eTVæ≤eT\

eTsêà\T
&܈ˆ uÀdt

V
eTVæ≤eT\ eTsêà\T MAHIMALA MARMALU
Dr. Bose Ph.D.
eTVæ≤eT\ bÕ*≥
&܈ˆ uÀdt, |æVô ≤#Y.&ç.
dæ+Vü≤ dü«|üï+

nÁãVü‰+ ø√ePsYøÏ
n+øÏ‘·+
iii
 &Üø£ºsY y˚Tõø˘ kÕºsY uÀdt
(ãjÓ÷ ` &˚{≤)
|ü]#·j·T+ y˚Tõø˘ s¡+>∑+˝Àì ù|s¡T : y˚Tõø˘ kÕºsY uÀdt
ndü\T ù|s¡T : <ä+‘·T\÷] dü‘´· Hêsêj·TD sêE
|ü⁄{Ïqº ‘˚B : 01`06`1948
$<ë´s¡Ω‘\· T : ø±eTsY‡˝À &çÁ^, u≤´∫\sY Ä|òt nøö+{Ÿ‡, yÓTø±ìø£˝Ÿ
Ç+»˙]+>¥˝À &ç|y¢ü ÷Ó , sTT+ø± sTT‘·s¡ dü]|º ø¬æò {Ÿ
ø√s¡T‡\T.
|ü<eä ⁄\ ìs¡«Vü≤D
Áô|dæ&+Ó {Ÿ : |”|⁄ü ˝Ÿ‡ y˚Tõø˘ dü]ÿ˝Ÿ (Ç+&çj÷· )
m&ç≥sY : 1) Ç+Á<ä C ≤\+ 2) Ç+Á<ä C ≤\ Á|ü | ü + #· +
3) e÷j·÷<ä+&É+μ ` y˚Tõø˘ e÷dü |üÁ‹ø£\T
ªeTVæ≤eT\ eTsêà\Tμ s¡#s· TT‘· y˚Tõø˘ kÕºsY &܈ˆ uÀdt. Äj·Tq ÇHé`#ÛêsY® : uÀdt y˚Tõø˘ dü÷ÿ˝Ÿ
dü«Á>±eT+ |ü•ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢, ;ÛeTes¡+ |ü≥D º + <ä>sZ∑ q¡ Tqï ø√|ü˝¢… &Ós¬’ ø£sº Y : ÇHéd≥ ºæ ÷´{Ÿ Ä|òt yÓ÷&ÉsïY y˚Tõø˘
Á>±eT+. ùd{º Ÿ u≤´+ø˘ Ä|òt sTT+&çj÷· ˝À 27 dü+e‘·‡sê\bÕ≥T |üì#˚d,æ >∑T&é$˝Ÿ n+u≤dü&sÉ Y : ◊_j·T+(nyÓT]ø±) Ç+&çj÷· ]+>¥ HÓ+. 261
2001˝À dü«#·Ã+¤ <ä |ü<Mä $s¡eTD #˚kÕs¡T. y˚Tõø˘ &û\sY : ªe÷j·÷ ãC≤sYμ y˚Tõø˘ ôd+≥sY
uÛ≤s¡‘· <˚X¯ Á|üeTTK Ç+Á<äC≤*≈£î\˝À l uÀdt ˇø£sT¡ . y˚Tõø˘ ø£sk¡ ÕŒ+&Ó+{Ÿ : H˚wqü ˝Ÿ y˚Tõø˘ ø±˝ÒCŸ (b˛düTº <ë«sê y˚Tõø˘ bÕsƒê\T)
s¡+>±ìøÏ Äj·Tq |ü\T$<Ûë\ ùde\+~+#ês¡T. mH√ï nyês¡T¶\÷, Á>∑+<∏ä s¡#q· \T
dü‘êÿsê\÷ bı+<ës¡T. 1. Ç+Á<äC≤\+
l uÀdt≈î£ dü+ã+~Û+∫q eT]ìï $esê\q÷, $•wü‘º \· q÷ sTTø£ÿ&É 2. e÷j·÷ãC≤sY
bı+<äT |üsT¡ düTHÔ êïeTT. 3. y˚Tõø˘ ¬>’&é
4. ø£|≥ ü Á|ü|+ü #·+
5. Á{Ï≈î£ ÿ\÷ ` ‘·e÷cÕ\÷
6. ù|ø£‘√ 53 Á{Ï≈î£ ÿ\T
7. y˚Tõø˘ <äsÙ¡ q+
iv v
8. *+øÏ+>¥ ]+>¥‡ 7. $C≤sY‡¶ nyês¡T¶ (◊_j·T+, nyÓT]ø±) ` 1995
9. ~ y˚Tõø˘ 8. |æ.dæ. düsêÿsY (pìj·TsY) nyês¡T¶ ` 1998
10. y˚Tõø˘ c˛ 9. Ç+&çj÷· kÕ«‘·+Á‘·´ $•wüº |ü⁄s¡kÕÿs¡+ ` 2009
11. uÀdt CÀø˘‡ 10. sêÁw”j º T· >ös¡yé nyês¡T(¶ q÷´&Û©ç )¢ ` 2009
12. ‘·<ë∏ >∑‘T· &ÉT 11. u…dºt dæ{»Ï Hé Ä|òt Ç+&çj÷· nyês¡T¶ ` 2009
13. z ãT<ëΔ ! 12. Ç+≥πsïwüq˝Ÿ >√˝Ÿ¶ kÕºsY nyês¡T¶ ` 2009
14. ãT<ä>Δ ±<∏ä ` ãT<äΔ uÀ<Ûä 13. Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô nyês¡T¶ ` 2009
Ç+ø± $$<Ûä |üÁ‹ø£\˝À |ü\T yê´kÕ\T 14. Äs¡s¶ Y Ä|òt yÓT]¢H(é ◊_j·T+, nyÓT]ø±) nyês¡T¶ ` 2010
_s¡T<äT\T 15. XÊ+‹, kÕeTs¡d´ü + nyês¡T¶ ` 2010
1. |”|⁄ü ˝Ÿ‡ yÓTJwæjT· Hé 16. &Üø£sπº {Ÿ`Ç+Á<äC≤\ ø£fi,¯ Ç+Á<äC≤\ XÊg+(yêwæ+>¥≥Hé &ç.dæ.)
2. y˚Tõø˘ kÕºsY |ü]XÀ<Ûqä \T
3. y˚Tõø˘ ¬>’&é u dü«j·T+>± ø£qT>=qï ø=‘·Ô y˚Tõø˘ Á{Ï≈î£ ÿ\T düTe÷s¡T 100
4. y˚Tõø˘ e÷düsº Y u dü«j·T+>± ‘·j÷ · s¡T #˚sTT+∫q ø=‘·Ô y˚Tõø˘ |ü]ø£sê\T düTe÷s¡T 100
5. yÓT>± yÓTJwæjT· Hé ìs¡«Vü≤D\T
6. y˚Tõø˘ u≤dt u sêÁwüº kÕúsTT, C≤rj·T kÕúsTT ` y˚Tõø˘ ñ‘·‡yê\T, düe÷y˚XÊ\T, y˚Tõø˘
7. Ç+Á<äC≤\ $<ë´ $XÊs¡<ä ø±¢dTü \T, $<˚XÊ\˝Àq÷ y˚Tõø˘ Á|ü<sä Ù¡ q\T
8. Ç+Á<äC≤\ ø£fi≤ kÕs¡«uÛÖeT kÕ+|òTæ ø£ dü+øπ eå T ø±s¡´Áø£e÷\T
9. y˚Tõø˘ m+|üss¡ Y u y˚˝≤~ y˚Tõø˘ Á|ü<s ä Ù¡ q\ <ë«sê Á|ü»\≈£î $H√<ëìï n+~e«&ÉyT˚ >±ø£,
nyês¡T\¶ T düe÷C+˝Àì eT÷&ÛÉ qeTàø±\ô|’ b˛sê≥+.
1. y˚Tõø˘ s¡‘ï· u XÊ+‹, nVæ≤+dü\qT Á|üuÀ~Û+#˚ uÖ<äΔ |ü⁄düø Ô ±\ s¡#q· ` C…fi’ fl¯ ˝Àì U…B’ \≈£î
2. Ä+Á<Ûä s¡‘ï· + yê{Ï ñ∫‘· |ü+|æD.°
3. ˝…|’ tò f…yÆ Té nNÛyyé TÓ +{Ÿ u y˚Tõø˘ Á|ü<s ä Ù¡ q\ <ë«sê uÖ<äΔ <Ûsä à¡ Á|ü#ês¡+.
4. kıôd{’ ° Ä|òt Ç+&çjT· Hé yÓTJwæjT· Hé‡(&Û©ç )¢ C≤rj·T kÕúsTT nyês¡T¶ ` 1988 kÕ~Û+∫q ]ø±s¡T\¶ T
5. ñ‘·sÔ ¡ Á|ü<X˚ Ÿ yÓTJwæjT· Hé‡ nk˛dæjT˚ wüHé >√˝Ÿ¶ yÓT&É˝Ÿ ` 1989 u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |ü⁄düø Ô ±\ s¡#s· TT‘·
6. H˚‘êJ nyês¡T(¶ ø£\ø£‘êÔ)` 1995 u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |üÁ‹ø£\ dü+bÕ<ä≈î£ &ÉT
vi vii
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |ü<eä ⁄\ ìsê«Vü≤≈£î&ÉT
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ _s¡T<äT\ Á>∑V≤” ‘·
¬s+&ÉT eTTø£ÿ\T
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ nyês¡T\¶ Á>∑V≤” ‘·
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ dü+dü\ú kÕú|≈ü î£ &ÉT p˝…’ HÓ\ 2000˝À ˇø£ s√E. Hê≈£î bò˛Hé. HêdæøÔ £ øπ +Á<ä+ qT+&ç &Üø£sº Y
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ Á{Ï≈î£ ÿ\ |ü]XÀ<Û≈ä î£ &ÉT $»j·T+. yÓfi≤¢qT. ªª&çdÿü eØ #Ûêq˝Ÿ {°yTé Hê\T>∑T s√E\˝À sTTø£ÿ&É≈î£ ek˛Ô+~.
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |ü]ø£sê\ ìsêà‘· ªeTVæ≤eT\÷, eT÷&ÛÉ qeTàø±\÷μ ô|’ ˇø£ |òæ\Tà #˚düT≈£î+{≤s¡T. Äj·÷
u n‘·´~Ûø£ |üÁ‹ø£\˝À y˚Tõø˘ o]¸ø\£ ìsê«Vü≤≈£î&ÉT n<äT“¤‘ê\qT Á|ü<]ä Ù+#˚ yÓTJwæjT· qT¢ MT‘√bÕ≥T eT]ø=+<äsT¡ eTq≈£î ns¡+® ≥T>±
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |ü]ø£sê\ |üì rs¡T˝À nqTuÛeÑ XÊ* ø±yê*μμ #ÓbÕŒs¡T l $»j·T+.
u n‘·´~Ûø£ e´≈£î\Ô ≈£î dü«j·T+>± y˚Tõø˘ H˚]Œq ø£fi≤ Á|ü<ë‘· eTT+<äT>± l $Áø£yTé (ôV≤’ <äsêu≤<é)‘√ e÷{≤¢&ÜqT. ø£≥Tº ø£<*ä∏ ï ìC≤\T>±,
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ Á|æjT· T\qT yÓTJwæjT· Hé\T>± r]à ~~›q |òTü q‘· |ü]XÀ<ÛHä ê |ò*ü ‘ê\T>± q$Tà+|ü p|æq ªn<äT“¤‘· Á|ü|+ü #·+μ s¡#q· \ô|’ ‘·q
u n‘·´~Ûø£ n_Ûe÷qT\qT ø£*–q yÓTJwæjT· Hé yê´dü |üs+¡ |üs‘¡ √ #Ó+&Ü&çq ùV≤‘·Tyê<ä yÓTJwæjT· Hé n‘·&TÉ . n‘·ì‘√ bÕ≥T
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø£ s¡+>±\˝À (ø√¢»|t y˚Tõø˘, ø£+p]+>¥ y˚Tõø˘, ùdõº y˚Tõø˘, ≈£îe÷] HêdæøÔ £ #Ó‘’ q· ´(ôV≤’ <äsêu≤<é)ø°, l ∫s¡+J$(ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢)ø°, l
Ád”{º Ÿ y˚Tõø˘\˝À) dæ<VΔä ≤ü düT&Ô TÉ sêeTø£èwü(í q˝§Z+&É õ˝≤¢)ø° bò˛qT¢ #˚kÕqT. nedüs+¡ ‘Ó*bÕqT. Hê\T>∑T s√E\
u n‘·´~Ûø£ C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T y˚Tõø˘ dü+düú\˝À düuÛÑ´‘ê«\÷, >ös¡e nq+‘·s+¡ yês¡+‘ê e#êÃs¡T. á ˝À|ü⁄ H˚qT Ä düã≈® î£ ≈º î£ dü+ã+~Û+∫q
|ü<eä ⁄\÷ <äøÿÏ q yÓTJwæjT· Hé Ádæÿ|ü⁄qº T ‘·j÷· s¡T#˚kÕqT.
u n‘·´~Ûø£ eTTÁ<äD\‘√ 30 dü+e‘·‡sê\T>± H˚{øÏ ° e÷¬sÿ{À¢ #·˝≤eTD° ne⁄‘T· qï y˚TeT+‘ê ø£\dæ HêdæøÔ £ øπ +Á<ëìøÏ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&√ e´øÏìÔ l $»j·T+
ªÇ+Á<äC≤\+μ |ü⁄düøÔ £ s¡#s· TT‘· |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T. n‘·&TÉ Vü‰+ø±+>¥øÏ #Ó+~q $Twüsº Y |”≥sY &˚ìj·T˝Ÿ. &çdÿü eØ
u y˚Tõø˘ô|’ ‘Ó\T>∑T˝À ‘=* $.dæ.&ç. Á|ü<sä Ù¡ ≈£î&ÉT #Ûêq˝Ÿ≈î£ n‘·&TÉ nk˛dæjT˚ {Ÿ Ábı&É÷´düs.Y n+<äs+¡ lø±≈£îfi¯+(ø£ècÕí õ˝≤¢)˝Àì
u n‘·´~Ûø+£ >± C…fi’ ˝¢̄ Àì U…B’ \ eTT+<äT yê]˝À e÷s¡TŒ¬ø’ ªH˚se¡ TT ` |ü]es¡qÔ μ Ä]úø£ düeT‘ê eT+&É*ì #˚sT¡ ≈£îHêïeTT. Ä eT+&É* ìsê«Vü≤≈£î\T l Ms¡jT· ´.
nH˚ n+X¯+‘√ Á|ü<sä Ù¡ q\T sTT∫Ãq ˇπø ˇø£ yÓTJwæjT· Hé. Äj·Tq nø£ÿ&É e÷ Á|ü<sä Ù¡ q\ @sêŒ≥T¢ #˚kÕs¡T. Ä Á>±eT Á|ü»\÷, $<ë´s¡T\ú ÷
∫s¡THêe÷ : n+<äs÷¡ Vü‰»s¡j÷· ´s¡T. eTVæ≤eT\÷, eT÷&ÛqÉ eTàø±\÷, yê{Ï ã+&Üsê\÷>±
Magic Star Dr. Bose, e÷ Á|ü<sä Ù¡ q\T »]>±sTT. yê{Ïì &çdÿü eØ #Ûêq˝Ÿ j·T÷ì{Ÿ wüO{Ÿ #˚dTü ≈£î+~.
103, Goutami Residency, Ç<ä+‘ê #Ó|Œü {≤ìøÏ ø±s¡D+ ` ªeTVæ≤eT\ eTsêà\Tμ |ü⁄düøÔ £ s¡#q· ≈£î
Sir Arthur Cotton Street,Vamsi Krishna Nagar, Áù|s¡D ÄHê{Ï e÷ Á|ü<sä Ù¡ q˝Ò. yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q Hê Ádæÿ|ü⁄qº T ˇø£ |ü⁄düøÔ +£ >±
BHIMAVARAM-534202, W.G.Dt, (A.P.) ≈£L&Ü $&ÉT<ä\ #˚ùdÔ u≤>∑T+≥T+<äì|æ+∫+~. n~ ø±s¡´ s¡÷|ü+ <ë*Ã+~.
Cell : 98481 26924
viii ix
 e÷qe⁄ì nC≤„q+˝À+∫ »ìà+∫qyê&˚ <˚e⁄&ÉT. eTìwæ $y˚ø±ìøÏ eT‘·+
eT‘·TÔ eT+<äT b˛k˛Ô+~. <Ó’e uÛ≤e+‘√ eT÷&ÛÉ qeTàø±\T |ü⁄≥Tºø=#êÃsTT.
e÷qyêr‘· X¯≈î£ \Ô T ñHêïj·Tì ø=+<ä] nb˛Vü≤. yê{Ïì |üPõùdÔ ‘·eT≈£î y˚T\T
»s¡T>∑T‘·T+<äì yê] uÛ≤eq.
Ä eT÷&ÛÉ qeTàø±\qT Ä<Ûës¡+ #˚dTü ≈£îì ø=+<äsT¡ e´≈£î\Ô T <Ûë´q+, jÓ÷>±\
<ë«sêH√, ˝Ò<ë |ü⁄≥Tºø‘£ √H√ ‘·eT≈£î ø=ìï e÷qyêr‘· X¯≈î£ \Ô T dü+ÁbÕ|æ+Ô #êj·Tì
Á|ü#ês¡+ #˚dTü ≈£î+≥THêïs¡T. ‘êeTT uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì ne‘ês¡+ n+≥THêïs¡T. ‘·eTqT
u≤u≤, kÕ«MTJ, uÛ>Ñ y∑ êHé, neTàyês¡T nì dü+uÀ~Û+#·T≈£î+≥THêïs¡T. X¯Sq´+
qT+∫ edüTÔe⁄\qT düèwæº+#·≥+, sTT+ø± sTT‘·s¡ eTVæ≤eT\q÷ ‘êeTT
Á|ü<]ä ÙdüTqÔ ï≥T¢ ù|s=ÿ+≥THêïs¡T. »Hê\qT düT\uÛ+Ñ >± yÓ÷dü–dü÷Ô ñHêïs¡T.
ªeTVæ≤eTμ nH˚~ Á|üøè£ ‹ dü÷Á‘ê\≈£î nr‘·+>± ñ+&Ü*. ø±ì eTVæ≤eT\T>±
#Ó|ü≈£î+≥Tqï dü+|òüT≥q\˙ï Á|üø£è‹ dü÷Á‘ê\ Á|üø±s¡+ »s¡T>∑T‘·Tqïy˚.
Ä X¯≈î£ \Ô yÓqTø£ >∑\ dü÷Á‘ê\T ôdq’ ÷‡, Vü≤düÔ ˝≤|òTü eeT÷ e÷Á‘·yT˚ . n$
@ e÷Á‘·eT÷ ªeTVæ≤eT\Tμ ø±e⁄. n$ øπ e\+ ªeTsêà\Tμ e÷Á‘·yT˚ .
<Óy’ ê+X¯ dü+uÛ÷Ñ ‘·T\T X¯Sq´+ qT+∫ edüTeÔ ⁄\qT düèwæ+º #˚ dü+|òTü ≥q\T
#·÷<ë›+. yês¡T düèwæ+º #˚ edüTeÔ ⁄\T n|üŒ{Ïøπ á Á|ü|+ü #·+˝À ñqïy˚. ô|>’ ± n$
#ê˝≤ ∫qï ∫qï edüTÔe⁄\T. #˚‘·T\˝ÀH√, <Ûä]+∫q ã≥º\ ˝À|ü\H√
<ë#·Tø√e{≤ìøÏ M\sTTq$. yês¡T ˇø£ ø±s¡TH√, uÛeÑ +‹H√ düèwæ+º #·˝sÒ T¡ . n$
<ëj·T{≤ìøÏ M\T ø±ì$ ø£qTø£. ø±˝≤qT>∑TDyÓTqÆ edüTeÔ ⁄\H˚ yês¡T düèwædº Tü HÔ êïs¡T.
‘·eT≈£î nr‘·X≈¯ î£ \Ô T ñHêïj·TH˚ Ä e´≈£î\Ô T ø±˝≤r‘· edüTeÔ ⁄\qT m+<äT≈£î
düèwæ+º #·˝øÒ £ b˛‘·THêïs¡T? ñ<ëVü≤s¡D≈£î ` s¬ +&ÉT e+<ä\ dü+e‘·‡sê\≈£î |üPs¡«+
me¬s’Hê #˚‹ >∑&çj·÷sê\qT düèwæº+#êsê? e+<ä dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+
x xi
ø±*≈£î´˝Ò≥s¡q¢ T Á|ü‘´· ø£+å #˚jT· >∑*>±sê? ˝Ò<Tä . m+<äTø£ì? n|üŒ{ÏøÏ ôd+’ {ÏdTü \º T
yê{Ïì ø£ìô|≥º˝<Ò Tä ø£qTø£. ˝Àø£+˝À ˝Òì yê{Ïì Äj·÷ ø£|≥ ü e´≈£î\Ô T eTq≈£î
#·÷|ü˝sÒ T¡ . ôdq’ T‡ |ò*ü ‘ê\qT nqTuÛ$Ñ dü÷HÔ ,˚ ôdq’ T‡H˚ m>∑‘ê[ #˚ùd e+#·≈î£ \T
yês¡T. ‘·eT eTVæ≤eT\qT |ü]XÀ~Û+#·Tø√ìe«≥+ ø√dü+ yês¡T mqï&É÷ eTT+<äT≈£î
sês¡T.
»s¡>ì∑ dü+|òTü ≥q\T ≈£L&Ü n<äT“¤‘ê\T>± ˇø√kÕ] yê´|æ˝Ô ÀøÏ edü÷+Ô {≤sTT.
yÓTJwæjT· Hé |æ.dæ. düsêÿsY d”ìj·TsY Á|ü<]ä Ù+∫q n+XÊ\˝À n<äT“¤‘y· TÓ qÆ ~
@$T≥+fÒ`Vü‰\T˝À ñqï Áù|ø£≈å î£ \+<ä] #˚‹ >∑&j ç ÷· sê\q÷ ‹s¡>≈∑ î£ +&Ü yê{Ïì
Äù|j·T≥+ nì sTT|üŒ{Ïø° Á|ü»\+<äs÷¡ #Ó|ü ≈£î+≥÷+{≤s¡T. ø±ì ìC≤ìøÏ Ä
Á|ü<sä Ù¡ q mqï&É÷ »s¡>H∑ ˚ ˝Ò<Tä . yÓTJwæjT· Hé>± ‘·q≈£î |ü_d¢ {æ ° ø√dü+ düsêÿsY ˇø£
kÕúìø£ ~q |üÁ‹ø£˝À Ä ø£<qä∏ T ˇø£ ∫qï yês¡>Ô ± s¡|Œæ +#ê&ÉT. Ä ∫s¡T |üÁ‹ø£˝Àì
Ä ∫s¡T yêπsÔ ªn<äT“¤‘· Á|ü<sä Ù¡ qμ>± $X¯« yê´|üyÔ TÓ bÆ ˛sTT+~. n˝≤π> eTVæ≤eT\
ù|s¡Tq Á|ü#ês¡+˝ÀøÏ e∫Ãq dü+|òüT≥q\˝À ≈£L&Ü ø=ìï ndü\T »s¡>∑ìy˚
ñ+≥÷+{≤sTT.
ªeTVæ≤eT\ eTsêà\Tμ s¡#q· ≈£î dü+ã+~Û+∫ bÕsƒ≈¡ î£ \≈£î ˇø£ $wüjT· +
düŒwü+º #˚dTü HÔ êïqT. Ç+<äT˝Àì Äj·÷ Á{Ïø\˘ qT Á|ü<]ä Ù+#˚ e´≈£î\Ô T`u≤u≤\÷,
uÛ>Ñ y∑ êHé\÷, kÕ«MTJ\÷, neTà\÷, >±s¡&yû êfi¯S,¢ ‘·~‘·sT¡ \÷. nìï s¡ø±\
Á|ü<sä Ù¡ ≈£î\q÷ ªø£|ü{Ïμ n˙, yê] Á|ü<sä Ù¡ q˝Àì n<äT“¤‘êìï ªeTVæ≤eTμ n˙
ù|s=ÿHêïqT. nq+‘·s+¡ Ä ªeTVæ≤eTμ˝Àì s¡V≤ü kÕ´ìï ªeTs¡à+μ ù|s¡Tq $e]+#êqT.
n<ä+‘ê s¡#H· ê kÂ\uÛ´Ñ + ø√dü+. n+XÊ\˙ï sTT+#·T$T+#·T n˝≤π> kÕ>±sTT.
ø±>± Á|ü‹ n+X¯+˝Àq÷ ªeTs¡à+μ nH˚~ ≈£î|¢ +Ôü >± e÷Á‘·yT˚ ‘Ó*bÕqT. yê{Ïì
bÕsƒ≈¡ î£ \≈£î yÓ\&¢ ç #˚jT· &É+ ø√düyT˚ ‘·|Œü , yê{Ïì yês¡T H˚sT¡ Ãø√e&É+ ø√dü+
ø±<äT. H˚sŒ¡ &É+ ø√düyT˚ nsTT‘˚ Á|ü‹ Á{Ïø≈˘ L£ H˚qT eT]+‘· $es¡D sTTe«e\dæ ø£|ü≥ eTVæ≤eT\T
ñ+≥T+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ` ªì|ü\ MT<ä q&Éøμ£ ˝À ˇø£ y˚fi¯ bıs¡bÕ≥Tq
ø±fi¯ó¢ ø=~›>± ø±*‘˚ dü+s¡ø+åÏ #·Tø√e≥+ ø√dü+ ªãsêï˝ŸμqT ≈£L&Ü dæ<+Δä #˚dTü ≈£îì es¡Tdü eTVæ≤eT ù|J
ñ+&Ü* ` nì H˚qT dü÷∫+#ê*. ø±ì H˚qT á n+XÊ\qT Áyêdæ+~ yê{Ïì 1. ns¡#‹˚ ˝À+∫ $uÛ÷Ñ ‹ì düèwæ+º #·≥+ ............................... 17
Á|ü<]ä Ù+#·eTì ø±<äT. n+<äTøπ nø£ÿ&É H˚qT ªãsêï˝ŸμqT Á|ükÕÔ$+#·˝<Ò Tä . 2. ns¡#‹˚ ˝À ñ+>∑s+¡ düèwæº ............................................ 18
H˚sT¡ Ã≈£îH˚ $<Û+ä >± eTVæ≤eT\qT $e]+#·≥+˝À düe÷C≤ìøÏ ˇø√kÕ] 3. X¯Sq´+ qT+∫ HÓø¬ d¢ t düèwæº .......................................... 18
n|üø±s¡+ ≈£L&Ü »s¡T>∑T‘·T+~. eTVæ≤eT\ ù|s¡Tq »Hê\qT yÓ÷dü–+#˚ dü«uÛ≤e+ 4. nøÏ+å ‘·\ düèwæº ........................................................ 18
ø£\ e´≈£î\Ô T Ä Á{Ïø‡˘ qT ÁbÕø°dº Tü #˚kÕÔsT¡ , Á|ü»\ô|’ Á|üj÷Ó –kÕÔsT¡ .
5. #˚‘T· ˝À¢+∫ »\<Ûës¡ ................................................. 19
>∑‘+· ˝À n˝≤π> »]–+~. y˚Tõø˘ô|’ ‘=* |ü⁄düøÔ £ Á|ü#T· s¡D 16e X¯‘êã›+˝À
»]–+~. Ä Á>∑+<∏+ä ù|s¡T ª~ &çdÿü eØ Ä|òt $#YÁø±|òμºt . n+fÒ ªeT+Á‘· X¯≈î£ \Ô 6. H√{Ï qT+∫ •e*+>∑+ düèwæº ........................................ 19
ã+&Üs¡+μ. s¡#s· TT‘· s¬ õHê˝Ÿ¶ kÕÿ{Ÿ. Á|ü»\qT eT÷&ÛqÉ eTàø±\ u≤] qT+&ç 7. bò˛{À qT+∫ $uÛ÷Ñ ‹ sê\≥+ ..................................... 20
s¡ø+åÏ #ê\˙, ªe÷+Á‹≈£î\μ e÷j·T\qT ã≥ºãj·T\T #˚j÷· \˙ s¡#s· TT‘· Ä 8. bò˛{À qT+∫ ‘˚HÓ ø±s¡≥+ .......................................... 20
Á>∑+<∏ëìï sêXÊ&ÉT. nsTT‘˚ »]–+~ eTs=ø£{.Ï ÄHê&ÉT e÷eT÷\T Á|ü»\≈£î 9. HêD…+ qT+∫ $uÛ÷Ñ ‹ ............................................... 20
|ü⁄düøÔ ±\T #·~y˚ n\yê≥T ˝Ò<Tä . ø=H˚ k˛ÔeT‘·T ndü˝Ò ˝Ò<Tä . Çø£ Ä |ü⁄düøÔ +£ 10. eTH√ X¯ø‘ÔÏ √ eT+≥\T .............................................. 21
ø±|”\qT ø=qï <Óes¡+fÒ y˚Tõø˘ Á{Ïø\˘ eè‹Ô˝À ñ+&ç, u≤>± &ÉãT“qï ª‘ê+Á‹≈£î\Tμ 11. ø=ã“]ø±j·T˝À |üP\T............................................... 22
e÷Á‘·yT˚ . yê]øÏ Ä |ü⁄düøÔ +£ u≤>± ñ|üj÷Ó >∑|&ü +ç ~ ≈£L&Ü. Á|ü»\qT yÓ÷dü+ 12. uÛ÷Ñ $T qT+∫ ô|ø’ Ï e#˚à <˚e⁄&ç $Á>∑V≤ü + ......................... 22
#˚jT· {≤ìøÏ yê]øÏ eT¬sH√ï ø=‘·Ô Á{Ïø‡˘ ‘Ó*kÕsTT. n|üŒ{À¢ yês¡T Ä |ü⁄düøÔ +£
13. ø£Ás¡qT bÕeTT>± e÷s¡Ã≥+ ......................................... 23
Ädüsê‘√ eT]+‘· ã\|ü&ܶsT¡ .
á |ü⁄düøÔ +£ $wüjT· +˝À n˝≤ »s¡><∑ Hä ˚ Ä•<ë›+. Á|ü»\≈£î |ü⁄düøÔ ±\T 14. eT{Ïìº |üdTü |ü⁄>± e÷s¡Ã≥+ ......................................... 24
n+<ä T u≤≥T˝À ñ+≥THêïsTT. yês¡ T $wü j · ÷ \qT #· ~ $ Äø£ [ +|ü ⁄ 15. kÕsêsTT>± e÷πs ˙s¡T .............................................. 25
#˚dTü ≈£î+≥THêïs¡T. á |ü⁄düøÔ ±ìï #·~$q bÕsƒ≈¡ î£ \T $y˚ø+£ ‘√ jÓ÷#·q #˚kÕÔs˙¡ , 16. ˙s¡T bÕ\T>±, Ä bÕ\T dæsê>±.................................... 25
Äj·÷ eT÷&ÛÉ qeTàø±\ u≤]qT+&ç ãj·T≥|ü&‘É ês¡˙ Ä•düTHÔ êïqT. 17. ˙s¡T Áø£yT˚ |” bÕ\>± e÷s¡≥+...................................... 26
18. ˙{Ï>± e÷πs $d”ÿ .................................................... 26
;ÛeTes¡+ 19. ìeTàø±j·T˝À+∫ s¡ø+Ô£ .............................................. 27
@Á|æjT· ˝Ÿ 1, 2012.
xii
` uÀdt xiii
20. Hê]+»ø±j·T˝À s¡ø+Ô£ ............................................... 28 42. HÓ‹Ô MT<ä eT+≥ ô|{Ϻ {° ø±j·T≥+ ............................... 44
21. Á|ü‘´· ø£eå Tj˚T´ nø£så ê\T .............................................. 28 43. Hê&çì ø=≥Tºø√≈£î+&Ü Ä|ü≥+ ...................................... 45
22. ns¡#‹˚ ˝À Vü‰s¡‹ .................................................... 30 44. >∑T+&Ó ø=≥Tºø√e{≤ìï Ä|ü≥+ ..................................... 46
23. ø±>∑T‘·Tqï q÷HÓ˝À #˚sTT ô|≥º≥+ ................................. 30 45. düJe düe÷~Û ........................................................ 46
24. X¯Øsêìï eT+≥\‘√ ø±\TÃø√e≥+................................ 31 46. ø£˙ïs¡T ø±πsà <˚e‘ê $Á>∑V‰ü \T ..................................... 47
25. ì|ü\ MT<ä q&Éø£ .................................................. 31 47. #·˙ï{Ï˝À nqï+ e+&É≥+ .......................................... 47
26. #·sêàìøÏ ìeTàø±j·T\T y˚˝≤&ÉBj·T≥+ ........................... 33 48. _j·T´+‘√ ì+&çq #Ó+ãTqT #ê≈£î‘√ ô|ø¬’ ‘·≥ Ô +................... 48
27. M|ü⁄øÏ ø=πøÿ\‘√ y˚˝≤&É≥+ ......................................... 33 49. ˙{Ï˝À+∫ bı&ç ÇdüTø£ .............................................. 48
28. Hê\Tø£˝À+∫ ` ãT>∑\Z ˝À+∫ Á‹X¯S\+ .......................... 34 50. s¡+>∑T ÇdüTø£\qT ˙{Ï qT+∫ y˚sT¡ >± rj·T≥+ ................... 48
29. <äe&É˝À+∫ ø£‹Ô ..................................................... 35 51. ˙{Ï˝À ‘·&eÉ ì #˚‘T· \T.............................................. 49
30. ø£+{Ï qT+∫ ø£+{ÏøÏ $+{ÏHê] ..................................... 36 52. Á|ükÕ<ä|⁄ü eTTø£ÿ\T>± $&çb˛j˚T ns¡{|Ï +ü &ÉT ..................... 50
31. >=+‘·T˝ÀøÏ ø£‹ìÔ b˛ìe«≥+ ...................................... 36 53. >±¢dTü ˝À bı>∑ düèwæº .................................................. 50
32. eTT≈£îÿ˝ÀøÏ N\\T ................................................... 37 54. ø£s|í¡ Xæ Ê∫ <ë«sê Á|üXï¯ \qT Á>∑V≤æ +#·≥+ .......................... 50
33. ø£‘T· \Ô ô|’ ì\ã&É≥+ ................................................. 38 55. eT÷dæ ñqï ø£es¡T˝Àì ø±–‘êìï #·<eä ≥+ ..................... 51
34. y˚T≈£î\ô|’ |ü&øÉ £ ....................................................... 39 56. »yêãT #·÷|æ+#˚ ø√&ç>T∑ &ÉT¶ ........................................ 52
35. >±E ô|+≈£î*ï ‹q≥+ .............................................. 39 57. ˙{Ï˝À eTTqø£\T ø=fÒº ø£\sê ñ+&É ............................... 53
36. HÓ‹Ô MT<ä ø=ã“]ø±j·T*ï ã<ä\› T ø=≥º≥+ ........................ 40 58. eTs¡T>∑T‘·Tqï q÷HÓ˝À y˚>T∑ ‘·Tqï |üPØ\qT #˚‹‘√ rj·T≥+.... 53
37. |ü∫à $Ts¡|øü ±j·T\qT ‹q≥+ ...................................... 41 59. Hêdæø± s¡+Á<Û+ä ˝À+∫ <ës¡+ ....................................... 54
38. <ësêìï $T+–, #·sà¡ + qT+∫ ãj·T{ÏøÏ s¡|Œæ +#·≥+ ............. 41 60. dü«sêZìøÏ #π̊s ˙s¡T ................................................... 54
39. ‘·\ô|’ ø±s¡T #·Áø£+ ................................................... 42 61. |ü$Á‘· »\+ düèwæº .................................................... 55
40. Áù|ø£≈å î£ ì#˚ ãs¡Te⁄ eTìwæì yÓ÷sTT+#·≥+ ........................ 43 62. |üP\T nø£så ê\T>± e÷s¡≥+ ........................................ 55
41. ãs¡TyÓq’ eTìwæì #˚‹ y˚fi‘¢̄ √ ô|ø’ Ï ˝Ò|≥ ü + ........................ 44 63. Ä >∑+≥ yÓ÷>∑<Tä , yÓ÷>∑T‘·T+~ ≈£L&Ü ............................ 55
xiv xv
 eTVæ≤eT\ eTsêà\T
64. ø£+&ÉTyêqT ø±*Ã e÷eT÷>± #·÷|ü≥+ ............................ 56
65. eTH√ X¯ø‘ÔÏ √ edüTeÔ ⁄\qT ø£<|ä ≥
ü +................................. 57 1.ns¡#˚‹˝À+∫ $uÛÑ÷‹ì düèwæº+#·≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q ≈£î&ç #˚‹ì ø£~bÕ&ÉT. ns¡#s˚ TT øÏ+<äT>± ñ+~. #˚‹ì
66. ø=ã“] ø±j·T˝À <ÓjT· ´+ ........................................... 57
s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT #·T≥T¢ ‹bÕŒ&ÉT. Ä #˚‹ y˚fi¢̄ ø=dü\ qT+∫ $uÛ÷Ñ ‹ øÏ+<ä≈î£ |ü&≥ É +
67. eTdæ |üPj·T>± #˚‹ô|’ <Óe’ HêeT+................................. 58
ÁbÕs¡+uÛeÑ TsTT+~.
68. »yêãT sTT#˚Ã Hê]+» ø±j·T ...................................... 58
eTs¡ à + : dü T yêdü q \‘√
69. Ä‘·à\T #ÓãT‘êsTT ................................................... 59
≈£L&ÉT≈£îqï $uÛÑ÷‹˙, ∫ø£ÿ{Ï
70. f…*bò˛Hé f…*|ür ..................................................... 60
>∑+õ˙ eTT+<äT>± ø£|{ü Ï dæ<+Δä
71. >±*˝À ≈£Ls¡TÃH˚ jÓ÷– ............................................. 61
#˚dTü ≈£îHêï&ÉT. $uÛ÷Ñ ‹˙, >∑+õ˙
72. >±*˝À |ü&TÉ ≈£îH˚ eTìwæ............................................. 62
ˇø£ –HÓ ï ˝À ø£ * bÕ&É T . Ä
73. ã\¢*ï ø£~*+#˚ Ä‘·à\T ............................................ 63
|ü<ësêúìï ∫qï ∫qï ñ+&É\T>±
74. dü+^‘·+ $ì|æ+#˚ Ä‘·à\T .......................................... 66
#˚kÕ&ÉT. yê{Ïì m+&Éu…{≤º&ÉT.
75. |ü\ø£]+∫ Á|ü‘´· ø£eå Tj˚T´ Áù|‘ê‘·à\T............................... 69
n˝≤ ‘·j÷· s¡sTTq ñ+&É\qT kÕº≈î£
76. Ç+&çjT· Hé s√|t Á{Ïø`˘ ìC≤ìC≤\T ................................. 73 ñ+#·T≈£î+{≤&ÉT.
Ç+ø± Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± ˇø£ ñ+&ÉqT ‘·q ≈£î&ç #˚‹ u§≥q y˚\T, #·÷|ü⁄&ÉT y˚fi¢̄
77. |ü+#˚Á~j·TC≤\+ .................................................... 78 eT<Û´ä yê{Ï eT÷\\˝À <ë#ê&ÉT. ø=~›bÕ{Ï ÁbÕø°dº Tü #˚dæ ñ+&É≥+ e\q, n|ü&Ü
78. eTH√C≤\+ ........................................................... 83 #˚‹ì n‘·&TÉ düV≤ü » |ü<‹Δä ˝ÀH˚ ñ+#ê&ÉT. ‘·q s¬ +&ÉT #˚‘T· \‘√ n‘·&TÉ me]¬øH’ ê
79. nr+Á~j·T X¯≈î£ \Ô ìs¡÷|üD≈£î nÁãVü‰+ ø√ePs¡T düyê\T ...... 85 qeTkÕÿs¡+ #˚jT· q÷e#·TÃ. ªùwø˘ Vü‰´+&éμ ≈£L&Ü áj·Tq÷e#·TÃ. Á|ü<sä Ù¡ q˝À n‘·&TÉ
80. eTVæ≤eT\ô|’ qs¡d+æ Vü≤j·T´ b˛sê≥+ ............................. 87 ‘·q #˚‹ì >±*˝À >∑T+Á&É+>± ø£<Tä |ü⁄‘·÷, #˚‹ì >∑T|æŒ≥>± _–+#ê&ÉT. y˚fi¢̄ eT<Û´ä
81. eTVæ≤eT\ ã+&Üsê\qT ã≥ºãj·T\T #˚dqæ Áù|e÷q+<é ....... 88 qTqï $uÛ÷Ñ ‹ ñ+&ÉqT >∑T|æŒ≥˝ÀìøÏ C≤sêÃ&ÉT. <ëìì y˚fi¢¯ ø=dü\ eT<Û´ä ≈£î s¡|Œæ +#ê&ÉT.
82. ø£|≥ü XÊg+ ` CÀ´‹wü´+ ........................................... 90 y˚fi¢¯ ø=dü\‘√ Ä ñ+&ÉqT q\T|ü⁄‘·÷ ñ+fÒ n~ bı&çbı&ç>±, $uÛ÷Ñ ‹>± sê\T‘·÷
83. ≈£îVü≤Hê XÊg+ ` yêdüTÔ............................................. 95 e⁄+≥T+~. <ëìì ‘·q #·T≥÷º ñqï uÛøÑ Ô£ »q+˝Àì ø=~› eT+~øÏ ‘·q ªnqTÁ>∑V≤ü
Á|ükÕ<ä+μ>± |ü+#ê&ÉT.
xvi
&܈ˆ uÀdt 17
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
2.ns¡#˚‹˝À ñ+>∑s¡+ düèwæº
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q ns¡#‹˚ ˝À ñ+>∑sêìï düèwækº ÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ ñ+>∑s+¡ ø±yê*. ø£|{ü Ï Ä ñ+>∑sêìï eTT+<äT>±H˚
‘·q ns¡#‹˚ ˝À <ë∫ ñ+#·T≈£î+{≤&ÉT. Ä #˚‹ì >±*˝À s¬ +&ÉT eT÷&ÉT kÕs¡T¢ ‹|ü‘ê&ÉT.
nq+‘·s+¡ >∑T|æŒ≥ ‘ÓsT¡ kÕÔ&TÉ . n+<äT˝Àì ñ+>∑sêìï ‘êqT düèwæ+º ∫q≥T¢ uÛ≈Ñ î£ \Ô qT
q$TàkÕÔ&TÉ .
˝≤¬ø≥÷¢, ‘êjÓT‘·T\Ô ÷ ˝≤+{Ï yê{Ïì ≈£L&Ü n<˚ $<Û+ä >± düèwækº ÕÔ&TÉ .
3. X¯Sq´+ qT+∫ HÓø£¢dt düèwæº
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q #˚‘T· *ï >±*˝ÀøÏ }|æ, ˇø£ HÓød¢£ qt T düèwæ+º #ê&ÉT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ HÓød¢£ t ø±yê*. ø£|{ü Ï bı&ÉT>∑T #˚‘T· \ #=ø±ÿ <Û]ä +∫
ñ+{≤&ÉT. HÓød¢£ qt T ≈£î&ç #˚‹ #·+ø£˝À H=øÏÿô|{Ϻ <ë#·T≈£îì ñ+{≤&ÉT. ≈£î&ç #˚‹ì
uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î U≤∞>± #·÷|ækÕÔ&TÉ . Ä #˚‹ì >±*˝À s¬ +&ÉT, eT÷&ÉTkÕs¡T¢ >∑T+Á&É+>± ‹|ü‘ê&ÉT.
#˚sTT øÏ+<ä≈î£ e∫Ãq|ü&ÉT, #·+ø£˝Àì HÓød¢£ ôt |’ ñqï e‹Ô&ìç e~˝ÒkÕÔ&TÉ . HÓød¢£ t n‘·ì
ns¡#‹˚ øπ dæ øÏ+~øÏ C≤] edüT+Ô ~. n|ü&ÉT <ëìì ‘·q #˚‹ y˚fi‘¢¯ √ n+<äT≈£î+{≤&ÉT.
HÓød¢£ qt T ‘êqT düèwæ+º ∫q≥T¢ #·÷|ækÕÔ&TÉ .
4.nøÏå+‘·\ düèwæº
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q #˚‹˝À+∫ nøÏ+å ‘·\qT düèwækº ÕÔ&TÉ . yê{Ïì uÛ≈Ñ î£ \Ô •s¡dTü ‡\ô|’
»\T¢‘ê&ÉT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î nøÏ+å ‘·\÷, yÓTqÆ eT÷ ø±yê*. eTT+<äT>± yÓTHÆ êìï
ø£]–+#ê*. n+<äT˝À nøÏå+‘·\qT b˛j·÷*. ø£]–q yÓTÆq+ ‹]– Äπs es¡≈£L
Ä>±*. nøÏ+å ‘·\‘√ ø£*dæ ñqï Ä yÓTHÆ êìï ø=~› ø=~›>± rdüT≈£î+≥÷, ∫qï ∫qï
e⁄+&É\T>± ‘·j÷· s¡T#˚d,æ yê{Ï kÕº≈î£ ñ+#·Tø√yê*.
18 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À ˇø£ nøÏ+å ‘·\ ñ+&ÉqT ns¡#‹˚ ˝À s¡V≤ü dü´+>± ñ+#·Tø√yê*.
#˚‹ì s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT kÕs¡T¢ >±*˝À ‹bÕŒ*. ns¡#‹˚ ˝Àì ñ+&ÉqT y˚fi¢¯ e<ä≈› î£ ‘Ó#T· Ãø√yê*.
n|ü&Ü ñ+&ÉqT y˚fi‘¢¯ √ q\bÕ*. nøÏ+å ‘·\T $&çb˛‘·÷+{≤sTT. yê{Ïì uÛøÑ Ô£ »q+
‘·\\ô|’ yÓ<»ä ˝≤¢*.
5.#˚‘·T˝À¢+∫ »\<Ûës¡
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q ns¡#‘˚ T· ˝À¢+∫ ˙{Ïì düèwækº ÕÔ&TÉ . n~ ª>∑+>±»\+μ n+{≤&ÉT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ∫qï kÕŒ+õ eTTø£ÿ ø±yê*. Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>±
kÕŒ+õì ˙{Ï˝À eTT+#ê*. <ëìì ø£|{ü Ï ‘êqT ≈£Ls¡TÃqï #√≥ <ë∫ ñ+#·T‘ê&ÉT.
‘·q #˚‘T· \qT U≤∞>± #·÷|ækÕÔ&TÉ . nq+‘·s+¡ kÕŒ+õì s¡V≤ü dü´+>± ˇø£ #˚‹‘√
n+<äT≈£î+{≤&ÉT. s¬ +&ÉT #˚‘T· \q÷ <ä>sZ∑ >¡ ± #˚sT¡ kÕÔ&TÉ . #˚‘T· \qT H=ø£ÿ≥+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ&TÉ .
n|ü&ÉT kÕŒ+õ˝Àì ˙s¡T n‘·&ç #˚‘T· \ eT<Û´ä >± ÁøÏ+<ä≈î£ Á|üeVæ≤düT+Ô ~.
6.H√{ÏqT+∫ •e*+>∑+ düèwæº
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q H√{Ïì U≤∞>± #·÷|æ+∫, nq+‘·s+¡ Ä H√{Ï˝À+∫ z ∫qï
•e*+>±ìï ãj·T{ÏøÏ s¡|Œæ kÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ ∫qï •e*+>∑eT÷, ˇø£ ≥e\÷, ˇø£ |üP\≈£î+&û
ø±yê*. •e*+>±ìï eTT+<äT>± ≥e˝Ÿ ˝À|ü\ <ëj·÷*. Ä ≥e˝ŸqT Äø£s¸¡ D ø√dü+
nqï≥Tº>± |üP\≈£î+&ûô|’ düsê›*.
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À ≈£î&ç #˚‹‘√ X¯Øsêìï e‹Ô&ç #˚dTü qÔ ï≥T¢>±q÷, ø=~›>±
eT÷\T>∑T‘·Tqï≥Tº>±q÷ H√{Ï‘√ X¯u≤›\T #˚dü÷Ô q{Ï+#ê*. X¯ØsêìøÏ #ÓeT≥
|üf≥ºÒ ≥Tº>±q÷, ø£fi¢̄ yÓ+≥ ø£˙ïs¡T e#˚Ã≥≥Tº>±q÷ Á|üjT· ‹ï+#ê*. <ä>sZ∑ ˝¡ ÀH˚ ñqï
|üP\≈£î+&û ô|ì’ ≥e˝ŸqT n|ü&ÉT n+<äTø√yê*. <ëì‘√ e+{Ï #ÓeT≥q÷, ø£+{Ï
˙s¡Tq÷ ‘·T&ÉT#·T≈£î+≥Tqï≥Tº>± ø£ì|æ+#ê*. #˚‹ì >=+‘·T <ä>sZ∑ ≈¡ î£ b˛ì∫Ã, H√{Ï
qT+∫ ø=+#Ó+ #=+>∑ ø±πs≥≥Tº #˚dTü ø√yê*. Ä #=+>∑qT ‘·T&ÉT#·Tø√e≥+ ø√dü+
&܈ˆ uÀdt 19
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
nqï≥Tº>± ≥e˝ŸqT H√{Ï <ä>sZ∑ ≈¡ î£ b˛ìj·÷´*. n<˚ düeTj·T+˝À ≥e˝Ÿ˝À <ë–
e⁄qï •e*+>±ìï H√{Ï˝À ô|≥Tºø√yê*. <ëìì H√{Ï˝À dü>+∑ ãj·T≥≈£î ñ+&˚≥≥Tº
e⁄+#·Tø√yê*. ≥e˝ŸqT øÏ+<ä≈î£ ~+#ê*. »HêìøÏ n|ü&ÉT n‘·&ç H√{Ï qT+∫
•e*+>∑+ ãj·T≥≈£î edüTqÔ ï≥Tº>± ø£ì|ædTü +Ô ~.
7. bò˛{À qT+∫ $uÛÑ÷‹ sê\≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï sTT+{À¢ì u≤u≤>±] bò˛{Àô|’ $uÛ÷Ñ ‹ @s¡Œ&ÉT‘·÷ ñ+≥T+~.
eTs¡à+ : Ä eTVæ≤eT≈£î`Áù|yò Té ø£*–q bò˛{À, $uÛ÷Ñ r, >∑+õ ˙fi¯S,¢ ˇø£ ù|≥
¢ ÷
ø±yê*.
eTT+<äT>± $uÛ÷Ñ ‹˙, >∑+õ˙ ù|≥ ¢ T˝À ø£\bÕ*. n˝≤ ø£*|æq $TÁX¯e÷ìï
bò˛{Àô|’ qTqï n<ä+› ô|ø’ Ï $düsê*. <ëìì ø±ùd|ü⁄ Äs¡ìj·÷´*. n˝≤ Ä]q ‘·sê«‘·,
$uÛ÷Ñ ‹ ø=+#Ó+ ø=+#Ó+>±, bò˛{À ~>∑Te≈£î sê\T‘·÷ ñ+≥T+~. bò˛{À≈£î ~>∑Teq
n+‘·≈î£ eTT+<˚ eT] ø=+#Ó+ $uÛ÷Ñ ‹ì ñ+#ê*. <ëì e\q bò˛{À qT+∫ $uÛ÷Ñ ‹
m≈£îÿe>±H˚ edüTqÔ ï≥T¢ »HêìøÏ qeTàø£+ ø£\T>∑T‘·T+~.
8. bò˛{À qT+∫ ‘˚HÓ ø±s¡≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï sTT+{À¢ì u≤u≤>±] bò˛{À qT+∫ ‘˚HÓ ø±s¡T‘·÷ ñ+≥T+~.
eTs¡à+ : Ä eTVæ≤eT≈£î`Áù|yò Té ø£{ºÏ ñqï bò˛{À, ‘˚HÓ d”kÕ, ˇø£ ≥÷´ã÷ ø±yê*.
bò˛{À ñqï eT+&É|+ü ˝ÀH√, ˝Ò<ë bò˛{À Áù|yò Té ˝ÀH√ ‘˚HÓ d”kÕqT <ë∫ ñ+#ê*.
≥÷´ãTqT ‘˚HÓ d”kÕ˝À qT+∫ bò˛{À ñqï n<ä+› eTT+<äT uÛ≤>±ìøÏ neTsêÃ*. <ëì
e\q d”kÕ˝Àì ‘˚HÓ n<ä+› ô|’ uÛ≤>∑+˝ÀøÏ yÓT\¢yTÓ \¢>± Ádü$düT+Ô ~.
9. HêD…+ qT+∫ $uÛÑ÷‹
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï |ü~ ô|d’ \ü HêD≤ìï #·÷|ækÕÔ&TÉ . n+<äT˝À+∫ $uÛ÷Ñ ‹ e#˚Ã≥≥Tº>±
#˚kÕÔ&TÉ .
20 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î |ü~ ˝Ò<ë nsTT<äT ô|d’ \ü n\÷´$Tìj·T+ HêD…+ ˇø£{,°
yÓTs¡Tÿ´]ø˘ ø√¢s¬ &’ é Á<ëeø£eT÷, ˙s¡÷, ˇø£ ∫qï d”kÕ ø±yê*. ˙{Ï˝À ø=+#Ó+ Ä
Á<ëeø±ìï ø£*|æ, <ëìì d”kÕ˝À <ë#·Tø√yê*.
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À s¡V≤ü dü´+>± #˚‹ s¬ +&ÉT y˚fi‘¢¯ √ d”kÕ˝Àì Á<ëeø±ìï ‘êø±*.
Áù|ø£≈å î£ \ qT+∫ n\÷´$Tìj·T+ HêD≤ìï n&ç– rdüTø√yê*. Ä HêD≤ìï s¬ +&ÉT
y˚|⁄ü ˝≤ Á<ëeø£+ ‘·–*q #˚‹ y˚fi‘¢¯ √ s¡T<ë›*. eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘·Tqï≥Tº q{Ï+#ê*.
n|ü&Ü HêD≤ìï Áù|ø£å≈£î&ç ns¡#˚‹˝À ô|{≤º*. Ä #˚‹ì eT÷düTø√eTHê*.
n\÷´$Tìj·T+‘√ Á<ëeø£+ s¡kÕj·Tìø£ #·s´¡ »s¡T>∑T‘·T+~. HêD…+ô|’ ø=+#Ó+ y˚&ç
|ü⁄{Ï,º bı&ç |ü<ës¡+ú ˇø£{Ï $uÛ÷Ñ ‹ s¡+>∑T˝À ‘·j÷· s¡e≥+ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. Ä $uÛ÷Ñ ‹ì
‘·T&ç#d˚ ÷ü +Ô &É>±, eTs¡\ bı&ç ‘·j÷· s¡e⁄‘·÷ ñ+≥T+~.
ˇø£ n\÷´$Tìj·T+ bÕÁ‘·qT rdüT≈£îì, <ëìì Ä Á<ëeø£+˝À eTT+∫q >∑T&É‘¶ √
ˇø£kÕ] ‘·T&çùd,Ô Ä bÕÁ‘·˝À ≈£L&Ü ª$uÛ÷Ñ ‹μ m≈£îÿe>±H˚ ‘·j÷· s¡e⁄‘·T+~.
10. eTH√ X¯øÏÔ‘√ eT+≥\T
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ø=ìï ù||üsT¡ eTTø£ÿ\qT ˇø£ ù|≥¢ T˝À ñ+#·T‘ê&ÉT. yê{Ïô|’ ø=ìï
H˚‹ #·Tø£ÿ\T y˚kÕÔ&TÉ . eT+Á‘ê\T ñ#·Ã]¤ kÕÔ&TÉ . ù|≥
¢ T˝À eT+≥\T |ü⁄{Ï,º Ä ø±–‘ê\T
ø±*b˛‘êsTT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø=ìï ù||üsT¡ eTTø£ÿ\÷, ˇø£ ù|≥ ¢ ÷, bı{≤dæjT· +
|üsêà+>∑H≥ ˚ ÷, –¢d]ü q÷ ø±yê*.
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À ù|≥¢ T˝À ø±–‘·+ eTTø£ÿ\qT ñ+#ê*. Ä eTTø£ÿ\ eT<Û´ä ˝À
eTT+<äT>±H˚ bı{≤wæjT· + |üsêà+>∑H{˚ Ÿ bı&çì ø=+‘· ñ+#ê*. n+<äT˝À b˛düTqÔ ï~
HÓsTT´ nqï≥Tº>± q$Tàdü÷,Ô ìC≤ìøÏ –¢d]ü Hé #·Tø£ÿ\T eT÷&ç+{Ïì ˇø£ dü÷ŒHé‘√
bı{≤wæj·T+ |üsêà+>∑H˚{Ÿô|’ b˛j·÷*. eT+Á‘ê\T #·<äTe⁄‘·÷, eTH√X¯øÏÔì
Á|ü<]ä ÙdüTqÔ ï≥Tº>± q{Ï+#ê*. –¢d]ü q÷, bı{≤dæjT· + |üsêà+>∑H{˚ Ÿ\ ø£\sTTø£ e\q
&܈ˆ uÀdt 21
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
s¡kÕj·Tìø£ #·s´¡ »s¡T>∑T‘·T+~. eTT+<äT>± bı>∑ edüT+Ô ~. ‘·sê«‘· ø±–‘ê\T n+≥T≈£îì
eT+≥\T ˝ÒkÕÔsTT.
j·T»„+˝Àq÷ eTH√X¯øÏÔ‘√ eT+≥\T düèwæº+∫q≥Tº>± q$Tà+#·e#·TÃ. nø£ÿ&É
ø±–‘ê\≈£î ã<äT\T m+&ÉTø£f\º… T ñ+{≤sTT.
11.ø=ã“]ø±j·T˝À |üP\T
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ø=ã“]ø±j·TqT ø=≥º>±, n+<äT˝À+∫`$ø£d+æ ∫ ñqï
eT˝…|¢ Pü \T ãj·T{ÏøÏ ekÕÔsTT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ ø=ã“]ø±j·÷, ø=ìï eT˝…¢ yÓTT>∑\Z ÷, ˇø£ ˝≤e⁄bÕ{Ï
dü÷B(<äã“fi¯+), ø=+#Ó+ yÓTqÆ eT÷ ø±yê*.
Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± ø=ã“]ø±j·T eTT∫Ãø£qT ø=~›>± $&ÉBj·÷*. nø£ÿ&˚
e⁄+&˚ eT÷&ÉT ø£fi˝¢¯ À¢ @<√ ˇø£ ø£qTïqT dü÷~‘√ bı&ÉTdü÷Ô ø£qï+ ‘·j÷· s¡T #˚j÷· *.
ø£qï+˝À+∫ ø=ã“] ˙{Ïq+‘·{˙Ï ãj·T≥≈£î ‘=\–+#ê*. n|ü&ÉT Ä ø£qï+ ˝À|ü\≈£î
ˇø£{§ø£{>Ï ± eT˝…¢ yÓTT>∑\Z qT ˝À|ü*øÏ HÓ{≤º*. Çø£ Ä ø£Hêïìï yÓTqÆ +‘√ eT÷ùdj·÷*.
ø=ã“] eTT∫Ãø£ uÛ≤>±ìï ‹]– nø£ÿ&É n‹øÏ+#Ój÷· ´*. á ‘·‘+· >∑eT+‘ê Á|ü<sä Ù¡ q
s√E≈£î ÁøÏ‘+· sêÁ‹ »s¡>±*.
Çø£ Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘·Tqï≥Tº q{Ïd÷ü ,Ô ø=ã“]ø±j·TqT
|ü>\∑ ø={≤º*. n+<äT˝À+∫ eT˝…|¢ Pü \T ãj·T≥|ü&‘É êsTT.
12. uÛÑ÷$T˝À+∫ ô|’øÏ e#˚à <˚e⁄&ç $Á>∑Vü≤+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï H˚\ MT<ä ˙fi¯ó¢ >∑TeTà]dü÷+Ô {≤&ÉT. ø=~› s√E\˝À Ä uÛ÷Ñ $T˝À
qT+∫ ˇø£ <˚e⁄ì $Á>∑V≤ü + yÓT\¢yTÓ \¢>± ô|ø’ Ï ˝ÒdTü +Ô ~.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î Ä <˚e⁄ì $Á>∑V≤ü + ˇø£ <ëì˙, ø=ìï øπ J\ XËq>∑\q÷
eTT+<äT>± dæ<+Δä #˚dTü ø√yê*. $Á>∑V≤ü + @ dü\ú + qT+&ç ô|ø’ Ï sêyê˝À, Ä dü\ú +˝À
eTT+<äT>± ˇø£ >=sTT´ ‘·yê«*. Ä >=sTT´ $Á>∑V≤ü + ôdE ’ ˝ÀH˚ ñ+&Ü*. ø±ø£b˛‘˚
22 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
$Á>∑V≤ü + bı&Ée⁄ ø£+fÒ 12 n+>∑Tfi≤\ ˝À‘·T m≈£îÿe>± ñ+&Ü*. $Á>∑V≤ü + ãs¡Te⁄≈£î
düTe÷s¡T>± dü]‘·÷>π ≥≥Tº>± XËq>∑\qT eTT+<äT>± Ä >√‹˝À b˛j·÷*. Ä XËq>∑\
ô|q’ $Á>∑V‰ü ìï qT+#√u…{≤º*. $Á>∑V≤ü + ô|’ uÛ≤>∑+ H˚\ ô|u’ ≤Û >±ìøÏ 2 n+>∑Tfi≤\T
~>∑Te≈£î ñ+&Ü*. Ä >√‹ì eT{Ï‘º √ ø£|Œæ y˚d,æ nø£ÿ&ç H˚\ düV≤ü »+>±H˚ ø£ì|æ+#˚≥≥Tº>±
#·÷düTø√yê*. Ä dü˝ú ≤ìï u≤>± >∑Ts¡T+Ô #·Tø√yê*.
eTs¡Tdü{Ï s√E. dü«|üï+˝À |òü˝≤Hê <˚e⁄&ÉT Á|ü‘·´ø£åeTsTTq≥Tº>± Á|üø£≥q.
n\+ø£sD¡ \÷, ‘√s¡D≤\÷, ÁbÕs¡qú \÷, |üP»\÷, uÛ»Ñ q\÷, Vü≤+>±e÷. Ä Á|ü<X˚ Êìï
˙fi¯‘¢ √ ‘·&TÉ |ü⁄‘·÷ ñ+&Ü*. ˙s¡T H˚\˝ÀøÏ sTT+≈£î‘·T+~. nø£ÿ&É ˙s¡T ‘·–*q XËq>∑\T
ñãT“‘êsTT, yÓTT\ø£\T m‘·T‘Ô êsTT. <ëìe\q yê{Ïô|q’ uÛ÷Ñ $T˝À ñqï $Á>∑V≤ü +
ø=~› s√E\˝À uÛ÷Ñ $T ô|ø’ Ï yÓT\¢yTÓ \¢>± ˝ÒdTü +Ô ~.
13.ø£Ás¡qT bÕeTT>± e÷s¡Ã≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ø£Ás¡qT bÕeTT>± e÷s¡TkÕÔ&TÉ . ‹]– bÕeTTqT ø£Ás¡>±
≈£L&Ü #˚kÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ bÕeTT ñ+&Ü*. Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± bÕeTT
‘·\qT ˇø£ #˚‹‘√q÷, <ëì ‘√ø£qT eTs√ #˚‹‘√q÷ |ü≥Tºø√yê*. n˝≤ |ü≥Tº≈î£ ì,
<ëìì s¬ +&ÉT #˚‘T· ˝‘√q÷ ‹qï>± kÕ>∑Bj·÷*. u§≥q y˚\T, #·÷|ü⁄&ÉT y˚\T\‘√
bÕeTT ‘·\ eT<Û´ä uÛ≤>∑+˝À >∑{>ºÏ ± e‹Ô&ç sTTyê«*. <ë+‘√ bÕeTT ø£Ás¡˝≤>∑ ì{≤s¡T>±
_>∑TdüT≈£î+≥T+~. ‘√ø£ uÛ≤>±ìï H˚\ yÓ|’ ⁄ü ~+∫q|üŒ{Ïø,° n~ ø£<\ä <äT. n|ü&ÉT n~
#·÷&É{≤ìøÏ #˚‹ ø£Ás¡˝≤ Áù|ø£≈å î£ \≈£î nì|ædTü +Ô ~. Á|ü<sä Ù¡ q˝À ‘√ø£ <ä>sZ∑ ¡ ñqï #˚‹ì
e<ä*, bÕeTTqT ˇø£kÕ] $~*+∫, <ëìì H˚\ô|’ e~˝Òj÷· *. ø=~› ìeTTcÕ\˝À
bÕeTT ‘·q |üPs¡«|ü⁄ X¯øìÔÏ |ü⁄+E≈£îì bÕø£≥+ ÁbÕs¡+_ÛdTü +Ô ~. Áù|ø£≈å î£ \≈£î yêfi¯fl ø£fi¢̄
m<äTfÒ ø£Ás¡ bÕeTT>± e÷]b˛sTTq≥Tº ÁuÛeÑ T ø£\T>∑T‘·T+~.
&܈ˆ uÀdt 23
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
y˚Tõø˘ |ü<‹Δä :
ø£|{ü Ï ˇø£ U≤∞ bÕÁ‘·qT #·÷|ækÕÔ&TÉ . n+<äT˝À ˇø£ ø£Ás¡qT ñ+#·T‘ê&ÉT. Ä
bÕÁ‘·qT ˇø£ >∑T&É‘¶ √ eT÷dæ, ‹]– >∑T&Éq¶ T ‘=\–kÕÔ&TÉ . n|ü&ÉT #·÷&É>±, bÕÁ‘·˝À
ø£Ás¡≈î£ ã<äT\T>± bÕeTT ø£ì|ædTü +Ô ~.
Áù|ø£≈å î£ \T eTT+<äT>± #·÷dæ+~ ìC≤ìøÏ ø£Ás¡ ø±<äT. n~ ˇø£ ø±–‘·|⁄ü >=≥º+.
n+<äT˝À ˇø£ bÕeTT eTT+<äT>±H˚ ñ+≥T+~. bÕÁ‘·qT >∑T&É‘¶ √ eT÷dæq|ü&ÉT ø±–‘êìï
q\T|ü⁄‘·÷ >∑T&É‘¶ √bÕ≥T ˝≤π>j·÷*. n|ü&ÉT bÕÁ‘·˝À bÕeTT $T>∑T\T‘·T+~.
14. eT{Ϻì |üdüT|ü⁄>± e÷s¡Ã≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï eT{Ïìº |üdTü |ü⁄>± e÷s¡TkÕÔ&TÉ . n+‘˚ø±<äT, n˝≤ e÷]q |üdTü |ü⁄qT
≈£î+≈£îeT>± ≈£L&Ü e÷πsÃkÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇπø s¡ø+£ ˇπø ôdE’ ø±–‘ê\T s¬ +&É÷, ø=+#Ó+ |üdTü |üP,
ˇø£ ∫qï d”kÕ˝À ìeTàs¡deü T÷ dæ<+Δä #˚dTü ø√yê*. |üdTü |ü⁄qT ø±–‘·+˝À b˛dæ bı{≤¢+
#·T≥Tºø√yê*. d”kÕqT CÒãT˝À y˚dTü ø√yê*.
24 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À uÛ≈Ñ î£ \Ô ˝À ˇø£]ì ø=+#Ó+ eT{Ïìº rdüT≈£îs¡eTàHê*. Ä
eT{Ïìº dæ<+Δä >± ñ+#·T≈£îqï s¬ +&√ ø±–‘·+˝À bı{≤¢+ #·T{≤º*. bı{≤¢ìï eTTK+
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdüT≈£îsêyê*. eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘·Tqï≥T¢ q{Ï+#ê*. n˝≤ q{Ïd÷ü Ô eT{Ï‘º √
ñqï bı{≤¢ìï e~˝Òd,æ <ë∫q |üdTü |ü⁄ bı{≤¢ìï n+<äTø√yê*. <ëìì uÛ≈Ñ î£ ìÔ øÏ∫Ã
‘Óse¡ eTHê*. n‘·&TÉ ‘Óse¡ >±, n+<äT˝À eT{Ïøº Ï ã<äT\T>± |üdTü |ü⁄ ñ+&É≥+, #·÷dæ
n+<äs÷¡ ÄX¯Ãs¡´b˛‘·÷+{≤s¡T.
Ä˝À>± CÒãT˝ÀìøÏ yÓT\¢>± #˚‹ì b˛ì∫Ã, #·÷|ü⁄&ÉT y˚*‘√ d”kÕ˝Àì ìeTàs¡kÕìï
‘êø±*. nq+‘·s+¡ Ä y˚*‘√ bı≥¢+˝Àì |üdTü |ü⁄qT ø£<Tä |ü⁄‘·÷ ñ+&Ü*. s¡kÕj·Tìø£
#·s´¡ e\q |üdTü |ü⁄ ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷]b˛‘·T+~. uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î yê] ø£fi¢̄ m<äTfÒ
|üdTü |ü⁄ ≈£î+≈£îeT>± e÷]b˛sTTq≥T¢ nì|ædTü +Ô ~.
15. kÕsêsTT>± e÷πs ˙s¡T
eTVæ≤eT : ˇø£ >±¢dTü ˝À ñqï ˙{Ïì ø£|{ü Ï U≤∞>± ñqï eTs√ >±¢dTü ˝ÀøÏ b˛j·T>±H˚
˙s¡T ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T kÕsêsTT>± e÷]b˛‘·T+~.
eTs¡à+ : Ä Á|ü < ä s ¡ Ù q≈£ î ¬ s +&É T >±¢ d ü T \T rdü T ø√yê*. ˇø£ <ëì˝À
|òHæ ê|ò*Ôü Hé(Phenolphthalein) Á<ëeø£|⁄ü #·Tø£ÿ\T ø=ìï{Ïì y˚j÷· *. s¬ +&√>±¢dTü qT
ø=~›>± k˛&çjT· + ø±s=“H˚{Ÿ(Sodium Carbonate) ø£*|æq ˙{Ï‘√ dü>+∑ es¡≈L£
ì+bÕ*. n|ü&Ü ˙{Ïì >±¢dTü ˝ÀøÏ b˛j·T>±H˚, n~ ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷]b˛‘·T+~.
16.˙s¡T bÕ\T>±, Ä bÕ\T dæsê>±
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˙{Ïì bÕ\T>±, Ä bÕ\qT dæsê>± e÷s¡TkÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eT÷&ÉT >±¢dTü \T rdüTø√yê*. yÓTT<ä{Ï >±¢dTü qT eT÷&ÉT
e+‘·T\T ˙{Ï‘√ ì+|æ, n+<äT˝À ø=~›>± ô|Áò s¡dt nyÓ÷àìj·T+ dü˝ŒÒ {¤ Ÿ(Ferrous
Ammonium Sulphate) qT ø£\bÕ*. s ¬ +&√ >±¢dTü ˝À ÅkÕº+≥yéT ø√¢s¬ &’ (é Strontium
&܈ˆ uÀdt 25
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Chloride)ì ≈£L&Ü n+‘˚ ì+bÕ*. Ç+<äT˝À ø=ìï ˙{Ï #·Tø£ÿ\qT ø£\bÕ*. eT÷&√
>±¢dTü ì ≈£L&Ü n+‘˚ {≤ìø˘ j·÷dæ&é(Tannic Acid)‘√ ì+|æ, Ç+<äT˝À ø=ìï ˙{Ï
#·Tø£ÿ\qT ø£\bÕ*.
Á|ü<sä Ù¡ q˝À yÓTT<ä{Ï >±¢dTü ˝Àì Á<äyêìï s¬ +&√ >±¢dTü ˝À b˛j·T>±, n~ bÕ\
s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷]b˛‘·T+~. Ä bÕ\qT eT÷&√ >±¢dTü ˝ÀøÏ b˛j·T>±, n~ dæsê s¡+>∑T˝ÀøÏ
e÷]b˛‘·T+~.
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
uÛ≤>∑+˝À k˛&çjT· + <∏j ä ÷Ó dü˝ŒÒ {¤ Ÿ(Sodium Thiosulphate) |ü\T≈£î\T ø=ìï+{Ïì
<ë∫ ñ+#ê*. $d”ÿ s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷]q ˙{Ïì d”kÕ˝À b˛j·÷*. eT÷‘·qT _–+#ê*.
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À Áù|ø£≈å î£ \≈£î d”kÕqT #·÷|æ+#ê*. yê] <äèwæ˝º À n~ $d”ÿ‘√
ì+&ç ñqï d”kÕ. Ä d”kÕqT j·T<∏ë˝≤|ü+>± ‘·\ øÏ+<äT\T #˚j÷· *. njÓTT&çH‘é √
≈£L&çq ˙s¡T k˛&çjT· + <∏j ä ÷Ó dü˝ŒÒ {¤ Ÿ‘√ ø£\e≥+ e\q n~ ‘·q $d”ÿ s¡+>∑TqT
ø√˝ÀŒsTT, øπ e\+ ˙s¡T>± e÷Á‘·yT˚ ø£ì|ædTü +Ô ~.

17.˙s¡T Áø£y˚T|” bÕ\T>± e÷s¡≥+ 19.ìeTàø±j·T˝À+∫ s¡ø£Ô+

eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ >±¢dTü ˝Àì ˙{Ïì s¬ +&√ >±¢dTü ˝Àì ˙{Ï‘√ ø£\T|ü⁄‘ê&ÉT. eTVæ≤eT : uÛÑ≈£îÔ&ÉT ‘Ó∫Ãq ˇø£
n‘·&TÉ eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘·÷+&É>±, Ä ˙s¡T Áø£yT˚ D≤ bÕ\T>± e÷s¡T‘·T+~. ìeTàø±j·TqT ø£|{ü Ï ˇø£ #ê≈£î‘√ ø√j·T>±,
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î s¬ +&ÉT >±¢dTü \qT rdüTø√yê*. ˇø£ >±¢dTü qT ˙{Ï‘√ Ä ø±j·T˝À s¡ø+Ô£ ø£ì|ædTü +Ô ~.
Hê\T>√ e+‘·T ì+|æ, n+<äT˝À ø=~›>± k˛&çj·T+ <∏äjÓ÷dü˝ÒŒ¤{Ÿ(Sodium eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>±
Thiosulphate)qT ø£\bÕ*. Ä s ¬ +&É÷ ø£*dæb˛j˚T˝≤ |üP]Ô>± ø£\bÕ*. s¬ +&√ eT+<ës¡ |üP\T ø=ìï+{Ïì u≤>± q*|æ,
>±¢dTü qT ≈£L&Ü n+‘˚ ˙{Ï‘√ ì+|æ, n+<äT˝À n+‘˚ k˛&çjT· + u…d’ ˝ü ŒÒ {¤ Ÿ(Sodium yê{Ï s¡kÕìï #ê≈£î≈£î |üPj·÷*. #ê≈£îqT
Bisulphate)qT ø£\bÕ*. Äs¡u{… ≤º*. Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À #ê≈£î
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À s¬ +&√ >±¢dTü ˝Àì Á<äyêìï yÓTT<ä{Ï >±¢dTü ˝À b˛j·÷*. e÷eT÷\T<˚ nqï≥Tº>± q$Tà+#ê*.
yÓ+≥H˚ e÷s¡TŒ @MT ñ+&É<Tä . nsTT<äT ì$TcÕ\ nq+‘·s+¡ Ä Á<äe+ Áø£yT˚ |” bÕ\ #ê≈£î‘√ ìeTàø±j·TqT ø√j·÷*. ìeTàs¡d+ü ,
s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷s¡T‘·T+~. eT+<ës¡ |üP\ s¡d+ü ø£*dæ, s¡kÕj·Tìø£
#·s´¡ @s¡Œ&ç, ìeTàs¡d+ü ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T˝ÀøÏ
18. ˙{Ï>± e÷πs $d”ÿ e÷s¡T‘·T+~.
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï d”kÕ˝Àì $d”ÿì d”kÕ˝ÀH˚ ˙{Ï>± e÷πsÃkÕÔ&TÉ . uÛ≈Ñ î£ &Ô ç sTT+{Ï˝À <äTwüº X¯≈î£ \Ô T Á|üy•˚ +#êj·T˙, yê{Ïì ‘·]$T ø=≥º&ÜìøÏ XÊ+‘·T\÷,
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q ø√dü+ ø=+‘· ˙{Ï˝À njÓTT&çHqé T ø£\bÕ*. n|ü&Ü ˙s¡T |üP»\÷ »]|æ+#ê\˙ q$Tà+#·≥+ ø√dü+ ø=+<äsT¡ ø£|≥ ü e´≈£î\Ô T á Á{Ïøq˘ T
$d”ÿ s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷s¡T‘·T+~. ˇø£ U≤∞ $d”ÿ d”kÕqT rdüTø√yê*. d”kÕ eT÷‘· ˝À|ü* Á|üj÷Ó –düT+Ô {≤s¡T.
26 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 27
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
20.Hê]+»ø±j·T˝À s¡ø£Ô+ 1. ˇø£ ø±–‘·+ô|’ ø±|üsY HÓÁ’ fÒ{Ÿ(Copper Nitrate) Á<ëeø£+‘√ nø£så ê\qT
eTVæ≤eT : Áù|ø£å≈£î\ qT+&ç rdüT≈£îqï sêdæ, nq+‘·s+¡ Ä ø±–‘êìï ø=+#Ó+ y˚&ç ‘·–˝Ò˝≤ #˚ùd,Ô nø£så ê\T ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T˝À
#ê≈£î‘√ ø£|{ü Ï ˇø£ Hê]+» ø±j·TqT s¬ +&ÉT Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT.
eTTø£ÿ\T>± ø√j·T>±, Ä ø±j·T˝À+∫ s¡ø£Ô+ 2. ø√u≤˝Ÿº ø√¢s¬ &’ é(Cobalt Chloride)‘√ sêdæ, Ä ø±–‘êìï y˚&ç #˚ùdÔ nø£så ê\T
ãj·T{ÏøÏ Á|üeVæ≤düT+Ô ~. ˙\+ s¡+>∑T˝À ekÕÔsTT. #·˝≤¢]q ‘·sê«‘· ø±–‘·+ô|’ nø£så ê\T n<äèX¯´eTe⁄‘êsTT.
3. ˙{Ï˙, dü\÷Œ¤´]ø˘ j·÷dæ&é(Sulphuric Acid)˙ ø£*|æq Á<ëeø£+‘√ sêdæ,
eTs¡à+ : Ä Á|ü<äs¡Ùq≈£î ` Ç+»ø£åHé ø±–‘êìï ø=~›>± y˚&ç #˚ùdÔ nø£så ê\T q\T|ü⁄ s¡+>∑T˝À Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT.
#˚j·T{≤ìøÏ &Üø£ºs¡T¢ yê&˚ ˇø£ dæs¡+õì 4. 1:1000 dæ\«sY HÓÁ’ fÒ{Ÿ Á<ëeø£+‘√ sêdæ, Ä ø±–‘êìï yÓ\T‘·Ts¡T˝À ô|≥º>±,
dü+bÕ~+#ê*. n+<äT˝ÀøÏ ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T nø£så ê\T }<ë s¡+>∑T˝À Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT.
Á<äyêìï ˝≤–+#ê*. n|ü&Ü dæs+¡ õ‘√ ˇø£ 5. düeT bÕfi¯˝¢ À ø£*dæq ø±|üsY dü˝ŒÒ {¤ Ÿ, ÄyÓ÷àìj·T+ ø√¢s¬ &’ \é $TÁX¯eT Á<ëeø£+‘√
Hê]+»ø±j·T≈£î Ç+»ø£Hå é #˚d,æ Á<äyêìï |üP]Ô>± sêdæ, ø±–‘êìï ø=~›>± y˚&ç #˚ùdÔ nø£så ê\T |üdTü |ü⁄ s¡+>∑T˝À Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT.
ø±j·T˝ÀìøÏ møÏÿ+#ê*. ø±j·T˝À ãj·T{ÏøÏ ‘˚&Ü @MT ø£ì|æ+#·<Tä . Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À 6. ì¬ø˝Ÿ HÓÁ’ fÒ{Ÿ‘√ sêdæ, ø±–‘êìï ø=~›>± y˚&ç #˚ùd,Ô nø£så ê\T Ä≈£î|ü#÷
#ê≈£î‘√ ø√dæq|ü&ÉT ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T Á<äe+ ãj·T≥≈£î bÕs¡T‘·T+~. s¡+>∑T˝À Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT.
7. ø±sê“*ø˘ j·÷dæ&‘é √ sêdæ, Ä ø±–‘êìøÏ ◊s¡Hé ø√¢s¬ &’ qé T n~›‘,˚ nø£så ê\T
21.Á|ü‘·´ø£åeTj˚T´ nø£åsê\T ejÓTT˝…{Ÿ ø£\sY˝À Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT.
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ‘Ó\¢ ø±–‘êìï #·÷|ækÕÔ&TÉ . n‘·&TÉ eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘T· +&É>±, 8. _düà‘Y HÓÁ’ fÒ{Ÿ‘√ nø£så ê\T sêdæq ø±–‘êìï ˙{Ï˝À eTT+∫ rj·T>±`nø£så ê\T
Ä ø±–‘·+ô|’ ø=ìï nø£så ê\T ‘·q uÛ≈Ñ î£ &Ô ç Á|üXï¯ øÏ »yêãT s¡÷|ü+˝À Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT. ‘Ó\>¢ ±, >∑TãTs¡T>± Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT.
eTs¡à+ : ìC≤ìøÏ Ä »yêãT Ä ø±–‘·+ô|’ ø£|{ü Ï n+‘·≈î£ eTT+<äT>± sêdæq<˚. s¡kÕj·Tìø£ |ü<ësêú\qT e÷Á‘·yT˚ >±ø£ eTq e+{Ï+{À¢ ñ+&˚ bÕ\T, eTõ®>\∑ ‘√
Ä sêj·T≥+ @<ÓH’ ê s¡kÕj·Tìø£ |ü<ës¡+ú ‘√ sêkÕÔ&TÉ . n˝≤ sêj·T≥+ e\q Ä bÕ≥T ñ*¢, yÓ\T¢*¢, ìeTà, ø±´uÒJ, Á<ëø£å s¡kÕ\qT ≈£L&Ü n<äèX¯´ sê‘·\≈£î
ø±–‘·+ô|’q nø£åsê\T ø£qã&Ée⁄. Ä ø±–‘·+ô|’ eTs√ s¡kÕj·Tìø£ #·s¡´qT e⁄|üj÷Ó –+#·e#·TÃ.
Á|üj÷Ó –+∫q|ü&ÉT, Ä ø±–‘·+ô|’ nø£så ê\T Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT. n≥Te+{Ï s¡kÕj·Tìø£ nø£så ê\H˚ ø±<äT` n+¬ø\q÷, ∫Á‘ê\q÷, <˚e⁄&ç u§eTà\q÷ ≈£L&Ü ø±–‘ê\ô|’
$<ÛëHê\T ø=ìï e+<ä\T ñ+{≤sTT. yê{Ï˝À ø=ìï : Á|ü‘´· ø£+å #˚sTT+#·e#·TÃ.
28 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 29
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
22. ns¡#˚‹˝À Vü‰s¡‹
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q ns¡#‹˚ ˝À ø£s÷¡ Œsêìï yÓ*–+#·T≈£îì Vü‰s¡‹ sTTkÕÔ&TÉ .
nq+‘·s+¡ <ëìì ‘·q H√{Ï˝À y˚dTü ≈£î+{≤&ÉT. n‘·&øç Ï @MT u≤<Ûä ø£\>∑<Tä .
eTs¡à+ : ø=+#Ó+ ô|<ä› ôdE ’ ø£s÷¡ Œsêìï rdüTø√yê*. <ëìì yÓ*–+∫ ≈£î&ç
ns¡#‹˚ ˝À ñ+#·Tø√yê*. Vü‰s¡‹ sTTdüTqÔ ï≥Tº>± #˚‹ì ø£<Tä |ü⁄‘·÷ ñ+&Ü*. ø£s÷¡ Œsêìï
#˚‹˝À ˇπø #√≥ ø±≈£î+&Ü, ø=~›>± n≥÷ sTT≥÷ <=]¢d÷ü Ô ñ+&Ü*. ns¡#s˚ TT y˚&ç
m≈£îÿ‘√+<äqT≈£îqï|ü&ÉT ø£s÷¡ Œsêìï s¬ +&Ée #˚‹˝ÀøÏ e÷s¡TÃø√yê*. Ä #˚sT÷ y˚&øÓ ÿÏ q
‘·sê«‘· eTs¡\ yÓTT<ä{Ï #˚‹˝ÀøÏ e÷s¡TÃø√yê*. Çø£ s¬ +&ÉT #˚‘T· \÷ y˚&øÓ ÿÏ b˛j·÷sTT
nqT≈£îqï|ü&ÉT ø£s÷¡ Œsêìï Hê\Tø£ô|’ ñ+#·Tø√yê*. Hê\Tø£ ‘·&>ç ± ñ+≥T+~, ø±ã{Ϻ
y˚&ç yÓ+≥H˚ ‘·>\∑ <äT. ø±ùd|ü{øÏ Ï Hê\Tø£ y˚&øÓ ±ÿø£, H√{Ïì eT÷ùdj·÷*. <ëì‘√
Äøχ»Hé n+<äø£ ø£s÷¡ Œs¡|⁄ü eT+≥ Ä]b˛‘·T+~. H√{ÏøÏ Vü‰ì ø£\>∑<Tä .
23. ø±>∑T‘·Tqï q÷HÓ˝À #˚sTT ô|≥º≥+
eTVæ≤eT : u≤>± ø±>∑T‘·Tqï q÷HÓ˝À ø£|{ü Ï ‘·q #˚‹ì eTT+#ê&ÉT. nsTTHê n‘·ì
#˚sTT ø±\˝Ò<Tä .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î s¬ +&ÉT ©≥s¡¢ q÷HÓ |üfºÒ ˇø£ eT÷≈£î&ÉT, ˇø£ ©≥s¡T
e+≥q÷HÓ, düyº ,é ˇø£ ô|<ä› ôdE ’ ìeTàø±j·T ø±yê*.
eT÷≈£î&ÉT˝À q÷HÓ b˛j·÷*. q÷HÓ˝ÀøÏ ìeTàs¡kÕìï |æ+&Ü*. düyº qé T yÓ*–+#ê*.
q÷HÓ y˚&øÓ ÿ£ ø£ eTT+<˚, <ëì˝À qTqï ìeTàs¡d+ü eTT+<äT>± y˚&≈Ó î£ ÿ‘·T+~. Ä$Ø,
ãT&É>\∑ ÷ ø£ì|æd÷ü +Ô &É≥+‘√, q÷HÓ #ê˝≤ y˚&>ç ± eTs¡T>∑T‘·Tqï≥Tº>± ø£ì|ædTü +Ô ~.
n|ü&ÉT n+<äT˝À #˚sTT ô|{Ϻ ãj·T{ÏøÏ rj·Te#·TÃ. n|üŒ{ÏøÏ q÷HÓ ø=+#Ó+ y˚&>ç ±
e÷Á‘·yT˚ ñ+≥T+~ ‘·|Œü , eTs¡T>∑T‘·÷ ø±<äT.
30 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
24.X¯Øsêìï eT+≥\‘√ ø±\TÃø√e≥+
eTVæ≤eT : ø±>∑&Ü eT+≥\qT ø£|{ü Ï ‘·q X¯Øs¡+ô|’ b˛ìdü÷Ô ñ+{≤&ÉT. nsTTHê
n‘·&øç Ï ø=+#Ó+ u≤<Ûä ≈£L&Ü ø£\>∑<Tä .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø±e\dæq$ ˇø£ n&ÉT>∑T bı&ÉT>∑T >∑\ ø£Ás¡, bÕ‘· K<äs› T¡
>∑T&É,¶ <ës¡+, øÏsd¡ Hü êsTT\T, n–Zô|f….º ø£Ás¡≈î£ ˇø£ ∫es¡ >∑T&Éq¶ T >∑{>ºÏ ± #·T{≤º*.
#·T{Ïqº >∑T&Éq¶ T <ës¡+‘√ ø£{≤º*. >∑T&ɶ >∑{>ºÏ ± ñ+&˚≥≥Tº>± <ësêìï eTT&ç y˚j÷· *.
>∑T&É‘¶ √ ñqï ø£Ás¡ uÛ≤>±ìï øÏsd¡ Hü êsTT\T˝À eTT+∫ ãj·T{ÏøÏ rj·÷*. ø±s¡T‘·Tqï
øÏsd¡ Hü êsTT\TqT e~*+#·Tø√e≥+ ø√dü+ <ëìì ˇø£kÕ] $~*+#ê*.
Ä ø±>∑&ÜqT yÓ*–+#ê*. yÓ\T>∑T‘·Tqï ø±>∑&ÜqT ã≥º\T ˝Òì X¯Øs¡ uÛ≤>∑+
ô|H’ ê, #˚‘T· \ ô|H’ ê b˛ìdü÷Ô ñ+&Ü*. n˝≤ #˚jT· ≥+ e\q X¯Øs¡+ô|q’ ñqï yÓ+Á≥Tø£\T
e÷Á‘·yT˚ ø±\T‘êsTT ‘·|Œü #·sà¡ + ø±\<äT. nsTT‘˚ ø±>∑&Ü eT+≥qT X¯Øs¡+ô|’ mø£ÿ&Ü
ˇπø #√≥ eT÷&ÉT ôdø£+&É≈¢ î£ $T+∫ ñ+#·≈L£ &É<Tä . ø±>∑&ÜqT X¯Øs¡+ô|’ n≥÷ sTT≥÷
e÷s¡Tdü÷Ô ñ+&Ü*.
˙{Ïì y˚&ç #˚j÷· \+fÒ eT+≥≈£î ø=+‘· düeTj·T+ m˝≤ |ü&TÉ ‘·T+<√, eTq
X¯Øsêìï y˚&ç #˚j÷· \Hêï ≈£L&Ü ø=+‘· düeTj·T+ ` ‘·≈î£ ÿe>±H˚ ø±e#·Tà ` |ü&TÉ ‘·T+~.
eT÷&ÉT ôdø£+&É≈¢ î£ $T+∫‘˚ eTq X¯Øs¡+ ø±\≥+ ÁbÕs¡+uÛeÑ Te⁄‘·T+~. n+<äT#˚‘H· ˚
eT+≥qT X¯Øs¡+ô|’ eT÷&ÉT ôdø£+&É≈¢ î£ $T+∫ ì\|üsê<äT.
25. ì|ü\ MT<ä q&Éø£
eTVæ≤eT : mÁs¡>± ø±\T‘·Tqï u§>∑T\Z ô|’ ø£|{ü Ï q&ÉTkÕÔ&TÉ . n‘·&ç ø±fi¯ó¢ ø±\e⁄.
eTs¡à+ : eTT+<äT>± ø=ìï{Ïì dæ<+Δä #˚dTü ø√yê*. n$`øÏsd¡ Hü êsTT\÷, n–Zô|fÒ,º
ø£f\º… ÷, ÇqT|ü bÕsê, yÓ<Tä s¡T ø£Ásê, s¬ +&ÉT #˚≥\÷, ñ|üPŒ. ø£f\º… T u≤>± m+&çqM,
>∑{MºÏ nsTT e⁄+&ç 100 øπ J\ es¡≈L£ ñ+&Ü*. yÓ<Tä s¡T ø£Ás¡ Äs¡T n&ÉT>∑T\ bı&Ée⁄
ñ+&Ü*. ñ|ü 2 øπ J\ es¡≈L£ ñ+&Ü*.
&܈ˆ uÀdt 31
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ˇø£ n&ÉT>∑T yÓ&\É ÷Œ, mì$T~ n&ÉT>∑T\ bı&ÉeP, eT÷&ÉT n+>∑Tfi≤\ ˝À‘·÷
>∑\ >√‹ì ‘·yê«*. Ä >√‹ eT<Û´ä ˝À ø£f\º… qT ù|sêÃ*. ø£f\º… qT ˇø£<ëìô|’ ˇø£{Ï
n&É+¶ >±q÷, ì\Te⁄>±q÷ düsê›*. <ëìe\q ø£f≈º… L£ , ø£f≈º… L£ eT<Û´ä >±* u≤>±
e⁄+≥T+~. ø£f\º… ô|’ øÏsd¡ Hü êsTT\T b˛dæ, n–Z|⁄ü \¢ yÓ*–+#ê*. Ä ø£f\º… T`ø±\T‘·Tqï
mÁs¡{Ï u§>∑T>Z ± e÷s¡{≤ìøÏ s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT >∑+≥\T |ü&TÉ ‘·T+~. ø±\ì ø£f\º… uÛ≤>±\T
@yÓH’ ê ñ+fÒ, yê{Ïì yÓ<Tä s¡T ø£Ás¡ düV‰ü j·T+‘√ ãj·T{ÏøÏ rdæyj ˚ ÷· *. eT+&ÉT‘·Tqï
u§>∑TqZ T düeT+>± Ä >√‹˝À bÕs¡‘√ #·<Tä qT #˚j÷· *. u§>∑T\Z ô|’ qTqï ã÷&ç<qä T
#˚≥\‘√ $düTs¡T‘·÷ >√‹ ãj·T{ÏøÏ m–]b˛ìyê«*. u§>∑T\Z ô|’ q&ÉeuÀj˚T e÷s¡+Z ˝À
ñ|üqT yÓ<»ä ˝≤¢*.
Çø£ n|ü&ÉT Ä eT+&ÉT‘·Tqï u§>∑T\Z ô|’ q&Éøq£ T ÁbÕs¡+_Û+#·e#·TÃ. nsTT‘˚
|üsT¡ >¬ ‘·≥Ô +, <ä÷ø£≥+ #˚jT· ≈£L&É<Tä . q&Éø£ y˚>+∑ >±q÷, ‹qï>±q÷ e÷Á‘·yT˚ e⁄+&Ü*.
n˝≤ #˚ùdHÔ ˚ bÕ<ë\T ø±\e⁄. yê‘êes¡D+˝Àì ‘˚eTqT ñ|ü Äø£]¸dTü +Ô ~. u§>∑TôZ |’
ã÷&ç<ä ‘·j÷· s¡e≈£î+&Ü ≈£L&Ü kÕj·T|ü&TÉ ‘·T+~.
u§>∑T\Z T m+‘· m≈£îÿe⁄>± ø£Dø£D˝≤&ÉT‘·÷ ñ+fÒ bÕ<ë\T ø±˝Ò neø±XÊ\T
n+‘· ‘·≈î£ ÿe>± ñ+{≤sTT. eTìwæ #·sà¡ + m|ü&É÷ ø=+‘· ‘·&>ç ± ñ+≥T+~. ô|>’ ±
ì|ü\ MT<ä q&ç#y˚ ês¡T <˚e‘· |üPìq HÓ|+ü ‘√ X¯Øs¡+ MT<ä _+<Ó\T _+<Ó\T
˙fi¯ó¢ >∑TeTà]+#·T≈£î+{≤s¡T. ˝Ò<ë ø£˙dü+ ø±fi¢̄sTTHê ø£&TÉ ≈£îÿ+{≤s¡T. u≤>± y˚&>ç ±
ñqï ì|ü MT<ä ‘·&>ç ± ñqï bÕ<ä+ |ü&>É ±H˚ Ä ‘·&ç yÓ+≥H˚ Ä$] ne⁄‘·T+~.
#·sêàìø°, ì|üø° eT<Û´ä á Ä$] ˇø£ ‘Ós>¡ ± n&ÉT>¶ ± ñ+&ç, #·sêàìøÏ y˚&ìç mø£ÿìe«<äT.
ì|ü MT<ä mes¡÷ ì\ã&ÉsT¡ , y˚>+∑ >± q&ÉTkÕÔsT¡ . bÕ<ä+ rdæ, bÕ<ä+ y˚ùd≥+‘·
ùd|ü{À¢ á Ä$] n&ÉT¶ |ü&≥ É + e\q #·sà¡ + ø±\<äT. Ä\dü´+ nsTT‘˚ e÷Á‘·+
ø±\T‘·T+~.
32 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
26.#·sêàìøÏ ìeTàø±j·T\T y˚˝≤&ÉBj·T≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q uÛ≈Ñ î£ &Ô ç #·sêàìï <ësê\‘√ ≈£î{Ï,º Ä <ësê\≈£î ìeTàø±j·T\qT
ø£{ºÏ y˚˝≤&ÉBkÕÔ&TÉ . Ä uÛ≈Ñ î£ &Ô øç Ï u≤<Ûä ø£\>∑<Tä , s¡ø+Ô£ ø±s¡<Tä .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø=ìï ìeTàø±j·T\÷, dü÷B, <ës¡+, ø£‘sÔÓ ê ø±yê*.
dü÷~˝ÀøÏ <ësêìï møÏÿ+#ê*. dü÷~˙, <ësê˙ï ìeTàø±j·T ˝À+∫ b˛ì∫Ã, <ës¡|⁄ü
∫e] ø=düqT eTT&ç y˚j·÷*. <ëì e\q <ës¡+˝À+∫ ìeTàø±j·T C≤]b˛<äT.
<ësêìøÏ eT<Û´ä ˝À dü÷~ ñ+&Ü*. ˇø£ Áù|ø£≈å î£ &çì mqTïø√yê*. n‘·&ç #·sêàìï s¬ +&ÉT
eT÷&ÉT kÕs¡T¢ q*|æ, kÕ>∑Bj·÷*. dü÷~ì Ä #·s¡à|ü⁄ ô|’ bıs¡˝À+∫ b˛ì∫Ã,
ìeTàø±j·T˝À+∫ ≈£L&Ü b˛ìyê«*. n|ü&ÉT #·sêàìøÏ ìeTàø±j·T y˚˝≤&ÉT‘·T+~.
#·sà¡ + N\<äT. n˝≤ sTT+ø± eT] ø=ìï ìeTàø±j·T\qT y˚˝≤&ÉBj·Te#·TÃ.
#·sêàìï q\|ü≥+ e\q, n~ ‹$Tà¬s≈£îÿ‘·T+~. Ä ‹$Tà]˝À dü÷~ì >∑T#·Ã≥+
e\q #·sêàìøÏ u≤<ÛM˚ T ‘Ó*j·T<äT. ô|>’ ± dü÷~ì >∑T#·TÑ·Tqï~ #·sà¡ |ü⁄ ô|’ bıs¡ qT+∫
e÷Á‘·yT˚ . n+<äT#˚‘· s¡ø+Ô£ ≈£L&Ü ø±s¡<Tä . Ä $<Û+ä >± 500 Á>±eTT\ ãs¡Te⁄ es¡≈L£
y˚˝≤&ÉBj·Te#·TÃ. eT÷&ÉT bıs¡\ yÓTT‘·Ô+ #·s¡àeTsTT‘˚ 80 πøJ\ ãs¡Te⁄qT
y˚˝≤&ÉBj·T>∑\<äT.
27. M|ü⁄øÏ ø=πøÿ\‘√ y˚˝≤&É≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q M|ü⁄øÏ ø=πøÿ\T >∑T#·TÃ≈£îì >±*˝À y˚˝≤&É‘ê&ÉT. n‘·&ç
#·sà¡ + N\<äT. #·sà¡ +˝À+∫ s¡ø+Ô£ ≈£L&Ü ø±s¡<Tä .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î bı&Éyê{Ï ø£Ásê, ø£|Œ” , bÕ¢døºæ ˘ ‘ê&É÷, ≥Øÿ ‘·Tyê«\÷,
s¬ +&ÉT ø=πøÿ\÷ ø±yê*.
ø£Ás¡qT uÛ÷Ñ $T˝À ì\Te⁄>± bÕ‘ê*. <ëìøÏ ø£|Œ” ì neTsêÃ*. s¬ +&ÉT ø=πøÿ\qT
M|ü⁄ ô|q’ #·sêàìøÏ düe÷+‘·s+¡ >± >∑T#·TÃø√yê*. Ä s¬ +&ÉT ø=πøÿ\≈£î s¬ +&ÉT ‘êfi¯¢ #Ós√
ø=düq÷ eTT&ç y˚j÷· *. ‘êfi¯¢ s¬ +&Ée ø=dü\T ø£|Œ” MT<äT>± H˚\øπ dæ y˚˝≤&Ü*. ≥e˝ŸqT
bı≥º qT+∫ M|ü⁄øÏ #·T{≤º*. <ëì n+#·T\qT ‘êfi¯≈¢ î£ eTT&ç y˚j÷· *. ‘êfi¯q¢ T ø=+#Ó+
˝≤–q|ü&ÉT Ä e´øÏÔ ªu≤˝…H‡é μ ne⁄‘·THêï&√, ˝Ò<√ #·÷düTø√yê*. n|ü&ÉT ‘êfi¯¢ s¬ +&ÉT
∫es¡\q÷ |ü≥Tº≈î£ ì ˝≤–‘˚, Ä e´øÏÔ >±*˝À y˚˝≤&É‘ê&ÉT.
&܈ˆ uÀdt 33
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
28.Hê\Tø£˝À+∫, ãT>∑Z\˝À+∫ Á‹X¯S\+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q Hê\Tø£˝À+∫ ˇø£ Á‹X¯S˝≤ìï b˛ì#·TÃ≈£îHêï&ÉT. n‘·ìøÏ
u≤<Ûä ˝Ò<Tä . Hê\Tø£˝À+∫ s¡ø+Ô£ ø±s¡˝<Ò Tä .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ ∫qï ôdE ’ Á‹X¯S\+ ñ+≥T+~. <ëì yÓqTø£ ø=dü
dü÷{Ï>±, |ü<Tä qT>± ñ+≥T+~. ø£|{ü Ï ‘·q Hê\Tø£qT ãj·T{ÏøÏ kÕ>∑BkÕÔ&TÉ . ˇø£
#˚‹‘√ <ëìì ˝≤– |ü≥Tº≈î£ ì, Á‹X¯S\|ü⁄ |ü<Tä qT ø=düqT Hê\Tø£˝À+∫ y˚>+∑ >±,
‹qï>±, ˇ&ÉT|ü⁄>± b˛ìkÕÔ&TÉ . Hê\Tø£˝À+∫ Á‹X¯S\+ ø=dü ø£Då +˝À ãj·T{ÏøÏ edüT+Ô ~.
n‘·&øç Ï u≤<Ûë ø£\>∑<Tä , s¡øeÔ£ T÷ ø±s¡<Tä . nq+‘·s+¡ Ä Á‹X¯S˝≤ìï ‹qï>± yÓqø£≈î£
˝≤–, ãj·T{ÏøÏ rkÕÔ&TÉ .
<äe&É\˝À+∫ : ø=+<äsT¡ á <äe&É qT+∫, Ä <äe&É ãj·T≥≈£î Á‹X¯S˝≤ìï b˛ìkÕÔsT¡ .
n˝≤ #˚j·T≥+ ø√dü+ H√{Ïì ‘Ós¡yê*. #·s¡à+ |ü\#·>± ñ+&˚≥≥T¢>± ãT>∑Z\qT
kÕ>∑Bj·÷*. n|ü&ÉT, ˇø£y|’Ó ⁄ü ãT>∑˝Z À+∫ Á‹X¯S˝≤ìï dü÷{Ï>±, y˚>+∑ >± >∑T#êÃ*.
<ëìì n˝≤ b˛ìdü÷,Ô s¬ +&Ée ãT>∑˝Z À+∫ dü÷{Ï>± ãj·T{ÏøÏ >∑T#êÃ*. nq+‘·s+¡
Á‹X¯S˝≤ìï ‹qï>± ãj·T≥≈£î ˝≤>±*. >±j·T+ ø±<äT, s¡ø+Ô£ ø±s¡<Tä .
Åd\Ô” ÷, u≤*ø£\÷, ‘·eT ‘·eT eTT≈£îÿ\÷, #Óe⁄\÷ ≈£î{Ï+º #·T ø√e≥+ ˝≤+{Ïy˚
Ä #· s ¡ ´ \T. Ms¡ T Á‹X¯ S ˝≤ìøÏ ã<ä T \T>± n\+ø£ s ¡ D ø√dü + ÄuÛ Ñ s ¡ D ≤\T
‘·–*+#·T≈£î+{≤s¡T.
Á{Ïøÿ° >± : Hê\Tø£˝À+N, <äe&É\˝À+N Á‹X¯S˝≤˙ï— bı≥º˝À+N, yÓT&É˝À+N
ø£‹˙Ô >∑T#·TÃø√e≥+ ì»+>± ø±≈£î+&Ü ø=+<äsT¡ Á{Ïø˘ Á|üj÷Ó –+∫ #·÷|ækÕÔsT¡ .
Á‹X¯S\+˝Àq÷, ø£‹Ô˝Àq÷ ˇø£
s¡V≤ü dü´+ ñ+≥T+~. n$ ‘U’ Äø±s¡+˝À
e+– ñ+{≤sTT.
Á‹X¯ S ˝≤ìï <ëì eT<Û ä ´ ˝Àì
e+|ü⁄qT u§≥q y˚*‘√ <ë∫ Áù|ø£≈å î£ \≈£î
#·÷bÕ*. |ü<äTHÓ’q <ëì ø=dü yê]øÏ
34 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ø£qã&Ü*. Ä ø=düqT Hê\Tø£ô|’ ô|≥Tºø√yê*. s¬ +&Ée #˚‹ì`‘Ós∫¡ ñqï yÓTT‘·+Ô
H√{Ïø`Ï n&É+¶ >± ñ+#ê*. Á‹X¯S˝≤ìï Hê\Tø£˝ÀøÏ bı&ÉT#·T≈£îqï≥Tº>± q{Ï+#ê*.
ø±ì ìC≤ìøÏ, Hê\Tø£qT ‘U’ Äø±s¡+˝ÀøÏ b˛ìyê«*. n|ü&ÉT #˚‹ì n&É+¶ rdæ,
Hê\Tø£˝À+∫ Á‹X¯S\+ b˛sTTq≥Tº>± #·÷bÕ*. nq+‘·s+¡ Á‹X¯S˝≤ìï ãj·T{ÏøÏ
rùd≥|ü&ÉT ≈£L&Ü, H√{ÏøÏ #˚‹ì n&É+¶ ô|fÒ,º rj·÷*.
<äe&É\˝À+∫ Á{Ïø˘ Á‹X¯S˝≤ìï >∑T#·TÃ≈£îqï≥Tº>± #·÷|æ+#·{≤ìøÏ, Ä e´øÏøÔ Ï
>∑&ܶ\T u≤>± ô|]– ñ+&Ü*. yÓT&É˝À+N, bı≥º˝À+N ø£‹ìÔ ~+|ü⁄≈î£ qï≥Tº>± #·÷|ü{≤ìøÏ
ã≥º\‘√ ø=+‘· ø£esY #˚j÷· *.
29. <äe&É˝À+∫ ø£‹Ô
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ø£‹ìÔ ‘·q <äe&É\ qT+∫ b˛sTTq≥Tº>± #·÷|ækÕÔ&TÉ . n‘·&TÉ
H√s¡T ‘Ós¡e>±, H√{Ï ˝À|ü\
≈£L&Ü ø£‹Ô uÛ≤>∑+ ø£ì|ædTü +Ô ~.
eTs¡à+ : u§eTà #·÷&É+&ç.
ìC≤ìøÏ ø£‹Ô ‹qï>± ñ+&É<Tä .
#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+˝À eT\T|ü⁄\T
‹]– ñ+≥T+~. Ä eT\T|ü⁄\T
n‘·ì >∑&|¶É ⁄ü yÓ+Á≥Tø£\˝À <ë– ñ+{≤sTT. n+fÒ ø£‹Ô ìC≤ìøÏ n‘·ì <äe&É\˝À+∫
b˛<äT. ãj·T{Ï qT+#˚ >∑&+¶É #·T≥÷º b˛‘·T+~. nsTT‘˚ Áù|ø£≈å î£ \≈£î |üP]Ô ÁuÛeÑ T
ø£*–+#·≥+ ø√dü+, H√{Ï˝À $&ç>± ñqï ø£‹Ô ‘ê\÷≈£î eT<Û´ä ˝Àì $&ç eTTø£ÿqT ‘·q
<äe&É\ eT<Û´ä H=≈£îÿ≈£îì ñ+#·T≈£î+{≤&ÉT. <ëì e\q ø£‹Ô á <äe&É qT+∫ H√{Ï
<ë«sê Ä <äe&É˝À+∫ ãj·T{ÏøÏ e∫Ãq≥Tº>± Áù|ø£≈å î£ \T ÁuÛ$Ñ TkÕÔsT¡ .
&܈ˆ uÀdt 35
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
30. ø£+{Ï qT+∫ ø£+{ÏøÏ $+{Ï Hê]
eTVæ≤eT : u§eTà˝Àì |òøü s° qY T #·÷&É+&ç. n‘·&TÉ ‘·q ø£fi˝¢¯ À+∫ $+{Ï ‘ê&ÉTqT
b˛ì#·TÃ≈£îqï≥Tº>± nì|ædTü +Ô ~. ø±ì n~ ì»+ ø±<äT. ‘ê&ÉT n‘·&ç ø£fi¢¯ qT+∫ b˛<äT.
Ä ‘ê&ÉT≈£î eT<Û´ä ˝À U≤∞ ñ+≥T+~. ‘ê&ÉT≈£î <Ûqä TdüT‡ ˝À|ü\ ãs¡Te⁄\T ‘·–*+∫
ñ+{≤sTT. ãs¡Te⁄\qT eTT+<äT≈£î e+∫‘˚, ‘êfi¯ó¢ <ä>sZ∑ >¡ ± e∫à ˇπø ‘ê&ÉT>± ø£ì|ækÕÔsTT.
ãs¡Te⁄\qT yÓqøÏÿ e+∫‘˚` ‘êfi¯ó¢ ˝À|ü*øÏ »]–, ãj·T{Ï ‘êfi¯¢ eT<Û´ä C≤>± @s¡Œ&ÉT‘·T+~.
31. >=+‘·T˝ÀøÏ ø£‹Ôì b˛ìe«≥+
eTVæ≤eT : ˇø£{qÏ ïs¡ n&ÉT>∑T\ bı&Ée⁄>\∑ ø£‹ìÔ ø£|{ü Ï ‘·q H√{Ï <ë«sê >=+‘·T˝Àìø°,
Äô|’ bı≥º ˝À|ü*ø° |üP]Ô>± b˛ìkÕÔ&TÉ . ‹]– <ëìì yÓT\¢>± ãj·T{ÏøÏ rkÕÔ&TÉ .
n‘·ìøÏ Vü‰ì @MT »s¡><∑ Tä .
eTs¡à+ : n+<äT˝À Á{Ïø˘ @MT ˝Ò<Tä . n~ n‘·&TÉ ì»+>± n˝≤H˚ Á|ü<]ä Ù+#ê&ÉT.
n~ kÕ<Ûqä ≈£î dü+ã+~Û+∫q~.
eTT+<äT>± ø£‹øÔ Ï ã<äT\T>± ˇø£ kÕŒ+õ ã+‹‘√ ÁbÕø°dº Tü #˚j÷· *. ˇø£ d”˝º Ÿ
sê&é≈î£ ∫es¡q ˇø£ kÕŒ+õ ã+‹ì ‘·–*+#ê*. <ëìì yÓT\¢ yÓT\¢>± >=+‘·T˝ÀøÏ
HÓ{≤º*. ø±ì nø£ÿ&ç >=+‘·T˝Àì qsê\T Ä ã+‹ì ‹s¡dÿü ]kÕÔsTT. yê+‘·T\ <ë«sê
ã+‹ì ãj·T{ÏøÏ HÓfj ºÒ T· {≤ìøÏ Á|üjT· ‹ïkÕÔsTT. >=+‘·T eT÷düT≈£îb˛‘·T+~ ≈£L&Ü.
ø=~› s√E\T n˝≤ ÁbÕø°dº Tü #˚jT· >±, #˚jT· >± ˇø£ Hê{ÏøÏ X¯Øs¡+ ã+‹ì n+^ø£]düT+Ô ~.
r>∑≈î£ ‘·–*+∫ ñqï Ä ã+‹ì eT] ø=+‘· ø±˝≤ìøÏ bı≥º ˝À|ü* ø£+{≤ ≈£L&Ü
HÓ≥ºe#·TÃ.
36 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
n≥T |æeTà≥ ø£‹‘Ô √ ÁbÕø°dº Tü yÓTT<ä\Tô|{≤º*. ø£‹Ô ‹qï>± ñ+&Ü*. n+#·T
düqï>± ñ+&Ü*. ‘·\qT |üP]Ô>± yÓqøÏÿ yê*Ã, ø£‹ìÔ ‹qï>± e÷Á‘·yT˚ >=+‘·T˝ÀìøÏ
b˛ìj·÷´*. n˝≤ ø=Hêïfi¯ó¢ kÕ<Ûqä #˚dqæ e´øÏ,Ô nq+‘·s+¡ Á|ü<sä Ù¡ q\T sTTkÕÔ&TÉ .
ôV≤#·Ã]ø£ : Ç~ dü+|üPs¡í $es¡D ø±<äT. øπ e\+ á $esê\ Ä<Ûës¡+ >±H˚ á
|ò{” Ÿ ÁbÕø°dº Tü ≈£î mes¡÷ |üPqTø√e<äT.› Ç+<äT˝À bÕ{Ï+#· e\dæq C≤Á>∑‘\Ô· T Ç+ø±
mH√ï ñHêïsTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ø£‹Ô n+#·T\T |ü<Tä qT>± ñ+&É≈L£ &É<Tä . <ëìøÏ ‘·T|ü
|ü≥≈º î£ +&Ü ñ+&É≥+ ø√dü+ ì¬ø˝Ÿ ø√{Ï+>¥ y˚sTT+#ê*. ÁbÕø°dº Tü ˝À yê+‘·T\T ne⁄‘êsTT
ø±ã{Ï,º ÄVü‰s¡+ ‹qø£ eTT+<äT e÷Á‘·yT˚ ÁbÕø°dº Tü ˝À #˚j÷· *. Ç˝≤ #Ó|Œü e\dæq
C≤Á>∑‘\Ô· ÷, |ü<‘Δä T· \÷ sTT+ø± mH√ï ñHêïsTT.
n<˚ |ò{” ŸqT áHê{Ï yÓTJwæjT· qT¢ #ê˝≤ düT\uÛ+Ñ >± Á|ü<]ä ÙdüTHÔ êïs¡T. @ e÷Á‘·+
ÁbÕø°dº Tü nø£ÿs¡˝<Ò Tä . Á|üe÷<ä+ ñ+&É<Tä . mø£ÿ&ÓH’ ê, m|ü&ÓH’ ê, mìï kÕs¡T¢ nsTTHê
Á|ü<]ä Ù+#·e#·TÃ. nsTT‘˚ øπ e\+ ˇø£ Á{Ïø˘ kÕj·T+‘√H˚ yês¡T Ä n+XÊìï Á|ü<]ä ÙdüTHÔ êïs¡T.
yês¡T <ëìì eTVæ≤eT>± ø±ø£ y˚Tõø˘>±H˚ Á|üø{£ dÏ Tü HÔ êïs¡T ø±ã{Ï,º Ä Á{Ïø˘ s¡V≤ü kÕ´ìï
sTTø£ÿ&É yÓ\&¢ +ç #·&+É uÛ≤e´+ ø±<äT.
32.eTT≈£îÿ˝ÀøÏ N\\T
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q eTT≈£îÿ #Ós√ s¡+Á<Û+ä ˝Àq÷ #Ós√ ˝ÀVü≤|ü⁄ N\q÷ <ä÷sêÃ&ÉT.
yê{Ïì ∫qï düT‹Ô‘√ sTT+ø± ˝À|ü*øÏ ~>∑ø={≤º&TÉ . ‘·sê«‘· yê{Ïì ãj·T{ÏøÏ rkÕ&ÉT.
n‘·&ç Hêdæø≈£ î£ Vü‰ì @MT »s¡>˝∑ <Ò Tä .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î >∑T+Á&É+>±, qTqï>± ñ+&˚ s¬ +&ÉT ôdsº TTHé˝d… t d”\º T
N\\T ø±yê*. yê{Ï bı&Ée⁄ nsTT<äT n+>∑Tfi≤\T ñ+&Ü*. yê{ÏøÏ n+#·T\T >∑T+Á&É+>±
ñ+&Ü*. |ü<Tä qT>± ñ+&É≈L£ &É<Tä . ˇø£ ∫qï düT‹Ô ≈£L&Ü ø±yê*.
Hêdæø£ #Ós√ s¡+Á<Û+ä ˝Àq÷ #Ós√ N\q÷ ñ+#ê*. yê{Ïì ns¡+>∑Tfi¯+ <ä÷s¡+
y˚Ts¡≈î£ #˚‹‘√ ‹qï>± HÓ{≤º*. Ä ‘·sê«‘· yê{Ïì sTT+ø=+#Ó+ ˝ÀìøÏ HÓ{≤º*. yê{Ïì
n˝≤ yÓT\¢ yÓT\¢>± HÓ≥Tº‘÷· ñ+fÒ n$ Ç+ø± ˝À|ü*øÏ b˛‘·÷+{≤sTT. nq+‘·s+¡
&܈ˆ uÀdt 37
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
yê{Ïì düT‹Ô‘√ >∑{Ϻ>± sTT+ø± ˝ÀìøÏ ~>∑ø=&ÉT‘·Tqï≥Tº>± q{Ï+#ê*. n˝≤
ø=&ÉT‘·Tqï|ü&ÉT N\\qT u§≥q y˚\T, #·÷|ü⁄&ÉT y˚\T\ eT<Û´ä >∑{>ºÏ ± |ü≥Tºø√yê*.
n≥T |æeTà≥ Ä N\\qT HÓeTà~>± ãj·T{ÏøÏ ˝≤>±*.
33. ø£‘·TÔ\ô|’ ì\ã&É≥+
eTVæ≤eT : |ü<Tä HÓq’ s¬ +&ÉT ø£‘T· \Ô ô|’ ø£|{ü Ï ì\ã&É‘ê&ÉT. ø±ì n‘·&ç bÕ<ë\≈£î
Ä ø£‘T· \Ô T >∑T#·TÃø√e⁄.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇπø ôdE ’ >∑\ s¬ +&ÉT ø£‘T· \Ô ÷, ˇø£ #Óøÿ£ ã˝≤¢, ø=ìï
≈£Ls¡>±j·T\÷ ø±yê*.
s¬ +&ÉT ø£‘T· \Ô ‘√q÷ ø=ìï ≈£Ls¡>±j·T*ï q]øÏ, Ä ø£‘T· \Ô T |ü<Tä HÓq’ y˚ nqï≥Tº
#·÷bÕ*. nq+‘·s+¡ ã\yÓTqÆ sTT<äs› T¡ düV‰ü j·T≈£î\T e∫Ã, #Ós√ ø£‹˙Ô n&É+¶ >±
|ü≥Tºø√yê*. yê{Ï |ü<Tä qT uÛ≤>±\T ô|ø’ Ï ñ+&˚≥≥Tº>±, yê{Ï s¬ +&ÉT n+#·T\q÷
|ü≥Tºø√yê*. ø£‘T· \Ô T s¬ +&É÷ düe÷+‘·s+¡ >± ñ+&Ü*. yê{Ïì ø£<\ä ≈£î+&Ü >∑{>ºÏ ±
|ü≥Tºø√yê*. n|ü&ÉT eT÷&√ e´øÏÔ ` Á|ü<sä Ù¡ ≈£î&ÉT ` ã\¢ô|ø’ Ï m≈£îÿ‘ê&ÉT. n‘·&ìç
ø£‘T· \Ô MT<ä ì\ã&˚≥≥Tº>± Hê\T>√ e´øÏÔ kÕj·T|ü&‘É ê&ÉT. Á|ü<sä Ù¡ ≈£î&ÉT ø£‘T· \Ô ô|’
n&É+¶ >± ì\ã&Ü*. n+fÒ n‘·&ç ˇø=ÿø£ÿ bÕ<äeT÷ s¬ +&ÉT ø£‘T· \Ô ô|H’ ê ≈£L&Ü ÄHê*.
n˝≤ n‘·&ÉT ø£‘·TÔ\ô|’ ø±ùd|ü⁄ ì\ã&ç, øÏ+<äøÏ ~–b˛‘ê&ÉT. n‘·&ç bÕ<ë\≈£î
>±j·÷˝ÒMT ø±e⁄.
bÕ<ë\T ‘Ó>ø∑ b£ ˛e&ÜìøÏ ø±s¡D+ ` ø£‘T· \Ô ô|’ n‘·&TÉ n&É+¶ >± ì\ã&É≥y˚T.
<ëìe\q n‘·&ç X¯Øs¡|⁄ü ãs¡Te⁄ s¬ +&ÉT ø£‘T· \Ô Hê\T>∑T uÛ≤>±\≈£î |ü+|üø+£ »s¡T>∑T‘·T+~.
ô|>’ ± sTTø£ÿ&É ø£‘T· \Ô T ndü\T ø£<*ä ø£ ˝Òø£ dæsú +¡ >± ñqï$.
38 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
34. y˚T≈£î\ô|’ |ü&Éø£
eTVæ≤eT : ˇø£ #Ó≈ÿ£ ≈£î ø={Ïqº y˚T≈£î\ ø=q\ô|’ ø£|{ü Ï |ü&TÉ ≈£î+{≤&ÉT. n‘·ìô|’
eTs√ eTìwæ q&ÉT#·T≈£î+≥÷ ≈£L&Ü yÓfi‘¯ ê&ÉT. nsTTHê ø£|{ü øÏ Ï Vü‰ì @MT »s¡><∑ Tä .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ #Óøÿ£ ã\¢ ø±yê*. <ëìøÏ y˚T≈£î\qT ~>∑ø={≤º*.
nq+‘·s+¡ ã\¢qT ‹|æŒ H˚\ MT<ä |ü&TÉ ø√u…{≤º*. n|ü&ÉT y˚T≈£î\ ø=q\T ô|ø’ Ï e⁄+{≤sTT.
X¯Øsêìï y˚T≈£î\ô|’ ÄqT≈£îH˚≥≥Tº>± |ü&TÉ ø√yê*. uÛTÑ C≤\ øÏ+~ qT+∫ q&ÉTeTT uÛ≤>∑+
es¡≈L£ e÷Á‘·yT˚ X¯Øs¡+ y˚T≈£î\ô|’ ñ+&Ü*. X¯Øs¡|⁄ü ãs¡Te⁄ y˚T≈£î\ô|’ düe÷q+>±
|ü+|üø+£ ø±yê*. #˚‘T· \T ãj·T{ÏøÏ ñ+&ç, n$ H˚\≈£î >∑{>ºÏ ± ÄqT≈£îì, X¯Øs¡|⁄ü
ãs¡Te⁄qT yÓ÷j·÷*.
n|ü&ÉT n‘·&ç X¯Øs¡+ ô|q’ eTs√ #Óøÿ£ ã\¢qT ñ+#·T‘ês¡T. n‘·&ç ‘·\ øÏ+<ä
‘·\>∑&\É T ñ+#·T‘ês¡T. n‘·&ôç |’ ñqï #Óøÿ£ ã\¢ô|’ n‘·&ç düV‰ü j·T≈£î&ÉT q&ÉT#·T≈£î+≥÷
yÓfi‘¯ ê&ÉT. ø±ì øÏ+<äqTqï e´øÏøÔ Ï y˚T≈£î\T >∑T#·TÃø√e⁄. <ëìøÏ ø±s¡D+` n‘·&TÉ ‘·q
ãs¡Te⁄qT y˚T≈£î\ô|H’ ˚ |üP]Ô>± yÓ÷|üøb£ ˛e≥+. n‘·&TÉ ‘·q #˚‘T· \‘√q÷, ø±fi¢̄‘√q÷
H˚\qT >∑{>ºÏ ± n~$T|ü{ºÏ ‘·q X¯Øs¡|⁄ü ãs¡Te⁄qT y˚T≈£î\ô|’ ‘·–+Z #·≥+ ≈£L&Ü.
Ç+ø± n‘·&ç X¯Øs¡+ô|’ #Óøÿ£ ã\¢qT y˚ùd |ü<‹Δä ˝Àq÷, Ä ã\¢ô|’ düV‰ü j·T≈£î&ÉT
ì\ã&ç n&ÉT>∑T\T y˚ùd $<Ûëq+ e\Hê, ‘·\>∑&\É T yê&É≥+˝Àq÷`Á|ü<sä Ù¡ ≈£î&ç X¯ØsêìøÏ
y˚T≈£î\ e\q Vü‰ì ø£\>∑<Tä .
35. >±E ô|+≈£î*ï ‹q≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ø£s+¡ ≥T ã\T“ì |ü>\∑ ø=&É‘ê&ÉT. <ëì ô|+≈£î*ï ø£sø¡ s£ ê
q$T* $T+π>dü÷Ô ñ+{≤&ÉT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ ø£s+¡ ≥T ã\÷“, ˇø£ s¡Te÷\÷, ˇø£ >±¢d÷ü , ˇø£
»>∑T‘Z √ ˙fi¯S,¢ s¬ +&ÉT ns¡{|Ï fiü S¯ ¢ ø±yê*.
ã\T“ì s¡Te÷\T˝À #·T{Ï,º <ëìì |ü>\∑ ø={≤º*. <ëìì n˝≤π> ∫qï ∫qï
eTTø£ÿ\T>± ≈£L&Ü ∫‘·ø>£ ={≤º*. ‘·sê«‘· s¡Te÷\TqT ‘Ó]∫, n+<äT˝À bÂ&És>Y ±
&܈ˆ uÀdt 39
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
e÷]q ø=+‘· uÛ≤>±˙ï, ∫qï ∫qï >±Eô|+≈£î\T s¬ +&ç+{Ï˙ rdüT≈£îì ø£sø¡ s£ ê q$T*,
$T+>±*.
n+<äT˝À Á{Ïø˘ @MT˝Ò<Tä . >±E eTTø£ÿ*ï bÂ&És>Y ± q$T*q ‘·sê«‘· $T+>∑≥+
e\q Á|üe÷<ä+ @MT ñ+&É<Tä . >±E ô|+≈£î\T |ü\T#·{$Ï nsTT‘˚ eT+∫~. ã\T“\÷,
≥÷´ãT˝…≥ ’ ÷¢ u≤>± ñ|üj÷Ó >∑|&ü ‘É êsTT. ø=+<äsT¡ eT] ø±düÔ C≤Á>∑‘Ô· ø√dü+ >±E
ô|+≈£î*ï qeT\{≤ìøÏ eTT+<äT, s¬ +&ÉT ns¡{|Ï fiü q¢¯ T ‹+{≤s¡T.
Ä Á|ü<sä Ù¡ qH˚ eT] ø=+<äsT¡ Á{Ïø˘ ñ|üj÷Ó –+∫ ≈£L&Ü #˚kÕÔsT¡ . >±E ô|+≈£î*ï
q$T*, yê{Ï bÂ&ÉsqY T $T+>∑≈î£ +&Ü H√{Ï˝ÀH˚ ñ+#·T≈£î+{≤s¡T. >±¢dTü ‘√ eT+∫
˙fi¯ó¢ ‘ê>∑T‘·Tqï≥Tº q{Ïd÷ü ,Ô H√{Ï˝Àì bÂ&ÉsqY T >±¢dTü ˝ÀøÏ e~˝ÒkÕÔsT¡ .
36.HÓ‹ÔMT<ä ø=ã“] ø±j·T*ï ã<ä›\T ø=≥º&É+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q HÓ‹øπÔ dæ ø=ã“] u§+&Ü*ï ø={Ϻ yê{Ïì ã<ä\› T ø=&É‘ê&ÉT.
eTs¡à+ : Ç+<äT˝À Á{Ïø˘ @MT ñ+&É<Tä . n$ #ê˝≤ ˝Ò‘· ø=ã“] u§+&Ü\T. yê{Ï
˝À|ü* ô|+≈£î sTT+ø± dü]>± @s¡Œ&ç ñ+&É<Tä . me¬sH’ ê ø=~›bÕ{Ï ÁbÕø°dº Tü ‘√ Ä |üì
#˚jT· e#·TÃ. u§+&ÜìøÏ ô|+≈£î˝À eT÷&ÉT ø£fió¯ ¢ ñ+&˚ Á|ü<X˚ Êìï HÓ‹MÔ T<ä ø=&ÉT‘·÷
e⁄+&Ü*. ø=ã“] u§+&É+ |ü>T∑ \T‘·T+~.
|”#T· e*#˚dqæ >∑{ºÏ ø=ã“]ø±j·TqT ôd‘’ +· HÓ‹Ô MT<ä |ü>\∑ ø=fÒº Á|ü<sä Ù¡ q ≈£L&Ü
ñ+≥T+~. nsTT‘˚ n+<äT˝À Á{Ïø˘ ˇø£≥T+≥T+~.
Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± ø=ã“] ø±j·T≈£î ñqï |”#T· q+‘·{˙Ï ‘=\–+#ê*. eTT∫Ãø£
e<ä› e÷Á‘·+ |ü≥Tºø√e{≤ìøÏ M\T>± |”#T· ñ+&Ü*. ø±j·TqT <ëì eT<Û´ä ˝À ˇø£
ø=&Ée*‘√ HÓeTà~ HÓeTà~>± ø={≤º*. ø±j·T yÓTT‘·+Ô |ü–*b˛≈£î+&Ü, <ëìøÏ ∫qï
|ü>T∑ \T e÷Á‘·yT˚ @s¡Œ&˚≥≥Tº #·÷düTø√yê*. n|ü&ÉT <ëìì m+&É˝À eT÷&ÉT s√E\T
m+&Éu{… ≤º*. <ëì e\q ˝À|ü* >∑TE®(ø=ã“]) ô|+≈£î qT+∫ y˚se¡ ⁄‘·T+~. nq+‘·s+¡
ø±j·Tô|q’ ñqï |ü>T∑ \T Áù|ø£≈å î£ \≈£î ø£qã&É≈î£ +&Ü ñ+&É≥+ ø√dü+, |ü>T∑ \Tô|’ ≈£î+≈£îeT
|üPj·÷*. Ä ø±j·TqT HÓ‹øπÔ dæ ø=≥Tºø√>±H˚ ø±j·T |ü>T∑ \T‘·T+~.
40 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ø=ã“]ø±j·Tô|’ eT+Á‘·»\+ »\¢>±H˚ Ä ø±j·T <ëq+‘·≥<˚ eTTø£ÿ\j˚T´ $<Ûëq+
≈£L&Ü ˇø£≥T+~. <ëìøÏ`|”#T· ˝Òì ø=ã“]ø±j·TqT ˇø£ düTqï|ü⁄ ã{°˝º À ñ+#ê*.
ã{°ìº U≤∞ #˚ùd≥|ü&ÉT, Ä ø±j·TqT rdüTø√yê*. Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À ø±j·Tô|’
˙fi¯ó¢ »\¢>±H˚ n~ |ü>T∑ \T‘·T+~.
37. |ü∫à $Ts¡|üø±j·T\qT ‹q≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï |ü∫à $Ts¡|øü ±j·T\qT ‹H˚kÕÔ&TÉ . n‘·&øç Ï n$ ø±s¡+ nì|æ+#·e⁄.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø=ìï |ü∫à $Ts¡|øü ±j·T\÷, Ä*yé ÄsTT\÷ ø±yê*.
Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± H√{Ï˝À ø=+#Ó+ ÄsTT˝ŸqT b˛düT≈£îì, |ü⁄øÿÏ *+∫ }ôdj·÷´*.
<ëìe\q H√s¡÷, Hê\Tø± ÄsTT˝Ÿ‘√ ‘·&TÉ kÕÔsTT. |ü∫à $Ts¡|øü ±j·T\qT q$T*q|ü&ÉT
` yê{Ïø,° Hê\Tø£ô|q’ ˝≤˝≤»˝≤ìø° eT<Û´ä ` ÄsTT˝Ÿ ˇø£ bıs¡>± n&É+¶ >± ñ+≥T+~.
˝≤˝≤»\+‘√ ø£*ùdHÔ ˚ |ü<ës¡|ú ⁄ü s¡T∫ì yÓT<ä&TÉ Á>∑V≤æ düT+Ô ~. nsTT‘˚ sTTø£ÿ&É ˝≤˝≤»\+‘√
|ü<ës¡+ú ø£\eø£b˛e≥+ e\q $Ts¡|øü ±j·T\T ø±s¡+>± ñHêïj·Tqï dü+>∑‹ì yÓT<ä&TÉ
dü]>± Á>∑Væ≤+#·˝Òø£b˛‘·T+~. <ëì‘√ $Ts¡|üø±j·T\qT ‹H˚ e´øÏÔøÏ ô|<ä›>± u≤<Ûä
nì|æ+#·<Tä .
38.<ësêìï $T+–, #·s¡à+ qT+∫ ãj·T{ÏøÏ s¡|æŒ+#·≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ <ësêìï H√{À¢ y˚dTü ≈£îì $T+>∑T‘ê&ÉT. H√{Ïì U≤∞>±
#·÷|ækÕÔ&TÉ . ˇø£ uÒ&¢ TÉ qT rdüT≈£î+{≤&ÉT. <ëì‘√ ‘·q #·sêàìï mø£ÿ&√ ˇø£ #√≥ ø=~›>±
ø√kÕÔ&TÉ . ø√dæq #√≥qT+∫ <ësêqï+‘·{˙Ï ãj·T{ÏøÏ ˝≤>∑T‘ê&ÉT.
eTs¡à+ : <ësêìï ø£|{ü Ï ì»+>± $T+>∑&TÉ . Hê\Tø£ øÏ+<ä <ëkÕÔ&TÉ . nsTT‘˚
#·sà¡ +˝À+∫ <ësêìï ì»+>±H˚ ãj·T{ÏøÏ rkÕÔ&TÉ . Ä <ësêìï n‘·&TÉ ‘·q #·sà¡ +˝À
n+‘·≈î£ eTT+<äT>± @sêŒ≥T #˚dTü ≈£îqï<˚. eTq #·sà¡ + nH˚ø£ bıs¡\‘√ ‘·j÷· s¡sTTq~.
ô|’ bıs¡ _>∑T‘·T>± ø±ø£, e<äT\T>±H˚ ñ+≥T+~. s¬ +&ÉT n&ÉT>∑T\ bı&Ée⁄>∑\ <ësêìï
rdüT≈£îì, <ëìì dü÷~˝ÀøÏ møÏÿ+#ê*. dü÷~ì X¯Øs¡+˝Àì @<Ó’Hê Á|ü<˚X¯+˝À,
&܈ˆ uÀdt 41
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
#·sà¡ + ô|’ bıs¡ ˝À|ü* qT+∫ n&É+¶ >± (˝À|ü*øÏ ø±<äT) b˛ìyê«*. n˝≤ s¬ +&É+>∑Tfi≤\
<ä÷s¡+ b˛ì∫Ã, dü÷~ì ãj·T{ÏøÏ s¡|Œæ +#ê*. n|ü&ÉT dü÷~ì rùdj·÷*. n+fÒ
ìC≤ìøÏ Ä <ës¡+ #·sà¡ + ˝À|ü\ s¬ +&ÉT n+>∑Tfi≤\ bı&Ée⁄ es¡≈L£ e÷Á‘·yT˚ <ë–
e⁄+≥T+~. $T–*q <ës¡|ü⁄ uÛ≤>±ìï`<Ûä]+∫q ã≥º\ yÓqTø£ <ë– ñ+&˚˝≤
#·÷düTø√yê*.
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À <ës¡|⁄ü ø=dü <ë–q Á|ü<X˚ +¯ ˝À uÒ&¢ TÉ ‘√ ø√düT≈£îqï≥Tº>±
q{Ï+#ê*. nø£ÿ&É <ës¡|⁄ü ø=düqT |ü≥Tº≈î£ ì, #·sêàìøÏ düe÷Hê+‘·s+¡ >± ãj·T{ÏøÏ
˝≤>±*. yÓTT‘·+Ô <ës¡+ n+‘ê #·sà¡ +˝À+∫ e∫Ãq≥Tº>±H˚ Áù|ø£≈å î£ \≈£î ÁuÛeÑ T ø£\T>∑T‘·T+~.
ôV≤#·Ã]ø£ : Ç~ #·~$ mes¡÷ Á|üj÷Ó >±ìøÏ |üPqTø√e<äT.› Ç∫Ãq $es¡D
dü+|üPs¡+í ø±<äT. dü÷~˙, <ësê˙ï, j·÷+{° ôd|æøº ˘ Á<äe+˝À eTT+#·≥+˝≤+{Ï nH˚ø£
sTT‘·s¡ C≤Á>∑‘\Ô· T ñHêïsTT.
39. ‘·\ô|’ ø±s¡T #·Áø£+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï |ü&TÉ ≈£îì ‘·q ‘·\ô|’ ˇø£ #Óøÿ£ qT ô|≥Tº≈î£ +{≤&ÉT. Ä #Óøÿ£ ô|’ ø±s¡T
ˇø£ #·Áø±ìï Äì+∫ ø±s¡T yÓTT‘·+Ô ãs¡Te⁄qT ‘·\ô|’ yÓ÷kÕÔ&TÉ . n‘·&øç Ï @MT ø£w+ºü
nì|æ+#·<Tä .
eTs¡à+ : Áù|ø£≈å î£ \T C≤ø° düV‰ü j·T+‘√ ø±s¡T ˇø£ yÓ|’ ⁄ü uÛ≤>±ìï ô|ø’ Ï m‘·T‘Ô ês¡T.
ø£|{ü Ï H˚\ô|’ |ü&TÉ ≈£îì ‘·q ‘·\ ø±s¡T yÓqTø£ yÓ|’ ⁄ü #·Áø£+ øÏ+<ä ñ+&˚˝≤ H˚\MT<ä
|ü&TÉ ≈£î+{≤&ÉT. ‘·q ‘·\ô|’ ˇø£ #Óøÿ£ |ü\ø£qT ñ+#·T≈£î+{≤&ÉT. C≤ø°ì Áù|ø£≈å î£ \T
yÓT\¢yTÓ \¢>± øÏ+<ä≈î£ ‹|ü⁄Œ‘ês¡T. nq+‘·s+¡ C≤ø°ì ‘=\–kÕÔsT¡ . ø±s¡T yÓqTø£ #·Áø£+
n|ü⁄Œ&ÉT ø£|{ü Ï ‘·\ô|’ qTqï #Óøÿ£ MT<ä |üP]Ô>± Äì ñ+≥T+~. n+‘·{Ï ø±s¡T ãs¡TeP
n‘·&ç ‘·\≈£î nbÕj·T+ #˚jT· ˝Òøb£ ˛sTT+~ nì nì|ædTü +Ô ~.
ø±ì Ä |ò{” Ÿ ø£wºü kÕ<Û´ä y˚TMT ø±<äT. eTØ ô|<ä~› ø±≈£î+&Ü, e÷eT÷\T ôdE
ø±s¡T nsTT ñ+&Ü*. ìC≤ìøÏ ø£|{ü Ï ‘·\ô|’ ø±s¡T yÓTT‘·+Ô ãs¡Te⁄ Äq<äT. n~ ˇø£ yÓ|’ ⁄ü
ˇ]– ñ+&É≥+ e\q, m≈£îÿe ãs¡Te⁄ H˚\≈£î ÄqT≈£îì ñqï #·Áø±\ô|’ ñ+≥T+~.
nsTT‘˚ ø=ìï C≤Á>∑‘\Ô· T bÕ{Ï+#ê*. C≤ø°‘√ ø±s¡Tì ô|ø¬’ ‘Ô̊≥|ü⁄Œ&É÷, ‹]–
øÏ+~øÏ ~+#˚≥|ü⁄Œ&É÷ C≤ø° |ü≥Tº C≤]b˛≈£L&É<Tä . ˝Ò<+ä fÒ #ê˝≤ Á|üe÷<ä+.
42 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
40. Áù|ø£å≈£îì#˚ ãs¡Te⁄ eTìwæì yÓ÷sTT+#·&É+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ Áù|ø£≈å î£ &çì ÄVü‰«ìkÕÔ&TÉ . n‘·&ìç ‘·\ <ä>sZ∑ ¡ ˇø£ ≈£îØÃô|,’
ø±fi¢̄ <ä>sZ∑ ¡ eTs√ ≈£îØÃô|q’ |ü&TÉ ø√u…&‘É ê&ÉT. n|ü&ÉT n‘·ìô|’ ˇø£ ãs¡TyÓq’ eTìwæì
qT+#√u…&‘É ê&ÉT. |ü&TÉ ≈£îqï e´øÏøÔ Ï ø£wyºü T˚ MT ø£\>∑<Tä . X¯Øs¡+ eT<Û´ä uÛ≤>∑+˝À n&ÉT>∑Tq
m≥Te+{Ï Ä<Ûës¡eT÷ ˝Ò≈î£ +&Ü, n<˚ uÛ≤>∑+ô|q’ ˇø£ ãs¡TyÓq’ eTìwæì yÓ÷j·T>∑\>∑≥+
Áù|ø£≈å î£ \≈£î #ê˝≤ n<äT“¤‘+· nì|ædTü +Ô ~.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eT÷&ÉT ≈£îØÃ\T ø±yê*. s¬ +&ÉT ≈£îØÃ\qT m<äTs¬ <äTs¡T>±
ñ+#ê*. ˇø£ Áù|ø£å≈£î&çì`n‘·&ç ‘·\ ˇø£ ≈£îØÃô|’Hê, ø±fi¯ó¢ eTs√ ≈£îØÃô|’Hê
ÄqT≈£îH˚≥≥Tº>± Ä s¬ +&ÉT ≈£îØÃ\ô|H’ ê |ü&TÉ ø√u…{≤º*. ‘·\‘√bÕ≥T n‘·&ç uÛTÑ C≤\T
≈£L&Ü ≈£îØà MT<ä ÄqTø√yê*. n‘·&ìç ø£fió¯ ¢ eT÷düTø√eTHê*. ‹]– #Óù|Œ+‘·es¡≈L£
ø£fió¯ ¢ ‘Óse¡ ≈£L&É<Hä ê*. Ä dü÷#·q\T bÕ{Ïùd,Ô n‘·&ôç |’ m+‘· ãs¡Te⁄ ô|{ÏHº ê n‘·ìøπ MT
ø±<äì #ÓbÕŒ*. ø£fió¯ ¢ ‘Ó]ùdÔ e÷Á‘·+ Á|üe÷<ä+ nì ôV≤#·Ã]+#ê*. Çø£ n|ü⁄Œ&ÉT n‘·qT
ø£fió¯ ¢ ‘Óse¡ {≤ìøÏ Á|üjT· ‹ï+#·&TÉ . n|ü⁄Œ&ÉT n‘·&ç M|ü⁄qT ‘·≥Tº‘÷· , X¯Øsêìï ø=+#Ó+
_>∑T‘·T>±, ì{≤s¡T>± #˚j÷· *.
nq+‘·s+¡ ã\+>± ñqï eTs√ Áù|ø£≈å î£ &çì |æ\yê*. |ü&TÉ ≈£îqï Áù|ø£≈å î£ &çøÏ <ä>sZ∑ >¡ ±
eT÷&√ ≈£îØÃì y˚j÷· *. eTT+<äT>± á ≈£îØÃô|’ ã\e+‘·T&çì ì\ã&ÉeTì #ÓbÕŒ*.
n˝≤ ì\ã&çq n‘·&TÉ ‘·q ˇø£ bÕ<ëìï ≈£îØÃ˝À+∫ ô|ø¬’ ‹Ô, |ü&TÉ ≈£îqï Áù|ø£≈å î£ &ç
‘=&É\ô|’ yÓ÷bÕ*. s¬ +&√ bÕ<ëìï m‹Ô, n‘·&ç ñ<äs¡ uÛ≤>∑+ô|’ ÄHêÃ*. Ä $<Û+ä >±
n‘·&TÉ |ü&TÉ ≈£îqï Áù|ø£≈å î£ &çô|’ ì\ã&Ü*. nsTT‘˚ n‘·&ç ãs¡Te⁄qT yÓ÷düTqÔ ï Áù|ø£≈å î£ &çøÏ
m≥Te+{Ï u≤<Ûë ø£\>∑<Tä . eTìwæ ≈£L*b˛e≥eT÷ »s¡><∑ Tä . ø=~›ùd|ü⁄ n˝≤ ì\ã&çq
ã\e+‘·T&ÉT øÏ+~øÏ ~–b˛‘ê&ÉT. |ü&TÉ ≈£îì ñqï Áù|ø£≈å î£ &çì n|ü⁄Œ&ÉT ø£fió¯ ¢ ‘Óse¡ eTHê*.
’ ≈£îØÃ\˝À+∫ ~>∑eTHê*. u≤<Ûä\÷, ãs¡Te⁄\÷ @yÓTÆHê ø£*>±j·÷ nì n‘·&çì
n&É>±*. ndü\T @+ »]–+<√ ≈£L&Ü ‘·q≈£î ‘Ó*j·T˝Ò<+ä {≤&ÉT Áù|ø£≈å î£ &ÉT.
Ä $<Û+ä >± #˚ùd,Ô me¬sH’ ê 200 øπ J\ ãs¡Te⁄ es¡≈L£ yÓ÷j·Te#·TÃ. ‘·qô|’
ñqï ãs¡Te⁄ ìC≤ìøÏ Ä eTìwæøÏ uÛ≤s¡yT˚ MTø±<äT. Ä ãs¡Te⁄ n‘·&øç Ï Ä<Ûësê\T>±
ñqï s¬ +&ÉT ≈£îØÃ\≈£L øπ +ÁBø£è‘·eTe⁄‘·T+~.
&܈ˆ uÀdt 43
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Ä Á|üÁøÏjT· qT kÕ<Ûës¡D+>± Væ≤bÕï{Ï»+ Á|ü<sä Ù¡ q\˝À Á|üj÷Ó –düT+Ô {≤s¡T. ˇø£
e´øÏìÔ Væ≤bÕïf…CÆ Ÿ #˚dqæ ≥T¢>± #·÷|æ, n‘·ì X¯øøÔÏ Ï $T+∫q ãs¡Te⁄qT yÓ÷sTT+#·
>∑*–q≥T¢>± q$Tà+∫, Áù|ø£≈å î£ \qT ÄX¯Ãs¡´|üsT¡ kÕÔsT¡ .
41. ãs¡TyÓ’q eTìwæì #˚‹y˚fi¯¢‘√ ô|’øÏ ˝Ò|ü≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï q\T>∑Ts¡T Áù|ø£≈å î£ \#˚ ‘·eT ‘·eT #·÷|ü⁄&ÉT y˚fi‘¢̄ √ e+<ä øπ J\
es¡≈L£ ãs¡Te⁄ ñqï e´øÏìÔ düTHêj·÷dü+>± ô|ø¬’ ‹ÔkÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ dü÷\º T ñ+&Ü*. ã\+ >∑\ ˇø£ eTìwæì |æ*∫
<ëìô|’ ≈£Ls√ÃeTHê*. n‘·&TÉ ‘·q #˚‘T· \qT yÓ÷ø±fi¯≈¢ î£ ÄqTÃø√yê*. yÓ÷ø±* ~>∑Te
ø±fi¢̄ uÛ≤>∑+ H˚\≈£î ÄqTø√yê*. n|ü⁄Œ&ÉT q\T>∑Ts¡T Áù|ø£≈å î£ \qT |æ\yê*. yês¡T e∫Ã,
‘·eT ‘·eT s¬ +&ÉT #˚‘T· \q÷ CÀ&ç+#ê*. #·÷|ü⁄&ÉT y˚fiq¢̄ T ‘·|Œü , $T–*q y˚fiq¢̄ ìï{Ï˙
eTT&Éyê*. #·÷|ü⁄&ÉT y˚fi¯ó¢ ¬s+&É÷ ˇø£ <ëìø=ø£{Ï ÄqT≈£îì ñ+&Ü*. yê]˝À
sTT<äs› T¡ `ãs¡Te⁄ eTìwæ #Ós√ #·+ø£˝ÀqT ‘·eT ‘·eT #·÷|ü⁄&ÉT y˚fiq¢¯ T ñ+#ê*. $T>∑‘ê
sTT<äs› ÷¡ yê] yê] #·÷|ü⁄&ÉT y˚fiq¢̄ T ãs¡Te⁄ e´øÏÔ #Ós√ yÓ÷ø±\T˝Àq÷ ñ+#ê*.
ãs¡Te⁄ eTìwæì ‘·eT ‘·eT y˚fi‘¢¯ √ ô|ø’ Ï m‘·{Ô ≤ìøÏ Ä q\T>∑Ts¡÷ s¬ &û>± ñ+&Ü*. ªeHé,
≥÷, Árμ nq>±H˚, q\T>∑Ts¡÷ ˇπøkÕ]>± n‘·ìì ô|ø¬’ ‘˚kÔ ÕÔsT¡ . ‹]– øÏ+<ä≈î£ ~+#·T‘ês¡T.
ã\+ >∑\ e´øÏÔ ãs¡Te⁄ 100 øπ J\T nqT≈£î+<ë+. n‘·ìì m‘·T‘Ô T· qï eTqTwüß\T
yÓTT‘·+Ô q\T>∑Ts¡T. n+fÒ ìC≤ìøÏ, ˇø√ Áù|ø£≈å î£ &É÷ m‘·T‘Ô T· qï~ 25 øπ J\ ãs¡Te⁄
#=|ü⁄Œq e÷Á‘·yT˚ . nsTT‘˚ Ä q\T>∑Ts¡÷ ˇπø ø£Då +˝À ãs¡Te⁄qT m‘·≥Ô + ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
42. HÓ‹Ô MT<ä eT+≥ ô|{Ϻ {° ø±j·T≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ u≤*ø£ HÓ‹ôÔ |’ eT+≥ ô|{Ϻ {° ø±kÕÔ&TÉ . Ä u≤*ø£≈î£ Vü‰ì
»s¡>∑<äT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î {°ì ø±#˚ bÕÁ‘ê, bÕ\÷, |ü+#·<ësê, {° bı&û, ˙s¡÷,
>±¢d÷ü , øÏsd¡ Hü êsTT\÷, n–Zô|fÒ,º ≥Øÿ ≥e\÷, <ës¡+‘√ >∑{>ºÏ ± #·T{Ïqº ˇø£ yÓT≥˝Ÿ
]+>∑÷ ø±yê*.
44 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT ≥e˝ŸqT ˙{Ï˝À eTT+#ê*. <ëìì ãj·T{ÏøÏ rdæ |æ+&Ü*.
Á|ü<sä Ù¡ q˝À Áù|ø£≈å î£ \qT+∫ ˇø£ u≤*ø£qT |æ\yê*. Ä u≤*ø£qT ≈£îØÃ˝À ≈£Ls√Ãu…{≤º*.
≥e˝ŸqT eT&É‘ô· |{Ϻ u≤*ø£ HÓ‹ôÔ |’ ø£bÕŒ*. yÓT≥˝Ÿ ]+>¥qT øÏs√dæH‘é √ ‘·&bÉ Õ*. Ä
]+>∑TqT ≥e˝Ÿô|q’ ñ+#ê*. ]+>∑TqT n–Z|⁄ü \¢‘√ n+{Ï+#ê*. eT+≥ edüT+Ô ~.
bÕÁ‘·˝À ˙s¡T b˛dæ, <ëìì #˚‹‘√ |ü≥Tº≈î£ ì eT+≥ ô|q’ ñ+#ê*. ø±ùd|ü{øÏ Ï
˙s¡T eTs¡T>∑T‘·T+~. n+<äT˝À {° bı&û, |ü+#·<ësê, bÕ\÷ b˛j·÷*. nq+‘·s+¡
bÕÁ‘·qT rdæ |üøÿ£ q ô|{≤º*. ≥e˝ŸqT s¬ +&ÉT yÓ|’ ⁄ü ˝≤ ˇπø kÕ] ]+>∑T ô|ø’ Ï eT&É‘\· T
ô|{≤º*. ]+>∑T ‘ê\÷≈£î eT+≥\T Ä]b˛‘êsTT. ≥e˝Ÿq÷, ]+>∑Tq÷ |üø£ÿ≈£î
‘=\–+#ê*. bÕÁ‘·˝Àì {°ì >±¢dTü ˝À b˛dæ Ä u≤*ø£qT ‘ê>∑eTHê*. ≥e\÷, Ä
u≤*ø£ ‘·\ MT~ E≥÷º eT+≥≈£î n+≥Tø√ø£b˛e≥+ Áù|ø£≈å î£ \≈£î ÄX¯Ãsê´ìï ø£*–düT+Ô ~.
≥e˝Ÿ ‘·&‘ç √ ñ+~. Ä ‘·&ç |üP]Ô>± Ä]‘˚H˚ ø±ì ≥e˝Ÿ n+≥Tø√<äT. ô|>’ ±
]+>¥≈î£ ñqï eT+≥ ô|øπ’ b˛‘·T+~. n&ÉT>∑Tq ñqï ≥e˝Ÿ≈î£ n+≥Tø√<äT. ≥e˝Ÿ
n+≥Tø√≈£î+&Ü, Ä u≤*ø£ E≥÷º n+≥Tø√<äT.
43. Hê&çì ø=≥Tºø√≈£î+&Ü Ä|ü≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘êqT düe÷~Û dæ‹ú ˝ÀìøÏ yÓfió¯ ‘·Tqï≥Tº Á|üø{£ kÏ ÕÔ&TÉ . nq+‘·s+¡
‘·q Hê&ç ø=≥Tºø√e≥+ ì»+>±H˚ Ä–b˛sTTq≥Tº>± &Üø£sº Y #˚‘· ˇ|æŒkÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î s¬ +&ÉT ìeTàø±j·T\T ø±yê*. Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± #Ós√
#·+ø£˝Àq÷ #Ós√ ìeTàø±j·÷ ô|≥Tºø√yê*. Á|ü<sä Ù¡ q˝À <Ûë´q+ #˚dTü qÔ ï≥÷º, düe÷~Û
dæ‹ú ˝ÀøÏ yÓfió¯ ‘¢ T· qï≥÷º q{Ï+#ê*. Hê&çì &Üø£sº Y #·÷&É≥+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ&TÉ . #·+ø£˝ÀqTqï
ìeTàø±j·T\qT n|ü⁄Œ&ÉT ì<ëq+>± H=ø£ÿ≥+ ÁbÕs¡+_Û+#ê*. Hê&ç ø=≥Tºø√e≥+
‘·>T∑ ‘Z T· qï≥÷º, n~ Ä–b˛sTTq≥÷º &Üø£sº Y Á|üø{£ kÏ ÕÔ&TÉ .
Hê&ç ø=≥Tºø√e≥+ n+fÒ qsê\˝À s¡ø£Ô+ Á|üeVæ≤+#·≥+. #·+ø£˝ÀqTqï
ìeTàø±j·T\qT uÛTÑ C≤\‘√ H=ø£ÿ≥+ ÁbÕs¡+_Û+#·>±H˚, s¡øÔ£ Á|üdsü D ¡ Áø£yT˚ D≤ ‘·>T∑ ‘Z ÷· ,
∫es¡≈î£ Ä–b˛‘·T+~.
&܈ˆ uÀdt 45
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ìeTàø±j·T\≈£î ã<äT\T s¬ +&ÉT s¡Te÷fi¯q¢ T ≈£L&Ü yê&Ée#·TÃ. #Ós√ s¡Te÷\Tq÷
#Ós√ »ã“≈£L ø£≥Tºø√yê*. s¡Te÷\T eTT&ç #·+ø£ ˝À|ü* yÓ|’ ⁄ü ñ+&Ü*.
44. >∑T+&Ó ø=≥Tºø√e{≤ìï Ä|ü≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q >∑T+&Ó ø=≥Tºø√e{≤ìï Äù|kÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : ˇø£ jÓ÷– e÷~]>± |ü<ëàdüq+ y˚dTü ≈£îì ≈£Ls√Ãyê*. n|ü⁄Œ&ÉT ˝À|ü*øÏ
>±*ì u≤>± |”\TÃø√yê*. }|æ]‹‘·T\Ô T ì+&Ü*. bı‹Ô ø£&TÉ |ü⁄˝Àq÷, #Ûêr˝Àq÷
ø=~›>± e‹Ô&ç ø£\>∑CdÒ ,æ XÊ«düqT ì\T|ü⁄ø√yê*. n˝≤ #˚jT· ≥+ e\q nø£ÿ&É ˇø£
>±* bıs¡ @s¡Œ&ç, n~ >∑T+&Ó #·|⁄ü Œfi¢̄qT ìs√~ÛdTü +Ô ~. XÊ«düqT ì*|æ y˚dqæ ≥Tº>±q÷,
düe÷~Û dæ‹ú ˝ÀìøÏ b˛‘·Tqï≥Tº>±q÷ q{Ï+#ê*.
n|ü⁄Œ&ÉT ˇø£ &Üø£sº Y ‘·q ôd‘º k· ˛ÿ|t‘√ >∑T+&ÓqT |üØøÏkå ÕÔ&TÉ . >∑T+&Ó y˚>+∑ >±
ø=≥Tº≈î£ qï≥Tº>±, ‘·sê«‘· Ä y˚>+∑ Áø£yT˚ |” ‘·–bZ ˛‘·Tqï≥Tº>±, ∫es¡≈î£ ø=≥Tºø√e&É+
|üP]Ô>± Ä–b˛‘·Tqï≥Tº>± &Üø£sº ≈Y î£ nì|ædTü +Ô ~.
45. düJe düe÷~Û
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ô|<ä› >√‹˝À ≈£Ls¡TÃ+{≤&ÉT. #Óøÿ£ \‘√q÷, eT{Ï‘º √q÷, Ä
>√‹ì »q+ eT÷ùdkÕÔsT¡ , n‘·&øç Ï >±* @ e÷Á‘·+ ‘·>\∑ ≈£î+&Ü. ø=ìï >∑+≥\
nq+‘·s+¡ yê{Ïì ‘=\–+#·>±, ø£|{ü Ï ÁbÕD≤\‘√ øπ eå T+>±H˚ ãj·T≥≈£î ekÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eT÷&ÉT n&ÉT>∑T\ bı&ÉeP, eT÷&ÉT n&ÉT>∑T\ yÓ&\É ÷Œ,
Äs¡T n&ÉT>∑T\ ˝À‘·÷ >∑\ ˇø£ >∑T+≥qT ‘·yê«*. ˇø£ #ê|üqT |üs#¡ T· ø√yê*. <ëì
MT<ä ≈£Ls√Ãe≥yÓ÷, |ü&TÉ ø√e≥yÓ÷ #˚j÷· *. ø£fi˝¢¯ Àq÷, eTT≈£îÿ˝Àq÷ eT{Ϻ |ü&≈É î£ +&Ü
ñ+&É≥+ ø√dü+ HÓ‹Ô MT<ä ≥e˝ŸqT n&É+¶ ô|≥Tºø√yê*. nq+‘·s+¡ Ä >√‹ì Á|ü»\T
#Óøÿ£ |ü\ø£\‘√{À, ˝Òø£ yÓT≥˝Ÿ w”≥‘¢ √{À |üP]Ô>± eT÷ùdj·÷*. Ä |ü\ø£\ô|’ eT{Ïìº
b˛dæ, <ëìì #·<Tä qT #˚j÷· *.
46 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
düTe÷s¡T Hê\T>∑T >∑+≥\T >∑&∫É q nq+‘·s+¡ eT{Ïìº ‘=\–+#ê*. |ü\ø£\qT
rùdj·÷*. ÁbÕD Vü‰ì ˝Ò≈î£ +&Ü ø£|{ü Ï øπ eå T+>±H˚ ñ+{≤&ÉT.
ìC≤ìøÏ Ä ôdE ’ >∑\ >∑T+≥ ˝À|ü\ me¬sH’ ê ‘=$Tà~ >∑+≥\ es¡≈L£ ÁbÕD≤\‘√
>∑&|É eü #·TÃ. ãj·T{Ï qT+∫ >±* n+<äøb£ ˛sTTHê, Ä >∑T+≥˝À qTqï Äøχ»Hé Ä
dü e Tj· T + y˚ T s¡ ≈ £ î dü ] b˛‘· T +~. ¬ s +&É T , eT÷&É T s√E\bÕ≥T dü e ÷~Û ˝ À
ñ+&É<\ä #·T≈£î+fÒ, >√‹ì sTT+ø± ô|<ä~› >± ‘·yê«*.
46. ø£˙ïs¡T ø±πsà <˚e‘ê $Á>∑Vü‰\T
eTVæ≤eT : <˚e‘ê Á|ü‹eT\T ø£˙ïfi¯ó¢ ô|≥Tº≈î£ +≥THêïj·TH˚ yês¡.Ô
eTs¡à+ : @&˚Ã Ä $Á>∑V‰ü ìøÏ yÓT&É es¡≈L£ ˝À|ü* uÛ≤>∑+ X¯Sq´+>± ñ+&Ü*.
$Á>∑V‰ü ìøÏ øÏØ≥+ ñ+&Ü*. øÏØ≥+ ˝À|ü* uÛ≤>∑+˝À ˇø£ ∫qï Á‘√e ñ+&Ü*. s¬ +&ÉT
ø£fi≈¢¯ L£ s¡+Á<Ûë\T ñ+&Ü*. n˝≤+{Ï $Á>∑V≤ü +‘√bÕ≥T yÓTqÆ |ü⁄ õ>∑Ts¡÷, ˙fi¯S¢ ø±yê*.
<˚e‘· s¬ +&ÉT ø£fi¢¯ s¡+Á<Ûë\q÷ yÓTqÆ +‘√ |üPj·÷*. øÏØ≥+˝Àì e÷sêZìï ˙{Ï‘√
ì+bÕ*. nq+‘·s+¡ Ä yÓTHÆ êìï ‘=\–+∫q ‘·sê«‘·, ø£fi˝¢¯ Àì s¡+Á<Ûë\ <ë«sê ˙s¡T
ø±s¡≥+ ÁbÕs¡+uÛeÑ Te⁄‘·T+~.
47. #·˙ï{Ï‘√ nqï+ e+&É≥+
eTVæ≤eT : ˇø£ bÕÁ‘·˝À ñqï #·˙ï{Ï˝À ø£|{ü Ï _j·T´|ü⁄ –+»\qT b˛j·T>±, n$
nqï+>± ñ&çøbÏ ˛‘êsTT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eT÷‘·‘√ ≈£L&çq n\÷´$Tìj·T+ bÕÁ‘ê, _j·T´eT÷,
ã{°˝º À+∫ rdæq ø±* Äs¡ì düTqïeT÷, ˙s¡÷ ø±yê*. _j·÷´˙ï, düTHêï˙ï düeT
bÕfi¢̄˝À¢ ø£\bÕ*.
Á|ü<sä Ù¡ q˝À Áù|ø£≈å î£ \≈£î e÷eT÷\T _j·T´+ nqï≥Tº>± #·÷bÕ*. Ä _j·÷´ìï
bÕÁ‘·˝À b˛j·÷*. <ëìì #·\{¢ Ï ˙fi¯‘¢ √ ì+bÕ*. bÕÁ‘·ô|’ eT÷‘· y˚j÷· *. eT+Á‘ê\T
#·<Tä e⁄‘·Tqï≥Tº q{Ï+#ê*. ˝À|ü\ ˙{Ï‘√ ø£*dæq düTqï+ y˚&ìç |ü⁄{Ïdº Tü +Ô ~. Ä y˚&øç Ï
_j·T´|ü⁄ –+»\T ñ&ÉT≈£î‘êsTT. Äq+‘·s+¡ eT÷‘·qT ‘=\–+#·+&ç. Ä$s¡T¢ ãj·T{ÏøÏ
ekÕÔsTT. ˝À|ü\ nqï+ ‘·j÷· s¡e⁄‘·T+~.
&܈ˆ uÀdt 47
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
48. _j·T´+‘√ ì+&çq #Ó+ãTqT #ê≈£î‘√ ô|’¬ø‘·Ô≥+ sTTdüTø£ n+‘ê ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T<˚! n˝≤π> n‘·&TÉ ‘·q #˚‹ì eTs√ s¬ +&ÉT kÕs¡T¢ bÕÁ‘·˝Àì
eTVæ≤eT : _j·T´+‘√ ì+&ç ñqï #Ó+ãT˝ÀìøÏ ø£|{ü Ï ˇø£ #ê≈£îqT b˛ìkÕÔ&TÉ . ˙{Ï˝ÀøÏ b˛ì∫Ã, ‘Ó\T|ü⁄ sTTdüTø£q÷,
#ê≈£î‘√ n˝≤π> #Ó+ãTqT ô|ø¬’ ‘·T‘Ô ê&ÉT. |üdTü |ü⁄ sTTdüTø£q÷ y˚sT¡ y˚sT¡ >± rdæ
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î n&ÉT>∑Tq yÓ&\É TŒ>± ñ+&˚, ô|q’ düqïbÕ{Ï eT÷‹ >∑\ #·÷|ækÕÔ&TÉ .
ˇø£ #Ó+ã÷, _j·T´eT÷, ø=+#Ó+ bı&Ée⁄>± ñ+&˚ #ê≈£L ø±yê*. eTs¡à+ : ndü\T s¡V≤ü dü´+ `
#Ó+ãT˝À ø=+#Ó+ ø=+#Ó+ _j·T´+ bıj·÷´*. Ä _j·÷´ìï #ê≈£î‘√ bı&ÉTdü÷Ô ÇdüTø£qT ø£\|ü{≤ìøÏ ñ|üj÷Ó –+∫q
ñ+&Ü*. _j·T´+ >∑{>ºÏ ± _>∑TdüT≈£îqï ‘·sê«‘· #ê≈£îqT _j·T´+˝ÀøÏ bı&ç∫, #ê≈£îqT ø£Ás¡˝À ñ+≥T+~. Ä ø£Ás¡ ˝À|ü*
ô|ø¬’ ‘êÔ*. n|ü&ÉT #ê≈£î‘√ bÕ≥T #Ó+ãT ≈£L&Ü ô|ø’ Ï ˝ÒdTü +Ô ~. uÛ≤>∑+ U≤∞. eTT+<äT>± eT÷&ÉT
s¡ + >∑ T \ sTTdü T ø£ q T $&ç $ &ç > ±
49. ˙{Ï˝À+∫ bı&ç ÇdüTø£ yÓTqÆ +‘√ ø£*|æ ∫qï ∫qï eTT<ä\› T>±
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ø=+‘· ÇdüTø£qT Áù|ø£≈å î£ \ m<äT≥ ˙fi¢̄‘√ ñqï ˇø£ bÕÁ‘·˝À #˚j÷· *. Ä eTT<ä\› qT ø£Ás¡ ˝À|ü* uÛ≤>∑+˝À ˇø£<ëì ‘·sê«‘· ˇø£{>Ï ± ñ+#ê*.
y˚kÕÔ&TÉ . ø=~› ø£D
å ≤\ nq+‘·s+¡ n‘·&TÉ ‘·q #˚‹ì Ä bÕÁ‘·˝ÀìøÏ b˛ì∫Ã, ÇdüTø£qT ø£Ás¡qT ˙{Ï˝À ñ+∫q|ü⁄Œ&ÉT, <ëì˝Àì eTT<ä\› qT ˙{Ï˝ÀøÏ C≤πs≥≥Tº #˚j÷· *.
‹]– ãj·T{ÏøÏ rkÕÔ&TÉ . Ä ÇdüTø£ ‘·&eÉ ≈£î+&Ü, bı&ç>±H˚ ñ+&ç Áù|ø£≈å î£ \≈£î ÄX¯Ãsê´ìï nq+‘·s+¡ ˙{Ï˝À #˚‹ì ô|{Ï,º @<√ ˇø£ eTT<äq› T n+<äTø√yê*. Ä eTT<äq› T
ø£*–düT+Ô ~. bı&ç nj˚T´≥≥Tº>± |ædøæ ,Ï ãj·T{ÏøÏ rdæ, n<ä+‘ê ˇπø s¡+>∑T sTTdüTø£>± Áù|ø£≈å î£ \≈£î
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø=+‘· sTTdüTø£qT eTT+<äT>±H˚ ˇø£ bÕÁ‘·˝À y˚&ç #˚j÷· *. #·÷|æ+#ê*. $T–*q s¬ +&ÉT s¡+>∑T\ eTT<ä\› q÷ ≈£L&Ü n˝≤π> #˚j÷· *.
ÇdüTø£‘√bÕfÒ ˇø£ ø=y=«‹Ôì ≈£L&Ü Ä bÕÁ‘·˝À y˚j÷· *. y˚&øç Ï ø=y=«‹Ô ø£]–b˛‘·T+~.
#·˝≤¢]q ‘·sê«‘·, bÕÁ‘·˝Àì sTTdüTø£ ˇø£ eTT<ä>› ± ‘·j÷· s¡e⁄‘·T+~. <ëìì ãj·T{ÏøÏ 51. ˙{Ï˝À ‘·&Éeì #˚‘·T\T
rdæ sTTdüTø£>± e÷πs≥≥Tº q\bÕ*. ø=y=«‹Ô‘√ ø£\dæq~ ø±e≥+ e\q Ä sTTdüTø£ eTVæ≤eT : ˇø£ bÕÁ‘·˝Àì ˙{Ï˝À Áù|ø£≈å î£ \T ‘·eT #˚‘T· \qT eTT+∫ ãj·T{ÏøÏ
sπ DTe⁄\T yê≥sY Á|üP|ò>t ± e÷s¡‘êsTT. yê{Ïì ˙{Ï˝À y˚dHæ ê ‘·&eÉ ≈£î+&Ü ñ+{≤sTT. rkÕÔsT¡ . yê] #˚‘T· \T ‘·&TÉ kÕÔsTT. ø£|{ü Ï ≈£L&Ü ‘·q #˚‘T· \qT ˙{Ï˝À eTT+∫ ãj·T{ÏøÏ
rkÕÔ&TÉ . nsTT‘˚ n‘·&ç #˚‘T· \T bı&ç>±H˚ ñ+{≤sTT.
50. s¡+>∑T ÇdüTø£\qT ˙{Ï qT+∫ y˚s¡T>± rj·T≥+ eTs¡à+ : ø£|{ü Ï eTT+<äT>± ‘·q #˚‘T· \≈£î õ+ø˘ düsπº {Ÿ u≤‘Y bÂ&ÉsY(Zinc Stear-
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ms¡T|ü⁄, ‘Ó\T|ü⁄, |üdTü |ü⁄ s¡+>∑T\T ø£*–q eT÷&ÉT s¡ø±\ sTTdüTø£\qT ate Bath Powder)qT |üPdüT≈£îHêï&ÉT. #˚sTT ‘·&y É ê\+fÒ, n~ ˙{Ï ø£D≤\qT
ˇø£ ˙{Ï bÕÁ‘·˝À b˛kÕÔ&TÉ . yê{Ïì ˇø£ ø£Ás¡‘√ u≤>± ø£\>∑\T|ü⁄‘ê&ÉT. nq+‘·s+¡ Äø£]¸+#ê*. ø±ì n‘·&TÉ ‘·q #˚‘T· \≈£î sêdüT≈£îqï Ä bÂ&ÉsY ˙{Ï ø£D≤\qT $ø£]¸dTü +Ô ~.
n‘·&TÉ ‘·q #˚‹ì Ä ˙{Ï˝ÀìøÏ b˛ì∫Ã, ø=+#Ó+ sTTdüTø£qT ãj·T{ÏøÏ rkÕÔ&TÉ . Ä <ëì e\q n‘·&ç #˚‘T· \T ‘·&eÉ e⁄.
48 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 49
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
52. Á|ükÕ<ä|ü⁄ eTTø£ÿ\T>± $&çb˛j˚T ns¡{Ï|ü+&ÉT eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø£|{ü Ï ˇπø ôdE
’ ˝À ñ+&˚ ∫qï ôdE ’ ø±–‘·|⁄ü N{°\qT
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ns¡{Ï |ü+&ÉTqT n+<äT≈£î+{≤&ÉT. eT+Á‹+∫ <ëìì Á|ükÕ<ä+>± yê&É‘ê&ÉT. uÛ≈Ñ î£ \Ô ˝À ˇø£ eTìwæ e÷Á‘·+ »HêìøÏ ‘Ó*j·Tì $<Û+ä >± ø£|{ü øÏ Ï düV‰ü j·T≈£î&˚
uÛ≈Ñ î£ ìÔ øÏ sTTkÕÔ&TÉ . uÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ <ëì ‘=ø£ÿqT ˇ\TkÕÔ&TÉ . n+<äs÷¡ Á|ükÕ<ä+>± |ü+#·Tø√e&ÜìøÏ nsTT ñ+{≤&ÉT.
M\T>± Ä |ü+&ÉT <ëq+‘·≥<˚ eTTø£ÿ\T>± $&ÉT‘·T+~. uÛ≈Ñ î£ \Ô T ‘·˝≤ ˇø£ N{°ô|’ yê] yê] Á|üXï¯ qT sêdæ, Ä N{°\qT eT&É‘\· T ô|{Ϻ
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ dü÷~˝ÀøÏ <ësêìï ø£|{ü øÏ Ï sTTkÕÔsT¡ . düV‰ü j·T≈£î&ç N{° ≈£L&Ü yê{Ï˝ÀH˚ ñ+≥T+~. düV‰ü j·T≈£î&ÉT ‘·q
møÏÿ+#ê*. Ä dü÷~ì ˇø£ ns¡{Ï |ü+&ÉT ‘=ø£ÿ N{°˝À @ Á|üXï¯ qT sêj·÷˝À n‘·&øç Ï eTT+<äT>±H˚ ø£|{ü Ï dü÷∫kÕÔ&TÉ . n‘·&ç N{°ì
ô|u’ ≤Û >∑+ qT+∫ ˝À|ü*øÏ b˛ì∫Ã, ˝À|ü\ #·T≥÷º n+<ä] N{° ø£+fÒ n&ÉT>∑Tq ñ+#·T‘ê&ÉT. N{°\ ≈£î|üŒ˝À+∫ @<√ ˇø£ N{°ì
‹|æŒ, ‹]– dü÷~ì n~ ãj·T\T<˚]q kÕúq+˝Àπø rdüT≈£î+{≤&ÉT. <ëìì #Ó$ <ä>sZ∑ ¡ ô|≥Tº≈î£ +{≤&ÉT. ø£sí¡ |æXÊ∫ì ÄVü‰«ìdüTqÔ ï≥Tº ‘·+‘·T
s¡|Œæ +∫`dü÷~˙, <ësê˙ï ø£*|æ ãj·T{ÏøÏ ˝≤>±*. #˚kÕÔ&ÉT. N{°ì $|üŒ≈£î+&ÜH˚ n+<äT˝Àì Á|üX¯ïqT Á>∑Væ≤+#·>∑*–q≥Tº q{ÏkÕÔ&ÉT.
n|ü⁄Œ&ÉT <ës¡+ ns¡{Ï |ü+&ÉT ˝À|ü* |ü<ësêΔìï Ä Á|üXï¯ (düeTdü´)≈£î ‘·–q »yêãTqT dü÷∫kÕÔ&TÉ .
e÷Á‘·y˚T qs¡T≈£î≈£î+≥÷ ãj·T{ÏøÏ e#˚ÃdüTÔ+~. ìC≤ìøÏ düV‰ü j·T≈£î&ç N{°˝À @ Á|üXï¯ ñ+≥T+<√, n<˚ Á|üXï¯ qT á N{°˝Àì~>±
ãj·T{Ï ‘=ø£ÿ e÷eT÷\T>±H˚ ñ+≥T+~. n˝≤ eTs√ #ÓãT‘ê&ÉT. ‘êqT #Ó|Œæ q Á|üXï¯ m+‘· es¡≈L£ ø£sø¡ √º ‘Ó\TdüTø√e&É+ ø√dü+ nqï≥Tº>±
eT÷&ÉT, Hê\T>∑T #√≥¢ #˚ùdÔ ‘=ø£ÿ rdæq|ü⁄Œ&ÉT, ns¡{Ï |ü+&ÉT eTTø£ÿ\T>± ‘·j÷· s¡sTT Ä N{°ì $|ü⁄Œ‘ê&ÉT. <ëì˝Àì Á|üXï¯ qT #·~$, ‘êqT ø£søπ¡ º nqï dü+‘·è|æìÔ Á|üø{£ kÏ ÕÔ&TÉ .
ñ+≥T+~. nsTT‘˚ sTT|ü⁄Œ&ÉT á N{°˝À qTqï Á|üXï¯ qT #·~$ u≤>± >∑Ts¡T+Ô #·T≈£î+{≤&ÉT. <ëìì
|üøÿ£ q |ü&yÉ d˚ æ eTs√ N{°ì n+<äT≈£î+{≤&ÉT. Bìì #Ó$ <ä>sZ∑ ¡ ô|≥Tº≈î£ +{≤&ÉT. n+<äT˝Àì
53.>±¢düT˝À bı>∑ düèwæº Á|üXï¯ >± sTT+‘·≈î£ eTT+<äT N{°˝Àì~ #ÓãT‘ê&ÉT. n˝≤ kÕ–b˛‘·T+~ e´eVü‰s¡+.
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ >±¢dTü qT ˇø£ ù|≥
¢ T‘√ eT÷dæ eT+Á‘ê\T #·<eä >±, Ä düe÷<ÛëHê\T #Ó|Œü ≥+˝Àq÷ n‘·&TÉ #ê‘·Tsê´ìï Á|ü<]ä ÙkÕÔ&TÉ .
>±¢dTü ˝À bı>∑ Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘·T+~.
eTs¡à+ : >±¢dTü ˝À ø=ìï #·Tø£ÿ\ nyÓ÷ìj·THé(Liquid Ammonion)qT y˚j÷· *. 55. eT÷dæ ñqï ø£es¡T˝Àì ø±–‘êìï #·<äe&É+
kÕdüsT¡ ˝À ø=ìï #·Tø£ÿ\ ôV≤’ Á&√ø√¢]ø˘(Hydrochloric) qT y˚j÷· *. kÕdüsT¡ qT >±¢dTü ô|’ eTVæ≤eT : eT÷dæ ñqï ø£es¡T˝Àì ø±s¡Tô¶ |’ @$T sêdæ ñ+<√ ø£|{ü Ï #Óù|ŒkÕÔ&TÉ .
uÀ]¢+#·>±, Ä s¬ +&ÉT s¡kÕj·Tìø£ |ü<ësêΔ\÷ ø£*dæ ˝À|ü\ bı>∑ ‘·j÷· s¡e⁄‘·T+~. eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î <äfid¯ ]ü >± ñ+&˚ ˇø£ ø£es¡÷, ø£es¡T ôdE ’ ˝À ˇø£
‘Ó\ø¢ ±s¡÷,¶ á<∏sä ÷¡ , <ä÷B ø±yê*.
54. ø£s¡í |æXÊ∫ <ë«sê Á|üX¯ï\qT Á>∑Væ≤+#·≥+ eTT+<äT>± ø=+#Ó+ <ä÷~ì á<∏sä ‘Y √ ø£\bÕ*. Áù|ø£≈å î£ &ÉT ø±s¡Tô¶ |’ ‘·q≈£î ‘√∫+~
eTVæ≤eT : uÛ≈Ñ î£ \Ô T ø±–‘ê\˝À sêdæq ‘·eT ‘·eT Á|üXï¯ \qT, yê{Ïì #·÷&É≈î£ +&ÜH˚ sêkÕÔ&TÉ . <ëìì ø£es¡T˝À ô|&É‘ê&ÉT. ø£es¡Tì õ>∑Ts¡T‘√ n+{ÏkÕÔ&TÉ . <ëìì ã\¢ô|’
ø£|{ü Ï ø£sí¡ |æXÊ∫ X¯øÔÏ <ë«sê ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&ÉT. ñ+#·T‘ê&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT ø£|ü{Ï Ä ø£esYì #˚‹˝ÀøÏ rdüT≈£î+{≤&ÉT. nsTT‘˚ n˝≤
50 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 51
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
n+<äTø√e{≤ìøÏ`eTT+<äT>±H˚ ‘·j÷· s¡T #˚dTü ≈£îqï <ä÷~ì ns¡#‹˚ ˝À s¡V≤ü dü´+>±
<ë∫ ñ+#·T‘ê&ÉT. Ä <ä÷~‘√ ø£esYô|’ yÓT\¢>± s¡T<äT‘› ê&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT ø±s¡Tô¶ |q’ Tqï Á|üXï¯
ø£es¡T >∑T+&Ü n‘·&øç Ï ø£ì|ædTü +Ô ~. <ëìì #·<Tä e⁄≈£î+{≤&ÉT. <ëìøÏ ‘·–q »yêãTqT
ô|ø’ Ï #ÓãT‘ê&ÉT.
ø=~› ø£Då ≤\˝ÀH˚ ø£es¡Tô|ì’ á<∏sä Y sTT–]b˛‘·T+~. n|ü⁄Œ&ÉT Ä ø£es¡TqT Áù|ø£≈å î£ ìøÏ
‹]– sTTkÕÔ&TÉ .
56. »yêãT #·÷|æ+#˚ ø√&ç>∑T&ÉT¶
eTVæ≤eT : uÛ≈Ñ î£ \Ô T ø=+<äsT¡ ‘·eT ø±s¡´+ HÓsy¡ s˚ T¡ ‘·T+<√, ˝Ò<√ ‘Ó\TdüTø√e≥+
ø√dü+ ø£|{ü ìÏ ÄÁX¯sTTkÕÔsT¡ . ø£|{ü Ï ˇø£ ø√&ç>T∑ &ÉT¶ kÕj·T+‘√ yê]øÏ |ò*ü ‘ê\qT
yÓ\&¢ dç ÷ü Ô ñ+{≤&ÉT. n<Ó˝≤>∑+fÒ ˙fi¢̄‘√ ì+&çq >±¢dTü ˝À n‘·&TÉ ˇø£ ø√&ç>T∑ &ÉTq¶ T
e<äT\T‘ê&ÉT. n~ ˙{Ï˝À |üP]Ô>± eTTì–b˛‘˚ yê] |üì dü|\üò + ne⁄‘·T+<ä˙,
eTTq>∑øb£ ˛‘˚ $|ò\ü + ne⁄‘·T+<ä˙ ns¡+ú .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î »yêãT˝À Á{Ïø˘ ñ+~. n‘·&ç <ä>sZ∑ ¡ s¬ +&ÉT ˙fi¢̄ >±¢dTü \T
ñ+{≤sTT. ˇø£ >±¢düT˝Àì~ e÷eT÷\T ˙s¡T. n+<äT˝À y˚dæq >∑T&ÉT¶ |üP]Ô>±
eTTqT>∑T‘·T+~. s¬ +&Ée >±¢dTü ˝Àì ˙s¡T u≤>± ñ|ü⁄Œ ø£*|æ ø£]–+∫q~. n+<äT˝À
y˚dqæ >∑T&ÉT¶ eTTq>∑<Tä .
kÕπ> >∑T&ÉT¶
ˇø£ ø√&ç>T∑ &ÉTq¶ T yÓì>±sY‘√ ì+&ç ñqï ˇø£ >±¢dTü ˝À 24 >∑+≥\ bÕ≥T e⁄+#ê*.
nq+‘·s+¡ >∑T&ÉTq¶ T ãj·T{ÏøÏ rdæ, ‹]– <ëìì yÓì>±sY‘√ ì+&ç ñqï eTs√ >±¢dTü ˝À
eTs√ s√»+‘ê ñ+#ê*. nq+‘·s+¡ <ëìì ãj·T{ÏøÏ rdæ kÕ>∑BùdÔ kÕ>∑T‘·T+~.
<ëìì d”kÕ eT÷‹ <ë«sê d”kÕ ˝À|ü*øÏ HÓfj º… T· ´e#·Tà ≈£L&Ü.
kÕπ> meTTø£
ø√&çøÏ dü+ã+~Û+∫q ˇø£ ∫qï meTTø£qT rdüTø√yê*. <ëìì X¯óÁuÛÑ |üs∫¡ ,
yÓì>±sY Á<ëeø£+˝À ˇø£ s√»+‘ê ñ+#ê*. nq+‘·s+¡ <ëìì ãj·T{ÏøÏ rdæ kÕ>∑BùdÔ
kÕ>∑T‘·T+~. n+‘˚ø±<äT. Ä meTTø£ $]–b˛≈£î+&Ü <ëìì eTT&ÉT\T ≈£L&Ü y˚jT· e#·TÃ.
52 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
57. ˙{Ï˝À eTTqø£\T ø=fÒº ø£\sê ñ+&É
eTVæ≤eT : Á<äe+‘√ ì+&ç ñqï ˇø£ bı&Éyê{Ï >±E bÕÁ‘·˝À ø£|{ü Ï ˇø£ ‘Ó\{¢ Ï
ø£\sê ñ+&ÉqT y˚kÕÔ&TÉ . n‘·&TÉ eT+Á‘ê\qT #·<Tä e⁄‘·÷+&É>±, Ä ø£\sê ñ+&É ˙{Ï˝À
eTTq>∑≥+, ‘˚\≥+ »s¡T>∑T‘·T+~.
eTs¡à+ : Ä bÕÁ‘·˝À ñqï Á<äe+ mdü{øÏ ˘ j·÷dæ&.é n+<äT˝À ø=+#Ó+ k˛&çjT· +
ø±s√“H˚{Ÿ ≈£L&Ü ø£*dæ ñ+≥T+~. yê{Ï ø£\sTTø£ >±´dtqT ñ‘·Œ‹Ô #˚dTü +Ô ~. ãT&É>\∑ T
‘·j÷· s¡e⁄‘êsTT. Ä ãT&É>\∑ T eTTì– ñqï ø£\sê ñ+&ÉqT ô|ø’ Ï HÓfkºÒ ÕÔsTT. n$ sTTø£
nø£ÿ&É |ü–*b˛‘êsTT. <ëì‘√ ø£\sê ñ+&É ‘·q ãs¡Te⁄≈£î eT∞¢ Ä Á<äe+˝À
eTTì–b˛‘·T+~. nsTT‘˚ ãT&É>\∑ T eTs¡\ ‘·j÷· s¡e⁄‘·÷ ñ+{≤sTT. n$ Ä ñ+&ÉqT
eTs¡\ ô|ø’ Ï HÓfdºÒ æ ù|*b˛‘·÷+{≤sTT.
58. eTs¡T>∑T‘·Tqï q÷HÓ˝À y˚>∑T‘·Tqï |üPØ\qT #˚‹‘√
rj·T≥+
eTVæ≤eT : eTs¡T>∑T‘·Tqï q÷HÓ˝À y˚>∑T‘·Tqï |üPØ\qT ø£|ü{Ï ‘·q #˚‹‘√
ìs¡bÕj·T+>± ãj·T{ÏøÏ rkÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø±e\dæq$ ` |üPØ\qT ‘·j÷· s¡T #˚ùd |ü]ø£s+¡ ,
>√<ÛTä eT |æ+&ç, ˙s¡T, |üfi+¢Ë , eT÷≈£î&ÉT, e+≥q÷HÓ, ˇø£ düyº .é
|üìeTT≥¢ kÕj·T+‘√ |æ+&çì düTe÷s¡T |ü~ |ü∫à |üPØ\T>± e‘êÔ*. #˚‹øÏ q÷HÓ
sêdüTø√yê*. eT÷≈£î&ÉT˝À q÷HÓqT b˛dæ <ëìì eTs¡>ì∑ yê«*. Ä q÷HÓ˝À ˇø£ |ü∫Ã
|üPØì y˚j÷· *. Ä |üPØ y˚>T∑ ‘·÷ ñ+≥T+~. n|ü&ÉT eTs√ |ü∫à |üPØì n+<äTø√yê*.
<ëìì y˚>T∑ ‘·Tqï |üPØ n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+˝À ñ+∫, ô|ø’ Ï HÓ{≤º*. y˚>T∑ ‘·Tqï |üPØ q÷HÓ˝À
ô|ø’ +£ {≤ edüT+Ô ~. <ëìì #˚‹ y˚fi‘¢¯ √ n+<äTø√yê*. n~ ø±\<äT.
#˚sTT n˝≤ ø±\ø£b˛e{≤ìøÏ >∑\ s¡V≤ü dü´+ XÊgØ‘ê´ sTT~ : y˚>T∑ ‘·Tqï |üPØ
n&ÉT>∑Tq |ü∫à |üPØ ñ+#·≥+ e\q q÷HÓ ô|’ uÛ≤>∑|⁄ü y˚&ìç |ü∫à |üPØ Á>∑V≤æ düT+Ô ~.
Ä ø±s¡D+>± #˚‹ y˚fió¯ ¢ ø±\e⁄. #˚‹øÏ eTT+<äT>±H˚ |üPdüT≈£îì ñqï q÷HÓ ≈£L&Ü ø=+‘·
s¡ø±å ø£e#·+>± |üì #˚dTü +Ô ~.
&܈ˆ uÀdt 53
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
59.Hêdæø± s¡+Á<Ûä+˝À+∫ <ës¡+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ø=+#Ó+ bı&Éyê{Ï <ësêìï ‘·q eTT≈£îÿ s¡+Á<Û+ä ˝ÀøÏ b˛ìkÕÔ&TÉ .
<ëìì s¬ +&Ée s¡+Á<Û+ä ˝À+∫ ãj·T{ÏøÏ s¡|Œæ kÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î 12 n+>∑Tfi≤\ bı&Ée⁄ >∑\ ˇø£ f…«Æ Hé <ës¡+ ø±yê*.
Hêdæø± ìsêàD+ rs¡T˝À <ëì ˇø£ |ü⁄≥+ qT+∫ eTs√ |ü⁄{≤ìøÏ e÷s¡+Z ñ+≥T+~.
<ësêìï eTT≈£îÿ˝ÀìøÏ b˛ìe«≥+ ø=+‘· nuÛ≤´dü+ #˚j÷· *. ÁbÕs¡+uÛÑ <äX˝¯ À ‘·TeTTà\T
edü÷Ô ñ+{≤sTT. yê{Ïì ìs√~Û+#·>\∑ >±*.
<ës¡+ ˇø£ ∫e] uÛ≤>±ìï ˇø£ |üøÿ£ ≈£î ø=+‘· e+#ê*. <ëìì eTT≈£îÿ˝ÀìøÏ
b˛ì∫Ã, >∑{>ºÏ ± XÊ«düqT |”˝≤Ã*. n|ü&Ü <ës¡|⁄ü ø=dü s¬ +&Ée s¡+Á<Û+ä ˝ÀøÏ edüT+Ô ~.
n˝≤ e∫Ãq <ës¡|⁄ü ø=düqT y˚*‘√ |ü≥Tº≈î£ ì yÓT\¢>± ãj·T≥≈£î ˝≤>±*. <ës¡+
yÓTT‘·+Ô Ä ø£qï+ qT+∫ sT÷ ø£qï+ <ë«sê ãj·T≥≈£î e#˚ÃdüT+Ô ~.
60. dü«sêZìøÏ #˚πs ˙s¡T
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ì\Te⁄bÕ{Ï bÕÁ‘·qT #·÷|ækÕÔ&TÉ . n~ ª<˚e‘ê bÕÁ‘·μ
n+{≤&ÉT. n+<äT˝ÀøÏ ˇø£ »>∑TZ qT+&ç ø=+‘· ˙{Ïì b˛kÕÔ&TÉ . ˙{Ï‘√ ñqï Ä <˚e‘ê
bÕÁ‘·qT Äø±X¯+ øπ dæ #·÷|ækÕÔ&TÉ . eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘ê&ÉT. nq+‘·s+¡ <˚e‘ê bÕÁ‘·qT
‘·\ÁøÏ+<äT\T #˚kÕÔ&TÉ . n+<äT˝À ˙fi¯ó¢ ñ+&Ée⁄. n$ düsêdü] dü«sêZìøÏ düs|¡ süò ê nj·÷´j·Tì
n‘·&TÉ Á|üø{£ kÏ ÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø£|{ü Ï ˙{Ï‘√ ì+&ç ñqï ˇø£ »>∑TqZ ÷, ª<˚e‘ê bÕÁ‘·μ>±
#Óù|Œ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ bÕÁ‘·q÷ yê&É‘ê&ÉT.
Ä bÕÁ‘· ˝À|ü* yÓ|’ ⁄ü s¬ +&ÉT uÛ≤>±\T>± ñ+≥T+~. ˇø£ uÛ≤>∑+ e÷eT÷\T>±H˚
ñ+≥T+~. s¬ +&Ée uÛ≤>∑|⁄ü n&ÉT>∑Tq U≤∞>± ñ+&ç, ô|’ uÛ≤>±q e÷Á‘·+ n‹øÏ+∫
ñ+≥T+~. Ä ìsêàD+ e\q ` Ä bÕÁ‘·qT ˇø£ yÓ|’ ⁄ü øÏ e+∫‘˚ n+<äT˝À+∫ ˙fi¯ó¢
ãj·T{ÏøÏ ekÕÔsTT— eTs√ yÓ|’ ⁄ü øÏ ‹|挑˚ ˙fi¯ó¢ s¬ +&Ée ns¡˝À <ë≈£îÿì ñ+{≤sTT. n$
e÷j·TyÓTÆ b˛sTTq≥Tº>± ø£|{ü Ï |ü\T≈£î‘ê&ÉT.
54 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
61.|ü$Á‘· »\+ düèwæº
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ bÕÁ‘·qT ‘·\ÁøÏ+<äT\T #˚dæ U≤∞>± #·÷|ækÕÔ&TÉ . nq+‘·s+¡
eT+Á‘ê\T e*¢kÕÔ&TÉ . Ä bÕÁ‘· qT+&ç ˙{Ïì düèwækº ÕÔ&TÉ . n~ ª|ü$Á‘· »\+μ n+{≤&ÉT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø£|{ü Ï ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ bÕÁ‘·(ªdü«sêZìøÏ #˚sπ ˙s¡Tμ n+X¯+˝Àì
ª<˚e‘ê bÕÁ‘·μ)qT ñ|üj÷Ó –kÕÔ&TÉ . <ëìì eTT+<äT>±H˚ ˙{Ï‘√ ì+|æ ñ+#·T‘ê&ÉT.
Á|ü<sä Ù¡ Hê düeTj·T+˝À` Ä bÕÁ‘·˝Àì ˙fi¯ó¢ ãj·T{ÏøÏ sêì $<Û+ä >± <ëìì ˇø£
yÓ|’ ⁄ü øÏ e+#·T‘ê&ÉT. n~ U≤∞ bÕÁ‘· nì uÛ≈Ñ î£ \Ô qT q$TàkÕÔ&TÉ . nq+‘·s+¡ Ä bÕÁ‘·qT
s¬ +&Ée yÓ|’ ⁄ü øÏ e+#·T‘ê&ÉT. n|ü&ÉT n+<äT˝À+∫ »\+ ãj·T≥≈£î edüT+Ô ~.
62.|üP\T nø£åsê\T>± e÷s¡≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ø=ìï |üP\ sπ ≈£î\qT H˚\MT<ä≈î£ »\T¢‘ê&ÉT. ø±ùd|ü{øÏ Ï n$
ªu≤u≤μ nH˚ nø£så ê\T>± ù|s¡T≈£î+{≤sTT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø±e\dæq$ ` s¡+>∑T ˝Òì õ>∑Ts¡T |ü<ës¡+ú , ˇø£ Áãwt,
|üP\ sπ ≈£î\T, ˇø£ bòÕ´Hé.
Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± õ>∑Ts¡T‘√ H˚\ MT<ä ªu≤u≤μ nH˚ nø£så ê\qT sêj·÷*.
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À nø£ÿ&É |ü+ø± ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+&Ü*. |üP sπ ≈£î\qT nø£så ê\ MT<ä≈î£
$düsê*. ø=ìï sπ ≈£î\T nø£ÿ&ç õ>∑Ts¡T≈£î n‘·T≈£îÿb˛‘êsTT. $T–*q$ bòÕ´Hé >±*øÏ
#Ó˝≤¢#<Ó Tä s¡T ne⁄‘êsTT. n|ü&ÉT nø£ÿ&É |üP\‘√ ªu≤u≤μ nH˚ nø£så ê\T @s¡Œ&É‘êsTT.
63. Ä >∑+≥ yÓ÷>∑<äT, yÓ÷>∑T‘·T+~ ≈£L&Ü
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q uÛ≈Ñ î£ ìÔ øÏ ˇø£ >∑+≥qT #·÷|ækÕÔ&TÉ . <ëìøÏ ˝À|ü\ yÓ÷>π ø£&¶û
ñ+&É<Tä . <ëìì ‘êqT Ä&çkÕÔ&TÉ . düV≤ü »+>±H˚ n~ yÓ÷>∑<Tä .
nq+‘·s+¡ ø£|{ü Ï uÛ≈Ñ î£ ìÔ #˚‘· |üP»\T #˚sTTkÕÔ&TÉ . Ä |æeTà≥ >∑+≥qT ø£|{ü Ï
n≥÷ sTT≥÷ Ä&çkÕÔ&ÉT. n|ü&Ü >∑+≥ yÓ÷>∑T‘·T+~. uÛÑ≈£îÔì˝Àì <√cÕ\T
‘=\–b˛j·÷j·T˙, n‘·>±&çì <˚e‘· nqTÁ>∑V≤æ +∫+<ä˙ ø£|{ü Ï q$TàkÕÔ&TÉ .
&܈ˆ uÀdt 55
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø£|{ü Ï ø£&¶û ˝Òì ˇø£ >∑+≥q÷, ø£&‘¶û √ ñqï ˇø£ ∫qï
>∑+≥q÷ ñ|üj÷Ó –kÕÔ&TÉ .
Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>±H˚ ` ∫qï >∑+≥qT ‘·q #·+ø£˝À ø£≥Tº≈î£ +{≤&ÉT. Ä
#˚‹‘√H˚ ô|<ä› >∑+≥qT |ü≥Tº≈î£ +{≤&ÉT. ∫qï >∑+≥qT #·+ø£˝À >∑{>ºÏ ± H=øÏÿ |ü≥Tº≈î£ +{≤&ÉT.
ô|<ä› >∑+≥qT Ä&çkÕÔ&TÉ . <ëìøÏ ø£&¶û ˝Ò<Tä >∑qTø£ X¯u≤›\T sêe⁄.
|üP» nq+‘·s+¡ n‘·&TÉ ‘·q u≤VüQ eT÷\+˝Àì >∑+≥qT H=øÏÿ ô|≥º≥+ e÷H˚dæ
e<äT\T>± ñ+#·T‘ê&ÉT. Ä ô|<ä› >∑+≥qT yÓ÷–düTqÔ ï≥Tº>± #˚‹ì n≥÷ sTT≥÷ Ä&çkÕÔ&TÉ .
Ä ø£<*ä ø£\≈£î n‘·&ç #·+ø£˝ÀqTqï ∫qï >∑+≥ >∑D>∑D≤ yÓ÷>∑T‘·T+~. Ä <Û«ä qT\T
ô|<ä>› +∑ ≥ qT+∫ e∫Ãqy˚ nì n‘·&TÉ uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î qeTàø£+ ø£*–kÕÔ&TÉ .
64. ø£+&ÉTyêqT ø±*Ã e÷eT÷\T>± #·÷|ü≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q uÛ≈Ñ î£ \Ô ˝À ˇø£] qT+&ç ø£+&ÉTyê >∑T&Éq¶ T rdüT≈£î+{≤&ÉT.
<ëìì #·T{Ϻ ‘·q m&ÉeT #˚‹˝À |ü≥Tº≈î£ +{≤&ÉT. Ä ‘·Tyê«\T ø=+‘· uÛ≤>∑+ #˚‹øÏ ô|q’
ñ+≥T+~. Ä uÛ≤>±ìøÏ n‘·&TÉ n–Z eTT{Ïkº ÕÔ&TÉ . eT+≥ edüT+Ô ~. >∑T&ɶ ø±\T‘·T+~.
ø£|{ü Ï ‘·q ≈£î&ç #˚‹‘√ Ä eT+≥qT ÄπsŒkÕÔ&TÉ . Ä ø£+&ÉTyêqT ‹]– uÛ≈Ñ î£ ìÔ øÏ sTTkÕÔ&TÉ .
|ü]o*+#·>± Ä eg+ ìπø|å +ü >± ñ+≥T+~. ø±*q Äqyêfi¯ó¢ mø£ÿ&Ü e⁄+&Ée⁄.
n–ï<˚e⁄&çøÏ ‘·qô|’ nqTÁ>∑V≤ü + ñ+<äì Á|üø≥ £ q #˚kÕÔ&TÉ ø£|{ü .Ï
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eT÷&ÉT n+>∑Tfi≤\ bı&Ée⁄ >∑\ ˇø£ ‘Ó\{¢ Ï K<äs› T¡ >∑T&ɶ
eTTø£ÿ ø±yê*. Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>±H˚ <ëìì ∫qï~>± eT&É‘\· T ô|{Ϻ ≈£î&ç#‹˚ ˝À
<ë∫ ñ+#·Tø√yê*. <ëì s¡+>∑T≈£î dü]|ü&˚ ≥e˝ŸqT ˇø£ <ëìì uÛ≈Ñ î£ \Ô ˝À me] e<ä›
ñ+<√ Á>∑V≤æ +#ê*. n‘·&ç qT+&ç <ëìì rdüTø√yê*. Ä ø£+&ÉTyêqT #·TfÒ≥ º |ü&ÉT
<ëì ô|’ uÛ≤>∑+˝ÀøÏ ` ≈£î&ç #˚‹˝À s¡V≤ü dü´+>± <ë∫ ñqï >∑T&ɶ eTTø£ÿqT`rdüT≈£îsêyê*.
Ä eTTø£ÿqT eT] ø±düÔ ô|ø’ Ï »s¡bÕ*. Ä eTTø£ÿ≈£î e÷Á‘·yT˚ <ëì ô|’ uÛ≤>±q ì|ü
ô|{≤º*. n~ ø±\T‘·÷ ñ+≥T+~. ø=~› ø£D å ≤\ nq+‘·s+¡ ≈£î&ç #˚‹‘√ Ä eT+≥qT
ÄπsŒj·÷*. Ä ‘·T+&ÉT >∑T&Éq¶ T s¡T<äT‘› T· qï≥Tº q{Ïd÷ü `Ô ø±\>± $T–*q ∫qï eTTø£ÿqT
56 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
≈£î&ç #˚‹˝ÀøÏ s¡V≤ü dü´+>±`<ëj·÷*. nq+‘·s+¡ Ä ≥e˝ŸqT uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î #·÷|ü>±`n~
m≥Te+{Ï qwüeº T÷ ˝Ò≈î£ +&Ü, uÛÁÑ <ä+>± ñ+≥T+~.
65. eTH√ X¯øÏÔ‘√ edüTÔe⁄\qT ø£<ä|ü≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ô|ì‡\TqT fÒãT˝Ÿ n+#·Tq ñ+#·T‘ê&ÉT. u≤´\qT‡ #˚ùd
$<Û+ä >± Ä ô|ì‡\TqT dü>+∑ ã\¢ MT<ë, dü>+∑ ãj·T{Ïø° ñ+&˚˝≤ #·÷kÕÔ&TÉ . nq+‘·s+¡
n‘·&TÉ ‘·q eTH√ X¯øìÔÏ Ä ô|ì‡\Tô|’ Á|üj÷Ó –kÕÔ&TÉ . |ò*ü ‘·+>± Ä ô|ì‡\T ˇø£kÕ]
n≥T ‹s¡T>∑T‘·T+~, ÁøÏ+<ä≈î£ |ü&TÉ ‘·T+~.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ >∑T+Á&É{Ï ô|ì‡\÷, ˇø£ fÒãT\÷, ˇø£ ≈£îØà ø±yê*.
Á|ü<sä Ù¡ q˝À ã\¢≈î£ m<äTs¡T>± ≈£îØÃ˝À ≈£Ls√Ãyê*. ô|ì‡\TqT ‘·q yÓ|’ ⁄ü q ã\¢ n+#·Tq
ñ+#ê*. ªø£<˝ä ≤*μ n+≥÷ ô|ì‡\T≈£î Ä<˚XÊ\T sTTyê«*. Ä»„\T sTTdüTqÔ ï≥Tº q{Ïd÷ü Ô
e÷{≤¢&≥ ˚ |ü&ÉT ` H√{Ï qT+∫ >±* ø=+#Ó+ y˚>+∑ >± ãj·T{ÏøÏ e#˚Ã≥≥Tº #·÷&Ü*.
<ëì‘√ ô|ì‡\T ø£<Tä \T‘·T+~, øÏ+~øÏ |ü&bç ˛‘·T+~.
66.ø=ã“] ø±j·T˝À <Ój·T´+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï eT+Á‘ê\T e*¢kÕÔ&TÉ . u≤~Û‘T· &ç X¯Øs¡+˝À Á|üy•˚ +∫ ñqï
<Ój÷· ´ìï e~*kÕÔ&TÉ . <ëìì nø£ÿ&É ñqï ˇø£ ø=ã“] ø±j·T˝ÀøÏ bıeTà+{≤&ÉT.
<ÓjT· ´+ |ü{qºÏ Ä ø=ã“] ø±j·T n|ü&ÉT n≥÷ sTT≥÷ ø£<˝ä ≤&ÉT‘·T+~.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø£|{ü Ï ˇø£ ø=ã“] ø±j·TqT rdüT≈£î+{≤&ÉT. ã‹øÏ ñqï
ˇø£ ø£|Œü H√, ˝Ò<ë ˇø£ ∫qï m\Tø£H√ ≈£L&É dæ<+Δä #˚dTü ≈£î+{≤&ÉT. ø=ã“] ø±j·T≈£î
e⁄qï |”#T· qT X¯óÁuÛ+Ñ >± e*#˚kÕÔ&TÉ . <ëì eTT∫Ãø£qT e÷Á‘·+ @ø£ yÓTT‘·+Ô >± y˚sT¡
#˚kÕÔ&TÉ . ø±j·T≈£î nø£ÿ&É ñ+&˚ ø£qTï\qT ˇπø ô|<ä› ø£qï+>± e÷s¡TkÕÔ&TÉ . ø£|Œü qT Ä
s¡+Á<Û+ä ˝À+∫ ˝À|ü*øÏ ô|&É‘ê&ÉT. nq+‘·s+¡ Ä ø£Hêïìï eT÷dæyd˚ ÷ü ,Ô <ëì ô|q’
eTT∫Ãø£qT õ>∑Ts¡T‘√ j·T<∏ëÁ|üø±s¡+>± ñ+&˚˝≤ n+{ÏkÕÔ&TÉ .
&܈ˆ uÀdt 57
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Çø£ Á|ü<sä Ù¡ q. u≤~Û‘T· &çì |ü{qºÏ <äj÷· ´ìï e<ä\>=&ÉT‘·Tqï≥Tº>± ø£|{ü Ï ‘·‘+· >∑+ s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT kÕs¡T¢ #·÷|ækÕÔ&TÉ . ˇø±H=ø£ ø£D å +˝À n‘·&TÉ ªÄ>∑Tμ nì ø±j·TqT
#˚kÕÔ&TÉ . eT+≥ yÓ*–kÕÔ&TÉ . eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘ê&ÉT. <ÓjT· ´+ ø=ã“] ø±j·T˝ÀøÏ ÄC≤„|kæ ÕÔ&TÉ . ø±j·T nø£ÿ&˚ Ä–b˛‘·T+~ ! ªø£<Tä \Tμ nq>±H˚ ø±j·T ÁøÏ+~øÏ kÕ>∑T‘·T+~
<ä÷]+~ n+{≤&ÉT. Ä ø±j·TqT H˚\ MT<ä eT+≥≈£î <ä>sZ∑ >¡ ± ñ+#·T‘ê&ÉT. eT+≥ eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î
qT+∫ e#˚à y˚&,û bı>± Ä ø±j·T ˝À|ü\ ñqï ÁbÕDÏøÏ sTTã“+~ø£s+¡ >± |ü]D$TkÕÔsTT. Hê]+» ø±j·TqT ˇø£ |ü<‹Δä ˝À
<ëì‘√ ø=ã“] ø±j·T˝À ñqï eT+&É÷ø£+ ø£<Tä \T‘·÷ ñ+≥T+~. Ä ø±s¡D+>± @sêŒ≥T #˚dTü ø√yê*. u§eTà˝À
ø=ã“]ø±j·T ≈£L&Ü #·*düT+Ô ~. #·÷|æq $<Û+ä >± ˇø£ >∑sê≥TqT
n‹ ∫qï>± ‘· j · ÷ s¡ T
67. eTdæ |üPj·T>± #˚‹ô|’ <Ó’e HêeT+ #˚dTü ø√yê*. >∑sê≥T n+#·T‘√
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ø±–‘êìï yÓ*–kÕÔ&TÉ . ø±*b˛sTTq Ä ø±–‘êìï ≈£î&ç Hê]+» ø±j· T ≈£ î ø£ q ï+
#˚‹˝ÀøÏ rdüT≈£î+{≤&ÉT. <ëìì eTdæ>± nj˚T´≥≥T¢ q\T|ü⁄‘ê&ÉT. n|ü&ÉT ‘·q m&ÉeT ô|&ÉT‘·÷, Ä >∑sê≥TqT ø±j·T˝ÀH˚ ñ+#ê*. n≥T |æeTà≥ >∑sê≥T e÷s¡+Z <ë«sê ˇø£
#˚‹ì ì\Te⁄>± #ê|ü⁄‘ê&ÉT. <ëìì nìï yÓ|’ ⁄ü ˝≤ #·÷|ü⁄‘ê&ÉT. nq+‘·s+¡ ≈£î&ç #˚‹˝Àì <ësêìï b˛ìj·÷´*.
eTdæ‘√ m&ÉeT #˚‹ô|’ s¡T<äT‘› ê&ÉT. <˚e⁄&ç ù|s¡T »|ækÕÔ&TÉ . n|ü&ÉT n‘·&ç m&ÉeT #˚‹ô|’ Çø£ Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À ` s¬ +&ÉT #˚‘T· \ eT<Û´ä Hê <ës¡|⁄ü ø=dü\qT e<äT\T>±
nø£så ê\T eTdæ‘√ @s¡Œ&É‘êsTT! Ä nø£så ê\T n‘·&ç <˚e⁄&ç ù|sπ ! |ü≥Tº≈î£ +fÒ Hê]+» <ës¡+ yÓ+ã&ç ÁøÏ+~øÏ ~>∑T‘·T+~. <ës¡|⁄ü ø=dü\qT _–+∫
eTs¡à+ : Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± ø£|{ü Ï ˇø£ düãT“ eTTø£ÿ‘√ ‘·q m&ÉeT #˚‹ô|’ |ü≥Tº≈î£ +fÒ Ä ø±j·T nø£ÿ&˚ Ä–b˛‘·T+~. ªÄ>∑Tμ, ªø£<Tä \Tμ nH˚ Ä»„\≈£î nqT>∑TD+>±
<˚e⁄&ç ù|s¡TøÏ dü+ã+~Û+∫q nø£så ê\qT sêdüT≈£î+{≤&ÉT. n˝≤ sêdæq nø£så ê\T ø£+{ÏøÏ <ësêìï |ü≥Tºø√e≥+˝À yÓTfi¯≈î£ e\qT #·÷bÕ*.
ø£qã&Ée⁄.
Á|ü<sä Ù¡ q˝À n‘·&TÉ ø±–‘·|⁄ü eTdæì Ä #˚‹ uÛ≤>∑+ô|’ |üPkÕÔ&TÉ . n|ü&ÉT eTdæ 69.Ä‘·à\T #ÓãT‘êsTT
düãT“ sêdæq uÛ≤>±\≈£î n‘·T≈£îÿ+≥T+~. H√{Ï‘√ }<ä>± ` $T–*q eTdæ sê*b˛‘·T+~. eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï uÛ≈Ñ î£ ìÔ øÏ ˇø£ ø±s¡Tq¶ T sTTkÕÔ&TÉ . <ëì MT<ä 1 qT+∫ 31 es¡≈L£
<ëì‘√ Ä #˚‹ MT<ä ª<Óe’ HêeT+μ Á|ü‘´· ø£+å ne⁄‘·T+~ ! n+¬ø\T ñ+{≤sTT. Ä ø±s¡Tq¶ T |ü≥Tº≈î£ ì uÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ n≥T ‹s¡T>∑T‘ê&ÉT. ‘·q |ü⁄{Ïqº ‘˚Bì
‘· q #˚ ‹ y˚ * ‘√ ø±ùd|ü ⁄
68.»yêãT sTT#˚à Hê]+» ø±j·T ‘ê≈£î‘ê&ÉT. nq+‘·s+¡ ø±s¡Tq¶ T
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î ˇø£ Hê]+» ø±j·TqT #·÷|ækÕÔ&TÉ . <ëì eT<Û´ä ˝À+∫ ø£|ü{ÏøÏ sTT#˚ÃkÕÔ&ÉT. uÛÑ≈£îÔ&ç
ˇø£ <ës¡+ n≥T qT+∫ sTT≥T>± ñ+≥T+~. n‘·&TÉ <ës¡|⁄ü ˇø£ ø=düqT ≈£î&ç #˚‹˝Àq÷, »qà~q+ @<√ ø£|{ü Ï ªÄ‘·à\μ
s¬ +&Ée ø=düqT m&ÉeT #˚‹˝Àq÷ ì\Te⁄>± |ü≥Tº≈î£ ì ñ+{≤&ÉT. Hê]+» ø±j·T kÕj·T+‘√ sTTfÒº #Óù|ŒkÕÔ&TÉ .
<ës¡+ yÓ+ã&ç ô|’ qT+∫ ÁøÏ+~øÏ C≤s¡T‘·T+~. <ës¡+ yÓ+ã&ç ø±j·T C≤s¡T‘·Tqï≥Tº>±
58 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 59
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
eTs¡à+ : Ä ø±s¡T¶ Á|üø±X¯e+‘·yTÓ qÆ s¡+>∑T(LUMINOUS PAINT)‘√ #˚sTT+∫q{Ï~º . 5. ø£s˙¡ ‡ H√≥T≈£î ` ªÄ‘êàq+<ä+μ
uÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ n+<äT˝Àì ˇø£ ‘êØKTô|’ ‘·q y˚\TqT ñ+#·≥+ e\q ` Ä uÛ≤>∑+ ø±+‹ 6. n–Zô|f…≈º î£ ` ª∫qàj·÷q+<ä+μ n˙.
s¡V≤æ ‘·eTT>±, yÓTT<äT>› ± ne⁄‘·T+~. $T–*q n+¬ø\T Á|üø±X¯e+‘·+>± ñ+{≤sTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î Áù|ø£≈å î£ &ÉT |üsT¡ ‡qT mqTï≈£îqï≥ºsTT‘˚ ªe÷ >∑Ts¡Te⁄>±s¡T ì‘ê´q+<ä
<ëì e\q uÛ≈Ñ î£ &Ô ç |ü⁄{Ïqº ~Hêìï #ê˝≤ düT\uÛ+Ñ >± Á>∑V≤æ +#·e#·TÃ. kÕ«$TøÏ bò˛Hé #˚jT· +&çμ nì ø£|{ü Ï Áù|ø£≈å î£ \≈£î #ÓãT‘ê&ÉT. Áù|ø£≈å î£ &ÉT bò˛Hé #˚dæ
Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± Ä ø±s¡T≈¶ î£ yÓ\T‘·Ts¡T u≤>± ‘·–˝Ò˝≤ #·÷&Ü*. Ä ø±s¡T˝¶ ÀH˚ ªì‘ê´q+<ä kÕ«eTT\ yêπsHê e÷{≤¢&~˚ μ? nì eTT+<äT>± n&ç– ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&ÉT.
düTHêï n+¬ø (0) ≈£L&Ü ñ+≥T+~. |ü⁄{Ïqº ‘êØKT @<√ ‘Ó*j·Tìyês¡T Ä düTHêïqT ‘·qqT Áù|ø£≈å î£ &ÉT dü+uÀ~Û+∫q ù|s¡TqT ã{Ϻ Áù|ø£≈å î£ &ÉT mqTï≈£îqï edüTeÔ ⁄ @<√ Ä
‘êø±*. ndæôd+º ≥T(>∑Ts¡Te⁄)øÏ ‘Ó*dæb˛‘·T+~.

70. f…*bò˛Hé f…*|ür 71.>±*˝À ≈£Ls¡TÃH˚ jÓ÷–

eTVæ≤eT : fÒãT˝Ÿô|’ Äs¡T s¡ø±\ edüTeÔ ⁄\qT ñ+#·T‘ê&ÉT ø£|{ü .Ï Áù|ø£≈å î£ \˝À eTVæ≤eT : jÓ÷– y˚w+ü ˝À ø£|{ü Ï u≤dæ+|ü≥Tº y˚dæ H˚\ MT<ä ø±≈£î+&Ü, >±*˝À
ˇø£sT¡ yê{Ï˝À+∫ @<√ ˇø£ edüTeÔ ⁄qT mqTï≈£î+{≤&ÉT. Áù|ø£≈å î£ &ÉT mqTï≈£îqï edüTeÔ ⁄ ≈£Ls¡TÃì ñ+{≤&ÉT. ‘·q #·+ø£˝ÀqTqï jÓ÷>∑ <ä+&É+ ‘·|Œü n‘·ìøÏ @ sTT‘·s¡ Ä<Ûës¡eT÷
@$T{À <ä÷s¡ ÁbÕ+‘·+˝À ñqï ‘·q >∑Ts¡Te⁄>±s¡T f…*|ür <ë«sê #Ó|Œü >∑\T>∑T‘ês¡˙, ñ+&É<Tä .
Äj·TqqT Áù|ø£≈å î£ &˚ bò˛qT˝À n&É>e∑ #·Ã˙ ø£|{ü Ï #ÓãT‘ê&ÉT. Áù|ø£≈å î£ &ÉT Ä >∑Ts¡Te⁄≈£î
bò˛Hé #˚kÕÔ&TÉ . Áù|ø£≈å î£ &ÉT mqTï≈£îqï edüTeÔ ⁄ @$T{À Ä >∑Ts¡Te⁄ n‘·&øç Ï bò˛Hé˝À
ø£s≈¡ î£ >º ±H˚ #Óù|ŒkÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : ø£|{ü øÏ ,° >∑Ts¡Te⁄ nqã&˚ n‘·&ç ndæôd+º ≥Tø° eTT+<äT>± ˇø£ ˇ|üŒ+<ä+
»s¡T>∑T‘·T+~. edüTeÔ ⁄\T Äs¡÷ m|ü⁄Œ&É÷ ny˚. ndæôd+º ≥T≈£î Äs¡T s¡ø±\ ù|s¡T¢ e⁄+{≤sTT.
ˇø=ÿø£ÿ s¡ø|£ ⁄ü edüTeÔ ⁄øÏ, n‘·&øç Ï ˇø=ÿø£ÿ s¡ø|£ ⁄ü ù|s¡T. n~ yê] eT<Û´ä ø√&é. Áù|ø£≈å î£ &ÉT
edüTeÔ ⁄qT mqTï≈£îqï ‘·sê«‘·, Áù|ø£≈å î£ \øÏ ø£|{ü Ï ‘·q >∑Ts¡Te⁄(ndæôd+º ≥T) ù|s¡TqT
mqTï≈£îqï edüTeÔ ⁄ì ã{Ϻ #ÓãT‘ê&ÉT.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î
1. yêN nsTT‘˚ ` ªdü‘ê´q+<ä+μ n˙, eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eT÷&ÉT n&ÉT>∑T\ #·<sä |¡ ⁄ü dü˝ú ≤ìï Äs¡T n+>∑Tfi≤\
2. |üsT¡ ‡≈£î ` ªì‘ê´q+<ä+μ m‘·T˝Ô À ì]à+#·Tø√yê*. <ëì eT<Û´ä ˝À ø£qï+ ñ+&Ü*. jÓ÷>∑ <ä+&Üìï Ä ø£qï+˝À
3. ô|Hé≈î£ ` ª∫<ëq+<ä+μ neTsêÃ*. ˇø£ dü÷\º ÷, ˇø£ ˝ÀVü≤|ü⁄ ÄdüqeT÷ ≈£L&Ü ø±yê*. ˝ÀVü≤|ü⁄ ÄdüHêìøÏ
4. ñ+>∑sêìøÏ ` ª|üPsêíq+<ä+μ ø£&¶û ñ+&Ü*. ø£&¶û jÓ÷>∑ <ä+&É+˝À+∫ sêyê*.
60 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 61
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
eT<Û´ä ˝À Ädüq+ ñ+≥T+~. <ëìøÏ <ä+&É+ _–+∫
ñ+≥T+~. jÓ÷– Ädüq+ô|’ ≈£Ls¡TÃ+{≤&ÉT. nsTT‘˚ ãj·T{ÏøÏ
Ädüq+ ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü, <ëìì ‘êqT <Û]ä +∫q eÅkÕÔ\
˝À|ü* uÛ≤>∑+˝À ñ+&˚≥≥Tº #·÷kÕÔ&TÉ . n|ü⁄Œ&ÉT eTs¡\ ‘·q
ÄdüHêìøÏ ~>∑Te>± ˇø£ dü÷\º TqT ô|≥Tº≈î£ +{≤&ÉT. #·÷ùdyê]øÏ
n‘·qT Ä dü÷\º Tô|’ ≈£Ls¡TÃqï≥Tº>± ñ+≥T+~. ‘·q ˇø£
#˚‹ì jÓ÷>∑ <ä+&É+ô|’ ÄqTÃ≈£î+{≤&ÉT. düe÷~Û dæ‹ú ˝ÀìøÏ
yÓfió¯ ‘·Tqï≥Tº q{ÏkÕÔ&TÉ . n‘·&øç Ï Ä<Ûës¡+>± ñqï≥Tº ø£ì|ædTü qÔ ï
dü÷\º TqT n|ü⁄Œ&ÉT ãj·T{ÏøÏ ˝≤π>kÕÔsT¡ . Çø£ n‘·&TÉ øπ e\+
jÓ÷>∑ <ä+&É+ e÷Á‘·yT˚ Ä<Ûës¡+>± >±*˝À ≈£Ls¡TÃqï≥Tº>± ø£ì|ækÕÔ&TÉ .
72.>±*˝À |ü&ÉT≈£îH˚ eTìwæ
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï H˚\MT<ä |ü&TÉ ≈£îì ñqï ˇø£ e´øÏôÔ |’ ˇø£ <äT|üŒ{Ïì ø£|⁄ü Œ‘ê&ÉT.
ø=~› ø£Då ≤\ nq+‘·s+¡ Ä e´øÏÔ <äT|üŒ{Ï‘√ düV‰ü >±*˝À ‘˚\‘ê&ÉT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î s¬ +&ÉT Vü‰ø° ø£Ás¡\÷, ˇø£
ô|<ä› <äfid¯ ]ü <äT|üŒ{° ø±yê*. Ä <äT|üŒ{Ïì <√eT\ ‘Ós¡
e÷~]>± ≈£î{Ϻ+#·Tø√yê*. <äT|üŒ{Ï ˝À+∫ ‘·\
ãj·T≥≈£î ñ+&É{≤ìøÏ M\T>±, <äT|üŒ{ÏøÏ ø£qï+
ñ+&Ü*.
Vü‰ø° ø£Ás¡\qT ‘êqT <Û]ä +∫q ô|»’ e÷ ˝À|ü\
Ä e´øÏÔ <ë#·Tø√yê*. nq+‘·s+¡ n‘·&TÉ q&ÉT#·T≈£î+≥÷
yÓ[,¢ H˚\MT<ä |ü&TÉ ø√yê*. n|ü⁄Œ&ÉT ø£|{ü Ï <äT|üŒ{Ïì
n‘·&ç MT<ä |üP]Ô>± ø£|⁄ü Œ‘ê&ÉT. Ä e´øÏÔ ‘·q ‘·\qT
e÷Á‘·+ <äT|üŒ{Ï ø£qï+˝À+∫ ãj·T≥≈£î ñ+#ê*.
n|ü⁄Œ&ÉT ô|’»e÷˝Àì Vü‰ø° ø£Ás¡\qT ãj·T{ÏøÏ
62 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
rdüTø√yê*. Ä ø£Ás¡\‘√ <äT|üŒ{Ïì
ø=+#Ó+ ø=+#Ó+>± ô|’¬ø‘·TÔ‘·÷
ñ+&Ü*. n|ü⁄Œ&ÉT HÓeTà~>± >=+‘·T
≈£Ls√Ãyê*. ‘·q ‘·\ m‘·TÔπø
<ä T |ü Œ {Ï ì ô|’ ¬ ø ‘êÔ * . ‘· s ê«‘·
HÓeTà~>± yÓ÷ø±fi¢̄ô|’ ô|ø’ Ï ˝Òyê*.
∫es¡ ≈ £ î ì{≤s¡ T >± ø±fi¯ ¢ ô |’
ì\ã&Ü*. ‘· \ qT e÷Á‘· +
|ü&TÉ ≈£îqï dæ‹ú ˝À e÷~]>± yÓqøπ ÿ yê*à ñ+#ê*. ‘·q ‘·\ m+‘· m‘·T˝Ô À e⁄+≥T+<√,
n+‘˚ m‘·T≈Ô î£ <äT|üŒ{Ïì m|üŒ{Ïø|£ ⁄ü Œ&ÉT ˝Ò|⁄ü ‘·÷ ñ+&Ü*. <ëìe\q <äT|üŒ{Ï n&ÉT>∑Tq
Ä e´øÏÔ ìC≤ìøÏ ì\ã&˚ ñqï|üŒ{Ïø,° Áù|ø£≈å î£ \≈£î n‘·&TÉ |ü&TÉ ≈£îH˚ ñ+&ç >±*˝À ô|ø’ Ï
‘˚*q≥Tº>± ÁuÛeÑ TqT ø£*–kÕÔ&TÉ .
nq+‘·s+¡ Ä e´øÏÔ <äT|üŒ{Ï ‘Ósq¡ T yÓT\¢>± øÏ+<ä≈î£ ~+#·T‘·÷ ‘êqT ≈£Ls¡TÃ+&Ü*.
‘Ósq¡ T n˝≤ sTT+ø± øÏ+<ä≈î£ ~+#·T‘·÷, ‹]– H˚\ MT<ä |ü&TÉ ø√yê*. n|ü⁄Œ&ÉT Vü‰ø°
ø£Ás¡\qT ô|»’ e÷ ˝À|ü\ ‹]– <ë#·Tø√yê*. n‘·&ôç |’ qTqï <äT|üŒ{Ïì ø£|{ü Ï ‘=\–kÕÔ&TÉ .
|ü&TÉ ≈£îqï e´øÏÔ ˝Ò∫ ì\ã&ç, q&ÉT#·T≈£î+≥÷ yÓ[b¢ ˛‘ê&ÉT.
73.ã\¢*ï ø£~*+#˚ ªÄ‘·à\Tμ
eTìwæ eTs¡D+Ï ∫q ‘·sê«‘· n‘·ì Ä‘·à |üs˝¡ Àø±ìøÏ yÓfió¯ ‘·T+<äì ˇø£ qeTàø£+.
Ä Ä‘·à ‹]– uÛ÷Ñ $T MT<ä≈î£ e∫à ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü Ç‘·sT¡ ˝À¢øÏ Á|üy•˚ +∫
n<äT“¤‘X· ≈¯ î£ \Ô T Á|ü<]ä ÙdüT+Ô <äì eTs√ qeTàø£+. <ëìπø ª|üPqø£+μ nì ≈£L&Ü ù|s¡T.
n˝≤ |üPqø£+ |ü{qºÏ e´øÏìÔ Ç+^¢wßü ˝À ªMT&çjT· +μ n+{≤s¡T. n+fÒ nr‘·X≈¯ î£ \Ô ø°,
eTqTwüß\ø° eT<Û´ä e]Ô‘«· + eVæ≤+#˚ eTìwüì ns¡+Δ .
>∑‘· X¯‘êã›+ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À bÕXÊÑ·´ <˚XÊ\˝À ªMT&çjT· +μ\ |ü≥¢ nø£ÿ&ç Á|ü»\≈£î
Á|ü>±&ÛÉ qeTàø±\T+&˚$. Á|ü»\ Ä qeTàø±\H˚ ‘·eT ô|≥Tºã&ç>± ñ|üj÷Ó –+#·T≈£î+≥÷
&܈ˆ uÀdt 63
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ø=+<äsT¡ ‘Ó*yÓq’ e´≈£î\Ô T ‘êeTT ªMT&çjT· +μ>± q{Ïd÷ü Ô &ÉãT“q÷, ù|s¡Tq÷ dü+bÕ~+#ês¡T. HÓìï+{ÏH√ ã≥ºãj·T\T #˚XÊs¡T. <äøDåÏ
n|ü⁄Œ&É|⁄ü Œ&É÷ ªÄ‘·à\qTμ ‘·eT˝ÀøÏ Á|üy•˚ +|üCdÒ Tü ≈£îì Áù|ø£≈å î£ \≈£î mH√ï n<äT“¤‘ê\qT Ç≥©øÏ #Ó+~q ªj·TTkÕ|òj æ ÷· μ nH˚ ù|s¡T
yês¡T #·÷ù|yês¡T. Ä n<äT“¤‘ê\˝À Á|ü‘´˚ ø£+>± #Ó|⁄ü Œø√<ä>$Z∑ ` dæŒ]{Ÿ s¬ {’ +Ï >¥, ùd{¢ Ÿ >∑\ ˇø£ ÅdÔ” ªfÒãT˝Ÿ *|ò+ºæ >¥μ Á{Ïø\˘ T
s¬ {’ +Ï >¥ dæŒ]{Ÿ, dæŒ]{Ÿ bò˛Hé, dæŒ]{Ÿ u…˝Ÿ, fÒãT˝Ÿ *|ò+ºæ >¥, Ç+ø± n˝≤+{Ï$ mH√ï ! #˚dü÷Ô 40 dü+e‘·‡sê\T>± Á|ü»*ï
yê{Ï˝Àì ªfÒãT˝Ÿ *|ò+ºæ >¥μqT >∑T]+∫ Ç|ü&ÉT ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+. yÓ÷dü–dü÷Ô e∫Ã+~. Çø£ÿ&É u§eTà
ªfÒãT˝Ÿ *|ò+ºæ >¥μ n+fÒ`eTq≈£î ø±e\dæq Ä‘·à eTq+ ñqï >∑~˝ÀøÏ e∫à ‘·q #·÷&É+&ç.
sêø£≈î£ dü÷#·q>± nø£ÿ&ç ã\¢qT n≥÷ sTT≥÷ ø£<|ä ≥ ü + nqïe÷≥. Ä Á|ü<sä Ù¡ q˝À ‘X’ >∑Ts¡T≈
Ô î£ m<äTs¡T>± ≈£îØÃ\˝À
Áù|ø£≈å î£ \T m≈£îÿe eT+~ ñ+&˚yês¡T ø±<äT. eTs¡D+Ï ∫q ‘·eT ã+<ÛTä e⁄ ‘ê\÷≈£î Ä‘·à Áù|ø£å≈£î\T ≈£Ls¡TÃì ñ+{≤s¡T. Çø£
ñìøÏì ‘Ó\TdüTø√e≥+ ø√dü+ Ä ≈£î≥T+u≤ìπø #Ó+~q nsTT<ës¡T>∑Ts¡T e´≈£î\Ô T n|ü&ÉT Ä Á{Ïøq˘ T ÄyÓT ìs¡«Væ≤+#˚
ªMT&çjT· +μ>± ù|s¡T bı+~q e´øÏÔ e<ä≈› î£ e#˚Ãyês¡T. yê]ì ªMT&çjT· +μ ‘·q >∑~˝ÀøÏ rs¡T á $<Û+ä >± ñ+≥T+~.
rdüT≈£î yÓfiy¢‚ ê&ÉT. nø£ÿ&√ fÒãT˝Ÿ, <ëì #·T≥÷º ≈£îØÃ\÷ ñ+{≤sTT. >∑~˝À yÓ\T‘·Ts¡T ªfÒãT˝Ÿ *|ò+ºæ >¥μ ` n~ dæ+|ü⁄˝Ÿ {
Á øÏ ˘
#ê\ ‘·≈î£ ÿe>± ñ+≥T+~. ã\¢≈î£ ˇø£ ∫es¡ ≈£îØÃ˝À ªMT&çjT· +μ ≈£Ls¡TÃ+{≤&ÉT. 1. #˚‘T· \‘√ ã\¢ ô|’ uÛ≤>±q >∑{>ºÏ ± H=≈£îÿ‘·T+~.
$T–*q ≈£îØÃ\˝À ªÄ‘·àμ ã+<ÛTä e⁄\T ≈£Ls¡TÃ+{≤s¡T. ‘êqT @ Á{Ï≈L£ ÿ #˚jT· &É+ 2. m&ÉeT ø±* bÕ<ëìï ã\¢ m&ÉeT ø√&ÉT <ä>sZ∑ ≈¡ î£ HÓeTà~>± #˚sT¡ Ñ·T+~.
˝Ò<qä &ÜìøÏ ì<äsÙ¡ q+>± ªMT&çjT· +μ ‘·q s¬ +&ÉT #˚‘T· \q÷ ã\¢MT<ä ñ+#·T‘ê&ÉT. 3. s¬ +&ÉT #˚‘T· \q÷ ã\¢MT<ä Ä $<Û+ä >±H˚ ñ+∫, ã\¢qT m&ÉeT qT+∫ ≈£î&çøÏ
$T>∑‘ê yês¡T ≈£L&Ü ‘·eT #˚‘T· \q ã\¢ô|H’ ˚ ñ+#·T‘ês¡T. ø=+#Ó+ ≈£L&Ü ø£<\ä ≈£î+&Ü ø=+#Ó+ ˇ]π>≥≥Tº #˚dTü +Ô ~. <ëì e\q ã\¢ m&ÉeT ø√&ÉT H˚\ qT+&ç ø=+#Ó+ ô|ø’ Ï
n+<äs÷¡ ñ+{≤s¡T. ˝ÒdTü +Ô ~. Ä düeTj·T+˝À ‘·q m&ÉeT ø±* bÕ<ëìï ø√&ÉT øÏ+<ä≈î£ #˚sT¡ düT+Ô ~.
n|ü&ÉT Áù|ø£≈å î£ \T ‘·eT≈£î ø±e\dæq ªÄ‘·àμ ù|s¡TqT ªMT&çjT· +μ≈£î #ÓãT‘ês¡T.
4. $T–*q Áù|ø£≈å î£ \+<ä]˙ Ä düeTj·T+˝À ‘·eT #˚‘T· \qT ã\¢ô|’ qT+&ç rdæ
ø=~› ì$TcÕ\T >∑&TÉ kÕÔsTT. n+‘·˝À fÒãT˝Ÿ n≥÷ Ç≥÷ ø=+#Ó+ ø£<Tä \T‘·T+~.
>±*˝ÀøÏ ô|ø’ Ï m‘·eÔ T+≥T+~. ÄyÓT e÷Á‘·+ ‘·q m&ÉeT #˚‹ì fÒãT˝Ÿ ô|H’ ˚ e⁄+#·T‘·T+~.
fÒãT˝Ÿ ˇø£ Á|üøÿ£ ô|ø’ Ï ≈£L&Ü ˝ÒdTü +Ô ~. nq+‘·s+¡ fÒãT˝Ÿ j·T<∏ë dæ‹ú øÏ e#˚ÃdüT+Ô ~.
‘·eT≈£î ø±e\dæq ªÄ‘·àμqT Ä >∑~˝À Á|üy•˚ +|üCdÒ ,æ ì<äsÙ¡ q+ ≈£L&Ü #·÷|æ+∫q+<äT≈£î Ä #˚‹‘√ ã\¢qT >∑{>ºÏ ± n<äTeTT‘·÷, m&ÉeT bÕ<ä+‘√ Ä ã\¢qT n≥÷ Ç≥÷
Ä Áù|ø£≈å î£ \T ªMT&çjT· +μ≈£î ø£è‘·E\„ e⁄‘ês¡T. n+‘˚ø±<äT, n‘·ìøÏ ø=+‘· &ÉãT“qT ‹|ü‘·T+~. n~ düT\uÛyÑ T˚ . kÕ<Ûës¡D+>± n≥Te+{Ï ã\¢ ãs¡Te⁄ 20 bÂqT¢ e⁄+≥T+~.
≈£L&Ü eTT≥º#ãÓ T‘ês¡T. ø±ì Çø£ÿ&É á ã\¢ Á|ü‘´˚ ø£+>± ‘·j÷· s¡T #˚sTT+∫q~. <ëì ãs¡Te⁄ øπ e\+ 11 bÂH˚!¢
ø±>±, á ªfÒãT˝Ÿ *|ò+ºæ >¥μ dü+|òTü ≥q\˝À ìC≤ìøÏ Ä‘·à\ Á|üyX˚ +¯ n+≥÷ @MT nø£ÿ&É bÕ˝§Zqï Áù|ø£≈å î£ \T ≈£L&Ü nø£ÿ&É≈î£ >=|üŒ qeTàø£+ ‘√fÒ ekÕÔsT¡ . ø±ã{Ï,º
ñ+&É<äT. ne˙ï ≈£L&Ü πøe\+ Á{Ï≈£îÿ\÷, yÓ÷kÕ\÷ e÷Á‘·y˚T. ùV≤Ø Vü≤Ö&ç˙, fÒãT˝Ÿ ø£<*ä ø£\˙ï ≈£L&Ü Ä‘·à\ sêø£≈î£ ∫Vü‰ï\T>±H˚ uÛ≤$+∫ dü+‘√wækÕÔsT¡ ‘·|Œü ,
&Éìï+>∑s,Y CÀôd|òt ]Hé e+{Ï Á|üU≤´‘· Ç+Á<äC≤*≈£î\T n≥Te+{Ï Á{Ï≈î£ ÿ\˝Àì yÓ÷kÕ\ n$ ªMT&çjT· +μ #˚‘\· T>± @ e÷Á‘·+ nqTe÷ì+#·sT¡ .
64 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 65
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Çø£ÿ&É eTs√ u§eTà #·÷&É+&ç.
Ç+<äT˝À ªfÒãT˝Ÿ *|ò+ºæ >¥μ≈£î ªMT&çjT· +μ
eTs√ |ü<äΔ‹ Á|üjÓ÷–+#ê&ÉT. u§eTà˝À
#·÷|æq $<Û+ä >± MT&çjT· + ø√≥T #˚‹˝À
s¡V≤ü dü´+>± ˇø£ #ê≈£î ñ+≥T+~. Á|ü<sä Ù¡ q
düeTj·T+˝À ªMT&çjT· +μ Ä #ê≈£îqT ø=+#Ó+ ãj·T{ÏøÏ ˝≤>∑T‘ê&ÉT. fÒãT˝Ÿ n+#·TqT
‘·q #˚‹ø°, #ê≈£îø° eT<Û´ä uÛ≤>∑+˝ÀøÏ b˛ìkÕÔ&TÉ . Çø£ n|ü&ÉT fÒãT˝ŸqT ô|ø¬’ ‘·&Ô +É
düT\uÛyÑ T˚ ø£<ë ! n‘·&ç #˚‘T· \T e÷Á‘·+ ã\¢ MT<ä j·T<∏ë˝≤|ü+>± ñqï≥T¢>±H˚
ø£ì|ækÕÔsTT.
74. dü+^‘·+ $ì|æ+#˚ ªÄ‘·à\Tμ
Ç~ q÷≥ sTTs¡y’Ó dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· Hê{Ï dü+|òTü ≥q. n~ nyÓT]ø± <˚X+¯ ˝Àì
ãbòÕ˝À ÁbÕ+‘·+. Ä |ü≥D º +˝À Ç<äs› T¡ k˛<äsT¡ \T ñHêïs¡T. yê] ù|s¡T¢ Çsê msêdüHº é
&ÜeHé b˛sY,º $*j·T+ ôV≤Á˙ &ÜeHé b˛sY.º yê]ì ª&ÜeHé b˛sYº k˛<äsT¡ \Tμ nì
e´eVü≤]+#˚yês¡T. #·ìb˛sTTq yê] Ä‘·à\‘√q÷, e÷qyêr‘· X¯≈î£ \Ô ‘√q÷ ‘·eT≈£î
dü+ã+<Ûë\Tqï≥Tº>± yês¡T >∑T]Ô+|ü⁄qT bı+<ës¡T. Ä ‘·sV¡ ‰ü Á|ü<sä Ù¡ q\T ≈£L&Ü yês¡T
#ê˝≤ sTT#êÃs¡T. yê] n≥Te+{Ï ˇø£ Á|ü<sä Ù¡ qqT eTq+ ‹\øÏ<ë›+.
n~ ˇø£ ô|<ä› ì\TyÓ‘T· Ô #Óøÿ£ ô|f….º Ä ô|f…≈º î£ eT÷&ÉT ‘·\T|ü⁄\T ñHêïsTT. eT<Û´ä
>∑~˝À s¬ +&ÉT ejÓTT*Hé\÷, ø=ìï >∑+≥\÷, ‘·ô|Œ≥\÷ e+{Ï dü+^‘· |ü]ø£sê\T
e⁄HêïsTT. nø£ÿ&É Áù|ø£≈å î£ \T düTe÷s¡T |ü~ùV≤qTeT+~ ñHêïs¡T. k˛<äsT¡ \T Çsê
msêdüHº qé ÷, $*j·T+ ôV≤Á˙˙ bÕ<ë\ qT+&ç #˚‘T· \ es¡≈L£ ‘êfi¯‘¢ √ >∑{>ºÏ ± Áù|ø£≈å î£ \T
ø£{yºÏ X˚ Ês¡T. yê] #˚‘T· \qT yÓqTø£≈î£ $]∫ ø£{≤ºsT¡ . yêfi¢̄ #˚‘T· \˝À ø=+#Ó+ ñ|ü⁄ŒqT
≈£L&Ü e⁄+#ês¡T. nq+‘·s+¡ yê]s¡Te⁄]˙ Ä ô|f…≈º î£ Ä ∫es¡˝À ˇø£]˙, á ∫es¡˝À
ˇø£]˙ ñ+#ês¡T. ô|f…º ‘·\T|ü⁄\T eT÷kÕs¡T. >∑~˝À ˝…≥’ T¢ ÄπsŒXÊs¡T. n+‘˚! eTs¡Tø£Då +˝À
ejÓTT*Hé\T dü«sê\T |ü\ø£≥+ ÁbÕs¡+_Û+#êsTT. >∑+≥\T >∑D >∑D ÁyÓ÷>±sTT!
66 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
‘·ô|Œ≥\T yêsTT+∫q X¯u≤›\T $qe#êÃsTT. n+‘˚ø±<äT` ‘·\T|ü⁄*ï ‘·≥≥º +, u≤<ä≥+
e+{Ï X¯u≤›\T ≈£L&Ü $ì|æ+#êsTT. n˝≤ ø=ìï ìeTTcÕ\T >∑&ç#êsTT. X¯u≤›\T
Ä–b˛j·÷sTT. n|ü⁄Œ&ÉT ˝…≥ ’ T¢ y˚XÊs¡T. ô|f…º ‘·\T|ü⁄\T ‘Ó]#ês¡T. Ä k˛<äsT¡ \ #˚‘T· \T
j·T<∏ë‘·<+ä∏ >± ø£{yºÏ ù˚ d ñHêïsTT. yê] #˚‘T· \˝À ñ|ü⁄Œ ≈£L&Ü n˝≤π> ñ+~. n+fÒ
....... yês¡T ‘·eT #˚‘T· \H˚e÷Á‘·+ ñ|üj÷Ó –+#·˝<Ò qä ï e÷fÒ ø£<ë! Ä X¯u≤›\÷,
dü«sê\÷ #˚d+æ ~ ‘·|Œü ø£ Ä‘·à˝Ò! nø£ÿ&ç Áù|ø£≈å î£ \T Ä n_ÛÁbÕj·÷ìøÏ e#˚ÃXÊs¡T.
eTs=ø£ dü+|òTü ≥q. ákÕ] Ä Ç<äs› T¡ k˛<äsT¡ \‘√ bÕ≥T eT<Û´ä >∑~˝À ˇø£
Áù|ø£≈å î£ &çì ≈£L&Ü ñ+#ês¡T. n|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&É ªÄ‘·à\Tμ e∫à X¯u≤›\T |ü*øÏ+#êsTT!
nsTT‘˚ Ä Áù|ø£≈å î£ &çì e÷Á‘·+ ô|f…˝º À+∫ ãj·T≥≈£î HÓ{ºÏ y˚XÊsTT! n‘·&ç ø√≥T }&ç
b˛sTT+~, yÓT&É≈î£ ñ+&Ée\dæq ªf…μÆ ø±fi¢̄≈î£ eTT&ç y˚dæ ñ+~, ‘·\≈£î dü+^‘· kÕ<Ûqä +
ˇø£{Ï ‘·–*+∫ ñ+~!
Ä‘·à\ ñìøÏø,° Ä‘·à\ô|’ ‘·eT |ü≥Tº≈L£ ì<äsÙ¡ q+>± Ä ‘·sV¡ ‰ü Á|ü<sä Ù¡ q\T
nH˚ø+£ nyÓT]ø±, j·T÷s¡|t n+‘·{≤ ≈£L&Ü Ä k˛<äsT¡ \T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. &Éã÷“,
ù|s¡÷ ≈£L&Ü >∑&+ç #ês¡T.
n|üŒ{Ï Á|üeTTK yÓTJwæjT· q¢˝À ªùV≤Ø Vü≤Ö&ç˙μ
ˇø£&TÉ . n‘·qT øπ e\+ y˚Tõø˘ Á|ü<sä Ù¡ q\T sTTe«≥y˚T
>±ø£`eTVü≤‘ê´\÷, Ä‘·à\÷, nr‘· X¯≈î£ \Ô ÷ ù|]≥
»]π> mH√ï yÓ÷kÕ\qT |ü]o*+∫ ã≥ºãj·T\T
#˚XÊ&ÉT ≈£L&Ü! n‘·&ç <äèwæøº Ï &ÜeHé b˛sYº k˛<äsT¡ \
e´eVü‰s¡+ ≈£L&Ü yÓ[¢+~. yê] nr‘· X¯≈£îÔ\
ã+&Üsêìï Vü≤Ö&ç˙ düT\uÛÑ+>±H˚ ø£ìô|fÒºXÊ&ÉT.
dü+^‘· yê<ë´\T ÁyÓ÷>∑≥+ øπ e\+ y˚Tõø˘ Á{Ïø˘
e÷Á‘·yT˚ q˙, n+<äT˝À Ä‘·à\ Á|üyT˚ j·T+ @MT ˝Ò<˙ä
n‘·&TÉ ‘˚*Ã #Óù|ŒXÊ&ÉT. Vü≤Ö&ç˙ ãj·T≥ô|{Ïqº Ä
y˚Tõø˘ s¡V≤ü dü´+ Ç<˚.
&܈ˆ uÀdt 67
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ndü\T Á{Ïø˘ n+‘ê Ä k˛<äs¡T\T ‘·eT ã+<ÛäHê\ qT+&ç düT\uÛÑ+>±
‘·|Œæ +#·Tø√e≥+˝ÀH˚ ñ+~! ‘êfi¯¢ qT+&ç ‘·eT #˚‘T· \qT $&ç|+æ #·T≈£îH˚ yês¡T. Ä
#˚‘T· \‘√ yêπs dü+^‘· yêsTT<ë´\q÷, >∑+≥\q÷, ‘·ô|Œ≥\q÷ yêsTT+#˚yês¡T.
‘·\T|ü⁄*ï u≤<˚yês¡T. ‘·eT‘√ bÕ≥T ñqï Áù|ø£≈å î£ &ç ã≥º\qT ∫+<äs¡ e+<äs¡ #˚dæ
n‘·&ìç ãj·T≥≈£î HÓfXºÒ y‚ ês¡T. nq+‘·s+¡ yês¡T ‘êfi¯q¢ T j·T<∏ëÁ|üø±s¡+ ‘·–*+#·T≈£îH˚yês¡T.
n<ä+‘ê Nø£{À¢ »]π> e´eVü‰s¡+ ø±ã{Ï,º »s¡T>∑T‘·Tqï<˚$T{À me]ø° ø£qã&˚~
ø±<äT. Ä‘·à\T Nø£{À¢H˚ |üì #˚kÕÔjT· ˙, yÓ\T‘·Ts¡T+fÒ <ä] #˚se¡ ˙ n<√ qeTàø£+ !
ã+<ÛHä ê\T $&ç|+æ #·Tø√e{≤ìø°, ‹]– ‘·–*+#·Tø√e{≤ìø° y˚Tõø˘˝À ø=ìï
e+<ä\ $<ÛëHê\T ñHêïsTT. Ä k˛<äsT¡ \T nqTdü]+∫q |ü<‹Δä Á|üø±s¡+ ` Áù|ø£≈å î£ \T
‘ê&ÉTqT yê] #˚‘T· \≈£î >∑{>ºÏ ±H˚ eTT&ç y˚dqæ |üŒ{Ïø,° ìC≤ìøÏ n~ ø=+#Ó+ e<äT\T>±H˚
ñ+≥T+~. n<Ó˝≤>∑+fÒ, ‘·eT s¬ +&ÉT #˚‘T· \q÷ ø£*|æ ø£≥{º ≤ìøÏ M\T>± yês¡T ‘·eT
M|ü⁄ yÓqTø£ yê{Ïì n+~kÕÔsT¡ . yê{Ïì Áù|ø£≈å î£ \T ø£{ºÏ y˚dTü qÔ ï düeTj·T+˝À Ä s¬ +&ÉT
#˚‘T· \q÷ yês¡T ø=+#Ó+ yÓT* ‹|ü⁄Œ‘ês¡T. <ëì e\q nq+‘·s+¡ Ä ‘ê&ÉT ø=+#Ó+
e<äT\T ne⁄‘·T+~. ô|>’ ± Ä dü+<äs“¡ +¤ ˝À yês¡T ‘·eT #˚‘T· \≈£î ªy˚CŸ˝H’… μé e+{Ï
Áø°eTTqT ≈£L&Ü |ü{kºÏ ÕÔsT¡ . <ëì e\q ≈£L&Ü ‘ê&ÉT düT\uÛ+Ñ >± C≤s¡T‘·T+~. Çø£
n|ü⁄Œ&ÉT yês¡T ‘·eT #˚‘T· \qT $&ç|+æ #·T≈£îì ùd«#·Ã>¤ ± ñ|üj÷Ó –+#·Tø√e#·TÃ. nq+‘·s+¡
#˚‘T· \qT eTs¡\ ã+<ÛHä ê\˝À j·T<∏ëÁ|üø±s¡+ ô|fÒj º T· e#·TÃ. ˇø£yfi˚ ¯ Ä Ç<ä]› ˝À
me¬sH’ ê ã+<ÛHä ê\ qT+&ç ‘·|Œæ +#·Tø√˝Òì |üø+å£ ˝À, s¬ +&Ée k˛<äsT¡ &ÉT kÕj·T+ #˚kÕÔ&TÉ .
Ç+ø± ˇø£y˚fi¯ sTT<ä›s¡÷ $eTT≈£îÔ\T ø±˝Òì |üø£å+˝À @ ø±s¡D+ #˚‘·H√ Ä‘·à\T
sê˝Ò<qä ïe÷≥ !
Çø£ ñ|ü⁄Œ e´eVü‰s¡+ ≈£L&É #·÷<ë›+. yês¡T ‘·eT #˚‘T· \˝Àì ñ|ü⁄ŒqT ‘·eT
CÒãT˝À C≤s¡$&ç#y˚ ês¡T. ‘·eT ª|üìμ |üPs¡sÔ TTq |æ<|ä ,ü Ä ô|f…˝º ÀH˚ sTT~ es¡øπ
s¡Vü≤dü´+>± ˇø£#√≥ <ë∫q ñ|ü⁄ŒqT n+<äT≈£îH˚yês¡T. <ëìH˚ ‘·eT #˚‘·T\˝À
e⁄+#·T≈£îH˚yês¡T. ˇø£kÕ] ˇø£ ‘·e÷cÕ »]–+~. ˇø£ Áù|ø£≈å î£ &ÉT ˇø£ dü+<äs“¡ +¤ ˝À Ä
k˛<äsT¡ \ #˚‹˝À ñ|ü⁄Œ≈£î ‘√&ÉT>± eTT≈£îÿ bı&ÉT+qT ñ+#ê&ÉT. Ä dü+>∑‹ Ä k˛<äsT¡ \≈£î
68 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
‘Ó*j·T<äT. Á|ü<sä Ù¡ q nq+‘·s+¡ Ä k˛<äsT¡ \ #˚‘T· \qT Áù|ø£≈å î£ \T |ü]o*+|ü>±, yê]
#˚ ‘ · T \˝À eTT≈£ î ÿ bı&É T + ˝Ò < ä T . ñ|ü ⁄ Œ ñ+~! eTT≈£ î ÿ bı&É T + ñ|ü ⁄ Œ>±
e÷]b˛sTT+<äqïe÷≥! á $<Û+ä >± ≈£L&Ü yê] yÓ÷dü+ ø=+‘· #·÷#êsTT>± ‘Ó*dæ+~.
75. |ü\ø£]+∫ Á|ü‘·´ø£åeTj˚T´ Áù|‘ê‘·à\T
eTs¡D+Ï ∫qyê] Ä‘·à\qT ÄyêVü≤q #˚ùd e´≈£î\Ô T nyÓT]ø±, j·T÷s¡|⁄ü <˚XÊ\˝À
>∑‘· X¯‘êã›+ eT<Û´ä ø±\+˝À ø=+<äsT¡ ñ+&˚yês¡T. Ä‘·à\qT n˝≤ s¡|Œæ +#· Á|üjT· ‘·ï+
#˚ùd eTìwæì ªMT&çjT· +μ n+{≤s¡T. #·ìb˛sTTq e´øÏÔ ‘ê\÷≈£î Ä‘·àì n‘·ì Äràj·TT\
ø√]ø£ô|’ ªMT&çjT· +μ ˇø£ Nø£{Ï >∑~˝ÀøÏ ÄyêVü≤q #˚kÕÔ&TÉ . Ä ªÄ‘·àμ ‘êqT e#êÃqq{≤ìøÏ
dü÷#·q>± >∑~˝Àì edüTeÔ ⁄\qT X¯u≤›\T #˚jT· ≥yÓ÷, ø£<|ä ≥ ü yÓ÷, nø£ÿ&É ñqï |ü\ø£
MT<ä @<ÓH’ ê dü+<˚X+¯ Áyêj·T≥yÓ÷ #˚dTü +Ô ~. n≥Te+{Ï ªÄ‘·à\ <äsÙ¡ q+μ Á|ü<sä Ù¡ Hê\T
mìï{ÏH√ ô|≈£îÿeT+~ ªMT&çjT· +μ\T ìs¡«Væ≤dü÷Ô ñ+&˚yês¡T. nsTT‘˚ Ä Á|ü<sä Ù¡ q\T
øπ e\+ yÓ÷dü|Pü ]‘ê˝Òq˙, ªÄ‘·àμ\ ù|s¡T‘√ ªMT&çjT· +μ\T #˚ùd Á{Ï≈î£ ÿ\T e÷Á‘·yT˚ qì
ø=ìï ø=ìï dü+<äsꓤ\˝À s¡TEej·÷´sTT ≈£L&É. n˝≤ ãj·T≥|ü&¶É dü+|òTü ≥q\˝À
sTT~ ˇø£{.Ï
n~ nyÓT]ø±˝Àì ª$T˝≤«ø°μ q>∑s+¡ . nø£ÿ&É ªy˚T&É+ u≤&ÉsY eTHéμ nH˚ ù|s¡T >∑\
ˇø£ eTVæ≤fi¯ ªMT&çjT· +μ>± e´eVü≤]k˛Ô+~. ÄyÓT øπ e\+ Ä‘·à\ ñìøÏì ‘Ó*j·TCÒjT· ≥y˚T
>±ø£ yê{Ï #˚‘· e÷{≤¢&dç Tü +Ô ~, yê{Ïì #·÷|ædTü +Ô ~ ≈£L&É! Ä Á|ü‘´˚ ø£‘\· T ñ+&É≥+
#˚‘· ÄyÓT ªdü÷|üsY MT&çjT· +μ>± ù|s¡T bı+~+~. |üÁ‹ø£\T ≈£L&É Ä$&É #˚ùd Ä‘·à\
kÕø屑êÿsê\ dü+|òTü ≥q\≈£î n~Ûø£ Á|ü#ês¡+ sTTe«≥+ e\q Ä$&É ù|s¡T »q+˝À
u≤>± yê´|æÔ #Ó+~+~.
ªMT&çjT· +μ\T ‘·eT Á|ü<sä Ù¡ q\qT ‘·eT dü«+‘· >∑èVü‰\˝ÀH√, ˇø£ >∑~˝ÀH√, ˝Ò<ë
Vü‰\T˝ÀH√ ìs¡«Væ≤dü÷+Ô {≤s¡T. Ä düeTj·T+˝À nø£ÿ&ç ˝…≥ ’ ˙¢ ï ÄπsŒdæ Ä >∑~ì Nø£{Ï
#˚kÕÔsT¡ . Ä Á|ü<sä Ù¡ q\qT yês¡T Á|ü‹ s√p ø±ø£, HÓ\˝À ø=~› s√E\T e÷Á‘·yT˚
ìs¡«Væ≤kÕÔsT¡ . y˚T&É+ u≤&ÉsY e÷Hé e÷Á‘·+ Á|ü‹ X¯óÁø£yês¡+ sêÁ‹ 10 >∑+≥\≈£î
&܈ˆ uÀdt 69
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Ä‘·à*ï kÕø屑·ÿ]+|üCdÒ Tü +Ô ~.
CÀôd|òt &Éìï+>∑sY Ä ø±\|ü⁄ ˇø£ Á|üeTTK yÓTJwæjT· Hé. ªÄ‘·àμ\ ù|]≥ ªMT&çjT· +μ\T
#˚ùd yÓ÷kÕ\HÓìï{ÏH√ n‘·&TÉ ãj·T≥ ô|{≤º&TÉ . ˇø£Hê&ÉT |üÁ‹ø± $˝ÒKs¡T\T sTT<äs› T¡
&Éìï+>∑sY e<ä≈› î£ e#êÃs¡T. y˚T&É+ u≤&ÉsY eTHé #˚dTü qÔ ï ªÄ‘·à\ kÕø屑êÿs¡+μ yÓ÷dü+
ø±<ä˙, n$ düŒwü+º >± ø£+{ÏøÏ ≈£L&É ø£ì|ædTü qÔ ï s¡TEe⁄\˙ yês¡T &Éìï+>∑s‘Y √ yê~+#ês¡T.
Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î yê]‘√ yÓfi{¢̄ ≤ìøÏ &Éìï+>∑sY n+^ø£]+#ê&ÉT. yês¡T eTT>∑TsZ ÷¡ ø±s¡T˝À
ãj·T\T<˚sês¡T.
u≤&ÉsY eTHé sTT+{Ïì yêfi¯ó¢ düMT|æ+#ês¡T. n+<äT˝Àì ˇø£ ô|<ä› >∑~˝ÀøÏ
Á|üy•˚ +#ês¡T. n|üŒ{Ïøπ nø£ÿ&É eTs√ 20 eT+~ Áù|ø£≈å î£ \T ≈£îØÃ\˝À #·T≥÷º Äd”qT\sTT
ñHêïs¡T. &Éìï+>∑sY Ä >∑~ q+‘·{ìÏ ì•‘·+>± >∑eTì+#ê&ÉT. ãj·T{Ï qT+∫ yÓ\T‘·Ts¡T
sêe{≤ìøÏ M\T ˝Ò≈î£ +&Ü øÏ{øÏ \° ‘·\T|ü⁄\T eT÷dæ ñHêïsTT. yê{ÏøÏ n&É+¶ >± ô|<ä›
ô|<ä› ø£s¬ qº T¢ ≈£L&É y˚˝≤&ÉT‘·THêïsTT. >∑~˝À H˚\+‘ê yÓT‘·{Ô Ï ‹yêN |üs∫¡ ñ+~.
&Éìï+>∑sY ‘êq÷ ≈£îØÃ˝À Äd”qT&Éj÷· ´&ÉT. ªMT&çjT· +μ y˚T&É+ u≤&ÉsY eTHé
n+<ä]ø° eT<Û´ä ˝À ≈£îØÃ˝À ≈£Ls¡TÃ+~. n|ü⁄Œ&ÉT ÄyÓT ‘ê\÷≈£î nf…+&ÉsY ˇø£‘q· T
e∫à >∑~˝À Á|üø±X¯e+‘·+>± yÓ\T>∑T‘·Tqï BbÕ\ eT+≥\qT ÄπsŒXÊ&ÉT.
>∑~ >±&ÛÜ+<Ûøä ±s¡eTsTT+~.
70 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Ä‘·à\qT ÄyêVü≤q #˚d÷ü Ô ªy˚T&É+μ ø°sqÔ¡ \T ÁbÕs¡+_Û+∫+~. nq+‘·s+¡ ‘·q
ÁbÕs¡qΔ \T Ä|æ+~. n|ü⁄Œ&ÉT ÄX¯Ãs¡´+! z s¡øy£ TÓ qÆ ø£+sƒ¡ dü«s¡+ nø£kÕà‘·T>Ô ± ø=+#Ó+
<ä÷s¡+˝À $ì|æ+∫+~! Ä >=+‘·T z bÕ|ü~.
ªªne÷à, H˚qT sTTø£ÿ&É ñHêïqT. qqTï #·÷düTHÔ êïyê ?μμ n+≥÷ n&ç–+~. Ä
e÷≥\T mø£ÿ&√ @y√ ‘Ó*j·Tì ˝Àø±\ qT+∫ edüTqÔ ï≥T¢>± ñHêïsTT.
ªªbÕbÕμμ, Áù|ø£≈å î£ \˝À qT+&ç z ‘·*¢ Ä Nø£{À¢ ÄÁø£+~+∫+~. ªªm˝≤ e⁄Hêïee÷à,
u≤>∑THêïyê, Hê ‘·©!¢ μμ
ªªH˚H|Ó ⁄ü Œ&É÷ ˙‘√H˚ ñ+≥THêïqe÷à. H˚qT ˙≈£î <ä÷s¡yTÓ HÆ ê, á Ä‘·à Á|ü|+ü #·+˝À
@<√ ˇø£Hê&ÉT ìqTï #·÷&É>\∑ qì Hê≈£î ‘Ó\TdüTμμ.
Ä ‘·©,¢ _&É\¶ eT<Û´ä Ä $<Û+ä >± ø=+‘·ùd|ü⁄ |üsêeTs¡Ù »]–+~.
nq+‘·s+¡ eTs¡\ ìX¯Ùã›+.
n|ü⁄Œ&ÉT >∑~˝À sTT+ø√ eT÷\qT+∫ eTs√ ø£+sƒ¡ dü«s¡+ $ì|æ+∫+~. n~ ˇø£
ªuÛ÷Ñ ‘·+μ e÷{≤¢&TÉ ‘·Tqï≥Tº>± ñ+~. n~ ˇø£ ô|<ë›jT· q~.
ªªe÷sêÔ, H˚qT! ˙ uÛsÑ qÔ¡ T. #·÷düTHÔ êïyê qqTï. qTe⁄« sTTø£ÿ&çøÏ e∫Ãq+<äT≈£î
Hê≈£î #ê˝≤ dü+‘√wü+>± ñ+~μμ n+~ Ä dü«s¡+.
Ä dü+uÛ≤wüD ≈£L&Ü ø=qkÕ–+~. Ä $<Û+ä >± Áù|‘ê\ dü«sê\÷, nH˚ø£ s¡ø±\
Áù|ø£≈å î£ \÷ $$<Ûä kÕúHê\ qT+&ç e÷{≤¢&TÉ ‘·Tqï≥Tº>± $ì|æ+#êsTT.
eT] ø=~›ùd|ü⁄ nq+‘·s+¡ , Ä Nø£{À¢ ˇø£ n<äT“¤‘· <äèX¯´+ Á|ü‘´· ø£eå TsTT+~! n~
ªÄ‘·à\μ ‘ê\÷≈£î ªÁ|ü‘´· ø£å s¡÷bÕ\Tμ. Ä Nø£{Ï >∑~˝À ‘Ó\>¢ ± s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT eTTU≤\T
ø=+#Ó+ <ä÷s¡+>± ø£ì|æ+#êsTT. Ä ‘·\\T >±*˝À n≥÷ sTT≥÷ $∫Á‘· Ø‘·T\˝À
‹]>±sTT. nq+‘·s+¡ n$ Áù|ø£≈å î£ \≈£î <ä>sZ∑ ¡ <ä>sZ∑ >¡ ± e#êÃsTT.
ªªyê\ºsY ! ìqTï #·÷düTHÔ êïqTμμ ñ<˚«>∑+‘√ ø°#T· >± n]#ê&√ Áù|ø£≈å î£ &ÉT.
ªªH˚qT ˙ ‘·*q¢ e÷à! >∑Ts¡TÔ |ü{≤ºyêμμ eTs√ Áù|ø£≈å î£ sê* |ü≥sº êì Äq+<ä+‘√
≈£L&çq ø£+sƒ+¡ .
Ä $<Û+ä >± Ä‘·à\T Á|ü‘´· øå±\T ø±e≥+, Áù|ø£≈å î£ \T >∑Ts¡TÔ |ü≥≥
º +, yês¡T yê{Ï‘√
dü+uÛ≤wæ+#·≥+ ≈£L&É »]>±sTT. Ä‘·à\ eTTU≤\T Áù|ø£≈å î£ \≈£î ø±ùd|ü⁄ ø£qã&É≥+,
&܈ˆ uÀdt 71
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
eT]ø=+‘· ùd|ü⁄ n<äèX¯´eTe≥+ dü+uÛ$Ñ +#êsTT. ˇø£ düeTj·T+˝À <ä>sZ∑ >¡ ± ø£ì|æùd,Ô
eTs√ düeTj·T+˝À <ä÷s¡+>± ø£qã&ܶsTT! nq+‘·s+¡ Áù|‘ê\ dü«sê\T Ä–b˛j·÷sTT!
Ä‘·à\ dü«s¡÷bÕ\T n<äèX¯´eTj·÷´sTT!
Á|ü<sä Ù¡ q eTT–dæ+~.
&Éìï+>∑sY ‘·q sTT+{ÏøÏ ‹]– e#êÃ&ÉT. Ä Á|ü<äs¡Ùq >∑T]+∫ rÁe+>±
Ä˝À∫+#ê&ÉT. ªÄ >∑~˝À nqTe÷ì+#·<>ä Z∑ $wüjT· y˚TMT ˝Ò<Tä — |ò]ü ï#·sY e÷eT÷\T<˚—
Ä >∑~˝ÀøÏ me¬sH’ ê s¡V≤ü dü´+>± sêe{≤ìø°, ãj·T{ÏøÏ b˛e{≤ìø° <=+>∑ ‘·\T|ü⁄\÷,
øÏ{øÏ \° ÷ ≈£L&É ˝Òe⁄— Ä‘·à\ kÕø屑êÿs¡+ m˝≤ dü+uÛ$Ñ +∫+~! ªMT&çjT· +μ≈£î ì»+>±H˚
nr‘· X¯≈î£ \Ô THêïj·÷? Ä eTTU≤\T ì»+>± Ä‘·à\y˚Hê? Ä dü«sê\T mø£ÿ&ç qT+&ç
e#êÃsTT?μ Ä $<Ûyä TÓ qÆ Ä˝À#·q\‘√ &Éìï+>∑sY ø=ìï s√E\T eT<∏qä |ü&ܶ&TÉ .
nq+‘·s+¡ Ä düeTdü´\≈£î »yêãT\qT n‘·&TÉ düT\uÛ+Ñ >±H˚ ø£qT>=Hêï&ÉT.
eTT+<äT>± ªMT&çjT· +μ≈£î dü+ã+~Û+∫q $esê\qT ùdø£]+#ê&ÉT. n+<äs÷¡
uÛ≤$düTqÔ ï≥Tº>± Ä ªMT&çjT· +μ n$yêVæ≤‘· ø±<äT. n|üŒ{ÏøÏ |üHïÓ +&ÉT dü+e‘·‡sê\
ÁøÏ‘+· ÄyÓTøÏ ô|fi¯s¢ TT+~. ÄyÓT uÛsÑ Ô¡ düsÿ¡ dt˝À |üì #˚ùd z ªyÓ+Á{Ï˝≤øÏ«dtμº . yÓ+Á{Ï˝≤øÏ«dtº
n+fÒ <ä÷s¡+ qT+&ç mes√ e÷{≤¢&TÉ ‘·Tqï≥Tº>± <Û«ä ìì ø£*–+#˚ H˚sT¡ Œ >∑\ e´øÏ.Ô Ä
|üìì Ä ø£fi≤ø±s¡T&ÉT ‘·q ô|<äe⁄\T ø£<|ä ≈ü î£ +&ÜH˚ #˚kÕÔ&TÉ .
y˚T&É+ u≤&ÉsY eTHé sTT#˚à Á|ü<sä Ù¡ q\˝À ÄyÓT uÛsÑ Ô¡ ≈£L&É Áù|ø£≈å î£ \˝À ˇø£]>±
ø£\dæb˛sTT yê]‘√bÕfÒ ≈£Ls¡TÃH˚yê&ÉT. Áù|‘ê\T e÷{≤¢&qç ≥T¢>± e∫Ãq X¯u≤›\˙ï
ìC≤ìøÏ n‘·&TÉ #˚dqæ y˚! n+‘˚ ø±<äT, Ä‘·à\ Á|ü‘´· ø£+å ≈£L&É nã<äyΔ T˚ . Ä s¡÷bÕ\
ªÁ|ü‘´· ø£+å μ˝À Á{Ïø˘ #˚d+æ ~ ≈£L&É n‘·H!˚ n‘·&TÉ <Û]ä +#˚ #=ø±ÿ yÓqTø£ uÛ≤>∑+ô|’ ø=+<ä]
eTTU≤\T ô|sTT+{Ï+>¥ #˚dæ ñ+{≤sTT. Ä #=ø±ÿô|’ n‘·&TÉ ø√≥T y˚dTü ≈£îì ñ+{≤&ÉT.
>∑~˝À BbÕ\T Ä]b˛sTTq ‘·sê«‘· n‘·&TÉ ‘·q ø√≥TqT ‘=\–kÕÔ&TÉ . >∑~˝À n≥÷
sTT≥÷ q&ÉTkÕÔ&TÉ . <ëì‘√ Áù|ø£≈å î£ \≈£î ªø£~˝Ò Ä‘·à\Tμ Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘êsTT. ÁøÏ+<ä
yÓT‘·{Ô Ï ‹yêN |üs∫¡ ñ+~ ø±ã{Ï,º n‘·&TÉ q&ÉTdüTqÔ ï|ü⁄Œ&ÉT n&ÉT>∑T\ düe«&ç ñ+&É<Tä .
n‘·&TÉ >∑~˝À n≥÷ sTT≥÷ dü+#·]+#·≥+ e\q ªÄ‘·à\Tμ ø=+<äsT¡ Áù|ø£≈å î£ \øÏ
72 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Á|ü‘´· ø£eå Te⁄‘·÷ ñ+fÒ, n<˚ düeTj·T+˝À eT] ø=+<ä]øÏ n<äèX¯´eTe⁄‘·÷ ñ+{≤sTT.
ªÄ‘·àμ\qT Áù|ø£≈å î£ \T >∑T]Ô+∫ e÷{≤¢&qç ≥Tº>± ≈£L&É n‘·&˚ ‘·q ø£+sƒ¡ <Û«ä qT\qT ≈£L&É
e÷s¡Tdü÷+Ô {≤&ÉT. ìC≤ìøÏ Áù|ø£≈å î£ \T mes¡÷ e÷{≤¢&sÉ T¡ . nsTT‘˚, ‘êqT ‘·|Œü $T–*q
Áù|ø£≈å î£ \+‘ê ‘·eT ã+<ÛTä e⁄\ Ä‘·à\‘√ dü+uÛ≤wæ+∫q≥Tº>± nø£ÿ&ç yês¡+‘ê uÛ≤$kÕÔsT¡ .
nq+‘·s¡+ yÓ+Á{Ï˝≤øÏ«dtº ‘·q ø√≥Tì ‹]– <Ûä]kÕÔ&ÉT. ≈£îØÃ˝À j·T<∏ëÁ|üø±s¡+
≈£Ls¡TÃ+{≤&ÉT. Á|ü<sä Ù¡ q $»j·Te+‘·+>± eTT>∑TdüT+Ô ~.
76. Ç+&çj·THé s√|t Á{Ïø˘ ` ìC≤ìC≤\T
|ü⁄sê‘·q ø±\+ qT+N ≈£L&É n<äT“¤‘· >±<∏\ä ≈£î |ü⁄{Ïìº \T¢ uÛsÑ ‘¡ · K+&É+. eTq
<˚XÊìï dü+<ä]Ù+∫q $<˚oj·TT\T ‹]– ‘·eT <˚XÊìøÏ #˚s¡T≈£îqï|ü&ÉT sTTø£ÿ&ç
kÕ<ÛTä e⁄\÷, jÓ÷>∑T\÷, Ç+Á<äC≤*≈£î\÷, ‘·~‘·sT¡ ˝≤ $<ä´\qT ‘·eT yê]øÏ $+‘·\T>±
$e]+#˚yês¡T. yês¡T n<äT“¤‘+· >± uÛ≤$+∫ #Ó|ü ≈£îH˚ >±s¡&û $<ä´\˝À ªÇ+&çjT· Hé
s√|t Á{Ïøμ˘ Á|ü<eä∏ T kÕúq+ eVæ≤düT+Ô ~.
X¯‘êu≤›\T>± <˚X,¯ $<˚oj·TT\T Ädüø>ÔÏ ±, ÄX¯Ãs¡´ø£s+¡ >± #·]Ã+#·T≈£î+≥Tqï
eTVü‰<äT“¤‘· >±s¡&û ` ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ . Ä Á{Ïø˘ øπ e\+ Ç+&çj÷· , <ëì |ü]düs¡
ÁbÕ+‘ê\˝À e÷Á‘·yT˚ Á|ü<]ä Ù‘·eTsTTq≥Tº>± ô|≈£îÿeT+~ ù|s=ÿq≥+ #˚‘· <ëìøÏ Ä
ù|s¡T e∫Ã+~.
ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ qT $$<Ûä e´≈£î\Ô T $$<Ûä s¡ø±\T>± $e]+#ês¡T. ˇø£
◊+Á<äC≤*ø£ dü+|òTü ≥qqT ‹\øÏ+∫q nH˚ø£ eT+~˝À @ sTT<äs› ÷¡ ˇπø˝≤ #Ó|Œü ˝Òøb£ ˛e≥+
düV≤ü »y˚T. ø±ì, ø£˙dü+ b˛*ø£\T ñ+&Ü*. yês¡+<ä] $es¡D\˝Àì kÕsê+XÊ˙ï,
b˛*ø£\q÷ rdüT≈£îì |ü]o*ùdÔ ` Ä ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ Áù|ø£≈å î£ \≈£î ø£*–+#˚
nqTuÛ÷Ñ ‹ sT÷ ~>∑Te $e]+∫q $<Û+ä >± ñ+≥T+~.
ˇø£ U≤∞ Á|ü<X˚ +¯ ˝À Ç+Á<äC≤*≈£î&ç Á|ü<sä Ù¡ q »s¡T>∑T‘√+~. #·T≥÷º »q+
ñHêïs¡T. eTT+<äT>± Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT @y√ ø=ìï >±s¡&û n+XÊ\qT #˚kÕ&ÉT. nq+‘·s+¡
ªs√|t Á{Ïøμ˘ Á|ü<sä Ù¡ q ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. ˇø£ bı&Éyq’Ó ˝≤e⁄bÕ{Ï ‘ê&ÉTqT >∑T+|ü⁄˝Àì
&܈ˆ uÀdt 73
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
»q+ |üØøÏ+å #·Tø√e{≤ìøÏ sTT#êÃ&ÉT. Ä ‘ê&ÉTqT #ê˝≤ kÕs¡T¢ yê&É≥+ e\q ` n~ |ü&ܶsTT. Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT ø£dæ rs¡TÃ≈£îqï ‘·è|æ‘Ô √ ‘ê&ÉT yÓ+ã&ç øÏ+<äøÏ H˚\ MT<ä≈î£
eTT]øÏ>±, õ>∑Ts¡T>± ñ+&É≥+ ‘·|üŒ, kÕ<Ûës¡DyÓTÆq~>±H˚ yê]øÏ nì|æ+∫+~. e#êÃ&ÉT. eT+Á‘ê\T e*¢+#ê&ÉT. ‘ê&ÉT øÏ+<ä≈î£ |ü&bç ˛sTT+~. <ëìì nø£ÿ&ç qT+&ç
Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT Ä ‘ê&ÉTqT #·T≥º #·T{Ϻ ‘·qø¬ <äTs¡T>± H˚\ MT<ä ñ+#ê&ÉT. n‘·&TÉ ø=ìï rdæ ‘·q ô|f…˝º À ô|≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. u≤\T&ç X¯Øs¡ uÛ≤>±\qT #·÷dæq n‘·&øç Ï |üXÊÑêÔ|+ü
eT+Á‘ê\T #·~$, nø£kÕà‘·T>Ô ± Ä ‘ê&ÉT ˇø£ ø=düqT >±*˝ÀøÏ $dæsê&ÉT. ÄX¯Ãs¡´+! ø£*–+~. yê{Ïì ˇø£#√≥ ≈£î|üŒ>± ô|{Ï,º ô|q’ ˇø£ eÅkÕÔìï ø£bÕŒ&ÉT. eTs¡\ eT+Á‘ê\T
ô|ø’ Ï ˝Ò∫q Ä ‘ê&ÉT ‹]– H˚\ MT<ä |ü&{É ≤ìøÏ ã<äT\T>± >±*˝ÀH˚ ì*∫b˛sTT+~! ñ#·Ã]¤ +#ê&ÉT. Ä |æeTà≥ n‘·&TÉ Ä >∑T&Éq¶ T ‘=\–+#ê&ÉT. ÄX¯Ãs¡´+! nø£ÿ&É e⁄+&Ée\dæq
s¬ +&Ée ø=dü e÷Á‘·yT˚ H˚\≈£î ÄqT≈£îì nej·Tyê\≈£î ã<äT\T>± ã‹øÏ ñqï Ä u≤\T&˚ qe⁄«‘·÷ ø£ì|æ+#ê&ÉT! n‘·&ç e+{Ï
ñ+~! MT<ä m≥Te+{Ï >±j·÷\÷ ˝Òe⁄!
Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT »q+˝À+∫ ˇø£ nB! ªÇ+&çj·THé s√|t Á{Ïø˘μ Áù|ø£å≈£î\≈£î dü÷ú\+>± ø£*–+#˚ nqTuÛÑ÷‹.
u≤\T&ç ì ˝≤≈£ î ÿ+≥÷ yÓ fi ≤¢ & É T . 1333`1347 dü+e‘·‡sê\˝À uÛ≤s¡‘,· #ÓH’ ê <˚XÊ\˝À $düèÔ ‘·+>± |üs´¡ {Ï+∫q Á|üU≤´‘·
–+E≈£î+≥Tqï Ä u≤\TDÏï ‘ê&ÉT eTVü≤eTàBj·T |üsê´≥≈£î&É÷, y˚<ë+r nsTTq ùwø˘ nã÷ nãT›˝≤¢ eTVü≤eTà<é ‘·q
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdüT≈£îyÓ[,¢ ô|ø’ Ï mø£ÿeTHêï&ÉT. Á>∑+<∏+ä ˝À ªs√|t Á{Ïøμ˘ Á|ü<sä Ù¡ qqT ‘êqT ‹\øÏ+∫q≥Tº>± sêXÊ&ÉT. nsTT‘˚ n‘·&TÉ
u≤\T&ÉT ‘ê&ÉT ∫es¡ø+£ {≤ ô|ø’ Ï møÏÿ $e]+∫+~ ` ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ ˝Àì Á|ü<eä∏ T uÛ≤>∑+ (‘ê&ÉTqT >±*˝À ì\u…≥≥º +)
nø£ ÿ &É e÷j· T eTj· ÷ ´&É T . e÷Á‘·yT˚ . n≥Te+{Ï Á{ÏøH˘ ˚ ‘êq÷ #·÷dæq≥Tº 200 dü+e‘·‡sê\ nq+‘·s+¡ »s¡à˙øÏ
Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT u≤\TDÏï ‹]– øÏ+<ä≈î£ #Ó+~q CÀHé MsY nH˚ e´øÏÔ Á|üø{£ +Ï #ê&ÉT. 1630e dü+e‘·‡s¡+˝À |üPdæ+>¥ *+>¥ nH˚
s¡eTàHêï&ÉT. ø±ì, ‘êqT ~– sêqqï #ÓH’ ê ø£<≈ä∏ î£ &ÉT Ä Á{Ïøq˘ T #ÓH’ ê˝À ‘êqT MøÏ+å ∫q≥Tº>± ù|s=ÿHêï&ÉT. &Û©ç ˝¢ Àì ‘·q
u≤\T&ç dü e ÷<Û ë q+ ô|’ q T+∫ düu˝ÑÛ À ø=+‘· eT+~ u…+>±© Ç+Á<äC≤*≈£î\T ªs√|t Á{Ïøμ˘ qT Á|ü<]ä Ù+∫q≥Tº »Vü≤+^sY
$ì|æ+∫+~. Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT eTs√ #·Áø£e]Ô ‘·q ªdüà è‘·T\μ˝À sêdüT≈£îHêï&ÉT. n‘·&ç ø£<qä∏ + sTT˝≤ ñ+~.
s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT kÕs¡T¢ u≤\TDÏï |æ*#ê&ÉT. ákÕ] ã<äT˝Ò ˝Ò<Tä . ‘·q e÷≥qT u≤\T&ÉT ªyês¡T(Ç+Á<äC≤*≈£î\T) j·÷uÛ’… eT÷s¡\ bı&Éyq’Ó ˇø£ >=\TdüTqT #·÷|æ+#ês¡T.
U≤‘·sT¡ #˚jT· ø£b˛e≥+ Ç+Á<äC≤*≈£î&çøÏ ø√|ü+ s¡|Œæ +∫+~. ‘·q yÓTT\˝À+∫ ˇø£ Hê düeTø£+å ˝À <ëì ˇø£ ø=düqT Äø±X¯+øπ dæ $dæsês¡T. >±*˝À <˚ìø√ n‘·T≈£îÿqï≥T¢>±
ø£‹ìÔ ãj·T≥≈£î rkÕ&ÉT. <ëìì H√{Ï˝À |üfi¢̄ eT<Û´ä H=øÏÿ ô|{Ϻ |ü≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. u≤\T&ç Ä ø=dü >±*˝À n˝≤π> ñ+&çb˛sTT+~. ˇø£ ≈£îø£ÿqT rdüT≈£î e#êÃs¡T. Ä ≈£îø£ÿqT H˚\
|üì |ü≥{º ≤ìøÏ n‘·&TÉ ≈£L&Ü ‘ê&ÉT |ü≥Tº≈î£ ì ô|ø¬’ >∑Áu≤ø±&ÉT. ‘ê&ÉT ∫e]ø£+{≤ yÓ[q¢ MT<ä ñqï >=\TdüT s¬ +&Ée ø=dü <ä>sZ∑ ¡ ñ+#ês¡T. ≈£îø£ÿ Ä >=\TdüT yÓ+ã&ç ∫e]ø£+{≤
Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT Áù|ø£≈å î£ \≈£î ø£qTeTs¡T>∑j÷· ´&ÉT. ô|ø’ Ï yÓ[,¢ nø£ÿ&É >±*˝À n<äèX¯´eTsTT+~. n<˚ $<Û+ä >± ˇø£ |ü+B, ∫s¡T‘· |ü⁄©,
ø=~› ø£Då ≤\ nq+‘·s+¡ ô|q’ T+∫ Vü≤è<äjT· $<ës¡ø+£ >± u≤\Tì Äs¡HÔ ê<ë\T dæ+Vü≤eT÷, ô|<ä› |ü⁄© es¡Tdü>± ˇø£<ëì ‘·sê«‘· ˇø£{Ï >=\TdüT MT<äT>± ô|ø’ Ï bÕøÏ
$ì|æ+#êsTT. nø£ÿ&ç qT+∫ ‘Ó–q ø±\T ˇø£{Ï Áù|ø£≈å î£ \ eTT+<äT |ü&+ç ~. yÓ+≥ nø£ÿ&É e÷j·TeTj·÷´sTT. n|ü&ÉT yês¡T >=\TdüTqT øÏ+<ä≈î£ ˝≤– <ëìì ˇø£ dü+∫˝À
yÓ+≥H˚ eTs√ ø±\÷, s¬ +&ÉT #˚‘T· \÷, yÓTT+&ÓeT÷, ∫es¡>± u≤\T&ç ‘·˝≤ øÏ+<ä ô|≥Tº≈î£ Hêïs¡T. Ä Á|ü<sä Ù¡ q nq÷Vü≤´eTì|æ+∫+~μ.
74 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 75
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
»Vü≤+^sY ø£<qä∏ +˝À nH˚ø£ nqTe÷Hê\÷, n‹X¯j÷Ó ≈£î\Ô ÷ ø£ì|ædTü HÔ êïsTT.
Á|üeTTK dü+#ês¡ |ü]o\≈£î&ÉT e÷s√ÿb˛˝À ≈£L&Ü ‘·q j·÷Á‘·\˝À ªs√|t Á{Ïøμ˘ qT
#·÷dæq≥Tº>± sêXÊ&ÉT. >∑T˝≤+ eTVü≤eTà<é eTT˙¸ nH˚ Hê´j·Tyê~ 1895e
dü+e‘·‡s¡+˝À u§+u≤sTT q>∑s+¡ ˝À Ä Á{Ïø˘ Á|ü<]ä Ù‘·eTe≥+ #·÷dæq≥Tº #ÓbÕŒ&ÉT.
nsTT<äT dü+e‘·‡sê\ nq+‘·s+¡ n<˚ q>∑s+¡ ˝À Ä Á|ü<sä Ù¡ qqT ‘êqT #·÷kÕqì
n|ü&ÉT Ç+&çj÷· ˝À ˝…|Hºæò +Ó {Ÿ >∑es¡ïsY>± |üì #˚dTü qÔ ï düsY sê˝ÒŒ¤ |æjT· sY düHé nHêï&ÉT.
n˝≤π> eT] ø=+‘· eT+~ Á|üeTTKT\T ≈£L&É Ä Á|ü<sä Ù¡ qqT ‘êeTT #·÷XÊeTHêïs¡T.
ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ ì»+>± Á|ü<]ä Ù‘·eTsTT+<ë, ˝Ò<ë nH˚ $wüj÷· ìï eTq+
Á|üdTü ‘Ô +· |ü]o*+#ê*. Ä Á{Ïø˘ Á|ü<sä Ù¡ qqT K∫Ñ·+>± #·÷dæq e´≈£î\Ô T sTT|ü&ÉT
mes¡÷ ˝ÒsT¡ . mes√ ø=~› eT+~ #·÷XÊeTì n+{≤s¡T, rsê $esê\&ç–q|ü&ÉT `
‘êeTT #·÷&É˝<Ò Tä ø±˙, mes√ #·÷dæq yêfi¯ó¢ ‘·eT≈£î #ÓbÕŒs¡H√, ˝Ò<ë mø£ÿ&√ #·~yêeTH√
»yê_kÕÔsT¡ . Ä Á{Ïøq˘ T ‘êeTT #·÷&É≥y˚T ø±ø£, bò˛{À\T ≈£L&Ü rXÊeTì ø=+‘·
eT+~ Á|üø{£ dÏ ÷ü +Ô {≤s¡T. Ä bò˛{À\qT |ü]o*ùdÔ ‘˚˝<Ò $˚ T≥+fÒ ` Ä Á{Ïøq˘ T bò˛{À
rj·T≥+ ø±<äT >±˙, bò˛{À rj·T≥+˝À Á{Ïøq˘ T Á|üj÷Ó –+#ês¡T.
ì|ü ˝Òì<˚ bı>∑ sê<äT, ì»y˚T. nsTT‘˚ ˇø£ $wüjT· + >∑Ts¡T+Ô #·Tø√yê*. ˇø£
Ç+Á<äC≤*≈£î&ç Á|ü<sä Ù¡ Hê+XÊ\qT @ sTT<äs› T¡ Áù|ø£≈å î£ \÷ ˇπø˝≤ $e]+#·˝sÒ T¡ . yê]
es¡qí \˝À uÛ<Ò ë\T+{≤sTT. Ä ‘˚&Üj˚T Ç+Á<äC≤*≈£î&çøÏ es¡+ e+{Ï~. ˇø£] qT+∫
ˇø£s¡T #Ó|üø√e&É+ <ë«sê ` n+‹eT+>± Ä $es¡D n‘·&ÉT eTVæ≤eT\T
Á|ü<]ä Ù+∫q≥Tº>± Á|üø{£ ‘Ï e· Te⁄‘·T+~. ndü\T Ç+Á<äC≤\ ø£fi¯ \øå±´\˝À ` Áù|ø£≈å î£ &ç
ø£+{Ï˙, ‘Ó*$˙ yÓ÷dü+ #˚dæ ‘·T<ä≈î£ n‘·&TÉ #·÷dæq n+XÊ\qT >∑Ts¡T+Ô #·Tø√e&É+˝À
>∑+<äs>¡ √fi¯+ #Ó+<˚˝≤ #˚jT· &É+ ≈£L&É ˇø£{.Ï Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT ‘·qøÏ neø±X¯$T∫Ãq+‘·
es¡øπ Áù|ø£≈å î£ &ÉT #·÷&É>\∑ T>∑T‘ê&ÉT, ˝Ò<ë #·÷dæq≥T¢ ÁuÛ$Ñ TkÕÔ&TÉ . n+<äT#˚‘· ˇø£ e´øÏÔ
‘êqT #·÷dæq Ç+Á<äC≤\ Á|ü<sä Ù¡ qqT $e]+∫q|ü&ÉT K∫Ñ·+>± »]–+<˚$T{À
‘Ó\TdüTø√e≥+ #ê˝≤ ø£w+ºü , Ç|ü&ÉT ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ n+X¯+˝Àì ìC≤\qT
ø£qTø√ÿe{≤ìøÏ Á|üjT· ‹ï+#·≥+˝À >∑\ eTs√ ø£w+ºü @$T≥+fÒ, <ëìì $e]+#˚
yês¡+‘ê dü«j·T+>± MøÏ+å ∫qyês¡T ø±ø£b˛e≥+.
76 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Á|ü|+ü #· <˚XÊ\˝Àì yÓTJwæjT· q¢˝À m≈£îÿe eT+~ ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ Á|ü<sä Ù¡ q
»]– ñ+&É<Hä ˚ uÛ≤$düTHÔ êïs¡T. Ä Á{Ïø˘ ‹]– Á|ü<]ä Ù‘·eTsTTHê, ø£˙dü+ s¡V≤ü dü´+
#Ó|Œü >∑*–Hê nH˚ø£ ãVüQeT‘·T\qT yÓTJwæjT· q÷¢, y˚Tõø˘ dü+dü\ú yês¡÷ Á|üø{£ +Ï #ês¡T.
nsTTHê Ä Á{Ïøq˘ T Á|ü<]ä Ù+#·{≤ìøÏ mes¡÷ eTT+<äT≈£î sê˝Ò<Tä .
y˚Tõø˘ Á|æjT· T\qT ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ Ä˝À∫+|ü CÒdqæ +‘· $<Û+ä >± eTπs
sTT‘·s¡ y˚Tõø˘ Á{Ï≈L£ ÿ Ä˝À∫+|üCj Ò T· ˝Ò<Tä . nH˚ø£ |ü⁄düøÔ ±\˝À, |üÁ‹ø£\˝À, ù||üs˝¢¡ À
Ä Á{Ïøô˘ |’ #·sá \T »]>±sTT— dæìe÷\˝À ∫Árø£sD ¡ \T »]>±sTT— bÕXÊÑ·´ s¡+>∑
dü˝ú ≤\ô|’ Ä Á{Ïøq˘ T Á|ü<]ä Ù+#·{≤ìøÏ Á|üjT· ‘êï\T »]>±sTT. Ä Á{Ïø˘ Á|ü<sä Ù¡ q @
|ü<‹Δä ˝À Á|ü<]ä Ù‘·eTsTT ñ+≥T+<√ ô|≈£îÿeT+~ ô|≈£îÿ s¡ø±\T>± }Vü‰>±Hê\T #˚XÊs¡T.
yê≥ìï{Ï˝À ø¬ ˝≤¢ ø=+#Ó+ dü+‘·è|æøÔ s£ y¡ TÓ qÆ düe÷<Ûëq+>± yês¡T uÛ≤$+∫+~ sTT~ :
Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT >±*˝ÀøÏ $dæ]q ‘ê&ÉT≈£î ` s¬ +&ÉT uÛeÑ Hê\≈£î ˝Ò<ë s¬ +&ÉT
#Ó≥≈¢ î£ ø£{ºÏ ñqï`ˇø£ r>∑ Ä<Ûës¡s>± ñ+≥T+~. Ä r>∑ Áù|ø£≈å î£ \≈£î ø£qã&É≈î£ +&Ü,
Á|ü<sä Ù¡ q dü\ú +˝À bı>∑ y˚kÕÔsT¡ . ø±ì|üø+å£ ˝À Ä düeTj·÷q dü÷s¡T´&ÉT rø£D å +>±
Á|üø±•dü÷Ô ñ+{≤&ÉT. Áù|ø£≈å î£ \T ô|ø’ Ï #·÷dæq≥¢sTT‘˚ øÏsD ¡ ≤\ ‘êøÏ&øç Ï yê] ø£fió¯ ¢
$Ts¡T$T≥T¢ >=*|æ ` ‘ê&ÉT ∫es¡qTqï u≤\T&É÷, Ç+Á<äC≤*≈£î&É÷ yê]øÏ ø£qã&ÉsT¡ .
ô|q’ T+∫ øÏ+~øÏ |ü&qç e÷+dü K+&Ü\T n+‘·≈î£ eTT+<˚ #·+|æ ñ+∫q »+‘·T
dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ $. Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT ‹]– øÏ+<ä≈î£ ~>∑T‘·Tqï|ü&ÉT e<äT\T>±qTqï n‘·&ç
<äTdüT\Ô ˝À bı≥ºqT n+{Ïô|≥Tº≈î£ ì Ä u≤\T&ÉT ñ+{≤&ÉT. Ç+Á<äC≤*≈£î&ÉT »+‘·T
e÷+dü K+&Ü\qT b˛>∑T #˚dæ >∑T&ɶ n&ÉT>∑Tq ñ+#·T‘·Tqï|ü&ÉT ` u≤\T&ÉT Ç+Á<äC≤*≈£î&ç
<äTdüT\Ô qT+&ç H˚\ MT<ä |üsT¡ düTqÔ ï >∑T&ɶ øÏ+<ä≈î£ s¡V≤ü dü´+>± C≤s¡T≈£î+{≤&ÉT.
nB ` yê] }Vü≤˝À ªs√|t Á{Ïøμ˘ Á|ü<sä Ù¡ Hê $<Ûëq+. ø±ì n+‘· uÛ≤Ø ‘·‘+· >∑+‘√`
yê‘êes¡D, Á|ü<X˚ ,¯ düeTj·÷qT≈£L\ |ü]dæ‘ú T· \ MT<ä Ä<Ûës¡|&ü ç Ä ªs√|t Á{Ïøμ˘ qT
Á|ü<]ä Ù+#·≥+ kÕ<Û´ä |ü&˚ |üìø±<äì ≈£L&É yê]øÏ ‘Ó\TdüT.
ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ s¡V≤ü kÕ´ìï #Û~˚ +#ê\+fÒ ˇø£fÒ e÷s¡+Z . n<˚ ùV≤‘·Tã<äyΔ TÓ qÆ
Ä˝À#·q. n|ü&ÉT eTqøÏ \_Û+#˚ |ü]cÕÿs¡+ sT÷ $<Û+ä >± ñ+≥T+~:
&܈ˆ uÀdt 77
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ nqï~ y˚Tõø˘ e÷Á‘·yT˚ >∑\ n+X¯+ ø±<äT. y˚Tõ≈£Lÿ, eTìwæøÏ Ç+Á~j·÷\T nsTT<äT ñHêïsTT. ø£qTï #·÷düT+Ô ~. #Ó$ $+≥T+~.
eT]ø=ìï sTT‘·s¡ $X‚cÕ\÷ >∑\ ø£\sTTø£ n~. eTq <˚X|¯ ⁄ü >±s¡&û yêfi¯ó¢ y˚Tõø˘ Hê\Tø£ s¡T#·T\qT Á>∑V≤æ düT+Ô ~. eTT≈£îÿ yêdüq\qT ø£ìô|&ÉT‘·T+~. #·sêàìøÏ düŒs¡Ù
uÛ≤>±\‘√ bÕ≥T kÕVü≤düeT÷, HÓ|’ ⁄ü D´eT÷‘√ ≈£L&çq eT]ìï sTT‘·s¡ n+XÊ\qT ≈£L&É C≤„q+ ñ+≥T+~. Ç+Á~j·÷\T Á>∑V≤æ +∫q $wüj÷· \T yÓT<ä&TÉ ≈£î #˚sT¡ ≈£î+{≤sTT.
Á|ü<]ä ÙkÕÔsT¡ . Ä sTT‘·s¡ n+XÊ\˝À` >±s¡&yû ê&ÉT ‘ê&ÉT‘√ #·T{Ϻ ñqï ˇø£ bı&Éyê{Ï nsTT‘˚ Ç+Á~j·÷\T |üì#˚ùd <ä÷sê\≈£î |ü]$T‘·T\THêïsTT.
ø£Ás¡qT #˚‹‘√ >±*˝ÀøÏ m‹Ô |ü≥Tº≈î£ ì ñ+&É>±, ˇø£ ≈£îÁs¡yê&ÉT Ä ø£Ás¡ yÓ+ã&ç ô|ø’ Ï |ü<ësêΔ\ s¡T∫ì Hê\Tø£ ‘êqT ñqï
bÕø£≥+ ˇø£{.Ï ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ uÛ≤eq≈£î sTT<˚ eT÷\+ ø±e#·TÃ. eT], H√{Ï <ä>∑Zs¡ e÷Á‘·y˚T ‘Ó\TdüT≈£î+≥T+~.
u≤\T&ÉTì eTTø£ÿ\T>± qs¡ø≥ £ + e÷≥ j˚T$T{Ï? ãVüQXÊ, n~ ªÇ+&çjT· Hé u≤ôdÿ{Ÿ #˚sTT kÕ–q+‘· y˚Ts¡πø düŒs¡ÙqT X¯Øs¡+
Á{Ïøμ˘ (Indian Basket Trick) nH˚ y˚Tõø˘ n+X¯+ ø±e#·TÃ. ˇø£ ãT≥º˝À u≤\T&çï Á>∑V≤æ +#· >∑\T>∑T‘·T+~. ø=ìï >∑C≤\˝À|ü⁄
≈£Ls¡TÃ+&Éu{… ,ºÏ ãj·T{ÏqT+∫ ˇø£ ø£‹‘Ô √ Ä ãT≥ºqT |ü\T ø√D≤\˝À n≥T qT+∫ <ä÷s¡+ qT+∫ e#˚à yêdüq\qT e÷Á‘·yT˚
sTT≥T |ü\Te÷s¡T¢ bı&ç∫q|üŒ{Ïø,° Ä ãT≥º˝À qT+&ç ÄX¯Ãs¡´+ >=*ù| $<Û+ä >± m≥Te+{Ï eTT≈£îÿ |üd>æ &∑ TÉ ‘·T+~. X¯u≤›\qT #Ó$ eT]
>±j·÷\÷ ˝Ò≈î£ +&Ü u≤\T&ÉT øπ eå T+>± ãj·T{ÏøÏ sêe≥+` ªu≤ôdÿ{Ÿ Á{Ïøμ˘ $X‚w+ü . ø=+#Ó+ <ä÷s¡+ es¡≈L£ $q>∑\T>∑T‘·T+~.
‘·eT |üs¡´≥q\˝À n≥Te+{Ï $&ç$&ç Á|ü<äs¡Ùq\qT ‹\øÏ+∫q j·÷Á‹ø£ ø£qTï nsTT‘˚ #ê˝≤ <ä÷s¡+ es¡≈£L
Á|üeTTKT\T yê{Ïì ø£\>∑*|æ ˇπø n+X¯+>± n+~+∫q ø£<qä∏ y˚T ªÇ+&çjT· Hé s√|t #·÷&É>∑\<äT.
Á{Ïøμ˘ >± s¡÷|ü⁄~<äT≈› î£ ì ñ+≥T+~. Á|ü‹ e´øÏ˙Ô n‘·&ç sTT+Á~j·÷\÷, ãTBΔ yÓ÷dü–+#˚ dü+<äsꓤ\T ≈£L&Ü ø=ìï
ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ ˝Àì ndü\T s¡V≤ü dü´+ n<˚ nì eTq+ uÛ≤$+#·Tø√e#·TÃ. ø=ìï ñ+{≤sTT.
ªÇ~>√ |ü⁄*, n<äT>√ ‘√ø£μ dü«uÛ≤e+>± ø±ø£, Ä Á{Ïø˘ ndü\T Á|ü<]ä Ù‘·eTsTT+<ë, ˝Ò<ë ø£qTï yÓ÷düb˛e≥+ :
nH˚ $wüj÷· ìï $y˚ø+£ ‘√ $y˚#q· #˚j÷· *. Ä |ü<‹Δä ˝À |ü]o*+∫q|ü&ÉT eTq≈£î |üøÿ£ u§eTàqT #·÷&É+&ç. n~
ô|q’ #Ó|Œæ q≥Te+{Ï |ü]cÕÿs¡ e÷s¡+Z ø£ì|ædTü +Ô ~. $&ç $&ç uÛ ≤ >±\‘√ ñqï≥Tº > ±
s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT y˚sπ «s¡T dü+|òTü ≥q\qT ˇø£{>Ï ± #˚d,æ <ëìøÏ ø=ìï n‹X¯j÷Ó ≈£î\Ô ÷, ø£ ì |æ d ü T Ô + ~. ø±ì ìC≤ìøÏ Ä
ø=+‘· ø£≥Tºø<£ ë∏ ø£*|æ‘˚ n~ ªÇ+&çjT· Hé s√|t Á{Ïøμ˘ ne⁄‘·T+~. u§eTà+‘ê ˇπø ^‘·.
‘A’˝À ñqï ì\Te⁄ ^‘· ‘B’˝Àì
77.|ü+#˚+Á~j·T C≤\+ ì\Te⁄ ^‘· ø£ + fÒ ∫qï~>±
ø=+<äsT¡ e´≈£î\Ô T ‘êeTT eTVæ≤eT\qT dü«j·T+>± #·÷XÊeTì #ÓãT‘·÷+{≤s¡T. ø£ì|ædTü +Ô ~. ø±ì Ä s¬ +&É÷ düe÷q+.
ø±ì Ä eTVæ≤eT\ yÓqTø£ ñqï Á{Ïø‡˘ qT yês¡T Á>∑V≤æ +#·˝sÒ T¡ . ˇø√ kÕ] yê] sTT+Á~j·÷˝Ò Çø£ÿ&ç u§eTà˝Àì s¬ +&ÉT uÛ≤>±\˝À ô|’ uÛ≤>∑+ ø£+fÒ øÏ+~ uÛ≤>∑+ ô|<ä~› >±
yê]ì yÓ÷dü–dü÷+Ô {≤sTT. ø£ì|ædTü +Ô ~. nsTT‘˚ Ä s¬ +&É÷ nìï s¡ø±˝≤ düe÷qyÓTqÆ $.
78 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 79
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Ä fÒãT˝Ÿ u§eTàqT #·÷&É+&ç. <ëì ô|’ Hêdæø£ yÓ÷düb˛e≥+ :
uÛ≤>∑+˝À ˇø£ s¡÷bÕsTT _fi¢̄qT ã\¢ n+#·T\≈£î MT #·÷|ü⁄&ÉT y˚* MT<ä ø=+#Ó+ ôd+≥TqT sêdüTø√+&ç. Áù|ø£≈å î£ \˝À ˇø£]ì
‘êø£≈î£ +&Ü ô|≥º≥+ düT\uÛyÑ T˚ nì|ædTü +Ô ~. ø±ì |æ*∫, n‘·&TÉ ‘·s#¡ T· >± yê&˚ ˇø£ düãT“ ù|s¡TqT #Ó|Œü eTq+&ç. #Ó|Œæ q ‘·sê«‘· n‘·&ìç
nø£ÿ&É bÕe˝≤ _fi¯q¢ T ≈£L&Ü ñ+#·˝eÒ TT. ø£fió¯ ¢ eT÷düTø√eTq+&ç. MT #·÷|ü⁄&ÉT y˚\TqT n‘·&ç eTT≈£îÿ≈£î <ä>sZ∑ >¡ ± ñ+#·+&ç. n‘·&ç
#Óe⁄\T yÓ÷düb˛e≥+ : eTT≈£îÿ |ü⁄{≤\≈£î |ü]eTfi≤\T k˛≈£î‘êsTT. n‘·&TÉ |”\TdüTqÔ ï düTyêdüq\T @ düãT“≈£î
#Ó+~qy√ nì n&É>+∑ &ç. n+‘·≈î£ eTT+<äT ‘êqT #Ó|Œæ q düãT“ ‘ê\÷≈£îy˚ nì n‘·&TÉ
ã<äT*kÕÔ&TÉ .
ìC≤ìøÏ n~ ôd+≥T yêdüq. ø±ì <ëìì düãT“ yêdüq>±, ô|>’ ± ‘êqT yê&˚
ø£+ô|˙ düãT“ yêdüq>± #ÓãT‘·T+fÒ n‘·&ç Hêdæø£ yêdüqqT ‘Ó\TdüTø√e≥+˝À
yÓ÷düb˛sTTq≥Tº>± ns¡+ú ne⁄‘·T+~.
düŒs¡Ù˝À yÓ÷düb˛e≥+ :
ˇø£ ÁãwtqT rdüTø√+&ç. ˇø£ Áù|ø£≈å î£ &çì |æ\e+&ç. n‘·&ìç yÓqTø£≈î£ ‹s¡>e∑ Tq+&ç.
Áãwt‘√ n‘·&ç X¯Øsêìï s¡T<äT‘› T· qï≥Tº>± #Ó|Œü +&ç. ø±ì ìC≤ìøÏ ÁãwtqT MT X¯Øs¡+
ô|H’ ˚ X¯ã+› #˚ùd˝≤ b˛ìdü÷,Ô n‘·&ç X¯Øs¡+ô|’ MT #˚‹ y˚fiq¢̄ T b˛ìdü÷Ô ñ+&Ü*. n˝≤
ô|’ u§eTàqT #·÷&É+&ç. #Óe⁄\T ñqï ~X¯ qT+&˚ X¯ã+› edüT+Ô fÒ Ä X¯ã+›
m≥TyÓ|’ ⁄ü qT+&ç ek˛Ô+<√ düT\uÛ+Ñ >± Á>∑V≤æ +#·e#·TÃ. n˝≤ ø±ø£, X¯ã+› ‘·\ eTT+<äT nH˚ø£ e÷s¡T¢ #˚jT· +&ç. n‘·&TÉ nìïkÕs¡T¢ ≈£L&Ü ‘·q X¯Øs¡+ô|’ bÕ≈£î‘·Tqï~ Áãwt nH˚
uÛ≤>∑+ qT+&√, yÓqTø£ uÛ≤>∑+ qT+&√ eùd,Ô X¯ã|› ⁄ü ~X¯qT >∑T]Ô+#·≥+ ø=+#Ó+ ø£w+ºü . qeTTà‘ê&ÉT. n‘·&ç X¯Øs¡+ yÓ÷düb˛‘·T+<äqïe÷≥.
n~ ø£ìô|≥º≥+ ø√dü+ ‘·\qT n≥÷ sTT≥÷ ‹bÕŒ*. Ç+ø√ ñ<ëVü≤s¡D. ˇø£ e´øÏìÔ |æ\e+&ç. ˇø£ HêD≤ìï #·÷|æ+∫ <ëìì n‘·&ç
X¯u≤›ìï ø£ìô|≥º≥+˝À #Óe⁄\T yÓ÷düb˛j˚T ˇø£ ñ<ëVü≤s¡DqT #Ó|⁄ü Œ≈£î+<ë+. qT~{Ïô|’ ô|&ÉT‘·Tqï≥Tº>± #Ó|Œü +&ç. n‘·&ç yÓqTø£ MTs¡T ì\ã&ç n‘·&ç qT~{Ïô|’ HêD≤ìï
ˇø£&TÉ n–Zô|f…qº T >∑\>∑\˝≤&ç+∫ <ëìì eTqøÏkÕÔ&TÉ . ô|f…qº T ‘Ós∫¡ #·÷ùd,Ô ô|{Ïqº fÒº ô|{Ϻ eTs¡\ yÓ+≥H˚ rùdj·T+&ç. ‘·\qT Ä&ç+∫ HêD≤ìï |ü&bç ˛j˚T˝≤
n~ U≤∞! Ç+‘·≈î£ eTT+<˚ <ëì˝À+∫ |ü⁄\¢\ X¯u≤›\T e#êÃj˚T eT]! ø±ì ìC≤ìøÏ #˚jT· eTì #Ó|Œü +&ç. n‘·&TÉ ‘·q ‘·\qT n≥÷ Ç≥÷ >∑{>ºÏ ± Ä&çd÷ü +Ô {≤&ÉT. qT<äT{Ïô|’
Ä n–Zô|f…º n+‘·≈î£ eTT+<äT ≈£L&Ü U≤∞<˚. >∑\>∑\˝≤&ç+~ á ô|f…º ø±<äT. Ä&ç+∫q HêD…+ ñ+<√, ˝Ò<√ nqï düŒs¡Ù C≤„q+ n‘·&ç X¯ØsêìøÏ ˝Ò≈î£ +&Ü b˛sTT+~.
e´øÏÔ <Û]ä +∫q bı&ÉT>∑T #˚‘T· \ #=ø±ÿ ˝À|ü\ eTDÏø≥ £ Tº <ä>sZ∑ ¡ ø£≥Tº≈î£ qï |ü⁄\¢\‘√ Hê\Tø£ yÓ÷düb˛e≥+ :
≈£ L &ç q eTs√ n–Z ô |f… º . X¯ ã › + mø£ ÿ &ç qT+∫ ek˛Ô + <√ #Ó e ⁄\T dü ] >± MT Hê\Tø£ô|’ qTqï ˝≤˝≤»˝≤ìï ˇø£ >∑T&É‘¶ √ |üP]Ô>± ‘·T&ç#j ˚ T· +&ç. n|ü⁄Œ&ÉT
Á>∑Væ≤+#·˝Òø£b˛j·÷sTT. Hê\Tø£ô|’ |ü+#·<ës¡H√, ñ|ü⁄ŒH√ y˚ùdÔ Hê\Tø£≈î£ s¡T∫ yÓ+≥H˚ ‘Ó*j·T<äT.
80 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 81
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
n‹ o‘·\+>± ñ+&˚ |ü<ës¡|ú ⁄ü s¡T∫ì ≈£L&Ü Hê\Tø£ Á>∑V≤æ +#·˝øÒ b£ ˛‘·T+~. Á|ü : ˇø£{À ø±¢dTü {°#s· T¡ ≈£î mìï ‘·\ø±j·T\T ñ+{≤sTT?
ø£fió¯ ¢ eT÷düT≈£îì ñ+&É>±, H√{Ï˝À me¬sH’ ê ô|{Ïqº |ü<ësêúìï ˇø£<ëìøÏ ã<äT\T>± »: ˇø£ ‘·\ø±j·T.
eTs=ø£{Ï nqT≈£îH˚ dü+<äsꓤ\T ñ+{≤sTT. ø£fiS¯ ,¢ eTT≈£Lÿ eT÷düT≈£îì ‹qï |ü<ësêú\ Á|ü : s¬ +&√ ø±¢dTü {°#s· T¡ ≈£î mìï ‘·\ø±j·T\T ñ+{≤sTT?
ù|s¡q¢ T ≈£L&Ü ø=ìï dü+<äsꓤ\˝À #Ó|Œü ˝Òøb£ ˛e≥+ »s¡T>∑T‘·T+~. »: s¬ +&ÉT ‘·\ø±j·T\T. (Ç~ |üP]Ô>± ‘Ó*$ ‘·≈î£ ÿe »yêãT. ª¬s+&√ ø±¢dTü
ø£fiS¯ ,¢ #Óe⁄\÷ ≈£L&Ü ˇπøkÕ] yÓ÷düb˛e≥+ : {°#s· T¡ ≈£L ˇø£fÒ ‘·\ø±j·Tμ nì #ÓbÕŒ*.)
yÓ+Á{Ï˝≤øÏ«»yéT˝À e÷{≤¢&˚ u§eTà Á|ü<sä Ù¡ q #·÷&É+&ç. ìC≤ìøÏ e÷{≤¢&~˚ Ç+ø√ Á|üXÊïe[.
Ä]ºdTü ,º u§eTà ø±<äT. ø±ì u§y˚Tà e÷{≤¢&TÉ ‘√+~ nì eTq+ nqT≈£î+{≤+. n+fÒ Á|ü : ‘Ó\¢ ø±–‘·+ @ s¡+>∑T˝À ñ+≥T+~?
» : ‘Ó\T|ü⁄ s¡+>∑T˝À.
e÷≥\T u§eTà H√{Ï˝Àì+∫ edüTHÔ êïjÓ÷, ø£fi≤ø±s¡T&ç H√{Ï˝À+∫ edüTHÔ êïjÓ÷ #Óe⁄\T
Á|ü : ‘Ó\¢ Äe⁄ @ s¡+>∑T˝À ñ+≥T+~?
Á>∑V≤æ +#·˝øÒ b£ ˛‘êsTT. n‘·&ç ô|<ë\T eT÷düT≈£îqï≥Tº>±, u§eTà ô|<ë\T ø£<Tä |ü⁄‘T· qï≥Tº>± » : ‘Ó\T|ü⁄ s¡+>∑T˝À.
eTq ø£fió¯ ¢ #·÷kÕÔsTT ø±ã{Ï,º u§y˚Tà e÷{≤¢&TÉ ‘√+<äì ìsêΔsD ¡ ≈£î ekÕÔ+. Ä $<Û+ä >± Á|ü : Äe⁄ @+ ‘ê>∑T‘·T+~?
ø£fiS¯ ¢ yÓ÷düb˛‘êsTT. » : bÕ\T. (‘Ó*$˝Òì »yêãT. ª˙fi¯ó¢ ‘ê>∑T‘·T+~μ nì #ÓbÕŒ*.)
yÓT<ä&TÉ yÓ÷düb˛e≥+ : yÓT<ä&÷É , X¯Øs¡eT÷ ≈£L&É |üì #˚jT· ø£b˛e≥+ :
yÓT<ä&TÉ ≈£L&Ü ˇø√kÕ] |üì #˚jT· <äT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ø=+<ä]ì ªHê\T>∑T y˚\ yÓT<ä&÷É , X¯Øs¡eT÷ ø£*dæ ≈£L&Ü ˇø√kÕ] dü]>± |üì #˚jT· ≈£î+&Ü b˛‘êsTT.
‘=+uÛμ’… øÏ ª|ü~μ ø£*|æ‘˚ m+‘· nì n&É>+∑ &ç. #ê˝≤eT+~ ªnsTT<äT y˚\Tμ nì düe÷<Ûëq+ ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D #·÷<ë›+.
sTTkÕÔsT¡ . ø±ì ndü\T düe÷<Ûëq+ ªHê\T>∑T y˚\ ˇø£ e+<äμ e÷Á‘·yT˚ . MT #˚‹˝ÀqTqï b˛düTº ø±s¡Tq¶ T MTs¡T e~*‘˚ <ëìì Áù|ø£≈å î£ &ÉT ‘·q #˚‹‘√
Ç+ø√ ñ<ëVü≤s¡D. ø=+<ä]ì á s¡ø+£ >± Á|üXï¯ \T y˚d÷ü +Ô fÒ, yê] »yêãT\T |ü≥Tºø√yê*. ø±ì mìïkÕs¡T¢ Á|üjT· ‹ï+∫Hê n‘·&TÉ |ü≥Tºø√˝Ò&TÉ . <ëìøÏ ø±s¡D+,
m˝≤ ñ+{≤jÓ÷ #·÷&É+&ç. MTs¡T ø±s¡T¶qT e<ä\≥+ Áù|ø£å≈£î&ç ø£fi¯ó¢ #·÷kÕÔsTT. Ä düe÷#êsêìï yÓT<ä&ÉT≈£î
Á|ü : ˇø£ eTìwæøÏ mìï ‘·\ø±j·T\T ñ+{≤sTT? n+<äCkÒ ÕÔsTT. n|ü⁄Œ&ÉT yÓT<ä&TÉ ªÄ ø±s¡Tq¶ T |ü≥Tºø√μ nì #˚‹øÏ Ä»„qT |ü+|ü⁄‘·T+~. Ä
» : ˇø£ ‘·\ø±j·T. ø±s¡Tq¶ T |ü≥Tºø√e{≤ìøÏ #˚sTT n|ü⁄Œ&ÉT Á|üjT· ‹ïdüT+Ô ~. ø±ì ø£fió¯ ¢ #·÷&É≥+, yÓT<ä&TÉ
Á|ü : Ç<äs› T¡ eTqTwüß\≈£î? Á>∑V≤æ +#·≥+, #˚‹øÏ dü+øπ ‘ê\T sTTe«≥+, ne˙ï »]π>≥|üŒ{Ïøπ ø±s¡T¶ #˚C≤]b˛‘·T+~.
» : s¬ +&ÉT.
Á|ü : eTT>∑T]Z øÏ? 78.eTH√C≤\+
» : eT÷&ÉT. Áù|ø£ å ≈ £ î \ ãT~Δ ì yÓ ÷ dü – +#˚ < ˚ eTH√C≤\+ (Mental Magic). BìH˚
Á|ü : |ü~eT+~øÏ? yÓT+≥*»yéT(Mentalism) nì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q Á|ü<sä Ù¡ q\T
» : |ü~. sTT#˚à e´øÏìÔ eTH√C≤*≈£î&ÉT(Mentalist) n+{≤s¡T.
82 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 83
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Áù|ø£≈å î£ \T mqTï≈£îqï ù|ø£eTTø£ÿH√, edüTeÔ ⁄H√ yÓTJwæjT· Hé yÓ\&¢ +ç #·≥+, ˝Ò<ë
yês¡T <˚ìì mqTï≈£î+{≤s√ eTT+<äT>±H˚ #Ó|Œü ≥+, N{°\˝Àì sê‘·\qT #·÷&É≈î£ +&ÜH˚
#·<äe≥+, sTT+ø± sTT≥Te+{Ïy˚ eTH√C≤\+˝ÀøÏ ekÕÔsTT. <ëìπø <∏ë{Ÿ
Ø&ç + >¥ ( Thought Reading), yÓ T Æ + &é Ø&ç + >¥ ( Mind Reading), <∏ ë {Ÿ
Á{≤Hé ‡ |ò ü ¬ s Hé ‡ (Thought Transference), Á|æ & ç ø £ å H é ( Prediction),
&û$H˚wüHé(Divination), f…©|ür(Telepathy), ¬ø¢sTTsYyêj·THé‡(Clairvoyance),
mø˘‡Á{≤ ôdq‡Ø ô|s¡‡|ü¸Hé(Extra Sensory Perception) nì ≈£L&Ü ù|s¡T.¢
eTH√C≤˝≤ìï mø£ÿ&ÓH’ ê, m|ü⁄Œ&ÓH’ ê Á|ü<]ä Ù+#·e#·TÃ. ô|<ä>› ± kÕeTÁ^, Ks¡÷Ã
nedüs+¡ ˝Òì~. #˚‘T· \‘√ >∑+≥\ ‘·sã¡ &ç ÁbÕø°dº Tü ≈£L&Ü #˚jT· qø£ÿs¡˝<Ò Tä . ãT~Δ
≈£îX¯\‘·‘√ Áù|ø£≈å î£ \qT düT\uÛ+Ñ >± yÓ÷dü+ #˚jT· >∑\ f…øïÏ ø˘‡ sTT+<äT˝À ñ+{≤sTT.
y˚ T õø˘ ˝ À Vü ≤ dü Ô ˝ ≤|ò ü T e+ (Sleight of Hand) ñ+≥T+~. eTH√C≤\+˝À
eTH√˝≤|òTü e+(Sleight of Mind) Á|üj÷Ó –+#ê*.
Áù|ø£≈å î£ &ÉT mqTï≈£îqï edüTeÔ ⁄qT eTH√C≤*≈£î&ÉT #Ó|Œü >∑*>π ˇø£ Á{Ïøq˘ T #·÷<ë›+.
ã\¢ô|’ |ü~ s¡ø±\ edüTeÔ ⁄\T ñ+{≤sTT. eTH√C≤*≈£î&ÉT >∑~˝À+∫ ãj·T≥≈£î
yÓfi‘¯ ê&ÉT. $T>∑‘ê n+<äs÷¡ #·÷dü÷+Ô &É>±, Áù|ø£≈å î£ &ÉT ‘êqT mqTï≈£îqï~>± ˇø£ edüTeÔ ⁄qT
‘êøÏ #·÷|ækÕÔ&TÉ . nq+‘·s+¡ eTH√C≤*≈£î&ÉT ˝À|ü*øÏ n&ÉT>∑T ô|&É‘ê&ÉT. n‘·&ç ndæôd+º ≥T
ˇø=ÿø£ÿ edüTeÔ ⁄q÷ ‘ê≈£î‘·÷, ªªÇ<ëμμ? nì n&ÉT>∑T‘·÷+{≤&ÉT. eTH√C≤*≈£î&ÉT ªªø±<äTμμ,
ªªø±<äTμμ nì »yêãT\T #ÓãT‘·÷, Áù|ø£≈å î£ &ÉT mqTï≈£îqï edüTeÔ ⁄ô|’ ndæôd+º {Ÿ #˚sTT
ô|≥º>±H˚ ªªn<˚μμ nì ø£s≈¡ î£ >º ± #Óù|ŒkÕÔ&TÉ .
n+<äT˝Àì s¡V≤ü dü´+ sTT~. eTH√C≤*≈£îìø°, n‘·&ç ndæôd+º {Ÿ≈L£ eTT+<˚ ˇø£
ˇ|üŒ+<ä+ »s¡T>∑T‘·T+~. <ëì Á|üø±s¡+ ndæôd+º {Ÿ yÓTT<ä{Ï nsTT<äT kÕs¡÷¢ yπ̊s«s¡T
edüTeÔ ⁄\qT ‘êøÏ, Äs¡e kÕ] e÷Á‘·+ Áù|ø£≈å î£ &ÉT mqTï≈£îqï edüTeÔ ⁄H˚ ‘êø±*. ndæôd+º {Ÿ
Äs¡e kÕ] @ edüTeÔ ⁄qT ‘ê≈£î‘ê&√, Áù|ø£≈å î£ &ÉT mqTï≈£îqï edüTeÔ ⁄ n<˚>± eTH√C≤*≈£î&ÉT
Á|üø{£ kÏ ÕÔ&TÉ .
84 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Á|ü<sä Ù¡ q≈£L, Á|ü<sä Ù¡ q≈£L ˇ|üŒ+<ä|⁄ü dü+K´qT yês¡T e÷s¡TÃ≈£î+{≤s¡T ≈£L&Ü.
ndæôd+º ≥T ˇø√kÕ] edüTeÔ ⁄\qT ùdÿ\T‘√ ‘ê≈£î‘·÷+{≤&ÉT. ø£s≈¡ î£ º edüTeÔ ⁄qT ‘êπø≥|ü⁄Œ&ÉT
ùdÿ\TqT ‘·\ÁøÏ+<äT\T #˚kÕÔ&TÉ . ˝Ò<ë ùdÿ\TqT ‘·\ÁøÏ+<äT\T #˚dæ ˇø£ edüTeÔ ⁄qT
‘êøÏq|ü⁄Œ&ÉT Ä ‘·sê«‘· ‘êø£uÀj˚T<˚ ø£s≈¡ î£ º edüTeÔ ⁄ nì ≈£L&Ü yês¡T ˇ|üŒ+<ä+
#˚dTü ø√e#·TÃ.
d”Áø¬ {Ÿ s¬ {’ +Ï >¥ Á{Ïø‡˘ :
yÓTJwæjT· Hé≈L£ , n‘·&ç ndæôd+º ≥T≈£L eT<Û´ä d”Áø¬ {Ÿ s¬ {’ +Ï >¥‡ ≈£L&Ü »s¡T>∑T‘êsTT.
Ä sê‘·\T Áù|ø£≈å î£ \≈£î ns¡+ú ø±e⁄. yÓTJwæjT· Hé≈î£ düT\uÛ+Ñ >± ns¡eú Te⁄‘êsTT.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î :
TFDSFU XSJUJOH USJDLT
Ä |ü<ë\T ndü\T ns¡+ú ˝Òì$>± ø£ì|ækÕÔsTT. ø±ì ø√&é ‘Ó*ùdÔ n$ düT\uÛ+Ñ >±
#·<eä >∑*–qy˚. Ä |ü<ë\≈£î ns¡+ú Secret Writing Tricks. sêj·Te\dæq nø£så êìøÏ
ã<äT\T, <ëì ‘·sê«‹ nø£så +¡ sêj·T≥+ »]–+~. n+fÒ, ‘S’ ≈£î ã<äT\T ‘T’, ‘E’
øÏ ã<äT\T ‘F’, ‘C’ øÏ ã<äT\T ‘D’, n˝≤>∑.
79.nr+Á~j·T X¯≈£îÔ\ ìs¡÷|üD≈£î nÁãVü‰+ ø√ePsY düyê\T
eTq <˚X¯+˝À »ìà+∫, l\+ø£˝À dæús¡|ü&çq
nÁãVü‰+ ø√ePs¡T ˇø£ e÷qdæø£ XÊÅdyÔü ‘˚ ,Ô· ùV≤‘·Tyê~.
n‘·&ÉT ‘·q J$‘· ø±\eT+‘ê |ü\T |üs¡´≥q\÷,
|ü]XÀ<Ûqä \÷ #˚dæ m+<äs√ <Óe’ |ü⁄s¡Twüß\, u≤u≤\,
kÕ«eTT\ eTVæ≤eT\ ã+&Üsê\qT ã≥ºãj·T\T #˚d,æ
yês¡+<ä]˙ >∑&>É &∑ ˝É ≤&ç+#ê&ÉT.
‘·eT <ä>sZ∑ ¡ n<äT“¤‘· X¯≈î£ \Ô ÷, Ä<Ûë´‹àø£ X¯≈î£ \Ô ÷,
<Óe’ <ä‘Ô· X¯≈î£ \Ô ÷, nr+Á~j·T X¯≈î£ \Ô ÷ ø£\eì Á|ü#ês¡+
#˚dTü ≈£îH˚ ªeTVæ≤e÷ì«‘·μ e´≈£î\Ô ≈£î n‘·&TÉ 1963e dü+e‘·‡s¡+˝À ˇø£ düyê\TqT
&܈ˆ uÀdt 85
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
$dæsê&ÉT. ‘êqT dü÷∫+∫q 23 s¡ø±\ n<äT“¤‘ê\˝À @ ˇø£ÿ<ëìì Á|ü<]ä Ù+∫Hê Ä 21. ˙{Ïì ô|Á{À\T>±H√, kÕsêsTT>±H√ e÷s¡Ã≥+.
e´øÏøÔ Ï \ø£å s¡÷bÕj·T\qT ãVüQeT‹>± sTTe«>∑\qHêï&ÉT. Ä &ÉãT“qT &çbÕõ{Ÿ 22. kÕsêsTTì s¡ø+Ô£ >± e÷s¡Ã≥+.
#˚kÕ&ÉT ≈£L&Ü. ªn<äT“¤‘· e´≈£î\Ô +μ nì #Ó|⁄ü Œ≈£îH˚ yê] qT+&ç ø√ePsY ø√]q eTVæ≤eT\T 23. Vü≤düÔ sπ K\qT ã{Ϻ |ü⁄{Ïqº ‘˚Bì #Ó|Œü ≥+.
sTT$ : Ä düyê\T˝Àì @ ˇø£ÿ n+XÊìï ≈£L&Ü Á|ü<]ä Ù+#·{≤ìøÏ sT÷Hê{Ï es¡≈L£
1. ø£es¡T˝À <ë∫ ñ+∫q ø£s˙¡ ‡ H√≥T HÓ+ãs¡TqT #Ó|Œü ≥+. mes¡÷ eTT+<äT≈£î sêH˚˝<Ò Tä .
2. ˇø£ ø£s˙¡ ‡ H√≥TqT #·÷|æùd,Ô n≥Te+{Ï<˚ eTs√ ø£s˙¡ ‡ H√≥TqT düèwæ+º #·&+É .
3. bÕ<ë\T ø±\≈£î+&Ü, ì|ü⁄Œ\ô|’ ns¡ ì$Twü+ ì\ã&É≥+. 80.eTVæ≤eT\ô|’ qs¡dæ+Vü≤j·T´ b˛sê≥+
4. n&ç–q edüTeÔ ⁄qT X¯Sq´+ qT+∫ düèwæ+º ∫ sTTe«≥+. &Üø£sº Y ôV≤#Y. qs¡d+æ Vü≤j·T´ 1972˝À u…+>∑Tfi¯Ss¡T
5. ªe÷qdæø£ X¯øμÔÏ ‘√ ˇø£ edüTeÔ ⁄qT e+#·≥+, ˝Ò<ë ø£~*+#·≥+. j·T÷ìe]‡{° #Ûêq‡\sY>± ñHêï&ÉT. n‘·&TÉ dü‘ê´H˚«wæ.
6. m<äT{Ï e´øÏÔ eTqdüT˝Àì Ä˝À#·qqT #·<eä ≥+. eTVæ≤eT\q÷, eT÷&ÛÉ qeTàø±\q÷ |üØøÏå+#ê\qT
7. J$ X¯Øs¡+ qT+&ç q]øÏq nej·Tyêìï ø£˙dü+ ˇø£ n+>∑Tfi¯eTHêï ô|]π>˝≤ ≈£îHêï&ÉT. n+<äT≈£î>±qT`‘êqT #Ûs’Ó à¡ Hé>±q÷, eTs√
#˚j·T≥+. ‘=$Tà~eT+~ düuTÑÛ ´\T>±q÷`ˇø£ ø£$T{°ì @sêŒ≥T
8. >±*˝À ‘˚* ñ+&É≥+. #˚kÕ&ÉT. Ä ø£$T{° ù|s¡T ª~ ø£$T{° ≥T ÇHÓ«dæ>πº {Ÿ
9. >∑T+&Ó ø=≥Tºø√e{≤ìï nsTT<äT ì$TcÕ\ùd|ü⁄ Ä|æ ñ+#·≥+. $Ts¡ø˝Ï ‡Ÿ n+&é yÓ]ô|j ’ò T· ãT˝Ÿ dü÷|üsdY wºæ Hü ‡é μ (eTVæ≤eT\,
10. XÊ«düqT ns¡>+∑ ≥ùd|ü⁄ Ä|ü⁄ø√e≥+. eT÷&ÛqÉ eTàø±\ |ü]XÀ<ÛHä ê ø£$T{°).
11. ˙{Ïô|’ q&Ée≥+. X¯Sq´+ qT+∫ edüTeÔ ⁄\qT düèwækº ÕÔsH¡ ˚ ø=+<äsT¡ u≤u≤\q÷, kÕ«eTT\q÷
12. ˇπø düeTj·T+˝À s¬ +&ÉT #√≥¢ ø£qã&É≥+. |üØøÏ+å #ê\ì ø£$T{° ìs¡sí TT+∫+~. ø£sêí≥ø£˝Àì l •eu≤\jÓ÷–ì |üØøÏ+å #ês¡T.
13. uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À »s¡>u∑ Àj˚T dü+|òTü ≥qqT #Ó|Œü ≥+. ‘·q <ä>sZ∑ ¡ m≥Te+{Ï X¯≈î£ \Ô ÷ ˝Òeì n‘·&TÉ n+^ø£]+#ê&ÉT. ø£$T{° eT] ø=+<äsT¡
14. <Ûë´q+ <ë«sê ‘Ó*$ì ô|+bı+~+#·≥+. kÕ«eTT\qT ø£*dæ+~. yês¡÷ ‘·eT <ä>∑Zs¡ eTVæ≤eT\T ˝Òeì ˇ|ü⁄Œ≈£îHêïs¡T.
15. ‘Ó*j·Tì uÛ≤wüqT e÷{≤¢&≥ É +, ˝Ò<ë ns¡+ú #˚dTü ø√e≥+. u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝Àì u≤\ •ejÓ÷–ì qs¡d+æ Vü≤j·T´ ø£*kÕ&ÉT. n‘·&TÉ s¡TÁ<ëø£qå T düèwæ+º #·
16. bò˛{À˝À ‘êqT |ü&≈É î£ +&Ü ñ+&É≥+. uÀ‘·÷+fÒ, <ëìì n‘·&ÉT eTT+<äT>±H˚ <ë#·T≈£îqï yÓ’Hêìï ã≥ºãj·T\T #˚kÕ&ÉT
17. bò˛{À rdüT≈£îH˚ $<Û+ä >±`ˇø£ Ä‘·àH√, <Ój÷· ´H√ï Á|ü‘´· ø£+å >±$+#·≥+. qs¡d+æ Vü≤j·T´. kÕsTTø£èwüí nH˚ 12 dü+e‘·‡sê\ u≤\T&ÉT nr‘· X¯≈î£ *Ô ï Á|ü<]ä ÙdüTHÔ êï&Éì
18. ‘êfi¯+ y˚dæ ñqï >∑~˝À+∫ ãj·T≥≈£î sêe≥+. $ì ø£$T{° nø£ÿ&É≈£î yÓ[¢+~. Ä u≤\T&ÉT ‘·q X¯≈£îÔ\qT ø£$T{° eTT+<äT
19. ˇø£ edüTeÔ ⁄ |ü]e÷D≤ìï ô|+#·≥+. Á|ü<]ä Ù+#·˝øÒ b£ ˛j·÷&ÉT. n‘·&ç X¯Øsêìï ‘êø£>±, n‘·&TÉ ‘·q ãìj·TqT ˝À|ü\ <ë#·T≈£îqï
20. <ë∫q edüTeÔ ⁄qT ø£qT>=q≥+. $uÛ÷Ñ ‹ ãj·T≥|ü&+ç ~. Ä u≤\T&ç eTVæ≤eT\ Á|ü<sä Ù¡ q\T n+‘·{‘Ï √ Ä–b˛j·÷sTT.
86 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 87
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ø£$T{° sTTø£ ‘·q <äèwæìº eTVæ≤eT\ eT÷\ $sê≥Tº |ü⁄≥º|]ü Ô u≤u≤ô|ø’ Ï eT[¢+∫+~.
n‘·&ç X¯≈î£ \Ô qT |üØøÏ+å #·{≤ìøÏ ‘·eT≈£î neø±X¯+ sTTe«e\dæ+~>± u≤u≤qT ø√s¡T‘·÷
qs¡d+æ Vü≤j·T´ ˇø£ ñ‘·sÔ +¡ sêXÊ&ÉT. <ëìøÏ u≤u≤ qT+&ç düe÷<Ûëq+ sê˝Ò<Tä . eTs√
ñ‘·Ôsêìø° »yêãT ˝Ò<äT. eT÷&√ ñ‘·Ôsêìø°, Hê\T>√ ñ‘·Ôsêìø° ≈£L&Ü u≤u≤
düŒ+~+#·˝<Ò Tä .
Çø£ dü«j·T+>± |ü⁄≥º|]ü Ô yÓfi{¢̄ ≤ìπø ø£$T{° ìs¡sí TT+#·T≈£î+~. ‘êeTT |ò˝ü ≤Hê
‘˚Bq ‘·q e<ä≈› î£ edüTqÔ ï≥Tº>± 1977 y˚T HÓ\˝À u≤u≤≈£î ˇø£ ñ‘·sÔ +¡ ˝À ‘Ó*bÕs¡T.
ø£$T{° düuTÑÛ ´\T u≤u≤ì ø£*ùd+<äT≈£î Ä ‘˚Bq |ü⁄≥º|]ü Ô yÓfi≤¢sT¡ . yê]ì u≤u≤ nqT#·s¡
ãè+<ä+ ôV≤#·Ã]+∫+~, u…~]+∫+~. yÓ{’ Ÿ |ò˝” Ÿ¶ >π ≥T¢ eT÷ùdXÊs¡T. ø£$T{° düuTÑÛ ´\+‘ê
‹]– yÓ[b¢ ˛j˚T<ëø± ø£≥Tº~≥ºyTÓ qÆ ø±|ü˝≤ eT<Û´ä q |ü⁄≥º|]ü Ô u≤u≤ ‘·q uÛeÑ +‹ ˝À|ü˝Ò
<ë≈£îÿì ñHêï&ÉT.
Ä ø£$T{° #˚dTü qÔ ï |ü]XÀ<Ûqä \≈£L, kÕ~ÛdTü qÔ ï $»j·÷\≈£L u…+uÒ˝‹… qÔ |ü⁄≥º|]ü Ô
u≤u≤ nqT#·s¡ eT÷ø£ u…+>∑Tfi¯Ss¡T j·T÷ìe]‡{°˝À n\¢sT¡ ¢ düèwæ+º ∫+~. |ò*ü ‘·+>±
qs¡dæ+Vü≤j·T´ ‘·q #Ûêq‡\sY |ü<ä$øÏ sêJHêe÷ #˚kÕ&ÉT. nsTT‘˚ eTVæ≤eT\÷,
nr+Á~j·T X¯≈£îÔ\÷, eT÷&ÛÉqeTàø±\÷, CÀ´‹cÕ´\÷ô|’ n‘·&ÉT ‘·q b˛sê{≤ìï
$&ç∫ô|≥º˝<Ò Tä . $<ë´, yÓC’ ≤„ìø£ s¡+>±\˝À ≈£L&Ü n‘·&TÉ mH√ï s¡ø±\T>± ø£èwæ
#˚XÊ&ÉT. 1984˝À qs¡d+æ Vü≤j·T´≈£î øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ª|ü<àä uÛ÷Ñ wüDμY nyês¡Tq¶ T Á|ü<ëq+
#˚d+æ ~.
81.eTVæ≤eT\ ã+&Üsê\qT ã≥ºãj·T\T #˚dæq Áù|e÷q+<é
Áù|e÷q+<é πøs¡fi¯˝Àì ø±*ø£{Ÿ˝À 1930˝À »ìà+#ê&ÉT. n‘·&ÉT n+‘·>±
#·<Tä e⁄ø√˝Ò<Tä . 1942e dü+e‘·‡s¡|⁄ü kÕ«‘·+Á‘·´ ñ<ä´eT+˝À bÕ˝§Zqï+<äT≈£î>±qT
n‘·&ìç bÕsƒX¡ Ê\ qT+&ç ãVæ≤wüÿ]+#ês¡T.
Áù|e÷q+<é ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T n‘·´+‘· <Óe’ uÛ≈Ñ î£ \Ô T. Ç+{Ï˝À ñqï≥Te+{Ï KTsêHé,
u…’_˝Ÿ, uÛÑ>∑eBZ‘· ‘·~‘·s¡ eT‘· Á>∑+<∏ë\qT Áù|e÷q+<é #·~y˚yê&ÉT. yê{Ï˝Àì
88 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
$wüj·÷\qT ‘·+Á&ç‘√ #·]Ã+#˚yê&ÉT. <˚e⁄fi¯¢q÷,
Ä<Ûë´‹àø£ >∑Ts¡Te⁄\q÷ Äsê~Û+#˚yê&ÉT. n+<äs¡÷
#Ó | ü  ≈£ î H˚ ªdæ < ä T Δ \ Tμ nH˚ X¯ ≈ £ î Ô \ qT
kÕ~Û+#ê\qT≈£îH˚yê&ÉT. n<˚ düeTj·T+˝À n‘·&TÉ y˚Tõø˘
Á{Ï≈î£ ÿ\qT ≈£L&Ü H˚sT¡ Ã≈£îHêï&ÉT. n|üŒ{Ïøπ ø=+<äsT¡
e´≈£ î Ô \ T Ç+Á<ä C ≤\|ü ⁄ ‘· + Á‘ê\‘√ <Ó ’ y ê+X¯
dü+uÛ÷Ñ ‘·T\T>± #·˝≤eTD° ne⁄‘·THêïs¡T. Á|üC≤˙ø£+
qT+&ç ùde\q÷, dü + |ü < ä \ q÷ <ä + &ç > ±
bı+<äT‘·THêïs¡T. n˝≤+{Ï yê] ã+&Üsê\qT Áù|e÷q+<é ‘·q e÷´õø˘ Á|ü<sä Ù¡ q\
<ë«sê ã≥ºãj·T\T #˚ùdyê&ÉT. yê]ì yÓ+{≤&˚yê&ÉT. yê] eTVæ≤eT\qT K+&ç+#˚yê&ÉT.
øπ s¡fi≈¯ î£ #Ó+~q &Üø£sº Y nÁãVü‰+ {Ï.ø√ePsY 1959e dü+e‘·‡s¡+ Hê{ÏøÏ Á|üeTTK
ùV≤‘·Tyê~>± ù|s¡T>±+#ê&ÉT. ùV≤‘·Tyê<ä ø±s¡´ø£˝≤bÕ\˙ï n‘·&ç #·T≥÷ºH˚ |ü]ÁuÛ$Ñ T+#˚$.
n‘·&TÉ nr+Á~j·T X¯≈î£ \Ô ≈£î e´‹πsø£+>± ªÇ+&çjT· Hé ø£$T{° |òsü Y ôd+’ {Ï|øæò ˘ ÇHÓ«dæ>πº wüHé
Ä|òt ø¬ s¢ TTyéT‡ Ä|òt ~ bÕsê Hês¡à˝Ÿμ nH˚ dü+düqú T kÕú|+æ #ê&ÉT. nq+‘·s+¡ ø√ePs¡T≈£î
ej·TdüT MTs¡≥+ e\q, 1976˝À Ä dü+düú u≤<Û´ä ‘·\qT Áù|e÷q+<é #˚|{ü ≤º&TÉ .
eTVæ≤eT\qT K+&çd÷ü Ô Áù|e÷q+<é 30 Á>∑+<∏ë\qT s¡∫+#ê&ÉT. ª$C≤„q j·÷Á‘êμ
ù|s¡Tq <˚X+¯ ˝Àì |ü\T Á>±e÷\q÷, |ü≥D º ≤\q÷ |üs´¡ {Ï+#ê&ÉT. nìï #√{≤¢ ≈£L&Ü
eT÷&ÛÉ qeTàø±\≈£î e´‹πsø£+>± y˚Tõø˘ Á|ü<sä Ù¡ q\÷, Á|üd+ü >±\÷ #˚ùdyê&ÉT. n+‘˚ø±<äT,
‘·q≈£î ‘Ó*dæq eTVæ≤eT\ s¡V≤ü kÕ´\qT eTs√ 150 eT+~øÏ ‘Ó*bÕ&ÉT. yê]øÏ yê{Ï˝À
•ø£D
å qT sTT∫Ã, yê]ì ‘·q˝≤π> ‘·j÷· s¡T #˚kÕ&ÉT. ª~ Ç+&çjT· Hé ôdÿ|æøº μ˘ nH˚ HêdæøÔ £
yê<ä |üÁ‹ø£qT ≈£L&É ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.
$uÛ÷Ñ ~ düèwæ,º ñ+>∑sê\ düèwæ,º HÓø¬ d¢ t düèwæ,º H√{Ï qT+∫ •e*+>∑+ düèwæ,º
n˝≤+{Ï$ mH√ï ‘êq÷ Á|ü<]ä Ù+∫ #·÷|æ+#˚yê&ÉT Áù|e÷q+<é. n‘·&TÉ ‘·q J$‘·
ø±\eT÷ eTVæ≤eT\ô|’ b˛sê≥+ kÕ–+#ê&ÉT. Áù|e÷q+<é 2009e dü+e‘·‡s¡+˝À
eTs¡D+Ï #ê&ÉT.
&܈ˆ uÀdt 89
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
82.ø£|ü≥ XÊg+ ` CÀ´‹wü´+
uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À »s¡>u∑ Àj˚T dü+|òTü ≥q\qT ‘Ó\TdüTø√yê\H˚ ø√]ø£ e÷qe⁄\≈£î
Ä~eT ø±\+ qT+N ñ+~. yê] ÄX¯qT Ädüsê>± #˚dTü ≈£îì |ü⁄≥Tºø=∫Ã+<˚ CÀ´‹wü´
XÊg+. ìC≤ìøÏ n~ ˇø£ ø£|≥ ü XÊg+. XÊg+ n+fÒ $C≤„q+ nì ns¡+ú . ªyêdüeÔ +μ
nì ‘êqT #Óù|Œ $wüj÷· ìï Ä XÊg+ dü+‘·è|æøÔ s£ +¡ >± ≈£L&Ü $e]+#·>\∑ >±*. n~
ø=ìï ø=ìï |üØø£\å ≈£î ì\ã&Ü*. $X‚w¢ Dü ≈£î nqTe⁄>± ñ+&Ü*. Á|ü»\≈£î Á|üj÷Ó »q+
ø£*–+#ê*. ø±ì yê{Ï˝À CÀ´‹wü´+ m|ü&É÷ ‘·|ü ‘·÷H˚ ñ+≥T+~.
e÷qe e´eVü‰sê\≈£î K>√fi¯ $wüj÷· \qT nq«sTT+∫, <ëìH˚ ªCÀ´‹wü´+μ
nHêïs¡T. Á|ü‹ qø£Áå ‘êìø°, Á|ü‹ Á>∑V‰ü ìø° ˇø√ÿ <˚e‘· ñ+≥T+<ä˙, Ä <˚e‘·˝Ò e÷qe⁄&ç
u≤>√>∑T\T #·÷düT≈£î+{≤s¡˙ qe÷às¡T.
K>√fi¯+ ˇø£ XÊg+. n~ $C≤„q XÊg+>± sTT+ø± ô|s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+~. ˇø£
Á|ü‹bÕ<äq #˚dæ <ëìøÏ s¡TEe⁄ #·÷ù| $<Ûëq+ K>√fi¯+˝À ñ+~. n~ ‘·q≈£î
dü+ã+~Û+∫q nH˚ø£ n+XÊ\≈£î düŒwüºyÓTÆq $es¡D\qT sTTe«>∑\<äT. |üØø£å\≈£î
‘·≥Tº≈£î+≥T+~. ‘·q dæ<ëΔ+‘·+ @<Ó’Hê ‘·|ü>± s¡TEesTTq|ü&ÉT ìC≤sTTr>±
n+^ø£]düT+Ô ~.
K>√fi¯ XÊg+(ASTRONOMY)qT ø£|≥ ü |ü⁄ CÀ´‹wü XÊg+(ASTROLOGY)>±
e÷πsÃXÊs¡T eTqyêfi¯ó.¢ $X¯«+ >∑T]+∫ @ $<Ûyä TÓ qÆ C≤„qeT÷ ˝Òì nsTT<äT y˚\
dü+e‘·‡sê\ ø±\+ qT+N e÷qe⁄&ÉT CÀ´‹wü´+‘√ Ä&ÉT≈£î+≥÷H˚ ñHêï&ÉT. m|ü&É÷
z≥$TH˚ bı+<äT‘·THêï&ÉT.
e÷qe⁄&çô|’ Á>∑V‰ü \÷, qø£Áå ‘ê\÷ Á|üu≤Û $‘·+ ñ+≥T+<äH˚ CÀ´‹wü´+ XÊgE„\
<äèwæ˝º À n|üU≤´‹ bÕ\sTT+~. ˇø£ •X¯óe⁄ »ìà+∫q|ü&ÉT CÀdüT´\T ˝…øÿ£ ô|fÒº Á>∑V≤ü
qø£Áå ‘ê\ kÕúHê\T ìC≤ìøÏ n$ ø±e⁄. yê{Ï ì» kÕúHê\T y˚sT¡ . eTq+ #·÷düTqÔ ï|ü&ÉT
ø£ì|æ+#˚ qø£Áå ‘ê\ kÕúq+ ìC≤ìøÏ Ä ø£D å ≤ì~ ø±<äT. ø=ìï ø√≥¢ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+·
Hê{Ï~. yê{Ï ø±+‹ eTq ø£+{ÏøÏ #˚s{¡ ≤ìøÏ nìï dü+e‘·‡sê\ düeTj·T+ |ü&TÉ ‘·T+~.
90 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
uÛ÷Ñ $T MT<ä eTìwæ |ü⁄≥ºø£ eTT+<äT qT+N Á>∑V‰ü \T ñHêïsTT. ˇø£ eTìwæ |ü⁄{Ïqº
düeTj·÷q Ä Á>∑V‰ü \ kÕúHê\ Ä<Ûës¡+>± Ä eTìwæ C≤‘·ø±ìï CÀdüT´&ÉT ‘·j÷· s¡T
#˚kÕÔ&TÉ . CÀ´‹wüßÿ\T #Óù|Œ~ kÕ<Ûës¡D+>± ` $<ä´, ñ<√´>∑+, yê´bÕs¡+, dü+bÕ<äq,
$<˚o Á|üj÷· D+, Äs√>∑´+, ô|[¢ e+{Ï yê{Ï >∑T]+∫.
ìC≤ìøÏ yê{Ï˝À ˇø£ÿ Äs√>∑´+ ‘·|üŒ $T–*qe˙ï eTìwæ ‘·q≈£î ‘êqT
@s¡Œs¡#T· ≈£îqïM, ø£*Œ+#·T≈£îqïM. ø=ìï y˚\ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· Hê{Ï e÷qe⁄\≈£î
n$ ˝ÒH˚ ˝Òe⁄. yê]øÏ $<ä´ ˝Ò<Tä , ñ<√´>∑+ ˝Ò<Tä , yê´bÕs¡+ ˝Ò<Tä , dü+bÕ<äq ˝Ò<Tä ,
uÛ÷Ñ >√fi¯eT+‘ê ˇø£fÒ <˚X+¯ . ô|[¢ dü+ã+<Ûë\÷ @s¡Œ&É˝<Ò Tä .
ñ<ëVü≤s¡D≈£î $<˚o Á|üj÷· D+ rdüT≈£î+<ë+. @~ $<˚X+¯ ? @~ dü«<˚X+¯ ?
bÕøÏkÕÔHé eTq≈£î sTT|ü&ÉT $<˚X+¯ . ø±ì ˇø£|ü &ÉT dü«<˚Xy¯ T˚ . sêE\ ø±\+˝À eTq
<˚XÊìï @ø£ ø±\+˝À ø=ìï e+<ä\ eT+~ sêE\T |ü]bÕ*+#ês¡T. Ç|üŒ{Ï uÛ≤s¡‘·
<˚X+¯ n|üŒ{À¢ ˇπø <˚X+¯ ø±<äT. e+<ä\ <˚XÊ\‘√ ≈£L&çq ñ|üK+&É+. n|üŒ{À¢
dü]Vü≤<äT› ø±|ü˝≤\T ˝Òe⁄. Á|ü»\T j·T<∏#˚ ÷ >¤ ± ˇø£ sê»´+ qT+&ç eTs√ sê»´+˝ÀøÏ
dü+#ês¡+ #˚ùdyês¡T. ˇø£ sê»´ dü]Vü≤<äT˝› À ìedæ+#˚ e´øÏ,Ô |ü~ n&ÉT>∑T\T n≥T
q&çùdÔ eTs√ sê»´+˝ÀøÏ Á|üy•˚ +∫qfÒ.º n‘·&TÉ $<˚o j·÷q+ #˚dqæ fÒHº ê? n≥T
|æeTà≥ Ä s¬ +&ÉT sêC≤´\÷ ˇø£fbÆ… ˛‘˚, n‘·&TÉ #˚dqæ $<˚o j·÷q+ s¡<s›ä TTq{≤º?
á $XÊ«ìøÏ øπ +Á<ä _+<äTe⁄ uÛ÷Ñ $T nì q$Tà, <ëì Ä<Ûës¡+>± CÀ´‹wü´
XÊÅkÕÔìï ‘·j÷· s¡T #˚kÕs¡T. ø±ì áHê&ÉT eTq≈£î s¡TEe⁄ nsTTq<˚$T{Ï? øπ +Á<ä
_+<äTe⁄ uÛÑ÷$T ø±<äT, dü÷s¡T´&ÉT n˙. uÛÑ÷$T >∑T+Á&É+>± ñ+<äì XÊgy˚‘·Ô\T
ø£ìô|fÒ<º ëø±, CÀ´‹wüßÿ\ <äèwæ˝º À n~ ã\¢ |üsT¡ |ü⁄.
CÀ´‹wü XÊg+ Á|üø±s¡+ Á>∑V‰ü \T ‘=$Tà~. n$ : dü÷s¡T´&ÉT, #·+Á<äT&ÉT, øπ ‘·Te⁄,
sêVüQe⁄, ≈£îE&ÉT, n+>±s¡≈î£ &ÉT, ãT<ÛTä &ÉT, X¯óÁ≈£î&ÉT, X¯ì. ø±ì yê{Ï˝À dü÷s¡T´&ÉT
Á>∑V≤ü + ø±<äT, qø£Áå ‘·+. #·+Á<äT&ÉT Á>∑V≤ü + ø±<äT, ñ|üÁ>∑V≤ü +. sêVüQe⁄, øπ ‘·Te⁄ nH˚
Á>∑V‰ü \T ˝ÒH˚ ˝Òe⁄.
&܈ˆ uÀdt 91
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
CÀ´‹wü´+ XÊg+ ø±<äT. <ëì˝Àì eT÷\ dü÷Á‘ê˝Ò <√wü|Pü ]‘·yTÓ qÆ $. qø£Áå ‘·
<˚e‘·\÷, Á>∑V≤ü <˚e‘·\÷ ñ+&Ésì¡ sTT|ü&ÉT n+<ä]ø° ‘Ó*dæq $wüjT· y˚T. CÀ´‹wü´+
|üØø£\å ≈£î ì\e<äT. CÀdüT´\T #Ó|Œæ q$ kÕ<Ûës¡D+>± »s¡>H∑ ˚ »s¡>e∑ ⁄. yês¡T ‘·eT
‘·|ü *ï n+^ø£]+#·sT¡ . XÊg+˝À ‘·|ü \THêïj·THêï ˇ|üø√s¡T. ‘·|ü ì @<√ Á>∑V≤ü +
MT<ä≈î£ HÓfkºÒ ÕÔsT¡ , n~ ‹s¡>e∑ \dæq <ë]˝À ‹s¡>˝∑ <Ò ìä . nB ≈£î<äsø¡ b£ ˛‘˚, ª<Óe’
ìs¡j í T· +μ>± ‘·|ü ≈£î+{≤s¡T. CÀ´‹wü´+ nXÊÅdj Ô” T· +, $C≤„q e´‹πsø£+.
ìC≤ìøÏ CÀ´‹wü XÊg+ eTq <˚X+¯ ˝À |ü⁄{Ïqº ~ ø±<äT. n~ Á^≈£î <˚X+¯ ˝Àì
XÊg+. esêVü≤$TVü≤s¡Tì ø±\+˝À eTq K>√fi¯ XÊÅkÕÔìï Á^≈£î\T rdüTø√>±, yê]
CÀ´‹wü XÊÅkÕÔìï eTq |ü+&ç‘T· \T n+<äT≈£îHêïs¡T. yês¡T <ëìì ‘·eT bı≥º≈L£ {Ï ø√dü+
yê&ÉT≈£î+≥THêïs¡T. Ä XÊg+˝À+#˚ ø±\Áø£eT+˝À` Vü≤düÔ kÕeTTÁ~ø£+, sê• |ò˝ü ≤\T,
eTTVüAsêÔ\T, X¯≈î£ Hê\T, ã*¢, |æ*¢ <äsÙ¡ Hê\T, k˛~, ∫\ø£ CÀdü´+, Hê&û CÀdü´+,
dü+U≤´ XÊg+, |ü⁄≥TºeT#·Ã\ XÊg+ |ü⁄≥Tºø=#êÃsTT.
á XÀ¢ø+£ #·÷&É+&ç.
CÀ´‹wü´ Á|üXï¯ X¯≈î£ q •\Œ kÕeTTÁ~ ø±<äjT· ' ˆ
dü«|üïX¯Ã eT+Á‘· ‘·+Á‘êDÏ øÏ«∫‘Y |ò*ü ‹ qøÏ«∫‘Y ˆˆ
ªCÀ´‹cÕ´~ XÊÅkÕÔ\˝À #Ó|Œæ q dü+>∑‘T· \T ˇø√kÕ] |ò*ü kÕÔsTT, ˇø√kÕ] |ò*ü +#·e⁄μ
nì ô|’ XÀ¢øy£ T˚ düŒwü+º #˚k˛Ô+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î : nu≤“sTT |ü⁄&É‘ê&Ü, ne÷àsTT
|ü⁄&ÉT‘·T+<ë nqï Á|üXï¯ ≈£î CÀdüT´&ÉT #Ó|Œæ q »yêãT ì»+ ø±e#·TÃ, ˝Ò<ë ø±ø£b˛e#·TÃ
≈£L&Ü nì ns¡+ú ek˛Ô+~ ø£<ë! Çø£ n+<äT˝À CÀdü´+ @eTT+~?
»s¡>u∑ Àj˚T~ ‘Ó\TdüTø√e≥+ n+fÒ, n~ eTT+<äT>±H˚ ìs¡j í T· + nsTTb˛sTT+~
nì ˇ|üø√e≥+. Çø£ n|ü&ÉT ˇø£ eTìwæ ‘êqT ø£w|ºü &ü Hç ê, ø£w|ºü &ü øÉ b£ ˛sTTHê e#˚Ã
|ò*ü ‘·+ ˇø£fÒ nì uÛ≤$kÕÔ&TÉ .
CÀ´‹wü´+ ã÷≥ø£+ nì ‘Ó\TdüTø√e{≤ìøÏ ô|<ä>› ± |ü]XÀ~Û+#·qø£ÿs¡ ˝Ò<Tä .
∫qï>± Ä˝À∫ùdÔ #ê\T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˇø£ dü+|òTü ≥qqT ‘·\#·T≈£î+<ë+.
92 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ˇø£ $<ë´]ú ‘·q C≤‘·ø±ìï ˇø£ CÀ´‹wüßÿ&çøÏ #·÷|ækÕÔ&TÉ . C≤‘·ø+£ |ü]o*+∫q
CÀ´‹wüßÿ&ÉT #ÓãT‘ê&ÉT :
ªªqTe⁄« ô|<ä› Ä|òd” sü $Y ø±uÀ‘êe⁄μμ.
ªªeT+∫ e÷≥ #ÓbÕŒs¡T. á #·<Tä e⁄\‘√ $düT>¬ ‹Ôb˛j·÷qT. Çø£ #·<Tä e⁄\T
#ê*kÕÔqTμμ n+{≤&ÉT $<ë´]ú.
ªªn<Ó˝≤? ô|<ä› #·<Tä e⁄\T #·~$‘˚H>˚ ± qTe⁄« Ä|òd” sü $Y nj˚T´~?μμ n+{≤&ÉT
CÀ´‹wüßÿ&ç˝Àì ndü\T eTìwæ.
ªªm˝≤>∑÷ Ä|òd” sü ìY ø±uÀ‘·THêïqT ø£<ë! Hê¬ø+<äTø° #·<Tä e⁄\ u…&<É ?ä μμ $<ë´]ú
BÛe÷.
ªªe÷qe Á|üjT· ‘·ï+ nH˚~ ˇø£≥T+~μμ, n|ü&ÉT ‘·q XÊg|ü⁄ eTTdüT>∑T qT+∫
ãj·T≥ |ü&‘É ê&ÉT CÀ´‹wüßÿ&ÉT. uÛ$Ñ wü´‘Yì ìs¡sí TT+#˚~ e÷qe Á|üjT· ‘·ïy˚T ‘·|Œü ,
Á>∑V‰ü \ Á|üu≤Û eeT÷, <Óe’ ìs¡j í T· eT÷ ø±<äì n‘·&TÉ n+^ø£]+∫qfÒ.º
ˇπø e´øÏÔ |ü~eT+~ CÀ´‹wüßÿ\qT ø£*kÕ&ÉqT≈£î+<ë+. n‘·&ç uÛ$Ñ wü´‘YqT @
sTT<äs› T¡ CÀdüT´\÷ ˇπø˝≤ #Ó|Œü s¡T.
C≤‘·ø±ìï #·÷dæq CÀdüT´&ÉT Ä e´øÏøÔ Ï ø£\>∑uÀj˚T X¯óuÛ≤\qT #ÓãT‘ê&ÉT. n+‘·{‘Ï √
e~*ô|≥º&TÉ . ø=ìï >∑+&Ü\qT ≈£L&Ü dü÷∫kÕÔ&TÉ . yê{Ï qT+&ç ‘·|Œæ +#·Tø√e≥+
ø√dü+ ªÁ>∑V≤ü XÊ+‹μ »]|æ+#ê\+{≤&ÉT. Á>∑V≤ü XÊ+‹øÏ &ÉãT“ Ks¡Tà ô|{≤º*.
á Á|ü|+ü #·+˝À @ ˇø£ÿ CÀ´‹wüßÿ&ÓH’ ê ‘·q J$‘· ø±\+˝À ˇø£ÿkÕs¡Hêï @
ù|<äyê&çø¬ H’ ê ñ∫‘·+>± Á>∑V≤ü XÊ+‹ #˚sTT+∫q dü+<äs“¡ +¤ ñ+≥T+<ë? ñ+&É<Tä .
ø±s¡D+.... CÀdüT´&ç˝À <äj÷· >∑TD+ ˝Òø£ ø±<äT. ªÁ>∑V≤ü XÊ+‹μ ô|H’ ˚ qeTàø£+ ˝Òø.£
Ä XÊ+‹ e{Ϻ ã÷≥ø£|⁄ü ‘·+‘·T n˙, n~ øπ e\+ ‘·eT dü+uÛ≤eq\ ø√düyT˚ q˙ n‘·&øç Ï
‘Ó\TdüT ø£qTø£.
ªªÁ>∑V‰ü \ >∑eTq+ e\H˚ e÷qe⁄&ç J$‘·+ ìs¡j í T· eTsTT ñ+≥T+~μμ nì CÀ´‹wüßÿ\
$XÊ«dü+. ø±ì |ü⁄sêD |ü+&ç‘T· \T ªªn+‘ê <Óe’ ìs¡j í T· +. qT<äT{Ï sê‘· Á|üø±s¡yT˚
&܈ˆ uÀdt 93
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
»s¡T>∑T‘·T+~. <ëìì mes¡÷ ‘·|Œæ +#·˝sÒ T¡ μμ nì n+{≤s¡T. Ç+ø=+<äsT¡ ` ªª#˚dTü ≈£îqï
yê]øÏ #˚dTü ≈£îqï+‘· eTVü≤<˚yê, ø£ùwº |ò˝ü ,Ò ø£sà¡ |ò*ü ‘·+μμ n+{≤s¡T.
ne˙ï ˇø£<ëìøÏ ˇø£{Ï e´‹πsø£ dæ<ëΔ+‘ê\T. ø±ì #Óù|Œ~ ˇπø es¡+Z yês¡T.
eTìwæ J$‘· $<ÛëHêìï ìs¡sí TT+#˚~ Á>∑V‰ü ˝≤, qT<äT{Ï ÁãVü≤à sê‘ê, |üPs¡« »qà
bÕ|ü|⁄ü D≤´˝≤, á »qà ø£sà¡ |ò˝ü ≤˝≤? nqï<ëìøÏ yês¡T K∫Ñ·yTÓ qÆ düe÷<Ûëq+
#Ó|Œü s¡T. »yêãT\≈£î <=s¡≈î£ ÿ+&Ü Hê\T>∑T dü+ú uÛ≤˝≤≥ Ä&É‘ês¡T.
nwüº Á>∑V≤ü ≈£L≥$T n˙, uÛ÷Ñ eT+&É\+ HêX¯q+ ø±uÀ‘√+<ä˙ á CÀdüT´\T mìï
kÕs¡T¢ Á|üø{£ +Ï #·˝<Ò Tä ?
ne÷yêdü´ ~q+ Ä+Á<ÛTä \≈£î n]wü+º . n~ ‘·$Tfi¯ó\≈£î X¯óuÛ~Ñ q+.
@ eTìwæ m+‘· ø±\+ Áã‹øÏ ñ+{≤&√ eTT+<äT>±H˚ sêdæ ô|{Ϻ ñ+fÒ `
ÄdüŒÁ‘·T\÷, yÓ<’ ë´\÷ nqedüs+¡ .
@ eTìwæ m+‘· es¡≈L£ #·<Tä e⁄‘ê&√ eTT+<äT>±H˚ ìs¡j í T· + nsTTb˛‘˚ ` #·<Tä e⁄\÷,
bÕsƒX¡ Ê\\÷ nqedüs+¡ .
@ eTìwæ ñ<√´>∑+ #˚kÕÔ&√, yê´bÕs¡+ #˚dTü ≈£î+{≤&√ ‘Ó*dæb˛‘˚ ` yês¡T yê{Ï
ø√dü+ @ e÷Á‘·eT÷ Á|üjT· ‘êï\T #˚dTü ø√qø£ÿs¡˝<Ò Tä . C≤‘·ø+£ Á|üø±s¡+ ny˚ yê]ì
yÓ‘T· ≈£îÿ+≥÷ sêyê*.
Jeq $<ÛëqeT+‘ê ìs¡j í T· eTsTTb˛sTT ñ+fÒ, eTìwæøÏ sTTø£ Á|üjT· ‘êï\T
m+<äT≈£î?
eTìwæ Ç+–‘· C≤„Hêìï ‹~∏, yês¡, qø£Áå ‘ê\T >π * #˚kÕÔsTT. #˚‘>· ±ì‘·Hêìï
<äTs¡<èä wü+º düeT]údTü +Ô ~.
Äqø£ ÄdüT\Ô T ø£\TkÕÔjT· ì ÄX¯\T #Ó|Œæ ,
‘·øDå£ + kıeTTà ø±CÒùd z <=+>± !
˙ Äj·TT<Û+ä ªC≤‘·ø+£ μ ! ‘·eT HêeT<Ûj ˚ T· + ªCÀ´‹wüßÿ&ÉTμ.
94 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
83. ≈£îVü≤Hê XÊg+ ` yêdüTÔ
ªyêdüTμÔ n+fÒ edü‹ ø£*–+#˚~. Ç\T¢. yêdüTÔ ù|s¡Tq ˇø£ ≈£îVü≤Hê XÊg+
‘·j÷· s¡sTT+~. CÀ´‹wü´+ ø£+f… uÛj Ñ T· +ø£sy¡ TÓ qÆ ~ yêdüTÔ qeTàø£+. CÀdüT´&ÉT ø=+#Ó+
&ÉãT“ Ks¡Tà ô|{Ïkº ÕÔ&TÉ . n+‘·{‘Ï √ nsTTb˛‘·T+~. ø±ì yêdüTøÔ ±s¡T&ÉT »Hê\ Çfi¢̄
>∑<Tä \q÷, >√&É\q÷ yêdüTÔ ù|s¡Tq yê] #˚‘H· ˚ ≈£L\>={Ïkº ÕÔ&TÉ . nHês√>±´\≈£L,
ø£cÕº\≈£L, yê´bÕs¡ qcÕº\≈£L, |æ\\¢ #·<Tä e⁄\≈£L, ô|[¢fi≈¢̄ L£ , Á|üy÷Ó wüq≈¢ L£ , nìï{Ïø°
ªyêdüTÔ <√wü+μ n+≥>∑&‘É ês¡T yêdüTÔ |ü+&ç‘T· \T.
yêdüTÔ dæ<ëΔ+‘·T\eT+≥÷ m+‘√eT+~ áHê&ÉT nH˚ø£ eT+~ >∑èVü≤düT\ú qT `
yêdüTÔ |ü≥¢ yê]≈£îqï ã\V”≤q‘· Ä<Ûës¡+>± ` y˚<qä ≈£î >∑T] #˚dTü HÔ êïs¡T. Ä]Δø+£ >±
<√|æ&û #˚dTü HÔ êïs¡T. yêdüTÔ Á|üø±s¡+ Ç\T¢ ø£≥>º ±H˚ dü] ø±<äT. X¯+≈£î kÕú|qü ≈£L, >∑èVü≤
Á|üyX˚ Êìø° eTTVüAsêÔ\T ≈£L&É ã\+>± ñ+&Ü*. CÀ´‹wüßÿ&çì ≈£L&Ü dü+Á|ü~+#ê*.
<˚e⁄fi¯˙¢ |üPõ+#ê*.
yêdüTÔ XÊg+ô|’ Á|ü‘´˚ ø£ Á>∑+<∏eä T+≥÷ |üPs¡« ø±\+˝À ˝Ò<Tä . eTq |ü⁄sê‘·q
XÊÅkÕÔ\˝Àq÷, Á>∑+<∏ë\˝Àq÷ sTT+{Ï ìsêàD≤ìøÏ dü+ã+~Û+∫q XÀ¢ø±\qT nø£ÿ&Éøÿ£ &Ü
#˚sêÃs¡T. eTìwæ Äs√>∑´+>± Äq+<ä+>± ñ+&É{≤ìø°, ø£≥Tº≈î£ qï Ç\T¢ >∑{>ºÏ ± |ü~
ø±˝≤\bÕ≥T ì\ã&É{≤ìø° ø=ìï $es¡D\T Ä XÀ¢ø±\˝À ñHêïsTT. Ç\T¢ @ ~≈£îÿq
ñ+&Ü˝À, >∑<Tä \÷, qTsT÷´, bısT÷´ mø£ÿ&Óøÿ£ &É ñ+&Ü˝À dü÷∫+#êsTT. Ä dü\Vü‰\˙ï
øπ e\+ eTìwæ uÛÖ‹ø£ kÂø£s´¡ + ø√düyT˚ .
Ä XÀ¢ø±\˝À ˝≤*+|ü⁄\÷, u…~]+|ü⁄\÷ ≈£L&Ü ˝Òøb£ ˛˝Ò<Tä . |ò˝ü ≤Hê $<Û+ä >±
sTT\T¢ ø£ ≥ Tº ≈ £ î +fÒ , j· T »e÷ì J$‘êìøÏ dü + ã+~Û + ∫ |ò ü ˝ ≤Hê ˝≤uÛ ≤ \T
ø£\T>∑T‘êj·THêïs¡T. n˝≤ ø£≥øº b£ ˛‘˚, |ò˝ü ≤Hê ø£wqºü cÕº\T ekÕÔjT· ì ôV≤#·Ã]+#ês¡T.
»Hê\+<ä]˙ ˇø£ ø£≥&º ˝ç À ñ+#·&+É ø√dü+ Ä ø±\+˝À yê] u…~]+|ü⁄\T ø=+‘·es¡≈L£
düeT+»düyT˚ . Ä dü÷Á‘ê\qT Ä<Ûës¡+>± #˚dTü ≈£îì áHê{Ï yêdüTÔ |ü+&ç‘T· \T >∑èVü≤düT\ú qT
uÛj
Ñ T· ø£+|æ‘T· \T>± #˚dTü HÔ êïs¡T.
&܈ˆ uÀdt 95
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
ÄHê{Ï yêdüTÔ XÊÅkÕÔ\T á ø±˝≤ìøÏ m+‘· e÷Á‘·eT÷ dü]b˛e⁄. Hê{Ï yêdüTÔ
Á|ü»\qT Hê\T>∑T ≈£î˝≤\T>±`Áu≤Vü≤àD, ø£Áå ‹j·T, yÓX’ ´¯ , X¯SÁ<äT\T>±`ìπs•› +∫+~.
ˇø=ÿø£ÿ]ø° ˇø√ s¡ø|£ ⁄ü yêdüTqÔ ÷, Á|ü<X˚ Ê\q÷ dü÷∫+∫+~. X¯SÁ<ä ≈£î\düT\ú T }]
∫es¡ Äπ>ïj·T ~X¯˝À e÷Á‘·yT˚ ìyêkÕ\qT @s¡Œs¡#T· ø√yê*.
n|üŒ{Ï yêdüTÔ XÊg+˝À n‹ eTTK´yÓTqÆ ~ ≈£î˝≤\ Á|ükÕÔeq. <ëì >∑T]+∫
áHê{Ï yêdüTÔ |ü+&ç‘T· \T H√s¡T yÓT<ä|sü T¡ . ø±s¡D+ ≈£î˝≤\ Á|üø±s¡+ yêdüTÔ #Ó_‘˚
n≥º&TÉ >∑T ≈£î˝≤\ yê] ÄÁ>∑V‰ü ìøÏ ‘êeTT >∑T] ne⁄‘ês¡T ø±ã{Ï.º ñ<ëVü≤s¡D≈£î :
q>∑s+¡ ˝Àì <Ûìä ≈£î&Óq’ ìeTï C≤‹ e´øÏÔ ˇø£&TÉ yêdüTÔ |ü+&ç‘T· &çì dü+Á|ü~+#ê&ÉqT≈£î+<ë+.
XÊg+ Á|üø±s¡+ dæ<ëΔ+‹ á s¡ø+£ >± dü\Vü‰ Çyê«*. ªªqTe⁄« nÁ>∑ ≈£î\düT&ú $ç ø±<äT.
MT ≈£î\+ yês¡T bı*y˚Ts¡˝À¢H˚ ìyêdü+ @s¡Œs¡#T· ø√yê\ì yêdüTÔ #ÓãT‘√+~. n+<äT#˚‘·
qTe⁄« ˙ Ç+{Ïì q>∑s+¡ ˝À|ü\ ø±ø£, •yês¡˝¢ À ø£≥Tºø√yê*μμ. ø±ì ˇø£ <Ûìä ≈£î&çøÏ
n˝≤ #Ó|Œü >∑\ <äeT÷à, ìC≤sTTr @ dæ<ëΔ+‹¬øH’ ê ñ+{≤j·÷? ñ+&Ée⁄.
yêdüTÔ C≤„q+˝À eT] ø=ìï $∫Á‘ê\T ñHêïsTT. Ç+{Ï ìsêàD+˝À |ò˝ü ≤Hê
yêdüTÔ <√cÕ\T ñ+fÒ ª≈£î≥T+ã HêX¯q+μ »s¡T>∑T‘·T+~ nì. Ç+{Ï j·T»e÷ì #˚ùd
ª‘·|ü μøÏ uÛ≤sê´, |æ\\¢ ÷ ≈£L&Ü b˛‘ês¡qïe÷≥. áHê&ÉT Á|ü|+ü #·+˝À ñqï >∑èVü‰\
qìï{Ï˙ |ü]o*ùdÔ ªyêdüTÔ <√cÕ\Tμ >∑\ Çfi¯ó¢ #ê˝≤ ñ+{≤sTT. eT] Ä ≈£î≥T+u≤\˙ï
‘·T&ç∫ô|≥Tº≈î£ b˛‘·THêïj·÷? yêdüTìÔ >∑T]+∫ |ü{+ºÏ #·Tø√ì <˚XÊ\T Á|ü|+ü #·+˝À
#ê˝≤ ñHêïsTT.
ª≈£î≥T+ã HêX¯q+μ ‘√fÒ yêdüTÔ dü]ô|≥Tºø√e&É+ ˝Ò<Tä . ˇø£ e´øÏÔ |ò˝ü ≤Hê yêdüTÔ
<√cÕ\‘√ Ç\T¢ ø£≥Tº≈î£ +fÒ, n‘·ìøÏ ªe+X¯ HêX¯q+μ »s¡T>∑T‘·T+~ nì #ÓãT‘√+~.
n+fÒ me¬sH’ ê X¯óuÛÁÑ |ü<yä TÓ qÆ J$‘êìï ø√s¡Tø√yê\+fÒ ` ‘êH=ø£ÿ&˚ yêdüTÔ Á|üø±s¡+
Ç\T¢ ø£≥Tº≈î£ +fÒ dü]b˛<äT. ‘·q e+X¯+˝Àì yês¡+‘ê ≈£L&Ü yêdüTÔ Á|üø±s¡+ Ç\T¢
ø£≥Tºø√yê*. @ ˇø£ÿ&ÉT ‘·|ü >± ø£{HºÏ ê, yÓTT‘·+Ô e+X¯+ q•+∫b˛‘·T+~.
96 &܈ˆ uÀdt
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
Ç+ø√ ô|<ä› >∑+&É+ ≈£L&Ü ñ+~. yêdüT˝Ô À |ò˝ü ≤Hê <√wüeTT+fÒ ª≈£î\ HêX¯q+μ
dü+uÛ$Ñ düT+Ô ~ nì. @<ÓH’ ê ˇø£ ≈£î\+ rdüT≈£î+<ë+. Ä ≈£î\+˝Àì mes√ ˇø£ e´øÏÔ
ªyêdüTÔ <√wü+μ‘√ Ç\T¢ ø£{≤º&qÉ T≈£î+<ë+. Ä <√cÕìøÏ n‘·&ç ≈£î\+ yÓTT‘·+Ô n+‘·]+∫
b˛‘·T+<äqïe÷≥. ôV≤’ Á&√»Hé u≤+ãT ø£+fÒ ªyêdüTÔ <√wü+μ #ê˝≤ $HêX¯ø±] ˝≤>±
ñ+~.
|ü⁄sê‘·q yêdüTÔ XÊÅkÕÔ\qT |ü]o*ùdÔ ˇø£<ëìøÏ ˇø£{Ï e´‹πsø£yTÓ qÆ n_ÛÁbÕj·÷\T
ø£ì|ækÕÔsTT. ø±s¡D+ n$ y˚sπ «s¡T ø±˝≤\˝À, $$<Ûä ÁbÕ+‘ê\˝À sêdæq$. _Ûqï _Ûqï
düe÷» |ü]dæ‘ú T· \qT ã{Ϻ ≈£L&Ü #Ó|Œæ q$. yê{Ïì #·÷ùdÔ eTq≈£î ns¡+Δ nj˚T´~
@$T≥+fÒ ‘·eT nedüsê\≈£î ‘·–q≥T¢>± yêdüTÔ ñ+&Ü˝Ò ‘·|Œü , yêdüTÔ ø√dü+ ‘êeTT
ø±<äì ÄHê{Ï Á|ü»\T uÛ≤$+#ês¡T nì.
ÄHê{Ï yêdüTÔ XÊÅkÕÔ\ Á|ü<ëÛ q ñ<˚X› Ê´\T Ç$ :
ø£≥Tº≈î£ qï Ç+{Ï˝ÀøÏ >±©, yÓ\T‘·Ts¡÷ u≤>± sêyê*. Ç+{ÏøÏ n–ï Á|üe÷<ë\÷,
es¡<\ä ÷ dü+uÛ$Ñ +#·≈L£ &É<Tä . dü÷s¡T´&ç y˚&qç T+N, es¡¸|⁄ü ˙{Ï qT+N ‘·|Œæ +#·Tø√yê*.
Ç+{Ï ˝À|ü\ e´≈£î\Ô T n≥÷ Ç≥÷ yÓTdü\&Üìø°, düTK ìÁ<ä b˛e{≤ìø° M\T>±q÷
ñ+&Ü*.
yêdüTÔ Á|üø±s¡+ nsTT‘˚ ` e+≥ Ç+{Ïì ndü\T Ç+{ÏøÏ ãj·T≥ Äπ>ïj·T ~X¯˝À
Á|ü‘´˚ ø£+>± ø£≥Tºø√yê*. H˚&TÉ ì]àdüTqÔ ï >∑èVü‰\ìï{Ï˝À e+≥ Ç\T¢ yπ̊s>± ø±≈£î+&Ü
ndü\T Ç+{Ï˝ÀH˚ ø£&TÉ ‘·THêïs¡T. ª<ä÷s¡+>±μ nH˚ <ëìøÏ yêdüTÔ |ü+&ç‘T· \T sêJ |ü&bç ˛sTT
e+{Ï+{Ïì Ç+{Ï˝ÀH˚ ø£fdºÒ Tü HÔ êï nuÛ´Ñ +‘·s+¡ #Ó|Œü ≥+ ˝Ò<Tä . <ä÷s¡+>± ø£{≤º\+fÒ
nø£ÿ&É dü\ú eT+≥÷ ˇø£{Ï ñ+&Ü* ø£<ë! n+‘˚ø±<äT, e+{Ï+{Ï˝Àì bısTT´ ≈£L&Ü
Äπ>ïj·T ~X¯˝ÀH˚ ñ+&Ü*. áHê{Ï ãVüQfi¯ n+‘·dTü \Ô nbÕsYyº TÓ +≥¢˝À n˝≤ ø£≥&º +É
kÕ<Ûä´|ü&É<äT. n˝≤>∑ì yêdüTÔø±s¡T\T nbÕsYºyÓT+≥¢ ìsêàD≤\≈£î nuÛÑ´+‘·sê\T
#ÓãT‘·THêïsê? ˝Ò<Tä . yê{Ïø° yêdüTÔ #·÷düTHÔ êïs¡T. ø=ìï e÷s¡TŒ\qT #Óù|Œdæ b˛‘ês¡T.
&܈ˆ uÀdt 97
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
yêdüTÔ #Óù|Œ Ç+{Ï ìsêàD|ü⁄ dü÷#·q\T ø=ìï{Ïì #·÷<ë›+. |üP» >∑~ Ç+{ÏøÏ n+&É>± #˚dTü ≈£îì, ≈£îVü≤Hê e´≈£î\Ô T ø=+<äsT¡ »Hêìï qj·Te+#·q #˚dTü HÔ êïs¡T. Ä‘·à
áXÊq´ ~X¯˝À ñ+&Ü*. uÛÀ»q XÊ\ |ü•ÃeT ~X¯˝À ñ+&Ü*. |ü&øÉ £ >∑~ <äøD åÏ ˝Àø£+˝À ~yêfi≤ rsTTdüTHÔ êïs¡T. dü+|òTü +˝À ‘êeTT $\TyÓq’ e´≈£î\Ô T>± #·˝≤eTD°
~X¯˝À ñ+&Ü*. ‘·\ @ ~≈£îÿøÏ ô|{Ϻ |ü&TÉ ø√yê˝À ≈£L&Ü XÊg+ $e]düT+Ô ~. dü«+‘· ne⁄‘·THêïs¡T. <Ûäì≈£î\, sê»ø°j·T Hêj·T≈£î\ ÁbÕ|üø£+ dü+bÕ~düTÔHêïs¡T. nwüº
Ç+{Ï˝À <äøD åÏ ~X¯≈L£ , n‘·>Ô ±]+{À¢ ‘·÷s¡TŒ≈£L, Á|üj÷· D≤\˝À |ü&eÉ T{Ï ~X¯≈L£ ~≈£îÿ\+{≤s¡T. nwüº <˚e‘·\+{≤s¡T. nwüº ◊X¯«sê´\ ÄX¯\T ø£*ŒkÕÔsT¡ . nwüº ø£cÕº\+≥÷
‘·\ô|{Ϻ |ü&ÉTø√yê*. kÕïq|ü⁄ XÊ\qT Á|ü<Ûëq Ç+{ÏøÏ ãj·T≥ ‘·÷s¡TŒ ~X¯˝À uÛj
Ñ T· ô|&É‘ês¡T. ≈£îVü≤Hê C≤„q+‘√ ‘·eT H√{ÏøÏ e∫Ã+~ ù|\‘ês¡T. ªy˚TeTT #Ó|Œæ +<˚
ì]à+#·Tø√yê*. eTs¡T>∑T <=&çì¶ Á|ü<ëÛ q Ç+{ÏøÏ ãj·T≥ <äøD åÏ , HÓs’ T¡ ‹ ~X¯\ eT<Û´ä yêdüTμÔ n+{≤s¡T.
@sêŒ≥T #˚dTü ø√yê*. >∑<Tä \≈£î+&˚ ‘·\T|ü⁄\T Ä >∑~øÏ eT<Û´ä ˝À ñ+&Ü*. øÏ{øÏ \° ≈£L, »Hêìø°, düe÷C≤ìø° Vü‰ì ø£*–+#˚ rÁe s√>±\T msTT&é‡, ø£\sê, eTX¯S∫ø£+,
yÓT≥¢≈L£ ≈£L&Ü yêdüTÔ ñ+~. ù|>¢ T∑ \ düsd¡ qü ªyêdüTμÔ ì ≈£L&Ü #˚sêÃ*. y˚X´¯ \÷, p<äsT¡ \÷, <=+>∑\÷ e+{Ï
Ä yêdüTÔ dü÷Á‘ê\qìï{Ï˙ K∫Ñ·+>± neT\T #˚dæ Ç\T¢ ø£≥&º +É áHê&ÉT H˚s>¡ ±fi¢̄ e÷~]>±H˚ ªyêdüTÔ |ü+&ç‘T· ©ïμ #·÷&Ü*.
kÕ<Û´ä eTj˚T´ |üì ø±<äT. nbÕsYyº TÓ +{Ÿ‡ dü+>∑‹ #Ó|Œü qedüsy¡ T˚ ˝Ò<Tä . ˇø£ ÁbÕ+‘·|⁄ü ø=+|ü*ï ø=\¢>=fÒº yê&Ü, ≈£L˝ÒÃyê&Ü !
Á|ü»\≈£L, eTs√ ÁbÕ+‘·|⁄ü Á|ü»\≈£L eTs¡\ dü÷Á‘ê\T y˚sT¡ . ñ<ëVü≤s¡D≈£î e+≥ z ã+~b˛≥÷, ˙ eTTdüT>∑T ªyêdüTμÔ !
Ç\T¢ Ä+Á<ÛTä \≈£î Äπ>ïj·T ~X¯˝À ñ+&Ü*. ø±ì eTfi¯j÷· ∞\T <ëìøÏ áXÊq´ ~≈£îÿqT ˙ ø£|≥ü HêeT+ ªyêdüTÔ dæ<ëΔ+‹μ !
mqTï≈£î+{≤s¡T.
eT‘· |üs+¡ >±q÷, kÕe÷õø£+>±q÷ »Hê*ï ø£≥Tºu≤≥T˝À ñ+#·Tø√e{≤ìøÏ
M\T>± Hê{Ï yêdüTÔ ≈£î˝≤\yêØ $uÛ»Ñ q #˚d+æ ~. ôV≤#·Ã]ø£\‘√ eT÷&ÛqÉ eTàø±\qT
Á|üyX˚ ô¯ |{Ï+º ~.
ˇø£ e´øÏÔ ÁX¯$T+∫ ñqï‘· dæ‹ú øÏ #˚sT¡ ≈£î+fÒ, n~ n‘·ì >=|üŒ‘·q+ ø±<äT, ªyêdüTÔ
X
ã\+μ. ˇø£ e´øÏÔ n|üe÷sêZ\T |ü{ºÏ #Ó&bç ˛‘˚, ‘·|ü n‘·ì~ ø±<äT, n~ ªyêdüTÔ <√wü+μ.
K>√fi¯, eèø£,å »+‘·T, yÓ<’ ´ä , >∑D‘Ï · XÊÅkÕÔ\≈£îeT˝Ò,¢ yêdüTÔ XÊg+ dü÷{Ï>± »yêãT
Çe«<äT. m+<äTø£+fÒ n~ ≈£îVü≤Hê XÊg+ ø£qTø£.
yêdüTÔ |ü≥¢ Á|ü»\≈£î >∑\ e÷qdæø£ ã\V”≤q‘·\q÷, uÛj Ñ ÷· +<√fi¯q\q÷ ‘·eT≈£î
düTesêíeø±X¯+>± ñ|üj÷Ó –+#·T ≈£î+≥THêïs¡T H˚{Ï yêdüTøÔ ±s¡T\T. ˇø£ ≈£îVü≤Hê XÊÅkÕÔìï
98 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 99
eTVæ≤eT\ eTsêà\T

100 &܈ˆ uÀdt