mr4dl5ce3d

Definisi Ombudsman

Apakah sebenarnay Ombudsman? Apakah kita memahami fungsi sebenar Ombudsman? Dan
adakah institusi Ombudsman ini berkesan kepada system pentadbiran di Negara kita
Malaysia? Menurut kamus Oxford Ombudsman adalah “pegawai yang dilantik secara rasmi
untuk menyiasat aduan orang ramai terhadap salah laku dalam pentadbiran terutama pihak
berkuasa awam”. Ombudsman bermula di Sweeden sejak awal 1800an iaitu jawatan yang
diwujudkan sebagai penyiasat aduan awam. Pegawai ini dianggap sebagai orang yang diakui
kemapuan perundangan dan integrity yang berwibawa dan dilantik oleh parlimen untuk
berkhidmat selama satu penggal( empat tahun). Pada tahun1971 Sweeden mengadakan
pejabat Ombudsman untuk melindungi kepentingan para pengguna. Parlimen Eropah pula
mengadakan pejabat ombudsman bagi mendedahkan penyelewengan dalam urusan- urusan
pejabat- pejabat kerajaan kesatuan Eropah.

Sekaramg ini ombudsman atau juga dikenali sebagai ombudsperson di Amerika, bertinadak
menangani permasalahan yang melibatkan salah guna kuasa pentadbiran dimana ombudsman
ini bertindak sebagai orang tengah kepada dua pihak yang berselisih untuk meredakan
persengketaan diantara kedua pihak tersebut. Ini menuntut ombudsman untuk mempunyai
peribadiyang di percayai dan neutral tanpa cenderung kepada mana mana pihak yang
bertindak membantu komunikasi kedua belah pihak untuk merumuskan penyelesaian supaya
masalah yang samatida timbul lagi pada masa akan datang. Kemudiannya system ini
dicontohi di Britain,Jerman,New Zealand dan Norway ,Antara lainnya. Teatapi di Malaysia
kerajaaan telah memutuskan intitusi Ombudsman yang diwujudkan bagi mendengar dan
menyiasat setiap aduan orang ramai termasuk membabitkan salah guna kuasa tidak sesuai
dilaksanakan di Malaysia.

Sebelum kita membincangkan apakah relevan system ombudsman ini dijalankan di Malaysia.
Kita kupas sedikit apakah sebenarnya peranan ombudsman di Negara Negara lain khususnya
di barat. Peranan pejabat ombudsman di Sweden: Ombudsman untuk kanak kanak yang
meliputi hak hak dan segala kepentingan, ombudsman untuk orang orang cacatyang
mengawasi segala hak dan kebajikan mereka dan satu lagi untuk mengatasi diskriminasi antar
kaum jelaskan
Di finland pula, ombudsman dilantik oelh parlimen dan bertanggunngjawab memastikan
bahawa semua pejabat dan pegawai kerajaan bertindak menurut undanf undang. Ini berkuasa
memeriksa segala kemudahan kerajaan , termasuk segala dokumen dan boleh juga meminta
polis menyiasat jika perlu, juga diaadakan dipejabat ombudsman mengenai hak hak sama
bagi kaum lelaki dan wanita, hak akanak kanak dan golongan minority. Di Ireland pula
ombudsman terletak dibawah kuasa presiden yang dicalonkan oleh parlimen. Ia boleh
menerima aduan aduan terhadap jabatan-jabatan kerajaan, pejabat kesihatan, dan juga pejabat
pos.manakala di Britain jawatan ombudsman juga terletak di parlimen

Pada tahun 1971 Sweden mengadakan pejabat ombudson untuk melindungi kepentingan para
pengguna. Parlimen Eropah pula mengadakan pejabat ombudson bagi mendedahkan
penyelewengan dalam urusa pejabat-pejabatkerajaan kesatuan Eropah(European Union).
Pada bulan mei 2001,Perhimpunan Agung bangsa-bangsa bersatu(PBB) mengalu alukan
cadngan setiausaha agung untuk mengadakan sistem ombudsman di secretariat bangsa bangsa
bersatu

Menarik perhatian ialah catatan daripada ensiklopedia Wikipedia mengenai sistem

ombudsman pada pada zaman silam. Lalu disebut mengenai pelbagai masalah yang
berbangkit dalam pemerintahan empayar Rom. Pihak berkenaan kemudian iktibar daripada
daripada iktibar daripada langkah khalifah kedua islam islam, Sayidina Umar (634-644)
dengan konsep Qadi al-qadat untuk Negara-negara islam yang kemudahan”mempengaruhi
Raja Charles XII di Sweden yang kembali dari pembuangan di turki pada tahun 1913,
mengadakan pejabat tertinggi ombudsman.”

Ombudsman dirujuk sebagai penyiasatan persendirian bagi segala rungutan masyarakat

terhadap agensi- agensi awam ( Caiden, Gerald E 1983 ). Ombudsman berasal dari perkataan
Scandivian yang bernaksud Pesuruhjaya. Menurut ( Abdul Rashid Moten dan El- Fatih A.
Abdel Salam, 2005) Ombudsman bertujuan untuk menyiasat dan seterusnya mengumumkan
mana-mana institusi pentadbiran awam yang menyalahgunakan kuasa dan gagal menjalankan
tugas mereka berdasarkan polisi yang ditetapkan. Sesiapa sahaja di kalangan masyarakat
boleh membuat aduan yang berkaitan kepada Ombudsman. Menurut kamus Oxford
Ombudsman adalah pegawai yang dilantik secara rasmi untuk menyiasat aduan orang ramai
terhadap salah laku dalam pentadbiran terutama pihak berkuasa awam. Ini bermaksuh
Institusi Ombudsman mempunyai peranan yang penting sama ada untuk menerimaaduan
rakyat dan bertindak dengan telus bagi menangani permasalahan yang timbul.

Konsep Ombudsman telah diguna pakai di pelbagai Negara dengan menggunakan

pelbagai Negara dengan menggunakan pelbagai Bahasa seperti Mediateur( Peranchis),
Defensor Del Pueblo ( Sepanyol dan Puerto Rico ), Voisantwalt (Autria), Parliamentary
Commissionner For Administration ( United Kingdom), Wafi Mohtasib (Pakistan ), Te
Kaitiaki Tangata (New Zealand- Mauri ) dan Ayukta di India. Sebenar terdapat banyak lagi
Negara yang mengamalkan institusi Ombudsman dengan menggunkan pelbagai nama yang
berbeza. Walaupun penggunaan Bahasa adalah berbeza, namun ke semua ini adalah
membawa kepada satu konsep idea yang serupa iaitu Ombudsman ( Owen 1990: 4)

Ombudsman adalah perkataan Scandavian yang bererti pegawai atau Pesuruhjaya

(Wage 1988:79). Dengan lebih jelas, ia bererti seorang atay satu badan pesuruhjaya yang
mempunyai tugas- tugas menyiasat dan melaporkan kepada parlimen tinggi segala aduan
terhadap kerjaan oleh rakyat. Dengan maksud lain, Ombudsman ialah seorang pegawai atau
badan untuk menyiasat aduan yang dibuat oleh orang ramai terhadap kerajaan atau orang
awam. Selain itu Ombudsman juga berperanan sebagai ‘go between’ di Antara rakyat dan
pemerintah. Malah Ombudsman juga boleh berperanan penyelesai masalah, penasihat, perayu
bagi pihak rakyat dan juga sebagai penjelas atau penterjemah.

Terdapat banyak Negara yang mengamalkan Institusi Ombudsman ini walaupun

pengamalan dan objektif yang sama, namun konsep Ombudsman telah diubahsuai mengikut
struktur demokrasi dan tradisi tertentu dalam bidang kuasanya. Hal ini berlaku kerana
keadaan perbezaan budaya dan corak kehidupan sesebuah masyarakat. Namun keabsahan
Ombudsman ialah hendaklah sentiasa dihormati dan bebas dari apa- apa pengaruh. Hal ini
disebabkan, Ombudsman berkuasa dalam menyiasat apa- apa tindakan, membuat keputusan
dan cadanganterhadap jabatan yang terletak di bawah bidang kuasanya. Secara rasionalnya,
sesebuah agensi kerajaan yang mahu mengekalkan rasa hormat rakyat kepadanya akan
memberi penelitian ke atas aduan dan saranan yang diberikan oleh orang ramai dan
memperbaiki pentadbiran awam.

Manakala menurut ( Owen 1990; 5) Ombudsman didefinisikan sebagai satu

jawatankuasa yang diperuntukkan melalui perlembagaan atau melalui badan perundangan
atau parlimen yang menerima apa- apa aduan daripada orang yang teraniaya terhadap agensi
kerajaan, pegawai- pegawai atau pekerjanya. Ombudsman bertindak dengan sendirinya dan
mempunyai kuasa untuk menyiasat, memberi saranan untuk membetulkan keadaan dan
mengeluarkan laporan. Berdasar keterangan di atas Ombudsman dipegang oleh seorang yang
atay secara berkumpulan sebagai sebuah badan yang berkuasa walau terdapat perbezaan dari
segi penggunaan Bahasa namun konsepnya tetap sama.

SEJARAH OMBUDSMAN

Akibat daripada perkembangan perdagangan yang berasaskan kepada konsep Laisse Faire
sebelum abad ke – 20 yang menitik beratkan soal individualisme. Maka konsep ini gagal
dipegang oleh sebahagian kecil daripada rakyat. Maka rakyat yang lebih menderita dan ini
telah diadukan kepada kerajaan agar fungsi- fungsi ekonomi diambil alih oleh kerajaan.
Akibat perkembangan teknologi semakin berkembang, maka ekonomi semakin berkembang
dan kerajaan tidak dapat menyelesaikan kerja yang banyak itu, maka ia menyerahkan kepada
pihak pentadbiran yang diberikan diseretionary power yang luas. Ini telah mew
ujudkan penyalahgunaan kuasa dan satu institusi yang lain diperlukan untuk mengawalnya.
Dengan itu wujudlah institusi Ombudsman (Ramanathan 1993:142)

Negara Sweeden merupakan Negara Scandavian yang paling awal memperkenalkan

dan mengamalkan institusi Ombudsman. Konsep Ombudsman merupakan salah satu perkara
yang digubal dan diluluskan dalam perlembagaan Sweeden ( Sweedish Constitution of 1809).
Negara Sweeden telah mempunyao Ombudsman di dalam bentuk tersendiri selama lebih 100
tahun setengah. Institusi ini Berjaya menarik perhatian seluruh dunia apabila Negara Finland
(1932), Denmark (1995) dan Norway (1962) turut mengasaskannya ( Sabitha Marican,
et.el.1994: 110 )

Manakala di Negara Comman Law iaitu New Zealand dan England diwujudkan
institusi Ombudsman pada tahun 1962 dan 1976. Namun tidak semua perlaksanaan
Ombudsman ini Berjaya. Negara yang mula- mula menggunakan institusi Ombudsman
dengan jayanya ialah Sweeden telah mengamalkannya sejah 1809, ini merupakan satu
pengawalan dan amat penting untuk memastikan tidak ada ketidakadilan dalam pengadilan
kehakiman dan juga pentadbiran dari segi kewibawaan.

Ia telah diketuai oleh 3 justices Ombudsman yang dilantik oleh Riksdag. Tugas
mereka adalah untuk , memerhati perjalanan undang- undang dan perlembagaan serta
mengadili pegawai- pegawai pentadbir yang membuat kesalahan. Selain itu, Ombudsman
yang bertindak memastikan mereka yang mempunyai kuasa menggunakannya dengan betul
dan tidak bercanggah dengan hak- hak asasi manusia ) Ramanathan, 1993) menjelaskan
bahawa Ombudsman di Sweeden me6rupakan model yang diikiuti oleh Negara lain termasuk
United Kingdom, Denmark, Norway dan Finland dan juga dilaksanakan oleh kerajaan da;am
Negara- Negara tersebut.

Di Britain institusi Ombudsman berbentuk (Parliament Commissioner For

Administration) dan telah banyak mendapat kritikan. Pada mulanya ada desakan untuk
mewujudkan Ombudsman seperti di Negara Scandinavia tetapi tidak berhasil. Dalam tahun
1970-an suruhanjaya ini (PCA) dan kakitangan penyiasatnya diambil daripada kakitangan
perkhidmatan awam. Cara pengambilan ini adalah satu sebab perwujudan penggunaan “the
office fo controller and the auditer general” sebagai satu aspek daripada institusi
Ombudsman. Berdasarkan institusi Ombudsman dan di Britain terdapat perbezaan dari aspek
penggunaan kuasa yang diberikan oleh pihak kerajaan terhadap pegawai yang
dipertanggungjawabkan untuk menguruskan institusi Ombudsman. Menurut (Abdullah
Sanusi Ahmad, 1970: 41) di tiap- tiap Negara yang mengamalkan institusi Ombudsman
bidang kuasa yang diperuntukkan ini berlainan mengikut sejauh mana kerajaan yang
memegang tampuk kuasa kepada institusi Ombudsman. Misalnya di Britain, penibuhan
institusi ini dari semasa ke semasa tidak mendaapat sokongan daripada pihak kerajaan kerana
ahli ahli politik yang memegang kuasa enggan memberi kuasa kepada satu badan yang bebas
untuk memantau dan mengawal serta mengambil tindakan terhadap penyalahgunaan
kuasanya.

Selain itu menurut (Abdullah Sanusi Ahmad, 1970) lagi, pegawai penting kerajaan
menunjukkan sikap enggan membenarkan kerja di pejabatnya diawas oleh seorang penyelia
bebas seperti pegawai Ombudsman. Berikutan itu, pesuruhjaya parlimen Britain
(ombudsman)mempunyai mempunyai bidang kuasa yang tidak begitu luas. Oleh itu rakyat
biasa mungkin tidak mendapat layanan sewajarnya jika membuat rayuan dan tuduhan
terhadap pentadbiran yang menkalankan dasar awam.

Berdasarkan keterangan tersebut, kuasa ombudsman di Negara yang mempunyai

institusi ini adalah berlainan Antara satu sama lain. Namun setelah selepas lebih dua dekat,
lebih 55 bidang kuasa berkaitan dengan institusi ini diwujudkan dengan bersama-sama 18
buah negara, Bandar dan penubuhan . Antaranya contoh, Filipina, USA, Perancis, Israeldan
kebanyakan Negara-negara Scandinavia yang lain.

PERANAN INSTITUSI OMBUDSMAN

Intitusiombudsman mempunyai matlamat dalam meningkatkan lagi keberkesanan

pentadbiran awm.Institusi ombudsman turut membawa garis panduan yang melindungi hak
hak individu terhahadap kerenah dan penyelewegan birokrasi awam mahupun swasta.

Antara objektif terpenting bagi kewujudan intitusi ombudsman adalah untuk menerangkan
kenapa dan bagaimana sesuatu aduan itu dapat dilihat sebagai peluang untuk meningkatkan
mutu kerja dan perkhimatan sesebuah Negara.

Namun sekiranya sesuatu aduan itu mungkin tidak disokong, ia memperlihatkan kelemahan
dasar dasar awam. Selain itu juga institusi ombudsman juga berperanan untuk menerima
aduan yang berkualiti bagi memupuk kesedaran umum dalam kepentingan dalam mengatasi
masalah birokrasi. Ia jugak dapat mendidik orang awam memahami tindak tanduk kerja yang
di aklikasikan melalui institusi ombudsman. Melalui kuasa menyiasat dan menhukum yang
ada pada institusi ombudsman, ia dapat memberi keadilan dan kesaksamaan dalam sektor
pentadbiran awam. Hal ini sekaligus dapat meningkatkan keberkesanan pelaksanaan sesuatu
dasar tersebut

Selain itu, intitusi ombudsman juga berperanan untuk mengendalikan ketidakpuasan individu
terhadap pentadbiran awam ( Ramanathan, 1993: 145) menyatakan tidak semestinya
ombudsman dapat memenuhi ketidakpuashatian setiap individu. Namun dalam kes-kes
individu yang gagal membuat aduan, ombudsman kadangkala memberi penjelasan dan
membantu seseorang itu mernerang aduan secara bijak. Adakalanya dalam membuat siasatan
terhadap aduan yang diterima, ombudsman tidak perlu menggunakan kuasanya mendapatkan
bukti jika ada kerjasama daripada pihak pentadbiran awam.

Ombudsman bolehboleh membuat keputusan yang sepatutnya diambil dan berhak untuk
mencadangkan penyelesaian. Selain itu juga, institusi ombusdsman yang berdiri dengan
sendiri tanpa terikat dengan mana mana kuasa badan lain turut boleh menjatuhkan hukuman
terhadap pentadbir awam yang telah dikesan kesalahanannya tanpa perlu membawa ke
mahkamah yang lain. Ini menunjukkan keabsahan yang ada pada institusi ombudsman juga
memainkan peranan dan matlamatnya yang tersendiri tanpa dipengaruhi mana mana institusi
yang lain.

Institusi ombudsman juga bertindak untuk memperbaiki pentadbiran. Perwujudan institusi

ombudsman antara lain adalah untuk merperbaiki dan mengubah pandangan orang awam
terhadap kerajaan. Ombudsman menggalakkan pihak pentadbiruntuk menerangkan kepada
pihak umum tentang tindakkan kerajjan dan memberi maklumat yang jelas tentangb hak hak
yang merayu yang patut ada pada orang awam. Selain memperbaiki kualiti umum
perkhimatan kerajaan, intitusi ombudsman turut membuat pegawai awam lebih berhati hati
menjalankan tugas.

Disni, peranan ombudsman bukan sahaja dapat meningkatkan lagi pentadbiran perlaksaan
dasar awam, tetapi jua boleh memperbaiki kelemahan kelemahan yang wujud dalam
pentadbiran awam. Institusi ombudsman boleh mengidentifikan kelemahan kelemahan seperti
ketidakcekapan, kelalaian, tatacara yang tidak jelas atau sikap sesorang pegawai itu. Menurut
( Ramanthan. 1993: 146), umumnya ombudsman memperbaiki moral perkhidmatan awam.

Intitusi ombudsman turut membantu dalam tugas penyeliaan badan perundagan. Dalam
masyarakat industry barat, masalah perundangan yang tidak efektif dalam bidang pentadbiran
disebabkan oleh bidang birokrasi yang luas dan kompleks. Aduan aduan yang diterima oleh
ahli ahli perundangan daripada kawasan perwakilan mereka selalunya dilayan secara
berasingan. Oleh itu, laporan khas dan laporan ombudsman membantu dalam menjalakan
fungsi fungsi badan perundangan

Secara perbandigan di New Zealand, seseorang boleh membuat aduan kepada ombudsman
tentang sesuatu tindakan pentadbir yang menjelaskan haknya.ombudsman boleh menyiasat
dan apa apa tindakan, keputusan, serta cadangan yang dibuat oleh jabatan yang dibawah
bidang kuasanya. Selain itu institusi ombudsman turut memberi bantuan sekiranya terdapat
tindakan pentadbir yang bertentangan dengan undang undang. Ombudsman juga boleh
mengambil tindakan terhadap penyalahgunaan fakta yang salah oleh pihak pentadbir awam
demi kepentigan mereka. Sekiranya ombudsman menerima aduan tentang tindakkan
pentadbir yang tidak munasabah, tidak adil dan ada diskriminasi, maka tindakan dan
hukuman terhadap pentadbir tersebut setelah penyiasatan dijalankan adalah wajar.