐν τῇ πόλει
λογογράφοι, σείοντες τοὺς παρεπιδημοῦντας καὶ εὐπό-
ρους τῶν ξένων· οὓς ὅταν ὁ δῆμος λάβῃ, σκληραῖς
περιβάλλει ζημίαις. Οἱ δὲ εἰλικρινεῖς Ἀθηναῖοι δρι-
μεῖς τῶν τεχνῶν ἀκροαταὶ καὶ θεαταὶ συνεχεῖς.
1447
Hippias Soph., Testimonia Fragment 9, line 10
– Hipp. mai. 286 A Καὶ ναὶ μὰ Δί', ὦ Σώκρατες, περί γε

ἐπιτηδευμάτων καλῶν καὶ ἔναγχος αὐτόθι ηὐδοκίμησα διεξιών, ἃ χρὴ τὸν
νέον
ἐπιτηδεύειν. ἔστι γάρ μοι περὶ αὐτῶν παγκάλως λόγος συγκείμενος, καὶ
ἄλλως
εὖ διακείμενος καὶ τοῖς ὀνόμασι· πρόσχημα δέ μοί ἐστι καὶ ἀρχὴ τοιάδε
τις τοῦ
λόγου· ἐπειδὴ ἡ Τροία ἥλω, λέγει ὁ λόγος, ὅτι Νεοπτόλεμος Νέ-
στορα ἔροιτο, ποῖά ἐστι καλὰ ἐπιτηδεύματα, ἃ ἄν τις ἐπιτηδεύσας νέος ὢν
εὐδοκι-
μώτατος γένοιτο· μετὰ ταῦτα δὴ λέγων ἐστὶν ὁ Νέστωρ καὶ ὑποτιθέμενος
αὐτῶι
πάμπολλα νόμιμα καὶ πάγκαλα. τοῦτον δὴ καὶ ἐκεῖ ἐπεδειξάμην καὶ
ἐνθάδε μέλλω ἐπιδεικνύναι εἰς τρίτην ἡμέραν ἐν τῶι Φειδοστράτου
διδασκαλείωι καὶ ἄλλα πολλὰ καὶ ἄξια ἀκοῆς· ἐδεήθη γάρ μου Εὔδικος ὁ
Ἀπη-
μάντου.
– Hipp min. 364c φημὶ γὰρ Ὅμηρον πεποιηκέναι ἄριστον
μὲν ἄνδρα Ἀχιλλέα τῶν εἰς Τροίαν ἀφικομένων, σοφώτατον δὲ Νέστορα,
πολυ-
τροπώτατον δὲ Ὀδυσσέα.
– Hipp. mai. 285 B ἐπαινοῦσι δὲ δή σε
πρὸς θεῶν, ὦ Ἱππία, καὶ χαίρουσιν ἀκούοντες ποῖα; ἢ δῆλον δὴ
ὅτι ἐκεῖνα ἃ σὺ κάλλιστα ἐπίστασαι, τὰ περὶ τὰ ἄστρα τε καὶ τὰ οὐράνια
πάθη;
– Οὐδ' ὁπωστιοῦν· ταῦτά γε οὐδ' ἀνέχονται. – Ἀλλὰ περὶ γεωμετρίας τι
χαίρουσιν ἀκούοντες; – Οὐδαμῶς, ἐπεὶ οὐδ' ἀριθμῶν ἐκείνων γε ὡς ἔπος
εἰπεῖν
πολλοὶ ἐπίστανται. – Πολλοῦ ἄρα δέουσιν περί γε λογισμῶν ἀνέχεσθαί
Irenaeus Theol., Adversus haereses (libri 1-2)

πεπλανημένου παρεπινοεῖν, καὶ εἰς τοσοῦτον ἥκειν βλασφημίας·

οὐδὲ [suppl. ἐν τῷ] τὸ ὑπὲρ ταύτην πάλιν Πλήρωμα, τὸν μὲν
ἕνα, νῦν δὲ ἀνήριθμον φῦλον Αἰώνων ἐπιψεύδεσθαι, καθὼς
λέγουσιν οὗτοι οἱ ἀληθῶς ἔρημοι θείας συνέσεως διδάσκαλοι·
τῆς οὔσης Ἐκκλησίας πάσης μίαν καὶ τὴν αὐτὴν πίστιν
ἐχούσης εἰς πάντα τὸν κόσμον, καθὼς προέφαμεν.
ἼΔΩΜΕΝ νῦν καὶ τὴν τούτων ἄστατον [l. ἀσύστ.]
1448
γνώμην δύο που καὶ τριῶν ὄντων, πῶς περὶ τῶν αὐτῶν οὐ τὰ
αὐτὰ λέγουσιν, ἀλλὰ τοῖς πράγμασι καὶ τοῖς ὀνόμασιν ἐναντία
ἀποφαίνονται· Ὁ μὲν γὰρ πρῶτος, ἀπὸ τῆς λεγομένης γνω-
στικῆς αἱρέσεως τὰς ἀρχὰς εἰς ἴδιον χαρακτῆρα διδασκαλείου
μεθαρμόσας Οὐαλεντῖνος, οὕτως ἐξηροφόρησεν, ὁρισάμενος
εἶναι δυάδα ἀνονόμαστον, ἧς τὸ μέν τι καλεῖσθαι Ἄῤῥητον,
τὸ δὲ Σιγήν. Ἔπειτα ἐκ ταύτης τῆς δυάδος δευτέραν δυάδα
προβεβλῆσθαι, ἧς τὸ μέν τι Πατέρα ὀνομάζει, τὸ δὲ Ἀλήθειαν.
Ἐκ δὲ τῆς τετράδος ταύτης καρποφορεῖσθαι Λόγον καὶ Ζωὴν,
Ἄνθρωπον καὶ Ἐκκλησίαν· εἶναί τε ταύτην ὀγδοάδα πρώτην.
Καὶ ἀπὸ μὲν τοῦ Λόγου καὶ τῆς Ζωῆς δέκα δυνάμεις λέγει
προβεβλῆσθαι, καθὼς προειρήκαμεν· ἀπὸ δὲ τοῦ Ἀνθρώπου
καὶ τῆς Ἐκκλησίας δώδεκα, ὧν μίαν ἀποστᾶσαν καὶ ὑστερήσα-
σαν, τὴν λοιπὴν πραγματείαν πεποιῆσθαι.
Irenaeus Theol., Adversus haereses (libri 1-2) Book 1, cha. 25, sec. 1,
line 2
καὶ Καρποκράτει μυθεύουσι.

ΚΕΡΔΩΝ δέ τις ἀπὸ τῶν περὶ τὸν Σίμωνα τὰς
ἀφορμὰς λαβὼν, καὶ ἐπιδημήσας ἐν τῇ Ῥώμῃ ἐπὶ Ὑγίνου,
ἔνατον κλῆρον τῆς ἐπισκοπικῆς διαδοχῆς ἀπὸ τῶν ἀποστόλων
ἔχοντος, ἐδίδαξε τὸν ὑπὸ τοῦ νόμου καὶ προφητῶν κεκηρυγ-
μένον Θεὸν, μὴ εἶναι Πατέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Τὸν μὲν γὰρ γνωρίζεσθαι [Hipp. ἐγνῶσθαι], τὸν δὲ ἀγνῶτα
[Hipp. ἄγνωστον] εἶναι· καὶ τὸν μὲν δίκαιον, τὸν δὲ ἀγαθὸν
ὑπάρχειν.
ΔΙΑΔΕΞΑΜΕΝΟΣ δὲ αὐτὸν Μαρκίων ὁ Ποντικὸς,
ηὔξησε τὸ διδασκαλεῖον, ἀπηρυθριασμένως βλασφημῶν.
Ἀπὸ Σατορνίνου καὶ Μαρκίωνος οἱ καλούμενοι ἐγκρατεῖς,
ἀγαμίαν ἐκήρυξαν, ἀθετοῦντες τὴν ἀρχαίαν πλάσιν τοῦ Θεοῦ,
καὶ ἠρέμα κατηγοροῦντες τοῦ ἄῤῥεν καὶ θῆλυ εἰς γένεσιν
ἀνθρώπων πεποιηκότος· καὶ τῶν λεγομένων παρ' αὐτοῖς
ἐμψύχων ἀποχὴν εἰσηγήσαντο, ἀχαριστοῦντες τῷ πάντα
πεποιηκότι Θεῷ. Ἀντιλέγουσί τε τῇ τοῦ πρωτοπλάστου
σωτηρίᾳ· καὶ τοῦτο νῦν ἐξευρέθη παρ' αὐτοῖς. Τατιάνου
τινὸς πρώτως ταύτην εἰσενέγκαντος τὴν βλασφημίαν· ὃς
Ἰουστίνου ἀκροατὴς γεγονὼς, ἐφόσον μὲν συνῆν ἐκείνῳ, οὐδὲν
ἐξέφηνε τοιοῦτον· μετὰ δὲ τὴν ἐκείνου μαρτυρίαν ἀποστὰς
Irenaeus Theol., Adversus haereses (libri 1-2)

1449
ἀγαμίαν ἐκήρυξαν, ἀθετοῦντες τὴν ἀρχαίαν πλάσιν τοῦ Θεοῦ,

καὶ ἠρέμα κατηγοροῦντες τοῦ ἄῤῥεν καὶ θῆλυ εἰς γένεσιν
ἀνθρώπων πεποιηκότος· καὶ τῶν λεγομένων παρ' αὐτοῖς
ἐμψύχων ἀποχὴν εἰσηγήσαντο, ἀχαριστοῦντες τῷ πάντα
πεποιηκότι Θεῷ. Ἀντιλέγουσί τε τῇ τοῦ πρωτοπλάστου
σωτηρίᾳ· καὶ τοῦτο νῦν ἐξευρέθη παρ' αὐτοῖς. Τατιάνου
τινὸς πρώτως ταύτην εἰσενέγκαντος τὴν βλασφημίαν· ὃς
Ἰουστίνου ἀκροατὴς γεγονὼς, ἐφόσον μὲν συνῆν ἐκείνῳ, οὐδὲν
ἐξέφηνε τοιοῦτον· μετὰ δὲ τὴν ἐκείνου μαρτυρίαν ἀποστὰς
τῆς Ἐκκλησίας, οἰήματι διδασκάλου ἐπαρθεὶς καὶ τυφωθεὶς
ὡς διαφέρων τῶν λοιπῶν, ἴδιον χαρακτῆρα διδασκαλείου συν-
εστήσατο· Αἰῶνάς τινας ἀοράτους ὁμοίως τοῖς ἀπὸ Οὐαλεν-
τίνου μυθολογήσας· τὸν γάμον τε φθορὰν καὶ πορνείαν παρα-
πλησίως Μαρκίωνι καὶ Σατορνίνῳ ἀναγορεύσας· τῇ δὲ τοῦ
Ἀδὰμ σωτηρίᾳ παρ' ἑαυτοῦ τὴν αἰτιολογίαν ποιησάμενος.
ἘΚ τῶν Βαλεντίνου [l. Σίμωνος] σπερμάτων τὸ τῶν
Βαρβηλιωτῶν, ἤγουν Βορβοριανῶν, ἢ Ναασσινῶν, ἢ Στρατιω-
τικῶν, ἢ Φημιονιτῶν καλουμένων ἐβλάστησε μῦσος. Ὑπέθεντο
γὰρ Αἰῶνα τινὰ ἀνώλεθρον ἐν παρθενικῷ διάγοντι πνεύματι,
ὁ Βαρβηλὼθ ὀνομάζουσι ... Τὴν δὲ Βαρβηλὼθ [l. Ἔννοιαν]
αἰτῆσαι Πρόγνωσιν παρ' αὐτοῦ.
Juba II Rex Mauretaniae Hist., Frag.Fragment 13, line 6
σαι τῇ θεῷ τὴν βοῦν, καὶ τῷ ἱερῷ τὰ κέρατα προσπατ-

ταλεῦσαι. Ταῦτα καὶ ὁ Ἰόβας ἱστόρηκε καὶ Βάρρων·
πλὴν ὅτι τοὔνομα τοῦ Ἄντρωνος Βάρρων οὐ γέγραφεν,
οὐδ' ὑπὸ Κορνηλίου φησὶ τοῦ ἱερέως, ἀλλ' ὑπὸ τοῦ νεω-
κόρου παρακρουσθῆναι τὸν Σαβῖνον.
Idem ib. c. 59: Διὰ τί κοινὸς ἦν βωμὸς Ἡρα-
κλέους καὶ Μουσῶν; Ἦ ὅτι γράμματα τοὺς περὶ
Εὔανδρον ἐδίδαξεν Ἡρακλῆς, ὡς Ἰόβας ἱστόρηκε; Καὶ
τὸ πρᾶγμα σεμνὸν ἐνομίζετο, φίλους καὶ συγγενεῖς δι-
δασκόντων· ὀψὲ δ' ἤρξαντο μισθοῦ διδάσκειν, καὶ
πρῶτος ἀνέῳξε γραμματοδιδασκαλεῖον Σπόριος Καρ-
βίλιος ἀπελεύθερος Καρβιλίου τοῦ πρώτου γαμετὴν
ἐκβαλόντος.
Leucippus Phil., Testimonia Fragment 5, line 3

1450
ἐν Χρονικοῖς [FGrHist. 244 F. 41 II 1032] Ναυσιφάνους ἀκοῦσαί φησι

καὶ Πραξι-
φάνους· αὐτὸς δὲ οὔ φησιν, ἀλλ' ἑαυτοῦ ἐν τῆι πρὸς Εὐρύλοχον ἐπιστολῆι
[fr. 123].
ἀλλ' οὐδὲ Λεύκιππόν τινα γεγενῆσθαί φησι φιλόσοφον οὔτε αὐτὸς οὔτε
Ἕρμαρχος,
ὃν ἔνιοί φασι (καὶ Ἀπολλόδωρος ὁ Ἐπικούρειος) διδάσκαλον
Δημοκρίτου γεγενῆσθαι.
SIMPL. Phys. 25, 2 Diogenes V. Ap. τὰ μὲν πλεῖστα
συμπεφορημένως γέγραφε, τὰ μὲν κατὰ Ἀναξαγόραν τὰ δὲ κατὰ
Λεύκιππον λέγων.
CLEM. Strom. I 64 [II 40, 24 St.] Παρμενίδης τοίνυν Ξενοφάνους ἀκου-
στὴς γίνεται, τούτου δὲ Ζήνων, εἶτα Λ., εἶτα Δημόκριτος.
[GALEN.] Hist. philos. 3 (D. 601, 9) τούτου [Zeno v. Elea] δὲ Λ. ὁ Ἀβ-
δηρίτης ἀκουστὴς τὴν τῶν ἀτόμων εὕρεσιν ἐπινενόηκε πρῶτος. IAMBL.
V. P. 104
οἱ ἐκ τοῦ διδασκαλείου τούτου, μάλιστα δὲ οἱ παλαιότατοι καὶ αὐτῶι
συγχρονί-
σαντες καὶ μαθητεύσαντες τῶι Πυθαγόραι πρεσβύτηι νέοι Φιλόλαός τε
καὶ Εὔρυ-
τος ... Λεύκιππός τε καὶ Ἀλκμαίων. TZETZ. Chil. II 980 Λευκίππου τοῦ
μαθη-
τοῦ Μελίσσου.
ARISTOT. Metaphys. Α 4. 985b 4 Λ. δὲ καὶ ὁ ἑταῖρος αὐτοῦ
Δημόκριτος
στοιχεῖα μὲν τὸ πλῆρες καὶ τὸ κενὸν εἶναί φασι, λέγοντες τὸ μὲν ὂν τὸ δὲ
μὴ ὄν,
τούτων δὲ τὸ μὲν πλῆρες καὶ στερεόν, τὸ ὄν, τὸ δὲ κενὸν καὶ μανόν, τὸ
μὴ ὄν
(διὸ καὶ οὐθὲν μᾶλλον τὸ ὂν τοῦ μὴ ὄντος εἶναί φασιν, ὅτι οὐδὲ τὸ κενὸν
ἔλαττον
τοῦ σώματος), αἴτια δὲ τῶν ὄντων ταῦτα ὡς ὕλην. καὶ καθάπερ οἱ ἓν
ποιοῦντες
τὴν ὑποκειμένην οὐσίαν τἆλλα τοῖς πάθεσιν αὐτῆς γεννῶσι, τὸ μανὸν καὶ
Lollianus Scr. Erot., Φοινικικά (fragmenta) (P. Colon. inv. 3328)

Fragment a2r, line 25
...ουν.[..... ....]σ εξω και την θυραν̣ αμφω εκοπτο(ν)

και μογ[ις ..... ...]ι̣ν̣ εγω μεν αυτοθι ῢπεμενον η
δε Περσις υ̣[..... ..... .....].ως ἡ̣ μητηρ επανιου
σα εκ της π[..... ..... .....]ν̣η καθορα αυτην και τ̣[ο]
παραχρημ[α..... ..... .....] κ̣αι τοτε μεν εσιω̣[πησεν]
1451
επειδη̣ κ[..... ..... .....] αμφω παρ.[]

ηρωτ̣[..... ..... ..... .....]ουντο ομν[..]ι̣ []
παιδ[..... ..... ..... .....] ει μη εκαστα κατ̣[]
[.]ε̣τ̣[..... ..... ..... ..... ..α]μφοτερους· ω[]
[ α]π̣ε̣χ̣ε̣ι̣σ̣ [ ].σεν· εμοι δε []
[ ]εν· αλλα μοι αλ[ ] διδασκαλεια[]
[ ]η τα ανθρωπ[ ]ε αδελφη̣[]
[ ] παρα της νοτιδ[ος ]εν· ελεγε̣[]
[ ]εν προς εμε τη.[ ].[.]ερεν και διαλεγ̣[]
[ ]υ ουκ απεκρειν[ ] πολυ χειρον [α]υ̣του̣[]
Oenomaus Phil., Frag.Fragment 12, line 21
Ὕστατος Ἡρώων Κλεομήδης Ἀστυπαλαιεύς,

ὃν θυσίαις τιμᾶθ' ὡς οὐκ ἔτι θνητὸν ἐόντα.
Διὰ τί γάρ, ὦ πάτριε τῶν Ἑλλήνων ἐξηγητά, ὥς σε
καλεῖ Πλάτων, ἐθέωσας τὸν ἄνδρα τοῦτον; Ἢ ὅτι
Ὀλυμπίασι πληγῇ μιᾷ πατάξας τὸν ἀνταγωνιστὴν
ἀνέῳξε τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, καὶ ἐμβαλὼν τὴν χεῖρα
ἐλάβετο τοῦ πνεύμονος; Ἄπολλον, ἀξιοθέου ἔργου· ἢ
οὐ μόνον, ἀλλὰ καὶ ὅτι προστιμηθεὶς τεσσάρων τα-
λάντων ζημίαν ἐπὶ τούτῳ οὐχ ὑπέστη, ἀλλ' ὑπ' ἀχθη-
δόνος καὶ βαρυθυμίας ἐνήρεισε τὸν θυμὸν τοῖς· ἐν τῷ
διδασκαλείῳ παισί, τὸν κίονα ὑφελκύσας, ὃς ἀνεῖχε
τὴν στέγην; Ἆρ', ὦ θεοποιέ, διὰ ταῦθ' ὑμῖν ὁ Κλεο-
μήδης τιμητέος ἐστίν; Ἢ κἀκεῖνο προσθήσεις, τὸ
ἕτερον δεῖγμα τῆς ἐκείνου ἀνδρείας ἅμα καὶ θεοφι-
λίας, ὅτι δὴ ἐμβὰς εἰς ἱερὸν κιβώτιον, καὶ τὸ πῶμα
ἐπαγόμενος, ἄληπτος ἐγένετο τοῖς διώκουσι, πειρω-
μένοις αὐτὸν ἐξελκύσαι; Ὦ Κλεόμηδες, ἆρα ἥρως οὐκ
ἔτι θνητός; οἷα τὰ μηχανήματα ὑπὲρ ἀθανασίας
ἐξεῦρες. Ἤσθοντο γοῦν εὐθέως οἱ θεοὶ τῆς ἀγαθουρ-
γίας, καὶ ἀνηρείψαντό σε· ὥσπερ οἱ τοῦ Ὁμήρου τὸν
Τανυμήδην· ἀλλὰ τὸν μὲν ἐπὶ τῷ κάλλει, σὲ δὲ ἐπὶ
Parmenides Poet. Phil., Testimonia

Fragment 4, line 7
της. ἔγραψε δὲ φυσιολογίαν δι' ἐπῶν καὶ ἄλλα τινὰ καταλογάδην, ὧν

μέμνηται
Πλάτων [Soph. 237 A vgl. B 7]
DIOG. II 3 Ἀναξιμένης Εὐρυστράτου Μιλήσιος, ἤκουσεν
1452
Ἀναξιμάνδρου,
ἔνιοι δὲ καὶ Παρμενίδου φασὶν ἀκοῦσαι αὐτόν.
IAMBLICHUS V. Pyth. 166 καὶ περὶ τῶν φυσικῶν ὅσοι
τινὰ μνείαν πεποίηνται, πρῶτον Ἐμπεδοκλέα καὶ Παρμενίδην τὸν
Ἐλεάτην προ-
φερόμενοι τυγχάνουσιν.
PROCLUS in Parm. I p. 619, 4 (Cous. Par. 1864) ταύτης δ' οὖν
ὅπερ εἴπομεν τῆς ἑορτῆς οὔσης ἀφίκοντο Παρμενίδης καὶ Ζήνων
Ἀθήναζε, διδάσκαλος
μὲν ὁ Π. ὢν μαθητὴς δ' ὁ Ζήνων, Ἐλεᾶται δ' ἄμφω καὶ οὐ τοῦτο μόνον,
ἀλλὰ καὶ
τοῦ Πυθαγορικοῦ διδασκαλείου μεταλαβόντε, καθάπερ που καὶ
Νικόμαχος ἱστό-
ρησεν. PHOT. Bibl. c. 249 p. 439a 36 Ζήνωνα καὶ Παρμενίδην
τοὺς Ἐλεάτας· καὶ οὗτοι δὲ τῆς Πυθαγορείου ἦσαν διατριβῆς.
PLATO Theaet. 183 E Π. δέ μοι φαίνεται τὸ τοῦ Ὁμήρου αἰδοῖός
τέ μοι εἶναι ἅμα δεινός τε· συμπροσέμειξα γὰρ δὴ τῶι ἀνδρὶ πάνυ νέος
πάνυ πρεσβύ-
τηι καί μοι ἐφάνη βάθος τι ἔχειν παντάπασι γενναῖον. Sophist. 217 c δι'
ἐρω-
τήσεων, οἷόν ποτε καὶ Παρμενίδηι χρωμένωι καὶ διεξιόντι λόγους
παγκάλους
Phrynichus Attic., Praeparatio sophistica (epitome) Pa. 94, line 14
ὥραν. μεσημβρία δὲ ἀμφ' ἕκτην καὶ ἑβδόμην ὥραν. δείλη

δὲ ἀμφὶ τὴν ἐνάτην καὶ δεκάτην. δυσμαὶ δὲ ἡλίου. εἶτα ὅ
ἐστιν ἑσπέρα καὶ περὶ λύχνων χρείαν. πρῶτος ὕπνος ἀμφὶ
τρίτην καὶ τετάρτην ὥραν τῆς νυκτός. μέσαι δὲ νύκτες. καὶ
τοὐντεῦθεν ἀλεκτρυόνες ᾄδουσιν, ὃ λέγεται ὄρθρος.
ὀμφακίας θυμός (Aristoph. Acharn. 352): ὁ αὐστηρὸς
καὶ ἄγαν σκληρός.
ὁλότμητα δεῖπνα: τὰ μεγάλα, ἐν οἷς ὅλα τὰ μέρη τῶν
παρασκευαζομένων ἀποτέμνεται καὶ παρατίθεται δαιτύμοσιν.
ὀρνιθεῖα: οἱ τόποι, ἔνθα οἱ ὄρνιθές εἰσιν. ἢ θῆραι. τῷ
δὲ τόνῳ ὡς ἱερεῖα, διδασκαλεῖα.
ὀνογάστρις ἄνθρωπος (fr. com. ad. 878): ἐπὶ τῶν
ἄρρυθμον καὶ μεγάλην γαστέρα ἐχόντων.
ὄστινον (Aristoph. Acharn. 863): δεῖ λέγειν, οὐκ
ὀστέϊνον.
ὁ λόγος ὅδε οὐκ εὖ φρονεῖ: εἰ βούλει πρός τινα μὴ
ὀρθῶς εἰπόντα ἐνσημήνασθαι, ἀνεπαχθὴς ἔσῃ.
οὐδὲ πάτταλον ἂν δοίης: Ὅμηρος (ρ 455) τὸ ἄγριον
καὶ ἄξενον δηλῶν ‘οὐδ' ἅλα ἂν δοίη’ περί τινος ἔφη. Ἀρι-
1453
στοφάνης (fr. 909) μεταβαλὼν ἐπὶ τὸ καινότερον ‘οὐδὲ πάτ-

ταλον’, εἶπε, ‘δίδωσι’.
Ptolemaeus Gramm., De differentia vocabulorum (= Περὶ διαφορᾶς

λέξεων) [Sp.] (e codd. Ottobon. gr. 43 + Vat. gr. 197) Pa. 406, line 29
τείχη μὲν τὰ τῶν πόλεων, τειχία δὲ τὰ τῶν οἰκιῶν.

τέτραχμον μὲν τὸ νόμισμα Ἀττικοὶ λέγουσιν· τετράδραχ-
μον δὲ τῶν Δ δραχμῶν.
φάκελος φορτίον ξύλων, σφάκελος σπασμὸς μετὰ φλεγ-
μονῆς.
φάσκωλος ἱματιοφορίς, φασκώλιον δερμάτιον.
φράσον τὸ εἰπέ, φράσαι ἀντὶ τοῦ διανοήθητι. σὺ δὲ
φράσαι εἴ με σαώσεις.
χιτώνιον τὸ τῆς γυναικὸς ἔνδυμα· ἐστὶ δὲ τοῦτο λεπτόν·
χιτὼν δὲ καὶ χιτωνίσκος ὁ τοῦ ἀνδρός.
χορηγεῖον τὸ διδασκαλεῖον καὶ χορηγὸς ὁ διδάσκαλος· χορὸς
δὲ τὸ σύστημα τῶν παίδων καὶ τῶν ᾀδόντων.
πλῆθος σύστημά τινων, ὄχλος δὲ κυρίως ἡ ὄχλησις.
πῆ καὶ ποῖ εἰς τόπον, πῆ ἔβη Ἀνδρομάχη, ποῦ δ' ἐν τόπῳ·
ποῦ νῦν δεῦρο κιὼν λίπες Ἕκτορα, ὥστε ἁμαρτάνουσιν
οἱ λέγοντες ποῦ πορεύῃ.
πολεμικὸς ὁ ἔμπειρος πολέμων, αἰχμητὴς δὲ ὁ ἐμπείρως
τοῖς κατὰ πόλεμον ὅπλοις χρώμενος.
Tragica Adespota, Frag.Fragment 558, line 2
ἔχω· τὸ γὰρ πρᾶγμ' αὐτό μοι καλῶς ἔχον

καλοὺς παρασχεῖν τοὺς λόγους δυνήσεται.
ἐλευθέρα γὰρ γλῶσσα τῶν ἐλευθέρων.
ἐλευθερία Διὸς ὄλβιον τέκος
αἰδὼς ἀπώλεσ' αὐτόν, ἐρρέτω, κακή·
πολλὴν γὰρ αὐτὴν δειλὸς ὢν ἐκτήσατο.
τοῖς γὰρ κακῶς πράσσουσιν οἱ σεμνοὶ λόγοι
κόσμον μὲν ἂν δοίησαν· ἡ δ' εὐπραξία
ξὺν τοῖς ἀναισχύντοισιν ὥρισται βίου.
ὦ παῖ, τὸ δεῖσθαι τῶν πέλας θνητοῖς μέγα
διδασκαλεῖον τῆς ἀναιδείας ἔφυ.
εἰς Φᾶσιν, ἔνθα ναυσὶν ἔσχατος δρόμος.
χωρὶς τὰ Μυσῶν καὶ Φρυγῶν ὁρίσματα.
ᾗ μήποτ', ὦ παῖ Ζηνός, ἐς ταὐτὸν μόλοις
γλώσσαργον ἦθος
1454
Ἰνάχειον ἄστυ
ὀπισθόπους δίκη
αὔρα, θεῶν ὄχημα τιμιώτατον
πάντας σοφὸς νοῦς ἐξ ἀμηχάνων ἄγει
καὶ πάντα κηλεῖ, κἂν ἀπώμοτός τις ᾖ.
ὅρκων ἐρῶσιν οὐδὲν εὐχερέστερον.
Tragica Adespota, Frag.Fragment 515a, line 3
οὐκ ἔστι πράσσοντάς τι μοχθηρὸν λαθεῖν·

ὀξὺ βλέπει γὰρ ὁ χρόνος, ὃς τὰ πάνθ' ὁρᾷ
χρόνος τὰ κρυπτὰ πάντα εἰς φάος ἄγει
ἀλλὰ ταῦτα μὲν χρόνος
δείξει· μόνος γάρ ἐστιν ἀνθρώπων κριτής
ἐμοῦ θανόντος γαῖα μιχθήτω πυρί·
οὐδὲν μέλει μοι· τἀμὰ γὰρ καλῶς ἔχει
τῷ λόγῳ μὲν εὖ διέρχῃ πάντα, τῷ δ' ἔργῳ κακῶς
ἐπεὶ πέπρακται πᾶν τὸ τοῦ θεοῦ καλῶς,
χωρῶμεν ἤδη, παῖδες, εἰς τὰ τῶν σοφῶν
διδασκαλεῖα μουσικῆς· παιδεύματα
προσλαμβάνειν δὲ δεῖ καθ' ἡμέραν ἀεί,
ἕως ἂν ἐξῇ μανθάνειν βελτίονα.
παῖς δ' ὢν κακὸν μὲν δρᾶν τι προῖκ' ἐπίσταται,
αὐτὸς παρ' αὑτοῦ μανθάνων ἄνευ πόνου·
τὰ χρηστὰ δ' οὐδ' ἢν τὸν διδάσκαλον λάβῃ
ἐμνημόνευσεν, ἀλλὰ κέκτηται μόλις.
ταῦτ' οὖν φυλαξώμεςθα καὶ μοχθητέον,
ὦ παῖδες, ὡς ἂν μήτ' ἀπαιδεύτων βροτῶν
δοκῶμεν εἶναι κἀποδημοῦντος πατρός
ἀεί τι βούλου χρήσιμον προσμανθάνειν
Vitae Homeri, Vita Herodotea Line 340
ἔπειθέ τε αὐτὸν μένειν καὶ τῶν παιδίων ἐπιμέλειαν ποιέε-

σθαι· ἦσαν γὰρ τῷ Χίῳ παῖδες ἐν ἡλικίῃ. τούτους οὖν αὐτῷ
παρατίθησι παιδεύειν. ὁ δὲ ἔπρησσε ταῦτα· καὶ τοὺς Κέρκω-
πας καὶ Βατραχομυομαχίαν καὶ Ψαρομαχίην καὶ Ἑπταπακ-
τικὴν καὶ Ἐπικιχλίδας καὶ τἄλλα πάντα ὅσα παίγνιά ἐστιν
Ὁμήρου ἐνταῦθα ἐποίησε παρὰ τῷ Χίῳ ἐν Βολισσῷ, ὥστε
καὶ ἐν τῇ πόλει περιβόητος ἤδη ἐγένετο ἐν τῇ ποιήσει. καὶ
ὁ μὲν Θεστορίδης, ὡς τάχιστα ἐπύθετο αὐτὸν παρεόντα, ᾤχετο
ἐκπλέων ἐκ τῆς Χίου.
κεʹ. Χρόνου δὲ προιόντος δεηθεὶς τοῦ Χίου πορεῦσαι αὐτὸν
1455
εἰς τὴν Χίον ἀπίκετο εἰς τὴν πόλιν· καὶ διδασκαλεῖον κατα-
σκευασάμενος ἐδίδασκε παῖδας τὰ ἔπεα. καὶ κάρτα δεξιὸς
ἐδόκεεν εἶναι τοῖς Χίοις, καὶ πολλοὶ θωυμασταὶ αὐτοῦ καθει-
στήκεσαν. συλλεξάμενος δὲ βίον ἱκανὸν γυναῖκα ἔγημεν ἐξ
ἧς αὐτῷ θυγατέρες δύο ἐγένοντο· καὶ ἡ μὲν αὐτῶν ἄγαμος
ἐτελεύτησε, τὴν δὲ συνῴκισεν ἀνδρὶ Χίῳ.
κϛʹ. Ἐπιχειρήσας δὲ τῇ ποιήσει ἀπέδωκε χάριν ἣν εἶχε,
πρῶτον μὲν Μέντορι τῷ Ἰθακησίῳ ἐν τῇ Ὀδυσσείᾳ, ὅτι μιν
κάμνοντα τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐν Ἰθάκῃ ἐνοσήλευεν ἐκτενέως,
τοὔνομα αὐτοῦ ἐναρμόσας ἐς τὴν ποίησιν Ὀδυσσέως τε
ἑταῖρον φὰς εἶναι, ποιήσας Ὀδυσσέα ὡς ἐς Τροίην
Vitae Homeri, Vita Herodotea Line 355
ἐτελεύτησε, τὴν δὲ συνῴκισεν ἀνδρὶ Χίῳ.

κϛʹ. Ἐπιχειρήσας δὲ τῇ ποιήσει ἀπέδωκε χάριν ἣν εἶχε,
πρῶτον μὲν Μέντορι τῷ Ἰθακησίῳ ἐν τῇ Ὀδυσσείᾳ, ὅτι μιν
κάμνοντα τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐν Ἰθάκῃ ἐνοσήλευεν ἐκτενέως,
τοὔνομα αὐτοῦ ἐναρμόσας ἐς τὴν ποίησιν Ὀδυσσέως τε
ἑταῖρον φὰς εἶναι, ποιήσας Ὀδυσσέα ὡς ἐς Τροίην ἔπλεε
Μέντορι ἐπιτρέψαι τὸν οἶκον ὡς ἐόντι Ἰθακησίων ἀρίστῳ καὶ
δικαιοτάτῳ. πολλαχῇ δὲ καὶ ἄλλῃ τῆς ποιήσεως τιμῶν αὐτόν,
τὴν Ἀθηνᾶν ὁπότε ἐς λόγον τινι καθίσταιτο τῷ Μέντορι
οἰκυίην ποιεῖ. ἀπέδωκε δὲ καὶ Φημίῳ τῷ ἑαυτοῦ διαδασκάλῳ
τροφεῖα καὶ διδασκαλεῖα ἐν τῇ Ὀδυσσείῃ, μάλιστα ἐν τοῖσδε
τοῖς ἔπεσι
κήρυξ δ' ἐν χερσὶν κίθαριν περικαλλέ' ἔθηκε
Φημίῳ, ὃς δὴ πολλὸν ἐκαίνυτο πάντας ἀείδων.
Θεμίστιος Εἰς Κωνστάντιον τὸν αὐτοκράτορα, ὅτι μάλιστα φιλόσοφος ὁ

βασιλεύς, ἢ χαριστήριος Harduin pa. 31, sec. d, line 1
λος αὐτῆς οὐ γνῶσις, ἀλλὰ πρᾶξίς ἐστι. καὶ αὖθις· οὐ

γὰρ ἵνα εἰδῶμεν τί ἐστιν ἀρετή, σκοπούμεθα, ἀλλ' ἵνα
ἀγαθοὶ γενώμεθα διὰ τῶν ἔργων. καὶ ἑτέρωθι· πρὸς μὲν
γὰρ τὰς ἄλλας τέχνας τὸ εἰδέναι πάμμεγα δύναται, πρὸς
δὲ τὰς ἀρετὰς τὸ μὲν εἰδέναι ἢ οὐδὲν ἢ μικρὸν ἰσχύει, τὰ
δὲ ἔργα οὐ μικρόν, ἀλλὰ τὸ πᾶν. εἰ μὲν οὖν ἤδη τις ἐπιδεῖ-
ξαι δυνήσεται τῆς βασιλέως ἀρετῆς ἐνεργεστέραν τὴν Χρυς-
ίππου ἢ τὴν Ἀντιπάτρου, οἳ δὴ ἐν καλάμῳ καὶ μέλανι τὸν
ἅπαντα χρόνον τὴν ἀνδρείαν ἐπεδείξαντο καὶ τὴν δικαιο-
1456
σύνην καὶ τὴν καρτερίαν, τάχα ἂν ἐγὼ θωπεύοιμι καὶ

ὑπερχοίμην· εἰ δὲ τῶν μὲν ἄχρι τοῦ διδασκαλείου ἡ γεν-
ναιότης, βασιλέως δὲ ὕπαιθρα τὰ ἀγωνίσματα, τοῦ δὴ
χάριν πρὸς τοῦ Διὸς τοὺς μὲν φιλοσόφους καλεῖν οὐκ
ὀκνοῦμεν, βασιλέα δὲ αἰσχυνόμεθα;
Ὅτι γὰρ μὴ ἄλλο τι τὸ φιλοσοφεῖν ἐστιν ἢ τὸ ἐργάζε-
σθαι ἀρετήν, ἀκούετε αὖ πάλιν ῥῆσιν ἑτέραν, οὐ τοῦ ἀπὸ
Σκυθῶν, ἀλλὰ τοῦ ἀπὸ Σταγείρων, καὶ εἰ μακροτέρα
ἐστίν, ἀλλὰ ἀκούετε. εἰ οὖν λέγεται ὅτι ἐκ τοῦ τὰ δίκαια
πράττειν ὁ δίκαιος γίνεται καὶ ἐκ τοῦ τὰ σώφρονα ὁ
σώφρων, ἐκ δὲ τοῦ μὴ πράττειν ταῦτα οὐδεὶς ἂν οὐδὲ
μελλήσειεν ἀγαθὸς γενέσθαι, ἀλλ' οἱ πολλοὶ ταῦτα μὲν
Θεμίστιος Δεκετηρικὸς ἢ περὶ τῶν πρεπόντων λόγων τῷ βασιλεῖ Harduin

pa. 146, sec. b, line 5
συναύξοντα τοὺς ἀρίστους τῶν λόγων καὶ προτιμῶντα.

ἢ ἔχοι τις ἂν εἰπεῖν ἐφ' ὅτου μᾶλλον ἤνθησάν τε καὶ
ἐξέλαμψαν οὗτοι οἱ λόγοι, οἵ γε συμπερινοστοῦσι τῷ βασι-
λεῖ καθάπερ συστρατιῶται, καὶ τίμιοι δι' αὐτὸν καὶ αἰδοῖοι
οὐ Ῥωμαίοις μόνον καὶ Ἕλλησιν, ἀλλὰ καὶ βαρβάροις.
ὁ γοῦν Σκύθης ἢ Γέτης ἐκεῖνος δυνάστης, ὃν σὺ παρα-
κινήσαντα κατεπλήξω καὶ καταπτήξαντα ἀνεκαλέσω, σὺν
σοὶ περαιουμένην φιλοσοφίαν καὶ συνδιαιτῶσαν αὐτῷ τὰς
σπονδὰς καὶ τὴν εἰρήνην *** καὶ χαλκαῖ μὲν αὗται εἰκό-
νες ἐπὶ στέατος τοῦ μεγάλου, προεδρίαι δὲ ἁπανταχοῦ,
ἀποικίαι δὲ εἴς τε πόλεις τὰς δεομένας, καὶ διδασκαλείων
προοράσεις ἐκλελοιπότων, καὶ τιμαὶ διωλύγιοι εἰς τοὺς
κριθέντας ἐπιτηδείους. μόνη δὲ ἄρα φιλοσοφία εὐκλεεστέ-
ρους ποιεῖ τοὺς τιμῶντας τῶν τῆς τιμῆς ἀξιουμένων.
σημεῖον γὰρ εὐθὺς ἀρετῆς τὸ ἔντιμον ποιεῖν ἀρετήν. καὶ
κυβερνήτης μὲν οὐ πάντως ὁ ἐπαινῶν τοὺς κυβερνήτας
οὐδὲ ἡνίοχος ὁ ἐπαινῶν τοὺς ἡνιόχους, ἀγαθὸν δὲ εὐθὺς
ἀνάγκη εἶναι τὸν περὶ πολλοῦ ποιούμενον τοὺς ἀγαθούς.
Ἀλλ' ἐπανιτέον ἐπὶ τὸν λόγον τὸν ἐξ ἀρχῆς, ὅτι συνέπε-
ται ἀτεχνῶς τῇ φιλολογίᾳ τοῦ βασιλέως ἡ φιλανθρωπία.
φιλανθρωπία δὲ καλὸν μέν που κτῆμα καὶ ἰδιώτῃ, βασιλέως
Θεμίστιος Σοφιστής Harduin pa. 290, sec. d, line 1
ὁλόκληρος σωτήρ τε καὶ εὐεργέτης· εἰ δὲ τῆς σαρκὸς

ἐπιμελοῖτο, ἐπιβουλεύοι δὲ τῇ διανοίᾳ, σοφιστὴς μὲν ἂν
1457
εἴη καὶ ἀλαζών, μετριώτερος δὲ τοῦ ἀμφότερα λωβωμένου.

Σκοπεῖσθαι οὖν χρὴ τοὐμὸν ὅπως ἔχει καὶ ἀναθεάσα-
σθαι. καὶ δὴ συγχωρήσωμεν αὐτοῖς τὴν πρώτην, ὡς ἄρα
ἐγὼ πολλῶν ἀργυρίων τοὺς ὁμιλητὰς μεμίσθωμαι καὶ
ἐώνημαι, καί εἰσιν οἱ μὲν πολλοὶ ἄρα μνααῖοι, οἱ δὲ δι-
μναῖοι, οἱ δὲ δὴ ἄχρι ταλάντου. τί οὖν; ἀνάγκη μοι παρὰ
φύσιν σμικρόν τι καὶ ἀπαυθαδίσασθαι· ἔστιν ὅντινα ἴστε
μετὰ τὴν ἐμὴν συνουσίαν – λέγω δὲ οὐκ εἴ τις χρόνον τινὰ
εἰσέφρησεν εἰς τὸ διδασκαλεῖον ἡμιμανὴς καὶ ἐκάθητο χα-
σμώμενος ἐπὶ τοῦ ξύλου, ὃν οὐχ οἷόν τε ἦν ἐξελαύνειν κύνα
λυττῶντα καὶ ῥόπαλον ἐπηρμένον· οὗτος γὰρ οὐκ ἐμοὶ
ξυγγέγονε καὶ συνωμίλησεν, ἀλλὰ τῷ βάθρῳ τῷ ἐμῷ καὶ
τῷ δωματίῳ· οὓς δὲ ἐγὼ ἐγκρίνω τε καὶ περὶ πλείστου
ποιοῦμαι – ἔστιν ὅντινα ἴστε μετὰ τὴν ἐμὴν συνουσίαν δια-
φθαρέντα καὶ χείρω ἐξ ἀμείνονος γεγενημένον; καὶ πρόσθεν
μὲν ἐπιεικῆ καὶ πρᾶον δοκοῦντα, νῦν δὲ τύφου μεστὸν
καὶ ἀποπληξίας; καὶ πάλαι μὲν τοὺς πολλοὺς αὐτὸν
ἀποδεχομένους, νῦν δὲ δυσχεραίνοντάς τε καὶ ναυτιῶντας;
ἠκούσατε δὲ αὖ τινος τῶν ἐμῶν ἐπιτηδείων ὑψηλολογου
Θεμίστιος Σοφιστής Harduin pa. 294, sec. b, line 5
παραβαλλόμενοι πρὸς ἀλλήλους ὅστις ἄμεινον ἀποδοίη τὸ

ἔργον ἐφ' ὃ θητεύουσιν. εἰ τοιοῦτον ἐγὼ χορόν τε καὶ χορη-
γὸν συνεστησάμην, πάνυ ἂν εἴην σοφιστὴς καὶ οὐδέν τι
μεῖον ἢ Πρωταγόρας ἀποχρώμενος Καλλίᾳ τῷ λακκοπλού-
τῳ. ἀλλ' οὐδεὶς οὕτως εὐδόκιμος τῶν ἐμῶν μαθητῶν οὐδὲ
ὑπερβάλλων σιναμωρίᾳ, ἀλλὰ προσέρχονται μέν μοι καὶ
ἀγαπῶσι, μισθὸν δὲ οὔτε εἰσφέρουσιν οὔτε ἀποφέρονται.
Τῷ οὖν αὐτὸς θηρεύω τε καὶ προσάγομαι; καὶ τίς ἡ
ἐπῳδὴ καὶ ἡ μαγγανεία, δι' ἣν πολλοὶ ἀπολιπόντες καὶ τὴν
ἀρχαίαν Ἑλλάδα καὶ τὴν πρόσοικον Ἰωνίαν, ἐν αἷς ἀμφοτέ-
ραις διδασκαλεῖα μέγιστα φιλοσοφίας, ἔπειτα εἰς τὴν πόλιν
ἡμῖν συμφοιτῶσι, καὶ οὐδὲν αὐτοὺς ἀποκωλύει ἐξ ὧν ἡ
πόλις μεγάλη τέ ἐστι καὶ εὐδαίμων, καὶ οὐχ ἡδοναὶ ἐκ-
κεχυμέναι, οὐ πανηγύρεων θόρυβος, οὐ σχολῆς σπάνις καὶ
ἡσυχίας, οὐκ αὐτοὶ οὗτοι οἱ ὀξὺ βλέποντες συκοφάνται καὶ
τὰς αἰχμὰς τῷ χρῷ ἐπισείοντες; ὀκνῶ μὲν εἰπεῖν, ὦ ἄνδρες,
μὴ καὶ ἀτεχνῶς δόξαιμι καλλωπίζεσθαι· συνελαύνουσι δὲ
οἱ κατήγοροι τὰς ἀληθινάς με ἐπαγωγάς, αἷς χρῶμαι ἐπὶ
τοὺς νέους, εἰς τὸ θέατρον ἐξενεγκεῖν ἀντὶ τῶν ψευδῶν
1458
καὶ πεπλασμένων. καίτοι αἰσθάνεσθε αὐτῶν ἱκανῶς καὶ

οὐ σφόδρα ἀτήρητοι ὑμῖν εἰσιν·
Θεμίστιος Ὑπὲρ τοῦ λέγειν ἢ πῶς τῷ φιλοσόφῳ λεκτέον

Harduin pa. 328, sec. a, line 4
ἐγγὺς ἡμῶν καὶ χαμαίζηλα καὶ ἐν ποσί, βροντῶν τε πέρι

καὶ ἀστραπῶν καὶ πνευμάτων καὶ ὑετῶν, οὐδὲ τί ὑπομέ-
νουσα ἡ χιὼν λευκὴ οὕτως ἐστὶ καίτοι ἐξ ὕδατος πεπηγυῖα,
οὐδὲ τί παθοῦσα ἡ χάλαζα τοῦ μὲν χειμῶνος οὐ καταπί-
πτει, θέρους δὲ τὰ πολλά, καίτοι ψυχρότητι ὑπερβάλλουσα·
μηδὲ ὑπὲρ τῆς ἴριδος ἡμᾶς διδάσκειν πότερον ἴνδαλμά
ἐστι καὶ δόκησις τῶν ὀμμάτων, ἢ τὰ χρώματα αὐτῆς ἀλη-
θινὰ καὶ ἡ ποικιλία, μηδὲ ὑπὲρ τῆς θαλάσσης, καθότι
ἁλμυρὰ ὑπὸ τῶν ποταμῶν ποιουμένη, μηδὲ ὑπὲρ τῆς γῆς
αὐτῆς, ὅπως βρίθει τε εἰς τὸ κάτω καὶ ἵδρυται ἐν μετεώρῳ.
ἀλλὰ ταῦτα ἀποκείσθω σοι πάντα ἐν τῷ διδασκαλείῳ
πρὸς τοὺς συνήθεις ὁμιλητάς, ὡς ἡμεῖς ἀμαθέστεροι ἴσως
καὶ ἀφηλικέστεροι ἤδη τῆς ὑψηλοτέρας σοφίας.
Ὅπως δὲ γίνεται εἷς ἀνὴρ εὐδαίμων καὶ ὅπως ξύμπασα
οἰκία καὶ οἵοις πόλις χρωμένη ἐπιτηδεύμασιν εὖ ὀρθοῖτο
ἄν, διὰ τί οὐ δημοσίᾳ κηρύττεις καί, εἰ οἷόν τε, ἀναβᾶσα
ἐπὶ σκοπιὰν ὑψηλήν; ὅπου γὰρ ἂν λέγῃς, οἱ πολλοὶ ἡμῶν
ἀκροάσονται, ἧττον μὲν ὑβρισταὶ ἢ Θρασύμαχος, ἧττον
δὲ αὐθάδεις ἢ Πῶλος, ἧττον δὲ ἀναίσχυντοι ἢ Καλλικλῆς,
τυχὸν δὲ καὶ ἧττον μὲν ῥᾳδιουργοὶ ἢ Ἀλκιβιάδης, ἧττον δὲ
καὶ βίαιοι ἢ Κριτίας. ἀμαθὴς δὲ οὐδεὶς οὕτως ἐν τῷ δήμῳ
Θεμίστιος Περὶ τοῦ μὴ δεῖν τοῖς τόποις ἀλλὰ τοῖς ἀνδράσι προσέχειν
Harduin pa. 332, sec. b, line 5
αὐτοῖς, εἰ δὲ ἡ πόλις ἀρχαία καὶ παλαιῶν γέμουσα μυθο-

λογημάτων, τοῦτο ἐξετάζουσί τε καὶ μεταποιοῦνται; καίτοι
καθάπερ οὐδὲν κωλύει τὰ αὐτὰ ἐργάζεσθαι ὑποδήματα ἔν
τε ἀδόξῳ πόλει καὶ ἐν σεμνοτέρᾳ καὶ τὰ αὐτὰ γράμματα
γράφειν, οὕτως οὐδὲ τοὺς αὐτοὺς λόγους ἐκμελετᾶν. νῦν
δὲ τεκταίνεσθαι μὲν καὶ οἰκοδομεῖν καὶ ὑφαίνειν ἁπαντα-
χοῦ παραπλησίως ἐπιχειροῦσι, τοῖς λόγοις δὲ ἕν τι χωρίον
ἐξελόντες ἢ μίαν πόλιν τοὺς ἀλλαχοῦ τι λέγοντας διαβάλ-
λουσιν, ὥσπερ τοὺς ἐξορχουμένους τὰ μυστήρια ταῖν
θεαῖν. ὁρῶ δὲ ἔγωγε νεὼς μὲν τῷ Ἑρμῇ κατὰ πᾶσαν ὁμοίως
1459
χώραν τε καὶ πόλιν δειμαμένους, τὰ διδασκαλεῖα δὲ τῶν

λόγων οὐκ ἀξιοῦντας ὑπολαμβάνειν Ἑρμοῦ νεὼς ἀληθεστέ-
ρους. ἀλλ' εἰ μὲν χρυσοῦν ἢ ἀργυροῦν ἢ ἐλέφαντος τῷ θεῷ
τις ἐνταῦθα δημιουργήσειεν ἄγαλμα, προσκυνοῦσί τε αὐτὸ
καὶ σέβονται οὐδὲν ἧττον, τὰ δὲ ἐκ τῶν λόγων ἀγάλματα
τῆς ἐντεῦθεν τέχνης ὑπερορῶσί τε καὶ ἀτιμάζουσι.
Ταῦτα δὲ ἐπῆλθέ μοι πρὸς ὑμᾶς λέγειν οὐχ οὕτως ἀδο-
λεσχοῦντι μὰ Δία οὐδὲ εἰκῆ τι βουλομένῳ λέγειν καὶ κατὰ
πράγματος οὐδενός· οὐ γὰρ οὕτως εἰμὶ σοφὸς οὐδὲ εὔπο-
ρος ὡς οἱ μακάριοι σοφισταί· ἀλλ' ὅτι καὶ τὰ ἐνθάδε
Θεμίστιος Ἡ ἐπὶ τῷ λόγῳ διάλεξις Harduin pa. 342, sec. a, line 3
θάλασσα.
Οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Σωκράτους γενεᾶς εἰκότως ἄρα καὶ ἐν
δίκῃ ἀπεφθίκασί τε καὶ ἀπερρυήκασιν ἐν τῷ παρόντι. οὐ
γὰρ οἶδα ὅθεν φρίττουσί τε καὶ εὐλαβοῦνται τὰς ἀγοράς, ἐν
αἷς φησιν ὁ ποιητὴς ἀριπρεπέας τελέθειν τοὺς ἄνδρας, καὶ
οὐκ ἀνέχονται παρακύπτειν ἔξω τοῦ σκίμποδος καὶ τῆς
γωνίας· οὕτως ἐκλελησμένοι εἰσὶ τῶν προγόνων, ὅτι
ἐκεῖνοι ἐπὶ τῶν ἐργαστηρίων πρὸς τοὺς πολλοὺς δι-
ελέγοντο καὶ ἐν ταῖς στοαῖς καὶ ἐν τοῖς βαλανείοις καὶ ἐν
τοῖς θεάτροις. καὶ διὰ τοῦτο οὐ μόνους τοὺς εἰς τὸ διδα-
σκαλεῖον φοιτῶντας προσήγοντο καὶ ἐχειροῦντο, ἀλλὰ καὶ
τὸν σκυτοτόμον ἐξανίστων ἀπὸ τῶν σκυτῶν καὶ τὸν ὀβο-
λοστάτην ἀπὸ τῆς τραπέζης καὶ τὸν ἑταιροῦντα ἀπὸ τοῦ
οἰκήματος. ἐφοίτων δὲ ὑπὸ φιλανθρωπίας καὶ Ὀλυμπίαζε
καὶ Ἰσθμοῖ καὶ εἰς Αἴγιναν καὶ εἰς Ἐλευσῖνα καὶ ἐτέλουν
δὲ καὶ αὐτοὶ μετὰ τῶν θεῶν *** τοῖς πολλοῖς ἀνθρώ-
ποις. ἐξ οὗ δὲ ὥσπερ οἱ φῶρες καὶ λωποδύται φεύγουσι
τὰ μέσα *** τοῦ ὀργάνου οὐκ ἀπεικότως καὶ ἀπιστοῦν-
ται, εἰ μὴ καὶ τὴν γλῶτταν ἀπολλύουσιν ὑπὸ τῆς σοφίας.
Ἐγὼ δὲ ἐπιχειρῶ μέν, ὦ ἄνδρες, καὶ προθυμοῦμαι εἰς
τὴν τάξιν ἐπανάγειν αὐτοὺς τὴν ἀρχαίαν.
Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός ., Ἀθηναίων τῇ βουλῇ καὶ τῷ δήμῳ Sec. 3,

line 26
βάνει». Ταῦτα ἐθρύλλουν οἱ περὶ τὴν αὐλὴν τότε καὶ

τὸν μακαρίτην ἀδελφὸν ἐμὸν Γάλλον, τοῦτο νῦν πρῶτον
ἀκούοντα τὸ ὄνομα· κτείνας γὰρ αὐτὸν παρὰ τοὺς νόμους,
1460
οὐδὲ τῶν πατρῴων μεταλαχεῖν εἴασε τάφων οὐδὲ τῆς

εὐαγοῦς ἠξίωσε μνήμης. Ὅπερ οὖν ἔφην, ἔλεγον τοσαῦτα
καὶ δὴ καὶ ἔπειθον ἡμᾶς ὅτι τὰ μὲν ἀπατηθεὶς εἰργάσατο,
τὰ δὲ βίᾳ καὶ ταραχαῖς εἴξας ἀτάκτου καὶ ταραχώδους
στρατεύματος. Τοσαῦτα ἡμῖν ἐπῇδον ἐν ἀγρῷ τινι τῶν ἐν
Καππαδοκίᾳ κατακεκλεισμένοις, οὐδένα ἐῶντες προσελθεῖν,
τὸν μὲν ἀπὸ τραλ φυγῆς ἀνακαλεσάμενοι, ἐμὲ δὲ κομιδῇ
μειράκιον ἔτι τῶν διδασκαλείων ἀπαγαγόντες. Πῶς ἂν
ἐνταῦθα φράσαιμι περὶ τῶν ἓξ ἐνιαυτῶν οὓς ἐν ἀλλοτρίῳ
κτήματι διαγαγόντες, ὥσπερ οἱ παρὰ τοῖς Πέρσαις ἐν τοῖς
φρουρίοις τηρούμενοι, μηθενὸς ἡμῖν προσιόντος ξένου,
μηδὲ τῶν πάλαι γνωρίμων ἐπιτρεπομένου τινὸς ὡς ἡμᾶς
φοιτᾶν, διεζῶμεν ἀποκεκλεισμένοι παντὸς μὲν μαθήματος
σπουδαίου, πάσης δὲ ἐλευθέρας ἐντεύξεως, ἐν ταῖς λαμ-
πραῖς οἰκετείαις τρεφόμενοι καὶ τοῖς ἡμῶν αὐτῶν δούλοις
ὥσπερ ἑταίροις συγγυμναζόμενοι; προσῄει γὰρ οὐθεὶς οὐδὲ
ἐπετρέπετο τῶν ἡλικιωτῶν.
Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός ., Εἰς τοὺς ἀπαιδεύτους κύνας

Sec. 18, line 18
καθέσθω, γευέσθω δὲ τρυφῆς μηδὲ ἄκρῳ, φασί, τῷ δακ-

τύλῳ, ἕως αὐτὴν παντελῶς πατήσει· τότε ἤδη καὶ τῶν
τοιούτων, ἂν προσπίπτῃ, θιγεῖν οὐδὲν κωλύει. Ἐπεὶ καὶ
τῶν ταύρων ἀκούω τοὺς ἀσθενεστέρους ἐξίστασθαι τῆς
ἀγέλης καὶ καθ' ἑαυτοὺς νεμομένους ἀγείρειν τὴν ἰσχὺν ἐν
μέρει καὶ κατ' ὀλίγον, εἶθ' οὕτως ἐπιέναι καὶ προκα-
λεῖσθαι καὶ τῆς ἀγέλης ἀμφισβητεῖν τοῖς προκατέχουσιν,
ὡς μᾶλλον ἀξιώτερον προΐστασθαι. Ὅστις οὖν κυνίζειν
ἐθέλει μήτε τὸν τρίβωνα μήτε τὴν πήραν μήτε τὴν βακ-
τηρίαν καὶ τὴν κόμην ἀγαπάτω μόνον, ἵν' ὥσπερ ἐν κώμῃ
βαδίζῃ κουρείων καὶ διδασκαλείων ἐνδεεῖ ἄκαρτος καὶ
ἀγράμματος, ἀλλὰ τὸν λόγον ἀντὶ τοῦ σκήπτρου καὶ τὴν
ἔνστασιν ἀντὶ τῆς πήρας τῆς κυνικῆς ὑπολαμβανέτω φιλο-
σοφίας γνωρίσματα. Παρρησίᾳ δὲ χρηστέον αὐτῷ πρῶτον
ὁπόσου πέφυκεν ἄξιος ἐπιδειξαμένῳ, ὥσπερ οἶμαι Κράτης
καὶ Διογένης, οἳ πᾶσαν μὲν ἀπειλὴν τύχης καὶ εἴτε παιδιὰν
εἴτε παροινίαν χρὴ φάναι τοσοῦτον ἀπέσχον τοῦ δυσκόλως
ἐνεγκεῖν, ὥστε ἁλοὺς μὲν ὑπὸ τῶν καταποντιστῶν ὁ Διο-
γένης ἔπαιζεν, ὁ Κράτης δὲ ἐδημοσίευε τὴν οὐσίαν, εἶτα
1461
[εἰς] τὸ σῶμα βλαβεὶς ἔσκωπτεν ἑαυτὸν εἰς τὴν χωλό-

τητα τοῦ σκέλους καὶ τὸ κυρτὸν τῶν ὤμων·
Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός ., Epistulae Epistle 111, line 69
παραινοῦντι καὶ μικρά, ὑμᾶς αὐτοὺς ἐπαναγάγετε πρὸς

τὴν ἀλήθειαν· οὐχ ἁμαρτήσεσθε τῆς ὀρθῆς ὁδοῦ πειθόμενοι
τῷ πορευθέντι κἀκείνην τὴν ὁδὸν ἄχρις ἐνιαυτῶν εἴκοσι,
καὶ ταύτην ἰδοὺ σὺν θεοῖς πορευομένῳ δωδέκατον ἔτος.
Εἰ μὲν οὖν φίλοις ἡμῖν πείθεσθε, μειζόνως εὐφρανεῖτε·
τῇ δεισιδαιμονίᾳ δὲ καὶ κατηχήσει τῶν πανούργων ἀνθρώ-
πων ἐμμένειν εἴπερ ἐθέλοιτε, τὰ πρὸς ἀλλήλους ὁμονοεῖτε
καὶ τὸν Ἀθανάσιον μὴ ποθεῖτε. Πολλοὶ πάντως εἰσὶ τῶν
αὐτοῦ μαθητῶν δυνάμενοι τὰς ἀκοὰς ὑμῶν κνηστιώσας καὶ
δεομένας ἀσεβῶν ῥημάτων ἱκανῶς παραμυθήσασθαι. Ὤφελε
γὰρ Ἀθανασίῳ μόνῳ ἡ τοῦ δυσσεβοῦς αὐτοῦ διδασκαλείου
κατακεκλεῖσθαι μοχθηρία· νῦν δέ ἐστι πλῆθος ὑμῖν οὐκ
ἀγεννές, καὶ πρᾶγμά γε οὐδέν· ὃν γὰρ ἂν ἕλησθε τοῦ πλή-
θους, ὅσα γε εἰς τὴν τῶν γραφῶν διδασκαλίαν ἥκει, χείρων
οὐδὲν ἔσται τοῦ παρ' ὑμῶν ποθουμένου. Εἰ δὲ τῆς ἄλλης
ἐντρεχείας ἐρῶντες Ἀθανασίου (πανοῦργον γὰρ εἶναι τὸν
ἄνδρα πάλαι πυνθάνομαι) ταύτας ἐποιήσασθε τὰς δεήσεις,
ἴστε διὰ τοῦτο αὐτὸν ἀπεληλαμένον τῆς πόλεως· ἀνεπι-
τήδειος γὰρ φύσει προστατεύειν δήμου πολυπράγμων
ἀνήρ· εἰ δὲ μηδὲ ἀνήρ, ἀλλ' ἀνθρωπίσκος εὐτελής, καθάπερ
οὗτος ὁ μέγα οἰόμενος περὶ τῆς κεφαλῆς κινδυνεύειν,
Θεοφίλῳ ἀρχιεπισκόπῳ.
Βαθύ σε γῆρας καὶ λιπαρὸν περιμείνειεν, ἁγιώτατε

καὶ σοφώτατε· τά τε γὰρ ἄλλα τῷ βίῳ κέρδος ἂν
εἴης σωζόμενος, καὶ μεγίστη προσθήκη τῷ διδασκα-
λείῳ τοῦ Χριστοῦ γίνεται ὁ τῶν πανηγυρικῶν βιβλίων
ἀριθμὸς τοῖς ἐνιαυτοῖς συναυξανόμενος. ὡς ὅ γε τῆτες
καταπεμφθεὶς λόγος καὶ ἧσε τὰς πόλεις καὶ ὤνησε, τὸ
1462
μὲν τῷ μεγέθει τῶν νοημάτων, τὸ δὲ τῶν ὀνομάτων

τῇ χάριτι.
ἡμέραν ἢ τῆς κατ' ἔτος δαπάνης, εἶτα ἐν τοῖς ὑμετέροις

τοῦ χρόνου φείδομαι, ἀλαζών εἰμι, καὶ οὐκ ἀξιῶ
συγγινώσκεσθαι· εἰ δὲ ἀμελήσας τῶν οἴκοι πρότερον
τῇ κατὰ νοῦν ἐνεργείᾳ συνέταξα τὴν ζωήν, τί δεινὸν εἰ
τῶν ἴσων ὑμᾶς ἀξιῶ; ἀλλ' ἐπεὶ τούτοις ὑμᾶς οὐκ ἀρέ-
σκομεν, ὡς ὄντων ἑτέρων οἳ δύνανται κατὰ ταὐτὸν ἐν
ἀμφοῖν εὖ διαγίνεσθαι, ἔξεστι βουλεύσασθαι τὸ λῷον τῇ
τε πόλει καὶ ταῖς ἐκκλησίαις κἀμοί. οὐκ ἐξομοῦμαι τὴν
ἱερωσύνην· μήποτε δυνηθείη τοσοῦτον Ἀνδρόνικος.
ἀλλ' ὥσπερ οὐδὲ φιλόσοφος ἐγενόμην δημόσιος, οὐδὲ
θεατροκοπίαις ἐπεθέμην, οὐδὲ διδασκαλεῖον ἤνοιξα
(καὶ οὐδὲν ἧττον ἦν τε καὶ εἴην φιλόσοφος), οὕτως
οὐδ' ἱερεὺς δημόσιος εἶναι βούλομαι. οὐχ ἅπας ἅπαντα
δύναται. ἐγὼ συγγινόμενος ἐμαυτῷ καὶ διὰ νοῦ τῷ
θεῷ, καταβὰς ἀπὸ θεωρίας δύναμαι συνουσίας ποιεῖ-
σθαι οὐκ ἀχρήστους πρὸς ἕνα καὶ δύο· καὶ οὐδὲ τού-
τους ἀγελαίους, ἀλλ' οἵτινες εἶεν ἢ φύσεως λαχόντες
ἢ ἀγωγῆς εὐτυχήσαντες, ὥστε νοῦν τεθαυμακέναι πρὸ
σώματος. ἀλλὰ καὶ διὰ πολλοῦ πραγμάτων ἁπτόμενος
Συνέσιος Aegyptii sive de providentia Cha. 1, sec. 12, line 30
ἐστὶ καὶ ὅση τῆς γλώττης. καὶ γὰρ τοὺς ἐν τῷ τοιῷδε

διαφέροντας οὐκέτ' ἦν ἀγελαίους ὁρᾶν, ἀλλὰ λαμπροὺς ταῖς
παρὰ βασιλέως τιμαῖς, τέχνην παρεχομένους ὑπηρέτιν
φρονήσεως, ὅτι νοῦς πρόεισι λέξεσιν ἀμπεχόμενος· τὸ δὲ
εὖ τε καὶ χεῖρον ἐστάλθαι τὸν αὐτόν, ὥσπερ ἄνδρα, καὶ
εὐσχήμονα καὶ ἀσχήμονα δείκνυσιν. καὶ προπαιδείαν οὖν
Ὄσιρις ἠξίου τιμᾶν· παιδείαν γὰρ ἀρετῆς ᾤετο πηγὴν
εἶναι. εὐσέβειά γε μὴν τότε δὴ μάλιστα πάντων καιρῶν
Αἰγυπτίοις ἐπεχωρίασεν. ταῦτα μὲν ψυχῆς ἀγαθά, καὶ
εὐθηνοῦντο αὐτῶν ἐπὶ τῆς Ὀσίριδος βασιλείας Αἰγύπτιοι,
ὡς ἐοικέναι τὴν χώραν ἀρετῆς διδασκαλείῳ , τῶν παίδων
πρὸς ἕνα βλεπόντων τὸν ἡγεμόνα, καὶ δρώντων τε ἕν,
ὅ τι ὁρῷεν, καὶ λεγόντων ἕν, ὅ τι ἀκούοιεν. πλούτου δὲ
αὐτὸς μὲν ἠμέλει· ὅπως δὲ πᾶσι παρείη, τούτου τὴν ἅπασαν
ἐπιμέλειαν εἶχεν, ἀδωρότατός τε ὢν καὶ φιλοδωρότατος. καὶ
φόρους ἀνῆκε πόλεσι, καὶ ἀπορουμένοις ἐπέδωκε, καὶ τὸ
1463
πεπτωκὸς ἤγειρε, καὶ τὸ μέλλον ἰάσατο· τὴν μὲν εἰς μέγεθος

ἦρε, τὴν δὲ εἰς κάλλος ἤσκησε, τὴν δὲ οὐκ οὖσαν προσέ-
θηκε, τὴν δὲ ἐκλελειμμένην συνῴκισεν. ἀπολαύειν μὲν οὖν
ἀνάγκη καὶ τὸν καθ' ἕνα τῶν κοινῶν ἀγαθῶν· ὁ δὲ οὐκ
ἐπόνει καθιεὶς καὶ εἰς τὴν ὑπὲρ τοῦ δεῖνος φροντίδα,
Συνέσιος Ad Paeonium de dono astrolabii Sec. 2, line 15
ἐπιτηδεύμασι τούτοις συγγένειαν; Ἰταλία μὲν γὰρ πάλαι

τοὺς αὐτοὺς ἔχουσα Πυθαγόρου τε ἀκουστὰς καὶ τῶν
πόλεων ἁρμοστάς, Ἑλλὰς ἡ μεγάλη προσηγορεύετο, καὶ
μάλα ἐν δίκῃ, παρ' οἷς Χαρώνδας μὲν ἐνομοθέτει καὶ Ζάλευ-
κος, ἐστρατήγουν δὲ Ἀρχῦται τε καὶ Φιλόλαοι, ὁ δὲ
ἀστρονομικώτατος Τίμαιος ἐπολιάρχει τε καὶ ἐπρέσβευε καὶ
τἄλλα ἐπολιτεύετο, παρ' οὗ καὶ Πλάτων ἡμῖν περὶ κόσμου
φύσεως διαλέγεται. ταῦτ' ἄρα μέχρις ἐνάτης ἀπὸ Πυθαγόρου
γενεᾶς τὰ κοινὰ πιστευθέντες, εὐδαίμονα τὴν Ἰταλίαν
ἐτήρησαν· καὶ μὴν τὸ Ἐλεατικὸν τότε Ἀθήνῃσι διδασκα-
λεῖον λόγων τε ἅμα καὶ ὅπλων ὁμοτίμως ἐπεμελήθησαν.
Ζήνων τε γὰρ οὐδ' ἂν ἀριθμήσαις ῥᾳδίως ὅσας ἐξέκοψε
τυραννίδας, συνιστὰς ἐπ' αὐτὰς τὸ ὑγιαῖνον τῶν πόλεων,
καὶ Ξενοφῶν ἀπειρηκότας ὑπὸ τῶν συμφορῶν καὶ θανα-
τῶντας ἤδη τοὺς μυρίους παραλαβών, ἀπ' ἄκρας τῆς Περσῶν
ἐπικρατείας κατήγαγε νικῶντας ἅπαν τὸ ὑφιστάμενον. τί
δ' ἄν τις εἴποι τὸ Δίωνα ἐπὶ τὴν Διονυσίου μοναρχίαν
ἐλθεῖν, δουλωσαμένην μὲν τὰς Ἑλληνίδας ἐν Σικελίᾳ πόλεις,
οὐκ ἐλαχίστας δὲ ἐν αὐτῇ καὶ βαρβάρους, τὸ δὲ Καρχηδονίων
φρόνημα καθελοῦσαν, ἐπινεμομένην δὲ ἤδη τῆς Ἰταλίας
τὴν παραλίαν; ἀλλ' ἐπὶ ταύτην ξενολογήσας ὁ Πλάτωνος
Συνέσιος Calvitii encomium Sec. 23, line 17
ὑπὲρ τοῦ λόγου χάριν εἰδέναι, καὶ ὅστις ἀδίκοις ὀφθαλμοῖς

ὁρᾷ τὴν τοῦ γείτονος, ὧν ἑκάστου τὴν κεφαλὴν ὥσπερ
μύρῳ τῷ λόγῳ κατήντλησε. ζηλοῦσθαι γὰρ ἀνάγκη τὸ
δημοσίᾳ τιμώμενον, ὅταν μάλιστα τύχῃ δόξαν ἔχων ὁ τοὺς
ἐπαίνους διατιθέμενος. οὗτος μὲν οὖν κἂν αὐξήσειεν ἡμῖν
ἐν τῇ πόλει τὸν τῶν ἐξωλεστάτων κατάλογον. φαλάκρα
δὲ ἄρα ποῖα ἄττα γένη τούτοις ἀντιπαρέχεται; τίνας ἡμεῖς
ἄνδρας ἀντὶ μοιχῶν ἐπῃνέσαμεν; ἀφ' ὧν εἰσιν ἐν μὲν τοῖς
τεμένεσι τῶν θεῶν ἱερεῖς καὶ προφῆται καὶ ζάκοροι· ἐν δὲ
τοῖς διδασκαλείοις διδάσκαλοι καὶ παιδαγωγοί· στρατιω-
1464
τικῶν δὲ ταγμάτων ἐν ὑγιαίνουσι πράγμασιν οἱ στρατηγοί

τε καὶ οἱ ταξίαρχοι· ἁπανταχοῦ δὲ οἱ πλείω νοῦν ἔχειν
ὑπὸ τῶν πολλῶν ἀξιούμενοι. οἶμαι δὲ ἐγὼ καὶ τὸν ἀοιδόν,
ὃν Ἀγαμέμνων τῇ Κλυταιμνήστρᾳ μελεδωνὸν ἀπολέλοιπεν,
τοῦ καθ' ἡμᾶς εἶναι γένους· κομήτῃ γὰρ οὐκ ἄν ποτε γύ-
ναιον ἐκ διαβεβλημένης οἰκίας ἐπίστευσε. μέγα δὲ καὶ οἱ
ζωγράφοι παρέχονται τῷ λόγῳ τεκμήριον, ὅταν μὴ πρὸς
ἀρχέτυπον γράφωσιν, ἀλλ' ἐπ' αὐτοῖς τις προσποιήσηται
μορφὴν ἐξευρεῖν, ἐπιτηδεύματι πρέπουσαν· τούτοις γὰρ ἂν
μήν τις ἐκδῷ μοιχὸν ἢ κίναιδον ἐν πίνακι γράψαι, κομή
Γρηγόριος Νύσσης Contra Eunomium Book 1, cha. 1, sec. 81, line 2
ἀλλ' οὗ χάριν ἐπεμνήσθην τῶν εἰρημένων, πρὸς τοῦτο καὶ

μεταβήσομαι.
Τίς ἐκεῖνος ὁ ἀνώνυμος χῶρος ἐν ᾧ ὁ περὶ τῶν δογ-
μάτων ἐξετάζεται λόγος; τίς ὁ καιρὸς ὁ τοὺς ἀρί-
στους ἐπὶ τὸν ἀγῶνα καλῶν; τίνες οἱ ἄνθρωποι
οἱ διὰ γῆς καὶ θαλάττης πρὸς τὴν κοινωνίαν
τῶν πόνων ἑαυτοὺς κατεπείξαντες; τίνα λέγει κός-
μον ἐπὶ τοῖς ἐκβησομένοις μετέωρον, ἀναμέ-
νοντα τῆς ψήφου τὴν κρίσιν; ἢ τίς ὁ διατιθεὶς
τοὺς ἀγῶνας; ἢ ταῦτα μὲν ἐάσθω κατὰ τὴν τῶν παίδων
ἐν τοῖς διδασκαλείοις συνήθειαν τοῖς τοιούτοις παρευρέ-
μασιν ὄγκον τινὰ καὶ μέγεθος ἐπιμηχανᾶσθαι τῷ λόγῳ,
ἐκεῖνο δὲ μόνον εἰπάτω, τίς ὁ ἄμαχος ἐκεῖνος ἀγωνι-
στὴς ᾧ συμπλακῆναί φησι δειλιᾶσαι τὸν διδάσκαλον
ἡμῶν. εἰ μὲν γὰρ καὶ τοῦτο συμπέπλασται, νικάτω πάλιν καὶ
τὸ πλέον ἐχέτω τῆς ματαιότητος, ἡμεῖς δὲ σιγήσομεν· ἐν
γὰρ τῷ σκιαμαχεῖν ἐπ' οὐδενὶ χρησίμῳ ἡ ἀληθής ἐστι νίκη
τὸ τῆς τοιαύτης νίκης ἑκουσίως ὑφίεσθαι· εἰ δὲ περὶ τῶν
ἐν Κωνσταντινουπόλει γεγονότων φησὶ κἀκεῖνο τὸ συνέδριον
λέγει καὶ ταῖς ἐκεῖ τραγῳδίαις ἐμφλεγμαίνει τῷ λόγῳ καὶ
τὸν μέγαν καὶ δυσανταγώνιστον ἀθλητὴν ἑαυτὸν ὀνομάζει, δε
Γρηγόριος Νύσσης Contra Eunomium

σεως ὄνομα κοινοποιῆσαι τῷ κτισθέντι καὶ τῷ ποιήσαντι·

1465
εἰ δὲ πάντων ἀσύμβατά τε καὶ ἀκοινώνητα τὰ ἐπιθεω-

ρούμενα τῇ κτιστῇ τε καὶ τῇ ἀκτίστῳ φύσει διὰ τῶν ὀνο-
μάτων γνωρίσματα, πῶς οὐ φανερὰ πᾶσίν ἐστιν ἡ συκο-
φαντία τοῦ τολμῶντος ἐφαρμόσαι τὸ τῆς δουλείας ὄνομα
τῷ δεσπόζοντι, καθώς φησιν ὁ προφήτης, ἐν τῇ δυναστείᾳ
αὐτοῦ τοῦ αἰῶνος, καὶ τὸν ἐν πᾶσι πρωτεύοντα, καθὼς ὁ
ἀπόστολος λέγει, διὰ τοῦ κατὰ τὴν κτίσιν ὀνόματός τε καὶ
νοήματος εἰς ὁμότιμον ἄγειν τάξιν τῇ δουλευούσῃ φύσει;
πᾶσαν γὰρ τὴν κτίσιν δουλεύειν ὁ μέγας ἀπεφήνατο Παῦ-
λος, ὁ ἐν τοῖς ἄνω τῶν οὐρανῶν διδασκαλείοις παιδευθεὶς
τὴν ἀπόρρητον γνῶσιν, ἐκεῖ ταῦτα μαθὼν ὅπου ἀργεῖ πᾶσα
φωνὴ σημαντικὴ διὰ λόγου προφερομένη, ἀλλὰ ῥῆμα γίνεται
διδασκαλίας ἡ ἀνεκφώνητος ἔννοια, τὰ ὑπὲρ λόγον τὴν
κεκαθαρμένην καρδίαν διὰ τῆς ἀλαλήτου τῶν νοημάτων
ἐλλάμψεως ἐκδιδάσκουσα. εἰ οὖν ταῦτα μὲν ὁ Παῦλος βοᾷ,
ὅτι ἡ κτίσις δουλεύει, ὁ δὲ μονογενὴς θεὸς ἀληθῶς ἐστι
κύριος καὶ θεὸς ἐπὶ πάντων, Ἰωάννης δὲ τὸ πᾶσαν δι'
αὐτοῦ τῶν γεγονότων εἶναι τὴν κτίσιν μαρτύρεται, πῶς ἔτι
ὁ καὶ ὁπωσοῦν ἐν Χριστιανοῖς ἀριθμούμενος ἀνέξεται διὰ
τῆς ἀσυστάτου ταύτης καὶ ἀνακολούθου τεχνολογίας ὁρῶν
Γρηγόριος Νύσσης Adversus eos qui castigationes aegre ferunt

Vol. 46, pa. 312, line 11
λέγει, ἀλλ' ἅπερ ἤκουσε· παντὶ δὲ τρόπῳ καὶ λόγῳ

καὶ ἔργῳ μιμεῖται τοῦ καθηγητοῦ τὴν παράδοσιν.
Ἂν δέ που καὶ ῥᾳθυμῆσαν ἀποτυμπανισθῇ τῷ σκύ-
τει, οὐ θρασύνεται τῇ πληγῇ, οὐδὲ τὰς δέλτους τῷ
διδασκάλῳ περιῤῥῆξαν ἀποφοιτᾷ· ἀλλ' ἐπ' ὀλίγον τῇ
ἀλγηδόνι πικρὸν ἐπιστάξαν τὸ δάκρυον, ἔχεται τῶν
μαθημάτων, καὶ συντονώτερον περὶ τὴν μελέτην, ἀλλ'
οὐκ ἀμελέστερον γίνεται. Ἄλλοτε πάλιν ὀλιγωρήσας
ὡς νέος, κελεύεται μένειν ἀπόσιτος, καὶ τῷ λιμῷ τὴν
ῥᾳθυμίαν καταδικάζεται. Παραμένει δὲ τῷ διδασκα-
λείῳ καὶ μόνος, τῶν ἄλλων παίδων ἀναχωρησάντων
ἐπ' ἄριστον, τηρῶν τὸ πρόσταγμα σὺν εὐλαβείᾳ
πολλῇ. Ὁ Χριστιανὸς δὲ οὐχ οὕτως, ὁ ἀκούσας,
»Ἂν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ
μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν·» ἀλλ'
ὅταν αὐστηρότερον ἴδῃ τὸν ἱερέα σχήματι καὶ φωνῇ
διορθούμενον τὸ πλημμέλημα, προφανῶς ἀντιλέγει,
1466
καὶ ὑπ' ὀδόντα γογγύζει, καὶ περινοστῶν τὴν ἀγορὰν

καὶ τὰ ἄμφοδα λοιδορεῖται. Κἂν τῆς ἐκκλησίας ἀπο-
κλεισθῇ, καταφρονεῖ τῆς εὐχῆς, ἀπροσποιήτως τοῦ
λαοῦ καὶ τῶν μυστηρίων ἀποτεμνόμενος· ἢ τυχὸν
Ευσέβιος Προπαρασκευή Ευαγγελίων. Book 4, cha. 4, sec. 1, line 15
μὴ τὸν ἀληθῆ θεὸν ἐπεγνωκότες, ἀλλ' ἤτοι τὰ μὴ ὄντα ὡς ὄντα

δοξάζοντες
ἢ ὑπό τινων μοχθηρῶν καὶ θεομάχων πνευμάτων δαιμόνων τε πονηρῶν
καὶ ἀκαθάρτων τυφλῶν δίκην ὧδε κἀκεῖσε περιηγμένοι καὶ βυθῷ κακίας
πρὸς αὐτῶν καθειλκυσμένοι (καὶ τί γὰρ ἄλλ' ἢ δαιμονῶντες;), πῶς οὐ
μειζόνως ἂν ὀφθείη τὸ μέγα τῆς εὐαγγελικῆς οἰκονομίας μυστήριον
πάντας
πανταχόθεν ἐκ τῆς πατροπαραδότου πλάνης τῆς τῶν δαιμόνων καταδυνα-
στείας διὰ τῆς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν φωνῆς ἀνακεκλημένον καὶ τοὺς μέχρις
ἐσχατιῶν γῆς οἰκοῦντας ἀνθρώπους τῆς ἐξ αἰῶνος κατασχούσης τὸν
πάντα
βίον ἀπάτης λελυτρωμένον, ὥστε ἐξ ἐκείνου καὶ εἰς δεῦρο λελύσθαι μὲν
καὶ
καθῃρῆσθαι αὐτοῖς ναοῖς καὶ ξοάνοις τὰ πεπαλαιωμένα τῆς τῶν ἐθνῶν
ἁπάντων πλάνης ἱδρύματα, ἱερὰ δὲ ὄντως σεμνὰ καὶ εὐσεβείας
διδασκαλεῖα τῷ
παμβασιλεῖ καὶ δημιουργῷ τῶν ὅλων ἐν μέσαις πόλεσί τε καὶ κώμαις
δυνάμει
καὶ ἀρετῇ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἀνὰ τὸν σύμπαντα κόσμον ἀνεγηγέρθαι
θυσίας
τε τὰς θεοπρεπεῖς εὐχαῖς ὁσίων διαθέσει κεκαθαρμένῃ κακίας ἁπάσης ἔν
τε
ἀπαθείᾳ ψυχῆς καὶ πάσης ἀρετῆς ἀναλήψει κατὰ τὰ θεῖα καὶ σωτηριώδη
παιδεύματα ἐξ ἁπάντων ὁσημέραι διηνεκῶς τῶν ἐθνῶν ἐπιτελεῖσθαι, τὰς
δὴ καὶ μόνας ἀρεστὰς οὔσας καὶ προσηνεῖς θυσίας τῷ ἐπὶ πάντων θεῷ.
τού-
των δὲ οὕτως ἐχόντων πῶς οὐκ ἂν εἴημεν δεδειχότες ἐν ταὐτῷ καὶ ὅτι
μετὰ σώφρονος λογισμοῦ, οὐχὶ δὲ ἀλογίᾳ ἑαυτοὺς ἐπιδόντες ἀποστάται
8εἴθε ὤφελες τὰ μὲν τοιαῦτα πάντα ἀγνοεῖν, ἐκεῖνο δὲ εἰδέναι, ὅτι ἡ

πυκτικὴ
τῆς λακτικῆς οὐδὲν διαφέρει, ἵν' ἢ καὶ τοὺς ὄνους ἀπηθανάτους ἢ μηδὲ
Κλεο-
1467
μήδην πύκτην Ἀστυπαλαιέα, λέγων οὕτως·

ὕστατος ἡρώων Κλεομήδης Ἀστυπαλαιεύς,
ὃν θυσίαις τιμᾶσθ' ὡς οὐκέτι θνητὸν ἐόντα.
διὰ τί γάρ, ὦ πάτριε τῶν Ἑλλήνων ἐξηγητά, ὥς σε καλεῖ Πλάτων,
ἐθέω-
σας τὸν ἄνδρα τοῦτον; ἢ ὅτι Ὀλυμπίασι πληγῇ μιᾷ πατάξας τὸν
ἀνταγωνιστὴν
ἀνέῳξέ τε τὴν πλευρὰν αὐτοῦ καὶ ἐμβαλὼν τὴν χεῖρα ἐλάβετο τοῦ
πνεύμονος
(Ἄπολλον, ἀξιοθέου ἔργου!); ἢ οὐ μόνον, ἀλλὰ καὶ ὅτι προστιμηθεὶς
τεσσάρων ταλάντων ζημίαν ἐπὶ τούτῳ οὐχ ὑπέστη, ἀλλ' ὑπ' ἀχθηδόνος
καὶ
βαρυθυμίας ἐνήρεισε τὸν θυμὸν τοῖς ἐν τῷ διδασκαλείῳ παισίν, τὸν
κίονα
ὑφελκύσας, ὃς ἀνεῖχε τὴν στέγην; ἆρ', ὦ θεοποιέ, διὰ ταῦθ' ἡμῖν ὁ
Κλεομήδης
τιμητέος ἐστίν; ἢ κἀκεῖνο προσθήσεις, τὸ ἕτερον δεῖγμα τῆς ἐκείνου
ἀνδρεί-
ας ἅμα καὶ θεοφιλίας, ὅτι δὴ ἐμβὰς εἰς ἱερὸν κιβώτιον καὶ τὸ πῶμα
ἐπαγαγό-
μενος ἄληπτος ἐγένετο τοῖς διώκουσι, πειρωμένοις αὐτὸν ἐξελκύσαι; ὦ
Κλεό-
μηδες, ἆρα ἥρως οὐκέτι θνητός, οἷα τὰ μηχανήματα ὑπὲρ ἀθανασίας
ἐξεῦρες·
ᾔσθοντο γοῦν εὐθέως οἱ θεοὶ τῆς ἀγαθουργίας καὶ ἀνηρείψαντό σε,
ὥσπερ
οἱ τοῦ Ὁμήρου τὸν Γανυμήδην· ἀλλὰ τὸν μὲν ἐπὶ τῷ κάλλει, σὲ δὲ ἐπὶ τῇ
ἰσχύϊ
καὶ τῆς ἰσχύος τῇ χρήσει τῇ ἀγαθῇ. εἴθ' οὖν, ὡς ἔφην, ὦ μάντι, ἐάσας τὴν
ψάμμον καὶ τὴν ἅλμην ἀντ' αὐτῶν ἐξέμαθες ὁπόσου ἄξιόν ἐστιν ἡ
πυκτική,
ὅσα ἐκ τούτων γίνεται, ἃ δὴ περὶ φύσεως ἱστορίαν ὁ Πλάτων ὠνόμακεν,

εἰς
δὲ τὴν περὶ τούτων ἀμφοτέρων διάκρισίν τε καὶ εὕρεσιν τοῦ τρίτου
παραλαμ-
βανομένου· ὅτι μὲν Πλάτων πρῶτος καὶ μάλιστα συναγείρας εἰς ἓν πάντα
τὰ
τῆς φιλοσοφίας μέρη, τέως ἐσκεδασμένα καὶ διερριμμένα ὥσπερ τὰ τοῦ
Πεν-
θέως μέλη, καθάπερ εἶπέ τις, σῶμά τι καὶ ζῷον ὁλόκληρον ἀπέφηνε τὴν
1468
φιλο-
σοφίαν, δῆλα παντὶ λεγόμενα. οὔτε γὰρ οἱ περὶ Θαλῆν καὶ Ἀναξιμένην
καὶ Ἀναξαγόραν καὶ ὅσοι κατὰ ταὐτὸ γεγόνασι τούτοις, ἀγνοοῦνται περὶ
μόνην
τὴν ὑπὲρ τῆς φύσεως τῶν ὄντων σκέψιν διατρίψαντες· οὐ μὴν οὐδὲ
Πιττα-
κὸς καὶ Περίανδρος καὶ Σόλων καὶ Λυκοῦργος καὶ οἱ παραπλήσιοι
τούτοις
λανθάνουσί τινας τὴν αὑτῶν φιλοσοφίαν εἰς πολιτείαν καταθέντες·
Ζήνων
δὲ καὶ πᾶν τὸ Ἐλεατικὸν τοῦτο διδασκαλεῖον καὶ αὐτὸ γνώριμον ἐπὶ τῇ
τέχνῃ
τῶν λόγων μάλιστα σπουδάσαν. τούτοις δὲ ἐπιγενόμενος Πλάτων, ἀνὴρ
ἐκ φύσεως ἀρτιτελὴς καὶ πολὺ διενεγκών, οἷα κατάπεμπτος ὡς ἀληθῶς ἐκ
θεῶν, ἵν' ὁλόκληρος ὀφθῇ ἡ δι' αὐτοῦ φιλοσοφία, παρῆκέ τε οὐδὲν καὶ
ἕκαστα
ἠκρίβωσε, μήτε ἐλλείπων πρὸς τὸ ἀναγκαῖον μήτε πρὸς τὸ ἄχρηστον
ἐξενεχ-
θείς. ἐπεὶ τοίνυν πάντων ἔφαμεν μετεῖναι τῷ Πλατωνικῷ καὶ φυσιολο-
γοῦντι καὶ περὶ ἠθῶν λέγοντι καὶ διαλεγομένῳ, φέρε καθ' ἕκαστον
ἐπισκεψώ-μεθα.”
Καὶ πῶς;” Καὶ μετ' ὀλίγα·

“Ὅτι δὲ ἐπαινέτην ἢ ψέκτην κοινωνίας ἡστινοσοῦν, ᾗ πέφυκέ τε
εἶναι
ἄρχων μετ' ἐκείνου τε ὠφέλιμός ἐστιν, ὁ δὲ μήτε ἑωρακὼς εἴη ποτὲ
ὀρθῶς αὐτὴν
ἑαυτῇ κοινωνοῦσαν μετ' ἄρχοντος, ἀεὶ δὲ ἄναρχον ἢ μετὰ κακῶν
ἀρχόντων
ξυνοῦσαν· οἰόμεθα δή ποτε τοὺς τοιούτους θεωροὺς τῶν τοιούτων
κοινωνιῶν
χρηστόν τι ψέξειν ἢ ἐπαινεῖσθαι;
Πῶς δ' ἄν;”
Οὐ δὴ χρὴ καὶ παρ' ἡμῖν εἴ τινες φαίνοιντο δίχα προστάτου καὶ ἄρχον-
τος ἢ μετὰ κακῶν ἀρχόντων δρῶντες κακά, ψέγειν τὸ πᾶν ἡμῶν
διδασκαλεῖον, μᾶλλον δὲ ἀπὸ τῶν ὀρθῶς μετιόντων τὸ θεοσεβὲς
πολίτευμα θαυμάζειν.
1469
Ευσέβιος Εκκλησιαστική ιστορία. Book 5, cha. 10, sec. 4, line 3
ὧν εἷς γενόμενος καὶ ὁ Πάνταινος,

καὶ εἰς Ἰνδοὺς ἐλθεῖν λέγεται, ἔνθα λόγος εὑρεῖν αὐτὸν
προφθάσαν τὴν αὐτοῦ παρουσίαν τὸ κατὰ Ματθαῖον
εὐαγγέλιον παρά τισιν αὐτόθι τὸν Χριστὸν ἐπεγνωκόσιν,
οἷς Βαρθολομαῖον τῶν ἀποστόλων ἕνα κηρῦξαι αὐτοῖς τε
Ἑβραίων γράμμασι τὴν τοῦ Ματθαίου καταλεῖψαι γραφήν,
ἣν καὶ σῴζεσθαι εἰς τὸν δηλούμενον χρόνον.
ὅ γε μὴν
Πάνταινος ἐπὶ πολλοῖς κατορθώμασι τοῦ κατ' Ἀλεξάνδρειαν
τελευτῶν ἡγεῖται διδασκαλείου, ζώσῃ φωνῇ καὶ διὰ συγγραμ-
μάτων τοὺς τῶν θείων δογμάτων θησαυροὺς ὑπομνηματιζό-
μενος.
Κατὰ τοῦτον ταῖς θείαις γραφαῖς συνασκούμενος
ἐπ' Ἀλεξανδρείας ἐγνωρίζετο Κλήμης, ὁμώνυμος τῷ πάλαι
τῆς Ῥωμαίων ἐκκλησίας ἡγησαμένῳ φοιτητῇ τῶν
ἀποστόλων·
ὃς δὴ καὶ ὀνομαστὶ ἐν αἷς συνέταξεν
Ὑποτυπώσεσιν ὡς ἂν διδασκάλου τοῦ Πανταίνου μέμνηται,
τοῦτόν τε αὐτὸν καὶ τῶν Στρωματέων ἐν πρώτῳ συγγράμματι
αἰνίττεσθαί μοι δοκεῖ, ὅτε τοὺς ἐμφανεστέρους ἧς κατείληφεν
Ευσέβιος Εκκλησιαστική ιστορία. Book 9, cha. 7, sec. 1, line 4
ἔνθα τηνικαῦτα βασιλεὺς διατρίβων ἐτύγχανεν, παρασχών τε

ἐπὶ τοῦ ἄρχοντος τὴν ὑπὲρ ἧς προΐστατο διδασκαλίας
ἀπολογίαν, δεσμωτηρίῳ παραδοθεὶς κτίννυται.
τοσαῦτα δῆτα ἐν βραχεῖ τῷ μισοκάλῳ Μαξιμίνῳ καθ' ἡμῶν συνες-
κεύαστο, ὡς τοῦ προτέρου δοκεῖν πολλῷ χαλεπώτερον
τοῦτον ἡμῖν ἐπεγηγέρθαι διωγμόν.
Ἀνὰ μέσας γέ τοι τὰς πόλεις, ὃ μηδὲ ἄλλοτέ ποτε,
ψηφίσματα πόλεων καθ' ἡμῶν καὶ βασιλικῶν πρὸς ταῦτα
διατάξεων ἀντιγραφαὶ στήλαις ἐντετυπωμένα χαλκαῖς ἀνωρ-
θοῦντο, οἵ τε παῖδες ἀνὰ τὰ διδασκαλεῖα Ἰησοῦν καὶ Πιλάτον
καὶ τὰ ἐφ' ὕβρει πλασθέντα ὑπομνήματα διὰ στόματος κατὰ
πᾶσαν ἔφερον ἡμέραν.
ἐνταῦθά μοι ἀναγκαῖον εἶναι
1470
φαίνεται αὐτὴν δὴ ταύτην τὴν ἐν στήλαις ἀνατεθεῖσαν τοῦ

Μαξιμίνου γραφὴν ἐντάξαι, ἵν' ὁμοῦ τῆς τε τοῦ ἀνδρὸς
θεομισείας ἡ ἀλαζὼν καὶ ὑπερήφανος αὐθάδεια φανερὰ
κατασταίη καὶ τῆς παρὰ πόδας αὐτὸν μετελθούσης ἱερᾶς
δίκης ἡ ἄϋπνος κατὰ τῶν ἀσεβῶν μισοπονηρία, πρὸς ἧς
ἐλαθεὶς οὐκ εἰς μακρὸν τἀναντία περὶ ἡμῶν ἐβουλεύσατό
τε καὶ δι' ἐγγράφων νόμων ἐδογμάτισεν.
Ευσέβιος Demonstratio evangelica Book 1, cha. 6, sec. 56, line 6
πυρί τε καὶ γῇ, καὶ τοῖς τοῦ παντὸς ἀψύχοις στοιχείοις τὴν σεβάσμιον
τιμὴν περιτιθέντες, τὸν ὕψιστον θεὸν τὸν οὐρανοῦ καὶ γῆς δημιουρ-
γόν, αὐτὸν δὴ τὸν τῶν προφητῶν κύριον, τὸν θεὸν Ἀβραὰμ καὶ τῶν
τούτου προπατόρων, μετὰ τὴν τοῦ σωτῆρος ἡμῶν παρουσίαν ἀνα-
καλοῦνται;
καὶ οἱ μικρῷ πρόσθεν μητρογαμίαις καὶ θυγατρομιξίαις,
ἀλληλοφθορίαις τε καὶ παντοίαις μιαιφονίαις ἐγκαλινδούμενοι, οἱ μηδέν
τι ἀνημέρων θηρίων τὸν τρόπον διαφέροντες, νυνὶ διὰ τῆς τοῦ σω-
τῆρος ἡμῶν ἐνθέου δυνάμεως μεταβληθέντες καὶ ὥσπερ ἐξ ἑτέρων
ἕτεροι γεγονότες, λόγους ἀρετῆς καὶ σωφροσύνης παιδεύματα συνιόντες
εἰς τὰ κοινὰ διδασκαλεῖα μανθάνουσιν; ὡς τὴν ἀνωτάτω φιλοσοφίαν,
τὴν μηδ' ἐμβλέπειν ἀκολάστοις ὀφθαλμοῖς μηδὲ μέχρι λόγων ἀδια-
φορεῖν μηδὲ τὰ κοινὰ καὶ τοῖς πᾶσι συνήθη διαπράττεσθαι παραι-
νοῦσαν, ἄνδρας οὐ μόνον ἀλλὰ καὶ γυναῖκας, πένητάς τε καὶ πλου-
σίους, λογίους τε καὶ ἰδιώτας, μέχρι καὶ παίδων καὶ ἀνδραπόδων, ἐν
ταῖς κατὰ πόλιν καὶ κατ' ἀγροὺς διατριβαῖς παιδεύεσθαι, μανθάνειν
τε ἀληθῆ τρόπον, καθ' ὃν τὸν ἐπὶ πάντων προσήκει θεὸν σέβειν καὶ
θεραπεύειν ἐν παντὶ τόπῳ κατὰ τὴν φήσασαν προφητείαν· «καὶ
προσκυνήσουσιν αὐτῷ ἕκαστος ἐκ τοῦ τόπου αὐτοῦ».
Προσκυνεῖ δῆτα οὖν πᾶς τῷ ἐπὶ πάντων θεῷ βάρβαρος καὶ
Theodosius Gramm., Περὶ γραμματικῆς [Sp.] (fort. auctore Theodoro

Prodromo) Pa. 71, line 1
νησίδιον. Ὅσα δὲ γίνονται ἀπὸ τῶν εἰς ΙΣ θηλυκῶν

διὰ τοῦ εως ποιοῦνται τὴν γενικὴν τὴν ΕΙ δίφθογγον
ἔχουσιν ἐπὶ τῆς προπαραληγούσης, οἷον θνῆσις θνή-
σεως θνησείδιον, δάμαλις δαμάλεως δαμαλείδιον,
κτῆσις κτήσεως κτησείδιον, τάξις τάξεως ταξείδιον,
λέξις λέξεως λεξείδιον.
1471
Τὰ διὰ τοῦ ιον ὑποκοριστικὰ εἴτε παροξύτονα

εἴτε προπαροξύτονα, διὰ τοῦ Ι γράφονται, οἷον βι-
βλίον, θηρίον, ἀκάτιον, γραμμάτιον, τὸ γράμμα,
γραμματεῖον δέ, ἐν ᾧ τὰ γράμματα γράφονται. Οὕτω
καὶ διδασκάλιον τὸ μάθημα, διδασκαλεῖον δέ, ἐν ᾧ
τὰ μαθήματα ἑρμηνεύονται· ἀνθρώπιον, ἀργύριον.
Τὰ εἰς ειον διὰ τῆς διφθόγγου γράφονται, οἷον
κυκλώπειον, φοινίκειον, κηρύκειον, ὁ μισθὸς τοῦ κή-
ρυκος, κηρύκιον δέ, ἡ ῥάβδος τοῦ Ἑρμοῦ ιον. Ἰστέον
δέ, ὅτι ὅτε μὲν ἡ τελευταία συλλαβὴ τῆς γενικῆς τοῦ
πρωτοτύπου ἀπὸ συμφώνου ἄρχεται, τότε ἡ παρα-
γωγὴ διὰ τοῦ ιδιον γίνεται, καὶ ἡ τρίτη συνεσταλμένη
τυγχάνει, οἷον γνώμη γνώμης γνωμίδιον, ψυχή ψυχῆς
ψυχίδιον, ξίφος ξίφους ξιφίδιον· ὅτε δὲ ἀπὸ φωνή-
εντος ἄρχεται, τότε διὰ τοῦ ειδιον γίνεται ἡ
Επιφάνιος Panarion (= Adversus haereses) Vol. 1, pa. 300, line 21
μητέρα. διόπερ ἀπειρώδινον αὐτῇ ἐπέθεντο ὄνομα, ὅτι ὠδίνων οὐ

πειρᾶται. δεινὴ δὲ καὶ φοβερὰ παρὰ πάντα τὰ ἑρπετὰ τυγχάνει,
ἐν ἑαυτῇ τὸν ἀφανισμὸν ἐξεργαζομένη καὶ διὰ στόματος τὴν αἰσχρό-
τητα ἀπολαμβάνουσα, ᾗ ἔοικεν αὕτη ἡ φρενοβλαβὴς αἵρεσις, ἧς τὴν
κεφαλὴν καὶ τὸ σῶμα καὶ τὰ ἐξ αὐτῆς γεγεννημένα ἐνταῦθα συν-
τρίψαντες τῷ ξύλῳ τῆς ζωῆς τὰς ἑτέρας διασκοπεῖν προέλθωμεν,
θεὸν ἀρωγὸν ἐπικαλούμενοι, ᾧ τιμὴ καὶ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων, ἀμήν.

Κατὰ Καρποκρασίων ζ, τῆς δὲ ἀκολουθίας κζ.
1. Καρποκρᾶς τις ἕτερος γίνεται, συστήσας ἑαυτῷ ἀθέμιτον δι-

δασκαλεῖον τῆς ψευδωνύμου αὐτοῦ γνώμης, χείρονας πάντων οὗτος
τοὺς τρόπους κεκτημένος. ἐκ πάντων γὰρ τούτων, Σίμωνός τε καὶ
Μενάνδρου, Σατορνίλου τε καὶ Βασιλείδου καὶ Νικολάου καὶ αὐτοῦ
τοῦ Καρποκρᾶ, ἔτι δὲ ἐκ προφάσεως Οὐαλεντίνου ἡ τῆς ψευδωνύ-
μου γνώσεως ἐφύη αἵρεσις, ἥτις Γνωστικοὺς τοὺς αὐτῆς ὠνόμασεν,
ἀφ' ἧς οἱ Γνωστικοὶ ἤδη μοι δεδήλωνται, κατάγνωστοι ὄντες τὸν
τρόπον.
Επιφάνιος Panarion (= Adversus haereses)

1472
Vol. 1, pa. 318, line 17
ἐγείρονται, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται» καὶ τό «φάγωμεν καὶ πίωμεν·

αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν» καὶ τό «μὴ πλανᾶσθε· φθείρουσιν
ἤθη χρηστὰ ὁμιλίαι κακαί». πάλιν δὲ τοῖς λέγουσι τὸν Χριστὸν
μηδέπω ἐγηγερμένον ὡσαύτως τὸν ἔλεγχον ἐπιφέρει λέγων «εἰ Χρι-
στὸς οὐκ ἐγήγερται, μάταιον τὸ κήρυγμα ἡμῶν, ματαία καὶ ἡ
πίστις ἡμῶν. εὑρισκόμεθα δὲ καὶ ψευδομάρτυρες τοῦ θεοῦ, ὅτι
ἐμαρτυρήσαμεν κατὰ τοῦ θεοῦ, ὅτι ἤγειρεν τὸν Χριστόν, εἴπερ
οὐκ ἤγειρεν»· * ὡς τῶν [μὲν] ἀποστόλων κηρυττόντων Χριστὸν μὲν
μηδέπω ἐγηγέρθαι, νεκροὺς δὲ μὴ ἐγείρεσθαι. ἐν ταύτῃ γὰρ τῇ
πατρίδι, φημὶ δὲ Ἀσίᾳ, ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ Γαλατίᾳ πάνυ ἤκμασε τὸ
τούτων διδασκαλεῖον, ἐν οἷς καί τι παραδόσεως πρᾶγμα ἦλθεν εἰς
ἡμᾶς, ὡς τινῶν μὲν παρ' αὐτοῖς προφθανόντων τελευτῆσαι ἄνευ
βαπτίσματος, ἄλλους δὲ ἀντ' αὐτῶν εἰς ὄνομα ἐκείνων βαπτίζεσθαι,
ὑπὲρ τοῦ μὴ ἐν τῇ ἀναστάσει ἀναστάντας αὐτοὺς δίκην δοῦναι τι-
μωρίας βάπτισμα μὴ εἰληφότας, γίνεσθαι δὲ ὑποχειρίους τῆς τοῦ
κοσμοποιοῦ ἐξουσίας. καὶ τούτου ἕνεκα ἡ παράδοσις ἡ ἐλθοῦσα εἰς
ἡμᾶς φησι τὸν αὐτὸν ἅγιον ἀπόστολον εἰρηκέναι «εἰ ὅλως νεκροὶ οὐκ
ἐγείρονται, τί καὶ βαπτίζονται ὑπὲρ αὐτῶν;» καλῶς δὲ ἄλλοι τὸ ῥη-
τὸν ἑρμηνεύοντές φασιν ὅτι οἱ μέλλοντες τελευτᾶν, ἐπὰν ὦσι κατη-
χούμενοι, ἐπὶ ταύτῃ τῇ ἐλπίδι πρὸ τῆς τελευτῆς λουτροῦ καταξιοῦνται,
δεικνύντες ὅτι ὁ τελευτήσας καὶ ἀναστήσεται καὶ διὰ τοῦτο ἐπιδέεται

Vol. 1, pa. 374, line 12
θαρραλεωτέρως ἐν τοῖς τοῦ πατρὸς αὐτοῦ δεῖν αὐτὸν εἶναι ἐδίδασκεν.

καὶ ὅτι δὲ ὁ Ἰωσὴφ οὐχὶ πατὴρ αὐτοῦ ἦν, ἀλλὰ ἐν τάξει πατρὸς
ὑπῆρχεν, ἄκουε τοῦ αὐτοῦ εὐαγγελιστοῦ λέγοντος, τοῦ γράψαντος
ἀπὸ προσώπου Μαρίας ὅτι «ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ σου ὀδυνώμενοι
ἐζητοῦμέν σε»· πάλιν πῶς γράφει λέγων «ἦν δὲ Ἰησοῦς ἀρχόμενος
εἶναι ὡς ἐτῶν τριάκοντα, ὢν υἱός, ὡς ἐνομίζετο, Ἰωσήφ». ἐν δὲ τῷ
εἰπεῖν «ὡς ἐνομίζετο» ἔδειξεν αὐτὸν μὴ εἶναι αὐτοῦ υἱόν, ἀλλὰ νομί-
ζεσθαι.
30. Ἐπιλείψει δέ μοι ὁ καιρὸς διηγουμένῳ εἰς παράστασιν ἀλη-
θείας καὶ εἰς ἔλεγχον τῆς ματαιοφροσύνης Ἐβίωνος καὶ τοῦ αὐτοῦ
παραπεποιημένου ματαιοφροσύνης διδασκαλείου. πόθεν γὰρ οὐ
σαφὲς ἂν εἴη ὅτι οὐ πατὴρ ἦν Ἰωσήφ, ἀλλ' ἐν τάξει πατρὸς ἐνο-
μίζετο; «ἰδού» φησίν «ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱόν»·
καὶ οὐκ εἶπεν «ἰδού, ἡ γυνή». καὶ πάλιν ἐν ἑτέρῳ τόπῳ λέγει
»καὶ τέξεται ἡ δάμαλις καὶ ἐροῦσιν, οὐ τέτοκεν». ἐπειδὴ γάρ τινες
τῶν Μανιχαίων καὶ Μαρκιωνιστῶν λέγουσιν αὐτὸν μὴ τετέχθαι, διὰ
1473
τοῦτο τό «τέξεται καὶ ἐροῦσιν, οὐ τέτοκεν»· ἐπειδὴ οὐ τέτοκεν ἡ

Μαρία ἐκ σπέρματος ἀνδρὸς καὶ οὗτοι μανέντες λέγουσι ψευδῶς ἐκ
σπέρματος ἀνδρὸς αὐτὴν γεγεννηκέναι. γεγέννηκεν οὖν ἡ δάμαλις ἐν
ἀληθείᾳ θεόν, ἄνθρωπον ἐν ἀληθείᾳ. καὶ ὅτι μὲν δάμαλις ἡ παρθέ-
νος καλεῖται καὶ τὸ ταύτης λείψανον καθαρισμὸς ἦν τῶν

Vol. 1, pa. 434, line 9
οὐκ ἐν τῷ ὑπὲρ τὸν κτιστὴν καὶ δημιουργὸν Μητέρα τούτου καὶ αὐτῶν
Ἐνθύμησιν Αἰῶνος πεπλανημένου παρεπινοεῖν καὶ εἰς τοσοῦτον ἥκειν
βλασφημίας· οὐδὲ ἐν τῷ τὸ ὑπὲρ ταύτην πάλιν Πλήρωμα τότε μὲν
τριάκοντα, νῦν δὲ ἀνήριθμον φῦλον Αἰώνων ἐπιψεύδεσθαι, καθὼς
λέγουσιν
οὗτοι οἱ ἀληθῶς ἔρημοι θείας συνέσεως διδάσκαλοι, τῆς οὔσης
ἐκκλησίας
πάσης μίαν καὶ τὴν αὐτὴν πίστιν ἐχούσης εἰς πάντα τὸν κόσμον, καθὼς
προέφαμεν.
32. 8Ἴδωμεν νῦν καὶ τὴν τούτων ἄστατον γνώμην, δύο που καὶ τριῶν
ὄντων πῶς περὶ τῶν αὐτῶν οὐ τὰ αὐτὰ λέγουσιν, ἀλλὰ τοῖς πράγμασιν
καὶ τοῖς ὀνόμασιν ἐναντία ἀποφαίνονται. ὁ μὲν γὰρ πρῶτος ἀπὸ τῆς
λεγομένης Γνωστικῆς αἱρέσεως τὰς ἀρχὰς εἰς ἴδιον χαρακτῆρα
διδασκαλείου
μεθαρμόσας Οὐαλεντῖνος οὕτως ἐξεφόρησεν, ὁρισάμενος εἶναι δυάδα
τινὰ
ἀνονόμαστον, ἧς τὸ μέν τι καλεῖσθαι Ἄρρητον, τὸ δὲ Σιγήν· ἔπειτα ἐκ
ταύτης τῆς δυάδος δευτέραν δυάδα προβεβλῆσθαι, ἧς τὸ μέν τι Πατέρα
ὀνομάζει, τὸ δὲ Ἀλήθειαν· ἐκ δὲ τῆς τετράδος ταύτης καρποφορεῖσθαι
Λόγον καὶ Ζωήν, Ἄνθρωπον καὶ Ἐκκλησίαν· εἶναί τε ταύτην Ὀγδοάδα
πρώτην. καὶ ἀπὸ μὲν τοῦ Λόγου καὶ τῆς Ζωῆς δέκα δυνάμεις λέγει προ-
βεβλῆσθαι, καθὼς προειρήκαμεν· ἀπὸ δὲ τοῦ Ἀνθρώπου καὶ τῆς Ἐκκλη-
σίας δώδεκα, ὧν μίαν ἀποστᾶσαν καὶ ὑστερήσασαν τὴν λοιπὴν
πραγματείαν

Vol. 2, pa. 94, line 1
τε καὶ σωτηριώδους διδασκαλίας τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ

τοῦ εἰπόντος «βλέπετε μὴ πλανηθῆτε· πολλοὶ γὰρ ἐλεύσονται ψευ-
δοπροφῆται» καὶ τοῦ ἀποστόλου τοῦ περὶ τῶν αὐτῶν ψευδοχρί-
1474
στων καὶ ψευδοδιδασκάλων καὶ ψευδαδέλφων φήσαντος καὶ ἡμᾶς

ἀσφαλισαμένου· ἐπὶ τὰς ἑξῆς τε κατὰ τὴν ἀκολουθίαν προβαίνων
τῶν ἄλλων ποιήσομαι τὴν ὑφήγησιν.

Κατὰ Μαρκιωνιστῶν κβ, τῆς δὲ ἀκολουθίας μβ.
1. Μαρκίων, ἀφ' οὗπερ οἱ Μαρκιωνισταί, ἐκ τούτου τοῦ προειρη-

μένου Κέρδωνος τὴν πρόφασιν εἰληφὼς καὶ αὐτὸς μέγας ὄφις προ-
ῆλθεν τῷ βίῳ, πολὺ δὲ πλῆθος ἐξαπατήσας ἔτι εἰς δεῦρο εἰς πολλοὺς
τρόπους προεστήσατο διδασκαλεῖον. ἡ δὲ αἵρεσις ἔτι καὶ νῦν ἔν τε
Ῥώμῃ καὶ ἐν τῇ Ἰταλίᾳ, ἐν Αἰγύπτῳ τε καὶ ἐν Παλαιστίνῃ, ἐν Ἀραβίᾳ
τε καὶ ἐν τῇ Συρίᾳ, ἐν Κύπρῳ τε καὶ Θηβαΐδι, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ἐν
τῇ Περσίδι καὶ ἐν ἄλλοις τόποις εὑρίσκεται. μεγάλως γὰρ ὁ πονηρὸς
ἐν αὐτῷ κατίσχυσε τὴν ἀπάτην.
Οὗτος τὸ γένος Ποντικὸς ὑπῆρχεν, Ἑλενοπόντου δέ φημι, Σινώ-
πης δὲ πόλεως, ὡς πολὺς περὶ αὐτοῦ ᾄδεται λόγος. τὸν δὲ πρῶ-
τον αὐτοῦ βίον παρθενίαν δῆθεν ἤσκει· μονάζων γὰρ ὑπῆρχεν καὶ
υἱὸς ἐπισκόπου τῆς ἡμετέρας ἁγίας καθολικῆς ἐκκλησίας. χρόνου δὲ
προϊόντος προσφθείρεται παρθένῳ τινὶ καὶ ἐξαπατήσας τὴν παρθέ-
νον ἀπὸ τῆς ἐλπίδος αὐτήν τε καὶ ἑαυτὸν κατέσπασε καὶ τὴν φθορὰν
Vol. 35, pa. 557, line 19
τὴν σύνεσιν· ἔν τε τοῖς πρὸς τὸν ἀδελφὸν λόγοις

πλέον ἢ καλῶς εἶχεν, ὑπὲρ Ἑλλήνων διατεινόμενος
(προφάσει δῆθεν ὡς τὸν ἥττω γυμνάζων λόγον, τὸ δὲ
ἦν ὄντως γυμνασία κατὰ τῆς ἀληθείας), καὶ πᾶσι
χαίρων οἷς ἀσεβὴς τρόπος χαρακτηρίζεται.
ΛΑʹ. Ἐπεὶ δὲ τὸν μὲν ἀδελφὸν ἡ φιλανθρωπία τοῦ
αὐτοκράτορος ἀποδείκνυσι βασιλέα, καὶ μέρος
οὐκ ὀλίγον ἐγχειρίζεται τῆς οἰκουμένης, τῷ δὲ
ὑπῆρχε κατὰ πολλὴν ἐξουσίαν καὶ ἄδειαν, καὶ λόγων
καὶ διδασκάλων τοῖς ὀλεθριωτάτοις προσομιλεῖν
(Ἀσία δὲ ἦν αὐτῷ τὸ τῆς ἀσεβείας διδασκαλεῖον,
ὅση τε περὶ ἀστρονομίαν καὶ τὰς γενέσεις, καὶ φαν-
τασίαν προγνώσεως τερατεύεται, καὶ τὴν ἑπομένην
τούτοις γοητικήν)· ἓν ἔτι τὸ λεῖπον ἦν, προστε-
θῆναι τῇ ἀσεβείᾳ καὶ δύναμιν.

1475
Vol. 35, pa. 648, line 27
στρατεύσας, καὶ δυνάμει πολλῇ καὶ χειρὶ τὰ Ἱερο-

σόλυμα πολιορκῶν, καὶ τῇ πόλει προσκαθεζόμενος.
ἐπειδὴ μήτε δυνάμει παραστήσασθαι τὴν πόλιν
οἷός τε ἦν, μήτε τι τῶν ἔνδον αὐτῷ παρὰ τῶν προδο-
τῶν ἐνεδίδοτο, λόγοις ἡμέροις καὶ ὁμογλώσσοις ὑπο-
ποιεῖσθαι τὴν πόλιν ἐπιχειρεῖ. Ὃ δὴ συνέντας
λέγεται τοὺς πολιορκουμένους, τοῦτο παραιτήσασθαι
πρῶτον, Συριστὶ λαλεῖσθαι αὐτοῖς, ἀλλὰ μὴ Ἑβραϊστὶ
κελεύσαντας, ὡς τάχα ἂν εἰς δουλείαν κλαπεῖσι
τῷ ἡμέρῳ τῆς διαλέξεως.
ΡΙΑʹ. Τοῦτο δὴ καὶ οὗτος διανοηθεὶς, διδασκαλεῖα
μὲν ἱδρύσασθαι κατὰ πᾶσαν πόλιν ἕτοιμος ἦν, βή-
ματά τε καὶ προεδρίας, καὶ ὑφεδρίας, Ἑλληνικῶν
τε δογμάτων ἀναγνώσεις καὶ ἀναπτύξεις, ὅσαι τε
ἦθος ῥυθμίζουσι, καὶ ὅσαι τῆς ἐπικρύψεως· εὐ-
χῶν τε τύπον ἐν μέρει, καὶ τῆς τῶν ἁμαρτανόντων
κατὰ μέτρον ἐπιτιμήσεως· προτελείων τε
Ιάμβλιχος De vita Pythagorica Cha. 23, sec. 104, line 1
καὶ ὁ διὰ τῶν συμβόλων. ὁ γὰρ χαρακτὴρ οὗτος καὶ παρ'

Ἕλλησι μὲν σχεδὸν ἅπασιν ἅτε παλαιότροπος ὢν ἐσπου-
δάζετο, ἐξαιρέτως δὲ παρ' Αἰγυπτίοις ποικιλώτατα ἐπρε-
σβεύετο. κατὰ τὰ αὐτὰ δὲ καὶ παρὰ Πυθαγόρᾳ μεγάλης
σπουδῆς ἐτύγχανεν, εἴ τις διαρθρώσειε σαφῶς τὰς τῶν
Πυθαγορικῶν συμβόλων ἐμφάσεις καὶ ἀπορρήτους ἐννοίας,
ὅσης ὀρθότητος καὶ ἀληθείας μετέχουσιν ἀποκαλυφθεῖσαι
καὶ τοῦ αἰνιγματώδους ἐλευθερωθεῖσαι τύπου, προσοικειω-
θεῖσαι δὲ κατὰ ἁπλῆν καὶ ἀποίκιλον παράδοσιν ταῖς τῶν
φιλοσόφων τούτων μεγαλοφυΐαις καὶ ὑπὲρ ἀνθρωπίνην
ἐπίνοιαν θεωθεῖσι. καὶ γὰρ οἱ ἐκ τοῦ διδασκαλείου τούτου,
μάλιστα δὲ οἱ παλαιότατοι καὶ αὐτῷ συγχρονίσαντες καὶ
μαθητεύσαντες τῷ Πυθαγόρᾳ πρεσβύτῃ νέοι, Φιλόλαός τε
καὶ Εὔρυτος καὶ Χαρώνδας καὶ Ζάλευκος καὶ Βρύσων,
Ἀρχύτας τε ὁ πρεσβύτερος καὶ Ἀρισταῖος καὶ Λῦσις καὶ
Ἐμπεδοκλῆς καὶ Ζάμολξις καὶ Ἐπιμενίδης καὶ Μίλων, Λεύ-
κιππός τε καὶ Ἀλκμαίων καὶ Ἵππασος καὶ Θυμαρίδας καὶ
οἱ κατ' αὐτοὺς ἅπαντες, πλῆθος ἐλλογίμων καὶ ὑπερφυῶν
ἀνδρῶν, τάς τε διαλέξεις καὶ τὰς πρὸς ἀλλήλους ὁμιλίας
1476
καὶ τοὺς ὑπομνηματισμούς τε καὶ ὑποσημειώσεις καὶ αὐτὰ

ἤδη τὰ συγγράμματα καὶ ἐκδόσεις πάσας,
ἐθανάτωσε, καὶ ἀίξαντος, ὡς εἶχε συγχύσεως καὶ θυμοῦ,

ξιφήρους παῖσαι τὸν τοῦ πατρὸς καταδικαστήν, ὡσανεὶ
φονέα, Ἄγχιτον, μεθαρμοσάμενος ὡς εἶχε τὴν λύραν καὶ
πεπαντικόν τι μέλος καὶ κατασταλτικὸν μεταχειρισάμενος
εὐθὺς ἀνεκρούσατο τὸ
νηπενθὲς ἄχολόν τε, κακῶν ἐπίληθον ἁπάντων
κατὰ τὸν ποιητήν, καὶ τόν τε ἑαυτοῦ ξενοδόχον Ἄγχιτον
θανάτου ἐρρύσατο καὶ τὸν νεανίαν ἀνδροφονίας. ἱστορεῖται
δ' οὗτος τῶν Ἐμπεδοκλέους γνωρίμων ὁ δοκιμώτατος ἔκ-
τοτε γενέσθαι. ἔτι τοίνυν σύμπαν τὸ Πυθαγορικὸν διδα-
σκαλεῖον τὴν λεγομένην ἐξάρτυσιν καὶ συναρμογὰν καὶ
ἐπαφὰν ἐποιεῖτο, μέλεσί τισιν ἐπιτηδείοις εἰς τὰ ἐναντία
πάθη περιάγον χρησίμως τὰς τῆς ψυχῆς διαθέσεις. ἐπί τε
γὰρ εὐνὰς τρεπόμενοι τῶν μεθ' ἡμέραν ταραχῶν καὶ περιηχη-
μάτων ἐξεκάθαιρον τὰς διανοίας ᾠδαῖς τισι καὶ μελῶν ἰδιώ-
μασι καὶ ἡσύχους παρεσκεύαζον ἑαυτοῖς ἐκ τούτου καὶ
ὀλιγονείρους τε καὶ εὐονείρους τοὺς ὕπνους, ἐξανιστάμενοί
τε ἐκ τῆς κοίτης νωχελίας πάλιν καὶ κάρους δι' ἀλλοτρόπων
ἀπήλλασσον ᾀσμάτων, ἔστι δὲ καὶ ὅτε ἄνευ λέξεως με-
λισμάτων. ἔστι τε ὅπου καὶ πάθη καὶ νοσήματά τινα
ἀφυγίαζον, ὥς φασιν, ἐπᾴδοντες ὡς ἀληθῶς, καὶ εἰκὸς
ἐπιστημονικὸν γὰρ τοῦτο ἡγεῖτο μᾶλλον καὶ εὔγνωμον, τὸ

μὴ ἀντιτείνειν καὶ προσαγανακτεῖν τῇ θείᾳ προνοίᾳ. πόθεν
δὴ οὖν τὴν τοσαύτην εὐσέβειαν παρέλαβον οὗτοι οἱ ἄνδρες,
εἴ τις βούλοιτο μαθεῖν, ῥητέον ὡς τῆς Πυθαγορικῆς κατ'
ἀριθμὸν θεολογίας παράδειγμα ἐναργὲς ἔκειτο παρὰ Ὀρφεῖ.
οὐκέτι δὴ οὖν ἀμφίβολον γέγονε τὸ τὰς ἀφορμὰς παρὰ
Ὀρφέως λαβόντα Πυθαγόραν συντάξαι τὸν περὶ θεῶν
λόγον, ὃν καὶ ἱερὸν διὰ τοῦτο ἐπέγραψεν, ὡς ἂν ἐκ τοῦ
μυστικωτάτου ἀπηνθισμένον παρὰ Ὀρφεῖ τόπου, εἴτε ὄντως
τοῦ ἀνδρός, ὡς οἱ πλεῖστοι λέγουσι, σύγγραμμά ἐστιν, εἴτε
Τηλαύγους, ὡς ἔνιοι τοῦ διδασκαλείου ἐλλόγιμοι καὶ ἀξιό-
πιστοι διαβεβαιοῦνται ἐκ τῶν ὑπομνημάτων τῶν Δαμοῖ τῇ
1477
θυγατρί, ἀδελφῇ δὲ Τηλαύγους, ἀπολειφθέντων ὑπ' αὐτοῦ

Πυθαγόρου, ἅπερ μετὰ θάνατον ἱστοροῦσι δοθῆναι Βιτάλῃ
τε τῇ Δαμοῦς θυγατρὶ καὶ Τηλαύγει ἐν ἡλικίᾳ γενομένῳ,
υἱῷ μὲν Πυθαγόρου, ἀνδρὶ δὲ τῆς Βιτάλης· κομιδῇ γὰρ
νέος ὑπὸ τὸν Πυθαγόρου θάνατον ἀπολελειμμένος ἦν παρὰ
Θεανοῖ τῇ μητρί. δηλοῦται δὴ διὰ τοῦ ἱεροῦ λόγου τούτου
[ἢ περὶ θεῶν λόγου, ἐπιγράφεται γὰρ ἀμφότερον] καὶ τίς
ἦν ὁ παραδεδωκὼς Πυθαγόρᾳ τὸν περὶ θεῶν λόγον. λέγει
γάρ· ‘λόγος ὅδε περὶ θεῶν Πυθαγόρα τῶ Μνημάρχω,
Ιάμβλιχος In Nicomachi arithmeticam introductionem Pa. 12, line 19
ὅρος ἀριθμοῦ)· περισσὸν δὲ τὸ πάντως, ὅταν εἰς τὰ

ἐλάχιστα διαιρῆται, ἄνισα τὰ μέρη ἀλλήλοις παρέχον.
οὐ γὰρ διχῇ εἰς ἴσα μεριστόν· ἀναιρετικὸν γὰρ ἔσται
τοῦτο τῆς φύσει ἀτόμου μονάδος εἰς τὴν σύμπασαν
τεχνολογίαν καὶ φυσιολογίας τοιαύτας χρησιμευούσης.
ἐπεὶ δὲ ὁ μὲν ἄρτιος διαιρούμενος ὁπωσοῦν ἢ ἴσα ἢ
καὶ ἄνισα, εἰς ὁμογενῆ πάντως λύεται· ἢ γὰρ ἄρτια
ἢ περιττὰ ἀμφότερα· ὁ δὲ περισσός, εἰς ἄλλα ἀμφό-
τερα τὰ τοῦ ἀριθμοῦ μήκη· ἑτερομήκη μὲν ἐκ τοῦ
κατασυμβεβηκότος κατὰ τὸ σημαινόμενον τὸν ἄρτιον
ἐπωνόμαζον οἱ ἀπὸ τοῦ διδασκαλείου, ὡς τὸ ἕτερον
μόνον τῶν τοῦ ἀριθμοῦ μηκῶν ἐν τοῖς μερισμοῖς
ἔχοντα· ἀντιδιεσταλμένως δὲ τούτῳ ἀμφιμήκη τὸν
περισσὸν τὸν ἀμφότερα ὁμοῦ παρεχόμενον ταῦτα. καὶ
δι' ἀλλήλων δ' ἂν γνωρισθείησαν ἐν τῇ φυσικῇ τοῦ
ἀριθμοῦ ἐκθέσει, ἄρτιος μὲν ὁ μονάδι ἐφ' ἑκάτερον
διαφέρων περισσοῦ, περισσὸς δὲ ὁ τῷ αὐτῷ ἀρτίου.
εἰδοποιεῖται δὲ καθ' ἑκάτερον γένος ἰδίως τε καὶ συμ-
βεβηκότως· ἄρτιος μὲν δυάδι ἰδίως, συμβεβηκότως δὲ
καὶ μονάδι· ἐπέρχεται γὰρ αὐτὸν μονὰς μὲν αἰεὶ δυαδι-
κῶς, εἴτε ἀμιγῶς εἴτε καὶ συνδιαφόρως εἴτε καὶ ἄκρα
Πορφύριος. Vita Pythagorae Sec. 9, line 3
ὁμοίαν σκῆψιν πρὸς Διοσπολίτας ἐλθεῖν. τῶν δ' οὐ

δυναμένων προΐσχεσθαι αἰτίας διὰ τὸ δέος τοῦ βασι-
λέως, νομισάντων δὲ τῷ μεγέθει τῆς κακοπαθείας
ἀποστήσειν αὐτὸν τῆς ἐπιβολῆς, προστάγματα σκληρὰ
καὶ κεχωρισμένα τῆς Ἑλληνικῆς ἀγωγῆς κελεῦσαι ὑπο-
μεῖναι αὐτόν. τὸν δὲ ταῦτα ἐκτελέσαντα προθύμως
1478
οὕτως θαυμασθῆναι, ὡς ἐξουσίαν λαβεῖν θύειν τοῖς

θεοῖς καὶ προσιέναι ταῖς τούτων ἐπιμελείαις, ὅπερ
ἐπ' ἄλλου ξένου γεγονὸς οὐχ εὑρίσκεται. ἐπανελθόντα
δ' εἰς τὴν Ἰωνίαν κατασκευάσαι ἐν τῇ πατρίδι διδα-
σκαλεῖον τὸ Πυθαγόρου καλούμενον ἔτι καὶ νῦν ἡμι-
κύκλιον, ἐν ᾧ Σάμιοι περὶ τῶν κοινῶν συνιόντες
βουλεύονται. ἔξω δὲ τῆς πόλεως ἄντρον οἰκεῖον τῆς
ἑαυτοῦ φιλοσοφίας ποιήσαντα, ἐν τούτῳ τὰ πολλὰ τῆς
ἡμέρας καὶ τῆς νυκτὸς διατρίβειν συνόντα ὀλίγοις τῶν
ἑταίρων. γεγονότα δ' ἐτῶν τεσσαράκοντα, φησὶν ὁ
Ἀριστόξενος, καὶ ὁρῶντα τὴν τοῦ Πολυκράτους τυραν-
νίδα συντονωτέραν οὖσαν ὥστε καλῶς ἔχειν ἐλευθέρῳ
ἀνδρὶ τὴν ἐπιστατείαν τε καὶ δεσποτείαν ὑπομένειν,
οὕτως δὴ τὴν εἰς Ἰταλίαν ἄπαρσιν ποιήσασθαι.
φησὶν ὁ Δικαίαρχος, ὡς ἀνδρὸς ἀφικομένου πολυ-

πλάνου τε καὶ περιττοῦ καὶ κατὰ τὴν ἰδίαν φύσιν
ὑπὸ τῆς τύχης εὖ κεχορηγημένου, τήν τε γὰρ ἰδέαν
εἶναι ἐλευθέριον καὶ μέγαν χάριν τε πλείστην καὶ
κόσμον ἐπί τε τῆς φωνῆς καὶ τοῦ ἤθους καὶ ἐπὶ τῶν
ἄλλων ἁπάντων ἔχειν, οὕτως διαθεῖναι τὴν Κροτω-
νιατῶν πόλιν ὥστ' ἐπεὶ τὸ τῶν γερόντων ἀρχεῖον
ἐψυχαγώγησεν πολλὰ καὶ καλὰ διαλεχθείς, τοῖς νέοις
πάλιν ἡβητικὰς ἐποιήσατο παραινέσεις ὑπὸ τῶν ἀρχόν-
των κελευσθείς· μετὰ δὲ ταῦτα τοῖς παισὶν ἐκ τῶν
διδασκαλείων ἀθρόοις συνελθοῦσιν· εἶτα ταῖς γυναιξὶ
καὶ γυναικῶν σύλλογος αὐτῷ κατεσκευάσθη. γενομέ-
νων δὲ τούτων μεγάλη περὶ αὐτοῦ ηὐξήθη δόξα, καὶ
πολλοὺς μὲν ἔλαβεν ἐξ αὐτῆς τῆς πόλεως ὁμιλητὰς οὐ
μόνον ἄνδρας ἀλλὰ καὶ γυναῖκας, ὧν μιᾶς γε Θεανοῦς
καὶ διεβοήθη τοὔνομα, πολλοὺς δ' ἀπὸ τῆς σύνεγγυς
βαρβάρου χώρας βασιλεῖς τε καὶ δυνάστας. ἃ μὲν οὖν
ἔλεγε τοῖς συνοῦσιν οὐδὲ εἷς ἔχει φράσαι βεβαίως·
καὶ γὰρ οὐχ ἡ τυχοῦσα ἦν παρ' αὐτοῖς σιωπή. μάλιστα
μέντοι γνώριμα παρὰ πᾶσιν ἐγένετο πρῶτον μὲν ὡς
ἀθάνατον εἶναι φησὶ τὴν ψυχήν, εἶτα μεταβάλλουσαν

1479
διὰ τὸ αἰνιγματῶδες, ἔπειτα διὰ τὸ καὶ τὰ γεγραμμένα

δωριστὶ γεγράφθαι, ἐχούσης τι καὶ ἀσαφὲς τῆς δια-
λέκτου καὶ μηδὲν διὰ τοῦτο ὑπονοεῖσθαι καὶ τὰ ὑπ'
αὐτῆς ἀνιστορούμενα δόγματα ὡς νόθα καὶ παρη-
κουσμένα τῷ μὴ ἄντικρυς Πυθαγορικοὺς εἶναι τοὺς
ἐκφέροντας ταῦτα. πρὸς δὲ τούτοις τὸν Πλάτωνα καὶ
Ἀριστοτέλη Σπεύσιππόν τε καὶ Ἀριστόξενον καὶ Ξενο-
κράτη, ὡς φασὶν οἱ Πυθαγόρειοι, τὰ μὲν κάρπιμα
σφετερίσασθαι διὰ βραχείας ἐπισκευῆς, τὰ δ' ἐπιπόλαια
καὶ ἐλαφρὰ καὶ ὅσα πρὸς διασκευὴν καὶ χλευασμὸν
τοῦ διδασκαλείου ὑπὸ τῶν βασκάνως ὕστερον συκοφαν-
τούντων προβάλλεται συναγαγεῖν καὶ ὡς ἴδια τῆς
αἱρέσεως καταχωρίσαι. ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἀπέβη ὕστε-
ρον. Πυθαγόρας δ' ἄχρι πολλοῦ κατὰ τὴν Ἰταλίαν
οὕτως ἐθαυμάζετο αὐτός τε καὶ οἱ συνόντες αὐτῷ
ἑταῖροι, ὥστε καὶ τὰς πολιτείας τοῖς ἀπ' αὐτοῦ ἐπιτρέ-
πειν τὰς πόλεις. ὀψὲ δέ ποτε ἐφθονήθησαν, καὶ
συνέστη κατ' αὐτῶν ἐπιβουλὴ τοιάδε τις. Κύλων
ἀνὴρ Κροτωνιάτης, κατὰ μὲν τὸ γένος καὶ δόξαν προ-
γονικὴν καὶ βίου περιουσίαν πάντας ὑπερβάλλων τοὺς
πολίτας, χαλεπὸς δ' ἄλλως καὶ βίαιος καὶ τυραννικός
θακιζόμενον δίαιταν. διὸ καὶ φιδίτια προσηγόρευον

ταῦτα, εἴτε ὡς φιλίας καὶ φιλοφροσύνης ὑπάρχοντα
αἴτια, ἀντὶ τοῦ λάβδα τὸ δέλτα λαμβάνοντες, εἴτε ὡς
πρὸς εὐτέλειαν καὶ φειδὼ συνεθιζόντων. συνήρχοντο
δὲ ἀνὰ πεντεκαίδεκα καὶ βραχεῖ τούτων ἐλάττους ἢ
πλείους. ἔφερε δὲ ἕκαστος κατὰ μῆνα τῶν συσσίτων
ἀλφίτων μέδιμνον, οἴνου χόας ὀκτώ, τυροῦ πέντε μνᾶς,
σύκων ἡμιμναῖα πέντε· πρὸς δὲ τούτοις εἰς ὀψωνίαν
μικρόν τι κομιδῇ νομίσματος. εἰκότως ἄρα οὕτω λιτῶς
καὶ σωφρόνως δειπνούντων καὶ οἱ παῖδες ἐφοίτων εἰς
τὰ συσσίτια ὥσπερ εἰς διδασκαλεῖα σωφροσύνης ἀγό-
μενοι, καὶ λόγων ἠκροῶντο πολιτικῶν καὶ παιδευτὰς
ἐλευθερίας ἑώρων, αὐτοί τε παίζειν εἰθίζοντο καὶ
σκώπτειν ἄνευ βωμολοχίας καὶ σκωπτόμενοι μὴ δυσχε-
ραίνειν. σφόδρα γὰρ ἐδόκει καὶ τοῦτο Λακωνικὸν
εἶναι, σκώμματος ἀνασχέσθαι· μὴ φέροντα δὲ ἐξῆν
παραιτεῖσθαι, καὶ ὁ σκώπτων ἐπέπαυτο. τοιαύτη μὲν
ἡ τῶν Λακεδαιμονίων περὶ τὴν δίαιταν λιτότης, καίπερ
εἰς πλῆθος νενομοθετημένη. διὸ καὶ ἀνδρικώτεροι
1480
καὶ σωφρονέστεροι καὶ τοῦ ὀρθοῦ μᾶλλον φροντίζοντες

οἱ ἐκ ταύτης τῆς πολιτείας ἀναβαίνοντες παραδέδονται
Πορφύριος. Quaestionum Homericarum ad Iliadem pertinentium

reliquiae Iliad book 10, sec. 274, line 2
παρῆλθον τῆς νυκτὸς αἱ δύο πλήρεις μοῖραι. οἱ δὲ ὅτι τὸ πλέον

τῶν δύο μοιρῶν τῆς νυκτὸς παρῆλθεν. αἱ δύο δὲ μοῖραι ὀκτώ εἰσιν
ὧραι· τούτων τὸ πλέον, ὅ ἐστιν αἱ ἑπτά, παρῆλθεν· ἐσμὲν δὲ ἐν ὀγ-
δόῃ ὥρᾳ, λείπονται δὲ τέσσαρες. τὸ δὲ ὅλον οὕτως· παρῆλθεν ἡ πλείων
ἤδη μοῖρα τῶν δύο τῆς νυκτὸς μοιρῶν, ἵνα λείπηται μέρος τι τῶν δύο
καὶ τρίτη τελεία.
quaestio cod. Leid. (f. 211b9, Π): διὰ τί οὐδαμοῦ τῆς ποιή-
σεως χριστοῖς βέλεσιν εἶπε χρῆσθαι τοὺς πολεμοῦντας κτλ. (v. Phil.
XVIII, p. 350), ad α 262 pertinet.
Ζωίλος ὁ κληθεὶς Ὁμηρομάστιξ γένει μὲν ἦν Ἀμφιπολίτης
τοῦ δὲ Ἰσοκρατικοῦ διδασκαλείου, ὃς ἔγραψε τὰ καθ' Ὁμήρου
γυμνασίας
ἕνεκα, εἰωθότων καὶ τῶν ῥητόρων ἐν τοῖς ποιηταῖς γυμνάζεσθαι. οὗτος
ἄλλα τε πολλὰ Ὁμήρου κατηγορεῖ καὶ τὰ περὶ τοῦ ἐρωδιοῦ, ὃν ἐν τῇ
νυκτεγερσίᾳ ἔπεμψε τοῖς περὶ τὸν Ὀδυσσέα ἡ Ἀθηνᾶ, ὃν, φησὶν, οὐκ
εἶδον ὀφθαλμοῖσιν, ἀλλὰ κλάγξαντος ἄκουσαν (v. 276). πῶς γὰρ,
φησὶ, χαῖρε δὲ τῷ ὄρνιθι Ὀδυσσεύς (v. 277); εἰκὸς γὰρ ἦν ὑπο-
λαβεῖν περιβοήτους ἔσεσθαι· φωνὴ γὰρ σημεῖόν ἐστι τοῖς λανθάνειν προ-
αιρουμένοις ὑπεναντίον. Μεγακλείδης, ὅτι μαντικῶς ταῦτα ἐποίησε·
δηλοῖ γὰρ ὅτι φωνὴν ἤκουσαν μόνον. οὐκοῦν οὕτως ἀπέβη τὸ μέλλον·
αὐτοὶ μὲν γὰρ ὑπὸ τῶν πολεμίων οὐκ ὤφθησαν, ἤκουσαν δὲ τὰ βου-
λεύματα καὶ τὰς τάξεις,
Αθανάσιος θεολόγος. De incarnatione verbi Cha. 46, sec. 3, line 5
Πότε δὲ καταγινώσκεσθαι ἤρξαντο οἱ παρὰ ποιηταῖς λεγόμενοι

θεοὶ καὶ ἥρωες, ὡς μόνον ὄντες ἄνθρωποι θνητοί, εἰ μὴ
ἀφ' οὗ ὁ Κύριος τὸ κατὰ τοῦ θανάτου τρόπαιον εἰργάσατο,
καὶ ὅπερ ἔλαβε σῶμα τετήρηκεν ἄφθαρτον, ἀναστήσας
αὐτὸ ἐκ τῶν νεκρῶν;
Πότε δὲ ἡ δαιμόνων ἀπάτη καὶ
μανία κατεφρονήθη, εἰ μὴ ὅτε ἡ τοῦ Θεοῦ Δύναμις ὁ
Λόγος, ὁ πάντων καὶ τούτων Δεσπότης, διὰ τὴν τῶν
ἀνθρώπων ἀσθένειαν συγκαταβάς, ἐπὶ γῆς ἐφάνη;
Πότε δὲ τῆς μαγείας ἡ τέχνη καὶ τὰ διδασκαλεῖα ἤρξαντο
1481
καταπατεῖσθαι, εἰ μὴ ὅτε τὰ θεοφάνια τοῦ Λόγου γέγονεν

ἐν ἀνθρώποις;
Καὶ ὅλως, πότε τῶν Ἑλλήνων ἡ σοφία
μεμώραται, εἰ μὴ ὅτε ἡ ἀληθὴς τοῦ Θεοῦ Σοφία ἐπὶ γῆς
ἑαυτὴν ἐφανέρωσε; Πάλαι μὲν γὰρ πᾶσα ἡ οἰκουμένη
καὶ πᾶς τόπος τῇ θρησκείᾳ τῶν εἰδώλων ἐπλανᾶτο, καὶ
οὐδὲν ἄλλο ἢ τὰ εἴδωλα θεοὺς ἐνόμιζον οἱ ἄνθρωποι. Νῦν
δὲ κατὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, τὴν μὲν τῶν εἰδώλων
δεισιδαιμονίαν καταλιμπάνουσιν οἱ ἄνθρωποι, ἐπὶ δὲ
τὸν Χριστὸν καταφεύγουσι, καὶ Θεὸν αὐτὸν προσκυνοῦντες,
Αθανάσιος θεολόγος. Epistula encyclica Cha. 6, sec. 5, line 6
τὴν παρανομίαν καταπτῆξαι χρή, ἀλλὰ μᾶλλον καὶ ἐκδικῆσαι καὶ

ἀγανακτῆσαι κατὰ
τῶν οὕτως καινοτομηθέντων καθ' ἡμῶν. εἰ γὰρ πάσχοντος μέλους ἑνὸς
«συμπάσχει πάντα
τὰ μέλη» καὶ κατὰ τὸν μακάριον ἀπόστολον «κλαίειν μετὰ κλαιόντων»
δεῖ, πασχούσης τῆς
τηλικαύτης ἐκκλησίας ἕκαστος ὡς αὐτὸς πάσχων ἐκδικείτω τὸ πρᾶγμα.
κοινὸς γάρ
ἐστιν ὁ σωτὴρ ὁ ὑπ' αὐτῶν βλασφημούμενος, καὶ πάντων εἰσὶν οἱ
κανόνες οἱ ὑπ' αὐτῶν
παραλυόμενοι. ἆρα γὰρ εἰ, καθεζομένων ὑμῶν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ καὶ
συναγομένων
τῶν λαῶν χωρίς τινος μέμψεως, εἴ τις ἐξαίφνης διὰ προστάγματος
διάδοχος ἐληλύθει
καθ' ἑνὸς ὑμῶν καὶ τοιαῦτα ἐγεγόνει καθ' ὑμῶν, οὐκ ἂν ἠγανακτήσατε;
οὐκ ἂν ἠξιώσατε
ἐκδικηθῆναι; διὰ τοῦτο ἀγανακτῆσαι ὑμᾶς δίκαιόν ἐστιν, ἵνα μὴ τούτων
σιωπωμένων
κατ' ὀλίγον καὶ εἰς ἑκάστην ἐκκλησίαν τὸ τοιοῦτον κακὸν διαβῇ καὶ
λοιπὸν ἐμπόριον καὶ
ἀγοραῖον τὸ καθ' ἡμᾶς διδασκαλεῖον γένηται.
Τὰ μὲν οὖν κατὰ τοὺς Ἀρειομανίτας οἴδατε, ἀγαπητοί· πολλάκις γὰρ
αὐτῶν τὴν
ἀσέβειαν ἰδίᾳ καὶ κοινῇ πάντες ἀπεκηρύξατε· οἴδατε δὲ καὶ τοὺς περὶ
Εὐσέβιον, ὡς προ-
εῖπον, τῆς αὐτῆς ἐκείνοις ὄντας αἱρέσεως, δι' ἣν καὶ πάλαι ἡμῖν
ἐπεβούλευσαν. τὰ δὲ νῦν
δι' αὐτοὺς καὶ ὑπ' αὐτῶν γενόμενα πικρότερα πολέμων ἐδήλωσα ὑμῖν, ἵνα
1482
κατὰ τὴν ἐξ
ἀρχῆς ἱστορίαν μισοπόνηρον ζῆλον ἀναλαβόντες ἐξάρητε τοὺς τὰ
τοιαῦτα πονηρὰ ἐργα-
σαμένους κατὰ τῆς ἐκκλησίας. εἰ γὰρ καὶ πέρυσιν οἱ κατὰ Ῥώμην
ἀδελφοὶ μήπω τού-
των γενομένων, ἀλλ' ἕνεκα τῶν πρώτων σύνοδον ἔγραψαν γενέσθαι, ἵνα
κἀκεῖνα ἐκδικηθῇ,
ἥνπερ εὐλαβούμενοι οἱ περὶ Εὐσέβιον προύλαβον διαταράξαι τὴν
ἐκκλησίαν καὶ ἠθέλησαν
Αθανάσιος θεολόγος. Epistula festalis xxxix (fragmentum in collectione

canonum) Pa. 75, line 4
καὶ μετὰ ταῦτα πρὸς Θεσσαλονικεῖς

δύο, καὶ ἡ πρὸς Ἑβραίους, καὶ εὐ-
θὺς πρὸς μὲν Τιμόθεον δύο, πρὸς δὲ
Τίτον μία, καὶ τελευταία ἡ πρὸς
Φιλήμονα μία· καὶ πάλιν Ἰωάννου
Ἀποκάλυψις.
Ταῦτα πηγαὶ τοῦ σωτηρίου, ὥστε
τὸν διψῶντα ἐμφορεῖσθαι τῶν ἐν
τούτοις λογίων· ἐν τούτοις μόνοις τὸ
τῆς εὐσεβείας διδασκαλεῖον εὐαγ-
γελίζεται· μηδεὶς τούτοις ἐπιβαλ-
λέτω, μηδὲ τούτων ἀφαιρείσθω τι.
Περὶ δὲ τούτων ὁ κύριος Σαδδουκαί-
ους μὲν ἐδυσώπει, λέγων· ‘Πλανᾶ-
σθε μὴ εἰδότες τὰς γραφὰς μηδὲ τὴν
δύναμιν αὐτῶν’, τοῖς δὲ Ἰουδαίοις
παρῄνει· ‘Ἐρευνᾶτε τὰς γραφάς, ὅτι
αὐταί εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περὶ
ἐμοῦ’.
Ιωάννης Στοβαίος. , Anthologium Book 2, cha. 31, sec. 5, line 4
ἃ δ' ἂν μάθῃ τις ταῦτα σῴζεσθαι φιλεῖ

εἰς γῆρας· οὕτω παῖδας εὖ παιδεύετε.
Τοῦ αὐτοῦ Πελιάσιν (fr. 612 N.).
1483
Ὁ γὰρ ξυνών, κακὸς μὲν ἢν τύχῃ γεγώς,

τοιούσδε τοὺς ξυνόντας ἐκπαιδεύεται,
χρηστοὺς δ' ὁ χρηστός· ἀλλὰ τὰς ὁμιλίας
ἐσθλὰς διώκειν, ὦ νέοι, σπουδάζετε.
Σοφοκλέους (fr. 736 N.).
Ἐπεὶ πέπρακται πᾶν τὸ τοῦ θεοῦ καλῶς,
χωρῶμεν ἤδη, παῖδες, ἐς τὰ τῶν σοφῶν
διδασκαλεῖα μουσικῆς. παιδεύματα
προσλαμβάνειν γὰρ δεῖ καθ' ἡμέραν ἀεί,
ἕως τ' ἂν ἐξῇ μανθάνειν βελτίονα.
παῖς δ' οὖν κακὸν μὲν δρᾶν τι προῖκ' ἐπίσταται,
αὐτὸς παρ' αὑτοῦ μανθάνων ἄνευ πόνου·
τὰ χρηστὰ δ', οὐδ' ἢν τὸν διδάσκαλον λάβῃ,
ἐμνημόνευσεν, ἀλλὰ κέκτηται μόλις.
ταῦτ' οὖν φυλαξώμεσθα καὶ μοχθητέον,
ὦ παῖδες, ὡς ἂν μήτ' ἀπαιδεύτων βροτῶν
δοκῶμεν εἶναι, κἀποδημοῦντος πατρός
πολλὴν γὰρ αὐτὴν δειλὸς ὢν ἐκτήσατο.

(Eur. fr. 285 N.2)
κἀγὼ μετ' ἀνδρῶν ἡνίκ' εὐτύχουν βίῳ.
(trag. fr. adesp. 557 N.2)
Τοῖς γὰρ κακῶς πράσσουσιν οἱ σεμνοὶ λόγοι
κόσμον μὲν ἂν δοίησαν· ἡ δ' εὐπραξία
ξὺν τοῖς ἀναισχύντοισιν ὥρισται βροτῶν.
(trag. fr. adesp. 558 N.2)
Ὦ παῖ, τὸ δεῖσθαι τῶν πέλας θνητοῖς μέγα
διδασκαλεῖον τῆς ἀναιδείας ἔφυ.
Ὁμήρου (Il. XXIV 44 – 45).
Ὣς Ἀχιλεὺς ἔλεον μὲν ἀπώλεσεν, οὐδέ οἱ αἰδὼς
γίνεται, ἥ τ' ἄνδρας μέγα σίνεται ἠδ' ὀνίνησιν.
*ωκειῶν.
Αἰδώς τοι ξυνετοῖσιν ἐπὶ βλεφάροισι κάθηται,
ὕβρις δ' ἀξυνέτοισι· σοφὸς δέ κε τοῦτο δαείη.
Θεόγνιδος (647 – 648).
Ἤδη νῦν αἰδὼς μὲν ἐν ἀνθρώποισιν ὄλωλεν,
αὐτὰρ ἀναιδείη γαῖαν ἐπέρχεθ' ὁμῶς.
Μενάνδρου (fab. inc. fr. 287 com. IV p. 294).

1484
φυλαὶ Περσῶν διῄρηνται. καὶ ἐπὶ μὲν τοῖς παισὶν ἐκ τῶν

γεραιτέρων ᾑρημένοι εἰσὶν οἳ ἂν δοκῶσι τοὺς παῖδας βελ-
τίστους ἀποδεικνύναι· ἐπὶ δὲ τοῖς ἐφήβοις ἐκ τῶν τε-
λείων ἀνδρῶν οἳ ἂν αὖ τοὺς ἐφήβους βελτίστους δοκῶσι
παρέξειν· ... αὐτοὺς μάλιστα τὰ τεταγμένα ποιοῦντας καὶ
τὰ παραγγελλόμενα ὑπὸ τῆς μεγίστης ἀρχῆς· εἰσὶ καὶ
τῶν γεραιτέρων προστάται ᾑρημένοι, οἳ προστατεύουσιν,
ὅπως καὶ οὗτοι τὰ καθήκοντα ἀποτελῶσιν. ἃ δὲ ἑκάστῃ
ἡλικίᾳ προστέτακται ποιεῖν διηγησόμεθα, ὡς μᾶλλον
δῆλον γένηται, ᾗ ἐπιμέλονται ὡς ἂν βέλτιστοι εἶεν οἱ
πολῖται. οἱ μὲν δὴ παῖδες οἱ εἰς τὰ διδασκαλεῖα φοι-
τῶντες διάγουσι μανθάνοντες δικαιοσύνην· καὶ λέγουσιν
ὅτι ἐπὶ τούτῳ ἔρχονται ὥσπερ παρ' ἡμῖν ὅτι γράμματα
μαθησόμενοι. οἱ δὲ ἄρχοντες αὐτῶν διατελοῦσι τὸ πλεῖ-
στον τῆς ἡμέρας δικάζοντες αὐτοῖς. γίγνεται γὰρ δὴ
πρὸς ἀλλήλους καὶ παισὶν ὥσπερ ἀνδράσιν ἐγκλήματα
καὶ κλοπῆς καὶ ἁρπαγῆς καὶ βίας καὶ ἀπάτης καὶ κακο-
λογίας καὶ ἄλλων οἵων εἰκός. οὓς δ' ἂν γνῶσι τούτων
τι ἀδικοῦντας, τιμωροῦνται. κολάζουσι δὲ καὶ οὓς ἂν
ἀδίκως ἐγκαλοῦντας εὑρίσκωσι· δικάζουσι δὲ καὶ ἐγκλή
καὶ ἐάν τις ἢ ἐν ἐφήβοις ἢ ἐν τελείοις ἀνδράσιν ἐλλίπῃ

τι τῶν νομίμων, φαίνουσι μὲν οἱ φύλαρχοι ἕκαστον καὶ
τῶν ἄλλων ὁ βουλόμενος, οἱ δὲ γεραίτεροι ἀκούσαντες
ἐκκρίνουσιν· ὁ δὲ ἐκκριθεὶς ἄτιμον τὸν λοιπὸν βίον δια-
τελεῖ. ἵνα δὲ σαφέστερον δηλωθῇ πᾶσα ἡ Περσῶν πο-
λιτεία, μικρὸν ἐπάνειμι· νῦν γὰρ ἐν βραχυτάτῳ ἂν δη-
λωθείη διὰ τὰ προειρημένα. λέγονται μὲν γὰρ Πέρσαι
ἀμφὶ τὰς δώδεκα μυριάδας εἶναι· τούτων δὲ οὐδεὶς ἀπε-
λήλαται νόμῳ τιμῶν καὶ ἀρχῶν, ἀλλ' ἔξεστι πᾶσι Πέρ-
σαις πέμπειν τοὺς ἑαυτῶν παῖδας εἰς τὰ κοινὰ τῆς δι-
καιοσύνης διδασκαλεῖα. ἀλλ' οἱ μὲν δυνάμενοι τρέφειν
τοὺς ἑαυτῶν παῖδας ἀργοῦντας πέμπουσιν, οἱ δὲ μὴ δυ-
νάμενοι οὐ πέμπουσιν, ἵνα παιδευθῶσι παρὰ τοῖς δη-
μοσίοις διδασκάλοις· ἔξεστι δὲ αὐτοῖς ἐν τοῖς ἐφήβοις
νεανισκεύεσθαι· τοῖς δὲ μὴ διαπαιδευθεῖσιν οὕτως οὐκ
ἔξεστιν. οἳ δ' ἂν αὖ ἐν τοῖς ἐφήβοις διατελέσωσι τὰ
νόμιμα ποιοῦντες, ἔξεστι τούτοις εἰς τοὺς τελείους ἄνδρας
συναλίζεσθαι καὶ ἀρχῶν καὶ τιμῶν μετέχειν, οἳ δ' ἂν αὖ
ἐν τοῖς παισὶ μὴ διαγένωνται ἢ ἐν τοῖς ἐφήβοις, οὐκ
1485
ἔρχονται εἰς τοὺς τελείους· οἳ δ' ἂν αὖ ἐν τοῖς τελείοις

διαγένωνται ἀνεπίληπτοι, οὗτοι τῶν γεραιτέρων γίγνονται.
Βασίλειος θεολόγος. Homiliae in hexaemeron Homily 1, sec. 5, line 18
νοητὸν πρέπον τῇ μακαριότητι τῶν φιλούντων τὸν Κύριον,

τὰς λογικὰς καὶ ἀοράτους φύσεις, καὶ πᾶσαν τὴν τῶν
νοητῶν διακόσμησιν, ὅσα τὴν ἡμετέραν διάνοιαν ὑπερβαίνει,
ὧν οὐδὲ τὰς ὀνομασίας ἐξευρεῖν δυνατόν. Ταῦτα τοῦ
ἀοράτου κόσμου συμπληροῖ τὴν οὐσίαν, ὡς διδάσκει ἡμᾶς ὁ
Παῦλος, λέγων, Ὅτι ἐν αὐτῷ ἐκτίσθη τὰ πάντα, εἴτε
ὁρατὰ, εἴτε ἀόρατα, εἴτε θρόνοι, εἴτε κυριότητες, εἴτε
ἀρχαὶ, εἴτε ἐξουσίαι, εἴτε δυνάμεις, εἴτε ἀγγέλων στρατιαὶ,
εἴτε ἀρχαγγέλων ἐπιστασίαι· ὅτε δὲ ἔδει λοιπὸν καὶ τὸν
κόσμον τοῦτον ἐπεισαχθῆναι τοῖς οὖσι, προηγουμένως
μὲν διδασκαλεῖον καὶ παιδευτήριον τῶν ἀνθρωπίνων
ψυχῶν· ἔπειτα μέντοι καὶ ἁπαξαπλῶς πάντων τῶν ἐν
γενέσει καὶ φθορᾷ ἐπιτήδειον ἐνδιαίτημα. Συμφυὴς ἄρα τῷ
κόσμῳ, καὶ τοῖς ἐν αὐτῷ ζῴοις τε καὶ φυτοῖς, ἡ τοῦ χρόνου
διέξοδος ὑπέστη, ἐπειγομένη ἀεὶ καὶ παραρρέουσα, καὶ
μηδαμοῦ παυομένη τοῦ δρόμου. Ἢ οὐχὶ τοιοῦτος ὁ χρόνος,
οὗ τὸ μὲν παρελθὸν ἠφανίσθη, τὸ δὲ μέλλον οὔπω πάρεστι,
τὸ δὲ παρὸν πρὶν γνωσθῆναι διαδιδράσκει τὴν αἴσθησιν;
Τοιαύτη δέ τις καὶ τῶν γινομένων ἡ φύσις, ἢ αὐξανομένη
πάντως, ἢ φθίνουσα, τὸ δὲ ἱδρυμένον καὶ στάσιμον οὐκ
ἐπίδηλον ἔχουσα. Ἔπρεπεν οὖν τοῖς ζῴων τε καὶ φυτῶν
γὰρ ἀφ' οὗ χρόνου ἤρξατο ἡ τοῦ κόσμου τούτου σύστασις,

δυνατόν σοι μαθεῖν, ἐάν γε ἐκ τοῦ παρόντος εἰς τὸ κατόπιν
ἀναποδίζων, φιλονεικήσῃς εὑρεῖν τὴν πρώτην ἡμέραν τῆς
τοῦ κόσμου γενέσεως. Εὑρήσεις γὰρ οὕτως, πόθεν τῷ χρόνῳ
ἡ πρώτη κίνησις, ἔπειτα, ὅτι καὶ οἱονεὶ θεμέλιοί τινες καὶ
κρηπῖδες προκατεβλήθησαν ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ· εἶτα, ὅτι
ἐστί τις τεχνικὸς λόγος ὁ καθηγησάμενος τῆς τῶν ὁρωμένων
διακοσμήσεως, ὡς ἐνδείκνυταί σοι ἡ φωνὴ τῆς ἀρχῆς· καὶ
τὸ μὴ εἰκῇ μηδὲ μάτην, ἀλλὰ πρός τι τέλος ὠφέλιμον καὶ
μεγάλην χρείαν τοῖς οὖσι συνεισφερόμενον ἐπινενοῆσθαι
τὸν κόσμον, εἴπερ τῷ ὄντι ψυχῶν λογικῶν διδασκαλεῖον
1486
καὶ θεογνωσίας ἐστὶ παιδευτήριον, διὰ τῶν ὁρωμένων καὶ

αἰσθητῶν χειραγωγίαν τῷ νῷ παρεχόμενος πρὸς τὴν
θεωρίαν τῶν ἀοράτων, καθά φησιν ὁ ἀπόστολος, ὅτι Τὰ
ἀόρατα αὐτοῦ ἀπὸ κτίσεως κόσμου τοῖς ποιήμασι νοούμενα
καθορᾶται. Ἢ τάχα διὰ τὸ ἀκαριαῖον καὶ ἄχρονον τῆς
δημιουργίας εἴρηται τὸ, Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν, ἐπειδὴ ἀμερές
τι καὶ ἀδιάστατον ἡ ἀρχή. Ὡς γὰρ ἡ ἀρχὴ τῆς ὁδοῦ οὔπω
ὁδὸς, καὶ ἡ ἀρχὴ τῆς οἰκίας οὐκ οἰκία, οὕτω καὶ ἡ τοῦ
χρόνου ἀρχὴ οὔπω χρόνος, ἀλλ' οὐδὲ μέρος αὐτοῦ τὸ ἐλά-
χιστον. Εἰ δὲ φιλονεικῶν τις χρόνον εἶναι λέγοι τὴν ἀρχὴν,
Εἰσί τινες πόλεις παντοδαποῖς θεάμασι θαυματοποιῶν

ἀπὸ βαθέος ὄρθρου μέχρις ἑσπέρας αὐτῆς ἑστιῶσαι τὰς
ὄψεις. Καὶ μέντοι καὶ μελῶν τινων κεκλασμένων καὶ
διεφθαρμένων καὶ παντάπασι πολλὴν ἀκολασίαν ταῖς ψυχαῖς
ἐντικτόντων ἐπὶ πλεῖστον ἀκούοντες οὐκ ἐμπίμπλανται. Καὶ
τοὺς τοιούτους δήμους πολλοὶ μακαρίζουσιν, ὅτι τὰς κατ'
ἀγορὰν ἐμπορίας, ἢ τὰς ἐκ τῶν τεχνῶν πρὸς τὸ ζῆν ἐπινοίας
καταλιπόντες, διὰ ῥᾳθυμίας πάσης καὶ ἡδονῆς τὸν
τεταγμένον ἑαυτοῖς τῆς ζωῆς χρόνον διαπερῶσιν, οὐκ
εἰδότες, ὅτι ὀρχήστρα εὐθηνουμένη θεάμασιν ἀκολάστοις,
κοινὸν καὶ δημόσιον διδασκαλεῖον ἀσελγείας τοῖς συγκαθη-
μένοις ἐστί, καὶ τὰ παναρμόνια τῶν αὐλῶν μέλη καὶ ᾄσματα
πορνικὰ, ἐγκαθεζόμενα ταῖς τῶν ἀκουσάντων ψυχαῖς,
οὐδὲν ἕτερον ἢ πάντας ἀσχημονεῖν ἀναπείθει, τὰ τῶν κιθα-
ριστῶν ἢ τὰ τῶν αὐλητῶν κρούματα μιμουμένους. Ἤδη δέ
τινες τῶν ἱππομανούντων, καὶ ὄναρ ὑπὲρ τῶν ἵππων μάχονται,
ἅρματα μεταζευγνύντες καὶ ἡνιόχους μετατιθέντες, καὶ ὅλως
τῆς μεθημερινῆς ἀφροσύνης οὐδὲ ἐν ταῖς καθ' ὕπνον φαντα-
σίαις ἀφίστανται. Ἡμεῖς δὲ ἄρα, οὓς ὁ Κύριος, ὁ μέγας
θαυματοποιὸς καὶ τεχνίτης, ἐπὶ τὴν ἐπίδειξιν συνεκάλεσε
τῶν οἰκείων ἔργων, ἀποκαμούμεθα πρὸς τὴν θέαν,
Βασίλειος θεολόγος. Epistulae Epistle 92, sec. 2, line 40
τὴν κατ' ἀλλήλων φιλονεικίαν ἐκμαίνουσιν, ἵνα τοῖς κοι-

νοῖς κακοῖς τὸ καθ' ἑαυτοὺς συσκιάσωσι. Διὸ καὶ ἄσπονδός
ἐστιν ὁ πόλεμος οὗτος, τῶν τὰ πονηρὰ εἰργασμένων τὴν
κοινὴν εἰρήνην ὡς ἀποκαλύπτουσαν αὐτῶν τὰ κρυπτὰ τῆς
1487
αἰσχύνης ὑφορωμένων. Ἐπὶ τούτοις γελῶσιν οἱ ἄπιστοι,

σαλεύονται οἱ ὀλιγόπιστοι· ἀμφίβολος ἡ πίστις, ἄγνοια
κατακέχυται τῶν ψυχῶν, διὰ τὸ μιμεῖσθαι τὴν ἀλήθειαν
τοὺς δολοῦντας τὸν λόγον ἐν κακουργίᾳ. Σιγᾷ μὲν γὰρ τὰ
τῶν εὐσεβούντων στόματα, ἀνεῖται δὲ πᾶσα βλάσφημος
γλῶσσα· ἐβεβηλώθη τὰ ἅγια, φεύγουσι τοὺς εὐκτηρίους
οἴκους οἱ ὑγιαίνοντες τῶν λαῶν ὡς ἀσεβείας διδασκαλεῖα,
κατὰ δὲ τὰς ἐρημίας πρὸς τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς Δεσπότην
μετὰ στεναγμῶν καὶ δακρύων τὰς χεῖρας αἴρουσιν. Ἔφθασε
δὲ πάντως καὶ μέχρις ὑμῶν τὰ γινόμενα ἐν ταῖς πλείσταις
τῶν πόλεων, ὅτι οἱ λαοὶ σὺν γυναιξὶ καὶ παισὶ καὶ αὐτοῖς
τοῖς πρεσβύταις πρὸ τῶν τειχῶν ἐκχυθέντες ἐν τῷ ὑπαίθρῳ
τελοῦσι τὰς προσευχάς, φέροντες πάσας τὰς ἐκ τοῦ ἀέρος
κακοπαθίας σὺν πολλῇ τῇ μακροθυμίᾳ, τὴν παρὰ τοῦ
Κυρίου ἀντίληψιν ἀναμένοντες.
Τίς θρῆνος τῶν συμφορῶν τούτων ἄξιος; Ποῖαι πηγαὶ
δακρύων κακοῖς τοσούτοις ἐξαρκέσουσιν; Ἕως οὖν ἔτι
Βασίλειος θεολόγος. Regulae morales Vol. 31, pa. 821, line 39
κλέπτης ἐστὶ καὶ λῃστής. Ὁ δὲ εἰσερχόμενος

διὰ τῆς θύρας, ποιμήν ἐστι τῶν προβάτων. Καὶ
μετ' ὀλίγα· Ἐγώ εἰμι ἡ θύρα τῶν προβάτων.
Πάντες ὅσοι ἦλθον, κλέπται εἰσὶ καὶ λῃσταί·
ἀλλ' οὐκ ἤκουσαν αὐτῶν τὰ πρόβατα. ΠΡΟΣ
ΓΑΛ. Ἀλλὰ καὶ ἐὰν ἡμεῖς ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρα-
νοῦ εὐαγγελίζηται παρ' ὃ εὐηγγελισάμεθα ὑμῖν,
ἀνάθεμα ἔστω. Ὡς προειρήκαμεν, καὶ ἄρτι
πάλιν λέγω· Εἴ τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ' ὃ
παρελάβετε, ἀνάθεμα ἔστω. ΠΡΟΣ ΤΙΜ. αʹ. Εἴ
τις ἑτεροδιδασκαλεῖ, καὶ μὴ προσέρχεται ὑγιαί-
νουσι λόγοις τοῖς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ τῇ κατ' εὐσέβειαν
διδασκαλίᾳ, τε-
τύφωται, μηδὲν ἐπιστάμενος, καὶ τὰ ἑξῆς.
Ὅτι δεῖ πάντα τὰ προστεταγμένα ὑπὸ τοῦ Κυρίου
ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ καὶ διὰ τῶν ἀποστόλων διδά-
σκειν τοὺς πεπιστευμένους, καὶ ὅσα τούτοις ἀκό-
λουθα.
Βασίλειος θεολόγος. Constitutiones asceticae [Sp.] Vol. 31, pa. 1368,

line 24
1488
δέ τις, τὸ καλὸν τῇ ψυχῇ βεβαίως ἐνιδρυσάμενος,

καὶ τῇ χρονίᾳ ἀσκήσει τῆς τῶν παθῶν κυβερνήσεως
τὴν ἐμπειρίαν λαβὼν, καὶ δαμάσας μὲν τὰς σωμα-
τικὰς ἀκρασίας, χαλινώσας δὲ τὰς ψυχικὰς
ἀταξίας, θαῤῥῶν δὲ τῷ τοῦ λογισμοῦ χαλινῷ, συχνο-
τέρας θέλοι ποιεῖσθαι τὰς προόδους εἰς οἰκοδο-
μὴν καὶ ἐπίσκεψιν ἀδελφῶν, τὸν τοιοῦτον καὶ παρορ-
μήσει μᾶλλον ὁ λόγος ἐπὶ τὴν πρόοδον, ἵνα, τὸν
λύχνον ἐπὶ τὴν λυχνίαν τιθεὶς, πᾶσι τὸ φῶς τῆς
τῶν καλῶν καθηγήσεως χορηγήσῃ· μόνον εἴγε θαῤ-
ῥοίη, ὡς καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ διδασκαλεῖον ἀρετῶν
ἑαυτὸν δυνήσεται τοῖς συντυγχάνουσι παρέχειν· καὶ
οὕτως ἐξασφαλίσαιτο ἑαυτὸν, καθὼς ὁ Ἀπόστολος
εἴρηκε· Μή πως, ἄλλοις κηρύξας, αὐτὸς ἀδόκι-
μος γένωμαι.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ηʹ.

collecti Vol. 32, pa. 1276, line 10
ἐστιν ἀλγεινὴ ἡ τοιαύτη διάζευξις, ἢ εἰ τὸ ἥμισυ

ἡμῶν τοῦ σώματος ἀπεῤῥήγνυτο. Ἀλλὰ τὰ μὲν λυ-
πηρὰ τοιαῦτα, καὶ μείζω τούτων· ἡ δὲ ἐπὶ τούτοις
παραμυθία τίς; Ἡ ἐξ ἀρχῆς κεκρατηκυῖα τοῦ Θεοῦ
ἡμῶν νομοθεσία· τὸ χρῆναι πάντως τὸν εἰς γένεσιν
παρελθόντα, τοῖς καθήκουσι χρόνοις ἀπιέναι τοῦ
βίου. Εἰ οὖν οὕτως ἀπὸ Ἀδὰμ μέχρις ἡμῶν τὰ ἀν-
θρώπινα διατέτακται, μὴ ἀγανακτῶμεν ἐπὶ τοῖς
κοινοῖς τῆς φύσεως ἡμῶν παθήμασιν, ἀλλὰ καταδε-
χώμεθα τὴν ἐφ' ἡμῖν τοῦ Δεσπότου οἰκονομίαν. Πάν-
τοτε μὲν γὰρ χρήσιμον τὸ τῶν Γραφῶν διδασκαλεῖον,
μάλιστα δὲ ἐπὶ τῶν τοιούτων καιρῶν. Μνήσθητι τοί-
νυν τῆς τοῦ κτίσαντος ἡμᾶς ἀποφάσεως, δι' ἧς πάντες
οἱ ἐκ τῆς γῆς φύντες, πάλιν εἰς τὴν γῆν ὑποστρέ-
φομεν· καὶ οὐδεὶς οὕτω μέγας, ὥστε βελτίω φανῆναι
τῆς διαλύσεως. Καλὸς μὲν οὖν καὶ μέγας ὁ θαυμα-
στὸς ἐκεῖνος, καὶ ἐφάμιλλος τῇ ῥώμῃ τοῦ σώματος
τὴν τῆς ψυχῆς ἀρετὴν, φημὶ κἀγώ· οὐμενοῦν ἔχων
ὑπερβολὴν εἰς ἑκάτερα, ἀλλ' ὅμως ἄνθρωπος, καὶ
1489
τέθνηκεν, ὡς Ἀδὰμ, ὡς Νῶε, ὡς Ἀβραὰμ, ὡς

Μωϋσῆς, ὡς ὅντινα ἂν εἴπῃς τῶν τῆς αὐτῆς φύσεως
Ωριγένης θεολόγος. Contra Celsum Book 3, sec. 51, line 23
τὸ δυνατὸν παραστησάντων ἑαυτῶν τὴν προαίρεσιν οὐκ ἄλλο

τι βούλεσθαι ἢ τὰ Χριστιανοῖς δοκοῦντα· παρ' οἷς εἰσι
τινὲς τεταγμένοι πρὸς τὸ φιλοπευστεῖν τοὺς βίους καὶ τὰς
ἀγωγὰς τῶν προσιόντων, ἵνα τοὺς μὲν τὰ ἐπίρρητα πράττον-
τας ἀποκωλύσωσιν ἥκειν ἐπὶ τὸν κοινὸν αὐτῶν σύλλογον
τοὺς δὲ μὴ τοιούτους ὅλῃ ψυχῇ ἀποδεχόμενοι βελτίους
ὁσημέραι κατασκευάζωσιν. Οἵα δ' ἐστὶν αὐτοῖς ἀγωγὴ
καὶ περὶ ἁμαρτανόντων καὶ μάλιστα τῶν ἀκολασταινόντων,
οὓς ἀπελαύνουσι τοῦ κοινοῦ οἱ κατὰ τὸν Κέλσον παραπλήσιοι
τοῖς ἐν ταῖς ἀγοραῖς τὰ ἐπιρρητότατα ἐπιδεικνυμένοις.
Καὶ τὸ μὲν τῶν Πυθαγορείων σεμνὸν διδασκαλεῖον κενοτάφια
τῶν ἀποστάντων τῆς σφῶν φιλοσοφίας κατεσκεύαζε, λογι-
ζόμενον νεκροὺς αὐτοὺς γεγονέναι· οὗτοι δὲ ὡς ἀπολωλότας
καὶ τεθνηκότας τῷ θεῷ τοὺς ὑπ' ἀσελγείας ἤ τινος ἀτόπου
νενικημένους ὡς νεκροὺς πενθοῦσι, καὶ ὡς ἐκ νεκρῶν
ἀναστάντας, ἐὰν ἀξιόλογον ἐνδείξωνται μεταβολήν, χρόνῳ
πλείονι τῶν κατ' ἀρχὰς εἰσαγομένων ὕστερόν ποτε προσίεν-
ται· εἰς οὐδεμίαν ἀρχὴν καὶ προστασίαν τῆς λεγομένης
ἐκκλησίας τοῦ θεοῦ καταλέγοντες τοὺς φθάσαντας μετὰ τὸ
προσεληλυθέναι τῷ λόγῳ ἐπταικέναι.⌉
Ωριγένης θεολόγος. Philocalia sive Ecloga de operibus Origenis a

Basilio et Gregorio Nazianzeno facta (cap. 1-27) Cha. 18, sec. 22, line 24
οὐκ ἄλλο τι βούλεσθαι ἢ τὰ χριστιανοῖς δοκοῦντα· παρ'

οἷς εἰσί τινες τεταγμένοι πρὸς τὸ φιλοπευστεῖν τοὺς βίους
καὶ τὰς ἀγωγὰς τῶν προσιόντων, ἵνα τοὺς μὲν τὰ ἐπίρρητα
πράττοντας ἀποκωλύσωσιν ἥκειν ἐπὶ τὸν κοινὸν αὐτῶν
σύλλογον, τοὺς δὲ μὴ τοιούτους ὅλῃ ψυχῇ ἀποδεχόμενοι
βελτίους ὁσημέραι κατασκευάζωσιν. ὁμοία δ' ἔστιν αὐτοῖς
ἀγωγὴ καὶ περὶ ἁμαρτανόντων, καὶ μάλιστα τῶν ἀκολα-
σταινόντων, οὓς ἀπελαύνουσι τοῦ κοινοῦ οἱ κατὰ τὸν Κέλσον
παραπλήσιοι τοῖς ἐν ταῖς ἀγοραῖς τὰ ἐπιρρητότατα ἐπι-
δεικνυμένοις. καὶ τὸ μὲν τῶν Πυθαγορείων συμνὸν διδα-
σκαλεῖον κενοτάφια τῶν ἀποστάντων τῆς σφῶν φιλοσοφίας
κατεσκεύαζε, λογιζόμενον νεκροὺς αὐτοὺς γεγονέναι. οὗτοι
1490
δὲ ὡς ἀπολωλότας καὶ τεθνηκότας τῷ θεῷ τοὺς ὑπ' ἀσελ-

γείας ἤ τινος ἀτόπου νενικημένους, ὡς νεκροὺς πενθοῦσι·
καὶ ὡς ἐκ νεκρῶν ἀναστάντας, ἐὰν ἀξιόλογον ἐνδείξωνται
μεταβολὴν, χρόνῳ πλείονι τῶν κατ' ἀρχὰς εἰσαγομένων
ὕστερόν ποτε προσίενται· εἰς οὐδεμίαν ἀρχὴν καὶ προστα-
σίαν τῆς λεγομένης ἐκκλησίας τοῦ θεοῦ καταλέγοντες τοὺς
φθάσαντας μετὰ τὸ προσεληλυθέναι τῷ λόγῳ ἐπταικέναι.
Τούτους δὴ, οἷς ἡμᾶς ὁ Κέλσος ὁμοιοῖ, τοῖς ἐν
ταῖς ἀγοραῖς τὰ ἐπιρρητότατα ἐπιδεικνυμένοις καὶ ἀγεί
Ωριγένης θεολόγος. Frag.in Psalmos 1-150 [Dub.] Psalm 93, verse 3,4,
line 10
φελῶ ὅρια ἐθνῶν.

Ἕως πότε ἁμαρτωλοὶ, Κύριε, ἕως
πότε ἁμαρτωλοὶ καυχήσονται; φθέγξονται,
καὶ λαλήσουσιν ἀδικίαν, λαλήσουσι πάντες
οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν.
Τὸ οὖν ἕως πότε ἀπὸ κοινοῦ, ἵν' ᾖ τὸ ὅλον
τοιοῦτον· ἕως πότε ἁμαρτωλοὶ, ἕως πότε
λαλήλουσιν πάντες οἱ ἐργασάμενοι τὰς ἀνο-
μίας; πολλὴ δὲ ἀναισθησία τῶν ἰδίων κα-
κῶν τοῖς καυχωμένοις ἁμαρτωλοῖς, μάλιστα
εἴ τις ἑτεροδιδασκαλεῖ, καὶ μὴ προσέρχεται
ὑγιαινούσαις διδασκαλίαις, ταῖς τοῦ Κυρίου
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ τετύφλωται,
μηδὲν ἐπιστάμενος, νοσῶν περιζητήσεις καὶ
λογομαχίας· ἐκεῖνος οὖν ἐπὶ ταῖς ἰδίαις κα-
τὰ ψευδοδοξίαν βλασφημίαις καὶ ἁμαρτίαις
καυχᾶται, ὡς ἐπ' ἀληθείᾳ καὶ σοφίᾳ καὶ
φθέγγεται, καὶ λαλεῖ ἀδικίας εἰς τὸ ὕψος, ἐν
οἷς κατηγορεῖ τοῦ δημιουργοῦ.
Syriani, Sopatri Et Marcellini Scholia Ad Hermogenis Status, Scholia

ad Hermogenis librum περὶ στάσεων Vol. 4, pa. 117, line 18
διὰ τὸ ὡρίσθαι τὸ πρόσωπον πάντα ἀκολουθεῖ, γένος,

πατρὶς, καὶ ἑξῆς· οἷς χρηστέον, ὡς ἂν δοκιμάσωμεν συμ-
φέρειν, πολλάκις γὰρ καὶ σιωπῆσαί τινα προσήκει διὰ
τὴν χρείαν· τῷ δὲ προσηγορικῷ οὐκ ἔτι πάντα ἐμπί-
πτει· ἔχει δὲ πάντως τι τῶν ἐγκωμιαστικῶν· καὶ ἐπὶ
τῶν κυρίων δὲ τοῖς ἐμπίπτουσι καὶ συμφέρουσι χρησό-
1491
μεθα· ὅ γ' οὖν Δημοσθένης ἐγκωμιάζων οὐ πᾶσιν ἐχρή-

σατο, ἀλλὰ τὸ μὲν γένος ἐσιώπησεν ὡς ἀδοξότερον·
ἀπὸ δὲ τῶν ἄλλων ποιεῖται τὸν λόγον καὶ τὸν ἔπαι-
νον· ἐμοὶ μὲν παιδὶ ὄντι, φησὶν, ὑπῆρξε φοιτᾷν εἰς τὰ
προσήκοντα διδασκαλεῖα. Αἰσχίνην δὲ συγκρίνων πρὸς
ἑαυτὸν καὶ ἀπὸ τοῦ γένους καὶ ἀπὸ τῶν ἄλλων πεποί-
ηται ψόγον· μελετῶντες οὖν τὰ μὲν πρὸς ἡμῶν διεξ-
ελευσόμεθα· τὰ διαβεβλημένα δὲ παρήσομεν· ἐπὶ δὲ τοῦ
ἀντιδίκου τὸ ἐναντίον.
Οὐκ ἐπιδέχεται δὲ ἐξέτασιν τά τε ἀόριστα οἷον τὸ τίς, καὶ τὰ
ἰσάζοντα δι' ὅλου, οἷον δύο νέοι πλούσιοι εἰ ἐπί τῳ κρίνοιεν
ἀλλήλους· ὃ γὰρ ἄν τις εἴποι κατὰ τοῦ ἑτέρου, τοῦτο καὶ κατὰ
τοῦ ἑτέρου ἔσται.
Συριανοῦ καὶ Σωπάτρου. Μετὰ τὰ ἐξετα-
ζόμενα ἐπὶ τὰ ἀνεξέταστα χωρεῖ· ταῦτα δὲ ἐπὶ μὲν
Syriani, Sopatri Et Marcellini Scholia Ad Hermogenis Status, Scholia

ad Hermogenis librum περὶ στάσεων Vol. 4, pa. 348, line 14
ἀπὸ γένους πολίτην, τὸν τῶν τυραννοκτόνων ἔγγονον,

τυραννίδος ἐπιθυμῆσαι, τὴν δὲ νεότητα καὶ τὸ ἄσωτον
αὐτοῦ, ἅπερ ἐστὶ τῆς ἀγωγῆς, ὑπερβήσεται ὁ ῥήτωρ λέ-
γων ὑπὲρ αὐτοῦ· φαῦλος γὰρ ἐν τούτοις Ἀλκιβιάδης,
ὥς φησιν ὁ Θουκυδίδης· καὶ τοῦτο Δημοσθένης πεποίη-
κε περὶ Ἀλκιβιάδου· καὶ περὶ ἑαυτοῦ δὲ ταὐτὸν πεποίη-
κεν· ἐν γὰρ τῷ περὶ στεφάνου ἀναγκαζόμενος ἐπαινεῖν
ἑαυτὸν, τὸ μὲν γένος ἀπεκρύψατο ὡς ἄδοξον, ἀπὸ δὲ
τῆς ἀνατροφῆς τῶν ἐπαίνων ἤρξατο· ἐμοὶ γὰρ ὑπῆρξέ
φησι παιδὶ μὲν ὄντι φοιτᾷν εἰς τὰ προσήκοντα διδα-
σκαλεῖα· πολλάκις δὲ καὶ ἀπὸ ἔθνους ἐστὶν ἐγκωμιά-
σαι, ὡς Δημοσθένης· οὐδὲν κοινὸν διαπράττονται οἱ
Φασηλῖται, ὡς τῶν Φασηλιτῶν πάντων ὁμοίως συκοφαν-
τῶν ὄντων· ὥσπερ δὲ ἐγκωμιάζομεν ἀπὸ γένους, οὕτω
καὶ διαβαλοῦμεν· ὡς Δημοσθένης, πότερα ὡς ὁ πα-
τήρ σου Τρόμης ἐδούλευσε παρ' Ἐλπίᾳ, τῷ πρὸς τῷ
Θησείῳ διδάσκοντι γράμματα, κατασκευάζων, ὅτι εἰκὸς
τὸν ἐκ τοιούτων γενόμενον προδοῦναι· καὶ ἀπὸ ἀγωγῆς
δὲ διέβαλε, τὸ μέλαν τρίβων καὶ τὰ βάθρα σπογγίζων·
1492
καὶ τὸ παιδαγωγεῖον κορῶν. Εἰ δέ τι τῶν ἄλλων

εἴη.

περὶ τὸ δόγμα σπουδήν. ἀνδρῶν μὲν οὖν πέρι, οἳ τότε ἐν εὐσεβείᾳ καὶ
ἐκκλησιαστικῷ θεσμῷ ἐφιλοσόφουν, τάδε ἔγνων ὡς συνέγραψα. ὑπερ-
φυῶς δὲ πολλοὶ καὶ μάλα ἐλλόγιμοι κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον ἐν ταῖς
ἐκκλησίαις
διέπρεπον. ἐπισημότατοι δὲ ἐν τούτοις ἐγένοντο Εὐσέβιος ὁ τὴν Ἐμέσης
ἱερωσύνην ἐπιτροπεύσας καὶ Τίτος ὁ Βόστρης καὶ Σαραπίων ὁ Θμούεως,
Βασίλειός τε ὁ Ἀγκύρας καὶ Εὐδόξιος ὁ Γερμανικείας καὶ Ἀκάκιος ὁ
Καισα-
ρείας καὶ Κύριλλος, ὃς τὸν Ἱεροσολύμων θρόνον ἐπετρόπευσε. σύμβολα
δὲ
τῆς αὐτῶν παιδείας συνεγράψαντο καὶ καταλελοίπασι πολλά τε καὶ
λόγου
ἄξια.
Ὑπὸ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ Δίδυμος ὁ ἐκκλησιαστικὸς συγγραφεὺς
διέπρεπε, προϊστάμενος ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τοῦ διδασκαλείου τῶν ἱερῶν
μαθη-
μάτων. ἐν τούτῳ δὲ καὶ παντοδαπὴ σοφία ᾤκει, ποιηταί τε καὶ ῥήτορες,
ἀστρονομία τε καὶ γεωμετρία καὶ ἀριθμοὶ καὶ δόξαι φιλοσόφων. πάντων
δὲ νῷ μόνῳ καὶ ἀκοῇ τὴν εἴδησιν ἐκτήσατο. νέος γὰρ ἔτι τυφλὸς ἐγένετο
ἐν τῇ πρώτῃ πείρᾳ τῆς μαθήσεως τῶν στοιχείων. ἤδη δὲ εἰς ἐφήβους

τελῶν
ἐπεθύμησε λόγων καὶ παιδείας· καὶ τοῖς ταῦτα διδάσκουσι φοιτῶν
ἠκροᾶτο
μόνον· καὶ ἐπὶ τοσοῦτον ἦλθε σοφίας, ὡς καὶ τῶν ἐν τοῖς μαθήμασι
σκολιῶν
θεωρημάτων ἐφικέσθαι. λέγεται δὲ τοὺς χαρακτῆρας τῶν γραμμάτων
σανίδι
καταχαραγέντας εἰς βάθος ἐκμαθεῖν τοῖς δακτύλοις ἐφαπτόμενος,
Eunapius Hist., Soph., Vitae sophistarum Book 10, cha. 1, sec. 4, line 7
λόγους, τῇ νεότητί τε τῆς ψυχῆς τὸ σῶμα κεκμηκὸς συν-

ηγείρετο, ὥστε ὁ ταῦτα συγγράφων ἀγήρων τινὰ καὶ ἀθά-
νατον αὐτὸν ἐνόμιζε, καὶ προσεῖχε ὥσπερ αὐτοκλήτῳ καὶ
1493
ἄνευ τινὸς πραγματείας φανέντι θεῷ. καίτοι γε ἦν σχὼν

εἰς τὸν Πειραιᾶ περὶ πρώτην φυλακήν, ἐπὶ πυρετῷ λά-
βρῳ κατὰ πλοῦν γενομένῳ, καὶ πολλοί τινες ἄλλοι κατὰ
γένος γε αὐτῷ προσήκοντες συνεισπεπλεύκεσαν, καὶ περὶ
τὴν ὥραν ἐκείνην, πρίν τι γενέσθαι τῶν εἰωθότων (τὸ γὰρ
πλοῖον ἦν τῶν Ἀθήνηθεν, καὶ περὶ τὰς κατάρσεις οὐκ ὀλίγοι
τινὲς ἐναυλόχουν ἀεὶ τῶν εἰς ἕκαστον διδασκαλεῖον μεμη-
νότων), ὁ ναύκληρος εἰς Ἀθήνας συνέτεινε, τῶν μὲν ἄλλων
βαδιζόντων, ὁ δὲ βαδίζειν ἀδυνάτως ἔχων, ὅμως ἐκ διαδοχῆς
ἀνεχόμενος, ἀνεκομίσθη πρὸς τὴν πόλιν. ἦν τε νυκτὸς τὸ
σταθερώτατον, ἡνίκα ἥλιος μακροτέραν ποιεῖ τὴν νύκτα
γινόμενος νοτιώτερος (ἐνεβεβήκει γὰρ τῷ Ζυγῷ καὶ τὰ
νυκτερεῖα ἔμελλε)· καὶ ὁ ναύκληρος ὤν που καὶ ξένος
Προαιρεσίου παλαιός, τοσοῦτον ὄχλον ὁμιλητῶν, ἀράξας
τὴν θύραν, εἰσήγαγεν εἰς τὴν οἰκίαν, ὥστε, ἡνίκα πόλεμοί
τινες ἐγίνοντο περὶ ἑνὸς μειρακίου καὶ δυοῖν, πλήρωμα δια-
τριβῆς ὅλους σοφιστικῆς τοὺς ἐληλυθότας φαίνεσθαι.
Eunapius Hist., Soph., Vitae sophistarum Book 20, cha. 1, sec. 5, line 1
λέγειν συνεφελκυσάμενος σιωπᾶν μὲν ἐν τῷ λέγειν τοὺς

ἰατροὺς ἠνάγκαζε, θεραπεύειν δὲ οὐκ ἐδόκει δυνατὸς εἶναι
καθάπερ λέγειν. ὥσπερ οὖν οἱ παλαιοί φασιν Ἀρχίδαμον,
εἰ Περικλέους εἴη δυνατώτερος ἐρωτώμενον “ἀλλὰ κἂν
καταβάλω Περικλέα,” φάναι “λέγων ἐκεῖνος ὅτι μὴ κατα-
βέβληται, νενίκηκεν,” οὕτω καὶ τοὺς θεραπευθέντας ὑφ' ἑτέ-
ρων ἀπεδείκνυ Μάγνος ἔτι νοσοῦντας. οἱ δὲ ὑγιαίνοντες καὶ
ἐρρωμένοι χάριν ὡμολόγουν τοῖς θεραπεύσασιν· ἀλλ' ἐκρά-
τει τῶν ἰατρῶν μέχρι τοῦ στόματος καὶ τῶν ἐρωτήσεων.
καὶ διδασκαλεῖον μὲν ἐξῄρητο κοινὸν αὐτῷ κατὰ τὴν Ἀλεξάν-
δρειαν, καὶ πάντες ἔπλεον καὶ παρ' αὐτὸν ἐφοίτων, ὡς
θαυμάσαντές τι μόνον ἢ ληψόμενοι τῶν παρ' ἐκείνου καλῶν.
καὶ ἀποτυγχάνειν οὐ συνέβαινεν αὐτοῖς· ἢ γὰρ τὸ λαλεῖν
ἐκέρδαινον, ἢ καὶ τὸ δύνασθαι ποιεῖν τι καὶ ἐνεργεῖν διὰ τῆς
σφετέρας ἐπιμελείας προσελάμβανον.
ὈΡΙΒΑΣΙΟΣ. Ὀριβάσιον δὲ Πέργαμος ἤνεγκε, καὶ τοῦτο
εὐθὺς οὕτω συνετέλει πρὸς δόξαν, ὥσπερ τοῖς Ἀθήνησι
γεγονόσιν, ὅταν εὐδοκιμῶσι κατὰ τοὺς λόγους, πολὺς ἄνω
χωρεῖ λόγος ὅτι Ἀττικὴ Μοῦσα καὶ τὸ ἀγαθὸν οἰκεῖον.
ἑκατέρων δὲ εὖ πεφυκώς, ἐκ παιδὸς ἦν ἐπιφανής,
1494
Asterius Scr. Eccl., Homiliae 1-14 Homily 14, cha. 8, sec. 4, line 2
ὁ Κύριος τοῦ διαβόλου τῶν πειρασμῶν ἠνέσχετο· νηστεύοντες καὶ οἱ

ἀπόστολοι τὰς ὑπὲρ τῶν σπουδαίων πραγμάτων δεήσεις ἐτέλουν·
νηστείᾳ Νινευΐται τὴν ἀπειλὴν ἐνίκησαν τοῦ θανάτου·
καὶ ὡς ἐπίπαν
εἰπεῖν, αὕτη πρὸς Θεὸν παράκλητος, αἰδοῦς ἀξία, καὶ πρέσβις ἀξιόπιστος
ταχέως δυσωποῦσα ὑπὲρ ὧν ἂν προσαγάγῃ τῷ Θεῷ τὴν ἱκετηρίαν. Διὸ
πᾶς ἀνὴρ εὐσεβὴς καὶ ὅστις φιλόθεος μᾶλλον ἢ φιλήδονος χαίρων μοι καὶ
εὐθυμούμενος πρόσελθε ταῖς ἡμέραις τῆς ἐγκρατείας. Οὐδεὶς γὰρ σκυ-

θρωπάζων ἐν ἀρχῇ τῶν ἀγώνων γενναῖός ἐστιν ἀγωνιστής.
Μὴ γίνου
στυγνὸς ὡς βρέφος ἐπὶ τὸ διδασκαλεῖον ἑλκομένον, μὴ καταγόγγυζε
τῆς τῶν ἡμέρων καθαρότητος, μὴ ζήτει τῆς ἑβδομάδος τὸ τέλος ὡς μετὰ
χειμῶνα πικρὸν παρουσίαν ἔαρος, μὴ ἐπιθύμει τοῦ σαββάτου διὰ μεθὴν
ὡς
Ἰουδαῖος, μὴ ἀρίθμει τὰς ἡμέρας τῆς τεσσαρακοστῆς ὡς ἀργὸς μισθωτὸς
ἀναμένων τῆς ἐμμίσθου προθεσμίας τὸ τέλος, μὴ λυποῦ ὅτι σου ἀπὸ τῆς
πρώτης ὥρας ἡ οἰκία οὐ καπνίζεται, οὐδὲ ὁ μάγειρος ἔστηκε πρὸς τῷ
πυρί.
Χάρισαί τι καὶ τῇ ψυχῇ, μὴ πάντα τῷ σώματι. Τὴν μὲν ἡ ἀποχὴ
τῶν σιτίων τρέφει, τὸ δὲ ἡ ἐμφόρησις. Ἀλλ' ἐπειδὴ τὰ δύο ἀλλήλοις
συνέζευκται καὶ τὰ πολὺ κεχωρισμένα κατὰ τὴν φύσιν τῇ τοῦ δημιουργοῦ
συνεδέθη προνοίᾳ καὶ τέχνῃ, βουλευσώμεθα ὅπως ἂν ἀμφότερα

διαγένοιτο
τῶν καταλλήλων ἕκαστα χρειῶν μὴ στερούμενα. Ἐκ τῶν δύο
συνέστηκας,
Ιωάννης Χρυσόστομος. Adversus oppugnatores vitae monasticae (lib. 1-

3) Vol 47, pg 367, ln 9
ήγαγον ἂν, ἀλλὰ τότε μάλιστα μένειν ἐκέλευσα, καὶ

τοὺς φυγαδεύοντας αὐτοὺς οὐκ ἂν ἐπῄνεσα, ἀλλ' ὡς κοι-
νοὺς τῆς πολιτείας ἐχθροὺς ἀπεστράφην ἂν, ὅτι τοὺς λύ-
χνους κρύπτοντες, καὶ τοὺς φωστῆρας ἀπὸ τῆς πόλεως
ἐπὶ τὴν ἐρημίαν ἄγοντες, τὰ μέγιστα τοὺς ἔνδον οἰκοῦν-
τας ἐζημίουν ἀγαθά. Εἰ δὲ οὐδεὶς ὁ ταῦτα ὑποσχησόμενος,
τί τὸ ὄφελος πέμπειν εἰς διδασκάλους, ἔνθα πρὸ τῶν λό-
γων κακίαν εἴσονται, καὶ τὸ ἕλαττον βουλόμενοι λαβεῖν,
τὸ μεῖζον ἀπολέσουσι, τῆς ψυχῆς τὴν ἰσχὺν καὶ τὴν εὐ-
1495
εξίαν ἅπασαν; Τί οὖν; κατασκάψομεν τὰ διδασκαλεῖα,

φησίν; Οὐ τοῦτο λέγω, ἀλλ' ὅπως μὴ τὴν τῆς ἀρετῆς
καθέλωμεν οἰκοδομὴν, καὶ ζῶσαν κατορύξωμεν τὴν ψυ-
χήν· σωφρονούσης μὲν γὰρ ταύτης οὐδεμία ἀπὸ τῆς τῶν
λόγων ἀπειρίας ἔσται ζημία, διεφθαρμένης δὲ μεγίστη ἡ
βλάβη, κἂν σφόδρα ἡ γλῶττα ἠκονημένη τυγχάνῃ, καὶ
τοσούτῳ μείζων, ὅσῳπερ ἂν ἐκείνη προσῇ ἡ δύναμις.
Πονηρία γὰρ τὴν τοῦ λέγειν προσλαβοῦσα ἐμπει-
ρίαν, πολλῷ χείρονα τῆς ἀμαθίας ἐργάζεται τὰ δεινά.
Ἂν δὲ ἀπελθόντες ἐκεῖ, φησὶ, πρὸς τῷ τὴν γλῶσσαν ἀρ-
γοτέραν ἔχειν. καὶ τῆς ἀρετῆς ἐκπέσωσιν ἐκείνης;
Ιωάννης Χρυσόστομος. Adversus oppugnatores vitae monasticae (lib. 1-

3) Vol 47, pg 371, ln 15
γὰρ καὶ στρατηγὸν ὁμοίως ἄν τις κολάσειε, τὸν τούς

τε δυναμένους πολεμεῖν ἀπάγοντα τῆς παρατάξεως, τούς
τε τρωθέντας καὶ κειμένους, καὶ τοὺς ἄλλους συντα-
ράσσοντας κελεύοντα κεῖσθαι διαπαντὸς ἐν τῷ μέσῳ.
ιγʹ. Ἐπεὶ δὲ πολλοὶ τῶν πατέρων, ἕκαστος ἔγκειται τὸν
υἱὸν ἐπιθυμῶν ἐν λόγοις ζῶντα ὁρᾷν, ὡς ἀκριβῶς εἰδὼς
ὅτι πρὸς τὸ τέλος πάντως ἥξει τῶν λόγων, ὑπὲρ τούτου
μὲν μὴ φιλονεικῶμεν, μηδὲ ὅτι διαμαρτήσεται λέγω-
μεν, ἀλλὰ δῶμεν τῷ λόγῳ καὶ περιέσεσθαι πάντως αὐ-
τὸν τῆς σπουδῆς, καὶ πρὸς ἄκρον ἀφίξεσθαι. Ἔστω δὲ
αἵρεσις ἡμῖν προκειμένη διπλῆ, καὶ εἰς διδασκαλεῖα μὲν
φοιτῶν, ὑπὲρ τῆς μαθήσεως ἐχέτω τὸν ἀγῶνα, εἰς δὲ
ἐρημίας ὑπὲρ τῆς ψυχῆς· ποῦ βέλτιον, εἰπέ μοι, κρα-
τεῖν; Ἂν μὲν γὰρ ἑκατέρωθεν συμβαίνῃ, κἀγὼ βούλο-
μαι· ἂν δὲ θάτερον λείπηται, βέλτιον ἑλέσθαι τὸ κρεῖτ-
τον. Ναὶ, φησὶν, αὐτὸ δὲ τοῦτο πόθεν ἡμῖν ἔσται δῆλον,
ὅτι στήσεται καὶ μενεῖ, καὶ οὐ μεταπεσεῖται; πολλοὶ
γὰρ οἱ πεσόντες. Πόθεν δῆλον ὅτι οὐ στήσεται, οὐδὲ με-
νεῖ; πολλοὶ γὰρ οἱ στάντες, καὶ τῶν πεπτωκότων
πλείους· ὥστε διὰ τούτους μᾶλλον θαῤῥεῖν χρὴ, ἢ δι'
ἐκείνους φοβεῖσθαι.
Ιωάννης Χρυσόστομος. De Lazaro (homiliae 1-7)

Vol 48, pg 1008, ln 53
κατ' ἀξίαν ἀπολήψονται ἐκεῖ, ὁ μὲν τοὺς στεφάνους

1496
τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς καρτερίας, ὁ δὲ τὰς κολάσεις

καὶ τὰς τιμωρίας τῆς πονηρίας. Ταύτην τὴν παρα-
βολὴν ἐγγράψατε καὶ πλούσιοι καὶ πένητες· πλούσιοι
ἐν τοῖς τοίχοις τῆς ὑμετέρας οἰκίας, πένητες δὲ ἐν
τοῖς τοίχοις τῆς διανοίας· κἂν ἐξαλειφθῇ ποτε λήθης
ἐγγινομένης, ἐπιχρίσατε πάλιν διὰ τῆς μνήμης
ἄνωθεν. Μᾶλλον δὲ καὶ οἱ πλούσιοι πρὸ τῆς οἰκίας ἐν
τῇ διανοίᾳ διαγράψατε, καὶ συνεχῶς περιφέρετε, καὶ
ἔσται διδασκαλεῖον ὑμῖν καὶ ὑπόθεσις φιλοσοφίας
ἁπάσης. Ἐὰν γὰρ ταύτην διηνεκῶς ἐγγε-
γραμμένην ἔχωμεν ἐν τῇ διανοίᾳ, οὔτε τὰ περιχαρῆ
τοῦ παρόντος βίου ἡμᾶς φυσῆσαι δυνήσεται, οὔτε τὰ
λυπηρὰ ταπεινῶσαι καὶ καθελεῖν· ἀλλὰ ὡς πρὸς τὰς
ζωγραφίας τὰς ἐν τοῖς τοίχοις, οὕτω πρὸς ἑκάτερα
ταῦτα διακεισόμεθα. Καθάπερ γὰρ ἐν τοῖς τοίχοις
γεγραμμένον ὁρῶντες πλούσιον καὶ πένητα, οὔτε
ἐκείνῳ φθονοῦμεν, οὔτε τοῦ πένητος ὑπερορῶμεν
διὰ τὸ σκιὰν ἀλλὰ μὴ πραγμάτων
Ιωάννης Χρυσόστομος. Ad populum Antiochenum (homiliae 1-21)

Vol 49, pg 79, ln 32
φέρουσαν. Τοιαῦτα γὰρ τὰ πνευματικά· καὶ κέρδος φέ-

ρει, καὶ ταχίστην τὴν διόρθωσιν. Ἡ γὰρ γλῶσσα βασα-
νιζομένη διηνεκῶς, καὶ μηδενὸς ὑπομιμνήσκοντος ἱκα-
νὴν λαμβάνει παράκλησιν, ὑπὸ τοῦ δίψους κατατεινομένη,
ὑπὸ τῆς πείνης ἀγχομένη· κἂν ἁπάντων ὦμεν ἀναισθη-
τότεροι, διὰ πάσης ἡμέρας τῷ μεγέθει τῆς βασάνου
ταύτης ὑπομιμνησκόμενοι, οὐ δεησόμεθα συμβουλῆς
ἑτέρας καὶ παραινέσεως. Ἐπῃνέσατε τὸ εἰρημένον, ἀλλ'
ὅμως καὶ ἐπὶ τῶν ἔργων δείξατε τὸν ἔπαινον. Ἐπεὶ τί
τὸ κέρδος τῆς ἐνταῦθα συλλογῆς; Εἰ καθ' ἑκάστην ἡμέ-
ραν τὸ παιδίον εἰς διδασκαλεῖον βαδίζοι, εἶτα μηδὲν
μανθάνοι πλέον, ἆρα ἀρκέσει εἰς ἀπολογίαν ἡμῖν τὸ
καθ' ἑκάστην ἡμέραν ἐκεῖ βαδίζειν αὐτό; οὐκ αὐτὸ μὲν
οὖν τοῦτο μέγιστον ποιησόμεθα ἔγκλημα, ὅτι καθ'
ἑκάστην ἡμέραν ἐκεῖ βαδίζον, μάτην τοῦτο ποιεῖ; Τοῦτο
δὴ καὶ ἐφ' ἡμῶν αὐτῶν λογιζώμεθα, καὶ πρὸς ἑαυτοὺς
λέγωμεν· Χρόνον τοσοῦτον εἰς ἐκκλησίαν ἀπαντῶντες,
συνάξεως ἀπολαύοντες φρικωδεστάτης καὶ πολὺ τὸ κέρ-
δος ἐχούσης, ἂν τοιοῦτοι πάλιν ἀπέλθωμεν, οἷοι παρ-
1497
εγενόμεθα, μηδὲν τῶν ἡμετέρων κατορθώσαντες ἐλαττω-

μάτων,
Ιωάννης Χρυσόστομος. Ad populum Antiochenum (homiliae 1-21)

Vol 49, pg 145, ln 24
κόψαντι τὴν εὐορκίαν τὸ ἕγκλημα τῆς ἐπιορκίας περι-

έστησεν. Οὐ γὰρ οἱ ἐπιορκοῦντες μόνον, ἀλλὰ καὶ οἱ ἑτέ-
ροις τὴν ἀνάγκην ταύτην ἐφιστῶντες ὑπεύθυνοι τῶν αὐ-
τῶν ἐγκλημάτων εἰσίν. Οὐκ ἐν οἰκίαις δὲ μόνον, ἀλλὰ
καὶ ἐν ταῖς ἀγοραῖς ἴδοι τις ἂν τοῦτο γινόμενον, καὶ ἐν
ταῖς μάχαις μάλιστα, ὅταν πρὸς ἀλλήλους πυκτεύοντες
ἀντομνύωσιν, ὁ μὲν τυπτήσειν, ὁ δὲ μὴ τυπτήσεσθαι· ὁ
μὲν ἀφαιρήσειν τὸ ἱμάτιον, ὁ δὲ οὐκ ἐπιτρέψειν· ὁ μὲν
ἀπαιτήσειν τὸ ἀργύριον, ὁ δὲ οὐκ ἀποδώσειν· καὶ πολλὰ
δὲ ἕτερα ἐναντία τοιαῦτα φιλονεικοῦντες ὀμνύουσι. Καὶ
ἐν ἐργαστηρίοις δὲ καὶ διδασκαλείοις ἴδοι τις ἂν τοῦτο
συμβαῖνον. Πολλάκις γοῦν τεχνίτης διωμόσατο τῷ μα-
θητῇ μὴ πρότερον αὐτὸν ἀφήσειν φαγεῖν καὶ πιεῖν, ἕως
ἂν τὸ δοθὲν ἔργον ἅπαν ἀνύσῃ. Τοῦτο δὲ καὶ παιδαγω-
γὸς πολλάκις πρὸς νέον, καὶ πρὸς θεράπαιναν ἐποίησε
δέσποινα, καὶ ἀνάγκη τῆς, ἑσπέρας καταλαβούσης, καὶ
τοῦ ἔργου μὴ πληρωθέντος, ἢ λιμῷ διαφθαρῆναι τοὺς
οὐκ ἀνύσαντας, ἢ ἐπιορκῆσαι τοὺς ὀμόσαντας πάντως.
Ὁ γὰρ πονηρὸς δαίμων ἐκεῖνος, ὁ τοῖς ἀγαθοῖς ἐφεδρεύων
ἀεὶ τοῖς ἡμετέροις, παρεστὼς καὶ ἀκούων τῆς ἀνάγκης
τῶν ὅρκων, εἰς ῥᾳθυμίαν τοὺς ὑπευθύνους ἐμβάλλει, ἢ
Ιωάννης Χρυσόστομος. Expositiones in Psalmos

Vol 55, pg 217, ln 54
λει τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, ἐν ὄρει ἁγίῳ αὐτοῦ εὐριζῶν,

τουτέστι καλῶς ῥιζῶν, καλῶς πηγνὺς, καλῶς βεβαιῶν
αὐτὴν ἐν χαρᾷ καὶ εὐφροσύνῃ πάσης τῆς οἰκουμένης.
Τοῦτο καὶ ἄλλος αἰνιττόμενος, Ἀφωρισμένῳ ἀγλαΐ-
σματι πάσης τῆς γῆς, εἶπεν. Ἀγλάϊσμα γὰρ αὐτὴν
πάσης τῆς οἰκουμένης καὶ εὐφροσύνην ἐποίησεν.
Ἐκεῖθεν γὰρ ἡ πηγὴ τῆς εὐσεβείας, καὶ τῆς θεο-
γνωσίας αἱ ῥίζαι καὶ αἱ ἀρχαί. Τοιαύτην τοίνυν
οὖσαν αὐτὴν ἐῤῥίζωσε, καὶ καλῶς ἔπηξεν ἐπὶ
κόσμῳ τῆς οἰκουμένης, ἐπὶ ἀγαλλιάματι, ἐπὶ
1498
χαρᾷ πάσης τῆς γῆς. Τὸ γὰρ διδασκαλεῖον τῆς γῆς

τὰ Ἱεροσόλυμα τότε ἦν, καὶ οἱ βουλόμενοι χαρᾶς
ἀπολαύειν, καὶ καλλωπίζεσθαι, καὶ κοσμεῖσθαι,
ἐντεῦθεν τὰ δέοντα ἐμάνθανον. Διὸ καὶ τοῦτο
δηλῶν οὐ ῥιζῶν εἶπεν, ἀλλ', Εὐριζῶν. Εἰ
δὲ βούλει αὐτὸ καὶ κατὰ ἀναγωγὴν λαβεῖν, ὄψει τῶν
πραγμάτων τὴν ἀλήθειαν. Ἐντεῦθεν γὰρ τὸ ἀγαλ-
λίαμα πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης γέγονεν· ἐντεῦθεν ἡ
εὐφροσύνη καὶ ἡ χαρά· ἐντεῦθεν αἱ πηγαὶ τῆς φιλο-
σοφίας, ἔνθα Χριστὸς ἐσταυρώθη, ὅθεν οἱ ἀπόστολοι
ἐξώρμησαν· Ἐκ γὰρ Σιὼν ἐξελεύσεται νόμος, καὶ

Vol 55, pg 250, ln 31
δικαιωθήσονται. Καὶ ὁ προφήτης· Οἱ ἀντεχόμενοι

τοῦ νόμου, οὐκ ἠπίσταντό με. Καὶ πάλιν· Εἰς μά-
την ἐγενήθησαν σχοῖνος ψευδὴς γραμματεῦσι.
Τίνος ἕνεκεν; Ὅτι τρυγὼν καὶ χελιδὼν, καὶ ἀγροῦ
στρουθία ἔγνωσαν καιροὺς εἰσόδων αὐτῶν, ὁ δὲ
λαός μου οὐκ ἔγνω τὰ κρίματά μου. Οὗτος δὲ οὐ μό-
νον οὐδὲν κερδαίνειν φησὶν ἐκ τοῦ διδάσκειν ἑτέρους τὸν
μὴ μετιόντα τὴν ἀρετὴν, ἀλλὰ καὶ ἐκβάλλειν ταύτης
αὑτὸν τῆς προεδρίας. Εἰ γὰρ ἐπὶ τῶν ἔξωθεν δικαστη-
ρίων ὁ πεπλημμεληκὼς τῇ τῆς σιγῆς ἀτιμίᾳ κολάζεται,
πῶς ἂν ἐν κοινῷ διδασκαλείῳ , φησὶ, φωνὴν ἔχοι ὁ τῆς
ἁμαρτίας ὑπεύθυνος; Μεῖζον δὲ τοῦτο τὸ διδασκαλεῖον
τοῦ δικαστηρίου ἐκείνου. Ἐκεῖ μὲν γὰρ οἱ κολαζόμενοι
τίνουσι τιμωρίας· ἐνταῦθα δὲ ἅπαντα γίνεται, ὥστε μὴ
κολασθῆναι τοὺς πεπλημμεληκότας, ἀλλὰ τῇ μετανοίᾳ
διορθώσασθαι τὸ πλημμεληθέν. Καὶ ἐν ταῖς βασιλικαῖς
δὲ αὐλαῖς οὐδεὶς ἂν γένοιτο ἑρμηνεὺς βασιλικῆς φωνῆς
ἐπὶ βίῳ διεφθαρμένῳ ἁλούς. Τίνος γὰρ ἕνεκα διηγῇ δι-
καιώματα, καὶ διδάσκεις ἑτέρους, καὶ μὴν τοὐναντίον
ποιεῖς, τοῦ βίου σου τοῖς λεγομένοις ἀντιφθεγγομένου,
καὶ ἐνίους τῶν βουλομένων προσέχειν ἀποστρέφεις;

1499
Vol 55, pg 250, ln 32
τοῦ νόμου, οὐκ ἠπίσταντό με. Καὶ πάλιν· Εἰς μά-

την ἐγενήθησαν σχοῖνος ψευδὴς γραμματεῦσι.
Τίνος ἕνεκεν; Ὅτι τρυγὼν καὶ χελιδὼν, καὶ ἀγροῦ
στρουθία ἔγνωσαν καιροὺς εἰσόδων αὐτῶν, ὁ δὲ
λαός μου οὐκ ἔγνω τὰ κρίματά μου. Οὗτος δὲ οὐ μό-
νον οὐδὲν κερδαίνειν φησὶν ἐκ τοῦ διδάσκειν ἑτέρους τὸν
μὴ μετιόντα τὴν ἀρετὴν, ἀλλὰ καὶ ἐκβάλλειν ταύτης
αὑτὸν τῆς προεδρίας. Εἰ γὰρ ἐπὶ τῶν ἔξωθεν δικαστη-
ρίων ὁ πεπλημμεληκὼς τῇ τῆς σιγῆς ἀτιμίᾳ κολάζεται,
πῶς ἂν ἐν κοινῷ διδασκαλείῳ , φησὶ, φωνὴν ἔχοι ὁ τῆς
ἁμαρτίας ὑπεύθυνος; Μεῖζον δὲ τοῦτο τὸ διδασκαλεῖον
τοῦ δικαστηρίου ἐκείνου. Ἐκεῖ μὲν γὰρ οἱ κολαζόμενοι
τίνουσι τιμωρίας· ἐνταῦθα δὲ ἅπαντα γίνεται, ὥστε μὴ
κολασθῆναι τοὺς πεπλημμεληκότας, ἀλλὰ τῇ μετανοίᾳ
διορθώσασθαι τὸ πλημμεληθέν. Καὶ ἐν ταῖς βασιλικαῖς
δὲ αὐλαῖς οὐδεὶς ἂν γένοιτο ἑρμηνεὺς βασιλικῆς φωνῆς
ἐπὶ βίῳ διεφθαρμένῳ ἁλούς. Τίνος γὰρ ἕνεκα διηγῇ δι-
καιώματα, καὶ διδάσκεις ἑτέρους, καὶ μὴν τοὐναντίον
ποιεῖς, τοῦ βίου σου τοῖς λεγομένοις ἀντιφθεγγομένου,
καὶ ἐνίους τῶν βουλομένων προσέχειν ἀποστρέφεις;
Οὐ γὰρ οὕτω διδάσκεις διὰ τῶν λόγων, ὡς ἀπάγεις διὰ
Ιωάννης Χρυσόστομος. In illud: Ne timueritis cum dives factus fuerit

homo (homiliae 1-2) Vol 55, pg 506, ln 49
σοι δίδωμι, τὴν μετ' ἀγγέλων χορείαν, τὴν δι' αἰῶνος

ἀπόλαυσιν, καὶ θάνατον φθαρτὸν ζητεῖς; Ζωήν σοι
δίδωμι τέλος οὐκ ἔχουσαν. Μείζων ἡ ἀμοιβὴ, πλείων
ἡ ἀντίδοσις. Πρόσεχε μετ' ἀκριβείας ὃ λέγω, ἵνα ἴδῃς
ἀντιστροφὴν πραγμάτων. Ὅτε γὰρ ἔδει φιλοξενίαν
ἐπιδείξασθαι, ὁ Ἀβραὰμ τί λέγει τῇ γυναικὶ αὐτοῦ
Σάῤῥᾳ; Σπεῦσον, καὶ φύρασον τρία μέτρα σεμιδά-
λεως. Ἀκουέτωσαν γυναῖκες τῶν λεγομένων. Σπεῦ-
σον, καὶ φύρασον τρία μέτρα σεμιδάλεως. Κοινὸν
γὰρ ἡμῖν τὸ θέατρον, καὶ ἑκατέρᾳ τῇ φύσει τὸ διδα-
σκαλεῖον πρόκειται. Ἀκουέτωσαν γυναῖκες τῶν λε-
γομένων· ἀκουέτωσαν καὶ ἄνδρες, καὶ μιμείσθωσαν.
Σπεῦσον, φησὶ, καὶ φύρασον τρία μέτρα σεμιδά-
λεως· καὶ αὐτὸς ἔδραμεν ἐπὶ τὴν ἀγέλην τῶν βοῶν.
Μερίζονται τὸν πόνον, ἵνα μερίσωνται καὶ τὸν στέφα-
νον. Κοινὰ τὰ τοῦ γάμου· ἔστω κοινὰ καὶ τὰ τῆς ἀρε-
1500
τῆς. Βοηθόν σε ἔλαβον· γενοῦ μοι βοηθὸς καὶ ἐν τοῖς

ὑψηλοτέροις πράγμασι· σπεῦσον, σπεῦσον. Ἐπείγει
τὴν γυναῖκα, καὶ ἵνα μὴ ἡ μέλλησις εἰς ἀθυμίαν ἐμ-
βάλλῃ τοὺς ξένους· Σπεῦσον, καὶ φύρασον τρία
μέτρα σεμιδάλεως.
Ιωάννης Χρυσόστομος. In epistulam i ad Timotheum (homiliae 1-18)

Vol 62, pg 506, ln 25
λειν ἔχειν μαθητὰς, καὶ τῷ μακαρίῳ Παύλῳ φιλο-

νεικοῦντες, καὶ πρὸς αὐτὸν ζηλοτύπως ἔχοντες.
Τοῦτό ἐστιν Ἑτεροδιδασκαλεῖν. Μηδὲ προσέχειν,
φησὶ, μύθοις καὶ γενεαλογίαις ἀπεράντοις. Μύ-
θους οὐ τὸν νόμον φησὶν, ἄπαγε· ἀλλὰ τὰς παρα-
ποιήσεις καὶ τὰ παραχαράγματα καὶ τὰ παράσημα
δόγματα. Εἰκὸς γὰρ τοὺς ἐξ Ἰουδαίων ἐν τοῖς ἀνο-
νήτοις τὸν πάντα λόγον ἀναλίσκειν, πάππους καὶ
προπάππους ἀριθμοῦντας, ἵνα δῆθεν ἐμπειρίας
πολλῆς καὶ ἱστορίας δόξαν ἔχωσιν. Ἵνα παραγγεί-
λῃς τισὶ, φησὶ, μὴ ἑτεροδιδασκαλεῖν, μηδὲ προς-
έχειν μύθοις καὶ γενεαλογίαις ἀπεράντοις. Τί
ἐστιν, Ἀπεράντοις; Ἤτοι πέρας οὐδὲν ἐχούσαις,
ἢ οὐδὲν χρήσιμον, ἢ δυσκατάληπτον ἡμῖν.
Εἶδες πῶς διαβάλλει τὴν ζήτησιν; Ἔνθα γὰρ
πίστις, οὐ χρεία ζητήσεως· ἔνθα μηδὲν δεῖ περιερ-
γάζεσθαι, τί δεῖ ζητήσεως; ἡ ζήτησις τῆς πίστεώς
ἐστιν ἀναιρετική. Ὁ γὰρ ζητῶν, οὐδέπω εὗρεν· ὁ
ζητῶν, πιστεῦσαι οὐ δύναται. Διὰ τοῦτό φησι, Μὴ
ἀσχολώμεθα περὶ τὰς ζητήσεις· ἐπεὶ εἰ ζητοῦμεν,
οὐκ ἔστι τοῦτο πίστις· ἡ γὰρ πίστις ἀναπαύει τὸν

γεννήσαντος δύναμιν συστῆσαί τε τὸν κόσμον. τὴν δὲ ψυχὴν ποτὲ μὲν

ἐγκέφαλον λέγει, ποτὲ δὲ ὕδωρ· καὶ γὰρ τὸ σπέρμα εἶναι τὸ φαινόμενον
ἡμῖν ἐξ ὑγροῦ, ἐξ οὗ φησι ψυχὴν γίνεσθαι.
Ταῦτα μὲν οὖν ἱκανῶς δοκοῦμεν παρατεθεικέναι· διὸ δοκεῖ λοιπὸν
αὐτάρκως διαδραμόντων ἡμῶν τὰ τοῖς φυσικοῖς δόξαντα ἀναδραμεῖν
ἐπὶ Σωκράτην καὶ Πλάτωνα, οἳ τὸ ἠθικὸν μάλιστα προετίμησαν.
Ὁ μὲν οὖν Σωκράτης γίνεται Ἀρχελάου τοῦ φυσικοῦ ἀκροατής· ὃς
τὸ «γνῶθι σαυτὸν» προτιμήσας καὶ μεγάλην Σχολὴν συστήσας ἔσχε
1501
πάντων τῶν μαθητῶν ἱκανώτατον τὸν Πλάτωνα, αὐτὸς μὲν μηδὲν

σύγγραμμα καταλιπών· ὁ δὲ Πλάτων τὴν πᾶσαν αὐτοῦ σοφίαν
ἀπομαξάμενος συνέστησε τὸ διδασκαλεῖον μίξας ὁμοῦ φυσικὴν
ἠθικὴν
διαλεκτικήν. ἃ δὲ ὁ Πλάτων ὁρίζει, ἐστὶ ταῦτα.
[Πλάτων] Ἀρχὰς εἶναι τοῦ παντὸς θεὸν καὶ ὕλην καὶ παράδειγμα·
θεὸν μὲν τὸν ποιητὴν καὶ διακοσμήσαντα τόδε τὸ πᾶν καὶ προνοούμενον
αὐτοῦ· ὕλην δὲ τὴν πᾶσιν ὑποκειμένην, ἣν καὶ δεξαμενὴν καὶ τιθήνην
καλεῖ. ἐξ ἧς διακοσμηθείσης γενέσθαι τὰ τέσσαρα στοιχεῖα, ἐξ ὧν
συνέστηκεν ὁ κόσμος, πυρὸς ἀέρος γῆς ὕδατος, ἐξ ὧν καὶ τὰ ἄλλα
πάντα συγκρίματα καλούμενα, ζῷά τε καὶ φυτά, συνεστηκέναι. τὸ δὲ
παράδειγμα τὴν διάνοιαν τοῦ θεοῦ εἶναι· ὃ καὶ ἰδέαν καλεῖ, οἷον εἰκόνις-
μά τι, ᾧ προσέχων ἐν τῇ ψυχῇ ὁ θεὸς τὰ πάντα ἐδημιούργει.

διδασκαλίας σιγώμενα. καὶ γὰρ καὶ ὁ πατὴρ ἡμῶν, ἰδὼν τὸν ἀγαθὸν καὶ
τελεσθεὶς παρ' αὐτῷ, τὰ τῆς σιγῆς ἄρρητα ἐφύλαξε καὶ ὤμοσε, καθὼς
γέγραπται· «ὤμοσε κύριος καὶ οὐ μεταμεληθήσεται». ταῦτα τοίνυν
οὕτω κατασφραγισάμενος πλείοσι μύθοις ψυχαγωγεῖ διὰ πλειόνων
βιβλίων καὶ οὕτως ἐπὶ τὸν ἀγαθὸν ἄγει, τελειῶν τοὺς μύστας τὰ
ἄλαλα μυστήρια. ἵνα δ' εὐθὺ καὶ μὴ διὰ πλειόνων ὁδεύσωμεν, ἐκ
μιᾶς αὐτοῦ βίβλου τὰ ἄρρητα ἐπιδείξομεν, οὔσης, καθὼς αὐτὸς νομί-
ζει, ἐνδόξου. αὕτη δὲ ἐπιγράφεται Βαρούχ· ἐν ᾗ μίαν τῶν πολλῶν
μυθολογίαν ἐκτιθεμένην ὑπ' αὐτοῦ δηλώσομεν προοῦσαν παρὰ
Ἡροδότῳ· ἣν ὡς ξένην τοῖς ἀκροαταῖς παραπλάσας διηγεῖται, ἐξ αὐτῆς
πᾶσαν σύστασιν τοῦ κατ' αὐτὸν διδασκαλείου ποιούμενος.
Ἡρόδοτος μὲν οὖν τὸν Ἡρακλέα φησὶν ἀπὸ τῆς Ἐρυθείας τοῦ
Γηρυόνου τὰς βοῦς ἄγοντα εἰς τὴν Σκυθίαν ἐλθεῖν, κεκμηκότα δὲ ἀπὸ
τῆς πορείας εἰς ἔρημόν τι χωρίον κατακλιθέντα κοιμηθῆναι ὀλίγον·
ὑπνώσαντος δὲ αὐτοῦ ἀφανῆ γενέσθαι τὸν ἵππον, ἐφ' οὗ καθεζόμενος
διώδευσε τὴν μακρὰν ὁδόν. περιεγερθεὶς δὲ ζήτησιν ἐποιεῖτο ἐπὶ τῆς
ἐρημίας πολλήν, εὑρεῖν πειρώμενος τὸν ἵππον· καὶ τοῦ μὲν ἵππου δια-
μαρτάνει, κόρην δέ τινα μιξοπάρθενον εὑρὼν ἐπὶ τῆς ἐρημίας ἐπηρώ-
τα, εἰ εἴη που τεθεαμένη τὸν ἵππον. ἡ δὲ κόρη φησὶν εἰδέναι μέν, μὴ
δείξειν δὲ πρότερον αὐτῷ, εἰ μὴ πρὸς μίξιν φιλίας συνέλθῃ αὐτῇ ὁ
Ἡρακλῆς. ἦν δέ, φησὶν ὁ Ἡρόδοτος, τὰ μὲν ἄνω αὐτῆς μέχρι βουβῶν

1502
εἰσηγήσατο αἵρεσιν ἐκ τῶν Ἡρακλείτου δογμ(ά)των. οὗ διάκονος καὶ

μαθητὴς γίνεται Ἐπίγονός τις τοὔνομα, ὃς τῇ Ῥώμῃ ἐπιδημήσας ἐπέ-
σπειρε τὴν ἄθεον γνώμην. ᾧ μαθητεύσας Κλεομένης, καὶ βίῳ καὶ τρόπῳ
ὢν ἀλλότριος τῆς ἐκκλησίας, ἐκράτυνε τὸ δόγμα, κατ' ἐκεῖνο καιροῦ
Ζεφυρίνου διέπειν νομίζοντος τὴν ἐκκλησίαν, ἀνδρὸς ἰδιώτου καὶ
αἰσχροκερδοῦς. ὃς τῷ κέρδει προσφερομένῳ πειθόμενος συνεχώρει
τοῖς προσιοῦσι τῷ Κλεομένει μαθητεύεσθαι,

Οδυσσέας Γκιλής. ΑΚΑΔΗΜΙΑ. ΛΥΚΕΙΟΝ. ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. 2020,

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οδυσσέας Γκιλής. ΑΚΑΔΗΜΙΑ. ΛΥΚΕΙΟΝ. ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. 2020,

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Διογένης Λαέρτιος. 180-240 μ. Χ. Βίοι φιλοσόφων. Book 1, sec. 14, line

Στους επόμενους αιώνες συνεχίστηκε η παρουσία της Ακαδημίας η

Αντίοχος ο Ασκαλωνίτης (84-68 π.Χ.)

Επιστήμονες με μαθηματικό προσανατολισμό που θήτευσαν στην

Βίοι Παράλληλοι: Θησέας 31.1

Κικέρων Περί ορίων (De finibus Terminus)

Λεξικόν Δημητράκου. Τόμος Α. Σελ. 135

Oxford Englsh Dictionary Academian Obs.

1.1 A disciple of Plato.

1534 Ld. Berners Golden Boke of M. Aurel. (1546) ij. Peripaticiens,

Oxford English Dictionary Academy

Also 5 achadomye, 6 achademya.

[a. Fr. académie, ad. L. acadēmīa, a. Gr. ἀκαδηµία, more properly

1.1 Proper name of a garden near Athens where Plato taught.

1474 Caxton The Chesse 86 Plato‥chose his mansion and dwellyng in

2.2 The philosophical school or system of Plato.

(senior secondary school, usually founded over 100 years ago).

b.3.b fig. The arts, or circle of knowledge, taught in an Academy, or a

1636 Healey tr. Theophrastus' Char. 10 Whatsoever belongeth to the

4.4 Hence, a place of training.

1570 Sir H. Gilbert Qu. Elizabethes Achademy 12 Wherby your

5.5 A place of training in some special art, as a Riding Academy, the

6.6 A society or institution for the cultivation and promotion of literature,

Annual exhibition of the Society.

7.7 attrib., as in Academy-board, Academy Dinner, Academy-figure,

1926 A. S. Jennings Paint & Colour Mixing (ed. 7) xxviii. 301

1859 Gullick & Timbs Painting 217 Academy board is a thin

1769 Sir J. Reynolds Disc. i, I have seen also Academy figures by

Χρονολογική κατάταξη αποσπασμάτων

 1. Αριστοφάνης κωμικός. Nubes {0019.003} (5-4 B.C.) Line

 2. Ξενοφών. Ελληνικά {0032.001} (5-4 B.C.) Book 2 ch. 2 sec. 8

 3. Ξενοφών. Ελληνικά {0032.001} (5-4 B.C.) Book 6 ch. 5 sec.

 4. Ξενοφών. Hipparchicus {0032.012} (5-4 B.C.) Ch. 3 sec. 1 line

 5. Ξενοφών. Hipparchicus {0032.012} (5-4 B.C.) Ch. 3 sec. 14

ἐλαύνειν, εἰς δὲ τὸ μὴ πίπτειν, τοὺς ἵππους ὑπολαμβάνειν

 6. Πλάτων. . Lysis {0059.020} (5-4 B.C.) Stephanus p.203 sec. a

 7. Πλάτων. . Lysis {0059.020} (5-4 B.C.) Stephanus p.203 sec. b

 8. LYSIAS Orat. Περὶ τῆς δημεύσεως τῶν τοῦ Νικίου ἀδελφοῦ

 9. PLUTARCHUS BioGr. et Phil. Sulla {0007.033} (A.D. 1-2)

 10. Αρποκρατίων . Lexicon in decem oratores Atticos {1389.001}

(56) Ἀκαδήμεια: τρία ὑπῆρχον γυμνάσια, Λύκειον ,

 11. Αρποκρατίων . Lexicon in decem oratores Atticos {1389.001}

 12. Αρποκρατίων . Lexicon in decem oratores Atticos {1389.001}

 13. Αρποκρατίων . Lexicon in decem oratores Atticos {1389.001}

 17. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 3 ch. 4 sec. a line 2

ἐκεῖθεν, καὶ εἰς Ἀκαδημίαν αὖθις, καὶ τὰς ἄλλας διατριβὰς

 18. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 11 ch. 6 sec. e line 3

 19. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 11 ch. 9 sec. c line 1

 20. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 15 ch. 8 sec. g line 2

 21. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 15 ch. 9 sec. b line 1

 22. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 16 ch. 5 sec. h line 2

ἀμφιλαφεῖ ἀληθείᾳ κατατιθέμενον τὸ τοῦ βίου τέλος.

 23. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 18 ch. 4 sec. f line 3

 24. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 19 ch. 5 sec. b line 3

 25. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 21 ch. 8 sec. h line 5

 26. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 27 ch. 5 sec. b line 2

 27. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 34 ch. 9 sec. c line 2

 28. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 38 ch. 4 sec. a line 4

 29. Μάξιμος διαλέξεις. (A.D. 2) Lecture 38 ch. 4 sec. i line 2

 30. CLEMENS ALEXANDRINUS Theol. Protrepticus

 31. GREGORIUS NAZIANZENUS Theol. In laudem Heronis

 32. GREGORIUS NAZIANZENUS Theol. Carmina moralia

 33. Συνέσιος Epistulae {2006.001} (A.D. 4-5) Epistle 54 line 13