CO1.
1  Sa pamamagitan ng wika ay naisasalin ang mga
Kahulugan, Kahalagahan, at Katangian ng Wika
 DEPINISYON NG WIKA(HBJANA)
1. HENRY ALLAN “AL” GLEASON JR.
(April 18, 1917 – January 13, 2007)
 Ang wika ay masistemang balangkas ng
sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa
paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong
kabilang sa isang kultura.
2. BIENVENIDO LUMBERA
(April 11, 1932)
 Parang hininga ang wika, sa bawat sandali ng
buhay natin ay nariyan ito.
 Palatandaan ito na buhay tayo, at may
kakayahang umugnay sa kapwa nating gumagamit
din nito. Sa bawat pangangailangan natin ay
gumagamit tayo ng wika upang kamtin ang
kailangan natin – kung nagugutom, humihingi ng
pagkain; kung nasugatan, dumadaing upang
mabigyan ng panlunas; kung nangungulila,
humahanap ng kausap na makapapawi sa
kalungkutan.
3. Joseph Stalin
(December 18,1878 – March 5,1953)
 Isang midyum at isang instrumento ang wika na
nakatutulong sa komunikasyon, pagpapalitan ng
kaisipan at pag-uunawaan ng mga tao.
4. Alfonso O. Santiago
 Ang wika ang sumasalamin sa mga mithiin,
lunggatiin, pangarap, damdamin, kaisipan o
saloobin, pilosopiya, kaalaman at karununga,
moralidad, paniniwala, at kaugalian ng mga tao
sa lipunan.
 May akda ng librong Makabagong Balarilang
Filipino
5. Noah Webster Jr. 
(October 16, 1758 – May 28, 1843)
 Ang wika ay isang sistema ng komunikasyon sa
pagitan ng mga tao sa pamamagitan ng mga
pasulat o pasalitang simbulo.
6. Archibald A. (Anderson) Hill
(July 5, 1902 - 1902)
 Ang wika ang pangunahin at pinakaelaboreyt na
anyo ng simbolikong gawaing pantao.
 KATUTURAN NG WIKA
1. PANLIPUNAN
 Nagagamit ang wika upang magkaroon ng lipunan.
Lipunan na magtataguyod ng isang nasyon at
bubuo ng isang bansa. Bansa na nagkakaisa at
may pagkakakilanlan.
2. PANLITERASIYA
karunungan at gamit din ito ay natututo ang tao.
Kinakasangkapan ang wika upang matuto at
magturo.
3. SARILING KALIGAYAHAN
 Kung ang nagkakaisang tao ay bunga ng
pagkakaunawaan dahil sa wika, ang isang tao rin
ay nakabubuo ng sariling mundo sa pamamagitan
ng wika.
 KATANGIAN NG WIKA (MAPS GNNN)
o Kung susuriin ang kahulugan na ibinigay ni
Gleason ay makikita natin ang katangian ng
isang wika.
1. Masistemang Balangkas
 May katangiang makaagham ang wika at lahat ay
nakaayos sa sistematikong balangkas na ito. Mula
sa pagpapalabas ng tunog, pagtukoy sa
makahulugang tunog na maaaral sa Ponolohiya,
paggamit ng tunog upang makabuo ng salita na
maaaral sa Morpolohiya, paggamit ng salita upang
makabuo ng mga parirala, sugnay at pangungusap
na magagamit sa pakikipagdiskurso.
2. Sinasalitang Tunog
 Ang wikang pasalita ay nangangailangan ng tunog
ng tao na nagmumula sa bibig, ang mga tunog na
ito ay bunga ng mga aparato sa pagsasalita natin.
Mula sa hanging nanggagaling sa baga patungo sa
mga pumapalag na bagay na nakalilikha ng tunog
na minomodipika ng resonador. Ang
makahulugang tunog na ito ay tinatawag na
PONEMA na bumubuo naman sa yunit ng salita na
tinatawag na MORPEMA.
3. Pinipili at Isinasaayos
 Sa pamamagitan ng ating utak ay pinipili natin ang
bawat salita at maging ang wika na gagamitin sa
pakikipagkomunikasyon. Kadalasan ay sa
subconscious at minsan sa conscious na pag-iisip
nagaganap ang pagpili.
4. Arbitraryo
 Ang wika ay batay sa napagkasunduan ng
komunidad na gamitin. Ang mga karanasan at
kultura ng isang komunidad ay nakalilikha ng
kanilang sariling pagpapakahulugan sa mga
salita na kanilang pinili upang maging kanilang
wika.
5. Ginagamit
 bilang ang wika ay instrument ng tao sa
pakikipagkomunikasyon at araw-araw
nakikipagkomunikasyon ang tao sa ibang
nilalang ang wika ay ginagamit. Ang wikang
hindi ginagamit ay namamatay.
 6. Nakabatay sa Kultura / Kabuhol ng Kultura
 makikilala natin ang tao batay sa wikang
kaniyang ginagamit. Nagiging preserbado rin
ang wika dahil sa paggamit ng tao sa lipunan.
7. Nagbabago / Dinamiko
 kasabay ng paglipas ng panahon ay nababago
ang wika. Nabubuhay at namamatay ang wika
batay sa paggamit ng tao kaya ito ay
nagbubunga ng pagbabago.
8. Natatangi
 (KSAF, PUP) Ang bawat wika ay may kaakuhan
din na nagpapatangi sa iba pang wika. Tulad
ng Nihongo na may tatlong paraan ng
pagsulat, ito ang Hiragana, Katakana at Kanji.
Ang wikang Filipino naman ay may tinatawag
na Verbalizing Power o kakayahang ang mga
pangngalan ay maging pandiwa.
CO1.2-4
Antas ng WIka, Mga Konseptong Pangwika, Barayti
at Rehistro ng Wika
 PORMALIDAD NG WIKA
 Kategorya
 Antas
 Barayti
 Rehistro
 ANTAS NG WIKA
Bakit may antas ang wika?
o Walang wika ang superyor sa iba pang wika
kaya ang pag-aantas ng wika ay hindi dahil ito
ay malaki o mas makapangyarihan sa isa,
inaantas ang wika batay sa antas-panlipunan
ng taong gumagamit at sa kauukulan sa
katayuan, panahon, pook at okasyon kung
saan ito ginagamit.
1. KATERGORYA AT ANTAS
1. Pormal
 ang wikang kinikilala at ginagamit ng mga nag-
aaral ng wika kaya ito ay tinatawag na istandard at
ginagamit ng nakararami.
1. Pambansa
 mga karaniwang salitang ginagamit sa mga aklat
pangwika/pambalarila sa lahat ng paaralan. Ang
wikang tinuturo at ginagamit ng pamahalaan.
2. Panretorika o Pampanitikan
 ang mga salitang gamitin naman ng mga
manunulat sa kanilang akdang pampanitikan.
Karaniwang matatayog, malalalim, makulay at
masining na mga salita. Madalas itong gumagamit
ng idyoma o tayutay.
2. Impormal
 mga salitang palasak at madalas ginagamit araw-
araw sa pakikipag-usap nang walang kinikilalang
tama o mali basta naiintindihan ng kausap.
1. LALAWIGANIN
 Ito ang mga bokabularyong dayalektal. Gamitin ng
mga tao na nasa iisang pook o lugar lamang.
Naiiba ito sa wikang pambansa dahil ito ay may
makikilalang sariling mga bokabularyo at tono o
karaniwang sinasabi ng iba na punto.
2. KOLOKYAL
 sinasabing may kagaspangan ang mga salita sa
antas na ito ngunit masasabing isang
penomenong pangwika na nagpapakita ng
pagiging malikhain ng tao pa rin ito. Na nalilikha
ng tao dahil gusto niyang mapabilis o mapadulas
ang daloy ng komunikasyon.
3. BALBAL
 tinatawag sa Ingles na “Slang”. Ito ay mga codes
na ng mga pangkat ng tao upang sila ay
magkaunawaan at higit na maging kasiya-siya para
sa kanila ang pakikipagkomunikasyon.
May mga ilan pang nagsasabi na eksperto sa wika na
ito na raw ang pinakamababang antas ng wika pero
may nagsasabi rin na ang antas-bulgar ang
pinakamababa dahil ito ay mga mura at salitang
kabastusan.
 Mga Konseptong Pangwika
1. WIKANG PAMBANSA
 Ang pagkakaroon ng isang wikang pambansa, sa
gayon, ay nagmimithing mabilis magkaunawaan at
sibulan ng damdamin ng pagkakaisa ang mga
mamamayan na may iba-ibang wikang katutubo.
Malimit na hinihirang na wikang pambansa ang
sinasalita ng dominante at/o pinakamaraming
pangkat.
2. WIKANG OPISYAL
 Ang wikang opisyal ang itinadhana ng batas na maging
wika sa opisyal na talastasan ng pamahalaan. Ibig  BARAYTI AT REHISTRO NG WIKA
sabihin, ito ang wika na maaaring gamitin sa anumang
uri ng komunikasyon, lalò na sa anyong nakasulat, sa 1. Ernesto Constantino
loob at labas ng alinmang sangay o ahensiya ng  Dimensyong Heograpiko
gobyerno. o nakadepende sa LUGAR
3. WIKANG PANTULONG  Dimensyong Sosyal
 Karaniwang salin ang wikang pantulong ng auxiliary o Dimensyong Sosyal naman ay sa LIPUNAN
language sa Ingles. Ang auxiliary ay may na gumagamit ng naturang wika.
pakahulugang “dagdag na tulong o suporta.” Ang 2. Jessie Grace Rubrico
wikang pantulong, samakatwid, ay wika na ginagamit  DAYALEK – D. Heograpiko
para sa higit na pagkakaintindihan ng dalawa o o Sa D. Heograpikal ay nabubuo ang mga
mahigit pang nag-uusap. DAYALEK ng isang Wika. Halimbawa ang
4. WIKANG PANTURO WIKANG TAGALOG ay may DAYALEK na
 Ang wikang panturo ang wikang opisyal na ginagamit Tagalog Bulacan, Tagalong Manila, Tagalog
sa pormal na edukasyon. Ito ang wikang ginagamit sa Nueva Ecija. Kung mapapansin ay nakaayon
pagtuturo at pag-aaral sa mga eskuwelahan at ang ito sa lugar. Maaaring magkaiba lamang ang
wika sa pagsulat ng mga aklat at kagamitan sa mga dayalek sa punto ng pagbigkas,
pagtuturo sa silid-aralan. palahugnayan ng pangungusap at
bokabularyo.
5. MONOLINGGUWALISMO BILINGGUWALISMO  SOSYOLEK – D. Sosyal
MULTILINGGUWALISMO
o nabubuo ang mga Sosyolek. Halimbawa, ang
 MONO + LINGGWAL
pambansang wika sa Pilipinas ay Filipino
(1) + (wika)
ngunit dahil maraming nabubuong lipunan o
 BI + LINGGWAL
grupo ng tao na may iisang interes tulad ng
(2) + (wika)
mga SANGKABAKLAAN kung tawagin ay
 MULTI + LINGGWAL
nagkakaroon ng sosyolek na tulad ng “Beki-
(2+) + (wika)
Language” o kaya’y “Gaylinggo”
 REHISTRO NG WIKA – Mga Koda (Codes)
6. LINGGWISTIKONG KOMUNIDAD
 Ito ang tinatawag natin sa grupo ng mga tao o
o Sa Rehistro ng wika naman ay maaaring
komunidad na gumagamit ng wika. mapasailalim ng Dimensyong Sosyal dahil
nakaaapekto ang pagtingin ng lipunan. Ang
Halimbawa: bawat rehistro ng “codes” o mga salita ang
Pilipino ang tawag sa mga gumagamit ng wikang nagpapaiba sa wika.
Filipino. 1. Jargon
7. L1 & L2  ang JARGON ay mga salita ng isang gawain ng mga
 L1 – Unang Wika tao – Ang mga abogado ay may tinatawag na
Sinusong Wika (Mother Tongue) “writ” o mga kautusang papel; ang mga guro ay
Unang ginamit na wika may tinatawag na “Banghay-Aralin/ Lesson Plan”
 L2 – Ikalawang Wika na plano naman ng talakayan, kung mapapansin
Wikang Natutuhan ang mga naturang codes ay hindi naman
ginagamit ng mga nagtitinda sa palengke o kaya
8. HOMOGENOUS at HETEROGENOUS ng mga pumapasada ng jeep kaya masasabing ito
 HOMOGENOUS ay JARGON.
o -Estandard na wika 2. Idyolek
o Sa isang lugar ay may isang tiyak at angkop na  IDYOLEK naman ang tawag kapag nakikilala ang
nagsasalita dahil sa paraan ng pagbigkas ng codes
wika
o dahil mismo sa paggamit ng codes, halimbawa
 HETEROGENOUS
ang “I am sorry!” ay representasyon ni Dat. Pang.
o -may iba’t ibang dayalektal at sosyal na
Gloria Arroyo, ang “Todo na ‘to!” ni Ruffa Mae
baryasyon ng wika sa isang lugar
 Quinto at ang “I hate Drugs!” ng kasalukuyang
pangulo ng bansa ay mga halimbawa ng idyolek.
 PIDGIN
o ang tawag sa nabuong wika dahil sa
migrasyon. Sa ilustrasyon ay makikita na ang
mga katutubong kayumanggi na nasa iisang
isla ay may ibang midyum sa komunikasyon
(kinatawan ng hugis na rectangle) at noong
dumating naman ang mga may ibang kulay o
kaya’y lahi ay may iba rin silang midyum sa
komunikasyon o wika. Dahil sa sitwasyon na
ito na sila ay dapat magkalakalan at
magkaunawaan, naisipan nilang PAGHALUHIN
ang kanilang wika sa pamamagitan ng pag-
ampon ng mga salita ng kabilang lahi o
lipunan ngunit ang kanilang paraan ng pagbuo
ng pangungusap ay naaayon pa rin sa kanilang
wika.
Halimbawa:
Ang mga Intsik sa bansa ay gumagamit ng
pidgin dahil sa pagwiwika nila ng ganito “Ikaw,
bili tinda ko, ito masarap!” – kung papansinin
ay mga salita o bokabularyong Filipino ang
gamit ngunit mali sa balarila ng Filipino dahil
ang ginagamit pa rin ng mga Tsino ay ang
balarila nila.
 CREOLE
o ay wika na bunga na ng paghahalo at
pagsasalin sa isa pang henerasyon. Mula sa
pagiging pidgin ay nagiging CREOLE ito kapag
ang dalawang lahi noong una na magkaiba ay
nagsanib na at namuhay nang magkasama at
sa kanilang mga anak ay naipasa ang paggamit
ng wikang pinaghalo hanggang sa kinalaunan
ay ito na ang kanilang opisyal na wika dahil
wala nang nagsasalita ng puro kundi
magkahalo na lamang.
CO1.5
Mga Tungkulin/ Gamit ng Wika
 TUNGKULING INSTRUMENTAL
 Layunin
1. Pagpapahayag ng damdamin kaugnay sa
pasasalamat, pag-ibig, galit, kalungkutan,
pagpapatawad, sigla, pag-asa, atbp.
2. Panghihikayat upang gawin ng kausap ang
nais na tupdin o mangyari.
3. Direktang pag-utos.
 Teoryang Bigkas-Pagganap (Speech
Act Theory)
1. Lokusyonaryo – Literal na pagbigkas ng
pahayag.
2. Ilokusyonaryo – Pagpapakahulugan sa
pahayag batay sa konteksto at/o
paglalapat sa kultura ng nag-uusap.
3. Perlokusyonaryo – Pagtugon sa mensahe
ng pahayag.
 TUNGKULING REGULATORYO
 Elemento
1. Batas
2. Taong may kapangyarihan
3. Taong nasasaklawan ng batas
4. Konteksto na nagbibigay-bisa sa batas
 3 Klasipikasyon ng Wika ayon sa
Regulatoryong Bisa
1. Berbal – mga regulasyon na binabanggit
lamang nang pasalita ng may awtoridad.
2. Nasusulat, Nakalimbag, at Biswal – mga
tuntunin na mababasa, mapapanood, at/o
makikita na ipinapatupad.
3. Di-nasusulat na Tradisyon – mula sa pasalin-
saling bukambibig na sinusunod ng lahat
bilang tradisyon.
 Gamit
1. Pagpapatupad ng mga tuntunin sa
institusyong panlipunan.
2. Pagpapataw ng parusa sa sumuway sa
tuntunin.
3. Partisipasyon ng mamamayan sa paggawa ng
tuntunin.
5. Pagpapanatili ng kaayusan at kapayapaan sa
komunidad.
6. Pagtatakda at pagkilala sa karapatan at polisiya
para sa kaunlaran, pagkapantay-pantay, at
masaganang kabuhayan.
 Halimbawa ng Regulasyon
1. Saligang Batas o Konstitusyon – pundamental na
batas ng bansa
2. Batas ng Republika – inakdang batas ng Kongreso.
3. Ordinansa – batas na ipinapatupad sa probinsya,
syudad, at munisipyo.
4. Polisiya – desisyong ipinapatupad sa isang
organisasyon, ahensya, o kompanya.
5. Patakaran – ipinapatupad na kautusan o 2. Awtobiograpiya – sariling sulat ng talambuhay
alituntunin batay sa isang samahan. 3. Alaala (Memoir) – salaysay ng mga pinagdaaanan
sa buhay
 TUNGKULING INTERAKSYUNAL 4. Lakbay-sanaysay (Travelogue) – salaysay tungkol
 Layunin sa mga lugar na nabisita
1. Tulungan ang taong makipag-ugnayan 5. Personal na sanaysay – salaysay ng mga personal
na pangyayari sa buhay
sa ibang tao. 6. Blog – isang webpage online na naglalaman ng
2. Bumuo ng sosyal na relasyon sa ating dyornal na mababasa ng madla gamit ang
pamilya, kaibigan, at/o kakilala. internet.
 Halimbawa ng Interaksyon sa  Bahagi
1. PANIMULA
Cyberspace
2. KATAWAN
o DALAWAHAN 3. WAKAS

1. Sulatroniko (E-mail) o TUNGKULING IMAHINATIBO

“Ang isang manunulat ay isang imortal. Patay na
2. Personal na Mensahe ngunit nabubuhay pa rin!”
(Instant/Personal Message) - Yumao ka man sa pisikal, kung ikaw ay isang
manunulat ay patuloy kang mabubuhay sa isipan ng
o PANGKATAN mga nagbabasa ng iyong mga akda.

1. Pangkatang Usapan (Group Chat)  Imahinatibong Panitikan

1. Pantasya
2. Forum 2. Mito
3. Alamat
o MARAMIHAN 4. Kuwentong-bayan
1. Sociosite
2. Online Store  Siyentipikong Piksiyon
 TUNGKULING PERSONAL o Panitikan ng tao na dumaranas ng pagbabago,
 Dr. Zeus Salazar (1982) maaaring sa pamamagitan ng siyentipikong
 “Ang kaluluwa ay tumutukoy sa buong pagtuklas, pagbabago sa teknolohiya, o natural na
pagkatao, itinuturing itong pinakabuod ng pangyayari maging pagbabago sa lipunan.
isang tao.” o Tinutuklas kung paano maunawaan ang mga
 - Sa pamamagitan ng wika ay naipapakita sa
bagay — ontolohidad, metapisikal, at
labas ang kalooban at nadadamitan ng wika
kosmolohikal.
ang pagkatao.
 SANAYSAY o “Kung ako ang masusunod, ito ang nais kong
 Alejandro G. Abadilla maganap o mangyari”

• Sanay + Pagsasalaysay  TUNGKULING HEURISTIKO at

- Nakasulat na karanasan ng isang sanay sa REPRESENTIBO/ IMPORMATIBO
pagsasalaysay.  Heuristiko
1. Tanong
Malikhaing Sanaysay – naglalaman ng sariling 2. Pag-iimbestiga
pananaw ng mag-akda at nasa punto de bista ng 3. Pag-eeksperimento kung tama o mali
manunulat. Maaaring maglaman ng pagpuna, pagbati, 4. Proseso ng Pagtuklas sa ating paligid
o anomang saloobin tungkol sa teksto. 5. Proseso ng Pagkuha ng kaalaman
 Halimbawa
1. Biograpiya – talambuhay
 Representibo/Impormatibo
1. Pagpapaliwanag ng Datos/Impormasyon
2. Pag-uulat ng mga natuklasan sa publiko
3. Kahusayan sa paggamit ng modelo