Семинарска работа по предметот Основи на биотехнологија

Мај, 2018
Улога на квасците во
продукција на
вакцини кои содржат
рекомбинантни
протеински
субединици

Изработија:
Ментор: Ангела Мирчевска 3806/15
Проф. д-р Рената Славеска Раички Тамара Иваноска 3792/15
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

СОДРЖИНА

СОДРЖИНА................................................................................................................................................... 1

I. ВОВЕД ..................................................................................................................................................... 2

II. Улога на E. coli во производството на вакцини ............................................................................ 5

III. Употреба на алтернативни видови на продукциски системи .................................................. 8

IV. Улога на квасците во производство на вакцини кои содржат рекомбинантни

протеински субединици ........................................................................................................................ 10

V. Стратегии за подобрување на производството на вакцини кои содржат рекомбинантни

протеини ................................................................................................................................................... 13

VI. Перспектива во иднина.................................................................................................................. 14

VII. Заклучок............................................................................................................................................ 15

VIII. Користена литература ................................................................................................................. 16

1
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

I. ВОВЕД

Вакцинацијата е едно од најголемите постигнувања на човештвото.

Концептот на имунизација датира од најраните времиња, кога будистичките
монаси пиеле отров од змии за да станат имуни на каснувања од змии, како и од
Кина каде во XVII век се практикувала „вариолација“, при што луѓето се штителе
од големи сипаници со втривање со заболена кожа од крава. Сепак, како татко на
модерната вакцинација се смета Едвард Џенер кој во 1796 година го
администрирал Vaccinia вирусот на 13 годишно момче кое станало имуно на
големи сипаници. Од тогаш до сега, вакцинацијата е многу напредната, како во
однос на опсегот на болести, така и во однос на безбедноста и начинот на
добивање и составот на самите вакцини. [1]

Постојат различни видови на вакцини, а од видот и формулацијата на

вакцината зависат начинот на администрација, начинот на користење и начинот
на чување, а од сето тоа зависи нивната безбедност и ефикасност. Постојат
четири главни видови на вакцини (сл.1):

◦ Живи атенуирани вакцини – содржат жив, но ослабен инфективен агенс

(бактерија, вирус) кој е доволен да го поттикне имуниот систем да создава
антитела, но недоволен да предизвика инфекција (болест);

◦ Инактивирани вакцини – содржат мртви микроорганизми или делови од

микроорганизми (на пр. клеточна обвивка или делови од капсид);

◦ Токсоидни вакцини – содржат токсин или некое друго соединение кое го

продуцира инфективниот агенс, наместо самиот инфективен агенс;

◦ Биосинтетски вакцини – вакцини кои содржат биосинтетски протеини или

рекомбинантни протеински субединици во комбинација со адјуванси кои го
поттикнуваат имуниот одговор на домаќинот. [6, 7]

2
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

Сл. 1 Четирите главни видови на вакцини и примери

Живите атенуирани вакцини индуцираат силен имун одговор и

обезбедуваат долготрајна заштита, но бидејќи содржат живи бактерии или вируси,
постои опасност од нив повторно да се развијат вирулентните соеви и да
предизвикаат болест, особено кај имунокомпромитирани пациенти, кај кои
впрочем се препорачува да не ги примаат овие вакцини.

Инактивираните вакцини се побезбедни од живите, бидејќи содржат мртви

инфективни агенси, сепак, поради истата причина тие стимулираат послаб имун
одговор, често имаат потреба од адјуванс за засилување на одговорот и не
обезбедуваат долготрајна заштита. [3, 5]

Иако вакцините се генерално безбедни и ефикасни, сепак, како и кај секој

друг лек, употребата носи одредени ризици од појава на несакани ефекти.
Најголем дел од несаканите ефекти се мали (пр. црвенило и оток на местото на
инјекција, треска), сепак кај мал број на пациенти се јавуваат и посериозни
несакани ефекти како: конвулзии, физички симптоми, алергиски реакции
(анафилактичен шок и акутна мулти- системска алергиска реакција). [7] Од овие
причини, регулаторните тела ширум светот, како FDA, WHO и EMA преземаат сè
построги мерки на претпазливост и бараат составот на вакцините да биде
прецизно назначен. Ова барање дополнително го отежнува развојот на живите
вакцини, поради тоа што кај нив е многу тешко да се назначи комплетниот состав,

3
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

бидејќи може да содржат неидентификувани молекули кои потекнуваат од

инфективниот агенс или клетката во која тој е добиен (вируси). [5]

Сепак, во последните неколку децении, развојот на молекуларната генетика

и нејзината примена во имунологијата, микробиологијата и геномиката води до
голем напредок во развојот на вакцините и овозможува да се избегнат
недостатоците на класичните вакцини (живи и инактивирани) со развој на нови
биосинтетски вакцини кои содржат дефинирани антигенски компоненти во
комбинација со потентен адјуванс.[1] Антигенот може да биде полисахарид,
нуклеинска киселина или протеин. Протеинските субединици кои се употребуваат
како антигени може да бидат: прочистени протеини со потекло од инфективниот
агенс, синтетски пептиди или рекомбинантни протеини синтетизирани во различни
биокатализатори.[3] Посебен вид на мултипротеински комплекси кои се
употребуваат во производството на вакцини се т.н. virus-like particles (VLPs) кои ја
имитираат организациската структура и конформација на вирусите, но не ја
содржат нуклеинската киселина (вирусниот геном). VLPs всушност потекнуваат од
одредени рекомбинантни вирусни антигени кои спонтано самоасоцираат во
честички слични на вирусите. VLPs се покажале како постабилни и поимуногени
од прочистените протеински антигени. Тие предизвикуваат имун одговор сличен
на природниот имун одговор по прележана инфекција. VLPs презентираат густо
поставени епитопи и одлични адјувантни својства (поради карактеристичната
градба), што ја објаснува нивната силна имуногеност. [3, 4]

Вакцините кои содржат рекомбинантни протеински субединици стануваат сè

поактуелни во последните години поради нивните значителни предности над
атенуираните и инактивираните вакцини. Најчесто се состојат од еден или од мал
број на микробни компоненти произведени во хетерологни системи за експресија.
Со тоа се овозможува вакцината да има точно дефиниран состав. Друга предност
на овие вакцини е нивната безбедност. Тие содржат само рекомбинантни
протеини или пептиди и исклучена е употребата на инфективни вируси. Вакцините
кои содржат рекомбинантни протеински субединици обично не предизвикуваат
несакани ефекти на местото на инјекција. [3, 5]

4
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

Идеално, вакцините кои содржат рекомбинантни протеински субединици

треба да бидат безбедни, стабилни и имуногени кај сите имунизирани пациенти,
како и лесни за производство, прочистување и карактеризација. Развојот на овој
вид на вакцини е условен од познавањето на специфичните антигени кои
индуцираат заштитен имунитет и од добивањето на правилно свиткани
рекомбинантни протеини, бидејќи нивната имуногеност е конформациски зависна.
Исто така важен фактор е и можноста за индустриско производство на виралните
антигени на големо (scale- up), кое е овозможено со забрзаниот развој на
рекомбинантната ДНК технологија и сè пософистицираната употреба на
микроорганизмите за добивање на рекомбинантни протеини. [3]

Протеините кои се користат за производство на вакцини се добиваат во

широк опсег на клетки домаќини, почнувајќи од прокариотски клетки, сè до клетки
на цицачи. Од вакцините достапни за комерцијална употреба, најголем дел
содржат антигени кои се синтетизирани во Escherichia coli или во Saccharomyces
cerevisiae. Во последно време, сè поголем акцент се става на улогата на квасците
во производство на вакцини и тоа не само на Saccharomyces cerevisiae туку и на
Pichia pastoris, која се повеќе се јавува во истражувањата и развојот на нови
продукциски системи. [3]

II. Улога на E. coli во производството на вакцини

Од самиот почеток на биотехнологијата и

синтезата на рекомбинантни протеини, E. coli е
незаменлива како продукциски систем, поради
лесната манипулација, брзиот раст и
ферментацијата од голем обем во едноставни
медиуми, како и високиот принос. Наоѓа примена
како во индустриски така и во лабораториски Сл. 2 Микроскопија на Escherichia coli

услови. [2, 9] Околу 30% од сите биолошки лекови

5
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

одобрени од FDA содржат рекомбинантни протеини добиени во Е. coli. [5]

Во поглед на производството на биосинтетските вакцини и истражувањата

изведени со цел подобрување на постоечките и откривање на нови, во Е. Coli се
произведени следните антигени:

◦ Невротоксин F од Clostridium botulinum, предизвикувач на ботулизам

– доменот од невротоксин F кој се врзува за рецепторите се
синтетизира во E. coli и се изолира како прочистен протеин и кога е
администриран на глувци ги штити глувците од ботулизам до 10
месеци по администрацијата;
◦ UreA и UreB - рекомбинантни протеински субединици на ензимот
уреаза синтетизиран од бактеријата Helicobacter pylori која
предизвикува гастрични и дуоденални улцери, синтетизирани во E.
coli како продукциски систем, индуцираат имун одговор во глувци;
◦ CAN19 – бактериски атхезивен фрагмент кој се врзува за колаген – го
произведува Staphylococcus aureus, најчестиот причинител на
интрахоспитални инфекции. Рекомбинантниот протеин може да се
синтетизира во E. coli како домаќин и студиите на глувци покажуваат
дека може да биде потенцијален кандидат за формулација на
вакцина против S. aureus;
◦ Arg85B и ESAT-6 - фузирани протеини синтетизирани во E. coli, се
покажале како добра заштита од Mycobacterium tuberculosis во
анималните студии.
◦ АМА-I рекомбинантен домен II – за изработка на вакцина против
маларија предизвикана специфично од Plasmodium vivax, се покажал
имуноген во истражувањата со глувци.
◦ Други антигени кои може да се продуцираат во E. coli фузирани
протеини од Mycobacterium leprae, протеини на вирусот на хепатитис
А (HepAV), вирус на хумана имунодефициенција (HIV), ротавируси,
респираторен синцицијален вирус, H1N1 инфлуенца вирусот,
рекомбинантни протеини од Pseudomonas aeruginosa и Schistosoma.

6
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

Досега, FDA ги има одобрено вакцините Lymerix® и Bexsero® како вакцини

кои содржат рекомбинантни протеински субединици произведени во E. coli.

Lymerix® вакцината содржи OspA липопротеин како антиген и обезбедува

заштита од Borellia burgdorferi, предизвикувачот на Лајмска болест (lime disease).

Bexsero® вакцината содржи комбинација од следните протеински

субединици: Factor H-врзувачки протеин (fHbp), Neisserial adhesin A (NadA) и
Порин А (PorA) од NZ 98/254 сојот на бактеријата Neisseria meningitides,
предизвикувачот на менингококен менингитис и септикемија. [5]

Сепак, употребата на E. coli како продукциски систем доаѓа со свои

недостатоци како што се формирање на агрегати (инклузивни телца) поради
неправилно свиткани протеини, и добивање на протеини без пост- транслациски
модификации. [3] На сл.3 може да се воочат главните карактеристики на
различните видови на продукциски системи и нивните предности и недостатоци.

Сл. 3 Преглед на предностите и недостатоците на различните видови на продукциски системи [9]

7
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

III. Употреба на алтернативни видови на продукциски системи

Поради погоре споменатите недостатоци на E.coli, сè повеќе се оди кон

изнаоѓање на нови продукциски системи во еукариотски клетки, кои ќе покажат
стабилна генска експресија, задоволително брз раст и пожелни пост-
транслациски модификации. Еукариотските клетки генерално го задоволуваат
условот за постигнување на стабилна генска експресија и пожелни пост-
транслациски модификации, но нивната употреба често може да биде ограничена
поради бавниот раст и скапите медиуми за култивирање. [2, 9]

Едни од често употребуваните видови на

клетки во истражувањата врзани за развој на
вакцини кои содржат рекомбинантни протеински
субединици се Chinese Hamster Ovary Cells
(CHO cells). Направени се клинички испитувања
на антигенот HSV- 2 гликопротеин D добиен во
CHO продукциски систем, како потенцијална Сл. 4 Микроскопија на Chinese Hamster
Ovary Cells
вакцина против Herpes simplex вирусот (HSV). Се
покажало дека вака добиените вакцини се ефикасни кај одреден дел од женската
популација во зависност од нивниот серолошки статус, додека пак не покажуваат
никаква ефикасност врз машката популација.

Од друга страна, правени се истражувања и со глувчешки миеломски

клетки како потенцијален биокатализатор за добивање на хуманизирано
моноклонално антитело IgG11K насочено кон епитоп на виралниот F протеин на
респираторниот синцицијален вирус, кое се користи како пасивна имунизација на
новороденчиња кон овој вирус. Овие истражувања се покажале како успешни и
резултираат со формулацијата Synagis®, која е одобрена од FDA.

Клетките на инсекти се исто така интересни како клетки домаќини при

производството на комерцијалните вакцини, како и при синтеза на рекомбинантни
протеински антигени за развој на нови вакцини. На пример, во клетки од инсекти е
синтетизиран доменот за врзување со рецепторот на невротоксинот А од
8
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

бактеријата Clostridium botulinum (rBoNT/A-HC-6h) кој администриран на

лабораториски глувци обезбедил потполна заштита од штетното дејство на
невротоксинот А на Clostridium botulinum дури и кога бил администриран во многу
ниски дози (0,2µg), што претставува предност во поглед на безбедноста на
вакцините. Други примери каде клетките на инсекти се користат како
биокатализатори при синтезата на гликопротеини кои инаку не можат да се
синтетизираат во E. coli, вклучуваат вакцини за: хепатитис Е вирусот (HEV),
маларија предизвикана од P. falciparum, вирусот предизвикувач на тежок акутен
респираторен синдром, како и вирусот на Западно- Нилската треска.
Комерцијални вакцини кои се одобрени за употреба од страна на FDA, а содржат
рекомбинантни протеински субединици синтетизирани во клетки на инсекти се
Cervarix® (HPV вакцина) и Flublok® (вакцина против грип). [5]

Растителните клетки се особено значајни како клетки домаќини,

особено поради можноста за добивање на јадливи вакцини. Рекомбинантни
протеински субединици кои досега биле успешно експримирани во растителни
клетки се следните:

◦ В субединицата на токсинот од Vibrio cholerae;

◦ Имуноглобулини;
◦ α-интерферон;
◦ VP1 протеинот од foot and mouth
disease virus и
◦ Гликопротеин Ѕ од трансмисивниот
гастроинтестинален вирус.

Трансгени видови на тутунот (Nicotiana

tabacum) се користат за синтеза на рекомбинантната
протеинска субединица Hemagglutinin A која се
покажала како имуногена кога била администрирана
во глувци и обезбедила заштита од вирусот на
Сл. 5 Nicotiana tabacum А: Суспензија
големи сипаници. [5] од клетки култивирани за
рекомбинантна протеинска (генска)
експресија; В: Микроскопија на
клетки од Nicotiana tabacum
9
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

Од особена важност во алтернативните видови на продукциски системи се

покажуваат квасниците, кои ги содржат предностите и на двата вида продукциски
клетки (еукариотски и прокариотски), особено Saccharomyces cerevisiae и Pichia
pastoris.

IV. Улога на квасците во производство на вакцини кои

содржат рекомбинантни протеински субединици

Како што до сега беше споменато, Е. Coli е широко употребувана бактерија

и во комерцијални (за производство на приближно 30% од биофармацевтските
препарати) и во лабораториите за истражување (за производство на повеќе од
70% од протеините). [3] Иако Е. Coli има многу предности како продукциски систем,
производството на рекомбинантни протеини во овој систем често може да
резултира со формирање на инклузиони телца или низок принос на протеини кои
немаат пост- транслациски модификации. Затоа ова ја намалува употребата на Е.
Coli како клетка домаќин.

Еукариотските микроорганизми, како што се квасците Saccharomyces

cerevisiae и Pichia pastoris, нудат многу придобивки од еукариотските домаќински
клетки, а притоа ги задржуваат предностите кои ги имаат микроорганизмите.

Всушност употребата на клеточни линии од

еукариоти треба да ги надмине предизвиците поврзани со
синтезата на еукариотските протеини во прокариотите,
бидејќи тие имаат предност заради стабилна генска
експресија. Синтезата и свиткувањето на протеините се

многу побрзи кај прокариотските, отколку кај Сл. 6 Микроскопија на Pichia pastoris

еукариотските клетки, еукариотските кодони многу често

се неефикасно експресирани во прокариотите и пост- транслациските
модификации сѐ уште не може да се постигнат кај Е. Coli. [5]

10
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

Помеѓу еукариотските микроорганизми, квасецот Pichia pastoris е ветувачки

домаќин кој може да продуцира низа различни туѓи протеини. P. pastoris е
способен за синтеза на протеини кои ќе ја зачуваат нативната конформација и
имуногеноста. Затоа, P. pastoris е широко употребуван за производство на
вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици (прикажани во
Табела 1), особено вакцини против многу хумани вируси, како што е
рекомбинантната вакцина против Епштајн- Бар вирусот (ЕБВ), убиквитарен хуман
вирус поврзан со развојот на многу малигни заболувања како гастричен,
назофарингеален карцином, Хоџкин лимфомот. Виралниот гликопротеин gp350 е
кандидат за профилактична вакцина. Секреторната форма на gp350 има
потенцијал да биде развиена во рекомбинантна ЕБВ вакцина која содржи
протеински субединици.

Рекомбинантните протеини можат да индуцираат повисоки нивоа на

специфични антитела отколку синтетските gp350 пептиди. ЕБВ нуклеарниот
антиген 1 (ЕБНА1) се смета за ветувачки антиген за ЕБВ терапевтските вакцини.
Биле спроведени студии кои ја испитувале имуногеноста на ЕБНА1 синтетизиран
во P. pastoris. Приносот на рекомбинантниот протеин во P. pastoris бил 100 пати
повисок отколку во E. coli. Високата имуногеност на рекомбинантниот протеин,
исто така била демонстрирана преку јаки имуни одговори кај глувци. Сепак, овие
резултати не биле доволно ефикасни за да овој рекомбинантен протеин се
користи како кандидат за вакцина против ЕБВ и потребни се понатамошни
истражувања за ефикасноста на рекомбинантниот ЕБНА1. [3]

Јапонски енцефалитис вирус (ЈЕВ), обвиткан протеин експресиран во P.

pastoris бил гликозилиран. Степенот на чистота на обвитканиот протеин бил над
95%. Овој протеин можел да стимулира имуни одговори способни да обезбедат
значајна заштита против ЈЕВ инфекцијата. Ентеровирусот 71 (ЕВ71) е главниот
патоген предизвикувач на болеста на раце, стопала и уста. Висока секреторна
продукција на ЕВ71 капсидниот протеин VP1 била овозможена во P. pastoris
(околу 500 mg/ L). Рекомбинантниот VP1 протеин овозможил заштитен имун

11
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

одговор во вакцинираните глувци. Протеинот експресиран во P. pastoris бил добар

кандидат за производство на ЕВ71 вакцината.

Табела 1 Листа на рекомбинантни протеински антигени произведени во P. pastoris за развој на

рекомбинантни вакцини за хумана употреба [3]

P. pastoris исто така бил развиен како иновативна платформа за продукција

на VLPs (virus-like particles) за вакцинација. DENV-3 обвиткани VPLs произведени
во P. pastoris, не само што го сочувале антигенскиот интегритет на повеќето
неутрализирачки епитопи, туку и биле способни да ги извлечат неутрализирачките
антитела против DENV-3. HPV L1, главниот капсиден протеин кој сам преминува
во VLPs кога е експресиран хетерогено, е главната компонента на моментално
достапните вакцини против цервикален канцер. Но сепак, комерцијално
достапните НРV вакцини се доста скапи и не се достапни за поголемиот дел од
популацијата. Затоа, ова е добра алтернатива за развој на систем за продукција
на НРV вакцини кои ќе може да се обезбедат од програмите за јавно здравје.

Неодамна, било објавено дека генот што го кодира L1, бил оптимизиран и
потоа вметнат во P. pastoris. Интрацелуларните HPV VLPs, биле успешно
произведени во P. pastoris, што го олеснило развојот на HPV вакцините. [3]

12
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

V. Стратегии за подобрување на производството на вакцини

кои содржат рекомбинантни протеини

За да се подобри приносот на рекомбинантните вакцини во P. pastoris,

важно е да се оптимизира генската секвенца која го кодира целниот антиген.
Кодонската оптимизација на генот од интерес, вообичаено дава голем пораст на
експресираните протеини во P. pastoris. Големината на генот има големо влијание
на продукцијата на рекомбинантни протеини. Потврдено е дека зголемувањето на
бројот на копирачки гени на рекомбинантниот хемаглутинин од свинско потекло, ја
зголемува протеинската експресија дури 5 пати.

Не сите рекомбинантни протеини ефикасно се секретираат во медиумот и

ретенцијата во ендоплазматскиот ретикулум во текот на производството може да
биде проблем. Транслацијата на секреторните протеини е пратена со
транслокација во ЕР. Кога рекомбинантните протеини нема да се свиткаат во
нивната нативна конформација, несвитканите или неагрегираните протеини се
натрупуваат во ЕР, со што се активира одговорот на несвитканиот протеин и
патот на ЕР- асоцираната деградација. Ендоплазматскиот ретикулум има
одредени протеини наречени шаперони како калнексин, калретикулин, чија
преголема експресија доведува до значајно зголемување на приносот на
рекомбинантните протеини. ЕР “стресот” и протеинското свиткување можат да
влијаат на редокс состојбата на ЕР што пак влијае на правилното свиткување на
протеините. Со регулирање на нивоата на редокс ензимите, како глутатион
пероксидазата, приносот на рекомбинантниот протеин може да се зголеми. Еден
од главните проблеми што ја спречуваат ефективната секреција и пурификација
на хетерологните протеини во P. pastoris е деградацијата на рекомбинантните
протеини од специфичните протеази на домаќинот. Во P. pastoris се присутни
високи нивоа на вакви протеази и за да се реши овој проблем, имплементирани
биле многу пристапи, како додавање на инхибитори на протеази, пептони,

13
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

специфични аминокиселини, оптимизирање на условите на култивирање (рН и

температура) и составот на медиумот. Генетската манипулација на протеазите на
домаќинот може ефикасно да ја намали деградацијата на протеините.

Поради достапноста на информациите за геномската секвенца на P. pastoris и

деталниот опис на физиологијата на квасецот, олеснета е продукцијата на
рекомбинантните протеини со специфични карактеристики. Исто така, генетскиот
инженеринг овозможува оптимизирање на клетката домаќин со цел да се
продуцираат протеини со соодветни пост- транслациски модификации. [3]

VI. Перспектива во иднина

P. pastoris покажал одличен капацитет за производство на кандидати за

рекомбинантни вакцини во доволни количини потребни за индустриска примена.
Со P. pastoris, може да се добијат рекомбинантни вакцини со висок степен на
чистота, јака имуногеност и подобрена стабилност поради пост- транслациските
модификации и правилно свиткување, што го прават овој квасец супериорен над
другите системи за експресија.

P. pastoris станува најупотребуваниот систем за продукција на протеини.

Биофармацевтиците продуцирани во P. pastoris го прават овој систем безбеден и
погоден за производство на кандидати за вакцини. Може да се каже дека
биофармацевтската употреба на P. pastoris во иднина сѐ повеќе ќе се зголемува и
тој ќе биде помеѓу првите 3 системи за експресија на протеини, покрај E. coli и
СНО клетките. [3]

14
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

VII. Заклучок

Иако до сега, Е.coli е најчесто употребуваниот систем за продукција на

рекомбинантни протеини, се смета дека квасците во блиска иднина ќе ја заменат
како продукциски систем за рекомбинантни вакцини, бидејќи нудат многу
предности, вклучувајќи стабилна експресија, висок принос на протеини, ниска
цена и можност за лесна генетска манипулација.

Уште поважно е дека квасците, особено многу популарниот Pichia pastoris

се во можност да секретираат хетерологни протеини во нивната нативна
конформација и со јака имуногеност, што е основен предуслов за формулирање
на успешни вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици.

Овие карактеристики на квасците заедно со подобрената манипулација во

нивната генетика ги прави многу важни и актуелни системи за експресија и
производство на вакцини со рекомбинантни протеински субединици.

15
Улога на квасците во продукција на вакцини кои содржат рекомбинантни протеински субединици

VIII. Користена литература

1. A brief history of vaccination, The Immunization Advisory Centre, Apr 2017

[available at: http://www.immune.org.nz/vaccines/vaccine-development/brief-
history-vaccination] (accessed on 07.05.2018)

2. Crommelin J. A. D., Sindler D. R., Meibohm B. (2008). Pharmaceutical

Biotechnology: Fundamentals and Applications. Informa Healthcare USA, Inc.

3. Man Wang, Shuai Jiang & Yefu Wang (2016) Recent advances in the production
of recombinant subunit vaccines in Pichia pastoris, Bioengineered, 7:3, 155-165,
DOI: 10.1080/21655979.2016.1191707

4. Roldão A., Mellado M. C., Castillho L. R., et all. (2010). Virus-like particles in
vaccine development. Expert Rev Vaccines, 2010 Oct;9(10):1149-76. doi:
10.1586/erv.10.115.

5. Roslyn M. Bill, Recombinant protein subunit vaccine synthesis in microbes: a role

for yeast? School of Life and Health Sciences, Aston University, Birmingham, UK

6. Vaccines (immunizations) – overview, MedlinePlus, accessed on 07.05.2018

[available online: https://medlineplus.gov/ency/article/002024.htm]

7. WHO course on vaccine safety basics, World Health Organization e-learning

course, accessed on 07.05.2018 [available online: http://vaccine-safety-
training.org/types-of-vaccine-overview.html]

8. Xu J., Zhang N. (2014). On the way to commercializing plant cell culture platform
for biopharmaceuticals: Present status and prospect. Pharm Bioprocess. 2014
Dec 1;2(6):499-518.

9. Раички Р. С. (2018). Животна патека на лек. Фармацевтски факултет,

Универзитет Св. Кирил и Методиј.

16