Aralin 5.

KABANATA 5 PAG-AARAL NG MEDISINA SA UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS

(1877-1882)
 Sa pagtatapos ni Rizal sa Ateneo ay naghanda siya para sa pag-aaral sa unibersidad.
 Ang planong pagpasok ni Rizal sa unibersidad ay tinutulan ng kaniyang ina dahilan sa pagkakaroon
nito ng maraming kaalaman ay nanganganib ang buhay ni Rizal.
 Sa kabila ng pagtutol ng kaniyang ina si Rizal ay isinama ni Paciano sa Maynila para mag-aral.
 Noong Abril 1877 nagpatala para mag-aral si Rizal sa Unibersidad ng Santo Tomas.

 Ang una niyang kursong kinuha ay Pilosopia Y Letra bunga ng mga sumsusunod na dahilan:
1. Ito ang gusto ng kaniyang ama
2. Wala pa siyang tiyak na kursong gusto
 Padre Pablo Ramon SJ – ang hiningan ni Rizal ng payo ukol sa kaniyang dapat na maging kurso sa
Unibersidad ng Santo Tomas.
 Sa unang semestre ng taong 1877-1878 si Rizal din ay nag-aral sa kursong perito agrimensor sa
Ateneo.
 Sa ikalawang Semestre ng nasabing taon ay natanggap ni Rizal ang sulat ni Padre Pablo Ramon SJ na
nagpapayo sa kaniya na kumuha ng Medisina. Kinuha ni Rizal ang kurso dahilan sa kaniyang
pagnanais na magamot ang kaniyang ina.

 Nagkaroon si Rizal ng relasyon sa mga sumusunod na babae:

1. Binibining L. – isang babae na taga Calamba na laging dinadalaw ni Rizal sa gabi sa panahon ng bakasyon
na umuwi siya mula Maynila na bigo kay Segunda Katigbak.
2. Leonora Valenzuela – kapitbahay ng inuupahang bahay ni Rizal. Kaniya itong pinadadalhan ng sulat sa
pamamagitan ng hindi nakikitang tinta.
3. Leonor Rivera – pinsan ni Rizal at anak ng kaniyang inuupahang bahay. Sa kanilang pagsusulatan ay
ginagamit ni Leonor ang pangalang Taimis.
 Si Rizal ay naging biktima ng isang opisyal na Espanyol noong 1878. Si Rizal ay pinalo ng sable sa
likod ng nasabing opisyal.
 Noong 1879, si Rizal ay lumahok sa paligsahan ng Liceo Artistico-Literario. Sa nasabing paligsahan ay
nanalo ng unang gantimpala ang kaniyang tulang sinulat na may pamagat na A La Juventud
Filipina.Ang paligsahan ay para lamang sa mga Pilipino.
 Noong 1880, si Rizal ay lumahok sa paligsahan ng Liceo Artistico-Literario ukol bilang pag-paparangal
sa ika-400 taon ng kamatayan ni Miguel de Cervantes. Sa nasabing paligsahan ang kaniyang ginawang
akda na may pamagat na El Consejo de los Dioses ay nanalo ng unang gantimpla. Ang paligsahan ay
bukas sa mga Pilipino at Espanyol.
 Kampeon ng mga Estudyante – Nagtayo sina Rizal ng isang samahan na tinatagwag na Compañerismo
sa layunin na ipagtanggol ang kanilang sarili laban sa mga pang-iinsulto ng kanilang mga kamag-aral
na Espanyol.

 Hindi naging masaya si Rizal sa Unibersidad ng Santo Tomas bunga ng mga sumusunod na
kadahilanan;
1.Galit sa kaniya ang mga guro ng Unibersidad ng Santo Tomas
2. Minamaliit ang mga mag-aaral na Pilipino ng mga Espanyol
3. Makaluma ang sistema ng pagtuturo sa Unibersidad ng Santo Tomas

 Mga Gawain sa Pagkatuto

Gawain 9

Panuto: Kilalanin ang mga babaeng nasa larawan na nasa ibaba. Ilarawan ang pag-ibig ni Rizal sa mga ito.
Gumamit ng sagutang papel.
1.) _________________________________________________________
__

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

2.) _________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. ) _________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Gawain 10
Panuto: Ibigay ang mga karanasan ni Jose Rizal bilang mag-aaral sa Unibersidad ng Santo Tomas at panno ito
nakaapekto sa kanya bilang isang mag-aaral? Isulat sa isang buong papel ang iyong mga kasagutan.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

Aralin 6. KABANATA 6 – PAGPUNTA SA ESPANYA (1982-1885)

Ang Pag-alis
 Sa pagtatapos ni Rizal sa kaniyang ika-apat na taon ng pag-aaral ng medisina sa UST si Rizal ay
nagbalak na tumungo ng Espanya para dito magpatuloy ng pag-aaral.

 Ang Lihim na Pag-alis ni Rizal

1. Paciano – ang nagbalak ng pag-alis ni Rizal para magtungo sa Europa.
2. Antonio Rivera – ang ama ni Leonor Rivera na kumuha ng pasaporte ni Rizal patungo ng Espanya.
3. Jose Mercado – ang ginamit na pangalan ni Rizal sa kaniyang lihim na pag-alis patungo sa Espanya.

 Umalis si Rizal sa Pilipinas noong Mayo 3, 1882 sakay ng barkong Salvadora.

 Donato Lecha – ang kapitan ng barkong Salvadora.

Singapore
 Mayo 8, 1882 – narating ni Rizal ang Singapore.
 Hotel de la Paz – hotel na tinuluyan ni Rizal sa Singapore.

 Dinalaw ni Rizal ang mga sumusunod:

1. Harding Botaniko
2. Distritong Pamilihan
3. Templong Budista
4. Estatwa ni Thomas Stanford Raffles – tagapagtatag ng Singapore.
 Nilisan ni Rizal ang Singapore sakay ng barkong Djemnah.

Colombo
 Maraming iba’t ibang lahi ang nakasabay ni Rizal sa barko Djemnah at binalak ni Rizal na magsalita ng
Pranses ngunit hindi siya naintidihan ng mga ito.
  Ang kaniyang sinabi sa Port Galle ay masyadong malungkot ang lunsod.
 Nakarating siya sa Colombo at sinabi niyang maganda ang lunsod kaysa sa Singapore, Port Galle, at
Maynila.

Suez Canal
 Suez Canal – isang lagusang tubig na nag-uugnay ng Red Sea at Mediterrenean Sea.
 Ferdinand de Lesseps – isang diplomatikong Pranses na nagplano ng pagtatayo ng Suez Canal.
 Nakarating si Rizal sa Port Said na dulong bahagi ng Ehipto. Dito nakita ni Rizal ang mga tao na
nagsasalita ng iba’t ibang mga wika.
Naples at Merseilles
 Nagtungo ang barkong Djemnah sa Europa at noong narating ni Rizal ang Naples noong Hunyo 11,
1882.
 Kinabukasan ay narating niya ang daungan ng Merselles at kaniyang binisita ang Chateu d’If na siyang
lugar na binanggit ni Alexander Dumas sa kaniyang nobelang Count of Monte Cristo.
Barcelona
 Hunyo 15, 1882 nilisan ni Rizal ang Merseilles aty narating ang Barcelona sakay ng tren galing
Pransiya.
 Narating niya ang Barcelona noong Hunyo 16, 1882.
 Hindi maganda ang unang impresyon ni Rizal sa Barcelona dahilan siya ay napatira sa hindi
magandang bahagi ng lunsod.
 Sa bandang huli ay nagbago ang kaniyang pananaw sa Barcelona dahilan sa nakita niya ang lunsod ay
nagtataglay ng kalayaan at liberalismo, ang mga tao ay palakaibigan, at magagalang.
 Plaza de Cataluña – ang paboritong kaininan ng mga mag-aaral na Pilipino sa Barcelona at dito
binigyan si Rizal ng isang piging bilang pagbati sa kaniyang pagdating.
Amor Patrio
 Amor Patrio – ang unang akda ni Rizal sa labas ng bansa. Dito rin ginamit ni Rizal ang pangalan sa
panulat na Laong Laan.
 Diariong Tagalog – isang mapangahas na pahayagan sa Maynila na naglathala ng kaniyang mga
artikulo.
 Basilio Teodoro – ang patnugot ng Diariong Tagalog.
 Marcelo H. Del Pilar – ang nagsalin ng Amor Patrio mula sa wikang Espanyol sa wikang Tagalog.

 Iba pang mga artikulong ipinadala ni Rizal sa Diariong Tagalog:

1. Los Viajes
2. Revista del Madrid
Paglipat sa Madrid
 Sa Barcelona ay nabalitaan ni Rizal ang balita ukol sa epidemya ng kolera sa Pilipinas.
 Nakatanggap siya ng sulat mula kay Jose Cecilio na nagbabalita ng malungkot na kalagayan ni Leonor
buhat ng siya ay umalis.
 Pinayuhan ni Paciano si Rizal na lumipat ng Madrid.
Buhay sa Madrid
  Nagpatala si Rizal sa Unibersidad Central de Madrid sa mga kursong:
1. Medisina
2. Pilosopiya at Pagsulat
 Nagsikap na Matutunan ang mga sumusunod:
 Pagpipinta at Paglilok sa Academy of Fine Arts of San Fernando
 Nagsanay ng eskrima at pagbaril sa Hall of Arms of Sanz y Carbonell

 Nag-aral ng mga wikang:

1. Pranses
2. Aleman
3. English
 Namamasyal sa mga galerya ng sining at mga museo
 Nagbasa ng maraming mga aklat
 Naging matipid si Rizal sa kaniyang pagastos
 Ang tanging sugal na tinayaan ni Rizal ay ang lotto
 Nagpapalipas ng mga libreng oras sa bahay ng mga Paterno
Pag-ibig kay Consuel Ortiga y Perez
 Nagkaroon ng pagkakataon si Rizal na makabisita sa bahay ni Señor Pablo Ortiga y Rey na dating
alcalde ng Maynila sa panahon ng panunungkulan ni Gobernador Heneral Polavieja.
 Consuelo – ang anak na dalaga ni Don Pablo na umibig kay Rizal.
 Pinadalhan ni Rizal ng isang tula ang dalaga na may pamagat na A La Señorita COYP

 Hindi itinuloy ni Rizal ang panliligaw sa dalaga dahilan sa:

a. Tapat siya kay Leonor
b. Ang kaniyang kaibigang si Eduardo de Lete ay nanliligaw sa dalaga
Si Rizal Bilang Mason
 Sa Madrid ay nakilala ni Rizal ang mga kilalang liberal ng Espanya na ang mga ito ay kabilang sa
samahan ng mga Mason.
 Masonerya – isang pandaigdig na kapatiran ng mga taong may malayang kaisipan.
 Sumali si Rizal sa nasabing samahan upang mahingi ang tulong ng mga ito sa kaniyang paglaban sa
mga prayle sa Pilipinas.
 Logia de Acacia – ang balangay ng Masoneya na inaniban ni Rizal.
Paghihirap sa Paris
 Nagkaroon ng paghihirap si Rizal sa Madrid dahilan sa hindi naging maganda ang ani sa kanilang lupa.
Dahilan dito ay hindi nakarating ang sustento ni Rizal sa Madrid.
 Ipinagbili ni Paciamo ang bisiro ni Rizal para may maipadala lamang kay Rizal.
 Kumuha si Rizal ng pagsusulit sa kaniyang aralin sa Griego na hindi man lamang nag-aalmusal at
nananghalian.
Pagpugay kina Luna at Hidalgo
 Nagkaroon ng pagpupugay ang mga Pilipino dahilan sa pagkapanalo nina :
1. Juan Luna sa Spolarium
2. Felix Resurecion Hidalgo sa Virgines Christianas Expuesta al Populacho.
Pagtatapos sa Pag-aaral
 Natapos ni Rizal noong 1885 ang kaniyang kurso sa Medisina at Pilosopiya


Gawain 11
Mga Gawain sa Pagkatuto

Panuto: Isa-isahin ang mga lugar na napuntahan ni Rizal sa Espanya at ibigay ang mga katangian ng mga ito
gamit ang dayorama na nasa ibaba. Isulat ang sagot sa isang buong papel.

Pangalan ng Lugar Katangian

Pangalan ng Lugar Katangian

Pangalan ng Lugar Katangian

Pangalan ng Lugar Katangian

Pangalan ng Lugar Katangian

Pangalan ng Lugar Katangian

Gawain 12

Panuto: Ilista ang mga makabuluhang karanasan ni Rizal sa pagpunta at iyong karanasan sa maghapon.
Gamitin ang dayorama sa ibaba para ipakita ang pagkakaiba nito sa iyong karanasan. Isulat sa isang buong
papel.
RIZAL KARANASAN MO
 KARANASAN

Aralin 7 KABANATA 7 - RIZAL SA PARIS HANGGANG BERLIN

Sa Paris (1885-1886)
 Nagtungo si Rizal sa kanyang layunin na magpakadalubhasa sa optalmolohiya o paggamot sa mata.
 Bago nagtungo sa Paris pansamantalang tumigil si Rizal sa bahay ni Maximo Viola na nag-aaral ng
medisina sa Barcelo.
 Sa Barcelona kaniyang nakilala si Eusebio Carominas ang patnugot ng pahayagang La Publicidad.
 Nobyembre 1885 - nakarating si Rizal sa Paris at naglingkod bilang katulong ni Dr. Loius de Weckert
na pangunahing optalmolohista ng Pransiya. Nanatili dito si Rizal mula Nobyembre 1885 hanggang
Pebrero 1886.
 Sa labas ng kaniyang oras sa klinika ni Dr. Weckert ay kanyang kaibigan partikular na dito ang
pamilyang Pardo de Tavera.
Heidelberg
 Pagkatapos ng kanilang mga gawain sa Paris si Rizal ay nagtungo ng Alemanya para sa pagpapatuloy
ng kanyang pag-aaral sa optalmolohiya.
 Pebrero 3, 1886 - dinalaw ni Rizal ang makasaysayang lunsod ng Heidelberg na kilala sa kanyang
unibersidad. Naninirahan siya sa isang boarding house na tinitirhan ng mga mag-aaral ng abogasya.
 Sa Heidelberg si Rizal ay naglingkod bilang katulong sa klinika ni Dr. Otto Becker, isang kilalang
doktor ng optalmolohiya sa Alemanya.
 A Las Flores de Heidelberg - ang tulang sinulat ni Rizal sa kagandahan ng mga bulaklak ng Heidelberg.
 Sa nasabing lunsod inabutan si Rizal ng selebrasyon ng Ikalimang Daan Taon ng Pagkakatatag ng
Heidelberg.
Wilhelmsfeld
 Wilhelmsfeld - isang bayang bakasyunan sa Alemanya kung saan si Rizal ay tumigil ng tatlong buwan.
 Karl Ullmer- pastor protestante na tinigilan ni Rizal habang siya ay nagbabakasyon sa Wilhelmsfeld.
 Napamahal kay Rizal ang pamilya ni Pastor Ullmer at ito ay kaniyang ipinadama niya sa pamamagitan
ng pagsulat sa anak nito na si Friedrich Ullmer na nagpapasalamat sa kabutihan ng nasabing pamilya.
Unang Sulat kay Blumentritt
 Hulyo 31, 1886 - petsa ng unang sulat ni Rizal na ipinadala niya kay Blumentritt.
 Ferdinand Blumentritt - isang propesor sa Ateneo ng Leitmeritz, Austria na interisado sa pag-aaral ng
mga diyalekta ng Pilipinas.
  Aritmetika - pamagat ng aklat na nakasulat sa wikang Espanyol at Tagalog na ipinadala ni Rizal kay
Blumentritt upang magamit niyang batayan sa pag-aaral ng wikang Tagalog.
Leipsig at Dresden
 Leipsig - isang lunsod sa Alemanya na kaniyang binisita upang dumalo ng aralin sa Kasaysayan at
Sikolohiya.
 Dito ay kanyang naging kaibigan si Friedrich Ratzel na kilalang mananalaysay at si Dr. Hans Mever na
isang kilalang antropologo.
 Isinalin din ni Rizal ang akda ni Hans Christian Andersen.
 Dresden - binisita ni Rizal ang lunsod na ito at dito ay kaniyang nakilala si Dr. Adolph Mever ang
direktor ng Museo ng Antropolohiya at Etnolohiya.

Pagtanggap kay Rizal sa Kalipunang Siyentipiko sa Berlin

 Berlin - hinangaan ni Rizal ang lunsod na ito dahilan sa pagkakroon nito ng siyentipikong kapaligiran
at malaya sa pagtatangi ng lahi.
 Dr. Feodor Jagor - nakatagpo ni Rizal ang nasabing manlalakbay na sumulat ng isang akalt tungkol sa
Pilipinas.
 Dr. Rudolf Virchow - isang kilalang antropolohistang Aleman na nakilala ni Rizal sa Berlin.
 Dr. W. Joest - isang kilalang heograpong Alemanya na nakilala ni Rizal sa Berlin.
 Dr. Karl Ernest Schweigger- isang kilalang optalmolohista ng Berlin at dito si Rizal ay naglingkod sa
klinika.
 Dr. Rudolf Virchow - kanyang inimbitahan si Rizal na magsalita sa isang pagpupulong ng
Ethnographic Society ng Berlin.
 Tagalog Verskunt - ang pamagat ng papel panayam na binasa ni Rizal sa isinagawang pagpupulong ng
Ethnographic Society ng Berlin.
Buhay ni Rizal sa Berlin
 Mga dahilan ni Rizal sa Pagtigil sa Berlin:
a. Palawakin ang kaalaman sa optalmolohiya
b. Palawakin ang kaalaman sa agham at wika
c. Magmasid sa kalagayang pulitikal at kabuhayan ng Alemanya
d. Makilahok sa mga kilalang siyentipikong Aleman
e. Ipalimbag ang Noli Me Tangere
Obserbasyon sa Mga Kababaihang Aleman
a. Seryosa
b. Matiyaga
c. Edukada
d. palakaibiganin
Paghihirap sa Berlin
1. Walang dumating na padalang pera mula sa Calamba
2. Kumakain lamang ng isang beses sa isang araw
3. Naglalaba ng kaniyang sariling damit
4. Naghihinala siya sa pagkakaroon ng sintomas ng sakit na tuberkulosis

 Mga Gawain sa Pagkatuto

Gawain 13
Panuto: Ibigay ang pagkakaiba ng mga lunsod na pinuntahan ni Rizal sa Kabanata 7 sa pamamagitan ng
paglalarawan sa mga ito. Gumamit ng isang buong papel para sa kasagutan.
1. PARIS
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
2. HEIDELBERG
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
3. WIHELMSFELD
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
4. LEIPSIG at DRESDEN
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
5. BERLIN
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
 Gawain 14

Panuto: Isa-isahin ang mga dahilan ng mga sumusunod na nasa ibaba. Isulat sa isang buong papel.
1. Dahilan ng paghihirap sa Berlin ni Rizal.
2. Dahilan ng pagtigil sa Berlin.
3. Dahilan ng pagtungo ni Rizal sa Paris.

Aralin 8. KABANATA 8 - PAGPAPALIMBAG NG NOLI ME TANGERE

Ang Ideya at Pagsulat ng Noli Me Tangere

 Uncle Tom's Cabin - isang nobela na sinulat ni Harriet Beecher Stowe na tumatalakay sa buhay ng mga
aliping itim sa Amerika.
 Enero 2, 1884 - petsa ng pagtitipon kung saan pinanukala ni Rizal sa grupo ng mga Pilipino na
magsulat sila ng isang nobelang ukol sa kalagayan ng Pilipino

 Paghahati ng Pagsulat ng Noli Me Tangere

a. 1/2 sa Espanya
b. 1/4 sa Pransya
c. 1/4 sa Alemanya
 Wilhelmsfeld - dito tinapos ni Rizal ang mga huling kabanata ng Noli Me Tangere.
 Maximo Viola - ang nagsilbing tagapagligtas ng Noli Me Tangere sa pamamagitan ng pagpapahiram
niya kay Rizal ng halagang P300 upang magamit sa pagpapalimbag ng nasabing nobela.
 Pebrero 21, 1887 - petsang natapos ang Noli Me Tangere at inihanda para sa pagpapalimbag.
 Berlin Buchdruckrei-Action-Gesselschaft - ang palimbagan na tumanggap upang ilaathala ang Noli Me
Tangere sa halagang P300 sa daming 2,000 kopya.
 Marso 21, 1887 - lumabas ng palimbagan ang nobelang Noli Me Tangere.

 Mga Unang Pinadalahan ni Rizal ng kopya ng Noli Me Tangere:

a. Ferdinand Blumentritt
b. Dr. Antonio Ma. Regidor
c. Graciano Lopez-Jaena
d. Mariano Ponce
e. Felix Resurrecion- Hidalgo
 Kinuha ni Rizal ang pamagat ng Noli Me Tangere mula sa ebanghelyo ni San Juan.
 Inihandog ni Rizal ang Noli Me Tangere sa inang bayan.
 Elias at Salome - ang isang kabanata na inalis ni Rizal sa Noli Me Tangere upang makatipid siya sa
presyo ng pagpapalimbag ng nobela.
  Mga Gawain sa Pagkatuto
Gawain 15
Panuto: Sagutin ang mga katanungan na nakatala sa ibaba. Isulat ang kasagutan sa isang buong papel.
1. Sa iyong palagay bakit hinati ni Rizal ang pagsulat sa Noli Me Tangere? Ipaliwanag.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
2. Bakit kaya inalis ni Rizal ang isang kabanata na pinamagatang Elias at Salome? Magbigay ng ilang
dahilan.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
3. Hinango ni Rizal ang Noli Me Tangere sa Uncle Tom’s Cabin. Sa iyong palagay, ano-ano ang
pagkakatulad ng dalawang akdang nabanggit.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
4. Sino-sino ang napiling bigyan ng kopya ng Noli Me Tangere? Bakit kaya niya pinili lamang ang
binigyan nito? Ipaliwanag.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
5. Tungkol saan ang nilalaman ng Noli Me Tangere? Ano ang dahilan ni Rizal bakit niya ito isinulat at
inilimbag?
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________

Gawain 15

Panuto: Hanapin sa internet ang buod ng Noli Me Tangere, basahin at bigyan ito ng REAKSYON.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
 Pangalan: __________________________________ Petsa: ________________
Kurso at Taon: ______________________________ Marka: _______________

I. Panuto: Basahin ang tanong sa hanay A at piliing ang titik ng tamang sagot sa hanay B. Ilagay sa
patlang ang titik ng tamang sagot.

HANAY A HANAY B
___________1. Ano ang ginamit na pangalan ni Rizal sa kaniyang a. Wilhelmsfeld
lihim na pag-alis patungo sa Espanya?
___________2. Saan tinapos ni Rizal ang mga huling kabanata ng b. Hulyo 31, 1886
Noli Me Tangere?
___________3. Ano ang tawag sa pandaigdig na kapatiran ng mga c. Uncle Tom’s Cabin
taong may malayang kaisipan?
___________4. Kailan narating ni Rizal ang Singapore? d. Jose Mercado
___________5. Sino ang hiningan ni Rizal ng payo ukol sa kaniyang e. Paris
dapat na maging kurso sa Unibersidad ng Santo Tomas?
___________6. Kailan ang petsa ng unang sulat ni Rizal na ipinadala f. Enero 2, 1884
niya kay Blumentritt?
___________7. Ano ang isang kabanata na inalis ni Rizal sa Noli Me g. Masonerya
Tangere upang makatipid siya sa presyo ng pagpapalimbag ng nobela?
___________8. Sino ang nagsilbing tagapagligtas ng Noli Me Tangere h. Leonor Valenzuela
sa pamamagitan ng pagpapahiram niya kay Rizal ng halagang P300
upang magamit sa pagpapalimbag ng nasabing nobela?
___________9. Saan nagtungo si Rizal sa kanyang layunin na i. Maximo Viola
magpakadalubhasa sa optalmolohiya o paggamot sa mata?
___________10. Ano ang pangalan ng palimbagan na tumanggap upang j. Mayo 8, 1882
ilaathala ang Noli Me Tangere sa halagang P300 sa daming 2,000 kopya?
___________11. Sino ang anak na dalaga ni Don Pablo na umibig kay k. Dr. W. Joest
Rizal?
___________12. Kailan ang petsa ng pagtitipon kung saan pinanukala ni l. Elias at Salome
Rizal sa grupo ng mga Pilipino na magsulat sila ng isang nobelang ukol sa
kalagayan ng Pilipino?
___________13. Ano ang isang nobela na sinulat ni Harriet Beecher Stowe m. Consuelo Ortiga y Perez
na tumatalakay sa buhay ng mga aliping itim sa Amerika?
___________14. Sino ang isang kilalang heograpong Alemanya na n. Berlin Bunchdruckei-
nakilala ni Rizal sa Berlin? Action-Gesselschaft
___________15. Sino ang naging pag-ibig ni Rizal na pinadadalhan ng o. Padre Pablo Ramon S.J
sulat sa pamamagitan ng hindi nakikitang tinta?

II. Panuto: Basahin ang tanong sa hanay A at piliing ang titik ng tamang sagot sa hanay B. Ilagay sa
patlang ang titik ng tamang sagot.
 HANAY A HANAY B

___________16. Ano ang unang akda ni Rizal sa labas ng bansa? a. Diariong Tagalog
___________17. Saan ang paboritong kaininan ng mga mag-aaral na b. Marso 21, 1887
Pilipino sa Barcelona at dito binigyan si Rizal ng isang piging bilang
pagbati sa kaniyang pagdating?
___________18. Kailan ang nagpatala si Rizal sa Unibersidad ng c. San Juan
Santo Tomas?
___________19. Ano ang pangalan ng hotel na tinuluyan ni Rizal sa d. 1880
Singapore?
___________20. Ano ang balangay ng Masoneya na inaniban ni Rizal? e. Amor Patrio
___________21. Pahayagang mapangahas na naglathala ng mga f. Taglog Verskunt
artikulo ni Rizal?
___________22. Ano ang pangalan ng lungsod sa Alemanya na binisita g. Abril 1877
ni Rizal
upang dumalo ng aralin sa Kasaysayan at Sikolohiya?
___________23. Sino ang pastor protestante na tinigilan ni Rizal habang h. Teodoro Basilio
siya ay nagbabakasyon sa Wilhelmsfeld?
___________24. Kalian lumabas ng palimbagan ang nobelang i. Unibersidad Central De
Noli Me Tangere? Madrid
___________25. Sino ang isang kilalang antropolohistang Aleman na j. Hotel de Lapaz
nakilala ni Rizal sa Berlin?
___________26. Kalian lumahok si Rizal sa paligsahan ng Liceo k. Logia de Acacia
Artistico-Literario ukol bilang pag-paparangal sa ika-400 taon ng
kamatayan ni Miguel de Cervantes?
___________27. Sino ang patnugot ng Diariong Tagalog? l. Karl Ullmer
___________28. Saan nagpatala si Rizal ng kursong Medisna m. Plaza de Catalaña
at Pilosopiya at Sulat?
___________29. Saang ebanghelyo kinuha ni Rizal ang n. Leipsig
Noli Me Tangere?
___________30. Ano ang pamagat ng papel panayam na binasa ni o. Dr. Rudolf Virchow
Rizal sa isinagawang pagpupulong ng Ethnographic Society ng Berlin?