Siddhartha buna şöyle cevap verdi: “Biliyorsun sevgili dostum, henüz bir

delikanlıyken, seninle ormanda çilecilerin yanında yaşarken, öğretilere ve

öğretmenlere güvensizlik duymaya, onlara sırt çevirmeye başlamıştım. O
zamandan bu yana değişen bir şey yok. Ama yine de o günden sonra pek çok
öğretmenim oldu. Güzel bir yosma uzun süre bana öğretmenlik yaptı, zengin
bir tüccardan, ayrıca zar atıp kumar oynayan bazı kimselerden ders gördüm.
Bir ara Buddha’nın gezgin bir öğrencisi bana öğretmenlik yaptı; ormanda
uyuyakaldığım sırada başımda bekledi. Ondan da bazı şeyler öğrendim, ona
da çok minnettarım. Ama öğrendiklerimin büyük çoğunluğunu şu gördüğün
ırmaktan öğrendim ve benden önce burada kayıkçılık yapan Vasudeva’dan.
Pek sade bir insandı Vasudeva, bir düşünür değildi, ama gerekli olanı
biliyordu, Gotama gibi tıpkı; kusursuz biriydi, bir ermişti.”

“Öyle görülüyor ki, hâlâ alay etmeyi seviyorsun biraz. Sana inanıyorum ve
biliyorum ki, hiçbir öğretmenin peşinden gitmedin. Peki ama sen kendin, bir
öğreti değilse bile, sana özgü olup yaşamana yardım eden bazı düşünceler
geliştiremedin mi kafanda, bazı bilgilere ulaşamadın mı? Bunlardan bana
biraz söz açarsan çok sevindirirsin beni.”

“Evet,” diye cevapladı Siddhartha, “bazı düşünceler gelişti kafamda, bazı

bilgilere ulaştım zaman zaman. Kimi vakit bir saat ya da bir gün gibi bir süre
bazı bilgilere ulaştığımı hissettim, insan nasıl yaşamı yüreğinde hissederse,
onun gibi tıpkı. Bazı düşünceler belirdi kafamda, ama bunları sana söylemem
kolay değil. Bak, dostum Govinda, kafamda beliren düşüncelerden biri
şöyleydi: Bilgelik bir başkasına anlatılamaz; bir bilgenin başkalarına
anlatmaya çalıştığı bilgelik aptalca bir şey gibi gelir kulağa.”

“Şaka mı ediyorsun?” diye sordu Govinda.

“Şaka etmiyorum. Keşfettiğim bir şeyi söylüyorum sana. Bilgi bir

başkasına aktarılabilir, bilgelikse hayır. Bilgelik keşfedilebilir, bilgelik
yaşanabilir, bilgelik el üstünde taşıyabilir insanı, bilgelikle mucizeler
yaratılabilir, ama bilgelik anlatılamaz ve öğretilemez. Henüz bir
delikanlıyken sezdiğim bir şeydi bu, beni öğretmenlerden uzaklaştıran şeydi.
Bir düşünce gelişti kafamda, Govinda, senin yine şaka diye ya da aptalca bir
şey gözüyle bakacağın bir düşünce, ama düşüncelerimin en iyisi. Dinle:
Hiçbir gerçek yoktur ki, karşıtı da gerçek olmasın! Yani şöyle: Bir gerçek
ancak tek taraflıysa, dile getirilip sözcüklere dökülebilir. Düşüncelerle