Mga Uri Ng Tula

Ang Tula ay may apat na uri at bawat isa sa mga uring ito ay may kaniya-kaniyang bahagi.Ang mga uri ng
tula ay ang sumusunod.Tulang Liriko o Tulang Damdamin, Tulang Pasalaysay o narrative poetry sa ingles,
Tulang Patnigan at Tulang Pantanghalan o Padula.

1. Tulang Liriko o Tulang Damdamin (lyric poetry)

 Tulad ng isang soneto o ng isang oda, na ipinapahayag ang mga saloobin at damdamin ng
makata. Ang kataga ng tulang liriko ay ngayon karaniwang tinutukoy bilang ang mga salita sa
isang kanta.Ang Tulang liriko na uri ng mga tula ay hindi nagpapahayag sa isang kuwento na
naglalarawan sa karakter at aksyon. Ang makata ay direktang sinasabi sa mambabasa, ang
kanyang sariling damdamin, iniisip, at persepsyon.

Uri ng Tulang Liriko

Awit 
 Ang awit ay isang uri ng tulang pasalaysay na binubuo ng tig-aapat na taludtod ang bawat
saknong, na ang bawat taludtod ay may lalabindalawahing pantig, at ang tradisyonal na dulong
tugma ay isahan.Ito ay ang karaniwang awiting ating naririnig.Karaniwan itong may malungkot
na paksa - sad love songs kumbaga.

Soneto
 Isang tula na karaniwang may 14 linya.Hinggil sa damdamin at kaisipan, may malinaw na
kabatiran sa likas na pagkatao.

Oda 
 Ang oda ay karaniwang isang liriko o tula na nakasulat bilang papuri o dedikado sa isang tao o
isang bagay na kinukuha interes ang makata o nagsisilbing isang inspirasyon para sa oda.

Elehiya 
 Ito ay tulang may kinalaman sa guniguni tungkol sa kamatayan.

Dalit 
 Isang uri ng tula, karaniwang pang relihiyon, partikular na nakasulat para sa layunin ng papuri,
pagsamba o panalangin, at karaniwan ay ipadala sa isang Diyos o sa isang kilalang pigura o
maliwanag na halimbawa. at may kahalong pilosopiya sa buhay.

2. Tulang Pasalaysay (narrative poetry) 

 Isang tula na may balangkas. Ang tula ay maaaring maikli o mahaba, at ang mga kuwento na may
kaugnayan sa maaaring maging simple o kumplikadong pangyayari. Ito ay karaniwang hindi
madrama, nagkukuwentong tula gaya ng mga epiko, ballad, idylls at lays.

Uri ng Tulang Pasalaysay

a. Epiko 
 Isang mahaba kuwento/tula, kalimitan tungkol sa isang seryosong paksa na naglalaman ng mga
detalye ng kabayanihan gawa at mga kaganapan ng makabuluhang sa isang kultura o bansa.
b. Awit at kurido 
 Isang uri ng panitikang Filipino kung saan ito ay may walong sukat. ang tulang kurido ay
kadalasang mga alamat o kuwento na galing sa mga bansa sa Europa tulad ng Pransya, Espana,
Italya at Gresya. Ang tulang kurido ay pasalaysay. Ang tanyag na kurido ay ang Ibong Adarna. 

c. Karaniwang Tulang Pasalaysay 

 Ang mga paksa nito ay tungkol sa mga pangyayari sa araw-araw na buhay.

3. Tulang Patnigan (joustic poetry) 

 Kabilang sa uring ito ang karagatan, duplo at balagtasan.

a. Balagtasan
 Tagisan ito ng talino sa pagbigkas ng tula, bilang pngangatwiran sa isang paksang pagtatalunan.
Ito’y sa karangalan ni Francisco “Balagtas” Baltazar.

b. Karagatan 
 Ito ay isang laro sa tula o isang paligsahan sa pagtula na kabilang sa tinatawag na “libangang
itinatanghal” na ang taglay na pamagat ay nanggaling sa isang alamat ng singsing ng isang dalaga
na nahulog sa dagat.

c. Duplo
 Ito ay isang laro sa tula o isang paligsahan sa husay sa pagbigkas at pangangatwiran nang patula.
Hango ang pangangatwiran sa Bibliya, mga salawikain at mga kasabihan. 

4. Tulang Pantanghalan o Padula

 Karaniwang itinatanghal sa theatro.Ito ay patulang ibinibigkas na kung minsan ay sinasabayan ng
ritmo o melodiya ng isang awitin.Naglalarawan ito ng mga tagpong lubhang madula na maaaring
makatulad ng, o dili kaya’y naiiba sa nagaganap sa pang-araw-araw na buhay.

Mga Elemento ng Maikling Kwento

Mayroong labing-isang elemento ang maikling kwento. Ito ay ang mga sumusunod:
1. Panimula
Dito nakasalalay ang kawilihan ng mga mambabasa. Dito rin kadalasang pinapakilala ang iba sa mga
tauhan ng kwento.
2. Saglit na Kasiglahan
Naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa suliranin.
3. Suliranin
Ito ang problemang haharapin o kinahaharap ng tauhan o mga tauhan sa kwento.
4. Tunggalian
Ang tunggalian ay may apat na uri:
 Tao laban sa tao
 Tao laban sa sarili
 Tao laban sa lipunan
  Tao laban sa kapaligiran o kalikasan
5. Kasukdulan
Sa kasukdulan nakakamtan ng pangunahing tauhan ang katuparan o kasawian ng kanyang ipinaglalaban.
6. Kakalasan
Ito ang tulay sa wakas ng kwento.
7. Wakas
Ito ang resolusyon o ang kahihinatnan ng kwento.
8. Tagpuan
Dito nakasaad ang lugar na pinangyarihan ng mga aksyon o mga insidente. Kasama din dito ang panahon
kung kailan naganap ang kwento.
9. Paksang Diwa
Ito ang pinaka-kaluluwa ng maikling kwento.
10. Kaisipan
Ito naman ang mensahe ng kwento.
11. Banghay
Ito ay ang mga pangyayari sa kwento.

Mga Bahagi ng Maikling Kwento

Ang maikling kwento ay may tatlong bahagi. Ito ay ang Simula, Gitna at Wakas.

1. Simula

Kabilang sa simula ang mga tauhan, tagpuan, at suliranin. Sa mga tauhan nalalaman kung sinu-sino ang
magsisiganap sa kwento at kung ano ang papel na gaganapan ng bawat isa. Maaaring bida, kontrabida o
suportang tauhan.

Sa tagpuan nakasaad ang lugar na pinangyarihan ng mga aksyon o mga insidente kasama na dito ang
panahon kung kailan naganap ang kwento. At ang bahagi ng suliranin ang siyang kababasahan ng
problemang haharapin ng pangunahing tauhan.

2. Gitna

Ang gitna ay binubuo ng saglit na kasiglahan, tunggalian, at kasukdulan. Ang saglit na kasiglahan ang
naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa suliranin.

Ang tunggalian naman ang bahaging kababasahan ng pakikitunggali o pakikipagsapalaran ng

pangunahing tauhan laban sa mga suliraning kakaharapin, na minsan ay sa sarili, sa kapwa, o sa
kalikasan. Samantalang ang kasukdulan ang pinakamadulang bahagi kung saan makakamtan ng
pangunahing tauhan ang katuparan o kasawian ng kanyang ipinaglalaban.

3. Wakas

Ang wakas ay binubuo ng kakalasan at katapusan. Ang kakalasan ang bahaging nagpapakita ng unti-
unting pagbaba ng takbo ng kwento mula sa maigting na pangyayari sa kasukdulan, at ang katapusan
ang bahaging kababasahan ng magiging resolusyon ng kwento. Maaring masaya o malungkot, pagkatalo
o pagkapanalo.

Gayunpaman, may mga kwento na hindi laging winawakasan sa pamamagitan ng dalawang huling
nabanggit na mga sangkap. Kung minsan, hinahayaan ng may-akda na mabitin ang wakas ng kwento
para hayaan ang mambabasa na humatol o magpasya kung ano sa palagay nito ang maaring kahinatnan
ng kwento.

Mga Uri ng Maikling Kwento

May sampung uri ng maikling kwento. Ito ay ang mga sumusunod:
1. Kwento ng Tauhan
Inilalarawan dito ang mga pangyayaring pangkaugalian ng mga tauhang nagsisiganap upang mabigyan
ng kabuuan ang pag-unawa sa kanila ng isang mambabasa.
2. Kwento ng Katutubong Kulay
Binibigyang diin dito ang kapaligiran at mga pananamit ng mga tauhan, ang uri ng kanilang pamumuhay,
at hanapbuhay ng mga tao sa nasabing lugar.
3. Kwentong Bayan
Inilalahad dito ang mga kwentong pinag-uusapan sa kasalukuyan ng buong bayan.
4. Kwento ng Kababalaghan
Dito pinag-uusapan ang mga salaysaying hindi kapanipaniwala.
5. Kwento ng Katatakutan
Naglalaman naman ito ng mga pangyayaring kasindak-sindak.
6. Kwento ng Madulang Pangyayari
Binibigyang diin ang kapanapanabik at mahahalagang pangyayari na nakapagpapaiba o nakapagbago sa
tauhan.
7. Kwento ng Sikolohiko
Ito ang uri ng maikling kuwentong bihirang isulat sapagkat may kahirapan ang paglalarawan ng kaisipan.
Ipinadarama dito sa mga mambabasa ang damdamin ng isang tao sa harap ng isang pangyayari at
kalagayan.
8. Kwento ng Pakikipagsapalaran
Nasa balangkas ng pangyayari ang interes ng kwento ng pakikipagsapalaran.
9. Kwento ng Katatawanan
Ito ay nagbibigay-aliw at nagpapasaya sa mambabasa.
10. Kwento ng Pag-ibig
Ito naman ay tungkol sa pag-iibigan ng dalawang tao.

Ang Dula – ito ay isang paglalarawan ng buhay na ginaganap sa isang tanghalan 

Bahagi ng Dula 

1. Yugto – ito ang bahaging pinanghahati sa dula. Inilalahad and tabing bawat yugto upang
makapagpahinga ang mga natatanghal gayon din ang mga nanonood. 

2. Tanghal – kung kinakailangang magbago and ayos ng tanghalan, ito ang ipinanghahati sa yugto 

3. Tagpo – ito ang paglabas masok ng mga tauhang gumaganap sa tanghalan 

Mga Uri ng Dula: 

1. Trahedya- nagwawakas sa pagkasawi o pagkamatay ng mga pangunahing tauhan 

2. Komedya - ang wakas ay kasiya-siya sa mga manood dahil nagtatapos na masaya sapagkat ang mga
tauhan ay magkakasundo
3. Melodrama – kasiya-siya din ang wakas nito bagamat ang uring ito’y may malulungkot na bahagi 

4. Parsa – ang layunin nito’y magpatawa at ito’y sa pamamagitan ng mga pananalitang katawatawa 

5. Saynete – mga karaniwang ugali ang pinaksa ditto 

Mga Elemento ng Dula

A. Banghay – binubuo ng paglalahad kaguluhan at kakalasan ang banghay ng isang dula 

1. Paglalahad – ay isng tuwiran o pakahiwatig na panimula. Sa bahaging, ito ipinapakilala ang mga
tauhang lugar, panahon, tunggalian at ang maaring maganap sa kabuuang aksyon

2. Ang Kaguluhan – sa bahaging ito lumilinaw at nababago ang pagkatao ng pangunahing tauhan gaya
rin ng kanyang pakikipagtunggali sa anumang balakid ng kanyang kinakaharap 

3. Ang kakalasan – sa bahaging ito nagluluwag ang dating masikip, at matinding pagtatagisan ng tauhan
o ng mga pangayayari

B. Tauhan – kung babatayan ang pangkalahatang paghahati ng tauhan binubuo lamang ito ng dalawa:
ang tauhang nagbabago habang umuunlad ang aksyon sa dula; at ang tauhang walang pagbabago mula
sa simula ng dula hanggang sa matapos ito.

C. Diyalogo – ito ay may dalawang katangian: una, ito ay gunagamit upang maipaalam sa manonood o
mambabasa ang mga nangyayari na ang mangyayari pa at ang kasalukuyang nagaganap sa isip at
damdamin ng tauhan, ikalawa, ang pagbibitiw ng diyalogo ay kinakailangan malakas kaysa normal na
pagsasalita 

Ano ang Alamat?

Ang alamat o legend at folklore sa wikang Ingles ay isang uri ng panitikan na naglalaman ng tungkol sa
mga pinagmulan ng mga bagay-bagay sa daigdig. Kung minsan nagsasalaysay ito ng mga pangyayari
hinggil sa tunay na mga tao at pook. Tumatalakay din ito sa mga katutubong kultura, kaugalian o
kapaligiran. Ito ay kadalasang mga kathang-isip na nagpasalin-salin buhat sa ating mga ninuno.Katulad
ng Maikling Kwento at mga Pabula, ang mga alamat ay kinapupulutan din ng aral na sumasalamin sa
kultura ng isang bayang pinagmulan.

Mga Elemento ng Alamat

Ito ay may pitong elemento. Basahin ang mga sumusunod:

1. Tauhan

Ito ang mga nagsiganap sa kwento at kung ano ang papel na ginagampanan ng bawat isa.
2. Tagpuan

Inilalarawan dito ang lugar na pinangyarihan ng mga aksyon at insidente, gayundin ang panahon kung
kailan ito nangyari.

3. Saglit na kasiglahan

Ito ay naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa suliranin.

4. Tunggalian

Ito naman ang bahaging nagsasaad sa pakikitunggali o pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan laban
sa mga suliraning kakaharapin na minsan ay sa sarili, sa kapwa, o sa kalikasan.

5. Kasukdulan

Ito ang pinakamadulang bahagi kung saan maaaring makamtan ng pangunahing tauhan ang katuparan o
kasawian ng kanyang ipinaglalaban.

6. Kakalasan

Ito ang bahaging nagpapakita ng unti-unting pagbaba ng takbo ng kwento mula sa maigting na
pangyayari sa kasukdulan.

7. Katapusan

Ito ang bahaging maglalahad ng magiging resolusyon ng kwento. Maaaring masaya o malungkot,
pagkatalo o pagkapanalo.

Mga Bahagi ng Alamat

Dito ay may tatlong mga bahagi: ang Simula, Gitna, at Wakas.

1. Simula

Sa simula inilalarawan ang mga tauhan sa kwento. Sinu-sino ang mga gumaganap sa kwento at ano ang
papel na kanilang ginagampanan. Maging ang tagpuan o lugar at panahon ng pinangyayarihan ng
insidente ay inilalarawan din sa simula.

2. Gitna

Kabilang sa gitna ang saglit na kasiglahan, tunggalian at kasukdulan ng kwento. Ang saglit na kasiglahan
ay naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhan. Ang tunggalian ay nagsasaad ng
pakikipagtunggali o pakikipagsapalaran ng tauhan. Samantalang ang kasukdulan ay ang bahaging
nagsasabi kung nagtagumpay o hindi ang tauhan.

3. Wakas

Kabilang naman sa wakas ang kakalasan at katapusan ng kwento.

URI NG TALUMPATI 

Ang talumpati ay isang buod o kaisipan o opinyon ng isang tao na ibinabahagi sa pamamagitan ng
pagsasalita sa isang entbalado.

 Ito ay may tatlong uri:

 Talumpating Walang Paghahanda

 Talumpating Pabasa

 Talumpating Pasaulo

Talumpating Walang Paghahanda – Ito ang isa sa pinakamahirap gawing talumpati. Tinatawag ito na
impromptu speech o daglian.

Ito ay talumpating biglaan at na bibigyan lamang ng ilang minuto o oras upang makasagot at mag lahad
ng ideya.

Talumpating Pabasa – Ito ay pinaghahandaan, sinusulat, at binabasa ng nagtatalumpati. Binibigyan ng

sapat na oras upang maghanda ang tagasalita.

Talumpating Pasaulo – Ito ay talumpating sinulat o minemorya pa. Hinahandaan muna ang talumpati at
pinag-eensayo muna bago gawin.

URI NG SANAYSAY

Ang sanaysay o essay ay akdang sulat na naglalaman ng mensahe, pananaw o ideya ng may akda tungkol
sa isang paksa. Ang layon ng pagsulat ng sanaysay ay kadalasan upang magpahayag ng opinyon o ideya.
Maaari din itong magsilbi bilang daan upang maki-pag komunikasyon sa mambabasa. Ang paksa ay
maari ding mag-iba ngunit mas maigi na ito’y napapanahon at may kabuluhan. Matuto tungkol sa iba
pang uri ng panitikan at mga halimbawa nito. Sundan ang link  na ito upang makapunta sa page.

Ang mga uri ng sanysay ay nag-iiba depende sa laman o content  nito at sa paksa o topic  na tinatalakay.
Ang sanaysay ay may dalawang pangunahing uri.
Ang pormal na sanaysay at di-pormal na sanaysay.

PORMAL NA SANAYSAY

Ang pormal na sanaysay ay karaniwang nagpapahayag tungkol sa seryosong paksa at karaniwang

isinusulat na may taglay na maiging pag-aaral o pananaliksik ng may akda. Ito ay naglalaman ng
impormasyon tungkol sa ibat-ibang paksa maging: tao, hayop, bagay, okasyon o pangyayari. Ang tono ng
pagsulat ay seryoso at pormal din pormat nang pagkakasulat.

DI-PORMAL NA SANAYSAY

Ang di-pormal na sanaysay naman ay maaring tungkol sa karaninwang mga paksa, personal na pananaw
o mga sulat na naglalayong makapagbigay aliw sa mambabasa. Ang tema at pormat nang pagsulat nang
ganitong uri ng sanaysay ay kadalasan may bakas ng personalidad ng may akda at parang nakikipag-usap
lamang sa isang kaibigan at hindi gaanong pormal ang mga salitang gamit sa pagsulat.

MGA BAHAGI NG SANAYSAY

SIMULA – Dito karaniwang naglalagay nang pang-akit atensyon ang nagsusulat ng sanaysay. Dito
makakapag-isip ang mambabasa kung magpapatuloy pa sa pagpabasa.

KATAWAN O GITNA – Dito naman naka lagay ang malaking bahagi ng sanaysay, dito maisasaad ang mga
mahahalagan impormasyon o ideya ng may akda tungkol sa paksa. Dito nagpapahayag ng mensahe and
tagapagsulat.

WAKAS – Ito ang pansarang bahagi ng sanaysay. Dito maaring magsulat ng konclusion, buod ng sanaysay
o mensaheng habilin ng manunulat sa mambabasa. Maari ding maglagay ng sulat na makakapag-hamon
sa pag-iisip ng mga nagbabasa ng akda.

Uri ng Balita

1. Paunang paglalahad - Itinuturing na hilaw pa ang ganitong uri ng balita, subalit inilathala na rin bunga
ng pangangailangang maipaabot agad sa madla.

2. Tuwirang paglalahad - Sa ganitong uri ng paglalahad, tinatalakay ang pinakamahalagang

impormasyon tungo sa maliliit na detalye. 

3. Balitang bunga ng pakikipanayam - Karamihan sa balitang nabasa, naririnig at napapanood ay bunga

ng pakikipanayam. Sa ganitong uri, ang pinakamahalaga lamang ang dapat isulat.

4. Kinipil na Balita - Ang ganitong uri ng balita ay dulot ng kakulangan sa espasyo sa pahayagan kung
kaya ang buod ng maliliit na balita ay pinagsasama-sama.

5. Madaliang Balita o Flash - Ikinukulong sa kahon upang makatawag agad ng pansin.

6. Depth news o balitang may lalim - Kinakailangan ang masusing pananaliksik, upang higit na
matalakay ang mga ulat na nakapaloob dito.

7. Balitang Pangsensya - Tungkol sa mga makabagong imbensyon o pagtuklas sa mga bagay na

makakatulong sa pagpapadali ng mga gawain.

Iba pang uri ng balita

1. Balitang Panlokal - Mga balita tungkol sa isang lokal na yunit ng pamahalaan tulad ng barangay. 

2. Balitang Pambansa - Mga balitang mahalaga at nagaganap sa buong bansa

3. Balitang Pandaigdig - Mga balitang nagaganap na mahalaga sa buong daigdig. halimbawa: Digmaan
sa iraq 

4. Balitang Pampulitikal - Tungkol sa mga pangyayaring may kinalaman sa pulitika.

5. Balitang Pampalakasan - Tungkol sa mga pangyayaring may kinalaman sa mga palaro at

kompetisyong pangkalakasan

6. Balitang Pang-edukasyon - Tungkol sa mga pangyayaring may kinalaman sa edukasyon. 

7. Balitang Pantahanan - Tungkol sa mga mahalagang pangyayaring may kinalaman sa pamamahala ng

tahanan. 

8. Balitang Pangkabuhayan - Tungkol sa mga mahalagang pangyayaring may kinalaman sa negosyo at

takbo ng kabuhayan ng bansa.

9. Balitang Panlibangan - May kinalaman sa larangan ng telibisyon, radyo, pelikula, tanghalan at iba pa.

10. Balitang buhat sa talumpati – ito’y buhat sa pinaghandaang okasyon tulad ng palatuntunan,

seminar, panayam o pulong.

Ang isang balita ay maaaring sumagot sa anim na pahiwatig

1. Ano – itinatampok ang pinakamahalagang pangyayari.

2. Sino – tinutukoy ang isang tanyag o kilalang tao.
3. Bakit – tinatalakay ang sanhi o dahilan ng pangyayari.
4. Paano – itinatampok ang paraan ng pagkakaganap ng pangyayari.
5. Kailan – binabanggit ang petsa.
6. Saan – itinatampok ang pook o lugar na pinangyarihan.

URI NG LIHAM
Sa paksang ito, alamin natin ang dalawang malaking uri ng liham at ang iba’t ibang mga kauri ng
dalawang uri nito.

Alamin muna natin ang kahulugan ng liham

Ang liham o sulat ay isang mensaheng isinulat na naglalaman ga kaalaman, lihim, balita, o saloobin ng
isang tao na ibibigay sa kapwa tao.

May dalawang uri ang liham: Pangkaibigan at Pangangalakal

Liham na Pangkaibigan

Ang liham na pangkaibigan ay kadalasang ginagamit upang binabalita, kinukumusta, nag-aanyaya,

bumabati o nakikiramay sa namatay.

Mga uri ng liham-pangkaibigan

 Pagbabalita – madalas itong sulatin. Ipinabbaatid natin ang balita ng ating buhay o mga
nangyayari sa atin sa ating mga kaibigan o mahal sa buhay.

 Paanyaya – ginagamit ito upang umanyaya sa tao sa isang mahalagang okasyon o pagtitipon.
Nakalahad nito ang ano ito, kailan, at saan  ang magaganap.

 Pagtanggap – nakasaad ang pagtiyak sa pagdalo. Ang pagpapadala ng liham nito upang matiyak
ang nag-anyaya kung ilang bisita ang aasahin niya ay isang mabuting kaugalian.

 Pagtanggi – kabutihang-asal rin ang pagpapadala ng pagtanggi upang hindi na aasa ang nag-
aanyaya na dadalo ang inaaanyayahan.

 Pakikiramay – ito naman ang pakikiisa sa kalungkutan o nararamdaman ng sinusulatan at

kadalasan itong sinusulat para sa namatayan.

 Paumanhin – ito ay nagsasaad ng paghingi ng tawad o dispensa sa pagkakamaling ginawa, sadya

man o hindi.

Liham na Pangangalakal

Isang formal na uri na nagsasaad ng makapag-ugnayan sa mga tanggapan o opisina. Kailangan nito ng
mga katangiang malinaw, maikli, magalang, tapat, mabisa, maayos, malinis at makinilyado.

Mga uri ng liham-pangangalakal

 Pagpapakilala – isinulat upang irekomensa ang isang tao sa trabaho o ang isang bagay o
produkto na inendorso

 Aplikasyon – sinusulat upang humanap ng trabaho

 Pamimili – nagsasaad ng mga bagay o panindang bibilhin na ipinadadala sa koreo

 Subskripsyon – naglalahad ng intensyon sa pagsubskribo ng pahayagan, magasin at iba pa.

 Nagrereklamo – naglalahad ng reklamo o hinaing.

 Nagtatanong – nagsasaad ng paghihingi ng impormasyon