M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.)
2020
GIYBET
AZİZ CEMAAT!
Resulullah (s.a.s.), ashabına sordu:
“ GIYBET NEDİR BİLİR MİSİNİZ?”
Ashap: “ Allah ve Resulü daha iyi
bilir,” dediler. Bunun üzerine Resul-i
Ekrem(s.a.s.) şöyle buyurdu:
“KARDEŞİNİ, HOŞLANMADIĞI BİR
ŞEYLE ANARSAN, GIYBETİNİ ETMİŞ
OLURSUN.” Sahabeden biri: “Ya
Resulullah! Şayet dediğim şey
kardeşimde varsa ne olur?” diye
sorunca. Resul-i Ekrem şöyle
buyurdu: “EĞER DEDİĞİN ŞEY
KARDEŞİNDE VARSA, ONUN
GIYBETİNİ ETMİŞ OLURSUN;
SÖYLEDİĞİN ŞEY ONDA YOKSA ONA
İFTİRA ETMİŞ
OLURSUN.”(Müslim,4/2001;Tirmizi,4/23)
KIYMETLİ CEMAAT!
Rivayetlere ve imamların tanımına
göre; gıybet, kişinin yüzüne karşı
söylenmesinden hoşlanmayacağı
bir ayını, kusurunu veya eksikliğini
arkasında veya huzurunda
söylemektir. Müslümanın bu kusuru;
İster bedeninde
İster ahlakında,
İster asaletinde,
İster dünya işlerinde,
İster dini işlerinde,
İster elbisesinde olsun… Hiç fark
yoktur. Bütün bu hususlarla ilgili
kişinin duyduğu vakit
hoşlanmayacağı sözleri arkasında
veya yüzüne karşı söylemek
gıybettir.
AZİZ CEMAAT!
Gıybet değişik şekillerde olabilir,
dedik.
1. KİŞİNİN BEDENİ İLE İLGİLİ
KUSURLARI SÖYLEMEK,
Bir kişi hakkında kördür, topaldır,
keldir, şaşıdır, kısa
boyludur, uzun boyludur ve
çirkindir gibi kişinin duyduğunda
hoşlanmayacağı kusurlarını
söylemek gıybettir. Mesela, iki
kişi evlendiklerinde damat tarafı;
damat güzeldir, gelin çirkindir
veya gelin tarafı; damat kısa
1
3.9.
boyludur veya geline layık değildir
gibi sözler sarf etmektedirler. Bu
tür sözler gıybettir.
KIYMETLİ CEMAAT!
Resulü Ekrem’in yanına kısa boylu
bir kadın geldi. Kadın çıkıp gittikten
sonra, Hz. Aişe şöyle dedi: “Boyu
da ne kadar kısa!”
Bunu işiten Resul-i Ekrem şöyle
buyurdu:
“KADININ GIYBETİNİ ETTİN, YA
AİŞE!” Hz. Aişe dedi ki: “Onda olan
hali anlattım. Başka bir şey demedim
ki.” Bunun üzerine Resul-i Ekrem
şöyle buyurdu:
“AMA, ONUN BAHSEDİLMESİNDEN
HİÇ BOŞLANMAYACAĞI BİR YANINI
ANLATTIN.”(Tirmizi,Ebu Davud)
AZİZ CEMAAT!
Bu konuda başka bir rivayet
aktaralım. Hz. Aişe diyor ki: Ben
Resul-i Ekrem’e “Size Safiyye’nin
boyunun kısalığı gibi kusurları
yetmiyor mu?” dedim. Bunun üzerine
Peygamberimiz şöyle buyurdu:
“ÖYLE BİR SÖZ SÖYLEDİN Kİ,
DENİZE KARIŞSA ONU
KİRLETİR,RENGİNİ BOZAR VE ONU
KOKUTURDU.”(Et-Tergib ve’Terhib,3/506)
Peygamberimiz ile ashabı arasında
gerçekleşen buna benzer bir olay
daha aktaralım. Ashap,
Peygamberimizin yanında bir
kimseden söz ettiler: “Filan kişi çok
zayıf kimsedir, yardımcısı
olmadan kendi başına ne yiyebilir
ne de misafirliğe gidebilir.”
Dediler. Peygamberimiz:
“ONU GIYBET ETTİNİZ” buyurdu.
Onlar:
“Biz onda olanı söyledik.” Dediler.
Resul-i Ekrem:
”İŞTE GIYBET DE ODUR.” Buyurdu.
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.) 3.9.2020

2. İNSANIN ELBİSESİYLE İLGİLİ “Peygamberimiz’ e git; fazla katık

KUSURLARINI SÖYLEMEK: varsa, bizim için iste.” Selman
Bir kimse hakkında pantolonu gidince arkasından şöyle dediler:
kısadır, eteği uzundur, elbisesi “Selman su kuyusuna gitse, suyu
eskidir veya ceketi kirlidir gibi kurutur.” Selman
kişinin duyduğunda Peygamberimize gitti. Onların
hoşlanmayacağı ayıplarını dediğini anlatınca, Peygamberimiz
söylemek gıybettir. şöyle buyurdu:
Nitekim Hz. Aişe diyor ki: “GİT ONLARA SÖYLE: KATIĞI
Resul-i Ekrem’in yanında YEDİNİZ.” Selman gelip durumu
bulunduğum bir sırda bir kadın geldi onlara bildirdi. Bunun üzerine ikisi
ve gitti. Ben; de, Peygamberimiz’in yanına
“Bu kadın ne uzun etekli!” dedim. gittiler; dediler ki:
Peygamberimiz: “Biz daha bir şey yemedik ki.
“AĞZINDAKİNİ TÜKÜR!” buyurdu, “Peygamberimiz şöyle buyurdu:
Ben de bir et parçası tükürdüm, “AMA BEN AĞZINIZDA ET KIZILLIĞI
dedi. GÖRÜYORUM.”
Onlar şöyle dediler:
3.DÜNYA İŞLERİ İLE İLGİLİ “Bizde bir şey yok ki; biz bugün hiç
KUSURLARINI SÖYLEMEK et yemedik ki.”
Bir kimse hakkında terbiyesizdir, Bunun üzerine Peygamberimiz
çok yer, çok uyur, ailesi çok şöyle buyurdu: “SİZ,KARDEŞİNİZİN
gezer, evi temiz değildir gibi GIYBETİNİ ETTİNİZ.” Sonra onlara
kişinin duyduğunda rahatsız olacağı sordu:
sözleri söylemek gıybettir. “ÖLÜ ETİ YEMEĞİ SEVER MİSİNİZ?”
Peygamberimiz’in huzurunda iki “Hayır, sevmeyiz.” Dediler.
kişiden biri arkadaşına dedi ki: Peygamberimiz şöyle buyurdu:
“Muhakkak filan adam çok “ÖLÜ ETİNİ YEMEĞİ NASIL KÖTÜ
uyuyor.” Bu sözden sonra bu iki kişi GÖRÜYORSANIZ, KARDEŞİNİZİN
Peygamberimizden bir yiyecek GIYBETİNİ DE ETMEYİNİZ.
istediler ki, onunla ekmeklerini KARDEŞİNİN GIYBETİNİ EDEN
yesinler. Bunun üzerine KİMSE, KARDEŞİNİN ETİNİ YEMİŞ
Peygamberimiz şöyle buyurdu: OLUR.”
“SİZ YEMEK YEDİNİZ!” Onlar: Bunun üzerine şu ayet nazil oldu:
“Biz yemedik.” Dediler. Bunun َّ‫اجتَنِبُوا َكثِي ًرا ِّمنَ الظَّنِّ إِن‬ ْ ‫يَا أَيُّ َها الَّ ِذينَ آ َمنُوا‬
üzerine Peygamberimiz şöyle ‫ض ُكم‬ ُ ‫سوا َواَل يَ ْغتَب بَّ ْع‬ ُ ‫س‬ َّ ‫ض الظَّنِّ إِ ْث ٌم َواَل ت ََج‬
َ ‫بَ ْع‬
buyurdu: َ َ ْ َ َ
‫ضا أيُ ِح ُّب أ َح ُد ُك ْم أن يَأ ُك َل ل ْح َم أ ِخي ِه َم ْيتًا‬َ ً ‫بَ ْع‬
“EVET, SİZ KARDEŞİNİZİN
GIYBETİNİ EDEREK ETİNDEN ٌ ‫فَ َك ِر ْهتُ ُموهُ َواتَّقُوا َ إِنَّ َ تَ َّو‬
‫اب َّر ِحي ٌم‬ ‫هَّللا‬ ‫هَّللا‬
YEDİNİZ.”(Taberanı) Hucurat suresinin 12. ayeti
Bir rivayete göre; Peygamberimiz kerimesi.
bir sefere çıktığında iki zengin kişiye EY İMAN EDENLER, ZANNIN BİR
ÇOĞUNDAN ÇEKİNİN, ÇÜNKÜ
dünyalığı olmayan yani fakir birini
ZANNIN BAZISI GÜNAHTIR.
arkadaş ediyordu. Böylece, onların BİRBİRİNİZİN KUSURUNU
yediklerinden yesin, konağa ARAŞTIRMAYIN, KİMİNİZ KİMİNİZİ
varmadan önce gidip öte- berilerini ARKASINDAN ÇEKİŞTİRMESİN!
hazırlasın ve sofralarını kursun. Böyle SİZDEN BİRİNİZ KARDEŞİNİN ÖLÜ
bir seferde Peygamberimiz, HALİNDEKİ ETİNİ YEMEK İSTER Mİ
Selman-ı Farısı’yi iki kişiye vermişti. HİÇ? DEMEK TİKSİNDİNİZ! O HALDE
Bir gün, bir yere gittiler. Selman ALLAH’TAN KORKUN,ÇÜNKÜ ALLAH,
onlara iyi bir şey hazırlamamıştı. Ona TEVBEYİ ÇOK KABUL EDENDİR,ÇOK
şöyle dediler: BAĞIŞLAYICIDIR.

2
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.) 3.9.2020

Buna son derece üzülen

4.AHLAKI İLE İLGİLİ KUSURLARI Peygamberimiz, uzun bir süre
SÖYLEMEK: Zeyneb’in yanına uğramadı.
Bir kişi hakkında kötü huyludur,
acizdir, zayıftır, korkaktır, 6. DİN İLE İLGİLİ KUSURLARINI
cimridir, öfkelidir gibi kişiyi SÖYLEMEK
rencide edici şeyleri söylemek Bir kimse hakkında fasıktır,
gıybettir. yalancıdır, anne ve babasına itaat
etmez, zalimdir, namaza
AZİZ CEMAAT! tembeldir, daha fatiha’yı bile
Tasavvuf dünyasının ünlü düzgün okuyamıyor, üçkağıtçıdır,
simalarından olan İbrahim B. helal ve harama aldırmaz gibi
Ethem’ den örnek vermek suretiyle kişinin duyduğunda kendisini
konumuzu pekiştirelim. İbrahim B. rahatsız edici kusurlarını söylemek
Ethem’i şöyle anlattılar: gıybettir.
Bir yemeğe davet edilmişti. Sıradan Rivayetlerden anlaşıldığına göre
biri dedi ki: Müslümanların sırlarını ifşa etmek
“Hani filan kişi gelmemiş.” yani ortaya çıkarmak, açıklamak da
Bir başkası da, o gelmeyen için şöyle haramdır. Yani ister ahlaki, ister
dedi: yaratışsal, isterse ameli olsun
“ O ağır hareket eden bir Müslümanların saklı kalmış, açığa
insandır.” çıkmamış kusurlarının açıklanıp ifşa
Bunu duyan İbrahım B. Ethem edilmesi haramdır.
şöyle dedi:
“Olan iş, benim mideme oldu. AZİZ CEMAAT!
Yemeğe gittim, gıybetle Gıybetin deniz suyuna karıştığında
karşılaştım.” suyu bozup rengini ve kokusunu
Çıkıp gitti. Üç gün müddetle hiçbir değiştireceği, gıybet edenlerin
şey yemedi. cehennemde hem kendi etlerini hem
de başkalarının etlerini yiyerek, hatta
5. ASALETİ İLE İLGİLİ KUSURLARINI cife ve leş yiyerek azap olunacakları
SÖYLEMEK rivayetlerden anlaşılmaktadır.
Annesi hizmetçidir, babası
çöpçüdür, kapıcıdır, çiftçidir veya Gıybet kullanılış şekline ve amacına
ayakkabı boyacısıdır gibi kişiyi göre bazen küfür, nifak veya
küçük düşürücü sözleri söylemek mübah olabilir:
gıybettir. Hz. Aişe diyor ki:
Safiyye’nin devesi hastalanmıştı. 1.KÜFÜR OLAN GIYBET
Zeyneb’de yedek bir deve Bir müslümanın gıybeti edildiğinde
bulunuyordu. orada bulunanlardan biri gıybet
edene dese ki: “Allah’tan kork,
Peygamberimiz Zeyneb’e: gıybet etme!” o da buna karşılık:
“Yanındaki yedek deveyi ona “Bu, gıybet değil, ben doğruyu
ver.” Buyurdu. söylüyorum” derse, Allah’ın
Zeynep: haram kıldığı gıybeti helal saymış
“O yahudiye deveyi vereyim mi?” olur. Bir kimse, Allah’ın haram
dedi. (Zeynep, bu sözü ile daha önce ettiğini helal sayarsa, kafir olur.
Yahudi olan ve hicretin yedinci
yılında Müslüman olup
Peygamberimiz ile evlenen
Safiyye’yi geçmişteki asaletinden
dolayı küçük düşürmek istemişti.)

3
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.) 3.9.2020

Bazen kişinin çok basit gördüğü ve de “Eğer söz ona ulaşmamışsa

hiç önemsemediği bazı söz ve tevbe ve istiğfar yeterlidir.”
ameller vardır ki, yapıldıklarında çok Demişlerdir.
kötü sonuçlar doğurmakta ve
kişinin ebedi olarak cehenneme 4. MÜBAH OLAN GIYBET
girmesine sebep olabilmektedir. Açıktan günah işleyenlerin
Nitekim Peygamberimiz şöyle gıybetidir. Fasıkların ve bid’at
buyurmaktadır: ehlinin gıybetidir. Bunu anlatanın
“BİR KUL ALLAH’IN GAZABINI amacı, halkı onların şerrinden
GEREKTİREN BİR KELİMEYİ ONA korumak olmalıdır. Fakat caiz olan
ÖNEM VERMEYEREK SÖYLEYİVERİR. durumlarda bile gıybetten kaçınmak
HALBUKİ ALLAHU TEALA O KÖTÜ gerekir. Çünkü helal olan bir ameli
SÖZ SEBEBİYLE O KİMSEYİ harama girmek korkusuyla terk
CEHENNEMİN DİBİNE İNDİRİR. etmek takvanın gereği olup takva
(Buharı-Müslim) ehline yakışan da budur.

2. NİFAK OLAN GIYBET: GIYBETİN MÜSLÜMAN HAKKINDA

İlim ve takva ehlinin tabirleriyle SAKINCALI OLMASI ÜÇ
yapılan gıybettir. Böyle kişiler hem SEBEPTENDİR.
gıybet etmekte, hem de gıybetten Bunlar;
kaçındıklarını gösterir bir tutum Eziyet , Allah’ın yarattığını
sergilemektedirler. Fakat bilmezler ayıplamak ve vakti boş yere
ki, bu tutumlarıyla iki kötülüğü, geçirmektir.
hem gıybet hem de ikiyüzlülüğü Gıybet, genellikle sözlerle yapılıyorsa
bir arada yapmış olurlar. Bu kişilerin da aynı maksadı
yanında birinden söz edilince söze
şöyle başlarlar: İma, işaret, hareket, yazı
“Allah bizi filan amelden ve benzeri şeylerle de
korusun” gerçekleştirmek mümkündür.
Veya “Haya eksikliğinden Allah’a İmam Nevevi diyor ki:
sığınırız.” “Hatta bir kimsenin yürüyüşünü
Bu sözlerden maksatları o kişinin taklid etmek de gıybettir.”
ayıbını isim vermeden ima yoluyla Resu-ü Ekrem,
kınamak ve gıybetlerini takva Hz. Aişe’nin bir kadının taklidini
ehlinin tabirleriyle kamufle etmektir. yaptığını görünce şöyle buyurdu:
Böyle yaparlarken vera sahibi Salih “BEN BİR BAŞKASINI TAKLİT
bir kimse gibi görünmek isterler. ETMEM. HATTA BANA ŞU KADAR ŞU
Böylesine bir hareket münafıklıktır. KADAR (pek çok
dünyalık) VERİLSE BİLE!”
3.MASİYET OLAN GIYBET
Bir insanın ismini vererek gıybetini Bir kişinin kötü fiilini, isim
yapmaktır. vermeden başkasına tariz yoluyla
Fakat gıybetin haram olduğu kabul anlatmak için “Bugün birisi bize
edilerek yapılan gıybettir. Bu tür uğradı da şöyle böyle yaptı.”
gıybet edenler kebair bir günah Dediğimizde, dinleyenlerden biri o
işlediklerinden günahkardırlar. gün bize gelenin kim olduğunu
Tevbe etmeleri gerekir. Ancak tevbe bilmezse veya o konuşmamızdan
etmek için gıybet edilen kimseye belirli bir kişiyi anlamazsa gıybet
gidip, “Seni çekiştirdim, hakkını etmiş olmayız.
helal et.” Diyerek helalleşmek ve
sonrada Allah’tan bağış talebinde
bulunmak zorundadır.(Bazı alimler

4
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.) 3.9.2020

Nitekim Resul-ü Ekrem bir kimsenin dinliyordu. Fakat gıybeti dinleyen de

herhangi bir hareketinden günahta ona ortak olmuştu.
hoşlanmadığı zaman şöyle Yapılan gıybete susup onu
buyururdu: önlememek de günahtır. Çünkü
“Bazı kimselere ne olur ki şöyle gıybet, kötülüklerin en
şöyle yaparlar.” Böylece çirkinlerindendir. Yanımızda gıybet
peygamberimiz, belirli kimseden edeni dil ile reddetmeliyiz. Eğer o
bahsetmezdi. kişi gıybete devam ederse başka bir
sözle konuyu dağıtarak konuşmasını
AZİZ CEMAAT! kesmeliyiz. Eğer bu da fayda
Gıybet nasıl haramsa aynı şekilde sağlamazsa gıybeti kalp ile inkar
gıybete kulak verip onu dinlemek de edip, gıybet meclisini bir bahane ile
haramdır. terk etmeliyiz. Eğer gıybeti
Nitekim Peygamberimiz, şöyle engellemeye gücümüz yetmiyorsa, o
buyurmuştur: meclisi terk etmeye gücümüz yeter.
GIYBETİ DİNLEYEN DE GIYBET Aksi halde sükut edip gıybeti
EDENLERDEN BİRİSİDİR.” (Taberani) engellemezsek bizde gıybet etmiş
oluruz.
Bir rivayete göre; Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
Peygamberimiz, bir adamı zina “YANINDA BİR DİN KARDEŞİ
ettiğinden ötürü recmetti. Bu sırada GIYBET EDİLİR DE ONU ÖNLEMEYE
Ensardan iki kişi konuşurken, birinin GÜCÜ YETTİĞİ HALDE ONA YARDIM
diğerine: EDERSE(YANİ GIYBETİ ÖNLERSE),
“Bu adam köpek gibi öldürüldü…” KIYAMET GÜNÜ ALLAH-U TEALA DA
dediğini duydu. Bir süre sustuktan ONA YARDIM EDER. ŞAYET GÜCÜ
sonra Peygamberimiz kalktı, YETTİĞİ HALDE GIYBETİ YAPILAN
KARDEŞİNİ KORUMAZ VE ONA
yürüdü ve ayaklarını dikmiş bir eşek
GIYABINDA YARDIM ETMEZSE,
ölüsüne rast geldi. Peygamberimiz ALLAH-U TEALA DA ONU DÜNYA VE
yanındakilere dönerek o iki adama AHİRETTE ZELİL KILAR.” ( Bu hadis Et-
şöyle buyurdu: Tergib ve’t-terhib,3/5l8,ısbahani tarafından
“ŞU EŞEK ÖLÜSÜNDEN YER rivayet edilmiştir.)
MİSİNİZ?”
Onlar; Kırk hadis şerhinde geçen bir
“Ya Resulullah! Bunu kim yer?” hadis-i şerif bu konuya bütün
dediler. açıklığıyla ışık tutmaktadır.
Peygamberimiz şöyle buyurdu: “KİM BİR MECLİSTE BİR
“AZ ÖNCE KARDEŞİNİZ HAKKINDA KARDEŞİNİN GIYBETİNİN
SÖYLEDİĞİNİZ SÖZLE BUNDAN EDİLDİĞİNİ DUYAR DA O GIYBETİ
DAHA FENASINI YEMİŞ OLDUNUZ. REDDEDERSE ALLAH U TEALA
NEFSİM KUDRET ELİNDE ONDAN DÜNYA VE AHİRETTE BİN
BULUNDURAN ALLAH’A YEMİN ŞERRİN KAPISINI
EDERİM Kİ, O ADAM ŞİMDİ REDDEDER,KAPATIR. VE EĞER GÜCÜ
CENNETTEKİ IRMAKLARDA YETMESİNE RAĞMEN ONU
YÜZÜYOR.” (Et-tergib ve’t- REDDETMEZSE, KENDİSİNE
Terhib,3/509,İbn-i Hibban) GIYBETÇİNİN GÜNAHININ YETMİŞ
KATI YAZILIR.”
AZİZ CEMAAT!
Dikkat ederseniz Peygamberimiz,
ikisini birden leş yemeğe davet
ederek her ikisini de suçluyor ve
gıybet ettiklerini söylüyor. Halbuki o
sözü söyleyen birisiydi, diğeri de onu

5
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.)
Bu Hadise yorum getiren Büyük
alimlerden Şeyh Ensari, şöyle
demiştir: (“…Eğer gıybetçiye
dilimizle sus deyip kalben onun
gıybetini dinlemek istiyorsak, bu
münafıklık olur. Kimi zaman da
dinleyici gıybeti engelleyeceğine
onu gıybete teşvik eder. Belki de
hadis-i şerif’te sözü geçen
“Gıybetçinin günahından yetmiş kat
daha fazla günahkar olanlar” bu tür
kişilerdir.)
AZİZ CEMAAT!
Bir rivayete göre;
Asr-ı saadette kötü bir koku
duyuluyordu. O koku çıkınca, Resul-
ü Ekrem şöyle buyurdu:
“BAZI MÜNAFIKLAR, BAZI
MÜSLÜMANLARIN GIYBETİNİ ETTİ;
ÇIKAN BU KOKU ONDANDIR.”
Bazı alimlere sordular:
“gıybetin kötü kokusu, resul-ü
Ekrem’in zamanında belli olurdu;
şimdi belli olmuyor. Bunun hikmeti
nedir?”
Alimlerden şu cevabı aldılar:
“Bu zamanda gıybet çoğaldı. Onunla
burunlar doldu. Bu yüzden gıybetin
çirkin kokusu artık hissedilmiyor.”
Mesela: Bir adam mezbahaya gider,
orada kötü kokudan hiç duramaz.
Fakat orada çalışanlar yerler; içerler
ve orada kokuya alışmıştır.
Burunlarımız da gıybetin kokusu ile
dolduğundan gıybetin kokusunu
hissedemiyoruz.
Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
“BİR KİMSE KARDEŞİNİ BİR KUSURU
İLE AYIPLARSA, O KUSURU
İŞLEMEDEN, O KİMSE ÖLMEZ.”
Hadis alimi Tirmizi’nin rivayet ettiği
bu hadisi şerif tüyleri diken diken
eden bir yapıya sahiptir. Bu yüzden
hiçbir zaman kimseyi işlediği bir
günahından dolayı sakın ola ki,
ayıplayıp kınamayalım. İster küçük
ister büyük günah olsun… Çünkü
kişi ayıpladığı günahı kesinlikle işler.
6
3.9.2020
Fakat kiminin işlediği günah gizli
kalır, kiminin de aşikar olur.
Bu aktarmaya çalıştığımız rivayetler
gıybetçinin dünyadaki durumunu
haber vermektedir bizlere.
Şimdi gıybetçinin kabirdeki
hallerinden bahsetmeye
çalışalım.
Et-Tergib ve’t-Terhib adlı kitabın
3.cildi,5ll.sayfasında geçen ve
Ahmed b. Hanbel tarafından rivayet
edilen bir hadis-i şerif i arz edelim.
Bu rivayete göre, Peygamberimiz
bir mezarlığa geldi, iki yeni mezarın
başında durdu ve:
Filan erkekle, filan kadını
defnettiniz mi? Buyurdu.
Ashab: “Evet, defnettik” deyince
Peygamberimiz:
“İşte şimdi onlardan birini
oturtup dövüyorlar. Nefsimi
kudret elinde bulunduran Allah’a
yemin ederim ki, öyle dövdüler
ki, parçalanmamış hiçbir organı
kalmamıştır. Mezarı ateş alevleri
içinde yanmaktadır. Öyle çığlıklar
atamaktadır ki, feryadını insanlar
ve cinlerden başka her canlı
duymaktadır. Eğer dünyalık
kalplerinizi kaplamasaydı,benim
duyduğumu siz de duyardınız.”
Buyurdu.
Sonra:
“Şimdi de öbürünü dövüyorlar.
Nefsimi kudret elinde bulunduran
Allah’a yemin ederim ki, öyle
dövdüler ki, bunun da yediği
dayaktan kırılmamış bir parçası
kalmamıştır. Mezarı ateş alevleri
içinde kalmış,feryadını insanlarla
cinlerden başka her canlı
duymaktadır. Eğer dünyalık
kalplerinizi kaplamamış
olsaydı,siz de benim duyduğumu
duyardınız.” Buyurdu.
Ashap sordu:
“Bunların günahı ne idi, ya
Resullullah?
Peygamberimiz şöyle buyurdu:
“Biri idrardan sakınmazdı,
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com)
Diğeri de insanları çekiştirir,
(gıybet etmek suretiyle) etlerini
yerdi.” Ashap Peygamberimiz’e
sordu:
“Bunlar ne zamana kadar azab
görecekler?”
Peygamberimiz şöyle buyurdu:
“Onu Allah’tan başka kimse
bilmez.”
AZİZ CEMAAT!
Bu konuyla ilgili başka bir hadis-i
şerifi Beyhaki den dinleyelim:
peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
“Miraca çıkarıldığımda bir topluluğun
yanından geçtim. Bunlar bakırdan
olan tırnakları ile yüzlerini ve
göğüslerini tırmalıyorlardı.”
“Ey Cibril, bunlar kimlerdir? Diye
sordum.
Cebrail:
“Bunlar (gıybet etmek suretiyle)
insanların etini yiyenler, onların
şeref ve namuslarına dil
uzatanlardır.” buyurdu.
Başka bir rivayet aktaralım.
Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
“Mirac gecesi göğüslerinden asılmış
bir takım erkekler ve kadınlar
gördüm. Bunun üzerine Cebrail ’e
sordum:
“Bunlar kimlerdir, ey Cibril?
Cebrail Aleyhisselam:
“Bunlar, dilleri ile çekiştirip
yüzünden de alay edenlerdir; Bu,
“Dili ile çekiştirip yüzünden de alay
eden kimsenin vay haline” ayetinin
tecellisidir.” Dedi.
MUHTEREM CEMAAT!
Sizlerle birlikte gıybet eden kişinin
dünyadaki halini öğrendik. Gıybet
eden kişinin kabirdeki durumunu da
hadis-i şeriflerin ışığında öğrenip
anlamaya çalıştık. Şimdi de Gıybet
eden kişinin cehennemdeki durumu
nasıldır bu konuyu irdelemeye
çalışalım inşallah-ü Teala.
GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.) 3.9.2020
Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
“Dört sınıf insan vardır ki, çektikleri
sıkıntı ve azap ile cehennem halkını
da rahatsız ederler. Bunlar; “Eyvah
helak olduk, mahvolduk,” diye bağıra
bağıra Hamim ile Cahim arasında
dolaşıp dururlar. Cehennem halkının
bazısı diğer bazısına:
“Bunlara ne oluyor ki, bizim
azabımız bize yetmiyormuş gibi bir
de bunlar bizi rahatsız ediyorlar.”
Derler.
Bunlardan birisi, kendi etini yiyip
durur… Etini yiyen için:
“Buna ne oluyor ki, bizim azabımız
bize yetmiyormuş gibi bir de bu bize
eziyet ediyor?” diye sorar.
Diğeri:
“O, gıybet ile dünyada insanların
etini yer ve onları çekiştirirdi.” Diye
cevap verir. ( Taberani Et-Tergib ve’t-
Terhib 3. cildi,510.sahife)
Gıybet edicinin kıyamet günü kendi
etini yiyeceğine ilişkin olarak
Peygamberimizden şu rivayet
gelmiştir:
“DÜNYADA ‘GIYBET ETMEK
SURETİYLE) DİN KARDEŞİNİN ETİNİ
YİYEN KİMSEYE KIYAMET GÜNÜ
(KARDEŞİ ÖLÜ OLDUĞU HALDE ETİ)
TAKDİM EDİLİR VE “BUNU DİRİ
OLARAK YEDİĞİN GİBİ ÖLÜ OLARAK
DE YE” DENİR.
ADAM DA BU ETİ YER, YÜZÜ
BURUŞUR, SURATI EKŞİR VE
FERYADI FİGAN EDER.”
Efendimiz(s.a.s.), Miraca çıkarıldığı
gece cehenneme baktı ve orda leş
yiyen birtakım insanlar gördü.
Bunun üzerine:
“Bunlar kimlerdir, Ey Cebrail?
Diye sordu.
Cebrail:
“Bunlar dünyada (gıybet etmek
suretiyle) insanların etlerini
yiyenlerdir.” Dedi.
Ahiret aleminde herkesin suretinin
işlediği amellere göre
şekillenebileceğinden gafiliz.
7
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.)
Gıybet eden kişi, cehennemde
hem başkasının etini yiyebilir hem
kendi etini yiyebilir, hem leş yiyen
bir köpek suretinde olabilir ve hem
de cehennem köpeklerinin yediği bir
leşe dönüşebilir. Belki de gıybet
işlediği amellere bağlı olarak pek çok
surete sahip olabilir. Gıybetçi kişi
hem dünyada hem de kabirde rezil
rüsvadır. Ve cehennemde de bu rezil
rüsvalığı devam edecektir.
İbn-Hibban’ın rivayetinde
Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
“İNSANLARIN KUSURLARINI
YÜZLERİNDE VE GIYABLARINDA
SÖYLEYENLER,KOĞUCULUK
YAPANLAR VE KUSURSUZ OLANLARA
KUSUR ARAYANLARI ALLAH U TEALA
KIYAMET GÜNÜNDE KÖPEK
SURETİNDE HAŞREDECEKTİR.
KIYMETLİ CEMAAT!
Amelleri mahveden, kişiyi hem bu
dünyada hem de öte dünyada rezil
eden bu kötü davranıştan bizleri
korumasını Cenab-ı Allah’tan dileriz.
İNSANLARI GIYBET YAPMAYA
TEŞVİK EDYEN BİR ÇOK SEBEP
VARDIR.
Bunlardan biri kin ve öfkedir. Bir
kimse kendisini kızdırıp öfkelendiren
kişinin kötülüklerini söyleyerek
öfkesini dindirmeye çalışır.
Bazen söyledikleri onu tatmin
etmeyince içinde bir kin oluşur ve
devamlı olarak karşıdakinin
kötülüklerini söyler ve onu
çekiştirir.
Bazı insanlarda içinde olduğu gruba
ayak uydurmak, onlardan yana
olduğunu göstermek adına onların
gıybetlerine katılır, onlar gibi gıybet
ettikleri kişiye kızar. Onu
çekiştirmeye çalışarak helak olur.
Halil B. Rebii şöyle anlattı:
“ Ben, bir gün mescitte
oturuyordum. Yanımdakiler, bir
adamı çekiştirmeye başladılar. Onları
böyle yapmaktan alıkoymak istedim.
8
3.9.2020
Durdular; az sonra bir başkasını
çekiştirmeye başladılar. Haliyle
çekiştirilen adamı ben de
çekiştirmeye başladım. O gece, bir
rüya gördüm. Bana uzun boylu,
siyah bir adam geldi. Elinde bir tepsi
vardı. İçinde de, bir parça domuz eti
bulunuyordu.”
“Bunu ye!” dedi.
Ben de şöyle dedim:
“Ben mi domuz eti yiyeceğim?
Vallahi yemem.”
Bunun üzerine beni şiddetle sarstı ve
şöyle dedi:
“Yiyeceksin, çünkü sen bundan daha
fenasını yedin.” Bir yandan da, o
domuz etini ağzıma tıkmaya
çalışıyordu. Bu arada uyandım.
Vallahi otuz kırk gün kadar aradan
zaman geçti. Her yemek yiyişimde, o
domuz etinin kokusunu ağzımda
duyuyordum.”
İnsanı gıybet etmeye sürükleyen
sebeplerden biri bir kişinin kendi
aleyhinde şahitlik yapacağını sezdiği
anlarda o kişinin itibarını sarsmak,
değersiz biri olduğunu orta yere
çıkarmak için gıybeti edilir.
Bir de kötü amel sahibi kişiler
kendisi gibi çok insan olduğunu
göstermek için gıybet aletine
başvururlar.
Başka bir yolda şudur. Mesela, filan
adam cahildir veya akılsızdır,
yahut o daha kötü nefsini yenememiş
diyerek kendisinin daha faziletli
olduğunu vurgulamak ister.
İnsanı gıybete sürükleyen
sebeplerden biri de şudur
Kişiler hasedinden dolayı gıybet
ederler. Mesela sevilen, sayılan bir
kişiyi çekemeyen bir kimse o kişiyi
gözden düşürmek için o kişinin
geçmişteki ayıplarını söyler onu
kötülemeye çalışır. Hased, gıybeti
tahrik eden en önemli sebeplerden
biridir.
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.)
Başka bir sebep vakit geçirmek,
şakalaşmak veya eğlenmek için
gıybet edilir.
AZİZ CEMAAT!
Bu anlatmaya çalıştığımız
sebeplerin dışında insanı gıybete
sürükleyen üç önemli sebep var ve
bunlar çok önemlidir.
Bunlardan biri şudur: Mesela,
”Filan adama şaşıyorum, Bu güzel
adam o ahlaksız, kötü karısıyla nasıl
geçiniyor? Diyerek şaşkınlığını ifade
derken adamın kusurlarını dile
getirmekte aynı zamanda ismini de
zikretmektedir. Bu kişi şaşkınlığında
haklı olabilir. Fakat adamın ismini
vermekle, gıybet etmiş olmaktadır.
Bu önemli olan 2. husus şudur:
Mesela,”Bu zavallı adamın yaptığına
çok üzüldüm.”
Yahut “filan adam çok güzel bir
müslümandır. Başına gelen belalar
beni çok üzdü.” Diyerek şefkat ve
merhametinden dolayı üzüntüsünü
dile getirirken, adamın kusurlarını
açıklamakta ve ismini zikretmektedir.
Kişi samimi de olsa şeytan kendisini
aldatır. Adamın ismini verdirmek
suretiyle sevabını iptal eder ve onu
gıybete sürüklemiş olur.
Önem arz eden 3. husus şudur:
Kişi, başkasının yaptığı bir kötülüğü
gördüğünde veya işittiğinde Allah için
öfkelenir. Fakat başkasının yanında o
kişinin ismini söyleyip, kötülüğünü
açıkladığında gıybet etmiş olur. Bu
dediklerimiz devamlı günah
isleyen fasık kişiler için değildir.
Zira fasık bir kimsenin gıybeti
olmaz. Bizim dediğimiz şey
kötülük işlemiş bir kişiye emr-i
bil ma’ruf ve nehy-i anil münkeri
gizlice yapmak ve o adamın
ismini gizlemek gerekiyor.
Peygamberimiz zamanında konuya
ışık tutacak bir olay yaşanmıştır.
Rivayet şöyledir:
Bir grup insan otururken bir kişi
yanlarından geçti ve onlara selam
9
3.9.2020
verdi. Onlar onun selamını aldılar. O
kişi onları geçtiği zaman, içlerinden
birisi dedi ki:
“Ben Allah için bu adama
buğzediyorum.”
Orada oturan diğer şahıslar:
“Sen kötü konuştun. Allah’a
yemin ederiz ki, biz gider senin
söylediklerini ona söyleriz.”
Dediler.
Sonra içlerinden birisine:
“Ey filan adam! Kalk ona yetiş! Bu
adamın söylediğini kendisine söyle”
dediler.
Gönderdikleri adam, o adama yetişti
ve söyleneni Peygamberimize bildirdi.
Peygamberimiz kendisine:
“Aleyhinde konuşan adamı çağır!”
diye emir verdi. O da gidip adamı
çağırdı. Adam Peygamberimiz’in
huzuruna gelerek söylediğini itiraf
etti. Peygamberimiz adama sordu:
“Bu adama neden buğzediyorsun?”
Adam:
“Ben onun komşusuyum ve onun
durumunu biliyorum. Allah’a yemin
ederim, şu farz namazdan başka
onun hiçbir namaz kıldığını
görmedim.” Dedi.
Gıybeti edilen adam Resulullah’a:
“Ey Allah’ın Resulü! Bu adama sor!
Farz namazımı vaktinde kılmadığı mı
veya güzel abdest almadığımı
veyahut namazdaki rüku ve secdeyi
çirkin bir şekilde yaptığımı görmüş
müdür?” dedi.
Bunun üzerine Peygamberimiz,
adamdan sordu. Adam, “Hayır”
cevabını verdikten sonra şöyle devam
etti;
“Yemin ederim ki Ramazan ayından
başka hiçbir ay oruç tuttuğunu
görmedim.”
Gıybeti edilen adam,
Peygamberimize:
”Ey Allah’ın Resulü! Kendisinden sor!
Ramazan ayında hiç oruç tutmadığımı
görmüş müdür?”
Peygamberimiz adamdan sordu.
Adam
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.)
“Hayır” cevabını verdikten sonra
şöyle devam etti;
“Allah’a yemin ederim ki, Ramazan
ayında hiçbir dilenciye veya fakire bir
şey verdiğini görmedim. Zekat hariç
malından bir şeyi Allah yolunda infak
ettiğini görmedim.
Gıybeti yapılan adam
Peygamberimiz’e
“Ey Allah’ın Resulü! Kendisinden sor!
Acaba zekatımı hiç eksik verdim mi
veya zekatımı hiç geciktirdim mi?”
Peygamberimiz, adamdan sordu.
Adam
“Hayır” cevabını verdi.
Bunun üzerine Peygamberimiz
gıybet eden adama şöyle dedi:
“Kalk!(Buradan git). Umulur ki, o
adam senden hayırlıdır.”
AZİZ CEMAAT!
GIYBETİN TOPLUMSAL BİRÇOK
ZARARLARI VARDIR
Bu büyük günah, iman ve ahlakı
fesada uğratmaktadır. Gıybet
toplumsal hayatta büyük yaralar
açmaktadır. Gıybet Müslümanların
birlik ve beraberliğini
engellemektedir.
Yeryüzünde ilay-i kelimetullah’ın
hakim olabilmesi için İslam
davasının fertleri bir yek vücut
olmalı ve her fert bu vücudun bir
organı olmalıdır. Nasıl ki, bir vücudun
organları birbirini tamamlıyorsa,
islami davanın fertleri de
birbirlerinin eksikliklerini
tamamlamalı ve kusurlarını
örtmelidirler. Nasıl ki, bir vücudun bir
organı rahatsız olunca, bütün vücut
rahatsız oluyorsa, ümmetin bir
ferdinin üzüntüsü, sıkıntısı ve acısı
diğer fertler tarafından da
paylaşılmalıdır.
AZİZ CEMAAT!
Toplumun bireyleri, birbirlerinin
eksik ve zayıf yönlerini
araştırmamalı, birbirlerinin özel ve
mahrem yaşantılarını merak
etmemeli, birbirlerinin sırlarını ifşa
10
3.9.2020
etmemeli ki, aralarında kardeşlik ve
dayanışma duyguları gelişsin. Bir
davanın gücü ve başarısı, fertler
arasındaki sevgi, saygı, kardeşlik
ve dayanışma bağlarının
sağlamlığına bağlıdır.
Peygamberimiz islam’ın ilk
dönemlerinde müslümanları
birbirine kardeşlik bağıyla bağladı ve
“Muhakkak ki müminler
kardeştir.” Ayetiyle de bütün dünya
Müslümanları birbirine kardeş kılındı.
KIYMETLİ CEMAAT!
Gıybet iyilikleri yok eder.
Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
“Kıyamet günü adamın kitabı önüne
serilir.”
Adam:
“Ey Rabbim işlediğim, şu ve şu
hasenatım nerde, onlar amel
defterimde yazılı değil? der.
Allah u Teala:
“İNSANLARI GIYBET ETMEN
SEBEBİYLE ONLAR MAHVOLDU.”
Buyurur.(Et-Tergib ve’t-Terhib)
Bir rivayete göre, Peygamberimiz,
halkın bir gün oruç tutmalarını
emretti ve:
“Ben kendisine izin vermeden
sakın hiç biriniz iftar etmesin.”
Buyurdu.
Peygamberimiz’in emri üzerine halk
oruç tuttu. İftar vakti oruç tutanlar,
Peygamberimiz’e geliyor ve:
“Ya Resulullah, akşam oldu, iftar
için izin veriyordu. Sonunda adamın
biri geldi ve dedi ki:
“Ya Resulullah, ailemizden iki genç
kız oruç tuttular, iftar için sizden izin
istemekten utanıyorlar, izin ver de
oruçlarını açsınlar.”
Peygamberimiz, adamın bu sözüne
aldırış etmedi ve ondan yüz çevirdi.
Adam üç defa aynı şekilde
Peygamberimizden izin istedi.
Peygamberimiz her seferinde
ondan yüz çevirdi. Adam dördüncü
defa izin isteyince Peygamberimiz
adama bakıp şöyle buyurdu:
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.)
“Onlar oruç tutmadılar. Sabahtan
akşama kadar insanların etini yiyen
nasıl oruç tutar? Git onlara söyle!
Eğer oruçlu iseler kussunlar.”
Adam kalktı genç kızların yanına gitti,
durumu onlara bildirdi, onlar da kan
ve et kustular. Bunun üzerine adam,
Peygamberimiz’e gelip, durumu
ona haber verdi.
Peygamberimiz şöyle buyurdu:
“NEFSİM-İ KUDRET ELİNDE
BULUNDURAN ALLAH’A YEMİN
EDERİM Kİ, O KAN VE ET PARÇASI
MİDELERİNDE KALSAYDI, ONLARI
CEHENNEM ATEŞİ MUTLAKA
YAKARDI.”
GIYBETİN CAİZ OLDUĞU YERLER
BİRİNCİSİ: Haksızlığa uğrayan bir
kişi, bu haksızlığı gidermek için
yetkili bir kimseye uğradığı zulmü
anlatabilir. Peygamberimiz şöyle
buyurmuştur:
“MUHAKKAK Kİ, HAK SAHİBİ OLAN
ALACAKLI İÇİN, SÖZ SÖYLEMEK
YETKİSİ VARDIR.”(Buharı ve Müslim)
Mesela, bir kimse her gün bazı
şeyleri bahane ederek hanımına
hakaret edip onu dövüyorsa, kadın
kendisine yapılan bu zulmü
önleyebileceğine inandığı bir yetkiliye
kocasını şikayet edebilir.
İKİNCİSİ: Bir kötülüğü
önleyebileceğine inanılan bir kimseye
o kötülüğü işleyenin tutum ve
davranışları açıklanabilir.
Hz. Ömer’e Ebu Cendel’in Şam’da
içki içtiği haberi geldiğinde, Ebu
Cendel’e şu mektubu yazdı:
“RAHMAN VE RAHİM OLAN
ALLAH’IN ADI İLE, HA,MİM! BU
KİTABIN İNDİRİLİŞİ AZİZ VE ALİM
OLAN ALLAH TARAFINDANDIR. O,
GÜNAH BAĞIŞLAYICI, TEVBE KABUL
EDİCİ,AZABI ŞİDDETLİ, KEREM
SAHİBİ ALLAH’DIR Kİ, O’NDAN
BAŞKA İLAH YOKTUR, HEM DÖNÜŞ
DE O’NADIR.”(Mü’minun Suresi’nin l ve
2. ayeti kerimelerini yazıyor Hz. Ömer.)
11
3.9.2020
Hz. Ömer’in bu mektubu üzerine,
Ebu Cendel tevbe etti ve Hz. Ömer,
bu haberi kendisine ulaştıranı gıybet
yapmakla suçlamadı. Çünkü bu
haberi Hz. Ömer’e ulaştıranın
amacı, Ebu Cendelin işlediği
kötülüğü kaldırması içindi. Böyle
durumlarda günah işleyenin
arkasından konuşmak “Nehy-i anil
münker” den sayıldığı için vaciptir.
ÜÇÜNCÜSÜ: Bir konuda fetva almak
için kişinin kötü davranışları
açıklanabilir. Yani “Bir kişinin
kardeşim veya eşim hakkımı gasp
etti. Hakkımı ondan nasıl alabilirim?”
gibi sözlerle kendisine yol
gösterilmesini istemesidir.
Ebu Süfyan’ın karısı Hind,
Peygamberimiz’e:
“Ya Resulullah, Ebu Süfyan çok cimri
bir insandır. Bana ve çocuğuma
yetecek kadar nafaka vermiyor.
Acaba onun haberi olmaksızın onun
malından alabilir miyim?” diye sordu.
Peygamberimiz cevaben şöyle
buyurdu:
“Normal olarak, sana ve
çocuğuna yetecek kadar al.”
Burada isim zikretmek ne kadar
mübah ise de, en güzeli kapalı
olarak konuşmaktır. Yani “Kardeşi
veya eşi kendisine şöyle zulmeden
bir kişi ne yapabilir?” şeklinde fetva
isteyip hakkında konuştuğu kişinin
adını anmadan içine düştüğü
sıkıntıdan kurtulmaya çalışmalıdır.
DÖRDÜNCÜSÜ: Müslümanı
kötülükten korumak ve ona öğüt
vermek için fasıkın fıskı
açıklanabilir. Münafık bir kimsenin
yanına giden bir müslümana, o
münafığın nifakının geçeceğinden
korktuğun zaman, o müslümana,
münafık kimsenin nifakını
Açıklayabilirsin.
Bilmeyerek bir “kötü” liderin
peşinden giden insanlara o kötünün
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.)
fıskını açıklayarak, onları korumak
gerekir.
Dolandırıcı bildiği kimseye serveti
emanet etmek, iffetsiz bildiği kişiye
kadını emanet etmek gibi
hususlarda karşı tarafı uyarması
vaciptir. Mesela; bir evlenme
hususunda kötü bildiği veya kötülük
yapacağı kesin olan bir kişiyi karşı
tarafa tanıtmalıdır. Kendisine bu
hususta danışılmasa da meşveret
ediyormuş gibi söze girmeli ve
kötülüğü önlemelidir. Eğer o kişinin
“Bu sana hayırlı değildir” sözüyle
evlenmekten vazgeçeğini biliyorsa
daha fazla ileri gitmesi gerekmez.
Eğer ancak o kişinin bir kusurunu
açıklamak suretiyle evlilikten
vazgeçeceğini biliyorsa, bir kusuru
açıkça söylemekte beis yoktur. Bunu
söylemek, darda kalan kimsenin ölü
eti yiyebilmesine benzer. Nasıl ki
ondan ölmeyecek kadarını yiyebilirse,
burada da ihtiyaç kadarını
açıklayabilir. İhtiyaçtan fazlası
açıklanırsa haram olur.
Fatma binti Kays (r.a.) şöyle
anlatıyor:
“Bir gün Peygamberimiz’e geldim
ve:
“Ya Resulullah, Ebul-Cehm ve
Muaviye bana taliptirler, hangisiyle
evleneyim?” diye sordum.
Peygamberimiz şöyle buyurdu:
“Muaviye malı olmayan bir
yoksuldur. Ebul-Cehm ise değneği
omzundan yere koymaz. (Yani
kadınları çok döver.) (Buharı-Müslim)
BEŞİNCİSİ: Ayıbını belirten bir
lakab ile tanınan bir insanı kusuru ile
tarif ederek tanıtmak caizdir.
Mesela, adamın bir gözünün kör, bir
ayağının topal, bir elinin çolak,
kulağının sağır veya dilsiz olduğunu
söyleyerek onu tarif etmektir. Maksat
adamı kolaylıkla tanıtmak olup, onu
küçük düşürmek olmadığından, onu
bu kusurları ile tarif etmek caiz
görülmüştür. Bir de bu şekilde tarifi
yapılan kişi bundan rahatsız
olmamaktadır. Çünkü bu lakapla
12
3.9.2020
şöhret olmuştur. Eğer bu organ
eksikliklerini söylemeden kişiyi tarif
etmek mümkün ise, uygun olan
başka ismi ile onu anlatmak daha
uygundur.
İbn-i Sirin, kör olan İbrahim en-
Nehai’den bahsederken elini
gözünün üzerine koyup öyle konuştu,
kör İbrahim demedi…
ALTINCISI: Açıkça günah işleyen ve
günah işlemeye aldırış etmeyen
kimselerin işledikleri günahlarını
anlatmak caizdir. Ancak bu kişilerin
gizli kalan başka kusurlarını
açıklamak caiz değildir. Mesela, Bir
kişi açıkça içki içiyor fakat gizlice
kumar oynuyorsa, içki içtiğini
söyleyebiliriz, fakat kumar oynadığını
söyleyemeyiz.
Selef-i Salihin derler ki, üç zümre
vardır ki, bunların gıyabında
konuşmak gıybet olmaz.
A. Zalim bir idarecinin
B. açıktan kötülük işleyen bir
kimsenin,
C. Bid’at ehli birinin
Bu üç zümre de günahlarını açıkça
işlerler. Bunların işleri ve yolları
anlatılırsa, gıybet sayılmaz.
Ancak bu üç zümrenin bedenlerinde
bir ayıp varsa o da söylenirse, o
gıybet olur. Ancak, tuttukları yol ve
işledikleri fiil anlatılırsa, bir beis
yoktur. Bunlar anlatılmalı ki, halk
onlardan korunsun.
GIYBETİN TEVBESİ VE KEFARETİ
Bu günah, kul hakkına girdiğinden,
affedilmesi, öncelikle gıybeti edilen
kimsenin affetmesine bağlıdır.
Peygamberimiz şöyle buyurdu:
“GIYBETTEN KORK, ÇÜNKÜ GIYBET
ZİNADAN DAHA TEHLİKELİ VE
GÜNAHTIR.”
Sahabe sordu:
“Niçin ya Resulullah? Bunun üzerine
Peygamberimiz şöyle buyurdu:
“ÇÜNKÜ ZİNA EDEN KİŞİ TÖVBE
EDERSE, ALLAH TEVBESİNİ KABUL
M.TALHA CAN (can3791@hotmail.com) GIYBET (AĞRI HAL CAMİ – Lütfen Sayfamızı Ziyaret Ediniz.) 3.9.2020

EDER, FAKAT GIYBET EDEN KİMSEYİ

GIYBETİ YAPILAN KİŞİ
AFFETMEDİKÇE ALLAH GIYBETÇİYİ
AFFETMEZ.” (ibn-i Ebi Dünya, kırk hadis
şerhi)

Peygamberimiz şöyle buyurmuştur

başka bir hadislerinde:
“BİR KİMSE KARDEŞİNİN ŞEREF VE
HAYSİYETİNE VEYA MALINA HAKSIZ
OLARAK TAARRUZ ETMİŞ İSE ALTIN
VE GÜMÜŞ BULUNMAYAN (KIYAMET)
GÜNÜNDEN ÖNCE GİDİP O
KARDEŞİYLE HELALLEŞSİN. ÇÜNKÜ
O GÜN ONUN HASENAT VE
SEVABINDAN ALINIP HAK SAHİBİNE
VERİLİR. EĞER İYİLİĞİ YOKSA
KARDEŞİNİN GÜNAHLARI ALINIP
KENDİSİNE YÜKLETİLİR.”(Buhari-
Müslim)

Cenab-ı allah bizleri gıybetten,

koğuculuktan ve kötü her türlü
davranıştan koruyup muhafaza
eylesin. Amin.

13