Güç Sistemleri Analizi - Ders Notları - 03 - ETU PDF

KTÜ Elektrik – Elektronik Mühendisliği Bölümü
GÜÇ SİSTEMLERİ
ANALİZİ
Dr. Fatih M. NUROĞLU
GÜÇ SİSTEMLERİ ANALİZİ
Üç Faz Alternatif Gerilim:
w
A
. C’ 𝑣𝐴𝐴′ = 𝑉𝑚 sin(𝜔𝑡)
+ .
B’ 𝑣𝐵𝐵′ = 𝑉𝑚 sin(𝜔𝑡 − 120°)
C
+
120o
. 𝑣𝐶𝐶 ′ = 𝑉𝑚 sin(𝜔𝑡 − 240°)
B 𝑣𝐶𝐶 ′ = 𝑉𝑚 sin(𝜔𝑡 + 120°)
A’ +
𝑣𝐴𝐴′ 𝑣𝐵𝐵′ 𝑣𝐶𝐶 ′ 𝑉𝑚

𝑉𝑚 𝑉=
2
𝑉 𝐴𝐴′ = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡

𝜔𝑡
𝑉 𝐵𝐵′ = 𝑉∠ − 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡
120o 120o 120o 𝑉 𝐶𝐶 ′ = 𝑉∠ + 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡

* Resim Prof.Dr. İ. H. Altaş’ın sunumundan alınmıştır. fmn@ktu.edu.tr
Doğru Sistem : Ters Sistem :

𝑉 𝐴𝐴′ = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡 𝑉 𝐴𝐴′ = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡
𝑉 𝐵𝐵′ = 𝑉∠ − 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡 𝑉 𝐵𝐵′ = 𝑉∠ + 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡
𝑉 𝐶𝐶 ′ = 𝑉∠ + 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡 𝑉 𝐶𝐶 ′ = 𝑉∠ − 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡
𝑉𝐶𝐶 ′ 𝑉𝐵𝐵′
120° 𝑉𝐴𝐴′ 120° 𝑉𝐴𝐴′

120° 𝜔 120° 𝜔
120° 120°
𝑉𝐵𝐵′ 𝑉𝐶𝐶 ′

* Resim Prof.Dr. İ. H. Altaş’ın sunumundan alınmıştır. fmn@ktu.edu.tr
Generatör Sargıları, Üçgen Bağlantı:
Senkron makine stator sargı uç bağlantısı
C A
A IA
A A A
X U VCC VAB
ICA VAA VCA
IAB
B B B
Y V IBC A IB
C
B
C C B B
C VBB VBC IC
Z W C
-IAB 𝑉 𝐴𝐴′ = 𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡

𝑉 𝐵𝐵′ = 𝑉 𝐵𝐶 = 𝑉∠ − 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡
ICA
IA 30°
𝑉 𝐶𝐶 ′ = 𝑉 𝐶𝐴 = 𝑉∠120° 𝑣𝑜𝑙𝑡
120°
IAB
𝐼 𝐴 = 𝐼 𝐶𝐴 − 𝐼 𝐴𝐵
𝐼 𝐵 = 𝐼 𝐴𝐵 − 𝐼 𝐵𝐶
𝐼 𝐴 = 3 𝐼𝐴𝐵 ∠𝜃°
𝐼 𝐶 = 𝐼 𝐵𝐶 − 𝐼 𝐶𝐴
fmn@ktu.edu.tr
Üç Faz Alternatif Gerilim: A
IA
Generatör Sargıları, Yıldız Bağlantı: A
Senkron makine stator sargı uç bağlantısı VAA =VAN
VAB
A A A A VCA
X U
VCC =VCN N N
C B
B B B
Y V C VBB =VBN B IB
B
C C C VBC
Z W IC
C
𝑉 𝐴𝑁 = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡 𝑉 𝐵𝑁 = 𝑉∠ − 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡 𝑉 𝐶𝑁 = 𝑉∠120° 𝑣𝑜𝑙𝑡

𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉 𝐴𝑁 − 𝑉 𝐵𝑁 𝑉 𝐵𝐶 = 𝑉 𝐵𝑁 − 𝑉 𝐶𝑁 𝑉 𝐶𝐴 = 𝑉 𝐶𝑁 − 𝑉 𝐴𝑁
𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉 𝐴𝑁 − 𝑉 𝐵𝑁 = 𝑉∠0° − 𝑉∠ − 120° = 𝑉 − (−0,5 𝑉 − 𝑗0,866 𝑉)
𝑉 𝐴𝐵 = 1,5 𝑉 + 𝑗0,866 𝑉 = 1,732 𝑉∠30° 𝑉 𝐴𝐵 = 3 𝑉∠30°

Benzer Şekilde;
𝑉 𝐵𝐶 = 𝑉 𝐵𝑁 − 𝑉 𝐶𝑁 = 3 𝑉∠ − 90°
𝑉 𝐶𝐴 = 𝑉 𝐶𝑁 − 𝑉 𝐴𝑁 = 3 𝑉∠150° Dr. Fatih M. NUROĞLU
fmn@ktu.edu.tr
Generatör Sargıları, Yıldız Bağlantı:
-VAN
VCN -VBN
VAB
𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉 𝐴𝑁 − 𝑉 𝐵𝑁 VCA
120°
VAN
120°
𝑉 𝐵𝐶 = 𝑉 𝐵𝑁 − 𝑉 𝐶𝑁 120°
𝑉 𝐶𝐴 = 𝑉 𝐶𝑁 − 𝑉 𝐴𝑁 VBN
VBC
𝑉 𝐴𝐵 + 𝑉 𝐵𝐶 + 𝑉 𝐶𝐴 = 0
-VCN
𝑉 𝐴𝐵 = 3 𝑉∠30° 𝑉 𝐵𝐶 = 3 𝑉∠ − 90° 𝑉 𝐶𝐴 = 3 𝑉∠150°

fmn@ktu.edu.tr
Yıldız Bağlı Dengeli Yükler (Doğru Sistem):
A A
Referans olarak, IA
𝑉 𝐴𝑁 = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡 VAN ZY
Alınırsa, her bir fazdaki empedans
IN N
üzerinden akan faz akımı: N
VBN
𝑍Y = 𝑍Y ∠𝜃° IB B ZY ZY
B C
VCN IC
𝑉 𝐴𝑁 𝑉∠0° 𝑉
𝐼 𝐴 = 𝐼 𝐴𝑁 = = = ∠ − 𝜃° C
𝑍Y 𝑍Y ∠𝜃° 𝑍Y
VCN
𝑉 𝐵𝑁 𝑉∠ − 120° 𝑉 IC
𝐼 𝐵 = 𝐼 𝐵𝑁 = = = ∠ − 120 − 𝜃° 𝜃°
VAN
IB 𝜃°
𝑉 𝐶𝑁 𝑉∠120° 𝑉
𝐼 𝐶 = 𝐼 𝐶𝑁 = = = ∠120 − 𝜃° 𝜃° IA
VBN
fmn@ktu.edu.tr
Hat Akımları
A A
IA
IAN Kol Akımları
VAN ZY
IN N
N
ZY ZY
VBN
IB B
B IBN ICN
C
VCN
IC
C
𝑉 𝐴𝑁 = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡 ve 𝑍Y = 𝑍Y ∠𝜃° 𝐼𝐴 = 𝐼A ∠ − 𝜃°
Etkin değer olarak

𝑉
𝐼𝐴 = 𝐼𝐴𝑁 = = 𝐼Y Dr. Fatih M. NUROĞLU
𝑍Y fmn@ktu.edu.tr
-VAN
VCN 𝑉 𝐴𝑁 = 𝑉Y ∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡

-VBN
VAB
VCA 120°
𝑉 𝐵𝑁 = 𝑉Y ∠ − 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡
VAN 𝑉 𝐶𝑁 = 𝑉Y ∠120° 𝑣𝑜𝑙𝑡
120°
120°
VBN 𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉 𝐴𝑁 − 𝑉 𝐵𝑁 = 𝑉Y ∠0° − 𝑉Y ∠ − 120°

VBC 𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉Y − (−0,5 𝑉Y − 𝑗 0,866𝑉Y )
𝑉 𝐴𝐵 = 1,5𝑉Y + j 0,866 𝑉Y = 1,732 𝑉Y ∠30° 𝑣𝑜𝑙𝑡
-VCN
𝑉 𝐴𝐵 = 3 𝑉Y ∠30° 𝑣𝑜𝑙𝑡
Yıldız bağlı devrelerde:
Her bir Hat Akımı = Her bir Kol Akımı
Faz-Faz Gerilimi = 3 ∗Faz-Nötr Gerilimi
𝑉𝐹𝐹 = 𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 = 3 𝑉Y (Etkin Değer olarak) fmn@ktu.edu.tr
Üçgen Bağlı Dengeli Yükler (Doğru Sistem):
IA A
Faz-Faz Gerilimi (etkin değer): A
VAB IAB ICA

𝑉𝐹𝐹 = 𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴
Z Z
Referans Gerilim: VCA IB Z
B C
B
𝑉 𝐴𝑁 = 𝑉𝐴𝑁 ∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡 VBC IC IBC
C
𝑉 𝐴𝐵 𝑉𝐴𝐵 ∠30° 𝑉𝐴𝐵

𝐼 𝐴𝐵 = = = ∠ 30 − 𝜃 ° = 𝐼𝐴𝐵 ∠ 30 − 𝜃 °
𝑍 𝑍∠𝜃° 𝑍
𝑉 𝐵𝐶 𝑉𝐵𝐶 ∠ − 90° 𝑉𝐵𝐶
𝐼 𝐵𝐶 = = = ∠(−90 − 𝜃)° = 𝐼𝐵𝐶 ∠ −90 − 𝜃 °
𝑉 𝐶𝐴 𝑉𝐶𝐴 ∠150° 𝑉𝐶𝐴
𝐼 𝐶𝐴 = = = ∠(150 − 𝜃)° = 𝐼𝐶𝐴 ∠ 150 − 𝜃 °
fmn@ktu.edu.tr
𝑉𝐹𝐹 = 𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 olduğu için 𝐼𝐴𝐵 = 𝐼𝐵𝐶 = 𝐼𝐶𝐴 = 𝐼∆
𝐼 𝐴𝐵 = 𝐼𝐴𝐵 ∠ 30 − 𝜃 ° = 𝐼∆ ∠𝜑° olarak açısını tanımlarsak,
𝐼 𝐵𝐶 = 𝐼𝐵𝐶 ∠ −90 − 𝜃 ° = 𝐼∆ ∠(𝜑 − 120)° ICA
120°
IAB
𝜑°
𝐼 𝐶𝐴 = 𝐼𝐶𝐴 ∠ 150 − 𝜃 ° = 𝐼∆ ∠(𝜑 + 120)° 120°
Hat Akımları (Faz Akımları)

𝐼𝐴 = 𝐼𝐴𝐵 − 𝐼𝐶𝐴 = 𝐼∆ ∠𝜑° − 𝐼∆ ∠𝜑° + 120° IBC
= 𝐼∆ (𝑐𝑜𝑠𝜑° + 𝑗𝑠𝑖𝑛𝜑°) − 𝐼∆ cos 𝜑 + 120° + 𝑗 sin 𝜑 + 120°

= 2𝐼∆ sin 𝜑 + 60 ° sin −60 ° + 𝑗2𝐼∆ cos 𝜑 + 60 ° sin −60 °
= 3𝐼∆ sin 𝜑 + 60 ° − 𝑗 cos 𝜑 + 60 °
= 3𝐼∆ sin 90 + (𝜑 − 30 ) ° − 𝑗 cos 90 + (𝜑 − 30 ) °
= 3𝐼∆ cos(𝜑 − 30) ° − 𝑗 sin(𝜑 − 30) °
= 3𝐼∆ ∠(𝜑 − 30)° Dr. Fatih M. NUROĞLU

𝐼𝐴 = 3𝐼∆ ∠(𝜑 − 30)° fmn@ktu.edu.tr
Üçgen Bağlı Dengeli Yükler (Doğru Sistem): ICA IAB
120°
𝜑°
Hat Akımları (Faz Akımları) 120°
𝐼 𝐴 = 𝐼 𝐴𝐵 − 𝐼 𝐶𝐴
IBC
= 3 𝐼∆ ∠ 𝜑 − 30 ° 𝐴 IC
𝐼 𝐵 = 𝐼 𝐵𝐶 − 𝐼 𝐴𝐵 = 3 𝐼∆ ∠ 𝜑 − 30 − 120 ° 𝐴 IAB
30° IA
120° 𝜑°
𝐼 𝐵 = 3 𝐼∆ ∠ 𝜑 − 150 ° 𝐴 𝜑 − 30 °
ICA
120°
𝐼 𝐶 = 𝐼 𝐶𝐴 − 𝐼 𝐵𝐶 = 3 𝐼∆ ∠ 𝜑 − 30 + 120 ° 𝐴
𝐼 𝐶 = 3 𝐼∆ ∠ 𝜑 + 90 ° 𝐴 IBC
𝐼Faz = 𝐼Hat = 3 𝐼∆ IB

fmn@ktu.edu.tr
(3.1)
3-faz, 380 V luk bir doğru sistem dengeli  bağlı yükü beslemektedir. Dengeli yükün
faz başına empedansı Z = 80 -600  dur.
a) Hat akımlarını bulunuz.
b) Fazör diyagramını çiziniz.
IA A
A
VAB IAB ICA

Z Z
VCA IB Z
B C
B
VBC IC IBC
C

fmn@ktu.edu.tr
Faz-Faz Gerilimi (etkin değer):
𝑉𝐹𝐹 = 𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 = 3 𝑉FN = 380 𝑉 IA A

A
Referans Gerilim:
VAB IAB ICA
𝑉𝐹𝐹 380 Z Z
𝑉 𝐴𝑁 = ∠0° 𝑉 = ∠0° 𝑉 = 220∠0° 𝑉 VCA IB Z
3 3 B C
B
𝑍 = 𝑍∠𝜃° = 80∠ − 60°Ω VBC IC IBC
C
𝑉𝐹𝐹 380 𝑉
𝐼𝐴𝐵 = 𝐼𝐵𝐶 = 𝐼𝐶𝐴 = 𝐼∆ = = = 4,75 𝐴
𝑍 80 Ω
𝑉 𝐴𝐵 𝑉𝐴𝐵 ∠30° 𝑉𝐴𝐵
𝐼 𝐴𝐵 = = = ∠ 30 − 𝜃 ° = 𝐼𝐴𝐵 ∠ 30 − (−60) ° = 4,75∠90° 𝐴
𝑉 𝐵𝐶
𝐼 𝐵𝐶 = = 𝐼𝐵𝐶 ∠ −90 − 𝜃 ° = 𝐼𝐵𝐶 ∠ −90 − (−60) ° = 4,75∠ − 30° 𝐴
𝑍
𝑉 𝐶𝐴
𝐼 𝐶𝐴 = = 𝐼𝐶𝐴 ∠ 150 − 𝜃 ° = 𝐼𝐶𝐴 ∠ 150 − (−60) ° = 4,75∠210° 𝐴
𝑍 Dr. Fatih M. NUROĞLU
fmn@ktu.edu.tr
Üçgen Bağlı Dengeli Yükler (Doğru Sistem): IAB
𝐼 𝐴𝐵 = 𝐼𝐴𝐵 ∠ 30 − 𝜃 ° = 𝐼∆ ∠𝜑° = 4,75∠90° 𝐴

𝐼 𝐵𝐶 = 𝐼∆ ∠(𝜑 − 120)° = 4,75∠(90 − 120)° = 4,75∠ − 30° 𝐴 120° 90°
𝐼 𝐶𝐴 = 𝐼∆ ∠ 𝜑 + 120 ° = 4,75∠ 90 + 120 ° = 4,75∠210° 𝐴 120°

ICA IBC
Hat Akımları (Faz Akımları)
IA
𝐼Faz = 𝐼Hat = 3 𝐼∆ = 3 ∗ 4,75 𝐴 = 8,23 𝐴
IAB
𝐼 𝐴 = 3 𝐼∆ ∠ 𝜑 − 30 ° 𝐴
= 3 ∗ 4,75∠ 90 − 30 ° 𝐴 = 8,23∠60° 𝐴 120° 60°
IC
𝐼 𝐵 = 3 𝐼∆ ∠ 𝜑 − 150 ° 𝐴 120° IBC
= 3 ∗ 4,75∠ 90 − 150 ° 𝐴 = 8,23∠ − 60° 𝐴 ICA
𝐼 𝐶 = 3 𝐼∆ ∠ 𝜑 + 90 ° 𝐴
IB
= 3 ∗ 4,75∠ 90 + 90 ° 𝐴 = 8,23∠180° 𝐴
fmn@ktu.edu.tr
Üçgen Bağlı Dengeli Yükler : Yıldız Bağlı Dengeli Yükler :
Etkin Değer Olarak
𝐼Faz = 𝐼Hat = 3 𝐼∆ 𝑉𝐹𝐹 = 𝑉𝐴𝐵 = 3 𝑉𝐹𝑁 = 3 𝑉Y
𝐼A = 𝐼B = 𝐼𝐶 = 3 𝐼∆ 𝑉𝐹𝐹 = 𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 = 3 𝑉Y

𝐼∆ = 𝐼𝐴𝐵 = 𝐼𝐵𝐶 = 𝐼𝐶𝐴 𝑉𝐹𝑁 = 𝑉AN = 𝑉𝐵𝑁 = 𝑉VN = 𝑉Y
𝑉𝐹𝐹 = 𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 𝑉
𝐼𝐴 = 𝐼𝐴𝑁 = = 𝐼Y
𝑍
Üçgen devrelerde yük kolu gerilimi faz-faz gerilimine eşitken, hat akımı yük kolu
akımının 3 katıdır.
Yıldız bağlı devrelerde hat akımları yük kolu akımlarına eşitken, faz-faz gerilimi
faz-nötr geriliminin 3 katıdır.

fmn@ktu.edu.tr
(3.2)
Üçgen () bağlı üç fazlı bir yük, yıldız (Y) bağlı üç fazlı bir yüke
dönüştürüldüğünde, hat akımının değişmemesi için yıldız bağlanan
kol empedansları üçgen bağlantıdaki kol empedanslarına göre nasıl
bir değerde olmalıdır?
Üçgen bağlı iken: Yıldız Bağlanınca:
𝐼Hat 𝑉𝐹𝐹 𝑉FN 𝑉𝐹𝐹

𝐼Kol = 𝐼∆ = = 𝐼Hat = =
3 𝑍∆ 𝑍Y 3 𝑍Y
Bu ifadeden 𝐼Hat çekecek olursak
birbirine eşitlersek 𝑉𝐹𝐹
3 ∗ 𝑉𝐹𝐹
𝐼Hat = 𝐼Hat =
𝑍∆ 3 𝑍Y
3 ∗ 𝑉𝐹𝐹 𝑉𝐹𝐹
=
𝑍∆ 3 𝑍Y
𝑍∆ = 3 ∗ 𝑍Y Dr. Fatih M. NUROĞLU

fmn@ktu.edu.tr
Dengeli 3-Fazlı Yükler İçin Faz Başına Eşdeğer Devre :
Elde edilen her üç fazın hat akımları incelendiğinde IA, IB 𝑉

𝐼𝐴 = 𝐼𝐵 = 𝐼𝐶 =
ve IC akımlarının genlik olarak birbirine eşit oldukları 𝑍
görülür.
Faz akımları arasındaki tek fark, aralarındaki faz açılarıdır. Dolayısıyla buradan şu
sonuca varılabilir:
Eğer yük empedansları her bir faz için eşit ise bu dengeli bir yüktür. Bu durumda
sadece bir faza ait gerilim ve empedans değerleri kullanılarak elde edilen akım
fazöründen diğer faz akımlarının fazörleri de belirlenebilir.
Bu durumda 3-fazlı dengeli sistem, faz başına tek hat diyagramı ile temsil edilip gerekli
hesaplamalar yapılır. Diğer fazlara ilişkin değerlerin genlikleri bu faza ilişkin olanlarla aynı
olacak ancak aralarında ±120° şeklinde faz farkları bulunacaktır.
Dengesiz yüklerde tek-hat diyagramı uygulanamaz.

fmn@ktu.edu.tr
Dengeli Y-bağlı sistem esas alındığında faz başına tek-hat eşdeğer şema şekildeki gibi
olabilir.
Şekilden;
A A
IA 𝑉 𝐴𝑁 𝑉𝐴𝑁 ∠0°
𝐼𝐴 = =
𝑍 𝑍∠𝜃°
VAN ΔV = Z IA Z 𝑉𝐴𝑁
= ∠ − 𝜃°
𝑍
= 𝐼𝐴 ∠ − 𝜃°
N N
Benzer şekilde: Dengeli sistemlerde: 𝑉𝐴𝑁 = 𝑉𝐵𝑁 = 𝑉𝐶𝑁 olduğundan,

𝐼𝐴 = 𝐼𝐵 = 𝐼𝐶 = 𝐼ℎ𝑎𝑡 = 𝐼ℎ olur.
𝑉𝐵𝑁
𝐼𝐵= ∠(−𝜃 − 120)°
𝑍 Üç fazlı dengeli sistemlerde faz başına eşdeğer devre
𝑉𝐶𝑁 kullanılarak gerekli işlemler yapılır. Diğer fazlara ilişkin
𝐼𝐶 = ∠(−𝜃 + 120)° değerler ise aynı genlikte fakat ±120o lik faz farklarına
𝑍 sahip olacaklardır.
fmn@ktu.edu.tr
(3.3)
3-fazlı 4 iletkenli bir ters (ACB) sisteminin faz-nötr gerilimi 220 V olup, bu sistem dengeli
Y-bağlı bir yükü beslemektedir. Yükün faz başına empedansı 10-200  ise hat
akımlarını bulup fazör diyagramını çiziniz. Ayrıca Nötr hattından akan IN akımını da
kontrol ediniz.
Referans olarak 𝑉𝐴𝑁 ∠0° alırsak VBN

𝑉 𝐴𝑁 220∠0°𝑣𝑜𝑙𝑡
𝐼𝐴 = = = 22∠20° 𝐴 IB 20°
IA
𝑍 10∠ − 20°Ω 120°
20°
120°
𝐼 𝐴 = 22∠20° 𝐴
120°
VAN
20°
𝐼 𝐵 = 22∠140° 𝐴
VCN IC
𝐼 𝐶 = 22∠ − 100° 𝐴
𝐼𝑁 =𝐼𝐴+𝐼𝐵+𝐼𝐶 =0𝐴 Dr. Fatih M. NUROĞLU
fmn@ktu.edu.tr
A A
Zh IA
3 fazlı güç sistemlerinde iletim VA N ZY
hatları da dengeli yüklere seri VAB IN N
bağlı empedanslar olarak temsil VCA N ZY
edilebilirler. Bu durumda toplam Zh IB
empedans, faz başına yük B ZY
empedansı + faz başına iletim B C
hattı empedansı olarak işleme
dahil edilmelidir. VBC
Zh IC
C
Zh
A A
𝑉𝐴𝐵 𝑉𝐵𝐶 𝑉𝐶𝐴 ΔVh = Zh IA IA
𝑉1 = = = V2 =ΔVY
3 3 3 ZY
V1 =VAN = ZY IA
𝑉 2 = 𝑉 1 − ∆𝑉 ℎ
N N
fmn@ktu.edu.tr
Tek Fazlı Yükler İçin Faz Eşdeğer Devre :
3 fazlı sistemden farklı olarak yüke akan akımın kaynağa geri dönmesi için ikinci bir
iletim hattına gerek vardır. Zh
F
ΔVh = Zh I I
V1 =VFN V2 =ΔVY
Z
= ZY IA
Zh
N
ΔVh = Zh I I
Dolayısıyla bir fazlı sistemde şu durumlardan birisi dikkate alınmalıdır.
İletim hattının uzunluğu 2 katı alınmalıdır.

İletim hattındaki gerilim düşümü 2 ile çarpılmalıdır.
Kirchoff'un gerilimler yasası uygulanırsa:

𝑉1 = 𝑍 ℎ 𝐼 + 𝑉2 + 𝑍 ℎ 𝐼 𝑉1 = 2 ∗ 𝑍 ℎ 𝐼 + 𝑉2
Toplam gerilim düşümü:
∆ 𝑉 = 𝑍ℎ 𝐼 2 ∗ ∆ 𝑉 = 2 ∗ 𝑍ℎ 𝐼 Dr. Fatih M. NUROĞLU

fmn@ktu.edu.tr
(3.4)
Şekilde verilen 5 km uzunluğundaki üç fazlı iletim hattının hat başı gerilimi 10 kV'tur. Hat
sonundan çekilen yük akımı 500 A olup, 0,80 (geri) güç katsayısına sahiptir. Hat sonu
gerilimini bulup fazör diyagramını çiziniz. Hat sonu gerilimi referans olarak alınacaktır.
1 2
V1 Zh=(0,38+j0,7) /km V2
l= 5 km
A1 A2
VFF1 Zh VFF2
B1 B2
VFF1 Zh VFF2
C1 C2
Zh Dr. Fatih M. NUROĞLU
fmn@ktu.edu.tr
Zh
A1 A2
IA
ΔVh = Zh IA
V1 =VAN V2
N N
𝑉𝐹𝐹 10
𝑉 1 = 𝑉𝐴𝑁 = ∠𝛿° 𝑣𝑜𝑙𝑡 = ∠𝛿° 𝑘𝑉
3 3
𝑍 ℎ = 0,38 + 𝑗 0,7 Ω/𝑘𝑚 ∗ 5 𝑘𝑚 = 1,9 + 𝑗 3,5 Ω = 3,98245∠61,5°Ω
𝑐𝑜𝑠𝜑 = 0,8 geri 𝜑 = −36,87°

Yük akımı hat sonu geriliminden 36,87° geride. Hat sonu 𝑉2
36.87o
gerilimini referans alırsak işlemlerimiz daha kolay olacaktır.
𝐼
𝑉2 = 𝑉2 ∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡
𝐼 = 𝐼∠ − 𝜑° = 500∠ − 36,87° 𝐴 = 0,5∠ − 36,87° 𝑘𝐴 = 0,4 + 𝑗 0,3 𝑘𝐴
fmn@ktu.edu.tr
Zh
A1 A2
IA
ΔVh = Zh IA
V1 =VAN V2
N N
𝑉1 = 𝑍 ℎ 𝐼 + 𝑉2 𝑉2 = 𝑉1 − 𝑍 ℎ 𝐼 olur, ve 𝑉 2 = 𝑉2 ∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡
10
𝑉2 ∠0° = ∠𝛿°𝑘𝑉 − 3,98245∠61,5°Ω ∗ (0,5∠ − 36,87° 𝑘𝐴)
3
10
𝑉2 ∠0° = ∠𝛿° − 1,99∠24,63°
3
10 10
𝑉2 ∠0° = 𝑐𝑜𝑠𝛿° + 𝑗 𝑠𝑖𝑛𝛿° − (1,99 ∗ 𝑐𝑜𝑠24,63° + 𝑗1,99 ∗ 𝑠𝑖𝑛24,63°)
3 3
fmn@ktu.edu.tr
10 10
𝑉2 + 𝑗0 = 𝑐𝑜𝑠𝛿° − 1,99 ∗ 𝑐𝑜𝑠24,63° + 𝑗( 𝑠𝑖𝑛𝛿° − 1,99 ∗ 𝑠𝑖𝑛24,63°)
3 3
Gerçek kısım gerçek kısma, sanal kısımda sanal kısma eşit olmak mecburiyetindedir.
10 10
0= 𝑠𝑖𝑛𝜃° − 1,99 ∗ 𝑠𝑖𝑛24,63° 𝑠𝑖𝑛𝛿° = 1,99 ∗ 𝑠𝑖𝑛24,63° = 0,82935
3 3
𝑠𝑖𝑛𝛿° = 0,1436469 𝛿° = 8,25°
𝑉1
10 8.25o
𝑉2 = 𝑐𝑜𝑠8,25° − 1,99 ∗ 𝑐𝑜𝑠24,63° = 3,9 𝑘𝑉
3 36.87o 𝑉2
10 𝐼
𝑉1 = ∠8,25°𝑘𝑉 = 5,7735∠8,25°𝑘𝑉 𝑉2 = 3,9∠0°𝑘𝑉
3
Faz-faz arası gerilim 𝑈 2
𝑈 2 = 3 ∗ 3,9𝑘𝑉 = 6,75𝑘𝑉 Dr. Fatih M. NUROĞLU

fmn@ktu.edu.tr
Dengeli 3-Fazlı Sistemlerde Güç İfadesi:
𝑃 𝐴 = 𝑃 𝐵 = 𝑃 𝐶 = 𝑃 𝐾𝑜𝑙 IA A
A
𝑃 𝑇 = 3 ∗ 𝑃 𝐾𝑜𝑙
VAB IAB ICA
𝐼 𝐻𝑎𝑡 = 𝐼 𝐴 = 𝐼 𝐵 = 𝐼 𝐶 = 𝐼 𝐻 ZΔ ZΔ
VCA IB ZΔ
𝐼 𝐾𝑜𝑙 = 𝐼 𝐴𝐵 = 𝐼 𝐵𝐶 = 𝐼 𝐶𝐴 C
B
B
VBC IBC
𝐼 𝐾𝑜𝑙 = 𝐼 𝐻 / 3 IC
C
𝑍 ∆ = 𝑍 ∆ ∠𝜃𝑍 °
1
𝑃 𝐾𝑜𝑙 = 𝑉𝐹𝐹 ∗ 𝐼 𝐾𝑜𝑙 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 ° = 𝐼 ∗ 𝑉𝐹𝐹 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 °
3 𝐻
1
𝑃 𝑇 = 3 ∗ 𝑃 𝐾𝑜𝑙 = 3 ∗ 𝐼 𝐻 ∗ 𝑉𝐹𝐹 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 ° = 3 ∗ 𝐼 𝐻 ∗ 𝑉𝐹𝐹 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 °
3
fmn@ktu.edu.tr
A A
𝑃 𝐴 = 𝑃 𝐵 = 𝑃 𝐶 = 𝑃 𝐾𝑜𝑙 IA
𝑃 𝑇 = 3 ∗ 𝑃 𝐾𝑜𝑙 VAB ZY
𝐼 𝐻𝑎𝑡 = 𝐼 𝐴 = 𝐼 𝐵 = 𝐼 𝐶 = 𝐼 𝐾𝑜𝑙 = 𝐼 𝐻 IN N
N
𝑉𝐹𝐹 = 𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 VBN
IB B ZY ZY
B C
𝑉𝐹𝑁 = 𝑉𝐴𝑁 = 𝑉𝐵𝑁 = 𝑉𝐶𝑁 VCN IC
C
𝑉𝐹𝑁 = 𝑉𝐹𝐹 / 3
𝑍 ∆ = 𝑍 ∆ ∠𝜃𝑍 °
1
𝑃 𝐾𝑜𝑙 = 𝑉𝐹𝑁 ∗ 𝐼 𝐻 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 ° = 𝑉 ∗ 𝐼 𝐻 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 °
3 𝐹𝐹
1
𝑃 𝑇 = 3 ∗ 𝑃 𝐾𝑜𝑙 = 3 ∗ 𝑉𝐹𝐹 ∗ 𝐼 𝐻 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 ° = 3 ∗ 𝐼 𝐻 ∗ 𝑉𝐹𝐹 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 °
3
fmn@ktu.edu.tr
(3.5)
Dengeli Y-bağlı 3-fazlı yükün faz başına empedansı Z = 110300  olup, 3 faz, 380 V
luk bir doğru şebekeden beslenmektedir.
a) Hat akımlarını bulup, fazör diyagramını çiziniz.
b) Toplam sistem gücünü bulunuz.
𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 = 𝑉𝐹𝐹 = 380 𝑉
A A
IA
VAB VAN ZY 110300 
IN N
N 110300 
VBN
IB B ZY ZY
B 110300  C
VCN IC
C Dr. Fatih M. NUROĞLU
fmn@ktu.edu.tr
Üç Faz Alternatif Gerilim: A
IA
A
𝑉𝐴𝑁 380 VAB VAN ZY 110300 
𝑉𝐴𝑁 = = 𝑉 = 220 𝑉
3 3 IN N
Referans olarak, N 110300 
𝑉 𝐴𝑁 = 220∠0° 𝑉 VBN
IB B ZY ZY
B 
𝑍 = 110∠30° Ω 110300
C
VCN IC
C
𝑉 𝐴𝑁 220∠0° 𝑉
𝐼 𝐴 = 𝐼 𝐴𝑁 = = = 2∠ − 30°𝐴
𝑍 110∠30° Ω
𝑉 𝐵𝑁 𝑉∠ − 120° 220∠ − 120° 𝑉

𝐼 𝐵 = 𝐼 𝐵𝑁 = = = = 2∠ − 150°𝐴
𝑍 𝑍∠𝜃° 110∠30° Ω
𝑉 𝐶𝑁 𝑉∠120° 220∠120° 𝑉
𝐼 𝐶 = 𝐼 𝐶𝑁 = = = = 2∠90°𝐴
𝑍 𝑍∠𝜃° 110∠30° Ω
fmn@ktu.edu.tr
Dengeli 3-Fazlı Sistemlerde Güç İfadesi: VCN
IC
𝑉 𝐴𝑁 = 220∠0° 𝑉 𝐼 𝐴 = 2∠ − 30°𝐴 30°
𝑉 𝐵𝑁 = 220∠ − 120° 𝑉 𝐼 𝐵 = 2∠ − 150°𝐴 VAN

𝑉 𝐶𝑁 = 220∠120° 𝑉 𝐼 𝐶 = 2∠90°𝐴 IB 30°
Toplam aktif gücü iki şekilde bulabiliriz. Ya her bir koldaki 30° IA
gücü bulup 3 katını alırız.
VBN
𝑃 𝐾𝑜𝑙 = 𝑉𝐹𝑁 ∗ 𝐼 𝐻 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 ° = 220 𝑉 ∗ 2 𝐴 ∗ 𝑐𝑜𝑠30°
𝑃 𝐾𝑜𝑙 = 380 𝑤𝑎𝑡𝑡
𝑃 𝑇 = 3 ∗ 𝑃 𝐾𝑜𝑙 = 3 ∗ 380 𝑤𝑎𝑡𝑡 = 1140 𝑤𝑎𝑡𝑡
Veya üç faz güç formülünden hesaplarız.
𝑃 𝑇 = 3 ∗ 𝐼 𝐻 ∗ 𝑉𝐹𝐹 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 ° = 3 ∗ 2 ∗ 380 ∗ 𝑐𝑜𝑠30° = 1140 𝑤𝑎𝑡𝑡
Görünür güç: Sanal güç:
𝑃𝑇 1140 𝑤𝑎𝑡𝑡 𝑄 = 𝑆 ∗ 𝑠𝑖𝑛𝜃𝑍 °

𝑆= = = 1316,36 𝑉𝐴
𝑐𝑜𝑠𝜃𝑍 ° 𝑐𝑜𝑠30° 𝑄 = 1316,36 𝑉𝐴 ∗ 𝑠𝑖𝑛30°
𝑄 = 658,18 𝑉𝐴𝑟
𝑆 = 1316,36 ∠30° 𝑉𝐴 Dr. Fatih M. NUROĞLU
fmn@ktu.edu.tr

Güç Sistemleri Analizi - Ders Notları - 03 - ETU PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Güç Sistemleri Analizi - Ders Notları - 03 - ETU PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KTÜ Elektrik – Elektronik Mühendisliği Bölümü

𝑣𝐴𝐴′ 𝑣𝐵𝐵′ 𝑣𝐶𝐶 ′ 𝑉𝑚

𝑉 𝐴𝐴′ = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡

Dr. Fatih M. NUROĞLU

Doğru Sistem : Ters Sistem :

120° 𝑉𝐴𝐴′ 120° 𝑉𝐴𝐴′

Dr. Fatih M. NUROĞLU

-IAB 𝑉 𝐴𝐴′ = 𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡

𝑉 𝐴𝑁 = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡 𝑉 𝐵𝑁 = 𝑉∠ − 120° 𝑣𝑜𝑙𝑡 𝑉 𝐶𝑁 = 𝑉∠120° 𝑣𝑜𝑙𝑡

𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉 𝐴𝑁 − 𝑉 𝐵𝑁 = 𝑉∠0° − 𝑉∠ − 120° = 𝑉 − (−0,5 𝑉 − 𝑗0,866 𝑉)

𝑉 𝐴𝐵 = 1,5 𝑉 + 𝑗0,866 𝑉 = 1,732 𝑉∠30° 𝑉 𝐴𝐵 = 3 𝑉∠30°

𝑉 𝐴𝐵 = 3 𝑉∠30° 𝑉 𝐵𝐶 = 3 𝑉∠ − 90° 𝑉 𝐶𝐴 = 3 𝑉∠150°

𝑉 𝐴𝑁 = 𝑉∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡 ve 𝑍Y = 𝑍Y ∠𝜃° 𝐼𝐴 = 𝐼A ∠ − 𝜃°

Etkin değer olarak

VCN 𝑉 𝐴𝑁 = 𝑉Y ∠0° 𝑣𝑜𝑙𝑡

VBN 𝑉 𝐴𝐵 = 𝑉 𝐴𝑁 − 𝑉 𝐵𝑁 = 𝑉Y ∠0° − 𝑉Y ∠ − 120°

VAB IAB ICA

𝑉 𝐴𝐵 𝑉𝐴𝐵 ∠30° 𝑉𝐴𝐵

Hat Akımları (Faz Akımları)

= 𝐼∆ (𝑐𝑜𝑠𝜑° + 𝑗𝑠𝑖𝑛𝜑°) − 𝐼∆ cos 𝜑 + 120° + 𝑗 sin 𝜑 + 120°

= 3𝐼∆ ∠(𝜑 − 30)° Dr. Fatih M. NUROĞLU

Dr. Fatih M. NUROĞLU

VAB IAB ICA

Dr. Fatih M. NUROĞLU

𝑉𝐹𝐹 = 𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 = 3 𝑉FN = 380 𝑉 IA A

𝐼 𝐴𝐵 = 𝐼𝐴𝐵 ∠ 30 − 𝜃 ° = 𝐼∆ ∠𝜑° = 4,75∠90° 𝐴

𝐼 𝐶𝐴 = 𝐼∆ ∠ 𝜑 + 120 ° = 4,75∠ 90 + 120 ° = 4,75∠210° 𝐴 120°

𝐼A = 𝐼B = 𝐼𝐶 = 3 𝐼∆ 𝑉𝐹𝐹 = 𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 = 3 𝑉Y

Dr. Fatih M. NUROĞLU

Üçgen bağlı iken: Yıldız Bağlanınca:

𝐼Hat 𝑉𝐹𝐹 𝑉FN 𝑉𝐹𝐹

𝑍∆ = 3 ∗ 𝑍Y Dr. Fatih M. NUROĞLU

Elde edilen her üç fazın hat akımları incelendiğinde IA, IB 𝑉

Dengesiz yüklerde tek-hat diyagramı uygulanamaz.

Dr. Fatih M. NUROĞLU

Benzer şekilde: Dengeli sistemlerde: 𝑉𝐴𝑁 = 𝑉𝐵𝑁 = 𝑉𝐶𝑁 olduğundan,

Referans olarak 𝑉𝐴𝑁 ∠0° alırsak VBN

Dolayısıyla bir fazlı sistemde şu durumlardan birisi dikkate alınmalıdır.

İletim hattının uzunluğu 2 katı alınmalıdır.

Kirchoff'un gerilimler yasası uygulanırsa:

∆ 𝑉 = 𝑍ℎ 𝐼 2 ∗ ∆ 𝑉 = 2 ∗ 𝑍ℎ 𝐼 Dr. Fatih M. NUROĞLU

𝑐𝑜𝑠𝜑 = 0,8 geri 𝜑 = −36,87°

𝑈 2 = 3 ∗ 3,9𝑘𝑉 = 6,75𝑘𝑉 Dr. Fatih M. NUROĞLU

𝑉𝐴𝐵 = 𝑉𝐵𝐶 = 𝑉𝐶𝐴 = 𝑉𝐹𝐹 = 380 𝑉

VAB VAN ZY 110300 

𝑉 𝐵𝑁 𝑉∠ − 120° 220∠ − 120° 𝑉

𝑉 𝐵𝑁 = 220∠ − 120° 𝑉 𝐼 𝐵 = 2∠ − 150°𝐴 VAN

𝑃𝑇 1140 𝑤𝑎𝑡𝑡 𝑄 = 𝑆 ∗ 𝑠𝑖𝑛𝜃𝑍 °

You might also like