Laurie Pronk

V4e
Het woeden der gehele wereld
Kader Abdolah

A. 1. Algemeen oriënterend

a. 'Het huis van de moskee

Kader Abdolah
van de auteur van 'De boodschapper' en 'De Koran'.
b. Geboortedatum: 12 december 1954
Nationaliteit: Iraans-Nederlands
c. Er is geen motto in dit boek, het wordt wel opgedragen aan Aga djan: 'Aan Aga Djan, om
hem te laten gaan.
d. Jaar van eerste uitgave: 2005
e. Het boek heeft 413 blz.
f. Ik heb het boek in 6 uur gelezen.
g. Op 15 november heb ik het boek uitgelezen.
h. Voordat ik dit boek ging lezen, verwachtte ik een erg godsdienstig boek, met als een grote
rol de Islam. De omslag van het boek vind ik overigens niet erg goed bij het verhaal passen.

2. Samenvatting

Het boek begint met een stuk over mieren. Ze kruipen onder een muur uit met miljoenen tegelijk.
Men weet niet wat te doen en ze halen Aga Djan, de eigenaar van de bazaar en het hoofd van het
huis (van de moskee), erbij. Hij laat de mieren terug gaan met een vers uit De koran. Shahbal, de
zoon van de omroeper van de moskee, spreekt met Aga Djan over de maan. Die avond zullen de
Amerikanen landen op de maan en Shahbal vindt dat Aga Djan en de imam daarvan op de hoogte
moeten zijn om met de stad (Senedjan) mee te kunnen praten. Kort daarna komt Nosrat, Aga
Djan’s broer, op bezoek met zijn verloofde. Zij was echter niet traditioneel, maar zeer 'sexy'
gekleed. Ze droeg geen chador en had een panty aan, dit geeft de Amerikaanse invloed weer. Dit
was erg ongepast en het huis was hierdoor een beetje van streek, zo ook de grootmoeders in het
huis. Zij kookten het eten, deden het huishouden en waren geen bloedverwanten.
Een tijd later kwam een rebellerende imam, Galgal om de hand van de dochter van de toenmalige
imam (Alsaberi) en zijn vrouw Zinat vragen. Aga Djan doet navraag bij de ayatollah waar de jonge
imam zijn opleiding heeft genoten, de ayatollah geeft het huwelijk zijn zegen, maar toch twijfelt Aga
Djan. Bij de huwelijksvoltrekking vergeet Galgal zijn persoonsbewijs en Aga Djan laat hem dit
ophalen uit Qom, een reis van ruim 3 uur, om Galgal moeite te laten doen en zijn wil te laten
blijken. Shahbal praat met Galgal over het verzet tegen de Amerikanen en het plan van de
ayatollah’s. Shahbal is hierdoor geboeid en laat Galgal enkele van zijn zelf geschreven verhalen
lezen. Door een vreselijk ongeluk sterft die winter imam Alsaberi bij de hooz (het heilige bassin met
rein water voor het wassen van handen, voeten en gezicht voor het betreden van de moskee). De
moskee heeft een nieuwe imam nodig en aangezien Ahmad, de zoon van Alsaberi, nog niet klaar
is met zijn opleiding tot imam geeft Aga Djan Galgal tijdelijk deze positie. Galgal preekt goed en
laat zijn afkeer merken tegen de Amerikanen en de sjah. Farah Diba, de vrouw van de sjah, wil
vrouwen emanciperen en laten behandelen voor zogenaamde vrouwenziekten. Daarvoor komt zij
in Senedjan een vrouwenkliniek openen, ook zal zij die avond een bioscoop openen. Dit is echter
geheim gehouden door de bioscoopeigenaar om vooraf ophef te voorkomen. Die avond predikt
Galgal heel erg tegen de Amerikanen en maakt hij zich boos, hij heeft het plan de bioscoopdeuren
met een Koran dicht te timmeren. Hij gaat op weg met alle moskeegangers, maar weet niet dat
Farah Diba binnen is. Er dreigt een bloedbad te komen, maar dit weet Aga Djan net op tijd te
voorkomen. Galgal wordt gezocht door de geheime dienst, maar hij weet net op tijd te vluchten
naar Qom.
Om Aga Djan heen verandert alles. Vrouwen emanciperen, gaan schrijven en seksualiteit wordt
langzamerhand bespreekbaar. Na de vlucht van Galgal heeft Aga Djan zelf kort gepredikt, maar al
snel kwam er een invalimam uit een verder gelegen dorp. Deze begint een seksuele relatie met
Zinat, de weduwe van Alsaberi. Aga Djan vindt dat dit uit de hand loopt en stuurt de invalimam
terug. Dan volgt er een korte anekdote over de grootmoeders van het huis, Golbanoe en Golebeh.
Zij vegen al 20 jaar lang elke morgen de stoep en hen is beloofd dat ooit een profeet langskomt en
hun een reis naar Mekka zal geven. De 20 jaar zijn voorbij en er is nog niks gebeurd. Aga Djan
hoort van dit wachten en stuurt op een ochtend een profeet langs om de grootmoeders een reis te
geven. Ze vertrekken een paar maanden later, maar komen niet meer terug. Ze zijn in Mekka
gestorven op de meest heilige plaats, zoals elke moslim het liefst zou willen.
Even later keert Sediq zwanger terug uit Qom, ze heeft haar man tijdelijk verlaten. Ze krijgt een
zoon, Hagedis, maar deze is gehandicapt en zal nooit kunnen lopen.
Er zijn ook weer opstanden tegen de sjah en de Amerikanen zijn Iran binnen gevallen. Shahbal
sluit zich aan bij een linkse oppositie, maar wordt snel opgepakt. Gelukkig kan Aga Djan hem door
zijn aanzien vrij praten. De zoon van Alsaberi heeft zijn imamopleiding voltooid en wordt de nieuwe
imam van de moskee. Hij is opiumverslaafd en veel omringd door lichtzinnige vrouwen, maar hij
predikt goed. Aga Djan verbiedt hem opium en vrouwen, Ahmad houdt zich hier niet aan en zoekt
deze dingen buitenshuis. De geheime dienst fotografeert hem tijdens zijn “bezigheden” en
chanteert hem. Aga Djan merkt dit en onderwerpt Ahmad aan strengere regels. De invloed van de
sjah en zijn westerse denkbeelden wordt ook op het platteland zichtbaar en de vrouwen gaan zich
opvallend vrijer gedragen, wat niet naar de zin van de ayatollahs is.
Aga Djan’s zoon keert terug van zijn studie in Teheran, omdat er een feest is. Er heerst een
sprinkhanenplaag die voor symbolische dreiging zorgt. Galgal komt ook langs, maar hem wordt de
toegang tot de moskee geweigerd, omdat hij zijn vrouw verlaten heeft. Op dat moment ontploft er
een bom in de bioscoop, net als op andere plekken in Iran. Het volk wordt opgestookt tegen de
Amerikanen. In Parijs bereidt ayatollah Khomeini zich voor om na zijn ballingschap terug te keren
naar Iran. Hij is bedreigend voor de sjah, deze vertrekt dan ook (1976). Er dreigt een revolutie in
Iran, net als in het huis van de moskee. De weduwe van Alsaberi wordt met de dag radicaler en
leidt een anti-emancipatiegroep voor vrouwen. Aga Djan wordt steeds ongelukkiger en mist
Shahbal die studeert en bij een linkse beweging zit.
Ayatolla Khomeini benoemt Galgal in zijn nieuwe Iran tot ‘rechter van de islam’. Galgal laat vele
aanhangers van het oude regime ombrengen, ook mensen die bij de geheime dienst betrokken
waren. Ook de zoon van Zinat, Ahmad, wordt opgepakt, omdat hij voorkomt in dossiers van de
geheime dienst. Hij krijgt 10 jaar gevangenisstraf, maar komt eerder vrij door hulp van Galgal.
Zinat toont echter geen enkel medelijden, ze is verbitterd en kan niet meer normaal denken. Nosrat
heeft de komst van Khomeini voor de televisie vastgelegd en wordt toegelaten bij de ayatollah’s.
Hij bedenkt het plan films die pro-Koran zijn in bioscopen te vertonen. Amerika is machteloos
tegenover Iran en besluit één van haar grootste fouten ooit te begaan. Ze bevoorraadt Irak en
daarmee Sadam Hussein. Een bloederige oorlog volgt (1980-1988). Saddam gebruikt chemische
wapens en miljoenen slachtoffers vallen aan beide kanten. Galgal krijgt de opdracht ook een
nieuwe linkse oppositiegroep uit te moorden, hierbij zit ook de zoon van Aga Djan, Djawad.
Niemand wil Aga Djan een graf verschaffen voor zijn zoon, omdat allen bang zijn voor de
ayatollah’s. Aga Djan is kapot en besluit uiteindelijk zijn zoon op de binnenplaats te begraven. Dan
komt er een vriend van Aga die zegt dat hij een graf heeft.
In Iran komt een fanatieke groep, de moedjahedien, in opstand. Er volgen aanslagen en er vallen
veel doden. Mensen worden makkelijk gedood, zo ook Zinat wegens het hebben van radicale
ideeën en de nieuwe imam van de moskee. Iraanse politici vluchten en vragen asiel aan in
Frankrijk.
CNN vraagt Nosrat een reportage te maken over het dagelijks leven van een ayatollah, dit moet in
het geheim gebeuren. De geheime dienst is hem echter op het spoor en betrapt hem met
belastbare tapes en vermoordt hem. Khomeini is niet meer in staat het land te regeren wegens
dementie; de ayatollah’s nemen de macht over. Galgal heeft geen taak meer en wordt verkocht
aan de Taliban. Hij leidt bij hen een rustig leven met veel lezen. Shahbal is zo woedend op Galgal
vanwege zijn wandaden; hij zoekt hem later op en vermoordt hem. In 1988 sterft Khomeini en
eindigt de oorlog tussen Iran en Irak.
Aga Djan en zijn vrouw zijn intens verdrietig, maar vele mensen uit het dorp komen hen troosten.
Aga Djan reist naar zijn vriend af die destijds het lichaam van zijn zoon mee nam. Deze vriend
woont op een prachtig kasteel met een bloeiende tuin. Achterin de tuin ligt het lichaam van Djawad
begraven onder alle prachtige bloemen, Aga Djan is daar zielsgelukkig mee. Ook vertelt zijn vriend
veel steun te hebben van iemand die in Parijs gestudeerd heeft. Als de baas van het huis van de
moskee goed naar die man kijkt, herkent hij Ahmad, de zoon van Alsaberi. Aga Djan weigert het
aanbod van de feestwijn en blijft trouw aan de islam. Aga Djan ontvangt als laatste een brief uit
Europa waarin Shahbal vertelt dat hij schrijver is geworden, maar in een andere taal schrijft. Aga
Djan bergt de brief op en zingt een loflied aan Allah.

B. 3. Belevingsvragen

Ik vond het een erg mooi boek, ondanks het feit dat er nogal veel hoofdpersonen overlijden in het
boek. Je leert veel over Iran en zijn geschiedenis, ik wist namelijk nog niet zoveel over Iran en heb
dus veel geleerd van dit boek. Aga Djan is me het best bijgebleven, waarschijnlijk omdat hij de
hoofdpersoon was in het boek. Ook is hij me bijgebleven omdat het een erg sympathieke man
was, die erg goed gezorgd heeft voor de moskee en zijn familie. De persoon uit het boek die me
heeft meest is tegengevallen is Zinat. Ik vond het namelijk erg zwak dat ze zo radicaal werd en
geen gevoel meer had voor moraliteit.

C. 4. Tijd, ruimte en personen

a. Het verhaal speelt zich af in de periode van 1969 tot 1989.

b. De vertelde tijd is ongeveer 20 jaar.
c. Er komen een aantal flash-backs voor in het boek, bijvoorbeeld: 'Hij was zelf pas
zevenentwintig toen hij voor het eerst de schatkamer bezocht had. Toen zijn eigen vader
stierf, pakte hij een lantaarn en ging diep in de nacht de grafkelder van de moskee in. Met
trillende hand stopte hij de sleutel in het oude slot, opende de deur en ging naar binnen.
Het leek alsof hij droomde want de kamer had niets weg van een normale ruimte. Er lag
een oud granaatappelkleurig tapijt op de grond. Er stond een stoel en een tafel met daarop
een opengeslagen boek. Daarnaast zag hij een ganzenveer in een inktpotje gedoopt. Er
stonden tientallen paren schoenen langs de muur waarop een fijn laagje stof zat en aan elk
paar hing een kaartje dat aanduidde van wie het was. Het waren de schoenen van de
overleden imams. Tegenover de rij schoenen stonden enkele kapstokken en aan elke
kapstok hing het gebedsgewaad en de zwarte tulband van een imam. Bij sommige
kapstokken stond ook een wandelstok en een kistje waarin de persoonlijke spullen van de
imam en belangrijke papieren uit diens tijd werden bewaard.’’ (pag. 173)
d. Het verhaal speelt zich af in Iran, Senedjan. Dit dorpje heeft wel een redelijk belangrijke
functie in het verhaal. Senedjan ligt qua cultuur een beetje tussen het Westen en de
fanatieke moslimstad Qom.
e. De hoofdpersonen zijn :
Aga Djan: Hij is het hoofd van de moskee en kent de hele Koran uit zijn hoofd. Hij is een
zeer gewaardeerd man in Senedjan. Mensen hebben veel respect voor hem, ook is hij heel
aantrekkelijk. Hij is tapijthandelaar en hoofd van de bazaar. Zijn tapijten zijn de mooiste
van het land en iedereen wil ze hebben. Hij is een man die goed kan praten en hij oordeelt
niet snel. Ook is hij zeer gastvrij en vrijgevig. Aan het einde van het boek is hij nog steeds
erg islamitisch, maar veel minder gelukkig dan eerst.
Fagri Sadat: De vrouw van Aga Djan. Zij is erg mooi en een goede echtgenote voor Aga
Djan. Ze praat met vogels en vangt ze om na te tekenen. Deze tekeningen worden gebruikt
als inspiratie voor de nieuwe patronen op tapijten. Zij is het hoofd van de vrouwen in het
huis.
Djawad: De zoon van Aga Djan en Fagri Sadat. Hij studeert in Teheran en er wordt best
vaak over hem gesproken, al is hij er niet vaak. Heeft linkse ideeën en is tegen de sjah, is
zo standvastig dat hij uiteindelijk door zijn ideeën wordt vermoord
Nasrin: De dochter van Aga Djan en Fagri Sadat. Zij komt niet zo vaak voor is het boek,
maar is wel een dochter van Aga Djan en dus belangrijk. Ze is na haar middelbare school
naar een lerarenopleiding gaan doen
Ensi: De dochter van Aga Djan en Fagri Sadat. Ook zij is net als haar zus niet vaak
aanwezig in het boek, maar ook een dochter van Aga Djan. Ook zij volgt een opleiding tot
lerares.
Nosrat: De broer van Aga Djan. Hij is een man die in Teheran woont, niemand weet precies
wat hij doet, maar hij komt altijd met leuk cadeautjes terug. De kinderen zijn vaak blij hem
te zien, omdat hij spannende verhalen heeft uit de grote stad. Hij is niet erg gelovig en bidt
 niet. Hij neemt soms vrouwen met zich mee naar huis en bedrijft dan de liefde met hen op
verboden plekken.
Shahbal: De man die later het verhaal van de moskee vertelt en schrijver wordt.
Waarschijnlijk is dit Abdolah zelf. Het is een jonge met een brede interesse die zeer bij Aga
Djan in de smaak valt. Hij zal de toekomstige opvolger worden van de bazaar als Aga Djan
het niet meer kan. Hij heeft ook filosofische talenten.
Moàzen: De vader van Shahbal en de omroeper van de moskee. Hij is blind, maar heeft
een heel goed gehoor. Moàzen betekent omroeper, hij heet dus waarschijnlijk anders, maar
in het boek wordt hij steeds zo genoemd.
Kazem Khan: Hij is de oude oom van Aga Djan. Hij was ooit getrouwd, maar zijn vrouw is
overleden. Sindsdien woont hij alleen in de bergen. Hij staat bekend om zijn dichtkunsten.
Daarnaast is hij een enorme charmeur, heel geliefd bij vrouwen en kinderen. Hij eet weinig,
maar ziet er gezond uit en geniet van zijn leven, mede door middel van opium, poëzie en
natuurlijk: vrouwen. Zoals al eerder gezegd staan de grootmoeders geheel tot zijn
beschikking wanneer hij het huis van de moskee bezoekt. Wanneer Kazem Khan sterft
wordt hij begraven in Djirja.
Alsaberi: De imam van de moskee. Hij is een vrij traditionele imam. Mensen zijn niet heel er
negatief over hem, maar ook niet uiterst positief. Hij leest heel vaak en veel en houdt zich
eigenlijk niet echt bezig met dingen uit de actualiteit. Dit wordt hem verweten door Shahbal.
Hij sterft na een duik in de hooz op een koude winterdag.
Zinat: De vrouw van Alasberi en de vrouw die verhalen vertelt. Ze kan erg goed verhalen
vertellen en zo is het een vaste prik dat elke woensdagavond Zinat leest. Ze wordt
langzaam aan steeds radicaler en richt haar eigen vrouwen beweging op die tegen de
emancipatie is van vrouwen. Ook wij wordt uiteidenlijk vermoord.
Sediq: De dochter van Zinat, getrouwd met Galgal. Krijgt een gehandicapte zoon genaamd
Hagedis (niet zijn echte naam, maar door zijn afwijking zo genoemd). Ze lijkt niet erg
gelukkig met haar man en reist steeds heen en weer tussen Qom en Senedjan, als haar
man dat toelaat. Ze mag haar adres niet vertellen als ze thuis is en zoekt ene luisterend bij
haar moeder.
Ahmad: De zoon van Alsaberi en de nieuwe imam van Senedjan. Volgt een opleiding tot
imam. Hij zal de toekomstige imam van de moskee worden als hij klaar is. Als hij als imam
aan de slag gaat blijkt hij echter een opiumverslaving te hebben en erg veel met vrouwen
om te gaan. Hij wordt bespied door de geheime dienst die hem later chanteren.
Galgal: De rebellerende invalimam die later de rechterhand van Khomeini wordt. Een man
die in leer is geweest bij een bekende ayatollah. Hij is getrouwd met Sediq, maar niet
iedereen vertrouwt hem. Hij vergeet op zijn eigen huwelijk zijn identiteitsbewijzen. Ook
draagt hij zijn zwarte tulband enigszins scheef, wat betekent dat hij voor vernieuwing is, het
zwart betekent dat hij een nakomeling is van de profeet Mohammed.

5. Vertelwijze (perspectief) en Opbouw

a. Het is een personale vertelsituatie, omdat ik weet dat er autobiografische kenmerken in het
boek zitten verwerkt. Adolah is in het verhaal de persoon van Shahbal. Voorin het boek op
de bladzijde met alle namen van personen uit het boek staat bij Shahbal ook ‘de man die
later het verhaal van de moskee vertelt’. Dit zou je dus ook op kunnen vatten als de
schrijver van het boek zelf en dus de autobiograaf.
b. Het verhaal wordt in de hij-vorm verteld.
c. Het is een autobiografisch verhaal, dat kan je zien aan een aantal kenmerken (zie a).
d. Het boek bestaat uit 40 getitelde hoofdstukken (helaas was er geen inhoud in dit boek, dus
moest ik alle hoofdstukken tellen!)
e. Er is geen proloog of epiloog.

6. Thematiek en interpretatie

a. Alles in het boek vindt plaats op en rond het huis van de moskee of heeft hierop betrekking.
Aan de hand van dit ene huis wordt de geschiedenis van Iran verteld. Hoe de Sjah
verdween, de ayatollahs kwamen en hoe men zich tegen dit laatste weer verzette.
b. De motieven waren volgens mij:
- De positie van de imam in een dorp, hij heeft namelijk veel inspraak.
- De rituelen van De koran, de twee grootmoeders die naar Mekka mogen reizen.
- Seksualiteit, over hoe de moslims seksualiteit zien (onder andere).
- Liefde en verliefdheid, bijvoorbeeld de liefde tussen Zinat en de nieuwe imam.
- Moord en doodslag, er worden veel mensen vermoord.
- Dood, er sterven namelijk heel veel mensen in het boek.
- Verraad en corruptie, bijvoorbeeld Zinat is een verraderlijk persoon in het verhaal.
- Oorlog, met Irak (Saddam Hoessein).
c. De centrale probleemstelling van het verhaal is volgens mij de strijd tussen het Westen (de
Sjah) en de islam. Je ziet dan ook de ontwikkeling van heel streng islamitisch tot iets
minder streng.
d. De schrijver heeft volgens mij willen duidelijk maken met dit boek, hoe het eigenlijk gaat bij
de islam en vanuit welk opzicht de moslima's bijvoorbeeld de wereld bekijken.

D. 7. Persoonlijke waardering

Ik vond het een heel mooi boek, ik heb nog lang nagedacht over het verhaal nadat ik het boek uit
had. Ik vond de schrijfstijl erg prettig, je kwam namelijk makkelijk door het verhaal heen en de
zinnen waren niet zo ingewikkeld. Ik vond het leuk dat het verhaal vanuit het perspectief van
islamitische hoofdpersonen geschreven is. Het was namelijk een verduidelijking van hoe moslims
leven. Ik wist voordat ik dit boek had gelezen niet zo veel over de islamitische cultuur en heb er
hierdoor dus veel over geleerd. Ik vond het interessant om het Westen eens van een andere kant
te bekijken. Ik vond het erg leuk dat er een aantal Perzische gedichten in het boek stonden. Ook
was het grappig dat je de woorden achterin af en toe kon opzoeken, dan leerde je ook nog een
aantal woorden.

Bronnen

http://www.scholieren.com/boekverslagen/30626
http://www.scholieren.com/boekverslagen/26164
http://www.scholieren.com/boekverslagen/28330
http://www.scholieren.com/boekverslagen/21017

(Ik heb alleen uit de bronnen gehaald wat mij geschikte informatie leek voor het verslag).