I  S T I T U T Z A Z A Š T I T U , E K O L O G I J U I I  S T I T U T Z A Z A Š T I T U , E K O L O G I J U I

O B R A Z O V A  J E D D T U Z L A O B R A Z O V A  J E D D T U Z L A
Bo sn e Sr e b r e n e 1 2 7 , 7 5 0 0 0 T u z la Bo sn e Sr e b r e n e 1 2 7 , 7 5 0 0 0 T u z la
w w w. in z io . c o m. b a , w w w. in z io . c o m. b a ,
e - ma il: in st it u t. z a stita @ b ih . n e t. b a e - ma il: in st it u t. z a stita @ b ih . n e t. b a
te l: + 3 8 7 3 5 28 0 6 8 2 te l: + 3 8 7 3 5 28 0 6 8 2

MOBILA LABORATORIJA ZA V ISPITIVAJA MOBILA LABORATORIJA ZA V ISPITIVAJA

Periodično ispitivanje zaštitne Ispitujemo Periodično ispitivanje zaštitne Ispitujemo

elektroizolacione opreme i kontrolu na terenu: elektroizolacione opreme i kontrolu na terenu:
transformatorskog ulja Zaštitne elektroizola- transformatorskog ulja Zaštitne elektroizola-
cione prostirke cione prostirke

Z a š t i t n a platforme...), dodirivanja električno Z a š t i t n a platforme...), dodirivanja električno

elektroizolaciona
oprema koja se koristi
pri radu
e l e k t ro e n e r g e t s k im
postrojenjima može biti
osnovna i dopunska.
Osnovnu zaštitnu
elektroizolacionu
opremu čine:
• Elektroizolacione
motke,
• Elektroizolaciona
kliješta za vađenje
osigurača i mjerenje el.
struje,
• Detektori-indikatori
visokog napona,
• Sredstva za radove
pod visokim naponom
(izolacione motke,
Zaštitna elektroizola- Zaštitna elektroizola-
provodnih delova pod ciona obuća elektroizolaciona provodnih delova pod ciona obuća
• Elektroizolacione • Elektroizolacione
naponom. oprema koja se koristi naponom.
u pri radu u
Zaštitne elektroizola- e l e k t ro e n e r g e t s k im Zaštitne elektroizola-
Dopunsku zaštitnu cione rukavice Dopunsku zaštitnu cione rukavice
postrojenjima može biti
elektroizolacionu elektroizolacionu
osnovna i dopunska.
opremu čine: opremu čine:
Izolacione manipula- Osnovnu zaštitnu Izolacione manipula-
• Zaštitne • Zaštitne
tivne motke uzemljen elektroizolacionu tivne motke uzemljen
elektroizolacione elektroizolacione
opremu čine:
rukavice, rukavice,
Detektori visokog • Elektroizolacione Detektori visokog
• Zaštitna • Zaštitna
napona motke, napona
Ispitivanje elektroizolacionih elektroizolaciona Ispitivanje elektroizolacionih elektroizolaciona
prostirki obuća (čizme i cipele- prostirki obuća (čizme i cipele-
• Elektroizolaciona
kaljače), Izolacione klupice kliješta za vađenje kaljače), Izolacione klupice
• Elektroizolacione osigurača i mjerenje el. • Elektroizolacione
pregrade i motke za struje, pregrade i motke za
učvršćivanje prostirke i dr. učvršćivanje prostirke i dr.
elektroizolacionih Izolaciona kliješta • Detektori-indikatori elektroizolacionih Izolaciona kliješta
pregrada i druga visokog napona, pregrada i druga
zaštitna sredstva čija • Sredstva za radove zaštitna sredstva čija
izolacija trajno izdržava pod visokim naponom izolacija trajno izdržava
radni napon električnog (izolacione motke, radni napon električnog
postrojenja prilikom postrojenja prilikom

Rezultati ispiti- Rezultati ispiti-

Druga elektroizolaciona zaštitna sredstva koja se koriste kao dopunska vanja su dati u V Druga elektroizolaciona zaštitna sredstva koja se koriste kao dopunska vanja su dati u V
mogu se upotrebljavati kao osnovna za zaštitu od napona dodira na delovima ispitnim protoko- mogu se upotrebljavati kao osnovna za zaštitu od napona dodira na delovima ispitnim protoko-
postrojenja koja nisu pod naponom u normalnim pogonskim uslovima. lima koji sadrže postrojenja koja nisu pod naponom u normalnim pogonskim uslovima. lima koji sadrže
podatke o tome da podatke o tome da
Bez obzira na ovu podjelu, sva oprema podvrgava se periodičnom li se predmetno Bez obzira na ovu podjelu, sva oprema podvrgava se periodičnom li se predmetno
sredstvo može dalje sredstvo može dalje
ispitivanju radi utvrđivanja njene ispravnosti tj. bezbjednosti za upotrebu. ispitivanju radi utvrđivanja njene ispravnosti tj. bezbjednosti za upotrebu.
koristiti. koristiti.
Ispitivanja se obavljaju prema standardima koji propisuju metode i Ispitivanja se obavljaju prema standardima koji propisuju metode i
kriterijume ispitivanja za pojedinu opremu. kriterijume ispitivanja za pojedinu opremu.
Ispitivanje se vrši pomoću visokonaponskog ispitnog uređaja za ispitivanje Ispitivanje se vrši pomoću visokonaponskog ispitnog uređaja za ispitivanje
transformatorskog ulja i zaštitne elektroizolacione opreme tipa OEST 75A i transformatorskog ulja i zaštitne elektroizolacione opreme tipa OEST 75A i
pomoćne (pripadajuće) aparature. pomoćne (pripadajuće) aparature.
 Str.3 V LABORATORIJA Str.3 V LABORATORIJA

Ispitivanja izvršena u skladu sa važećim Ispitivanja izvršena u skladu sa važećim

JUS; VDE i IEC propisima JUS; VDE i IEC propisima
Ispitivanje elektroizolacione zaštitne opreme vrši se pomoću uređaja tipa Ispitivanje elektroizolacione zaštitne opreme vrši se pomoću uređaja tipa
OEST 75A. OEST 75A.

Kada za ispitivanje elek-
troizolacione obuće i ru-
kavica
• Ispitni napon je naizmjenični, sinusnog oblika frekvencije 50 Hz,
• odnos maksimalne i efektivne vrednosti je u granicama odstupanja od
±5% od nominalnog napona mreže,
• Sekundar VN transformatora je dvodijelan 2x37,5 kV
• Snaga VN transformatora je 800 VA,
• Snaga regulacionog autotransformatora je 520 VA
• Podizanje napona je automatsko, preporučiva brzina podizanja napona
je 1 kV/s
Kada za ispitivanje elek-
troizolacione obuće i ru-
kavica
• Ispitni napon je naizmjenični, sinusnog oblika frekvencije 50 Hz,
• odnos maksimalne i efektivne vrednosti je u granicama odstupanja od
±5% od nominalnog napona mreže,
• Sekundar VN transformatora je dvodijelan 2x37,5 kV
• Snaga VN transformatora je 800 VA,
• Snaga regulacionog autotransformatora je 520 VA
• Podizanje napona je automatsko, preporučiva brzina podizanja napona
je 1 kV/s

P O S T U PA K I S P I T I VA N J A P O S T U PA K I S P I T I VA N J A
Razlikuju se tri tipa ispitivanja: Razlikuju se tri tipa ispitivanja:

• tipsko ispitivanje • tipsko ispitivanje

• ispitivanje nakon proizvodnje a prije prvog puštanja u promet i • ispitivanje nakon proizvodnje a prije prvog puštanja u promet i
• periodično ispitivanje. • periodično ispitivanje.

K R I T E R I J U M I Z A O C J E N J I VA N J E K R I T E R I J U M I Z A O C J E N J I VA N J E
Za ocjenjivanje ispravnosti ispitivane elektroizolacione opreme određena su Za ocjenjivanje ispravnosti ispitivane elektroizolacione opreme određena su
tri kriterijuma: tri kriterijuma:
• visina ispitnog napona, • visina ispitnog napona,
• gornja granica vrijednosti struje odvoda i • gornja granica vrijednosti struje odvoda i
• dužina trajanja ispitivanja. • dužina trajanja ispitivanja.
Oprema je izdržala dielektrično ispitivanje ukoliko pri propisanom ispitnom Oprema je izdržala dielektrično ispitivanje ukoliko pri propisanom ispitnom
naponu a u propisanom vremenu trajanja ispitivanja: naponu a u propisanom vremenu trajanja ispitivanja:
• nije došlo do proboja i • nije došlo do proboja i
• ako je izmjerena struja odvoda manja od maksimalno • ako je izmjerena struja odvoda manja od maksimalno
dozvoljene. dozvoljene.
kao i: kao i:
Ispitivanje manipulativnih • ako oprema nije fizički oštećena (provjerava se vizuelnim Ispitivanje manipulativnih • ako oprema nije fizički oštećena (provjerava se vizuelnim
motki pregledom iste). motki pregledom iste).
V LABORATORIJA
ZAŠTITNE ELEKTROIZOLACIONE
PROSTIRKE
Prvo ispitivanje elektroizolaconih prostirki, koje su namjenjene za postrojenja
čiji nazivni napon ne prelazi 1.000 V (tip 1000), vrši se ispitnim naponom 3.500 V.
Prostirka je zadovoljila ispitivanje ako ne dođe do proboja i ako je vrijednost
struje odvoda manja od 3,5 mA.
Prvo ispitivanje zaštitnih elektrozolacionih prostirki, koje su namjenjene za
postrojenja čiji nazivni napon prelazi 1.000 V (tip 3000), vrši se ispitnim naponom
20.000 V. Prostirka je zadovoljila ispitivanja ako ne dođe do proboja i ako je
vrijednost struje odvoda manja od 20 mA.
Kod svakog narednog ispitivanja prostirki u upotrebi i skladištenih koje su
namjenjene za postrojenja čiji nazivni napon ne prelazi 1.000 V (tip 1000), vrši se
ispitnim naponom 3.000 V. Prostirka je zadovoljila ispitivanje ako ne dođe do
proboja i ako je vrijednost struje odvoda manja od 3,5 mA.
Kod svakog narednog ispitivanja prostirki u upotrebi i skladištenih koje su
namjenjene za postrojenja čiji nazivni napon prelazi 1.000 V (tip 3000), vrši se
ispitnim naponom 15000 V. Prostirka je zadovoljila ispitivanje ako ne dođe do
proboja i ako je struja odvoda manja od 15 mA.
Pri ispitivanju skladištenih prostirki svaki komad se podvrgava lomljenju i
savijanju i to na nekoliko mjesta. Poslije ispitivanja prostirka ne smije pokazivati
nikakve defekte i deformacije (brazde i pukotine). Ako ispitivanje na lomljenje
savijanjem ne zadovoljava, prostirka nije za upotrebu i ne podvrgava se
dielektričnom ispitivanju!
ZAŠTITNA ELEKTROIZOLACIONA
OBUĆA
Zaštitna elektroizolaciona obuća, kao dopunsko zaštitno elektroizolaciono
sredstvo, izrađuje se u dva tipa:
• zaštitne elektroizolacione cipele (kaljače) i
• zaštitne elektroizolacione čizme.
Zaštitne cipele su namjenjene kao dopunsko zaštitno sredstvo u
Inside Story Headline
elektroenergetskim postrojenjima nazivnih napona do 1.000 V.
Zaštitne čizme su namjenjene kao dopunsko zaštitno sredstvo u
elektroenergetskim postrojenjima, nazivnih napona iznad 1.000 V.
Elektroizolaciona zaštitna obuća, koja se nalazi u upotrebi, mora se obavezno
ispitati svakih 12 mjeseci.
Obuću koja se nalazi uskladištena treba periodično ispitati na svakih 24
mjeseca.
Str. 2 V LABORATORIJA Str. 2
ZAŠTITNE ELEKTROIZOLACIONE
PROSTIRKE
Prvo ispitivanje elektroizolaconih prostirki, koje su namjenjene za postrojenja
čiji nazivni napon ne prelazi 1.000 V (tip 1000), vrši se ispitnim naponom 3.500 V.
Prostirka je zadovoljila ispitivanje ako ne dođe do proboja i ako je vrijednost
struje odvoda manja od 3,5 mA.
Prvo ispitivanje zaštitnih elektrozolacionih prostirki, koje su namjenjene za
postrojenja čiji nazivni napon prelazi 1.000 V (tip 3000), vrši se ispitnim naponom
20.000 V. Prostirka je zadovoljila ispitivanja ako ne dođe do proboja i ako je
vrijednost struje odvoda manja od 20 mA.
Ispitivanje izolacionih kliješta Kod svakog narednog ispitivanja prostirki u upotrebi i skladištenih koje su Ispitivanje izolacionih kliješta
namjenjene za postrojenja čiji nazivni napon ne prelazi 1.000 V (tip 1000), vrši se
ispitnim naponom 3.000 V. Prostirka je zadovoljila ispitivanje ako ne dođe do
proboja i ako je vrijednost struje odvoda manja od 3,5 mA.
Kod svakog narednog ispitivanja prostirki u upotrebi i skladištenih koje su
namjenjene za postrojenja čiji nazivni napon prelazi 1.000 V (tip 3000), vrši se
ispitnim naponom 15000 V. Prostirka je zadovoljila ispitivanje ako ne dođe do
proboja i ako je struja odvoda manja od 15 mA.
Pri ispitivanju skladištenih prostirki svaki komad se podvrgava lomljenju i
savijanju i to na nekoliko mjesta. Poslije ispitivanja prostirka ne smije pokazivati
nikakve defekte i deformacije (brazde i pukotine). Ako ispitivanje na lomljenje
savijanjem ne zadovoljava, prostirka nije za upotrebu i ne podvrgava se
dielektričnom ispitivanju!
ZAŠTITNA ELEKTROIZOLACIONA
OBUĆA
Zaštitna elektroizolaciona obuća, kao dopunsko zaštitno elektroizolaciono
sredstvo, izrađuje se u dva tipa:
• zaštitne elektroizolacione cipele (kaljače) i
• zaštitne elektroizolacione čizme.
Zaštitne cipele su namjenjene kao dopunsko zaštitno sredstvo u
Inside Story Headline
elektroenergetskim postrojenjima nazivnih napona do 1.000 V.
Zaštitne čizme su namjenjene kao dopunsko zaštitno sredstvo u
elektroenergetskim postrojenjima, nazivnih napona iznad 1.000 V.
Elektroizolaciona zaštitna obuća, koja se nalazi u upotrebi, mora se obavezno
ispitati svakih 12 mjeseci.
Obuću koja se nalazi uskladištena treba periodično ispitati na svakih 24
mjeseca.
aljepnica o izvršenom ispiti- aljepnica o izvršenom ispiti-
vanju vanju

DD Institut za
zaštitu,ekologiju i
obrazovanje
Bosne Srebrene 127
75000 Tuzla
Telefon: 035 280 682
Fax: 035 280 686
E-mail:
institut.zastita@bih.net.ba
Uređaj za kontrolu transforma-
torskog ulja i zaštitne elektro-
izolacione opreme
VN VN
L A B O R AT O R I JA L A B O R AT O R I JA
DD Institut za
ZAŠTITNE ELEKTROIZOLACIONE zaštitu,ekologiju i
ZAŠTITNE ELEKTROIZOLACIONE
R U K AV I C E obrazovanje R U K AV I C E
Zaštitne elektroizolacione rukavice koriste se kao dopunsko sredstvo zaštite. Bosne Srebrene 127 Zaštitne elektroizolacione rukavice koriste se kao dopunsko sredstvo zaštite.
75000 Tuzla
Prema standardu IEC 903:1994 rukavice se dijele na klase: 00, 0, 1, 2, 3 i 4. Prema standardu IEC 903:1994 rukavice se dijele na klase: 00, 0, 1, 2, 3 i 4.
Telefon: 035 280 682
Klasa maksimalni napon mreže Fax: 035 280 686 Klasa maksimalni napon mreže
E-mail:
institut.zastita@bih.net.ba
00 500 V 00 500 V
0 1.000 V 0 1.000 V
1 7.500 V 1 7.500 V
2 17.000 V 2 17.000 V
3 26.500 V 3 26.500 V
4 36.000 V 4 36.000 V
I Z O L A C I O N E M A N I P U L AT I V N E I Z O L A C I O N E M A N I P U L AT I V N E
MOTKE I MOTKE ZA UZEMLJENJE MOTKE I MOTKE ZA UZEMLJENJE
Ispitni napon je u visini 3xUn motke, ali ne manje od 40 kV. Ispitni napon se Ispitni napon je u visini 3xUn motke, ali ne manje od 40 kV. Ispitni napon se
podiže od nule do punog ispitnog napona brzinom 1 kV/s. Vrijeme trajanja podiže od nule do punog ispitnog napona brzinom 1 kV/s. Vrijeme trajanja
ispitivanja je 5 minuta. ispitivanja je 5 minuta.
U toku ispitivanja prati se kretanje kazaljki kV-metra a i mA-metra. Nestalno U toku ispitivanja prati se kretanje kazaljki kV-metra a i mA-metra. Nestalno
kretanje kazaljki tj. nagli pad napona i porast struje odvoda ukazuje na kretanje kazaljki tj. nagli pad napona i porast struje odvoda ukazuje na
neispravnost motke. neispravnost motke.
Motke čije ispitni napon premašuje mogućnost ispitnog uređaja se ispituju po Motke čije ispitni napon premašuje mogućnost ispitnog uređaja se ispituju po
segmentima, u skladu sa posebnim uputstvom za pripremu motki za ispitivanje. segmentima, u skladu sa posebnim uputstvom za pripremu motki za ispitivanje.
Uređaj za kontrolu transforma-
I N D I K AT O R I N A P O N A torskog ulja i zaštitne elektro-
I N D I K AT O R I N A P O N A
izolacione opreme
Upotrebljavaju se za detekciju prisutnosti napona u elektroenergetskim Upotrebljavaju se za detekciju prisutnosti napona u elektroenergetskim
postrojenjima, provjeru ispravnosti visokonaponskih osigurača i sl. postrojenjima, provjeru ispravnosti visokonaponskih osigurača i sl.
Svaki detektor kako sa ili bez motke mora izdržati dielektrično ispitivanje Svaki detektor kako sa ili bez motke mora izdržati dielektrično ispitivanje
naponom propisanim prema tipu detektora a u svemu prema standardu za ovu naponom propisanim prema tipu detektora a u svemu prema standardu za ovu
vrstu opreme. vrstu opreme.