spanish step foot to las islas pilipinas,
suliranin: magkakalayo ang mga bayan
upang madaling macontrol ang mga indio
padre juan de plasencia
pueblo: pagsamasamahin ang mga
katutubo
pueblo to apply in all kolonya ng spain:
mexico, america latin
law: leyes de las indias
reduccion, redufear meaning to reduce or
ipailalalim/to submit, pagsama sama ng
mga kalat kalat na bahay tungo sa
kaayusan
dr. jose romel hernandez, spaniards goal
not only for political, but also to make
indios come back to sana iglesia apostol
ni caro mana
spaniards wants a circular which in the
middle are placed the important
institution, and the rich = roman greed
pattern (based on vitrovious) was applied
to intramuros (was based to all pueblo in
the ph)
SENTRO = plaza complex (simbahan,
munisipyo, palengke, and jail) center of
power.
in pueblo, jesus christ and the king of
spain are important person. So people
need to pay taxes/buwis and binyag
de baho de las kampanas = sa ilalim ng
mga kampana = ang nakakarinig ng
kampana ay nasa ilalim ng kapangyarihan
ng spain
barrio – mga taong naghahanap buhay
para sa pagkain sa labas ng plaza.
Nagsisibli sa mga pueblo.
Kapilya o bisita – binibisita ngmga prayle
upang magsimba paminsan minsan
3 reaction ng mga ninuno sa bagong
kaayusan
1. may mga tumanggap
2. may mga tuwirang lumaban sa
pananakop, 200
3. may mga umiwas at tumakbo sa mga
kabundukan. Subanan ng Zamboanga,
Felis noel rodriguez = Indigenous people
–Tinuring na mga makapangyarihan sa
pilipinas dahil hindi naabot ng
kolonyanismo ng spain.
Spain ay nagpataw ng mga polisiya sap h
1. sistemang encomenda – Legaspi nung
1565.
2. tribute o buwis na binabayaran ng pera
o product ng mga siyam hanggang anim
napung taong gulang to otso-dose reales
Datu class o principales, ang mga kasama
ng mga sundalo o nagtratrabaho sa
gobyerno – nangongolekto ng buwis,
exempted sa pagbabayad ng buwis.
Sinasaktan at kinukulong ang mga hindi
nakakapagbayad.
3. polo y servicios – sapilitang paggawa
ng apat napung araw bawat taon sa mga
infrastructure: daan, gusali at mga
simbahan. Sila ay pinapakain, ngunit mga
walang sweldo at mahirap na kondisyon,
dinadala sila sa pagawaan kahit malayo sa
mga tahanan. Madami ang namamatay sa
gutom
4. bandana – quota na ipinapataw sa isang
lalawigan na bibilhing produkto ng
pamahalaan sa mga mamamayan.
Kasalukuyang ginagawa ng national food
authority. Ngunit, may iba na hindi
binabayaran ng buo. Kompiskasyon, ang
mga produkto ay binebenta rin sa
kalakalang galleon ,kung saan umiikot sa
pinakamahabang ruote sa kalakalan sa
kasaysayan, mula maynila patungong
mexico at spain (1565 – 1811). Tanging
nakinabanag: mangangalakal na tsino,
principalya, at mga espanol.
Nalugi ang mga espanol: digmaan,
paglalayag at korupsyon. 1/3 sa
pamahalaan, 1/3 sa simbahan at 1/3 sa
encomendero
Juan tamad bilang porma ng paglaban sa
espanol
3 klase ng tao:
1. Datu o maginoo
2. maharlika o timawa - malalaya
3. alipin
Nagbag ang lahat dahil sa pananakop ng
spain
Ang pinakamataas na ang mga (1)
peninsulares (taong pinanganak sa spain)
= spain was in iberya
Gary Granada,
Spaniards to ph = pinadala lamang ang
mga pinuno at nanatili ang populasyon ng
mga indio
Europe to America = pinatay ang mga tao
sa sakit at pinalayas patungo sa
kabundukan ang mga katutubo (Indians)
(2) insulares, espanol na isinilang sa
kolonya, insular o kapuluan ng pilipinas
Timog America, ang mga Spaniards na
ipinanganak sa kolonya ay tinatawag na
kroyolos
(3) mestizong tsino o mestizong espanol –
mayayaman, magkakaroon ng mga
negosyo. datu, ang mga pamilya nito ay
hindi kasama sa polo at hindi nagpapalit
ng apelyido
(4) indio, dating timawa o malalayang tao.
Mga nagsilbi upang gumawa ng barko at
produkto ang kalakalang galleon.
Tinatawag na patay gutom
Pagkatapos ng kalakalang galleon at
nagbukas ang ph sa pandaigdigan
kalakalan
19th century, illustrado mula sa mga
ayayaman
MODULE 5
Memorias de un estudyante de manila
17 yrs old – from pinanganak hanggang sa
pag-ibig
p. jacinto para maging pribado, signature
sa huli (jose rizal)
born – calamba, june 19,1861, 11-12pm
(wed)
(teodora Alonzo/lolay) ina ni rizal
promised to the birhen of antipolo.
Mahilig sa literature at mas magaling mag
espanol. Isang matematica. Ang dating
ama ay nasa cortes, his father is her 1st
teacher.
11 children. Tinulungan magbasa at
magsulat, gumawa sa gawaing bahay,
magdasal. Ina ang sumunod pagkatapos
ng diyos .
Francisco Mercado/kikoy (ama ni rizal).
40 yrs old nang isilang si rizal.
Nagbigayng edukasyo, at nagpatayo ng
bahay na bato at nagpundar ng isa pa.
Si rizal/moy ay mahilig mapinta ng hayop,
ibon, bulaklak gamit ang cachuete, uling
at iba pang katas ng halaman bilang pinta.
Mahilig rin humubog ng pigurin at mga
taong nababasa nya sa 1000 books
Asuteya/bintana na nakikita ang buwan.
Magkwekwento ang yaya tungkol sa mga
nakalibing na kalansay, aswang, nuno,
puno namumunga ng diamante, at taong
nakatira sa buwan.
Siyam na taon pumunta sa binyang upang
mag aral, nalayo sa pamilya. Inihatid ni
pasiano (lingo). Maestro joseniano cruz,
nagturo kay pasiano at rizal, bihira ang
hindi makatanggap ng 3-6 na palo.
Jose alberto (kapatid ni rizal) at asawa
nito pinagtangkang lasunin siya ni alberto
at ni lolay
Tenyente ng guarda civil inaresto si lolay.
Tinawag ni rizal na tuta ng mga prayle -.
Alkade. 2 and a half years nakulong si
lolay. Siyam na magkakapatid
Ateneo municipal sa maynila, nakatirik
noon sa intramuros. Tagumpay, pait at
pag-ibig. Jose rizal Mercado: atenistang
probinsyano. 11 yrs old. Gusto bumili ng
librong “historia universal” lumaya si
lolay nang magtapos sa high school sa
kursong sekondarya. College: ateneo,
padre fransisco de Paula sanchez,
ginabayan si rizal.
Hinasa sa espanol. Nakapagsulat ng tula
“san eustaquio martir”, nagtapos sa
bachelor de artist, 5 medalya in 15 yrs old
Pinag aral ni kikoy si rizal ng pilosopiya
sa ust. Kumuha ng kursong land
sorveign/agrimansura sa ateneo. After 1
ye, nag aral na lamang ng medisina dahil
sa nabubulag na si lolay.
Olimpia (kapatid ni rizal), kasama sa
dormitory ang unang pag ibig ni rizal na si
segunda katigbak
Pangalawang pag ibig : Leonor rivera
Nang nagbakasyon sa calamba,
Sinaluduhan ang tenyete ng guardia civil:
3 hagupit. Pinarating sa malacanang
ngunit hindi pinansin.
Nanalo ng unang gatimpala “el conseho de
los dioses” hindi pinalakpakan dahil siya
ay indio
Hikayat ni Antonio rivera (ama ni leonor),
at mga kaibigan na mag aral sa spain
Patungo sa liwanag ng dunong at daigdig
365 pesos, nagtungo sa maynila. Humingi
ng rekomendasyon mula kay pedro
paderno at paring hesuita. May 2, 1812
pumunta sa europa (dalawangpung
gulang)
Aden, nagtitinda ng balat ng leon at tigre,
malalaking itlog, uminom ng limunada
Singapor->aden->suez canal->sicily-
>naples (kastilyo sa tuktok ng bundok)-
>Marseille,france --- Barcelona, spain
Diaryong tagalong – unang pahayagan na
nakasulat at tagalong at kastila,
pinamamahalaan ni Marcelo del pilar sa
pilipinas
Nagsulat nglihim si neneng (diamanteng
singsing) at pasiano kay rizal. Leonor,
kukulayang ng itim ang mga damit
Barcelona -> Madrid, spain (Medisina,
pilosopiya) pagpipinta, pagsusulat at pag
aral ng wika ng europeo.
Dec 30, 1812, maria (kapatid ni rizal), 35
centimo ang cost ng pagliligo
Graciano lopen jaena (medicine student,
kinikilala sa talumpati at pagsusulat),
gregorio sanciangco (el progreso de
Filipinas). sirculo espano Filipino –
samahan ng mga Filipino at espanol na
nagtitipon sa isang bahay upang pag
usapan ang mga nangyayari sa ph at
maglabas ng pahayagan o revista
Consuelo Ortega, anak ng may ari ng
bahay. Pinili si eduardeo delete (kastilang
pinanganak sa pilipinas, lihim na kaaway
ni rizal)
Tumigil ang sirkulo dahil sa kakulangan
ng pondo
Juan luna at felix resurecsyon edalgo
(pinta)
Madrid, spain -> paris
Hindi pinauwi sa pilipinas, at magsanay
muna ng obtal monohiya sa clinica. 50-
100 patients, duling na naituwid ang
mata.
Padro de devera (biyanan ni juan luna).
Nagging modelo si rizal sa mga larawan ni
luna
Paris -> heiderberg, germany
Upang magsanay sa clinica, wikang
alimar.
Hans Christian Anderson
Ferdiannd blumentritt (Austrian scholar),
dahil sa wikang Filipino at siyensya ang
nagbuklod sa kanya at kay rizal. Nagging
ama amahan, taga payo, tagapagtanggol at
taga hanga.
Maximo viola (kaibigan na nakilala sa
Barcelona), nagbigay pondo sa noli me
tangere ni rizal
Ang lakbayin patungo sa ligalig
Gobernador heneral -> censor ang nobela
ni rizal
Prayle, ipakulong si riza
Gobernador -> rizal, umalis na lamang
Ph - > hongkong -> macau -> japan
Gawa sa mga papel ang dingding, kaunti
lamang ang mga pulubi, kaunti ang mga
magnanakaw, walang nag aaway sa daan,
malinis ang mga bahay
Pangatlong pag ibig: josei-san, kulang ng
camellias
Japan -> California -> new York
Depekto: walang tunay na kalayan ang
mga tao, hindi pwede mag asawa ang
isang negro at isang puti,
New York -> England -> London
Top dros, Tinulungan mabigyan ng
permisyo sa aklatan ng british museum.
Book: kasaysayan ng pilipinas ni Antonio
morga (tagapayo ng gobernador heneral,
10 yrs). Walang civilisasyon ang pilipinas
bago pa sumakop ang spain.
Antonio maria rehidor (ipalilimbag ang
aklat ni rizal)
London -> paris
La solidaridad (pahayagang propagista na
inilabas ng mga Pilipino sa espanya).
Unang editor: graciano lopez jaena
Tema: Pagtatanggol sa kultura at
pagkatao ng mga Pilipino laban sa mga
espanol. Karapatan ng mga Pilipino
Selveste olbado
Manuel edaldo, asawa ni saturnine.
Sulat mula kay narsisa (kapatid ni rizal):
300 pamilya ang inagawan ng lupa, bahay
at hayop
Ipinatapos si paciano at bayaw sa
Mindanao, pinagkaitan ng kristiyanong
libing
Del pilar, unang nagging tagapagtanggol
ni rizal ngunit unang magpapatalsik sa
kanya
Leonor rivera na nagging tapat kay rizal
ng isa labing taon ay ikakasal sa englis
(enhinyero sa tren), kiping.
Hindi iuurung ang kasal kung:
1. Dapat katabi ang ina sa simbahan
2. hindi na kakanta habang buhay
3. hindi patutugtugin ang piano
Madrid -> Biarritz
Pang apat na pagibig: mary busne,
niligawan ni juan luna
Biarritz -> ghent, Belgium
Ipalimbag ang pangalwang nobela: el
filibusterismo
Valenteng ventura (nagbigay salapi sa
2ng nobela ni rizal)
Jose pasa (nagpautang kay rizal
papuntang hongkong)
Inilipat ng mga espanol si paciano at
bayaw sa holo. Nakatakas at pumunta ng
hongkong kasama si kiko
Mula maynila pinaglakad si lolay
(sesentra kwatro anyos) ng 4 araw ->
santa cruz, laguna. Naawa at pinapunta sa
hongkong
1891, nagsama ang rizal. Nagbukas ng
clinic si rizal
Pinadala sa pilipinas ang sinulat niyang
liga Filipina (himukin ang mga Pilipino na
magtulong tulong para sa pagbabago sa
bayan)
Hongkong -> borneo (now, saba)
Upang magtayo ng bayan bayan para sa
mga pilipinong ipinatapon mula sa
calamba
Nagpaalam sa bagong heneral na si
general eskohol nabumalik upang ayusin
ang ilang personal na bagay ngunit hindi
sigurado ang kalayaan ni rizal.
Hongkong -> dapitan, ph (now,
zamboanga del norte), namalagi ng 4 taon
at 13 araw
Nakabili ng lupa sa 18 piso.
Nagtatag ng maliit na eskwelahan
(europeo ang istilo ng pag aaral) at
klinika na bukas sa mayaman at mahirap
Panglimang pag ibig: Josephine bracken,
dalampasigan umamin
Josephine to rizal: joe
Pinagkait ng kasal hanggat hindi
bumabalik ang loob ni rizal sa simbahan
katoliko
Sinunod ang payo ni blumentritt na
magdoctor sa cuba upang mawakasan ang
pagtkatapon at makabalik sa kalayaan ng
europa.
Nov 1 Fort Santiago, rebellion at illegal na
samahan
Nilitas nung dec 26, after 3 days (death
penalty)
1. lolay, hiniling na kunin ang bangkay ni
rizal
2. kapatid na babae at pamangkin.
Trining, lampara “there is something
inside”, huling tula, para sa mga kaibigang
hindi nakapagbisita (kikoy at blumentritt,
paciano)
Inilibing sa paco, walang kabaong, walang
pangalan