Professional Documents
Culture Documents
W'Fmd'I' W'FM & Únd.H - 2019 10 - Ixhqla . H KJ Ksr®Foayh&
W'Fmd'I' W'FM & Únd.H - 2019 10 - Ixhqla . H KJ Ksr®Foayh&
,l=Kq fn°hdu
I m;%%h
A fldgi : 10 × 25 = 250
tl;=j = 1000 / 10
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' -1 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
1' W;a;rm;% ,l=Kq lsÍug r;=mdg fnda,a fmdhskaÜ mEkla mdúÉÑ lrkak'
2' iEu W;a;rm;%hlu uq,a msgqfõ iyldr mÍCIl ixfla; wxlh igyka lrkak'
b,lalï ,sùfï§ meyeÈ,s b,lalfuka ,shkak'
3' b,lalï ,sùfï§ jerÿKq wjia:djla fõ kï th meyeÈ,sj ;ks brlska lmd yer
kej; ,shd flá w;aik fhdokak'
4' tla tla m%Yakfha wkq fldgiaj, ms<s;=re i|yd ysñ ,l=Kq ta ta fldgi wjidkfha
la ;=< ,shd olajkak' wjidk ,l=Kq m%Yak wxlh;a iu`. la ;=<" Nd.
ixLHdjla f,i we;=<;a lrkak' ,l=Kq igyka lsÍu i|yd mÍCIljrhdf.a
m%fhdackh i|yd we;s ;Srej Ndú; lrkak'
(i)
4
√ 5
(ii) 3
√ 5
(iii) 3
√ 5
4 10
03 (i) + (ii) 3 + (iii) 3 =
5 15
5 5
2' wk;=rej W;a;rm;% fyd¢ka mÍCId lr n,kak' lsishï m%Yakhlg tla ms<s;=rlg jvd ,l=Kq lr
we;akï fyda tlu ms<s;=rlaj;a ,l=Kq lr ke;akï fyda jrK lemS hk mßÈ brla w¢kak' we;eï
úg whÿïlrejka úiska uq,ska ,l=Kq lr we;s mss<s;=rla uld fjk;a ms<s;=rla ,l=Kq lr
;sfnkakg mq¿jk' tfia ulk ,o wjia:djl§ meyeÈ,sj uld fkdue;s kï ulk ,o jrKh
u; o brla w¢kak'
3' ljq¿ m;%h W;a;rm;%h u; ksjerÈj ;nkak' ksjerÈ ms<s;=r ,l=Klska o" jerÈ ms<s;=r 0
,l=Klska o jrK u; ,l=Kq lrkak' ksjerÈ ms<s;=re ixLHdj ta ta jrK ;Srhg my<ska ,shd
olajkak' wk;=rej tu ixLHd tl;= lr uq¿ ksjerÈ ms<s;=re ixLHdj wod< fldgqj ;=< ,shkak'
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' -2 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
1' whÿïlrejka úiska W;a;rm;%fha ysiaj ;nd we;s msgq yryd f¾Ldjla we| lmd yßkak' jerÈ
fyda kqiqÿiq ms<s;=re háka bß w¢kak' ,l=Kq Èh yels ia:dkj, yß ,l=Kq fh§fuka th
fmkajkak'
2' ,l=Kq igyka lsÍfï§ ´j¾,kaâ lvodisfha ol=Kq mi ;Srh fhdod .; hq;= fõ'
3' iEu m%Yakhlgu fok uq¿ ,l=Kq W;a;rm;%fha uq,a msgqfõ we;s wod< fldgqj ;=< m%Yak
wxlh bÈßfhka wxl follska ,shd olajkak' m%Yk
a m;%fha § we;s Wmfoia wkqj m%Yak f;dard
.ekSu l< hq;=fõ' ish¨ u W;a;r ,l=Kq lr ,l=Kq uq,a msgqfõ igyka lrkak' m%Yak m;%fha
§ we;s Wmfoiaj,g mgyeksj jeä m%Yak .Kklg ms<s;=re ,shd we;akï wvq ,l=Kq iys;
ms<s;=re lmd bj;a lrkak'
4' mÍCIdldÍj uq¿ ,l=Kq .Kk tl;= fldg uq,a msgqfõ kshñ; ia:dkfha ,shkak'
W;a;rm;%fha iEu W;a;rhlgu § we;s ,l=Kq .Kk W;a;rm;%fha msgq fmr<ñka kej;
tl;= lrkak' tu ,l=K Tn úiska uq,a msgqfõ tl;=j f,i igyka lr we;s uq¿ ,l=Kg
iudk ±hs kej; mÍCId lr n,kak'
***
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' -3 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
2
n = 1 i|yd, L.H.S. = 2 × 1 − 1 = 1 yd R.H.S. = 1 = 1. 5
∴ m%%;sM,h n = 1 i|yd i;H fõ'
+
´kEu p ∈ Z f.k m%%;sM,h n = p i|yd i;H hehs Wml,amkh lrkak'
p
tkï Σ
r=1
(2r − 1) = p2.
5
p+1 p
±ka Σ
r=1
(2r − 1) =
Σ
r=1
(2r − 1) + (2(p + 1) − 1) 5
= p2 + (2p + 1)
2
= (p + 1) . 5
ta khska" n = p, i|yd m%%;sM,h i;H kï n = p + 1 i|yd o m%%;sM,h i;H fõ' n = 1, i|yd m%%;sM,h
+
i;H nj by; fmkajd we;' tu ksid .◊; wNHqyk uQQ,Or®uh u.ska ishÆu n ∈ Z i|yd m%%;sM,h
i;H fõ' 5
25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' -4 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
y = −4x + 3 y y = 4x − 3
(1,1)
5
x
−3/2 3/4 1 3/2
y = 3 − 2x
y = 2x + 3
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' -5 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
fjk;a l%%uhla
2x − 3 + x < 3
(i) wjia:dj x ≤ 0:
⇔ 3x > 0
⇔ x > 0
∴ fuu wjia:dfõ° úi∫ï fkdmj;S'
⇔ 3x < 6
⇔ x < 2
tkhska" fuu wjia:dfõ° wiudk;dj ;Dma; lrk x ys w.hka 3 < x < 2 fõ'
2
wjia:d 3 u ksjer† úi∫ï iys;j 10
´kEu wjia:d 2 la ksjer† úi∫ï
iys;j 5
ta khska" fuu wjia:dfõ° wiudk;dj ;Dma; lrk x ys w.hka 0 < x < 2 fõ' 5 25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' -6 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
2 + 2i
5
− 3π
4
O
M
5 P −i
i z + 1 = i (z − i) = z −i = z +i
= z+i
= z − (− i ) 5
±ka" PM = 1 . sin π= 1 .
4 √2 5
25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' -7 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
7 7 7−r
) )
x + 1
3
2
x
) = Σ
7
C r (x )
3 r 1
2
x
) 5
r=0
7
7 5r − 14
= Σ
r=0
Cr x
6
x : 5r − 14 = 6 ⇔ r = 4. 5
7
6
∴ x ys ix.=Klh = C = 35 5
4
+
r ∈ Z neúka fuh is≥úh fkdyel' 5
25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' -8 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
(√ x − 2 + 1 )
lim √x − 2 − 1 =
lim √x − 2 − 1 .
x 3 x 3 5
sin (π(x − 3)) sin (π(x − 3)) (√ x − 2 + 1 )
lim 1 1 . 1
.
= x−3 0
sin (π(x − 3)) π 5
2
π(x − 3)
= 1 . 1 . 1
π 2
5
= 1
5
2π
25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' -9 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
0 1 x
∫ (√ ( 2
ckkh jQQ m˙udj π x+1 dx 5
=
0 x2+ 1
1 1
(∫ ∫
= π 2
x
dx +
2
1
dx
( 5
0 x+1 0 x +1
1 1
=
(
π 1 ln (x2 + 1)
2
0
+ tan−1 x
0
(
5 + 5
=
(
π 1 ln 2 + π
2 4
(
=
4 (
π ln 4 + π (
5
25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 10 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
x = at2 , y = 2at
dx dy
= 2at , = 2a
dt dt
dy dy . dt 1 1 5
t ≠ 0 i|yd = = 2a . =
dx dt dx 2at t
P ≡ (4a, 4a) on C ⇒ t = 2.
2
2aT + 2aT = 12a. 5
2
⇔ T + T − 6 = 0 ⇔ (T − 2) (T + 3) = 0
⇔ T = 2 fyda T = −3
∴ T=−3 5
25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 11 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
l2 : 4x + 3y = 10
Q
l1 = x + y = 4
P
l1 u; ´kEu ,laIHhla
4t1 + 3 (4 − t1) − 10
P isg l2 g ,ïn ≥r = = 1
√ 42 + 32
5
∴ t1 + 2 = 5
∴ t1 = −7 fyda t1 = 3 5
P yd Q ys LKavdxl
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 12 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
5
S = 0 ys R w.h √ 4 + 9 + 12 = √ 25 = fõ'
2 2 2 2
CA = 9 + 12 = 15 ⇒ CA = 15 > R = 5. 5
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 13 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
θ θ
cos θ = cos2 − sin2 5
2 2
θ θ θ
cos2 − sin2 1 − tan
2
2 2 2 ; θ ≠ (2n + 1) π i|yd
= =
θ θ 2 θ
cos2 + sin2 1 + tan
2 2 2 5
2
1−t
=
2
1+t
2
π 1−t
θ = hehs .ksuq' túg √3 =
2
6 2 1+t
5
2 2
⇒ √3 (1 + t ) = 2 (1 − t )
2
(2 + √3 )t = 2− √3
(
∴ 2 (2− √ 3
t = 5
(2 + √ 3 )
2
= (2 − √ 3 )
⇒ t = tan
π
12
= 2− √3 5 ( ∴
tan
π
12
> 0
(
25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 14 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
2 2
(a) p x + 2x + p = 0 ys 1 uQQ,hla hehs is;uq'
2
x = 1, p + 2 + p = 0 ,efí' 5
2
kuq;a p > 0 ⇒ p + 2 + p > 0, neúka fuh is≥ úh fkdyel' 5
2 2
∴ p x + 2x + p = 0 ys 1 uQQ,hla fkdfõ' 10
2
úfõplh ∆ = 22 − 4p . p 10
3
= 4(1 − p )
≥ 0 (
∴
0 < p ≤ 1) 5
1
α + β = − 22 yd α β = 5 + 5
p p
±ka,
1 1 = 1
.
(α − 1) (β − 1) (αβ − (α +β) + 1) 5
1
=
1 2
+ 2 +1
p p
2
p .
= 2 5
p + p+ 2 20
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 15 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
±ka
α β = α (β − 1) + β (α −1)
+
α −1 β −1 (α −1) (β − 1)
= 2αβ − (α + β ) 5
(α −1) (β − 1)
= ( 2p +
2
p
2
( . 2
p2
p + p+ 2
5
p2
= 2(p + 1) . 2
p
2
p + p+ 2
2(p + 1)
= 2 5
p + p+ 2
α β = αβ
.
α −1 β −1 (α −1) (β − 1)
2
= 1 p
. 2
p p + p+ 2
p
= 2 . 5
p + p+ 2
2 2(p + 1) x p
x − + 2 = 0 fõ' 10
2
p + p+ 2 p + p+ 2
⇒ 2 2
(p + p + 2) x − 2 (p + 1) x + p = 0 5
35
α β
yd hk folu ;d;a;aúl fõ'
(α −1) (β −1)
α 2(p + 1)
(α −1)
+ β
(β −1)
= 2 > 0, (∴ p> 0
( ,
p + p+ 2
5
α p
iy
(α −1)
. β
(β −1)
= 2
p + p+ 2
> 0, ( ∴ p> 0
( .
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 16 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
3 2
(b) f(x) = x + 2x − dx + cd
⇒ c = −2 c ≠ 0)
∴
(
5
f(d) = cd. 5
3 2 2
⇒ d + 2d − d + cd = cd 5
3 2
⇒ d + d =0
2
⇒ d (d + 1) = 0
⇒ d = −1 (
∴
d ≠ 0) 5
∴ c = − 2 yd d = −1. 30
3 2
f(x) = x + 2x + x + 2.
2
f(x) hkak (x + 2) u.ska fn¥ úg fYaIh Ax + B hehs .ksuq'
2
túg f(x) ≡ (x + 2) Q(x) + (Ax + B); fuys Q(x) ud;%%h 1 jQQ nyq mohls'
3 2
tneúka" x + 2x + x + 2 ≡ (x + 2) Q(x) + Ax + B fõ'
2
5
x = − 2, wdfoaYfhka 0 = − 2A + B ,efí' 5
wjl,kh ls¯fuka
2 2
3x + 4x + 1 = (x + 2) Q (x) + 2Q(x) (x + 2) + A fõ' 5
kej; x = − 2 wdfoaYfhka
12 − 8 + 1 = A ,efí' 5
∴ A = 5 yd B = 10
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 17 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
fjk;a l%%uhla
x − 2
2
x + 4x + 4 3 2
x + 2x + x + 2
3 2
x + 4x + 4x
2
− 2x − 3x + 2
2
− 2x − 8x − 8 15
5x + 10.
3 2 2
x + 2x + x + 2 ≡ (x + 4x + 4) (x − 2) + (5x + 10)
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 18 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
wlaIr .Kk = C . C
5 4
10
3 3
(ii)
f;a˙h yels fjkia wdldr
uqr mo .Kk
P1 ka P2 ka
wlaIr ixLHdxl wlaIr ixLHdxl
5 4
3 − − 3 C3 . C3 . 6 ! = 28800 10
5 4 5 4
2 1 1 2 C2 . C1 . C1 . C2 . 6 ! = 864000 10
5 4 5 4
1 2 2 1 C 1 . C2 . C2 . C1 . 6 ! = 864000 10
− 3 3 −
4 5
C3 . C3 . 6 ! = 28800
10
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 19 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
10
50
1 1
; r∈Z .
+
(b) Ur = yd Vr =
r (r +1) (r +3) (r + 4) r (r +1) (r +2)
túg"
1 1
Vr − Vr + 2 = − 5
r (r +1) (r +2) (r +2) (r + 3) (r + 4)
(r + 3) (r + 4) − r (r +1)
=
r (r +1) (r +2) (r + 3) (r + 4)
=
6 (r + 2) 5
r (r +1) (r +2) (r + 3) (r + 4)
= 6 Ur 5
15
túg"
r = 1; 6 U1 = V1 − V3 ,
r = 2; 6 U2 = V2 − V4 , 10
r = 3; 6 U3 = V3 − V5 ,
r = 4; 6 U4 = V4 − V6 ,
r= n−3; 6 Un - 3 = Vn - 3 − Vn - 1
r = n − 2; 6 Un - 2 = Vn - 2 − Vn
10
r = n − 1; 6 Un - 1 = Vn - 1 − Vn + 1
r= n; 6 Un = Vn − Vn + 2
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 20 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
n
∴ 6 Σ
r=1
U r = V1 + V 2 − Vn + 1 − Vn + 2 10
1 1 1 1
= + − −
6 24 (n +1) (n +2) (n + 3) (n +2) (n +3) (n + 4) 5
5 2n + 5
= −
24 (n +1) (n +2) (n + 3) (n + 4)
n
5 2n + 5
∴ Σ U r =
144
−
6 (n +1) (n +2) (n + 3) (n + 4)
5
r=1 40
+
Wr = U2r − 1 + U2r , r∈Z .
n n
∴ Σ
r=1
Wr = Σ
r=1
(U 2r − 1
+ U2r )
2n
= Σ
r=1
U r 5
5 4n + 5
= −
144 6 (2n +1) (2n +2) (2n + 3) (2n + 4)
n
5 4n + 5
∴ Σ
r=1
W r =
144
−
24 (n +1) (n +2) (2n + 1) (2n + 3) 5
10
n
lim
n ∞ Σ W r =
lim 5
n ∞ 144
− ( 4n + 5
24 (n +1) (n +2) (2n + 1) (2n + 3)
(
5
r=1
5 lim 4n + 5
=
144 − n ∞ 24 (n +1) (n +2) (2n + 1) (2n + 3)
5
= 5
144
∞
∴ Σ W r wNsid˙ jk w;r tys ftlHh 5 fõ' 5
r=1 144
15
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 21 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
)( )
2 1
(a) AB =
T
( a 0 −1
0 −1 0 1
3
−a
4
=
( 2a −3
−1
a −4
a )
5 10
T
AB = C ⇔
( 2a −3
−1
a −4
a
=
) ( b
−1
−2
b+1 )
⇔ 2a − 3 = b, a − 4 = −2 iy a = b + 1. 10
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 22 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
(
C =
( 1 −2
−1 2
| 1 −2
−1 2 | = 0 5
∴ C −1 fkdj;S' 5 10
fjk;a l%%uhla
5
⇒ p − 2r = 1, −p + 2r = 0, q − 2s = 0 yd −q + 2s = 1
fuh úixjdohls'
∴C
−1
fkdmj;S' 5 10
( {( (
P = 1 (C − 2I ) =
2
1
2 {( 1 −2
−1 2
−
( 2
0
0
2
=
(
1 −1 −2
2 −1 0
5
( −12 ) ( 01
( (
⇒ P−1 = 2
2
−1
=
(0 −2
−1 1
10
2P (Q + 3I ) = P − I
−1 5
⇔ 2 (Q + 3I ) = I − P
(
∴ 2 (Q + 3I ) =
( 1
1 0
2 5
(
⇒ Q = 1
2 ( 1
1 0
2 − 3I
− 5 (
=
( 2
1
2
−3
1
5
30
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 23 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
(b) z, z1, z2 ∈ C.
Re z = x ≤ √ x2 + y2 = z 5
⇒
z1
=
r1(cos θ1 + i sin θ1) × (cos θ2 − i sin θ2) r
= 1
[cos (θ − θ ) + i sin (θ − θ ) ]
1 2 1 2
z2 r2 (cos θ2 + i sin θ2) × (cos θ2 − i sin θ2) r2 1
5 5
z1 r1 z1
∴ = = 5
z2 r2 z2
20
z1 z1 z1
z1 + z2 ≠ 0 i|yd Re z + z
1 2
( )≤ z1 + z2
=
z1 + z2
z1 + z2 ≠ 0 i|yd
z1 z2
+ = 1 5
z1 + z2 z1 + z2
z1 z2
Re z + z +
1 2
(z1 + z2 ) = 1
z1 z2
Re z + z
1 2
( ) + Re ( z 1
+ z2 ) = 1 5
10
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 24 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
z2
) + Re ( z
z1 z1 z2
⇒ 1 = Re (z 1
+ z2 1
+ z2
) ≤ z1 + z2 + z1 + z2
(i) 5 u.ska
z1 z2
= + (ii) u.ska
z1 + z2 z1 + z2
z1 + z2
= 5
z1 + z2
⇒ z1 + z2 ≤ z1 + z2 ( ∴
z1 + z 2 > 0
(
±ka z1 + z2 = 0 túg
z1 + z2 = 0 ≤ z1 + z2
(c) ω = 1 (1 − √ 3 i )
2
1 + ω = √3
[ √ 3 + i −1
2 2 ( )
[ = r (cos θ + i sin θ ), 5
fuys r = √ 3 yd θ = − π . 5
6 10
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 25 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
9 (x2 − 4x − 1)
(a) x ≠ 3 i|yd ; f(x) =
(x − 3)3
túg
[
f /(x) = 9 (x − 3)3
1 (2x − 4)
−
3 (x2 − 4x − 1)
(x − 3)4
] 20
[
= 9 2x − 10x + 12 − 3(x − 4x − 1)
2
(x − 3)4
2
]
− 9 (x + 3) (x − 5) for x ≠ 3 5
=
(x − 3)4 25
lim
;sria iamr®fYdakauqL : f (x) = 0 ∴ y = 0. 5
x ±∞
isria iamr®fYdakauqL : x = 3. 5
/
yereï ,laIH ys° f (x) = 0. ⇔ x = −3 yd x = 5. 5
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 26 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
5 5 5 5
f (x) is
5 5
( 5, 92 )
1
5 3 5
x
5
(−3, − 56 )
x= 3
60
x ≠ 3 i|yd ;
18 (x − √33 ) (x + √33 ) .
f //(x) =
(x − 3)5
5
f //(x) = 0 ⇔ x = ± √33 .
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 27 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
30
r
h
m˙udj V hkak
30
1 1 2
V = π (2r)2 × 2h − πr h u.ska fokq ,efí' 5
3 3
7
= π r2 h
3
7 . 5
= π r2 √ 900 − r2 15
3
dV = 7 π 2r √
dr 3 [
900 − r2 + r
2 (−2r)
2 √ 900 − r2
] 5
π [2 r (900 − r ) − r ]
7 2 3
=
3 √ 900 − r2
(600 − r2 )
= 7πr . 5
√ 900 − r2
dV ∴r
( >0)
dr = 0 ⇔ r = 10√ 6 5
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 28 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
(a) 0 ≤ θ ≤
π i|yd :
4
x = 2 sin2 θ + 3 ⇒ dx = 4 sinθ cosθ dθ 5
x = 3 ⇔ 2sin2 θ = 0 ⇔ θ = 0 5
1
x = 4 ⇔ 2sin2 θ = 1 ⇔ sinθ = ⇔ θ =π 5
√2 4
π
4
4
túg
3
∫√ x−3
5 −x
dx = 0
∫√ 2sin2 θ
2 − 2sin2 θ
. 4 sinθ cosθ dθ
5
π
4
=
0
∫ 4 sin2θ dθ 5
π
4
= 2
0
∫ (1 − cos 2θ ) dθ 5
π
= 2 (θ − 1 sin2θ )
| 4
5
2 0
= π − 1
5 40
2
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 29 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
(b) x ≠ 1 , 2 i|yd
1 A + B
=
(x − 1) (x − 2) (x − 1) (x − 2)
⇔ 1 = A (x − 2) + B (x − 1)
x1 : A+ B = 0 5
x0 : − 2A − B = 1 5
A = −1 yd B = 1 5
túg ∫ 1
(x − 1) (x − 2 )
dx = ∫ −1
(x − 1)
dx + ∫ 1
(x − 2)
dx 10
t
= ( ln x − 2 − ln x − 1 ) | 3
5
= ln (t − 2) − ln (t − 1) + ln 2 for t > 2. 5
10
∫ ln (x − k ) dx = x ln (x − k) −
∫ x
(x − k)
dx 5
= x ln (x − k) − 1 dx − ∫ ∫ k
(x − k)
dx 5
= x ln (x − k) − x − k ln (x − k) + C 5
∫ f (t) dt = ∫ ∫
ln (t − 2) dt − ln (t − 1) dt + ln 2 dt ∫ 5
] + t ln2 + D
= (t − 2) ln (t − 2) − t − (t − 1) ln (t − 1) − t ]
= (t − 2)ln (t − 2) − (t − 1) ln (t − 1) + t ln2 + D, fuys D hkq wNsu; ksh;hls'
5 10
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 30 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
b b
(c)
a
∫ f (x) dx =
a
∫ (a + b − x) dx iQQ;%h Ndú;fhka
π π
cos2 x cos2 (−x)
−π
∫ 1 + ex
dx =
−π
∫ 1 + e−x
dx 5
π
ex cos2x 5
=
−π
∫ 1 + ex
dx
10
π π π
cos2 x cos2 x ex cos2 x
2
−π
∫ 1 + ex
dx =
−π
∫ 1+ e−x
dx +
−π
∫ 1+ ex
dx 5
=
−π
∫ (1 + ex) cos2 x dx
(1 + ex)
=
−π
∫ cos2 x dx 5
π
1
=
2
−π
∫ (1 + cos 2x) dx 5
π
= 1
2
] x + 1 sin 2x
2 ] −π
5
∴
−π
∫ cos2 x
1 + ex
= π
2
5
25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 31 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
12x − 5y − 7 = 0 yd y = 1 ⇒ x = 1, y =1
∴ A ≡ (1, 1) 10
10
iuÉf√olj, iólrKh
12x − 5y − 7 (y − 1) 10
=±
13 1
5 + 5
⇒ 2x − 3y + 1 = 0 or 3x + 2y − 5 = 0
2 − 0
3 2 < 1 fõ' 5
tan θ = =
3
1 + 2 (0)
3
∴ l : 2x − 3y + 1 = 0. 5
30
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 32 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
∴ P ≡ (3λ + 1, 2λ + 1), λ ∈ R.
tkï U = −3x − 2y + 18 = 0.
20
fuu ,laIH j,ska tlla B jk w;r wfkla C ,laIHh l yd U = 0 ys f√ok ,laIHh fõ'
10
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 33 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
l
C
A
U=0
B
S=0
∴ C ys LKavdxl
u ≡ −3x − 2y + 18 = 0
yd l ≡ 2x − 3y + 1 = 0
⇒ x = 4 yd y = 3
∴ C ≡ (4, 3) . 5
25
S = 0 yd S + λU = 0 m%%,ïn fõ'
1
⇔ (
2 − (3λ + 7) −
2
7
) ( 2 ) + 2 (− 12 (2λ + 1)) (− 12 ) = 6 + 18λ + 6
5 5
5
⇔ 13λ = 26
⇔ λ = 2.
5
20
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 34 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
0<θ < π .
2
2 sin 3θ cos 2θ = sin 7θ ,
⇔ sin θ (2 cos 6θ − 1) = 0
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 35 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
⇒ 6θ = 2nπ ± π ; n ∈ Z. 5 + 5
3
⇒ θ = nπ ±
π ; n ∈ Z.
3 18
π , 5π , 7π , 5
⇒ θ = ( ∴ 0 <θ < π )
18 18 18 2 30
(b) A
∧ ∧
α CBD = β, ADB = 2β,
D ∧
yd ABD = π − (α + 2β)
β
C
B
BD = AD
∧ ∧ 10
sin BAD sin ABD
BD AD
⇒ =
sin α sin (π − (α + 2β ))
BD AD 5
⇒ = (1)
sin α sin (α + 2β )
CD BC 5
⇒ =
sin β sin 2β (2)
sin α sin (α + 2β )
sin β
=
sin 2β
5
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 36 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
α : β = 3 : 2, kï
2α 7α
2 sin α cos = sin fõ' 5
3 3
⇒ α = π , 5π , 7π .
3 18 18 18
⇒ α = π , 15π , 21π 5
6 18 18
∴α = π . 5
6 20
túg 2α + β = π . 5
2
⇔ 2α = π − β
2
⇔ tan 2α = tan π − β (2 ) 5
⇔ 2 tan α = cot β
1 − tan2 α 5
⇔ 2x = 1
1 − x2 x+1 5
⇔ 2x = 1 − x ( ∴ x ≠ ± 1)
⇔ x = 1.
3
5 25
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 37 -
Y%S ,xld úNd. fomdr®;fïka;=j ryiH f,aLkhls'
2 tan−1 1 + tan−1 4
(3 ) (3 ) = π.
2
⇒ π − 1 tan−1 4 ( 3 ) = tan ( 13 )
−1
√ 10
4 2 1
⇒ cos (( π4 ) − 12 tan−1 ( 4
3
)) = cos tan−1 ( 1
( 3
)) 5
3
∴ cos π − 1 tan−1 4
(4 2
( 3 )) = √310 5
10
10 - ixhqqla; .◊;h - I ^,l=Kq °fï mámdáh) kj ksr®foaYh | w'fmd'i'^W'fm<& - 2019 | wjika ixfYdaOk we;=<;a l< hq;=j we;' - 38 -