ვფიქრობ, ამ თემის დანიშნულებას ძალიან კარგად გამოვხატავ თუ

დავიმოწმებ ნეტ. თეოდორიტე კვირელს, რომელიც წერს:

"ცნობისმოყვარე კაცთაგან მრავალი გვთხოვდა იმ საკითხების

გადაწყვეტას, რომელიც გადმოცემულია საღმრთო წერილში: ზოგს
სურდა გაეგო ამა თუ იმ სიტყვის მნიშვნელობა, აგვეხსნა ზოგიერთი
გამონათქვამის მიზეზი ან დანიშნულება, ერთი სიტყვით, სიცხადე
შეგვეტანა იმ საკითხებში, რომელიც მრავალს ბუნდოვნად ეჩვენება;
განსაკუთრებით შენ მთხოვდი ამის გაკეთებას, საყვარელო შვილო
იპათი, და მარწმუნებდი, რომ მრავალთათვის სასარგებლო იქნებოდა
ასეთი შრომა. ამიტომაც, მიუხედავად იმისა, რომ ვუჩივი
ჯანმრთელობას, ღმრთის შეწევნით მაინც შევუდექი ამ საკითხის
გადაწყვეტას, რამეთუ სწორედ მას უნდა ვთხოვოთ გახსნა იმ აზრისა,
რომელიც წმიდა წერილის ასოშია ჩადებული. ამიტომაც, ვთხოვეთ რა
უფალს ჩვენი გონების განათლება, შევეცადეთ სულიწმიდის
საიდუმლოთა წვდომას. თუმცა, უპირველეს ყოვლისა უნდა ვიცოდეთ,
რომ ყველა ერთი და იმავე განზრახვით როდი გვეკითხება: ზოგს
უკეთური მიზანი ამოძრავებს და წმინდა წერილის ცთომილებებში
მხილებაზე ოცნებობს, რაც თითქოსდა მის ურთიერთგამომრიცხავ
სწავლებებში გამოიხატება; სხვებს ცოდნის სიყვარული ამოძრავებთ და
სურთ იდუმალებით მოცულ ადგილთა შინაარსის წვდომა. ამიტომაც,
ღმრთის შეწევნით, პირველთ უნდა დავუყოთ პირი და ვაჩვენოთ
წმინდა წერილის სწავლების უპირატესობა ყოველივე სხვა
სწავლებასთან შედარებით და, რომ მასში არ არის არავითარი
წინააღმდეგობა, ხოლო უკანასკნელთ, შეძლებისდაგვარად გავცეთ
პასუხი წერილის გაუგებარ ადგილთა გასარკვევად. დავიწყოთ კი
შესაქმით, რადგან ის არის დასაბამი და შესავალი
ღმრთივშთაგონებული წერილისა".

მართალია, არსებობს ცალკე განყოფილება წმიდა წერილის

განმარტებაზე, მაგრამ აქ თემა უფრო დაკონკრეტდება, აქ განიხილება
1
ისეთი ადგილები, რომლებიც განსაკუთრებულად ძნელი გასაგებია და
ხშირად ხდება დავისა და კამათის საგანი. რადგან მართლმადიდებელი
ქრისტეანისთვის ასეთ შემთხვევაში დაუშვებელია საკუთარი
შეხედულებისამებრ მსჯელობა, უნდა დავდოთ წმიდა მამათა
განმარტებანი, რათა მკითხველმა ნახოს რას გვასწავლის ეკლესია
მამათა პირით, წმიდა წერილის ამათუიმ ძნელად გასაგებ ადგილებთან
დაკავშირებით.

შესაქმის (დაბადების) წიგნის განმარტება

კითხვა: რატომ არ წაუმძღვარა წინ შესაქმის აღმწერელმა სამყაროს

შექმნას ღვთისმეტყველება?

წმიდა წერილი ყველას მისი ძალისაებრ სთავაზობს სწავლას:

სრულყოფილთ სრულყოფილად გადმოსცემს, არასრულყოფილთ კი
ასწავლის მოსწავლის გონიერების ტოლფარდ ანა-ბანას. რადგან
ეგვიპტელები ხილულ ქმნილებებს აღმერთებდნენ და
ისრაელიტელნიც, რომლებიც მათთან ერთად ხანგრძლივი დროის
განმავლობაში ცხოვრობდნენ და თანაეზიარნენ ეგვიპტელთა ამ
უღვთოებას, შესაქმის აღმწერელმა მათ ჯერ ქმნილებათა შესახებ
სწავლება შესთავაზა და განუცხადა, რომ ყოველივე ღმერთმა შექმნა.
თუმცა არც ღვთისმეტყველების გადმოცემა დავიწყნია ვინაიდან,
როდესაც თქვა, ცა, მიწა და ყოველივე ღმერთმა შექმნაო მით, იმ
დროისთვის საკმარისად იღვთისმეტყველა. მწერალმა ქმნილებათა
დასაბამის მიზეზი გააცხადა, ხოლო ღმერთი დაუსაბამოდ აღიარა,
უწოდა რა მას სახიერი და შემოქმედი ყოველი ქმნილებისა რითაც
სამყაროს შექმნის გადმოცემას ღვთისმეტყველება ბუნებრივად შეუხამა.
ხოლო ღმერთი რომ დაუსაბამოა შესაქმის აღმწერელის მოწაფეებმა
ადრიდანვე უწყოდნენ. რამეთუ ღვთაებრივ მოსეს, როდესაც ის
ღმერთმა ეგვიპტეში წარაგზავნა, დაავალა ეთქვა თანატომელთათვის:

2
"ასე უპასუხე ისრაელიანებს, რომელიც ვარ მგზავნის თქვენთან"
(გამოსვლ. 3:14). ხოლო სიტყვით "რომელიც ვარ" უფლის
მარადიულობა გამოიხატება. ცოდნის მოყვარეებმა კი უწყიან, რომ ასე
ჯერ კიდევ დაბადების წიგნში ითქვა, რადგან ეს სწავლება მოსემ
გადასცა ჯერ კიდევ ეგვიპტეში მცხოვრებთ, წიგნი კი უკვე უდაბნოში
დაიწერა (ნეტ. თეოდორიტე).

კითხვა: რატომ არ ახსენა მოსემ ანგელოზთა შექმნა?

ისრაელიტელნი, რომელთაც სჯული ეძლეოდათ, სარწმუნოებაში ჯერ

კიდევ მერყევნი და განუმტკიცებელნი იყვნენ. ძალიან მალე, ღმრთის
მრავალ და ენით გამოუთქმელ სასწაულთა ხილვის შემდეგ დაიდგეს
მათ ხბოს კერპი და თაყვანი სცეს მას. მაშ, თუკი ასე ადვილად
აღმერთებდნენ პირუტყვთ, რაღას იზამდნენ უხორცო ძალთა შესახებ
სწავლება რომ მისცემოდათ? ამიტომაც, აბრაამამდე, რომელმაც
ძველთაგან პირველმა მიაღწია სრულყოფილებას, ღმერთი ანგელოზის
მეშვეობით არავის დალაპარაკნია. ღვთაებრივმა მოსემაც ანგელოზი
პირველად აგარის ისტორიის გადმოცემისას ახსენა, რასაც საკმაო
საფუძველი ჰქონდა, ვინაიდან აგარი, ღვთაებრივი მოციქულის თქმით,
ძველი აღთქმის წინასახეს წარმოადგენდა. "რამეთუ აგარ სინა მთაი არს
არაბიას, ხოლო თანა-შეეტყუების ამას იერუსალემსა" (გალატ. 4:25).
ამდენად, რაკიღა სჯული მოცემულ იქნა ანგელოზთა მეშვეობით,
როგორც ითქვა, "ბრძანებული ანგელოზთაგან ხელითა
შუამდგომელისაითა" (გალატ. 3:19), და კიდევ: "რომელი-იგი
ანგელოზთა მიერ ითქუა სიტყუაი, იქმნა მტკიცე" (ებრ. 2:2), - სრულიად
ჯეროვანი იყო ღმრთისთვის ანგელოზის მეშვეობით შეეხსენებინა
აგარისთვის მონობის შესახებ და მის შვილზე ეწინასწარმეტყველა,
რომელსაც შობდა. ხოლო ის, რომ ანგელოზებს, მთავარანგელოზებსა და
სხვა უხორცო არსებებს, ყველას, ყოვლდაწმიდა სამების გარდა, ქმნილი
ბუნება რომ აქვთ, ღვთაებრივი წერილი ცხადად ასწავლის. რამეთუ,
3
მათაც უბრძანებს წინასწარმეტყველი დავითი ღმრთის დიდებას:
"აქებდით მას ყოველნი ანგგელოზნი მისნი, აქებდით მას ყოველნი
ძალნი მისნი" (ფსალმ. 148:2); და ამატებს მიზეზსაც ამგვარი ქებისა:
"რამეთუ მან თქუა, და იქმნეს, თავადმან ბრძანა, და დაებადნეს" (ფსალმ.
148:5), და კიდევ სხვა ადგილას ბრძანებს: "რომელმან შექმნა ანგელოზნი
მისნი სულად და მსახურნი მისნი - ალად ცეცხლისა" (ფსალმ. 103:4).
სამმა ყრმამაც, ასე იგალობა ცეცხლის სახმილავში: "აკურთხევდით
ყოველნი საქმენი უფლისანი უფალსა" (დანიელ. 3:57), და იქვე
დაუმატეს: "აკურთხევდით ანგელოზნი უფლისანი უფალსა,
აკურთხევდით ყოველნი ძალნი უფლისანი უფალსა" (დანიელ. 3:58,61).
თუმცა ზედმეტად მიჩნს ამაზე სიტყვის გაგრძელება, რადგან მთელი
ღმრთივსულიერი წერილი აღსავსეა ამ სწავლებით (ნეტ. თეოდორიტე).

კითხვა: ცისა და მიწის შექმნამდე არსებობდნენ ანგელოზები თუ

მათთან ერთან მოიყვანა ისინი ღმერთმა ყოფიერებად?

მსგავსი შეკითხვები ზედმეტად მიმაჩნია. ვინაიდან რა სარგებლობას

მოუტანს ვინმეს თუკი შეიტყობს დროს ანგელოზთა შექმნისა? ვიცი,
რომ ღვთაებრივმა მოციქულმაც დაუბარა საკვირველ ტიმოთეს ემცნო
ზოგიერთისთვის, რომ არ ესწავლებინათ სხვა რამე და არ
გადაყოლოდნენ არაკებსა და გვარტომობის დაუსრულებელ ამბებს (იხ.
1 ტიმ. 1:3,4). თუმცაღა ვიტყვი, რას მივიჩნევ საღმრთო წერილის
მიზნის შესატყვისად. ჩვენ გვასწავლეს, რომ მხოლოდ ერთი ღმრთის
ბუნებაა უსაზღვრო, რადგან უქმნელია, დაუსაბამოა და მარადიულია;
სხვა არსებებმა კი, თავიანთი დასაბამი მიიღეს ღმრთისგან და მათი
ყოფიერებაც განსაზღვრულია. ამიტომაც, მართალია, ანგელოზთა
ბუნებაც უხორცოდ იწოდება, მაგრამ ისიც შემოწერილია. ან როგორც
წარმოვიდგინოთ გონებით, დანიელის ნათქვამი ანგელოზთა
რაოდენობის შესახებ, რომ ისინი არიან "ათასნი ათასთანი და ბევრნი
ბევრთანი" (დანიელ. 7:10) თუკი თითოეული მათგანი არ იქნებოდა
4
შემოსაზღვრული? მაგრამ, ვფიქრობ, არავინ დაიწყებს დავას, რომ
ანგელოზების ბუნებაც შემოწერილია, რამეთუ უფალმა ქრისტემ თქვა,
რომ თითოეულ ადამიანს მიეცემა თავისი მფარველი ანგელოზი.
"ეკრძალენითო, - ამბობს, - ნუუკუე ვინმე შეურაცხ-ჰყოთ ერთი მცირეთა
ამათგანი", - რომელსაც სწამსო ჩემი, - გეტყვ თქუენ, რამეთუ ანგელოზნი
მათნი ცათა შინა მარადის ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა, რომელ არს
ცათა შინა". ღვთაებრივი წერილი ასევე მოწმობს, რომ თითეოულ ერზეც
დაწესებულია მფარველი ანგელოზი, რადგან ანგელოზმა, რომელიც
ესაუბრებოდა წინასწარმეტყველ დანიელს, ახსენა სპარსეთის თავადი,
ელინთა თავადი და მიქაელი, თავადი იუდეველთა. დიდი მოსეც ხომ
ბრძანებს თავის საგალობელში, რომ როცა უზენაესი სამკვიდროებს
ურიგებდა ხალხებს და ცალ-ცალკე ასახლებდა ადამის მოდგმას, ერებს
საზღვრები დაუდგინა ანგელოზთა რიცხვისამებრ: "დაამტკიცნა
საზღვარნი იგი თესლებისანი მსავსად რიცხუთა მათ ანგელოზთა
ღრმთისათა" (მეორე სჯული 32:8). ამიტომაც, თუკი ერთ ანგელოზს
დავალებული აქვს უხელმძღვანელოს ერთ რომელიმე ხალხს, მეორე
ანგელოზს კი სხვა ხალხს და ამასთანავე, თითოეულ ადამიანს მთელი
თავისი ცხოვრება თან დაჰყვება თავისი მფარველი ანგელოზი ცხადი
ხდება, რომ ანგელოზთა ბუნება შემოსაზღვრულია. ხოლო თუ ეს ასეა
(და ეს ნამდვილად ასეა), მაშინ ისინიც გარკვეულ ადგილას იმყოფებიან,
რადგან მხოლოდ ერთი ღმერთია შემოუსაზღვრელი,
გარეშემოუწერელი და ყველგანმყოფი. აქედან, თუ ანგელოზები
შემოსაზღვრულნი არიან ადგილით, მაშინ ცხადია ვერ იქნებოდნენ
შექმნილნი უწინარეს ცისა და მიწისა. რადგან თუკი არ იქნებოდა მათი
სამკვიდრო ადგილი, ანგელოზნი სადღა იქნებოდნენ, - ჭურჭლის
გაჩენამდე შიგთავსი სადღა იქნება? (ნეტ. თეოდორიტე)

კითხვა: თუ მიწა ადრეც არსებობდა, როგორღა გაჩნდა? ხომ წერს წმ.

მწერალი: ”ქუეყანაჲ იყო” (დაბ. 1:2)?
5
მეტად უაზრო და არაფრისმთქმელი შეკითხვაა. როდესაც დაიწერა:
"დასამაბამდ ქმნნა ღმერთმან ცაი და ქუეყანაი" (დაბ. 1:1) ის კი არ ითქვა
მიწა (ანუ ქვეყანა) ყოველთვის იყოო, არამედ ის, რომ ცის შექმნის
შემდეგ, ან მასთან ერთად, ყოფიერება მიეცა ქვეყანასაც. თანაც წმიდა
მწერალმა განცალკევებულად კი არ თქვა "ქვეყანაი იყო", არამედ
დაამატა, რომ "ქუეყანაი იყო უხილავ და განუმზადებელ" (დაბ. 1:2). -
ანუ ის გააჩინაო ყოველივეს შემოქმედმა ღმერთმა, თუმცა ჯერ კიდევ
"უხილავი" იყო, რადგან წყლით იყო დაფარული; და ასევე,
"განუმზადებელიც" იყო, რადგან ჯერ არ განმშვენეულიყო
მცენარეულობით, ყვავილოვანი ველებით, კორომებითა და სათიბებით.
(ნეტ. თეოდორიტე).

კითხვა: თუ ნათელი ღმერთმა შექმნა, როგორღა შექმნა მანვე ბნელი.

ნათელი და ბნელი ხომ ერთმანეთის საწინააღმდეგოა?

ნათელი და ბნელი ურთიერთსაწინააღმდეგოა, მაგრამ ორივე საჭიროა

კაცთათვის. ნათელი ადამიანს ეხმარება მუშაობასა და
შრომისმოყვარეობაში, აჩვენებს ხილულ საგნებს და აღძრავს მათ
მხილველ ადამიანს ღმრთის სადიდებლად. ბნელი კი საჭიროა კაცთა
დასვენებისა და განახლებისთვის, ბოლოს უღებს შრომით გამოწვეულ
დაღლილობას, შეჰკრებს ადამიანებს თავიანთ სახლებში, გარეულ
მხეცებს კი აძლევს თავისუფლებას და გამოჰყავს საშოვარზე. ცხადად
გვასწავლის ამას ღვთაებრივი დავითი: "დასდევ ბნელი და იქმნა ღამე,
მას შინა ვიდოდიან ყოველნი მხეცნი მაღნარისანი, ლეკუნი ლომთანი
მყვირალნი ტაცებად და თხოვად ღმრთისაგან საზრდელსა მათსა.
აღმოუბრწყინდა მზე, და შეკრბეს და სადგურთავე თვისთა დაადგრიან.
გამოვიდეს კაცი საქმესა თვისსა და შრომასა თვისსა მიმწუხრადმდე"
(ფსალმ. 103:20-23). და თქვა რა ეს ყოველივე, უფლის შემოქმედების

6
სიდიადით გაკვირვებული აგრძელებს: "ვითარ განდიდნენ საქმენი
შენნი, უფალო, და ყოველივე სიბრძნით ჰქმენ; აღივსო ქუეყანაი
დაბადებულითა შენითა" (ფსალმ. 103:24). ამგვარად, ზუსტად
დადგენილია, რომ ბნელიც საჭიროა ჩვენთვის. ხოლო იმის გარკვევა,
რომ ის არანაირი არსი არ არის და შემთხვევით გამოწვეული
წარმონაქმნია, არც ისე ძნელია, რადგან ეს არის ჩრდილი, რომელიც
ცისგან მიწას ეცემა და იმწამსვე ქრება, როგორც კი გამოჩნდება ნათელი.
აი, ნათელი კი არსია, თვითმყოფადია; ჩასული, ისევ ამოდის,
განშორებული, ისევ ბრუნდება. როგორც ჩვენი სხეულია ერთგვარი
არსი, ხოლო მის მიერ წარმოქმნილი ჩრდილი - შემთხვევითობა და არა
არსი, როგორც ცა ან მიწა. ეს უდიდესი სხეულები, სხვადასხვა არსის
მქონენი არიან, მათ მიერ წარმოქმნილი ჩრდილი, სანამ არ დადგება
ნათელი, ბნელად იწოდება. მაგრამ როგორც კი მოვა ნათელი ბნელი
განქარდება. ეს სხვაგვარადაც შეიძლება დავამტკიცოთ. სახლი,
რომელსაც ფანჯრები არა აქვს, ბნელით არის მოცული, მაგრამ
საკმარისია შევიტანოთ ანთებული სანთელი - იმწამსვე განათდება;
თანაც ბნელი სადმე სხვაგან კი არ გადადის, რადგან დამოუკიდებელი,
თვითმყოფადი არსი არის და არის არაარსი, არანივთიერი, ამიტომაც
სრულიად განქარდება ნათელთან შეხების მომენტში, რადგან
აჩრდილია,რომელსაც წარმოქმნიან ჭერი, იატაკი და კედლები. ამგვარ
მოვლენას ვაკვირდებით ყოველდღე. ნათლის განლევასთან ერთად ცა
და მიწა წარმოქმნიან ჩრდილს, ხოლო ნათლის ისევ გამოჩენით
ჩრდილი ქრება. ამიტომაც ბნელი რაიმე უქმნელი ან ქმნილი არსი კი არ
არის პირიქით, ის არის აუცილებელი მოვლენა, რომელიც წარმოიქმნება
ქმნილი არსის მქონე საგნების მიერ, რომლებითაც იდიდება ღმრთის
სიბრძნე. წინასწარმეტყველი სწორედ მასში ხედავს ღმრთის სიბრძნის
სიდიადეს, რის გამოც ასე ადიდებს კიდეც: "რომელმან ქმნა ნათელი და
შეამზადა ბნელი" (ესაია 45:7). საკმაოდ ზუსტად არის გამოყენებული
როგორც ერთი, ისევე მეორე გამოთქმა. როდესაც ნათელზე თქვა "ქმნა",
(მცხეთურ ხელნაწერში პირიქითაა: "რომელმან შეამზადა ნათელი და
7
ქმნა ბნელი", ხოლო საპატრიარქოს მიერ 1989 წელს გამოცემულ
ახალქართულ თარგმანში ეს ადგილი საერთოდ არ არის - მთარგმნ.),
ხოლო ბნელზე "შეამზადა", რადგან ბნელი შემთხვევითია, რომელიც
წარმოიქმნება და განქარდება. მათი მონაცვლეობით აღირიცხება
დროება და გადის ეს წუთისოფელი. (ნეტ. თეოდორიტე).

კითხვა: ვის ეუბნება ღმერთი "და თქუა ღმერთმან: იქმენინ ნათელი...

იქმენინ სამყარო" (დაბ. 1:3,6)?

უფალი ვინმე სხვას კი არ უბრძანებს შექმნას, არამედ არარსებულს

მოუწოდებს ყოფიერებად მოსვლას. აქ ბრძანებით ნებელობა
გამოიხატება, რადგან ნათქვამია: "ღმერთმან ჩუენმან ცათა შინა და
ქუეყანასა ზედა ყოველივე, რაცა უნდა, ქმნა" (ფსალმ. 113:11). და თუკი
აღმოთქვა ასეთი სიტყვები ცხადია, არა უსულო სტიქიათა გამო, არამედ
უხილავ ძალთა გასაგონად, რათa უწყოდნენ, რომ მისი ნებითა და
სიტყვით არარსებული იწყებს არსებობას. (ნეტ. თეოდორიტე).

კითხვა: რატომ აღმოაცენა ღმერთმა საჭმელად უვარგისი მცენარეები?

რადგან ბევრია პირუტყვი, რომლებსაც ვუწოდებთ ცხოველებს,

ნადირებს, ქვეწარმავლებს, ფრინველთ, ღმერთმა მათაც თავისი საკვები
განუმზადა, თვით პირუტყვნი კი კაცთა სასარგებლოდ შექმნა.
ამიტომაც არის ნათქვამი, რომ ისინი ჩვენთვის იკვებებიან, რადგან
წერილ არს: "რომელმან აღმოუცენა თივა პირუტყუთა, და მწუანე
სამსახურებელად კაცთა, გამოღებად პური ქუეყანით" (ფსალმ. 103:4).
ამიტომაც, ის, რაც უსარგებლოა ერთისთვის, სასარგებლოა მეორისთვის
და რაც უვარგისია საჭმელად კაცთათვის, ვარგისია და საჭიროა
პირუტყვთათვის. მეტიც, უფალმა, რომელმაც წინასწარ უწყოდა, რომ
8
ადამიანებს ცოდვით დაცემის შედეგად მოწყლავდნენ სნეულებანი,
უბრძანა მიწას აღმოეცენებინა არა მარტო საჭმელად ვარგისი არამედ
ისეთი მცენარეებიც, რომლებითაც მკურნალობა იქნებოდა
შესაძლებელი. მკურნალობაში გაწაფული ადამიანები
დაგვიდასტურებენ, რომ მავნე და მწარე ბალახები სნეულებათ
განსაკურნად არიან სასარგებლონი. სხვა ბალახებთან მათი შერევით
ისინი ამზადებენ წამლებს და იცავენ ჯანმრთელობას. (ნეტ.
თეოდორიტე).

კითხვა: რისთვის შექმნა ღმერთმა ცხოველები და ქვეწარმავლები?

ყრმათათვის სასარგებლოა დაშინებაც, წკეპლაც და ჯოხიც, რადგან

ერთით ვიმორჩილებთ მათ, დანარჩენით კი ვსჯით; ერთსაც
მივმართავთ და მეორესაც, რითაც ყოველგვარ სათნოებებში
ვწვრვთნით; და რაკიღა უფალმა ღმერთმა წინდაწინ უწყოდა ჩვენი
გადახრა უდებებისკენ, განგვიმზადა მხეცნი, როგორც ერთგვარი
მათრახი, რათა გვეშინოდეს მათი, მიგვიზიდოს შეშინებულნი და
მიგვიყვანოს იმ მდომარეობამდე, რომ შემწედ და თანამდგომელად
მოვუწოდებდეთ მას მარადის. მაგრამ, როგორც სრულყოფილებას
მიწევნულთ არ ეშინიათ საფრთხობელებისა და წკეპლის, ასევე
სათნოებებში დამკვიდრებულნიც როდი უფრთხიან პირუტყვთ, რადგან
ცოდვით დაცემამდე ისინი მიეახლებოდნენ ადამს, როგორც ბატონს და
მისდამი საკუთარ მონობას აღიარებდნენ. ლომი და ვეფხვი, და ყველაზე
საშინელი ქვეწარმავლებიც კი, ცხვრებივით მიჰყვებონენ ნოეს, როდესაც
ის შედიოდა კიდობანში. ხოლო დანიელთან ერთად ორმოში
შთაგდებულნი და დამშეულნი ლომნი ვერც კი ჰბედავდნენ მისთან
მიკარებას, რადგან ღმრთის ხატებასა და მსგავსებას ხედავდნენ მასში.
ასევე იქედნეც, როდესაც მან ხელში კბილები ჩაასო მოციქულს, მაგრამ
ცოდვა ვერ ჰპოვა მასში, - როგორც წმინდანის შემხებმა, რომელსაც თავს
არ უნდა დასხმოდა, - თითქოსდა საკუთარ თავს სჯისო, იმწამსვე
9
განსხლტა მისგან და თვით ჩახტა აგიზგიზებულ ცეცხლში. ჩვენ კი
უგუნურ პირუტყვებს ვუფრთხით, რადგანაც ვართ უწმინდურნი და
ღვთიურ სათნოებებს განშორებულნი. ამიტომაც, ღმერთმა, რომელიც
ზარმაცებზეც ზრუნავს, საშიში მხეცენი დაასახლა უდაბნო და
უკაცრიელ ადგილებში და საკვების მოპოვება დაუწესა ღამით, რათა,
როგორც ითქვა: "მას შინა ვიდოდიან ყოველნი მჴეცნი მაღნარისანი"
(ფსალმ. 103:20). ხოლო ქვეწარმავლებს ღმერთმა მიუბოძა მიწის
ნაპრალები, იქ რომ დამალულიყვნენ და არ ევნოთ კაცთა მოდგმისთვის,
და როგორც ყველაზე ნაკლებად მავნენი და უვნებელნი, საძულველნი
არ ყოფილიყვნენ ჩვენთვის. თუმცა, ისეც ხდება, რომ ღმერთი, რომელიც
თავისი მიუწვდომელი სიბრძნით განაგებს ჩვენს ცხოვრებას, ზოგჯერ
დაუშვებს მრავალ ათას ქვეწარმავალთაგან ორმა ან სამმა დაკბინოს
კაცი, რათა მსგავსი უბედურებით დაშინებულნი შემწედ ვუხმობდეთ
უფალს, ჩვენს შემოქმედს, და ვევედრებოდეთ მას მფარველობას თავისი
ყოვლადძლიერი და ყოვლისშემძლე განგებით. გარდა ამისა, სხვა
მხრივაც უსარგებლონი როდი არიან ჩვენთვის მხეცნი და
ქვეწარმავალნი, რადგან მკურნალნი მათგან მრავალ სამკუნალო
წამლებს ამზადებენ. ამიტომაც, ნუვინ დაძრახავს უფალს მათი
შექმნისთვის, არამედ მხედველობაში მიიღოს, რომ თავისთავად ამა თუ
იმ თვისებათა მქონე პირუტყვნი უაღრესად სასარგებლონი არიან
კაცთათვის. ადამიანის სხეულშიც ბევრი სილამაზე, სიმწყობრე, ასოთა
ურთიერთშეხამება და თანხმობაა, მაგრამ განა არ არის სინოტივე,
ნერწყვი, ლორწო და მყრალი სხეულებრივი გამონაყოფი? არადა, საღ
აზრზე მყოფთაგან არავინ აკნინებს ამისთვის ცოცხალ არსებებს, რადგან
შეუძლებელი იქნებოდა ცხოვრება მათ გარეშე; ამ სინოტივით იზრდება
ის ძლიერი; სჭირდება ლორწოც, სისხლიც და ნაღველიც; თუმცა ერთის
მხრივ მათ უჭირავთ კაცის ჯანმრთელობა, მათითვე იშლება იგი,
რადგან ზემოთდასახელებულთაგან რომელიმეს ან სიჭარბე ან
ნაკლულევანება აზიანებს ცოცხალ ორგანიზმს. როგორც სრულიად
უსარგებლოა სხეულისთვის მოჭრილი თითი, მაგრამ მრთელსა და
10
სხეულთან ერთობაში მყოფს დიდი სარგებლობა მოაქვს, ქმნილების
ყოველი ნაწილიც უნდა განვიხილოთ არა ცალკე, როგორიც არის ის
თავისთავად, არამედ მთელს სამყაროსთან და ბუნებასთან
მიმართებაში. ცეცხლიც წვავს და ანადგურებს ჩვენს სხეულს,
იავარქმნის სახლებს, ხომალდებს და ნიადაგს, მაგრამ ამავდროულად,
ის არის ოთხი სტიქიათაგან ერთი-ერთი, რომლითაც ყოველივე
განმშვენდება და თვით მოკვდავ ბუნებასაც კი არ ძალუძს არსებობა მის
გარეშე. წყალიც ხომ ნთქავს მიწას, ანგრევს სახლებს, ღუპავს
მეზღვაურთ და წყლის უზომოდ მსმელთაც ფრიად ავნებს, მაგრამ
არავინ, თუ სრულიად უგუნური არ არის, არ იტყვის წყალზე, რომ ის
არის საზიანო და დამღუპველი, რადგან რწყავს მიწას, კვებავს
მცენარეთ, არწყულებს კაცთა მოდგმასა და უგუნურ პირუტყვთ.
ზუსტად ასე უნდა ვიმსჯელოთ ყოველი ქმნილებისთვის და მარტო ის
კი არ აღვნიშნოთ, რამდენად სასარგებლოა თუ საზიანო იგი
თავისთავად, არამედ ვიფიქროთ რა როლს თამაშობს იგი სამყაროს
სიმწყობრეში. პირუტყვნი უფრთხიან ადამიანს დასაბამიდანვე
ღმრთისგან მისთვის ბოძებული უფლების გამო, თუმცა ზოგჯერ
სძულთ იგი, როგორც უფლის მცნების დამრღვევი და გარდამხდომი;
მზაკვარ მონებსაც სჩვევიათ ზიზღითა და აგდებით მოეპყრან მათ, ვისაც
თავიანთმა ბატონებმა უბრძანეს მათი მმართველობა, თუკი ხედავენ,
რომ საკუთარი საქციელით თვითონვე მოაკლეს თავს თავისუფლება და
ბოძებული პატივი.

136-ე ფსალმუნი:

11
"მდინარეთა ზედა ბაბილოვნისათა მუნ დავსხედით და ვტიროდით,
რაჟამს მოვიხსენეთ ჩუენ სიონი. ძეწნთა ზედა შორის მისსა მუნ
დავჰკიდენით საგალობელნი ჩუენნი, რამეთუ მუნ მკითხვიდეს ჩუენ
წარმტყუენველნი ჩუენნი სიტყუათა მათ ქებათასა, და წარმყუანებელნი
ჩუენნი გალობასა: გვიგალობდით ჩუენ გალობათა მათგან სიონისათა.
ვითარმე ვგალობდეთ გალობასა უფლისასა ქუეყანასა უცხოსა? რამეთუ
დაგივიწყო შენ, იერუსალემ, დაივიწყენ მარჯვენეცა ჩემი. აექუნ ენაი
ჩემი სასასა ჩემსა, არა თუ მოგიხსენო შენ და არა თუ პირველ განგებელ-
ვყო იერუსალემი, ვითარცა-იგი დასაბამსა მას სიხარულისა ჩემისასა.
მოიხსენენ, უფალო, ძენი ედომისნი და დღე იგი იერუსალემისა,
რომელნი იტყოდეს: დაარღვიეთ, დაარღვიეთ მისაფუძვლადმდე მისა!
ასულო ბაბილოვნისაო, უბადრუკო, ნეტარ არს, რომელმან მიგაგოს შენ
მისაგებელი შენი, რომელ შენ მომაგე ჩუენ! ნეტარ არს, რომელმან
შეიპყრნეს ჩჩვილნი შენნი და შეახეთქნეს კლდესა. დიდება?" (ახ.
ქართულით): "ბაბილონის მდინარეებთან ვისხედით და ვტიროდით,
ოდეს გიგონებდით შენ, სიონო! ძეწნათა შორის ჩამოვკიდეთ ჩვენი
ქნარები. რადგან იქ მოგვთხოვეს ჩვენმა დამტყვევებლებმა სიტყვანი
სიმღერისა და ჩვენმა მჩაგვრელებმა სიმხიარულე: გვიმღერეთ ჩვენ
სიმღერა სიონისა. როგორ ვიმღეროთ სიმღერა უფლისა უცხო მიწაზე?
თუ დაგივიწყო შენ, იერუსალიმო, დამივიწყოს მარჯვენამ ჩემმა.
მიეკრას ჩემი ენა ჩემს სასას, თუ არ გაგიხსენო, თუ არ დავაყენო
იერუსალიმი ჩემი მხიარულების სათავეში. გაუხსენე, უფალო, ედომის
შვილებს დღე იერუსალიმისა, როცა ამბობდნენ: დაანგრიეთ,
დაანგრიეთ ძირისძირამდე. ასულო ბაბილონისა, გამპარტახებელო!
ნეტარ არს, რომელმან მოგიზღოს, რაც მოგვიზღე ჩვენ. ნეტარია,
რომელმანც შეიპყროს და მიახეთქოს ჩვილნი შენნი კლდეს".

განმარტება:

12
ფსალმუნი დავითისი. დავით წინასწასრმეტყველი სულიწმიდით
შთაგონებული უწინასწარმეტყველებდა იუდეველთ მომავალ,
ბაბილონისეულ ტყვეობას. წინასწარმეტყველმა იერემიამ განუმარტა
დავითის ეს წინასწარმეტყველება ჯიუტ იუდეველთ, რომლებიც
თავისი შეცოდებებისა და მოუნანიებლობისთვის დაატყვევა
ბაბილონის მეფემ, ნაბუქოდონოსორმა. ამ ფსალმუნში გადმოცემულია
ოხვრა და გოდება ყოველი კაცისა, რომელსაც ცოდვათა ("ბაბილონის")
ტყვეობაში მრავალი ჭირი დასტყდომია და თავის უბადრუკობაზე
მგლოვიარე, ზეციური სიონი ენატრება. სულიწმიდა დავითის პირით
აჩვენებს, თუ როგორ არის შესაძლებელი ცრემლის ზღვაში, სინანულის
ხომალდითა და იესუ ქრისტეს მზრუნველობით მიადგეს ქრისტეანი
სასურველ ნავთსაყუდელს _ ზეციურ სამშობლოს (ათანასე დიდი,
თეოდორიტე).

"მდინარეთა ზედა ბაბილოვნისათა მუნ დავსხედით და ვტიროდით,

რაჟამს მოვიხსენეთ ჩუენ სიონი". - დატყვევებული ებრაელები ისხდნენ
უდაბურ ადგილებში, მდინარეთა ნაპირებთან და გულამოსკვნილნი,
ცრემლითა და ოხით გლოვობდნენ თავიანთ უბედურებას. რადგანაც
კეთილღეობისა და თავისუფლებისას ამპარტავნებდნენ ისინი და
საკუთარი ცოდვილი ყოფით უგულებელყოფდნენ უფლის წყალობას,
დატყვევებულ იქმნენ რათა უფალთან ყოფნა კვლავ მონატრებოდათ.
ღმერთი ყოველთვის ასე ეპყრობა მისი წყალობის უგულებელმყოფელთ,
რათა მისი წართმევით გაღატაკებულები და განძარცულები გონს
მოეგონ და კვლავ ინდომონ მათი მოპოვება. ბაბილონის მეფის,
ნაბუქოდონოსორის მიერ დატყვევებული უდეველები არის ჩვენი
წინასახე, რომლებიც შეპყრობილები ვართ სულიერი
ნაბუქოდონოსორის - ეშმაკის მიერ. "მდინარენი ბაბილოვნისანი" -
ვნებათა მდინარეებია, რომლებიც ცოდვათა მორევში გვითრევენ.
ებრაელები გლოვობდნენ მიწიერი, ამქვეყნიური იერუსალემის გამო,
სადაც იყო მათი ტაძარი, რომელიც ჭეშმარიტი ღმრთის სადიდებლად

13
ააშენეს; ჩვენ კი სულიერი სიონის დაკარგვის გამო უნდა ვიგლოვოთ,
რომელიც არის ქალაქი ცოცხალი ღმრთისა, ზეციური იერუსალემი,
ქრისტეანთა ჭეშმარიტი სამშობლო, რომელსაც უფლის მცნებათა და
ზეციური მანანის, - ქრისტეს უპატიოსნესი ხორცისა და სისხლისადმი
ჩვენი დაუდევრობის გამო განვეშორეთ (იოანე ოქროპირი).

"ძეწნთა ზედა შორის მისსა მუნ დავჰკიდენით საგალობელნი ჩუენნი"

"საგალობელნი", ანუ მუსიკალური ინსტრუმენტები, რომლითაც

იერუსალემში ღვთისმსახურებისას ადიდებდნენ უფალს ებრაელები, აქ
უსარგებლო აღმოჩნდა, რადგან სჯული ღმრთისმსახურებისა და
გალობის უფლებას მათ მხოლოდ იერუსალემის ტაძარში აძლევდა.
ამჯერად უკვე მდინარეთა ნაპირებზე მსხდომთ, ადამიანის წარმავალ
ყოფასა და წუთისოფელზე დაფიქრებულთ, მტრის თვალთაგან
მოშორებით დაემალათ თავიანთი საკრავები, ფსალმუნთგალობის
ნაცვლად კი აღმოხდენოდათ გოდებანი იერუსალემისა და
ღმრთისმსახურების დაკარგვის გამო (თეოდორიტე, ევსები).

"რამეთუ მუნ მკითხვიდეს ჩუენ წარმტყუენველნი ჩუენნი სიტყუათა

მათ ქებათასა, და წარმყუანებელნი ჩუენნი გალობასა: გვიგალობდით
ჩუენ გალობათა მათგან სიონისათა"

ბაბილოვნელები დასცინოდნენ დატყვევებულთ, უბრძანებდნენ მათ

გალობას, რათა შეურაცხ-ეყოთ მათი სიწმინდე და ღვთაებრივი საგნები.
მაგრამ ყოფილ შემცოდეთა და უფალს განდგომილ, ღმრთის
უარმყოფელთა და სჯულის დამთრგუნველ ებრაელთ, რომლებიც უცხო
მიწაზე უმკაცრად ცხოვრობდნენ, უცხოტომელთა მუქარების
მიუხედავად ფიქრადაც კი არ მოსდიოდათ სჯულის დარღვევა. ხედავ,
როგორ აძლიერებს ადამიანს განსაცდელი, როგორ ამდაბლებს სულს და
უბრუნებს უფალს? (ოქროპირი, თეოდორიტე).

"ვითარმე ვგალობდეთ გალობასა უფლისასა ქუეყანასა უცხოსა?"

14
რატომ ეკრძალებოდათ იუდეველთ უცხო ქვეყანაში გალობა? იმიტომ,
რომ ეს საიდუმლო და საღმრთო საგალობელნი არ უნდა სმენოდა
უწმინდურ სმენას. რადგან ეს წუთისოფელი არის ეშმაკის საუფლო,
რომელიც არის "მთავარი იგი ამის სოფლისაი" (იოანე 14:30) სული,
რომელიც ჯერ კიდევ ვერ გათავისუფლებულა წუთისოფლის
მიდრეკილებებისა და ვნებებისგან, შეუძლებელია გულწრფელად
უგალობდეს უფალს. რადგან ამქვეყნიური მიდრეკილებანი არის
ერთგვარი საფარველი მანამ, სანამ ჩვენი აზრი და გონება გაფანტულია
და გართულია მათით, და სულში ბორგავენ ბილწი ვნებანი, "ვითარმე
ვგალობდეთ გალობასა უფლისასა" გულსა შინა ჩვენთა, რომელიც
აღვსილა ათასგვარი ვნებით? "ქვეყანა" გადატანითი მნიშვნელობით
გულს აღნიშნავს, ხოლო "გალობა" არის წმიდა და გაუფანტველი ლოცვა
(ოქროპირი, გრიგოლ ღვთისმეტყველი, სიმეონ ახალი
ღვთისმეტყველი).

"რამეთუ დაგივიწყო შენ, იერუსალემ, დაივიწყენ მარჯვენეცა ჩემი.

აექუნ ენაი ჩემი სასასა ჩემსა, არა თუ მოგიხსენო შენ და არა თუ პირველ
განგებელ-ვყო იერუსალემი, ვითარცა-იგი დასაბამსა მას სიხარულისა
ჩემისასა".

ვისმინოთ და გულისხმავყოთ! რამეთუ, როგორც იუდეველებმა,

რომლებმაც მაშინ დაიწყეს მშობლიური იერუსალემისაკენ ლტოლვა,
როდესაც ის დაკარგეს, მრავალი ჩვენთაგანიც იმ დროს ირწმუნებს და
გაეშურება ღმრთისკენ, როდესაც თავის ზეციურ იერუსალემს
დაკარგავს; თუკი პირველთ ჯერ კიდევ გააჩნდათ სასოება უკან
დაბრუნებისა, ჩვენ, თუკი საბოლოოდ დავკარგავთ სანატრელ ქალაქს,
ვეღარასოდეს დავბრუნდებით, რადგან უკვე შეუძლებელი იქნება უკან
დაბრუნება და მეტიც, აღმოვჩნდებით იქ, სადაც, როგორც წმიდა

15
წერილი ბრძანებს, "მატლი არა დაესრულების, და ცეცხლი არა
დაშრტების" (მარკოზი 9:44, 46, 48). ამიტომაც, ისე უნდა განვვლოთ ეს
ცხოვრება, რომ "ზეციური ქალაქიდან" განგდებულნი არ აღმოვჩნდეთ
(ოქროპირი).

"მოიხსენენ, უფალო, ძენი ედომისნი და დღე იგი იერუსალემისა,

რომელნი იტყოდეს: დაარღვიეთ, დაარღვიეთ მისაფუძვლადმდე მისა!"

ითხოვენ "ედომის ძეთა, ესავის შთამომავალთა (ებრაელთა

დაუძინებელ მტერთა) დასჯას, რომლებიც იერუსალემის დარბევის
დღეს ბაბილოვნელთა გვერდით იდგნენ და ქალაქის საფუძვლიანად
დანგრევასა და პირისაგან მიწისა მის აღხოცვას ითხოვდნენ. "ძენი
ედომისნი" წმიდა ეკლესიის მადევარნი და კაცობრიობის ცხოვნების
მტრები - დემონები არიან, რომლებიც ერთმანეთს უბრძანებენ ჩვენი
სულის სიმდიდრე საფუძვლიანად დაშრიტონ (ათანასე, თეოდორიტე).

"ასულო ბაბილოვნისაო, უბადრუკო, ნეტარ არს, რომელმან მიგაგოს შენ

მისაგებელი შენი, რომელ შენ მომაგე ჩუენ!"

ეს არის წინასწარმეტყველება და გამოხატავს ბაბილონის დაქცევას.

"უბადრუკო", ანუ უბედურო, საწყალობელო, რამეთუ განძარცულ
იქმნები. როგორც სჩვევიათ ებრაელებს "კაცი" უწოდონ ადამიანთა
შვილებს, ასევე "ასულად ბაბილოვნისად" ხმობენ ისინი თავად
ბაბილონს. და ეს არის ტყვეობაში მყოფთა ვნების გამოხატულება! თუ
გსურს შეიტყო დავითის განწყობა, ისმინე, რას ამბობს: "მიგაგოს შენ
მისაგებელი შენი, რომელ შენ მომაგე ჩუენ!" - რაც გვიჩვენებს, რომ
სჯულის მიერ ნებადართულ ზომიერებაზე მეტს ითხოვს და
იუდეველთა შურისძიების ძლიერ სურვილს გამოხატავს (ოქროპირი,
თეოდორიტე).

"ნეტარ არს, რომელმან შეიპყრნეს ჩჩვილნი შენნი და შეახეთქნეს

კლდესა. დიდება."

16
აქედან ჩანს, რომ იუდეველთა მრისხანება ჩვილებზეც ვრცელდებოდა,
რათა მათგანაც მსგავსი უბედურება არ დასტყდომოდათ. მიაქციე
ყურადღება, როგორც ბაბილოვნელები ეპყრობოდნენ სასტიკად
იუდეველთა ჩვილებს, დავითიც ბაბილოვნელებს მსგავს სასჯელს
უწინასწარმეტყველებს. მაგრამ ასეთი როდია ახალი აღთქმა. მასში
უფალი ჩვენს მტერთა დაპურებასა და დარწყულებას, ჩვენს
მადევართათვის ლოცვას მოგვიწოდებს, რამეთუ მოწაფენი ვართ
უწყინარი და კაცთმოყვარე ღმრთისა იესუ ქრისტესი.

"კლდეზე მინარცხებული ბაბილოვნელ ყრმებში" შეგვიძლია ასევე

ბოროტების მარცვლები და ვნებათამიერი ზრახვების ჩანასახები
ვიგულისხმოთ, რომლებიც იესუს მაცხოვნებელი ლოცვით აღვხოცოთ
(რადგან "კლდე" არის - ქრისტე), რათა მათ ისევ არ აღმოაცენონ ჩვენში
ბოროტება და კვლავ არ დააბნელოს ჩვენი სულის სიკეთე და არ
ამოქმედდეს უწყინარი და თავმდაბალი ჩვენი უფლის, იესუ ქრისტეს
მცნებათა საწინააღმდეგოდ (ოქროპირი, თეოდორიტე, ბასილი დიდი,
დოროთე).

შესაქმის (დაბადების) წიგნის განმარტება

ნეტარი ავგუსტინე: "შესაძლოა ვინმემ იკითხოს: "გარეულ მხეცთა

თავდასხმა ცოცხალ ადამიანებზე, თუკი ეს ამ უკანასკნელთა შეგონებას
ან მაცხოვნებელ შიშს, სასარგებლო გამოცდასა თუ ჭკუის სწავლებას
ემსახურება, იგივე ცხოველები მკვდარი ადამიანის ხორცს რატომ
ჭამენ?" - და აქვს კი რაიმე მნიშვნელობა ჩვენი ცხოვნებისთვის, როგორი
გზით მიბარდება ბუნების საიდუმლო საცავებს ჩვენი უსულო ხორცი,
რომლიდანაც, განკითხვის დღეს, კვლავ აღმოვალს განახლებული
სახით უფლის საკვირველი ყოვლადძლიერებით! თუმცა,
კეთილგონიერმა ადამიანებმა აქედანაც უნდა გააკეთონ მათთვის
17
საჭირო სწორი დასკვნები - სრულიად მიენდონ უფლის ნებას, რომელიც
უხილავი და მიუწვდომელი განგებით განაგებს ყოველს, დიდსა და
პატარას, ქალსა და კაცს, გონიერ არსებათ თუ პირუტყვთ, რომლის
წინაშეც ჩვენი თავის "ყოველი ღერი თმაც დათვლილია" (ლუკა 12:7).
მიენდონ იმ ზომით, რომ არ შეუშინდნენ ამ ან სხვაგვარ სიკვდილს,
არამედ კეთილგონივრული სიმხნევითა და სიმამაცით მზად იყონ
ყოველგვარი აღსასრულისთვის (Августин Иппонийский. О книге бытия
буквально. книга третья. глава XVII).

"ვის უთხრა ღმერთმა: "ვქმნეთ კაცი ხატებისაებრ ჩვენისა და

მსგავსებისაებრ" (დაბ. 1:26)?

ნეტ. თეოდორიტე: "ზოგიერთი ღმრთისმგმობი ერეტიკოსი

ამტკიცებდა, თითქოსდა ღმერთმა ეს უთხრა ანგელოზებსა და ბოროტ
დემონებს; ეს ჭკუანაღრძობი ადამიანები ვერ გულისხმაყოფდნენ
სიტყვებს: "ჩვენს ხატად", რადგან ღმრთისა და ანგელოზის ბუნება და
ხატება ერთი და იგივე როდია. ღმრთის ბუნება მარადიულია,
ანგელოზები კი ქმნილნი არიან და მათი შემოქმედი თვით ღმერთია,
მისგან მიიღო მათმა ყოფიერებამ დასაბამი, დემონად კი, ზოგიერთი
მათგანი, საკუთარი, ნების-მიერი გარდახდომით მიიქცა. ამიტომაც
უკიდურესი უგუნურების ნიშანია ივარაუდო, თითქოსდა ერთი და
იგივე იყოს ხატი ბოროტი დემონებისა და სიკეთის უკიდეგანო ზღვისა.
იუდეველები სხვა უგუნურებაში შთაცვივდნენ: მათ დაიწყეს იმის
მტკიცება, თითქოსდა ყოვლის შემოქმედმა ღმერთმა სიტყვები "ვქმნეთ
კაცი ხატებისაებრ ჩვენისა და მსგავსებისაებრ" წარმოთქვა იმათი
მიბაძვით, ვისაც უზენაესი ძალაუფლება მიენდობა. რადგან ქალაქის
მმართველთა და მხედართმთავრებსაც აქვთ ჩვევად მრავლობით
რიცხვში ლაპარაკი და ამბობენ ხოლმე: ჩვენ ვბრძანებთ, ვწერთ,
დავადგენთ და მისთანანი. მაგრამ ვერ გულისხმაყვეს ამ
ჭკუამოკლეებმა, რომ ყოველთა ღმერთი მრავალ ადგილას საკუთარ
18
თავზე მხოლობით რიცხვშიც ლაპარაკობს. მაგალითად: "ჟამი ყოვლისა
კაცისა მოიწია წინაშე ჩემსა" (დაბ. 6:13); და "აღვჴოცო კაცი, რომელი
შევქმენ პირისაგან ქუეყანისა" (დაბ. 6:7); კვლავაც: "არა იყვნენ შენდა
ღმერთნი სხუანი თჳნიერ ჩემსა" (გამ. 20:3); ან კიდევ: "აჰა, მე ვჰყოფ
ახალთა" (ეს. 43:19); და ისევ: "აღვახუნე მთათა ზედა მდინარენი და
საშუალ ველთასა წყარონი, შევქმნა უდაბნო მწყურნებად და ქუეყანა
წყურიელი წყლისსადინელთა შორის" (ეს. 41:18). და საერთოდ, საღვთო
წერილში ნათლად ჩანს, რომ ყოველთა ღმერთი მხოლობით რიცხვში
ლაპარაკობს, იშვიათად კი მრავლობითშიც, რითაც სამების
იპოსტასებზე მიანიშნებს. ასე მაგალითად, ენათა აღრევის დროს მას
მხოლობითში არ უთქვამს: "აბა, ჩავალ და ენას ავურევ მათ, რომ
ვერაფერი გააგებინონ ერთმანეთს" (დაბ. 11:7) (სხვათა შორის, ასეა
გადმოცემული ეს ადგილი ახალქართულ თარგმანში - oldb .), არამედ
თქვა: "მოვედით, გარდავიდეთ და შეურინეთ მათ ენანი მუნ, რათა არა
ესმოდის თჳთოეულსა ჴმაჲ მოყუსისა" (ასეა ძველქართულში - oldb.).
ამიტომ, აქაც, რადგან ცოცხალი, გონიერი არსება შექმნა, რომელიც
მრავალი თაობის შემდეგ უნდა განეახლებინა წმიდა ნათლისღებით,
რომელიც წმიდა სამების სახელის მოწოდებით აღესრულება და, რაკიღა
შექმნა ენება ისეთი ბუნებისა, რომელიც ამ საიდუმლოს მიღების
შემძლებელი იქნებოდა, დაფარულად გამოხატა მან იპოსტასთა
რაოდენობა და მათი არსებითი ერთობა. რადგან, როდესაც ბრძანა:
"თქვა ღმერთმან" ღმრთის ბუნების ერთობაზე მიგვანიშნა, ხოლო
სიტყვით "ვქმნეთ" იპოსტასთა რაოდენობა. შემდეგ, სიტყვა
"ხატებისაებრ" კვლავ მხოლობითში გამოიყენა (რადგან არ უთქვამს
"ხატებებისაებრ") რითაც იპოსტასთა ბუნების ერთარსობა გვასწავლა;
ხოლო სიტყვით "ჩვენისა", კვლავ იპოსტასთა რიცხვი მიანიშნა.
ამრიგად, ყოვლისშემოქმედმა ღმერთმა, რომელიც ჯერ არ
აღსრულებულს ისე ხედავს, ვითარც მომხდარს, ჭვრეტდა რა თავისი
მხოლოდშობილი ძის ყოვლადუბიწო ქალწულისგან მომავალ
განკაცებას, რომელიც შეირწყამდა კაცის ბუნებას ისე, რომ ერთ
19
იპოსტასში შეაერთებდა ღმერთსაც და კაცსაც, მთელი ქმნილება კი
მომავალში თაყვანს სცემდა, - სრულიად სამართლიანად, პატივი მიაგო
შობის საფუძველსაც. ამიტომაც, ადამიანის შექმნას წინ უძღოდა
იპოსტასთა ბჭობა, რათა ჯერ შესაქმნელი არსების გონიერი ბუნება
აღენიშნა, შემდეგ კი მისი შემოქმედის იპოსტასთა რიცხვიც მიენიშნა,
რათა ყოველი, ვინც შემდგომ დედამიწაზე უფლის მიმართ სადიდებელ
ლოცვას აღავლენდა, ღვთისმეტყველების დაფარულ აზრს
ჩასწვდომოდა და საკუთარი ქმნილებისადმი ღმრთის
განსაკუთრებული სიყვარული დაენახა, ღმერთისა, რომელმაც ადამიანი
საკუთარი ხელებით გამოსახა. ამის შესახებ ღაღადებს მართალი იობიც,
როდესაც უფალს ეუბნება: "ხელთა შენთა შემქმნეს მე და დამბადეს მე"
(იობი 10:8). იგივე სიტყვები გამოთქვა დავით წინასწარმეტყველმაც
(ფსალმ. 118:73) და ეს წმიდა ნათლისღების მიმღებისთვისაც ნათელია,
კერძოდ კი ის, რომ გვაცხოვნა შემოქმედმა და მაცხოვარმა შეგვქმნა.
მეტიც, თვით შემოქმედი იერემიასა და იესაიას პირით ლააპარაკობს,
რომ ჩვენ ვართ "თიხა", ხოლო ის არის "მეთუნე" (ძვ. ქართ. "მეკეცე" –
oldb.). თუმცა, აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ იმას როდი ვამტკიცებთ,
თითქოსდა ღმერთს ხელები ჰქონდეს და მას ბჭობა და წინასწარ
მოფიქრება სჭირდებოდეს რაიმეს შესაქმნელად ან ჩაფიქრებული იდეის
განსახორციელებლად, როგორც მეზღაპრეობდა პლატონი. პირიქით, ეს
ალეგორიულად უნდა გავიგოთ, რაც ცოცხალ ქმნილებებზე ღმრთის
განსაკუთრებულ მზრუნველობას ნიშნავს" (Блаж. Феодорит Кирский.
Изъяснение трудных мест божественного писания. вопрос 20).

შესაქმის წიგნში, მხოლოდ ადამიანის შექმნისას რატომ თქვა ღმერთმა:

"ვქმნათ"?

ნეტარი ავგუსტინე

20
"და თქვა ღმერთმან: ვქმნეთ კაცი ხატებისაებრ ჩვენისა და
მსგავსებისაებრ. და მთავრობდეს თევზთა ზღჳსასა და მფრინველთა
ცისათა და პირუტყუთა და მჴეცთა ყოვლისა ქუეყანისა ყოველთა
ქუეწარმავალთა მავალთა ქუეყანასა ზედა. და შექმნა ღმერთმან კაცი
სახედ თჳსად და ხატად ღმრთისა შექმნა იგი, მამაკაცად და დედაკაცად
ქმნა იგინი. და აკურთხნა იგინი ღმერთმან მეტყუელმან: აღორძნდით
და განმრავლდით. და აღავსეთ ქუეყანაჲ და ეუფლენით მას. და
მთავრობდით თევზთა ზღჳსათა, და მფრინველთა ცისათა, და ყოველთა
პირუტყუთა, და ყოველსა ქვეყანასა და ყოველთა ქუეწარმავალთა,
მავალთა ქვეყანასა ზედა. და თქვა ღმერთმან: აჰა, მიგცე თქვენყოველი
თივა სათესავი მთესველი თესლისაჲ, რომელ არს ზედა ყოვლისა
ქვეყანისა. და ყოველი ხე, რომელსა აქუს თავსა შორის თჳსსა ნაყოფი
თესლისაჲ სათესავი, თქუენდა იყოს საჭმელად. და ყოველთა მჴეცთა
ქვეყანისათა და ყოველთა მფრინველთა ცისათა. და ყოვლისა
ქუეწარმავალისა, რომელი ვალს ქვეყანასა ზედა, რომელსა აქუს თავსა
შორის თვისსა სული სიცოცხლისა, და ყოველი თივა მწვანვილისა
საჭამადად და იქმნა ეგრეთ. და იხილნა ღმერთმან ყოველნი, რაოდენნი
ქმნნა, და აჰა კეთილ. ფრიად,და იყო მწუხრი ღა იქმნა განთიად დღე
მეექუსე".

არ უნდა შევხედოთ უგულისხმოდ იმას, რომ დაბადების სხვა საქმეებზე

ნათქვამია: და თქვა ღმერთმან: იქმენინ, ამჯერად კი ამბობს: ვქმნეთ
კაცი ხატებისაებრ ჩვენისა და მსგავსებისაებრ. ამ სიტყვებით
მიგვანიშნებენ პირთა მრავალრიცხოვნობაზე, კერძოდ: მამასა, ძესა და
სულიწმიდაზე. მაგრამ, ამასთანავე, შესაქმის აღმწერელი შეგვაგონებს
ღვთაების ერთობაზეც, რადგან ამბობს: და შექმნა ღმერთმან კაცი სახედ
თჳსად. ამ სიტყვებს ის აზრი კი არა აქვს, თითქოსდა მამამ ადამიანი ძის
ხატად შექმნა, ან ძემ შექმნა იგი მამის ხატად (თუკი ადამიანი მხოლოდ
მამის, ან მხოლოდ ძის ხატად იქნებოდა შექმნილი მაშინ, გამოთქმა
ხატებისაებრ ჩვენისა აღმოჩნდებოდა არასწორი); არც ის უთქვამს შექმნა

21
ღმერთმან კაცი სახედ და ხატად ღმრთისა, არამედ თქვა: შექმნა
ღმერთმან კაცი სახედ თჳსად. შემდეგ კი დაამატა: ხატად ღმრთისა
შექმნა იგი. ამით ის აღინიშნება, რომ პირთა ხსენებული სიმრავლე არ
უნდა გავიგოთ თითქოსდა ღმერთი მრავალია, ან გვწამს მრავალი
ღვთისა, არამედ უნდა გულისხმავყოთ, რომ სიტყვები ხატებისაებრ
ჩვენისა სამების - მამის, ძის და სულიწმიდის გამო ითქვა, და ეს სამება
ერთ ღმერთად რომ გვეღიარებინა დაამატა: ხატად ღმრთისა. (Августин
Ипонийский. О книге бытия буквально, книга третья. глава XIX).

რას ნიშნავს, რომ ადამიანი შეიქმნა ღმრთის ხატად?

ნეტარი ავგუსტინე:

ყურადღებიდან არ უნდა გამოგვრჩეს ის, რომ სიტყვების: ხატებისაებრ

ჩვენისა და მსგავსებისაებრ შემდეგ დაამატა: და მთავრობდეს თევზთა
ზღჳსასა და მფრინველთა ცისათა და პირუტყუთა და მჴეცთა ყოვლისა
ქუეყანისა ყოველთა ქუეწარმავალთა მავალთა ქუეყანასა ზედა, ანუ
უგუნურ პირუტყვთ, რითაც მიგვანიშნეს, რომ ადამიანი იმით
აღემატება პირუტყვთ, რომ დაჯილდოვებულია გონიერებით და
შემეცნების უნარით. როგორც მოციქული ამბობს: და განახლდებოდეთ
თქუენ სულითა მით გონებისა თქუენისაჲთა (ეფეს. 4:23) [i]და შეიმოსეთ
ახალი იგი განახლებული მეცნიერებაჲ მსგავსად ხატისა მის
დამბადებელისა მისისა[/i] (კოლას. 3:10), რითაც ცხადად აჩვენებს თუ
რა თვალსაზრისითაა შექმნილი ადამიანი ღმრთის ხატად და მსგავსად,
რადგან ღმრთის ხატს ის სხეულებრივ ნაკვთებში კი არ მოიაზრებს,
არამედ ჩვენი განათლებული გონებისა და გრძნობებისთვის მისაწვდომ
ერთგვარ ფორმებში წარმოგვიდგება (იქვე. თ. XX).

რატომ ანიჭებს წმიდა წერილი უფალს ისეთ თვისებებსა და ფორმებს

(მაგ.: ხელი, მკლავი, თვალი და ა. შ.) რაც მხოლოდ კაცთათვის არის
თვისობრივი?
22
ღმრთისთვის სრულიად უცხოა სხეულებრიობა და მატერიალურობა.
"სულ არს ღმერთი" - ბრძანებს წმ. მოციქული (იოანე 4:42); წმ. დიონისე
არეოპაგელის განმარტებით, ღმერთი ყოველგვარ ფორმაზე და
წარმოდგენაზე აღმატებულია. სწორედ მასზე დაყრდნობით ბრძანებს
ღირსი იოანე დამასკელი: "რადგან ჩვენთვის (კაცთათვის), უხეში
სხეულით შემოსილ არსებათათვის, შეუძლებელია სხვაგვარი ფიქრი
თუ საუბარი ღმერთის ყოვლად ღვთაებრივი, უზენაესი და უნივთო
(არამატერიალური) ქმედების შესახებ, თუ არა მხოლოდ იმ
წარმოდგენათა და სიმბოლოთა საშუალებით, რომლებიც ჩვენს
ადამიანურ ბუნებას შეესაბამება. ამიტომაც, უნდა ვიცოდეთ, რომ
ყოველივეს, რაც ღმერთის შესახებ მეტად სხეულებრივად არის
ნათქვამი, შემოსილია იგავური, სიმბოლური მნიშნველობით და ერთობ
მაღალ აზრს შეიცავს, რადგან ღმრთაება მიუწვდომლად მარტივია და
არა აქვს არავითარი ფორმა (სახე) და შედგენილობა" (წმ. დიონისე
არეოპაგელი. "მისტიკური ღვთისმეტყველება". "საღმრთოთა
სახელთათვის". თ. 1. ციტ. "Путь к истине", Киев, изд. Христианская
благотворительно-просветительская ассоциация, гл. 1).

უნდა აღინიშნოს, რომ წმიდა წერილის ის ადგილები (განსაკუთრებით

ძველ აღთქმაში), სადაც ღმერთს ერთგვარი სხეულებრიობა (მაგ.: ხელნი,
ფერხნი, გული და სხვა) ან ისეთი გრძნობანი, მდგომარეობანი თუ
თვისებები მიეწერება, რომლებიც მხოლოდ ქმნილი ბუნებისთვის არის
დამახასიათებელი (მაგ.: სიხარული, მრისხანება, წუხილი, ძილი,
სიარული, სინანული და ა. შ.) ანტროპომორფიზმებად იწოდება (ბერძნ.
"ანტროპოს" კაცი, "მორფე" - ფორმა). წმიდა მამები გვასწავლიან, რომ
წმიდა წერილის ანტროპომორფიზმებში ღმრთის სულიერი თვისებები
და ქმედებანი უნდა ვიგულისხმოთ, რომელთა შესახებ შეუძლებელია
სხვაგვარი ფიქრი თუ საუბარი, თუ არა მხოლოდ იმ წარმოდგენათა და

23
სიმბოლოთა საშუალებით, რომლებიც ჩვენს, ადამიანურ ბუნებას
შეესაბამება (ღირ. იოანე დამასკელი).

IV საუკუნეში მართლმადიდებლურმა ეკლესიამ დაგმო

ანტროპომორფიტების (აბდიანელების) მწვალებლობა, რომლებიც
ასწავლიდნენ, რომ რადგანაც ადამიანი ღვთის ხატად და მსგავსადაა
შექმნილი, ღმერთიც ყოველმხრივ მსგავსია კაცისა, თვით სხეულებრივი
თვისებებისა და გარეგნობის ჩათვლით. წმ. მამებმა დაგმეს ეს სწავლება
და განგვიმარტეს, რომ წმიდა წერილის გამონათქვამები სადაც ღმერთს
მიეწერება ადამიანური თვისებები, სიმბოლურად უნდა გავიგოთ.

როგორ ავხსნათ წმ. წერილის მტკიცება, რომ ღმერთი უხილავია (იოანე

1:18), მაშინ, როდესაც, ძველი აღთქმის თანახმად, მრავალ
წინასწარმეტყველს უხილავს იგი? "ღმერთი არავინ სადა იხილა" (იოანე
1:18) ბრძანებს მახარობელი, ხოლო ესაია ამბობს: "ვიხილე უფალი,
მჯდომარე საყდართა ზედა მაღალთა" (ესაია 6:1); ან დანიელი,
რომელიც ბრძანებს: "ძუელი დღეთაი მჯდომარე იყო" (დანიელი 7:9).
ასევე, მოსემაც იხილა უფლის "ზურგი" და იაკობის სახელიც -
"ისრაელი" - ღვთისგან რომ მიიღო, მიგვანიშნებს, რომ მანაც იხილა
უფალი, რამეთუ "ისრაელი" ღმრთისმხილველს ნიშნავს. მაშ, როგორღა
ამბობს იოანე "ღმერთი არავინ სადა იხილა"-ო?

ამ შეკითხვის პასუხს იძლევა წმ. იოანე ოქროპირი, რომლის

განმარტებითაც ყველა ეს ხილვა განგებულებით ებოძათ მხილველთ.
"ღვთის ბუნებითი არსება კი არ უხილავს ვისმე, არამედ თითოსახენი
განგებულებითნი. რამეთუ ღმრთის ბუნება რომ ეხილათ, სხვადასხვა
სახით კი არ გამოეცხადებოდა, რამეთუ ბუნება მისი მარტივი,
გამოუსახველი, შეურევნელი და შემოუწერელია, არც ზის, არც დგას,
არც დადის, რამეთუ ეს ყოველივე ნივთიერ სხეულთა თვისებაა, ხოლო
24
თვით უფალი როგორი არის, მხოლოდ მანვე უწყის. ამასვე ნიშნავს
წინასწარმეტყველის ნათქვამი: "მე ჩვენებანი განვმრავლენ და ხელთა
შინა წინასწარმეტყველთაისა მსგავსებად მოვიღე", რაც ნიშნავს:
განგებულებით გეჩვენეთ სხვა და სხვად და არა ისე, როგორიც ვარ"-ო.

ღმერთმა, რამდენადაც მის მხოლოდშობილ ძეს განზრახული ჰქონდა

ხორცით გამოჩენა (ე. ი. განკაცება), მის ხილვად ღირსჰყო
წინასწარმეტყველნი, ვითარ შემძლებელ იყო თითოეული. ხოლო
არათუ წინასწარმეტყველთა, არამედ ანგელოზთა და
მთავარანგელოზთაც კი არ უხილავთ ღმერთი..." რამეთუ დაბადებულ
(შექმნილ) ბუნებას არ ძალუძს დაუბადებლის ხილვა; მას მხოლოდ ძე
და სულიწმიდა ხედავენ.

იმისათვის, რომ სცნა ღმერთი არამხოლოდ კაცთათვის, არამედ

ანგელოზთათვისაც უხილავია, დიდმა პავლემ თქვა: "ღმერთი
გამოსჩნდა ხორცითა" და მეყვსეულად შესძინა "ეჩვენა ანგელოზთა",
რითაც საცნაურ არს, რომ ანგელოზებსაც მაშინ ეჩვენა, რაჯამს ხორცნი
შეიმოსნა, ხოლო განკაცებამდე ვერ ხედავდნენ მას, რამეთუ მათთვისაც
უხილავი იყო.

აქ ვინმემ შეიძლება იკითხოს: "მაშ, როგორღა ამბობს უფალი: "ნუ

შეურაცხყოფთ ერთსა ამათ მცირედთაგანსა, გეტყვ თქუენ: ვითარმედ
ანგელოზნი მათნი მარადის ჰხედვენ პირსა მამისა ჩემისა ზეცათაისსა"
(მათე 18:10).

უწყოდეთ, აქ გონებით ხილვა იგულისხმება, რაც ჩვენთვის შესაძლოა

და ღმრთის გულისხმისყოფას ნიშნავს; ხოლო ანგელოზნი, რომელნიც
ბუნებით წმინდანი და მღვიძარენი არიან, მარადის ჰხედვენ ღმერთს
მათი ბუნების ძალისაებრ და არა თავად ბუნებას ღმრთისა, ანუ
როგორიც არის იგი". ამიტომ თქვა ქრისტემ: "არავინ უწყის მამაი, გარნა
ძემან" (მათე 11:27).

25
მაშ, რა გამოდის, ყოველნი უმეცარნი ვართ მის მიმართ? ნუ იყოფინ!
არამედ, ისე არავინ იცის იგი, ვითარც ძემ, რამეთუ რომლებმაც იხილეს
იგი, იხილეს მათი ძალისაებრ, ხოლო ღმრთის არსება არავის უხილავს.
ის არავინ უწყის ძის გარდა, რომელი იშვა მისგან, რამეთუ ღმრთის
ცნობად აქ ჭეშმარიტ ხილვას და შემეცნებას იტყვის, როგორიც აქვს იგი
მამას ძისთვის, რამეთუ ბრძანებს: "ვითარცა მიცის მე მამამან, მეცა ვიცი
მამაი" (იოანე 10:15), ამიტომაც ამბობს მახარობელი: "ღმერთი არავინ
სადა იხილა". ის კი არ თქვა, ძემ იხილა და მან გადმოგვცაო, არამედ
"რომელი არს წიაღთა მამისათა, მან გამოთქუა"-ო, რამეთუ წიაღთა შინა
ჯდომა, ხილვაზე უზეშთაესია" (განმარტება იოანეს სახარებისა. წიგნი I,
თბილისი, 1993 წ.).

როგორ გავიგოთ მაცხოვრის სიტყვები, რომელიც მან უთხრა ფილიპეს:

"ვინც მე მიხილა, მან მამაი იხილა" (იოანე 14:9)?

ფილიპემ ქრისტეს სთხოვა: "უფალო, მიჩუენე მამაი, და კმა არს

ჩუენდა". სწორედ ამის საპასუხოდ მიუგო მაცხოვარმა: "ესოდენ ჟამ
თქუენ თანა ვარ, და არღა მიცით მე, ფილიპე? რომელმან მიხილა მე
იხილა მამაი ჩემი" (იოანე 14:8, 9). წმინდა იოანე ოქროპირის
განმარტებით, იესუმ აუხსნა ფილიპეს, რომ არც მამის ხილვაა
შესაძლებელი და არც მისი. ფილიპეს გრძნობისმიერი (ხორციელი)
თვალით სურდა მამის ხილვა და ეგონა, რომ რაკიღა ქრისტე ეხილა,
მამის ხილვასაც შეძლებდა. სწორედ ამიტომ უფალმა უჩვენა, რომ არც
ის (ანუ ქრისტე) უხილავს, ამიტომაც თქვა "ვინც მე მიხილა მან მამაი
იხილა", ანუ "ვისაც ჩემი არსება უხილავს, მას მამისაც უხილავს".

ეძიებდა ფილიპე მამის სიბრძნეს ან მის სიკეთეს? არა, იგი ეძიებდა თუ

რა არის ღმერთი. ფილიპე თვით ღმრთის არსებას ეძიებდა და სწორედ
26
ამიტომაც უთხრა ქრისტემ: "რომელმან მიხილა მე, იხილა მამაი ჩემი".
ქრისტე ხორცშემოსილი (ანუ განკაცებული) იყო და ამიტომ ეუბნება
ფილიპეს: "არ მიცნობ (ფილიპე), და თუკი მამა გიხილავს, სხვის ხილვას
ნუღარ ეძებ, რამეთუ მასში მე გიხილავ, და თუკი მე გინახივარ, ნუღარას
გამოიძიებ, რამეთუ ჩემში ის შეგიცვნია" (შეად. წმ. იოანე ოქროპირი.
განმარტება იოანეს სახარებისა. წიგნი I, თბ. 1993 წ., გვ. 105-107).

რატომ გააშენა უფალმა ედემი (სამოთხე), თუკი წინდაწინვე იცოდა რომ

მალევე უნდა გამოეძევებინა იქიდან ადამი?

ნეტ. თეოდორიტე:

ჯერ-ერთი, უფალი ღმერთი არავის სჯის თავისი

წინასწარმცნობელობის გამო, ამიტომაც, მიუხედავად იმისა წინდაწინვე
უწყოდა რომ შესცოდავდა ადამი, მაინც სიკეთეში ამყოფა იგი. თანაც,
ღმერთს ენება შეეცნო ადამს ღმრთის კაცთმოყვარება, რათა ედემიდან
განდევნის შემდეგ, მოეძულებინა ცოდვა, რომლის გამოც მოაკლდა ის
ესოდენ წყალობას. მეტიც, სამართლიანმა ღმერთმა, რომელიც არის
ყოველგვარი კეთილი ღვაწლისა და მოსაგრეობის დამფუძნებელი,
აუცილებლად ჩათვალა სათნოებებში განმტკიცებულ ყველა
მოსაგრესთვის შეეთავაზებინა გამარჯვების გვირგვინი, რის გამოც
სასუფევლისთვის ბრძანა: "მოვედით, კურთხეულნო მამისა ჩემისანო,
და დაიმკჳდრეთ განმზადებული თქუენთჳს სასუფეველი
დასაბამითგან სოფლისაჲთ" (მათე 25:34) (Блаж. Феодорит Кирский.
Изъяснение трудных мест божественного писания. вопрос 25).

წმ. იოანე ოქროპირი:

"გააშენაო", ამბობს, "უფალმა ღმერთმა ბაღი ედემში". რას მეტყვი, ხომ

არ დასჭირდა უფალს ედემის გასამშვენებლად მიწის დამუშავება ან
27
სხვა რამ სამუშაო? ნუმც იყოფინ! სიტყვა "გააშენა" უნდა გავიგოთ ისე,
რომ ღმერთმა ინება და ბრძანა, რათა სამოთხე ყოფილიყო დედამიწაზე,
რათა ახალშექმნილ ადამიანს ეცხოვრა მასში. ხოლო ის, რომ ღმერთმა
სწორედ მისთვის შექმნა ედემი, უსმინე წმიდა წერილს, რომელიც
ამბობს: "უფალმა ღმერთმა ბაღი გააშენა ედემში, აღმოსავლეთში, და
დასვა იქ ადამი, რომელიც გამოსახა" (დაბ. 2:8).

მიწამ, უფლის ბრძანებით აღმოაცენა ყოველი ხე "სანახავად საამო და

საჭმელად ვარგისი" (დაბ. 2:9). შემდეგ კი წერილი ამბობს: "შუაგულ
ბაღში კი ხე სიცოცხლისა და ხე კეთილის და ბოროტის შეცნობისა" (დაბ.
2:9). კაცთმოყვარე უფალმა, როგორც შემოქმედმა, რაკიღა უწყოდა რა
უბედურებას უნდა გადაყროდა ადამი გარკვეული დროის შემდეგ
მისთვის მინიჭებული დიდი თავისუფლების გამო, შუაგულ ედემში
აღმოაცენა "ხე სიცოცხლისა და ხე კეთილის და ბოროტის შეცნობისა",
რომელი ხის ნაყოფის შეჭმისგან თავშეკავების მცნებაც მისცა, რათა
სცოდნოდა ადამიანს, რომ სამოთხისეული ნეტარებით ხარობდა ოდენ
ღმრთის კაცთმოყვარების გამო და, რომ, როგორც მისი ბუნების, ასევე
ყოველივეს შემოქმედი არის ჭეშმარიტი ღმერთი" (Творения святого отца
нашего Иоанна Златоуста архиепископа Константинопольского, беседы на
книгу бытия том четвертый, книга первая).

ნუთუ ადამმა და ევამ აკრძალული ხის ნაყოფის მიღებამდე არაფერი

იცოდნენ სიკეთისა და ბოროტების შესახებ?

ნეტ. თეოდორიტე:

განა შესაძლებელია გონიერ არსებებს, რომლებიც შექმნილნი იყვნენ

ღმრთის ხატად და მსგავსად არ შესძლებოდათ გაერჩიათ სიკეთე და
ბოროტება? და, ღმერთი, დაუშრეტელი წყარო სიმართლისა, მცნებას
მისცემდა იმათ, ვისაც წარმოდგენაც კი არ ჰქონდა, რომ მცნების
დამარხვა არის სიკეთე, მისი გარდახდომა კი - ბოროტება? ამიტომაც,
28
ცხადია, მათ ჰქონდათ ამის ცოდნა, ოღონდ იგემეს კი იგი
გამოცდილებით (იქვე. კითხვა. 28).

წმ. იოანე ოქროპირი:

"რატომ იწოდება ეს ხე "კეთილისა და ბოროტის შეცნობის ხედ"?

კამათის მოყვარულნი ამბობენ, რომ თითქოდა ადამმა უკვე აკრძალული
ხის ნაყოფის მიღების შემდეგ მიიღო სიკეთისა და ბოროტების შეცნობის
უნარი. მაგრამ უკიდურესი უგუნურებაა ასე ფიქრი... როგორ შეეძლო
მას, ვინც სახელები მიანიჭა პირუტყვთ და საოცრად
იწინასწარმეტყველა, არ სცოდნოდა რა არის ცუდი და რა კარგი?...
ღმერთმა თვისუფალი ნებით თავიდანვე დააჯილდოვა ადამიანი.
სხვაგვარად მისი არც მცნების დარღვევისთვის დასჯა იქნებოდა
შესაძლებელი და არც დაჯილდოება მისი დაცვისათვის.
ვინ დაითმენს მათ უგუნურებას, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ ადამიანმა
სიკეთისა და ბოროტების გარჩევის უნარი მიიღო აკრძალული ხის
ნაყოფის ჭამის შემდეგ, როდესაც ის, მანამდეც კი სიბრძნითა და
წინასწარმეტყველების მადლით იყო აღვსილი? როგორ შევათანხმოთ
გონიერებას ის, რომ თხებმა და ცხვრებმა, ამ უგუნურმა პირუტყვებმა
იციან რომელი ბალახია მათთვის სასარგებლო და რომელი საზიანო,
რომელი ჭამონ და რომელი არა, და ადამიანმა, ამ გონიერმა ცხოველმა
კი არ იცოდა რა იყო კარგი და რა ცუდი?

"სიკეთისა და ბოროტების შემეცნების ხედ" ასე იმიტომ კი არ იწოდება,

რომ ის ასეთ ცოდნას აძლევდა ადამს, არამედ იმიტომ, რომ მასთან
აღსრულდა მცნების დარღვევა და უკვე ამის შემდეგ წარმოიშვა ცოდვის
შემეცნება და სირცხვილი. ამიტომაც იწოდება ეს ხე, ხედ "სიკეთისა და
ბოროტების შეცნობისა". ღვთაებრივ წერილს ჩვეულებად აქვს
აღსრულებული მოვლენების შემდეგ სახელი უწოდოს იმ ადგილს,
სადაც აღსრულდა ეს მოვლენები. წმიდა წერილში ეს ხე "სიკეთისა და

29
ბოროტების შეცნობის ხედ" იმიტომ იწოდება, რომ მასთან უნდა
აღსრულებულიყო მცნების დარღვევის დანაშაული.

არ უნდა ვიფიქროთ, თითქოსდა ადამიანმა მანამდე არ იცოდა რა იყო

ბოროტება და რა სიკეთე; განა ევამ არ უთხრა გველს: "შუაგულ ბაღში
რომ ხე დგას, იმის ნაყოფს ნუ შეჭამთ, გვითხრა ღმერთმა; არ გაეკაროთ,
თორემ მოკვდებითო" (დაბ. 3:3); მაშასადამე, იცოდა ევამ, რომ ამ
მცნების დარღვევას შედეგად მოჰყვებოდა სიკვდილი. მაგრამ, რადგან
ხის ნაყოფის ჭამის (ანუ მცნების დარღვევის - oldb.) შემდეგ
განიძარცვნენ ისინი ზეციური დიდებისგან, და იგრძნეს სიშიშვლე,
წმიდა წერილმა უწოდა კიდეც მას "ხე კეთილისა და ბოროტის
შეცნობისა".

რატომ არის ნათქვამი ადამსა და ევაზე, - " მიხვდნენ, რომ შიშველნი

იყვნენ" (დაბ. 3:7), და აკრძალული ხის ნაყოფის მიღებამდე არ
იცოდნენ?

ნეტ. თეოდორიტე: ყრმებსაც, რომლებიც ტიტვლები დარბიან, არ

რცხვენიათ თავიანთი სიშიშვლე მანამ, სანამ გაიზრდებიან და მათი
გონებისთვის შესამჩნევი არ გახდება იგი. მაშინ, სიშიშვლე
მოუთმენელია ყმაწვილთათვის, წითლდებიან სირცხვილისგან და
იფარავენ სხეულს და თუ ვინმე ტანისამოსს წაართმევს მათ და
გააშიშვლებს, ხელებს აიფარებენ სასირცხო ადგილებზე. თუმცა
მრავალს ჩვეულება ართმევს სირცხვილის გრძნობას, მაგალითად,
მცურავნი, როდესაც განშიშვლებულნი მიცურავენ, ან კიდევ
მობანავენი, როდესაც შიშველნი ბანაობენ; მაგრამ აბანოს გარეთ
გაშიშვლება ძლიერ სამარცხვინოა მათთვის. ასე იყვნენ ადამი და ევაც
მათი შექმნის შემდეგ. თავიდან, როგორც უბიწო და ახალშობილი
ყრმებს, რომელთათვისაც უცხოა ცოდვა, არ რცხვენოდათ თავიანთი
30
სიშიშვლისა, მაგრამ, როგორც კი ცოდვა იგემეს, მიხვდნენ რომ
შიშველნი იყვნენ, შერცხვათ და ფოთლებით დაიფარეს სხეულის
შიშველი ნაწილები" (იქვე. კითხვა 29-ე).

წმ. იოანე ოქროპირი: "განიძარცვნენ რა ზეციური მადლისგან მცნების

დარღვევის გამო, მათ შეიგრძნეს სხეულებრივი სიშიშვლეც, რათა
სირცხვილის გრძნობით სრულად შეემეცნებინათ, როგორ უფსკრულში
გადავარდნენ მცნების გარდახდომით; და მართლაც, მანამ ენით
აუწერელი თავისუფლებითა და ნეტარებით ტკბებოდნენ, ისიც კი არ
უწყოდნენ შიშველნი რომ იყვნენ (თუმცა, შეიძლება ითქვას, რომ არც კი
ყოფილან შიშველნი, რადგან შემოსილნი იყვნენ ზეციური დიდებით);
ხოლო აკრძალული ნაყოფის ჭამის, ანუ მცნების დარღვევის შემდეგ,
იქამდე დაეცნენ, რომ ვერ აიტანეს სირცხვილი და დაიწყეს საფარველის
ძებნა, რათა დაეფარათ შიშველი სხეულები. ჩადენილმა დანაშაულმა
ჩამოხსნა მათ უზენაესი ღვთისმოშიშებისა და დიდების საკვირველი და
არაჩვეულებრივი შესამოსი, და აღძრა მათში გრძნობა სიშიშვლისა, რის
გამოც ენით აუწერელმა სირცხვილმა შეიპყრო ისინი, ამიტომაც:
"შეკერეს ფურცელი ლეღჳსა და ქმნეს თავთა თჳსთა
გარემოსარტყმელნი" (დაბ. 3:7). "და განეხუნეს თუალნი ორთა-ნი-ვე"
(დაბ. 3:7), - ხორციელ მხედველობას კი არ გულისხმობს, არამედ
გონისმიერს. რადგან მათ დაარღვიეს მცნება, უფალმა აგრძნო მათ ის,
რასაც ვერ გრძნობდნენ ადრე, უფლის ნებით. როდესაც გესმის
სიტყვები: "და განეხუნეს თუალნი ორთა-ნი-ვე" ისე გაიგე, რომ ღმერთმა
აგრძნობინა მათ თავიანთი სიშიშვლე და იმ დიდებისგან
განძარცულობა, რომლითაც მცნების დარღვევამდე სარგებლობდნენ
სამოთხეში. ხოლო ასეთი რომ არის წერილის თავისებურება, შეგიძლია
დარწმუნდე სხვა ადგილიდან წერილისა სადაც სარას მოახლეზე
ნათქვამია, რომ როდესაც გაშორდა იგი თავის ქალბატონს,
"ხეტიალობდა ბერშებას უდაბნოში. გაუთავდა მათარაში წყალი და
დასვა ბავშვი ერთი ბუჩქის ძირას. წავიდა და დაჯდა თავისთვის

31
მოშორებით, საისრეზე, რადგან იფიქრა, ბავშვის სიკვდილს ვერ
ვუყურებო. იჯდა მოშორებით და ხმამაღლა ტიროდა..." (დაბ. 21:15, 16).
მის შესახებ წერილი ამბობს: "აუხილა მას თვალი ღმერთმა და დაინახა
ქალმა წყლიანი ჭა; წავიდა, წყლით აავსო მათარა და ყმაწვილს
დაალევინა" (დაბ. 21:19). იმიტომ კი არა, რომ მანამდე ვერ ხედავდა,
არამედ იმიტომ, რომ ღმერთმა ამ დროს აღუხილა მას გონების თვალი.
მაშ, გაიგეთ, რატომ ამბობს წერილი: "აეხილათ თვალი ორივეს და
მიხვდნენ, რომ შიშველნი იყვნენ"? გაიგეთ, რატომ იწოდება ხე
"სიკეთისა და ბოროტების შეცნობისა" ასე? მაშ გულისხმაყავით, როგორ
სირცხვილს უნდა შეეპყრო ისინი, როდესაც აკრძალული ხის ნაყოფი
რომ იგემეს, "გადააკერეს ლეღვის ფოთლები და არდაგები გაიკეთეს"
(დაბ. 3:7) (Творения святого отца нашего Иоанна Златоуста архиепископа
Константинопольского, беседы на книгу бытия том четвертый, книга
первая. беседа 16)

რატომ შექმნა ღმერთმა დედაკაცი ადამის გვერდიდან?

ღირ. ეფრემ ასურელი:

"დასდვა ღმერთმან განკჳრვებაჲ ადამს და დააძინა: მოიღო ფერცხალი

ერთი გუერდისა მისისა. და აღმოუვსო ჴორცითა მის წილ" (დაბ. 2:21).

"მანამდე ფხიზელი და ნათლის ბრწყინვალებით დამტკბარი მამაკაცი,

რომელმაც არ იცის რა არის დასვენება, ამჯერად განშიშვლებული
გართხმულა მიწაზე და სძინავს. სავარაუდოდ, ადამი სიზმარში
ხედავდა იმას, თუ რა ხდებოდა მის თავს. როდესაც თვალის
დახამხამებაში ამოღებულ იქნა ნეკნი მისი სხეულიდან, და ასევე
მყისიერად აღივსო მისი გვერდი ხორცით, ხოლო შიშველმა ძვალმა
მიიღო სრული ფორმა და ქალის სილამაზე. მაშინ მიიყვანა იგი ღმერთმა
ადამთან და წარუდგინა" (Толкование на книгу Бытия, гл. 2, с. 234-235).

ნეტ. თეოდორიტე:
32
ბუნების შემოქმედმა ინება ორივე სქესი თანამოაზრეებად შეექმნა,
ამისთვის ადამი შექმნა მიწისგან, დედაკაცი კი ადამისგან, რათა
ბუნების ერთობაც ეჩვენებინა და მათში ბუნებრივი ურთიერთ
ერთგულება ჩაენერგა. და თუკი ამგვარი შექმნის შემდეგაც კი ქმრები
ჩხუბობენ ცოლებთან და ცოლები ქმრებთან, რას არ იზამდნენ, ღმერთს
ევა სხვა რამისგან რომ შეექმნა? ამიტომაც, ბრძნულად განჰყო და კვლავ
შეაერთა, რადგან ქორწინებით ორივე სქესი ერთ ხორც იქმნებიან. ხომ
ნათქვამია: " და იყვნენ ორნივე იგი ერთ ჴორც" (დაბ. 2:25). და ასე რომ
უფრო სამართლიანია ცხადყოფს შედეგი, რამეთუ ორივე სქესის
საქორწინე ერთობის შემდეგ იბადება ერთი ნაყოფი, რომელსაც ერთი
რგავს, მეორე კი ჰკვებავს, ბუნების შემოქმედი კი დაასრულებს" (დასახ.
ნაშრ. კითხვა 31).

წმ. ამბროსი მედიოლანელი:

დედაკაცი შეიქმნა ადამის ნეკნისგან და არა იმავე მიწისგან,

რომლისგანაც შეიქმნა ადამი, რათა შეეგნოთ მათ, რომ კაცისა და ქალის
სხეულებრივი ბუნება ერთი და იგივეა და, რომ კაცობრიობის
გამრავლების წყაროც ერთია. ამიტომაც არ შექმნა ღმერთმა კაცი ქალთან
ერთად, და თავიდანვე არ შექმნილა ორი კაცი და ორი დედაკაცი,
არამედ ჯერ კაცი, შემდეგ კი დედაკაცი. ღმერთმა ინება, რათა
ადამიანური ბუნება ერთიანი ყოფილიყო. ამრიგად, კაცთა მოდგმის
დასაბამიდანვე გამორიცხა მან სხვადასხვა, მკვეთრად განსხვავებულ
ბუნებათა აღმოცენება... გულისხმაყავ ის, რომ ღმერთმა არ აიღო ადამის
სულის ნაწილი, არამედ მისი ნეკნი, სხვაგვარად, არა სული სულისაგან,
არამედ როგორც ადამმა უწოდა: "ძვალი ძვალთაგანი და ხორცი
ხორცთაგანი" (ციტ. Иеромонах Серафим Роуз. Православное понимание
книги Бытия. Paradise, ch. 10-11, рр. 327, 329).

წმ. კირილე იერუსალიმელი:

33
"ვინ დაბადა ევა? რომელი დედის მუცელში ჩაისახა იგი დედის გარეშე?
წერილი ამბობს, რომ ის წარმოიშვა ადამის ნეკნიდან. ამრიგად, თუკი
ევა იშვა მამაკაცის ნეკნიდან დედის გარეშე, განა ქალწულის წიაღიდან
არ შეეძლო ყრმას დაბადებულიყო უთესლოდ, მამაკაცის გარეშე?
დედაკაცთა მოდგმა მადლიერი უნდა იყოს მამაკაცთა მოდგმისა,
რადგან ევამ თავისი არსებობა დედისგან კი არა, ერთი მამაკაცისგან,
ადამისგან მიიღო" (Огласительные поучения, XII, Творения, СПб, б/г, с.
138)

როგორი იყო გველის სიბრძნე და საიდან ჰქონდა მას იგი?

ნეტ. ავგუსტინე: "ხოლო გუელი იყო უგონიერეს უფროჲს ყოველთა

მჴეცთა ქუეყანასა ზედა, რომელნი ქმნნა უფალმან ღმერთმან" (დაბ. 3:1).
"უგონიერესად", როგორც ეს მრავალ ლათინურ კოდექსებშია, გველი
იწოდება გადატანითი მნიშვნელობით (და არა საკუთრივ, როგორც
გაიგება ეს სიტყვა ჩვეულებისამებრ, ღმერთთან, ანგელოზებთან და
გონიერ სულთან მიმართებაში); ან კიდევ მსგავსად იმისა, როგორც
ბრძენად ვხმობთ ფუტკრებს და ჭიანჭველებსაც კი მათი
მოქმედებებისთვის, რომლებშიც ვხედავთ სიბრძნის მსგავსებას. თანაც
გველი აქ შესაძლოა ყველა მხეცთა შორის უგონიერესად იწოდა მისი
ეშმაკისეული სულისკვეთების გამო. რადგან თუმც დაცემული
ანგელოზები გადმოვარდნენ ციდან თავიანთი გარყვნილებისა და
ამპარტავნებისთვის, მაინც აღემატებიან გონიერებით ყველა მხეცსა და
პირუტყვს. ამიტომაც, რატომ უნდა იყოს გასაკვირი, თუკი ეშმაკი,
რომელმაც თავისი ინსტინქტით აღავსო გველი და აზიარა მას თავისი
სული, როგორც აღავსებს ხოლმე იგი ეშმაკისეულ წინასწარმეტყველებს,
და უგონიერესად გახადა გველი ყველა მხეცს შორის, რომლებიც
ცოცხალ, მაგრამ არაგონიერ სულთა შესაბამისად ცხოვრობდნენ.

34
მეტაფორულად კი გონიერება და სიბრძნე ისევე შეიძლება იწოდოს
ცუდი გაგებით, როგორც მზაკვრობა (სახალხო გამოთქმაში "ეშმაკობა" –
oldb.) გარკვეული დადებითი აზრით. თუმცა, საკუთრივ ლათინურ
ენაში ბრძენს, გონიერს, საქებარი გაგებით უფრო იყენებენ, ხოლო
მზაკვრებად, "ეშმაკ" ადამიანებად ჭკვიანებიც იწოდებიან, ოღონდ
ცუდი აზრით.

ამიტომაც, ზოგიერთი, - რომელიც ლათინური ენისთვის ჩვეული,

გადატანითი მნიშვნელობით იყენებდა არა თვით სიტყვას, არამედ მის
მნიშვნელობას, - ამ გველს ყველა მხეცთა შორის უგონიერესს კი არა,
უმზაკვრესს უწოდებდა.

ხოლო რას ნიშნავს ეს ებრაული სიტყვა ბუკვალურად და შეიძლება თუ

არა ბრძენი ვინმეს ეწოდოს უარყოფითი თვალსაზრისით, და არა
გადატანითი მნიშვნელობით, ნახოს იმან, ვინაც კარგად იცის ებრაული.
სხვათა შორის, წმიდა წერილში ვხვდებით ისეთ ადგილებს, სადაც
სიტყვა ბრძენი გამოყენებულია ცუდი, და არა დადებითი
მნიშვნელობით (იერ. 4:22); უფალიც ამა სოფლის შვილებს უფრო
უწოდებს ბრძენთ, ვიდრე ნათლის შვილებს (ლუკა 16:8), თანაც იმ
გაგებით, რომ ბრძენნი ამა სოფლისანი მიცემულ არიან ამქვეყნიურ
საზრუნავს და ეს მათი სიბრძნე არის თავის მოტყუება და მეტი
არაფერი" Августин Иппонийский. О книге бытия буквально. книга 11, глава
II. 4).

ღირ. ეფრემ ასურელი.

"ხოლო გუელი იყო უგონიერეს უფროჲს ყოველთა მჴეცთა ქუეყანასა

ზედა, რომელნი ქმნნა უფალმან ღმერთმან" (დაბ. 3:1). გველი ყველაზე
ჭკვიანი იყო იმ ცხოველთა შორის, რომელთაც მართავდა ადამიანი,
ხოლო ის, რომ მას ყველა სხვა ცხოველთან შედარებით უფრო მეტი
გონიერება ჰქონდა, როდი ნიშნავს იმას, რომ მისი გონიერება იყო
35
ადამიანის გონიერების მსგავსი. ღმერთმა გველი სხვა პირუტყვებზე
უფრო მოხერხებული და "ჭკვიანი" შექმნა, მაგრამ რაკიღა მას გონება არ
გააჩნდა, ცხადია, არც ადამიანური სიბრძნე ექნებოდა. ადამი გველს
აღემატებოდა, როგორც შექმნის სახით, ასევე სულით, გონიერებით და
დიდებით, რომლითაც შემოსილი იყო, ასევე თავისი
ადგილსამყოფელით, ამიტომაც სრულიად ნათელია, რომ ის ჭკუითაც
მიუწვდომლად უმეტესი იყო გველზე.

ამრიგად, ადამი ყველა ცხოველს აღემატებოდა თავისი გონიერებით,

რადგან ღმერთმა ის დააწესა მათ უფლად და ბატონად; ის ყველაზე
ჭკვიანი იყო, რადგან ყველას ადამმა მისცა თავისი სახელწოდება.
როგორც ისრაელიტელთ არ შეეძლოთ მოსეს სახის ხილვა პირბადის
გარეშე, ასევე პირუტყვთ არ შეეძლოთ ეხილათ ადამის ნათელი
პირისახე. თვალდახრილები მიეახლებოდნენ ისინი ადამს, როდესაც ის
სახელებს არიგებდა, რადგან ვერ ძალუძდათ მისი დიდების ხილვა.
ამრიგად, თუმც ყველა სხვა ცხოველზე ჭკვიანი იყო გველი, ადამსა და
ევაზე უგონიერესი როდი იყო.

როდესაც გველის გონიერებაზე ლაპარაკობს, მოსე გადადის მის

ბოროტგანზრახულ მიახლებაზე ევასთან, რომელიც ამბობს: "რად
რამეთუ თქუა უფალმან ღმერთმან: არა სჭამოთ ყოვლისაგან ხისა
სამოთხისა" (დაბ. 3:1). გველი ლაპარაკობდა, და ეს იყო ან მისთვის
დამახასიათებელი სისინი, რომელიც ადამს ესმოდა, ან გველში
ალაპრაკდა სატანა, ან გველმა თავისით გამოითხოვა ღმრთისგან
სიტყვის თქმის უნარი, ან კიდევ თვით სატანამ დროებით გამოითხოვა
ღმრთისგან ეს უნარი გველისთვის. მაგრამ, მაცდური სიტყვა ვერ
შეაცდენდა ადამიანს, მაცდურს ადამიანთა სურვილებით რომ არ
ესარგებლა. მაცდური რომც არ მოსულიყო, თვით ხე, თავისი
სილამაზით, გამოიწვევდა მათში შინაგან ბრძოლას. მართალია,
პირველწინაპარნი გველს აბრალებენ თავიანთ დაცემას, მაგრამ გველის
რჩევაზე მეტად მათ ავნო საკუთარმა სურვილებმა, რადგან ნათქვამია:
36
"და იხილა დედაკაცმან, რამეთუ კეთილ არს ხე ჭამად და სათნო
თვალთათჳს ხილვად და შუენიერ განცდად" (დაბ. 3:6). ხოლო თუკი
დედაკაცი უკვე დაეპყრო ხის მშვენიერებას და მისი ნაყოფის
სიგემოვნეს, რჩევამ როდი დასცა იგი, რომელიც მოისმინა. დანაშაული
მას საკუთარმა სურვილმა ჩაადენინა, რომელიც უკვე ბუდობდა მასში.
მაგრამ, რაკიღა მცნება პირველ ადამიანს გამოსაცდელად მიეცა,
მაცდურის გამოჩენისთვისაც ხელსაყრელი პირობა შეიქმნა" (Толкование
на книгу Бытия).

ეშმაკის მიერ ჩადენილი საცთურისთვის, ღმერთმა გველი რატომ

დასაჯა?

ნეტ. თეოდორიტე:

"ღმერთმა საკუთრივ დასწყევლა ის, ვინც გველის მეშვეობით

მოქმედებდა, რადგან ისიც გველად იწოდება, თუმცა ღმერთმნა
გველური ბუნების მქონედ როდი შეჰქმნა, არამედ კეთილ ანგელოზად;
მაგრამ, რაკიღა ნებით მიიდრიკა ბოროტებისკენ, წაერთვა ის პატივი,
რაც თავიდან ჰქონდა და გადმოემხო ციდან მიწაზე. რაც შეეხება გველს,
მანაც იტვირთა წყევლა კაცთა მოდგმის საკეთილდღეოდ. რადგან,
როდესაც ადამიანები ხედავენ გველს, რომელიც მიიკლაკნება მიწაზე,
იხსენებს ძველ წყევლას და შეიმეცნებს, როგორ ზიანს აყენებს ცოდვა
არა მარტო მათ ვინც სცოდავს, არამედ მათაც ვინც ხელს უწყობს
ცოდვის ჩადენას. და თუმცა თვით გველი არაფრით ზიანდება ამგვარი
ყოფისგან, ადამიანი უდიდეს სარგებლობას პოულობს მისი დანახვით"
(ციტ. იქვე. კითხვა 33).

რატომ შექმნა ღმერთმა ეშმაკი, თუკი იცოდა, რომ ბოროტად

გარდაიქცეოდა?

ნეტ. თეოდორიტე:

37
"ღმერთმა ყველა უხორცო ძალი (ანგელოზნი) კეთილი თვისებისა და
გონიერების მქონედ შეჰქმნა; გონიერ არსებას კი ახასიათებს
თავისუფალი ნება. ამიტომაც, გონიერ ქმნილებათაგან ნაწილმა
შემოქმედისადმი სიყვარული და მორჩილება შეინარჩუნა, ნაწილი კი
ბოროტებისაკენ მიდრკა. იგივე შეგვიძლია ვნახოთ ადამიანებშიც: ზოგს
სათნოებები უყვარს, ზოგს კი - ცოდვა და ვნება. ამიტომაც ის, ვინც
უკმაყოფილებას გამოთქვამს იმის გამო, რომ არსებათაგან ზოგი
ბოროტია, სათნოებებში მოღვაწეებს ჯილდოს ართმევს, რადგან
სათნოებაში ყოფნა თავისუფალ ნებაზე რომ არ ყოფილიყო
დამოკიდებული და გონიერ არსებებს ის ბუნებრივ თვისებად
მისცემოდა, როგორც აუცილებლობა, მაშინ არც სათნოებებში ღვაწლი
და არც არანაირი დამსახურება აღარ იქნებოდა. ამიტომაც, რაკიღა
თავისუფალ ნებაზეა დამოკიდებული ბოროტისა და კეთილის არჩევა,
სამართლიანად ღებულობენ ერთნი გვირგვინთ მოღვაწეობისა, სხვები
კი სასჯელს ცოდვათათვის" (იქვე. კითხვა 37).

რატომ არ შეიწირა ღმერთმა კაენის მსხვერპლი, აბელისა კი შეიწირა?

წმ. იოანე ოქროპირი:

"და იყო შემდგომად დღეთა მოართუა კაინ ნაყოფთაგან ქუეყანისათა

მსხუერპლი უფალსა" (დაბ. 4:3). მითხარი, ვინ შთააგონა კაენს ეს აზრი
(მსხვერპლი შეეწირა ღმრთისთვის)? სხვამ არავინ, თუ არა შეგნებამ,
რომელიც ღმერთმა ჩადო ადამიანის სინდისში. "მიართვა"-ო, ამბობს,
"მსხვერპლი, მიწის ნაყოფი" (საპატრიარქოს მიერ გამოცემულ
ახალქართულ თარგმანში ძველქართულის სიზუსტე დაცული არ არის,
რაც აისახება წმ. იოანე ოქროპირის განმარტების შინაარსზე, ამიტომაც
ციტატებს გთავაზობთ ძველი ქართულით - oldb.). მან იცოდა, რომ
თავისი ქონებიდან უნდა შეეწირა ღმრთისთვის, როგორც უფლისა და
მეუფისთვის, რაიმე ნაყოფი; არა იმიტომ, რომ ღმერთს ეს სჭირდება,
არამედ იმისთვის, რათა ღმრთის ესოდენ დიდი წყალობით დამტკბარს
(კაენს) თავისი მადლიერება გამოეხატა ღმრთისადმი. ღმერთს არაფერი
38
სჭირდება და არც ითხოვს რასმეს ჩვენგან; არამედ თავისი
კაცთმოყვარებითა და მოწყალებით ნებას გვაძლევს შევწიროთ
მსხვერპლი ჩვენივ ცხოვნებისთვის, რათა კაცის ბუნებისთვის უფლის
შემეცნება იყოს სათნოებათა სათავე და მასწავლებელი.

"და აბელ მოართუა მან-ცა პირმშოთაგან ცხოვართა მისთასა და

ცმელთაგან. და მოიხილა ღმერთმან აბელს ზედა და ძღუენთა მისთა
ზედა" (დაბ. 4:4). უმიზნოდ და ამაოდ როდი გიხსნიდით თავიდანვე,
საყვარელნო, რომ ჩვენი უფალი არ არის სახისმოყვარე, არამედ
გამოიკითხავს ყოველთა გულისთქმას და ყოველს განზრახვისა და
სულიერი განწობის მიხედვით განსჯის. ასე იყო აქაც. ყურადღებით
მივყვეთ თხრობას და ვიხილოთ რას გვამცნობს წერილი კაენისა და
აბელის შესახებ; გვერდს ნუ ავუქცევთ ამ ამბავს, რადგან ღვთაებრივ
წერილში არაფერია ნათქვამი ამაოდ და შემთხვევით; თითოეული
მარცვალი, თითეული მონაკვეთი შეიცავს დაფარულ საგანძურს; ასეთია
ყოველივე სულიერის თვისება.

მაშ ასე, რას ბრძანებს წერილი? "და იყო შემდგომად დღეთა მოართუა
კაინ ნაყოფთაგან ქუეყანისათა მსხუერპლი უფალსა. და აბელ მოართუა
მან-ცა პირმშოთაგან ცხოვართა მისთასა და ცმელთაგან. და მოიხილა
ღმერთმან აბელს ზედა და ძღუენთა მისთა ზედა" (დაბ. 4:3-4).

უფრო გამჭრიახნი თვით წარმოდგენილი საკითხავიდან წვდებიან

ნათქვამის აზრს. ხოლო რაკიღა ჩვენ გვმრათებს ზრუნვა ყველაზე
საზოგადოდ, - რადგან სულიერმა სწავლებამ არ იცის განსხვავება, -
მოდი უფრო მკაფიოდ გავხსნათ ეს სიტყვები და კიდევ ერთხელ
გავიმეოროთ: "მიართვა კაენმა უფალს მსხვერპლი, მიწის ნაყოფი",
შემდეგ კი, რაკიღა აბელის შესახებაც სურდა ეცნობებინა ჩვენთვის,
დაამატა, რომ მანაც შესწირა უფალს ძღვენი: "აბელმაც მიართვა თავისი
ფარის ნათავარი და რჩეული პირუტყვი. მოჰხედა უფალმა აბელს და
მის ძღვენს". იხილე, როგორ გვიჩვენებს წმიდა წერილი მის სათნო
განზრახვას პატივი მიაგოს ღმერთს, რადგან უბრალოდ პირუტყვი კი არ
39
შესწირა უფალს, არამედ "თავისი ფარის ნათავარი", ანუ ყველაზე
ძვირფასი და გამორჩეული. მეტიც, ამ გამორჩეულიდანაც კი გამოარჩია
უძვირფასესი, რადგან წერია, რომ ნათავარისგანაც კი შეარჩია "რჩეული
პირუტყვი".

კაინზე კი აფერი ამდაგვარი არ არის ნათქვამი, არამედ მხოლოდ ის, რომ

"მიართვა მან უფალს მსხვერპლი, მიწის ნაყოფი", ანუ საუკეთესო კი არა,
ნებისმიერი, რომელიც შეხვდა, ყოველგვარი მონდომებისა და გარჩევის
გარეშე.

კვლავაც ვიტყვი და არ დავიღლები: ღმერთი ჩვენს შენაწირს

შეიწყნარებს არა იმიტომ, რომ სჭირდება იგი, არამედ იმიტომ, რომ
სურს რათა ამ შეწირვით გამოიხატებოდეს ჩვენი მადლიერება მისდამი.
ვინც ღმერთს სწირავს და ესმის განსხვავება ღმერთსა და კაცს შორის და
ის, თუ რა პატივი დასდო შემოქმედმა ადამიანს, მართებს
გულწრფელად შეასრულოს თავისი მოვალეობა და ღმრთს შესწიროს
ყველაზე ძვირფასი.

მაშ, იხილე, საყვარელო, ვისაც შეეძლო საკუთარი მოვალეობის შეგნება

და არ შეიგნო, სამართლიანად დაისჯება და დაკარგავს თავის
ცხოვნებას საკუთარი უდებებით. არც ერთს ჰყავდა მოძღვარი და არც
მეორეს - მრჩეველი, არამედ თითოეული კაცთა მოდგმისთვის
ღმრთისგან ბოძებული სინდისის კარნახით მიეახლა უფალს
მსხვერპლშეწირვაში; ამიტომაც, ზრახვათა შორის სხვაობა და ნების
სიზარმაცე გახდა მიზეზი იმისა, რომ ერთის მსხვერპლი შეწირულ იქნა,
მეორისა კი არა. "და მოჰხედა უფალმა აბელს და მის ძღვენს" (დაბ. 4:4).
იხილე, როგორ სრულდება აქ სახარებაში ნათქვამი: "პირველი იქნება
უკანასკნელი, და უკანასკნელი - პირველი" (მათე 19:30). აი, გააჩნდა
კაენს პირველშობილების უპირატესობა და პირველად მწირველი
აღმოჩნდა ძმაზე უარესი, რადგან ისე არ შესწირა, როგორც ჯეროვანი
იყო.

40
როდესაც ორივემ შესწირა უფალს, "მოჰხედა უფალმა აბელს და მის
ძღვენს" - ბრძანებს წერილი. რას ნიშნავს: "მოჰხედა"? ეს ნიშნავს: მიიღო,
შეიწყნარა, შეაქო განზრახვა, გვირგვინოსან ჰყო განწყობა, კმაყოფილი
დარჩა იმით, რაც აჩვენა აბელმა თავისი მსხვერპლშეწირვით. როდესაც
ღმერთზე ვლაპარაკობთ და პირის გაღებას ვბედავთ მის უკვდავ
ბუნებაზე, კაცობრივ უძლურებაში მყოფნი, სხვაგვარად როდი
ძალგვიძს ამის აღმოთქმა თუ არა ენითა და მეტყველებით. მაგრამ, აქ აი
რა არის საკვირველი: "მოჰხედა უფალმა აბელს და მის ძღვენს".

ცხვრების შეწირვა აქ ძღვნად იწოდება, რადგან შეწირულია ყველაზე

საუკეთესო, გამორჩეული, უბიწო და უნაკლო.

ამრიგად, ღმერთმა მოხედა აბელს იმისთვის, რომ მან გულითადი და

წმიდა განზრახვით შესწირა უფალს და უფალმაც მოჰხედა მის მიერ
შეწირულ ძღვენს არა იმიტომ მხოლოდ, რომ ის იყო წმიდა, არამედ
ყოველმხრივ უბიწო და გულწრფელი იყო მისი შენაწირი, რაც იმით
გამოხატა აბელმა, რომ შეწირა "ნათავარი", თანაც "რჩეული პირუტყვი",
ანუ საუკეთესოსგან საუკეთესო მსხვერპლი.

ამიტომაც, "მოიხილა ღმერთმან აბელს ზედა და ძღუენთა მისთა ზედა.

ხოლო კაინს ზედა და მსხუერპლთა მისთა ზედა არა მიიხილა" (დაბ. 4:4,
5). რადგან აბელმა ჯეროვანი, შინაგანი განწყობითა და
გულწრფელობით შესწირა უფალს, ღმერთმაც "მოჰხედა" მის
მსხვერპლს, ანუ - მიიღო, მოიწონა, შეაქო; შეწირულობას კი უწოდა
"ძღვენი", რათა ამით პატივი მიეგო შემომწირველის განწყობისთვის.

"ხოლო კაენსა და მის მსხვერპლს არ მოჰხედა". დააკვირდი წმიდა

წერილის გამოთქმათა სიზუსტეს. სიტყვით: "არ მოჰხედა" აჩვენა
შემომწირველის უგულებელყოფა, ხოლო მიწის ნაყოფსაც "ძღვენი"
(მსხვერპლი) რომ უწოდა სხვა აზრიც არის ჩადებული.

იხილე, როგორ გვასწავლის წერილი თვით მოვლენებითა და

სიტყვებით და შეგვაგონებს, რომ მსხვერპლშეწირვა უფალს ნებავს
41
იმისთვის, რათა ჩვენი შინაგანი განწყობა გამომჟღავნდეს ჩვენსავ
საქმეებში და რომ ვუწყოდეთ, ყველანი ვიმყოფებით უფლისა და
შემოქმედის განგებულების ქვეშ, რომელმაც არაფრისგან შეგვქმნა და
არარაობიდან მოგვიყვანა ყოფიერებად.

როდესაც აბელის შენაწირს "ძღვენს" უწოდებს, ხოლო კაენისას

"მსხვერპლს", ღვთაებრივი წერილი გვასწავლის, რომ უფალი ჩვენგან
ეძიებს არა პირუტყვთა მორეკვას შესაწირად ან მიწიერ ნაყოფთა
მოტანას, არამედ მხოლოდ შინაგან, სულიერ განწყობას. ამიტომაც,
ამჯერადაც, განწყობისგან გამომდინარე, ერთის შემოწირულობა
მიღებულ იქნა ვითარც "ძღვენი", მეორისა კი ვითარც "მსხვერპლი".
ხოლო სიტყვები: "მოიხილა ღმერთმან აბელს ზედა და ძღუენთა მისთა
ზედა. ხოლო კაინს ზედა და მსხუერპლთა მისთა ზედა არა მიიხილა"
(დაბ. 5:4-5) უნდა გავიგოთ ღმერთსაკადრისად. ამით წმიდა წერილს
სურს თქვას, რომ ღმერთმა მათ მიუბოძა შეგნება იმისა, რომ ერთის
კეთილგანწყობით კმაყოფილი დარჩა, ხოლო მეორის უგუნურება
უარყო" (Беседа 18 на книгу Бытия. Златоуст, т. 4, ч. 1).

ამრიგად, "რწმენით შესწირა აბელმა ღმერთს უკეთესი უკეთესი

მსხვერპლი, ვიდრე კაენმა" (ებრ. 11:4), ბრძანებს მოციქული, ანუ მიზეზი
იმისა, რომ აბელის ძღვენი უფრო სათნო იყო ღმრთისთვის, ვიდრე
კაენის მსხვერპლი იმაშია, რომ კაენმა გარეგნულად გამოხატა თავისი
შინაგანი დამოკიდებულება და რწმენა ღმრთის აღთქმათა
ჭეშმარიტებისადმი; რომ, როგორც უზენაეს სულს, უფალს უფრო
სულიერი თაყვანისცემა ეკუთვნის, ვიდრე გარეგნული. აბელის
გარეგნულ ძღვენში კი სწორედ ეს შინაგანი დამოკიდებულება იყო
გამოხატული, ვიდრე კაენისაში, რომელმაც აბელისგან განსხვავებით,
უბრალოდ აღასრულა რიტუალი, მისი გული და გონება კი შორს იყო
ღმრთისგან. მას ეგონა, რომ მისი მოვალეობა ღმრთის წინაშე
მდგომარეობდა მხოლოდ რიტუალის შესრულებაში.

42
ორივე ძმის სულიერი განწყობა მათ მიერ არჩეულ ძღვენს დაეტყო
(ისევე როგორც ჩვენს მიერ არჩეულ ძღვენს ეტყობა ჩვენი სულიერი
განწყობა ღმრთისადმი). აბელმა, თავისი გულითადი
დამოკიდებულებიდან გამომდინარე, საუკეთესო ძღვენი მიართვა
უფალს, რაც გამოიხატა რაოდენობაშიც და ხარისხშიც. რასაც ვერ
ვიტყვით კაენზე, რომელმაც ხარისხითაც მდარე ნაყოფი მიართვა
უფალს და რაოდენობითაც ბევრი როდი იყო მის მიერ მირთმეული.
ღმერთს ესეც ეყოფაო, ფიქრობდა იგი, რატომ უნდა დავკარგო
საუკეთესო ნაყოფი თუკი ღმერთი არც ჭამს და არც სვამს? ღმერთი თუ
მსხვერპლს ითხოვს განა უმჯობესი არ იქნება საჭმელად მე დამრჩეს
უკეთესი, უდარესი კი გამოვიყენო მსხვერპლშეწირვისთვის,
რიტუალისთვის? ასე ფიქრობდა კაენი" (ციტ. Толкование на паремии еп.
Виссариона, т. 1, стр. 65).

რა ნიშანი დაადო ღმერთმა კაენს (დაბ. 4:15)?

ნეტ. თეოდორიტე:

"თვით ღმრთის განჩინება იყო ნიშანი, რომელიც კრძალავდა კაენის

მოკვლას, და მისი სხეულის ნაწილთა ცახცახი ათვალსაჩინოებდა და
გამოჰყოფდა მას ყოველთაგან" (წმ. წერილის ძნელად გასაგებ ადგილთა
განმარტება. კითხვა 43).

ვისზე დაქორწინდა კაენი (დაბ. 4:17)?

ნეტ. თეოდორიტე:

ცხადია, საკუთარ დაზე; და იმ დროს ეს არ ითვლებოდა ცოდვად,

რადგან არანაირი სჯული ამას არ კრძალავდა. მეტიც, შეუძლებელი იყო
სხვაგვარად კაცთა მოდგმის გამრავლება. ღმერთს კი ენება, რათა ერთი
კაცისა და ერთი ქალისგან წარმომდგარიყო კაცთა მოდგმა, რათა,
43
უპირველეს ყოვლისა სცოდნოდათ მათ თავიანთი ბუნების ერთობა, და
კიდევ, როგორც წარმომდგარნი ერთი ძირისგან, ეცხოვრათ თანხმობით
და ბედნიერად. რადგან, თუკი ამგვარი საღმრთო განგების შემდეგაც
კლავენ ადამიანები თავიანთ თანამოძმეებს რომლებთანაც გააჩნიათ
ბუნებითი იგივეობა, რას არ გააკეთებდნენ, განსხვავებული რომ
ყოფილიყო მათი წარმომავლობა. ამიტომაც შექმნა ღმერთმა მიწისგან
ერთი კაცი და მისი გვერდიდან კი ერთი დედაკაცი და მხოლოდ ამის
შემდეგ, და მათ მიერ აღავსო დედამიწა. სწორედ ამ მიზნით დაუშვა მან
თავიდანვე დისა და ძმის ქორწინებით შეერთება; ხოლო კაცთა მოდგმის
გამრავლების შემდეგ, ასეთი ქორწინება აკრძალა. ამიტომაც, ნოესთან
და მის შვილებთან ერთად, კიდობანში, მათი ცოლებიც იხსნა, რათა
ნოეს შვილთაშვილებს, კაცთა მოდგმის გასამრავლებლად
ბიძაშვილებზე ქორწინება შესძლებოდათ" (იქვე. კითხვა 44).

წმ. იოანე ოქროპირი:

"და იცნა კაინ ცოლი თჳსი. და მუცლად-მღებელმან შვა ენოს. და აღაშენა

ქალაქი და უწოდა სახელად ძისა თჳსისა ენოს" (დაბ. 4:17). სამოთხიდან
განდევნილი და უკვე მოკვდავი ადამიანები, ბუნებრივია,
ცდილობდნენ გამრავლებას. მაგრამ, შესაძლოა, ვინმემ იკითხოს:
როგორ უნდა გამრავლებულიყვნენ კაცნი, თუკი წმიდა წერილი არსად
ახსენებს ევას გარდა სხვა დედაკაცს? ნუ გიკვირთ, საყვარელნო,
საღმრთო წერილს არ სჩვევია დედაკაცთა ზუსტი აღრიცხვა, არამედ,
თავს არიდებს რა ზედმეტობას, მოკლედ მხოლოდ კაცებს ახსენებს და
ისიც, ყველას არა. თანაც ძალზედ მოკლედ და კონკრეტულად,
მაგალითად, რომ მავანმა გააჩნია ძენი და ასულნი და მოკვდა. ამ
შემთხვევაშიც უნდა ვივარაუდოთ, რომ ევამ, კაენისა და აბელის შემდეგ
გოგოც გააცნია, რომელზეც დაქორწინდა სწორედ კაენი. რადგან ეს
დასაბამში იყო, ხოლო კაცთა მოდგმა უნდა გამრავლებულიყო, ღმერთმა
დაუშვა ძმისა და დის ქორწინება. ამიტომაც, წერილი, რომელიც
გვთავაზობს თვითონ აღვავსოთ ის, რაც ართქმულა, მხოლოდ ამბობს:
44
"და იცნა კაინ ცოლი თჳსი. და მუცლად-მღებელმან შვა ენოს. და აღაშენა
ქალაქი და უწოდა სახელად ძისა თჳსისა ენოს" (დაბ. 4:17).

იხილე, როგორ ბრძენდებიან კაცნი დროთა განმავლობაში. იმის შემდეგ,

რაც მოკვდავნი გახდნენ, გაუჩნდათ სურვილი შთამომავლობაში
შენარჩუნებულიყო მათდამი მარადიული ხსოვნა, რაც მათ მიერ
შერქმეულ სახელწოდებებში მოიაზრებოდა. თუმცა, უფრო
სამართლიანი იქნება ვთქვათ, რომ ეს სახელები უფრო ჩადენილი
ცოდვებისა და დაკარგული დიდების ხსოვნაა, რომელიც ერთ დროს
ადამსა და ევას ჰქონდათ, არაფერი აკლდათ სამოთხეში და უფლობდნენ
ყველას. "ხოლო შვა ენოს ღაიდად. და ღაიდად შვა მალელელ და
მალელელ შვა მათუსალა. და მათუსალა შვა ლამექ" (დაბ. 4:18). ხედავ,
როგორი სიმოკლით წარმოადგინა მოსემ კაენის შთამომავლობა, და
ახსენა მხოლოდ კაცნი, დედაკაცთაგან კი არავინ ახსენა. კაენზეც ასე
თქვა: "და იცნა კაინ ცოლი თჳსი", თუმცა არ გვიჩვენა საიდან მოიყვანა
მან იგი, ზუსტად ასევე ამბობს აქაც: "და მოიყვანა ლამექ თავისა თჳსისა
ორ ცოლ. სახელი ერთისა - ადა და სახელი მეორისა - სელა" და ამბობს:
"და შვა ადა იობელ. ესე იყო მამაჲ მკჳდრთა კარვებისათა,
საცხოვართმზრდელთა"(დაბ. 4:20). (Беседы на книгу Бытия, беседа 20)

რა ქვეყანაა ნოდი, სადაც კაენი დაასახლა ღმერთმა?

წმ. იოანე ოქროპირი:

როდესაც კაენმა ისმინა უფლის განაჩენი, "გამოვიდა კაინ პირისაგან

ღმრთისა და დაემკჳდრა ქუეყანასა ნაიდს წინაშე ედემისა" (დაბ. 4:16).
რას ნიშნავს: "გამოვიდა კაინ პირისაგან ღმრთისა"? ეს, ნიშნავს, რომ ის
მოაკლდა უფლის მფარველობას იმ საძაგლობისთვის, რაც ჩაიდინა.
"დაემკჳდრა ქუეყანასა ნაიდს წინაშე ედემისა". წმიდა წერილი
გვამცნებს იმ ადგილის შესახებაც, სადაც კაენი დასახლდა და აჩვენებს,
რომ მანაც სამოთხის შორიახლო დაიმკვიდრა, იმისთვის, რათა მარადის
45
ხსომებოდა ის, თუ რა შეემთხვა მის მამას მცნების გარდახდომის გამო
და ძმის მკვლელობისთვის თვითონაც როგორ დაისაჯა. ასეთი სასჯელი
დაიმსახურა მან კიდევ იმიტომ, რომ გონს არც იმის შემდეგ მოეგო, რაც
შეიტყო მამის სასჯელი, რომელიც სამოთხიდან განიდევნა.

და თვით ადგილი, სადაც ის დასახლდა, გამუდმებით მოაგონებდა არა

მარტო მას, არამედ ყველა მის შემდგომ მცხოვრებ ადამიანს, ძრწოლასა
და ცახცახს, რადგან "ნოიდი" (ნოდი) არის ებრაული სიტყვა, რომელიც
მომდინარეობს ზმნისგან "ნუდ" რაც რყევას ნიშნავს. ხოლო მისგან
ნაწარმოები არსებითი სახელი "ნოდი" განდევნას ნიშნავს.

ამრიგად, უფალმა ის ასეთ ადგილას იმიტომ დაასახლა, რომ თვით

ადგილის სახელწოდებითაც კი მარადის მხილებულიყო და ჩადენილი
დანაშაულიც ხსომებოდა" (იქვე).

ვინ მოკლა ლამექმა (დაბ. 4:23)?

ახ. ქართ.: უთხრა ლამექმა თავის ცოლებს, ყადას და ცილას: ისმინეთ

ჩემი, ლამექის ცოლებო, ყურად იღეთ ჩემი ნათქვამი: ჰო, მოვკალი კაცი
ჩემდა სატკივრად, და ყმაწვილი - ჩემდა ჭირად.

ძვ. ქართ.: და ჰრქუა ლამექ ცოლთა თჳსთა: ადა და სელა, ისმინეთ ჴმისა
ჩემისა, ცოლთა ლამექისათა, ყურად-იხუენით სიტყუანი ჩემნი, რამეთუ
მამაკაცი მოვკალ წყლულებად ჩემდა და ჭაბუკი საგუემელად ჩემდა.

ეს არის ერთ ერთი ძნელად გასაგები ადგილი ძველ აღთქმაში. რა

იგულისხმება ლამექის სიტყვებში? ნამდვილად მოჰკლა მან ვინმე თუ
ასე დაიქადნა? ორი ადამიანი მოჰკლა მან თუ ერთი? ეგზეგეტები
სხვადასხვა პასუხს იძლევიან. წმიდა მამათა შორისაც არის განსხვავება.

ლოპუხინის განმარტებით ბიბლიაში ვკითხულობთ: "ძნელია იმისი

თქმა თუ რა აზრით უნდა გავიგოთ ლამექის ეს აღსარება: კითხვითი

46
ფორმით ("განა მოვკალ მე კაცი... და ყმაწვილი"?), ან დასტურად უკვე
აღსრულებული ორმაგი მკვლელობისა, თუ მხოლოდ სავარაუდო
მუქარისა, რომ მოვკლავ ყოველს, ვინც გზაზე გადამიდგება,
ზრდასრული კაცი იქნება ის თუ მოზარდი. თანამედროვე ეგზეგეტთა
უმრავლესობა ემხრობა საკითხის მესამე ვერსიით გადაწყვეტას, რადგან
ზმნა "მოვკალ", წარსულ ფორმაში მომავალი ფორმის ნაცვლად
გამოყენებულია დამუქრების უეჭველობის საჩვენებლად: "უეჭველად
მოვკლავ ყოველს, ვინც გინდა იყოს, თითქოსდა უკვე მომეკლას",
კადნიერად და ტრაბახით აცხადებდა ლამექი.

ამგვარი შეხედულებიდან გამომდინარე, ლამექის საგალობელი (დაბ.

4:23-24) იძენს მახვილისადმი აღვლენილი სადიდებლის მნიშვნელობას.
თავისი ძის, თუბალკაენის გამოგონებით აღფრთოვანებული ლამექი ამ
მრისხანე იარაღის ქნევით მიეახლება თავის ცოლებს და ახალი
კულტურული გამარჯვებით გადიდგულებული, რომელიც დესპოტისა
და მბრძანებლის პერსპექტივას უქმნის, ეუბნება: "მოვკლავ ყველას,
გინდ ჭკუადამჯდარი მამაკაცი იყოს და გინდ თავქარიანი ყრმა, თუკი
გაბედავს და ოდნავ წყენასაც მომაყენებს. და თუკი ღმერთმა კაენს
შვიდგზის შურისგება აღუთქვა მისი მოკვლისთვის, მე, ჩემი
შეიარაღებით, ჩემი შვილის მრისხანე გამოგონებით, სამოცდაათჯერ
უფრო მეტად შევძლებ საკუთარი ღირსების დაცვას!"

არსებობს ებრაული გადმოცემა, რომლის თანახმადაც ცუდად

მხედველი ლამექი ერთხელ გავიდა სანადიროდ თანაშემწე ყრმასთან
ერთად, რომელიც მისთვის "თვალების" როლს ასრულებდა და ლამექის
მშვილდ-ისარს მიმართულებას აძლევდა. ერთხელაც ისინი
გადაეყარნენ მოხუც კაენს, რომელიც ტყავით იყო შემოსილი, ყრმას ის
ველურ ცხოველში შეეშალა, რის გამოც ლამექმა იგი ისრით განგმირა
შემდეგ კი, როდესაც შეიტყო თუ ვინ მოკლა, შეძრწუნებულმა და
განრისხებულმა სიცოცხლეს გამოასალმა ყრმაც, რომელმაც უნებლიედ
შეაცდინა.
47
შემდეგ ლამექმა შეინანა თავისი საქციელი. აი, რას წერს ამის შესახებ წმ.
იოანე ოქროპირი:

"მნიშვნელოვანია, მეტად მნიშვნელოვანი ეს სიტყვები და ამ კაცის

უდიდესი კეთილსინდისიერების მაჩვენებელია: ის არა თუ აღიარებს
თავის დანაშაულს და აცხადებს მკვლელობას, რომელიც ქმნა, არამედ
საკუთარ თავს სასჯელსაც უწესებს, როდესაც მის მიერ ჩადენილ
ცოდვას კაენის ცოდვასთან ადარებს. რა შეწყალებას უნდა მოელოდესო
ის, ბრძანებს იგი, ვინც კაენის ცოცხალი მაგალითით ჯერაც გონს ვერ
მოსულა და ამისდა მიუხედავად ორმაგი მკვლელობა ჩაიდინა?
"მამაკაცი მოვკალ წყლულებად ჩემდა და ჭაბუკი საგუემელად ჩემდა",
თუმცა ბოროტება მათზე მეტად შევამთხვიე საკუთარ თავს, რადგან
თუკი კაენი ერთი კაცის სიკვდილისთვის შვიდგზის დაისაჯა, მე
სამოცდაათჯერ უმეტესად უნდა დავისაჯო. რატომ და რისთვის? მან,
მართალია კაცი მოჰკლა, თანაც ღვიძლი ძმა, მაგრამ მანამდე კაცის
მოკვლა არ ენახა, არ ეხილა სხვა ვინმე, რომელიც ამ საქმისთვის
დასჯილიყო და დაქვემდებარებოდა ღვთის რისხვას; ეს გარემოება
ამძიმებს ჩემს დანაშაულს, რადგან მე თვალწინ მქონდა კაენის მიერ
აღსრულებული ბოროტება, ვხედავდი მის საშინელ სასჯელს და ვერ
შევიგნე. ამიტომაც, კაენზე სამოცდაათჯერ უმეტესადაც რომ დავისაჯო,
მაშინაც კი არ იქნება ეს ღირსეული მისაგებელი ჩემი დანაშაულისა" (წმ.
იოანე ოქროპირი. დაბადების წიგნის განმარტება).

სულ სხვაგვარი განმარტება მოჰყავს ღირ. ეფრემ ასურელს. ის წერს:

"ზოგიერთი ლამექის მიერ თავისი ცოლებისთვის ნათქვამს ანიჭებდა იმ

მნიშვნელობას, რომ მისი ცოლები ურჩევდნენ ლამექს ყოფილიყო
ღვთისმოსავი, ლამექი კი პასუხობდა: რას ხედავთ ჩემში საძაგელს და
იმის მსგავსს, რაც მამაჩემმა კაენმა ჩაიდინა? მოვკალი განა კაცი,
წყლულებად ჩემდა, ვითარც კაენმა, ან ჭაბუკი, როგორც კაენმა მოკლა

48
ყრმა აბელი, საგუემელად ჩემდა? თუ მე მოვიქეცი კაენივით, რომელიც
შვიდგზის დაისაჯა, მაშინ დაე მე დავისაჯო სამოცდაათგზის.

სხვები ფიქრობდნენ, რომ რადგან კაენის სასჯელი უნდა

გაგრძელებულიყო მეშვიდე მოდგმამდე და გამომდინარე იქიდან, რომ
"განმრავლდეს უსჯულოებანი კაცთანი ქუეყანასა ზედა" (დაბ. 6:5),
ამბობდნენ, რომ ლამექი იყო მზაკვარი. რადგანა მისი ცოლები
ხედავდნენ, რომ მათი თაობის შთამომავლობა წყდება, რადგან მათი
შთამომავალნი იყვნენ ქალთა და არა კაცთა სქესისა, როგორც ნათქვამია:
"და იყო, რაჟამს იწყეს განმრავლებად კაცთა ქუეყანასა ზედა. და
ასულნი იშვნეს მათდა" (დაბ. 6:1), მათი მოდგმის ასეთი შემცირება
აშფოთებდათ და ძრწოლას გვრიდათ, თანაც მოაგონებდა მათ სასჯელს
კაენისა, რომელიც მეშვიდე თაობამდე გრძელდებოდა; მაშინ ლამექმა
გაამხნევა დედაკაცები თავისი მზაკვრული პასუხით: "მამაკაცი მოვკალ
წყლულებად ჩემდა და ჭაბუკი საგუემელად ჩემდა". ანუ, თუკი კაენის
სასჯელი ღმერთმა იქამდე გაწელა, რომ მასთან ერთად დაიღუპებოდა
მისი შვიდი მოდგმა, მე, რომელმაც მოვკალი ორი ადამიანი, კიდევ
უფრო გამიგრძელებს ასე, რომ ჩემთან ერთად უნდა მოკვდეს
სამოცდაათჯერ აღებული შვიდი მოდგმა.

დანარჩენები კი ამბობენ, რომ ლამექი, რომელიც მზაკვარი იყო,

ხედავდა რა ერთის მხრივ, როგორ მცირდებოდა მისი მოდგმა ხოლო,
მეორეს მხრივ, შეთის შთამომავალნი არ თანხმდებიან მათთან კავშირს
კაენის მოდგმასთან იმ სირცხვილის გამო, რომელიც მათ მამამთავარ
კაენს დაეკისრა, საერთოდ რომ არ გადაშენებულიყვნენ, მოკლა კაენიც
და ერთ ერთი მისი შვილიც, რომელიც ყველაზე მეტად ჰგავდა მამას,
რათა შვილის მამასთან მსგავებაშიც აღეხოცა სირცხვილის ლაქა.
ამრიგად, მოკლა რა კაენი, და მოშალა რა წინააღმდეგობა, რომელიც
არსებობდა კაენისა და შეთის მოდგმას შორის, რომელიც ხელს უშლიდა
მათ დამოყვრებას, ლამექი, თითქოსდა საიდუმლოდ ეუბნება თავის
ცოლებს: კაცი და ყრმა მოკლულნი არიან, მორთეთ თქვენი ქალწულები
49
შეთის ძეთათვის; ჩემს მიერ აღსრულებული მკვლელობა და თქვენი
ქალწულების სილამაზე და მორთულობა მიაღწევს იმას, რომ ჩვენს
მოდგმას დაუნათესავდებიან ისინიც კი, ვინც გასულ ექვს თაობაში არ
ცდილობდა ჩვენთან დამოყვრებას" (Преп. Ефрем Сирин. Толкование на
первую книгу, то-есть на книгу Бытия).

დაბოლოს, ნეტ. თეოდორიტე ამბობს:

"არც ორი კაცი მოუკლავს ლამექს, როგორც ვარაუდობდა ამას

ზოგიერთი და არც კაენი, როგორც მეზღაპრეობდა ზოგიერთი, არამედ
ერთი, და თანაც ყრმა. რადგან ამბობს: "მამაკაცი მოვკალ წყლულებად
ჩემდა და ჭაბუკი საგუემელად ჩემდა" (დაბ. 4:23) - ანუ, მოვჰკალიო
ყმაწვილკაცი. თუმცა, ცოდვის აღიარებით აიცილა სასჯელი და
საკუთარი თავისთვის განაჩენის გამოტანით შეაჩერა ღმრთის
მრისხანება" (კითხვა 45) (Блаж. Феодорит. Изъяснение трудных мест
божественного писания. Москва. 2003 г. стр. 40).

სად წაიყვანა ღმერთმა ენოქი (დაბ. 5:24)?

"და სათნო ეყო ენუქ ღმერთსა და არა იპოვა, რამეთუ გარდაცვალა იგი
ღმერთმან" (დაბ. 5:24).

ნეტარი თეოდორიტე:

"არ უნდა გამოვეძიებდეთ იმას, რაც დაფარულია, არამედ წერილში

ნათქვამი ვიკმაროთ. მაგრამ, ვფიქრობ, რომ ყოვლის შემოქმედმა
ღმერთმა ეს ქმნა ღვთისმოსავთა განსამტკიცებლად. რაკიღა აბელი,
სიმართლის პირველი ნაყოფი, უდროოდ და უფესვოდ მოწყდა,
ყოვლისშემოქმედმა ღმერთმა მართალი ენოქი განაშორა მოკვდავთა
ცხოვრებას და წაიყვანა, რათა ყოველი, ვინც კი ისრურვებდა
ღვთისმოსავ ცხოვრებას, როგორც გონიერებით დაჯილდოვებულს,
გულისხმა-ეყო, რომ ენოქის პატივმდებელი ღმერთი, რომელიც არის
50
ყოვლადსამართლიანი და ყოვლისგამგებელი, გვირგვინის გარეშე არც
აბელს დატოვებდა. ამიტომაც, ერთი მართლის მოკვდინება დაუშვა,
მეორე კი წაიყვანა, რათა ენოქის ისტორიით მომავალი აღდგომა და
ნეტარება ეუწყებინა. რადგან ვისაც ამ ცხოვრებაში არ მიეგება სათნო
ცხოვრებისთვის ის, უეჭველად მომავალ ცხოვრებაში დაჯილდოვდება"
(შესაქმის წიგნის განმარტება. კითხვა 46).

იმის შემდეგ რაც ადამმა შესცოდა, პირველად აბელი რატომ დაისაჯა?

ნეტარი თეოდორიტე:

"ღმერთს ენება, რათა უძლური ყოფილიყო სიკვდილის დასაბამი.

რადგან თვიდანვე ადამი რომ მომკვდარიყო, შემცოდეს მიღებით
სიკვდილს ექნებოდა მყარი საფუძველი, მაგრამ რაკიღა პირველად
უდანაშაულოდ მოკლული მიიღო, მისი საფუძველიც მერყევია" (იქვე.
კითხვა 47).

ვის უწოდა მოსემ "ღვთის შვილები" (დაბ. 6:2)?

ნეტ. თეოდორიტე:

Эზოგიერთი უგუნური და უკიდურესად გამოთაყვანებული ადამიანები

ვარაუდობდნენ, რომ ესენი იყვნენ ანგელოზები, რადან ალბათ
ფიქრობდნენ, რომ ამით გამართლებას მოუძებნიდნენ თავიანთ
თავშეუკავებლობას, თუკი იმავე ცოდვაში დაადანაშაულებდნენ
ანგელოზებს. მაგრამ უნდა მოუსმინონ მათ იმას თუ რას ამბობს
ყოვლისშემოქმედი ღმერთი: "არა დაადგრეს სული ჩემი კაცთა ამათ
შორის უკუნისამდე ყოფისათჳს მათისა ჴორც, ხოლო იყვნენ ასოც წელ"
(დაბ. 6:3), - და გულისხმაყონ აქედან, რომ ანგელოზუს ძალთა ბუნებას
51
არ გააჩნია არც ხორცი, არც დროით შემოსაზღვრული ცხოვრება, რადგან
ისინი შექმნილნი არიან უკვდავებად. იგივე აზრია შემდგომ
სიტყვებშიც: " ხოლო იხილა რაჲ უფალმან ღმერთმან, ვითარმედ
განმრავლდეს უსჯულოებანი კაცთანი ქუეყანასა ზედა. და ყოველი ვინ
გონებს გულსა შინა თჳსსა მოსწრაფებით ბოროტთა ყოველთა დღეთა.
და შეიგონა ღმერთმან, რამეთუ შექმნა კაცი ქუეყანასა ზედა, და
განიგონა. და თქუა ღმერთმან:აღვჴოცო კაცი, რომელი შევქმენ
პირისაგან ქუეყანისა კაცთაგან მიპირუტყუთამდე და
ქუეწარმავალთაგან მფრინველთამდე ცისათა, რამეთუ შევინანე,
რამეთუ შევქმენ იგინი" (დაბ. 6:5-8). და ნოესაც უთხრა: "ჟამი ყოვლისა
კაცისა მოიწია წინაშე ჩემსა, რამეთუ აღივსო ყოველი ქუეყანა
უსამართლოებითა. მათგან. და აჰა, მე განვხრწნი მათ და ქუეყანასა"
(დაბ. 6:13). ეს ყოველივე აჩვენებს, რომ ღვთის შვილები იყვნენ
ადამიანები, რომლებმაც შეიყვარეს უსჯულო ცხოვრება.

ანგელოზები რომ შერევნულიყვნენ კაცთა შვილებთან, მაშინ

ადამიანები უსამართლობას შეეყრებოდნენ ანგელოზთაგან იმაში, რომ
მათ ძალით გახრწნეს კაცთა შვილები, ასევე უსამართლობა იქნებოდა ეს
ღმრთის მხრიდან, რაკიღა სასჯელი დაატყდებოდათ ანგელოზთა
ვნების გამო. მაგრამ ამგვარის თქმას, ვფიქრობ, თვით სიცრუის მამაც კი
ვერ გაბედავს. რადგან საღმრთო წერილი მრავალგზის უთითებს, რომ
შესცოდეს ადამიანებმა და ღმრთის მსჯავრიც ადამიანებს დაატყდათ
თავს.

მრავალთა უცოდინრობა კი გამოწვეულია წმიდა წერილის ზერელე

კითხვით. იმის შემდეგ, რაც წმიდა მწერალმა თქვა, რომ ადამმა შვა
შეთი, ხოლო შეთმა - ენოსი, დაამატა: "ესე ესვიდა ხადად სახელსა
უფლისა ღმრთისასა" (დაბ. 4:26). აკილამ ეს ადგილი ასე გადათარგმნა:
"მაშინ დაიწყეს უფლის სახელის ხმობა". ეს კი გვაძლევს უფლებას
გულისხმავყოთ, რომ თავისი ღვთისმოსაობისთვის ენოსმა პირველმა
მიიღო ღვთაებრივი სახელწოდება და ნათესავები მას ღმერთსაც კი
52
უწოდებდნენ, რაც მის შთამომავლობაზეც გავრცელდა და
იწოდებოდნენ ღვთისშვილებად, როგორც ჩვენ, ჩვენი უფლის, იესუ
ქრისტეს სახელის მიხედვით ვიწოდებით, ქრისტეანებად. თუ ვინმე არ
მიიღებს ამ განმარტებას, რადგან ასე გადათარგმნა აკილამ, მაშინ მან
ისმინოს წინასწარმეტყველ დავითის პირით თქმული ღვთის სიტყვა:
"მე ვთქუ: ღმერთნი სამე ხართ" (ფსალმ. 81:6) და კიდევ: "ღმერთი დადგა
შესაკრებელსა ღმერთთასა, ხოლო შორის ღმერთნი განიკითხნეს"
(ფსალმ. 81:1); ასე კი უწოდებს თავადთ, როგორც ეს ჩანს შემდეგი
სიტყვებიდან: "ვიდრემდის შჯიდეთ სიცრუესა და თუალთა აღებდეთ
ცოდვილთა? უსაჯეთ ობოლსა და გლახაკსა, და მდაბალი და
დავრდომილი განამართლეთ" (ფსალმ. 81:2-3). და კიდევ: "ღმერთი
ღმერთთა უფალი იტყოდა და უწოდა ქუეყანასა..." (ფსალმ. 49:1);
ცხადია, რომ ღმერთმა ასე უწოდა მათ, ვინც ამგვარი სახელწოდების
ღირსი მადლით შეიქნა. ასევე სჯულმდებელი ამბობს: "ღმერთთათჳს
ძჳრი არა სთქუა და მთავარსა ერისა შენისასა არა ჰრქუა ძჳრი" (გამ.
22:28).

ასევე, შეთის შთამომავალნიც, როგორც ღვთისმოსავნი, იწოდებოდნენ

ღვთისშვილებად, რადგან შეთის მოდგმა გამოყოფილი იყო და არ
შეერეოდა მოდგმას კაენისას იმ წყევლის გამო, ღმერთმა რომ დაადო მას
აბელის მოკვლისთვის. მაგრამ დიდი დროის შემდეგ (რადგან წარღვნა
ღმერთმა კაცობრიობას მოუვლინა ორი ათას წელზე მეტი ხნის შემდეგ),
"დაინახეს ღვთისშვილებმა, რომ მშვენიერნი იყვნენ ადამიანთა
ასულები და მოჰყავდათ ცოლად, ვისაც ვინ მოეწონებოდა" (დაბ. 6:2).
სავარაუდოდ, ისინი ცთუნდნენ კაენის მოდგმაში გამოგონილი
მუსიკალური ინსტრუმენტების მეშვეობით, რადგან კაენის
შთამომავალმა იობალმა (იუბალმა) გამოაჩინა პირველად "საფსალმონი
და ებანი" (დაბ. 4:21).

53
ასე შეერივნენ შეთის შთამომავალნი კაენისას და გახრწნეს თავიანთი
კეთილშობილება, ამიტომაც დაექვემდებარნენ იმას, რასაც
ისრაელიტელნი, რომლებიც შეერივნენ მადიანელთა ქალიშვილებს,
ეზიარნენ მათ უკეთურებას და დაისაჯნენ ღმრთისგან. ამ
უკანასკნელებზე ღვთაებრივი დავითი ბრძანებს: "და აერინეს
წარმართთა და ისწავლნეს საქმენი მათნი; და ჰმონეს კერპთა მათთა, და
ექმნა მათ იგი საცთურ" (ფსალმ. 105:35-36).

ასევე ისინიც, ვინც შეთის მოდგმისა იყო, როგორც ღვთისმოსაობის

დამცველი, ოდითგანვე ღვთისშვილად იწოდებოდნენ, მაგრამ რაკიღა
უსჯულო დედაკაცთა სილამაზით მოიხიბლნენ, შეურიეს
დაშორიშორებული თაობები და ნაყოფად მოიმკეს სიკვდილი და
წარწყმედა.

თუმცა, ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ ღვთის სიტყვა მათ უბრალოდ

ცოდვაში კი არ ადანაშაულებს, არამედ უსჯულოებაში, რომელსაც
მთელის მონდომებით მიეძალნენ. ეს გამოიხატება სიტყვებით: "...
განმრავლდეს უსჯულოებანი კაცთანი ქუეყანასა ზედა. და ყოველი ვინ
გონებს გულსა შინა თჳსსა მოსწრაფებით ბოროტთა ყოველთა დღეთა"
(დაბ. 6:5). რადგან, ის, ვინც უდებების გამო ძლეულია ვნებათა მიერ და
ცოდვაში ვარდება, შემდეგ კი ინანიებს თავის ცოდვას და გოდებს,
შეწყალებულ იქნება ღმრთისგან, მაგრამ ის, ვინც სრულიად მიცემია
გარყვნილებასა და ვნებებს და საკუთარი გონება ვნებათა მონა გაუხდია
ისე, რომ თვითონ იგონებს გარყვნილების ახალ და ახალ სახეობებს, და
აკეთებს ამას არა ერთხელ და ორჯერ, არამედ მთელი თავისი
ცხოვრების განმავლობაში, არის კი ღირსი წყალობისა?" (იქვე. კითხვა
48).

ვის უწოდებს საღვთო წერილი "ბუმბერაზებს" (ძვ. ქართ. "გმირნი")

(დაბ. 6:4)?

54
ნეტ. თეოდორიტე:

"ბუმბერაზებში" ზოგიერთი გულისხმობს ხანგრძლივად მცხოვრებთ,

ზოგიერთი კი ღმრთისმოძულე და ღმრთისმოწინააღმდეგე ადამიანთ.
თუმცა ასე მოაზროვნენი არ ვარაუდობენ, რომ ბუმბერაზები
აღემატებოდნენ სხვა ადამიანებს თავიანთი სხეულებრივი სიდიდით.
მაგრამ, როდესაც მესმის თუ რას ამბობს წმიდა წერილი ყანაკის
შვილებზე (რიცხვ. 13:34) და ოგზე, რომელიც იყო რეფაიმთა
მოდგმისგან და რომლის რკინის საწოლის სიგრძე იყო ათი წყრთა,
სიგანე კი ოთხი წყრთა (იხ. მეორე რჯლ. 3:11); როდესაც მესმის, როგორ
ამბობს თვითმხილველი: "კალია გვეგონა ჩვენი თავი და ასეც ვჩანდითო
მათ თვალში" (რიცხვ. 13:34) - და ღმერთიც ადასტურებს ამ სიტყვებს და
ამბობს: "მე აღვიღე ამორრეველი პირისაგან მათისა, რომლისა იყო,
ვითარცა სიმაღლე ნაძჳსაჲ, სიმაღლე მისი. და ძლიერ იყო ვითარცა
მუხა" (ამოსი 2:9); როდესაც მესმის გოლიათზე, რომლის სიმაღლე იყო
"ექუს წყრთა და მტკაველი" (1 მეფ. 17:4), ვფიქრობ, - ბუმბერაზები
ერთგვარი დიდი სიმაღლის მქონე ადამიანები იყვნენ.

ღმერთმა ყოველივე ბრძნულად მოაწყო, რადგან მიგვანიშნა, რომ განა

უძლურების გამო მისცა ადამიანებს ჩვეულებრივი ზომა სხეულისა
(მისთვის ხომ უადვილესი იყო უზარმაზარი სხეულების მქონე კაცთა
შექმნაც), არამედ იმთავითვე აღმოფხვრა ქედმაღლობა და ამპარტავნება,
როდესაც ადამიანებს დიდი სიმაღლე არ უბოძა; რადგან, თუკი ამ მცირე
ზომის სხეულებში ასე ამპარტავნებენ და ჩაგრავენ ერთურთს, და
ქედმაღლობენ არა ერთმანეთის, არამედ თვით ღვთის წინაშეც, რას არ
იზამდნენ ისინი დიდი ძალა და დიდი სხეულები რომ ჰქონოდათ?"
(იქვე. კითხვა: 49).

წმ. კირილე ალექსანდრიელი:

წერილი ამბობს: "როდესაც ადამიანებმა გამრავლება იწყეს დედამიწაზე

და ასულები შეეძინათ, დაინახეს ღვთისშვილებმა, რომ მშვენიერნი
55
იყვნენ ადამიანთა ასულები და მოჰყავდათ ცოლად, ვისაც ვინ
მოეწონებოდა. თქვა უფალმა ღმერთმა: არ დარჩება ჩემი სული
ადამიანში საუკუნოდ, რადგან ხორცია იგი. იყოს მისი ხანი ასოცი წელი.
ბუმბერაზები იყვნენ იმ ხანებში ქვეყნად და მას მერეც, როცა
ღვთისშვილები შედიოდნენ ადამიანის ასულებთან, რომელნიც
უშობდნენ მათ. ძლიერები იყვნენ ისინი, ძველთაგანვე სახელოვანი
ხალხი" (დაბ. 6:1-4).

იმის შემდეგ, რაც კაცთა მოდგმა ძლიერ გამრავლდა, "ღვთისშვილები",

ნათქვამია, ხორციელი ვნებით აღიძრნენ კაცთა ასულების მიმართ და
"მოჰყავდათ ცოლად, ვისაც ვინ მოეწონებოდა". ჩვენ ვიცით, რომ
ბიბლიის ზოგიერთ ხელნაწერში ასე წერია: "დაინახეს ანგელოზებმა,
რომ მშვენიერნი იყვნენ ადამიანთა ასულები" (ასეთ წაკითხვას უჭერს
მხარს ბერძნული ბიბლიის ზოგიერთი კოდექსი თუმცა, კოდექსთა
უმრავლესობაში "ღვთის შვილები" წერია. იხ.
http://tvorenia.russportal.ru/index.php?id...lum.v.k_02_0412 ).

შემდეგ, ზოგიერთი უარყოფს ანგელოზთა მიდრეკილებას ხორციელი

სიამოვნებისკენ, მაგრამ ამ ბილწ ვნებაში ადანაშაულებს დაცემულ
ანგელოზებს, რომლებმაც "არ დაიცვეს თავიანთი დასაბამიერობა"
(იუდ. 1:6). მე კი ვეთანხმები იმათ აზრს, რომ მართალია, დემონებს
ახასიათებს ყოველგვარი სულიერი ვნება, მაგრამ უგუნურება იქნებოდა
და საღ აზრთან სრულიად შეუსაბამო ამგვარი საქმე მათთვის
მიგვეწერა. ჩვენი მიზანია დაწერილში დავინახოთ ჭეშმარიტება, მაგრამ
ყოველ შემთხვევაში ყოველგვარი უბედურება დემონთა ხროვას როდი
უნდა მივაწეროთ... ჩვენ, რა თქმა უნდა, არ ვათავისუფლებთ მათ ამ
ვნებისგან, რადგან ისინი ბილწნი და ყოველგვარი სისაძაგლისკენ
მიდრეკილნი არიან, მაგრამ, რამდენად სწორია, რომ სწორედ ისინი
შეერეოდნენ დედაკაცებს, ხოლო დედაკაცები უშობდნენ მათ
ბუმბერაზებს, უზარმაზარ ურჩხულთ, თუმცა მაინც გონიერ ადამიანთ?

56
სრულიად უხორცო სულთაგან, რამდენად შესაძლებელია დედაკაცმა
შვას შთამომავლობა?

მეზღაპრეობს ზოგიერთი და თავისი მჭევრმეტყველებითა და

ფილოსოფოსობით ფარავს იმას, რაც შეუძლებელია: რადგან
ადამიანთაგან წარმოქმნილ ბოროტებას ისინი დემონურად მიიჩნევენ
და მათ აბრალებენ დედაკაცთა დაორსულებას. ჩვენ კი მათ
შეხედულებას მივიჩნევთ სისულელედ და სრულ უმეცრებად, რადგან
რაც არ გამოუთქვამს და არ უსწავლებია წმიდა წერილს, ჭეშმარიტებად
ვერ მივიღებთ. წერილში წერია: "დაინახეს
ღვთისშვილებმა, რომ მშვენიერნი იყვნენ ადამიანთა ასულები და
მოჰყავდათ ცოლად, ვისაც ვინ მოეწონებოდა". ამ ადგილის სწორად
გაგებაში განგვამტკიცებს სხვა მთარგმნელთა განმარტება. მაგალითად,
აკილა ამბობს: "დაინახეს ღმერთთა შვილებმა, რომ მშვენიერნი იყვნენ
ადამიანთა ასულები". სიმახოსი კი "ღმერთთა შვილების" ნაცვლად
თარგმნის: "შვილებმა მბრძანებელთა".

ხოლო "მბრძანებელთა", ანუ "ღმერთთა" შვილებს ისინი უწოდებდნენ

შეთისა და ენოსის შთამომავალთ, მათთვის დამახასიათებელი
სიწმიდისა და ღმრთისადმი სიყვარულის გამო; და კიდევ იმიტომ, რომ
ისინი ძალმოსილნი იყვნენ დაემარცხებინათ ნებისმიერი
წინააღმდგომი, რაშიაც სამართლიანად შეეწეოდა მათ თვით ღმერთი და
მით, აშკარად და ცხადად აჩვენებდა ამ მოდგმის სიწმიდესა და
უბიწობას. ეს მოდგმა არ ერეოდა კაენისა და ლამექის მოდგმას,
რომელიც მამის კვალობაზე, მკვლელიც კი გახდა; რადგან თვითონ
აღიარა: "მამაკაცი მოვკალ წყლულებად ჩემდა და ჭაბუკი საგუემელად
ჩემდა" (დაბ. 4:23)". მანამ, სანამ შეთის შთამომავალი წმიდა მოდგმა იყო
თავისთვის და არ შეერეოდა უარესს, მისი სილამაზე და ღვთისმოსაობა
ბრწყინავდა ღმრთის წინაშე წრფელი სიწმიდით და ქმნიდა მათ
საკვირველად.

57
მაგრამ, როდესაც ისინი შთავარდნენ ხორციელ ვნებებში და გატაცებულ
იქმნენ დედაკაცთა სილამაზით, მიიდრიკნენ უსჯულოებისკენ და
"მოჰყავდათ ცოლად, ვისაც ვინ მოეწონებოდა", ანუ დედაკაცები კაენის
მოდგმისგან. მართალია, "ღმერთებად", "ღმრთის შვილებად" და
"მბრძანებლებად" იწოდებოდნენ, მაგრამ გარკვეული ხნის შემდეგ
მიიდრიკნენ კაენიტების ზნე-ჩვევისკენ და მიეძალნენ სამარცხვინო
ვნებას. ამიტომაც, იმდროინდელ წმიდა კაცთა თავშეუკავებლობის
გამო, რომლებიც მიეცნენ მრუშ გულითქმებსა და სიძვას, ისე
დაამახინჯა ღმერთმა მათი მოდგმის სხეულებრივი წყობა და სილამაზე,
რომ მათი ცოლები შობდნენ ურჩხულებსა და ბუმბერაზებს, ანუ
ველური და გაუგონარი ძალის ადამიანებს, გამორჩეულთ სიმახინჯითა
და სიმაღლით.

უნდა ვიცოდეთ, რომ დიდი ძალის მქონე ადამიანთ ღვთივსულიერი

წერილი ჩვეულებისამებრ უწოდებს ბუმბერაზთ. მაგალითად,
წინასწარმეტყველის პირით სპარსელებსა და მიდიელებზე ნათქვამია:
"მოვუხმე კიდეც ჩემს ბუმბერაზთ (ძვ. ქართ. "გმირნი") ჩემი
რისხვისათვის, ჩემი სიდიადით მოზეიმეთ" (ესია 13:3).

58