Module 1: ​Introduksyon sa Masining na Pagpapahayag

Ang Pundasyon ng Masining na Pagpapahayag

Masining na Pagpapahayag
- RETORIKA​ - May kinalaman sa masinop na pagforma ng lahat ng sangkap ng wika upang
makabuo ng malilinaw na kaisipan bilang resulta ng paggamit nito.
- GRAMATIKA​- Nakasalalay ang resultang efekto ng ekspresyon o ng ginawang pagtrato sa
pagpapahayag ng mga ito na maaaring mag-utos, magkwento, magtanong, sumagot, manakot,
makiusap at iba pa.
- LOHIKA​- Sistema ng pagpapaayon o pagpapatutol sa mga ipinabatid na katotohanan ng mga
ipinahahayag sa retorika ang focus o preokuspasyon.

RETORIKA- Paraan ng paggamit ng salita o mga pahayag upang makahikayat.

GRAMATIKA- Teknikalidad ng isang pahayag batay sa isang alituntunin.
LOHIKA- Balidasyon ng mga pahayag kung saan tayo nakatindig.

Ang Retorika Tungo sa Masining na Pagpapahayag

PAGPAPAKAHULUGAN • MGA LAYUNIN • KAHALAGAHAN • KATUTURAN • MGA SANGKAP •
KATANGIAN
Ano ba ang retorika?
Ito ay nagmula sa salitang Griyego na “rhetor” na kapwa nangangahulugang isang “Guro” at
“Mananalumpati” o tagapagsalita sa isang pagpupulong. Matatandaan na Malaking papel ang
ginagampanan ng retorika bilang isang mahalagang sangkap ng pagpapahayag maging sa pormal na
pananalumpati.
Ito ay isang pag-aaral sa masining na paggamit ng lenggwahe upang maimpluwensyahan ang damdamin
at kaisipan ng ibang tao.
Ito ay nakatuon sa pagbibigay- liwanag sa simbolo o lenggwaheng ginamit sa likod ng mga musika,
pelikula, radio, pahayagan at telebisyon.
Ito ay ang paggamit ng mga simbolo na may kakayahang pumukaw sa ating kalikasan na tumugon sa
mensaheng ipinapahatid ng mga naturang simbolo.
Samakatuwid, ang retorika ay tumatagos sa KULTURAL AT SOSYAL NA KONSEPTO.
Bukod dito ay nilalamapasan nito ang ilang alituntunin maging ang “gramatika” at “ethical standards”.
Si Dr. Venacio L. Mendiola, sa isang pambansang seminar tungkol sa retorika na ginanap sa PNU (Pebrero
6, 1998) ay nagpahayag ng mga sumusunod: a. Ayon kay Socrates (300 BC):
“Ang Retorika ay siyensya o agham ng paghimok o pagpapasang-ayon.” b. Aristole: “Ang kakayahang
maanino, mawari o makilala sa bawat kaso ang makukuha o magagamit na mga paraan ng paghimok.”
Ang RETORIKA ay isang mahalagang karunungan ng pagpapahayag na tumutukoy sa sining ng maganda
at kaakit-akit na pagsusulat at pagsasalita.
Samakatuwid, batayang kasanayan ang retorika at hindi ito simpleng “aralin” lamang ito ay isang
kasanayan na nagbubunsod ng sining at kritikal na pag-iisip.
MODULE 2:​Kalikasan at mga Simulain ng Retorika
Mahahalagang Tala sa Pahapyaw na Kasaysayan ng Retorika
Homer​ – kinilala ng maraming Griyego bilang “ Ama ng Oratoryo “ dahil ito sa elokwens.
Sophist​ – pangkat ng mga guro ng retorika noong panahong Klasikal.
Sopistikada v.s pilosopo
Dapat tandaan natin na ang pundasyon sa klasikal na panahon ay pagtalunton sa katotohanan. ‘SEARCH
FOR THE TRUTH” Kaya’t ang PILOSOPIYA ang ugat ng mga karunungan noon.
Ang ganitong pagtingin ay nasa oposisyon ng tinatawag na “Sophist” na nakatangana sa konsepto ng
“Eloquens”
Corax ​– aktwal na tagapagtatag ng retorika bilang isang agham.
Protagoras​ – kauna-unahang sophist, nagturo sa kanyang mag-aaral kung paano ang mahihinang
argumento ay magagawang malakas sa isang pahayag o talakayan.
Antiphon ​– tinuturing na Ten Attic Orators, ang kauna-unahang nagsanib ng teorya at praktika ng retorika.
Isocrates ​– dakilang guro ng oratoryo noong ikaapat na siglo. Siya ang nagpalawak ng retorika upang
maging isang pag-aaral ng kultura at pilosopiya na may layuning praktikal.
Mula sa mga Sikat na Pilosopo
Plato- ​hindi dapat tignang teknikal ang retorika sapagkat kaakibat nito ang Katotohanan. (Gorgias)
Aristole- ​Counterpart ito ng Lohika.
Cicero at Quintillian​ – mga unang guro sa Roma na nagturo ng pormal na retorika. Tinaguriang “ Dakilang
Maestro ng retorikal at praktikal na retorika. “
Cicero​ – may-akda ng “ On the Orator, Institutio Oratoria” at “ The Training of an Orator”
Sa Gitnang panahon
Ang retorika ay sabdyek ng trivium. (retorika, gramar at lohika)
(Artes)​- Paggawa ng Sulat, Sermon at Paglikha ng tula.
Modernong retorika
Mas nagiging teoretikal at hindi praktikal ang tuon ng retorika.
Sa ika-21 siglo naging isinilang ito bilang pormal na retorika.- dahil sa pagganyak ito sa eksponent ng
semantiks, bilang agham ng lingguistika. (I. A Richards, Kenneth Burke, John Ramson)
Kanon ng Retorika
1. Imbensyon
Latin na salita “Invenire“ na ang kahulugan ay to find. Ito ay karaniwang nakatuon sa karaniwang kategorya
ng pag-iisip na naging kunbensyonal na hanguan ng mga retorikal na materyales.
2. Pagsasaayos
Nakatuon sa kung paano angpagsusunod – sunurin ang isang pahayag o akda.
Karaniwang Pagsasaayos ng isang Klasikong Oratoryo
- Introduksyon
- Paglalahad ng mga katotohanan
- Dibisyon
- Patunay
- Reputasyon
- Konklusyon
3.Istayl
Nauukol sa masining na ekspresyon ngmga ideya. Kung paano ito sasabihin. Ang istayl ay hindi insidental,
superpisyal osuplementari sapagkat tinutukoy nitokung paano ipinapaloob sa wika ang mga ideya.
4. Memori
May kaugnayan sa mnemonics o memory aids na tumutulong sa isang orador na sauluhin ang isang
talumpati. Nakapaloob din sa kanong ito ang ang pag-iimbak ng iba pang materyales sa isipan ng mga
paksa ng imbensyon upang magamit sa isang partikular na okasyon.
Retorika Bilang Sining
Isang Kooperatibong Sining
Napagbubuklod ang tagapagsalita at tagapakinig; ang manunulat at ang mambabasa.
Isang Pantaong Sining
Wika ang midyum ng retorika, pasalita man o pasulat. Dahil ang wika ay isang ekslusibong pag-aari ng tao,
ang retorika ay magiging isang eksklusibo ring sining ng tao at para sa tao.
Isang Limitadong Sining
Maaari nitong paganahin ang ating imahinasyon at gawing possible ang mga bagay na imposible sa ating
isipan ngunit sa realidad , hindi lahat ng bagay ay magagawa nito.
“Kung sa imahinasyon ay walang limitasyon ang retorika, sa realidad ay limitado ang kayang gawin nito.”
Isang May Kabiguang Sining
Hindi lahat ng tao ay magaling sa paghawak ng wika. Marami sa atin ang limitado lamang ang kaalaman at
kasanayan sa wika. Idagdag pa na ang wika ay likas na komplikado.Bunga nito, hindi lahat ng tao ay
nagtata-gumpay sa layunin sa lahat ng pagkakataon.
Isang Nagsusupling na Sining
Ang retorika ay nagsusupling ng mga kaalaman.
Halimbawa, ang isang manunulat ay nagsisimula sa isang ideya sa isipan at nagsusupling ng isang akda.
Ang mambabasa naman ay nagsisimula sa pagbabasa at nagbibinhi ng kaalaman sa kanyang isipan.
Walang hangganan ang pagsusupling at pagpapasa ng kaalaman sa pamamagitan ng retorika hangga’t
may nagsasalita at nakikinig , may nagsusulat at nagbabasa.
Saklaw ng Retorika

Gampanin ng Retorika
1. Nagbibigay –daan sa Komunikasyon
Ano man ang ating iniisip o nadarama ay maaari nating ipahayag sa pasalita o pasulat na paraan upang
maunawaan ng ibang tao.
Samakatuwid, dahil sa retorika, ang dalawa o higit pang tao ay nagkakaroon ng komunikasyon.
2. Nagdidistrak
Dahil sa pakikinig sa iba o pagbabasa ng mga akda, maaaring nadidistrak ang ating isipan sa mga
masasakit na realidad sa ating lipunan.
3. Nagpapalawak ng Pananaw
Sa tuwing tayo ay nakikinig o nagbabasa,maaaring may natutunan tayong bagong kaalaman na mahalaga
na nagiging dahilan ng paglawak ng pananaw sa buhay.
4. Nagbibigay-ngalan
Ang mga bagay-bagay sa ating paligid ay dumating o ipinanganak nang walang leybel.
Hal. Kamera – Kodak
Toothpaste – Colgate
Kotse - Toyota
5. Nagbibigay - kapangyarihan
Maraming tao ang naging prominente at makapangyarihan. Ang matatalinong ideya, malalim na paniniwala
at idyolohiya na naipahayag sa pamamagitan ng retorika ay pinagmumulan ng kapangyarihan at kalakasan
Module 3: ​Ang Gramatika at Retorika
Tandaan pa rin na may Baryason ang ating Wika: Pormal at Hindi Pormal
Sa konteksto ng retorika, sa pormal na diskurso ito umaakma, kaya’t dapat ay may kahusayan sa
teknikalidad.
Dapat natin tandaan at balikan na ang kaugnay ng retorika ang gramatika.
Gaano man kasining ang pahayag, kung mali naman ang gramatika maaring hindi ito maging
katanggap-tanggap.
Lalo na usaping teknikal, iskolar at politikal
Wastong Gamit ng mga Salita
Wastong Gamit Ng / Nang
Gamit ng Nang
Karaniwang ginagamit na pangatnig sa mga hugnayang pangungusap at ito ang panimula ng katulong na
sugnay.
Halimbawa:
Mag-aral kang mabuti nang makapasa ka sa pagsusulit
Magsikap tayo nang umunlad ang ating buhay
b. Ang nang ay nagmula sa na at inangkupan ng ng at inilalagay sa pagitan ng pandiwa at ng panuring
nito. ( nang+Paano?)
Halimbawa:
Nagpasa si Marvin ng proyekto nang maaga.
Nangaral nang mahinahon si Gng. Lucero
c. Ginagamit ang nang sa gitna ng dalawang salitang-ugat na inuulit,dalawang pawatas o neutral na inuulit
at dalawang pandiwang inuulit.
Halimbawa:
Suklay nang suklay
Takbo nang takbo
Gamit ng ng
a. Ang ng ay ginagamit na pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat.
Halimbawa: Nag-aral siya ng liksyon.
Bumuli siya ng pasalubong
para sa kanyang anak.
b. Ang ng ay ginagamit na pananda ng actor o tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak.
Halimbawa: Pinangaralan ng guro ang
mga nahuling mag-aaral
Tinulungan ng binata ang
matanda sa pagtawid.
c. Ang ng ay ginagamit kapag nagsasaad ng pagmamay-ari ng isang bagay o katangian.
Halimbawa: Ang pera ng bayan ay
kinurakot ng ilang buwayang
politiko.
Ang palad ng mga mamama-
yan ay karaniwang makikinis.

Wastong Gamit May /Mayroon

Gamit ng May
Ginagamit kapag sinusundan ng pangngalan.
Halimbawa: Ang ngiti ay may ligayang dulot
May virus ang nahiram kong USB.
Ginagamit kapag sinusundan ng pandiwa.
Halimbawa: May pupuntahan ka ba mamaya?
May kumuha ng bag ko.
Ginagamit kapag sinusundan ng pang-uri.
Halimbawa: May mahabang buhok si Clarisse
May mabuting kalooban ang tumulong sa kanya.
Ginagamit kapag sinusundan ng panghalip na panao.
Halimbawa: Bawat tao ay may kani – kaniyang problema sa buhay.
Ang mga anak ko ay may kani-kanila ng buhay na tatahakin.
Gamit ng Mayroon
Ginagamit kapag may napapasingit na kataga sa salitang sinusundan nito.
Halimbawa: Mayroon pa bang naturang ulam?
Si Bryan ay mayroon ding magagandang katangian.
Ginagamit na panagot sa tanong.
Halimbawa: May pasok ba tayo? –Mayroon
May takdang-aralin ba ? - Mayroon
Ginagamit kung nangangahulugan ng pagka- maykaya sa buhay.
Halimbawa: Ang mga Morales ay mayroon sa bayan ng Antipolo.
Si Edwardo ay nagpapanggap ng mayroon sa kanilang lalawigan.
Wastong Gamit kong at Kung
Gamit ng Kong
Ang kong ay nanggaling sa panghalip na panaong ko at inaangkupan lamang ng ng.
Halimbawa: Nais kong tulungan ka sa iyong suliranin.
Ang tangi kong inaasahan ay ang ang maging tapat ka sa ating pag-ibig.
Gamit ng Kung
Ang kung ay pangatnig na panubali at ito ay ginagamit sa hugnayang pangungusap.
Halimbawa: Malulutas ang problema ng bayan kung isasantabi ng mga ang korapsyon.
Dadalo ako sa pulong kung papayagan ako ng aking mga magulang.
Wastong Gamit Subukin at Subukan
Ang ​subukin​ ay nangangahulugan ng pagsusuri o pagsisiyasat sa uri,lakas o kakayahan ng isang tao o
bagay.
Halimbawa: Subukin mong kumain ng gulay at prutas upang sumigla ka.
Susubukin ng mga taga- lalawigan ang galing ng mga tagalunsod.
Ang ​subukan​ ay nangangahulugan ng pagtingin upang malaman ang ginawa ng isang tao o mga tao.
Halimbawa: Subukan mo siya malaman mo ang kanyang sikreto
Huwag ninyo akong subukan!
Wastong Gamit Pahirin at Pahiran
Ang ​Pahirin​ ay nangangahulugan ng pag-alis o pagpawi ng isang bagay.
Halimbawa:
Pahirin mo ang iyong pawis sa noo.
Pahirin mo ang dumi sa iyong mukha.
Ang ​Pahiran​ ay nangangahulugan ng paglalagay ng isang bagay
Halimbawa:
Pahiran mo ng langis ang likod ng anak mo.
Pahiran mo ng mantikilya ang pandesal.
Wastong Gamit Punasin at Punasan
Ang​ Punasin​ ay ginagamit kapag binabanggit ang bagay na tinatanggal.
Halimbawa:
Punasin mo ang alikabok sa mesa.
Punasin mo ang uling sa iyong pisngi.
Ang​ Punasan​ ay ginagamit kapag ang binabanggit ay ang bagay na pinagtatanggalan ng kung ano man.
Halimbawa:
Punasan mo ang mesa.
Punasan mo ang iyong noo.
Wastong Gamit Operahin at Operahan
Ibig sabihin, hindi na ito basta usapin ng gramatikal ng gamit ng salita, ‘kundi wastong gamit sa tiyak na
sitwasyon.
Tandaan na ito rin ang nature na ng ating wika. Tandaan na ito ay likas sa ating wika.

MODULE 4:​ PAGPAPAHAYAG NG IDEYA SA MATALINHANGGANG ESTILO

Ano ba ang idyoma?
Kalikasan
Katangian
Kahalagahan
Payak na Pagtalakay sa Idyoma
Bahagi na ng ating kultura ang pagiging maligoy at ‘hindi tuwirang pagsagot. (SP, Virgilio Enriquez,2000)
Mula dito, hindi maitatanggi ang masining na paraan ng mga Pilipino sa pagpapahayag ng ating
saloobin/mensahe.
Isang malaking bahagi nito ang pag-gamit natin ng idyoma at tayutay. Ngunit sa kasalukuyan, ang tayutay
at idyoma ay nagiging alaala na lamang sa ating ng pagkatuto noong HS.
Sa kabilang banda, dapat sipatin natin ito sa “kultural na konteksto” at “Ugnayan ng wika at kultura”
Halimbawa ng tradisyonal na idyoma.
1. Kayod – kalabaw – halos walang tigil na pagtatrabaho
2. Bukas na palad – handang tumulong
3. Nagpuputok ang butse – galit na galit
4. Anakpawis – manggagawa
5. Pabalat – bunga – hindi tapat sa loob ang anyaya
6. Mababaw ang luha – madaling umiyak
7. Panakip-butas – pamalit
8. Laman ng lansangan-palaboy
9. Amoy lupa – matanda na
10. Putok sa buho – anak sa pagkadalaga
Ngunit Ayon Kay David Minsberg, (2016)
(1)pag-unawa sa kaugnayan nito sa ibang bagay.
(2)pagsuri sa kaugnayan nito sa ibang salita sa loob ng pangungusap.
(3) paggamit nito nang madalas hanggang sa ito’y maging bahagi na ngsariling bokabularyo
Hindi direktang kahulugan
“Panakip-butas”
1. Naka-hanay sa isang bagay (butas)
2. Naglalatag ng maraming kahulugan batay sa iba pang konteksto; Maaring maging iba ang
kahulugan kung literal/depende sa pagkakagamit sa pangungusap.
Samakatuwid
Ang mga pahayag na patuloy na gingamit natin sa iba’t ibang konteksto at panahon ay maaring
i-konsiderang “tradisyonal na idyoma” ito rin ay kauganay ng mga tinatawag nating “ekspresyong lokal”
tulad ng:
“ Edi wow”
“Iza Prank”
“Edi ikaw na!”
Ang mga pahayag ay hindi na basta umuugnay sa isang “bagay” ngunit dahil sa kultural na paggamit nito,
nagiging bahagi na ito ng ating bokubularyo.

MODULE 4: ​PAGPAPAPAHAYAG SA MATALINHAGANG ESTILO

Payak na Pagtalakay sa TAYUTAY
1. Naka-uganay ito sa konteksto ng “talinhaga” – Tali ng hiwaga.
2. Hindi direktang mga pahayag na ginagamit upang maging masining ang mga pahayag.
URI NG TAYUTAY
1.SIMILI (PAGTUTULAD)
Ito ay pagpapahayag na naghahambing sa dalawang bagay,pangyayari,at iba pa.Ginagamitan ito ng
mga ekspresyong panulad tulad ng para,gaya,tulad ng kagaya,kawangis,paris ng atbp.
Halimbawa: Tulad ng mga butil ng perlas ang mga
luha niya.
Ang mga salita mo ay tila punyal na
tumatarak sa aking puso.
2. METAPORA (PAGWAWANGIS)
Ito ay paghahambing ng magkaibang bagay,tao,pangyayari at iba pa.Ito ay tuwiran at diretsahan ang
paghahambing ng mga ito.
Halimbawa:
Isang bukas na aklat ang buhay ni Rina sa kanilang nayon.
Ang daliri ng dalaga ay hugis kandila.
3. PERSONIPIKASYON (PAGBIBIGAY-KATAUHAN)
Ito ay pagsasalin o paglilipat ng talino,gawa o kilos o iba pang katangian ng tao sa mga karaniwang
bagay.Naipahahayag ito sa paggamit ng pandiwa.
Halimbawa: Masungit ang panahon ngayon.
Ngumiti ang kanilang kapalaran nang nangibang bansa ang kaniyang kapatid.
4. HAYPERBOLE (PAGMAMALABIS)
Ito ang mga pahayag na eksaherado o labis sa katotohanan. Nagpapahayag ito ng higit sa kalagayan
ng isang tao,bagay o pangyayari.
Halimbawa:
Elepanteng –elepante sa bigat ang taong iyan!
Sa gayong kakisigan ni Tom Cruz,patay lamang ang hindi mabibighani.
5. APOSTROPI (PAGTAWAG)
Ito ang pakikipag-usap sa karaniwang bagay o sa isang kaisipan na parang nakikipag-usap sa buhay na
tao na parang naroroong kaharap mo gayong wala naman.
Halimbawa:
Pag-ibig ! Masdan ang ginawa mo.
Tukso! Layuan mo ako nang hindi ako muling magkasala.
6. IRONIYA (PAG-UYAM) Ito ay pagpapahayag na ginagamitan ng pananalitang nangungutya sa tao o
bagay sa pamamagitan ng mga salitang kung pakinggan ay tila kapuri-puri.
Halimbawa:
- Naku,mahusay kang magdala ng mga bagay na wala sa uso.
- Maganda at kahali-halina ang kanyang katawang hubog bariles.

MODULE 5​: PAGSULAT NG KOMPOSISYON

PAGSULAT
Ang pagsulat ay kapwa pisikal at mental na aktibiti na ginagawa para sa iba’t ibang layunin.
YUGTO NG PAGSULAT
Pre-writing
Pagsulat sa dyornal
Brainstorming
Questioning
Pagbabasa at pananaliksik
Sounding – out friendsPag-iinterbyu
Pagsasarbey
Obserbasyon
Imersyon
Pag-eeksperimento
Writing
Pagsisimula
Gumamit ng isa o serye ng mga tanong retorikal
Halimbawa: “ Oh pag-ibig nasaan ka?”

Gumamit ng isang pangungusap na sukat na makatawag ng pansin.

“Ang mundo ay nagsisimula sa atin, sa ating kamay, sa ating palad..”

Gumamit ng pambungad na pagsasalaysay

Gumamit ng salitaan.
Gumamit ng isang sipi

Banggitin ang kasaysayan o mga pangyayaring nasa likuran ng isang paksa.

Hal: Pagbabanggit ng Kaligirang Kasaysayan
Tahasang ipaliwanag ang suliraning ipaliliwanag.
Gumamit ng salawikain o kawikaan.
Gumamit ng pasaklaw o panlahat na pahayag.

Magsimula sa pamamagitan ng buod.

Gumamit ng tuwirang sabi.

Maglarawan ng tao o pook

Gumamit ng analohiya.
“Hindi lahat ng adik may tattoo, at hindi lahat ng may tattoo adik”
“Hindi lahat ng matalino may sinasabi, at hindi lahat ng may sinasabi matalino”
Gumamit ng isang salitang makatatawag ng kuryosidad.

Pagsasaayos ng katawan

Pagwawakas
Ibuod ang paksa
Mag-iwan ng isa o ilang tanong
Mag-iwan ng hamon.
Bumuo ng konklusyon.
Magwakas sa angkop na sipi o kasabihan.

Sariwain ang suliraning binanggit sa simula.

Mag-iwan ng isang pahiwatig o simbolismo

Revising Stage
Pag-eebalweyt sa nagawang draft
Pagsusuri at pagwawasto ng mga pagkakamali;gramar, ispeling,mekaniks at gamit ng bantas
Peer editing
Professional editing

URI NG PAGSULAT
Akademik – Intelektwal na pagsulat dahil layunin nitong pataasin ang antas at kalidad ng kaalaman ng
mga estudyante.
Hal. Kritikal na Sanaysay,
Lab.Report, Eksperimento,Term
 Paper, Tisis/Disertasyon
Teknikal – espesyalisadong uri ng pagsulat na tumutugon sa kognitib at sikolohikal na pangangailangan ng
mga mambabasa. Katangian nito ang paggamit ng teknikal na terminolohiya sa isang partikular na paksa.
Nakatuon ito sa isang ispesipik na audience o pangkat ng mga mambabasa.
Hal: Feasibility Study, korespondensyang pampangangalakal
Journalistic – Pampamamahayag ang uri nito ng pagsulat na kadalasang ginagawa ng mga mamamahayag
o journalist.
Hal.
Balita
Editoryal
Kolum
Lathalain
Pitak
Reperensyal – Naglalayong magre-komenda ng iba pang reference o source hinggil sa isang paksa.
Hal: Bibliograpi,Index,Impormasyon
sa notecard,talababa / Endnotes
Propesyonal- Nakatuon o ekslusib sa isang tiyak na propesyon.
Hal:
Police Report
Investigative report
legal forms
Medical Report
Patients Journal
Lesson Plan.
Malikhain – Masining ang uring ito ng pagsulat.Pokus nito ay imahinasyon ng manunulat at pukawin ang
damdamin ng mga mambabasa.
Hal: Maikling Kwento,
Dula,Sanaysay, Tula , atbp.
MODULE 5:​ PAGSULAT NG KOMPOSISYON
IKALAWANG LEKTURA
PAGSULAT NG KOMPOSISYON
KOMPOSISYON
Ito ay itinuturing na pinakapayak na paraan ng pagsulat.
Simpleng pagsulat ng mga natatanging karanasan,pagbibigay interpretasyon sa mga pangyayari sa
kapaligiran at puna sa mga nabasang akda o napanood na pagtatanghal.
Ang komposisyon ay binubuo ng talata. Ang talata ay binubuo ng isang pangungusap na naglalahad ng
isang bahagi ng buong pagkukuro,palagay o paksang diwa
KATANGIAN NG MABUTING TALATA
1. May isang paksang –diwa Kapag nagtataglay ng isa lamang paksang pangungusap
2. May kaisahan ng diwa kapag ang bawat pangungusap ay nauugnay sa paksang pangungusap niyon
3. May wastong paglilipat –diwa Gumamit wastong salita o parirala sa paglilipat-diwa.
3. May wastong paglilipat –diwa
Gumamit wastong salita o parirala sa paglilipat-diwa.
Pagdaragdag- at, saka, gayon din
Pagsalungat- ngunit, subalit, datapwat, bagaman, kahiman, sa kabilang dako
Paghahambing- katulad ng, kawangis ng, animo’y, anaki’y
Pagbubuod- sa madaling sabi, kaya nga
Paglalahat- Samakatuwid, kung gayon, sa ganitong pagtingin, sa ganitong gana
4. May kaayusan Mabuting ayusin ang mga pangungusap at talata sa paraang papaunlad ang galaw ng
mga pangyayari o ang kaisipang tinatalakay. Kumpletuhin muna ang kaisipan ng isang talata bago lumipat
o gumawa ng bagong talata.
Organisasyon ng Pasalita at Pasulat na Komposisyon
1. Kaisahan
Ito ang tawag sa pangangailangan ng iisang paksang tatalakayin sa kabuuan ng isang komposisyon.
Upang magkaroon ng kaisahan sa loob ng komposisyon,kailangan ding magkaroon ng kaisahan ang
ideya,layunin at tono sa pagsulat upang mapagdugtong-dugtong ang kaisipan nang malinaw at maayos .
2. Pagkakaugnay-ugnay o Kohirens
Ito ay tumutukoy sa pangangailangan ng kakipilan.
Maituturing na may kaugnayan ang mga pangungusap sa isang komposisyon kung mahusay ang
pagkakahanay ng mga ideya o pangyayaring tinatalakay rito.
Ang daloy ng diwa ng komposisyon ay magiging tuloy-tuloy.
3. Diin o Empasis
Ito ang pagbibigay ng higit na pansin sa pinakamahalagang kaisipan sa loob ng isang komposisyon.
4.Hulwaran ng Teksto
Ang hulwaran ng teksto ay maaaring ibatay sa sikwensya ng pangyayari,pagkakasunod-sunod o
kronolohiya ng mga bagay,kaayusan ng mga bagay sa isang espasyo o sa lohika ng mga impormasyon o
datos.
SIKWENSYAL – ang mga datos ay inaayos mula sa unang pangyayari hanggang sa huli o kabaligtaran
nito.
KRONOLOHIKAL – ang mga datos ay inaayos batay sa mga tiyak na baryabol tulad ng edad,halaga,dami
o tindi.
ESPASYAL – ang mga datos ay inaayos ayon sa layo o
distansya.
LOHIKAL – inaayos ang mga datos batay sa lohika. Ito ay gamitin sa mga tekstong argumentatibo
5. Paggawa ng Balangkas
Ito ay isang teknik upang makamit ang mga kataglayan ng isang komposisyon;kaisahan,pagkakaugnay at
diin.
Ang Balangkas ang pinakakalansay ng isang akda.Ito ang pagkakahati-hati ng mga kaisipang nakapaloob
sa isang seleksyon ayon sa pagkakasunod-sunod ng mga ito.

Ang isang balangkas ay nahahati sa tatlong kategorya

Dibisyon - Bilang Romano
Sub-dibisyon –Malalaking titik ng alpabeto
Seksyon – Bilang Arabiko
Uri ng Balangkas
a. Paksang Balangkas (Topic Outline)
b. Pangungusap na Balangkas(Sentence Outline)

MODULE 5:​ PAGSULAT NG KOMPOSISYON

Komposisyong Personal
(Dyornal, Repleksyong Papel)
KOMPOSISYONG PERSONAL
Ito ay mga akdang pansarili, ito ang kanyang iniisip, karanasan, obserbasyon at iba pang pansariling
bagay.
HALIMBAWA NG KOMPOSISYONG PERSONAL
Dyornal – talaan ng pansariling gawain, mga repleksyon, mga naiisip at nadarama at kung ano-ano pa.
Dayari – naitatala ang kanyang pang-araw – araw at personal na karanasan na maaaring pisikal, mental,
emosyonal, sosyal o espiritwal. Pansarili ito at napakapribado
DAHILAN NG PAGTATAGO NG DYORNAL
Isang Travelog
Talaan ng mga Panaginip
Isang Lagbuk
Isang Aklat ng Kaisipan
Kwaderno sa Pagpaplano
Batayan / Paraan ng Malikhaing Gawain
Imbentaryong Eklektik
Tagatago ng Koleksyon
Isang Uri ng Pakikipag-usap sa Sarili
DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG DYORNAL
Walang sinusunod na anomang pisikal na kaanyuan ang dyornal.
Hindi rin kailangang may natapos na digri upang makapagdyornal.
Kahit saan o kahit anong oras, pwede ring magsulat sa dyornal.
Wala ring prikwensi sa pagsulat
Hindi rin kailangang maging kronolohikal ang mga tala sa dyornal.
Wala ring sukat na dapat sundin.
Wala ring kailangang istilo
REPLEKSYONG PAPEL
Tinatawag na reflective paper o contemplative paper
Pasulat na presentasyon ng kritikal na repleksyon o pagmumuni-muni tungkol sa isang tiyak na paksa.
Ito ay maaaring isulat hinggil sa isang itinakdang babasahin, sa isang lektyur o karanasan katulad ng
internship,volunteer experience,retreat and recollection o educational tour.

Ito ay naglalaman ng mga reaksyon,damdamin at pagsusuri ng isang karanasan sa napakapersonal na

paraan,kaiba sa paraan ng pormal na pananaliksik o mapanuring sanaysay

Kadalasang ginagamit ang unang panauhan;Ako,Tayo.kami dahil nirerekord dito ang mga sariling kaisipan
,damdamin at karanasan.
Ito ay tala ng mga kaalaman at kamalayan hinggil sa isang bagay.Kung gayon , ito ay isang interaksyon sa
pagitan ng mga ideyang natanggap sa labas at ng iyong internal na pag-unawa at interpretasyon sa mga
ideyang iyon.
MGA ISASAALANG-ALANG SA PAGSULAT NG REPLEKSYONG PAPEL
Mga iniisip at reaksyon
Buod
Organisasyon
GABAY PARA SA REPLEKSYONG PAPEL
1.Bigyan ng pansin ang panahong saklaw ng repleksyon.
2.Mula sa saklaw na panahon, maaaring pansinin at pagmuni-munihan ang mga sumusunod:
a. mga konsepto o aralin,na lubhang sinasang-ayunan o tinututulan
b. mga gawain sa klase ,mga pinanood,pinarinig at iba pa na lubusang nakaapekto o nakapagpaisip.
c. mga liksyon,konsepto at iba pa nalubos na nakapukaw ng interes at nais saliksikin o aralin pa.
d. mga liksyon, konsepto, at iba pa na agad na nahanapan ng paglalapat sa sariling mga karanasan.
e. mga liksyon, konsepto at iba pa na nagdulot ng mga tanong na nais iharap ng mag-aaral para sa
klase.
3. Isa hanggang dalawang pahina lamang ang repleksyong papel.
4. Hindi dapat paligoy-ligoy.Maaari namang maglaro sa anyo upang magkaroon ng sariling estilo.
5. Maaaring gumamit ng wikang pormal o kumbersasyonal
6. Malaking tulong din ang pagbibigay ng mga halimbawa o aplikasyon ng mga konseptong natutuhan sa
klase.Dito papasok ang context o intertext.
7.Bagama’t personal na gawain ang repleksyong papel,huwag balewalain ang mga tuntunin sa
gramatika,wastong baybay at pagbabantas.
8. Ipaloob ang sarili sa micro at macro na lebel ng pagtingin sa mga konseptong tinalakay sa papel.
Maaaring magsimula ang pagpapaliwanag sa sariling karanasan pagkatapos ay sa mga napag-aralan sa
ibang klase,pagkatapos ay sa mga usaping pambansa,at iba pa.
9. Kung gagamit ng mga impormasyong galing sa website,libro,panayam,at iba pa,siguraduhing
mababanggit sa papel ang mga naging sanggunian.
10. Maaaring maglagay ng pamagat na angkop sa ginawang repleksyong papel. Kung wala,maaaring
Repleksyong Papel Blng.___.
PROSESO NG PAGSULAT NG REPLEKSYONG PAPEL
1. Intoduksyon
2. Katawang malinaw at lohikal na naglalahad ng iyong mga iniisip at/o nadarama
3. Kongklusyon
MODULE 5​: PAGSULAT NG KOMPOSISYON
Komposisyong Personal
(Pagsulat ng Blog)
BLOG
Ito ay isang diskusyon o impormasyonal na site na inilalathala sa world wide web at kinapapalooban ng mg
entri or post.
Blogger ang tawag sa gumagawa ng blog.
Blogging ang tawag sa paggawa nito
Ang blog ay isang uri ng website na regular na ina-update ng bagong nilalaman o kontent.
Ito ay naglalaman ng maiikli at impormal na artikulong tinatawag na blog post.
Madalas ang mga laman ng mga post na ito ay naglalaman ng teksto,larawan,bidyo at iba pang midya.
Ang blog ay isang espasyo sa web na maaari mong likhain upang itala at ipahayag ang iyong mga
opinion,karanasan at interest.
Ang isang karaniwang Blog ay sinulat ng isang tao.
Ang isang karaniwang Blog ay personal at nagiging repleksyon ng interest at personalidad ng sumulat.

MGA POKUS NG BLOG

Maraming Blog ang nagbibigay ng komentaryo hinggil sa isang partikular na paksa.Ang iba ay nauuri bilang
personal na online diary.
May mga Blog din na gumaganap na tungkulin ng online brand advertising na isang partikular na indibidwal
o kompanya.

Ang isang tipikal na blog ay kombinasyon ng mga teksto,imahe at mga link sa ibang blogs,webpages at iba
pang midyang kaugnay ng paksa.Ang abilidad ng mga mambabasa na magkomento sa pamamagitan ng
interaktibong pormat ay isang katangiang ikinatanyag ng maraming blogs.

Ang isang tipikal na blog ay kombinasyon ng mga teksto,imahe at mga link sa ibang blogs,webpages at iba
pang midyang kaugnay ng paksa.Ang abilidad ng mga mambabasa na magkomento sa pamamagitan ng
interaktibong pormat ay isang katangiang ikinatanyag ng maraming blogs.
Karamihan sa blog ay primarily tekstuwal.
May mga blog na nakapokus sa
sining (art blogs)
mga larawan(photoblogs)
bidyo(Video blogs o vblogs)
musika( MP3 blogs)
awdyo (podcasts)
Sa edukasyon, ang blogs ay maaaring gamitin bilang kagamitang panturo,tinawag itong Edublogs.
Ang ibang blogger ay nakatuon naman sa kanilang partikular na interes o gawain;
Travel blogs,Food Blogs,sports
Blogs,Theatre or Movie blogs,Fashion
 and Style blogs,Entertainment blogs,Pet o
Animal blogs atbp.

MGA DAHILAN NG PAGBA-BLOG

Upang ibahagi ang karanasan at kahusayan
Upang mangusap hinggil sa isang isyung pinahahalagahan
Upang lalong maging sangkot sa kinahuhumalingang hobbies at passions
Upang maging bahagi ng isang komunidad
Upang palawigin ang karera o magsimula ng karera sa pagsulat
Upang panatilihing updated ang pamilya at mga kaibigan hinggil sa sariling buhay.

7 Ways to Get Blogging for Money

Blogging para kumita gamit ang advertising programs.
Blogging para kumita gamit ang affiliate programs
Blogging para kumita gamit ang company sponsorships
Freelance blogging para kumita
Ma-empleyo ng isang kompanya para mag-blog at kumita.
Lumikha ng blog upang i-advertise ang isang produkto o serbisyo.
Blogging para kumita sa pamamagitan ng pagbebenta ng pag-airing intelektuwal tulad ng
e-books,telecourses,o consulting services.

Katangian ng Blogs
Ang blog ay isang internet-based journal
Ang blog ay hyperactive
Ang blog ay interactive
Ang blog ay naka-organisa batay sa panahon
Ang blog ay hindi lamang pang-edukasyon

Pagsulat ng Mabuting Blog Post

Kaakit-akit na pamagat
Maging matapat
Maglagay ng link resources
Makipagtalakayan
I-proofread at iedit ang blog
MODULE 6:​ ANG DISKURSO
INTRODUKSYON SA DISKURSO
(Mga Batayang Kaalaman sa Diskurso)
Depinisyon ng Diskurso
Ito ay paraan ng pakikipagkomunika (pakikipag-usap) pasalita man o pasulat nang may mas LALIM, may
malaking usapin (panlipunan) mas mapanuri, sumasaliksik tungo sa pagpapakilos.
Samakatuwid, may “talas” sa “usapan”
Gagamit/Gumagamit ng Kritikal na Pag-iisip
Nagiging “Matalino” may “MATA” na ginagamit sa iba’t ibang perspektibo.

Dapat Taglayin sa Diskurso (Kasanayan)

1.Komunikatib Kompitens (Communicative Competence)
Ito ay nag-iinbolb sa sa abilidad ng isang ispiker upang piliin ang angkop na barayti ng wika para
sa tiyak na sitwasyong sosyal. (Choamsky)
Umuugnay rin ito sa Teoryang “Sociolingguistic” kung saan dapat isinasaalang-alang ang ugnayan ng
kultura at lipunan.
2. Linggwistik Kompitens (Lingguistic Competence)
 Ito ang mental grammar ng isang indibidwal, ang di konsyus na kaalaman sa sistema ng mga
tuntunin ng wika.
KONTEKSTO NG DISKURSO
1.Kontekstong Interpersonal
Hal. Usapan ng magkaibigan
2. Kontekstong Panggrupo
Hal. Pulong ng pamunuan ng isang
samahang pang- mag-aaral
3. Kontekstong Pang-organisasyon
Hal. Memorandum ng pangulo sa isang
kumpanya sa lahat ng empleyado.
4. Kontekstong Pangmasa
Hal. Pagtatalumpati ng isang politiko sa
harap ng mga botante.
5. Kontekstong Interkultural
Hal. Pagpupulong ng mga pinuno ng
bansang ASEAN
6. Kontekstong Pangkasarian
Hal. Usapan ng mag-asawa

Iba pang Konteksto ng Diskurso

Kontekstong Sikolohikal (Sikolohiyang Pilipino)
Kontekstong Historikal (Kasaysayan)
Kontekstong Sosyal (Ugnayan ng ibang disiplina sa Lipunan)
Kontekstong Kultural (Mga gawi, pinaniniwalaan at iba pang bahagi ng pang-araw-araw na pamumuhay)

Paraan ng Paggamit ng Diskurso

1.Paglalarawan (Deskriptibo/ Paglalarawan)
Karaniwang ginagamit sa mga kwento, paglalarawan ng produkto, tao, bagay pangyayari at iba pa.
“Show don’t tell”
“Napakabaho mo naman!” ‘Wag kang lalapit sa akin
Ano ba ‘yan? puro libag ka na! May luga ka pa! Tapos tatlong araw ka nang walang ligo, hindi ka pa
nagsisipilyo! ‘Wag kang lalapit sa akin!
2. Pagsasalaysay (Naratibo)
Layunin nitong magbigay ng “detalye”
*Karaniwang ginagamit sa pagbabalita, pagbibigay ng ulat (report)
*Ito ay sistematiko at organisado.
3. Paglalahad (Ekspositori)
Layunin nitong maglahad, magbigay-linaw, magpaliwanag ng isang hindi malinaw na bagay.
Halimbawa nito ay ang mga diskursong maka-agham. Nagbibigay rason, nagbibigay-solusyon.
4. Argumentatibo
Halos katulad nang ekspositori ngunit ang ganitong diskurso ay naglalatag ng matibay na “argumento” o
punto ng tagapagsalita na pinatutunayan niya sa layunin ng “paghihikayat”

Konsepto ng Fallacy( Palasiya) sa isang Argumento

Ang palasiya o fallacy ay isang argumento o pangangatwirang gumagamit ng mababang uring
pangangatwiran o isang baluktot na pangangatwiran. Ang argumeto ay isang palasiya kung ang
konklusyon nito ay totoo o hindi. Ang palasiya ay maaaring pormal o impormal. Ang pagkakamaling mula
sa mababang uri ng anyong lohikal ay tinatawag na palasiyang pormal o simpleng isang hindi balidong
argumento. Ang palasiyang impormal ay pagkakamali sa pangangatwiran na hindi nagmumula sa hindi
tamang anyong lohikal. Ang mga argumentong gumagamit ng mga palasiyang impormal ay maaaring
pormal na balido ngunit isa pa ring palasiya.

Isa sa Halimbawa nito ay ang:

An ad hominem argument (or argumentum ad hominem in Latin) is used to counter another argument.
However, it's based on feelings of prejudice (often irrelevant to the argument), rather than facts, reason,
and logic.

Isang basikong halimbawa nito ay ang:

Tauhan 1: Alam mo, mali yang ginagawa mo, dapat mas nagsusumikap ka habang mas may kaya ka sa
iba, hindi ‘yong tatamad-tamad ka!
Tauhan 2: Edi ikaw na! Mahirap ka kasi!
MODULE 7:​ Pagsusuri sa Diskurso
(Panunuring Pampelikula)
KRONOLOHIKAL NA HAKBANG SA PAGBASA

Persepsyon o pagkilala sa mga nakalimbag na simbolo. (decoding)

Pag-unawa sa kaisipang nakapaloob sa mga nakalimbag na simbolo
Reaksyon o paghatol ng kawastuhan, kahusayan at halaga ng tekstong binasa. (comprehension)
Asimilasyon / Integrasyon ng binasang teksto sa mga karanasan ng mambabasa.

Ang mga hakbang na ito ay magtutungo sa atin sa isang mas mataas na kasanayan na tinatawag nating
“PAGSUSURI”

Suring - Pelikula
Sa pagsusuri ay tinitignan ang lahat ng aspekto ng pelikula. Hindi lamang ang kagandahan ng pelikula
o sa tauhang gumaganap dito bagkus binibigyang-halaga rin ang disenyo ng mga ilaw, ang pagkilos ng
kamera, ang paghahati-hati at pagkakasunod-sunod ng mga eksena, at ang paggamit ng angkop na tunog
o sound effects. (teknikalidad)
GABAY SA PAGSUSURI NG PELIKULA
Tungkol sa Pelikula
A. Pamagat ng Pelikula
B. Direktor
C. Producer
D. Pangunahing Tauhan
E. Tema ng Pelikula
F. Buod ng Pelikula/ Sinopsis
II. Mga Aspektong Teknikal
A. Musika
( Nababagay ba ang mga tunog at musikang ginamit sa pelikula? Nakatulong ba ang musika sa
pagguhit ng emosyon at pagpapatingkad ng kagandahan ng kuwento? )
B. Sinematograpiya
( Maganda ba ang kabuoang kulay ng pelikula? Mapusyaw ba o matingkad ang pagkakatimpla ng
kulay na kuha ng mga kamera? Maganda ba ang mga visual effects na ginamit ?)
C. Pagkakasunod-sunod na Pangyayari
( Maayos ba ang pagkakasunod-sunod ng mga eksena? Hindi ba ito nakalilito? Lahat ba ng tagpo ay
malinaw at mahalaga sa pinapaksa?
D. Pagganap ng mga Artista
( Maganda ba ang pagkaganap ng mga artista? Makatotohanan ba ang emosyong kanilang
pinapakita? Paano nakatulong ang kanilang pag-arte sa pag-unawa sa nilalaman?
E. Tagpuan
 ( May maganda bang tagpuan ang pelikula? Nakatutulong ba ang tagpuan sa kabuuang
palabas?Angkop ba ang mga tagpuang ginamit sa tema at kuwento ng pelikula? )
III. Kahalagahang Pantao
A. Paglalapat ng Teoryang Realismo
( Makatotohanan ba ang mga pangyayaring pinapakita sa pelikula? Ano –ano ang mga isyu na
tinalakay sa pelikula na maihahalintulad sa mga isyung nagaganap sa lipunan? )
B. Mga Aral
( anong pangunahing kaisipan, aral,diwa na nais ipahatid ng kabuoang pelikula?
C. Kabuoang Pananaw
( Paano naiba ang pelikulang ito sa mga pelikulang napanood mo? Karapat-dapat bang panoorin ang
pelikula? Bakit?

Sa Kabilang banda, dahil tayo ay nasa punto ng MASINING na PAGPAPAHAYAG bahagi nito ang pagiging
kritikal at mapanuri sa iba’t ibang diskurso na ating nakakasalamuha.

Ibig sabihin nararapat lamang itong ilapat sa isang teoryang pinag-aralan sa diskurso. - CDA o ang
CRITICAL DISCOURSE ANALYSIS NI FAIRCLOUGH (1995)

Muli sa pananaw ni Fairclough dapat tignan ang isang diskurso sa konsepto ng pagdalumat sa tunggalian
ng kapangyarihan “ POLITIKAL NA ESPASYO” - “domain power between struggles”
Text Analysis- Teknikal na puna sa Pelikula
Discursive Analysis- Pangsariling Pagtingin
Social Analysis- Ugnayan nito sa Lipunan

MODULE 8​: Pagbuo ng Digital na Talumpati

Talumpati
Ang talumpati ay isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan ng
pagsasalita sa entablado para sa mga pangkat ng mga tao. Layunin nitong humikayat, tumugon,
mangatwiran, magbigay ng kaalaman o impormasyon at maglahad ng isang paniniwala. Isang uri ito ng
komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa isang paksa na binibigkas sa harap ng mga
tagapakinig.

Sining ito ng pagpapahayag ng isang kaisipan tungkol sa isang paksa sa paraang pasalita sa harap ng
tagapakinig. Ang panandaliang talumpati (extemporaneous speech) ay ang agarang pagsagot sa paksang
ibinibigay sa mananalumpati at malaya siyang magbibigay ng sariling pananaw. Maaaring may
paghahanda o walang paghahanda ang talumpati. Tinatawag na impromptu sa wikang Ingles ang
talumpating walang paghahanda kung saan binibigay lamang sa oras ng pagtatalumpati. Sinusubok ang
kaalaman ng mananalumpati sa paksa.

Ang talumpati ay maaaring maghatid ng tuwa o sigla, nagdaragdag ng kaalaman o impormasyon,

magpahayag ng katuwiran, magbigay paliwanag o mang-akit o mang-hikayat sa isang kilusan o paniniwala.
Maaari din namang magbigay papuri ang isang talumpati. Maaaring pagpasyahan ang layunin ng anumang
uri ng talumpati ayon sa pagkakataon, aksiyon ng pagdiriwang o okasyon.
Nahahati sa tatlong bahagi ang talumpati:
Pamagat - inilalahad ang layunin ng talumpati, kaagapay na ang istratehiya upang kunin ang atensiyon ng
madla.
Katawan - nakasaad dito ang paksang tatalakayin ng mananalumpati.
Katapusan - ang pagwawakas ang pinakasukdol ng buod ng isang talumpati. Dito nakalahad ang
pinakamalakas na katibayan, paniniwala at katuwiran upang makahikayat ng pagkilos sa mga tao ayon sa
layunin ng talumpati.
Paghahanda sa Pagbuo ng Talumpati

1.Isaalang alang ang tema tungong Paksa hanggang pamagat at lalamanin

Tema: Kasarian
Paksa: Ang Usapin ng False Masculinity sa Pilipinas
Pamagat: Bakla ka ata ‘e: Usap tayo!
Lalamanin: (Key Concepts)
*Bakit laging maskulado ang tingin kapag lalaki sa pinas? Bakit laging dapat malakas uminom? Bakit
kailangang magaling mag-basketball?
*Tungong Usapin ng dami ng mga lalaking nagpapakamatay dahil sa peer pressure sa mundo at sa banda
*Paglilinaw sa konteksto ng “gender” at pagiging lalaki.

Maghanap ng mga batayan (babasahin etc, references, supporting details)

Bumuo ng Outline: Panimula, Nilalaman, Wakas
*Panimula- Pagtatanong/ Pag-pagbibgay ng halimbawa ng mga eksena sa kulturang pilipino ukol sa false
masculinity
*Katawan- Paglalatag ng ebidensya sa sinasabi- mga kaso sa bansa etc. mga matitibay na ebidensya
*Wakas- paglalatag na dapat hindi maging batayan ng pagiging lalaki ang cultural concept upang
makaiwas sa negatibong bagay.
Isulat ang script ng formal.
Magsagawa ng plano/ paano ito i-video.
Magsagawa ng plano kung paano ito gagawan ng atake sa digital na paraan. / entablado.