ERROMAKO ARTEA

1-SARRERA HISTORIKOA
KRONOLOGIA:11.mendetik k.a.-476k.o. Hizkuntza LATINA eta ZUZENBIDEA hedatu zen.
BI FASE nagusi:ERREPUBLIKA II-24K.A
B-INPERIOA-24K.a.-476K.o.
Ezaugarriak:etrusko eta grekoen eragina
Noiz->konkistak eginda gero,boterea erakusteko eta ohiturak aldaketak izan ziren.KULTURA.
Artea kanpotik ekarria:Greziatik,Etruria.
2-ARKITEKTURA.Monumentala,funtzioa betetzeko ,handitasuna,egitura merkea ,materiala-
>morteroa-OPUS-, Horma sendoak kanpoaldetik->marmolez estalia ,zutabe dekorazioa .. . Erdi puntuko
arkua erabili.Estalki berriak->gangatua:kanoi ganga,etz ganga,kupula
;dinteldua ere.Eraikin bameari garrantzia.
Tenpluak eta garaile arkuak-> harlanduz.
1-0RDENAK.grekoen eraginpean baina neurriak eta elementuak nahasten dira.Eraikin berean orde
ezberdinak agertu.
Motak:Toskanoa->fuste leuna du;Jonikoa
Korintioa;Konposatua :jonikoa+korintioa
Entablamendua:FRISOETAN->girlandak
2-HIRIA:oinplano ORTOGONALA,ATEAK,KALE NAGUSI Bl:CARDUS ETA DECUMANUS.
Aterpeak ,harrespilez inguraturik eta hilerriak hiriaren kanpoaldean.
1-FOROA->hiriaren erdigunean:merkatal,politika eta erlijio zentrua.PLAZA karratua,aterpeak ditu eta
TENPLUA,BASILIKA,LIBURUTEGIA AGERTZEN DIRA.Hiritik kanpo
hilerria.Cesar,Augusto,Trajano.
HIRIKO ERAKINAK
2-TENPLUA:Grezia+etruskoen nahastea.PODIUM garaia,ESKILERA
FATXADAN,zutabeak,CELLA(jainkoen gunea)PSEUDOPERIPTEROA.
Oinplanua:laukizuzena-> Maison Carree
T. Borobila->Agriparen Panteoia,Vesta,Sybila.
T . Aire librean->Ara Pacis Augustorena.
3-ETXEA
.!bl.all.n:gia edo DOMUS->pisu batekoa eta bere
parteak:sarrera,atrioa,compluvium,impluvium,gelak,tablinium,triclinium.Pratizio edo enperadoreenak.
b.-Hirian pisu etxeakINSULAE 5-6koak
t)VILLAE:nekazal guneko etxea.
4-BASIUKA-BatzartzekoJekua,burtsa,epaiketetarako.
Parteak:oinplano laukizuzena,3 nabe luzetara zutabez banaturik.
Bukaeran erdi borobil formako absidea.Estalki dinteldua edo gangatua:kanoi erdiko ganga,kupula.
5-TERMAK.Bainu publikoak,batzartzeko gelak,gimnasioa.Parteak:ur beroa CALDARIUM;ur
hotza FRIGIDARIUM;ur epela;liburutegia.
Adreiluz+morteroz eginak,marmolez,
granitoz,mosaikoz estaliak.Estalki gangatuak:
kanoi ganga,ertz ganga ...
4,IKUSKIZUN RRAIKUNTZAK
1-ANTZOKIA.Parteak:CAVEA erdiborobila esertzeko;orchestra erdizirkularra txikia goi mailakoen
eserleku gisa;scaena edo Obra antzezteko gunea.Lur zelaian egindakoak:arkuteriaz apaindurik eta
adreilu+morteroz egindako egitura ,dekorazio dinteldua.Behealdean galeriaz inguraturik,erraz
sartzeko.Martzelo,Merida.
2-ANFITEATROA:Ikuskizun odoltsuak
publikoetarako:gladiadoreak,abereak ... Parteak:oinplanoa:elipse formakoa;ESERLEKUAK;AREA:
ikuskizunak;AREAREN AZPIAN:gelak, ..... Eraikuntza exentoa:kanpotik arkuteriak eta orden
ezberdinekin apaindurik .COLISEO
3-ZIRKOA.Oinplanu laukizuzena->alde batean erdiborobila da;ingurunean
eserlekuak;erdigunean AREA :gurdi lasterketak egiteko .....SPINA:area erdibitzeko.Maximo
zirkua.
5-0ROIGARRIZKO ERAIKUNTZAK
1-GARAILE ARKUA
Horma zatia exentoa da.(arku bat,bi edo arku dituena).Oinplanu karratua edo
lukizuzena·Goialdean edo ATIKOAN idazkia.Garaile arkuaren
gainean:eskulturak.Helburua:garaipen militarrak ospatzea eta desfilea egin .
2.ZUTABEA
Zutabe lodia eta garaia,marmolezkoa,idulki gainean,barnealdetik eskailera.Goialdean eskult~ra
.Erliebez apaindurik kanpotik. Helburua:garaipen militarrak ospatzea.Trajano,Marco Aurelio.
3-HILQBIAK:Hiriaren kanpoaldean eta Via nagusiaren
ondoan.Motak:erretzean:URNAK;LURPERATZEAN->SARKOFAGOAK ETA
MAUSOLEOAK(tenplu+hilobia).
OINPLANO:laukizuzen,zirkularra.
6-INJENIARITZA LANAK
1 AKUEDUKTOA.Ura garraiatzeko erabilia;harriz egindakoa.Arkuteriak bata bestearen
gaineanedo pilareen gainean.
2-ZUBIA.Ibaiak zeharkatzeko .Erdipuntuko arkuak pilareen gainean erabiliz
3-KALTZADAK.Inperioan merkatalgorako eta defentsarako bide sarea eraiki.Miliarioak km .
4-ESTOLDERIA.Ur zikinak bideratzeko.lur azpitik eta kanoi gangaz estaliak.Etruskoengandik
bartua.
3-ESKULTURA
1-EZAUGARRI QRQKQRRAK
Grekoen eragina-> idealizazioa eta etruskoen eraginpean(hildakoen maskarilak)errealismoa.
Erabilitako materialak :brontze eta marmola.Gai nagusia: gizakia baina bere inguru sozialean.Ez
dira biluzik(jainkoek edo jainkotzat) agertzen jantzirik
baino.Formak:bustoa,eserita,zaldiz,zutik:togati(togaz),toracati(militarrez).Polikromatuak dira.
ETAPAK
2-ERLIEBE HISTQRIKQA
Jatorria->GREZIA->IDEALISMOA
Jatorri ETRUSKOA-> ERREALISMOA:hildakoenak.
Ponpeio,Cicero eta Cesarren erretratoak.
Helburua:garaipen militarrak kontatzeko.Harrien gaien egindako erliebeak dira.:Garaile arkuetan
eta zutabeetan.Teknika->perspektiba,paisaia eta zehaztasunak agertzen dira.
A-ARA PACIS aldarean:isozefalia "Pax Romana" ospatzeko AUGUSTOREN familia osoaren
prozesioa ;biplano ezberdin ageri.
B-TITOREN ARKUko erliebeak->Jerusalengo konkista ospatzeko:itxura piktorikoan landurik
.Sakontasuna lortu->erliebe mota ezberdinaren bidez.
TRAJANOREN KOLOMA:Daciaren konkistaren narrazioa da.Horretarako xingola kiribildu
itxurakoa erabili.Zehaztasun anekdotikoak agertu.Erreala da."Horror vacui" ageri->planoak
gainjarri eta guztia estalirik.
-SARKOFAGOAK->hildakoaren erretratua agertu, heriotza eta geroko bizitzari buruzko gaiak
agertu.
3-ERRETRATUA.
Jatorria->GREZIA->IDEALISMOA
Jatorri ETRUSKOA-> ERREALISMOA:hildakoenak
1-ALDIA:ERREPUBLIKA(II.mendea-24k.a)Cesarren erretratua:bustoa,burua eta bular
pixkat;ilea aurrerantz orrazturik eta bizar gabe.Iris eta betseinik gabea.
2-ALDIA:INPERIOA(24k.a.-476k.o.)
A-AUGUSTO -CLAUDIA (25k.a.-68k.o.)
.IDEALIZAZIOA:agintariak itxura ona izateko bebarra->helburu politikoa."Augusto
gaztea","VIA LABICANAKO Augusto" togati"edo Pontifex Maximus bezala,"AUGUSTO
PRIMA PORTA" edo toracati"->zutik eta Legioei erramu koroa erakusten,kontsul
bararekin,"Caligula"Claudio enperadore biluzik->jainkotzat bartua.OTON enperadorea
B-FLAVIA(68-ll 7k.o.)I mendea.ERRETRATUA naturalagoa da.Lehengo aurrerakotasuna
apurtuz.(burua alde batera).BUSTOA.->bizkarra eta bularra.Ilea->bekokirantz
zatika."Vespasiano" eta "Trajanoren bustoak".Emakumea:->ilea kirruz trepanoz eginda.
C-ADRIANOTIK(ll 7-313k.o.).IDEALIZAZIOA berpiztu egiten da.BUSTOA->ukondoraino
landua.Ilea eta bizarra kirruduna trepanoz landua.Emakumea->
ondak eta moñoa.Polikromatu gabeak.Begietan->
iris eta pupiladunak.ADRIANO."Marco Aurelio zaldiz"->PLAZA BATEAN KOKATURIK ETA
ENPERADOREA BAINO EZ ZALDIZ.Caracalla",COMODO enperadorea ->Herkules bezala.
D-CONSTANTINO(313-476k.o.)
ANTINATURALISMORANTZ->Eskematizazioa aurpegian;azala marratua bizarra
adierazteko;begiak->iris eta pupila oso Ianduak.Adierazkortasuna:tristura eta melankolia.Behe
mailakoetan erratuak ageri dira.Ad:"Constantino" ," Arkadioren bustoa"
4-PINTURA
GREZIAren eragina. Kokapena:Jauregi eta tenpluetako sabai eta hormatan agertu.
TEKNIKA ->FRESKOA(KOLOREA+ KAREA)
EZAUGARRI NAGUSIAK:
errealismoa,urruntasuna,paisaia-> ESPAZIOA ADIERAZI.Pmpeia eta Herculanon gehienak
LANMOTAK:
1-INKRUSTAZIOA->gorriz eta horiz->marmolaren antza
Hiru zatitan banatua:zokaloan marrazki geometrikoak
Gero ,marmolezko geruza ezberdinak:zutabeak ....
-Ondoren friso jarraia zuria gehienetan.faunoren etxea Pompeian.
2-ARKITEKTONIKOA->arkitekturak,lehioak,paisaiak
Augusto eta Liviaren etxea
3-ORNAMENTALA->arkitektura irrealak
4-ILUSIONISTA->2.a eta 3.a nahasturik,fantasia.perspektiba arkitektonikoak,efektu
optikoak.Vetti etxea.Misterien etxea
5-MOSAIKOA
Grekoengandik ikasitakoa.
Teknikak:
1-OPUS SIGNIUM->lur egosiaren zati txikiak
2-OPUS SECTILES->marmolezko zati txikitan ebakita
3-OPUS TESSELLATUM->teselak(harri kubikoak koloreztuak).
Kokapena:Jauregi eta tenpluetako lur zelaian eta hormatan.
GAIA:landaretza,abereak,geometrikoa eta historikoa.
http://es.calameo.com/books/001845765b43e77158406
asunasenjo slideshare ere
http://es.slideshare.net/cavetecanes/romae-historia-1195280
cfakepath 1-m-17-gaia-erromatarren-historia-rg

- 1~
.··-
.l'WW•JLII .

1::.--

-
. •·

.:¡::¡;
·--
...... !,ID