Modelo ng Isang tagabasa Ang Pisyolohikal at Sikolohikal na Proseso ng
Pagbasa
Modelo ni Coady ( 1979 )
Kakayahang
pangkaisipan
Strategy sa Dating
process ng info kaalaman
KAKAYAHANG PANGKAISIPAN
 Ang panlahat na kakayahang
intelektuwal ng isang tagabasa.
MGA ISTRATEHIYA SA PAGPOPROSESO NG
IMPORMASYON
 Ay iyong may kinalaman sa paggisng ng
mga impormasyon nasa isipan ng
tagabasa gaya ng kaalaman semantika,
kaalamang sintekteka at kaalaman sa
ugnayang graphoponic.
DATING KAALAMAN
 Ay binubuo ng lahat ng karanasan at
impormasyong nasa isipan ng tagabasa
na maaring gamitin bilang pantulong
kung sakalin may kahinaan ang
tagabasa sa kaalamng sintaktik.
Sa aktuwal na pagbasa, ingamit ng tagabasa ang
maraming bilang ng mga impormasyon, ideya,
mga saloobin at paniniwala. Ang mga
kaalamang ito at ang kakayahan ng tagabasa na
gumawa ng mga prediksyong linggwistik ang
titiyak ng mga inaasahang pangyayari sa binasa
na binubuo ng tagabasa habang nagbabasa siya
ng isang tektso.
Isang mental na proseso ng pagbibigay-
kahulugan at interpretasyon sa mga nakalimbag
na simbolo ang pagbasa.
 Tumutukoy sa proseso ng pagbasa
batay sa bilis ng panggalaw ng mga maa
o fixation.
 Tinatayang sa isang fixation ay nakabasa
at nakauunawa ang isang tao ng tatlong
salita kung ang teksto ay madali.
William Gray ( sa Pagkalinawan, 2004)
1. Persepsyon- pagkilala sa simbolong
nakalimbag
2. Kumprehensyon- pag-unawa sa mga
mensaheng inihahatid ng mga simbolo
3. Aplikasyon- paglalapat at
pagpapahalaga sa mga kaisipan ng
awtor
4. Intergrasyon- paguugnay-ugnay ng mga
bago at nagdaang karanasan
Mga Teorya at Pananaw sa Pagbasa
 sinasabi na ang teorya ay binibuo ng
mga pananaw ukol sa mundo. Ninanais
nitong ipaliwanag o iugnay ang
kaalaman ukol sa mundo sa
makabuluhang pamamaraan.
 Proseso at salik na kasangkot at may
kaugnayan sa mga Gawain at proses na
nararanasan sa akto ng pagbasa.
Ano ang teorya?
 Binubuo ng mga pananaw, ispekulasyon
o haypotesis na nagbibigay ng basehan
para sa mga suliranin na maaring
saliksikin.
 Nagbibigay ng pagpapahalaga sa mga
haka-haka at ideya kung aling desisyon
ang posibleng maisakauparan.
1. Teorya Iskema ( Bartrett (1932) at
Rumelhert(1976)- background
knowledge at pang maramihan ng
iskema.
Ayon kina Carell and Eisterhold(1980)-
iskematang pormal ang mga dating
kaalaman sa kayarian ng teksto.
Nakatutulong sa pag-unawa sa isang teksto
ang kaalaman ng mambabasa hinggil sa
retorikal na organisasyon at istruktura ng
iba’t ibang uri o ayon ng teksto. Iskematang
content/nilalaman o paksa teksto gaya
halimbawa ng pagkakaroon ng kaalaman
tungkol sa siyensya, teknolohiya, sikolohiya
at iba pa. Kadalasang ginagamatin ng
context clues upang lubos na mauunawaan
ang kabuang teksto.
YULE 1996
 Ang mga dating kaalamang may
kaugnayan sa pang araw araw na
pamumuhay ng mga tao.
 Mahalaga sa kultural na iskema ang
pagkakaroon ng kaalaman sa kultural na
aspeto ng Wikana gamitin sa teksto
 Halimbawa: magulo ang lugar ng Tondo
Ayon sa teoryang iskema, wala sa teksto
ang kahulugan nito. Ang teksto ay nagibigay
lamang tungkol sa paksa.
Ayon kay Tatlonghari (2006) kinakailangang
iugnay ng mambabasa ang kanyang dating
kaalaman sa tekstong binabasa upang
lubusan niya itong maunawaan.
2. TEORYANG BOTTOM-UP
 Ayon sa teoryang ito, ang pagbabasa ay
ang pagkilala ng mga serye ng mga
nakasulat na simbolo (stimulus) upang
maibigay ang katumbas nitong tunog
(response).
 Nananalig ang teoryang ito na ang
pagkatuto sa pagbasa ay nagsisimula sa
yugto-yugtong pagkilala ng mga titik
tungo sa salita, parirala, pangungusap
ng buog teksto ba pa man ang
pagpapakahulugan nito.
3. TEORYANG TOP-DOWN
 Impluwensiya ng sikolohiyang Gestalt
na naniniwalang ang pagbasa ay isang
prosesong holistic.
 Prior knowledge and language
proficiency
 Tinatawag din inside-out o conceptually
driven.
 Kahulugan o impromasyon ay
nagsisimula sa mambabasa patungo sa
teksto.
 Natataglay ng tatlong mahahalagang uri
ng impromasyon:
 Impormasyon- pagpapakahulugan sa
salita-pagpapakahulugan sa
pangunusap
 Impormasyon sintaktiko- pagkakaayos
sa wika- pagkakaayos sa istruktura ng
wika
 Impormasyon grupo-ponetiko-
paguugnay ng letra sa tunog –
pagbaybay ng salita
4. Teoryang Interaktib
 Kombinasyon ng top-down at bottom-
up
 Nagaganap ang interaksyong awtor-
mambabasa at mambabasa-awtor.
 Dalawang direksyon o bi-direction.
5. Ang Metakognitib na proseso
 Ang kamalayan at kabatiran sa taglay na
kaalaman.
  Ayon Badayos (2008), ang Kognisyon ay
tumutukoy sa pagkakaroon ng tao ng
kasanayan, kamalayan naman ng tao sa
angkin niyang kasanayan; at kakayahan
niyang gamitin at kontrolin ang mga
kasanayang ito ay ang pinahahalagahan
ng etakognitibo metakognisyon.
Ang mga Estratehiya sa metakognitib na
proseso
1. Pagpaplano sa sarili (self-planning)
 Pag-alam sa nais mong malaman
2. Pagmomonitor sa sarili (self-
monitoring)
 Pag-alam sa kahalagahan ng binabasa
3. Paglalapat ng estratehiya
 I-highlight, salungguhitan, at
magsagawa ng anotasyon at marginal
note taking at iba pa.
4. Pagtataya sa sarili
 tayain ang paraan ng pagbabasang
ginawa:
 naintindihan mob a ang teksto?
 Paano nakatulong sa iyo ang ginamit
mong estratehiya sa pagbasa?
 Anu-ano pa ang mga dapat mong gawin
upang lalong bumilis ang iyong pagbasa
at pag-unawa sa teksto?
 Kailangan mo bang ulitin ang pagbasa ?
 Anu-ano mga bahagi ng teksto ang
nagbigay sa iyo ng kahirapan sa pag
unawa ng daloy, isktrutura at
bokabularyo?
Mga Teknik sa Metakognitib na Pagbasa
1. Alamin ang kainakailangan mong
malaman
2. Gaano kalalim ang paraan ng iyong
pagbasa sa teksto:skimming o studying
3. Gumamit ng iba’t ibang teknik at
istratehiya sa pagbabasa upang
mapadali ang pagunawa at pag tanda sa
mahahalagang impormasyon sa teksto
4. Alamin ang mahuhusay na paraan ng
pagbasa ng mga teksto batay sa ibang
anyo.
5. Bumuo ng sariling talaan ng mga
nilalaman para sa pagbabalik-basa
6. Gamtin ang mga indeks, talaan ng
nilalaman at glosaryo upang
maunawaan ang mga teknikal na
impormasyon na karaniwang nilalaman
ito.
MAHAHALLAGANG KOSPETO HINGGIL SA
PROSESO NG PAGBASA
BADAYOS (2008)
 Ang pagbasa ay hindi lamang Gawain ng
mga mata kundi ng isipan. Ang mga
mata ay pantulong subalit ang isipan
ang nagpoproseso ng impormasyon
nakuha sa pamamagitan ng mata.
 Ang pagbasa ay iang kakayahan na
maproseso sa isipan ang mga bagay-
bagay na kanyang nakikita o
naoobserbahan sa araw-araw
 Ang pagbasa ay binubuo ng tatlong
hakbang:
a) Paghahanda
b) Pagpoproseso ng impormasyon
c) Pagtugon at pagbibigay ng reaksyon
 Ang tagabasa ay kailangan maging
interaktib para maging mabisa ang
kanyang pagbasa. Ang mambabasa ay
lagging naghahanap ng mga maaaring
ipakahulugan sa tekstong binabasa. At
kung hindi niya lubusang maunawaan
ang kanyang binabasa, naghahanap siya
ng alternatibong hakbang para
matunton ang kahulugan nito.
 Ang ilang kamalian sa pagkakasulat ay
nakakasagabal sa pag-unawa sa teksto
 Ang mabilis na pagbasa ay bunga ng
komprehensyon o pag-unawa.
Mapapabilis ang pagbasa ng isang tao
kung mabilis niyang nauunawaan ang
kanyang binabasa. Walang kabuluhan
ang pagbasa nang mabilis kung walang
pagkaunawa sa teksto.
MGA URI AT PARAAN NG PAGBASA
1. MALAKAS O PAGBIGKAS NA PAGBASA
 Karaniwang ginagawa sa harap ng mga
tagapakinig gamit ang mata at tinig.
 Layunin nito na magbigay ng
impormasyon, maglibang at magbigay-
aral sa mga tagapakinig.
 Wasto at angkop na damdamin sa
binbasa, nagbibigay ng malinaw na
kahulugan at interpretasyon ang
mesaheng ipinahahayg sa binabasa
teksto.
 Nakakatulong din ang malakas o
pagbigakas na pagbabasa para
matutuhanang tamang bigkas at diin sa
mga salita, parirala o pangungusap.
2. MATAHIMIK NA PAGBASA
 Mga mata lamang ang pinagagana
habang nagbasa .
DALAWANG URI NG MATAHIMIK NA
PAGBASA:
1. PAHAPYAW NA PAGBASA
 Layuning makuha ang pangkalahatang
ideya ng teksto sa pamamagitan ng
mabilis na mata.
 Madaling matutunton ng mambabasa
ang mga pangunahing detalyeng
kailangan niya sa maikling panahon
 Matutulungan din siyang makapili ng
mga aklat at iba pang sanggunian na
magagamit niya.
2. MASUSING PAGBASA
 Nangangailangan ng maraming
kasanayan, matutuhan ang mabilis
ngunit mapanuring pagbasa at maingat
na pagbasa ng mga talata, at pagtuklas
ng mga kaugnayan ng bawat isang
talata sa kabuuan ng teksto
 Mahalaga ang ganitong uri ng pagbasa
sa lubos na pag-unawa sa nilalaman ng
teksto
MODYUL 2- MGA KASANAYAN SA
MAPANURING PAGBASA NG TEKSTO
BAGO, HABANG AT PAGKATAPOS MAGBASA
Mga hakbang
 Pagtingin muna sa pamagat
 Pagbasa sa Paunang salita
(Introduksyon) ng may- akda sa aklat
 Pagbasa sa simula at lagom ng kabanata
 Pahapyaw na pagbasa
Question (Pagtatanong)
 Batayan sa pagkuha at paglilinaw ng
dahilan ng pagbasa
 Batayan sa pagbabalik-aral
 Makakahikayat upang hanapin ng mga
estudyante ang mga sagot habang sila’y
nagbabasa
Mga Hakbang
 Pagsulat sa mga tanong na nalinang
bago bumasa, habang bumabasa o
pagkatapos bumasa
Read (Pagbasa)
 Magkaroon ng tiyak na layunin sa
pagbasa
 Malinaw na bigyan ng kahulugan ang
suliraning lulutasin
  Maingat ngunit mabagal na pagbasa na
binibigyang-diin ang mga alalahaning
detalye
Mga Hakbang
Mga Hakbang
 Pagtuon ng pansin sa mga pangunahing
ideya o kaisipan ng teksto
 Pagsama sa mga pansuportang detalye
sa pangunahing kaisipan
 Pagbibigay pansin sa mga uri ng
ilustrasyon, mapa, tsart, at iba pa.
Recite (Pagsagot)
-ito ay pagsubok sa sarili upang sagutin ang mga
tanong na hindi ibinatay sa mga naisulat. Kapag
hindi makasagot ay saka na titingin sa teksto o
aklat.
-Ang sariling sagot sa mga tanong ay
nakatutulong sa konsentrasyon ng estudyante
-Iminumungkahi na sa mga pagsagot ay gawin
pagkatapos ng pagbasa
-Ang pagpapahayag sa sariling salita ay mas
epektibo kaysa sa pagsasaulo dahilan sa ang
mga bagong kaalamang galing sa sariling salita’y
hindi madaling malimutan
Mga Hakbang
 Pagbuo ng sariling sagot
 Pagsagot sa sariling salita sa mga
bagong kaalaman
Review (Pagbabalik-aral)
 Isang kritikalna reeksaminasyon tungo
sa paguugnay ng nilalaman at sa
paglalahad.
 Ang pag-aaral ay hindi kumpleto
hanggang hindi nailalagay sa isipan at
kailangan matndaan ng mga estudyante
ang mga natutuhan. Ito’y nagagawa s
apamamgitan ng pagbabalik-aral.
 Sariling pagsulat
 Pagsagot sa mga tanong
 Pagtatalakay
 Paglalagom
 Paulit na pagbasa
Iba’t ibang pamamarang ng pagbasa sa
iba’t ibang uri ng teksto:
a) Scanning (Pagsusuri)
 Pagbasa nang mabilisan na di gaanong
binibigyan pansin ang mahahalagang
salita.
b) Skimming (Paraanan)
 Pasaklaw o mabilising pagbasa upang
makuha ang pangkahalatang ideya o
impresyon
c) Previewing (Prebista)
 Sa uring ito, hindi agad nakatuon ang
pansin sa nilalaman ng akdang
babasahin, bagkus sinusurimuna ang
kalahatang kaanyuan ng akda.
d) Pagbasang Pang-impormasyunal
 Layunin ng pagbasang ito ang kumalap
ng mahahalagang, impormasyon na
magagamit sa araw-araw na
pangangailangan, tulad ng pag-alam sa
kalagayan ng ekonomiya at panahon.
e) Pagbasang Kaswal
 Pagbasa upang magpalipas oras o
maaliw
f) Matiim na pagbasa
 maingat na pagbasa na may layunin na
mauunawaang mabuti ang binabasa
para maugunan ang pangangailangan sa
pananaliksik
g) Muling Pagbasa
  Pag-uulit sa pagbasa kung ang binabas
ay mahirap unawain bunga ng mga di
na pamilyar na talasalitaan
h) Pagtatala
 Pagbasang may kasamang pagtatala ng
mahalagang kaisipan o datos na
kailangan
Pagtukoy sa Layunin, Pananaw, at Damdamin
ng Teksto
Layunin (Objective)
- tumutukoy ito sa kung ano ang nais mangyari
ng isang manunulat o awtor sa kanyang
mambabasa.
- Maaaring manghikayat, mang-impluwensiya,
mangaral, magtanggol, mang-aliw, manlibang,
magbigay ng impormasyon, magbahagi ng isang
paniniwala o prinsipyo, magturo ng kabutihang
asal.
Pananaw (Point of View)
- tinatawag rin punto de vista
- pagtanaw ng manunulat sa kanyang akda
Damdamin (Emotion)
-saloobing nalilikha ng mambabasa teksto
- maaaring tuwa, lungkot, galit, poot,takot,
paghanga, pag-ibig, o humaling,
pagnanais,pagkagulat, pagtataka, pag-asa,
kawalang pag-asa, katapangan, pangamba,
pagkainis, pagkayamot, at iba pa.
Tono (Tone)
-saloobing ng may-akda sa paksang kanyang
isinulat.
- ang tono ay maaaring mapagbiro o
mapanudyo, masaya o malungkot, seryoso at
satiriko.
Pagsulat ng Paraphrase, Abstrak at Rebyu
Paraprasis(paraphrase)
- paghahayag ng kahulugan ng isang teksto o
talata na gumagamit ng ibang mga salita.
- ito ang pagpapakahulugan sa pamamagitan ng
ibang pangungusap o ibang mga salita.
Abstrak (Abstract)
- isang talatang nagbubuod ng kabuuan ng isang
natapos ng pag-aaral.
- kabuuang nilalaman ng papel, naglalaman ito
ng pangunahing kaisipan ng bawat kabanata sa
pananaliksik.
Rebyu (Review)
- nagpapatatag sa isang pahayag sa tesis.
- sumusuporta sa mga ideyang naisna patatagin
na may kinalaman sa paksa.
- kadalasang buong kabanata o kaya’y
mahalagang bahagi ng introduksiyon
Modyul 3 – Ang tekstong Impormatibo
Tekstong Impormatibo
- ay nagbibigay ng mga tao, bagay, lugar, at
pangyayari.
- tumutugon sa mga tanong na Ano, Sino, at
Paano.
Iba’t ibang Uri ng Tekstong Impormatibo
Sanhi at Bunga
- estruktura ng paglalahad na nagpapakita ng
pagkaka-ugnay ng mga pangyayari at kung
paanong ang kinalabasan ay naging resulta ng
mga naunang pangyayari.
-ipinaliliwanag ng manunulat ang malinaw na
relasyon sa dalawang bagay at nagbibigay ng
pokus sa kung bakit nangyari ang mga bagay
(sanhi) at ano ang resulta nito (bunga)
Paghahambing at Pagkokontrast
- kadalasang nagpapakita ng mga pagkakaiba at
pagkakatulad sa pagitan ng anumang bagay,
konsepto o pangyayari.
Pagbibigay- depinisyon
- kahulugan ng isang salita, termino, at
konsepto.
- ang depinisyon ang pinakamadalas na gamitin
sa tekstong ekspositori
Mga Uri ng Depinisyon
Maanyong Depinisyon (Formal Definition)
- ito ay pagbibigay-kahulugan sa pamamagitan
ng makatiwarang paghahanay ng mga salita at
mga katagang nagbibigay ng higit na malaki at
malinaw na kahulugan.
Kinapapalooban ito ng tatlong sangkap o
bahagi:
1. Ang salitang (term) binibigyang-
kahulugan
2. Ang pangkat o kaisipang kinabibilangan
o kaurian nito (genre)
3. Ang kaibahan (difference) o mga
iknaiiba nito sa mga kauri nito.
Depinisyong Pasanaysay
- ito ay pagbibigay-kahulugan na ginagamit ng
higit na paliwanag at mga salitang
nakapupukaw ng damdamin at kawilihan upang
matukoy at maunawaan ang isang kaisipan o
salita.
Dalawang dimension
1. Denotasyon – ito ang karaniwang
kahulugan ng salita na hinango mula sa
diksyunaryo.
2. Konotasyon – ito ang kahulugang naiiba
sa karaniwan. Tumutukoy ito sa
pansariling pakahulugan isang tao.
Paglilista ng Klasipikasyon
- kadalasang naghahati-hati ng isang
malaking paksa o ideya sa iba’t ibang
kategorya o grupo upang magkaroon ng
sistema ng pagtalakay
Kronolohikal na Pagsusunod-sunod
- kadalasang naghahati-hati ng isang
malaking paksa o ideya sa iba’t ibang
kategorya o grupo upang magkaroon ng
sistema ng pagtalakay.
Pagtiyak sa Damdamin, Tono at Pananaw ng
Teksto
Damdamin ng Teksto- tumutukoy ito sa
kung ano ang naging saloobin ng mambasa
sa binasang teksto, maaaring saya/tuwa,
lungkot, takot, galit, pagkabahala at iba pa.
Tono ng Teksto – tumutukoy sa saloobin ng
awtor sa paksang kanyang tinatalakay,
maaaring masaya, malungkot, seryoso,
mapagbiro, mapangutya at iba pa.
Pananaw ng Teksto- Punto de bistang
ginagamit ng awtor sa teksto,
 a) Unang Panauhan- ako, ko, akin, kita,
tayo, natin, atin, kami, naming, at amin.
b) Ikalawang Panauhan- ikaw, ka, mo, iyo,
kayo, ninyo, at inyo
c) Ikatlong Panauhan- siya, niya, kanya,
sila, nila, at kanila
Pantulong na Kaisipan
- ang pantulong na kaisipan ay nagpapakita
ng mga detalye ng mga impormasyon ng
isang paksa
Paggamit ng mga larawang representasyon
- gumagamit ng larawan upang makatulong
sa kalinawang ng mga impormasyon katulad
ng mga datos sa pictograp at iba pang
katulaad nito.
Pagbibigay diin sa mga mahahalagang teksto
- ang impormasyon na binibigay ay dapat
ang mga mahahalagang detalye at ito ay
ispesipiko.
Modyul 4- Ang Tekstong Deskriptibo
ang deskriptibo ay isang uri ng
pakikipagtalastasan.
Dalawang Uri ng Paglalarawan
1. Ang Karaniwang Paglalarawan-
pagbibigay kaalaman sa isang bagay o
sa isang pangyayari na ayon lamang sa
nasaksihan ng naglalarawan.
2. Ang Masining na Paglalarawan- layunin
ay pumukaw sa diwa at damdamin ng
nakikinig o kaya nama’y nagbabasa.
Dapat ay maging masining ang
gagawing paglalarawan. Sa paglikha ng
masining ang gagawing, makatutulong
ang paggamit ng mga matatalinghagang
pagpapahayag o kaya’y nama’y sa
paggamit ng tayutay.
Mga dapat isaalang-alang upang maging
malinaw ang gagawing paglalarawan:
 Kailangang pumili ng paksa o bagay
nailalarawan
 Dapat na bumuo ng isang batayang
larawan
 Nararapat na pumili ng sariling
pananaw
 Buo at may kaisahan
 Piliin ang mga bahaging isasama
Tekstong Deskriptibo
- Ay isang uri ng paglalahad at
naisasagawa sa pamamagitan ng
mahusay na eksposisyon.
Mga Katangian ng Tekstong Deskriptibo:
1. Isang malinaw at pangunahing
impresyon na nilikha sa mga mambasa.
2. Maaring obhetibo o suhetibo
3. Espisipiko at maglaman ng mga
komkretong detalye.
4. Nagtataglay ng mga impormasyong may
kinalaman sa pisikal na katangiang
taglay ng isang tao, bagay, lugar at
pangyayari.
Modyul 5- Mga Tekstong Persweysib
- Kumbinse o paghihikayat
- Layunin ay maglahad ng isang opinyong
kailangang mapanindigan at
maipagtanggol sa tulong ng mga
patnubay at totoong datos upang
makumbinsi ang mga mambabasa na
pumanig sa manunulat.
Tatlong Paraan ng Panghihikayat ayon kay
Aristotle
 1. Ethos- tumutukoy sa kredibilidad ng
manunulat.
2. Pathos- gamit ng emosyon o damdamin
upang manghikayat ang mambabasa.
3. Logos- tumutukoy sa paggamit ng lohika
upang makumbinsi ang mambabasa
Ad hominem fallacy
- Sumasalungat sa personalidad ng
katunggali at hindi sa pinaniniwalaan
nito.
Paghahambing at Pagkokontrast bilang
Tekstong Persweysib
- Ay may dalawang kaisipan, tao, bagay, o
pangyayari ang nais matukoy ang
pagkakatulad at pagkakaiba.
Iba’t Ibang Uri ng mga Propaganda Device
 Name Calling- pagbibigay ng hindi
magandang taguri sa isang
produkto o katunggali upang hindi
tangkilikin.
 Glittering Generalities- ang
magaganda at nakasisilaw na
pahayag ukol sa isang produktong
tumutugon sa mga paniniwala at
pagpapahalaga ng mambabasa
 Transfer- paggamit ng isang sikat
na personalidad upang mailipat sa
isang produkto o tao ang kasikatan
 Testimonial- kapag ang isang sikat
na tao ay tuwirang nag-endorso ng
isang tao o produkto
 Plain Folks- mga kilala o tanyag na
tao ay pinapalabas na ordinaryong
tao na nanghihikayat sa produkto
o serbisyo
 Card Stacking- ipinakikita ang lahat
ng magagandang katangian ng
produkto ngunit hindi binabanggit
ang hindi magandang katangian
 Bandwagon- hinihimok ang lahat
nagamitin ang isang produkto o
sumali sa isang pangkat dahil lahat
ay sumali na
Modyul 6- Ang Tekstong Naratibo
- Isang anyo ng pagpapahayag ng mga
magkakaugnay na pangyayari na may
iyak na pinagmulan patungo sa tiyak at
makabuluhang wakas.
- Pagsasalaysay
Iba’t Ibang Elemento ng Naratibong Teksto:
1. Paksa- kailangan mahalaga at
makabuluhan
2. Estruktura- kailangang malinaw at
lohikal ang kabuuang estruktura ng
kwento
3. Oryentasyon- nakapaloob ditto ang
kaligiran ng tauhan, lunan at oras o
panahon kung kalian nangyari ang
kwento
4. Pamamaraan ng narasyon- kailangan
ng detalye at mahusay na orentasyon
ng kabuuang senaryo
Iba’t ibang paraan ng narasyon:
a) Diyalogo- mga salita upang maisalaysay
ang mga nais sabihin ng mga manunulat
b) Foreshadowing- ay isang literary device
na binibigay ng mga manunulat na
pahiwatig sa kung ano ang susunod na
mangyayari sa kwento.
c) Ellipsis- tatlong tudok ito na ginagamit
maipahiwatig na ang mga susunod pang
pangyayari
d) Reverse chronology- ay isang metodo
sa pagsasalaysay ng kuwento kung saan
 ang plot ay ibinubunyag sa baligtad na
paraan
e) In media res- pagsisimula ng kwento sa
gitna
f) Deux ex machine (God from the
machine)- ito ay isang ebolusyon ng
plot device na nagsasalaysay ng
biglaang paglutas ng suliranin sa kwento
at sa mga tauhan nito.
5. Komplikasyon o tunggalian- ito ang
mahalagang bahagi ng kuwento na
nagiging batayan ng paggalaw o
pagbabago sa posisyon at disposisyong
tauhan.
6. Resolusyon- ito ang kahahantungan ng
komplikasyon o tunggalian.
Mga bahagi ng Kwento
1. Simula- ang bahagi ng suliranin ang
siyang kababasahan ng problemang
haharapin ng pangunahing tauhan
2. Gitna- ang saglit na kasiglahan,
tunggalian, at kasukdulan.
a) Saglit na kasiglahan- ang naglalahad ng
panandaliang pagtatagpo ng mga
tauhang masasangkot sa suliranin.
b) Tunggalian- ang bahaging kababasahan
ng pakikitunggali o pakikipagsapalaran
ng pangunahing tauhan laban sa mga
suliraning kakaharapin, na minsan ay sa
sarili, sa kapwa, o sa kalikasan.
c) Kasukdulan- ang pinakamadulang
bahagi kung saan makakamtan ng
pangunahing tauhan ang katuparan o
kasawian ng kanyang ipinaglalaban.
Madalas na gamitin ng mga manunulat ang mga
sumusunod na presentasyon:
a) Tradisyunal- magsisimula ang
pangyayari sa simula ng kuwento at
magtatapos saw akas.
b) Kombensyunal- ang mga pangyayari sa
kuwento ay masining na isinasalaysay
ng may-akda. Maaring magsimula siya
sa gitna o wakas ng kwento o kaya
naman sa wakas siya magsimula at
balikan niya ang mga naunang
pangyayari sa pamamagitan ng
flashback.
c) Sikular- ang ganitong uri ng
presentasyon ay ginagawa ng
manunulat sa pamamagitan ng pag-
uulit ng mga nauna nang pangyayari at
itinutuloy hanggang saw akas ng
kwento.
d) Wakas- ang katapusan ang
kababasahan ng magiging resolusyon ng
kwento. Maaring masaya, malungkot,
panalo, o talo. Kung minsan binibitin ng
awtor ang wakas.
Mga Elemento ng Maikling Kuwento ng Isang
Narasyon
1. Banghay- tumutukoy ito sa estruktura
ng isang naratibo. Masasabi na ito ang
kalansay ng isang naratibo. Ang
banghay ang siyang batayan ng pagbuo
ng naratibo sa pamamagitan ng
magkakaugnay-ugnay na pangyayari.
2. Tauhan- likha ng mga manunulat ang
kanyangmga tauhan. May pangunahing
tauhan kung kanino nakasentro ang
mga pangyayari at mga pantulong na
tauhan
3. Tagpuan/Panahon- dinadala ng may-
akda ang mambabasa sa iba’t ibang
lugar, sa iba’t ibang panahon kung saan
at kalian nagaganap ang mga
pangyayari.
4. Saglit na Kasiglaan-inihahanda sa
bahaging ito ang mga mambabasa sa
 pagkilala sa mga pagsubok na darating
sa buhay ng mga tauhan.
5. Suliranin o Tunggalian- tumutukoy ito
sa paglalabanan ng pangunahing tauhan
at sumasalungat sa kanya. Ang
tunggalian ay maaaring tao laban sa
kalikasan, tao laban sa sarili, tao laban
sa tao/lipunan.
6. Kasukdulan- ito ang pinakamataas uri
ng kapanabikan. Dito nahihiwatigan ng
bumabasa ang mangyayari sa
pangunahing tauhan, kung siya’y
mabibigo o magtatagumpay sa paglutas
ng suliranin.
7. Kakalasan- ito ang kinalabasan ng
paglalaban. Sumusunod ito agad sa
kasukdulan.
8. Wakas- tinatawag na trahedyaang
wakas kapag ang tunggalian ay
humantong sa pagkabigo ng layunin o
pagkamatay ng pangunahing tauhan.
Tintawag na melodrama kapag may
malungkot na sangkap subalit
nagtatapos naman nang kasiya-siya
para sa mabbubuting tauhan.
Mahalagang Sangkap ng Maikling Kuwento
1. Paksa- dahil sa paksa, dadaloy ang
pagsasalaysay. Higpit na mauunawaan
ng mambabasa ang buhay sa mundo
dahil sa mga paksang nababasa sa mga
maikling kuwento.
2. Balangkas- hanay ito ng mga
pangyayaring magaganap sa kuwento.
Tulay ng mga suliraning lulutasin sa
salaysay.
3. Tauhan- nagpapausad ng salaysay ang
mga tauhan. Sa kanila dumadaloy ang
mga pangyayari sa loob ng kuwento.
4. Tagpuan- lugar o mga lugar na
pinangyarihan ng kuwento ang tagpuan.
5. Simbolismo- madalas na hindi direktang
sinasabi ng may akda ang nais niyang
ipahiwatig sa mga mambasa.
Gumagamit siya ng simbolo upang
masining niyang maippabot sa
mambabasa ang nais niyang sabihin.
6. Dayalog- nakawiwiling basahin ang
isang kuwento kung nag-uusap ang mga
tauhan sa loob ng salaysay.
Modyul 7- Tekstong Argumentatibo
Ang tekstong arguementatibo ay isang uri ng
teksto na nangangailangan ipagtanggol ng
manunulat ang posisyon sa isang tiyak na paksa
o usapin gamit ang mga ebidensya mula sa
personal na karanasan, kaugnay na mga
literature at pag-aral, ebidensiyang kasaysayan,
at resulta ng empirical na pananaliksik.
Mga Elemento ng Argumentatibo o
Pangangtuwiran
1. Proposisyon- ang pahayag na inilalahad
upang pagtalunan o pag-usapan.
2. Argumento- ito ang paglalatag ng mga
dahilan at ebidensya upang maging
makatuwiran ang isang panig.
Kinakailangan ang malalim na
pananaliksik at talas ng pagsusuri sa
proposisyon upang makapagbigay ng
mahusay na argumento.
Katangian at Nilalaman ng Mahusay na
Tekstong Arguementatibo
1. Mahalaga at napapanahong paksa
2. Maikli ngunit malaman at malinaw na
pagtukoy sa tesis sa unang talata ng
teksto
3. Malinaw at lohikal na transisyon sa
pagitan ng mga bahagi ng teksto
 4. Maayos na pagkakasunod-sunood ng
talatang naglalaman ng mga ebidensya
ng agrumento
5. May matibay na ebidensya para sa
argumento
Pangangatuwirang Pabuod
- Ay nagsisimula nagsisimula sa isang
katuwirang alam na alam na, patungo
sa bagay na nangangailangan pang
tuklasin at pag-aralan.
Ang Tatlong Uri ng Pangangatuwirang Pabuod
1. Paglalahat- panangatuwiran ang
paglalahat na nagsisimula sa paglalahad
ng mga katotohanan at magtatapos sa
konklusyon.
2. Dahilan o Sanhi- ang ganitong
pangangatuwiran ay nagbibigay ng
konklusyon na nakabantay sa mga
dahilan o sanhi ng isang pangyayari.
3. Pagtutulad- ang ganitong uri ng
pangangatuwiran ay ang pagbibigay ng
kaisipan na nakabatay o na kahalintulad
sa isang bagay o pangyayari na alam na
ng nakararami o karaniwang ginagamit
na sa pagmamatuwid.
Pangangatuwirang Pasaklaw
- Ang pagkuha ng isang konklusyon
tungkol sa isang pangyayari sa
simulating panlahat o masaklaw na
pangyayari.
- Ang ganitong pamamaraan ay
gumagagmit ng silohismo, isang anyo ng
pangangatuwiran na may tatlong
bahagi: unang batayan, ikalawang
batayan at konklusyon
Mga Uri ng Maling Pangangtuwiran
1. Argumentum ad hominem- pag-atake
sa personal na katauhan at hindi sa
paksa o argumento
2. Argumentum ad baculum- paggamit ng
pwersa o awtoridad
3. Argumentum ad misericordiam-
pagpapaawa o paggamit ng awa sa
pangangatwiran
4. Argumentum ad ignorantiam-
nagpapalagay na hindi totoo ang
anumang napatutunayan kaya’y totoo
ang anumang hindi napasisinungalingan
5. Non sequitur- paggamit ng mga
argumentong hindi magkakaugnay o ng
argumentong does not follow the
premise
6. Ignoracio elenchi- pagpapatotoo sa
isang kongklusyon na hindi naman
dapat patotoohanan
7. Maling Paglalahat- pagbatay ng isang
kongklusyon sa isa o ilang limitadong
premis
8. Maling Saligan- paggamit ng maling
batayan sa humantong sa maling
kongklusyon
9. Maling Analohiya- paggamit ng
hambing sumasala sa matinong
kongklusyon
10. Maling Awtoridad- paggamit ng tao o
sangguniang walang kinalamn sa isang
paksa
11. Mapanlinlang na Tanong- paggamit ng
tanong na ano man maging sagot ay
malalagay sa isang tao sa kahiya-hiyang
sitawsyon
12. Dilemma- pagbibigay ng dalawang
opsyon lamang na para bang wala nang
iba pang alternatib.
Modyul 8- Ang Tekstong Prosidyural
 - Ay isang uri ng paglalahad na
kadalasang nagbibigay ng impormasyon
at instruksiyon kung paanong isasagawa
ang isang tiyak na bagay.
- Inilalahad nito ang serye o mga hakbang
sa pagbuo ng isang Gawain upang
matamo ang inaasahan
Ang tekstong prosidyural ay may apat na
nilalaman:
1. Layunin o target na awtput- nilalaman
ng bahaging ito kung ano ang
kalalabasan o kahihinatnan ng proyekto
ng prosidyur. Maaaring ilarawan ang
tiyak na katangian ng isang bagay o
kaya ay katangian ng isang uri ng
trabaho o ugaling inaasahan sa isang
mag-aaral kung susundin ang gabay.
2. Kagamitan- nakpaloob ditto ang mga
kasangkapan at kagamitang
kakailanganin upang makumpleto ang
isasagawang proyekto.
3. Metodo- serye ng mga hakbang na
isasagawa upang mabuo ang proyekto.
4. Ebalwasyon- naglalaman ng mga
pamamaraan kung paano masusukat
ang tagumpay ng prosidyur na
isinagawa.
Katangian ng wikang madalas gamitin sa mga
tekstong prosidyural:
1. Nasusulat sa kasalukuyang panahon
2. Nakapokus sa pangkalahatang
mambasa hindi sa iisang tao lamang
3. Tinutukoy ang mambabasa sa
pangkalahatang pamamaraan sa
pamamagitan ng paggamit ng mga
panghalip
4. Gumagamit ng mga tiyak na pandiwa
para sa intruksiyon
5. Gumagamit ng malinaw na pang-ugnay
upang ipakita ang pagkakasunod-sunod
ng mga panghalip
6. Magalaga ang detalyado at tiyak na
deskripsyon
Ilan sa kahalagahan ng tekstong prosidyural ay
ang mga sumusunod:
1. Nagbibigay ng panuntunan sa
pagsasagawa ng isang bagay
2. Tumutulong itong mas mabigay ng
tamng pagkakasunod-sunod ang
proseso sa pagprodyus ng isang
material
3. Ito ay nagiging basehan ng mga susunod
pang panunutunan sa paggawa
4. Nagsisilbi itong gabay sa paglutas ng
problema sakaling may makaharap
habang ginagawa ang isang Gawain
5. Pinagkukuhanan ito ng impormasyon
upang makumpleto ang anumang
kinakailangan para maisakatuparan ang
isang Gawain
Mga Halimbawa ng tekstong Prosidyural
- Pagsusunod sa mga patakaran sa
paglalaro ng isang bagay
- Mga paalala sa kaligtasan sa kalsada
- Manwal na nagpapakita ng hakbang-
hakbang na pagsasagawa ng iba’t ibang
bagay.
Prosidyural na Pagsusunud-sunod
- Tumutukoy sa sistema o proseso
Ang salitang pananaliksik ay may katumbas sa
ingles na research. Ito ay may kahulugan sa
diksyunaryo na: maingat, sistematikong pag-
aaral at pag-iimbestiga ng iba’t ibang saklaw ng
karunungan.
Ayon kay Galileo Zafra
- Recherché
- To seek out o hanapin
Ayon kay Santiago (1987)
- Pagtuklas at paglinang ng mga bagong
kaalaman, pagbibiripika, pagpapalawak
o pagmomodipika ng dati kaalaman
Atienza, et al (1996)
- Ang pananaliksik ay isang matiyaga,
maingat, sistematiko, mapanuri at
kritikal na pagsisiyasat o pag-aaral
tungkol sa isang bagay, konsepto,
kagawian, problem, isyu o aspekto ng
kultura at lipunan.
- Samakatuwid ang pananaliksik ay hindi
lamng paghahanap ng isang bagay na
nariyan lamang, ang pananaliksik ay
paglikha o pagbuo ng mga bagong
kaalaman batay sa paghahanap ng mga
datos, pagsisiyasat at pagsusuri sa mga
datos na ito.
Sa Pag-aaral ni Aban (1998)
Parel: ang pananaliksik ay isang sistematikong
pag-aaral o pagsisiyasat tungkol sa isang bagay
sa layuning sagutin ang ilang katanungan ng
mananaliksik
Treece at Treece: ang pananaliksik ay isang
pagtatangkang makakuha ng kalutasan sa mga
suliranin
Aquino: ang pananaliksik ay isang sistematikong
pagsasaliksik ng mahahalagang impormasyon
tungkol sa isang tiyak o paksa o problema
Manuel at Medel: ang pananaliksik ay isang
proseso ng paglilikom ng mga datos o
impormasyon para malutas ang isang particular
o tiyak na suliranin sa isang siyentipikong
paraan
Good: ang pananaliksik ay isang maingat,
mapanuri, disiplinadong pagtatanong ,
nagkakaiba sa teknik at pamamaraan ayon sa
kalikasan at kalagayan ng suliranin, na itinutuon
para sa kaliwanagan o kalutasan ng suliranin.
Gonzales, et al (2000)
ang riserts ay ang pagtuklas at pagsubok ng
isang teorya upang malutas ang isang suliranin.
Kinakailangan ditto ang matiyaga, maayos, at
sistematikong pag-aaral tungkol sa nais tuklasin
tulad ng isang problema, konsepto,
kasalukuyang isyu o aspetong nais na pag-
aralan.
Kahalagahan ng Pananaliksik
1. Tutuklas ng marami pang bagay nais
mong malaman
2. Makapaghahatid ng isang katotohanan
na magsisilbing susi ng kaunlaran
3. Makatulong upang maging mapanuri
ang tao sa babasahing teksto
4. Makadaragdag ng makabagong
kaalaman mula sa nakalap na datos
5. Makalulutas ng isang suliraning pang-
intelektuwal
6. Makadaragdag ng makabagong
kaalaman mula sa napag-aralan na; at
7. Makapagsusulong at mapauunlad ang
edukasyon, kalakalan, komersyo, agham
at teknolohiya, medisina at kultura
Etika sa Pananaliksik
1. Pagiging masipag sa paghanap ng datos
at pasisiyasat sa lahat ng anggulo at
panig ng paksa
2. Pagiging tapat sa kanyang datos at
pinagkunan ng datos. Katapatan ang
 pinakamahalagang katangian ng hindi na angkop para sa panimulang
mananaliksik pananaliksik.
3. Pagtiyak na mapapanindigan niya ang 6. Kailangang napapanahon
interpretasyon at pananaw na kanyang
binuo batay sa kanyang masinop at Ang paglilimita ng Paksa
maingat na pagsusuri ng kanyang 1. Sakop ng perspetibo
nakalap na datos 2. Sakop ng anyo/uri
4. Iwasan ang plagiarism 3. Sakop ng panahon
Ang Pagpili ng Paksa 4. Sakop ng edad
5. Sakop ng kasarian
Ang pagpili ng paksa ang itinuturing na 6. Sakop ng propesyon/grupong
pangunahing hadlang upang makasulat ng isang kinabibilangan
pananaliksik

- Tinatawag itong problem blindness

dahil hindi nila nakikita ang problema
na nakapaligid lamang sa kanila

Narito ang ilang mungkahing mapaghahanguan

ng paksa

1. Pahayagan/dyaryo at magasin
2. Radio/TV
3. Aklatan
4. Ang sarili
5. Mga eksperto/kaibigan/grupo

Ang pagpili ng Paksa: Mga Panuntuan

1. Maaaring ibigay ng guro ang saklaw ng

paksang gagawan ng sulatin
pananaliksik
2. Maaaring sa interes ng estudyante ang
paksang gagawan ng pananaliksik
3. Hindi dapat masaklaw upang kayang
gampanan sa loob ng limitadong
panahong nakatakda para sa naturang
pananaliksik
4. Siguraduhing may mapagkukunan ng
sapat na materyales
5. Ang lubhang teknikal na paksa ay dapat
iwasan sapagkat maaaring may
kahirapang gagapin ang mga termino at