Киселинско-базни титрации

Квантитативни аналитички методи кои се базираат на определувањето на

количеството реагенс со позната јачина, потребно за потполна реакција со
аналитот.
 ü БРЗИ
ü ТОЧНИ
ü ПРЕЦИЗНИ
ü ЕДНОСТАВНИ ЗА ИЗВЕДБА
ü РОБУСТНИ
ü НЕ БАРААТ КОМПЛИЦИРАНА ОПРЕМА
ü ОРЕДЕЛУВАЊЕ НА ГОЛЕМ БРОЈ НА
РАЗЛИЧНИ СУПСТАНЦИИ ВО ШИРОКА û НЕСЕЛЕКТИВНИ
ОБЛАСТ НА КОНЦЕНТРАЦИИ û ДОЛГО ВРЕМЕ НА ИЗВЕДБА ДОКОЛКУ НЕ СЕ
ü АПСОЛУТНИ МЕТОДИ АВТОМАТИЗИРАНИ
û ВИСОКО НИВО НА ВЕШТИНА НА АНАЛИТИЧАРОТ
û ГОЛЕМО КОЛИЧЕСТВО НА ПРИМЕРОК И РЕАГЕНСИ
vФармакопејски методи за определување содржина на
хемиски супстанции за фармацевтска употреба и во дозирани
фармацевтски форми

vОпределување на киселински, естерски, хидроксилен, јоден,

пероксиден, сапонификационен број и неосапунливи материи

v Семи-микро определување на вода

Киселинско-базните титрации се базираат на рекциите помеѓу киселини и бази.

•За титрација на киселини се користат стандардни раствори на јаки бази (NaOH, KOH)
•За титрација на бази се користат стандардни раствори на јаки киселини (HCl, H2SO4, HClO4)

Како стандардни раствори во киселинско-базните титрации секогаш се употребуваат ЈАКИ

киселини и бази, бидејќи слабите киселини и бази не реагираат потполно со аналитите.
 Титрациите најчесто се изведуваат во водена средина

v Примена: брзо и точно определување на многу органски и неоргански

киселини и бази (HCl, H2SO4, тиамин хлорид)

v Точноста на титрацијата ќе зависи од брзината на промена на рН на

растворот во близина на Еквивалентната точка на титрација

0
ØИнтензивно обоени слаби органски киселини или слаби органски
бази што можат да даваат, односно да примаат протони, при што ја
менуваат бојата.

ØОднесувањето на кисел индикатор е опишано со рамнотежата:

HIn + H2O ↔ In- + H3O+

кисела боја базна боја

Ø Однесувањето на базен индикатор е опишано со рамнотежата:

In + H2O ↔ InН+ + ОН-

базна боја кисела боја
ØОбоеноста на растворот зависи од oдносот на концентрациите на
двете форми во растворот, а овој однос зависи од концентрацијата на
хидрониумовите јони.

ØСо промена на концентрацијата на Н+ јоните во растворот, односот

на концентрациите [In-]/[HIn] континуирано се менува

ØПромена на бојата на индикаторот ќе настане во опсег на рН

вредност на ратворот од 2 рН единици (±1 рН единица) околу рКа
вредноста на индикаторот
Човековото око не е многу осетливо на разликата во боите во раствор кој содржи
смеса од In- и HIn, особено кога односот [In-]/[HIn] е поголем од околу 10 или помал
од околу 0,1.

Нагла промена во бојата на растворот на индикаторот ќе се случи во ограничен

концентрациски опсег од 10 до 0,1. При поголеми или помали односи бојата станува
практично постојана за човековото око и не зависи од концентрацискиот однос.

Боја на чист кисел облик Боја на чист базен облик

[HIn] 10 [HIn] 1
------------ ≥ --------- -------- ≤ -------
[In-] 1 [In-] 10

За односи помеѓу овие две вредности бојата е мешана.

Со замена на овие равенства во Henderssen-Hasselbach-овата равенка се
добива:

[H3O+] ≥ 10Ka за киселини и [H3O+]≤(1/10)Ka за бази

односно, со логаритмирање се добива дека индикаторот ќе ја промени бојата

во подрачјето рН=рКа±1
vПри тиртрација на јака киселина со јака база изборот на индикаторот не е
критичен
vСкок на рН во интервалот од 4,00 до 10,00

vИндикатори:
ü Метилоранж
ü Брокрезолзелено
ü Етилцрвено
ü Бротиолплаво
ü фенолфталеин
 Општата равенка на реакцијата:
Н+ + ОН- = Н2О

ü Висока вредност за константата на рамнотежа

ü Квантитативна рекација
ü Добро изразени завршни точки на титрација

Во концентрирани раствори на киселини придонесот од растворањето на киселината е

многу поголем од дисоцијацијата на водата, па важи:

Во раствори на јаки киселини со концентрација повисока од околу 1х10 - 6 М,

рамнотежната концентрација на хидрониумовите јони е еднаква на аналитичката
концентрација на киселината.
• Почеток на титрација
• Подрачје пред еквивалентната точка
• Еквивалентната точка
• Подрачје по еквивалентната точка

При титрација на јака киселина со јака база:

•Пред еквивалентната точка, рН се пресметува од моларната концентрација на

неизреагираната киселина
•Во еквивалентната точка, рН се пресметува од јонскиот производ на водата
(рН=7, независно од концентрацијата на реактантите)
•По еквивалентната точка, прво се пресметува рОН (од вишокот додаден
стандарден раствор), а потоа се пресетува рН
 НА + OH- = A- + H2O
• Постојат четири начини за пресметка на рН, зависно од областа на титрација:
1. На почетокот на титрацијата растворот содржи само слаба киселина/база,
рН се пресметува од нивната концентрација и соодветната константа на
дисоцијација
2. До еквивалентната точка во растворот се формираат низа пуфери и рН на
секој пуфер се пресметува од аналитичката концентрација на коњугираната
база (киселина) и неизреагираниот остаток на слабата киселина (база)
3. Во ЕТ растворот содржи само коњугирана база (киселина) на титрираната
супстанција и рН се пресметува од концентрацијата на формираниот
продукт (сол на слаба киселина и јака база- слабо базно или сол на слаба
база и јака киселина- слабо кисело)
4. По ЕТ растворот содржи соодветна формирана сол и вишок јака база (или
киселина) и рН се пресметува од концентрацијата на вишокот волуметриски
раствор
+ NaOH → CH3COONa + CH3CH2OH
v При титрација на јака киселина еквивалентната точка се наоѓа во
неутрална средина, а при титрација на слаба киселина во базна
средина
v При титрација на слаба киселина, до еквивалентната точка рН
вредностите на растворот се повисоки отколку при титрација на јака
киселина
v По еквивалентната точка, кривите на титрација за двете киселини се
практично идентични
v Вкупниот ефект е намалување на скокот на рН во еквивалентната точка
при титрација на слаба киселина
К и с е л и н с к о - б а з н и т е т и т р а ц и и с е п о г од н и з а
одредување на:

ü соли на некои неоргански и карбооксилни киселини

ü соединенија нерастворлии во вода
ü слаби киселини и бази (Ка или Кb < 10-8)
û имаат поголем коефициент на експанзија
ü ароматични амини
од водата
ü феноли
û поосетливи на промени на температурата
на изведување на титрацијата

û неводените растворувачи се
скапи
û испарливи и отровни
NH4+ H2PO4- H3PO4 HCl HClO4

Јака киселина

Јака база

NH3 HPO42- H2PO4- Cl- ClO4-

Според теоријата на Bronsted и Lawry
• киселини = протон донори
• бази = протон акцептори
Инреракциите меѓу аналитите и растворувачот може да се разгледуваат како натпревар
помеѓу растворувачот и базата за стехиометриски ограничениот број на достапни протони.

Амфипротонски
растворувачи

Предоминантно Предоминантно
кисели Интермедиерни базни
(протогени) (протофилни)
Најчесто употребувани индикатори за титрации во неводена средина се:
• кристалвиолет
• алфа-нафтолбензеин
• хиналдинцрвено
• азовиолет
• о-нитроанилин
• тимолсино
 Киселинско-базните титрации како аналитички метод наоѓаат голема
примена во испитување и контрола на фармацевтските препарати,
особено при нивна квантитативна анализа. Поради нивната едноставност
и висока точност и прецизност се едни од најупотребуваните
фармакопејски методи за определување на содржината на голем број
лекови кои се киселини или бази.