Here’s What the TRAIN Law Means for Filipinos

The much-talked-about Tax Reform for Acceleration and Inclusion or TRAIN Law is finally here, immediately taking effect
at the start of 2018.
Many dubbed it to be a blessing for those trying to make ends meet with their meager salaries, while others branded the
TRAIN law as anti-poor because it set a chain of price increases for consumer products.
To set the record straight, here are some of the most impactful changes the ordinary Filipino will experience in 2018
because of the TRAIN law.

YOU’LL ENJOY HIGHER TAKE-HOME PAY

One of the most publicized parts of the TRAIN law is the reduction in personal income tax, leading to higher take-home
pay. In the past, the tax rate ranges from 5% to 32%, depending on your tax bracket. But with TRAIN, you no longer have
to pay for personal income tax if you’re an employee earning P250,000 or less every year. Tax exemption also covers
13th-month pay and other mandated bonuses, giving you more chances of saving money.
Self-employed individuals earning less than P3 million annually also have the option to avail of the 8% fixed tax rate
instead of the graduated income taxes.
One caveat, though: Personal and additional exemptions for dependents have been removed under the new law.

SWEETENED BEVERAGES COST A BIT MORE

Are you fond of drinking sodas and other sugar-filled beverages? It’s time to bid them adieu if you don’t want to pay the
new excise tax on sweetened beverages.
In a bid to reduce the incidence of obesity and diabetes, the TRAIN law taxes sugar-sweetened beverages P6 per liter,
while those with high fructose corn syrup are taxed P12 per liter. Milk products, natural fruit and vegetable juices, and
pre-packaged coffee products are exempted.

CIGARETTES ARE MORE EXPENSIVE TOO

The TRAIN law also seeks to curb the number of smokers in the country, which is why it also imposed an excise tax on
cigarettes.
Cigarette prices will increase by P2.50 increments beginning this year until 2023. By 2024, there’ll be a price increase of
4% every year.

CAR OWNERS HAVE TO PAY MORE TAXES

Planning to buy a car? You better do it soon because excise taxes doubled from 2% to 4% for cars worth P600,000 and
below.
If your car is worth more, your tax goes up from 10% to as much as 50% for vehicles worth over P4 million. You’ll only be
exempt from paying taxes if you’re driving purely electric vehicles and pick-ups.
But even if you already have your own car, you still have to keep up with the P8 tax increase on petroleum products.
Even diesel, kerosene, and LPG will now have taxes ranging from P1 to P3 per liter.
It might be bad for your pocket, but this move can hopefully control the horrid Metro Manila traffic and help save the
environment.

TAXES FOR TAXABLE DOCUMENTS HAVE DOUBLED

The TRAIN law also doubled the documentary stamp taxes (DST) on all taxable documents, such as bank checks, life
insurance policies, pre-need plans, warehouse receipts, powers of attorney, mortgages, and sales documents.
It may not be of immediate consequence to you, but it’s good to keep this in mind when getting these documents.

THERE’S A HIGHER THRESHOLD FOR VALUE-ADDED TAX

The TRAIN law increased the VAT threshold from P1,919,500 to P3 million, thus lessening the burden of ordinary
taxpayers. As usual, sectors exempted from VAT include small businesses with less than P3 million annual income, health
and education, persons with disability, and senior citizens.
There are also other notable VAT exemptions, such as medicines for diabetes, high cholesterol, and hypertension, as
well as association dues and membership fees collected by homeowners’ associations and condominium corporations.
If you’re renting your home, the increase of VAT exemption from P12,800 to P15,000 is also a welcome reprieve.
While the TRAIN law increases the price of basic goods and commodities, you’ll be able to enjoy higher take-home pay
because of the decrease in personal income taxes. It’s up to you to budget your money, form healthier money habits,
and minimize spending on stuff that you don’t need.

Bangsamoro Organic Law

The Bangsamoro Organic Law, also known as Bangsamoro Basic Law and often referred to by the acronym "BBL"
(Filipino: Batayang Batas para sa Rehiyong Awtonomo ng Bangsamoro),[2] refers to a number of similar legislative bills to
establish a proposed new autonomous political entity known as the Bangsamoro Autonomous Region, replacing the
current Autonomous Region in Muslim Mindanao (ARMM).[3]
The measure was first proposed and deliberated upon by the 16th Congress of the Philippines but failed to pass into law.
The issue was taken up once again in the 17th Congress where two complimentary bills has currently passed in the
Senate and House of Representatives respectively. The two chambers are currently set to meet in a bicameral
conference to reconcile the two versions of the bill before it being ratified into law.
As an organic act, the Basic Law aims to abolish the Autonomous Region in Muslim Mindanao and provide for the basic
structure of government for the Bangsamoro Autonomous Region, following the agreements set forth in
the Comprehensive Agreement on the Bangsamoro peace agreement signed between the Government of the
Philippines and the Moro Islamic Liberation Front in 2014.[3]

Parts of the proposed law

The various portions of the BBL as proposed by the Bangsamoro Transition Commission which had been assigned to
draft the bill include sections covering:[4]

 General Provisions
 Bangsamoro Identity
 Bangsamoro territory
 Political Autonomy and Bangsamoro Government
 Inter-Governmental Relations
 Bangsamoro Justice System
 Public Order and Safety
 Fiscal Autonomy
 Economy and Patrimony
 Natural Resources
 details of the plebiscite that would lead to ratification of the BBL
 and the details of the Bangsamoro Transition Authority that would be set up in the meantime

Legislative history
The draft of the law was submitted by President Benigno Aquino III to Congress leaders on September 10, 2014.[5]
An Ad Hoc committee assigned to the bill by Philippine House of Representatives passed its version of the bill, House Bill
5811, on May 20, 2015.[6][7]
In the Philippine Senate, a revised version of the BBL, known as the Bangsamoro Autonomous Region Law (Senate Bill
2894[8]), was presented on August 11, 2015 [9] after lengthy deliberations on the BBL in the Committee on Local
Government,[9] and was due for interpellation on August 17, 2015.[10] Due to the length and complexity of the bill,
however, the senate temporarily deferred the period of interpellation for the bill. [11] The 16th Congress went on recess
without passing the bill on February 2, 2016. [12]
The passage of the Bangsamoro Basic Law, initially not set to be tackled by the 17th Congress of the Philippines,[13] is
now being pushed by President Rodrigo Duterte.[14] Poised to pass within the second session of the 17th Congress, the
latest draft submitted on July 17, 2017 is now being reviewed by the President. [15] Once the BBL is passed, it will set a
precedence for federalism as pushed by the administration.

Relevant agreements
The Framework Agreement on the Bangsamoro
Main article:  Framework Agreement on the Bangsamoro

On 15 October 2012, a preliminary peace agreement was signed in the Malacañan Palace between the Moro Islamic
Liberation Front and the Government of the Philippines. This was the Framework Agreement on the Bangsamoro,
which called for the creation of an autonomous political entity named Bangsamoro, replacing the Autonomous Region of
Muslim Mindanao (ARMM).[16]
The signing came at the end of peace talks held in Kuala Lumpur in Malaysia from 2–6 October. These talks were the last
of 32 peace talks between the two parties, which spanned a period of nine years. [16]
Annexes and Addendum
The Framework Agreement was later fleshed out [17] by four Annexes and an addendum:

 The Annex on Transitional Modalities and Arrangements - established the transitional process for the
establishment of the Bangsamoro, and detailed the creation of the Bangsamoro Transition Commission, the
Bangsamoro Transition Authority, and the Bangsamoro Basic Law. This Annex was signed on Feb. 27, 2013.
 The Annex on Revenue Generation and Wealth Sharing - enumerated the sources of wealth creation and
financial assistance for the new Bangsamoro entity. This Annex was signed on July 13, 2013.
 The Annex on Power Sharing - discussed intergovernmental relations of the central government, the
Bangsamoro government and the local government units under the Bangsamoro. This Annex was signed on Dec. 8,
2013.
 The Annex on Normalization - paved the way for the laying down of weapons of MILF members and their
transition to civilian life. Normalization is the process through which the communities affected by the conflict in
Mindanao can return to peaceful life and pursue sustainable livelihood. This Annex was signed on Jan. 25, 2014.
 The Addendum on the Bangsamoro Waters and Zones of Joint Cooperation - Signed on Jan. 25, 2014, this
addendum detailed the scope of waters under the territorial jurisdiction of the Bangsamoro (12 nautical miles from
the coast), and Zones of Joint Cooperation or bodies of water (Sulu Sea and Moro Gulf) within the territory of the
Philippines but not within the Bangsamoro.
The Comprehensive Agreement on the Bangsamoro
Main article:  Comprehensive Agreement on the Bangsamoro

On 27 March 2014, a final peace agreement fully fleshing out the terms of the framework agreement and annexes,
known as the Comprehensive Agreement on Bangsamoro(CAB) was signed between the two parties.[18] Under the
agreement, the Islamic separatists would turn over their firearms to a third party, which would be selected by the rebels
and the Philippine government.[18] The MILF had agreed to decommission its armed wing, the Bangsamoro Islamic Armed
Forces (BIAF). In return, the government would establish an autonomous Bangsamoro.[18] Power sharing was a central
point to the autonomy redesign.[18]

The Mamasapano clash and public reaction

Main article:  Mamasapano clash

On Sunday, January 25, 2015, three platoons of the elite Special Action Force (SAF) under the Philippine National
Police entered the guerrilla enclave of Tukanalipao, Mindanao, Philippines, with the goal of detaining two high-
ranking Jemaah Islamiyah-affiliated, improvised-explosive-device experts, Zulkifli Abdhir (also known as Marwan)
and Abdul Basit Usman. The SAF troops raided the hut where they believed Marwan was located, and the man they
believed to be Marwan engaged them in a firefight and was killed. However, the shooting alerted armed forces in the
area. What followed was a bloody encounter that left 44 SAF, 18 MILF, and 5 BIFF dead, where the 44 SAF members
were trapped with little ammunition between the rogue BIFF and a group of MILF fighters. A video was released
afterwards which showed MILF fighters shooting the feet of a SAF member then shooting the head twice while taking
the video.[19][20][21]
Supposedly as a result of the negative media coverage arising from the Mamasapano incident, the March 2015 survey
conducted by public opinions polling group Pulse Asia found that 44% of Filipinos were opposed to the Bangsamoro
Basic Law's passage, with only 22% supporting its passage. [22] Opposition to the law was strongest among the poor (45%
in Class D, 43% in Class E) and among those living in Mindanao (62%). [22] Awareness of the law was high, at 88%. [22]
With the collapse in popularity of the bill, House Speaker Feliciano Belmonte, Jr. acknowledged the prospect that the bill
may be rejected by Congress in the face of stiff public opposition, and hoped that the government would produce a
"Plan B".[23]

Other Issues Concerning BBL

Indigenous Rights
Numerous indigenous groups in the Bangsamoro region do not adhere to Catholicism nor Islam, making them vulnerable
to exploitation in a proposed Muslim-controlled regional government. In 2015, various indigenous people groups
rejected the formation of the Bangsamoro due to lack of consultation with all stakeholders, especially the non-Muslim
indigenous people who form a huge minority in the proposed region. [24]
Christian Concerns[
Roman Catholics and numerous Christian groups form a huge minority in the proposed Bangsamoro, notably in Basilan,
Cotabato City, Palawan, the Cotabato region, Zamboanga City, Zamboanga provinces, and Lanao del Norte. Various cities
and municipalities, notably Isabela City in Basilan and Zamboanga City have rejected their inclusion in the Bangsamoro
region.[25]
During the past few months, contractualization and endo (short for ‘end of contract’) have become two of the hottest
and most sensitive topics in the Philippines. Ranking high among the major issues during the presidential elections last
year, labor groups and presidential candidates weighed in on these subjects and argued about the effects of
contractualization and endo on Filipino workers.
As the debates continue, more and more people begin to offer their opinion. However, common misconceptions about
what endo and contractualization actually are, may sometimes lead to confusing arguments – an issue Asiapro strives to
resolve by defining what both first.
 
What is Endo?
End of contract or endo refers to the scheme that corrupt companies exercise to abuse their workers. In the Philippines,
the law requires companies to regularize their workers after six months. Unfortunately, some corporations terminate
their workers a month or two before their sixth month of employment. Why? Because this means that they do not have
to regularize those workers. Instead, they just hire then terminate their contracts within this five-month period and
continually repeat this process to create a vicious cycle of ‘end of contract’ or ‘endo.
This has two results: one, it will prevent these laborers from enjoying the full benefits of regular employment such as
13th month pay. Two, it will allow companies to utilize the skills and talents of these workers without properly
compensating them for their efforts.
However, it must be made clear that endo – otherwise known as 555 – still falls under contractualization. Simply put, it
is an abuse of contractualization’s inherently temporary nature of employment.
However, there are companies in certain industries that hire contractual laborers for various reasons that do not
necessarily violate the basic rights of these workers. For instance, a publishing company might hire contractual workers
during the last month of school, throughout summer, and up until the first few months of a new school year. Why?
Because during this time, schools will be making their orders and textbooks have to be delivered swiftly. However, the
demand for book deliveries will not be that high for the rest of the year. Therefore, it will make more sense to hire
contractual workers only during the peak season. Otherwise, the company may find itself employing and compensating
unproductive staff during idle stretches of the year. 
Here’s another example: a certain department in a company is experiencing some problems with its personnel. To fix the
situation, management decides to hire an HR expert as a contractual worker who can provide professional insight on the
issue and offer solutions to help remedy the problem. Since this is purely situational, it would make no sense to hire an
HR expert as a full-time employee.
This is what contractualization is – a practice where a company hires contractual workers only when is necessary. This
does not only benefit the company, but the workers as well. After all, how will workers grow professionally if a company
hires them to work during limited periods of the year only? Instead of working full time for one business, contractual
workers may work on other projects when they want to continue earning money and enhance if not learn new skills to
advance their careers. This will not just give them total control over their schedule, but expand their knowledge and
experience readily as well.
Meanwhile, endo operates under the guise of contractualization to exploit workers. In endo, companies hire workers for
full-time positions, only to terminate their contracts before they are regularized, and then hire them again for another
five months.

How Does Endo Affect Filipinos?

Why do various labor groups in the country want to end the practice of endo? The answer is simple: endo is an abuse of
the Filipino workers’ rights. It is an unfair labor practice that should be prohibited to protect marginalized workers.
Endo has a huge negative impact on Filipinos’ lives. Through this unjust practice, companies refrain from regularizing
their workers who have been employed for six months or longer. Aside from not receiving due compensation, they are
deprived of the benefits enjoyed by full-time employees such as paid leaves, 13 th month pay, and government mandated
SSS, Philhealth, and Pag-IBIG coverage, among other mandatory requirements.
Minimum wage earners and student workers are the ones who are often victimized by this unfair labor practice.What
are Asiapro’s Efforts in Eliminating Endo?
Although endo is practiced by numerous employers, there is no reason for Filipinos to lose hope. There are employers
out there that do not – and will never – take advantage of workers by hiring them as contractual workers, only to
terminate their contracts a month before their regularization. One of them is Asiapro, a multi-purpose cooperative that
aims to end the struggle of Filipino workers on endo.
Endo contractualization

Endo refers to a short-term employment practice in the Philippines. It is a form of contractualization which involves

companies giving workers temporary employment that last them less than six months and then terminating their
employment just short of being regularized in order to skirt on the fees which come with regularization. Some examples
of such benefits contractual workers don't get as compared to regularized workers are the benefits of having an
employer and employee SSS, Philhealth, and the Pag-ibig housing fund contribution, unpaid leaves, and the 13th Month
Pay, among others.
Since the initial drafts of the Philippine Labor Code up until today, there has been no drastic action on contractualization.
This topic on Endo has been the subject of many debates ranging through various presidencies each promising to end
this exploitative labor practice with each presidents contribution being a minute change to the Philippine Labor Code.
Stances on this issue are divided, there are some who point out how the practice is exploitative and illegal, others who
say it's Contractualization is essential to economic growth, while there are others also talking about how it affects the
workers who are subject to it.
Despite its history having made the practice legal, later revisions to Philippine Labor Laws have deemed the practice
illegal. However, despite the controversy it is still regularly employed by major companies in the Philippines to cheapen
labor fees.
What is the
Tax Reform Program?
We are redesigning our tax system to be simpler, fairer, and more efficient for all, while also raising the resources
needed to invest in our infrastructure and our people. We will lessen the overall tax burden of the poor and the middle
class
The Tax Reform for Acceleration and Inclusion (TRAIN) is the first package of the comprehensive tax reform program
(CTRP) envisioned by President Duterte’s administration, which seeks to to correct a number of deficiencies in the tax
system to make it simpler, fairer, and more efficient. It also includes mitigating measures that are designed to
redistribute some of the gains to the poor. Through TRAIN, every Filipino contributes in funding more infrastructure and
social services to eradicate extreme poverty and reduce inequality towards prosperity for all. TRAIN addresses several
weaknesses of the current tax system by lowering and simplifying personal income taxes, simplifying estate and donor’s
taxes, expanding the value-added tax (VAT) base, adjusting oil and automobile excise taxes, and introducing excise tax
on sugar-sweetened beverages.

What will the tax reform fund?

1. Education
The tax reform will be able to fund investments in education, achieving a more conducive learning environment with the
ideal teacher-to-student ratio and classroom-to-student ratio:
Achieve the 100% enrollment and completion rates
Build 113,553 more classrooms
Hire 181,980 more teachers between 2017 and 2020
2. Healthcare Services
With the tax reform, we can invest more in our country's healthcare by providing better services and facilities:
Upgrade 704 local hospitals and establish 25 local hospitals
Achieve 100% PhilHealth coverage at higher quality of services
Upgrade and/or relocate 263 rural and urban health units to disaster-resilient facilities
Build 15,988 new barangay health stations
Build 2,424 new rural health units and urban health centers
Between 2017 and 2022, hire an
additional 2,424doctors, 29,466nurses, 1,114 dentists, 3,288 pharmacists, 2,682 medical technologists, 911public health
associates, and 2,497UHC implementers
3. Infrastructure Programs
The additional revenue raised by the tax reform will be used to fund the infrastructure program of the Department of
Public Works and Highways (DPWH), which consists of major highways, expressways, and flood control projects. Funding
these major infrastructure projects is possible with tax reform for our country to sustain high and inclusive growth.

Kasaysayan ng Pilipinas (1521–1898)

Pagdating ni Magellan sa Pilipinas
Noong 1519, nagsimulang maglakbay si Ferdinand Magellan (Fernando Magallanes) mula sa Espanya upang
isagawa ang unang paglalayag sa paligid ng mundo. Ang panggagalugad ni Magellan ay binubuo ng limang mga barko
tinatawag na San Antonio, Santiago, Concepcion, Victoria, at Trinidad na mayroong 264 mga tauhang mandaragat. [1]Si
Magellan ay isang Portuges na naglilingkod sa ilalim ng watawat at Hari ng Espanya.[2] Noong Marso 16, 1521, narating
ng kaniyang ekspedisyon ang pulo ng Samar sa Cebu,[3]kung saan tinanggap siya nina Raha Kolambu at Raha Siagu. Ang
mga pulo ay pinangalanan ni Magellan bilang Kapuluan ni San Lazaro, at inangkin ang mga lupain para sa Kaharian ng
Espanya,[1] sa ilalim ng pangalan ni Haring Charles I ng Espanya (Carlos I).[3] Si Magellan at ang kaniyang mga kasama ang
sinasabing unang mga Europeongnakarating sa Pilipinas. [4] Nagpatayo si Magellan ng isang krus sa nasabing mga lupain.
Pagkaraang ipakilala nina Raha Kolambu at Raha Siagu si Magellan kay Raha Humabon ng Cebu. Kasama ng humigit-
kumulang sa 800 mga Cebuano, nabinyagan si Raha Humabon sa ngalan ng Kristiyanismo. Tinulungan ni Magellan si
Raha Humabon na labanan si Datu Lapu-Lapu ng pulo ng Mactan. Namatay si Magellan sa labanang ito noong Abril 27,
1521. Ang natira pang mga Kastila sa kapuluan ay nagkaroon ng alitan, kabilang na ang pagtatalo ni Raha Humabon at ng
mga Kastila hinggil sa kababaihan. Sa isang pag-aaway, napaslang ng mga Cebuano ang 27 mga Kastila. Nilisan ng mga
Kastila ang Cebu upang ipagpatuloy ang kanilang paglalakbay. Nakabalik sa Espanya ang barkong Victoria (isang barko
lamang na may nalalabing 18 mga tauhan) pagkaraan ng tatlong mga taon. [5]
Pagdating ni Villalobos
Ang unang paglalayag na pambuong mundo sa ngalan ng Espanya ay nasundan ng apat pang mga ekspedisyon
mula 1525 hanggang 1542. Sa ikaapat na panggagalugad, narating ni Ruy Lopez de Villalobos ang Kapuluan ng Pilipinas at
pinangalanan niya ang mga pulo mula kay Philip II na noon ay may katayuan bilang tagapagmana ng trono ng Kaharian
ng Espanya, bagaman hindi pa pormal na naitatag ang Pilipinas bilang opisyal na Kolonya ng Espanya. Naging pormal na
Kolonya ng Espanya ang Pilipinas noong 1565 nang italaga ni Haring Philip II (nanungkulan bilang hari ng Espanya mula
1556 hanggang 1598[3]) si Miguel Lopez de Legazpi bilang unang Gobernador-Heneral ng kapuluan.[1] Noong taong ito
naitatag ang unang pampalaigang pamayanan ng mga Kastila sa Cebu, pagkaraang magapi ang isang
pinunong Muslim (Moro).[4] Noong 1571, pinili ni Legazpi ang Maynila upang maging kabisera ng kolonya. Ang Pilipinas
ay pinangasiwaan ng Espanya magmula sa Mehiko (Bagong Mehiko). Ang pangangalakal ay isinagawa sa pamamagitan
ng mga galeonna naglalayag sa pagitan ng Canton at ng Acapulco, Mehiko, kung kailan ang Pilipinas ay gumaganap
bilang daungan, angkatan, at luwasan ng mga kalakal. [1] Nagwakas ang pangangalakal sa pamamagitan ng mga galeon
noong 1815[1] noong dumaong sa Maynila ang huling galeon na nanggaling sa Acapulco. [6]
Naging bahagi ng patakaran ng Espanya ukol sa Pilipinas ang tatlong mga layunin: ang makapaghanap ng mga
mapagkukunan ng maikakalakal na mga pampalasa; ang mapaunlad ang pakikipag-ugnayan at ang katayuan ng
Kristiyanismo sa Tsina at sa Hapon; at ang upang maging ganap ang pagiging mga Kristiyano ng sinaunang mga Pilipino.
[3]
 Ang Pilipinas lamang ang naging kolonya ng Espanya sa Asya. [3]
Paghina ng pamumunong Kastila
Nagsimula ang unang panghihina ng kapangyarihan ng pamahalaan ng Espanya sa Pilipinas noong 1762. Naganap ito
noong panandaliang mabihag ng mga Britaniko ang Maynila habang nagaganap ang Digmaan ng Pitong mga Taon (1756-
63),[4][6] kung kailan ang Espanya ay kumampi sa Pransiya.[6] Bilang pagsuporta sa paglusob ng Britanya sa Pilipinas,
naghimagsik laban sa mga Kastila ang mga mangangalakal na Intsik, isang pangkat na dumanas ng pang-uusig sa ilalim ng
pamumuno ng mga Kastila. Nagkaroon ng iba pang mga panghihimagsik laban sa Espanya. Kabilang dito ang pag-aalsang
pinamunuan ni Diego Silang mula sa Ilocos ng Hilagang Luzon, kung kailan nagtatag si Silang ng isang pamahalaang
nagsasarili na nakikipag-ugnayan sa mga Britaniko. [6] Pinaslang si Silang, sa pamamagitan ng asasinasyon noong Mayo
1763.[6] Nang matapos ang digmaan, naibalik ang Maynila sa kapangyarihan ng Espanya noong Mayo 1764 [6] dahil
sa Kasunduan sa Paris.[4] Pagkaraan ng pagbabalik ng kapangyarihan ng Espanya sa Pilipinas, nagsagawa si José Basco y
Vargas, ang gobernador ng Pilipinas mula 1778 hanggang 1787, ng magkakasunod na mga reporma na naglalayong
mapainam ang kaunlaran ng ekonomiya ng kolonya. [6]
Pagkaraan ng paglaya ng Mehiko mula sa kapangyarihan ng Espanya noong 1821, tuwirang pinamahalaan ng Espanya
ang Pilipinas mula sa Madrid, sa halip na mula sa Acapulco, Mehiko. Tumagal ang pamamahala ng Espanya sa Pilipinas
bilang isang kolonya nang may 200 mga taon. [1]

Pagwawakas ng pamumunong Kastila

Natapos ang pamumuno ng Espanya sa Pilipinas bilang resulta ng nakisangkot ang Estados Unidos sa Cuba, isa pang
pangunahing kolonya ng Espanya. Nais ng Estados Unidos na masugpo ang panghihimagsik na naganap sa Cuba noong
Pebrero 1895 dahil sa mga layunin ng Estados Unidos hinggil sa pagnenegosyo. Noong magpahayag ang Estados Unidos
ng digmaan laban sa Espanya noong Abril 25, 1898, inatasan ni Theodore Roosevelt (na noon ay gumaganap bilang
pansamantalang Sekretaryo ng Hukbong-Dagat ng Estados Unidos) na maglayag papunta sa Pilipinas upang gapiin ang
hukbong-dagat ng Espanyang nasa Look ng Maynila. Natalo ng hukbong-dagat ng Estados Unidos ang hukbong-dagat ng
Espanya na nasa Pilipinas noong Abril 25, 1898. Bago matapos ang 1897, nagpatuloy ang paglalaban ng Espanya at ng
Estados Unidos hinggil sa kung sino ang aangkin sa Cuba. Samantala, naganap ang negosasyon sa pagitan ni Emilio
Aguinaldo at ng mga opisyal ng Estados Unidos habang nasa Hong Kong at pagdaka sa Singapore. Nahikayat ni Dewey si
Aguinaldo na magbalik sa Pilipinas. Noong Mayo 19, 1897, dumating si Aguinaldo sa Maynila upang pamunuan ang mga
puwersa ng mga Pilipinong nanghihimagsik. [7]

Mga epekto ng pamumuno ng Espanya

Dalawa ang naging epekto ng pamumuno ng mga Kastila sa Pilipinas. Una, ang halos malawakang pagsanib ng sinaunang
mga tao sa Pilipinas sa Katolisismong Romano. Ikalawa, ang pagkakalikha ng mga piling tao na nag-aari ng mga lupain. [4]

Kasaysayan ng Pilipinas

Nagsimula ang kasaysayan ng Pilipinas nang dumating ang mga sinaunang tao sa Pilipinas sa pamamagitan ng
mga tulay na lupa 67,000 taon na ang nakalilipas. Ang unang tala na pagbisita na mula sa Kanluran ay ang pagdating
ni Ferdinand Magellan sa pulo ng Homonhon, sa timog-silangan ng Samar noong 16 Marso 1521. Nagtayo ng mga
permanenteng paninirahan sa Cebu kasabay ng ekspedisyon ni Miguel López de Legazpi Noong 1565, at marami pang
mga paninirahan ang itinatag pa-Hilaga hanggang sa maabot ng mga kolonyalista ang Look ng Maynila sa pulo ng Luzon.
 Nagtatag ng isang syudad sa Maynila at dito nagsimula ang panahon ng kolonyalisasyon ng Espanya na nagtagal ng
tatlong siglo.
Nagsimula ang rebolusyon laban sa Espanya noong Abril ng 1896, na pagkaraan ng dalawang taon ay humantong sa
proklamasyon ng kalayaan at ang pagtatatag ng Unang Republika ng Pilipinas. Ngunit ang Kasunduan sa Paris, na
naganap sa katapusan ng Digmaang Espanyol-Amerikano, ay naglipat ng pamamahala sa Pilipinas sa Estados Unidos.
Nagsimula ang kolonyal na pamamahala ng Estados Unidos sa Pilipinas noong Disyembre ng 1899, kasama ang
limitadong lokal na pamamahala noong 1905. Ang parsiyal na pagsasarili ay iginawad noong 1935, bilang paghahanda sa
isang ganap ng kalayaan mula sa Estados Unidos noong 1945. Ngunit ang 10-taong transisyon mula
sa komonwelt patungo sa isang soberanyang bansa ay naantala dahil sa pagsakop ng Hapon sa Pilipinas noong panahon
ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. At pagkatapos ng pagkatalo ng mga Hapones noong 1945. At ang huling pagbabalik
ng mga sundalong Pilipino at Amerikano para sa Kampanya ng Pagpapalaya sa Pilipinas mula 1944 hanggang 1945. Kaya
ang ganap na kalayaan ay iginawad lamang sa Pilipinas noong Hulyo 1946.
Umunlad ang ekonomiya ng Pilipinas noong dekada 1950 at 1960, ngunit nagkaroon ng kaguluhan noong mga
huling taon ng dekada 1960 at mga unang taon ng dekada 1970 laban sa mapang-aping diktatoryal ni
Pangulong Ferdinand Marcos na nagpahayag ng batas militar noong 1972. Dahil sa malapit na relasyon ng Pangulo ng
Estados Unidos na si Ronald Reagan kay Pangulong Marcos, sinuportahan pa rin siya ng Estados Unidos kahit na kilala
ang kanyang administrasyon sa malawak na katiwalian at pang-aabuso ng mga tao. Ang mapayapang Rebolusyon sa
EDSA noong 1986 ang nagpatalsik kay Marcos (na tumakas sa Hawaii lulan ng isang helikopter na pag-aari ng militar ng
Estados Unidos, kung saan siya nanatili hanggang sa siya'y mamatay) at ang nagbalik ng demokrasya sa bansa. Ngunit
nang nagsimula ang panahong iyon, nagkaroon ng hindi pagkakaunawaan sa politika at humina ang ekonomiya ng bansa.

Mga nilalaman
 [itago] 

 1Unang Kasaysayan
 2Pamumuno ng Espanya (1521–1898)
o 2.1Ang Pagtuklas sa Pilipinas
 2.1.1Ang Buhay ni Magellan
 2.1.2Mga Unang Ekspedisyon sa Pilipinas
o 2.2Kolonya ng Espanya
o 2.3Pagbagsak ng pamumuno ng Espanya
 3Panahong kolonyal ng Amerikano (1898–1946)
o 3.1Digmaang Pilipino-Amerikano
o 3.2Kolonya ng Estados Unidos
o 3.3Panahon ng Komonwelt
o 3.4Ikalawang Digmaang Pandaigdig at ang pagsakop ng mga Hapon
 4Malayang Pilipinas at ang Ikatlong Republika (1946–1972)
o 4.1Pamamahala ni Manuel Roxas (1946–1948)
o 4.2Pamamahala ni Elpidio Quirino (1948–1953)
o 4.3Pamamahala ni Ramon Magsaysay (1953–1957)
o 4.4Pamamahala ni Carlos Garcia (1957–1961)
o 4.5Pamamahala ni Diosdado Macapagal (1961–1965)
 5Pamumuno ni Ferdinand Marcos (1965–1986)
o 5.1Batas Militar
o 5.2Ikaapat na Republika
 6Ikalimang Republika (1986-Kasalukuyan)
o 6.1Pamamahala ni Corazon Aquino (1986–1992)
o 6.2Pamamahala ni Fidel V. Ramos (1992–1998)
o 6.3Pamamahala ni Joseph Estrada (1998–2001)
o 6.4Pamamahala ni Gloria Macapagal-Arroyo (2001–2010)
o 6.5Pamamahala ni Benigno Simeon C. Aquino III (2010-2016)
 7Mga sanggunian
 8Mga kawing panlabas
Unang Kasaysayan
Mag-asawang Tagalog na mga maharlika.

Mga Negrito, Indones at Malay ang mga prinsipal na mamamayan ng Pilipinas. [1] Naganap pa ang iba pang migrasyon sa

pamamagitan ng pagbiyahe sa tubig at nangyari sa loob ng ilang libong taon. [1]
Naging laganap ang panlipunan at pampulitika na organisasyon ng populasyon sa mga pulo. Ang mga magsasaka lamang
ng Hilagang Luzon ang nagkaroon ng konsepto ng teritoryalismo. [1] Ang simpleng yunit ng pamahalaan ay ang balangay,
na isang grupong pinamunuan ng isang datu. Sa isang barangay, ang mga panlipunan na dibisyon ay ang mga maharlika,
kung saan kasama ang datu; ang mga timawa; at ang mga alipin. Maraming kategorya ang mga alipin: ang mga
magsasakang walang lupa; ang mga timawang nawalan ng kalayaan dahil sa pagkakautang o parusa sa krimen at ang
mga bihag ng digmaan.[1]
Dinala ang Islam ng mga mangangalakal at mga misyonaryo mula sa Indonesia.[2] Noong ika-16 dantaon, matatag na ang
Islam sa Sulu at lumaganap ito mula sa Mindanao; nakarating ito sa Maynila noong 1565.[1] Kahit kumalat ang Islam
sa Luzon, ang pagsamba pa rin sa mga anito ang relihiyon ng karamihan sa mga pulo ng Pilipinas. Dinala ng mga Muslim
ang pampulitika na konsepto ng mga estadong pinamunuan ng mga raha at sultan. Ngunit ang mga konsepto ng mga
Muslim at ng mga magsasaka ng Hilagang Luzon ng teritoryalismo ay hindi lumaganap sa ibang lugar. [1] Nang makarating
ang mga Kastila noong ika-16 dantaon, karamihan sa humigit-kumulang na 500,000 katao ay nanirahan sa mga
panirahang barangay.[1]

Pamumuno ng Espanya (1521–1898)

Pangunahing lathalain:  Kasaysayan ng Pilipinas sa Panahon ng Pamumuno ng Espanya

Ang Pagtuklas sa Pilipinas

Si Ferdinand Magellan.

Ang Pilipinas ay unang natuklas ni Ferdinand Magellan (pangalang espanyol: Fernando Magallanes|pangalang

portuges:Fernão Magalhãnes) noong ika-16 ng Marso 1521.
Ang Buhay ni Magellan
Nakasama na si Magellan sa mga ekspedisyon ng tatay niya sa Aprika noong 25-taong gulang pa lang ito. Umasa na siya
noon na makapagsagawa ng isang ekspedisyon papuntang Indya.
Katulad ni Chistopher Columbus ay naisip niya na kapag bilog ang mundo, puwedeng makapunta sa Silangan sa
pamamagitan ng paglalayag papuntang Kanluran. Kaya naman pumunta siya kay Haring Emmanuel I. ng Portugal, sa
pangarap na makatulong sa kanyang bansa. Tinanong niya ditong bigyan siya ng pera upang makapagsagawa ng
ekspedisyon. Ngunit hindi naniwala sa kanyang plano ang hari. Sa matinding galit sa hari ay nilisan ni Magellan ang
bansang sinilangan papuntang Espanya.
Dito sinubukan niyang pumunta kay Haring Carlos I. at magtanong dito. Pumayag si Carlos I. at pumirma sa Setyembre
1519. Dumaong sina Magellan kasama ang limang barko (Santiago, Victoria, San Antonio, Trinidad, at Concepcion) at 300
katao (kabilang dito si Antonio Pigafetta bilang tagapagtala).
Mga Unang Ekspedisyon sa Pilipinas
Estatwa ni Lapu-Lapu na nakatayo sa lugar kung saan napatay daw si Magallanes noong 1521.

Unang nakarating ang mga Europeo sa Pilipinas sa pagdating ng expedisyon ng mga Español na pinamunuan
ng Portuges na si Ferdinand Magellan noong 16 Marso 1521. Pumalaot si Magallanes sa pulo ng Cebu, inangkin ito para
sa Espanya, at binigyan ito ng pangalan na Islas de San Lazaro.[3]
Magiliw siyang nakipag-ugnayan sa ilang mga lokal na datu. Nagdaos pa sila ng tradisyonal na sandugo kung saan
pinalalabas ang dugo sa braso, inihahalo sa tubig o alak at iniinom nilang magkasama. Sa ganitong paraan, ang dugo ng
kasama niya ay nasa kanyang mga ugat na ginagawa silang "magkapatid sa dugo", isang sagrado at hindi pwedeng
ipawalang-bisa na kasunduan. Nakumbinsi pa ni Magellan na maging Kristiyano.[3] Nagawa niya itong gawin kay
Humabon ng Cebu dahil sa Kristiyanismo, ginagalang ng mga bata ang mga matatanda. Ito ang nag-enganyo sa
konbersiyon dahil noong panahong iyon ay hindi iginagalang ng mga bata ang matatanda dahil wala na silang
magagawang mabuti sa tribo. Ang mga kabataan ang nag-uutos sa mga matanda. Nagpakita ito ng isang mahalagang
pangyayari sa kasaysayan ng Pilipinas. Nagwagi si Magallanes laban kay Humabon sa pamamagitan ng pagdadala ng
bagong kultura na nagpapahalaga sa dignidad ng tao.
Ngunit, napatay si Ferdinand Magellan ng pangkat ni Lapu-Lapu, na tumutol sa pamamahala ng Espanya. Hinamon ni
Magellan si Lapu-Lapu sa isang labanan, upang ipakita kung paano lumaban ang mga Europeo. May tatlong dahilan kung
bakit natalo si Magellan laban kay Lapu-Lapu: (1) Hindi siya nagpadala ng tauhan upang suriin ang lugar, (2) binalaan niya
ang kalaban na aatake siya at (3) pumayag siyang mas maraming tribo ang lumaban sa kanyang mga tauhan.
Sa mga sumunod na dekada, iba pang mga ekspedisyon ang ipinadala ng Espanya sa Pilipinas. Noong 1543, pinamunuan
ni Ruy López de Villalobos ang isang ekspedisyon patungo sa mga pulo at pinagalang Las Islas Felipinas (mula sa
pangalan ni Felipe II ng Espanya) ang mga pulo ng Samar at Leyte. Hindi nagtagal, ibinigay ang pangalang ito sa buong
arkipelago.
Kolonya ng Espanya
Ang permanenteng paninirahan ay naitatag lamang noong 1565 nang makarating ang ekspedisyon na pinamunuan
ni Miguel Lopez de Legazpi sa Cebu mula sa Mexico. Ang pamumuno ng mga Espanyol ay naitatag sa mga maliliit na
malayang pamayanan na walang alam sa pamahalaang sentralisado. [4] Matapos ang anim na taon, nang matalo ang
isang Muslim na datu, itinatag ni Legazpi ang isang kabisera sa Maynila, na nagbigay ng pangunahing daungan sa Look ng
Maynila, isang malaking populasyon at malapit sa mga kapatagan ng Gitnang Luzon.[5] Naging sentro ng pamahalaang
kolonyal ang Maynila, pati na rin ang aktibidad na pang-militar, panrelihiyon at pangkalakalan (commercial).
Naglayag ang mga bantog na galyon sa pagitan ng Maynila at Acapulco, Mexico. Dinala nila ang pilak at ilang
mahahalagang metal mula sa Bagong Mundo sa Maynila upang bumili ng mga pampalasa mula sa Moluccas at
ang porselana, ivory, lacquerware at seda mula sa Tsina at Timog-silangang Asya. Bagama't ginamit ang mga ito sa
Mexico, karamihan sa mga kalakal ang dinala sa Espanya, upang ipagbili sa Europa.
Ang Pilipinas ay naging lalawigan ng Nueva Espanya hanggang 1821, nang makamit ng Mexico ang kalayaan. [6]
Ang pananakop sa kapuluan ay nagtagumpay na walang pakikipaglaban (maliban sa mga Muslim). [5] Naging problema ng
mga Kastila ang pakikipaglaban ng mga Muslim sa Mindanao at Sulu. Bilang sagot sa pag-atake ng mga Espanyol sa mga
Muslim at kanilang mga kakampi, sinalakay nila ang mga lugar sa Luzon at Bisayas na nasa ilalim ng pamamahala ng
Espanyol. Naglunsad ang mga Kastila ng mga kampanya laban sa mga Muslim, ngunit wala itong naging tiyak na resulta
hanggang sa gitna ng ika-19 siglo.
Magkaugnay ang Simbahan at Estado noong panahon ng Kastila. Naging responsibilidad ng estado ang mga
establishimentong panrelihiyon.[5] Isa sa mga naging layunin ng Espanya sa kolonyalisasyon ng Pilipinas ay ang
pagbibinyag ng mga tribu sa Kristiyanismo. Ang pagpapalit ng relihiyon ay naganap dahil sa kawalan ng ibang maayos na
relihiyon, maliban sa Islam, na laganap sa Timog. Ang mga seremonya ng simbahan ay naging bantog, na naging dahilan
upang mapasama ang iba't ibang pista sa tradisyong Pilipino.[5]Naging sanhi nito ang pagdami ng mga Katoliko sa bansa,
na tinutulan ng mga Muslim sa Mindanao at mga tribu sa Hilagang Luzon (tulad ng mga Ifugao ng Kordilyera) at ang
mga Mangyan ng Mindoro.[5]
Ang mga Kastila ay nagtayo ng tradisyonal na organisasyon ng barangay sa pamamagitan ng mga pinunong lokal sa
mababang antas ng pamamahala. Ang istilong ito na di-direktang pamamahala ang nagdulot ng pagbubuo ng mataas na
antas ng mga Pilipino na tinatawag na principalia, na naging mayaman, mataas ang respeto at iba pang mga prihibelyo.
Ito ay nagpakita ng isang sistemang oligarkiya sa lokal na pamamahala. Ilan sa mga pagbabago sa ilalim ng pamamahala
ng Espanya ang pagpapalit ng ideya ng pagmamay-ari ng lupa sa konsepto ng pribadong pagmamay-ari at ang pagbibigay
ng titulo sa mga kasapi ng principalia.[5]
Hindi kumita ang Espanya sa Pilipinas bilang isang kolonya, at malapit nang maubos ang salapi ng pamahalaan dahil sa
digmaan laban sa mga Dutch at sa pakikipag-laban sa mga Muslim.[5] Ang kita ng pamahalaang kolonyal ay nanggaling sa
kalakalang galyon.[5]
Pagbagsak ng pamumuno ng Espanya[baguhin | baguhin ang batayan]
Ang pamamahala ng Espanya sa Pilipinas ay sandaling naputol noong 1792 nang salakayin ng mga Ingles ang Maynila na
naging sanhi ng pagpasok ng Espanya sa Digmaan ng Pitong Taon. Ang Kasunduan sa Paris ng 1763 ang nagbalik sa
pamamahala ng mga Kastila at nilisan ng mga Ingles ang bansa noong 1764. Ang sandaling pananakop ng mga Ingles ang
nagpahina sa kapangyarihan ng Espanya at nagdulot ng mga rebelyon at mga demanda para sa kalayaan. [7]
Noong 1871, itinatag ni Gobernador-Heneral Jose Basco y Vargas ang Economic Society of Friends of the Country. Noong
panahong iyon, ang Pilipinas ay direktang pinamamahalaan ng Espanya. Ang mga kaganapan sa loob at labas ng bansa ay
nakatulong sa pagdadala ng mga bagong kaisipan sa Pilipinas. Ang pagbubukas ng Kanal Sueznoong 1869 ay nagpaikli ng
panahon ng paglalayag patungong Espanya. Naging sanhi ito ng pagdami ng mga ilustrado na naging kasama ng
mga creoles, isang mataas na antas ng mga Pilipino, sapagkat maraming mga kabataang Pilipino ang nakapag-aral
sa Europa. Itinatag ng mga illustrado ang Kilusang Propaganda noong 1882.
Naging layunin ng Kilusang Propaganda ang pagbabalik ng representasyon ng Pilipinas sa Kongreso ng Espanya (Spanish
Cortes), ilang reporma at hindi nagtagal, ang kalayaan ng bansa. Si José Rizal, ang pinakamatalino at pinakaradikal
na illustrado noong panahong iyon, ang nagsulat ng mga nobelang Noli Me Tangere at ang El Filibusterismo, na naging
inspirasyon upang matamo ang kalayaan.[4] Noong 1892, itinatag ni Andrés Bonifacio ang Kataastaasang,
Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan (KKK) na naging layunin ang pagkakamit ng kalayaan sa
pamamagitan ng pakikipaglaban sa mga Kastila. Si Bonifacio ang naging supremo (pinuno) nito.
Unang watawat ng mga rebolusyonaryong Pilipino.

Emilio Aguinaldo, Unang Pangulo ng Pilipinas mula 1899 hanggang 1901.

Nagsimula ang rebolusyon noong 1896. Napagkamalan si Rizal na siya ang nagpasimula ng rebolusyon na naging sanhi ng
kanyang pagkamatay noong 30 Disyembre 1896. Ang Katipunan sa Cavite ay nahati sa dalawa, ang Magdiwang na
pinamunuan ni Mariano Alvarez (kamag-anak ni Bonifacio sa pamamagitan ng kasal), at ang Magdalo, na pinamunuan
ni Emilio Aguinaldo. Ang alitan sa pagitan ni Bonifacio at Aguinaldo ang nagdulot sa pagpatay kay Bonifacio ng
mga sundaloni Aguinaldo noong 10 Mayo 1897. Sumang-ayon si Aguinaldo sa mga kondisyon ng Kasunduan sa Biak-na-
Bato at siya at ang kanyang mga kasamang rebolusonaryo ay ipinatapon sa Hong Kong.
Nagsimula ang Digmaang Espanyol-Amerikano noong 1898 nang pasabugin ang USS Maine at lumubog sa daungan
ng Havana, na ipinadala sa Cuba upang mabuo ng isang mapayapang resolusyon sa pagitan ng mga ambisyon ng Cuba na
maging malaya at ang kolonyalismo ng Espanya. Matapos matalo ni Commodore George Dewey ang mga Espanyol sa
Maynila, inimbitahan niya na bumalik si Aguinaldo sa Pilipinas, na ginawa niya noong 19 Mayo 1898. Nang nakarating
ang mga sundalong Amerikano sa Pilipinas, nakuha na ng mga Pilipino ang kontrol sa buong Luzon, maliban
sa Intramuros. Noong 12 Hunyo 1898, ipinahayag ni Aguinaldo ang kasarinlan ng Pilipinas sa Kawit, Cavite, na nagtatag
ng Unang Republika ng Pilipinas sa ilalim ng unang demokratikong konstitusyon ng Asya.[4]
Kasabay nito, dumating ang mga sundalong German at idineklarang kung hindi kukunin ng Estados Unidos ang Pilipinas
bilang isang kolonya, kukunin ito ng Germany. Nakuha ng mga Amerikano ang lungsod mula sa mga Espanyol sa Labanan
ng Maynila. Ang labanang ito ang nagtapos sa pakikipag-usapan ng mga Pilipino at Amerikano, dahil sa pagpigil sa mga
sundalong Pilipino sa pagpasok sa lungsod ng Maynila, isang kilos na tinutulan ng mga Pilipino. [8] Nagpadala ng mga
komisyoner ang Espanya at Estados Unidos upang pag-usapan ang mga kondisyon ng Kasunduan sa Paris na nagtapos sa
Digmaang Espanyol-Amerikano. Si Felipe Agoncillo, ang representatibo ng Pilipinas ay tinanggal sa mga sesyon dahil ang
pamahalaang rebolusyonaryo ay hindi kinilala ng ibang mga bansa. [8] Kahit mayroong mga pagtututol, nagdesisyon ang
Estados Unidos na hindi isasauli ang Pilipinas sa Espanya, at hindi rin pumayag na kunin ng Germany ang Pilipinas.
Maliban sa Guam at Puerto Rico, napilitan din ang Espanya na ibigay ang Pilipinas sa Estados Unidos bilang kapalit
sa US$ 20,000,000.00, na sinasabi ng Estados Unidos na "regalo" nila sa Espanya. [9] Nagrebelde ang Unang Republika ng
Pilipinas laban sa okupasyon ng Estados Unidos, na nagdulot ng pagsiklab ng Digmaang Pilipino-Amerikano (1899–1913).

Panahong kolonyal ng Amerikano (1898–1946)

Isang karikaturang pampolitika noong 1898 na ipinapakita si McKinley, pangulo ng Estados Unidos kasama ang isang
"mabangis" na bata. Ikinukumpara dito ang pagbalik ng Pilipinas sa Espanya sa paghagis ng bata sa bangin.

Pangunahing lathalain:  Pananakop ng Amerika sa Pilipinas

Nagsimula ang relasyon ng Pilipinas sa Estados Unidos nang magsama ang dalawang bansa upang labanan ang mga
Kastila.[10]Bilang mga magka-alyado, binigyan ng mga sundalong Pilipino ang mga Amerikano ng mga mahahalagang
impormasyon at suporta mula sa militar.[11] Ngunit, dumistansiya ang Estados Unidos sa mga hangarin ng mga Pilipino.
Hindi natuwa si Aguinaldo nang tumutol ang mga Amerikano na suportahan ang kalayaan ng Pilipinas. [11] Nagwakas ang
relasyon ng dalawang bansa at tumaas ang tensiyon nang naging malinaw ang pakay ng mga Amerikanong manatili sa
mga pulo.[11]
Digmaang Pilipino-Amerikano[baguhin | baguhin ang batayan]
Pangunahing artikulo:  Digmaang Pilipino-Amerikano
Sumiklab ang Digmaang Pilipino-Amerikano noong Pebrero, 1899, matapos patayin ng dalawang Amerikanong
sundalo ang tatlong Pilipinong sundalo sa San Juan.[12] Naging mas magastos at mas marami ang namatay sa
digmaang ito kaysa sa Digmaang Espanyol-Amerikano.[4] Humigit-kumulang 126,000 Amerikanong sundalo ang
lumaban sa digmaan; 4,234 Amerikano ang namatay, pati na rin ang 16,000 Pilipinong sundalo na naging kasali sa
isang pambansang gerilyang kampanya na walang tiyak na bilang ng mga kasapi. [12]Sa pagitan ng 250,000 at
1,000,000 sibilyan ang namatay dahil sa kagutuman at sakit. Pinahirapan nila ang isa't isa. [12]
Ang kakulangan ng mga sandata ang naging sanhi ng pagkatalo ng mga Pilipinong sundalo laban sa mga Amerikano
sa mga pangunahing labanan ngunit ang mga Pilipino ay nagwagi sa mga labanang gerilya. [12] Ang Malolos, na
kabisera ng pamahalaang rebolusyonaryo, ay nakuha ng mga Amerikano noong 31 Marso 1899 ngunit nakatakas si
Aguinaldo at ang kanyang pamahalaan at nilipat ang kabisera sa San Isidro, Nueva Ecija. Si Antonio Luna, ang
pinakamagaling na kumander ni Aguinaldo, ay pinatay noong Hunyo. Dahil sa pagkamatay ni Luna at ang tuloy-tuloy
 na pagkatalo ng kanyang mga sundalo sa mga labanan sa Hilagang Luzon, pinalitan ng di-sentralisadong mga
hukbong gerilya sa bawat sonang militar ang regular na hukbo noong Nobyembre 1899. Ang mga sibilyan, na naiipit
sa pagitan ng mga Amerikano at mga rebelde, ay naghirap. [12]
Nadakip si Aguinaldo sa Palanan, Isabela noong 23 Marso 1901 at dinala sa Maynila. Nanumpa siya ng katapatan sa
Estados Unidos at nag-utos na sumuko ang kanyang mga kasama, na naging hudyat ng katapusan ng digmaan.
[12]
 Ngunit nagpatuloy pa rin ang mga labanan sa ilang mga bahagi ng Pilipinas, lalo na sa Mindanao, hanggang noong
1913.[13]
Kolonya ng Estados Unidos
Tinuring ng Estados Unidos ang kanilang misyon sa Pilipinas bilang paghahanda ng mga Pilipino sa malayang
pamamahala.[14] Itinatag ang pamahalaang sibil noong 1901, na pinamahalaan ni William Howard Taft, ang unang
Amerikanong gobernador-heneral ng Pilipinas, na humalili kay Arthur MacArthur, Jr. Ang gobernador-heneral ang
naging pinuno ng Komisyon ng Pilipinas, isang kapisanan na itinatag ng Estados Unidos na may kapangyarihang
tagapagbatas at may limitadong kapangyarihang tagapamahala. Nagpatupad ang komisyon ng batas na nagtayo ng
iba't ibang mga sangay ng pamahalaan, kasama na rin ang istilong hudisyal, serbisyong sibil at pamahalaang lokal.
Itinatag ang Pambansang Pulisya (Philippine Constabulary) upang pamahalaan ang mga natitirang kilusang
lumalaban sa mga Amerikano at nang hindi naglaon ay ginampanan rin nito ang mga responsibilidad
ng Sandatahang Lakas ng Estados Unidos. Pinasinayaan ang halal na Asamblea ng Pilipinas noong 1907 bilang ang
mababang kapulungan, samantalang ang Komisyon ng Pilipinas ang mataas na kapulungan.
Ang mga panukala ng Estados Unidos sa Pilipinas ay napalitan kasabay ng pagpapalit ng mga administrasyon. [4] Sa
mga unang taon ng kolonyang pamamahala, ayaw ng mga Amerikano na ibigay ang karapatang pamamahala sa mga
Pilipino. Ngunit, nang naging pangulo ng Estados Unidos si Woodrow Wilson noong 1913, isang bagong panukala
ang ipinagtibay na naging daan sa kalayaan ng Pilipinas. Ang Batas Jones, na ipinasa ng Kongreso ng Estados
Unidos noong 1916, ay naging batayan ng pagtatag ng isang pamahalaan, nagpangako ng kalayaan at pagtatatag ng
inihalal na Senado ng Pilipinas.
Naganap noong dekada 1920 ang pakikipagtulungan at mga komprontasyon ng mga Pilipino sa mga gobernador-
heneral ng Estados Unidos, depende kung kaya ng gobernador-heneral na pamahalaan ang kolonya kasama ang
tagapagbatas ng bansa. Ang mga kasapi ng kongreso ay naghangad na makamit kaagad ang kalayaan mula sa
Estados Unidos. Ipinadala sa Washington D.C. ang ilang mga misyong pang-kalayaan. Itinatag ang serbisyong sibil na
pinamahalaan ng mga Pilipino noong 1918.
Ang politika ng Pilipinas noong panahon ng kolonyalismo nito sa Estados Unidos ay pinamahalaan ng Partido
Nacionalista, na itinatag noong 1907. Kahit naghangad ito ng madaliang paggawad ng kasarinlan, naging mataas ang
suporta nito sa Estados Unidos sa mga panukala nito. [15] Pinamunuan ito ni Manuel L. Quezon, na naging pangulo ng
Senado mula noong 1916 hanggang 1935.
Panahon ng Komonwelt[baguhin | baguhin ang batayan]
Manuel L. Quezon, pangulo ng Komonwelt kasama si Franklin D. Roosevelt, pangulo ng Estados Unidos sa Washington,
D.C..

Noong 1933, ipinasa ng Kongreso ng Estados Unidos ang Batas Hare-Hawes-Cutting bilang ang Batas ng Kalayaan ng
Pilipinas kahit ito ay tinutulan ni Pangulong Herbert Hoover.[16] Kahit ang batas na ito ay binuo sa tulong ng isang
komisyon mula sa Pilipinas, tinutulan ito ng Pangulo ng Senado, si Manuel L. Quezon, dahil sa probisyon nitong manatili
ang kontrol ng Estados Unidos sa mga base militar sa bansa. Sa ilalim ng kanyang impluwensiya, tinutulan ito ng
lehislatura ng Pilipinas.[17] Noong sumunod na taon, isang bagong batas na tinawag na Batas Tydings-McDuffie ay ipinasa
ng lehislatura. Isinaad sa batas na ito ang pagtatatag ng Komonwelt ng Pilipinas na may 10-taong mapayapang
transisyon patungo sa kasarinlan. Magkakaroon ang komonwelt ng sariling saligang-batas at magiging responsibilidad
ang pamamahala sa bansa, ngunit ang ugnayang panlabas ay responsibilidad ng Estados Unidos, at ilang mga batas ay
kailangan aprubahan ng pangulo ng Estados Unidos.[17]

Manuel Quezon, Pangulo ng Pilipinas mula 1935 hanggang 1944.

Isang konstitusyon ang binuo noong 1934 na pinagtibay sa isang plebisito noong sumunod na taon. Noong 14 Mayo
1935, isang halalan ang ginanap upang punan ang bagong tatag na posisyon ng Pangulo ng Komonwelt na napanalunan
ni Manuel L. Quezon ng Partido Nacionalista, at itinatag ang isang Pilipinong pamahalaan na ibinase sa mga prinsipyo
ng Konstitusyon ng Estados Unidos. Ang komonwelt ay itinatag noong 1935, na mayroong malakas na sangay na
tagapagpaganap, iisang sangay ng kapulungan, ang National Assembly at ang Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas na
binubuo ng mga Pilipino sa unang pagkakataon mula noong 1901. Noong panahon ng Komonwelt, nagpadala ang
Pilipinas ng isang halal na Resident Commissioner sa Mababang Kapulungan ng Estados Unidos (tulad ng ginagawa
ng Puerto Rico ngayon).
Naging adhikain ng bagong pamahalaan ang pagtatatag ng batayan ng tanggulang pambansa, mas malakas na kontrol sa
ekonomiya, mga reporma sa edukasyon, pagpapabuti sa transportasyon, ang kolonisasyon ng pulo ng Mindanao at ang
promosyon ng lokal na kabisera at industriyalisasyon. Ngunit hinarap ng komonwelt ang problema sa agrikultura, ang di-
tiyak na sitwasyong diplomatiko at militar sa Timog-Silangan Asya, at hindi maliwanag na lebel ng komitment ng Estados
Unidos sa panghinaharap na Republika ng Pilipinas. Binago ang konstitusyon noong 1939–1940 upang ibalik ang
kongresong may dalawang kapulungan at ang pagpapahintulot ng pagtakbo muli ni Pangulong Quezon, na nagkaroon
lamang ng isang anim na taong termino.

Ikalawang Digmaang Pandaigdig at ang pagsakop ng mga Hapon[baguhin | baguhin ang batayan]

Humigit-kumulang 10,000 katao ang namatay sa Martsa ng Kamatayan sa Bataan.

Naglunsad ang bansang Hapon ng isang sorpresang pag-atake sa Clark Air Base sa Pampanga noong 8 Disyembre 1941,
halos sampung oras lamang matapos ang Pag-atake sa Pearl Harbor. Ang pagbobomba sa pamamagitan ng paggamit ng
mga eroplano ay sinundan ng pagdating ng mga sundalong Hapones sa Luzon. Ang hukbo ng mga Pilipino at
Amerikanong sundalo ay pinamunuan ni Heneral Douglas MacArthur. Dahil sa pagdami ng mga kalabang dumarating sa
bansa, lumikas ang mga hukbong Pilipino at Amerikano sa Bataan at sa pulo ng Corregidor. Ang Maynila, na idineklarang
bukas na lungsod/Open City upang maiwasan ang pagkawasak nito, ngunit naging pasaway ang mga hapones at
sinalakay pa rin ito [18] ito ay pinasok ng mga Hapones noong 2 Enero 1942 [19]. Nagpatuloy ang pagtatanggol ng mga
Pilipino hanggang sa pagsuko ng mga sundalong Pilipino at Amerikano sa Bataan noong 9 Abril 1942 at ang Corregidor
noong Mayo 6. Karamihan sa 80,000 na mga preso ng digmaan na nahuli ng mga Hapones sa Bataan ay
sapilitang pinagmartsa patungo sa isang kulungang may layo ng 105 kilometro sa Hilaga (Pampangga) . Tinatayang
10,000 mga Pilipino, 300 mga Pilipinong Intsik at 1,200 mga Amerikano ang namatay bago makarating sa destinasyon. [20]
Sumama sina Quezon at Osmeña sa mga sundalong patungong Corregidor at hindi nagtagal ay umalis sila patungong
Estados Unidos, at doon pinamahalaan ang Komonwelt. [21] Inutusan si MacArthur na pumunta sa Australia, kung saan
sinimulan niya ang planong pagbabalik sa Pilipinas.

Jose P. Laurel, Pangulo ng Pilipinas mula 1943 hanggang 1945.

Agad na nag-organisa ang mga awtoridad ng militar ng Hapon ng bagong estruktura ng pamahalaan sa Pilipinas at
itinatag ang KALIBAPI (Kapisanan sa Paglilingkod sa Bagong Pilipinas). Isinaayos nila ang Konseho ng Estado na
nagpatupad ng mga pang-sibil na batas hanggang Oktubre 1943, nang ideklara nila ang Pilipinas bilang isang malayang
bansa. Ang republikang nasa ilalim ng mga Hapones na pinamunuan ni Jose P. Laurel ay hindi naging popular.[22]
Ang pagsakop ng mga Hapon sa Pilipinas ay tinutulan nang maraming aktibidad ng mga gerilya. Lumaban ang pangkat ng
militar ng Hukbong Katihan ng Komonwelt ng Pilipinas sa mga Hapones sa isang digmaang gerilya at kinilalang isa itong
pangkat ng Hukbong Katihan ng Estados Unidos. Ang tagumpay ng pakikipaglabang ito ay ipinakita sa katapusan ng
digmaan, kung saan kontrolado lamang ng mga Hapones ang labindalawa sa apatnapu't walong lalawigan sa bansa.
[22]
 Ang pangunahing elemento ng paghihimagsik sa Gitnang Luzon ay ginampanan ng Hukbalahap (Hukbong Bayan
Laban sa Hapon), na mayroong 30,000 kasapi at ipinaabot ang kontrol sa karamihang lugar sa Luzon. [22]
Noong 8 Mayo 1942 hanggang 2 Setyembre 1945, nagsimula ang kampanya ng Labanan ng Pilipinong Nadakpin-Muli sa
Pilipinas sa ilalim ng pagsakop ng mga Hapon. Mahigit daan-libong mga Pilipino at mga Pilipinong Intsik na kalakihan ay
sumali bilang sundalo ay isang dating militar ng Hukbong Katihan ng Komonwelt ng Pilipinas sa ilalim ng pangkat ng
militar ng Estados Unidos (1935–1946) at ang sumali bilang gerilya ng kumilalang pangkat ng gerilya sa buong pagbabaka
at labanang ito sa Pilipinas katulad ng Luzon, Visayas at Mindanao at lumaban sila sa mga Hapon, at bago po pagbabalik
ng mga Amerikanong sundalo sa Pilipinas noong 1944.
Dumating si Heneral Douglas MacArthur at si Pangulong Sergio Osmena kasama ang maraming mga Pilipino at
Amerikanong sundalo sa Leyte noong 20 Oktubre 1944. Maraming pang mga sundalo ang dumating, at pinasok ng mga
Magkakaalyadong sundalong Pilipino at Amerikano ang Maynila. Nagtagal ang labanan hanggang sa pormal na pagsuko
ng Hapon noong 2 Setyembre 1945. Nagdanas ang Pilipinas ng pagkawala ng maraming buhay at malawakang pagkasira
nang matapos ang digmaan. Tinatayang isang milyong Pilipino ang namatay, at nawasak ang Maynila dahil hindi
idineklara ng mga Hapones ang Maynila bilang isang bukas na lungsod katulad ng ginawa ng mga Amerikano noong
1942.[22]

Sergio Osmena, Pangulo ng Pilipinas mula 1944 hanggang 1946.

Kasama ni Pangulong Manuel L. Quezon sa Estados Unidos si Sergio Osmena. Namatay si Quezon sa sakit na tuberkulosis
noong 1 Agosto 1944 at si Osmeña ang humalili sa kanya. Kasama siya ng mga puwersang Amerikanong lumunsad sa
Leyte. Samantala maraming ang magkakasanib ng mga sundalong Pilipino at Amerikano kasama ng mga kumilalang
gerilya ay ipagtatanggol ng sagupaan ng pakipaglaban sa mga Hapones ay simula ng kampanya ng labanan ng
pagpapalaya sa Pilipinas. Nagsilbi siya bilang pangulo ng bansa hanggang sa magkaroon ng halalan noong 23 Abril 1946.
Paghahanda ito sa pagbibigay ng kalayaan ng Estados Unidos. Kumandidato siya bilang pangulo, ngunit natalo kay
Manuel Roxas.
Malayang Pilipinas at ang Ikatlong Republika (1946–1972)
Pangunahing artikulo:  Kasaysayan ng Pilipinas (1946–1972)
Pamamahala ni Manuel Roxas (1946–1948)[baguhin | baguhin ang batayan]
Nagkaroon ng halalan noong 1946, na nagluklok kay Manuel Roxas bilang unang pangulo ng malayang Pilipinas. Ibinalik
ng Estados Unidos ang soberanya ng Pilipinas noong 4 Hulyo 1946.[4] Ngunit ang ekonomiya ng Pilipinas ay nanatiling
umaasa sa ekonomiya ng Estados Unidos, ayon kay Paul McNutt, isang mataas na komisyoner ng Estados Unidos.
[23]
 Ang Philippine Trade Act, na ipinagtibay bilang isang kondisyon upang makatanggap ng perang gagamitin sa
rehabilitasyon mula sa digmaan ang Pilipinas mula sa Estados Unidos, [24] ay lalong nagpalala sa relasyon ng dalawang
bansa sa probisyon itong itali ang ekonomiya ng dalawang bansa. Isang kasunduan na militar ang nilagdaan noong 1947
na nagtakda sa Estados Unidos ng 99-taong pag-uupa sa mga piling base militar sa bansa (binawasan ito ng 25 taon
noong 1967).
Pamamahala ni Elpidio Quirino (1948–1953)[baguhin | baguhin ang batayan]
Elpidio Quirino, Pangulo ng Pilipinas mula 1948 hanggang 1953.

Pinatawad ng administrasyon ni Roxas ang mga taong nakipagtulungan sa mga Hapones noong Ikalawang Digmaang
Pandaigdig, maliban sa mga taong gumawa ng mga marahas na krimen. Namatay si Roxas dahil sa atake sa
puso at tubercolosis noong Abril 1948, at humalili ang pangalawang pangulo, si Elpidio Quirino, sa posisyon ng
presidente. Tumakbo siya sa pagkapangulo noong 1949. Natalo ni Quirino si Jose P. Laurel at nakamit niya ang apat na
taong termino. Iniwan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang Pilipinas na sira-sira at nawalan ng moral. Ang muling
pagbangon ng bansa ay naguluhan dahil sa mga aktibidad ng mga gerilyang Hukbalahap ("Huks") na naging kalaban ng
bagong pamahalaan ng Pilipinas. Ang mga panukala ng pamahalaan sa mga Huk ay parehong naging pang-negosasyon at
pang-supresyon. Ang Kalihim ng Tanggulang Pambansa, si Ramon Magsaysay ay nagsimula ng kampanya upang matalo
ang mga rebelde sa pamamagitan ng militar at para makuha na rin ang suporta ng pamahalaan mula sa mga
mamamayan. Unti-unting kumunti ang kampanya ng mga Huk noong dekada 1950's, at tuluyang nagwakas ito sa walang
kundisyon na pagsuko ni Luis Taruc, pinuno ng mga Huk noong Mayo 1954.
Pamamahala ni Ramon Magsaysay (1953–1957)[baguhin | baguhin ang batayan]
Ramon Magsaysay, Pangulo ng Pilipinas mula 1953 hanggang 1957.

Suportado ng Estados Unidos, nahalal si Magsaysay sa pagkapangulo noong 1953 dahil sa popularidad niya sa mga tao.
Ipinangako niya ang reporma sa ekonomiya, at napaunlad niya ang reporma sa lupa sa pamamagitan ng pagtaguyod sa
paglipat ng tirahan ng mga mahihirap na tao sa Katolikong hilaga patungo sa mga tradisyonal na mga lugar ng mga
Muslim. Kahit nakatulong ito sa pagbabawas ng populasyon sa Hilaga, tumaas ang tensiyong panrelihiyon. [25]Ngunit
naging popular pa rin siya sa mga mamamayan, at ang kanyang pagkamatay sa pagbagsak ng kanyang eroplano
noong Marso 1957 ay nagdulot ng kalungkutan sa maraming mga Pilipino.
Pamamahala ni Carlos Garcia (1957–1961)[baguhin | baguhin ang batayan]
Carlos Garcia, Pangulo ng Pilipinas mula 1957 hanggang 1961.

Humalili si Carlos P. Garcia sa posisyon ng pangulo matapos ang pagkamatay ni Magsaysay, at nahalal rin siya sa apat na
taong termino noong Nobyembre ng taon ding iyon. Ipinatupad niya ang patakarang "Pilipino Muna", na nagbibigay ng
pagkakataon sa mga Pilipino na malinang ang ekonomiya ng bansa. [26] Nakipag-ugnayan si Garcia sa Estados Unidos ukol
sa pagsasauli ang mga Amerikanong base militar sa Pilipinas. Ngunit nawala ang popularidad ng kanyang administrasyon
dahil sa mga isyu ng kurapsiyon sa mga sumunod na taon. [27]
Pamamahala ni Diosdado Macapagal (1961–1965)
Diosdado Macapagal, Pangulo ng Pilipinas mula 1961 hanggang 1965.

Nahalal si Diosdado Macapagal sa pagkapangulo noong halalan ng 1961. Ang panukalang banyaga ni Macapagal ay
humingi ng mas malapit na relasyon sa mga kalapit na mga bansa, partikular na ang Malaya (ngayo'y Malaysia)
at Indonesia.[25] Ang pakikipag-negosasyon niya sa Estados Unidos ukol sa mga karapatan sa mga base militar ay nagdulot
ng negatibong damdamin sa mga Amerikano. [25] Binago niya ang Araw ng Kalayaan mula sa Hulyo 4 na pinalitan ng
Hunyo 12, upang gunitain ang araw na idineklara ni Emilio Aguinaldo ang kalayaan ng bansa mula sa Espanya noong
1898.
Sa panahon ng panunungkulan ni Pangulong Diosdado Macapagal nagpatuloy sa pagtaas ang halaga ng bilihin, ngunit
naisagawa niyang kahit paano'y mapanatili ang mababang halaga ng bigas at mais. Gayunpama'y ang pagpupuslit ng
mga kalakal na ipinagbabayad sa adwana'y laganap pa rin tulad ng dati. Si Macapagal sa kanyang sarili'y isang taong
matapat, ngunit ipinapalagy ng mga taong siya'y mahina at hindi nababagay sa kanyang tungkulin, o kaya'y kinukunsinti
niya ang katiwalian at kasamaang ginagawa ng mga taong malapit sa kanya o may lakas sa kanyang tanggapan.
Tangi sa pampalagiang suliranin na pangkabuhayan at pampamahalaan ang lumigalig sa kanyang pangasiwaan.
Pamumuno ni Ferdinand Marcos (1965–1986)[baguhin | baguhin ang batayan]
Ferdinand Marcos, Pangulo ng Pilipinas mula 1965 hanggang 1986.

Ang isa pang subyang sa panig ni Macapagal ay ang Pangulo ng Senado na si Ferdinand Marcos, isang kapwa Liberal.
Sinasabing upang matamo ang pagtulong ni Marcos sa halalan noong 1961, lihim na nakipagkasundo si Macapagal kay
Marcos na hindi siya tatakbong muli para sa reeleksiyon sa halalan ng taong 1965. Ngunit habang lumalapit ang halalan
ng taong 1965, napatunayang masugit si Macapagal sa pagkandidato.
Sa pagkabigo ng pag-asa ni Marcos sa pagiging kandidato ng Partido Liberal sa pagkapangulo, at sa dahilang
naanyayahang sumama sa Partido Nacionalista at samantalahin ang pagkakataon sa Kumbensiyon ng mga Nacionalista'y
iniwan niya ang Partido Liberal at sumapi sa Nacionalista. Nagwagi si Marcos sa Kumbensiyon at naging opisyal na
kandidato sa pagka-Pangulo.
Sa una niyang termino, naglunsad si Marcos ng iba't ibang mga proyekto at nagtaas ng koleksiyon ng buwis na
nakatulong sa pag-unlad ng bansa noong dekada '70. Dahil rin sa pag-utang niya at sa tulong pang-ekonomiya na
nanggaling sa Estados Unidos, mas maraming mga daan ang naitayo ng kanyang administrasyon kaysa sa lahat ng daan
na naitayo ng mga nakalipas na pangulo at mas maraming mga paaralan kaysa sa nakalipas na administrasyon.[28]Nahalal
muli si Marcos bilang pangulo noong 1969, na naging unang pangulo ng malayang Pilipinas na natamo ang ikalawang
termino.
Hinarangan ng mga kalaban ni Marcos ang kinailangang lehislasyon para maisakatuparan ang kanyang mga plano. Dahil
dito, nawala ang positibong damdamin sa kanyang ikalawang termino at bumagal ang pag-unlad ng kabuhayan.
[29]
 Dumami ang krimen at pagsuway ng mga sibilyan sa batas. Binuo ng Partido Komunista ng Pilipinas ang Bagong
Hukbong Bayan. Nagpatuloy ang pakikipaglaban ng Moro Islamic Liberation Front para sa kalayaan ng Mindanao. Ang
isang pagsabog sa pagtitipon ng Partido Liberal kung saan idineklara ang kanilang kandidato para sa Senado noong 21
Agosto 1971 ang nagdulot ng pagsuspinde ni Marcos sa writ of habeas corpus, na ibinalik niya noong 11 Enero 1972
matapos ang mga protesta ng publiko.
Batas Militar[baguhin | baguhin ang batayan]
Tingnan din:  Estratehiya ng tensiyon.
23 Setyembre 1972 - Ipinahahayag ni Pangulong Ferdinand Marcos ang Batas Militar sa isang pagbabalita sa
himpapawid.

Dahil sa kawalan ng respeto sa batas at ang banta ng rebelyon ng mga Komunista, idineklara ni Marcos ang batas
militar noong 21 Setyembre 1972 sa bisa ng Proklamasyon Blg. 1081. Tinanggal ni Marcos ang kalayaan ng
pamamahayag at iba pang karapatan ng mga mamamayan, ipinasara ang Kongreso at ang mga kompanya ng
pamamahayag, at iniutos ang pag-aresto sa mga pinuno ng oposisyon at mga aktibidad ng mga militante, kasama na ang
kanyang pinakamalaking mga kritiko, si Senador Benigno Aquino, Jr., Senador Jovito Salonga at Senador Jose Diokno.
[30]
 Ang deklarasyon ng batas militar ay tinanggap ng karamihan, dahil sa problemang panlipunang dinaranas ng Pilipinas.
[31]
 Malaki ang binaba ng bilang ng krimen matapos isakatuparan ang curfew.[32] Maraming mga kalaban sa politika ang
napilitang umalis ng bansa.
Isang konstitusyonal na kumbensiyon, na itinatag noong 1970 upang palitan ang Saligang-Batas ng 1935, ay nagpatuloy
sa pagbuo ng bagong saligang-batas matapos ang deklarasyon ng batas militar. Nagkaroon ng bisa ang bagong
konstitusyon noong 1973, na binago ang istilo ng pamahalaan mula sa pampanguluhan na naging parlamentaryo at
nagpahintulot kay Marcos na manatili siya sa kapangyarihan matapos ang 1973.
Ayon kay Marcos, ang batas militar ang simula nang pagbubuo ng Bagong Lipunan na ibinase sa mga kahalagahang
panlipunan at pampolitika.[33] Lumakas ang ekonomiya noong dekada 1970s, na nagkaroon ng sobrang salapi para sa
budyet at pangangalakal. Tumaas ang Kabuuang Pambansang Produkto mula sa 55 bilyong piso noong 1972 na naging
193 bilyong piso noong 1980. Lumaki ang kita ng pamahalaan sa turismo. Ngunit nakilahok si Marcos, ang kanyang mga
kroni at ang kanyang maybahay, si Imelda Romualdez-Marcos sa paggawa ng kurapsiyon.[34]
Ikaapat na Republika[baguhin | baguhin ang batayan]
Upang palubagin ang Simbahang Katolika bago ang pagbisita ng Santo Papa, si Papa Juan Pablo II,[35] opisyal na ipinatigil
ni Marcos ang batas militar noong 17 Enero 1981. Ngunit, pinanatili niya ang kapangyarihan ng pamahalaan sa paghuli at
pagkulong. Ang kurapsiyon at ang kaguluhan sa lipunan ang naging sanhi ng pagbagal ng pag-unlad ng ekonomiya sa
ilalim ni Marcos, na humina ang kalusugan dahil sa lupus.
Binoykot ng oposisyon ng halalan noong 1981, kung saan lumaban si Marcos at ang retiradong heneral na si Alejo
Santos.[30] Nanalo si Marcos ng 16 milyong boto, na pinahintulutan siyang manungkulan ng anim na taon. Nahalal ang
Kalihim ng Pananalapi, si Cesar Virata bilang Punong Ministro ng Batasang Pambansa.
Noong 1983, napatay ang pinuno ng oposisyon, si Benigno Aquino, Jr. sa Pandaigdigang Paliparan ng Maynila sa kanyang
pagbalik sa Pilipinas matapos ang mahabang panahon ng pananatili sa ibang bansa. Nagdulot ito ng pagtutol sa
pamumuno ni Marcos at ang serye ng mga pangyayari, kasama ang pag-aalala ng Estados Unidos, na nagsanhi ng halalan
noong Pebrero 1986.[36] Nagkaisa ang oposisyon sa biyuda ni Aquino, si Corazon Aquino.
Idineklara ng Komisyon ng Eleksiyon (Comelec), ang opisyal na tagabilang ng resulta ng halalan, ang pagkapanalo ni
Marcos. Ngunit malaki ang pagkakaiba nito sa bilang ng Namfrel, isang pinagkakatiwalaang tagabantay ng halalan.
Tinutulan ni Corazon Aquino at ng kanyang mga tagasuporta ang maling resulta ng halalan. Hindi rin kinilala ng mga
dayuhang tagamasid, kasama ang delegasyon ng Estados Unidos, ang opisyal na resulta. [36] Binawi ni Hen. Fidel Ramos at
Kalihim ng Tanggulang Pambansa, si Juan Ponce Enrile, ang suporta nila kay Marcos. Napatalsik si Marcos sa isang
mapayapang demonstrasyon, tinatawag na Rebolusyon sa EDSA ng 1986 at ang paghalili ni Corazon Aquinobilang
pangulo noong 25 Pebrero 1986.

Ikalimang Republika (1986-Kasalukuyan)[baguhin | baguhin ang batayan]

Pamamahala ni Corazon Aquino (1986–1992)[baguhin | baguhin ang batayan]
Corazon Cojuangco-Aquino, Pangulo ng Pilipinas mula 1986 hanggang 1992.

Bumuo kaagad si Corazon Aquino ng isang rebolusyonaryong pamahalaan para maging normal ang sitwasyon, na naging
batayan ang transisyonal na Freedom Constitution.[37] Isang bagong saligang-batas ang ipinagtibay noong Pebrero 1987.
[38]
 Ipinagbawal ng konstitusyong ito ang pagdedeklara ng batas military, pagtatatag ng mga nagsasariling rehiyon
sa Cordillera at sa Timog Mindanao at ang pagbabalik ng istilong pampanguluhan ng pamahalaan at ang Kongresong may
dalawang kapulungan.[39] Umunlad ang bansa sa pamamagitan ng pagtatatag muli ng mga demokratikong institusyon at
respeto sa mga mamamayan, ngunit naging mahina ang pagbangon ng bansa sa administrasyong Aquino dahil sa
mga kudeta ng mga di-apektadong mga kasapi ng militar. [40]Ang paglakas ng ekonomiya ay hinadlangan ng serye ng mga
kalamidad, kasama na ang pagsabog ng Bulkang Pinatubo noong 1991 na nagdulot ng pagkamatay ng 700 katao at ang
pagkawala ng mga tirahan ng 200,000 na katao. [41]
Noong 1991, ibinasura ng Senado ang kasunduang nagpapahintulot sa pananatili ng mga base militar ng Estados Unidos
sa loob ng sampung taon. Isinauli ng mga Amerikano sa pamahalaan ang Clark Air Base sa Pampanga noong Nobyembre
ng taong iyon, at ang Subic Bay Naval Base sa Zambales noong Disyembre 1992, na nagtapos sa halos isang siglo ng
pamamalagi ng militar ng Estados Unidos sa Pilipinas.
Namatay si Corazon Aquino noong 1 Agosto 2009 sa Makati medical center sa lungsod ng makati sa kadahilanang Colon
Cancer.
Pamamahala ni Fidel V. Ramos (1992–1998)[baguhin | baguhin ang batayan]
Fidel Ramos, Pangulo ng Pilipinas mula 1992 hanggang 1998.

Noong 1992, nagwagi sa halalan ang Kalihim ng Tanggulang Pambansa, si Fidel Ramos, na inendorso ni Pangulong
Aquino, na may 23.6% lamang ng kabuuang boto sa pagitan ng pitong kandidato. Sa mga unang taon ng kanyang
termino, idineklara niya na mataas niyang prayoridad ang nasyonal na rekonsilyasyon at gumawa siya ng koalisyon
upang makabangon sa mga hidwaan ng administrasyong Aquino. [39] Ginawa niyang legal ang Partidong Komunista at
nakipag-negosasyon sa mga ito, sa mga rebeldeng Muslim at mga rebeldeng militar upang kumbinsihin sila na itigil ang
kanilang mga kampanya laban sa pamahalaan. Noong Hunyo 1994, nilagdaan niya ang amnestiyang nagpapatawad sa
mga rebeldeng pangkat, at mga Pilipinong militar at mga pulis na kinasuhan ng krimen habang nakikipaglaban sa mga
rebelde. Noong Oktubre 1995, nilagdaan ng pamahalaan ang kasunduang nagtatapos sa kaguluhang rebelde. Isang
kasunduang pang-kapayapaan ang nilagdaan ng pamahalaan at ng Moro National Liberation Front (MNLF), isang pangkat
ng mga rebeldeng naghahangad na maging malayang bansa ang Mindanao, noong 1996, na nagtapos sa pakikipaglaban
na nagtagal ng 24 taon. Ngunit ipinagpatuloy ng humiwalay na pangkat ng MNLF, ang Moro Islamic Liberation Front ang
pakikipaglaban. Maraming mga malalaking protesta ang kumontra sa pagsisikap ng mga taong sumuporta kay Ramos na
susugan ang batas upang magkaroon siya ng pagkakataong tumakbo muli para sa ikalawang termino, na naging sanhi ng
hindi pagtakbo muli ni Ramos sa halalan. [42]
Pamamahala ni Joseph Estrada (1998–2001)[baguhin | baguhin ang batayan]
Joseph Estrada, Pangulo ng Pilipinas mula 1998 hanggang 2001.

Nanalo si Joseph Estrada, isang dating aktor at naging bise pangulong ni Ramos, sa halalan ng pagka-Pangulo noong
1998. Ipinangako niya sa kanyang kampanya ang pagtulong sa mga mahihirap at paunlarin ang sektor ng agrikultura sa
bansa. Naging popular siya sa mga mahihirap. [43] Noong panahon ng krisis na pinansiyal sa Asya na nagsimula noong
1997, ang pamamahala ni Estrada ay nagdulot ng mas malalang kahirapan sa ekonomiya. Maraming Pilipino ang
nawalan ng trabaho, lumaki ang kakulangan sa badyet at bumaba ang halaga ng piso. Ngunit nakabangon ang kabuhayan
ng bansa ngunit mas mabagal ito kumpara sa mga kalapit-bansa nito.
Sa loob ng isang taon ng kanyang eleksiyon, nawala ang popularidad ni Estrada dahil sa mga akusasyon ng kronyismo at
kurapsiyon, at ang pagkabigo na masolusyonan ang mga suliranin sa kahirapan. [34] Noong Oktubre 2000, inakusahan si
Estrada na tumatanggap siya ng pera mula sa sugal. Siya ay isinakdal ng Mababang Kapulungan, ngunit ang kanyang
paglilitis sa Senado ay hindi natuloy nang iboto ng senado na huwag eksaminahin ang tala sa bangko ng pangulo. Bilang
sagot, nagkaroon ng mga demonstrasyon na naghingi sa pag-alis ni Estrada. Dahil sa mga rally, ang resignasyon ng mga
kalihim at ang pagkawala ng suporta ng sandatahang lakas, umalis si Estrada sa opisina noong 20 Enero 2001.
Pamamahala ni Gloria Macapagal-Arroyo (2001–2010)[baguhin | baguhin ang batayan]
Gloria Macapagal-Arroyo, Pangulo ng Pilipinas mula 2001 hanggang 2010.

Humalili si Bise Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo (ang anak ni Pangulong Diosdado Macapagal) sa posisyon ng

Pangulo sa araw ng kanyang paglisan. Tinatayang hindi lehitimo ang pag-upo ni Ginang Arroyo sa pwesto dahil hindi pa
tapos ang paghahatol sa kaso ng nakaraang pangulong Estrada. Naging mas lehitimo ang kanyang pag-upo sa halalan
pagkalipas ng apat na buwan, kung saan nanalo ang kanyang koalisyon sa karamihan ng mga posisyon. [34] Ang unang
termino ni Arroyo ay nagkaroon ng hating politika ng mga koalisyon at isang kudeta sa Maynila noong Hulyo 2003 na
naging sanhi ng pag-deklara niya ng isang buwang pambansang state of rebellion.[34]
Sinabi ni Arroyo noong Disyembre 2002 na hindi siya tatakbo sa halalan noong 2004 ngunit binago niya ang kanyang
desisyon noong Oktubre 2003 at nagdesisyong sumali sa halalan. [34] Siya ay muling nahalal at isinalin sa puwesto para sa
kanyang anim na taong termino noong 30 Hunyo 2004. Noong 2005, isang tape na naglalaman ng isang usapan ay
lumabas na naglalaman ng usapan ni Arroyo at isang opisyal ng halalan kung saan inutusan ni Arroyo ang opisyal na itaas
ang bilang ng kanyang mga boto upang manatili siya sa puwesto. [44] Nagdulot ito ng mga protesta na humihingi sa
pagbaba ni Arroyo sa puwesto. Inamin niya na kinausap niya ang isang opisyal ng halalan, ngunit tinatwa niya ang mga
alegayon ng pandaraya at hindi siya bumaba sa puwesto. [44]Hindi nagtagumpay ang mga planong pagpapatalsik sa
pangulo noong taong iyon.
Pamamahala ni Benigno Simeon C. Aquino III (2010-2016)[baguhin | baguhin ang batayan]
Benigno Aquino III, Pangulo ng Pilipinas mula 2010 hanggang 2016.

Taong 2009 nang hikayatin si Benigno Simeon Cojuangco Aquino III na kumandidato bilang pangulo ng Pilipinas. Dahil
dito, nabuo ang Noynoy Aquino for President Movement (NAPM) upang mangalap ng isang milyong lagda sa buong
Pilipinas para sa kanyang kandidatura. Pinagbigyan ni Aquino ang kahilingan ng maraming Pilipino. Siya ay tumakbo at
nahalal na pangulo ng Pilipinas noong 2010.
Kung walang corrupt, walang mahirap. Ito ang isa sa mga islogan na gimanit ni Pangulong Aquino sa kanyang kampanya
noong siya ay kumakandidato pa lamang. Sa kanyang inagurasyon noong Hunyo 30, 2010 nabanggit niya na ito pa rin
ang prinsipyo na magiging batayan ng kanyang administrasyon. Batay sa kanyang talumpati, ang ilan sa mga hakbang na
kanyang gawain upang maiangat ang bansa sa kahirapan ay ang mga sumusunod:

 Pagkakaroon ng tuwid at tapat na hanay ng mga pinuno

 Pagpapatayo ng mga imprastraktura para sa transportasyon
 Pagbibigay ng trabaho sa mga lokal na komunidad
 Pagpapalakas ng koleksiyon ng buwis at pagsugpo sa korapsyon sa Kawanihan ng Rentas Internas
o Bureau of Internal Revenue at Bureau of Customs

WWI
The Allies included Britain, France, Russia, Italy and the United States. These countries fought against the Central Powers
which included Germany, Austria-Hungary, Ottoman Empire and Bulgaria. Archduke Ferdinand, of Austria-Hungary, was
assassinated by a Serb on June 28, 1914.

Britain, France, Ireland and Russia were part of an alliance called the Triple Entente, while Germany aligned itself
with Austria-Hungary – known as the Central Powers. The assassination of Archduke Franz Ferdinand in Sarajevo on 28th
June 1914, it triggered a chain of events that resulted in World War 1.

The direct cause of WWI was the assassination of Archduke Franz Ferdinand at Sarajevo on 28 June 1914. However
historians feel that a number of factors contributed to the rivalry between the Great powers that allowed war on such a
wide-scale to break out.Apr 20, 2016

World War One ended at 11am on the eleventh day of the eleventh month, in 1918. Germany signed an armistice (an
agreement for peace and no more fighting) that had been prepared by Britain and France. At the start of 1918, Germany
was in a strong position and expected to win the war.Jan 8, 2014

The Allies (mainly Britain, France, US) won WW1 which happened from 1914-1919.Germany was the main loser, along
with Austria - Hungary, The Ottoman Empire, and the other Central Powers and also Russia, although Russia withdrew
from the war early due to civil war issues at home.

Fighting went on to 15 October 1922, and it's arguable whether this was a separate war or the final act of the First World
War. From 1 August 1914 to 11 November 1918 is 1564 days, or 1568 days if you include the start of the Austro-Serbian
War. Four years, three months.
One way to remember the FOUR main causes of World War I is to remember the acronym M – A – I – N. (M = Militarism,
A = Alliances, I = Imperialism, and N =Nationalism.) MILITARISM was one of the four major causes of the war. It was an
“arms race.” Because Britain had a large navy, Germany wanted a large navy too

WWII
World War II Chiang Kai-shek
Facts, information and articles about World War II, Charles de Gaulle
1939-1945 USS Arizona Pearl Harbor Axis:
World War II Facts Adolf Hitler
Dates Hirohito
September 1, 1939 – September 2, 1945 Benito Mussolini
Location Outcome
Europe, Pacific, Atlantic, South-East Asia, China, Middle Allied Victory
East, Mediterranean and Northern Africa. Results
Commanders End of German Third Reich
Allies: United States and Russia become global superpowers
Joseph Stalin Founding of the United Nations
Franklin D. Roosevelt World War II 
Winston Churchill

World War II summary: The carnage of World War II was unprecedented and brought the world closest to the term
“total warfare.” On average 27,000 people were killed each day between September 1, 1939, until the formal surrender
of Japan on September 2, 1945. Western technological advances had turned upon itself, bringing about the most
destructive war in human history. The primary combatants were the Axis nations of Nazi Germany, Fascist Italy, Imperial
Japan, and the Allied nations, Great Britain (and its Commonwealth nations), the Soviet Union, and the United States.
Seven days after the suicide of Adolf Hitler, Germany unconditionally surrendered on May 7, 1945. The Japanese would
go on to fight for nearly four more months until their surrender on September 2, which was brought on by the U.S.
dropping atomic bombs on the Japanese towns of Nagasaki and Hiroshima. Despite winning the war, Britain largely lost
much of its empire, which was outlined in the basis of the Atlantic Charter.   The war precipitated the revival of the U.S.
economy, and by the war’s end, the nation would have a gross national product that was nearly greater than all the
Allied and Axis powers combined. The USA and USSR emerged from World War II as global superpowers. The
fundamentally disparate, one-time allies became engaged in what was to be called the Cold War, which dominated
world politics for the latter half of the 20th century.
Casualties in World War II
The most destructive war in all of history, its exact cost in human lives is unknown, but casualties in World War II may
have totaled over 60 million service personnel and civilians killed. Nations suffering the highest losses, military and
civilian, in descending order, are:

USSR: 42,000,000
Germany: 9,000,000
China: 4,000,000
Japan: 3,000,000

When did World War II begin?

Some say it was simply a continuation of the First World War that had theoretically ended in 1918. Others point to 1931,
when Japan seized Manchuria from China. Others to Italy’s invasion and defeat of Abyssinia (Ethiopia) in 1935, Adolf
Hitler’s re-militarization of Germany’s Rhineland in 1936, the Spanish Civil War (1936–1939), and Germany’s occupation
of Czechoslovakia in 1938 are sometimes cited. The two dates most often mentioned as “the beginning of World War II”
are July 7, 1937, when the “Marco Polo Bridge Incident” led to a prolonged war between Japan and China, and
September 1, 1939, when Germany invaded Poland, which led Britain and France to declare war on Hitler’s Nazi state in
retaliation. From the invasion of Poland until the war ended with Japan’s surrender in September 1945, most nations
around the world were engaged in armed combat.
Origins of World War II
No one historic event can be said to have been the origin of World War II. Japan’s unexpected victory over czarist Russia
in the Russo-Japanese War (1904-05) left open the door for Japanese expansion in Asia and the Pacific. The United
States U.S. Navy first developed plans in preparation for a naval war with Japan in 1890. War Plan Orange, as it was
called, would be updated continually as technology advanced and greatly aided the U.S. during World War II.
The years between the first and second world wars were a time of instability. The Great Depression that began on Black
Tuesday, 1929 plunged the worldwide recession. Coming to power in 1933, Hitler capitalized on this economic decline
and the deep German resentment due to the emasculating Treaty of Versailles, signed following the armistice of 1918.
Declaring that Germany needed Lebensraum or “living space,” Hitler began to test the Western powers and their
willingness to monitor the treaty’s provision. By 1935 Hitler had established the Luftwaffe, a direct violation of the 1919
treaty. Remilitarizing the Rhineland in 1936 violated Versailles and the Locarno Treaties (which defined the borders of
Europe) once again. The Anschluss of Austria and the annexation of the rump of Czechoslovakia was a further extension
of Hitler’s desire for Lebensraum.  Italy’s desire to create the Third Rome pushed the nation to closer ties with Nazi
Germany. Likewise, Japan, angered by their exclusion in Paris in 1919, sought to create a Pan-Asian sphere with Japan in
order to create a self-sufficient state. 
Competing ideologies further fanned the flames of international tension. The Bolshevik Revolution in czarist Russia
during the First World War, followed by the Russian Civil War, had established the Union of Soviet Socialist Republics
(USSR), a sprawling communist state. Western republics and capitalists feared the spread of Bolshevism. In some
nations, such as Italy, Germany and Romania, ultra-conservative groups rose to power, in part in reaction
to communism.
Germany, Italy and Japan signed agreements of mutual support but, unlike the Allied nations they would face, they
never developed a comprehensive or coordinated plan of action.
The immediate cause was Britain and France declaring war on Germany after it invaded Poland in September 1939.
Problems arose in Weimar Germany that experienced strong currents of revanchism after the Treaty of Versailles that
concluded its defeat in World War I in 1918.

World War 2 was fought between two groups of countries. On one side were the Axis Powers,
including Germany, Italy and Japan. On the other side were the Allies. They included Britain, France, Australia, Canada,
New Zealand, India, theSoviet Union, China and the United States of America.

Hitler's invasion of Poland in September 1939 drove Great Britain and France to declare war on Germany, and World
War II had begun. Over the next six years, the conflict would take more lives and destroy more land and property
around the globe than any previous war

The Japanese attack had several major aims. First, it intended to destroy important American fleet units, thereby
preventing the Pacific Fleet from interfering withJapanese conquest of the Dutch East Indies and Malaya and to
enable Japan to conquer Southeast Asia without interference

After securing the neutrality of the Soviet Union (through the August 1939 German-Soviet Pact of
nonaggression), Germany started World War II by invading Poland on September 1, 1939. Britain and France responded
by declaring war on Germany on September 3
The countries that won the war were the Allies - USA, USSR, France, UK, Chinaand quite a few others (see Allies of
World War II for a full list.)

The United States drops an atomic bomb on Hiroshima. The Soviet Union declares war on Japan and invades Manchuria.
The United States drops an atomic bomb on Nagasaki. Having agreed in principle to unconditional surrender on August
14, 1945, Japan formally surrenders, ending World War I

4 things you need to know about Duterte Con-Com's draft constitution

If you needed to know just 4 things about the draft constitution crafted by President Rodrigo Duterte's charter change
committee, these would be it

MANILA, Philippines – President Rodrigo Duterte is expected to formally present to Congress, or at least mention the
draft constitution prepared by a committee he formed, during his State of the Nation Address (SONA) on Monday, July
23.
This document was the product of 5 months of deliberations by the 22-member Consultative Committee, composed
mostly of lawyers and political experts tapped by Duterte.
So what's in this proposed constitution and how does it differ from our present 1987 Constitution?
Below is a quick breakdown. For the complete list of highlights, look here.
1. It creates a federal-presidential type of government. This means the regions we have now (Ilocos, Eastern Visayas,
Northern Mindanao, et cetera) will become autonomous states with more powers, like in the United States. These states
will have their own governor (to lead the executive branch) and legislative assemblies (to make laws and decide on the
budget).
How this differs from the current Constitution: Today, we have a unitary system of government. This means there is a
strong central government that holds most of the power and control of national revenue. The regions are mere
groupings of provinces, cities, and towns with their local governments.
What was retained: The draft retains our present presidential form of government where Filipinos get to directly elect
the president, who functions both as head of state and head of government.
2. Duterte can't run for president in May 2022 but he can run for transition president. It was Duterte's own request
that the draft charter specifically state that he be banned from seeking the presidency in the 2022 elections.
(READ: What's in Consultative Committee's new transitory provisions?)
However, the draft doesn't bar him from running for another position. It also does not stop him from running for
transition president, a role that comes with immense powers for overhauling the government and setting up entirely
new institutions under the federal system.
This transition president will even be supervising the 2022 elections.
3. It has an anti-dynasty provision. Will more independent states just lead to more powerful political clans?
This provision seeks to address that concern.
Here, a politician's relatives within the second degree of consanguinity and affinity (parents, children, grandchildren,
their in-laws) can't succeed them in an elective post. The only time two people from the same family (within the second
degree) can run in the same elections is if one is running for a local position (senator, House member, governor, mayor)
while the other is seeking a national post (president, vice president).
In this charter, a senator is not a national official since they are voted regionally, not nationwide.
How this differs from the current Constitution: There is presently also a line in the constitution against political
dynasties. However, it is not self-executing because it requires that Congress pass a law that details how the regulation
will be implemented.
But Congress is full of scions of political families so it's no surprise there's been no development on this.
4. It's just a proposal. The Con-Com is only a recommendatory body. The draft is their recommendation to Congress, the
only government body with the power to propose revisions to the Constitution. The Congress can ignore the Con-Com's
draft if they want to.
Congress has been divided on how they would vote in drafting a new charter, with senators opposing a joint constituent
assembly with the House.
Duterte has repeatedly expressed disinterest in extending his term if Congress manages to change the country’s
Constitution towards a shift from a unitary to a federal form of government.
“[Iyung] sabi na diktador diktador, susmaryosep, ‘di ko ugali iyan,” Duterte said in a speech in Cagayan de Oro City in
October 2017.

What You Need to Know About Charter Change and its Possible Effects on the Education Sector
By Jose Lorenzo Lim
(In a series of articles, IBON tackles proposals to amend the 1987 Philippine Constitution*, focusing on social
and economic provisions. These touch on agrarian reform for industrialization, and full foreign ownership and
control of Philippine lands and natural resources including agricultural lands, public utilities, labor rights,
educational institutions and mass media. This particular article features allowing full foreign ownership of
educational institutions in the Philippines.)
Before you agree to amendments on the current 1987 Constitution of the Philippines for a
Federal form of government, you might want to check out the current proposals for Charter
change (Cha-cha) especially in the education sector.
Charter What?
Cha-cha or constitutional reform refers to amendments or revisions in the 1987 Philippine
Constitution. The amendments may be on provisions on the term limit of a President,
overhauling government structure, or even economic policies. Since the time of Martial Law,
Cha-cha has been brought up by almost every administration but ultimately failed.
Now, there is a call to shift to a Federal type of government through different proposals. Thus,
President Rodrigo Duterte set up 19-member consultative body to review the 1987 Constitution.
Three Documents to Remember
As of February, there were four proposals of Cha-cha in the Philippines stipulated in the
following documents:
Resolution of Both Houses Number 8 (RBH 8) consolidated in House Concurrent Resolution
Number 9 (HCR 9)
PDP-Laban Federalism Institute (FI) Proposed Constitution
House subcommittee version
Charter Change and Education Provisions
With all of these proposals happening, let’s take a look at the proposed changes across all four
documents regarding the provisions on education.
Education has repeatedly been said to be a fundamental human right. This is written in the
Universal Declaration of Human Rights that says education shall be directed to the full
development of the human personality and to the strengthening of respect for human rights
and fundamental freedoms.
Moreover, the 1987 Constitution stipulates that quality educational opportunities at all levels
should be the right of all Filipino citizens. Throughout decades of neoliberal globalization, this
principle has been replaced with a market-based logic that treats education as a commodity sold
by businessmen for profit.
Looking back, since 1965, market-biased international financial institutions (IFIs) such as the
World Bank, the United States Agency for International Development (USAID), and the Asian
Development Bank (ADB) have played significant roles in commercializing Philippine education.
Now, the onset of Cha-cha threatens the education sector to the further gain of both local and
foreign capitalists.
RBH 8 says that free education should be upheld in pre-school, primary, elementary, and in
colleges and universities (see Table 1). The stipulation suggests that privately or foreign-owned
educational institutions could receive government subsidy. The house subcommittee on the
other hand grants each state the power to provide basic and secondary education without
particularizing whether or not it should be free. Meanwhile, the PDP-Laban has no stance on
whether to give free education to Filipino citizens.

Table 1: Proposed revisions of different versions of Cha-cha in Article X: Regional and Local Governments
regarding the provision of education

RBH 8Section 21. The Regional Assembly shall have the authority to legislate on areas that are not
exclusively reserved to the Federal Congress, such as, but not limited to:(ff) Free education from pre-
school, primary and elementary schools, and subsidized colleges and universities
PDP-Laban –None
House subcommitteeEach state shall have legislative powers over the following:Basic and secondary
education and state higher educationThe following areas shall be the concurrent powers of the
federal government and the states: Education (Federal standard for and regulation of higher
education; standard-setting for and assistance to basic and secondary education)
Regarding foreign ownership rules in Article XII: National Economy and Patrimony, RBH 08 imposes the
limitations on foreign ownership of corporations, public utilities, educational insitutions (a.k.a. “60-40
rule”), as well as of media and advertising entities, but inserts the phrase “unless otherwise provided by
law” so that the stipulation could be overruled by new laws (see Table 2).
The PDP- Laban and House proposals removed the “60-40” rule and other provisions on foreign
ownership.
The “unless otherwise provided by law“ clause in most of these provisions is an easy way for Congress to
operationalize the foreign ownership of educational institutions and circumvent the Constitution without
having to rewrite it. Take note that the Philippine Senate is already conducting hearings on the
amendments to the Public Services Act, which would open public services to foreign ownership.
Foreign ownership of educational institutions can be a bad thing for the Philippines. It could worsen
colonial backward education fostering uncritical and subservient thinking.
Foreign ownership could lead to the further commercialization of education especially with the
introduction of new competitors to the private education business. Already, commercialized Philippine
education has seen decades of increasing tuition and school fees, the rise of oligarchs-run educational
institutions against a weakening public education system, and a career-oriented curriculum instead of
one that instills the value of social service and nation building.
During the last school year, more than 250 private colleges and universities increased tuition and other
school fees by an average of 7.0%. Private educational institutions are not covered by the newly enacted
free tuition law. Government has been spending public funds for private gain: For instance, from 2010-
2016, a total of Php47.9 billion was alloted for the Government Assistance for Students and Teachers in
Private Education (GASTPE).
One might say that the introduction of foreign ownership will lead to better curriculums and better
opportunities for Filipinos abroad. But the first batch of K to 12 graduates are going out to the world and
while they are ‘equipped’ to be hired already, they would become a source of cheap labor. The K to 12
program was designed to produce overseas Filipino workers (OFWs) for cheap labor, which in the first
place Filipinos would not have to be if there were enough jobs in the country.
What we need is a nationalistic curriculum that is designed to address the needs of the Philippines. Take
for example the curriculum in Lumad schools, designed by the indigenous people to develop and sustain
their farming communities.
Table 2 Proposed revisions of different versions of Cha-cha in Article XII: National Economy and Patrimony
covering educational institutions
Article XIII
*Section 20. […] (2) Educational institutions, other than those established by religious groups and mission
boards, shall be owned solely by citizens of the Philippines or corporations or associations at least sixty
per centum of the capital of which is owned by such citizens, unless otherwise provided by a federal law.
The Congress may, however, require increased Filipino equity participation in all educational institutions.
The control and administration of educational institutions shall be vested in citizens of the Philippines,
unless otherwise provided by a federal law.
*Section 5. The State shall regulate and exercise authority over foreign investments within its national
jurisdiction and in accordance with its national goals and priorities.
Subsections (2) to (4) of Section 4 of Article XIV, referring to ownership of educational institutions, would
be deleted.
*Subcommittee #4’s summary:
New proposals deleted the limits on foreign equity sharing in the areas of:
Exploitation, development and utilization of natural resources
Ownership/Lease of alienable lands
Franchises on public utilities
Practice of profession
Ownership of educational institutions
Mass media
Advertising
The matter of equity sharing and the terms involving joint ventures and other undertakings in
the areas above shall be determined by Congress through legislation.
The new proposal effectively provides for an open economy.
A phrase would also be added in Section 13 saying the State shall “enhance economic efficiency
and promote free competition in trade, industry and commercial activities.”

What do we do now?
The 1987 Constitution stated that ownership and control of educational institutions should be limited to Filipino citizens.
Yet, Philippine governments have allowed the neoliberal policies that have commercialized education and geared the
curriculum towards market-oriented globalization. Cha-cha will remove any remaining protection of the sector and may
even make it more vulnerable to being treated further as a commodity and serve foreign interests by opening it up to
foreign ownership.
Like the policies and policy-makers who crafted it, the current education system of the Philippines does not reflect the
genuine aspirations of the Filipino people for development. Now, more than ever, Filipinos need to push for a curriculum
that promotes genuine love of country, the use of scientific methods than pseudoscientific ones, and the advancement
of the rights of marginalized groups in Philippine society. Simply put, the country needs a nationalist, scientific, and
mass-oriented education.

What Are the Different Types of Governments?

Anarchy - a condition of lawlessness or political disorder brought about by the absence of
governmental authority.
Authoritarian - a form of government in which state authority is imposed onto many aspects
of citizens' lives.
Commonwealth - a nation, state or other political entity founded on law and united by a
compact of the people for the common good.
Communist - a system of government in which the state plans and controls the economy and
a single -- often authoritarian -- party holds power; state controls are imposed with the
elimination of private ownership of property or capital while claiming to make progress
toward a higher social order in which all goods are equally shared by the people (i.e., a
classless society).
Confederacy (Confederation) - a union by compact or treaty between states, provinces or
territories that creates a central government with limited powers; the constituent entities
retain supreme authority over all matters except those delegated to the central government.
Constitutional - a government by or operating under an authoritative document (constitution)
that sets forth the system of fundamental laws and principles that determines the nature,
functions and limits of that government.
Constitutional democracy - a form of government in which the sovereign power of the people
is spelled out in a governing constitution.
Constitutional monarchy - a system of government in which a monarch is guided by a
constitution whereby his/her rights, duties, and responsibilities are spelled out in written law
or by custom.
Democracy - a form of government in which the supreme power is retained by the people,
but which is usually exercised indirectly through a system of representation and delegated
authority periodically renewed.
Democratic republic - a state in which the supreme power rests in the body of citizens entitled
to vote for officers and representatives responsible to them.
Dictatorship - a form of government in which a ruler or small clique wield absolute power
(not restricted by a constitution or laws).
Ecclesiastical - a government administrated by a church.
Emirate - similar to a monarchy or sultanate, a government in which the supreme power is in
the hands of an emir (the ruler of a Muslim state); the emir may be an absolute overlord or a
sovereign with constitutionally limited authority.
Federal (Federation) - a form of government in which sovereign power is formally divided --
usually by means of a constitution -- between a central authority and a number of
constituent regions (states, colonies or provinces) so that each region retains some
management of its internal affairs; differs from a confederacy in that the central government
exerts influence directly upon both individuals as well as upon the regional units.
Federal republic - a state in which the powers of the central government are restricted and in
which the component parts (states, colonies, or provinces) retain a degree of self-
government; ultimate sovereign power rests with the voters who chose their governmental
representatives.
Islamic republic - a particular form of government adopted by some Muslim states; although
such a state is, in theory, a theocracy, it remains a republic, but its laws are required to be
compatible with the laws of Islam.
Maoism - the theory and practice of Marxism-Leninism developed in China by Mao Zedong
(Mao Tse-tung), which states that a continuous revolution is necessary if the leaders of a
communist state are to keep in touch with the people.

Marxism - the political, economic and social principles espoused by 19th century economist
Karl Marx; he viewed the struggle of workers as a progression of historical forces that would
proceed from a class struggle of the proletariat (workers) exploited by capitalists (business
owners), to a socialist "dictatorship of the proletariat," to, finally, a classless society --
Communism.
Marxism-Leninism - an expanded form of communism developed by Vladimir Lenin from
doctrines of Karl Marx; Lenin saw imperialism as the final stage of capitalism and shifted the
focus of workers' struggle from developed to underdeveloped countries.
Monarchy - a government in which the supreme power is lodged in the hands of a monarch
who reigns over a state or territory, usually for life and by hereditary right; the monarch may
be either a sole absolute ruler or a sovereign - such as a king, queen or prince - with
constitutionally limited authority.
Oligarchy - a government in which control is exercised by a small group of individuals whose
authority generally is based on wealth or power.
Parliamentary democracy - a political system in which the legislature (parliament) selects the
government - a prime minister, premier or chancellor along with the cabinet ministers -
according to party strength as expressed in elections; by this system, the government
acquires a dual responsibility: to the people as well as to the parliament.
Parliamentary government (Cabinet-Parliamentary government) - a government in which
members of an executive branch (the cabinet and its leader - a prime minister, premier or
chancellor) are nominated to their positions by a legislature or parliament, and are directly
responsible to it; this type of government can be dissolved at will by the parliament
(legislature) by means of a no-confidence vote or the leader of the cabinet may dissolve the
parliament if it can no longer function.
Parliamentary monarchy - a state headed by a monarch who is not actively involved in policy
formation or implementation (i.e., the exercise of sovereign powers by a monarch in a
ceremonial capacity); true governmental leadership is carried out by a cabinet and its head -
a prime minister, premier or chancellor - who are drawn from a legislature (parliament).
Presidential - a system of government where the executive branch exists separately from a
legislature (to which it is generally not accountable).
Republic - a representative democracy in which the people's elected deputies
(representatives), not the people themselves, vote on legislation.
Socialism - a government in which the means of planning, producing and distributing goods
is controlled by a central government that theoretically seeks a more just and equitable
distribution of property and labor; in actuality, most socialist governments have ended up
being no more than dictatorships over workers by a ruling elite.
Sultanate - similar to a monarchy, a government in which the supreme power is in the hands
of a sultan (the head of a Muslim state); the sultan may be an absolute ruler or a sovereign
with constitutionally limited authority.
Theocracy - a form of government in which a Deity is recognized as the supreme civil ruler,
the Deity's laws are interpreted by ecclesiastical authorities (bishops, mullahs, etc.); a
government subject to religious authority.
Totalitarian - a government that seeks to subordinate the individual to the state by
controlling not only all political and economic matters, but also the attitudes, values and
beliefs of its population.

Meridians run between the North and South poles.

*A (geographical) meridian (or line of longitude) is the half of an imaginary great circle on the Earth's surface,
terminated by the North Pole and the South Pole, connecting points of equal longitude. The position of a point along the
meridian is given by its latitude indicating how many degrees north or south of the Equator the point is. Each meridian is
perpendicular to all circles of latitude. Each is also the same length, being half of a great circle on the Earth's surface and
therefore measuring 20,003.93 km (12,429.9 miles)
*What Is the International Date Line (IDL)?
The International Date Line (IDL) is an imaginary line on Earth's surface defining the boundary between one day and the
next.
The International Date Line (IDL) on the map.
The International Date Line is located halfway around the world from the prime meridian (0° longitude) or about 180°
east (or west) of Greenwich, London, UK, the reference point of time zones. It is also known as the line of demarcation.

*The Dateline Is Not Straight

The dateline runs from the North Pole to the South Pole and marks the divide between the Western and Eastern
Hemisphere. It is not straight but zigzags to avoid political and country borders and to not cut some countries in half. On
timeanddate.com's Time Zone Map, the IDL is shown as a black line (see image).
*What Happens When You Cross the Dateline?
When you cross the International Date Line from west to east, you subtract a day, and if you cross the line from east to
west, you add a day.
Depending on which time zone the country follows, the time difference on either side of the line is not always 24 hours.
For example, if you travel the 1061 kilometers (659 miles) across the dateline from Baker Island to Tokelau you have to
add 25 hours, or 1 day and 1 hour.
*Latitude and longitude are imaginary (unreal) south, from 0° to 90°. One degree of latitude
lines drawn on maps to easily locate places on covers about 69 miles (111 kilometers). 
the Earth. Latitude is distance north or south of *Longitude is measured in degrees east or west
the equator (an imaginary circle around the of the prime meridian. This means one half of
Earth halfway between the North Pole and the the world is measured in degrees of east
South Pole) and longitude is distance east or longitude up to 180°, and the other half in
west of the prime meridian (an imaginary line degrees of west longitude up to 180°.  See the
running from north to south through Greenwich, diagrams below to understand latitudes and
England). Both are measured in terms of the 360 longitudes better.
degrees (symbolized by °) of a circle.
 

The Equator is the line of 0° latitude, the

starting point for measuring latitude. The
latitude of the North Pole is 90° N, and that of
the South Pole is 90° S. The latitude of every
point in between must be some degree north or

    
Paranaque, Pasay, Pasig, Quezon
Capital - Lagawe City, San Juan, Taguig, Valenzuela
CAR REGION - CORDILLERA    
ADMINISTRATIVE REGION      KALINGA Municipality: Pateros
       Capital - Tabuk To make it easier to
     ABRA  
understand this is how the
     Capital - Bangued      MT. PROVINCE
       Capital - Bontoc Philippine regions work:
     APAYAO • Island Groups
     Capital - Kabugao NCR REGION - NATIONAL CAPITAL • Philippine Regions
  REGION • Philippine Provinces
     BENGUET  
     Capital - La Trinidad Cities: Kalookan, Las Pinas, Makati, • Philippine Cities
  Malabon, Mandaluyong, Manila, • Philippine Municipalities
     IFUGAO Marikina, Muntinlupa, Navotas, • Philippine Barangays

Regions, Provinces and REGION I - ILOCOS     

       ILOCOS SUR
Capitals      ILOCOS NORTE      Capital - Vigan City
     Capital - Laoag City     
     LA UNION      Capital - Legazpi City  
     Capital - San Fernando City        BUKIDNON
          CAMARINES NORTE      Capital - Malaybalay City
     PANGASINAN      Capital - Daet  
     Capital - Lingayen        CAMIGUIN
       CAMARINES SUR      Capital - Mambajao
REGION II - CAGAYAN VALLEY      Capital - Pili  
         LANAO DEL NORTE
     BATANES      CATANDUANES      Capital - Tubod
     Capital - Basco      Capital - Virac  
         MISAMIS OCCIDENTAL
     CAGAYAN      MASBATE      Capital - Oroquieta City
     Capital - Tuguegarao City      Capital - Masbate City  
            MISAMIS ORIENTAL
     ISABELA      SORSOGON      Capital - Cagayan de Oro City
     Capital - Ilagan      Capital - Sorsogon City  
    REGION XI - DAVAO
     NUEVA VIZCAYA REGION VI - WESTERN VISAYAS  
     Capital - Bayombong        COMPOSTELA VALLEY
       AKLAN      Capital - Nabunturan
     QUIRINO      Capital - Kalibo  
     Capital - Cabarroguis        DAVAO DEL NORTE
       ANTIQUE      Capital - Tagum City
REGION III - CENTRAL LUZON      Capital - San Jose  
         DAVAO DEL SUR
     AURORA      CAPIZ      Capital - Digos City
     Capital - Baler      Capital - Roxas City  
         DAVAO ORIENTAL
     BATAAN      GUIMARAS      Capital - City of Mati
     Capital - Balanga City      Capital - Jordan  
    REGION XII - SOCCSKSARGEN
     BULACAN      ILOILO  
     Capital - Malolos City      Capital - Iloilo City      COTABATO (NORTH COTABATO)
         Capital - Kidapawan City
     PAMPANGA      NEGROS OCCIDENTAL  
     Capital - San Fernando City      Capital - Bacolod City      SARANGANI
         Capital - Alabel
     NUEVA ECIJA REGION VII - CENTRAL VISAYAS  
     Capital - Palayan City        SOUTH COTABATO
       BOHOL      Capital - Koronadal City
     TARLAC      Capital - Tagbilaran City  
     Capital - Tarlac City        SULTAN KUDARAT
       CEBU      Capital - Isulan
     ZAMBALES      Capital - Cebu City
     Capital - Iba   REGION XIII - CARAGA
       NEGROS ORIENTAL  
REGION IV-A - CALABARZON      Capital - Dumaguete City      AGUSAN DEL NORTE
         Capital - Cabadbaran City
     BATANGAS      SIQUIJOR  
     Capital - Batangas City      Capital - Siquijor      AGUSAN DEL SUR
         Capital - Prosperidad
     CAVITE REGION VIII - EASTERN VISAYAS  
     Capital - Trece Martirez City        DINAGAT ISLANDS
       BILIRAN      Capital - San Jose
     LAGUNA      Capital - Naval  
     Capital - Santa Cruz        SURIGAO DEL NORTE
       EASTERN SAMAR      Capital - Surigao City
     QUEZON      Capital - Borongan City  
     Capital - Lucena City        SURIGAO DEL SUR
       LEYTE      Capital - Tandag City
     RIZAL      Capital - Tacloban City  
     Capital - Antipolo City      ARMM REGION - AUTONOMOUS
     NORTHERN SAMAR REGION IN MUSLIM MINDANAO
     Capital - Catarman  
REGION IV-B - MIMAROPA        BASILAN
       SOUTHERN LEYTE      Capital - Basilan
     MARINDUQUE      Capital - Maasin City  
     Capital - Boac        LANAO DEL SUR
       WESTERN SAMAR (SAMAR)      Capital - Marawi City
     OCCIDENTAL MINDORO      Capital - Catbalogan City  
     Capital - Mamburao        MAGUINDANAO
  REGION IX - ZAMBOANGA      Capital - Shariff Aguak (Maganoy)
     ORIENTAL MINDORO PENINSULA  
     Capital - Calapan City        SHARIFF KABUNSUAN
       ZAMBOANGA DEL NORTE      Capital - Datu Odin Sinsuat
     PALAWAN      Capital - Dipolog City
     Capital - Puerto Princesa City    
       ZAMBOANGA DEL SUR      SULU
     ROMBLON      Capital - Pagadian City      Capital - Jolo
     Capital - Romblon    
       ZAMBOANGA SIBUGAY      TAWI-TAWI
REGION V - BICOL      Capital - Ipil      Capital - Panglima Sugala
    (Balimbing)
     ALBAY REGION X - NORTHERN MINDANAO