КОМПЛЕКСНИ БРОЕВИ

1.Да се најде комплексниот број z oд условот:

z z
= 1; =i
z +1 z

Решение:

z = x + iy

⎧ x + iy
⎪ =1 ⎧⎪ x + iy = x + iy + 1 ⎧⎪ x 2 + y 2 = ( x + 1) 2 + y 2
⎪ x + iy + 1
⎨ ⇔ ⎨ ⇔ ⎨
⎪ x + iy = i ⎪⎩x + iy = ix − i 2 y ⎪⎩x + iy = y + ix
⎪⎩ x − iy

Од втората равенка се добива дека х=у, па ако замениме во првата равенка се

добива:

x 2 + x 2 = ( x + 1 )2 + x 2
2x 2 = x 2 + 2x + 1 + x 2

−1 −1 1
2x + 1 = 0 , x = = y . Значи z = − i.
2 2 2

16
⎛ 3 1+ i ⎞
2. Да се пресмета вредноста на изразот ⎜ + ⎟ .
⎝1 + i 2i ⎠

Решение:

16 ⎛ 16
⎛ 3 1+ i ⎞ 6i + ( 1 + i )2 ⎞⎟
⎜ + ⎟ =⎜ =
⎝1 + i 2i ⎠ ⎜ 2i( 1 + i ) ⎟
⎝ ⎠
16 16 16 16
⎛ 6i + 1 + 2i + i 2 ⎞ ⎛ 8i ⎞ ⎛ 4i ⎞ ⎛ 4i( i + 1 ) ⎞
=⎜ ⎟ =⎜ ⎟ =⎜ ⎟ ⎜⎜ ⎟⎟ =
⎜ 2i + 2i 2 ⎟ ⎝ 2i − 2 ⎠ ⎝ i − 1⎠ ⎝ ( i − 1 )( i + 1 ) ⎠
⎝ ⎠
16 16 16
⎛ 4i 2 + 4i ⎞ ⎛ ⎞ ⎛ ⎞
=⎜ ⎟ = ⎜ − 4 + 4i ⎟ = ⎜ − 4 + 4i ⎟ = (2 − 2i )16 = 216 ( 1 − i )16
⎜ i2 −1 ⎟ ⎜ −1−1 ⎟ ⎜ −2 ⎟
⎝ ⎠ ⎝ ⎠ ⎝ ⎠
Комплексниот број 1 − i ќе го претставиме во тригонометриски вид:

1
 −1 π 7π π
ρ = 12 + ( −1 ) 2 = 2 ϕ = arctg + 2π = − + 2π = =−
1 4 4 4

⎛ −π −π ⎞
1 − i = 2 ⎜ cos( ) + i sin( )⎟ .
⎝ 4 4 ⎠
Значи:

16
16 16 16 ⎡
⎛ −π − π ⎞⎤ ⎛ − 16π − 16π ⎞
2 (1 − i ) = 2 ⎢ 2 ⎜ cos( ) + i sin( )⎟ = 216 ⋅ 28 ⎜ cos( ) + i sin( )⎟ =
⎣ ⎝ 4 4 ⎠⎥⎦ ⎝ 4 4 ⎠
= 2 24 (cos( −4π ) + i sin( −4π )) = 224 .

( 1 + i )n
3. Да се пресмета изразот A = .
( 1 − i )n −2
Решение:

π π −π −π
z 1 = 1 + i = 2 (cos + i sin ); z 2 = 2 (cos + i sin )
4 4 4 4

( 1 + i )n z 1n
A= = =
( 1 − i )n −2 z 2 n −2
n
⎡ π π ⎤ nπ nπ
⎢ 2 (cos 4 + i sin 4 )⎥ ( 2 )n (cos
+ i sin )
⎣ ⎦ 4 4
= = =
⎡ −π −π ⎤
n−2 n − 2 − π( n − 2 ) − π ( n − 2 )
2 (cos + i sin )⎥ ( 2) (cos + i sin )
⎢ 4 4 ⎦ 4 4
⎣
⎡ ⎛ nπ ( n − 2 )π ⎞ ⎛ nπ ( n − 2 )π ⎞⎤
=( 2 )n −n + 2 ⎢cos⎜ + ⎟ + i sin⎜ + ⎟⎥ =
⎣ ⎝ 4 4 ⎠ ⎝ 4 4 ⎠⎦
⎡ ⎛ 2nπ − 2π ⎞ ⎛ 2nπ − 2π ⎞⎤ ⎡ ⎛ π( n − 1 ) ⎞ ⎛ π( n − 1 ) ⎞⎤
= 2 ⎢cos⎜ ⎟ + i sin⎜ ⎟⎥ = 2 ⎢cos⎜ ⎟ + i sin⎜ ⎟⎥ =
⎣ ⎝ 4 ⎠ ⎝ 4 ⎠⎦ ⎣ ⎝ 2 ⎠ ⎝ 2 ⎠⎦
⎧± 2i , за n парно
=⎨
⎩± 2 , за n непарно

2
 Функции

-формирање на аналитички израз

1. Да се изрази плоштината на рамностран триаголник како:

а) функција од неговата страна.
б) функција од неговата висина х.

Решение:
2
⎛a⎞ 2x
а) a = ⎜ ⎟ + x2
2
б) a=
⎝2⎠ 3
2
2 2 a x 2x x 3 2
x =a − P=a = ⋅ = x x
4 2 3 2 3
3
x= a a
2
x 3a 3
P=a =a = a2
2 2⋅2 4

2. Во полукруг со радиус R е впишан правоаголник со висина x .

Да се изрази плоштината и периметарот на правоаголникот како функција од
висината x .

Решение:
x2 + y2 = r 2
y2 = r 2 − x2 r
x
2 2
y= r −x
y
P = x ⋅ 2 y = 2x r 2 − x2
L = 2x + 4 y = 2x + 4 r 2 − x2

3. Во топка со радиус R е впишан цилиндар. Да се изрази волуменот на

цилиндарот како функција од неговата висина H .

Решение:
2
⎛H ⎞
V = B⋅H r + ⎜ ⎟ = R2
2
⎝2⎠ R
H
2 2 H2 2
2
V = r π ⋅H r =R − R
r
4

3
 ⎛ H 2 ⎞⎟
V = ⎜R2 − ⋅π⋅H
⎜ 4 ⎟
⎝ ⎠
-дефинициона област

4. Да се најде дефиниционата област на следниве функции:

1− x 1
а) y = б) y =
x 2 − 6x + 5 x2 +1
в) y = x−5 г) y = 3 x 2 + x − 5
1
д) y = ѓ) y = lg (1 + x ) + lg (1 − x )
2
3 − 2x − x
1− 2 x
е) y = arccos
5x
Решение:
а) x 2 − 6 x + 5 = 0 ⇔ ( x − 5)( x − 1) = 0 ⇔ x1 = 5 x2 = 1
D f = R \ {1,5}
б) x2 +1 ≠ 0
Df = R
в) x −5 ≥ 0 ⇔ x ≥ 5
D f = [5, ∞ )
г) D f = R

д) 3 − 2x − x2 > 0
− 2 ± 4 + 12
3 − 2 x − x 2 = 0 ⇔ x 2 + 2 x − 3 = 0 ⇔ x1 / 2 = ⇔
2
−2±4
x1 / 2 = ⇔ x1 = −3 x2 = 1.
2
Бидејќи коефициентот пред x 2 е негативен D f = (− 3,1)
ѓ) (
y = lg(1 + x ) + lg(1 − x ) = lg(1 + x )(1 − x ) = lg 1 − x 2 )
1− x2 > 0
1 − x 2 = 0 ⇔ x = ±1
D f = (− 1,1)
1 − 2x
е) ≤1
−1 ≤
5x
1 − 2x 1 − 2x 1 + 3x
≥ −1 ⇔ +1 ≥ 0 ⇔ ≥0
5x 5x 5x

4
⎡⎧1 + 3x ≥ 0 ⎡⎧ 1
⎢⎨ ⎢⎪⎨ x ≥ − 3 ⎡ x ∈ (0, ∞ )
⎢⎪ x > 0 ⎡ x>0 ⎛ 1⎤
⎢⎩ 5 x > 0 ⇔ ⎢⎩ ⇔⎢ 1⇔ ⎢ ⎛ 1 ⎤ ⇔ x ∈ ⎜ − ∞ ,− ⎥ ∪ (0 , ∞ )
⎢⎧1 + 3x ≤ 0 ⎢⎧⎪ x ≤ − 1 ⎢⎣ x ≤ − 3 ⎢ x ∈ ⎜ − ∞, − ⎥ ⎝ 3⎦
⎢⎨ 5 x < 0 ⎣ ⎝ 3⎦
⎢⎨ 3
⎣⎩ ⎢⎪⎩ x < 0
⎣
1 − 2x 1 − 2x 1 − 7x
≤1 ⇔ −1 ≤ 0 ⇔ ≤0
5x 5x 5x
⎡⎧ 1
⎡⎧1 − 7 x ≥ 0 ⎡⎧1 ≥ 7 x ⎢⎪⎨ x ≤ 7
⎢⎨ ⎢⎨ ⎢⎪ ⎡ x ∈ (− ∞,0 )
⎢⎩ 5x < 0 ⇔ ⎢ ⎩ x < 0 ⇔ ⎢ ⎩ x < 0 ⇔ ⎢ ⎡1
⎡1 ⎞
⎞ ⇔ x ∈ (− ∞,0 ) ∪ ⎢ ,+∞ ⎟
⎢⎧1 − 7 x ≤ 0 ⎢⎧1 ≤ 7 x ⎢⎧⎪ x ≥ 1 ⎢ x ∈ ⎢ ,+∞ ⎟ ⎣7 ⎠
⎢⎨ ⎢ ⎨ ⎢ ⎣ ⎣ 7 ⎠
⎣⎩ 5x > 0 ⎣⎩ x > 0 ⎨ 7
⎢⎪⎩ x > 0
⎣
⎛ 1⎤ ⎡1 ⎞
Конечно D f = ⎜ − ∞ ,− ⎥ ∪ ⎢ ,+∞ ⎟
⎝ 3⎦ ⎣ 7 ⎠

5. Да се определи:
а) f ( x + 1) ако f ( x ) = x 2 − 3 x + 2

⎛1⎞ x + 1+ x 2
б) f ⎜ ⎟ ако f ( x ) =
⎝ x⎠ x
⎛ x −1⎞
в) f ( x ) ако f ⎜ 2
⎟= x +2
⎝ x +1⎠
Решение:
а) f ( x + 1) = ( x + 1) − 3( x + 1) + 2 = x 2 + 2 x + 1 − 3x − 3 + 2 = x 2 − x
2

2
1 ⎛1⎞ 1 x2 + 1
+ 1+ ⎜ ⎟ +
⎛1⎞ x
б) f ⎜ ⎟ =
⎝ x⎠
=
x x 2 = x⎛⎜ 1 + 1 ⎞
x 2 + 1 ⎟⎟ =
⎝ x⎠ 1 1 ⎜x x
⎝ ⎠
x x
⎧ ⎛1 1 ⎞
⎪⎪x⎜ x + x 2 + 1⎟, x > 0 ⎧
x ⎪1 + x 2 + 1 , x > 0
=⎨ ⎝ ⎠ =⎨ .
⎪x⎛⎜ 1 − 1 2 ⎞
x + 1⎟, x < 0 ⎩ ⎪1 − x 2
+ 1 , x < 0
⎪⎩ ⎝ x x ⎠
x −1 1+ t
в) = t ⇔ x − 1 = t (x + 1) ⇔ x − 1 = tx + t ⇔ x(1 − t ) = 1 + t ⇔ x =
x +1 1− t

5
 2 2
⎛1 + t ⎞ 1 + 2t + t 2 2 − 4t + 2t 2 3 − 2t + 3t
f (t ) = ⎜ ⎟ +2= + =
⎝1− t ⎠ (1 − t )2 (1 − t )2 (1 − t )2

1+ x ⎛ x+ y ⎞
6. Ако f ( x ) = log тогаш да се покаже дека f ( x ) + f ( y ) = f ⎜⎜ ⎟⎟ .
1− x ⎝ 1 + xy ⎠
Решение:
1+ x
f ( x ) + f ( y ) = log + log
1+ y
= log
(1 + x )(1 + y ) = log 1 + x + y + xy (1)
1− x 1− y (1 − x )(1 − y ) 1 − x − y + xy
x+ y 1 + xy + x + y
1+
⎛ x+ y ⎞ 1 + xy 1 + xy 1 + x + y + xy
f ⎜⎜ ⎟⎟ = log = log = log (2)
⎝ 1 + xy ⎠ x+ y 1 + xy − x − y 1 − x − y + xy
1−
1 + xy 1 + xy
Од (1) и (2 ) следува точноста на тврдењето.

7. Да се напишат во експлицитен вид функциите:

y
2 2
а) x + y = 1 в) 2 x =5
б) b 2 x 2 − a 2 y 2 = a 2 b 2 г) ln x + ln ( y − 2 ) = ln 3
Решение:
а) x 2 + y 2 = 1 ⇔ y 2 = 1 − x 2 ⇔ y = ± 1 − x
2
2 b 2 2
б) b 2 x 2 − a 2 y 2 = a 2b 2 ⇔ a 2 y 2 = b 2 x 2 − a 2b 2 ⇔ y = 2 x − b ⇔
a

⇔ y2 =
b2
a2
(x 2
− a 2
) ⇔ y = ±
b
a
x2 − a2
y
y log 5
в) 2x =5⇔ log 2 = log 5 ⇔ y = x ⇔ x log2 5
x log 2
3
г) ln x + ln ( y − 2 ) = ln 3 ⇔ ln x ( y − 2 ) = ln 3 ⇔ x ( y − 2 ) = 3 ⇔ y = +2
x

парност, непарност, периодичност

8. Да се испита симетричноста на следниве функции:

а) y = x 6 − 3x 2 б) y = x − x 3
в) y = cos x − sin 2 x г) y = sin x − cos x
1+ x
д) y = ln ѓ) y = x+2
1− x
Решение:

6
 f е парна функција ако Df е симетрична област и f (− x ) = f ( x )
f е непарна функција ако Df е симетрична област и f (− x ) = − f ( x )
f е периодична функција ако f ( x ) = f ( x + T ) за некое T ≠ 0
а) f (− x ) = (− x ) − 3(− x ) = x 6 − 3 x 2 = f ( x )
6 2

Следува функцијата f е парна.

( )
б) f (− x ) = − x − (− x ) = − x + x 3 = − x − x 3 = − f ( x )
3

Следува функцијата f е непарна

в) f (− x ) = cos(− x ) − sin 2 (− x ) = cos x − (− sin x ) = cos x − sin 2 x = f ( x )
2

Следува функцијата f е парна

f ( x + 2π ) = cos(x + 2π ) − sin 2 (x + 2π ) = cos x − sin 2 x = f (x )
Следува функцијата f е периодична
г) f (− x ) = sin (− x ) − cos (− x ) = − sin x − cos x ≠ ± f ( x )
Следува функцијата f е ниту парна ниту непарна
f ( x + 2π ) = sin ( x + 2π ) − cos( x + 2π ) = sin x − cos x
Следува функцијата f е периодична
−1
1− x ⎛1+ x ⎞ 1+ x
д) f (− x ) = ln = ln⎜ ⎟ = − ln = − f (x )
1+ x ⎝1− x ⎠ 1− x
Следува функцијата f е непарна.