International Journal of Sanskrit Research 2020; 6(5): 30-33

ISSN: 2394-7519
IJSR 2020; 6(5): 30-33
© 2020 IJSR
YeefÊeÀefÒe³ees ceeOeJe:
www.anantaajournal.com
Received: 13-07-2020
Accepted: 18-02-2020 [eB. ÒeoerHle kegÀceeej:
[eB. ÒeoerHle kegÀceeej: vevo:
JeefjÿeO³eeHekeÀ:-ÞeeroefOeJeecevepeerG mebmke=Àle ÒemleeJevee-
ceneefJeÐeeue³e:, kesÀvêeHe[e, Deesef[Mee, Yeejle meJee&vle³ee&efceveesçefKeueueeskeÀeefOeÿelegjevevokeÀvom³e meef®®eoevevom³e meJexéejm³e ÞeerpeieVeeLem³e njs: meÊeeceefOeievlegb ³eÐeefHe
DepeñeHevLee: efmLejeref$eÀ³eles efJeÜefÓmleLeeefHe DeveHeeef³ev³ee YeÊeÀîee YeÊeÀ: Deef®ejcesJeevevoIeveb YeieJevlecegHeueY³e ke=Àleke=Àl³ees pee³eles ~
leLeen Þegefle:-’efJe%eeveIeveevevoIeveemeef®®eoevevowkeÀjmes YeefÊeÀ³eesies me efleÿefle1“~ Fefle ~ cees#emeeOeveesHee³elJesve Òeefme×eveeceefHe
³eesie%eevekeÀce&YeÊeÀerveeb YeefÊeÀjsJe meJe&Þesÿe ÒeefleHeeefolee ~ ³elees efn keÀjeuesçeqmceved efJe<eeCegce³es mebmeejs peerJevlees Je³eb ceveg<³ee: DeleerJe
ogye&uee: ~ De%eeefveve: ~ Heeceje:~ HeeHekeÀce&jlee: keÀeefceveerkeÀeb®eveuegyOee: mce ~ meod%eeveueeYee³e mece³ees veeefmle ~ melkeÀce&efCe DeefHe
leLee~ J³eefÊeÀielekeÀce&efCe meJex lelHeje: ~ kesÀveesHee³esveeLeexHeepe&ve: megkeÀjes YeefJe<³eefle Fl³esJeçmceekebÀ ue#³eced ~ Demeejs #eCemLeeef³e-mebmeejs
³eÐeefHe J³eefÊeÀielepeerJeves mece³eeYeeJees ¢M³eles leLeeefHe efJeHeefo keÀesefHe Hejceséejesçefmle ³eesçmceekebÀ mene³ekeÀlJesve efveef½ele: ~ ³e®®eesÊeÀb-

meJe&Oecee&ved Heefjl³ep³e ceeceskebÀ MejCeb Je´pe ~

Denb lJee meJe&HeeHesY³ees cees#eef³e<³eeefce cee Meg®e: 2~~ Fl³e$e lJeeb efveef½eleyegef×cevleb meJe&HeeHesY³ees meJe&Oecee&Oece&ªHeyevOevesY³eesçnb vetveb
cees#eef³e<³eeceerefle Depe&gveb Òeefle YeieJele: meogHeosMe: mHeä: ~ F&éejoMe&venslees: YeefÊeÀjl³eeJeM³ekeÀer ~
cevoceleerveecel³euHeMeÊeÀerveeceuHee³eg<eeb ®e ceveg<³eeCeeb ceveme: Òemeeoe³e ef®eÊeÒeMeevle³es HejceevevoÒeeHle³es YeefÊeÀjefnle: keÀ½eve megiecees
ceeieex veeefmle ~ meglejeb meJe&meeOevemenpee meceHe&CeeeqlcekeÀe YeefÊeÀie&jer³emeer ~ Jejer³emeer ~ leLee efn YeieJelee JeemegosJesve-

ceeb ®e ³ees J³eefYe®eejsCe YeefÊeÀ³eesiesve mesJeles ~

me iegCeeved meceleerl³ewleeved ye´ïeYet³ee³e keÀuHeles 3~~ Fefle ~ DeefHe ®e-
YeÊeÀîee ceeceefYepeeveeefle ³eeJeeved ³e½eeefce leÊJele: ~

lelees ceeb leÊJelees %eelJee efJeMeles leovevlejced 4 ~~ Fefle YeieJeovegûenÜeje SJe mekeÀueHeg©<eeLe&efmeef׳e&mceeled lemceeled keÀce&³eesiees Jee
O³eeve³eesiees Jee %eeve³eesiees Jee Dev³ees Jee ³e: keÀef½eled me meJeexçefHe YeefÊeÀÜejsCewJeeLe&keÀjes YeJesVeev³eLee ~ Fl³e$e keÀce&³eesieO³eeve³eesie³ees:
jnm³eb YeefÊeÀ³eesieesÊeÀ:~ ÞeerceÓeieJeleb leg Þeerke=À<Ce-Hejye´ïeCeesjYesob cevegles ~ ye´ïemet$es<eg ÒeefleHeeefoleb ye´ïe, ÞeerceÓieJeÃerlee³eeb JeefCe&le:
Heg©<eesÊece: ÞeerceÓeieJeles ef®eef$ele: Þeerke=À<Ce½esefle efYeVee: Òeleer³eceevee DeefHe $e³ees Jemlegle: SkeÀcesJe leÊJeceemles ~ ³eLeesÊebÀ ÞeerceÓeieJeles-

Jeoefvle leÊeÊJeefJeomleÊJeb ³ep%eeveceܳeced ~

Corresponding Author:
[eB. ÒeoerHle kegÀceeej: vevo:
JeefjÿeO³eeHekeÀ:-ÞeeroefOeJeecevepeerG mebmke=Àle
ceneefJeÐeeue³e:, kesÀvêeHe[e, Deesef[Mee, Yeejle
ye´ïesefle Hejceelcesefle YeieJeeefveefle keÀL³eles 5~~ Fefle ~ DeewHeefve<eoe DeÜwleJeeefove: cegK³eleÊJeb ye´ïeªHesCe keÀLe³eefvle, ³eesieefJeMeejoemleg
HejceelceMeyosve Heefjef®evJeefvle, YeÊeÀemleg meef®®eoevevomJeªHeb leÊJeb YeieJeeefveefle iee³eefvle ~ YeÊeÀeveeb celeevegmeejb JeemegosJe-peieVeeLe-
veeje³eCe-Þeerke=À<Ce-ieesefJevoÒeYe=leerefve veeceeefve He³ee&³eJee®ekeÀeefve YeJeefvle, veev³eLee ~ ³eÐeefHe HejceeLe&%eevesve peerJeYeieJeleesjYesomleLeeefHe
J³eJenej¢Mee Yeso SJesefle efve½eÒe®eced ~ peerJe: mesJekeÀes cee³ee³egÊeÀes YeieJeeved mesJ³ees cee³eeefvece&gÊeÀ Fl³eve³ees: ceneved Yeso: ~ ~ YeÊeÀ:
keÀoeefHe cegefÊeÀvex®íefle ~ YeÊeÀm³e ke=Àles cegÊesÀjHes#e³ee YeÊesÀjsJe ÒeeOeev³eefceefle Jew<CeJeer³eefme×evle: ~ ³e®®eesÊebÀ YeeieJeles-
meeueeske̳emeeef<ì&meeceerH³emeeªH³ewkeÀlJeceH³egle: ~
~ 30 ~
International Journal of Sanskrit Research
oer³eceeveb ve ie=ndCeefvle efJevee celmesJeveb pevee: 6 ~~ YeieJelmesJee J³eefleefjÊebÀ cegefÊeÀceefHe
leg®íeb cev³eceevem³e YeÊeÀm³e ke=Àles vetveceslee¢Mees YeefÊeÀ³eesie: HejceHeg©<eeLeex JejerJeefle& ~
YeefÊeÀMeyoefveJe&®eveced- Yeped mesJee³eeefcel³emcee×elees efñe³eeb efÊeÀved Òel³e³esve efve<HeVeesç³eb
YeefÊeÀMeyoes YepeveeLe&keÀ: mesJeeLe&keÀes Jee ~ ie©æ[HegjeCes-
Yepe Fl³es<e Jew Oeeleg: mesJee³eeb HeefjkeÀerfle&lee ~
lemceelmesJee yegOew: ÒeesÊeÀe YeefÊeÀmeeOeve-Yet³emeer 7~~ Fl³e$e YegefÊeÀcegefÊeÀjefnlee
mesJeeHejHe³ee&³ee YeefÊeÀ: ³eeçvlejbieceevemeerJe=efÊe©ÊeÀe ~ Hetp³eefJe<e³ekebÀ ÒescewJe
YeefÊeÀMeyoJee®³eced ~ lee¢MeÒesce³egÊeÀe Je=efÊejsJe Òee³esCe YeefÊeÀMeyoeLe& Fefle
efMeäÒe³eesieeoJeiec³eles ~ ieerleemeg ®e leLewJe Òe³eesiees YeefÊeÀMeyom³e~ GÊebÀ ®e-
³ees ³ees ³eeb ³eeb levegb YeÊeÀ: Þe׳eeef®e&legefce®íefle ~
lem³e lem³ee®eueeb Þe×eb leecesJe efJeoOeec³enced 8~~ De$e leb leb osJeleeefJeMes<eb
ÒeerefleHetJe&keÀceef®e&legefce®íved meeOekeÀ: leÊeÎsJeleeYeÊeÀ Fl³egÊeÀced ~ YeieJeodefJe<e³ee YeefÊeÀ:
ÒeHeefÊeªHee ~ ’³es ³eLee ceeb ÒeHeÐevles“9 Fl³e$e ³es YeÊeÀe ³esve ÒekeÀejsCe HeÀuecegefÎM³e ces
MejCeb ie®íefvle leeved leLewJe HeÀueoevesveçvegie=ndCeeefce ~
YeefÊeÀue#eCeced- Yep³eles mesJ³eles Deve³ee Jesefle YeefÊeÀ: ~ mee leg HejceÒesceªHee
Dece=lemJeªHee 10~ Fefle cenf<e&veejo: ~ mee HejevegjefÊeÀjeréejs 11 Fefle MeeeqCæ[u³e: mee
Hetpeeefo<eg Devegjeie: 12 Fefle HejeMej: keÀLeeefo<eg Devegjeie: 13 Fefle ieiee&o³e: mebefiejvles
~ DeefHe ®e ÞeerceOegmetovemejmJeefle®ejCee:-
êglem³e YeieJeod×cee&led OeejeJeeefnkeÀleeb ielee ~
meJexMes cevemees Je=efleYe&efÊeÀefjl³eefYeOeer³eles 14~~ Fefle êJeerYeeJeHetefJe&keÀe efn cevemees
YeieJeoekeÀejlee meefJekeÀuHekeÀJe=efÊeªHee YeefÊeÀefjefle ue#eCeb ÒeefleHeeo³eeceemeg: ~
Þeer®ewlev³eceleeveg³eeef³eve: ieewæ[er³eJew<CeJee FlLeb meceeceveefvle ~ meJee&efYeuee<eb Heefjl³ep³e
HegjeCeHeg©<eesÊecem³e Þeerke=À<Ce®evêm³eevegMeerueveb efn les GÊeceeYeefÊeÀHeosve mecegodIees<e³eefvle ~
³e®®eesÊebÀ- nefjYeefÊeÀjmeece=leefmevOeew –
Dev³eeefYeueeef<elee Metv³eb %eevekeÀce&eÐeveeJe=leced ~
DeevegketÀu³esve ke=À<CeevegMeerueveb YeefÊeÀ©Êecee 15~~ Fefle ~ leLeeefn veejosve-
meJeexHeeefOeefJeefvece&gÊebÀ lelHejlJesve efvece&ueced ~
Ë<eerkesÀCe Ë<eerkesÀMemesJeveb YeefÊeÀ©®³eles 16~~ Devesve ke=À<CeYeefÊeÀ©ÊeÀe ~ jeceevegpeceles
YeefÊeÀ: GHeemeveeMeyoJee®³ee ~ ’mvesnHetJe&cevegO³eeveb YeefÊeÀefjl³eg®³eles yegOew: 17“
HetCe&Òe%eesçefHe- %eevem³e YeefÊeÀYeeielJeelYeefÊeÀ: %eeveefceleer³e&les ~ %eevem³esJe efJeMes<ees ³eod
YeefÊeÀefjl³eefYeOeer³eles 18~~ DeefHe ®e le$e-
YeÊeÀîee %eeveb lelees YeefÊeÀmlelees ¢efämlele½e me: ~
lelees cegefÊeÀmlelees YeefÊeÀ: mewJe m³eelmegKeªefHeCeer 19~~ efveefo&äYeefÊeÀMeyoJ³eJenejs ³eÐeefHe
efveiecees ceewvemleLeeefHe ve YeefÊeÀÒeoMe&vesve ~ ³elees efn vewkesÀ JewefokeÀcev$ee: mlegefleHejkeÀe
Devegve³eefJeve³eHejkeÀe: efme×e:~ les<eg les<eg YeefÊeÀlelJeb iegHleªHesCe meVe×ced ~ meJee&oew
$eÝiJesos- ’YeieYeÊeÀm³e les Je³ecegoMesce leJeeJemee~ cetOee&veb je³e DeejYes“ 20 De$e
YeÊeÀMeyo: efJeYeep³eeLex os³eYeeieeLex Jee ¢M³eles ~ SJeb ®e ’efme<eemevlees Ðeeslevee
Meéeoeieeoûeceûeefceod Yepeles Jemetveeced“ 21 ’lJeb efn ve: Jemees lJeb ceelee Mele$eÀlees
yeYetefJeLe DeOee les megmveceercens“ 22 DeefHe ®ee$e- ’meKee efHelee efHele=lece: efHele==Ceeb keÀlexceg
ueeskeÀceMvegles Je³eesOee:“23 Fl³esJeefcevêes efce$elee³ee:meËo³elee³ee: ceele=lJem³e efHele=lJem³e
~ 31 ~
http://www.anantaajournal.com
YeeJeefJeefvece³emet®ekeÀe: DevegjeiemJeªHee J³eJeneje: YeefÊeÀMeyosve ieer³evles ~ ye´eïeCeûevLes<eg
keÀce&keÀeCæ[m³e ÒeeOeev³es DeefHe GHeemekeÀeveeb Ëo³es<eg YeefÊeÀYeeJem³e DevegjeieeeqlcekeÀe
ÒeJe=efÊe©ÊejesÊej yeOe&ceevewJe ¢efäiees®ejer YeJeefle ~ éesleeéesles mHeäle³ee –
³em³e osJes Heje YeefÊeÀ³e&Lee osJes leLee iegjew ~
lem³ewles keÀefLelee ¿eLee&: ÒekeÀeMevles cenelceve: 24~~ Deûes GHeefve<elmeg ÒeefleHeeÐee³ee SJe
YeÊesÀefJe&Meole³ee efJekeÀeMees ceneYeejles ieerlee³eeb ÞeerYeeieJeleeefoceneHegjeCes<eg YeefÊeÀmet$es<eg
Jew<CeJeeoerveeb meecÒeoeef³ekeÀûevLes<eg efJemleeefjle: ~ ’jmees Jew me: jmeb ueyOJee ¿eevevoer
YeJeefle“ 25 Fl³e$e jmemJeªHee³ee: YeÊesÀ: meJe&Þesÿlee ÒeceeefCelee ~ YeefÊeÀjmeceeO³ecesve
jmejepem³e peieVeeLem³e Hejceelceevees jmeevegmevOeevecesJe YeefÊeÀefjefle mJeerke=Àlee ~
jmejepeoMe&veeLe¥ ve HeoeLe&efJe%eeveesef®eleefve:Þes³emeceHes#eles veeefHe meb³eesieelcekeÀ³eesiem³e ~ ve
J³eÊeÀeJ³eÊeÀ%eefJe%eeveb veeefHe JewefokeÀ%eeveced ~ ve Jee$e ye´ïeeÜwleefJe%eevem³eeJeM³ekeÀlee
GHeeos³elee GÊeÀe DeefHeleg kesÀJeueb YeieJeodmeeefVeO³eesHeueeqyOenslegYetlee³ee: YeÊesÀjeJeM³ekeÀlee
efmLejerke=Àlee ~ YeefÊeÀoMe&veesef®eleceeiexCe DeHeJeie&ÜejcegodIeeìîe HejceHeob ÒeeHveesefvle
YeÊeÀÒeJeje: ~ leLeen YeieJeeved Þeerke=À<Ce:-
YeÊeÀîee ceeceefYepeeveeefle ³eeJeeved ³e½eeefce lelJele: ~
lelees ceeb lelJelees %eelJee efJeMeles leovevlejced 26~~ YeeieJelesçefHe-
ve ³egp³eceeve³ee YeÊeÀîee YeieJel³eefKeueelceefve ~
Me¢Meesçefmle efMeJe: HevLee ³eesefieveeb ye´ïeefme׳es 27~~ DeefHe ®e le$e-
me Jew Hebgmee Hejes Oeceex ³elees YeefÊeÀjOees#epes ~
Denwlegke³eÒeeflenlee ³eLeelcee megÒemeeroefle 28 ~~ YeeieJelesçefHe-
³eLee mecemleueeskeÀeveeb peerJeveb meefueueb mce=leced ~
leLee mecemleefme×erveeb peerJeveb YeefÊeÀ©®³eles ~~ YeieJelee Þeerke=À<Cesve mHeäb ÒeefleHeeefoleb ³eled
Denb ®elegefYe&Jexow:, GûesCe leHemee, ³e%esve, ³esve kesÀveeefHe ceeO³ecesve Jee veeefOeievlegb Meke̳e: ~
kesÀJeuecevev³e³ee YeÊeÀîee cece mee#eelkeÀejes YeefJelegcen&efle veev³eLee ~ YeieJelee keÀefHeuesveeefHe
mJeceelejb osJengefleb Òeefle Dem³ee: meJe&ÞesÿlJeceefHe ÒeceeefCeleced ~
YeefÊeÀueeYeesHee³e:-YeefÊeÀueeYeeLe¥ vee®ejCem³e ÒeeOeev³eb ve efJeÐee³ee DeeJeM³ekeÀlee ve
Heew©<em³eeHes#ee Jele&les DeefHeleg efJeMeg×Òesce SJeeHes#eles YeieJeeved ~ ³e®®eesÊebÀ
peerJeieesmJeeefcevee-
J³eeOem³ee®ejCeb Oe´gJem³e ®e Je³ees efJeÐee iepesvêm³e keÀe
keÀe peeeflefJe&ogjm³e ³eeoJeHeles©ûem³e efkebÀ Heew©<eced ~
kegÀypee³ee keÀceveer³eªHeceefOekebÀ efkebÀ leled megoecvees Oeveb
YeÊeÀîee leg<³eefle kesÀJeueb ve ®e iegCewYe&efÊeÀefÒe³ees ceeOeJe: 28~~ Fefle J³eeJeneefjkeÀpeerJeves
Heg$eeoerved Òeefle ³eLee efHeleg: Òeereflepee&³eles leLewJe ef®eÊeMegef×-meeOegmebie-
veecemebkeÀerle&veÒeYe=efleefYepe&vceevlejer³emebmkeÀejJeMesY³e: Heg©<eeLe&meeO³ee nefjef®eÚmeceeÞe³ee
YeeieJeleer YeefÊeÀ: mecegosefle ~ mee meJex<eeb leÊJeoefMe&%eeefveveeb keÀcee&meÊeÀeveece%eeveeveeb
ÒeJe=efÊeceeiee&veg³eeef³eveeb ie=nmLeeveeb efveJe=efÊeceeiee&Þeef³eCeeb mebv³eeefmeveeb SJeb ®e
meJe&efJeOemeeOekeÀJeiee&Ceeb ®e ke=Àles meeOeveceeie&m³e meHeÀueleeJeeHle³es meceeveªHesCeeJeM³eb
meceeÞe³eCeer³ee meceeojCeer³ee megKeoe MegYeoe ®e Jele&les ~
YeÊesÀjefOekeÀeefjCe:- melmebieeefoefYe: mebmkeÀejefJeMes<ew: YeieJeoejeOeveeLe¥ ³em³e Þe×e
meceglHeVee DeefHe ³e: meJex<eg J³eeJeneefjkeÀkeÀce&meg DeveemeÊeÀesçefveefJe&CCe½e efleÿefle me SJe
YeÊeÀHeoJee®³e Fefle YeieJeeved Jeeoje³eCe: ~ ³em³e %eeveb veeefmle Jewjei³ees veeefmle
mebmeejemeefÊeÀvee&efmle DeefHe leg YeieJeodÒemebies keÀeefHe Þe×e pee³eles me YeÊesÀjefOekeÀejer Fefle ~
megke=ÀefleMeeefueve: HegC³ekeÀefce&Cees pevee: mJe-mJeHetJe&mebmkeÀejJeMeeled %eevem³e leejlec³esve
YeieJevleb Yepevles ~ ³e®®eesÊebÀ YeieJelee-
International Journal of Sanskrit Research http://www.anantaajournal.com

®elegefJe&Oee Yepevles ceeb pevee: megke=Àefleveesçpe&gve: ~
Deeleex efpe%eemegjLee&Leea %eeveer ®e Yejle<e&Ye: 29 ~~ De$e meeeqlJekeÀ-jepeme-leecemeYesosve
YeÊeÀm³e ef$eefJeOees Yeso: ÒeoefMe&le: ~ Sles<eg meeeqlJekeÀe: %eeveefveÿHeje³eCee YeÊeÀe SJe
Þesÿe ~ les GÊeceeb HejeYeefÊebÀ ueYevles ~ veveg Deelee&o³ees ve efÒe³eemles<eeb
HeÀueekeÀeb#eeoMe&vee®®esVe ~ YeieJele: efÒe³eeefÒe³eefJejneled ~ ve efn YeefÊeÀYeeJeJ³eeJe=leceefHe
YeieJeÊeÊJe%eeveced, %eevelJeJ³eeJe=l³ee Jee YeefÊeÀce&vemee ef®evleef³elegceefHe Meke̳eles ~ ve efn-
’leosleled Òes³e: Heg$eeled Òes³ees efJeÊeeled Òes³eesçv³emceeled meJe&mceeov³elejb ³eo³eceelcee 30 “
Fefle Þegles: meJee&vlejs mJeelceefve %eeveb peeleced, YeefÊeÀmleg ve ÒeeogYe&tlee Fefle keÀLeefáeoefHe
Meke̳eb keÀuHeef³elegced ~ ve ®e meJee&vlejs Hejceelceefve efvejefleMe³eÒeerefle: meceefmle lep%eeveb
efJevewJe ~
YeÊesÀcee&nelc³eced- mele&lev$emJelev$eYeÊesÀ: ceenelc³eb meJe&peveefJeefoleced ~ JewefokeÀkeÀce&meg
Je´le-leHem³eeefo<eg %eeve³eesieeefoHeejceeefLe&keÀmeeOeves<eg ®e ³eLee meJex<eeb ceveg<³eeCeeb ve
meceeefOekeÀej: leLee ve YeieJeÓÊeÀew ~ Dem³eecesJe YeÊeÀew ve JeCee&Þecem³e efJe®eej:, ve
keÀm³eeefHe peelesvee&efHe peerJepevleg<JeefHe keÀesçefHe efJeefOeefve<esOe: Þet³eles ~ iepeie=Oe´Jeevejeoerveeb
YeÊeÀeJeH³eefOekeÀejÞeJeCeeled ~ ³eefo keÀef½eled kegÀeqlmelee®eejes YeieJevleb mesJeles leefn& me
meeOegjsJe cevleJ³e: ~ ³eogÊebÀ YeieJelee-
YeefÊeÀjmemeceer#ee- ³eÐeefHe Yejlecegefvevee veeìîeMeem$es veJejmee: mJeerke=Àleemle$e
YeefÊeÀmebÒeoe³es Meevle-Òeerle-Òes³eeved-Jeelmeu³e-ceOegjYesoeled Heb®ecegK³ee: ~ nem³e-DeÓgle-
Jeerj-keÀ©Ce-jewê-Ye³eevekeÀ-JeerYelmeYesoeled meHle ®e ieewCee: Fefle ieewCecegK³eYesoeled
ÜeoMeYeefÊeÀjmee: mJeeref$eÀ³evles~ YeÊesÀ: meHle ieewCejmee: meeefnl³es leLewJe mJelev$ele³ee
mJeerke=Àlee: ~ efMeäew Üew MeevleMe=bieejjmeew YeefÊeÀMeem$es MeevleceOegjYeefÊeÀYesos DevleYe&gÊeÀew ~
YeefÊeÀjmes YeeJem³eeÞe³ees YeÊeÀ SJe YeJeefle ~ ve veeìîeieleHee$eb ³eLee ueewefkeÀkesÀ jmes
pee³eles~ YeefÊeÀMeem$es Þeerke=À<CeefJe<e³ekeÀjeflejsJe mLeeef³eYeeJe: mJeerke=Àle: 33 ~ mee efÜefJeOee
cegK³ejefle-ieewCejefle½e ~ efJemlejYe³eeled efJejc³elesç$e ~ nefjlees<eCekeÀjer YeieJeÓefÊeÀ:
meJe&Þesÿe ~ peerJem³e ke=Àles Hejcemeneef³ekeÀe ~ ³eogÊebÀ ceOJee®ee³ez:-
ÞeercevceOJeceles nefj: Hejlece: mel³eb peieÊelJelees
Yesoes peerJeieCee: njsjveg®eje veer®ees®®eYeeJeb ielee: ~
cegefÊeÀvezpemegKeevegYeteflejceuee YeefÊeÀ½e lelmeeOeveb
De#eeefoef$ele³eb ÒeceeCeceefKeueecvee³ewkeÀJesÐees nefj: 34~~ Fl³e$e YeÊeÀes ³eoe
efve<keÀecekeÀeceve³ee Deelceeveb ÞeerYeieJelHeoejefJevos meceHe&³eefle leoemeew YeieJelÒemeeob ÒeeH³e
ke=Àleke=Àl³ees pee³eles ~ leLee ®eeskeÀleb Þeer®ewlev³eceneÒeYegCee efMe#eeäkesÀ-

DeefHe ®esled megotje®eej: Yepeles ceecevev³eYeekedÀ ~ ve Oeveb ve peveb ve megvojeR keÀefJeleeb Jee peieoerMe keÀece³es ~
meeOegjsJe me cevleJ³e: mec³eied J³eJeefmelees efn me: ~~
ceeb efn HeeLe& J³eHeeefÞel³e ³esçefHe m³eg: HeeHe³eesve³e: ~ cece pevceefve pevceveeréejs YeJeleeod YeefÊeÀjnwlegkeÀer lJeef³e ~~ Fl³eeefo ¢äevlew:
efm$e³ees JewM³eemleLee MetêemlesçefHe ³eeefvle Hejeb ieefleced ~~ (ieer-9/30-32) DeefHe YeieJelÒeeHl³eLe¥ YeefÊeÀjsJe Hejceb ®ejceb ®e meeOeveefcel³eueb HeuueefJelesve ~
®e-
Deelceejecee½e cegve³ees efveie&vLee DeH³eg$eÀ$eces ~ संधर्व सूची
HeeoìerHHeC³e: mene³ekeÀûevLee:
31
kegÀJe&vl³enwlegkeÀeR YeefÊeÀefcelLebYetleiegCees nefj: Fl³e$e DeJ³eefYe®eeefjCeb YeefÊeÀ³eesieb efJevee 1. ieesHeeueesÊejleeefHeveer YeefÊeÀjmeece=leefmevOeg:
ceveme: mec³ekeÌÒemeeoeYeeJe: Heefjueef#ele: ~ meglejeb – 2. Ye0ieer0- 18/66 YeefÊeÀjlveeJeefue:
3. Ye0ieer-14/26 YeeieJeleHeef$ekeÀe
meJe&oe meJe&keÀe³ex<eg veeefmle les<eececebieueced ~ 4. Ye0ieer-18/55 YeefÊeÀleÊJeefJeJeskeÀ:
³es<eeb ËefomLees YeieJeeved cebieuee³elevees nefj: ~~ Fefle mce=les: YeieJeefle JeemegosJes 5. Yee0ie0-1/2/11 ye´ïemet$eceeOJeYee<³eced
YeefÊeÀ³eesie: Þesÿ Fefle ÒeceeefCele: ~ 6. Yeeie0-3/29/23 ye´ïemet$eb DeCegYee<³eced
7. Yee0oMe&ves- ®ecelkeÀej®eeqvêkeÀe
YeÊesÀYexo:- YeefÊeÀmleeJeod efÜefJeOee ~ ieewCeer Heje Yesoeled ~ ieewCeer Hegve: efÜOee ~ JewOeer 8. Ye0ieer0-7/21 ieesefJevoYee<³eced
jeieeeqlcekeÀe ®e ~ JewOeer DeefHe Hegve: ÞeJeCeeefoYesosve veJeOee ~ jeieeeqlcekeÀe ®e 9. Ye0ieer-4/11 nefjYeefÊeÀjmeece=leefmevOeg:
nem³eeefojmeYesosve ®elego&MeOee efJeYep³eles ~ leLee ®e JewOeer-jeieeeqlcekeÀe-HejeYesoeled YeJeefle 10. vee0Ye0met0-16 veejoYeefÊeÀmet$eced
YeefÊeÀefm$eefJeOee ~ HetJe¥ JewOeer lelees jeieeeqlcekeÀe leovevlejb ®e Heje YeefÊeÀpee&³eles ~ 11. Mee0Ye0met0-1 MeeefCæ[u³eYeefÊeÀmet$eced
meeOeveoMee³eeb ieewCeer SJe efme×eJemLee³eeb Heje efveieÐeles ~ ieewæ[er³es ®e oMe&ves mee YeefÊeÀ: 12. vee0Ye0met-16 Òeces³ejlveeJeefue:
meeOeveYeefÊeÀYee&JeYeefÊeÀ: ÒesceeYeefÊeÀefjefle ef$eefJeOee ~ Deeoew meeOeveYeefÊeÀefve&ªH³eles~ 13. vee0Ye0met0-17 <eìdmevoYe&:
14. YeefÊeÀjmee³eves ye´ïemet$eb ÞeerYee<³eced
ke=ÀeflemeeO³ee YeJesled meeO³eYeeJee mee meeOeveeefYeOee ~ 15. Ye0j0efme0Het0efJe0-1/116 GpJeueveerueceefCe:
16. Ye0j0efme0-1/10 ÞeerceÓeieJeleced
efvel³e efme×m³e YeeJem³e ÒeekeÀìîeb Ëefo meeO³elee ~~ (Ye0j0efme0-1/2/2) F³eb 17. ieer0je0Yee0-meHleceeO³ee³es ÞeerceÓieJeÃerlee
meeOeveYeefÊeÀ: ÞeJeCeeefoYesosve veJeOee efYeÐeles ~ ³eogÊebÀ- 18. ceOJe0DeCeg-20 F&MeeefooMeesHeefve<eled
19. jeIeJesvêleerLe&: YeeJeoerHes veejoHeáeje$eced
ÞeJeCeb keÀerle&veb efJe<Cees: mcejCeb HeeomesJeveced ~ 20. $eÝ0Jes0-1/24/5 YeeieJeleoMe&veced
De®e&veb Jevoveb oem³eb meK³eceelceefveJesoveced ~~ 21. $eÝ0-1/123/4 YeefÊeÀoMe&veefJeceMe&:
Fefle HegbmeefHe&lee efJe<Ceew YeefÊeÀ½esVeJeue#eCee ~ 22. $eÝ0-8/98/11 YeefÊeÀjmee³eveced
23. $eÝ0-4/17/117 YeefÊeÀ®eeqvêkeÀe
ef$eÀ³eles YeieJel³e×e levcev³esçOeerlecegÊececed 32~~ Fl³e$e YeieJeodueerueejmeemJeeo:, 24. ées0G0-6/22 GHeosMeece=leced
iegCeevegkeÀerle&veb veecemcejCeb, HeeoejefJevomesJeveb, De®e&veb, Jevoveb, oem³eb, meK³eb, 25. lew0G0-2/7/2 meJe&oMe&vemebûen:
DeelceefveJesoveefceefle veJeOee efYeÐeles ~ 26. ieer0-18/55 JesoevleHeeefjpeele:
~ 32 ~
International Journal of Sanskrit Research http://www.anantaajournal.com

27. Yeeie0-3/25/29 efJe<CegHegjeCeced

28. Yeeie0-1/2/6 ceneYeejleced
29. n0Ye0j0efme0-2/5 ®ewlev³e®eefjleece=leced
30. ieer0-7/16 ieesHeeueesÊejleeefHeveer
31. ye=0G0-1/4/8 YeefÊeÀjlveeJeefue:
32. Yeeie0-1/710 YeejÜepemebefnlee
33. le$e-7/5/23-24 Yeejleer³eoMe&veced
34. Ye0j0efmevOeg: efme×evlejlveced
35. Òeces³ejjlveeJeu³eeced oMe&veMeem$em³e efleneme:

~ 33 ~