GADY

*ŚRODOWISKO ŻYCIA

Gady żyją na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Są

zwierzętami zmiennocieplnymi , ciepłolubnymi. Zamieszkują głównie
rejony o odpowiednio wysokiej temperaturze , gdzie przez cały rok
mogą prowadzić aktywny tryb życia. W strefie umiarkowanej żyje
stosunkowo niewiele gatunków , o niedużych rozmiarach ciała ,
zapadających w stan odrętwienia na okres zimy. Gady to pierwsze
zwierzęta , kręgowe w pełni przystosowane do życia na lądzie.
Spotyka się gatunki , które powróciły do środowisk wodno-lądowych i
wodnych , ale jest to raczej rzadkie. W odróżnieniu od płazów rozwój
gadów odbywa się na lądzie.

*BUDOWA

Większość gadów ma wydłużone ciało zróżnicowane na głowę , szyję ,

tułów i ogon oraz dwie pary kończyn. Kończyny są podsunięte pod
tułów , co umożliwia uniesienie ciała nad podłoże i dosyć sprawne
poruszanie się na lądzie. Przystosowaniem do lądowego trybu życia
jest u gadów sucha , pozbawiona gruczołów skóra. Silnie
zrogowaciałe zewnętrzne warstwy naskórka zabezpieczają ich ciało
przed urazami mechanicznymi i nadmierną utratą wody. Co pewien
czas złuszczają się płatami (np. u krokodyli) lub w całości w postaci
wylinki (np. u węży). Wytworami naskórka są rogowe łuski , tarczki ,
płyty, osłaniające palce pazury, a także listwy w jamie gębowej żółwi
zastępujące im zęby. Do gadów należą:

 Żółwie
Są najstarszą grupą współcześnie żyjących gadów. Zasiedlają
wszystkie środowiska lądowe , a także wody słodkie i słone. Są
znane jako zwierzęta długowieczne – niektóre osobniki żyją
 ponad 100 lat. Jako jedyne z pośród gadów nie mają zębów ,
lecz ostre rogowe listwy. Wśród żółwi najliczniej są
reprezentowane gatunki słodkowodne , do których należy
jedyny żyjący w Polsce przedstawiciel tej grupy zwierząt – żółw
błotny. Największe żółwie to: lądowy-żółw słoniowy żyjący na
wyspach Galapagos oraz morski-żółw skórzasty.

 Łuskonośne
Do tej grupy zalicza się jaszczurki i węże. Są to zwierzęta w
większości lądowe , ale część gatunków przystosowała się do
życia w zbiornikach słodkowodnych.
Jaszczurki to na ogół zwierzęta lądowe , bardzo zwinne i
aktywne. Mimo że dobrze pływają , zdecydowanie unikają
wody. W większości są zwierzętami drapieżnymi , które do
chwytania zdobyczy używają zębów , lub pokrytego lepką śliną
języka. W Polsce żyją trzy gatunki jaszczurek: jaszczurka zwinka ,
jaszczurka żyworodna oraz padalec. Do jaszczurek należą też:
gekony-jedne z nielicznych gatunków nocnych , legwany- zwykle
 wyposażone w wyrostki skórne , oraz kameleony – znane z
wyjątkowych zdolności do zmiany ubarwienia ciała.

Węże żyją głównie na lądzie , choć znane są gatunki stale

przebywające w wodzie np. węże morskie. Wszystkie są
drapieżnikami , większość połyka swe ofiary w całości. Niektóre
węże (np. pytony) zabijają ofiarę , dusząc ją w splotach ciała ,
inne (np. grzechotniki) robią to za pomocą jadu. Znane są
gatunki (np. zaskroniec zwyczajny) połykające swoje ofiary
żywe. W Polsce występują 4 gatunki węży : zaskroniec
zwyczajny , żmija zygzakowata, gniewosz plamisty i wąż
Eskulapa.

 Krokodyle
Są związane ze środowiskiem wodnym. Przeważnie żyją w
wodach słodkich , w rzekach i przy ich ujściach , w jeziorach i
bagnach. Zamieszkują ciepłe wody Afryki , Azji , Australii i obu
Ameryk. Podobnie jak żółwie , należą do zwierząt
długowiecznych. Świetnie pływają i polują zazwyczaj w wodzie.
Wydaje się , że na lądzie poruszają się dość niezgrabnie i nieco
ociężale , ale wbrew pozorom mogą być bardzo szybkie ,
zwłaszcza w pogoni za ofiarą.

*PRZEGLĄD GADÓW
Obecnie na Ziemi żyje ok. 8 tyś. gatunków gadów. W Polsce
występuje 8 gatunków i wszystkie podlegają ochronie . Gady w
większości są drapieżnikami, atakującymi przeważnie drobne
zwierzęta bezkręgowe i kręgowe. Niektóre , głównie duże węże
i krokodyle , polują na ofiary znacznie większe od siebie. Do
gatunków roślinożernych należą niektóre jaszczurki oraz
większość żółwi lądowych.
*ZNACZENIE GADÓW
+ Zmniejszają straty ekonomiczne w rolnictwie i leśnictwie ,
ponieważ żywią się owadami , ślimakami oraz gryzoniami.
+ Mięso i jaja żółwi w niektórych krajach także mięso krokodyli i
dużych węży wykorzystuje się do celów konsumpcyjnych
+ Jad węży wykorzystuje się w przemyśle farmaceutycznym do
produkcji leków
+ Skóra niektórych gadów pochodzących z farm hodowlanych
jest używana do wyrobu galanterii skórzanej np. butów ,pasków
- Niektóre gady mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla
zdrowia , a nawet życia ludzi ; należą do nich m.in. krokodyle ,
jadowite węże oraz duże węże dusiciele.