10








i
Filipino – Ikasampung Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Kuwarter – Modyul 3A: Sanaysay mula sa Greece (Panitikang
Mediterranean)
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring
magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto
o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit
sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales.
Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.
Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula
sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag
sa anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran ng Edukasyaon Sangay
ng Palawan.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon, Sangay ng Palawan

Pansangay na Tagapamanihala ng mga Paaralan:

Natividad P. Bayubay, CESO VI
Pangalawang Pansangay na Tagapamanihala ng mga Paaralan:
Loida P. Olavario, Ph.D.
Felix M. Famaran

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Marlon M. Montante, Katherine S. Tercero, Jheziel M. Usop
Christina M. Delos Santos
Editor: Iryn M. Ilagan
Tagasuri: Iryn M. Ilagan/ Maricel G. Cordero
Tagaguhit:
Tagalapat: Nora A. Nangit
Tagapamahala: Aurelia B. Marquez
Rodgie S. Demalinao
Nora A. Nangit

Inilimbag sa Pilipinas, ng ________________________

Kagawaran ng Edukasyon – MIMAROPA Region - Sangay ng Palawan
Office Address: PEO Road, Barangay Bancao-Bancao, Puerto Princesa City
Telephone: (048) 433-6392
E-mail Address: palawan@deped.gov.ph
Website: www.depedpalawan.com

ii
 10






 

iii
Panimulang Mensahe
Para sa mga Tagapagdaloy:

Ang Ikatlong Modyul A na ito ay para sa Ikasampung Taon na magsisilbing

kagamitan sa mga kasanayan para sa taong panuruan 2020-2021. Ang gurong
tagapagdaloy ng modyul na ito ay kinakailangang maging handa sa pagpapaliwanag
sa kanyang mga mag-aaral ng mga tiyak na layunin, gawain, at inaasahang awtput
upang matiyak ang pagkatuto ng mga mag-aaral. Makatutulong din ang pagbibigay
ng oryentasyon sa mga mag-aaral, magulang, o mga tagagabay tungkol sa
kahalagahan ng pagsasakatuparan ng mga gawain sa loob ng modyul na ito.
Ang kagamitang ito ay pag-aari ng Kagawaran ng Edukasyon, Sangay ng
Palawan kaya’t pinapayuhan ang mga tagapagdaloy na magtagubilin sa gagamit nito
na ingatan ang modyul. Iwasang tupiin o pilasin ang mga pahina, dumihan, basain,
o alinmang kauri nito na makapipinsala sa kagamitan. Tiyaking masasagutan ng
mga mag-aaral ang bawat palatuntunan ng modyul kagaya ng mga pagsusulit,
gawain, pagsasanay, at mga pagsulat.

Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Filipino Baitang 10 ng Alternative Delivery
Mode (ADM) Modyul ukol sa Sanaysay mula sa Greece (Panitikang
Mediterranean) Pagbibigay-Reaksiyon/ Pangunahin at Pantulong na Kaisipan
Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin.
Sa pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin
nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat

mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano na

ang kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung
nakuha mo ang lahat ng tamang sagot (100%),
maaari mong laktawan ang bahaging ito ng
modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang

matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang
aralin sa naunang leksyon.

iv
 Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala
sa iyo sa maraming paraan tulad ng isang
kuwento, awitin, tula, pambukas na suliranin,
gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa malayang

pagsasanay upang mapagtibay ang iyong pang-
unawa at mga kasanayan sa paksa. Maaari
mong iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay
gamit ang susi sa pagwawasto sa huling bahagi
ng modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunan

ang patlang ng pangungusap o talata upang
maproseso kung anong natutuhan mo mula sa
aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong sa

iyo upang maisalin ang bagong kaalaman o
kasanayan sa tunay na sitwasyon o realidad ng
buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat

ang antas ng pagkatuto sa pagkamit ng
natutuhang kompetensi.

Karagdagang Gawain Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong

panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng

mga gawain sa modyul.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
v
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul
na ito, huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy.
Maaari ka rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong
kapatid o sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo.
Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

Kumusta ka na mahal kong Mag-aaral,

Kumusta ang iyong naging bakasyon sa mapaghamong banta at paglaganap ng

COVID-19? Naging panatag ka rin ba at sumusunod sa mga ipinagbabawal at payo ng
World Health Organization? Ngayong nasa panahon pa rin tayo ng pangamba at pag-
aalinlangan, ating pag-aaralan ang mahahalagang mga paksa at kasanayan sa Filipino
na tiyak kong matuto ka sapagkat ito’y sadyang inihanda para sa iyo. Ito’ y isinaayos
at pinili upang iyong maikokonek ang iyong sarili sa iyong mga matutuhan. Inaasahan
na sa paggamit mo nito ay magiging aktibo ka at handang ipahayag nang wasto,
maayos at may lalim ang iyong mga ideya, karanasan at kaalaman kaugnay ng mga
pag-aaralan. Eksayted ka na rin ba para rito at para sa susunod na yugto ng iyong
buhay ng iyong pag-aaral?

Kung gayon, kumuha ka ng iyong kwadernong panggawain, worksheet o di

kaya naman maaring gamitin ang mismong modyul na ito (kung ipahihintulot sa iyo ng
iyong guro na ito ay sulatan) upang itala o isulat ang ilang mahahalagang pagkatuto na
maaaral mo rito. Bilang pagtalima sa kautusang huwag munang magkita-kita o
magsama-sama nang maramihan kaya maaari mo itong iuwi at pag-aralan sa tulong ng
iba pang miyembro ng iyong pamilya.

vi
 Matapos mong mapag-aralan ang parabula mula sa Syria, ikaw ay gagabayan
naman ng isang anyo ng sulating naglalahad na kung minsan ay may layuning
makakuha ng ano mang pagbabago, bagaman maaaring makalibang din, ito ang
Sanaysay. Ito ay may pangunahing katangiang ang mismong may akda ang
nagsasalita sa akda. Ipinahahayag ng kumatha ang sarili niyang pangmalas, ang
kaniyang pagkukuro/opinyon, at damdamin.

Ang Modyul 3A ay tatalakay sa sanaysay mula sa Greece. Inaasahan na

maipamamalas mo ang iyong pag-unawa at pagpapahalaga sa sanaysay na
pinamagatang Alegorya ng Yungib na mula sa Allegory of the Cave ni Plato na
isinalin naman ni Willita A. Enrijo. Bahagi rin ng pagtalakay sa mga tiyak na
kasanayan /kompetensi at ang paggamit ng mga ekspresyon sa pagpapahayag ng
konsepto ng pananaw na makatutulong para sa malalim na pag-unawa sa paksang
nais ipabatid ng sanaysay.

Sa pagtatapos ng modyul na ito, ay inaasahang maisagawa mo ang mga tiyak

na kasanayan/kompetensi na dapat mong mailapat sa bahaging tayahin batay sa
iyong mga natutuhang kompetensi. Gayundin, inaasahang masasagot mo ang mga
pokus na tanong na: Paano makatutulong ang sanaysay na magkaroon ng
kamalayan sa klutura at kaugalian ng isang bansa upang makabuo ng sariling
pananaw? At paano mabisang magamit ang mga ekspresiyong nagpapahayag sa
pagbibigay ng pananaw.

Handa ka na ba? Halika na’t simulan mo na. Sa pagtatapos ng ating

paglalakbay, inaasahang matatamo mo ang mga sumusunod:

Mga Pinakamahahalagang Kasanayang Pampagkatuto (MELC)

1. Naipaliliwanag ang pangunahing paksa at pantulong na mga ideya sa

napakinggang impormasyon sa radyo o iba pang anyo ng media.
(F10PN-1cd-64)

2. Nabibigyang-reaksiyon ang mga kaisipan o ideya sa tinalakay na

akda, ang pagiging makatotohanan / di- makatotohanan ng mga
pangyayari sa sanaysay. (F10PB-Ic-d-64)

7
 Pagpapaliwanag ng Pangunahing Paksa
Aralin at Pantulong na mga Ideya sa
1 Napakinggang Impormasyon

Gagabayan ka ng araling ito upang talakayin ang mga pangunahing paksa at

pantulong na mga ideya sa napakinggang impormasyon sa radyo o iba pang anyo
ng media. Ito ang lilinanging paksa na makatutulong sa pagsusuri ng sanaysay
upang lalong mapagyaman ang kaalaman sa mga isyung pandaigdig.

Ang Aralin 1 ay naglalaman ng wastong kaalaman sa pagpapliwanang ng

pangunahing paksa at pantulong na ideya sa sanaysay partikular ang Alegorya ng
Yungib.

Sa pagtatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang makasusulat ng

pagpapaliwanag ng pangunahing paksa at mga pantulong na ideya gamit ang
grapikong presentasyon, ikaw ay mamarkahan batay sa sumusunod na
pamantayan:
a.) nilalaman, at b.) pagkakaugnay-ugnay ng ideya.
Pagkatapos ng araling ito, inaasahang masasagot mo ang pokus na tanong
na: Bakit mahalagang maipaliwanag ang pangunahing paksa at pantulong na mga
detalye sa pagsulat ng isang sanaysay?

Narito ang mga tiyak na kasanayan at layuning inaasahang matamo mo sa

modyul na ito:

1. Naipaliliwanag ang pangunahing paksa at pantulong na mga ideya sa

napakinggang impormasyon sa radyo o iba pang anyo ng media.
(F10PN-1cd-64)

Subukin natin ngayon ang iyong imbak na kaalaman kaugnay sa

ating aralin para sa linggong ito.
Sagutin mo ang kasunod na panimulang pagtataya upang masukat
natin kung gaano na kalawak ang iyong nalalaman.

1
Panimulang Pagtataya

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat katanungan, bilugan ang titik
na iyong sagot.

1. Ang edukasyon ay mahalaga sa tao. Ito ang nagbibigay ng kaalaman at

magandang kinabukasan sa bawat isa. Ang taong may sapat na edukasyon ay
magtatamo ng kaginhawaan sa buhay. Hindi siya mamaliitin ng iba at
maipagmamalaki niya ang kaniyang sarili. Ano ang paksa ng talata?
A. Mahalaga ang edukasyon
B. Nagbibigay kaalaman sa tao.
C. Magtatamo ng magandang kinabukasan.
D. Hindi mamaliitin at ipagmamalaki ng marami.

2. Hindi maikakaila na napakarami ang apektado ng kumakalat na salot sa ating

bansa. Wala itong pinipili. Bata man o matanda kapag nahawaan o
nakasalamuha mo ang may dala ng salot siguradong isa ka sa magiging
positibo sa sakit. Nakakalungkot isipin na ang salot ay patuloy na kumakalat.
Ito ang salot na COVID-19. Aling pangungusap sa talata ang nagpapakita ng
pangunahing ideya?
A. Wala itong pinipili.
B. Ito ang salot na COVID-19.
C. Hindi maikakaila ang pagkalat ng salot.
D. Magiging positibo kapag nahawaan ng sakit.

3. Nahabag ang ina. Sa kaniyang puso, alam niya ang pagnanasa ng kaniyang
anak na makapag-aral. Matagal na niyang napupuna ang inggit sa mga
munting mga mata ng anak sa mga nagsisipasok na mga bata doon sa kalapit
na eskwelahan. Minsan, nakikita niyang nakatanghod ang anak sa mga ito.
Ang lumang abakadang napulot ng ama sa basurahan ang pinagtitiyagaang
basahin. Kabisado na niya ang mga nakasulat doon-mula sa puso. Ano ang
nais ipahiwatig ng may salungguhit sa teksto?

A. Gustong makapag-aral ng kaniyang anak.

B. Naiinggit ang anak sa mga batang pumapasok sa eskwelahan.
C. Hindi makapag-aral ang anak dahil sa kahirapan ng buhay.
D. Batid ng ina ang kagustuhan ng kaniyang anak na makapasok sa
eskwelahan tulad ng ibang batang nakikita niya

2
 (Para sa bilang 4-6) Ang Kagawaran ng Edukasyon ay nagsusulong ng Sulong
EduKalidad – ang layuning magpatuloy nang sama-sama habang inihahanda
natin ang sistema ng edukasyon para sa hinaharap.
Sa labang ito, ang ating mga pagsusumikap at patakaran ay nakaangkla sa
paglilingkod sa kapwa Pilipino, at ang pagtitiyak sa kaligtasan ng ating mga mag-
aaral, guro, at kawani ay unang isasaalang-alang sa ating mga polisiya.
Haharapin natin ang ‘bagong normal’ ng may kahabagan, sensibilidad, at
pagiging makabayan upang ang paraan ng pag-aaral ay hindi maging isang
pasanin para sa mga magulang, mga anak at guro ngunit isang pag-asa sa gitna
ng krisis. Sa kabila ng mga hamon na tatahakin, sisiguraduhin natin na
magkakaroon ng balanse sa pagitan ng pagbibigay ng kalidad ng edukasyon at
pag-aaruga sa bawat isa.

4. Ano ang nais ipaliwanag ng unang talata?

A. Isulong ang edukasyon para sa kapakanan ng nakararami.
B. Paglabanan ang Covid-19 upang makapag-aral ang mag-aaral.
C. Isulong ng sama-sama ang edukasyon sa kabila ng pandemya.
D. Sama-samang isulong ang edukasyon para sa kapakanan ng kabataan sa
kabila ng hamon ng pandemya.

5. Batay sa teksto sa bilang 4, ano ang pangunahing paksa ng teksto?

A. Sulong-Edukalidad
B. Inihahanda ang sistema ng edukasyon.
C. Haharapin natin ang bagong normal nang may kahabagan.
D. Titiyakin ang kaligtasan ng lahat sa pasusulong ng bagong normal.

6. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa pantulong na detalye sa teksto?

A. Ang ating pagsusumikap at patakaran ay nakaangkla sa paglilingkod sa
kapwa Pilipino.
B. Ang pagtitiyak sa kaligtasan ng mga guro at mag-aaral ay isinasaalang-
alang ng ating polisiya.
C. Haharapin natin ang bagong normal nang may kahabagan, sensibilidad, at
pagiging Makabayan.
D. Higit lamang na pagtutuunan ng pansin ng pamahalaan ang kaligtasan ng
bawat isa.

7. Ang adiksyon sa droga ay maraming epekto sa katawan ng tao.

Makararamdam ng panandaliang kaligayahan ang gumagamit nito.
Nagkakaroon din pisikal at sikolohikal na pagbabago sa katawan ng tao.
Laging makakaramdam ng sobrang pananabik na makagamit nito at
hinahanap-hanap ng katawan.
Ilan ang pantulong na detalyeng nabanggit sa talata?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4

8. Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang nagpapakita ng pangunahing

paksa?
A. Panandaliang kaligayahan.
B. Sobrang pananabik sa droga.
C. Pisikal at sikolohikal na pagbabago.
3
 D. Adiksyon sa droga at ang epekto nito sa katawan ng tao.

9. Kilalang-kilala ang San Vicente Long Beach sa buong bansa. Isa ito sa katangi-
tanging ipinagmamalaki ng mga taga- San Vicente, Palawan. Dito matatagpuan
ang mahigit 14 na kilometrong haba ng puting baybayin. Patok itong pasyalan
ng mga turista mula sa iba’t ibang lugar maging local man o dayuhan.
Ang may salungguhit ay maituturing na______________.
A. Pangunahing Paksa C. pangunahing pangungusap
B. Pantulong na mga detalye D. pangsuportang pangungusap

10. Ito ay mga mahahalagang kaisipan o mga susing salita na may kaugnayan sa
paksang pangungusap.
A. Pangunahing Paksa C. pangunshing psngungusap
B. Pantulong na detalye D. batayang pangungusap
Panuto: (Para sa bilang 11-15) Isulat ang PP kung ang may salungguhit ay
Pangunahing Paksa at PD naman kung Pantulong na detalye.

_________11. Abala ang lahat sa paghahanda. Isang malaking piging ang

magaganap. Abala rin sa pagbibihis at pagpunta sa simbahan ang
mga kaniyang mga magulang. Nakasuot ng napakaganda at puting-
puting trahe de boda si Aliyah. Ito ang araw ng kaniyang kasal.

_________12. Ang buhay sa bagong normal. Iba na ang panahon ngayon. Di tulad
ng dati, pwede kang lumabas, mamasyal at makasalamuha ang
maraming tao. Maaari mong ipakita ang iyong magandang ayos ng
mukha. Ngayon natatakpan na itong face mask. Lahat ay nagbago.
Iban a sa dati.

________13. Ang kulay ay may iba’t ibang kahulugan. Ang pula ay katapangan,
ang asul ay kapayapaan, ang puti ay kalinisan. Pag-ibig ang simbolo
ng rosas, panibugho naman ang dilaw. Ang berde ay kasaganaan at
itim ang kalungkutan. Marami pang kulay ang may kahulugan.
________14. Matalas kahit walang talim. Nakamamatay kung hindi pipigilin.
Malambot sa pisikal ngunit arok ang talas nang sa kaniya’y lalabas.
Ang dila ng tao, kayang pumatay.
_________15. Ang kahalagahan ng aklat. Maraming karunungan matatagpuan dito.
Nagbibigay ito ng iba’t ibang impormasyon. Nakapagpapabago rin ito
ng pagkatao. Ito rin ang nagdadala sa atin sa iba’t ibang lugar dahil
sa ating pagbabasa. Mahalaga sa iyo, sa akin at sa iba.

Binabati kita sa ipinakita mong kaalaman at kahusayan! Tiyak

na magiging madali na lamang sa iyo ang susunod na hakbang tungo sa
pagkatuto. Samantala may kasunod na gawaing hahamon sa iyong mga
nagdaang aralin na may kaugnayan sa paksa/kasanayan na lilinangin.
Gagabayan ka nito upang maging madali ang pagtuklas mo sa mga
kahon ng karunungang dapat mong taglayin.

4
Panuto: Suriin ang ang bahagi ng sanaysay. Lagyan ng tsek (/) ang kolum na
tumutugon sa bahagi ng sanaysay. 1 puntos bawat isa.

Bahagi ng Pangunahing paksa Pantulong na ideya Patunay

sanaysay
Pagmasdan! May
mga taong
naninirahan sa
yungib na may
bukas na
bunganga patungo
sa liwanag na
umaabot sa
kabuuan nito.
Sila’y naroroon
mula pagkabata, at
ang kanilang mga
binti at leeg ay
nakakadena kung
kaya’t hindi sila
makagalaw, ito’y
hadlang sa
pagkilos pati ng
kanilang mga ulo.

At ngayon,
sinasabi ko na
hayaan mong
ipakita ko ang
isang anyo kung
gaano dapat
mabatid o hindi
mabatid ang
tungkol sa ating
kalikasan.

Sa babasahing sanaysay na isinulat ni Plato, higit mo siyang makikilala na

taglay niya ang mataas na karunungan. Masasalamin mo rin ang pilosopiyang
pinagbatayan niya mula sa paksang kaniyang tinalakay sa sanaysay. Gayundin,
bigyan mo ng pansin kung paano nakatutulong ang sanaysay sa pagbuo ng sariling pananaw
at paano ito magagamit upang magkaroon ng kamalayan sa kultura at kaugalian ng isang
bansa. Ang sanaysay na ito ay salaysay ukol sa dalawang taong nag-uusap: ang
marunong na si Socrates at ang kapatid ni Plato na si Glaucon.

5
 Ang Alegorya ng Yungib
ni Plato
(Isinalin sa Filipino ni Willita A. Enrijo)

At ngayon, sinasabi ko na hayaan mong ipakita ko ang isang anyo na dapat

mabatid o hindi mabatid tungkol sa ating kalikasan: Pagmasdan! May mga taong
naninirahan sa yungib na may lagusan patungo sa liwanag na umaabot sa kabuuan
nito. Sila’y naroroon mula pagkabata, at ang kanilang mga binti at leeg ay
nakakadena kung kaya’t hindi sila makagalaw, hadlang ito sa pagkilos pati ng
kanilang mga ulo. Sa di kalayuan, sa taas at likod nila ay may apoy na nagliliyab, sa
pagitan ng apoy at mga bilanggo may daang papataas. Kung ang paningin mo ay
dadako sa mababang pader nito, maihahalintulad ito sa isang tabing na
pinagtatanghalan ng mga puppet.
Nasilayan ko.
At nasilayan mo rin ba ang mga taong dumadaan sa pagitan ng mga dingding
na may dala-dalang mga monumento at larawan ng mga hayop na likha sa kahoy at
bato? Ang iba sa kanila ay nagsasalita, ang iba ay tahimik. Naipakita mo sa akin ang
kakaiba nilang imahe. Sila nga ay kakaibang mga bilanggo.
Katulad natin, ang tugon ko, na ang tangi nilang nakikita ay pawang sarili
nilang mga anino?
Totoo, ang sabi niya, paano nila makikita ang ano man kung hindi sila
pinahihintulutang gumalaw maging ang kanilang mga ulo? At may mga bagay na
dapat lamang dalhin sa paraang dapat lamang makita ng mga anino? Oo, sabi niya.
At kung nakaya nilang hindi sumang-ayon sa isa’t isa, hindi ba nila ipinalalagay na
sila ay tumutukoy ng kung ano pa man para sa kanila?
Tunay nga.
At sa higit pang pagpapalagay na ang mga bilanggo ay may alingawngaw mula
sa ibang dako, hindi ba nila natitiyak na baka guniguni lamang ito ng isang dumaan
at may ipinagpapalagay tungkol sa pinagmumulan ng tinig?
Walang tanong-tanong, ang tugon.
Sa kanila, ang sabi ko, ang katotohanan ay walang kahulugan kundi ang anino
ng mga imahe. Iyan ang tiyak. Ngayon, balikan muli natin kung ano ang likas na
magaganap kung sakaling ang mga bilanggo ay maging malaya at di maaabuso sa
kanilang pagkakamali. Sa una, kung ang isa sa kanila ay mapalalaya at biglang
tumayo, lumingon, lumakad at tumingin patungo sa liwanag. Magdurusa sa sobrang
sakit. Ito mismo ang magpapalungkot sa kaniya. Gayundin hindi niya makikita ang
dati niyang kalagayan sapagkat ang tanging nakikita niya ay mga anino lamang.
Pagkatapos isaisip, tinuran ng isa na ang kaniyang nakita noong una ay guniguni
lamang, ngunit ngayon, siya ay papalapit na sa pagkatao. Nakikita niya, mayroon na
siyang maliwanag na pananaw- ano ang magiging tugon niya? Hindi muna sa
kasalukuyan, sabi niya.
O kaya’y, maaari mong isipin na ang kaniyang guro ay nagtuturo ng mga bagay
na dapat niya lamang kilalanin. Hindi ba siya nagugulumihanan? Hindi kaya siya
mahumaling na ang anino na kaniyang nakita noong una ay mas tunay kaysa mga
bagay na nakikita niya sa kasalukuyan?
Malayong katotohanan.
At kung siya ay napilitang tumingin nang diretso sa liwanag, wala ba siyang
nararamdamang sakit upang siya’y magkubli sa nakikitang bagay? Kaniya bang
aakalain na siya ay nasa katotohanang mas maliwanag kaysa mga bagay na nakikita
sa kasalukuyan?

6
 Totoo, ang sabi niya.
At kung ipinalalagay pang muli na siya ay atubiling hinila pataas sa matarik at
bako-bakong daan hanggang sapilitan siyang makarating sa harap mismo ng araw,
hindi ba siya mahihirapan at magagalit? Kapag nilapitan niya ang liwanag, ang
kaniyang mga mata ay maaaring masilaw at hindi niya magagawang makita ang mga
bagay-bagay sa kasalukuyan - ang katotohanan.
Hindi muna sa kasalukuyan, sabi niya.

Kailangang mahirati ang kaniyang paningin sa dakong itaas ng mundo. At

makita niya nang maliwanag ang mga anino, kasunod ay ang repleksiyon ng tao at iba
pang bagay sa tubig, at ang mismong mga bagay. Pagkatapos, tititig siya sa liwanag
ng buwan at mga bituin, at sa maningning na kalangitan; at kaniyang makikita ang
ulap at mga bituin sa gabi nang mas maningning kaysa liwanag ng araw na hatid ng
umaga.
Tiyak.
Higit sa lahat, magkakaroon siya ng kakayahang makita ang araw, hindi
lamang ang repleksiyon niya sa tubig kundi makikita niya ang sarili sa kinaroroonan,
at hindi sa iba pa man, at siya ay makapagninilay-nilay kung sino siya.
Tiyak.
At siya ay makararating sa pagtatalo na siya mismo ay naglaan ng panahon. At
ang gumagabay sa lahat ng ito ay yaong nakikita sa mundo, na naging dahilan upang
siya at ang kaniyang kapwa ay masanay sa pagtitig.
Maliwanag, sabi niya, una niyang makikita ang liwanag pagkatapos ang dahilan
tungkol sa kaniyang sarili. At kung maalala niya ang dating tahanan, at ang
karunungan sa yungib pati ang mga kapuwa bilanggo, hindi ba niya maipalalagay na
mapaliligaya niya ang sarili sa pagbabago at kaawaan na lamang sila?
Tiyak at tumpak.

At kung sila ay nasanay na sa pagtanggap ng mga karangalan sa kung sino sa

kanila ang mabilis na makapuna sa pagdaan ng mga anino at makapagsabi kung sino
ang nakaranas niyon dati? Kung sinuman ang makapagpapasiya nang mahusay para
sa kinabukasan, sa iyo bang palagay sino ang makapag-iingat sa tinatawag na dangal
at kaluwalhatian? O kaya’y kainggitan ba ang may taglay nito? Hindi ba niya
babanggitin ang tinuran ni Homer.
“Mas mabuting maging mahirap na alipin ng dukhang panginoon.” At
matututuhang tiisin ang mga bagay kaysa isaisip ang kanilang ginagawa at mamuhay
katulad ng kanilang gawi?
Oo, ang sabi niya. Sa palagay ko ay pipiliin niyang magtiis kaysa aliwin ang
mga huwad na akala at mabuhay sa kahabag-habag na kalagayan.
Para makatiyak, sabi niya.

At kung mayroon mang paligsahan, at kailangan niyang makipagtagisan sa

pagsukat sa mga anino kasama ang mga bilanggo na kailanman ay di nakalaya mula
sa yungib. Sa sandaling ang paningin ay nananatiling mahina, at bago ito maging
matatag (may dapat isaalang – alang sa panahon na kakailanganin upang makamit
ang bagong kalagayan ng paningin) hindi ba siya katawa-tawa? Sasabihin ng tao sa
kaniya na ang pagpunta at pagdating niya nang wala ang mga paningin ay mas mabuti
na hindi na lamang isaisip ang pag-unlad. At kung sinuman ang sumubok na palayain
ang iba at gabayan patungo sa liwanag; hayaang hulihin ang nagkasala at dalhin nila
sa kamatayan.
Walang tanong, ang sabi niya.

7
 Ito ang kabuuan ng alegorya, ang sabi ko; maaari mong dagdagan mahal kong
Glaucon ang mga dating katuwiran. Ang bilangguan ay mundo ng paningin, ang ilaw
ng apoy ay ang araw. Hindi mo ako mamamali kung ipakakahulugan mo na ang
paglalakbay papataas ay maging pag-ahon ng kaluluwa patungo sa intelektuwal na
mundo batay sa mahina kong paniniwala. Aking ipinahahayag, ito ay batid ng Diyos
maging tama man o mali. Ngunit tunay man o huwad, ang aking opinyon sa mundo
ng karunungan ay ito, ang ideya ng kabutihan ay nananatili sa huli at matatagpuan
lamang nang may pagpupunyagi; at kapag ito’y natagpuan, ang lahat ng bagay na
maganda at tama sa daigdig at ang pangunahing pinagmumulan ng dahilan at
katotohanan ay yaong sinumang may kapangyarihang kumilos nang may katuwiran
sa publiko o pribadong buhay. Samakatuwid kailangan na ang kaniyang mga mata
ay may matibay na tuon para sa mga bagay na ito.
Sumasang-ayon ako, sabi niya, hanggat may kakayahan akong maunawaan
ka.
At ang sabi ko, huwag kang magtaka sa iba na may magandang pananaw na
ayaw man lang magbahagi para sa kapakanan ng tao; para sa kanilang kaluluwa sa
itaas ng mundo ay madali lamang kung saan sila’y naghahangad na manirahan;
magiging likas ang kanilang paghahangad, kung ang ating alegorya ay
mapagkakatiwalaan.
Oo, tunay na likas.

At mayroon bang bagay na nakapagtataka sa mga taong nakadaan mula sa

banal na pagninilay-nilay patungo sa makasalanan nilang kalagayan o gumawa ng
labag sa kagandahang-asal? Samantala, habang ang kaniyang mga mata ay
kumukurap bago siya mahirati sa kadiliman, siya ay mapipilitang lumaban sa korte
o sa ibang lugar, tungkol sa anino ng imahe ng katarungan at magpupunyaging
maunawaan nang ganap ang katarungan.
Anuman, ngunit kamangha-mangha ang kaniyang tugon.

Sinuman ang may wastong pag-iisip ay mababatid na ang pagkalito ng mga

paningin ay dalawang uri o nanggaling sa dalawang dahilan, maaaring mula sa
paglabas ng liwanag o patungo sa liwanag. Kapag nakita niya na sinuman na may
pananaw na magulo at mahina ay masasabing hindi pa handang humalakhak. Una
niyang itatanong kung ang kaluluwa ba ng tao ay maghahatid nang maliwanag na
buhay? O kaya’y maglalapit mula kadiliman patungo sa araw na labis na nakasisilaw?
At kaniyang bibilangin ang maligayang kalagayan niya, at siya ay maaawa sa iba, o
kung nasa isipan man niyang pagtawanan ang kaluluwa na nanggaling mula ilalim
patungo sa liwanag, mayroon pang mga dahilan bukod dito kaysa mga halakhak na
bumati sa kaniya at bumalik mula sa itaas ng liwanag patungo sa yungib.
Iyan, ang sabi niya na dapat itangi.

Matapos mong mabasa ang akda, tiyak na nalaman mo ang pananaw o kaisipan ni
Plato sa halaga ng pagkakaugnay ng kapaligiran sa karunungang tinataglay ng tao at ano
ang pagkakaiba nito sa sariling kaisipan. Ngayon, alam kong handa ka nang isagawa ang
mga gawain na makatutulong sa iyo upang masagot ang tanong na:

Paano makatutulong ang sanaysay na magkaroon ng kamalayan sa kultura

at kaugalian ng isang bansa upang makabuo ng sariling pananaw?
__________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

8
 Natuwa ka ba sa unang hamon? Kung gayon, naniniwala akong kaya mo
pang pagyamanin ang iyong kaalaman.

Hayaan mong talakayin natin ito sa pamamagitan ng pag-aaral sa mga

dapat mong matutuhan na kaalaman sa kasunod na bahaging pag-aaralan.
Samantala, may kasunod din itong gawain na magpapayaman ng iyong
. kaalaman sa paksa

Alam mo ba na...
ang sanaysay ay isang uri ng akda na nasa anyong tuluyan? Makikita sa salitang
“sanaysay” ang mga salitang “sanay” at “salaysay.” Kung pagdurugtungin ang dalawa,
puwedeng sabihin ang “sanaysay” ay “salaysay” o masasabi ng isang “sanay” o eksperto
sa isang paksa. Karaniwang ang paksa ng mga sanaysay ay tungkol sa mga kaisipan at
bagay-bagay na maaaring kapulutan ng mga impormasyon na makatutulong sa pagbuo
ng sariling pananaw.
Ang sanayasay ay nagtataglay ng mga ideya, pangungusap, at detalye.
Nagagawang malinaw ang isang masalimuot na paksa sa pamamagitan ng mga
pangungusap na tiyakang sumusuporta sa pangunahing ideya.

Ang pangunahing paksa ay sentro o pangunahing tema/ pokus sa pagpapalawak ng

ideya. Ito ang nagsisilbing batayan ng mga detalyeng inilalahad sa isang teksto.
Kadalasang makikita ang pangunahing paksa sa unang talata (implayd) at sa huling
talata (konklusyon) ng isang teksto. May mga pagkakataon naman na ang pangunahing
ideya ay hindi binanggit sa teksto.
Ang pantulong na mga ideya ay mga mahahalagang kaisipan o mga susing salita na
may kaugnayan sa paksang pangungusap. Ito ang batayan ng paksang pangungusap
batay sa kung ano ang layunin ng teksto. Ang pagtukoy sa mga pansuportang detalye
ay malaking tulong upang matukoy ang paksa at ang pangunahing ideya ng teksto.

Halimbawang teksto

Ang karapatang pantao ay karapatang nagbibigay kaganapan sa ating pagkatao. Ang

karapatang mabuhay ay pangunahing Karapatan ng tao sapagkat kung wala ito, wala
rin ang pagkakataon na matamasa niya ang iba pang Karapatan. May Karapatan din
siyang maging mahalaga. Ang tratuhin bilang isang indibidwal na may dignidad.
Karapatan din ng tao na maging maunlad. Patuloy na sinisikap ng tao na maigapang
ang kaniyang sarili at pamilya sa mabilis nap ag-unlad tungo sa kaginhawaan.

Pangunahing Ideya

-Ang karapatang pantao

Mga pantulong na ideya
-karapatang mabuhay
-karapang maging mahalaga
-karapatang maging maunlad

9
 Saludo at masaya akong malaman na nauunawaan mo ang nilalaman ng
aralin.
Ang susunod na gawain ay susubok sa iyong kakayahang pagyamanin ang
iyong kaalaman sa pamamagitan ng mga tiyak na gawain. Alam kong
mapagatatgumpayan at maisasagawa mo nang buong husay ang mga inilaang
gawain. Maari ka ring sumangguni sa iyong guro o magulang sa mga bahaging hindi
mo gaanong maunawaan.

Malayang Gawain 1. Gabay na Tanong

Panuto: Balikan ang sanaysay “Ang Alegorya ng Yungib” sa bahaging Tuklasin,

pagkatapos ay tukuyin ang tatlong pangunahing paksang tinutukoy dito
at ang mga pantulong na ideya ng mga ito.

1. Ano-ano dalawang mga pangunahing kaisipang binanggit sa sanaysay?

1 puntos bawat bilang
Pangunahing paksa 1:________________________________________________________

____________________________________________________________

Pangunahing Paksa 2:________________________________________________________

___________________________________________________________

2. Mga Pantulong na ideya: 1 puntos bawat bilang

Pantulong na ideya 1:________________________________________________________

_________________________________________________________
__________________________________________________________

Pantulong na ideya 2:________________________________________________________

_________________________________________________________
_________________________________________________________
Malayang Pagsasanay 1. Ipaliwanag Mo

Panuto: Mula sa Malayang Gawain 2, pumili ng isang pangunahing paksa at

isang pantulong na ideya nito, pagkatapos ay ipaliwanag ang mga ito.
1 puntos bawat.

10
 Pangunahing Paksa Paliwanag
1.

Pantulong na ideya
1.

Malayang Gawain 2

Panuto: Basahin at suriin ang kaugnay na sanaysay, pagkatapos ay tukuyin

ang pangunahing paksa at pantulong na ideya. Isulat ang sagot sa
talahanayan. 2 puntos bawat bilang

Ang Ningning at Ang Liwanag

(Mula sa Liwanag at Dilim)
ni Emilio Jacinto

Ang ningning ay nakasisilaw at nakasisira sa paningin. Ang liwanag ay

kinakailangan ng mata, upang mapagwari ang buong katunayan ng mga bagay-
bagay.
Ang bubog kung tinatamaan ng nag-aapoy ng sikat na araw ay
nagniningning; ngunit sumusugat sa kamay ng nagaganyak na dumampot.
Ang ningning ay maraya.
Ating hanapin ang liwanag; tayo’y huwag mabighani sa ningning.
Sa katunayan ng masamang kaugalian: Nagdaraan ang isang karuaheng
maningning na hinihila ng kabayong matulin. Tayo’y magpupugay at ang
isasaloob ay mahal na tao ang nakalulan. Datapua’y marahil naman ay isang
magnanakaw, marahil sa isang malalim ng kaniyang ipinatatanghal na
kamahalan at mga hiyas na tinataglay ay natatago ang isang sukaban.

Pangunahing Paksa Pantulong na Ideya

1.

2.

11
Malayang Pagsasanay 2

Panuto: Salungguhitan nang minsan ang pangunahing kaisipan at dalawang

beses naman ang pantulong na ideya. 2 puntos bawat bilang.

1. Abala ang lahat sa paghahanda. Isang malaking piging ang magaganap. Abala
rin sa pagbibihis at pagpunta sa simbahan ang mga kaniyang mga magulang.
Nakasuot ng napakaganda at puting-puting trahe de boda si Aliyah. Ito ang araw
ng kaniyang kasal.
2. Ang buhay sa bagong normal. Iba na ang panahon ngayon. Di tulad ng dati,
pwede kang lumabas, mamasyal at makasalamuha ang maraming tao. Maaari
mong ipakita ang iyong magandang ayos ng mukha. Ngayon natatakpan na itong
face mask. Lahat ay nagbago. Iba na sa dati.

3. Ang kulay ay may iba’t ibang kahulugan. Ang pula ay katapangan, ang asul ay
kapayapaan, ang puti ay kalinisan. Pag-ibig ang simbolo ng rosas, panibugho
naman ang dilaw. Ang berde ay kasaganaan at itim ang kalungkutan. Marami
pang kulay ang may kahulugan.

Panuto: Isulat sa loob ng kahon ang iyong mga natutuhan sa pagpapaliwanag at

pagkilala ng pangunahing paksa at pantulong na mg detalye. 1 puntos
bawat isa.

ANG AKING NATUTUHAN SA ARALIN

Pagsagot sa mahalagang tanong

1. Bakit mahalagang maipaliwanag ang pangunahing paksa at pantulong na
mga ideya sa isang sanaysay?
Sagot:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

12
 Rubrik
Puntos Pamantayan
3 Napakahusay na naipaliwanag ang sagot.
2 Mahusay na naipaliwanag ang sagot.
1 Nkasulat ngunit nangangailangan ng pag-unlad.
0 Walang naisulat.

Napakasaya ko dahil napagtagumpayan mo na ang mga gawaing

sadyang sumubok at nagbigay ng karagdagang kaalaman sa iyo.

Upang mas lalong maging epektibo ang iyong pagkatuto, ating iugnay
ang iyong mga natutuhan sa aralin sa pamamagitan ng mga gawaing iyong
isasagawa.

Panuto: Bumuo ng isang maikling talata batay sa mga impormasyong nakasulat

sa grapikong presentasyong nagpapakita ng pangunahing paksa at
pantulong na detalye. Gamitin ang kahon na nakalaan o sa iyong
sagutang papel.

Pangunahing Paksa

Adiksiyon sa Droga

Pantulong na detalye

Panandaliang Pisikal at sikolohikal Sobrang pananabik

kaligayahan na pagbabago sa droga.

Rubrik:
Puntos
PAMANTAYAN 5 4 3 Kabuuan
Napakahusay Mahusay Nalilinang
Malinaw na malinaw Malinaw na Bahagyan naipakita
Nilalaman na naipakita ang naipakita ang ang pangunahing
pangunahing paksa pangunahing paksa paksa at pantulong
at pantulong na at pantulong na na ideya
ideya ideya

Pagkakaugnay ng Maayos na maayos Maayos ang Di masyadong

mga ideya ang pagkakaugnay pagkakaugnay ng maayos ang
ng mga ideya mga ideya pagkakaugnay ng
mga ideya

13
Panuto: Pakinggan/basahin at suriing mabuti ang kaugnay na teksto, pagkatapos
ay ipaliwanag ang pangunahing paksa at pantulong na mga ideya. Gawin
ito sa grapikong presentasyon na nakalaan.

Labanan ang Covid 19

Ang Corona Virus desease o COVID-19 ay isang nakahahawang sakit
dulot ng mikrobyong hindi nakikita. Karamihan sa mga taong nagkakaroon
ng impeksiyon dulot ng sakit na may hindi malalang sintomas o
asymptomatic ay gumagaling.
Ngunit ang mga tinamaan ng virus na nagkaroon ng sintomas na
malala ay nakikipaglaban sa virus na hindi nakikita ay nakararanas ng
hirap. Ang mga may malubhang karamdaman na nahawaan ng COVID-19 ay
nasasawi.
Ipinapayo ng mga eksperto ang madalas na paghuhugas ng kamay,
pagsusuot ng facemask upang mapigilan ang paglanghap ng virus, iwasan
ang matataong lugar, manatili sa bahay lalo na kung ikaw ay may sakit at
magpakonsulta agad kung may naramdamang sintomas. Labanan ang covid-
19.

14
 Grapikong Presentasyon

Pangunahing Paksa

Pantulong na ideya 1 Paliwanag Pantulong na ideya 2

____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________
____________________

Paliwanag: _____________________________________________________________
_____________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Rubrik:
Puntos
PAMANTAYAN 5 4 3 Kabuuan
Napakahusay Mahusay Nalilinang
Malinaw na malinaw Malinaw na Bahagyan naipakita
Nilalaman na naipakita ang naipakita ang ang pangunahing
pangunahing paksa pangunahing paksa paksa at pantulong
at pantulong na at pantulong na na ideya
ideya ideya

Pagkakaugnay ng Maayos na maayos Maayos ang Di masyadong

mga ideya ang pagkakaugnay pagkakaugnay ng maayos ang
ng mga ideya mga ideya pagkakaugnay ng
mga ideya

15
Panuto: Manood, makinig, magbasa o magtanong sa mga kasambahay ng mga
kaugnay na balita tungkol sa COVID-19 na nagpapakita ng pangunahing
paksa at pantulong na detalye. Gawin ito sa pamamagitan ng balangkas.
1 puntos bawat isa.

_______________________________
Pamagat
I. Pangunahing Paksa
a. Paliwanag _________________________________________________________
II. Mga Pantulong na Ideya (depende sa dami)
A. ___________________________________________________________________
Paliwanag: ________________________________________________________
B. ___________________________________________________________________
Paliwanag: ________________________________________________________
C. ___________________________________________________________________
Paliwanag: ________________________________________________________
D. ___________________________________________________________________
Paliwanag: ________________________________________________________

Binabaiti kita sapagkat natapos mo ang unang aralin sa

modyul na ito. Ngayon naman ay darako ka sa aralin 2.
Inaasahan ko na kung gaano ka kasigla sa unang
aralin ay mas higit ka pang maging aktibo sa araling ito.

16
 Pagyamanin Malayang Pagtataya 1
Malayang Gawain 1 pagbatayan ang teksto
1. Abala ang lahat sa paghahanda. Malayang Gawain 2
Isang malaking piging ang pagbatayan ang Alegorya
magaganap.Abala ng Yungib
rin sa pagbibihis at pagpunta sa
simbahan ang mga kaniyang mga
magulang. Malayang Pagtataya 2
Nakasuot ng napakaganda at Iba-iba ang sagot ng mga
iba-iba ang sagot. puting-puting trahe de boda si mag-aaral.
Tuklasin Aliyah. Ito ang araw ng kaniyang
paksa. kasal. Isaisip
2.Ang buhay sa bagong normal. Iba A. Iba-iba ang sagot
na ang panahon ngayon. Di tulad ng
nagbibigay impormasyon sa
B. pagbatayan ang rubrik
pantulong na ideya- dati,
pwede kang lumabas, mamasyal at
Isagawa
tinutukoy sa paksa
makasalamuha ang maraming tao.
pagbatayan ang rubrik.
pangunahing paksa-ang
Balikan Maaari
mong ipakita ang iyong magandang
ayos ng mukha. Ngayon
Tayahin
PD 15.
natatakpan na
pagbatayan ang rubrik
PP 14.
PD 13. itong face mask. Lahat ay nagbago.
Iban a sa dati.
PP 12.
3.Ang kulay ay may iba’t ibang Karagdagang Gawain
PP 11. kahulugan. Ang pula ay katapanga, iba-iba ang sagot
B 10. ang asul ay
A 9. kapayapaan, ang puti ay kalinisan.
D 8. Pag-ibig ang simbolo ng rosas,
C 7. panibugho
naman ang dilaw. Ang berde ay
D 6. kasaganaan at itim ang
A 5. kalungkutan. Marami
D 4. pang kulay ang may kahulugan.
D 3.
B 2.
A 1.

Panimulang Pagtataya

17
 Pagbibigay-reaksiyon sa mga Kaisipan
Aralin o ideya na Tinalakay sa Akda
2 (Makatotohanan/Di Makatotohanang
Pangyayari)

Matapos mong pag-aralan at matutunan ang pagpapaliwanag ng mga

pangunahing paksa at pantulong na ideya, ikaw naman ay gagabayan ng sanaysay sa
pamamagitan ng pagbibigay reaksyon sa mga kaisipan at ideya sa makatotohanan at
di makatotohanang pangyayari. Ang mga ito ang lilinangin na makatutulong sa
pagsusuri ng sanaysay upang lalong mapagyaman ang kaalaman sa aralin.

Ang Aralin 2 ay naglalaman ng makatotohanan at di makatotohanang

pangyayari sa sanaysay .

Sa pagtatapos ng araling ito ikaw ay inaasahang makapagbibigay-reaksiyon sa

mga kaisipan o ideya sa tinalakay sa sanaysay, sa pagiging makatotohanan/di-
makatotohanan ng mga pangyayari sa akda sa pamamagitan ng pagsulat ng maikling
sanaysay. Ikaw ay mamarkahan batay sa sumusunod na pamantayan: a. nilalaman,
at b. Nakapagbigay-reaksiyon sa mga kaisipan o ideya.

Pagkatapos ng araling ito, inaasahang masasagot mo ang mga pokus na tanong

na: Paano mo mabibigyang-reaksiyon ang mga kaisipan o ideya sa tinalakay sa
sanaysay sa pagiging makatotohanan o di makatotohanan ng mga pangyayari?

Narito ang mga tiyak na kasanayang inaasahang matamo mo sa modyul na

ito:

2. Nabibigyang-reaksiyon ang mga kaisipan o ideya sa tinalakay na akda, ang

pagiging makatotohanan / di makatotohanan ng mga pangyayari sa sanaysay.
(F10PB-Ic-d-64)

18
Panimulang Pagtataya

Panuto: (Para sa bilang 1-5) Suriin ang mga pangyayari kung makatotohanan o di-
makatotohanan. Isulat sa patlang ang M kung makatototohanan at DM
naman kung di-makatotohanan.

_____1. Ang ningning ay nakasisilaw at nakasisira sa paningin

_____2. Ang liwanag ay kinakailangan ng mata, upang mapagwari ang buong

katunayan ng mga bagay-bagay.

_____3. Sa di kalayuan, sa taas at likod nila ay may apoy na nagliliyab, sa pagitan

ng apoy at mga bilanggo may daang papataas.

_____4. Isa sa pinakamahusay na mang-aawit sa Asya si Sitti Nurhaliza mula sa

bansang Malaysia. Nagkamit siya ng iba’t ibang awit-parangal hindi lamang
sa kaniyang bansa kundi maging sa internasyonal na patimpalak. Isa na rito
ang titulong “Voice of Asia” nang makamit niya ang Grand Prix Champion
mula sa Voice of Asia Singing Contest na ginanap sa Almaty, Kazakhstan.
______5. Totoo, ang sabi niya, paano nila makikita ang ano man kung hindi
sila pinahihintulutang gumalaw maging ang kanilang mga ulo?

Panuto: (Para sa bilang 6-8) Basahin at unawaing mabuti ang bawat katanungan,
bilugan ang titik na iyong sagot.

_____6. Pinagsikapan ni G. Loisel na makakuha ng paanyaya para sa kasayahan

ng Ministro ng Instruksyon Publiko upang siya at ang kaniyang asawang si
Mathilde ay makadalo. Anong pangyayari sa kasalukuyan ang maiuugnay
mo sa bahaging ito ng kwento na makatotohanan pa rin sa kasalukuyan?

A. Maraming asawa ang nagsisikap sa buhay.

B. May mga kompanya na mahilig mag-organisa ng kasiyahan.
C. Maraming asawang babae ang mahilig dumalo sa mga kasiyahan.
D. May mga asawang gagawin ang lahat para sa kasiyahan ng kaniyang
asawa.

19
______7. Malapit na ang araw ng sayawan. Nakahanda na ang bagong bestido ni
Matilde subalit malungkot pa rin siya. Nais niya ng isang hiyas na
maisusuot upang hindi siya magmukhang kahiya-hiya sa mayayamang
babae sa kasayahan kaya’t iminungkahi ni G. Loisel na humiram siya ng
ilang hiyas sa mayamang kaibigan nito na si Madame Forestier. Anong
pangyayari sa kasalukuyan ang maiuugnay mo sa bahagi ito ng kwento?

A. May mga kaibigang tulad ni Madame Forestier na handang tumulong

pero naghihintay ng kapalit.
B. May mga babaeng mahilig sa kasiyahan at gumasta nang malaking
halaga.
C. Maraming asawang lalaki na katulad ni G. Loisel na masinop sa pera.
D. May mga taong hindi makontento kung anong mayroon sila.

______8. Upang makadalo sa kasayahan, ibinigay ni G. Loisel ang naiipon niyang

apat na raang prangko na pambili sana niya ng baril upang ibili ni
Matilde ng bestido. Nangyayari pa ba ito sa kasalukuyan?
A. Oo, dahil lahat ng asawa ay tulad ni G. Loisel.
B. Oo, dahil may mga asawa pa ring tulad ni G. Loisel.
C. Hindi na, dahil mas mahalaga ang baril kaysa sa bestido.
D. Hindi na, dahil napakamahal ng bestido para sa apat na raang prangko.
Panuto: (Para sa bilang 9-10) Patunayan na ang sumusunod na mga
pangyayari sa akda ay maaaring maganap sa tunay na buhay.

9. Pinagsikapan ni G. Loisel na makakuha ng paanyaya para sa kasayahan

ng Ministro ng Instruksyon Publiko upang siya at ang kaniyang asawang si
Mathilde ay makadalo. Subalit sa halip na ikatuwa ito ni Mathilde na katulad
ng kaniyang inaasahan, inihagis niya ang sobre sa ibabaw ng mesa at
sinabing ibigay na lamang ito sa mga kasama nito na ang mga asawa ay may
nakahandang damit na maisusuot sa kasiyahan.

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________

10. Upang makadalo sa kasayahan, ibinigay ni G. Loisel ang naiipon niyang apat
na raang prangko na pambili sana niya ng baril upang ibili ni Matilde ng bestido.

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

20
Panuto: (Para sa bilang 11-15) Basahin at unawain ang kaugnay na sanaysay.
Tukuyin kung ito ay makatotohan o di makatotohanang pangyayari,
pagkatapos ay biyang-reaksiyon.

READ
Sa katunayan ng masamang kaugalian: Nagdaraan ang isang karuaheng
maningning na hinihila ng kabayong matulin. Tayo’y magpupugay at ang
isasaloob ay mahal na tao ang nakalulan. Datapua’y marahil naman ay isang
magnanakaw, marahil sa isang malalim ng kaniyang ipinatatanghal na
kamahalan at mga hiyas na tinataglay ay natatago ang isang sukaban.
Mula sa Ang Ningning at Ang Liwanag

REACT
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

Rubrik
Puntos Pamantayan
5 Wasto at napakahusay na nabigyang-reaksiyon ang kaisipan/ideyang
batay sa pagiging makatotohanan/di makatotohanan nito.
4 Hindi gaanong wasto at mahusay na nabigyang-reaksiyon ang
kaisipan/ideyang batay sa pagiging makatotohanan/di makatotohanan
nito.
3 Nakasulat ngunit nangangailangan ng pag-unlad
0 Walang naisulat.

Panuto: Magtala ng tig-isang pangyayari sa nabasang sanaysay na naglalahad

ng makatotohanan at di makatotohanan.

Makatotohanang pangyayari

Pamagat ng sanaysay

Makatotohanang pangyayari

21
Panuto: Muling basahin sa Aralin 1 ang sanaysay na Ang Alegorya ng Yungib,
pagkatapos ay sagutin ang mga kaugnay na tanong.

Mga Tanong
1. Nagtataglay ba ng mga kaisipan/ideya at mga pangyayaring
makatotohanan/di makatotohanan ang sanaysay? Patunayan. 2puntos.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

2. Nakatulong ba ito upang mapalawak ang iyong kaalaman sa mga nangyayari

sa kasalukuyan? 2 puntos.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Alam mo ba na…
ang pagbibigay-reaksiyon sa mga kaisipan o ideya sa sanaysay ay nakatutulong
upang matukoy ang mga makatotohanan at di makatotohanang pangyayari sa
pagkakaroon ng kamalayan sa ating pananaw at kamalayang panlipunan.
Kaisipan-Mga ideyang nabanggit na kaugnay o nagpapalinaw sa tema.

Halimbawa: Dapat mulat ka sa nagaganap sa iyong kapaligiran.

Makatotohanang Pangyayari- Katotohanan, kalidad o kalagayan ng pagiging

totoo ng isang pangyayari. Anumang pangyayaring totoo o tinatanggap na totoo.
Maaaring gamitan ito ng mga kongkretong halimbawa/patunay o di kaya ay
mga susing salita na nagpapahayag ng katotohanan gaya ng: tunay, totoo,
talaga, sa katunayan, atbp.

Di-makatotohanang Pangyayari-Mga di totoong pangyayari, di kapani-

paniwala at puno ng kababalaghan. Maaring di tiyak ang nais ipahayag gaya
ng paggamit ng susing salitang wari, siguro, at maaari.
Almario, Virgilio S., “UP Diksiyonaryong Filipino”. Anvil Publishing Inc., 2010

22
 Malayang Gawain 1

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga pahayag, pagkatapos ay magbigay

ng reaksiyon tungkol dito. 1 puntos bawat bilang

Ang kanilang mga binti at leeg ay nakakadena kung kaya’t hindi sila
makagalaw
1. _____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Mas mabuting maging mahirap na alipin ng dukhang panginoon

2. ______________________________________________________________________
____________________________________________________________________

Sinuman ang kumilos nang may katuwiran sa publiko o pribadong buhay,

kailangan ang kaniyang mga mata ay may matibay na tuon

3. ______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Malayang Pagtataya 1

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang kaugnay na teksto, pagkatapos ay

bigyang-reaksiyon ang mga ideya at kaisipan.

Ang ningning ay nakasisilaw at nakasisira sa paningin. Ang liwanag ay

kinakailangan ng mata, upang mapagwari ang buong katunayan ng mga bagay-
bagay. Ang bubog kung tinatamaan ng nag-aapoy ng sikat na araw ay
nagniningning; ngunit sumusugat sa kamay ng nagaganyak na dumampot. Ang
ningning ay maraya. Ating hanapin ang liwanag; tayo’y huwag mabighani sa
ningning. Sa katunayan ng masamang kaugalian
Halaw sa Liwanag at Dilim ni Emilio Jacinto

Ano ang ideya/kaisipan ng teksto? 1 puntos ______________________________________

__________________________________________________________________________________

Puna/reaksiyon: 2 puntos________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

23
Malayang Gawain 2
Panuto: Magtala ng dalawang makatotohanan at di-makatotohanang pangyayari sa
sanaysay na Alegoya ng Yungib tungkol sa karunungan at katotohanan sa
kalikasan. 1 puntos bawat bilang.

Makatotohanang Pangyayari Reaksiyon

1.

Di-makatotohanang Pangyayari

1.

Malayang Pagatataya 2 READ & REACT

Panuto: Basahin at unawain ang kaugnay na sanaysay. Tukuyin kung ito ay

makatotohan o di makatotohanang pangyayari, pagkatapos ay
biyang-reaksiyon.

READ
Sa katunayan ng masamang kaugalian: Nagdaraan ang isang karuaheng
maningning na hinihila ng kabayong matulin. Tayo’y magpupugay at ang
isasaloob ay mahal na tao ang nakalulan. Datapua’y marahil naman ay isang
magnanakaw, marahil sa isang malalim ng kaniyang ipinatatanghal na
kamahalan at mga hiyas na tinataglay ay natatago ang isang sukaban.
Mula sa Ang Ningning at Ang Liwanag

REACT
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

24
 Rubrik
Puntos Pamantayan
3 Wasto at napakahusay na nabigyang-reaksiyon ang kaisipan/ideyang
batay sa pagiging makatotohanan/di makatotohanan nito.
2 Nakasulat ngunit nangangailangan ng pag-unlad.
0 Walang naisulat.

Panuto: Ibigay ang hinihingi, isulat ang sagot sa loob ng kahon.1 puntos bawat isa.

Ano ang naalala mo tungkol sa makatotohanan at di makato-

tohanang pangyayari?

Naalala ___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________

Lubos mo bang naunawaan ang aralin tungkol sa makatotohanan

at di makatotohanang pangyayari? Patunayan.
__________________________________________________________
Naunawaan
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________

Pagsagot sa Mahalagang Tanong

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong. Isulat ang sagot sa nakalaang patlang.

Tanong: Paano mo mabibigyang-reaksiyon ang mga kaisipan o ideya sa tinalakay sa

sanaysay sa pagiging makatotohanan o di makatotohanan ng mga
pangyayari?
Sagot: ______________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Rubrik
Puntos Pamantayan
3 Napakahusay na nasagot ang mahalagang tanong.
2 Mahusay na nasagot ang mahalagang tanong.
1 Nakasulat ngunit nangangailangan ng pag-unlad.
0 Walang naisulat.

25
Panuto: Magbigay-reaksiyon tungkol sa karunungan at katotohanan na binanggit
sa Alegorya ng Yungib batay sa pagiging makatotohan/di makatotohanan
ng mga pangyayari sa pamamagitan ng isang maikling hugot o pick up
lines.

Panuto: Magbigay-reaksiyon sa mga kaisipan o ideya sa tinalakay na Alegorya ng

Yungib na nagpapakita ng katotohanan/di makatotohanang pangyayari na
maaaring iugnay sa kasalukuyan sa pamamagitan ng pagsulat ng maikling
sanaysay. Pumili lamang ng isang (1) kaisipan.
Mga kaisipan na nangibabaw sa sanaysay na Alegorya ng Yungib
1. karunungan
2. katotohan (kalikasan)

26
Panuto: Magbasa pa ng isang kaugnay na sanaysay, pagkatapos ay bigyang-
reaksiyon ang kaisipan o ideya na pinangibabaw sa pagiging makatotohan
/di makatotohanan ng mga pangyayari sa akda.

Pamagat ng Sanaysay: ___________________________________________________________

Kaisipan o ideya: ________________________________________________________________
Reaksiyon:_______________________________________________________________________

Rubrik

Puntos Pamantayan
5 Napakahusay na nakapagbigay-reaksiyon sa kaisipan o ideya na
pinangibabaw sa pagiging makatotohan /di makatotohanan ng mga
pangyayari sa akda.
4 Mahusay na nakapagbigay-reaksiyon sa kaisipan o ideya na pinangibabaw sa
pagiging makatotohan /di makatotohanan ng mga pangyayari sa akda.
3 Nakasulat ngunit nangangailangan ng pag-unlad.
0 Walang naisulat.

Binabati kita sapagkat nagawa mo ang mga gawain na

hinihingi ng modyul na ito. Inaasahan ko na ipagpapatuloy ang pag-
aaral ng kasunod na modyul.

27
 28
Panimulang Pagtataya
1. M
2. M
3. DM
4. DM
5. M
6. D
7. D
8. B
9. Iba-iba ang sagot
10. ng mga mag-aaral.
11-15. iba-iba ang sagot.
Malayang Gawain 2 pagbatayan ang rubrik
Iba-iba ang sagot ng mga mag-
aaral.
Malayang Pagtataya 2 Balikan
Iba-iba ang sagot ng mga mag- Iba-iba ang sagot ng mga mag-
aaral. aaral.
Tuklasin
Isaisip iba-iba ang sagot ng mag-aaral
A. Iba-iba ang sagot ng mga Pagyamanin
mag-aaral. Malayang Gawain 1
B. pagbatayan ang rubrik
Iba-iba ang sagot ng mga mag-
Isagawa aaral.
iba-iba ang sagot ng mag-aaral
Malayang Pagtataya 1
Iba-iba ang sagot ng mga mag-
Tayahin
aaral.
Pagbatayan ang rubrik
ARALIN 1.2
Sanggunian
Ambat, Vilma C., Barcelo, Ma. Teresa B., Cariño, Eric O., et.
al.“Kagamitan ng Mag-aaral Panitikang Pandaigdig IV”. Vibal
Group Inc.2015.

Almario, Virgilio S., “UP Diksiyonaryong Filipino”. Anvil Publishing

Inc.2010

https://www.google.com.ph/search?q=manny+with+jinkee+pacquiao&p
rmd

https://www.slideshare.net/mobile/herculesvalenzuela/ang-bulag-at-
ang-pilayhttps://www.scribd.com
https://www.slideshare.net>mobilerosiefilipino10.weebly.com>nobela

29