คณิตศาสตร์ พืน้ ฐาน ม.

3 เล่ ม1
บทที่4 ความคล้ าย
 ความคล้าย
รูปเลขาคณิตทีค
่ ล้ายกัน

จงบอกว่ามีรูปใดคล้ายกันบ้าง

รูปเลขาคณิตสองรูปเป็นรูปที่คล้ายกัน เมื่อรูปเลขคณิตทั้งสองนั้นมี
รูปร่างเหมือนกัน รูปเลขาคณิตที่คล้ายกันอาจมีขนาดเท่ากันหรือ
แตกต่างกันก็ได้
ดังนั้น รูปเลขาคณิตที่เท่ากันทุกประการจะเป็นรูปที่คล้ายกันด้วย และรูป
เลขาคณิตที่คล้ายกันอาจไม่เป็นรูปเลขาคณิตที่เท่ากันทุกประการ

เมื่อรูปเลขาคณิต A และรูปเลขาคณิต B เป็นรูปที่คล้ายกัน จะ

เขียนว่า รูปเลขาคณิต A ~ รูปเลขาคณิต B อ่านว่า รูปเลขาคณิต A
คล้ายกับรูปเลขาคณิต B

สมบัติของความคล้าย

1. น้องๆ คิดว่ารูปเลขาคณิตใดๆ รูปหนึ่งจะคล้ายกับรูปเลขาคณิตรูป

นั้นเสมอหรือไม่

2. น้องๆ คิดว่าถ้ารูปเลขาคณิต A คล้ายกับรูปเลขาคณิต B แล้วรูป

เลขาคณิต B จะคล้ายกับรูปเลขาคณิต A หรือไม่

3. น้องๆ คิดว่าถ้ารูปเลขาคณิต A คล้ายกับรูปเลขาคณิต B และรูป

เลขาคณิต B คล้ายกับรูปเลขาคณิต C แล้วรูปเลขาคณิต A คล้าย
กับรูปเลขาคณิต C หรือไม่
สมบัติของความคล้าย

1. สมบัติสะท้อน : รูปเลขาคณิต A ~ รูปเลขาคณิต A

2. สมบัติสมมาตร : รูปเลขาคณิต A ~ รูปเลขาคณิต B แล้ว
รูปเลขาคณิต B ~ รูปเลขาคณิต A
3. สมบัติถ่ายทอด : รูปเลขาคณิต A ~ รูปเลขาคณิต B และ
รูปเลขาคณิต B ~ รูปเลขาคณิต C แล้ว
รูปเลขาคณิต A ~ รูปเลขาคณิต C

สารวจรูปหลายเหลีย
่ ม

กาหนดให้ ABCD และ PQRS เป็นรูปที่คล้ายกัน ดังรูป

 1. เปรียบเทียบขนาดของมุมที่สมนัยกันแต่ละคู่ต่อไปนี้
𝐴̂ กับ 𝑃̂
𝐵̂ กับ 𝑄̂
𝐶̂ กับ 𝑅̂
𝐷̂ กับ 𝑆̂

2. หาอัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกันต่อไปนี้
𝐴𝐵
𝑃𝑄
𝐵𝐶
𝑄𝑅
𝐶𝐷
𝑅𝑆
𝐷𝐴
𝑆𝑃

บทนิยาม
รูปหลายเหลี่ยมสองรูปคล้ายกัน ก็ต่อเมื่อ รูปหลายเหลี่ยมสองรูป
นั้นมี

1. ขนาดของมุมเท่ากันเป็นคู่ๆ ทุกคู่ และ

2. อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกันทุกคู่เป็น
อัตราส่วนที่เท่ากัน
ตัวอย่าง จงพิจารณาว่ารูปสี่เหลี่ยมสองรูปนี้คล้ายกันหรือไม่

ตัวอย่าง จงพิจารณาว่ารูปสี่เหลี่ยมสองรูปนี้คล้ายกันหรือไม่
ตัวอย่าง จงแสดงว่ารูปสี่เหลี่ยมด้านขนานสองรูปนี้คล้ายกัน

ตัวอย่าง กาหนดให้รูป BROWN คล้ายกับรูป FLASH จงหาขนาดของ

𝑅̂ , 𝑊 ̂ , 𝐹̂ , 𝐴̂, 𝐻
̂,𝑁 ̂
ตัวอย่าง กาหนดให้รูปสี่เหลี่ยม ABCD คล้ายกับรูปสี่เหลี่ยม KLMN

จงหา

1. อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกัน

2. ค่า x, y, z

3. ความยาวรอบรูปของทั้งสองรูป

4. อัตราส่วนของความยาวรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมทั้งสองรูป
รูปสามเหลีย
่ มทีค
่ ล้ายกัน
รูปสามเหลี่ยมสองรูปจะคล้ายกันเมื่อ

1. รูปสามเหลี่ยมทั้งสองรูปมีขนาดของมุมเท่ากันเป็นคู่ๆ สามคู่
หรือ 2. อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกันเท่ากันทุกคู่

ตัวอย่าง จงบอกว่ารูปสามเหลี่ยมต่อไปนี้คล้ายกันหรือไม่ เพราะเหตุใด

1.

2.
3.

4.
5.
ตัวอย่าง จากรูปจงหา x และ y

ตัวอย่าง จากรูปจงหา x และ y

การนาไปใช้
ตัวอย่าง พ่อต้องการวัดความสูงของต้นไม้โดยเงา พ่อวัดเงาของต้นไม้
ได้ 8 เมตร วัดเงาของตัวเองได้ 2 เมตร ถ้าพ่อสูง 1.5 เมตร จะได้ว่า
ต้นไม้สูงเท่าไร
ตัวอย่าง พี่วัดความสูงของเสาธงโดยใช้กระจกเงา โดยวางกระจกเงา
หงายในแนวราบบนพื้น แล้วเดินไปยืนที่จุดๆ หนึ่ง ซึ่งมองเห็นยอดเสา
ธงในกระจกเงา ดังรูป ถ้าพี่สูง 1.68 เมตร ระดับดวงตาอยู่ต่ากว่าศีรษะ
8 เซนติเมตร กระจกวางห่างจากโคนเสาธง 6 เมตร และพี่ยืนห่างกระจก
เงา 1.2 เมตร เสาธงนี้สูงเท่าไร
ตัวอย่าง น้องทากล้องรูเข็มจากกระป๋องทรงกระบอกเพื่อนาไปใช้หา
ความกว้างของแม่น้า น้องยืนอยู่ริมฝั่งหนึ่งของแม่น้าและใช้กล้องรูเข็ม
ส่องดูตึกซึ่งอยู่บนอีกฝั่งแม่น้า โดยถือกล้องรูเข็มให้ขนานพื้น น้องรู้ว่า
ตึกสูง 40 เมตร ช่องรูเข็มอยู่ห่างจากฉากรับภาพ 30 เซนติเมตรและ
มองเห็นภาพหัวกลับบนฉากรับภาพสูง 4 เซนติเมตร จากข้อมูลสามารถ
เขียนเป็นแผนภาพได้ดังนี้

ให้แม่น้ากว้างเท่ากับ QO = x เซนติเมตร
AB แทนความสูงของภาพที่ปรากฏบนฉากรับภาพ เท่ากับ 4 ซม.
PO แทนระยะจากฉากรับภาพถึงช่องรูเข็ม เท่ากับ 30 ซม.
CD แทนความสูงของตึก เท่ากับ 40 เมตร หรือ 4000 ซม.
น้องจะหาได้ว่าแม่น้ากว้างเท่าใด
 แบบฝึกหัดเรือ
่ งความคล้าย
ข้อ 1 รูปสี่เหลี่ยมในแต่ละข้อต่อไปนี้คล้ายกันหรือไม่ เพราะเหตุใด

ก.

ข.
ข้อ 2 รูปสามเหลี่ยมหน้าจั่วสองรูปใดๆ เป็นรูปที่คล้ายกันหรือไม่ เพราะ
เหตุใด

ข้อ 3 รูปหกเหลี่ยมด้านเท่าสองรูปใดๆ เป็นรูปที่คล้ายกันหรือไม่

เพราะเหตุใด
ข้อ 4 รูปหกเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่าสองรูปใดๆ เป็นรูปที่คล้ายกัน
หรือไม่ เพราะเหตุใด

ข้อ 5 จากรูป RICH ~ BANK จงหาขนาดของมุมทุกมุมที่ไม่ได้

ระบุไว้
ข้อ 6 จากรูปที่กาหนดให้ COLD คล้ายกับ WARM จงหา

ก. ขนาดของ 𝐶̂ และ 𝐴̂

ข. ความยาวของด้าน DL และ MW
 ค. อัตราส่วนความยาวรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมทั้งสองรูป

ข้อ 7 จากรูป รูปสามเหลี่ยมแต่ละคู่ต่อไปนี้คล้ายกันหรือไม่ เพราะเหตุ

ใด

ก.

ข.
ค.

ง.
ข้อ 8 จากรูป จงหาค่า x และ y

ก.

ข.
ค.

ง.
จ.

ฉ.
ข้อ 9 จากรูป กาหนดให้ ∆ CAT คล้ายกับ ∆ FOX ถ้า CA : AT = 2 : 5
และ ̅̅̅̅
𝑂𝑋 ยาว 12 เซนติเมตร จงหาความยาวของ ̅̅̅̅
𝐹𝑂

ข้อ 10 ในรูปสามเหลี่ยมใดๆ จงพิสูจน์ว่า ส่วนของเส้นตรงที่ลากจากจุด

กึ่งกลางของด้านด้านหนึ่งให้ขนานกับด้านอีกด้านหนึ่งและไปพบกับ
ด้านที่สาม จะยาวเป็นครึ่งหนึ่งของด้านที่สอง
ข้อ 11 ใน ∆ ABC มีจุด D บน ̅̅̅̅
𝐴𝐵 ที่ AD : AB = 2 : 3 เมื่อลาก ̅̅̅̅
𝐷𝐸
2
ขนานกับ ̅̅̅̅
BC และพบ ̅̅̅̅
𝐴𝐶 ที่จุด E จงพิสูจน์ว่า DE = BC
3

ข้อ 12 จากรูป จงหาขนาดของมุมที่เหลือทุกมุม

ข้อ 13 อาทิตย์สูง 1.6 เมตร ในขณะที่เงาของตึกหลังหนึ่งยาว 12.5
เมตร เขาวัดความยาวของเงาของเขาที่ทอดยาวไปตามพื้นได้ยาว 1.33
เมตร ดังรูป จงหาความสูงของตึก

ข้อ 14 จันทราต้องการทราบความสูงของตึกหลังหนึ่ง จึงสร้างอุปกรณ์

โดยตัดกระดาษแข็งเป็นรูปสามเหลี่ยมมุมฉากที่มีขนาดดังรูปสามเหลี่ยม
PQR และใช้กระดาษแข็งนี้เล็งหาจุดยอดของตึก จากการสารวจพบว่า
ความสูงจากเท้าถึงดวงตาของจันทราเป็น 1.5 เมตร จุดที่ยืนเล็งดูยอด
ตึกห่างจากตึก 20 เมตร จงหาว่าตึกสูงกี่เมตร
ข้อ 15 จากรูป จงหาความกว้างของเหวระหว่างจุด P และ จุด R (ความ
ยาวที่กาหนดหน่วยเป็นเมตร)
ข้อ 16 ธาราต้องการวัดความกว้างของแม่น้าจึงให้หลักไม้ปักบนพื้นที่
จุด A ซึ่งอยู่ตรงข้ามต้นไม้ต้นหนึ่งที่จุด B แล้วหาตาแหน่งของจุด K ซึ่ง
อยู่ตรงข้ามกับต้นไม้อีกต้นหนึ่งที่จุด C พบว่าจุด K อยู่ห่างจากจุด A 50
เมตร แล้วหาตาแหน่งของจุด D ซึ่งเป็นตาแหน่งที่สามรถเล็งเห็นจุด A
และจุด C อยู่ในแนวเส้นตรงเดียวกัน จากจุด D ธาราเดินขนานกับ ̅̅̅̅
𝐴𝐾
มาหยุดที่จุด E ซึ่งเป็นจุดที่สามารถเล็งเห็นจุด A และจุด B อยู่ในแนว
เส้นตรงเดียวกันได้ จากนั้นวัดความยาวพบว่า AE และ DE ยาว 7 และ
13 เมตร ตามลาดับ ธาราจะได้ข้อมูลหาความกว้างของแม่น้าที่จุด K ได้
เท่าไร
ข้อ 17 บันไดยาว 4 เมตร พาดอยู่กับผนังตึก เมื่อช่างขึ้นบันไดไปได้ 2
ใน 3 ของความยาวบันได เขาทาของตก ถ้าจุดที่ของตกลงมาอยู่ห่าง
จากผนังตึก 0.3 เมตร จงหาว่าเชิงบันไดอยู่ห่างจากผนังตึกเท่าไร
ข้อ 18 ซงจุงกิต้องการหาความสูงของโคมไฟด้วยการนาปลายข้างหนึ่ง
ของเชือกผูกไว้กับโคนเสาของโคมไฟ ปลายเชือกอีกข้างหนึ่งใช้มือ
ซ้ายจับไว้ในระดับสายตา แล้วเดินถอยหลังจนเชือกตึง มือขวาถือไม้
บรรทัดซึ่งยาว 30 เซนติเมตรในแนวตั้งให้โคนอยู่ที่แนวเส้นเชือก เลื่อน
ไม้บรรทัดจนมองเห็นปลายไม้บรรทัดด้านบนอยู่ในแนวเดียวกันกับยอด
โคมไฟ วัดระยะจากปลายเชือกด้านที่ติดกับดวงตาถึงโคนไม้บรรทัดได้
45 เซนติเมตร และวัดถึงโคนเสาของโคมไฟได้ 5.6 เมตร จากข้อมูลนี้
ซงจุงกิจะหาความสูงของโคมไฟได้เท่าไร
ข้อ 19 เรือลาหนึ่งจอดอยู่ที่จุด P พิมฐาต้องการทราบว่าเรือจอดอยู่ห่าง
จากตาแหน่งที่เธอยืนอยู่คือที่จุด Q เท่าไร จึงทาดังนี้ ปักไม้ไว้ที่จุด Q
แล้วเดินเลียบชายฝั่งไปถึงจุด S โดย ̅̅̅̅
𝑄𝑆 ตั้งฉากกับ ̅̅̅̅
𝑃𝑄 และ QS = 42
เมตร ที่จุด Q พิมฐาเดินถอยหลังในแนว ̅̅̅̅
𝑃𝑄 ถึงจุด R ให้ P, Q และ R
อยู่ในแนวเส้นตรงเดียวกัน โดยที่ QR = 50 เมตร จากจุด R เดินต่อไป
ถึงจุด T โดย ̅̅̅̅
𝑅𝑇 ตั้งฉากกับ ̅̅̅̅
𝑃𝑅
ณ จุด T พิมฐามองเห็น P, S, T อยู่ในแนวเส้นตรงเดียวกัน วัดระยะ RT
ได้ 48 เมตร พิมฐาจะหาระยะ PQ ได้เท่าไร
ข้อ 20 พลอยสารวจและจัดทาแผนผังของถนนในหมู่บ้านได้ดังรูป โดย
ที่ 𝐵𝐶 ̅̅̅̅ และ 𝐷𝐸
̅̅̅̅ // 𝐹𝐺 ̅̅̅̅ จงหาความยาวของถนนที่เหลือ ได้แก่
̅̅̅̅ // 𝐹𝐺
ความยาวของ ̅̅̅̅ 𝐷𝐸 , ̅̅̅̅
𝐵𝐶 , ̅̅̅̅ 𝐶𝐸 , ̅̅̅̅
𝐸𝐺