10

TALASANAYAN SA ESP
Unang Markahan
 10

TALASANAYAN SA ESP
Unang Markahan

Ang Talasanayan (Activity Sheet) na ito ay magkatuwang

na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa pampublikong
paaralan ng SDO Urdaneta City. Hinihikayat namin ang mga
gurong gagamit nito na magpadala ng kanilang mga puna o
mungkahi sa SDO Urdaneta City sa email address na ito:
urdaneta.city@deped.gov.ph | lrmdsdepedurdaneta@gmail.com

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Department of Education ● SDO Urdaneta City

Talasanayan sa Edukasyon sa Pagpapakatao 10
Unang Markahan
2020

Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na Hindi maaaring magkaroon ng

karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna
ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay
pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
pagtakda ng kaukulang bayad.”
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o
trademark, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng
karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot
sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang
karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot
mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan
nang walang pahintulot sa Kagawaran.

TALASANAYAN SA ESP 10 DEVELOPMENT TEAM

Writer/s: Nida Masangcay
Evaluators/ Frank Allan Farinas Rowena Lampad
Reviewers: Merry Joy Tabula Reden Damian
Crispina Sotto
Illustrator/s: Angelica Geronimo
Layout Artist: Jay Francis L. Honrado
Management Schools Division Superintendent Fatima R. Boado
Team: Asst. Schools Div. Superintendent Rosario O. Cabrera
Division EPS, LRMS Joel B. Caballero
EPS-In-Charge of Learning Area Edgar F. Olua
Project Development Officer II—LRMS Roseanne O. Cabrera
Librarian II—LRMS Jesusa S. Agbanlog

Printed by SDO URDANETA CITY—LEARNING RESOURCES DEVELOPMENT AND

MANAGEMENT UNIT
Department of Education—Region I

Office Address: High School Drive, San Vicente West, Urdaneta City, Pangasinan
Telefax: 075-568-3054
E-mail Address: urdanetacity@deped.gov.ph
 Talaan ng Nilalaman
Unang Markahan
Week 1
Gawain 1: Katangiang Taglay, Tsek o Ekis? 1
Gawain 2: Isa, Dalawa, Tatlo, Taglay ko Ito 2
Gawain 3: Paglinang ng Isip 3
Week 1
Gawain 1: Kulayan na ang Pagpapasiya 4
Gawain 2: Kung May Katangian, Ipaliwanag Mo 5
Gawain 3: Pili, Pili, Katangiang Natatangi! 5
Week 2
Gawain 1: Kung Ako ay Ikaw 6
Gawain 2: Gamitin ang Isip, Pakilusin ang Kilos-loob 7
Gawain 3: Buuin, Konsepto Mula sa Guhit 7
Week 2
Gawain 1: Punan, Kakayahang sa Kapuwa Nakalaan 9
Gawain 2: “Shout-out sa Akin” 10
Gawain 3: Akrostikong Gabay 11
Week 3
Gawain 1: Wasto o Mali, Ikaw ang Pumili 12
Gawain 2: Pag-unawa’y Sukatin 13
Gawain 3: Sulatin mo, Bulong ng Iyong Konsensiya 14
Week 3
Gawain 1: Istaran na yan! 15
Gawain 2: Husgahan at Pagpasyahan! 16
Gawain 3: Ang Munting Tinig ang Magpapasiya! 16
Week 4
Gawain 1: Pagpasiyang Mabuti 17
Gawain 2: Hubugin ang Konsensiya, Dugtungan mo… 18
Gawain 3: Isulat, Pasasalamat Mo 19
Week 4
Gawain 1: Wow Mali! 20
Gawain 2: Itama ang Mali… 21
Gawain 3: Manalangin Tayo… 21
Week 5
Gawain 1: Pagbuo ng Konsepto 22
Gawain 2: Dugtungan Tayo! 23
Gawain 3: Iguhit Mo! 24
Week 5
Gawain 1: React na Bes 25
Gawain 2: Kalayaang Pumili! 26
Gawain 3: Katangiang Negatibo, Paano Mababago? 27
Week 6
Gawain 1: Larawan ng Paglilingkod 28
Gawain 2: Mensahe sa Awit 29
Gawain 3: Ano ang Maipaglilingkod Ko? 29
Week 6
Gawain 1: I-thumbs-up, thumbs-down Mo 31
Gawain 2: Share it! 32
Gawain 3: Kalayaan: Isang Responsibilidad 32
Week 7
Gawain 1: Sa Dako Roon, sa “D” ang Tuon 34
Gawain 2: Mahanap-Salita, Konsepto Mabubuo Na 35
Gawain 3: Ikahon ang Napili 36
Week 7
Gawain 1: Pagkakatulad, Pagkakaiba 37
Gawain 2: Reaksyon sa Balita 38
Gawain 3: Pagsusuri sa Nangyari 39
Week 8
Gawain 1: Bukod-Tangi Ako! 40
Gawain 2: Suring-Pahayag 41
Gawain 3: Ang Iyong Gintong Gabay 41
Week 8
Gawain 1: Tamang Hakbang 42
Gawain 2: Para sa Iyo, Gagawin ko Ito 43
Gawain 3: Sa Likod ng Salamin, Ano ang Nais Sabihin? 43
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 1
Natutukoy ang mataas na gamit at tunguhin ng isip
Mga Kasanayang
at kilos-loob
Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip at
Paksa
Kilos-Loob (Will)

Tandaan Natin
Wangis– katulad, kaparis
Depektibo- palyado; may sira; may diperensiya
Linangin- hubugin; sanayin

2. Konsepto ng Pagkatuto:
Ang tao ay nilikha ayon sa wangis ng Diyos kaya’t siya ay tinawag na obra maestra.
Binigyan Niya ang tao ng kakayang mag-isip, pumili at gumusto. Ang tao ay nilalang na
may likas na kaalaman tungkol sa mabuti at masama. Ang kanyang konsensiya ay
indikasyon ng naturang orihinal na katayuang ito.

Gawain 1: Katangiang Taglay, Tsek o Ekis?

Lagyan ng tsek kung ang mga katangian o kakayahan na nasa unang
hanay ay tinataglay ng tao at hayop. Lagyan ng ekis kung hindi.

Katangian/Kakayahan Tao Hayop

1. May likas na kaalaman tungkol sa mabuti at

masama, indikasyon ito ng kaniyang konsensiya.

2. May kamalayan sa kaniyang kapaligiran.

3. May kakayahang gumawa ng malayang pagpili.

4. May kakayahang buuin ang kaniyang sarili.

5. May pakiramdam sa kung ano ang mabuti at

masama para sa kaniyang kabutihan o
kasamaan.
6. May kakayahang gumawa ng paraan upang
makuha ang kaniyang ninanais.

7. May isip upang makaunawa at humusga.

1
8. May malayang kilos-loob bukod sa damdamin at
emosyon upang magnais o umayaw.
9. May kakayahang pigilin ang pandama at emosyon.
10. Binubuo ng ispiritwal at materyal na kalikasan.

Gawain 2: Isa, Dalawa, Tatlo, Taglay ko Ito

Punan ang tsart. Mula sa Gawain 1, pumili ng tatlong katangian o
kakayahang taglay ng tao na hindi tinataglay ng hayop at maglahad ng
sitwasyon o pagkakataon na nagagamit ng tao ang katangiang ito.

Katangian o Kakayahang Sitwasyon kung saan nagagamit ng tao ang

Taglay ng Tao katangiang ito.

May likas na kaalaman tung- Nagagamit ng tao ang kaniyang konsensiya sa

kol sa mabuti at masama, pagpapasiya kung ano ang dapat niyang gawin o piliin
indikasyon ito ng kaniyang kung sakaling maharap siya sa isang sitwasyon na
konsensiya. nangangailangan niyang pumili ng dapat gawin.

1.

2.

3.

2
 Gawain 3: Paglinang ng Isip
Punan ang graphic organizer.

1. Ang tao ay may kakayahang mag-isip, alamin ang diwa at buod ng isang bagay. Ito
ay may kapangyarihang maghusga, mangatwiran, magsuri, mag-alala at umunawa
ng mga kahulugan ng mga bagay. Bilang isang kabataan, ano-ano ang mga paraan
upang malinang ang iyong isip?

2. Inilarawan ni Santo Tomas ang kilos-loob bilang isang makatuwirang pagkagusto

(rational appatency) sapagkat ito ay naaakit sa mabuti at lumalayo sa masama.
Umaasa sa isip, kaya’t mula sa paghuhusga ng isip ay sumusunod ang malayang
pagnanais ng kilos-loob. Maglahad ng pangyayari sa iyong buhay na sa pamamagitan
ng isip ay naimpluwesiyahan ang iyong kilos-loob.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

3
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 1
Mga Kasanayang Nakikilala ang kanyang mga kahinaan sa
pagpapasya at nakagagawa ng mga kongkretong
Pampagkatuto: hakbang upang malagpasan ang mga ito.
Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip at
Paksa
Kilos-Loob (Will)

Tandaan Natin
Ayon sa pilosopiya ni Santo Tomas de Aquino, ang tao ay binubuo ng ispiritwal at
materyal na kalikasan. (E. Esteban, 1990, ph.48)
Una, ang pangkaalamang pakultad (knowing faculty), dahil sa kanyang panlabas at
panloob na pandama at dahil sa isip kaya’t siya ay nakauunawa, naghuhusga at
nangangatwiran.
Pangalawa, ang pagkagustong pakultad (appetitive faculty) dahil sa mga emosyon
at dahil sa kilos-loob.
Ayon sa paliwanag ni De Torre (1980), ang kaalaman o impormasyong nakalap ng
pandama ng tao ay pinalalawak at inihahatid sa isip upang magkarooon ito ng mas
malalim na kahulugan. Kung ang pandama ay depektibo, nagkakaroon ito ng epekto sa
isip. Ang pag-aaral ay isang susi sa paglinang ng isip upang matuklasan ang
katotohanang kailangan ng isang tao sa paglinang ng kaniyang pagka-sino.

Gawain 1: Kulayan na ang Pagpapasiya

Basahin ang mga nakatala sa bilog. Kulayan ng asul ang iyong naranasan
pagdating sa pagpapasiya at pula naman kung hindi pa.

4
 Gawain 2: Kung May Katangian, Ipaliwanag Mo
Itala at ipaliwanang sa talahanayan ang mga katangian na sa palagay
mo ay dapat taglayin upang magkaroon ng matalinong pagpapasiya.

Mga Katangian Dapat Paliwanag

Taglayin
Makakaisip ng maraming pagpipilian na dapat mga
Halimbawa: Mahinahon gawin.

1.

2.

3.

4.

5.

Gawain 3: Pili, Pili, Katangiang Natatangi!

Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

1. Alin sa mga katangiang iyong binanggit sa Gawain 2 ang malimit mong isinasagawa at
bakit?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

2. Ano ang naging bunga nito sa iyong pagpapasiya?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

3. Alin sa mga katangiang ito ang dapat mong higit na paunlarin pa upang maging matalino
ang paghuhusga ng mga sitwasyong dapat mong pagpasyahan?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

5
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 2
Napatutunayan na ang isip at kilos-loob ay
Mga Kasanayang
ginagamit para lamang sa paghahanap ng
Pampagkatuto:
katotohanan at sa paglilingkod/pagmamahal
Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip at
Paksa
Kilos-Loob (Will)

Tandaan Natin
Ibinibigay ng isip ang katwiran bilang isang kakayahan upang maimpluwensiyahan
ang kilos-loob. Ang kilos-loob ay inilarawan ni Santo Tomas bilang isang makatuwirang
pagkagusto (rational appetency) sapagkat ito ay naaakit sa mabuti at lumalayo sa
masama. Umaasa ito sa isip, kaya’t mula sa paghuhusga ng isip ay sumusunod ang
malayang pagnanais ng kilos-loob.

Ipinanganak man ang taong hindi TAPOS, nilikha naman siyang kawangis ng
Diyos na may isip at kilos-loob upang tuklasin ang katotohanan at buuin ang kaniyang
pagkatao sa pamamagitan ng pagmamahal na ayon kay Max Scheler ay ang
pinakapangunahing kilos. Sapagkat sa pagmamahal nakabatay ang iba’t ibang pagkilos
ng tao at paglilingkod sa kaniyang kapuwa.

Gawain 1: Kung Ako ay Ikaw

Basahin ang sitwasyon at isulat ang iyong gagawin kung ikaw ang nasa
katayuan ng tauhan.

Sitwasyon 1. Nahuli ni Iskong nangungupit ang bunsong kapatid. Ibibili daw ng kaniyang
kapatid ng tinapay dahil nagugutom na ito. Nakiusap ito na huwag na lang siyang isumbong.
Alam ni Isko na parurusahan ng kanilang nanay ang kaniyang kapatid sa oras na malaman ito
lalo pa at tinitipid niya ang ayudang ito na galing sa gobyerno.

a. Kung ikaw si Isko, ano ang gagawin mo?

___________________________________________________________________________
b. Ano ang magiging epekto sa iyo ng iyong gagawin?
___________________________________________________________________________
c. May epekto rin ba sa ibang tao ang gagawin mo? Kanino? Pangatwiranan.
___________________________________________________________________________
d. Gagawin mo pa rin ba ang iyong piniling gawin? Bakit?
___________________________________________________________________________

6
Sitwasyon 2. Ipinatutupad ng pamahalaan ang total lockdown sa barangay nina Manny
dahil may nagpositibo sa coronavirus disease (COVID-19). Subalit patuloy pa rin si Koko,
kapitbahay ni Manny na tumatakas sa kanilang bahay upang pumunta sa mga kabarkada
nito sa kabilang barangay. Alam ni Koko na nakikita siya ni Manny tuwing dumadaan siya
sa kanila dahil iyon ang tagong daan para hindi makita ng mga nagbabantay.

a. Kung ikaw si Manny, ano ang gagawin mo sa sitwasyong ito?

________________________________________________________________________
b. Ano ang magiging epekto nito sa kapitbahay mo?
________________________________________________________________________
c. Ano ang magiging epekto nito sa iyo?
________________________________________________________________________
d. Babaguhin mo ba ang naging pasiya mo? Bakit?
________________________________________________________________________

Gawain 2: Gamitin ang Isip, Pakilusin ang Kilos-loob

Punan ang tsart sa ibaba. Ibatay sa naging sagot sa Gawain 1, tukuyin
kung ano ang pinaggamitan ng iyong isip at kilos-loob sa bawat sitwasy-

Sitwasyon Para saan ginamit ang:

Isip Kilos-loob

1.

2.

Gawain 3: Buuin, Konsepto Mula sa Guhit

Bumuo ng konseptong nakapaloob sa larawan. Isulat ito sa patlang sa
ibaba. Pagkatapos, ilahad ang maaari mong gawin upang mailapat ang
konseptong nabuo sa iyong pag-unlad bilang tao.

7
1. Ipinahihiwatig ng larawan na __________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2.Plano kong ________________________________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

8
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 2
Nakagagawa ng mga angkop na kilos upang
Mga Kasanayang
maipakita ang kakayahang mahanap ang
Pampagkatuto:
katotohanan at maglingkod at magmahal.

Paksa Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip at

Tandaan Natin
Magagawa ng taong magpakatao at linangin ang mga katangian ng kaniyang
pagkatao dahil sa kaniyang isip at kilos-loob. Nagkakaroon ng kabuluhan ang buhay ng
tao kung inilalaan ito sa pagsasabuhay ng katotohanan, sa pagmamahal, at sa paglingkod
sa kapuwa.

Gawain 1: Punan, Kakayahang sa Kapuwa Nakalaan

Punan ng angkop na kasagutan ang bawat kahon/linya upang mabuo ang
diwa ng pahayag.

____________________
(Pangalan)
Ako si

(iguhit/dikitan ng larawan)

Inihahalintulad ko ang aking sarili

sa isang

9
 Napagtanto ko na may angkin akong talino/kakayahan sa

Gagamitin ko ang talino/ kakayahang ito upang

tungo sa paglago at kaganapan ng aking pagkatao.

Gawain 2: “Shout-out sa Akin”

Itala sa mga “explosions” ang iyong mga ginawa nang mga nakalipas na
araw upang makatulong o tumugon sa hinihingi ng sitwasyon sa abot ng
iyong makakaya. Samantala, isulat sa ibaba ang iyong reyalisasyon mula
sa iyong ginawang pagtulong.

Aking napa-
gtantao na

___________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

10
 Gawain 3: Akrostikong Gabay
Gumawa ng AKROSTIKO mula sa diwa ng salitang PAGLILINGKOD sa
KAPUWA sa gitna ng patuloy na pandaigdigang pandemya ng sakit na
coronavirus ng 2019 o COVID-19.

P-
A-
G-
L-
I-
L-
I-
N-
G-
K-
O-
D-

S-
A-

K-
A-
P-
U-
W-
A-

11
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 3

Mga Kasanayang Natutukoy ang mga prinsipyo ng Likas na Batas

Pampagkatuto: Moral
Paghubog ng Konsensiya Batay sa Likas na Batas
Paksa
Moral

Tandaan Natin
Konsensiya– kilos ng isip na nag-uutos o naghuhusga sa mabuting dapat gawin o sa
masamang dapat iwasan.
Subhetibo- personal na pananaw, ugali o hilig bunga ng pag-udyok ng pandamdam,
damdamin, iniisip, motibo, karanasan at nakasanayan.
Prinsipiyo- antas ng kahalagahan ng isang bagay o gawain, kasama ang layunin ng
pagtukoy kung anong mga gawain ang pinakamabuting gawin o kung ano ang
pinakamainam na paraan para mabuhay o upang isalarawan ang kabuluhan ng mga iba’t
ibang gawain.

Gawain 1: Wasto o Mali, Ikaw ang Pumili

Isulat ang salitang wasto kung ang ipinapapahayag ng pangungusap ay
tama at salitang mali kung di wasto ang ipinahahayag ng pangungusap.

_____1. Ang pinakamataas na batayan ng kilos ay ang Likas na Batas Moral at ang
konsensiya ng tao ay nakalapat dito.
_____2. Nagbabago ang Likas na Batas sa paglipas ng panahon o nakabatay sa
pangangailangan.
_____3. Hindi malaya ang taong makapamili ng magiging bunga ng kanyang pasiya o kilos.
_____4. Isa sa mga pangalawang prinsipiyo ng Likas na Batas Moral ay likas na pagkiling ng
tao na pangalagaan ang kaniyang buhay at ang buhay ng kaniyang kapwa.
_____5. Hindi gaanong mabigat ang nakapipinsalang epekto ng pagsisinungaling.
_____6. Kung ang kamangmangan ay madaraig at hindi nagsikap ang tao na malampasan o
kaya’y binalewala niya ito, nababawasan ang kaniyang pananagutan.
_____7. Kung sapat ang panahon na inilalaan ng isang kabataan sa pagninilay sa mga
bagay na nagawa niya sa bawat araw, mas magiging mulat siya sa kaniyang mga
pagkukulang o pagmamalabis.
_____8. Habang lumalaki ang isang bata, malaki ang bahaging ginagampanan ng isang
taong may awtoridad sa kaniyang mga pasiya at kilos. Ang awtoridad na ito ang
nagpapatakbo ng kilos moral ng isang bata.
_____9. Ang paghatol ng konsensiya ay dapat suriin sa loob ng isang araw.
_____10. Ang negatibong resulta ng maling paghatol ng konsensiya ay indikasyon na itama
ito kung maari pa at matuto rin sa maling paghatol.

12
 Gawain 2: Pag-unawa’y Sukatin
Basahing mabuti ang bawat pangungusap at unawain ang tanong. Piliin
ang titik ng pinakaangkop na sagot at isulat ang sagot sa sagutang papel.

1. Ang konsensiya ang batayan ng isip sa paghuhusga ng mabuti o masama. Ngunit ito pa
rin ay ang subhetibo, personal, at agarang pamantayan ng moralidad ng tao kaya may
mas mataas na pamantayan pa kaysa rito. Ano ang itinuturing na pinakamataas na ba-
tayan ng kilos?
a. Ang Sampung Utos ng Diyos c. Batas ng Diyos
b. Likas na Batas Moral d. Batas Positibo
2. Ang sumusunod ay katangian ng Likas na Batas Moral maliban sa:
a. Ito ay sukatan ng kilos.
b. Ito ay nauunawaan ng kaisipan.
c. Ito ay pinalalaganap para sa kabutihang panlahat.
d. Ito ay personal at agarang pamantayan ng moralidad ng tao.
3. Ang sumusunod at mga pangalawang prinsipyo ng Likas na Batas Moral maliban sa:
a. Kasama ng lahat ng may buhay, may kahiligan ang taong pangalagaan ang
ating buhay.
b. Kasama ng mga hayop, likas sa tao ang pagpaparaming uri at papag-aralin
ang mga anak.
c. Bilang rasyonal, may likas na kahiligan ang tao na alamin ang katotohanan, lalo
na tungkol sa Diyos at mabuhay sa lipunan.
d. Bilang tao na nilikha ng Diyos may puwang ang tao na magkamali dahil sa
pagkakamali mas yumayaman ang kaalaman at karanasan ng tao.
4. Bakit mahalagang mahubog ang konsensiya ng tao?
a. Upang makilala ng tao ang katotohanan na kinakailangan niya upang magamit
niya nang tama ang kaniyang kalayaan.
b. Upang matiyak na hindi na magkakaroon ng pagtatalo sa pagitan ng tama at
mali, ng mabuti ay masama sa kaniyang kaisipan.
c. Upang matiyak na palaging ang tamang konsensiya ang gagamitin sa lahat ng
pagkakataon
d. Lahat ng nabanggit
5. Paano mas mapalalakas at gagawing makapangyarihan ang konsensya?
a. Kung simula pagkabata ay imumulat na ang anak sa lahat ng tama at mabuti.
b. Kung mapaliligiran ang isang bata ng mga taong may mabuting impluwensiya.
c. Kung magiging kaisa ng konsensiya ang Likas na Batas Moral.
d. Kung magsasanib ang tama at mali.
6. Ang tao ay nilikha na may likas na pagnanais sa mabuti at totoo at binigyan ng
kakayahan upang malaman kung ano ang mabuti at totoo. Sa kabila nito, bakit kaya
maraming tao ang gumagawa pa rin ng bagay na masama?
a. Kahit alam na ng tao ang mabuti, pinipili pa rin ng ilan ang masama.
b. Higit na madaling gawin ang masamang bagay sa mabuti.
c. Madaling maimpluwensiyahan ang tao ng umuusbong na bagong kultura.
d. Hindi tuluy-tuloy ang pagpili ng tao sa mabuti kaya’t nalilito siya.
7. May suliranin sa pera ang pamilya ni Louie. Isang araw, may dumating na kolektor sa
kanilang bahay, ngunit wala silang nakahandang pambayad. Inutusan si Louie ng
kaniyang ina na sabihing wala siya at may mahalagang pinuntahan. Alam niyang dapat
sundin ang utos ng ina. Sa kabilang banda, alam din niyang masama ang magsinungaling.
Alin sa sumusunod ang dapat gawin ni Louie batay sa hatol ng kaniyang konsensiya?
a. Iutos sa kasambahay na sabihing wala ang may-ari ng bahay.
b. Harapin ang kolektor at sabihing wala ang kaniyang ina.

13
 c. Magtago sa silid at hayaang maghintay ang kolektor.
d. Tumawag ng pulis at isuplong ang kolektor.
8. Naglayas ang kaibigan ni Angela na si Maritess dahil napagalitan ito ng kaniyang mga
magulang nang ginabi ito ng uwi. Pumunta siya sa bahay nina Angela at pinakiusapan na
doon muna siya. Ibinilin nito na kapag tinanong ang kinaroroonan niya, sabihing hindi niya
alam. Alin sa sumusunod ang dapat gawin ni Angela batay sa hatol ng kaniyang konsensiya?
a. Magtago na rin si Angela para di matanong ng mga magulang ng kaniyang
kaibigan.
b. Hindi na lang papatuluyin ang kaibigan upang hindi siya madamay.
c. Susundin na lang niya ang kaniyang kaibigan para hindi magalit ito.
d. Sasabihin niya ang totoo sa mga magulang ni Maritess.
9. “Malinaw sa atin ang sinasabi ng ating konsensiya: gawin mo ang mabuti, iwasan mo ang
masama. Ngunit hindi ito nagbibigay ng katiyakan na ang mabuti ang pipiliin ng tao.” Ano ang
ibig sabihin ng pahayag na ito?
a. Sa lahat ng pagkakataon, tama ang hatol ng ating konsensiya.
b. May mga taong pinipili ang masama dahil wala silang konsensiya.
c. Maaaring magkamali sa paghatol ang konsensiya kaya mahalagang mahubog ito
upang kumiling sa mabuti.
d. Kumikilos ang ating konsensiya tuwing nakagagawa tayo ng maling pagpapasiya.
10. Alin sa sumusunod ang maituturing na kamangmangan na di madaraig?
a. pagbili sa inaalok na cellular phone ng kapitbahay sa murang halaga dahil ito ay
galing sa masama
b. pagbibigay ng limos sa mga bata sa kalye dahil sa awa ngunit ipinambili lamang ng
rugby
c. pagpapainom ng gamot sa kapatid na may sakit kahit di-tiyak kung makabubuti ito
d. pagtawid sa maling tawiran dahil walang paalala o babala na bawal tumawid.

Gawain 3: Sulatin mo, Bulong ng Iyong Konsensiya

Sagutin ang mga sumusunod na tanong.

1. Ano ang batayan ng isang tao tuwing gumagawa siya ng pagpapasiya?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Ano ang mahalagang papel ng konsensiya sa pagpapasiya?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Ano ang prinsipiyong palaging ibinubulong ng konsensiya?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
4. Habang nagroronda ang tanod na si Mang Raul sa kanilang barangay, nakapulot siya
ng isang pitaka. Nang buksan niya ito ay natuklasan niya na may 8,000 piso itong laman.
Walang nakakita sa kaniya kaya minabuti niya na itabi ang pera. “Malaki ang maitutulong nito
sa pamilya ko habang ipinatutupad ang Extreme Enhanced Community Quarantine,” sabi niya
sa sarili.
Noong dumating ang gabi ay hindi siya mapakali. Sa kalooban niya, nararamdaman
niyang para siyang nalilito. Bago dumating ang umaga, nagbago na ang isip niya. “Hahanapin
ko ang may-ari ng pitaka at isasauli ko ito,” nasabi niya sa sarili.
Kung ikaw ang nasa kalagayan ni Mang Raul, ano ang gagawin mo? Bakit?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

14
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 3
Mga Kasanayang
Nakapagsusuri ng mga pasiyang ginagawa sa ar-
Pampagkatuto:
Paghubog ng Konsensiya Batay sa Likas na Batas
Paksa
Moral

Tandaan Natin
Bagaman sinasabing ang konsensiya ang batayan ng isip sa paghuhusga ng
mabuti o masama, ito pa rin ay subhetibo, personal, at agarang pamantayan ng moralidad
ng tao kaya may mas mataas na pamantayan pa kaysa rito. Ang pinakamataas na
batayan ng kilos ay ang Likas na Batas Moral.

Ang konsensiya ng tao kung saan nakalapat na ang Likas na Batas Moral ay
ginagamit na personal na pamantayang moral ng tao.

Gawain 1: Istaran na yan!

Piliin sa mga gawaing nasa ibaba kung ang ginawang pagpapasiya ay
nakabatay sa paghusga ng konsensiya. Lagyan ng (istar) ang patlang
na iyong sinasang-ayunan.

_______ 1. Pagtulong sa matanda sa pagtawid ng pedestrian crossing kahit na ikaw

ay nagmamadali.
_______ 2. Pagtatakip sa kaibigan sa nagawang kasalanan sa kaniyang magulang.
_______ 3. Pambabalewala sa tawag ng iyong ina dahil abala ka sa pag-aaral.
_______ 4. Pagbibigay ng limos sa mga batang palaboy kahit na alam mong maaari
nilang ibili ito ng rugby.
_______ 5. Pagtangging sumama sa mga kaklaseng mag-research dahil binilinan kang
umuwi ng maaga.
_______ 6. Pagbabalik ng perang napulot kahit na nangangailangan ka ng pang-matrikula.
_______ 7. Paghinto at pagbibigay ng tulong sa isang estranghero na nasiraan ng
sasakyan.
_______ 8. Pagbabahagi sa ayudang ibinigay ng gobyerno sa kapitbahay na walang
natanggap kahit na alam mong kinabukasan ay ikaw naman ang
mangangailangan.
_______ 9. Pagtangging tumulong sa nakababatang kapatid na gawin ang kaniyang mga
online na aralin dahil nag-aaral ka rin .
_______ 10. Pagtitinda sa mga kaklase ng mga pagkain kahit na oras pa ng klase upang
may pambaon ka.

15
 Gawain 2: Husgahan at Pagpasyahan!
Sagutin ang mga tanong.

1. Lumapit sa iyo ang iyong kapitbahay at dumaing dahil sa sobrang sakit ng kaniyang
tiyan. Kitang-kita mo sa kaniyang mukha ang labis na paghihirap. Binuksan mo ang lalagyan
niyo ng gamot at iba’t ibang gamot ang naroon. Hindi ka tiyak kung alin sa mga ito ang gamot
para sa sakit ng tiyan.
Ano ang iyong gagawin? Anong uri ng kamangmangan ito?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Nagbigay ka ng pera sa isang batang namamalimos sa kalye dahil sa labis na awa na
iyong naramdaman sa kaniya. Nakaramdam ka ng gaan ng pakiramadam dahil sa iyong
pagtulong. Nalaman mo paglipas ng ilang araw na sila ang mga bata na namamalimos upang
ipambili ng rugby.
Sa iyong palagay, mayroon ka bang pananagutan sa pagkakaroon nila ng pambili ng
rugby? Anong uri ito ng kamangmangan?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Sa pagnanais mong makatulong sa mga apekatadong pamilya na nawalan ng
hanapbuhay sa panahon ng Enhanced Community Quarantine sa inyong pook, naglunsad ka
ng isang relief operation na sinuporthan ng iyong mga kamag-anak sa ibang bansa. Subalit
limitatado lamang ang maaaring ninyong mabigyan ng ayuda kung kaya’t pipili ka lamang ng
pamilyang higit na nangangailangan.
Anong paraan ang iyong gagawin upang hindi ka magkamali sa mga dapat na
mabigyan ng tulong? Sa iyong palagay, paano mo madaraig ang kamangmangan sa
sitwasyong ito?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Gawain 3: Ang Munting Tinig ang Magpapasiya!

Gamit ang graphic organizer, magtala ng tatlong sitwasyon na
nangailangan ng iyong masusing pagpapasiya sa mga nagdaang araw.
Suriin at ipaliwanag kung ang pagpapasiyang ginawa ay batay sa
paghusga ng konsensiya o hindi.

16
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 4

Mga Kasanayang Napatutunayan na ang konsiyensiyang nahubog

batay sa Likas na
Pampagkatuto: Batas Moral ay nagsisilbing gabay sa tamang

Paghubog ng Konsensiya Batay sa Likas na Batas

Paksa
Moral

Tandaan Natin
Ang Likas na Batas Moral ay ibinigay sa tao dahil nakikibahagi siya sa karunungan at
kabutihan ng Diyos. Sa pamamagitan ng batas na ito, may kakayahan siyang kilalanin
ang mabuti sa masama. Ngunit may kakayahan din ang tao na gumawa ng mabuti o
masama dahil sa kaniyang malayang kilos-loob. Kaya may Likas na Batas Moral upang
bigyang direksiyon ang pamumuhay ng tao.

Ang konsensiya ng tao kung saan nakalapat na ang Likas na Batas Moral ginagamit
na personal na pamantayang moral ng tao. Dahil dito, mahalagang maunawaan ang mga
prinsipyo ng Likas na Batas Moral.

Gawain 1: Pagpasiyang Mabuti

Basahin ang sitwasyon sa ibaba at sagutin ang mga tanong hinggil dito.

Matalik na magkaibigan sina Kobee at Roose kahit na malayo ang agwat ng

katayuan nila sa buhay. Anak ng kasambahay nila Kobee si Roose na nakatira na rin sa
kanilang bahay. Bagamat mayaman sina Kobee, hindi niya pinaramdam kay Roose na
mas mababa ito sa kaniya.

Isang araw, natuksong kunin ni Roose ang ilang araw nang nakalapag na pera ni
Kobee. Inisip ni Roose na maaaring nakalimutan na ni Kobee ito kaya kinuha na niya.
Balak niyang ipambili ng proyekto sa klase kinabukasan. Ayaw na rin niyang manghingi sa
kaniyang inang nahihirapan na rin sa pagtataguyod sa kanila.

Ngunit nang gabing iyon, hindi siya makatulog. Naiisip niya ang kaniyang ginawa
at ang madalas na sinasabi sa kaniya ng kaniyang ina na huwag na huwag siyang kukuha
ng hindi sa kaniya dahil masama iyon. Alam niyang masama ang kaniyang ginawa dahil
nasa batas na bawal ang magnakaw. Inisip din niya na napakabait sa kaniya ni Kobee
para pagnakawan pa ito. At bago siya tuluyang nakatulog, alam na ni Roose ang kaniyang
gagawin.

17
1. Sa unang prinsipiyo ng Likas na Batas Moral, nakasaad na “Gawin ang mabuti, iwasan ang
masama”. Kung matibay na nakakapit si Roose sa prinsipiyong ito sa proseso ng paghubog
ng kaniyang konsensiya, ano sa palagay mo ang gagawin niya pagkatapos niyang
makapagnilay-nilay?
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
2. Tama lang ba na ibalik niya ang pera kahit na kailangan niya ito? At ano kaya ang
nag-tulak sa kaniya para ibalik ang pera kung sakali?
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

3. Ano ang kaugnayan ng konsensiya sa Likas na Batas Moral? _______________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

4. Sa paghubog ng konsensiya ni Roose, nakatulong ba ang pangaral ng kaniyang ina?

Patunayan._________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

Gawain 2: Hubugin ang Konsensiya, Dugtungan mo…

Dugtungan ang sumusunod upang mabuo ang konsepto tungkol sa
paghubog ng konsensiya.

Mahalagang mahubog ang konsensiya ng tao dahil _________________________________

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

Ang paghubog sa konsensiya ay dapat simulan mula sa pagkabata dahil

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

Upang higit na mapaunlad ang paghubog ng konsensiya, makabubuti na humingi ng pag-

gabay sa mga_______________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

4. Maaring mapadali ang proseso ng paghubog ng konsensiya ng tao kung isasapuso at

gagamiting gabay ang mga prinsipyo ng _________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

18
Gawain 3: Isulat, Pasasalamat Mo
Sumulat ng isang liham pasasalamat sa isang taong tumutulong sa iyo upang
mahubog ang iyong konsensiya.

19
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 4
Mga Kasanayang Nakagagawa ng angkop na kilos upang itama ang
Pampagkatuto: mga maling pasyang ginawa
Paghubog ng Konsensiya Batay sa Likas na Batas
Paksa
Moral

Tandaan Natin
Bagaman sinasabing ang konsensiya ang batayan ng isip sa paghuhusga ng
mabuti o masama, ito pa rin ay subhetibo, personal, at agarang pamantayan ng moralidad
ng tao kaya may mas mataas na pamantayan pa kaysa rito. Ang pinakamataas na
batayan ng kilos ay ang Likas na Batas Moral.

Gawain 1: Wow Mali!

Isulat sa patlang ang ilang pangyayari o sitwasyon na kung saan mali ang
pasyang ginawa sa mga sumusunod na lugar:

Sa tahanan
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

Sa paaralan
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Sa pamayanan
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

20
 Gawain 2: Itama ang Mali…
Mula sa sitwasyon na iyong naibigay sa Gawain 1, isulat kung paano
itatama ang nagawang pagkakamali sa pagpapasya.

Sitwasyon 1 : Sa tahanan
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Sitwasyon 2: Sa paaralan
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Sitwasyon 3: Sa pamayanan
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Gawain 3: Manalangin Tayo…

Sumulat ng Panalangin upang gabayan ka ng Panginoon na gumawa ng
mabuti ayon sa dikta ng konsensiya at humingi na rin ng kapatawaran sa
mga nagawang maling pagpapasya.

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

21
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 5
Mga Kasanayang Naipaliliwanag ang tunay na kahulugan ng
Pampagkatuto: kalayaan
Paksa Ang Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan

Tandaan Natin

Kalayaan– kawalan ng panlabas na hadlang sa pagkamit ng ninanais ng tao.

Egoismo- pagkamakasarili; may pagkamakasariling interes
Rasyonal-naaayon sa katuwiran

Konsepto ng Pagkatuto:
Ang tao ay may taglay nang kalayaan mula pa sa kaniyang kapanganakan.
Ayon kay Santo Tomas de Aquino, ang kalayaan ay katangian ng kilos-loob na
itakda ng tao ang kaniyang kilos tungo sa maaari niyang hantungan at itakda ang
paraan upang makamit ito.

Gawain 1: Pagbuo ng Konsepto

Buuin ang puzzle sa pamamagitan ng pagpupuno sa mga pahayag na may
kaugnayan sa kalayaan na matatagpuan sa ibaba. Pagkatapos sagutin,
ibigay ang konseptong nakapaloob sa kahulugan ng mapanagutang
kalayaan gamit ang mga salitang nabuo.

22
Mga Pahayag:

1. Kakambal ng kalayaan ang _________________.

2. Ginagamit ang kalayaan sa pakikipag-kapuwa tao bunsod ng ___________ sa kapuwa.
3. Ang tunay na kalayaan ay may ________________ na responsibilidad.
4. Pansariling ___________ lamang ang iniisip ng taong makasarili.

Ang tunay na kalayaan ay ang kakayahang _____________________________________

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_________________________________________________________
________________________________________________________
Gawain 2: Dugtungan Tayo!
Gamit ang graphic organizer, itala ang mga bagay na nagagawa nang
malaya. Pagkatapos nito, sagutin ang mga sumusunod na katanungan.

1.Ano-ano ang pakinabang na natatamasa mo dahil ikaw ay nilikhang malaya?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

2. May mga pagkakataon ba na may mga hadlang sa paggamit mo ng iyong kala-

yaan____________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

3. May kaakibat bang tungkulin ang iyong pagiging malaya? Ipaliwanag.

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

23
 Gawain 3: Iguhit Mo!
Gumuhit ng sariling simbolo ng kalayaan. Ipaliwanag ang kahulugan nito.

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

24
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 5
Mga Kasanayang Natutukoy ang mga pasya at kilos na tumutugon
Pampagkatuto: sa tunay na gamit ng kalayaan

Paksa Ang Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan

Tandaan Natin
Karaniwang tinitingnan ang kalayaan bilang kawalan ng panlabas na hadlang sa
pagkamit ng ninanais ng tao. Ngunit ang kalayaan ay may kakambal na responsibilidad o
pananagutan. Nangangahulugan itong kailangan niyang harapin ang kahihinatnan ng
kaniyang ginagawa.

Hindi tunay na malaya ang tao kapag hindi niya makita ang lampas sa kaniyang
sarili; kapag wala siyang pakialam sa nakapalibot sa kaniya; kapag wala siyang
kakayahang magmalasakit nang tunay at kapag siya ay nakakulong sa pansarili lamang
niyang interes.

Gawain 1: React na Bes

Basahin ang mga katagang nakasulat sa mga “bubble thoughts”. Pumili at
bilugan ang emoticon ayon sa reaksiyon mo sa mga pangyayari.
Ipaliwanag kong bakit ito ang napili.

“ May kalayaan akong

ihayag ang gusto ko. I-
post ko nga sa facebook
ang kasalanan ng
kaibigan ko. Nakakainis
na kasi siya eh.”

Source: www.facebook.com

25
 “ Huwag nang maingay
dahil natutulog na ang
mga kapitbahay.”

Source: www.facebook.com

“Bagama’t hindi siya

humihingi ng tulong,
nakikita kong nahihirapan
na siyang tapusin ang
kaniyang ginagawa. Tulun-
gan ko na nga siya.”

Source: www.facebook.com

Gawain 2: Kalayaang Pumili!

Basahin ang sitwasyon sa ibaba at sagutin ang kasunod na mga
tanong.

Sitwasyon: Sa ilalim ng General Community Quarantine sa kalagitnaan ng pandemiyang

Covid-19, hindi pa rin maaaring lumabas ang kabataang katulad mo.

1. Kung sakaling mabibigyan ka ng pagkakataon na lumabas ng isang araw, saan mo ito

gagamitin at paano mo ito gugugulin?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Bakit ito ang iniisip mong gawin sa libreng oras na ibibigay sa iyo?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Nagamit mo ba nang tama ang pansamantalang kalayaang ipinagkaloob sa iyo?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
4. Ano ang mensaheng nakuha mo tungkol sa kalayaan mula sa naging saot mo?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

26
 Gawain 3: Katangiang Negatibo, Paano Mababago?
Punan ang tsart. Isa-isahin ang mga negatibong katangiang naipamalas
mo na maaaring naging hadlang sa iyong paggamit ng tunay na kalayaan.

Mga Negatibong Mga Sitwasyon na Ano ang Naging Mga Paraang

Katangian na Naipakita ko Ito Epekto sa Akin at Gagawin Upang
Naging Hadlang sa sa Aking Kapuwa Mapagtagumpayan
Aking Paggamit sa ang Negatibong
Tunay na Kalayaan Katangiang Ito

27
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 6
Napatutunayan na ang tunay na kalayaan ay ang
Mga Kasanayang
kakayahang tumugon sa tawag ng pagmamahal at
Pampagkatuto:
paglilingkod

Paksa Ang Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan

Tandaan Natin
Hindi tunay na malaya ang tao kapag hindi niya makita ang lampas sa kaniyang
sarili; kapag wala siyang pakialam sa nakapalibot sa kaniya; kapag wala siyang
kakayahang magmalasakit nang tunay at kapag siya ay nakakulong sa pansarili lamang
niyang interes.

Gawain 1: Larawan ng Paglilingkod

Magbigay ng tatlong personalidad o kakilala sa inyong lugar na tumugon sa
tawag ng pagmamahal at paglilingkod sa gitna ng pandemyang COVID-19.

1.

2.

3.

28
 Gawain 2: Mensahe sa Awit
Pakinggan o basahin ang awit na may pamagat na “Pananagutan”
ni Jamie Rivera. Pagkatapos, sagutin ang mga tanong.

Walang sinuman ang nabubuhay

Para sa sarili lamang
Walang sinuman and namamatay
Para sa sarili lamang
Tayong lahat ay may pananagutan sa isa't isa
Tayong lahat ay tinipon ng Diyos
Na kapiling nya
Sa ating pagmamahalan at panglilingkod
Sa kanino man
Tayo ay magdadala ng balita na kaligtasan
Tayong lahat ay may pananagutan sa isa't isa
Tayong lahat ay tinipon ng Diyos
Na kapiling nya.
1. Ano ang mensahe na nakuha mo sa awit? ____________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2. Sa linyang “Tayong lahat ay may pananagutan sa isa’t isa”, paano mo maipapakita ang
pananagutang ito sa iyong kapwa? ____________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Kung may nais ka mang pagtuunan ng pagmamahal at paglilingkod sa ngayon, sino siya
at bakit siya ang napili mo? Paano mo siya paglilingkuran?_________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

Gawain 3: Ano ang Maipaglilingkod Ko?

Iguhit sa frame ang sumisimbolo sa iyong sarili sampung taon mula ngayon.
Pagkatapos, sagutin ang mga kasunod na katanungan.

29
1. Ano ang iyong naging batayan sa iyong iginuhit ?__________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Kaugnay nito, ano-anong kapakinabangan ang maidudulot nito sa iyong kapwa?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. “Higit na nagiging malaya ang tao kapag ginagawa niya ang mabuti. Walang tunay na
kalayaan kundi sa pagmamahal at paglilingkod.” Ano ang mensahe nito?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

30
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 6
Nakagagawa ng angkop na kilos upang
Mga Kasanayang maisabuhay ang paggamit ng tunay na kalayaan:
Pampagkatuto: tumugon sa tawag ng pagmamahal at
paglilingkod.
Paksa Ang Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan

Tandaan Natin
Ang tunay na kalayaan ayon kay Johann ay ang makita ang kapuwa at mailagay
siyang una bago ang sarili. Kung malaya ang tao mula sa pagiging makasarili at
maiwasang gawing senro ang kaniyang buhay ang kaniyang sarili lamang, magkakaroon
ng puwang ang kaniyang kapuwa sa buhay niya. Gagamitin niya ang kaniyang kalayaan
para tumugon sa hinihingi ng sitwasyon at pagkakataon. Ito ang diwa ng pagmamahal sa
kapuwa.
Samakatuwid, kailangang maging mlaya siya para sa pagtugon sa
pangangailangan ng kaniyang kapuwa_ang magmahal at maglingkod.

Gawain 1: I-thumbs-up, thumbs-down Mo

Lagyan ng thumbs-up ( ) ang mga gawain o kilos na nagpapahayag na
ang isang tao ay mapanagutan sa kaniyang kilos at pasiya at thumbs-down
( ) naman kung hindi.

______1. Tumatanggi sa mga responsibilidad.

______ 2. Nakikinig sa suliranin at nagbibigay payo sa iba.
______ 3. Mapag-unawa, mapagpakumbaba at hindi mapanghusga sa kapwa.
______ 4. Mailap at iniiwasang makihalubilo sa ibang tao.
______ 5. Nagmamalasakit sa kapwa sa lahat ng pagkakataon.
______ 6. Isinaalang-alang ang kabutihan ng kapwa.
______ 7. Mapanuri sa mga bagay-bagay bago magpasya.
______ 8. Pansariling paglago ang tanging hangad o nais.
______ 9. Iniisip na siya ay laging tama.
______ 10. Sarado sa suhestiyon o panukala ng ibang tao.

31
 Gawain 2: Share it!
Gumawa ng pie chart na naglalahad ng mga bagay-bagay na nais ibahagi sa
iba.

Gawain 3: Kalayaan: Isang Responsibilidad

Basahin ang diyalogo sa ibaba. Pagkatapos sagutin ang sumusunod na mga
katanungan.

Isang araw, habang papatawid ng kalsada ang magkaibigang Fernando at Raffy…

Raffy: Bilisan mo, ‘tol. Baka di na natin maabutan ang mga nagbibigay ng mga relief
goods. Tara, tawid na tayo.
Fernando: Sige, bilisan na natin. Kailangang makakuha tayo dahil iyon lang ang
inaasahang pagkain ng pamilya ko sa araw na ito.

Pagdating sa kabilang panig ng kalsada ay may nakita silang matanda na

nag- aalangang tumawid.

Fernando: Sandali ‘tol. Itawid muna natin si Lola.

Raffy: Pero nagmamadali tayo eh. Mukha pa namang mabagal maglakad. Hayaan mo
na, kaya niya na yan.
Fernando: Kawawa naman siya. Tulungan na lang natin saglit.
Raffy: Ah, bahala ka diyan. Mauuna na ako.

At nagmamadaling umalis si Raffy samantalang itinatawid naman ni Fernando ang

matanda.

32
Mga Tanong.
1. Sino kina Raffy at Fernando ang nagpakita ng tunay na kalayaan? Bakit?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

2. Anong positibong katangian ang ipinakita ni Fernando sa pagpapasiya upang tulungan

ang matanda? Anong naging epekto nito sa matanda?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

3. Ano ang nakahadlang kay Raffy sa paggamit ng kaniyang kalayaan sa mapanagutang

paraan?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. Bilang isang kabataan, paano mo magagamit nang mapanagutan ang kalayaan na
ipinagkaloob sa iyo kung sakaling maharap sa parehas na sitwasyon?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

33
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 7
Mga Kasanayang Nakapagpapaliwanag ng kahulugan ng dignidad ng
Pampagkatuto: tao
Paksa Dignidad

Tandaan Natin
Ang dignidad ay galing sa salitang Latin na dignitas, mula sa dignus, ibig sabihin
“katapat-dapat”. Ang dignidad ay nangangahulugang pagiging karapat-dapat ng tao sa
pagpapahalaga at paggalang mula sa kaniyang kapwa. lahat ng tao, anuman ang kaniyang
gulang, antas ng kalinangan at kakayahan ay may dignidad.
Dahil sa dignidad, lahat ay nagkakaroon ng karapatan na umunlad sa paraang hindi
makasasakit o makakasama sa ibang tao. Nangingibabaw ang paggalang at
pakikipakapatiran, dahil sa mata ng Diyos, pantay-pantay ang lahat.

Gawain 1: Sa Dako Roon, sa “D” ang Tuon

Itala sa loob ng arrow ang mga salitang may kaugnayan sa salitang

DIGNIDAD

34
1. Batay sa mga salitang iyong isinulat, ano ang dignidad?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Ano ang kaugnayan ng “dignidad” sa utos ng Diyos sa tao na “ Mahalin mo ang iyong
kapwa katulad ng pagmamahal mo sa iyong sarili?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Ano-ano ang mga hakbang upang hindi matapakan ang dignidad ng ibang tao?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

Gawain 2: Mahanap-Salita, Konsepto Mabubuo Na

Hanapin sa crossword puzzle ang limang salitang may kaugnayan sa
aralin. Maaaring pahalang, pababa o patagilid ang mga ito. Buuin ang
konsepto ng aralin gamit ang mga salitang ito. Isulat sa mga linya sa
ibaba.
W E R U I O P C S I P O
D N G K A R A P A T A N
A I U R T A E D S T N A
N F G S Q G T C S Q T G
G T H N S N F V O M A H
A R M Y I A G G R S Y J
L S B M Y D H M M T P K
G Q K S F S A N N R A L
H W L T L N K D A O N M
U A G U M M A O I P T N
K A R A P A T D A P A T
L S D C H T P R N O Y M

__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________

35
 Gawain 3: Ikahon ang Napili
Piliin sa mga nakatala ang nagpapakita ng paggalang sa karapatan at dignidad
sa kapwa. Isulat ang mga sagot sa kahon.

1. pagkakataong mapakinggan
2. pagmumura sa isang pagkakamali
3. pagpapaunlad ng pagkatao
4. pang-aalipin dahil sa utang
5. pantay na pagtrato sa mga manggawa, mataas man o mababa ang posisyon
6. panghihimasok sa personal na buhay ng ibang tao
7. mababang pagtingin sa mahirap
8. pambubugbog dahil sa kasalanan
9. pagtulong sa kaklaseng may kapansanan
10. pagsaalang-alang sa kapakanan ng iba bago magdesisyon

36
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 7
Nakapagsusuri kung bakit ang kahirapan ay
Mga Kasanayang
paglabag sa dignidad ng mga mahihirap at
Pampagkatuto:
indigenous groups

Paksa Dignidad

Tandaan Natin
Ang dignidad ng isang tao ay natatangi niyang yamang moral na kung saan ito ay
talaga namang iniingatan sapagkat ito ay maaaring rumepliksiyon sa katangian niya
bilang tao na may iniingatang dangal at puri na di matutumbasan ng kahit anumang bagay
o salapi. Sa mga nagdaang henerasyon ay patuloy na lumalala ang kalagayan ng buhay
ng mga tao lalo na kung sa usaping krisis o paghihirap dahilan upang isaalang-alang nila
ang dignidad nila. Ilan sa mga gawaing immoral na nasasaalang-alang ang dignidad ng
isang tao ay katulad ng mga sumusunod: (pagkapit sa patalim, pagkitil, atbp) na talaga
namang masakit malaman lalo na kung ang ilan sa kanila ay malapit sa puso natin.

Gawain 1: Pagkakatulad, Pagkakaiba

Suriin ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga sumusunod na katayuan sa
buhay sa pamamagitan ng Venn Diagram. Sa pagitan ng kanilang
pagkakaiba at pagkakatulad, alin sa iyong palagay ang dapat na pagtuunan
ng pansin.
Mayaman Mahirap

37
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Taga-lungsod Katutubo

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Gawain 2: Reaksyon sa Balita

Basahin at bigyan ng reaksiyon ang balita.

Babae timbog matapos umanong ibugaw ang anak, pamangkin sa 'online sex
shows'
MAYNILA — Isang nanay ang inaresto ng National Bureau of Investigation (NBI)
matapos umanong ibugaw ang dalagita niyang anak at pamangkin sa online sex show.
Nagkunwaring kliyente online ang tauhan ng NBI-Anti Human Trafficking Division para
mahuli ang suspek na si alyas "Jessica."
Nang matunton ang bahay ng suspek, naabutan doon ang anak niyang 11 anyos at
pamangkin na 14 anyos, na pareho daw pinaghuhubad ni Jessica para sa "online
shows"
Depensa ni Jessica, desperado na siya dahil wala siyang pera para sa pagkain, mga
utang, at kuryente.
"Walang sumusuporta sa amin... Wala na po kasi akong choice," aniya.
Sa isang online show, aabot daw sa P5,000 ang kanyang kinikita.
Kinasuhan si Jessica ng child pornography, child abuse, at child trafficking.
Ayon sa NBI, bago pa man nagsimula ang lockdown ay problema na ang cybersex
crimes.
"Naintindihan namin na mahirap ang buhay ngayon... Pero sinasabi namin sa mga
magulang, hindi nila puwede gawing commodity o kasangkapan ang mga bata," ani NBI
spokesman Ferdinand Lavin.

38
 Gawain 3: Pagsusuri sa Nangyari
Basahin ang mga sumusunod na sitwasyon at isulat ang iyong reaksyon
hinggil dito.

1. Bumaba sa kabihasnan si Dondon, isang katutubo mula sa Zambales. Naghanap ng

mapapasukan at sa isang Construction Supply siya nakahanap ng trabaho, paghahakot at
pagkakarga ng buhangin sa halagang 30 piso kada trak. Kalahati lamang ito ng ibinabayad
ng kaniyang amo sa ibang mga trabahador na hindi katutubo.

Reaksiyon:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

2. Sampung taong gulang si Rudy mula sa Alaminos, Pangasinan. Ipinakilala siya ng

kanyang ina kay John, isang Amerikanong turista sa Hundred Islands. Binilinan ng
kanyang ina si Rudy na gawin ang lahat ng inuuutos ni John. Ayon sa kaniyang ina, ito raw
ang mag-aahon sa kanila mula sa kahirapan. Isinama ni John sa Manila si Rudy upang
doon daw pag-aralin. Binigyan ang aknyang ina ng P30, 000 bago umalis ang dalawa.
Mula noon, wala na silang balita kay Stephen

Reaksiyon:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

39
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 8
Naipapatunayan na nakabatay ang dignidad ng tao
Mga Kasanayang sa kanyang pagkabukod-tangi (hindi siya nauulit sa
Pampagkatuto: kasaysayan) at sa pagkakawangis niya sa Diyos
(may isip at kalooban)
Paksa Dignidad

Tandaan Natin
Ang tao bilang nilikha ng Diyos ay may dangal na hindi maaaring tawaran o
maliitin nino man. Siya ay nilikhang kawangis ng Diyos at sa puntong ito, masasabi nating
siya ang may pinakamataas na dignidad sa lahat ng nilalang sa ibabaw ng lupa. Dahil sa
dignidad na ito, kailangang isaalang-alang at pahalagahan natin ang kaniyang mga
pangunahing karapatan upang mapanatili at patuloy nating maiangat ang kaniyang dangal
bilang tao.

Gawain 1: Bukod-Tangi Ako!

Punan ang patlang upang mabuo ang pahayag.

Ako si ____________________________, ______________________

taong gulang.
Bukod-tangi ako sapagkat___________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Mayroon akong isip na nagbibigay sa akin ng kakayahang
______________________________________________________________
__________________________________________________________
May kalooban ako na nagsisilbing _____________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Kailangan kong tuparin ang aking tungkulin na ituring ang aking kapwa
bilang _________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

40
 Gawain 2: Suring-Pahayag
Basahin ang bawat pahayag at sagutin ang mga sumusunod na
katanungan hinggil dito.

1. “Nilikha ng Diyos ang lahat ng tao ayon sa Kaniyang wangis”. Ayon sa iyong
pananaw, paano makakatulong ang mensaheng ito sa pagtataguyod ng iyong dignidad?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2.”May karapatan kayong mamuhay at pakitunguhan kayo nang naaayon sa inyong
dangal bilang tao; at kasabay nito, may karampatang tungkulin din kayo na makitungo sa
kapwa sa ganito ring paraan.” Sa pahayag na ito ni Papa Juan Pablo II para sa mga
magsasaka at manggagawang Pilipino, ano ang nais nitong iparatingsa kanila?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3. “Mahalin mo ang iyong kapwa katulad ng pagmamahal mo sa iyong sarili.” Ano-ano
ang mga paraan upang maipakita ang pagmamahal mo sa iyong kapwa?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Gawain 3: Ang Iyong Gintong Gabay

Bumuo ng salawikain mula sa pahayag na:
“Gawin mo sa iba ang gusto mong gawin ng iba sa iyo.” –Golden Rule

41
Pangalan: ________________________ Petsa:_____________
Baitang/Seksyon: ____________________________
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 10
UNANG MARKAHAN, LINGGO 8
Nakagagawa ng mga angkop na kilos upang
Mga Kasanayang maipakita sa kapwang itinuturing na mababa ang
Pampagkatuto: sarili na siya ay bukod-tangi dahil sa kanyang
taglay na dignidad bilang tao.

Paksa Dignidad

Tandaan Natin
Ang dignidad ay nangangahulugang pagiging karapat-dapat ng tao sa
pagpapahalaga at paggalang mula sa kaniyang kapwa.

Dahil sa dignidad, lahat ay nagkakaroon ng karapatan na umunlad sa paraang hindi

makasasakit o makasasama sa ibang tao. Nangingibabaw ang paggalang at
pakikipagkapatiran, dahil sa mata ng Diyos, pantay-pantay ang lahat.

Gawain 1: Tamang Hakbang

Magbigay ng dalawang paraan/hakbang kung paano mapapangalagaan
ang dignidad ng mga sumusunod:

42
 Gawain 2: Para sa Iyo, Gagawin ko Ito
Isulat ang iyong gagawin upang mapagtibay ang dangal ng iyong kapwa.

1. Para sa pamilya, kailangan kong gawin ang mga sumusunod:

_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
2. Para sa paaralan, sisikapin kong gawin ang mga sumusunod:
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
3. Para sa pamayanan, pipilitin kong gawin ang mga sumusunod:
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

Gawain 3: Sa Likod ng Salamin, Ano ang Nais Sabihin?

Isipin mong nasa harap ka ng salamin. Sa salaming ito ay nakita mo ang
larawan ng taong itinuturing na mababa ang sarili. Ano-ano ang sasabihin
mo sa kaniya upang maiangat ang pagpapahalaga sa kaniyang sarili?

43
 SANGGUNIAN
Brizuela, Mary Jean B. et al. Edukasyon sa Pagpapakatao ,10- Modyul Para sa Mag-aaral,
FEP Pinting Corporation, (DepEd-IMCS) 5th Floor Mabini Bldg.Complex, Meralco, Avenue,
Pasig City, Philippines 1600 2005

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO Grade 7(Units 1 & 2) Learner's Material

https://tinyurl.com/yaaxa7rx

https://tinyurl.com/y9pjhdnm

https://tinyurl.com/ycjy8x2m

https://tinyurl.com/yc3cp9w3

https://tinyurl.com/yawefjsa

https://tinyurl.com/y9lotapa

https://tinyurl.com/y8ryg76v

https://tinyurl.com/y7khoyj8

https://tinyurl.com/yas44fdm

Written By: Nida Masangcay

Position:
School:
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education – Schools Division Office of Urdaneta City

High School Drive, San Vicente West, Urdaneta City, Pangasinan 2428
Telephone Number: (075) 569-3054
Email Address: urdaneta.city@deped.gov.ph | lrmdsdepedurdaneta@gmail.com